M^..:. u.' ^o/^n/t^ iqs.6...

j<L f'Ti'''^

T

Digitized by tine Internet Arcinive

in 2011 witii funding from

internet archive

http://www.arcliive.org/details/lifework1912191800cliur

Cb. iQSb'Cj

Air 1.

AN T-OLLAMH TORMOID MAC LEOID NACH MAIREANN.

Tliiiit uaclidaran agus duine mor au diugli aun an Israel. Faodar a radJi le flrinn gu'm b'e so an smiiaiu a dh' eirich ann au inutinn sluagh na h-eaglais uile, 'nuair a eliual iad an naigheaolid ris nacli robli duil aca, gu "n do chaocliail an diadliair urramach Tornioid Mac Leoid. 0 mlieadhon an fhogliair eha robh e a' faireaeliduinn gu ro mliaith, ged blia e dol mu 'n euairt 's ag obair mar b' abhaist dha, acli bha a chridhe a' failneacli- adli uigh ar n-uigii p.gu,s tliainig a' chrioch le cabhaig mu dlieireadh.

- Tliainio- Tormoid Mao Leoid o stoc maitli agus ' anns gaeli ceum d'a bheatlia lean e ri cliu a shinnsir. Thug an teaglilach d' am buineadli e iomadli ministear maith do dh' eaglais na h-Alba, agus mar dhuais an dils- eaohd thug an eaglais urram do Chloinn 'ic Leoid na Morairne nacli d' thugi i do mhoran eile. Bu mliao Tormoid do 'n fhear ris an abradh na Goill, "ard-shagairt iia Morairne," ach ris an abradh na Gaidheil, Iain Mor na Morairne. Bha e se troigheau gti leth a dh' airde 's bha smachd is ughdarras na sagairt- eachd r'a fhaicinn 'na aodann 's 'na ghiulan. Bha cudthrom aig fhacal nach robh aig facal minif-teir eile air taobh an iar Albainn aig an am, agus cha 'n 'eil teagamh sam bith nach e a bu niheadhon air a' mhor chuid- eaehd de shluagh Earraghaidheal a chumail a stig'h anns an eaglais 'nuair a dh' Ihag muinntir an taobh tuath i 'nan aon sgaoth ann an 1843.

Rugadh Tormoid anns a" bhliadhna 1838 agus an deijgh dha !foghlum' fhaotainn |an Oil- thigh Ghlaschu bha e air a chur air leth le Cleir Mhuile ann an 1860 chum an soisg- eul a shearmonaohadh. Se miosan 'na dheigh sin o-hairmeadh e o-u eao-lais Chalum-chille

o Co

an Ghlaschu far an do shaothraich e seachd bliadhna. Ann an 1868 shuidhicheadli e ann au eaglais Bhlair an Adholl. Dh' fhag e Adholl ann an 1875 a dliol do Dhim- oideann, agus dh' fhag e Duneideann ann an 1890 a dhol do lonarnis. Deich bliadhna 'na dheigh sin cliuir an eaglais an t-urram as airde a tha aice r'a thoirt seachad air, as-us o-hairm i e e-u cathair

1912.

an Ard Sheanaidh. 0 ohionn she bliadhna^ leig e dlieth curam coimhthional oir bha 'n aois a' luidhe air, 's bha lonarnis fada o- Dhuneideann, 's bha e am barail gu'n dean- adh e seirbhis cho mhaith do 'u eaglais air dhoigh eile.

Thug an Cruithfhear bodliig is guth do- Tliormoid Mac Leoid a thog suas e os cionn dhaoine beaga agus cha b' urrainn do choig- reach fhaicinn a' coiseachd na sraide gun sealltuinn da uair air. Chaidh foirfeach de mhuinntir na Morairne uair do 'n t-Seanadh, agus air a thilleadh dh' fheoraich fear- duthcha dheth, Co ris a bha Tormoid Mor againn fhein coltach? Mata, ars' am foirf- each, innsidh mi sin dhuit; bha e ann an sud 'na shuidhe aig bord na Comhairle mar . gu 'm biodli an coileach mor agad fhein am measg nan eireagan. Tha e furasd a thuig- sinn ciod a bha am foirfeach a' ciallachadh. Bha eireaohdas 'na choltas, is tromadas 'na ghiulan, is soluimteachd 'na ghuth, a bheir- eadh air daoine eisdeachd ris ciod air bith an comunn anns am bitheadh e na ciod air bith au cuspair air an labhradh e. Ach ma bha meudachd is eireachdas 'na phearsa, bha e uasal is gasda 'na nadur mar an ceudna. Cha b' urrainn dha brosgul na giodal a cUreanamh agus cha robh faighidin aige riu-san a bhiodli ris an obair sin. Cha 'n 'eil teagamh nach robh sealladh gruamach air a bliathais is moralachd 'na ghiulan a chuireadh, air uairean, eagal air daoine do nach b' aithne e am beul fhos- gladh 'na lathair, ag-us a cliumadh daoine dalma 'nan aite fein. Ach cha robh fuachd no an-iochd 'na chridhe, 's bha ghniomh daounan na b' fhearr na fhacal. Thachair dhuinn a bhi eomhla ris uair a bha e a' deanamh comhstadh nach bu bheag ri seann bliean ann am baile lonarnis. O fhuaim a ghutha 's o choltas 'aodainn shaoileadh tu gu robh e a' liubhairt binn a crochaidh agus 'nuair a thoisich i air taing a thoirt dha ehuir e stad oirre mar gu 'm biodh i a' labhairt toibheim. An deigh laimhe, 'nuair chaidh an duine coir an ceann seanchais ghabh sinn oirnn a radh, eadar fheala-dha 's da-rireadh, nach biodh au comhstadh nabu lugha ged bhiodh an tuilleadh aoibh air ris a' chreutair thruagh. Rinn e g-lag mor gaire.

agus thuirt e le guth a bha mar fliuaim an orgain, Co tlia 'g radh nach robh sin orm!

Bha cudthrom aig fliacal daonnan ann an Comliairle na h-eaglais, ach anns na bliadhn- achan mu dheireadh d'a bheatha is beag naeh robh uiread cumhachd aige innte 's a bha aig au Ollamh Rainy anns an eaglais shaoir. An deigh has an Ollaimh Gilleaspuig Scott o chionn beagan bhliadhnachan ghabh Tormoid Mac Leoid an stiuir agus bha earbsa aig an duthaich uile 'na laimli. An uair a bhiodh aobliar aige labhairt ann an ainm na h-eaglais, dh' fhaoidteadh a bhi cinnteaeh gu 'n deanadh e sin le glioeas is loiun. Cha labhradh e uair sam bitli air thuaiream 's olia mho a leigeadh e le theang- aidh no le fhaireachduinnean ruith air falbh leis. Bha e 'na dhiune glic, curamach 'na chainnt is measarra 'na bheaehdan, Ian ceill is toinisg; agus labhradh e le stuamachd is soluimteachd mar gu 'm biodh breitheamh a' leag'ail sios an lagha.

Cha 'n 'eil teagamh nach robh feadhainn anns an eaglais a bu deas-bhriathraiche na Tormoid Mac Leoid, feadhainn a b' fhearr a shearmonaicheadh, feadhainn a budoimhne ann am breithneacliadh 's a b' airde ann an sgxjilearachd, feadliainn a b' fhearr eolas air lag-h na h-eaglais, agus feadhainn a bha cho tuigseach ris ann an gnothuichean ; ach ma bha aon duine innte a fhuair tomliae cho mor ris-san de na talannan sin uile, cha b' aithne dhuinne e. Ma ghabhar a Idiuadhan thar a cheile, cha robh mac-samh- ail dha 's an eaglais. Bha e lam measg chaich mar gu 'm biodh long mhor am measg nan eithrichean beaga 's cha tigeadh iad an uisge na stiui-ach dha. Bha gradh aige do dh' eaglais na h-Alba is eud 'na seirbliis nach robh aig moran. B' ise "tigh a chridhe, tig-h a ghraidh," ag-us dh' fhaodadh e radh mar thuirt an salmadair, Ma dhichvdmhnicheas mise thusa, 'lerusalem, diohuimhnicheadh mo lamh dheas a seoltachd. Bha e a' gabhail tlachd 'na claohan agujs hha ^'aol aige air a luaithre. God tha se bliadhna deug ar fhichead p dh' fhag e eaglais Bhlair tha cuimhne aig feadhainn de mhuinntir Adholl fhathast air an t - searmon a thug e dhaibh o'n cheann - theagaisg, An dichuimhnich matliair a leanabh ciche, gun iochd a dheanamh air mac a cuim. Feudaidh eadh- oin iadsan diohuimhneae'hadh, a6h cha dich- uimhnich mise thusa. Feuch air dearnaibh mo lamh ghearr mi thu; tha do bhallachan am fhianuis an comhnuidh. Isaiah xlix. 15, 16. B'e an eaglais iodhal a chridhe; agus

am bitheantas is ann a reir an tomhais de mhaith no de chron a bha e a' saoilsinn a bha iad a' deanamh innte a bheireadh e breith air ministearan eile. Ma bha an eaglais a' soirbheachadh fo bhuaehailleachd aodhair sonruichte, dh' fhaodadh e a bhi cinnteaeh a gean - maith Thormoid Mhie Leoid, ged bhiodh iomadh failinn an ceangal ris, ach mur robh, dh' fhaodadli e bhi cinnt- eaeh as atliarrachadh, oir b'e sin an aon pheacadh nach robih' e furasda dha a mhaith- eadh. Rachadh e as a rathad a dheanamh comhstaidh ri caraid, na ri Gaidheal, na ri duine as a' Mhorairne, ach rachadh e na b' fhaide as a ratliad a dheanamh comh- staidh ri neach sam bith a thoill gu maith air an eaglais agus a rinn seirbhis dhi. Cha 'n 'eil fada o dh' iarr coimhthional sonruichte a chomhairle, co am ministear a bha e am beachd a fhreagradh orra. Dh' ainmich e dliaibh an duine d' am bu choir dhaibh gairmf a thoirt, ach an deigh laimhe chuala sinn e ag radh, gu fior cha toigh learn e. Ach ged nach bu toigh leis e, bha e am beachd gu 'n lionadh e an t-aite ud na b' fhearr na duine eile a b' aithne dha, agus cha leigeadh e le fliaireachduinn fein lamli an uachdar fhaotainu air 'eud air son na h-eaglais. Cha bu leasg leis dragh a ghabhail 's a bhodhig a sharuchadh 'na seirbhis. Rachadlh e o Dhimeideann aai tigh Iain Ghreota gu toileach nam biodh e 'n dull gu 'n cuidicheaxihi e a ballachan briste a charamh. Cha b' ionnan e, an duine coir, agus maithean mor eile leis nach fhiacli an g-uth a thogail mur cruinnichear na ceudan 'g an eisdeachd. , Rachadlh e a chuideachadh choimhearsnach ann an sgireaehdan beaga air an duthaich cho toileach 's a rachadh e do dli' eaglais Ard Dhuneidinn.

Bha e 'na dhuine diadhaidh agus cha b' urrainn do neach a bhi fada 'na chomunn g-un fhaicinn gu robh a chridhe 's a bheatha fo ehumliachd an t-saoghail neo-fhaiesinn- ich Bha e Ian riaraichte leis na beachdan a fliuair e o 'athraichean mu leabhraichean a' Bhiobuill; agus cha robh iarraidh sam bith aige eolas fhaotainn air na beachdan a tha. aig sgoilearan an latha so. Cha bu toigh leis comhradh a dheanamh air na nith- ean sin, ach bha aon chuspair air an robh e daonnan deas gu dol an seanchas agus b' e sin, staid nam marbh, gu sonruichte, oighr- eachd nan naomh. Cha 'n 'eil sinn an duil gu robh sinn oidhche na latha riamh 'na chomunn gun, e thoirt tarruing air doelias na h-aiseirigh. Le bas Thormoid Mhic Leoid chain an eaglais cul-taice nach bu bheag

ag-iis clia bhi e frirasd 'aite a lionadli, gu litireil na air dhoig-h eile. Aig an am so gii sonruiohte 'nuair a tha an duthaich a' niiannaohadh oidliirp dliurachadh a dheau- amh chum aon eaglais gliasda a chur suas ann an Albainn an aite nam bloighean anns a blieil an eaglais Chleireach an drasd air a roinn, blia feum aice air gutli is gliocas is ug-lidarras is pearsa Thormoid. Cha do cliaomliain Dia e gu erioch a chur air an obair ris an do chuir e a lamh, ach 'nuair a tha fear as deigh fir de na laoich dhiadh- aidh, dhileas, a dh' fheuch ri ballachan briste na h-eaglais a charamh, air an toirt air falbh tha gairm ur a tigh'nn gu oigridh na h-eaglais dol air an aghaidh leis an obair sin.

Bha Tormoid Mac Leoid 'na mhinisteir soisgeulach, 'na fhear-duthcha taiceil, 's 'na riaghlair eagdais air an do bhuilich Dia spiorad gliocais is tuig-se . Chuir a bhas mulad oirnn nach gabh innseadh, ach tha e 'na riarachadh leinn clach a chur an earn an duine choir, oir thug e dhuinn a chairdeas 's 9. chomhairle is aoidheachd a thighe le iialaidheachd.

CRIOSD AGUS PEADAE.

A Shimoin, a mhic lonais, an toigh leat raise : — Eois xxi., 17.

" Innsibh d'a dheisciobuil agus do Pheadar gu "bheil e a' dol roimhibh do Ghalile : chi sibh an sin e, mar thubhairt e ribh " : — Marcxvi,7. B'e sin am fios a chuir Criosd, an deigh dha eirigh o na marbhaibh, a dh' ionnsuidh nan deisciobuil le beul an 6ganaich a ohoinnich ris na mnathan aig an uaigh. Air an oidhche anns an do bhrathadh e, thuirt e ri Peadar. •' Feuch dh' iarr Satan sibhse chum hbur criaradh mar chruithneachd, ach ghuidh mise air do shon-na, nach diobradh do chreidearoh thu " — Lucas xxii, 31. Tha e coltach gu robh iomagain air mu Pheadair. B'e aon de na nithean deireannach a rinn e, m' an deachaidh e sios do staid nam marbh, «adar-ghuidhe a dheanamh air a shon, agus a nis, air dba eirigh as an uaigh. dh' ainmich e air ainm e anns an fhios a chuir e air na deisciobuil, dol do Ghalile. Tha e furasda gu leoir a thuigsinn carson a riun e sin. Bha Peadar truagh ann an droch shuidheachadh. Bha e air a n^rachadh 's air a mhaslachadh le dhroch ghiulan fein ann an talla an ard-shagairt air an oidhche anns an d' fhuair a naimhdean greini air losa. Tha an cairdeas 's an diadhaidheachd mar a chumar iad, agus bha fios aig Peadar gu maith nach bu ghniomh caraid na gniomh duine dhiadhaidh, an rud a rinn e. Cha robh e a' ciallachadh a chul a thionn- •dadh air a Mhaighstir na fhagail 'na aonar am measg

a naimhdean, ach leis an lamhachas-laidir 'san upraid a bha dol, chaidh e air mhiapadh car greis ; chaidh a cheann 'na bhreislich, agus m'an robh fios aige ciod a bha e a' deanamh, bhoidich is mhionnaich e nach b' aithne dha losa. An uair a thainig e thuige fein ghabh e an t-aithreachas, ach cha chuireadh aith- reacbas folach air na rinn e. Bha a chridhe 's a choguis 'ga bhioradh a 1^ 's a dh'oidhche, agus b'e an aon uirnigh a b' urrainn dha a radh, A I'highearn losa, pheacaioh mi ad aghaidh, agus cha'n airidh mi tuilleadh gu'n goirte do dheisoiobuil dhiom : Their maitheanas dhomh. Bu leir do Chriosd cridhe Pheadair oir is aithne do 'n bhuachaille mhaith a chaoraieh, agus chuir e am fios thuca, ag ainmeach- adh fear a' chridhe bhriste air ainm. Innsibh d'a dheisciobuil agus do Phbadak gu bheil mise a' dol romhpa do Ghalile.

Thog na deisciobuil orra gu Galile a dh' fheitheamh air am Maighstir a gheall an coinneachadh, ach 'nuair a bha an nine a' dol seachad 's nach robh e 'ga fhoill- seachadh fein dhaibh. tha e coltach gu'n do chaill Peadar a chreideamh is fhaighidin a rithist oir thuirt e ri each, Tiugainnaibh a dh' iasgach. Mar gu'n abradh e,^ Tha mi a' fas sgith de'n obair so, cha'n 'eil ann dhuinn ach faoineas a bhi feitheamh ri duine marbh agus bidh daoine a' magadh oirnn ; ach ciod air bith a ni sibhse, tha mise a' dol air m' ais gu iasgach. Dh' aontaich iad uile leis, chuir iad air doigh na linn, agus thog iad gu muir. Ach thaohair dhaibh mar thachair do lonah an uair a theich e o Ikthaireachd an Tighearna. Chuartaich Dia e roimhe 's 'na dheigh, agus dh'ionnsaich e gu robh lathaireachd Dhe 'ga leantuinn ged ghabhadh e s,giathan namaidne 's ged chomhnuicheadh e an ionadan iomallach na fairge. Bha Criosd a' leantuinn na luinge anns an robh na deisciobuil air an oidhche ud, ag iarraidh cothroai fhaotainn chum an saoradh o'n as-oreidimh anns an do thuit iad.

Am beul an latha 'nuair a bha iad a' tigh'nn gu tir chunnaic iad coslas duine air a' ohladach is ohual iad guth- -.-l chlann, a hheil biodh agaibh ? Thuirt iad nach robh. Dh' iarr e orra an lion a thilgeadh a maoh air an taobh dheis de'n luing, agus air "dhaibh sin a dheanamh, ghlac iad Ian an hnn. Anns a' mhionaid dh' aithnich Eoin co a bha aca, agus thuirt e ri Peadar, " Is e an Tighearna a ta ann.'- Ged bha as- creideamh gu leoir an cridhe Pheadair bha gaol an t-slanuigheir ann mar an ceudna, agus cho luath 'sa chual e 'ainm 's a chunnaic e a choslas air tir leum e anns an fhairge, gun urahail do ni fo'n ghrein ach a mhain a Mhaighstir caomh a ruighinn.

Cha ruig sinn a leas tigh'nn thairis air an ullachadh bidh a nnn Criosd d'a dheisciobuil, oir is ann chum an-e ar luchd leughaidh a tharruing a dh' ionnsuidh an t-seanchais a bha eadar e fein agus Peadar an deigh a' bhidh, a thug sinn tarruing ah an eachdraidh so. Their cuid de dhaoine nach bu ghniomh caomhail a rmn Criosd an uair a cheasnaich se e, agus nach robh e chum huannachd sam bith a sheann mhear- achdan a chuimhneachadh dha 's a choguis a bhioradh

as iir. oir bha e soilleir do na deisciobuil uile ciod a bha hdh an inntinn Chriosd 'nuair a dh' fheoraich e do Pheadar tri uairean, An toigh leat mise? Ach b' aithne do Chriosd chridhe Pheadair mar nach aithne dhuinne agus faodar a bhi cinnteach gu robh deagh fhios aige ciod a bha e a' deanamh agus naoh niigeadh neach eile a leas caomhalachd no caoimhneas a theagasg dha. B' esan am buaohaille maith agus b' aithne dha a chaoraich ; agus bha fios aige gu'm biodh e chum buannachd do Pheadar cothrom ur fhaotainu air a ghradh 's a chreideamh aideachadh. A Shimoin, a mhic lonais! Cha do chleachd e an t-ainm Peadar oir tha am facal Peadar a' ciallachadh carraig, agus cha bu mhaith leis cridhe an aithreach- ain a leon thar tomhais. Aig an am cha robh iarraidb sam bith aig Simon air an fhaeal carraig a chluinn- tinn agus a chionn gu robh (,'riosd caomhail agus nach bu mhaith leis a' chuilc bhrvute a bhriseadh, sheach- ain e am facal agus thuirt e ris, A Shimoin a mhic lonais, a bheil barrachd graidh agad dhomh-sa orra sin ? Bha latha ann a bha Peadar an diiil nach robh uiread gaoil aig na deisciobuil eile air losa 's a bha aige-san. Rinn e boilich as a dhilseachd fein agus bhoidich e gu'n leanadh e a Mhaighstir gu has. ciod air bith a dheanadh each. Ach gle ghoirid an deigh dha sin a radh, mhionnaich is mhallaich e nach b' aithne dha losa riamh, agus ged a thionndaidh na deisciobuil air fad an ciil ris ann an uair a dheuch- ainn, is e Peadar a mhain a dh' an-troraaich a ghealtaireachd le breugan. Bha cuimhne aige air an rud a rinn e 's bha flos aige nach biodh e iomchuidh dha a radh a nis gu robh barrachd graidh aige air losa na bha aig each air, agus is e an fheagairt a thug e seaohad. Tha flos agad a Thighearna gur toigh leam thu. Cha do chuir Criosd teagamh 'na fhaeal, bha e cinnteach gu robh e a' labhairt na firinn agus a dh' aindeoin a' mhiapaidh air an deachaidh e ann an talla an ard'shagairt gu robh gradh aig Peadar dha. Bha .sin aige ; agus an deigh laimhe nochd e meud a ghraidh 's a dhilseachd, oir a reir beul-aithris na h- eaglais, leag e sios a bheatha ann an seu-bhis Chriosd. Tri uairean dh' aidich e a chreideamh 's a ghradh, a' faotainn na freagairt, Beathaich m' uain, beathaich mo chaoraich. Mar gu'n abradh Criosd ris, Air dhuit dearbhadh thaotainn, a Pheadair. air laigse is anrahuinneaohd do naduir fein bi caomhail is truacanta ri peacaich bhochd eile "nuair a thoisicheas tu air obair na ministreileachd a dh' ionnsuidh a bheil mise a nis 'g ad ghairm. Cha do leig Peadar an earail as a chuimhne oir, bliadhnachan "na dheigli so, sgriobh e gu seanairean na h-eagiais ann an cainnt a tha gle oholtaoh ris na briathran a labhair Criosd ris fein, " Beathaichibh trend Dhe a tha 'n ur measg, a' gabhail curaim dheth, cha 'n ann a dh' aindeoin ach gu deon- ach. ni mo mar thighearnan os cionn oighreachd Dhe ach mar dhream a tha 'nan eisempleirean do'n trend." 1 Phead, -c. 2, 3.

Cha ruig sinn a leas an corr a radh mu Pheadar na mu na ceistean a chuireadh air, ach a mhain aire ar luchd-leughaidh a tharruing gu da ni a tha sinn an duil a tha an earrann so de'n Fhirinn a' teagasg. Is e a' cheud ni, gu bheil an Slanuighear caomhail ri daoine seachranaoh is deas gu maitheanas a thoirt dhaibh. Is aithne dha ar dealbh agus is cuimhne leis gur duslach sinn. Is leir dha am maitheas a tha ann

an cridheachan dhaoine cho mhaith ris an olo, agus air an aobhar sin bheir e breith chothromach. Is- aithne dha c' aite a bheil an spiorad toileach 's an cridhe blath co cinnteach 's is aithne dha c' aite a bheil an fheoil anfhann 's an cridhe cruaidh. Ni e eadar dhealachadh eadar seorsachan peacaidh, oir tha eolas iomlan aige air cridheachan nam peacach. Shaoil Peadar aig aon am nach biodh 'anam air aiseag air ais dha gu brkth tuilleadh, 's nach faigh- eadh e an ath ghairm gu seirbhis a dheanamh ann an rioghachd Dhe; agus theireadh e gu robh e a cheart cho ciontach ri ludas. Ach bu leir do Chriosd cridhe na dithis agus bha fios aige gu robh uiread astair eadar Peadar is ludas an dara fir eu-coltach ri gniomh 's a tha eadar siar is sear ged nach robh gniomh an fhir eile, o'n taobh a muigh. Agus a chionn gu robh, thug e maitheanas do Pheadar is aite am measg nan abstol. Tha an dnine a pheacaicheas an aghaidh an t-soluis, ann am full fhuar 's 'na cheart deoin, mile uair ua's ciontaiche na'n duine a ghlacar gu h-obann ann an coire agus a thuislicheas m' an teid e 'na earalas. Bu leir do Chriosd nach b'e cruas a chridhe ach laigse na feola a thug air Peadar deanamh mar a rinn e ; bu leir dha gu robh gradh nach bu bheag aige d'a Mhaighstir, agus mar sin thug e dha cothrom- a ghradh aideachadh am fiannis chaich, AThighearna, is aithne dhuit na h-uile nithe ; tha fhios agad gur toigh leam thu. Bha e 'na ghniomh caomhairdo- Chriosd an cothrom so a ihoirt dha, oir thug an aid- mheil a rinn e faochadh is aotromaohadh do chridhe Pheadair.

Is e an aon smuain eile air an tig sinn thairis, gu faodar Criosd uidhean a radh riusau uile as urrainn an aidmheil a dheanamh gu h-onorach, gu bheil gradh aca do Chriosd. Is e gradh dhasan tolseach is meadhon is deireadh na diadhaidheachd. Tha gradh againn dha, ai's' an t- abstol Eoin, a chionn gu'n do ghradhaich esan sinne an toiseach. An uair a bha e a' fagail an t-saoghail 's a' cur curara na h-eaglais air na h-abstoil cha d' iarr e orra an aonta chur ri creud sam bith ach a' cheist shimplitlh so. An toigh leat mise ? Bha fios aige nach ruigeadh e a leas cumhnantan a bu tinue a chur orra agus gu faodadh e Ian earbsa bhi aige ann an daoine a b' urrainn a radh. Is toigh leinn thu. Cha bu choir do'n eaglais giraidhean a thogail nach do chuir C'riosd suas. Ma tha gradh aig neach do Chriosd cha ruigear a leas a bhi 'g iarraidh air gun sgur cuimhne a chumail air a chreud 's a phaidir, na bhi 'ga cheasnachadh gu miouaideach mu nithean diomhair is domhain nach eil ach air iomall na diadhaidheachd, oir bheir an gradh a mach a thoradh fein. Cho-eignioh gradh Chriosd Peadar is na deisciobuil eile gu seirbhis a dheanamh dha, agus is e a ghradh-san cumhachd Dhe an diugh fhathast chum daoine a thaladh gu naomhachd is irioslachd is umhlachd beatha. A bheil aium eile air neamh natalamh a tha cho airidh air gradh is urram is moladh r'a ainm-san? Tha Dia a' moladh a ghraidh duinne, do bhrigh an uair a bha sinn fathast 'nar peacaich, gu 'n d' fhuiling Criosd biXs air ar son. Am b' urrainn gradh dol na b' fhaide ? Uime sin cha leinn fein sinn oir cheann- achadh le luach sinn, eadhoin full phriseil an t-Slanuigheir. Do brigli gu'n d' fhuding e an crann ceusaidh air ar sgath tha coir aige air ar gradh agus. air ar seirbliis.

Air 2.

1912.

IRIOSLACHD NAN NAOMH.

Chunnaic mi crioch gach mmlain; ach tha :f aiilvne-sa ro-fharsuinn. — Salm cxix. 96.

Ciod a tka an Salmadair & ciallacliadli l&ij au fhacal so? Bhiodli an .smuain a bha ^na 'inntinn ua bu shoilleire na 'n robli i air a our anus an doigli so, Cha 'n 'eil duil agam ri iomlauaohd tuilleadh, oir tha lagli au Tigliearna anabarrach domliain. An uair .a Ijha e 'na dhuine 6g bha a chridhe an geall air naomhachd is umhlachd iomlan do reachd Dhe; bha duil aige gu ridgeadh e air lanachd sith is beatha a riaraicheadh 'anam; ach mar bha na bliadhnachan a' dol iseachad cha b' urrainn dha a radh gu robh an iomlanachd sin air an robh a ■ cliridhe au geall ach mar thir a bha fad as. Cha bu leir dha iomlanachd ann fein no ann au ui eile fo 'n ghrein. Anus ua daoine a bu g-hlioe bu leir dha tomhas de dh' auiaideachd: .aims na naoimh a b' fhearr bu leir dha I'reumh a' ]3lieacaidh; agus le mulad is sgiths spior- .aicl tha e a' cur fiosrachadh a bheatha anns au fhacal, Iomlanachd! co a ruigeas ort, oir tha lagh au Tighearna farsuinu is domli- ain mar an cuan?

Ann a bhi 'g radh so cha 'n 'eil an Salm- adair ag radh rud ur; ach ged is fior am facal nacli faighear iomlanachd air thalamh cha 'n 'eil iadsan a ghabhas am facal air am bilean a' ciallachadh gu bitheanta an aon ni leis. Is anu le irioslachd is imacantas spioraid a their ua naoimh nach 'eil iad fein no daoine eile iomlan, ach their iadsan a shuidheas ann an caithir luchd fauoid a' cheart ui ged nach cuir e dragh sam bith air an spiorad. Ann an suilean nan naomli tha uadur is buadhan mhic au duine Ian gloir is maise, ach is e an comharra cinnt- each leis am faodar luchd na fanoid aithn- eachadh, nach leir dhaibh maise no subhailc sam bith anu am beatha an eo-chreutairean, 's nach eil creideas aca anu an maitheas mhic au duine. Their an seorsa dliaoine so riut anus an aodann nach d' amais ionracan riamh orra agus gur e a mhain clanu is amadain a bhios ag iarraidh firinn is ionracas air thalamh. Their iad gur e sin an gliocas a chruinnich iad bho fliiosrachadh am beatha fein, agus tha e dhaibh mar ghreim milis. Cha 'u 'eil creideas aca ann an treibhdhireas fhear no ann an onoir bhan, agus ma chi iad coltas na naomliachd air beatha neach -sam bith, their iad, mar thuirt an athair

romlrpa, nach ann a nasgaidh a tha eagal Dhe air lob. Is maith leo a ohreidsinn nach ann air ghaol a' cheartais a tha an co-chreut- aireau a' deauamh ceartais ach air ghaol buannachd no le ceilg dhomhain. Ni iad fauoid air osnaidhean an aithreachain 's air uirnighean nan naomh. Cha ruigear a leas a bhi bruidhinn ris an t-Seorsa dhaoiue so, oir tha iad le comhairle shuidhichte a' duu- adh an sul 's a' cruadhachadh an cridhe. Cha 'n 'eil e iongautach nach faiceadh luchd na fanoid an taobh as fhearr de nadur dhaoine eile, oir co lais am bu mliaith blaths is caomhalachd is graclh is diomhaireachd a chridhe a leigeil fhaicinn do shuil fhuar na feadhnach sin ? Cha 'n 'eil fios aca gur e an cridlie amharusach fein a tha a' cruth- acliadh an uilc s na ceilge a tha iad a' faicinn 'nan coimhearsnaich . Teichidh na h-ainglean air falbh a comunn sam bith anns an suidh luchd na fanoid agus searg- aidh na fluraichean as maisiche a tha fas ann an uadur an duine leis a' ghaoith ghreaunaicii a tlia tigh'uu uapa. Anus gach aite anns au suidh iad tha iad a' toirt plaigh 'nair lorg aguB fuadaichidh iad dochas is creideamh is gradh. Cha 'n aran na beatha ach puinusean am briathran. Ged a bhios iad a' deauamh uaill as an geiread 's an seoltachd fein, 's ged tha iad au duil gur ann aca, a tha gliocas an t-saoghail so 's nach ann aca-san aig a bheil creideas ann am maitheas 's ann an onoir an co-chreutairean, is e an fhirinn gur daoine truagh baogh- alta iad nach d' amais air slighe na beatha 's nach d' fhuair soIils a' ghliocais. Cha 'u e mliain nach 'eil iad a' creidsiun gu bheil ionracan air thalamli, ach cha 'n 'eil iad a' creidsinu gu bheil iai-raidh no ionudrainn ann an cridhe sam bith air ionracas; agus cha 'n ann le cridhe tursach ach le gaire magail is michreidmh- each a their iad — Chunnaic sinn crioch gach ionalain! Ach ged tha am facal sin fior ann fein, is breug e air am bileau-san agus amis au doiglli anns an abair iad e.

Cha robh an salmadair a' cur fireantachd mhic an didne an suarachas 'nuair a sgriobh e am facal so. Cha robh dad de nadur luchd na fanoid ann-san agTLS cha b' e eion earbsa 'na cho-chreutairean no cion meas air fein a thug air am facal a radh, ach an fliair^ eachduinn a bha aige air morachd is naomh- achd Dhe. Chunnaic e sealladh air au Eigli 'na mhaise 's cha bu leir dha maise ann

feiu tuilleadli. An uair nach b' aithne clha Dia acli le eisdeachd na cluaise bha e toil- ichte le 'staid, ach air dlia Dia fliaioinn le shuil g-liaHi e grain dhetli fein agus rinn e aitlireaclias anns an duslaich. An nair a dli' fliosg-ail spiorad Dloje a isliiulean fs a cliunnaic e airde is doimhne is farsuingeachd an lagha cha b' urraiun dha radh ach — Co a tha fogh- ainteacli clium ua nitliean sin? Anus each rann de 'n t-salm so tha e a' cur an ceill a' ghraidh a blia aige do lagh an Tighearna 's an t-iarrtus a bha aige air umhlachd a thoirt dha. " Cia ionmhuinn learn do lagh? giaeh la is e mo smuaineachadh." "Is e do lagh mo thlaehd agus is annsa leam t' aitli- eantan na 'n t-6r." " 0, nach robh mo cheumanna air an stiuradh chum do reachdan a choimhead." " Tha mo shuilean air an caitheadh le bhi sealltuinn air son do shlainte." " Ghabh mi do theisteis mar oighreaohd gu brath; oir is iad aoibhneas mo chridhe." Ach mar a bu mhotha 'eolas air lagh Dhe 's a bu mhotha 'ionndrainn air an t-seorsa beatha a 'bha an lag-h ag aithueadh, is ann a bu gheire a mhothaehadh air a lochdan fein. Mar a b' airde a bha e ag eirigli "s a bu dluithe a bha e a' faotainn air iomlanaclid, is ann a bu lugiia a dhochas gu ruigeadh e gu brath air foirfeachd. Tuigidh iadsan a tha durachdach anns a' bheatha spioradail clod a bha an Salmadair a' ciallachadh oir is aithne dhaibh annta fein a' cheart fhaireachduinn so. "Nuair a thoi.sich iad air an reis a ruith sliaoil iad gu ruigeadh iad an ceann-uidhe ann an uine ghoirid ach tha iad clio fada o iomlanaclid an diugh fhathast 's a bha iad riamh, air chor 's nacli urrainn dhaibh a radh ach mar thuirt Pol, Cha 'u e gu 'n d' rainig mi cheana no gu bheil mi cheana foirfe, ach tha mi a' leantuinn air m' aghaidh. G-ed is neonach e r'a radh, cha 'Uj e an t-aingidh ach am firean aig" a (bheil am mothachadh as geire air olcas a chridhe. Tha e 'na chuis-iongautais do dhaoine aig nach 'eil inntinn spioradail no suim do lagh aii Tighearna, gur e na feadh- ainn a shaoileadh iad as lugha cionta as motha dh' aidicheas an cionta, tha e 'na chuis-iongantais leo gu 'm biodh Pol ag osnaich 'nuair a tha Nero a' fidhleir- eachd. Am feadh 's a tha na daoine aig a bheil an cuiblirionn uile anns an t-saoghal so Ian thoilichte leotha fein, a' mealtuinn fois is comhfhurtachd anma, tha na naoimh a' gluasad gu foil uile bhliadhnachan am beatha le h-amhghair anma, ag aideachadh an teachd gearr, 'ig ag uirnigh 's ag asluchadh nach treig faighidin is trocair Dhe iad. Air dhaibh seasamh ann an solus Dhe agus aon sealladh fhaotainu air morachd is maise is

iomlanaohd an Ti ris a bheil an gnothuch, chain iad an uabhar 's am fein-speis, agus chunnaic iad crioch gach iomlain. Is e so a phris a phaighear air son plathadh fhaot- ainu de g-hloir nan neamli, ach is fhearr dO' dhuine gluasad uile laithean a bheatha le cridhe briste is briiite seacli a shuilean a bhi air an dunadh air chor 's nach faic e an airde 's a ghloir a tha os a cliionn. 'Nuair a chunnaic an t-abstol Eoin a-loir an Tighearna ann an Eilein Phatmois thuit e aig a chasan an riochd mairbh. Cha do rinneadli am faoal fhathast 'na fheoil ann an laithean an t-Salmadair, ach thainig fatal an Tighearna 'ga ionnsuidh air mhodh eile agus 'nua|iir a thuig e leud is airde an lagha sin, chrom! e a cheann agus thuirt e, cha 'n ann le h-aotromas no le searbhadas cridhe ach le irioslachd is eagal diadhaidh, Chunn- aic mi crioch e-ach iomlain.

GNIOMHAEAN NAN ABSTOL.

Bu mhaith leinn cunntas goirid a thoirt air an leabhar so.

Bha e air a sgriobhadh le Lucas, fear- eachdraidh a b' fhearr a Idia anns an eaglais Chriosduidh anns a' cheud linn. Cliuir Lucas comain air an t-saoghal nach gabli innseadh, oir ged nach rol^h e air aireamh am measg* nan abstol, sgriobh e barrachd de 'n Tiomn- adh Nuadh na sgriobh neach eile. Cha 'u e mhain gu 'n do rinn e sin ach is e a sgriobh an crioman sin de dh' eachdraidh na h-eaglais anns am faicear ciamar a bha a buiiaitean air an leagail agus ciamar a bha i air a stiuradh leis an spiorad naomh ann an toiseach a laithean. As eugmhais an leabh- air so bhiodli oursa ua h-eaglais anns a' cheud linn anabarrach dorcha agus cha. bhiodh leus soluis againn air na h-amannan sin ach am beagan a tha litrichean Plioil a' toirt dhuiun. Cha bhiodh e furasda do dhiadhairean bun no barr a dheanamh de litrichean Phoil no an eachdraidh a tha annta a thathadh r'a cheile mtu- biodh Gniomharan nan Abstol aca, 'g an cumail ceart. Tuigear uaith so, mata, gu bheil sinn gu buileach ann an eisimeil Lucais airson an eolais a tha againn mu chraobh-sgaoil- eadh an t-soisgeil eadar bas Chriosd agus bas Phoil, agus b'e sin na bliadhnachan anns an robh na miorbhuilean as motha a thachair riamh ann an eachdraidh na h-eagiais air an. deanamh le cumhachd an Spioraid. A thaobh beatha Chriosd agus nan nithean a thachair 'nuair a bha e air thalamli tha ceithir fianuisean againn, Mata, Marc, Lucas is Eoin; agus ged bliiodh fear de na fian-

uiseau sin air chall, cha bu chall iiacli gabliadh leasachadli e, ged bu chall mor e. Acli a tliaobh cursa na h-eag-lais o latha na Caiugis 'nuair a fhiiair i tiodhlac an spioraid naoimii gu deireadh na ceud linn 'nuair a bha eaglaisean air an suidheachadh anns gacli cearn eadar lerusalem 's an Roimli, cha 'n 'eil againn ach aon fhianuis agus is e sin an leabhar a sgriobh Lucas, air chor agus gu 'm bu chall nacli gabhadli leasaehadh call an leabhair so. Bha Lucas 'na dhuine ciallach, creideasach, aig an robh inutinn fharsuing 's aig an robh meas air firiun; agus tha aobhar againn a bhi oreids- inn gur e lamli an Tighearna a thagh e a measg- chaich chum cunntas cinnteach a thoirt do na linntean a thainig 'na dheigh, air na gniomharan a rinn na h-abstoil.

&tvd a theirear Gniomharan nan Abstol ris an leabhar an diugh cha 'n 'eil e coltach gur e Lucas fein a thug dlia an t-ainm sin. Cha 'n 'eil an t-ainm uile gu leir freagarrach oir cha 'n 'eil an leabhar a' toirt cunntais ach air beagan cle 'n obair a rinn fear no dha da na h-abstoil. Anns a' cheud ehuid de 'n leabhar cha 'n 'eil iomradh air abstol ach Poadar, ged tha moran air a radh mu ghniomharan Philip is Stephein, daoine nach robh 'nan abstoil idir. Agus anns a' chuid mu dheireadh de 'n leabhar is ann air obair Phoil a jnhain a tlia Lucas a' tigh'nn thairis.

Is e an t-aobhar sonruichte a bha aig Lucas 'san t-sealladh ann a sgriobhadh an leabhair cunntas a thoirt air fas is cinneas a' chreideamh Chriosdui'dih o latha na Caingis gLis an do rainig an soisgeul an Roimli. Anns an t-soisgeul a sgriobh e dh' innis e mu na nithean a rinn 's a theagaisg losa gits an la an do thogadh suas e, agus anns an leabhar so tha e a' dol air aghaidh leis an naigheachd agus ag innseadh mu na nithean a rinn Criosd anns an eaglais le cumhachd ,an ispioraid a bhuilich e air na h-abstoil. Tha an leabhar a' liouadh a' bhealaich eadar an soisgeul is litrichean nan abstol. Shaoil- eamaid o'n doigh auns an do chriochnaich Lucas a shoisgeul gu 'n do thogadh Criosd suas gu neamh air latha 'aiseirigh, ach anns an leabhar so tha e a' toiseachadh air a naigheachd le bhi 'g innseadh gu robh Criosd air thalamh da fhichead la an deigh dha eirigh o na marbhaibh agus gu 'n do labhair e ris na h-abstoil mu na nithean a bhuineadh do rioghachd Dhe. Labhair e riu mar an ceudna mu thiodhlac an spioraid naoimh a bha gu bhi air a thoirt dhaibh agu.s dh' innis e lihaibh g-u 'm biodh iad 'nam fianuisean dha-san ann an lerusalem, ann an ludea uile, ann an Samaria, agus gu iomall na talmhainn. Air do Chriosd a bhi

air a thogail suas, b'e a' cheud char ris aa do chuir na h-abstoil an lamh, aite ludais a lionadh, agus air dhaibh Matias a thagh- adh, dh' fheith iad ann an leru^salem ri teaohd an spioraid naoimli.

Tha an naigheachd a bha aig Lucas r'a innseadh a' toiseacliadh anns an dara caib ideil anns a bheil e ag radh, " An uair a thainig la na Caingis bha iad gu leir a dh' aon inntinn ann an aon aite, agus thainig- gu h-obann toirm o neamh, agiis lionadh iad uile leis an spiorad naomh, agus thoisich iad air labhairt le teangaibh eile, a reir mar a thug an spiorad comas labhairt dhaibh." B'e so latha-breith na h-eaglais agus anns a' chorr de 'n leabhar tha Lucas ag- innseadh ciamar a dh' fhas an eagiais a chuireadh air ehois anus an doigh so le comharran follais- each is miorbhuileach, gus an do rainig an creideamh Criosduidh iomallan na talmhainn mar dh innis Criosd roimli laimh.

Faodar an leabhar a roina 'na choig earr- annan : —

a) Caib. n.— VIII. 3. Fas na h-eagl.«s

ANN AN IeEUSALEM.

(2) Caib. VIU.4— XI.18. Fas na h-eagi.ais

ANN AN Samaria.

(3) Caib. XI. 19— XIII. 3. Fas na h-eagl.us.

ANN AN AntIOCH.

(4) Caib. Xin.4— XXI.ie. Tueusan soisg-

eul ach Phoil.

(5) Caib.XXI. 17— XXVIII. 31 Tueus Phoil

DO Ieeusalem 's do 'n Roimh.

A' CHEUD EARRANN— Caib.ii.— viii.3. Anns a' chuid so de 'n leabhar tha Lucas ag innseadh mar dh' fhas an eaglais ann an lerusalemi o la na Caingis agus tha e soilleir bho na gnioiidiaran a thagh e chum an cui- sios air paipeir gur e a bha aige 's an t-sealladh aire) a luchd-leughaidli a tharruing a dh' ionnsuidh cumhachd is ughdarms nan abstol. Mar chomharra air a' chumhachd a fhuair iad le teaehd an Spioraid, tha e a' toirt am follais searmon druighteaoh a liubh- air Peadar air la na Caingis, searmon a bha air a bheannacliadh eho mor 's gu robh tri mile duine air an ioinpachadh an la sin. Mar chomharra eile air cumhachd nan abstol tha e ag innseadh mu 'n duine bhacach a leighis, Peadar le buille d'a shuil agus tha e ag innseadh mu mhisneach Pheadair is Eoin 'nuair a bha iad air an toirt air beul- aobh na Comhairle. Auns a' bhas obann a thainig air Ananias is Saphira, an lorg nam breug a dh' innis iad, chunnaic Lucas comh- arra follaiseach air ughdarras is cumhachd nan Abstol, agus is e sin an t-aobhar gu 'u d' thainig e thairis air an naigheachd. Ann an aon fhacal, tha a' cheud earraun de 'n

8

leabiiar a' nochdadh gu robh cumhachd ^iLiis an eaglais big nach buineadli do 'u t-saoghal, cumliaclid a f huair i o 'n airde ; aonia ged nach leia-eadh nine le Lucas iom- radii a dheanamh. air na h-uile uitiiean a thachair ann an toiseacli a h-eaclidraidh, tliagh e as na naiglieachdan a fhuair e o dhaoine creideasacli te no dlia a blia e 'n ■duil a nochdadh do na ginealaa a thigeadh 'na idheigh ''gu'n do rinneadh moran de mhjorbhuilean agus de chomharran leis na h-abstoil." — Gniomh ii. 43.

AN DAE A EARRANN^Caib. viii. 4— xi. 18. Tha an dara earrann de 'n leabhar a' ■dearbhadh firinn an fhacail, gur e fuil nam martarach siol na h-eag]ais. 'Nuair a dh' fhas na Criosduidheau lionmhor thoisich seanairean is sgriobhaichean is riaghlairean nan ludhaoh air eagal a ghabhail, agus thainig an gamhlas a blia aca do luchd iGanmliuinn Chriosd gu airde an la a chual iad Stephen a' liubhairt teag-aisg a bha dhaibh-san mar thoibheum. Chuir iad Stephen gu bas "agus dh' eirioh geur-leanmh- uinn mlior an aghaidh na h-eaglais a bha ann an Jerusalem, agus bha .iad uile air .an egapadh air feadh tir ludea agus Shamaria. Uime sin dh' imich an dream a sgapadh feadh g-ach aite a' searmonachadh an fhacail." — Gniomh viii. 1-4. Anns a' chuid ;so de 'n leabhar tha Lucas a' leudacliadh air .a' bhuannachd a fhuair an eaglais an lorg nan trioblaidean a thainig oirre, agus chunn- aic e anns na nithean a thachair ann an Samaria fo shearmonachadh na feadhnach a bha air am fogar a Jerusalem comharra eile air cumhachd is run-diomhair Dhe. Tha e ,ag innseacUi mu g-hnioniharan comharraichte a bha air an deanamli am mieaisg chinneach, le Peadar is Philip agus a' criochnachadh na h-earrann so le cunntas mionaideach a thoirt air an doigh anns an robh dorus na h-eaglais Chriofeduidh air fhosgladh le Peadar do 'n chinneach Cornelius. — Gniomh x. 1-48. B'e so a' cheud uair a thairg an eaglais saor ghras Dhe do na cinnich agus do 'n mliuinntir a bha 'nan coigrich o choimcheangal' Israeli, agus sheulaich Dia an gniomh a rinu Peadar, oir "thmrling an Spiorad uaomh orra-san uile a chual am facal." — Gniomh x. 44. Gu ruige so is e Peadar an t-abstol a tha seas- ,amli OS cionn chaich ann an eachdraidh Lucais, ach anns an naoieamh caibideil tha e ag inn»eadh mu iompachadh Phoil, agus le teachd Phoil tha ainm Pheadair a' tuiteam .a mach as an leabhar.

AN TREAS EARRANN— Caib. xi. 19— xiii. 3. Anns an earrann so de 'n leabhar tha Lucas a' toirt • ouuntais air an diisgadh a thachair anu an Antioch agus a bha 'na mlieadhon air aireanih mhor chinneach

a thoirt a steach do 'n eaglais. Cha robh na h-abstoil a dh' aon inntinn a thaobh nan cinneach. Bha cuid dhiubh am beachd gu 'm bu choir dhaibh a bhi air an timchioll - ghearradh m' an gabhteadh a steach iad do 'n eaglais ach bha cuid eile am beachd nach robh feum sam bith anu a bhi cur seann chuingean ludhach mu amhaichean nan cinneach. G-ed a dh' eirich a' cheist so am measg seanairean na h-eaglais roimhe so, is e an dusgadh a thachair am measg nan cinneach ann an Antioch 's ann an aitean eile fo shearmonachadh Phoil is Bharnabais a bu mheadhon air a' ghnothuch a thoirt gu eeann-criche. Bha a' cheist air a deasbud anns an eaglais fad bhliadhnachan gun a bhi air a reit- eachadh, ach air do Phol tilleadh air ais o a cheud thurus soisgeulach chuir e fein is Peadar is Seuraas an gnothuch an dara taobh Fo threorachadh an spioraid uaoimh thainig iad gu co-dhunadh nach robh e freagarrach soisgeul nan saor ghras a chuibh- reachadh le cleachdannan an t-seann lagha, agus mar sin reitioh iad slighe na h-eaglais am measg nan cinneach.

AN CEATHRAMH '8 AN COJGEAMH EARRANN — Caib. xiii. 4 — xxviii. Aan an Caib. xiii. 2 tha Lucas ag radh mu eaglais Antioch, " air dhaibh bhi ri ministreileachd do 'u Tighearna agus a' trasgadh, thubhairt an Spiorad naomh, '■ Cuiribh air leth dhomh-sa Barnabas agus Saul chum na h-oibre gus an do ghairm mi iad." B'e sin ceum cho soluimte 's cho buannachdail 's a ghabh an eaglais riamh oir le saothair is searmonachadh Phoil bha an soisgeul air a ghiulan gu iomall na talmhainn. 's bha na cinnich air an toirt a steach do dh' eaglais Chriosd. Anns a' chuid so de 'n leabhar tha Lucas a' toirt cunntas mionaideach air beatha is obair Phoil, cunnt;ia a tha a'comh-ohordadh ris nalitrichean a sgriobh Pol fein ged a tha Lucas a' toirt dhuinn fiosrachaidh mu iomadh ni air nach thug Pol iomradh

Ciamar a fhuair Lucas eolas air na nithean a dh' innis e anns an leabhar so '? Air cuid de na nithean sin bha e 'na shuil-fhianuis oir bha e maille ri Pol agus r'a chomh-oibrichean cuid mhaith bhliadhnachan, agus cha 'n 'eil teagamh nach robh a shuil daonnan air an leabhar a bha e am beachd a sgriobhadh. Agus a thaobh na codach eile, na nithean a thachair ann am bailtean anns nach robh e riamh, na searmoin 's na h-oraidean a tha e a' cur sios ged nach cual e iad , agus conihraidhean a bha eadar daoine nach b' aithne dha, tha e coltach gu 'n do riuu e mar a bhios luchd eachdraidh a' deanamh gus an latha 'n diugh, gu 'n do rannsaich e gach ciiil, gu 'n do cheas- naich e gach duine creideasach, 's gu 'n do sgriid e gach sgriobhadh is beul-aithris a bheireadh dha forfhais mu fhks na h-eaglais 's mu na gniomharan a rinn na h-abstoil. A thuilleadh air sin, tha aobhar againn a bhi creidsinn gu robh Lucas air a sheoladh le spiorad an Tighearna 'nuair a sgriobh e mu obair nan abstol a' cheart cho cinuteaoh 's a bha na h-abstoil fhein air an stiuradh leis ann a bhi deanamh na nithean air an d' thug esan cunntas. Is ann do 'n aon Mhaighstir a rinn esan agus iadsan seirbhis, is e an aon spiorad afhviairiad, agusbhaachuid-san de'n obair a' cbeart oho feumail ris na miorbhuilean a rinn Peadar no na searmoin a rinn Pol. Tha dreach na firinn air an eachdraidh a sgriobh e agus choimhlion e ann an doigh a tha anabarrach driiighteach an run a bha 'na chridhe 'nuair a thoisich e, is e sin r'a radh, a nochdadh gu 'n d' thainig feai'tau is cumhachd iir do 'n t-saoghal air Ik na Caiugis.

Air 4.

1912.

GEALLADH CHRIOSD.

An ti a chreideas annam-sa, na h-oibre a ta mise a' deanamh, ni esan inar an ceudtia; (ugus ni e ipibre as motha na iad so do bhrigh gu bheil mise dol chum m' Athar. — xiv. 12.

Labhair Criosd na briathran so chum misneaeh is comhfhurtacliidi a thoirt ki'a dheis- 'cpbbuil. Bha an cridhe fo tlirioblaid do fchrigh Igu 'n d' innis e dliaibh gu robh e dol .'g am fagail. Chuir sin mulad orra, an da cliuid, a cliionn nach duraichdeadh iad deaJachadh ri caraid is maighstir cho caomh- ail, aguis a cliionn nach robh fios aca ciod a dheanadh iad as eugmhais a chomhairle 's a chomhnaidh anns na laithean dorcha a bha air thoiseach orra. Bu leir dha-san na emuaintean a bha ruith 'nan inntinn agus ithug e dhaibh an g-ealladh luachmhor so chum an cridhe a leigheas agus an aire a shocruchadh air an obair a dh' ionnsuidh an do ghairm, e iad. Bha iad an duil gu 'm bu ehall jUach gabhadh leasachadh a bha 'na fhalbh-san, ach leis na briathran so dh' fheuch e r'a theagasg dhaibh nach bu chall ach gu 'm bhuannachd a bhiodh ann dhaibh, esan a dlrol chum 'athar,

Ciod a tha am facal so a' ciallachadh? Tha sinn an didl gu bheil e a' ciallachadh gu 'n deanadh an eaglais Chriosduidh na ceart mhiorbhuilean a rinn Criosd an iiair a bha e air thalamh, na 'n robh an creideamh aig a buill ann an cumliachd Dhe a bha aige-san, no ma chuirear e ann an doigh eile, gu bheil a leithid de dh' eifeachd ann am bas is aiseirigh Chriosd agus anns an leadar-ghuidbe a tha e a' deanamh as leth na h-eaglais aig deas laimh an athar 's gu 'm faodadh i nithean a dbeanamh an diugh a bhiodh na bu mhiorbhuiliche ann an suilean an t-saoglrail no na nithean a rinn esan ann an laithean 'fheola, na 'n leigeadh i a taic ris na feartan sin agus na 'n tairg'neadh i Rie creideamh as na tobraichean beatha is cumh- achd a dh' fhosgail e air a son.

Anns an Tiomnadh Nuadh tha am facal olbre igle bhitlreanta a' ciallachadh mior- bhuilean litireil, ag-us is e sin an t-aobhar gu bheil cxiid de dhaoine am beachd gu robh an g«alladh so air a choimhlionadh anns na miorbhiulean leighieis a rinn na h-abst«il ann an toiseach eachdraidh na h-eaglais. Ach

cha 'n e an seorsa mhiorbhuilean sin a bha aig Criosd anns an t-sealladh idir 'nuair a labhair e am facal so, 's cha bhiodh e fior a radh gu 'n do rinn na h-abstoU riamh obair anns an t-seadh sin a bu mhotha na na h-oibre a rinn am Maighstir, -no gu 'n do rinn iad gniomh a b' iongantaiche na Lasarus a thogail as an uaigh no onfhadh na fairge a chasg. Ged a rinn Criosd gniomharan miorbhuileach de 'n t-seorsa sin, clia b'e sin an obair shonruichte a thainig e a dheanamh. B'e an obair a thainig e a dhean- amh, rioghachd Dhe a chur air chois, creid- eamh a dhusgadh ann an cridhe dhaoine, aran na beatlia a thoirt dhaibh; agus 'nuair a thuirt e ris na deisciobuil gu 'n deanadh iad oibre a bu mhotha na rinn esan, is e bha e a' ciallachadh gu 'm f asadh rioghachd Dhe an deigh dha-san a lathaireachd chorp- arra a thoirt uapa mar nach d' fhas i am feadh 's a bha e maille riu.

Ge-d a fbha e a' searmonaeliadh soiss'eul na rioghachd dluth air tri bliadhna cha robh aig-e ach beagan fhichead dheisciobul aig uair a bhais, ach an diugh tha a luchd- lea.nmhuinn cho lionmhor 's nach gabh iad aireamh, 's tha geill air a thoirt d'a theagasg anns 'gach cearn de 'n t-saoghal. Is e sin na h-oibre a bha 's an amliarc aige 'nuair a labhair e am facal so ris na deisciobuil, oibre a thoisich air la na Caingis 'nuair a bha tri mile anam air an iompachadh fo shearmonaehadh Pheadair agus a tha dol air an aghaidh an diugh fhatliast. Tha aireamli as motha de Chriosduidhean an diugh ann an iomadh [baile beag anns na h-Innsibh an Ear is ann an Cliina na bha ann an llerusalem laig am bas Chriosd, ged nach 'eil lacli beagan nine o'n a chual iad an, soisgeul. iTha an soirbheacliadh a tha an eaglais a' faotainn aims an obair a gliabh i OS laimh ann an duthchanna cein a tilgeil soluis air na briathran, Ni sibh oibre as motha iia iad so, do bhrigh gu bheil mise a' dol chum m' athar.

Fo shearmonaehadh nan abstol an deigh la na Caingis dh' fhas rioghachd Dhe air thal- amh moran na bu luaithe na dh' fhals i fo ishearmonachadh Chriosd. Ann am beagan sheachduinnean chruiunich iad barrachd dhaoine a steacli innte na chruinnich esan fad a bheatha. Tliuig na dusgaidhean spior- adail a thachair ann an Antioch 's ann an Samaria barr air na miorbhiulean a rinn

14

Criosd ann am Betani, 's aa Nain, 's am Betesda. Cliuir esan an siol le deuraibli agus bliuain iadsau le gairdeaclias. Cliunnaic Pol is Apollos toradh an saotlirach ann an Corint mar nach faca esan toradh a shaotlirach ann an Capernaum no ann an lerusalem. An abair isinn, mata, gu 'm bu mhotlia na deis- •ciobuil no am Maighstir? An abair sinn gu robh cumliachd air an giidan nach robh aige- san? Cha 'n abair, oir ciod air bith a rinn iadsan, .rinn iad e a cliionn gu robh esan maille riu is aunta. Is ann uaith-san a shruth ,rLa feartan a rinn |an obair-san soirbh- «achail, Jagus is e an t-aobliar gu 'n do ghiulain obair nan abstol toradh cho pailt, gu'n deachaidh Criosd chum 'athar.

Clia robh gradh Dhe 'na lanachd air fhoill- seachadh do'n t-saoghal gus an do bhasaich losa air a' chrann-cheusaidh 's cha robh gioir losa 'na lanachd air fhoillseachadh gus an d' eirich e o na marbhaibh 's an do thogadh suae e gii deas laimh Dhe, air chor agus gu robh soisgeul aig- na h-abstoil r'a shearmon- achd mu losa nach robh aige fein, ma dh' tliaodar a' chainnt sin a chleachdadh. B'e Criosd air a cheusadh an soisgeul a shear- ^onaich Pol 's na h-abstoil eile, ach cha b' urrainn do Chriosd fein sin a dheauamh, •do bhrigh nach d' fhuiling; e fathast. Thug- mi dhuibh air tus, arsa Pol, an ni a fhuair mi mar an ceudna, gu 'n d' fhuair Criosd 'bas air son ar peacanna. Is e sin an soisgeul anns a bheil cumhachd Dhe chum slainte, agus is e sin an fceachdaireachd leis an ,do dhuisg na h-abstoil aithreaclias is 'ci-eideamh anns na miltean a bha air an toirt a steach leo do rioghachd nan gras. Ann an eachdraidh na h-eaglais o'n eheud linn gus an diug-h bha is tha soisgeid a' cdiroinn cheusaidh 'na aile beatha chum beatha, ach mar thu.irt sinn cheana, cha b' urrainn Criosd fein an soisgeid sin a shear- monaehadh cho eoilleir no cho laidir 's a b'. urrainn do na h-abstoil, an deigh a bhais. B'e sin, ann an tomlias, an t-aobhar gu 'n do rinn iad oibre as motha na rinn am Maigh- stir. Ach tha aobhar eile air cuideachd. Ann an staid a ghloire tha cumhachd is ug-hdarras is tighearnas aig Criosd nach robh aige ann an laithean fheola, lanachd cumhachd is beatha as a bheil e a' lionadh na h-eaglais. Thuirt Pol aon uair, Tlia mi air mo theann- achadh eadar dha ni; tha mi togarrach air siubhal agiLS a bhi maille ri Criosd ach is € mi dh' fhantuinn 's an fheoil as feumaile dhuibh-se. Bha fios aig Pol gu'n cuireadh am bas sgaradh eadar e- fein 's an sluagh a bha air a churam, agus 'nuair a dh' fliagadh e iad, nach b' urrainn dha comh- nadh sam bith a thoirt dhaibh tuilleadh, air

cho feumail 's 'g am biodh iad air a thaic 's a chomhairle. Ach cha do lab hair Criosd mar sin. Is buannachd dhuibh, ars' esan, mise a dh' fhalbh. Bha fios aige nach cuir- eadh am bas dealachadh eadar e fein 's a sUuagh ach, 'na aite sin, gu 'm biodh e 'na mheadhon air a thogail suas gu inbhe glilormhor anns am biodh e comasach dha tiodhlacan a dhortadh orra nach b' urrainn e a thoirt dhaibh am feadh "s a bha e maille riu. Fhuair an eaglais na tiodhlacan spioradail leis a bheil i air a beathachadh 's leis a bheil i a' deanamh seirbhis dha, do bhrigh gu 'n deachaidh e chum 'athar. Cha 'n e a solus fein a tlia dealrachadh innte ach a eholus-san. Ma tha i beo is e Criosd a tha beo innte, agus na h-oibre a tha i a' deanamh, tlia i a' deanamh a chionn gu bheil feartan buadhmhor a spioraid-san ag oib- reachadh innte agus as a leth.

Thug Criosd an gealladh so do 'n eaglais air dha chumhnanta, creideanih is urnuigh. An ti a chreideas annam-sa, na h-oibre a ta mise a' deanamh, ni esan mar an ceudna. Ma dh' iarras sibh ni air bith am ainm-sa ni mise e. Tha creideamh is urnuigh a' dol cas ri cois daonnan. Far a bheil creideamh bidh urnuigh oir tha e cho nadurra do'n fhior chreidmheach urnuigh a dheanandi 's a tha; e dha 'anail a tharruing. Agus tha an neacli a bhios ri h-urnuigh a' cleachdadh creideamh anns an doigh as eifeachdaiche as urrainnear a chleachdadh.

Tha iomadh aobhar a' comh-oibreaohadh maille r'a cheile gu bhi deanamh beatha na h-eaglais bochd is anfhann, 's gu bhi dean- amh a h-obair neo-tharbhach. Ach is e an t-aobhar as motha, gu bheil a creideamh lag 's a h-uruuighean gann is fuar. Cha 'n 'eil sinn an duil gu bheil ni sam bith eile anns a bheil uiread dealachaidh eadar inntinn Chriosd is inntinn dhaoine an diugh 's a tha eadar riu a thaobh urnuigh. A reir a theagaisg-san tha urnuigh uile-chumhachd- ach, ach a reir smuaintean an t-saoghail cha 'n 'eil urnuigh tarbhach ach ann am beagan. Cuiridh daoine an latha so sios 'nan sreath na nithean airson nach ruigear a leas urnuigh a dheanamh a chionn nach 'eil eifeaclid innte d' an taobh, ach cha do chuir esan garaidhean de 'n t-saorsa sin mu thim- chioll urnuigh is eadar-ghuidhe. B'e an smuain air an do leag e daonnan cudthrom, ■ma dh' iarras sibh ni air bith am ainm-sa ni mise e. Tha lanachd Dhe mar fharsuing- eachd is doimhneachd a chuain no mar sholus na greine ; cha 'u e ar n-urnuigheau-ne a tha cruthachadh a lanachd-san, ach is e urnuigh an soitheach leis am faod sinn tarruing le h-aoibhneas as an tobar bheannaichte sin.

15

larraibh iagus glieibh sibli, tlniirt Criosd, chum gu 'm bi 'ur n-aoiblmeas Ian. Is e na daoine aig a blieil cumhnaclid mar uachd- arain ri Dia, iadsan a sliior leanas air urnuigh 's a ghabhas mne gach latha an iadfian a ni sin a blii cinuteach gu 'n coimh- ead sitli Dhe an inntiun 's an cridhe, agus iarrfcusan a dheanamh aithnichte do Dhia agus breith-bhuidheachais a thoirt dha. Faodaidli iadsan a ni sin a bM cinnteacli gu "n coimhead sith Dlie an inntinn 's an cridhe, agus gii 'n dean e deas iad gu oibre a dheanamh as motha na na h-oibre a rachadli aca air a dheanamh 'nan neart fein.

Cha do gheall Criosd gu 'm biodh gach urnuigh tarbhach, ach a mhain urnuigh '?m ainm-san. Tha moran dhaoine am beachd gu'n do rinn iad urnuigh ann an ainm Chriosd ma chriochnaich iad i leis an fhaeal, Na nithean so tha sinn ag iarraidh an ainm no air 'sgath Chriosd. Ach tha urnuigh 'na ainm-san a' ciallachadh tuilleadh is sin. Tha aimr. Chriosd a' seasamh air son spiorad Chriosd, air chor agus nach 'eil sinn ag urnuigh 'na ainm mur 'eil sinn ag iarraidh a reir a spioraid-san, ag iarraidh nan nith- ean a tha esan ag iarraidh dhuinn, agus a' socruchadh ar cridlieachan air na nithean a bu mhaith leis a thoirt dhuinn. Tha sinn ag urnuigh ann an ainm Chriosd, 'nuair a dli' iarras sinn gu h-onorach is g-u durachd- ach neart is stiuradh is gliocas chum an obair a ciiur air a h-aghaidh annainn fein agus anus an t-saoghal a thainig- esan a dheanamh 's d'a bheil e a' gabhail suim air neamh. Tha so air uairean duilieh a dhean- amh, oir tha toil is inntinn Chriosd iomlan is spioradail, 's tha ar feoil-ne lag is anfhann. Ach cha bhris esan a' chiulc bhruite, agus far a bheil an inntinn thoil- each teagaisg-idh e fein ri h-uine an xirnuigh cheart. Bidh e air uairean a' cm- ioghnaidh air daoine carson nach 'eil an urnuighean a' faotaiun freagairt, ach gie ohitheanta is e an it-aobhar, nach h-ann an ainm Chriosd no a reir a spioraid a dh' iarr iad, ach 'nan ainm • fein. Dh' iarr iad nithean feineil, nithean nach deanadh feum sam bith dhaibh ach an ceaun a sheideadh suas, no an cridhe a chruadhachadh, no uabhar na feola a thoil- eachadh, ach ged a clariochnaich iad gu crabhach leis an fliacal, Na nithean sin tha sinn ag iarraidh ann an ainm Chriosd, cha do rinn sin urnuigh cheart de dh' urnuigh chearr.

Gied a rinn an eaglais oibre iongantaoh air tlialamli cheana, tha oibre as motha aice r' an deanamh fhathast, ach cha dean i iad gu brath gun chomhnadh an Spioraid naoimli. Tha an spiorad naomh a nis r'a fhaotainn gu

saor is gu pailt, do blirigh gu 'n deaehaidh Criosd chum 'athar, agus thig e a dh' ionn- suidh na feadhnach a tha creidmheach agus a leanas air urnuigh.

AM MAIGHEACH.

Air toiseach na h-oidhche bha sinn a' ' leughadh leabhair a chuir an t-Ollandi Mac Eaijruig ann an Oil-thig-h Ghlascliu a mach o chionn ghoirid mu na beachdan a bha aig na seann Ghaidheil mu shaoglial jiaii spiorad. Tha e 'g radh gu robh iad an duil gu 'm biodh anam an duine, air uairean, a' dol an riochd nan creutairean so, cuthag, ^learbadan- de, seillean, dreathan donn, eala, sgarbh, cat, maigheach. Thug rud-eigin a thuirt e mu 'n mhaigheach oirnn lamh a thoirt air leabh- raichean eile anns a bheil sgeulachdan air an aithris mu 'n bheathach sin, sgeulachdan as nach ruig e a leas uaill a dheanamh. Ma's fior na chuirear as a leth cha 'n 'eil anns a' mhaigheach ach diu nan creutairean oir thatar a" cur air gu bheil e ann an co- bheinn ri buidsichean is drocli bhoirionn- aicli eile a bhios a' deanamh obair an dorchadais.

Tha car de thaoibh againn ris a' gliearr. Tha pairc mhor dluth dliuinn anns am faicear na ficheadan dhiubh mu "n am so de 'n bhliadhna, agus is ro thoigh leinn, air feasgar ciuin earraich, suidhe greis aig bun craoibhe no ri taobh garaidh 'g am faicinn a' ruideas 's a' cleasachd. Tha iad cho mear ri sgoilearan Bhlair 'nuair a gheibh iad cead an coise aig ceithir uairean, 's a thoisicheas iad air surdagan a ghearradh air an rathad mhor a dh' aindeoin an sac leabhraichean a chuir Achd na Parlamaid air an druim. Cha saoileadh duine a cliitheadh na creutairean laghach a' leumardaich 's a' cur nan car dhiubh air an reidlilein gu bheil olc sam bith 'nan cridhe no gu bheil caidreamh diomhair aca ri uachdaran cumhachd an adhair. Ged a thog feallsanaich is seann chailleachan droch thuaileas air a' mhaigli- each, cha to|ir a phoirdean d' an aithnt^ e geill dhaibh, agus bheir iad dha teisteanas gu bheil e beusach is neo-lochdach. Cha robh caraid riamli aig a' mliaig-heach, a b' fhearr na bard beag Sasunnach aig an robh tomhas mor de spiorad na caranfcachd 's de spiorad na bardachd 'na chridhe, ged bha sgaotli de sheilleinean 'na bhoinneid. Chuir na naigh- eaclidan eile a leugh sinn air toiseach na h-oidhche droch bhlas 'n ar beul, 's los an droch bldas sin a thoirt air falbh, thug sinn lamh ^ir leabhar beag boidlreach anns a bheil an duine cneasda so ag iunseadh gu ]a-abhacach mu thri maighich a bha aige

16

'nam peatachan. Faodaidh sinn an sgeul a chur sios, facal air fliacal, mar dli' innis e i.

Blia maigheach beag, ars' esau, tri miosan a dli' aois, aig clanu coimliearsnaich, ach a chionn nach robh iad 'ga bliiadliadh gu ceart tlioisich e air searg 's air fas caol. Chunnaic an athair gu robh iad a' fas sgitli dheth agus dh' iarr e orra am maigheach a thoirt dhomhsa. Bha mise toileach gu leoir aoidheachd a thoirt do 'n chreutair, oir bha mi 'n duil gu 'n togadh e m' inntinn air falbh o nithean eile a bha cur dragh orm aig an am. Cha b' fhada gus an deaehaidh sgeul a' mhaighich am fad 's am farsuingeachd, agiis is e thainig as a sin, gu 'n do thoisich coimhearsnaich eile air maighichj a tJiairgeinn dhomh, gus xnu dheir- eadh an robh uiread dhiubh am thairgse 's gu 'm faodainn stoc; a chur air baile fearainn. Ghabh mi tri, thug mi lamh air saorsuinn- eaehd, is thog mi tigh dhaibh. Bha sheomar fein aig gach fear dhiubh. B'e na h-ainm- eannan a thug mi orra, Puss, Cairistiona, is Ealasaid. Thainig mi fein is Puss air a cheile gu maith 's rinn sinn cairdeas adh' aon ruith. Leumadh i '31am uchd agus spionadh i m' fhalt le fearas-chuidjeachd. Bh|ai i aon uair bochd fad thri laithean agus theab mi a call, ach leis a' churamj a Ig'liabh mi dhith, a la 's a dh' oidhche, thug mi o'n bhas i. B'e sin an creutair taingeil 'nuair a chaidh i na b' fhearr! Shaoileadh tu gu robh i a' feuch- ainn r'a innseadh dhomh cho mhor 's a bha i 'nam c'homain, oir dh' imlieheadh i mu lamh gu cairdeil, an toiseach a cul, an sin mo bhois, an sin mo mheoir, 's a rithist eadar nam meuran, rud nach do rinn' i Iriamh roimhe no 'na dheigh ach aon turns eile a bha i bochd. B' abhaist dhomh a bhi 'g a giulan a steach do 'n lios, far am folaicheadh i i Bein 's an oaidleadh i fo phreas. Bha so a' cordadh rithe cho maith 's gu 'n iarr- adh i orm a toirt leam do 'n lios aig uair shonruichte a h-uile latha. Bheireadh i gnog air mo ghluin le 'spoig agus shealladh i orm auu an doigh a bha ciallachadh, A bheil thu, idir a' dol )do 'n lios lan diugh ? Mur deanadh sin feum, bheireadh i air sgiort mo ehota 'na 'fiaclan agus dh' fheuchadh i ri m' tharruing air slighe mo dhleasdanais . Bha Puss 'na creutair ciuin laghach 's tha mi lan chinnteach gu robh mo chompanas na bu sholasaiche leatha na companas a seorsa fein.

Ach cha b'e isin do Chairistiona. Bha; i Ikn de dhroch amharus agvLS anabarrach dur. Dh' fhas ise bochd cuidea<3hd, ach ged a ghabh mi a' cheart churam dhith a g"habh mi do Phuss, cha d' thug i uiread is taing dhomh. Ma bha i taingeil cha do leig i

oirre e. 'Nuair a dh' fheuehaiun ri cleasaehd rithe, chasadh i a fiaclan mar nach bu chaomh leatha idir a bhi mireag rium. Dh' fhaodainm a radh mu Chairistiona mar thuirt fear eile, " sliob thusa a' chailleach is sgrob- aidh i tt'hu." Bha i car mor dhi fein agus cha b' fhiach leatha fearas-chuideachd a dheanamh comhla ri each. An uair ainneamh a bhiodh saod maith orra 's a ghabhadh i pairt 'nan eluicheachd, bha soluimteachd 'na h-aodann is tromadas 'na giidan a bheireadh gaire ort, mar gni'm biodh i ag radh, Diomhanas nan diomhanas! is diomhanas na h-uile nithean .

Thainig am hka air Ealasaid m' an ganu a rainig i ire maighich ach bha i 'na creutair sunntaoh, aigh- earrach. Feumaidh e bhith gu robh fuil shaigh- dearan innte oir cha do thiomaich a cridhe riamh ri aghaidh namhaid. Bhithinn 'g an leagail a steach do m' sheomar, an deigh dhomh mo shuipear a ghabhail, agus bhiodh pjalasaid daonnan air thoiseach anns na luth-chleasan a bhiodh a' dol. Dh' fheuch an cat aon oidhche ri tarruing aisde, agus sjoors a dheanamh oirre. Thug e boiseag dhi airan leth-cheann, ach ma thug, thachair a sheise ris ! Leum i air a dhruim agus ghabh i dha le 'casa toisich mar gu 'm biodh drumair a' slachdanaioh air druma, gus am bu bhuidhe leis teicheadh agus e fhein fholuch ann an cuU.

Thainig am bas air Ealasaid 'na h-oige, bha Cair- istiona beo gus an robh i uaoi bliadhna agus tha mi 'n duil gur h-e buille air chor-eigin a fhuair i anns a' chaol-druim a chuir crioch oirre. Tha Puss eh6ir beo fhathast, deioh bliadhna a dh' aois, 's cha 'n 'eil mi a' faicinn gu bheil comharran na h-aoise a' luidhe orra ach a mhain nach 'eil i cho aotrum iollagach 's a bha i aon uair. O chionn ghoirid chuir mi i fein is cu anns an aon t-seomar feuch am faicinn a bheil e fior mar tha daoine ag radh, gu 'n teich am maigh- each o'n chu, cho cinnteach 's a dh' iarras an tunnag an t-uisge Rinn mi so gu maith furachail, oir cha bu mhaith leam gu 'n eireadb tubaist do Phuss no gu 'n caillinn i, Ach cha ruiginn a leas; cha do ghabh ise eagal 's cha mho a mhaoidh esan oirre. Cha b' fhada gus an do thoisich iad air aran itheadh as an aon t-soitheach, 's tha iad cheana cho gaolach is measail air a cheile ri piuthar is brathair. Tha mi 'n duil, mata, nach 'eil naimhdeas sam bith eadar an cu 's am maigheach gu nadurra agus gur h-e mac an duine fein a chuir eatorra.

Is toigh leis a' mhaigheach leapa thioram, air chul gaoithe 's ri aodann greine. Caidlidh e fad an latha ach ann an ciaradh nan trath togaidh e air a shiubhal a loin . 'Nuair a thig an t-earrach 's a bhios a' ghealach freagarrach toisichidh e air suiridh agus caillidh e a chiall cho tur ris na feannagan no oreut- airean eile air am bi an gaol. 'Nuair a bhios suil a leannain 'g a fhaicinn, 's a bhios e air son a neart '3 a sgiobaltachd a dhearbhadh dhi, ni e tapaid is dannsadh gus nach bi deo aualach aige. Am measg nam maigheach, cleas gacli seorsa eile, tha e coltach gu bheil an t-suiridh 's a bhurraidheachd a' dol comhla. Air oidhche shoilleir o chionn ghoirid chunnaic sinn anns a' phairc a tha dluth dhuinnn, cho mhaith ri dk fhichead maigheach a' leumardaich 's a' dannsadh mar gu 'm biodh an cuthach dearg orra, 's bidh an tuilleadh innte m' an tig bailc na Bealltuinn.

Air 5.

^^g		K'l^^^O
^^^^^		^^^^^^^^^^M
JEi^^^aieta

1912.

DEAN AN T-OLC IS FAN R'A DHEIREADH.

Ach reic fear araidh d' am b' aimn Ananias, maUle fa mhnaoi, sealbh fearainn agus cheil e cuid de '11 liiach, le fios a mhnatha, agus chuir e aig oosaibh nan abstol e, etc. — GniomharaB v. 1-2.

Cha 'u aim le tuiteamas a chuir Lucas sios taobh ri taobh na naig-lieachdan a tha e ag innseadli mu Bharnabas agus van Ananias. Tlia e soilleir gu robh e 's an amharc aige coimeas a dheanamh eadar an dithis; fialaidlieacM an dara fir a chur mu ehoinneamh sannt an fhir eile. 'Nuair a leugliar an da naigheachd comhla, tha iad a' cur soluis air an fhirinn a labhair Criosd ann an cosmhalachd a' chogail, cosmhalachd leis an do theagaisg e d'a dlieisciobuil nach ruigeadh iad a leas duil a bM aca g~u 'm biodh an eaglais air thalamh glan no iomlan, ach gu 'm biodh cruithneachd is cogal, maith is olc, daoiue diadhaidh is eealgairean a" measgadh r'a eheile innte gu deireadh an t-saoghail .

Aig an am anns an do thachair so, tha e coltach gu 'n do chuir buidheanu de Chriosd- uidhean lerusaleim am maoin shaoghalta anns an aon sporan agus g-u robh an cuid aca an comaidh. Tha cuid de dhaoine am beachd gu 'm b'e sud na laithean a b' fhearr a chunnaic an eaglais riamh, agus gu 'm biodh an saoghal sona na 'n g-abhadh iad toirt air an ais an diugh. Tha iad am beachd gu bheil de bhiadh 's de dh' aodach 's de dli' airgiod anns an rioghachd na shas- uicheadh na h-uile na 'm biodh iad air an roinn, agus their iad gur h-e an aon chung- aidh a leighseas an t-acras 's a' bhochdainn 's am farmad a tha r' am faicinn am measg ar sluaigh, iad a thoiseachadh air an cuid a g-habhail an comaidh. Na 'n leighseadh sin an g-alair agus na 'n tugadh e sith is sonas is pailteas do 'n t-sluagh uile, bu mhaith an gnothuch e, ag-uB saoilidh sinn nach biodh eagal no leisg air daoiue ciallach an doigh sin fheuchainn. Ach ged nach 'eil sinn a' dol a steaoh anns a' cheist aig an am so, faodaidh sinn so a radh, nach do shoirbhich an rud auu an Jerusalem agus nach faca na h-abstoil iomchuidh g-u 'n leanadh na h-eag- laisean eile a chuir iad air cliois eiseimpleir na feadhnach aig an robh na h-uile nithean eoitohionn. Thuit eaglais lerus-

aleim gu bochdainn ag-us b' fheudar do na h-eaglaisean eile an lamh a chur 'nam poca agus airgiod a chruinneachadh 's a chur thuice. Tha cridhe mhic an duine anabarrach cealguch ag-us feoil mhic an duine anabarrach leasg-, agus mur 'eil de choir aig duine air an sporan ach comaidh a dheanamh uime ri each, is fearr leis gu mor rud a thoirt as seach rud a chur ann.

Ach ged nach do shoirbhich le creidmhich lerusaleim anns a' cheum ud, is airidh iad air am moladh a chionn gu 'n d' fheuch iad e, oir rinn iad oidliirp gliasda air braith- reachas is spiorad an t-soisgeil a nochdadh. Cha b' ann air ghaol buannachd no duais shaoghalta a chuir Barnabas a chuid an comaidh ri each ach a chionn gu robh gi-adh is truacantas 'na chridhe agus gu robh e 'n duil gu 'm b'e sud an doig-h anns am b' fhearr a b' urrainn dha uallach a bhraithrean a ghiulan. Reic e na bha aige d)8 dh' fhearann agus thug e 'n t-airgiod uile do na h-abstoil.

Ach ma bha firinn is gradh is fialaidh- eachd an cridhe Bharnabais, cha robh aon chuid dhiubh ann an cridhe Ananias. Bu clijaomh leis fhein 's le mhnaoi ainm na diadhaidheachd is giean-maith nan abstol fhaotainn, ag-us chum sin a chosnadh rinn iad an gniomh leibideach air a bheil Lucas a' deanamh iomraidh. Tha cuid de pheacanna na 's gTaineile 's na's an-tromaichte na eheile ann am fianuis Dhe, agiis is e a dh' an-tromaich cionnta na caraid so gu 'n do pheacaich iad le comhairle shuidhichte. Cha d' iarr na h-abstoil orra am fearann a reic 's cha ruigeadh iad a leas a dheanamh mur toil- icheadh iad fein. Dh' fhaodadh iad an roghainn a dheanamh leis na fhuair iad air, oir b'e an cuid fein a bh' ann 's clia 'n abradh Peadar riu gu 'm b' olc a rinn iad, beag no mor 'g- an tugadh iad eeachad. Ach bha freumh an uile 'nan cridhe agus chuir an sannt air seacharan iad 0 fliirinn 's o onoir.

Cha 'n 'eil e iongantach gu 'n do thuit eagal is ball-chrith air an eaglais uile 'nuair a thainig bas obann air Ananias 's air a mhnaoi. Cha 'n 'eil Lucas ag- radh air a cheann gur h-e breitheanas o neamh a thainig orra, ach faodar a thuigsinn o'n chuuntas a sgriobh e gur h-e sin a bha e ciallachadh, agus gai 'n cual an eag-lais anns a' bhreitheanas ud guth an Tig-hearna a' labhairt rithe 's a' toirt rabhaidh dhith ann

18

an txDiseach' a toiseachaidh i fein a glhlanadh o spiorad na oeilge. Aithnichear an Tigh- earna le ghniomharan, 's 'nuair a bhios a bhreitheanais air an talamli, fog-lilumaidh an sluag'h fireantachd. Gied tha an Tighearna caomliail, fad-fliulangach, agUiS mall chum feirgie tha e Jnar an ceudna ceart 'na 'uachd- ranachd agus cha saor e air aon chor an ciontach. Tha 'taobh shearbh is eagallaeh aig freasdal Dhe cho mhaith ri taobh cliaomhail, agiis an diugh fhathast tha e a' igairm dhaoine gu siorruidheachd anns a' cheart staid agus air a' cheart doigh anns an do ghairm e Ananias is Saphira. Ann am freasdal Dhe tha nithean a' tachairt gach latha a tha cho diomhair 's cho uamh- asach ris an ni so a thachair o shean, ach a mhain nach 'eil daoine a' toirt an aire dhaibh no a' tuigsinn ciod a tha iad a' ciallachadh. Tha Dia trocaireach is caomliail ri daoine iriosal is aithreachail ach tha a ghnuis suidhichte an aghaidh aingidheachd ; agus tha an naigheachd so air a sgriobhadh 'na fhacal chum rabhadh a thoirt do 'n eaglais sannt is ceilg is breugan a slieach- nadh. Cha 'n 'eil peacauna sam bith eile as luaithe a bheir sgrios air beatha spior- adail an duine na iad sin, agus tha e coltach gu 'r h-e sin an leasan a dh' f hoghluim na ceud dheisciobuil o'n bhreitheanas a thuit air an droch charaid ud.

Is g-raineileachd do 'n Tighearna bilean nam breug ach is iad an dream a ni gu fir- inneach; a thlachd. Ciod a theirear riusan nach h-urrainnear am facal a chreidsinu, ach nach h-aithne dhaibh Dia, ged a dh' fhaodas iad a bhi 'g- aideachadh 'ainme, oir is esan Dia na firinn? Tha a' cheart bhuaidh aig na breugan air beatha an anma a tha aig a' chaitheimh air beatha a' chuirp. Anns an toiseach cha 'n 'eil a' chaitheamh cho cunnartach no cho eag-allach ri fiabhrus dubh no ris a' bhric, ach ged a ghabhas iad sin leigheas, oibrichidh ise chum a criche fein agus tha 'm bas 'na cois. Ged tha iomadh peacadh eile na 's graineile ann am fianuis dhaoine na na breug-an, cha 'n 'eil peacadh as cinntiche a dh' oibricheas am bas spioradail na iad. 'Nuair a thig a' bhreug oho reidh 's cho furasda gu bilean duine ris an fhirinn tlia e gu spioradail balbh is bodhar is dall. Par a bheil cion na firinn cha bhi an diadhaidheachd, agus am measg na feadhnach a chunnaic an t-abstol Eoin an taobh a muigh de 'n bhai^o neamh- aidh bha "iadsan a g'hradhaicheas agus a ni breug."

Tha na breugan is sannt gle bhitheanta a' leantuinn a cheile. Tha mo ran dhaoine am beachd gu bheil sannt 'na fhailinn cho

beag 's nach ruigear a leas a chronachadh. Cha 'n abair iad gur peacadh idir e, ach seorsa failinn a dh' fhaodas a bhi 'n ceangal ri deagh Chriosduidhean agus dh' fhosgladh iad an suilean le h-iong-antas na 'n cluinn- eadh iad sannt air aireamh am measg oibre na feola. Cha 'n e sin teag-asg an Tiomn- aidh Nuaidh. Cha bu duine Pol a labhradh air thuaiream, ach tha e a' cur sannt air an aon ghad ri iodhal-aoraidh agus neo- ghloine. Lab hair Criosd an aghaidh sannt na bu bhitheanta na labhair e an aghaidh peacadh sam bith eile agus bha moran d'a chosmhalachdan air an cur ri cheile chum an fhirinn a theag-asg gu bheil spiorad an duine shanntaich calg-dhireach an aghaidh spiorad rioghachd Dhe. Tha uiread air a radh mu sliannt 's mu dhaoine sanntach anns a' BhiobuU, daoine a chaill an onoir 's an anam, 's gu 'n saoileadh tu gu robh e air a sgriobhadh a dh' aon ghnothuch chum rabhadh a thoirt dhmnn a bhi 'n ar n-earalas air; Achan a bha air a chlachadh air son a ghionaiche; Ahab a rinn a lamh dearg le fuil air ghaol buannachd; Gehasi air an d' thainig an luibhre an cois a shannt 's nam breug a dh' innis e ; ludas a bhrath an Slanuighear airson deich buinn fhichead airgid ; agus Ananias a rinn, le sannt, breug do 'n Spiorad naomli. Dhearbh na daoine truag-ha sin uile 'nam beatha fein firinn an fhacail. Is e gaol an airgid freumh g'ach uilc, ni am feadh a mliiannaich dream araidh, chaidh iad air seacharan o'n chreid- imh, agus lot iad iad fein le h-iomadh pradh; agus tha eachdraidh mhuladach am beatha ag radh ruinne, Thugaibh an aire lague gleidhibh sibh fein o shannt. Cha 'n 'eil gniomh cho leibideach 's nach dean an duine sanntach e air ghaol a chiocras a riarach- adh. Cruadhaichidh sannt an cridhe agus dallaidh e a' choguis. FuadaicMdh e trocair is truacantas is gradh; bheir e air daoine lamhachas-laidir a dheanamh gun naire air an coimhearsnaich agus am meas orra fein a chall.

ISEABAL.

Ann an gleann boidheach anns an eilein Mhuileach o chionn fhada bha tuathanach coir aig an robh gabhail mhor fhearainn. Cha robh de theag-hlach aige ach aon mhae, Eoghan Og an Lagain, mar theireadh muinntir Mhuile ris aig an am anns a bheil ar sgeul a' toiseachadh. Bha an tuathanach fein 'na dhuine coir, socrach; agnis 'nuair a rachadh e gu feill no faidhir bu choma leis CO dhiu a bhiodh e an comunn uachdaran no sgaUagan. Ach cha b'e sin d'a mhnaoi,

19

fcean mhor an Lagain, mar theireadh iad rithe. Tha na h-eileannaich am bitheanta,s gu maith geur anns na far-ainmean a bhios iad a' toirt air each a clieile, agus ged nach bu bheag orra idir bean an tuatlianaicli bha fios aca g-u maith gn robh i e' gabhail oirre & bhi na b' fhearr na 'n cuniantas, agus is e sin a fhuair dhith an t-ainm, bean mhor an Lagiain, ged nach robh^ i aon chuidh mor no eireachdail 'na pearsa. Cha bu duilich leatha fuasgiadh a dheanamh air coimh- earsnaich 'nan eiginn agus frithealadh a dheanamh dhaibh le a lamhan fein an am tinneis, ach bha, i uabhrach, ardanach 'na nadur agus b' aithne dhi gu maith ciamar a chumla^dli i pmathan nan ciobairean 'nan aite fein, 's cha leig'eadh i leo a dhichuimh- neachadh gni 'm b' ise nighean Caimbeulach an Acha g^eld a phos i tuathanach an Lagain.

Faodar a thuigsinn uaith so gu 'n do chiiiir e dorran is feargi air a mhathair 'nuair a rainig e a cluasan gni robh Eoghan B,' cur seachad moran d'a thim ann an tigh fear de chiobairean 'athar. Cha ruigear a leas fharraid ciod a bha 'ga tharruing an rathad sin. Cha b'e comhradh a chiobair a bha 'g-a thaladh, ged bha an ciobair 'na dhuine seadliail seanchasach mu mhuilt is oisgean, mu mharg-aidhean 's mu smiuradh, 's mu nithean eile de 'n t-seorsa sin, ach Iseabal dhoun; a nig-hean. Bha iad eolaeh air a cheile mu 'n d' fhag- Eoghan tigh 'athar a dhol do dh' Astralia,, a dh' iarraidh an fhort- ain sin a tha tarruing oigiidh nan eileaunan thar chixantan an diug-h fhathast. Clia robh € ach bg 'nuair a dh' fhalbh e 's cha robh Iseabal ach 'na caileig, ach ged a bha iad ro thoigheach air a cheile cha do smuainich Eoghan riamh gu 'm biodh Iseabal 'ga ioundrainn, 's cha mho a thuirt e facal rithe, 'nuair a cliiaidh* e a d'h' fhag-ail beann- acM aice, nach faodadh daoine eile a chluinntinn.

Bha Eoghan deich bliadhna ann an Astralia agus ged nach do rinn e fortan, shoirbhich an saoglial leis ann an deagh thomhas. Bha 'atliair 's a mhathair a' fas seau; bha iad a' sior iarraidh air anns g-ach litir a ruigeadh e, tigh'nn dliachaidh ag"us aite a shinnsir a g-habhail ann am fearann an Lagiain. Mu dheireadh is e so a rinn e, ag-uB mar thuirt sinn cheana cha robh e fada aig an tigh 'nuair a chual a mhathair oiamari a bha cuisean eadar e iftein is Iseabal. Ged nach robh dull aig- Eoghan g-u robh a chridhe 'n geall air Iseabal, bha fios aige gu robh oisein blath aice ann nach robh aig gin de na feadhainn eile a dh' fhag e as a dheigh, agus gu bitheanta air machraichean Astralia 'nuair a thionndadh a smuaint«an

gu eilein Mhuile is ann air Iseabal a shoc- ruicheadh iad. Cho luath 's a choinnich iad theothaich a chridhe rithe mar nach do theothaich! e ri te a chunnaic e o dliealaich iad, agus dhuisg an g-aol a bha taisgte suas 'na chridhe.

Cha robh inntinn Iseabail foisneachail mar a bha, ach 'nuair a thill Eoghan 's a chunn- aic i gu soilleir nach do bhris ach gu 'n do neartaich na bliadhnachan a bha iad deal- aichte an ceangal blath is diomhair a bha eatorra chraidh sin a cridhe gu goirt, oir bha i fo ghealladh posaidh do dh' fhear eile. Ged nach do thviig esan e, bha g-aol Big Iseabal air Eoghan mu 'n deachaidh e do dh' Astralia, ag-us na 'n d' thuirt e aon fhacal rithe mu 'n d' fhalbh e cha bhiodli an sgeul so r'a h-innseadh. Ach cha do rinn e sin, 's cha robh aig Iseabal air a' chuis ach a gTadh fholaoh agus a chur seachad anns an t-seomar dhiomhair sin d'a cridhe far a bheil sinn uile a' gleidheadh nan nithean as ro-naoimhe. Gied nach robh amliarus ais: daoine eile air, b'e Eoghan a bu cheud smuain dhi 's a' mhadiunn 's a bu smuain dheireannach dhi 's an oidhche, agus ged a bhiodh e air uairean a' cur eagail oirre 's a dh' iarradh i inaitheanas air Dia air sou a goraiche 's a feineileachd, b'e an urnuigh a bu durachdaiche 's a bu trice bhiodh 'na cridhe, gu 'n tugadh e dhi gaol Eoghain.

Cha robh a' bheag de ghillean oga anns a' chearn ud de Mhuile nach do leag an suil air Iseabal 's nach robh an toir oirre, ach cha do ghabh i riamh suim do dh' fhear eile. Ach mar bha na bliadhnachan a' dol seachad 's nach robh i a' cluinntinn bho Eoghan, thoisich i air a dull 's a doolias a chall; theireadh i rithe fein nach robh ann dhi ach goraiche a bhi smuaineachadh air fear nach robh, a reir coltais, a" smuain- eachadh oirre-se ; agus uigh ar n-uigh bhasaich a doclias 's a spiorad an taobh a stigh dhith ged nach do bhasaich a gaol. A thuilleadh air sin cha robh i sona ann an tigh a h-athar. Shiubhail a mathair agus ann an ceann bliadhna phos a h-athair a rithist. Cha robh a muime caoimhneil ri Iseabal agus g-ed bha an ciobair 'na dhuine cneasda bha e fo ordaig a mhnatha, 's air ghaol eith ghabhadhi e a taobh an aghaidh a chloinne fein, gfeid a bha e a' goirteachadh a chridhe a bhi faicinn Iseabail cho samh- ach diuid ann an tigh a h-athar. Theab a cridhe sgaineadh. Chaill i a tuar, 's la cainnt, 's a spiorad; clia robh latha dol seachad nach robh teanga raspach a muime a sas innte. Bha nadur grinn ciuin aig- Iseabal 's clia b' urrainn dhi bhi beo as eug-mhais caomhalachd is gradh, ach cha

20

robh siu r'a fhaotainn 'na dachaidh . Air sg^ath Eoghain, chuir i ciil ris na feadhainn a dh' iarr a posadh agus ghabh iad uile an cead, acli leth-sheann duine a bha 'g^i sior leantail, le mend a gliaoil oirre.

B' e ainm an duine so Aonghus Mac lUeathain ach theireadh muinntir Mliuile ris, Criiitear a' Choirueil. Cleas moran de na li - uaclidarain Gliaidhealacli bha seann Choirneal Ghriiilinn cho bochd 's a bha e uasal, ach ged a bha oighreaehd Ghriiilinn coltach ris na seaua bhrog-an, a sior dhol am miosad, bha an Coirneal cho gaoiaeh air spleadhachas 's a bha 'athraichean roimhe; 's ged a chuir e air falbh moran eile d'p luchd-oibre cha do chuir e air falbh am piobaire no 'n cruiteir, Theireadh e nacli b' fhiach tigh mor gun straighlich, agus nach tigeadh an caitheamh crionnta ach do shiol nam bodach. Bha clarsach aig Cruitear a' Choirneil a bha ainmeil anne na h-eileannan an lar, agus bha a lamh f ein ■ a' cheart cho ainmeil gai ceol a thoirt aisde. Bha Iseabal g-aolach air ceol na clarsaich agus is e sin a thug eolas dhi air Aonghus Mac Illeathain an toiseach. Ach a thuilleadh air a bhi 'na fhear-ciuil bha Aonghus 'na bhard 's 'na sgoileir agus bha barrachd tlaohd aig Iseabal "na sheanchas na bha aioe ann an seanchas nan ciobairean 's nan tuathanach a bhiodh a' taghall ann an tigh a h-athar. Bha iad cho eu-coltach r'a cheile a thaobh aoise 's nach d' thainig e riamh ann an cridhe Iseabail g-u 'm f aodadh an Cruitear a bhi sealltuinn rithe. Is e sin a thachair. Cha b' ann air g'haol a cheaird a cleachdadh a chluicheadh e air a' chlarsaieh dhith ach a chioun gu robh gaol aige oirre fein. Bha Iseabal duil- ich air a shon ach dh' iunis i dha cho caomhail 's a ghabhadh e deanamh nach robh feum dha bhi socruchadh a chridlie oirre, 's nach posadh i e gu brath. Chaidh na bliadhnachan seachad ; dh' f hag'adh Iseabal gam mhathair ; bha i gun duine air an t-saoghal ris an leigeadh i a taic no bheir- eadli dhi an caoimhneas 's an gaol a bha a cridhe ag iarraidh, agus 'nuair a dh' iarr an Cruitear i an dara uair, gheall i a phosadh cho luath 's a ttjioilicheadh e . Mar bu luaithe is ann a b' fliearr leis a' Chruiteir ag-us chuir e air leth latlia nach robh fad air falbh.

Greis roimh la a' phosaidh chaidh (an Cruitear is Iseabal air thurus sonruichte do dh' iochdar an Eois. 'Nuair a bha iad a' tilleadh ear anmoch 's a' gabhail an rathaid thairis air a' Mham, rathad cho fiadhaich, udlaidh, 's a tha ann am Muile, dh' eirich stoirm eagallach. Thoisich cur is cathadh, agus chunnaic iad nach robh doigh dhaibh

air am beatha a thoirt as ach feuchainn ri bothan ciobair a thoirt a mach air an deach- aidh iad seachad coig mile air ais. Thionnd- aidh iad an cul ris an stoirm ach bha an cur cho laidir 's nach bu leir dhaibh leus- is chain iad an rathad. Bha Iseabal sgith le coiseachd, agnxs an deigli dhaibh cothach- adh ris na siantan a' chuid a b' fhearr de 'n oidliche thug i thairis gu buileach agus thuit i anns an t-sneachd a bha nis gu leth na gluine. Thog an Cruitear 'na uchd i agus lean e air aghaidh feuch an tug-adh e mach am bothan m' am fag-adh an deo i. Cha robh a' bhodhig laidir acli thug an g-aol spionn- adh dha. Bha e a' giulan an da ni a bu phriseile leis air an t-saoghal, Iseabal 'na uchd 's a thiompan air a dhruim, no a chlars- ach m&, 's e sin faoal as fhearr a thuig-ear. An ceann greis dh' f hairich e gu robh lamhan is aodann Iseabail a' fas cho fuar ris a' bhas,. "s cha robh fios aige co dhiu a bha e a' dluthachadh ri tigh a' chiobair no dol na- b' fhaide bhuaitlie. vSmuaiuich e na 'n gabh- adh teine a dheanamh gu 'm faodadh an teas a beothacliadh ag-us an fhuil a churaail blath innte gus am faigheadh e cobhair. Chuir e- 'na suidhe i ri taobh creige"; chuir e dheth 'aodach uachdair fein agus chuir e thairis oirre e agus thoisich e air siubhal bhioran a dheanamh teine. Ach b'e sin dhasan an siubhal faoin. Cha robh craobh no crionach r'a fhaiciun. Chunnaic e nach robh air dha ach oidhirp eile a dheanamh air a giulan, an dochas gu 'n ruigeadh e fasgadh m' am biodh i uUamh, ach 'nuair a bha e 'ga togail 'na uchd, chuir a' chlarsach air a dhruim car dliith, agus leum e 'na inntinn gu 'n deanadh an tiompan teine. Mar thuirt sinn cheana bha clarsach a' Chruiteir ainmeil anns na h-eileannan an lar; bha i air a sin- eadh sios o atliair gu mac fad thri ginealaich dheug ag-uis g-ed a b' e Aonghus Mac Illeath- ain Cruitear a b' fhearr anns a' Ghaidheal taclid aig an am, bhiodh e ag radh gur h-e lamh fein lamh a bu mhiosa a bhuail riamh a teudan. Chuir e saighead 'na chridhe a chlarsach a losgadh, ach bha gaol Iseabail na bu treise na gaol na clarsaich, ag-us gun an corr uime chuir e na bloighean i agus dh' f hadaidh e teine leatha.

Cha ruig sinn a leas a raflh ach g*u 'n. d' thainig Iseabail thuig-e, gu 'n do rainig iad tigh a' chiobair, agus an deigh dhi deagh charamh fhaotainn ann fad latha no dha,. gii 'n deachaidh i fein 's an Cruitear dhach- aidh, a dh' fheitheamh latha na bainnse, a blra ri bliith ann an ceann mios.

B' e sin suidheachadh Iseabail 'nuair a thainig Eoghan Og an Lagain dhachaidh. {Ri leantuinn.)

Air 6.

^

8

T^r^' J SS^Vje?^'^^

£

1

1912.

GEAS AM PAILTEAS.

Tha mi a' toirt huidheachais do losa Criosd ar Tighearna do bhrigh gu 'n do mheas e mi dileas, 'g am chur 's a' mhiiic istreileachd; a bha roimh am fhear-labhairl toibheim, am fhear geur-leamnhuinn agus am dhuine eucorach, ach fhiiair mi trocair do bhrigh gu 'n d' rinn m,i so tre aineolas, ann am mi-chreideamh. — I. Timoteus i. 12-13.

Anns a' cheud litir a sgriobh e chum nan Corintianach (xv. 10) tha Pol ag radh uime fein, tre ghras Dhe tha mi an ni a ta mi. Bha e a' ereidsinn gu robh gradh Dhe air a shocruchadh air-san m' an do leagadh bunaitean an domhain agus gu 'm b'e spiorad Dhe a bu mhathair- aobhair do gach ni maith a bha 'na chridhe 's 'na bheatha. BV saor ghras Dhe toiseach is meadhon is deir- eadh a theagaisg oir bha eolas aig-e lair saoibhreas a' ghrais sin 'na fhiosrachadh fein agus cha b' urrainn dha cunntas eile a thoirt seachad mu chursa a bheatha ach "gu 'm b'e deagh thoil Dhe mo ghairm tre a ghras agus a mhac feiu fhoillseachadh annam." — Galat. i. 16. B'e ionghnadh nan ionghnaidhean do Phol gu 'n do thaghadh esan agus gu 'n d' earbadh ris soisgeul glor- mhor an De bheannaichte, agus cha robh uair a leigeadh e le 'inntinn socruehadh air an smuain sin nach robh a chridhe an impis cur thairis le gairdeachas is irioslachd; gairdeachas a cliioun gu 'n do chuir Dia urram cho mhor air, agus irioslachd a chionn nach b' airidh e air deagh-ghean Dhe do bhrigh gu 'n do rinn e g-eur-leanmhuinn air a shluagh ann an laithean 'aineolas.

Tha e furasda gu leoir a thuigsinn o'n droeh theisteanas a tha Pol a' toirt air fhein gu 'n do theab a chridhe briseadh le h-aith- reachas air sou an lom-sgrios a rinn e air an eaglais ann an laithean 'oige agus gu robh e 'na fhaochadh d'a chridhe a dhroch dheanadas aideachadh. "Bha mi am fliear- labhairt toibheim, agus am fhear geur-lean- mhuiun agus am dhuine eucorach." Tha na facail toibheum is gear - leanmhuin-n cho laidir ann an Gaidhlig 's a tha iad ann an Greigis agus cha ruig sinn a leas an corr a radh umpa ach faodar a radh nach 'eil am focal duine eucorach idir cho searbh salach ris an fliacal a sgriobh Pol. Cha 'n 'eil am facal air a chleachdadh ach da uair anns an Tiomnadh Nuadh, ann an Bom. i.

30, far a bheil e air eadar-theangachadh, luchd-tarcuis, agus anns an rann so far a bheil e air eadar - theangachadh, duine eucorach. Is e an seorsa duine ris an abrar am facal a sgriobh Pol, duine a ni an t-olc- air sgath uilc, no didne aig a bheil cridhe cho chruaidh gur gasda leis a bhi faicinn dhaoine eile a' fulang pian; ann an aon fliacal, duine anns an deachaidh am mac- mallachd gu tur. Tha Pol ag aideachadh. gur h-e sin an seorsa duine a bha ann fein . agus nach b' airidh e air trocair Dhe. Ach b'e deagh thoil Dhe cha 'n e Inliain trocair a noclidadh dha ach a thaghadh gu bhi 'na shearmonaiche do na einnich. B'e sin do Phol iongantas nan i'ongautasan 's tlia cainnt a' teirgsinn air, gach uair a thoisicheas p- air labhairt air ro-phailteas gras Dhe.

Fhuair mi trocair do bhrigh gu 'n d' rinn mi so tre aineolas, ann am mi-chreideamh. Cha b' ann a' gabhail a lethsgeil a bha Pol 'nuair a sgriobh e na briathran sin ach ag ardachadh gras Dhe. Bha fios aige gu robh moran d'a luchd duthcha a' cheart cho eamh- lasach ris-san an aghaidh deisciobuil is eaglais Chriosd, ach bha fios aig-e mar an ceudna nach d' fhuair iad sin uile trocair. Carson a nochd Dia a mlaaitheas dha-san? B'e sin ceist nach b' urrainn dha fhueisg- ladh. Cha b' urrainn dha solus a chur air freasdal Dhe d' an taobh-san, ach b' urrainn dha a radh d'a thaobh fein — agus tha e 'g a radh le gairdeachas — gu robh g-ras Dhe thar tomhas ro-phailt dha. Ach ged nach b' ann 'g a fhireanachadh fein a thug- e tarruing air 'aineolas ann an laithean 'oige, faodar an fhirinn a theagasg- gu bheil aineolas a lughdachadh is eolas ag an-tromaohadh cionta, agus gur h-e am peacadh as miosa peacadh na feadlinach a tha peacachadh an aghaidh an soluis. Mur biodh sin fior cha 'u abradh Pol mar thubhairt e ann an aon d'a litrichean, "cha chuirear peacadh as leth dhaoine f-ar nach 'eil lagh," Rom. v. 13, ''s cha mho a dheanadh ar Slanuighear (an- urnuigli a irinii| e as leth nan daoine a chuir gu bas e, "Athair, thoir maitheanas dhaibh oir cha 'n 'eil fios aca ciod a ta iad a' dean- amh." Tha Dia ceart am breitheanas agus bheir e (breith air daoine a reir an cotlu-om.

A dh' aindeoin an droch chliu a tha Pol a' toirt air fein faodar a chreidsinu nach robh a chridhe idir olc no cruaidh (m' an deachaidh 'iompachadh agus nach robh tlachd sam bitli aige anns a' bheubauachd

■ 22

a bha e a' deanamh air na Criosdiudliean. Bha e eudmlior air taobh a' ehreidimh ludli- aich; bha e cho eudmhor air taobli lagli Mhaois 's gu 'm b' fliearr leis a clieann a cliall seach gu 'n rachadli aon lide de 'u lagh a chur air chul, agus bha e an duil gu robh e inar fhiachaibh air, an t-seirbhis ud a dheanamh do Dhia agus na Criosduidhean a shaltairt fo chasan air eagal gu 'n tugadh iad an sluagh a thaoibh. Cha bu chealgair Pol aig an am anns an do rinn e lamhachas- laidir air na creidmhich agus cha do pheac • aich e an aghaidh a choguis. Ach ged a bha e eudmlior cha robh 'eud a reir eolaii agus 'nuair a f!liuajir( e an solus fior 's a bha a shuilean air am fosgladh chunnaic e olcay a ghniomharan agus rinn e aithreachas an saic-eudach 's an luaithre. Chunnaic e nach b' ann do Dhia ach do Shatan a bha e a' deanamh seirbhis ann a bhi ruagadh nari Criosduidhean agus gu robh e a' epionadh as a bun a' chraobh a shuidich an Tigh- earna. Bha e a' ceusadh Mac Dhe as ur agus 'g a chur gu naire fhollaisich. Cha b'e creidmhich lerusaleim a mhain a bha e goirteachadh: bha e a' lot an Tighearna losa — A Shauil, a Shauil, carson a ta thii a' deanamh geur-leanmhuinn ormsa? Anns an Tiomnadh Nuadh tha iomadh samhladli air a chleachdadh chum an t-aonadh a tha eadar Criosd 's a shluagh, eadar an eaglais is ceann na h-eaglais, a dheanamh soilleir ach tha sinn an duil nach 'eil faoal eile anns a' Bhiobrdl as fhearr a tha nochdadh lan aonaidh na 'm facal so. Cha b'e thuirt Criosd ri Saul, carson a tha thu a' deanamh geur-leanmhuinn air m' eaglais no air mo shluagh, ach carson a tha thu a' deanamh geur-leanmhuinn ormsa- Tha esan is 'eaglais 'nan aon agus tha ceangal cho dluth eadar e fein 's a sluagh 's gu bheil e fo amhghar 'nan uile amhghar-san. Leis na buillean a bha Pol a' toirt air na deisciobuil bha e a' lot corp losa, a' reubadh a lamhan 's a chasan 's a' cru' sleagh 'na thaobh. A mheud 's gu 'n d' rinn sibh e do aon d' am bhraithrean as lugha (co dhiu a rinneadh maith no olc dhaibh) rinn sibh dhomh-sa e, Mata xxv. 40.

'Nuair a sheall Pol air ais air an t-slighe air an do threoraich Dia e a steach d'a rioghachd cha 'n 'leil e iongantach gu robh a chridhe air a lionadh le taingealachd air son trocair an Tighearna a thug maitheanas dha, agus gu 'n d' thubhairt e g-ur h-ann tre ghras Dhe a bha e an ni a bha e. Cha b' esan a thagh Dia ach thagli Dia esan, agus b'e a dheagh thoil a mhac fhoillseach- adh ann. Leis an fhiosrachadh a bha aige 'na bheatha fein air saor-ghras Dhe cha

b' urrainn dha teagasg sam bith eile a thoirt do na cinnich ach an teagasg 's an soisgeul farsuing a thug e dhaibh: cha 'n 'eil sibh fo 'n lagh ach fo ghras, Rom. vi. 14: Is ann le gras a tha sibh air bhur tearnadh, tre chreideamh; agus sin cha 'n ann uaibh fein: is e tiodhlac Dhe e, Eph. ii. 8: bha gras an Tighearna thar tomhas ro-phailt dhomh agus fhuair mi trocair chum gu 'm foillsicheadh Criosd annam-sa air tiis an uile fhad-fhul- angas, mar shaimpleir dhiabhsan a chreid- eadh ann, an deigh so, chum na beatha maireannaich, I. Tim. i. 16:

Cha robh seirbhiseach riamh ann an eaglais Chriosd air thalamh a bu dilse na Pol agus faodar a radh gu 'm b'e am fios- rachadh pearsonta a bha aige air trocair is maitheas an Tighearna d'a anam a bha 'na mheadhon air a thaingealachd is 'eud la chumail beo. Bha e a' f'aireachduinn gu 'n do cliuir Dia comain cho mhor air-san 's nach b' urrainn dha 'fhiachan a phaigheadh gu brath ged a chosgadh e a theanga ag ardachadh a chliu 's ged a chosgadh e a bhodhig a' searmonachadh a shoisgeil. Bha e 'na ionghnadh iir dha gach latha d'a bheatha gu 'n do rinn Dia trocair air agus bha gras Dhe a' deanamh a chridhe (cho aoibhneach 's gu robh e 'n duil nach b' airidh cuspair eile a bhi labhairt air, an coimeas ris. Cha 'n 'eil e furasda do dhaoine nach deachaidh riamh ann an comain an Tighearna doigh-labhairt Phoil a thuigsinn: saoilidh daoine nach do rinn aon chuid caoidh air son am peacanna 's nach d' fhios- raich trocair Dhe gu bheil Pol a' leigeil ruidh le theanga 'nuair a thoisicheas e air gras Dhe a mholadh. Ach cuiridh iadsan uile a bhlais maitheas Dhe agus a fhuair ann an Criosd trocair is deagh-ghean Dhe, an aonta ri cainnt an abstoil agus gairm- idh iad air an anam an Tighearn a tnholadh.

A dh' aindeoin teagasg an Tiomnaidh Nuaidh tha daoine ullamh gu bhi saoilsinn nach 'eil Dia cho fialaidh 's a tha Pol ag radh. Is maith leo cuing a ohm- air a ghras, mar nach biodh gradh Dhe ach air son na feadhnach a tha airidh air. Cha 'n 'e sin soisgeul Phoil: is e a thuirt esan, Tha Dia a' moladli a ghraidh fein dhidnne do bhrig-h an uair a bha sinn fathast 'nar peacaich gu 'n d' fhuiling Criosd bas air ar ison. Rom. V. 8. Clia'n'eil spiocaireachd ann an Dia. Tha a chridhe mor 's a lamh fialaidh. Tha a throcair farsuing mar an cuan. 'Nuair a nochdas e a ghras nochdaidh e e am pailt- eas, 's nuair a bheannaicheas e beannaich- idh e gu saoibhir. Lionaidh e cupan a shluaigh g-us an cuir e thairis.

Chuir Dia comain air Pol 'nuair a thug

23

e dha maitlieanas acli chuir e comain a bii

mhotha air 'nuair a dli' earb e ris an sois-

geul, mar tha e fiein ag radh. Theireadh Pol

gu 'm bu leoir an comlial'adh e air gras Dlie

su 'n tuaudh e maitheanas do neach a bha

^ . . .

'na fliear labliairt toibheim 's 'na dhuine

eueorach, acli blia e 'na iongantas ua tou mhotha leis gu 'n do mheas Dia e aiiidh air a chu'r a mach a dh' iounsuidli nan einn- each le 'shoisgeul glormhor. Tha mi, ars' esan, a' toirt buidheachais do losa Criosd ar Tighearna do bhrigh gu'n do mheas e mi dileas, 'g am cliur anns' a mliinistreileachd. 'Nuair a tlia Criosd a' tearnadh duiue cha 'n 'eil e 'ga thearnadli gun aobhar ; 'nuair a tha e 'ga ghairm tha e 'ga ghairm gu seirbhis ; agus am measg gach comain is uiram' a tha e a' cur air a shluagh cha 'n 'eil comain as motha no urram as airde na gu bheil e 'g an aideachadh mar luchd-oibre 's mar cliomh-sheirbhisich maille ris fein ann an rioghaclid Dhe air thalamh. Ma tha fiosrachadh againne 'nar cridhe fein gu 'n do chuir Dia fo cliomain sinn 's gu 'n do nochd e dhuinn a throcair, agus ma tha oran molaidh 'nar beul air son an dochais mhoir 's nan tiodhlacan beannaichte a thug e dhuinn ann an Criosd, bidh iarrtus againn air a mhaitheas a mholadh mar rinn Pol agus innseadh do 'n t-saoghal ciod a rinn Dia air son ar n-anma. Gras am pailteas — is e sin toiseach is meadhon is deireadh searmonachaidh Phoil, agus cuiridh na milt- ean a bha aon uair marbh ann am peacadh ach a itha nis beo do Dhia an aonta ris. Ged a labhradh neach le teanga aingil cha mhol- adh e gras Dhe mar bu choir.

ISEABAL.

(Air a leantuinn).

Ged nach do chriochnaich sinn ar naigh- eaehd anns an aireamh mu dheireadh cha ruig sinn a leas moran tuilleadh a radh, oir tha an gaol an diugh mar bha e 'n de 's tha faeal Sholaimh fior, "an ni sin a bha ann is e an ni sin fein a bhitheas ann, agus an ni sin a rinneadh is e an ni sin fein a nithear, agus cha 'n 'eil ni sam bith nuadh fo'n ghrein." Fhuair an gaol rathad p thus an domhain 's gheibh e rathad gu deir- eadh na dilinn a dh' aindeoin gliocas ath- raichean, uabhar mhathraichean is ceol chlarsairean.

Bha Cruitear a' Choirueil 'na dhuine cneasda ach cleas slieann fhleasgaichean a chuir seachad a' chuid as fhearr d' am beatha

gun leannan ach leabhar no cruit-chiuil bha e car maol a thaobh gne is doighean nam ban, agus ged a bha fios aige gu robh Eoghan Og an Lagain t«igheach air comunn Iseabail cha do chuir sin dragh sam bith air 's cha d' thainig smuain 'na chridhe gu robh dad eatorra. Na 'n robh e cho ghlic 's a bha e ceolrahor 's na 'n robh a sliuil cho mhaith r'a chluais dh' fliaodadh e fhaicinn nach robh Iseabal cho aoibhneach sona 's a bu choir do the a bha gu bhi 'na bean- bainnse ann an nine ghoirid, a bhith. Bha i a' feucliainn cho mhaith 's a b' urrainn dliith a spiorad a chumail suas 'nuair a bhiodli i 'na lathair ach cha 'n 'eil e fiu'asda aoibh a chumail air an aodann 'nuair nach 'eil aoibh anns a' chridhe, agus dh' fliaod- adh an Cruitear a thuigsinn o fhaoail neonach a bhiodh i ag radh ris an drasd 's a rithist nach robh a h-inntinn aig fois.

Ach g-ed nach robh inntinn Iseabail aig fois cha robh beachd air bith aice dol an cois a geallaidh do 'n chruiteir, 's ged nach robh i a' seachnadh Eoghain gu tur bha ullachadh na bainnse a' doi air aghaidh. Anns an ullachadh sin bha bean an Lagain a' gabhail uigii is curam nach bu bheag 's cha robh rud a ghabhadh deanamh leatlia nach biodli deanta los an t-slighe a reit- eachadh air son Iseabail. Cha b' ann air ghaol nig'hean a' ehiobair a bha mathair Eoghain cho chaoimhneil baigheil rithe ach air son aobhair nach bu mhaith leatha inn- seadh do neach eile. Ged nach d' thug each dad fanear thuig ise gu maith ciamar a bha cuisean eadar an dithis oga, ach bha uiread de ghliocas saoghalta aice '.s nach do leig i sin oirre. Dh' flieuch i gu seolta ri Eoghan fhaotainn as an rathad gus am biodh Iseabal air laimh aig a' chruiteir ach cho luath 's a chuunafiic i Bach do chord e ris gu 'n rachadh e air aoidheachcl gu chairdean anns an Acha nach faca e o thainig e dhachaidh a I Astralia, cha d' thuirt i 'n corr uime air eagal gu 'n cuireadh i car cearr 's a' chuibhil. Cha mho a thuirt i ris maith no olc mu Iseabal, no leig i fhaicinn dha nach robh i toilichte, oir bha fios aige gu bheil an gaol mar an teine — cha dean gaoth ^s stoirm ach a sheideadh suas an aite a chur as. Leis a sin leig i Eoghan an urra ris an fhreasdal.

Am measg nam fbnn a bhiodh an Cruitear a' seinn do Iseabal b'e a roghainn an t-oran tiamhaidh, "Nach truagh leaf bean 6g 's i 'g a bathadh." Cha do thuig esan carson a bheireadh a cheol ua deoir gu suilean Iseabail agus bhiodh e a' tarruing" aisde le fearas-chuideachd 's ag radh rithe nach bu fhreagarrach ceol muladach roimh la am

24

bainnse. Bha Iseabal mar gu'm biodh i air sg^ir mhara, gun seol no rathad aice air dol as o'n lau a blia 'g eirigh uigh ar n-uigli, gun dad a b' urrainn i a dheanamli ach na mionaidean a chunntas gus an rach- adh na tonnan thairis orra. Cba b' ann uile gu leir air sgatli a muime fhagail is dach- aidli dhi fhein fhaotainn a gheall i Aonghus Mac Illeatliain a phosadh ach a chionn gu robh i 'n duil gu robli gradh aice dha. Bha sill aice ann an tomhas; bu toigh leatha e pa b' fhearr na duine eile fo 'u glirein ach an aon fhear d' an d' thug i a cridhe 'nuair a bha i 'na caileig, ach mar bha na bliadh- nachan a' dol seachad 's nach robh am fear sin a' tighinn fhuair dilseachd is caomh- alachd a' Chruiteir an duais agus lion beag is beag thug Iseabal dha an t-aite falamh a bha 'na cridhe. Co dhiu thug i dha na b' urrainn dhi a thoirt seachad agus bu mhor leis a' Chruiteir a letli. Eadar am meas a bha aig Iseabal air a bhuadhan inntinn 's air grinneas a naduir agus an dearbhadh a bha aice air meud a ghaoil orra bhlathaich a cridhe cho mhor ris a' Chruiteir 's gu robh i 'n duil gu 'm biodh iad sona comhla agus b'e sin a thug oirre smuaineachadh air a phosadh idir. Tha moran de mhnathan an t-saoghail a' cur seachad an laithean gu toilichte air na 's lugha de dh' aran na beatha na gheibheadh Iseabal bho 'n Chruiteir, agus na 'n d' fhan euibheal an fhortain grm. char a chur dhith agus Eoghan a chur 'na rathad a rithist cha 'n 'eil teagamli nach biodh iad riaraichte gu leoir le cheile. Ach cha robh e 's an dan gu 'n tachradh sin. 'Nuair a thainig Eoghan dhachaidh 's a choinnich e fliein is Iseabal leum' a cridhe 'na chomhdhail mar gu 'm biodh eun beo 'na broilleach, 's chaidh ceol is comunn is comhradh is gaol a' chlar- sair as an t-sealladh oirre mar a theid a' ghealach as an t-sealladh 'nuair a dh' eireas a' glirian.

Ma leum cridhe Iseabail an comhdail Eoghaiu leum cridhe Eoghain 'na comh- dail-se agus dhuisg'j a ghaol. Cha d' fheuch e r'a fholach no chleith agus ged nach d' thug Iseabal misneach dha 's ged a dh' innis i dha nach robh feum dha bhi bruidhinn 's nach rachadh i 'n cois a geallaidli do 'n Chruiteir lean Eoghan air a ghaol a chiu' an ceill 's lean Iseabal air coinneaehadh ris. Fichead uair a h-uile latha theireadh i rithe fhein nach faiceadh i tuilleadh e 's bhoidich- eadh i a sheachnadh, ach "tha cainnt nan bg bhean mar an driuchd a ni a ghrian a ehughadh suas" agus 'nuair a thigeadh an t-am bha i fhein is Eoghan a' conneachadh. Bha Iseabal 'na creutair firinneaoh dleasd- anacli; cha robh a h-inntinn aig fois a

I chionn gu robh i idir ag eisdeachd ri Eoghan

j 'b a chionn nach robh i cho muirneach air a'

i chkrsair 's a bu choir dliith, ach bha a

j coguis 's a g-aol a' tarruing an ag-haidh a

i cheile. Blia ullachadh na bainnse a' dol air

aghaidh oir ged bha gaol Eoghain 'na sholas

da h-anami 's a bhriathran na bu mliilse na

ceol a' chruiteir bha Iseabal suidhichte nach

briseadh i a gealladh.

Oidhche roimh la na bainnse choinnich iad a dh' fliagail beanuachd, ach 'nuair a thainig an t-am dhaibh dealachadh cha ghabhadh e deanamh. Anns a' mhaduinn ghabh a muime iongantas nach robh Iseabal ag eirigh agus chaidh i d'a seomar feuch an robh dad cearr ach bha an seomar falamh. Shiubliladh shios is shiubliladh shuas ach cha robh sgeul air Iseabal. Ann an tigh an Lagain bha p.' cheart iarraidh air Eoghan, ach cha b' fhada gus an cualas as an t-Sailein gu 'n dOi ghabh Eoghan is Iseabal an t-aiseag do 'n Oban 's gu 'n do dhublaich e sgioba a' bhata los a siubhal a ghreasad. Chaidh an ceol air feadh na fidhle anns an Lagan. Dh' innis a 'li-athair do 'n Chruiteir ciod a thach- air. Theab an duine boclid dol as a chiall. Thug e na bha de ghaol 'na chridhe do dh' Iseabal gus b'e an duais a thug ise dha — a chridh a bhriseadh is culaidh-spuirt a dheanamli dheth an lathair na duthcha. Cha robh an Gruitear 'na dliuine briathrach 'a cha chualas riamh ainm Iseabail air a bhil- ean tuilleadh. Chum e a smuaintean dha fein 's cha d' thuirt e riamh maith no olc uimpe ach a mliain an aon fhacal a labhair e ann an searbhadas a chridhe 'nuair a dh' innseadh dha gu 'n do theich i le fear eile.

'S mairg a loisgeadh mo ihiompan rithe. Cha do choinnich e fhein is Iseabal gu brath 'na dheigli sud ach sgriobh i thuige ag iarraidh maitheanais, air son mar rinn i air, 's ag innseadh dha gu saor ciod a thug oirre a dheanamli. Chuiir i cuideachd clar- sach thuige an aite na te a loisg e air a sgath, ach chuir e a' chlarsach air a h-ais le fios nach robh feum aige oirre 's nach tugadh a mlieoir ceol aisde tuilleadh a chionn nach robh ceol 'na chridhe; Ged nach robh arach aice air 's ged nach faigh sinne coire dhith (ciod air bith a their an leugh- adair) bliris Iseabal a chridhe. Cha ruig sinn a leas an sgeul a leantuinn na 's fhaide ach ma dh' fheoraichear ciod a tha an naigh- eachd a dh' innis sinn a' teagasg- cha 'n urrainn dhuinn a radii ach so, giu- fearr an oige na 'n ealain agus gur h-e an gliocas do sheann fhleasgaichean a chaill an oige an. aire a thoirt air an griosaich agus an t-suir- idh fliagail aig leithidean Eoghain is Iseabail, air eagal gu 'n eiricli dhaibh mar dh' eiricli do Chruitear a' Clioirneil.

Air 7.

1912.

AMHAIECIDH DIA AIE A' CHRIDHE.

No. h-amhairc air a ghn^is no air airde a phearsa, a chionn ffu 'n do cliuir mise cul ris; oir cha 'ii fhaio an Tighearna nmr a chi duine oir umhaircidh an duine air coslas an taobh a muigh, ach amhaireidh an Tigh- earna steach air a' chridhe. — I. Samuel xvi. 7.

Bha 'n t-am a' tarruing dluth 'nuair a blia Saul gu rioghacM Israel a chall, agus chuir an Tigliearna Samuel am faidh gus righ ur fhaotainn ann am baile Bhetlilehem agus an teaghlacli lese. 'Agus naomliaich e lese agnis a mhio agus gliairm. e iad a dli' ionn- suidli na h-iobaii'te." Thainig aon an deigh aon de sheachdnar mhac lese air blieul- thaobh an. fliaidli, daoiue deas eireachdail, flathail agus treun; ach cha d' flioillsicli an Tighearna do Shamuel gu 'm b' e h-aon diubh sud a thagh e gu bhi 'na righ air Israel. Dh' fhaighnich am faidh, agus ion- gantas air, am b' iad sud mic lese uile. An sin chuimlinich lese gu 'n robh am fear a b' oige dhe 'n teaghlacli, Daibhidh an t-'Annsaelid," a mach 's na raontan ag aire an trend. Chuireadh fios air a' bhuachaill 6g, agus thainig- e le luirg-, le chlarsaich, agnis le clirann tabhuill, agus e 'na dlireach 's 'na gliluasad maiseach ri fhaicinn. Agus, air do Shamuel sealltuiun air, dh' fhoillsich an Tigliearna dha gu 'm b'e so righ Israel, oir thainig an teachdaireachd so thuige, "Eirich, ung e, oir 'se so esan." B' ann mar so a fhuair Daibliidh, mac lese, an riogh- achd, ach tha uachdaranachd aige as far- suingie agus as doimhne na bha riamli aig righ aimsireil. Thainig gutli a chlarsaich agus binneas nan Salm, araon subhach ag'us tiamhaidh, a sheinn e, thairis air na linnt- ean, a' dusgadh aignidheau naomlia, agus a' dortadh iocshlaint na comhfhurtach ann an cridheachan gach ginealaich ann an eachd- raidli Eaglais De. Ciod e an teagasg a tha ri flmotainu bho na briathran a labhair an Tighearna ri Samuel a thaobh Eliab am mac bu shine? "Na amhairc air a ghnuis," <etc.

1. Tha iad a' teagasg dhuinn nach ionann breitlmeachadh Dlie agus dhaoine. B'e am mac a h' isle ann an inblie, dhe 'n t-seachd- nar, anns an robh an cridhe rioghail a' bual- adh. Bha each 'nan gaisgich, treun agus riogliail nan coslas, ach bu shuarach an spiorad a tiha annta, ann an coimeas ris-san, a bha 'g ionaltradh an trend am mease nam

beann. Cliunnaic an t-Uil'-fhiosracli gu robh nadur prionnsail fo fhalluinn choitcliionn a' bhuacliaill, agus thog e suae e bho chro nan caorach, "O bhi 'n deigh nan caorach a bha trom le al, thug se e a bheathachadh lacoib a shluaigh, agus Israeli oig-hreaclid." 'S ann mar so a tha muiuntir an t-saoghail an sealladh Dhe. 'Na lathair-sau tha gach riomhadh, gach sgeadachadh giinn, agus cumliachd talmliaidh air an sguabadh air falbh mar lion an damliain-alluidh, agus tha clann nan daoine seasamh 'na fhiannuis, cha 'n ann a reir meud an inblie, ach a reir uaisle agus treibhdhireas an anma. Tha daoine sealltuinn air an aghaidh: tha Dia sealltuinn air a' chridhe; tha daoine sealltuinn air a' chorp: tha Dia sealltuinii air an anam. Air an aobhar sin tha breith- eanas an Tighearn iomlan agus flor, ach tha breitheanas dhaoine gu trie mearachdach.

2. Tha sinn a' foghlimi gu bheil coslas bho leth a tmuigh gTX trie cealgach. 'S trie a bha 'n cinne-daonna air am mealladh le nith- ean a bha maiseach ri amharc orra ach a bha giulan puinnsean falaichte. Fhuair ar ceud pharantan a mach — agus is daor g, phaigh iad air son an eolais — gu robh iill- idliean lainnireach na nathrach a' falaeh droch spiorad namhaid an . anma. Bha a' meas toirmisgte tlachdmhor do 'n t-suil agus mills do 'n bhlas air thus, ach cha b' fhada g-u 'n do dh' fhas e searbh do 'n chail le domblas agus truaighe bhais. Bha Saul mac Chis 'na dhuine aig an robh pearsa rioghail, deas, foghainteach ag-ns eireachdail, ceann agus guaillean os cionn an t-sluaigh, gidh- eadli cha robh fior rioghalachd 'na chridhe; bha e dh' easbliuidh nam feartan a bha freagarrach air son ceannard pobull taghta Dhe . Ann an linn ar Slauuighir b' iad na Phairisich an sluagh bu mlio ann a sealladh an t-saoghail air son na fireantachd ata o'n lagh. Cha robh ann ach iadsan air sou eagnaidlieachd agus umhlachd a thaobh a chrabhaidh a bha follaiseach do 'n t-saoghal, agus thug iad taing- do. Dhia nach robh iad coltacli ri muiuntir eile. Ach sheall an Tigh- earn losa ni bu doimhne na na h-oirean aodaich air an robh briathran na diadhachd sgriobhta, agus dli' fliag e 'n cliu, mar rabh- adh, aig gach linn ri teaolid. Cha robh annta ach "uaighean gealaichte, deadli- mhaiseach air an taobh a muigh ach air an taobh a stigh a tha Ian de chnamhan dhaoine marbha, agus de 'n uile shalachar."

26

3. Blia na teagasg-an a dli' ainmich mi air a foillseachadh gu ro shonruichte ann am beatha ar Slanuigliir losa Criosd. Mu 'n d' tliainig e blia siiil dhuraohdach a' oliruthach- aidh a' feitheamli air son fhoillseachaidh. Bha naoimh mar a bha Simeon agus Anna a' feitlieamh air son comhfhurtaehd Israel. Ach ciod na beaohdan a bha cumanta am measg sluagh Israel a thaobli a Mhessiah a bha ri teachd? Bha iad a' sealltuinn air a shon am measg campan luchd-cogaidh, agus euirtean righrean, daoine mora agus saoibhir an t-saoghail so. B' e 'm beaehd gu 'n tig-- eadh e le cumhachd agus greadhnachas, le carbadan agus marc-shluagh, le armailtean agus brataichean. Mar is maith tha fios cha V ann mar so a bha. Thainig e mach a Nasaret, baile beag, neo-ainmeil, neo-chliuit- each, am measg beanntan Glialile far an deachaidh a thogail ann an teaghlach neo- inbheach. An Dia a dh' imich air an talamh so mar dhuine, chaidh arach ann am bo than boelid, agus dh' oibrieh e air ceaird ann am buth an t-saoir. Cha 'n ioghnadh ged a bha 'n sluagh fo iongantas 'nuair a dh' eirich am faidh 6g ud anns an t-Sionagog air la na Sabaid. Bha e air fas suae 'nam meass", gu samhach, maeanta, ciuin, gun sgeimh no grinueas 'nan sealladh, agus bha e 'na ni do-thuigsinn leo gu 'n tigeadh a leithid de bhriathran bho bhilean — "Tha Spiorad an Tighearn orm, do bhrigh gu 'n d' ung e mi a shearmonachadh an t-Soisgeil do na boch- dan; chuir e mi a slilanachadh na muinntir aig am bheil an cridhe briste, a ghairm fuasglaidh do na braighdibh, agus aiseag an radhairc do na doill, a thoirt saorsa do 'n mhuinntir a tha bruite." "jSTach e so an saor, ars' a luchd eisdeachd, "nach i mliathair Mnire agus nach e bhraithrean Seumas agus loses agus Simon agus ludas, agus a pheathraichean nach 'eil iad maille ruinu." B' e sud bfeithneaclradh agus cainnt dhaoine. oir sheall iad air an taobh a mach a mliain. Ach sheall Dia air a' chridhe agus chunnaic E spiorad rioghail an Fhir-Shaoraidh fo choslas iriosal saor Nasaret. Agus a nis tha Esan, a shuidh aon la, sgith, acrach, tartmhor aig tobar lacob ann a' Samaria, an diugh air rigli-chathair na cruinne, a' toirt an uisge bheo do gach anam air am bheil iotadh air son na beatha maireannaich.

4. Anns a' cho-dhunadh tha sinn a' fogh- lum a bhi toiliehte ged tha ar cranuchur iosal. Ged a dh' ardaich Dia Daibhidh gu bhi giulan air aghaidh crioehan a Fhreas- dail ann an eachdraidh an t-saoghail, 's cinnteach mi nach robh e riamli ni bu toil- iehte na bha e, mar bhalach 6g, ag ion- altradh an trend air na cluainibh s-lasa ag'us

ri taobh nan uisgeachan seimh. Cha ruig sinn a leas farmad a bhi oirnn ri righrean na talmhainn oir is fior am facal gur "neo- shoerach an ceann a tha girdan cruin." Ach is cuis-f barmaid da rireadh an duine, g-e iosal a staid, a tha dhochas ann an Dia. Cha d' iarr an t-Abstol Eoin tiotal a b' airde na so, gu 'm b' e an deiseiobul a b' . a b' ionmhuinn le losa, agus cha 'n 'eil a h-aon mar measg nach faod cuibhrionn a bhi aige ann .an gradh cho farsuing agus neo-chriochnach .

"Oir amhaircidh an duine air coslas an taobh a inuigh, ach amliaircidh an Tighearn a steach air a' chridhe." Amen.

Leis an Vrram. Gilleasbuig Domhanullach, Ministear ChiUtarJagain .

DUILLEAGAN A LEABHAR NA BANRIGH.

Bha a' cheud leabliar a sgriobh a' Bhan- rigli Victoria m'a beatha anns a' Ghaidheal- tachd air a thionndaxHi gu Gaidhlig leis an Urramaoh I. P. St. Clair a bha 'na mhin- istear am Peairt, agus an dara leabhar le Mairi Nic Ealair. Cha 'n urrainn sinn p, radh mu leabhar a' mhinisteir ach gu 'n tugadh e gaire air gamhainn. Leis nach robh aige ach droch Ghaidhlig rinn e coth- lamadh dona dheth agus faodar a radh uime mar thuirt Gilleasbidg Aotrom mu shearmoin Shutair, ministear anns an eilean Sgithean- acli aig nach robh ach fior dhroch Ghaidlilig. Bidh cuid dhi 'na C4;iidhlig Is pairt dhi 'na Beixrla ; Bidli cnid dhi 'na h-Eabhra, 'Na Fraingeis 's na Greigei.s 'S a' ehuid naoli tuig eaoh dhi Bheir e gair aiv Fear Ghensdo.

A thaobh 's nach 'eil leabhar Mairi Nic Ealair aig ar laimh tliionndaidh sinn fhein na criomagan a leanas gu Gaidhlig oir b' fhasa dhuinn sin a dheanamli, seach tois- eachadh air obair St. Clair a charamli.

Bas Diuc Wellington.

Alt-na-Oiuthasach. An seathamh Id deug de mhios meadhonnach an Fhof/hair, 1852.

"Shiubhail e Di-mairt aig tri uairean, gun phian fhidang. Toil Dhe gu robh deante. Cha ghabhadh so seachnadh; bha an Diuc ceithir fichead 's a tri. Bu mhaith dha-san a bhi air a thoirt air falbh fhad 's a bha a bhuadhan uile slan; ach is ann oirnne a thainig an call.

Fhuair e ach beag a h-uile gloir shaogh- alta a b' urrainn iochdaran fhaotainn ach ghixdain e sin gu h-iriosal. Fhuair e

eairdeas an rigli, meas is earbsa an t-sluaigli uile, agus clia robh ionghnadli ann. Oir bha e daonnan direach is onorach is ceart 'na chridhe 's 'na gliiulan. Clia robh aig a' Chrun riamh, agais tlia eagal orm naeh bi, seirbhiseach elio dileas is caraid cho taiceil. Mo thruaighe sinne! Clia ghabli an call so leasachadh, oir cha bheo dnine eile d' am b' aithne duileadsan a cliur as an ratliad mar dheanadh esan no aig an robh oomli- airle cho glic. Chuir e earbsa mhor ann an Ailbeart agus noohd e caoimhneas dha nacli gabh innseadh."

An Eaglais.

An ceathramh la dcug cle mhios deireannach an Fhoghair, 1S55.

"Cliaidh sinn do 'n (eaglais aig (da uair dheug. B'e an t-Urramach Iain, Caird, fear de na seariBonaichean as ainmeile an Albainn, a bha an ceann na seirbhis agais thug e dhuinn searmon a bha fior mhaiseach. Lean e air teagasg dlutli air uair an uaireadair ag-us dh' eisd a h-uile duine ris le ro-aire. B'e an ceann-teagaisg a ghabh e, Eom. xii. 11. Gun bhi leasg ann. an gnothuichibh; dur- achdach 'n ur spiorad, a' deanamh seirbhis do 'n Tighearna. Mhinich e, ann an doig-h shimplidh is bhoidheach, ciod a tha fior chreideamh a' ciallaehadh; ciamar as coir dhuinn a' nochdadh 'n ar n-uile ghniomh- aran; agus naoh ann airson latha na Sabaid a mhain a tha e. Thuirt e gur h-e yan creideamh ceart, "a bhi maith 's a bhi dean- amh maitli," "a' deanamh nan uile nithean .ann an spiorad Chriosd." Bha a shearmon cho tiachdmhor ri searmon Mhie Leoid an uiridh agus chaidh sinn dhachaidh, beath- aichte leis."

Ae Coimheaesnaich.

Di-saihuirne, an seathamh la fichead de mhios meadhonnach an Fhoghair^ 1S57.

"Stad sinn aig a' bhiith a cheannach beagan glroireasan air son nam bochd agus air son feadhainn eile. Choisich sinn suas am bruth- ach gu Baile na Croit far a bheil bean Mhic Phearchair a' fuireach. Chaidh ise ceum leiun, a leigeil fhaicinn dhomli far an robh na bochdan a' fautuinn agus a dh' innseadh dhaibh co mi. M' an deaehaidh sinn a steach do ghiu de na tighean, thachair seana bhean oirnn a bha ceitliir fichead 's a h-ochd agus anaban-ach bochd 'na crannchuir. Thug mi dhi cota blath, chrath i mo lamlian agus ghuidh i air Dia mo bheannachadh, na deoir a' sileadh air a seann ghruaidhean.

Chaidh mi steach do 'n bhothan bheag anns an robh seana Cheit, boirionnach

a bha ceithir fichead 's a se. Ged a bha i aois mhor, bha i djreach, sgiobalta; agus rinn i ar beatha mar gu 'm biodh bean- uasal. Shuidhi i aig a' chuibhill agus rinn i sniomh. Thug mi dhi-se cuideachd cota blath agus thuirt i, "Gu 'm biodh an Tigh- earna maille ribh-se 's ri 'r cuideachd anns an t-saoghail so ag^us anns an ath-shaoghal; g-u 'n treoraicheadh e sibh agus gu 'n gieidli- eadh e pibh o gach olc." Chaidh sinn a dh' fhaicinn seana bhanntrach Shimons, a tha thairis air a cheithir fichead, le aodann boidheach ruiteach, ach cho crom 's giu- beag nach 'eil i diibailte. Bha i anabarrach cairdeil, a' crathadh ar lamh agus a' faigh- neachd c6 againn a' Bhanrigh, agus a' sior ghuidhe sonas is agh dhuinn. Thuirt i ri m' nighinn, 'nuair a dh' innseadh dhi gu robh i dol a phosadh, "Gu 'm biodh gin Tighearna 'na fhear-stiuraidh dhuit gu brath agiis gu 'm biodh sonas agad." Bha i gu maith seanchasach, agus 'nuair a thuirt mi ritlie gu robh mi 'n dochas gu faicinn fhath- ast i, thuirt i gu 'm faodadh i a bhi air a gairm air falbh latha sam bith. Air ar tilleadh chaidh sinn a dh' fhaicinn bean a' Glu'anntaich, a tha daonnan cho cuimir, glan. Thug mi dhi gun is neapaicean agus thuirt i, "Tha sibh ro ohaoimhneil, tha sibh a' toirt na 's motha 's na 's motha dhomh a h-uile bliadhna, agus mise a' fas na 'is sine gach bliadhna." An deigh dhuinn beagan seanchais a dheanamh rithe thuirt i, "Tha mi toilichte 'ur faicinn a' seall- tuinn cho mhaith." Bha deoir 'na suilean agus thuirt i mu fhalbh mo nighinn, "Tha mise duilich 's tha mi 'n dull gu bheil i fhein duilich cuideachd." Thuiiit i gu robh eagal oirre nach faiceadh i i tuilleadh ach an deigh dhi so a radh thuirt i, "Tha mi duilich gu 'n d' thuirt mi am facal ud ach cha robh mi a' ciallachadJi dad cearr leis: bidli mise an comhnuidh ag radh an rud a thig gu 'm inntinn, 's clia 'n e an rud a bhios freagarrach." An t-seana bhean ghaol- ach! tha i 'na creutair cho grinn.'f

Baisteadh Gaidhealach.

Di-domhnaichf an iieaih^'anih Id fichead de mhios deireannach an Fhoghair, 186S.

"Aig ceithreamh do cheithir chaidh sinn gu tigh Iain Mhic Thomais, am maor-coille, gu bhi aig baisteadh a leinibh. Anns an t-seomar bheag aca bha bord air a chur ri taobli na h-uinneig, agus anart geal air. Bha Biobidl air a' bhord agus soitheach anns an robh uisge. Sheas sinne air aon taobh; bha Iain, anns an deise Ghaidhealaich, lamh ris a' mhinistear a bha mu m' choinneamh-sa

28

aig; ceann a' bliuird. Sheas Barbara a bhean lamli ris -s an leanabh 'na h-uchd, aguB lamh rithe-sa seann Mhac Thomais 's p, bhean agus an nighean aca a ftha gun phos- adh; muinntir Dhorohuill Stiubliard, na Granntaich, Victoria, Morgan 's a piuthar, agns am Brunacli. Bha a chasag air |an Ollamli Mac-an-Tailleir. Thoisich e air an t-seirbhis le beagan fhacal a radh agiLS an sin rinn e iurnuigh, a' toirt buidheachais "air sou matliair bheo is leanabh beo." An sin leug-h e leari-annan de 'n sgridbtur agus chuir e na oeistean abhaisteach air athair an lein- ibh. Fhreag-air esan le 'cheann a chromadh. Thuirt am ministear ris an sin, "Cum do lean- abh ri baisteadh." Rug e oirre agus chum e i, agus air do 'n mhinistear a radh, "Is e Victoria ainm an leinibh,"* chrath e an t-uisge oirre (ach cha do rinn e comharra na croise), ag radh, "Victoria, tha mise 'g ad bhaisteadh, an ainm an Athar, a Mhic, agus an Spioraid Naoimh, aon Dia beann- aichte gu brath. Amen."

Chriochnaiclieadh an t-seirbhis le urnuigh ghoirid eile agais leis a' bheannachadh abh- aisteach. Shaoil mi moran de 'n t-seirbhis; bha a h-uile facal freagarrach is faireachd- ail is driiighteach. Phog mi an leanabh agus chuir mi an tabhartas a bha mi toirt dhi an'laimh a li-athar, mugan ai'rgid. Bha aran is uisge-beatha air an cur mu 'n cuairt agus dh' 61 sinn uile slainte an leinibh 's a mathar. Einneadh an rud uile gu leir le grinneas is eireaehdap,.

Dl-DOMHNAICH a' ChOMANACHAIDH.

Baile-Mhoireil.

An treas Id deug de cheiid

mhios a' riheamhraidh, 1S71.

"Maduinn ghrianaeh ach sneaehd dumhail air an talamh. Chaidh mi do 'n eaglais aig da uair dheug. An deigh an t-searmoin thoisich seirbhis a' chomanachaidh agus cha dichuimhnich mi gu brath i. Bha i cho lurach, f aireachdail ; agus dhruigh i orm mar nach h-iu'rainn dhomli innseadh. Bha soluimteachd an latha r'a fhaicinn air ooltas na h-eaglais; bha na buird anns na suidh- eachain tharsuing| air jgacli taobh, inu choinn- eamh na cubaid, air an comhdachadh le anart g-eal. Cha do shuidh am Brunach no gin eile de na seirbliisich Albannach air ar ciil mar a b' abhaist, ach shuidli iad uile shios an staidliir leis an fheadliainn a bha 'nan suidhe aig' fe' icheud ibhord. Air beulaibh an t-suidheachain mheadlioin, agus direach mu choinneamh na cubaid, bha bord, comh- daichte le anart geal.

B' e an oeann-teagaisg-, ' 'Umhlachd iom- lan a Mhic."j — Eabh. ii. 10. An deigh an

t-searmoin rinn am ministear urnuigh ghoirid agus 'na dheigh sin labhair e ris a' chioimhthional, a' toirt cuireadh do na fior aithreachain, iad uile a thigh' nn a dh' ionnsuidh a' bhuird; agus a' t«irt rabhaidh dhaibh-san a bha cruadliaichte anns a' pheaoadh, iad 'ga sheachnadh. Rinn e so uile gu ciuin, caomhail. An deigh dha na buird a dhion thainig e nios as a' chubaid agus sheas e aig a' bhord, am ministear a bha 'g-a chuideachadh agus na foirfich 'nan seasamh lamh ris. 'Nuair a bha an coinili- tliional a' seinu an coigeamh laoidh deug ar fhichead thug na foirfich a stigh am fion 's an t-aran agus chuir iad air a' bhord iad, am fion ann an oeithir cupain mhora airgid agus an t-aran air da thruinnsear, comh- daichte le anart geal agus air a ghearradh 'na mhirean beaga. Leugh am ministear I. Cw.- xi. 23 agus ann ,an urnuig-h dhruigh- teach choisrig e an t-aran 's am fion gu seirbhis Dlie. Thug e an t-aran an toiseach agus an sin am fion do na foirfich agus thug iadsan do chach iad. Thug e fhein iad do h-aon no dha de na feadhainn a bu dluithe dha anns an t-suidheachan mlieadhoin, far an abhaist do theaghlach Mhic Thomais suidhe, agus far an robh comlila riu an diugh seann Domhull Stiubliard 's a bhean, a' sealltuinn cho ciatach; muinntir Dhomli-

uill Oig Stiubhard agus an seann Bhrunach 's a bhean, esan ceithir fichead 's a h-aon is ise tri fichead 's a h-aon deug. Ghabh iad de 'n aran 's de 'n fhion gu soluimte, 'nan suidhe; an dara h-aon 'g an sineadh a dh' ionnsuidh an aoin eile; agus an deigh dliaibh uile comanachadh chuir na foirfich an t-aran 's am fion air an ais air a' bhord air beulaibh a' nilrinisteir. Thug esan facal no dha de dh' earail air an t-sluagh, sheinn iad an treas salm thar a' choig fichead, agus am feadh 's a bha iad 'ga seinu, dh' eirich an luchd comanachaidh o'n bhord a dhean- amh aite do na feadhainn a bha gu suidlie aig an ath bhord.

Tha e eu-comasach dhomli innseadh mar a dhruigh an t-seirbliis orm. Bha i cho simplidh, durachdach, breagh; 's bha leithid de choslas na diadaidheachd air a' choinih- thional uile. Bhean e ri m' chridhe agus mhiannaich mi gu mor suidhe aig a' bhord corhhla riu.'*' Bu chiatach an sealladh |a blii faicinn nan daoine coir, moran dhiubli a b' aithne dhomli, agus 'nam measg aon seann bhoirionnach le a cui-rachd g'eal. Thainig cuid dhiubh astar fada, a dh' ain- deoin an aois is dumhlachd an t-sneachd."

['*' Tha mi nis a' suidhe aig bord a' chom- an-aohaidh ann an Crathie blio 1873.]

Air 8.

1912.

AN DUAIS A FHUAIE MAOIS.

Leis an TJrramach I. M. Mac-anSothaich, Cheann-loeh .

Cha bu shuarach an duais a fhiiair seirbh- iseaeli ainmeil Dhe o shean; b' fhiach i gach iobairt a rinn e. Bho thoiseaeh a bheatha iongantaich gn ruig la a bhais, a^s gu sonruiehte bh0 thoiseaeh a bheatha follais- icli, bha e lan-chinnteach gu 'n robh lathair- eaohd Dhe maille ris anus gach aite mar dhion 's mar thearmunn da; agus mheal e uair is uair an co-chomunn as dluithe agus as milse as iirrainn do dhuine sam bith a mhealtuinn maille ri Dia. Bu mhor agus bu leoir an duais sin. Ach a thuilleadh air sin, anns gach deuchainn chruaidii a thainig 'n a chrannchur ('e bu lionmhor iad) sheas an Ti Uile-chumhachdach gu ro-ghrasmhor air a thaobh, agus threoraich e e gu tearuinte troimh gach trioblaid, a' neartaehadh mar sin a chreideimh. Bu trie a thaehair e air duilgheadais, air cruadail 's air cruaidh-chais, ach cha d' fhuair a h-aon diubh riamli lamh- an-uachdaj" air. Dh' eirich naimhdean do- aireamh, borb is cumhachdach 'n a aghaidh, a' bagairt sgrios air fhein is air a shluagh; thainig iad a mach 'n am biiidhnibh, uaibh- reach agus bosdail, 'n uair a mliothuich iad an neart fein agus laigsinn Chloinn-Israeil ann an coimeas riu; ach, a' toirt iimhlachd do aithne Dhe, chaidh Maois 'n an aghaidh ann an lan-earbsa, gun teagamh, gun eagal, agus chuir e gu tur air theicheadh armailtean nan coimheach.

Agus an uair a dh' fhas Clann-Israeil fein ceannairceach is rag-mhuinealach ; 'n uair a rinn iad g-earan 's an fhasach, a' dich- uimhneachadh gu narach gach maitheas a nochd an Tighearna dhaibh is miorbhuileau a ^f hreasdail a dh' oibrich E air an son ; 'n uair a dh' iarr iad le uile dhurachd an cridh' aingidh gu 'n robh iad aon uair eile aun an tir na daorsa, 'n an suidhe laimh ris na poitibh feola; seadh, eadhon aig amannaibh cho buaireasach ri sin, cha do threig a mhisneach e 's cha do gheill e d' an Iglaodh ghearanach; ach, air a chuid- eaehadh le gras agus le spiorad Dhe, nochd e gu dileas dhaibh morachd agus graineal- achd am peacaidh; agus, aonranach ged bha e am measg an t-sluaigh, sheas e gu steidh- eil an aghaidh an iarrtais sanntaich; agus 1)' i duais fhollaiseach a chreideimh gu 'n do

dh' eisd Dia r' a aslachadh 's gu 'n dO' cha«mhain e a phobull air egath umhlachd agus urnuigh a sheirbhisich .

Mar so, o'n la sin 's an do thoisich e air Clann-Israeil a riaghladh gu ruig an la 's an do runaich Dia nach treoraicheadh Maois a phobull na b' fhaide fhuair e iomadh uair agus air iomadh doigh duais a chreideimh, Ach bha 'n duais as mo dhiubh air fad a' feitheamh air fliathast. Da fhichead bliadhna chaidh e air ais 's air aghaidh 's an fhasach, air a chlaoidh gu trie's air a sharuchadh gu goirt; ach fad na h-uine sin cha do dhichuimhnich e |na bria(thran a labhair Dia ris air an la mhor, ainmeil, 'n uair a dh' fhoillsicheadh Aingeal an Tighearna dlia ann an lasair theine, a meadhon pris, 's cha robh am preas air a losgadh.

"Chunnaic mi gu cinn teach," arsa Dia,. "amhghar mo shluaigh a tha 's an Eiphit, agus cliuala mi an glaodh airson am maigh- stirean-oibre ; oir is aithne dhomh an doilgh- eas. Agus thainig mi nuas 'g an saoradh a' laimh nan Eiphiteach, agus 'g an toirt suae, a mach as an fhearann sin gu fearann; maith agus farsuing; gu fearann a tha. sruthadh le bainne agus le mil."

B' aithne do Mhaois gu h-iomlan nach dicluiimhnicheadh Dia a bhriathran fein, ach gu 'n coilionadh e 's an am iomchuidh gach gealladh a thug e dha; agus ged nach fhaigheadh Maois eead a dliol thairis a dh' ionnsuidh na duthcha, gidheadh, bu toil le Dia gu 'm faiceadh e i, 's gu 'm bitheadh cridh' a sheirbhisich dhileis air a dheanamh aighcarach leis an t-sealladh. Uime sin, a' fag-ail Cloinn-Israeil 's a' champ air comh- nardaibh Mhoaib, chaidh Maois air aghaidh le ceum luath agus beothail; oir, ceud ag-us fichead bliadhna dh' aois ged bha e, cha d' fhailnich' a ehuil aig an am, agus cha mho a threig a neart e.

Dhirich e sleibhtean Abarim is thog e ri bruthaicheau Nebo gus an do rainig e mull- ach Phisgah agus an sin thaisbean Dia dha duthaich a' gheallaidli. B' e sin an sealladh gloirmhor; beanntan arda, ainmeil, gleann- tan- fasgach, feurach; is aimhnichean mar aimhnichean airgid a' sruthadh gu seimh a dh' ionnsuidh a' chuain ; o Lebanon nan seudar 's an airde Tuath gu ruig Sion, an sliabh naomh, 's an airde Deas; o'n Ear gus an lar thainig na h-uile fo shuil; tir Chanaain uile, gu ruig an fhairge as faide mach. Agus mar' a dh' anJiairc e air boidhche

30

's air saibhreas 'na tire, nacli 'eil e uile gu leir coltach gu 'n lionadh aoibhneas a chridlie, ""s gu 'ii nochdadh e taingeileachd ' anama do Dhia a dheonuich cead agus comas dlia an la .agiis an sealladh sin fliaicinn? Am biodli iarrtas a chridhe cearr no neo-iomchiudli, ma 's e gu 'n robh e sgriobhta gu 'n do mhiannaich e gn durachdach cead fliaotainn o Dhia a dhol thairis a dh' ionnsuidli na duthcha? Nach 'eil sinn ullamh gu smaoin- eacliadh agus eadlion gu aideachadli gur bronach an ni e da-rireadli nach d' fhuair e iCothrom no cead?

Ach bha duthaioh eil' ann a 'gheall Dia dha, 's cha robh so air an robh & 'g amharo ach 'n a sandiladh |air an diithaich sin; ag-us fhuair Mao is lanachd na duaise. 'n uair a cliaidh e steach do 'n tir sin. Cha b' fhad an uin' a .gha'bhadlh e 'dol eadar mullach Phisgah'agus an Canaan a ta 'n so ; ach ann am prioba na sula bha e 'm measg nan aingeal a tha daonnan a' cuartachadh righ-chathrach Dhe 's a' Chanaain sin a ta shuas. Oir mar a dh' amhairc e, thoisich a shuil air f ailneach- adh agus dh' fhalbh an sealladh, air a dhubhadh as ann an dorchadas a' bhais; no, thiodh e na b' fhiora radh, gu 'n robh an sealladh talmhaidh air a tolieas leis mar neo- ni, 'n uair le ' shiiilibh spioradail a dh' amhairc e air gioir 's air boidhche Neimh. - Ma tha ar creideamh coltach ri creideamh Mhaois, is ionann an diiais a gheibh sinn. Faodaidh e bhi nach tachair sinn am feasd air cimnartaibh ctio mor 's cho deuchainnoach 's a bha na cunnartan air an do thachair esan ; faodaidh e bhi nach bi 'n ar crannchur gu Ibrath trioblaidean cho buaireasach no doilgheasan cho trom; oir cha n-urraiun sinn uile 'bhi 'n ar cinn-iuil air pobull an Tigh- earna; gidheadh, anns a' bheatha as isle a tha air thalamh thig uaireigin trioblaidean, cunnartan agus cruaidh-chas a diiearbhas ar n-iearbsa gu mor.

An uair a thig na h-amannan sin, feuch- amaid ri so a thuigsinn gu fior, gu bheil an Ti gloirmhor, a riaglilas ann an neamh, a jgabhail curaim dliinn 's g-u bheil coth- roman ro-bheannaieht' againn, co-chomunn a g-hleidheadh maille ris a bheir solas agus comhfhurtachd d' ar n-anamaibh. Air ar neartachadh le gras, cuireamaid le danadas an aghaidh gach oidhirp agus ionnsuidli a ni ar naimhdean oirnu ; na leigeamaid le 'r cridhe failneachadh, 's na leigeamaid le teag- amh sam bith a sgail dorcha chur air ar n-inntinn. Ach ann an lan-earbsa coltach ri Maois bitheamaid cinnteach gu bheil tir a' gheallaidh ann, 's gu 'm faic sinn i gu dearbh 'n uair a theid sinn thairis air an Amhuinn Mhoir.

Agus, an uair ann an urnuig-h dhiomhair is ann an aslachadh dhurachdaich, a itjhig sinn gu isonruichte dluth do Dhia, faodaidh e bhi gu 'm faigh sinne, mar a fliuair Maois, sealladh de thir ar doehais; ach aon la gheibh sinn gun teagamh, eadhon mar a fhuair lesan, (duals phriseil ar m-earbsa ; theid sinn a steach do 'n aros gloirmhor far am bheil esan a nis, agus iadsan uile a thainig beo 's a fhuair bas ann an creideamh ag-us far an e ard-aoibhneas bithbhuan nan naomh "Dia a ghlorachadh agus a mhealtuinn gu siorruidh."

DUILLEAGAN A LEABHAR NA BAN-EIGH.

• (Air a \leantumn) .

Ann an 1844, thug Diuc Adholl an caist- eal do 'n bhan-righ fad thri seachduinneau ; e f hein 's a mhuinntir a' fuireach ann an tigh a' bhaillidh ann an seann Bhlar. Chord a turns rithe agus 'nuair a bha i 'g a fliagail sgriobh i 'n a leabhar, "Bha a h-uile ni tait- neach; bha samhchair is saorsa againn ann; agus dh' fhas mi anabarrach toigheach air na Gaidheil. Tha iad 'n an daoine cho uasal, gasda, inntinneach. Beanntan mo ghaoil! is mise bha dirUich 'g am fagail."

Bha meas mor aice air an Diuc agus air dhi a chluinntinn ann an 1863 gu robh e tinn le galair nach gabhadh leigheas chaidh i a dh' aon ghnotlivich 'g a amharc. Thug i an cunntas a leanas air an latha sin.

Turds gu Blar an Adholl ann an 1863.

"Choinnich beagan dhaoine sinn aig ar ceann-uidhe, buidhean de luchd-seilg an Diuc bhochd, a' bhan-diuc ghaolach, Tullochbhard- ain, agus an Caiptean Drumanach a Meig- innis. Cha b' urrainn a' bhan-diuc cumail oirre fhein 'n uair a chiumaic i mi, agus thois- ich i air caoineadh 'nuair a shuidli i anns a' charbad leam. Ghaidh sinn-direach a -dh' ionnsuidh an tighe, far an robh sinn cho sona solasach 'nuail' a bha sinn ann o cliionn da bhliadhna. Thug i mi do 'n cheart sheomar anns an robh mi an latha sin agus an deigh dhi beagan bruidhne a dheanamh rium mu chor bronach an Diuc, chaidh i a dh' f heoraich an robh e Ideas air son m' fliaic- inn. An oeann beagan nine thainig i 'g am iaiTaidli; lean mli i sios an staidhear agus chaidh sinn troimh thrannsa a bha Ian de chroicean fhiadli. 'Nuair a chaidh mi a steach d'a sheomar bha an Diuc 'na slieas- amh agus bu mhuladach r'a fliaicinn an t-atharrachadh a thainig air. Phog e mo lamli 's thug e dliomli an ros geal as abhaist do Thighearnan Adholl a thairgsinu d' an

31

Uachdaran Rioghail gach iiair a thig- e a dh' ionnsuidh an tighe. Blia an seomar Ian de ghunneichan 's de dli' innealan seilg, ach is beag feum a tha annta dha-san tuilleadli. B'e 'n da la e. Shuidh sinn greis leis agus bha e ro tihoilichte m' fhaieinu. 'Nuain* a b'ha sinn a' falbh, an deigli biadli a ghabhail, clia'n fhoghnadh leis ach dol leam 'g am fhaiciun air falbli agus shuidh e anns a' eharbad leinn. Thainig e mach aig Blar; agus choisich e mu 'n cuairt, a' seoladli a dhaoine ciamar a dheanadh iad. Bha na ceart dhaoine leis a chaidli leinn air an latha thpilichte a chaidh sinn troimh g-hleann Teilt o cliionn da bhliadhua agus dh' fheor- aieh e am faodadh iad aon iolach a thoirt m' am falbhainn. Rinu iad sin, 's an Diuc fliein air ■ an ceann. Anns an dealachadh phog mi a' bhan-diuc 's thug mi dha-san mo lamli, ag radh ris, "Gu 'm beannaicheadh Dia thu, a Dhiuc ghaolaieh."*

BatHADH LEINIBH ANN AN 1872.

Dimdirt.

"Thainig am Brunach a stigh a dh' inn- :seadh igu 'n do thuit balach anns an allt agus gu robh eagal air g-u robh e air a bhathath. Bha e fhein shios aig an abhainn agus thuirt e gu robh sluag-h na duthcha uile cruinn, a' siubhal a' chuirp. Chuir an rud crith air m' fheoil. Bu mhac am balach do dh' fhear ris an abrar Eattray. Beagan roimh ohoig uairean thug' mi leam Beatrais is Sine Ely anns a' eharbad 's chaidh sinn sios greis air taobh tuath na h-aibhne. Stad sinn crioman beag air an taobh eile do Tliigh-na-haich far am faca sinn an sluagh air an ais 's air an aghaidh ri taobh na h-aibhne. Dh' innis da bhoirionnach a thachair oirnn gu robh dithis /chloinne air ^m bathadh ag-us gu 'u d' fhuaradli corp an fhir a \> oig-e ach nach d' fhuaradli am fear a bu shine. Bha iad a' siublial shios is ehuas. 'Nuair a bha sinn a' bruidhinn riutha thainig seaii-mliatliair nam balach 'na ruith, agUiS. i ann an staid chruaidh. Bha an dara fear dliiubh tri bliadhna 's am fear eile deich no aona bliadhna deug. Tha allt Mhonaltri anns an do bhathadli na giidlain am bitheantas gu maith iosal ach an diugh thainig e nios mar thuil. Tha e c-oltach g-u 'n do thuit am fear beag anns an allt agus gu 'n do leum a bhrathair, a bha 'g iasgach aig an am, a mach 'g a shabhaladh. Bha clann Abercrombie comhla riu agus thug an giaodhach-san a mach daoine as an tigh- ean ach m' am b' urrainn dhaibh cobhair a dheanamli air na paisdean thug an sruth

* ShiubJiail e beagan laithean an deigh na bliadhn' itire.

gabhaidh leis iad ag-us sguab e air falbh iad do 'n abhainn mhoir, Dee. Gnothuch deistinneach ! A reir mar a chuala sinn bha mathair nam balach air falbh o'n tigli. Bha a mathair an coltais a' bhais 's chaidh i 'g a h-amharc; agus chum i am balach a bu shine as an sgoil a thoirt an aire do 'n fhear bheag.

Chaidh sinn suas do thigh bean a' Ghraun- tai^ih far an d' fhuair sinn tea. 'Na dheigh sin choisich sinn suas taobh na h-aibhne agus dh' innis iad dliuinn gu 'n do thill am bata ach nach d' fhuair iad corp a' bhalaich. 'Nuair s, thainig sinn na bu dluithe do 'n chaisteal bu leir dhuinn daoine air bruachan na h-aibhne 's am measg nan creag- a'' riirach le maidean . Blia athair a' gliille 'n am measg; a' caoineadh gu cruaidh 's a' siubhal corp a leinibh. Bu mhuladach an vsealladh e!"

Diardaoin.

"Aig leth uair an deigh deich thug mi leam Beatrais is Sine Ely anns a' eharbad 's chaidh sinn gu tigh beag Charn-na-craige. Chaidh am Brunach a steach an toiseach agus chunnaio e an t-seana bhean. Thug iad sinne a stigh do 'n chitsinn far an robh mo leanabh mills, 's e cho boidheach neo-chiou- tach, 'n a shineadli air bord a bha conih- daichte le anart geal. Thog iad an t-anart is sheall sinn air. Bha a lamhan beaga paisgte is rughadh 'na giiruaidliean, mar g-u 'mbiodhe 'n a chadal. Cha robh milleadh sam bith air agus dh' iarr mi air Beatrais sealltuiun air. B'e sud a' cheud uair a chunnaliici i am bas riamh agus bha mi toil- ichte gu 'm faca i e ann an eruth cho boidli- each.

Thainig a mhathair bhoolid a stigh, 's i cho ^samliacli oiuin; ach thainig na deoir 'n a^iuilean 'nuair a rug mi air laimh oirre 's a dh' innis mi dJii cho goirt 's a bha mo chridhe air a son. Ach thiormaiclij i a deoir agus thuirt i, "Feumaidh sinn feuchaiun ris a so a ghiidan agus ar n-earbs a chur anns an Uile-chumliachdach." Is gasda r'a fhaicinn cho striochdte 's a tha muinntir an aite so do thoil an Fhreasdail.

B'e Alasdair ainm a' ghille bhig. Tha a mhathair 'na boirionnach caol; gias 's an ag-haidh is dorcha 's an fhalt; boirionnach

o ...

fior bhoidheach is measail. B'e am tear a bu shine 's am fear a b' oig-e d'a teagh- lach a chain i; tha balach is da chailleig air lam fagail aice. 'Nuair a bha sinn a' falbh thug mi dlii tabhartas beag agus ghuidh i a beannachd orm. Bhean an caoimhneas beag ud r'a cridhe.

Chaidh sinn sios a dli' ionnsuidh na

32

h-aibhne far an robh na daoine a' siublial an fliir uach d' fhuai'ad]i fhathast. Bha Domhull Stiubhard is Seumas Brun is ditliis eile ann am bata is maidean aca, a' siubhal ehios is shuas fo gacli cloich; acli cha robh dad r'a fhaicinn. Dh' fhan mi far an robh iad gu aon uair oir bha 'n gnothuch cho cianail 's nach diiraichdinn na daoine fhag- ail. Chunnaic mi am maighstir-sgoil, duine beag laghach, agus bha esan ag radh gu robh Seumas, am fear a bh' air chall, 'n a bhalach tepaidh, giinn. Tha e 'n a thoil- eachadh fhaicinn maf a jthionndaidh a h-uile duine a mach a shiubhal corp an leinibh bhochd. O mhoch gu dubh cha do stad iad agus bha iad uile tursach air son an sgiorr- aidh Ichruaidh a thainig air na parantan bochd.

'Nuair a bha sinn 'n ar suidhe aig ar dinneir thainig fios gu 'n d' fhuaradh corp a' bhalaich air eilean a tha mu choinneamh Phananaich agus gu robhtar a' cur ]uim aii' a fthoirt dhachaidh gun dail."

Disathuirne. "Aig eeathi-amh gni tri chaidli mi a mach le dithis de 'm chloinn a dh' fhaicinn an torr- aidh. Bha mu dheich duine fichead ann; athair nam balach, Seumas is Uilleam Brun, brathair Fhrannsaidh, Mac Pheadrais an tuathanach, is feadhainn eile. Bu mhuladach an sealladh e; an da chiste bheag comh- daichte le aodach geal, 's an t-athair bochd an ceanu te dhiubh. Bha an t-Ollamh Mac an Tailleir is duine uasal eile leis a' coiseachd air deireadh na cuideachd. Bha e shuas aig an tigh far an do rinn e (an t-seirbhis, a reir cleachdadh na duthcha. Is e an eaglais Easbuig-each an aon eaglais ann an Albainn a bhios a' dean- amh seirbhis aig taobh na h-uagha.* Dh' fhan sinn gus an deachaidh an torradh as ar sealladh agus an sin thill sinn dhachaidh.

TlODHLACADH ATHAIR a' BhrUNAICH.

Diardaoin, an t-aona la fichead

de mhios deireannach an Fhoghair, 1S75.

"Is duilich learn gu bheil an latha cho fliuch oir tha athair a' Bhrunaich ri bhi air a thiodhlacadh an diugh. Uisge gxm stad o chionn naoi laithean! Cha ehualas riamh a leitliid. Ohnunaic mi mo dheagh Bhriinacli tiota beag anns a' mhaduinn m' an d' fhalbh e do Mhiocrais, aite a chuideachd. Bha e bronach, deiu-ach. Aig fichead mionaid gu da ;uair dheug thug mi learn Beatrais is Sine Ely anns a' charbad gu Mioerais. Bha

* Tha ctdsean air atharrachadh Iho na sgriobh mi so, agus a nis (1883) tha urnuigh air a deanamh anns a' ehladh, air uairean.

an dile uisge ann; thachair an Dotair Rob- astanach oirnn air an rathad agus chunnaic sinn moran dhaoine a' cruinneachadh a dh'' ionnsuidh an tighe bho gach taobh. Thuirt am Brunach rium gu robh mu choig fichead ann. Bha na gillean seilg agam fhein ann, an gobha a Clachantuirn, agus na h-uiread eile. Thug iad sinne a stigh do 'n chitsinn far an robh an t-seana bhean ghaolach' 'n a suidhe aig an teine; gu ciuin, eireachdail ged a bha a cridhe tursach. Bha na mic anns an t-seomar anns an robh a' chiste, agus feadhainn eile a thug am Briinach a mach leis as a' cheann de 'n tigh anns an robh sinne. Ann an tighean tuathanachais de 'n t-seorsa so tha trannsa eaol daonnan eadar an seomar 's an citsinn agus tha dorus a' bhlair mu choinneamh an trannsa sin. Bha Mr. Caimbeul, am ministear, 'n a eheas- amh anns an trannsa aig an dorus agus an corr de 'n sluagh cruinn air an taobh a muigh. Cho luath 's a thoisieh e air an urnuigh dh' eirich an t-seana bhean bhochd agus sheais i lamh rium-sa. Cha bu leir dhi leus, mo thruaighe! ach bha a claisteachd aice agus leig' i a taic air cathair, ag- eisdeaehd ris an urnuigh ehiatach is dhruighteach a rinn Mr. Caimbeul. 'Nuair a ehriochnaieh am ministear thainig am Brunach agus dh'' iarr e gu caomhail air a mhathair i a dhoanamh suidhe gus an tugadh iad a mach a' chiste . Ghiulain a bhraithrean a mach i -^ lean a h-uile duine a bha stigh iad; agus chaidli sinne a mach cuideachd agus chunn- aic sinn iad a' cur na ciste anns a' charbad- ghiulain. 'Na dheigh sin chaidh sinn suas gu mullach cnuic far an robh sealladh again n air an torradh a' gabhail an rathaid ga socrach, cianail. Bha iad uile a' cois- eachd, ach a' chuideachd againne; am Brun- ach, anns an deise Ghaidhealaich, a' cois- eachd 'jas deigh a' ^hiidain ; ;agus dheanainn a mach a bhraithrean anns a' chomhlan a. thaobh 's gu robh iad a' coiseachd lamh ris-san. Gu fortanach thog- an latha 's rinn e turadh. Chaidh mi air m' ais do 'n tigh agus dh' fheuch mi ri comlifhurtachd a thoirt do 'n t-seana bhean. Thug mi dhi mar chuimhneachan air an duine a chaill i, braiste anns an robh dual d' a fhalt, a ghearradh dheth an de. An uair a bhatar a' toirt a mach na ciste chaoin i gu deiu'ach.. A reir cleachdadh na duthcha, ghabh sinn ar cuid de 'n uisg-© bheatha 's do 'n chaise- a chuireadh mu 'n cuairt; agus 'n a dheig-h sin dh' fhag sinn beannachd aig an t-seana bhean ghaolaich, a' guidhe oirre a misneach a. chumail suas. Thuirt mi rithe nach biodh an dealachadh eadar i fhein 's an duine ach. goirid.

Air 9.

1912.

NA SUILEAN FOSGAILTE.

Agus rinn Elisa urnuigh agus thubhairt e, A Thigliearna, guidheam ort, fosgail a shiiilean a chum gu 'm faic e. Agus dh' fhosgail an Tighearna suilean an oganaich; agus feuch bha 'n sliabh Ian de eachaibh agus de charbadan teine mu 'n cuairt air Elisa. — //. Righ vi. 17.

Tha an iiaigheachd a leanas a' cur soluis air briatliran an t-salmadair,

Tha aingeal Dhe a' campachadh Mu'n dream d' an eagal e, G'ara fuasgladh is g' an teasairginn O'n trioblaidean gu leir.

Thug Ben-hadad righ Sliiria oidhirp air lelioram righ Israeil a ghlacadli ach a dh' aindeoin gacli seoltachd a chleachd e clia. b' urrainn dha a cihur an sas, oir bha Elisa am faidh a' toirt rabliaidli o.s io.sal do lehoram. Clia robh fios aig Ben-hadad air a so; ag-us leag- e amliarus gu robh aon air chor-eigin am measg a dhaoine fein nach robh dileas dha agn^s a bha toirt forfhais do rigii Israeil. Ann am feirg ghairm e iad agus thuirt e riu, "Innsibh dhomli co 'n ar measg a tha le righ Israeli." Bhoidieh iad uile nach b' ann aca-san a bha choire agus dh' innis iad dha gur h-e am faidh Elisa a bha daonnan a' cut lehoraim 'na earalas. "Innsidh e," ars' iadsau, "do 'n righ na ba-iathran a labhras tu ann ad sheomar-leab- ach." "C aite am faighear an duine so," fhreagair Ben-hadad, "chum gu 'n glac mi e." Thuirt iad ris gu robh Elisa a' fuireach ann an Dotan; agus gun an corr uime, chuir Ben-hadad eich is carbaid is sluagli mor a chuartachadh a' bhaile. Anns a' mhadmnn clmnnaic seirbhiseach Elisa mar a bha cuis- ean agus thuirt e, "Mo thruaig-h! a Mhaig-li- stir, ciod; a ni sinn." "Na biodh eagal ort," fhreagair am faidh, "is lionmhoire iadsan a tha leinne na iadsan a tha leo-san." Agus rinn e urnuigh, "A Thighearna, fosgail, guidheam oiifcl, a_ shuilean a chum gu 'm faic e." Agus dh' f liosgail an Tighearna suileau an oganaich agus ohunnaic e; agus, feuch, bha 'n sliabh Ian de dh' eich agus de charb- adan teine mu'n cuairt air Elisa. Tha e 'na aobhar taingealachd gu bheil an naigh- eachd bhoidheacli so air a sgriobhadh anns a' Bhiobull, oir tha i a' t«agasg ann an

doigh dhruighteach gu bheil suil an Tigh- earna orra-san d' an eag'al e agus gu bheil a chumhachd mar bhalla-dion m' an timchioll. Tha esan an ni ceudna an de agus g-u siorruidh; cha 'n fhailnich a neart 's cha 'n atliarraich a glxradh; agus faodaidh a shluagh a bhi cinnteach gu bheil e eho dluth dhaibh an diugh 's a bha e do Elisa anns na laithean o shean.

I. Cha 'n urrainn iadsan nach toir suim do chumhachd an De neo-fhaicsinnicli breith clu'othomaeh a thabhairt air ciiLsean an t-saoghail so. Bu leir do sheirbhi.seaeh Elisa armailtean nan Sirianach, ach do bhrigh nach bu leir dha an gairdean neo-fhaicsinn- each a bha timchioll air fhein 's air a Mhaighsfcir, ghabih e eagal gun aobhar agiis chaidh e air seacharan mu chursa an fhreas- dail. Tha daoine a' tuiteam anns a' cheart mhearachd so an diugh fhathast. Chi iad an gairdean feola a tha leo no 'nan aghaidh, agus saoilidh iad gu bheil iad Ian chinnteach ciod a' chrioch a bhios aig gach obair is oidhirp ris an cuir iad an lamh; ach, gie bhitheanta, gheibh iad bristeadh-duil agus tionndaidh ouisean a mach mar nach do shaoil iad. Chunnt iad na nithean a bu leir dhaibh ach dh' f hag iad a mach as an cunntas gairdean an De bheo; agus a chionn gu 'n d' fhag, chaidh iad air seacharan. Tha esan a' riagliladh air neamh is talamh; anns a' chogadh spioradail a tha dol air aghaidh gun sgur tha a theachdairean diomhair 's a spioradan frithealaidh a' gabhail pairt, agus ma dhichuimhnicheas sinn a lamh-san ann an eachdraidh an t-saoghal tha sinn a' fag-a^il a imach an aon ni as jurrainn comhairle is inuleachd is neart mhic an duine a chur an suarachas. 'Nuair a chunnt Pharaoh a mliarc-sluagh 's a charbadan-cogaidh, 's a chunnt e aireamh chloinn Israeil, an am dhaibh an Eiphit fhagail, shaoil e, nach robh aigx3 ach dol as an deig-h agus gu 'n tuiteadh iad 'na laimh. Ach a chionn nach d' thug e suim do chumhachd an De bheo agus nach bu leir dha an gairdean neo-fhaicsinneach a bha timchioll air Israel 'g an dion o lamh- achas - laidir an luchd - sarucliaidh, bha a bheachd fada cearr agus chaidh a rmntean a thilgeadh bun os cionn. 'Nuair a sheol cabhlach na Spainnt gu cladaichean Bhreat- uinn, an linn Ban-righ Ealasaid, a thoirt

34

nan eileanan so fo cliis tliiereadli ueaoli a shealladh air soithiehean na da dhuthcha a bha dol an caraibh a cheile nach. robh teagamli earn bith nach ann leis a,n Spainnt a rachadh an latha. Ach is e a thachair, gu 'n do g-hluais otirsa an f hreasdail calg- dhireach an aghaidli foeachd dhaoine, a chionn gu robh eumliachd nach bu leir do 'n t-suil nadurra ag oibreachadh an aghaidh gairdean feola na Spainnt. Sheid an Tigh- earna anail; aig fuaim a ghutha dh' eirich an doinionn 's na tonnan; agus bha a naimh- dean air an sgapadh mar a dh' fhuadaichear deatach. Chaidh e niach air sgiathaibh na gaoithe agus rinn e na neoil 's na h-uis- geachan 'nan earbaid 's 'nan spioradau frithealaidh dha. Bha daoine anns an duth- aich so aig an am ud a thuirt mar a thuirt seirbhiseach Elisa, 'nuair a chunnaic iad cabhlach uaibhreach nan coigreach a' briich- dadh orra ann am moralachd an neart, Mo thruaigh ! ciod a ni sinn ? Ach fad na h-uine bha carbadan an De bheo air a' chiran mu 'n cuairt air Breatunn, ged nach bu leir dhaibh- sau iad; agiLS a chionn gu'u d'fhag iad as an t-sealladh a' chabhlach neo-fhaicsinneach sin cha cl' thug iad breith chothromach air cuisean na rioghachd aig an am. Do bhrig-h gu bheil Dia ceart is cumhachdach faodaidh an duinje 's an rioghachd a leianas fireantachd a bhi fo dheagh mhisnich, oir cogaidli na reultan o sligheannaibh arda air an taobh.

II. Tha an naigheachd so a' teagasg nach h-eirich olc sam bith do shluagh an Tigh- earna. Tha an fhirinn so air a sgriobhadh o cheann gu oeann de 'n Bhiobull ann am briathran soilleir, ach tha i gu sonruichte air a cur sios leis an t-salmadair ann am briath- ran maiseach a Ithuiteas mar an driuchd air an anam. "Grabhaidh esan a tha comhnuidh ann an ionad-diomhair an Ti as airde, tamh fo sgaile an Uile - chumhachdaich." " Le 'iteagaibh cornhdaicliaidh e thu agus fo 'sgiathaibh bidh t-earbsa; bidh fhirinn 'na sgeith agus 'na targaid dhuit." " Tuitidh mile ri d' thaobh agus deich mile air do laimh dheis; ach cha tig sgi'ios am fagus duit-sa." "Cha 'n eirich olc air bith dhuit agus cha tig plaig-h am fagus do d' fhard- uich." "Bheir e aithne d'a ainglibh mu d' thimchioll chum do ghleidheadh ann ad shligibh uile." Cha 'n '-eil na geallaidliean so a' ciallachadh gu 'n teid bron is eunnart is bas is galair is trioblaidean cumanta an t-saoghail seachad air an fhirean mar nach teid iad seachad air an aingidh; ach tha iad a' teagasg gu bheil lathaireachd is comh- f hurtachd is sith Dhe aig a shluagh am measg bviaireas is amho-hairean am beatha, ag-us do

bhrigh g-u bheil sin aca, cha ehaill iad an dochas 's clia 'n fhailnich an neart. Tha an t-abstx3l a sgriobh an litir chum nan Eabh- ruid'heaeh ag innsidh dhuinn mend nan dieuchainnean a thachair air na uaoimli o shean, "Sgim'sadh iad, chuireadh am priosan iad, chlachadh iad, shtibhadh as a cheile iad, chuireadh gu bas leis a' chlaidheamh iad; bha iad ann an uireasbhuidh, ann an trioblaidean, ann an cradh; bha iad 'nam fogarraieh air sleibhfcean, ann an uaimheau, agus ann an sluic na talmliainn." Cha b' urrainn iadsan. a radh gu robh geallaidhean an t-salmadair air an coimlilionadh dliaibh gulitireil; ach, le aon g'huth 's le aou chridlie, thug iad fianuis gu robh iad air an coimli- lionadh ann an doigh a b' fhearr agus gu robh aingeal lathaireachd an Tig-hearna maille riu, 'g an dion 's 'g an neartachadh. Bho 'n taobh a muigh shaoileadh tu gu 'n d' thug an saoghal buaidh orra-san an aite iadsan a thoirt buaidh air an t-saoghal; acli eadhoin anns an lasair theine agus ann am beul an leog-hainn bha comhfhurtachdan Dhe an taobh a stigh dliiubh a' toirt solas d' an anam, agus bha aoibhneas 'nan cridhe a bha do-labhairt agus Ian de gldoir. Bha an suilean air am fosgladh ag-Tos chunnaic iad carbadan-teine mu 'n cuairt orra; no mar chunnaic Stephau, neamh fosgailte agus Mac an diune 'na sheasamh air deas laimh Dhe. Tha call ann as miosa no call codach, no tinneas cuirp, no bas chairdean, no plaigh a sharuicheas a' bliodhig, no bron a ni trom an cridhe; agus is e sin, tuiteam air falbh o Dhia tre pheacadh no as-ereideamh air chor agus gu bheil 'aghaidh air a folacli uainn ionnus nach faic sinn e agus nacli cluinn sinn a ghuth. 'Nuair a .thachras sin tha anam an duine a' dol a steach do thir choimhich a tha fuar is dorcha mar an uaigh. Tha e gun eheol, gun aoibhneas, gun dochas, gun chul-taice; anns an staid anns an robh anam an t-salmadair an uair a ghlaodh e, "Chuartaich doilgheasan a' bhais mi, agus ghlac plan tan if rinn mi; fhuair mi teinn agus bron." O'n olc sin ao-us o'n fhiosrachadh shearbh sin saoraidh

o

Dia a shluagh; togaidh e suas iad agus socruichidh e an casan air a' charraig. Am measg gach gabhadh is eunnart is deuch- ainn a thachras orra leigidh e mach thuea fhirinn agms a eholus; togaidh e dealradh a ghnuise orra, agus tha gnuis Dhe do anam an duine mar bhlaths caomhail na greine. Bidh an Tighearna 'na thearmunn dhaibh; mar an laithean is amhluidh bhios an neart, oir bheir esan neart do 'n anmhunn agus dhaibh-san' a ta gun lugh meudaichidh e

35

ireise. Anns gaeh suidheacliadli auns am bi iad cluinnidh iad a ghuth ag radii, Na biodli eagal ort; feucli tha mise maille riufc. Ach ma tha e fior gu 'n toir lathaireachd Dhe sith is misneacli is fois inntinn d'a sliluagh am measg buaireas an t-saoghail tha e fior mar an eeiidna gvu- h-e a lath aireachd-san an dion as fhearr as urrainn a bhi aca o bhuaireadh, 's o pheacadh, agiis 0 na naimhdean spioradail a tha 'n toir air an anam. Cha 'n 'eil bias anns a' pheacadh dliaibh-san a tha tigh'nn beo ann an :co- chomunn Dhe agiis a bhlais giir maitli agiis gur mills e; ag-us is fhearr leo aon la 'na chuirtibh-san na mile la ann am pailliim- aibh laiugidheachd. Do bhrigh g-u bheil Criosd air a dhealbh an taobh a stigh dhiubh tha iad a' b'asachadh do 'gach ni nach 'eil a reir inntinn Chriosd, air chor agus nach 'eil (ciunhachd aig a' pheacadh thairis orra mar a b' abhaist. Tha spiorad Chriosd 's an taobh a stigh 'g an deanamh saor o lagh a' pheacaidh agus a' bliais agnis a' toirt dhaibh na buadha. Is e so neart a' chreid- mliich an aghaidli a naimhdean spioradail. Air dha an t-aran neamhaidh a bhlasad aon uair chain e bias air seann taois ghoirt a' pheacaidh. Tha gaol aige air na nithean a ta shiias agus tha an gaol sin a' toirt saorsa dha o dining nan nithean a ta fchos.

III. Anns an t-saoghal mu 'n cuairt oirnn tha lathaireachd an De bheo r'a fhaicinn; tha a mhioi'bhmlean r'am faicinn an diugli ihatliast mar anns na laithean o sliean, agus tha a chumliachd is feartan diomhair a ghraidh ag oibreachadh air taobh firinn is ceartais agus air taobh na muinntir a ni a thoil ; ach do bhrigli gu hheil suilean dhaoine diiinte, cha leir dhaibh iad. Tha iad mar a blia Hagar anns an fhasach; clia bu leir dhi an tobar a bha dlutli dlii g-us an d' flios- gail Dia a suilean. Chual iad le 'n cluasan agus dh' innis an athraichean dhaibh an obair a rinn Dia anns .na laithean a dli' fhalbli; ach tha sin uile dhaibh mar sheanii sgeiil agus cha 'n 'eil iad a' faicinn oibre Dhe an diugh. Chunnacas eicli is carbadan an Tighearna air an t-sliabli ann an og- mliaduinn an t-saoghail agus anns an aird an Ear, ach anns na laithean deireannach so agus aims an aird an lar cha 'n f haicear -iad na 's mo; cha'n 'eil r'a fhaicinn ach an sliabh lorn is armailtean nan coimheach. Mo thruaigh! a Mhaiglistir, ciod a ni sinn? Fosgail, a Tliighearna, an suilean, a chum gu 'm faic iad; gu 'm faic iad gu hlieil Dia 'nam meadlion agus gu bheil a spioradan- fritliealaidh mu 'n cuairt orra. Is beag a' -chomhfhurtaolid a tli' ann dhuiniie ffu robh

an Tighearna 'na Dlua do dh' athraichean an t-seann t-saoghail mur 'eil e 'na Dhia dhiiinn fein an diugh agus mur 'eil earbs againn gu bheil a lamh 'g ar stiuradh agus a .chumliachd 'g ar gleidheadh. Fosguil a Dhe ar suilean a chum gu 'm faic sinn thu agus gu 'n gabh sinn fasgadh ann an ad ionad - diomliair o bhuaireas an t-saoghail agnis 0 chumhachd a' plieaoaidh.

CAOIMHNEAS.

Tha e air a radh mu na ministearan nach h-aithne dhaibh stad 'nuair a chrioclinaicheas iad ach! is e a itlia cur dragli orm-sa, ciamar a ithoisioheas mi. Tha fios agam ciod a tha mi dol a radh agus tha smuain no dha ag-am air a' chuspair a chuir mi os cionn an t-seanchais so, ach faodaidh mi a radh mar tliuirt am fear a chaidli a dh' iarraidh mnatlia ('s e Kiar diuid is narach), gu robh a' elieist na b' fliasa dhi-se fhuasgladh na bha i Idlia-san fhosgladh. 0 cliionu greis, bha mi fhein is bean choir ann an Tiriodh a' seanclias mu clioimhearsnaich 's mu chair- dean agus am measg gach rud eile air an d' thainig sinn tarsuinn thug- sinn greis air moladh duine nach bu choir dliuinn, tha eag-al orm, a mholadh idir; agus ma dh' fhaoite 'nach molamaid na 'n robh Cleir Mhuile 'g ar n-eisdeachd. Cha bu mhaith leam-sa aideachadh gu bheil iadsan a bhios a' deanamh dearmaid air an eaglais air sligiie an dleasdanais no air slighe na firinn ; ach na 'm biodli am beaohd sin air a ghinlan a mach gu cheanu-criche cha b'e a inlioladh a tlioill an duine ud, oir cha 'n fhacas riamli e 's an eaglais o shiubhail Maiglistir Niall, ag'us tha aireamli mhaith bhliadh- nachan uaith sin. Tha- e nadurra do mhin- istearan a shaoilsinn (ged a bhios iad gle bhitheanta cearr) gur h-e na fireanna a bhios a' dol 'g an eisdeachd agus na h-aing- idh nach bi ; agus tha iad ullamli gu blii toirt breitli air an t-sluagh a reir an gnaths aon latha de 'n t-.seachdtdun, agus ullamli gu bhi 'g an tomhas le toimhsean eile seaoh na toimhsean a ehleachdas an sluagli fliein. Mur robh aobhar aig ministear na sgireachd beanuachd na h-eaglais a thoirt do *n duine ud cha robh aobhar aig mo bhana-charaid a beannachd a thoirt dha na 's mo, oir bha failimiean sonruiclite ann do nach tugadh i maitheanas ann an neacli eile; ach a dh' aindeoin sin uile, mhol sinn e le 'r n-uile cliridhe agus dh' aontaich sinn le cheile gu 'n cuir caoimhneas folach air moran pheaeanna.

36

Bha 'ii duine caoimhueil; caoimhneil r'a mlinaxDi, r'a theaghlacli, r'a choimhearsnaich ; caoimhueil ri feadliainn nacli robh caoimh- neil lis; caoimhneil ri boclidan is bann- traichean; caoimhneil ri ceaird is coin is eich; agais ged a bhios iomadh crois ml: or is dhubh air an cur sios 'na agliaidh air taobh chearr na cunntais anns an leabhar dhiomhair a tlia air a g-hleidheadh air neamli, bidh iomadh gniomh caoimhneil is criosdail air a chur r'a chreideas air an taobh eile de 'n chunutais, nacli faighear ann an curuitais feadhnaeh a fliuair beannaclid is gean-maith na h-eaglais air thalamli. Tha e duilich a radh ciod a dh' eireas do 'n t-seorsa dliaoine iSO, oir g-ed uach 'eil lad, a j'ejr coltais, am measg nan caoroch agus nach 'eil iad a gabliail orra gn 'n do choimhead iad na h-aitheantan o'n oige tha iad ann an iomadli doigii a' nochdadh an spioraid sin a thaitinn ri Criosd 'nuair a bha e air thalamh. Do 'n duine throcaireach nochd e e fein trocaireach agais ri daoine caoimhneil is iriosal bha e baigheil. Bha e anabarracli trom air gamhlas is cruas-cridhe is uaibh- ear spioradail, agus sgiurs e na caoraich anns an robli an spiorad sin le briathran teinnteach; ach bha e claonnan caomliail ri daoine iriosal is truacanta, eadhoin g-ed a bha iad amaideach is seachranach agus ged a bha na diasan cruithneaclid an impis a bhi air an tacadh le moran ooguill. Ann an laon doigli no doigh eile tha sinn a' toirt breitli air each a cheile gach latha d' ar beatha ach faodar a bhi cinnteach gu 'n ciur ar breith-ne, gle bhitheanta, iong-autas air na h-aingiean. Is deacair agus diomhair an ni ciidhe mhic an duine, agus eha bu choir dhuinn a bhi deas gu neach a dhit- eadh nach h-aithne dhuinn ach ann ancuid; agus sin, ma dh' fhaoite, a' chuid as miosa dlieth. Tha e diiilich a radh, mar thuirt mi clieana, ciod a dh' eireas de 'n t-seorsa dhaoine a dh' ainmich mi, ach oo-dhiu cha 'n ann do Sliatan no do nadur nan gobhar a bhuineas an caoimhneas.

Ciod e maitheas? Cha 'n 'eil e furasd a chur ann am briathran ged a dh' aithniclieas sinn uile e 'nuair' a chi sinn e. Tha maith- eas is maitheas ann; ach tha mi 'n dull, ma ruitheas tu thairis ann ad inntinu air na daoine maitli as aitlme dhuit, gu mothaich thu dhuit fein a' toirt an toisich do 'n fheadhainn sin a itlaa caoimhneil agus 'g an cur OS cionn chaich. Tha an duine caoimh- neil mar jieacli a t-liilgeas 'aran air aghaidh nan uisgeaclian; an deigh mhoran laithean gheibh e e a ritliist. Tha e furasda do'n duine chaoimliueil maitbeanas fliaotainn o choimh-

earsnaich agus gabhar a lethsg^'Bul 'nuair' nach gBbhar letlisg-eul dhaoine eile. Toimh- sear dha leis an tomlioR a tlia e toirt seachad agus gheibh e deagji thomhas, air a gheinn- eadh, agus air a chratliadli ri cheile, agus a' cui- thairis. Agus ma chuireas an saoghal a cliaoimhneas an aghaidh a plieac- anna nach faodal' a radh gu 'n dean Dia an ni ceudna. An drasd 's a rithist their an droch sheorsa dhaoine air an d' thug Iain Bunian an t-ainm Gliocas Saoghalta naclr 'eil ann ach burraidh socharach agus their iadsan a shuidheas ann an caithir luclid fanoid, an ni ceudna. Ach cha 'n ann o 'n inntinn shaoghalta a glieibhear an g'liocas as airde, 's cha 'n ann o'n luchd-fanoid a giieibliear breith cheart; agus chi suilean nan naomh agus suilean na cloinne anns an duine cliaoimhneil an ni nach leir dliaibli- san. A thaobh faile cubhraidh a' mhaitheis 's a' ghraidh cha trie le uaoimh no le cloinn mearachd a dheanamli. Tha an ciiinnlean gian 's am bias gun truailleadh ; agnis cha 'n urrainnear rud as fhearr a radh mu 'n duine cliaoimhneil na gu 'n toir naoimh is clann an cridhe dha cho luatli 's a chi iad e, ged & bhiodh iomadh breid is toll air falluinn 'fbireantachd.

DLUTH AIR A' CHALA.

(Air a thioniidadh o 'n Bheurla leis an Vrram-ach Gilleasbuig Domhjiiillach, Cill- tarlagain) .

Eeul feasgair 's luidhe grein

Is aon ghairm ghlan bho 'n aird, 'S na cluinntear gair nan oitir-t.honn leam fein

'Nuair theid mi mach air sail; Ach seimh sheol-mara sitlichail mar aig clos,

Gun ehobhar no gun fhuaim; 'Nuair ni e triall gu ciuin bho chuairt a bhos

Gu dhachaidh bhuan.

Clag feasgair 's dubhar speur

'S an oidhche tuiteam balbh; 'S na cluinntear dubhachas a' bliroin leam- fein

Aig am dhomh falbh Oir, ged a ghiulaineas an sruth mi null

Thar crich mo roid 's nio la M' Fhear-iidl gu faic mi fhathast gnuis ri gnuis

An cala caomh an aigh.

I

Air. 10.

1912.

BAENABAS.

Ai7' jhearann a bhi aige, reic e e, agtis thug en t-airgipd, agus chuir e aig casan mm abstol e. Gniom'haraniv,36.

Bha e 'na dhmne maitli, agus Ian die 'n spiorad naomh, agus de chreideanih. Gniomharan xi., 24.

Ged is nai'ach e r'a radii, tha Barnabas air aireamh gu bit he an ta am measg nan daoine sin aig a bheil eridhe fialaidh acli aig nacli 'eil tonihas mor de g-lilioca-s saoghalta. Clia 'n 'eil am facal gliocas no. nathrach cho boidlieach ris an thacal neo- loclidus a chalumaiii., ach ma mheas ar Slantiigliear gu robli am facal freagarrach gu leoir a clileachdadh mu na h-abstoil clia riiig e a leas oilbheum a thoirt d'ar luclid- leughaidli ma ehleachdas sinne e mu Bharnabas; agus ma their sinn nacli e mliain gu rob'li' e 'na dhuine maith ach gu robli e mar an ceudna 'na dhuine a bha anabarrach tuigseach agus aig an robh tomhas mor 'na cheann de ghliocas na nathrach. Ann a bhi 'g radh so, cha 'n ann a' diomoladh ach a' moladh Bharnabais a tha sinn, oir tiha sinn ag uisneachadh an fhacail anns an t-seadli as fhearr.

Tha e duilich dhuinn dealbh iirinneach fhaotainn air duine nacli faca sinn riamh; ach tha amharus againn nach 'eil am beachd a tha aig moran dhaoine air Barnaba.s idir ceart. Tha Lucas ag innseadh gu'm bu dnine maith e, agus gu'n d' thug e seachad na bh'aige de'n t-.saoghal do'n eagiais; ach ged a dh' aidicheas daoine gur maith an eliu sin air, tha tieagamh beag aca nach robh acheann cho ndiaith r'a chridhe. 'Nuair a chluinneas iad ainm Bharnabais, is e an dealbh a dh' eireas fa chomhair an sul; duine coir, cneasda, gun gho; duine nach robh cho fada 's a' cheann 's a bha e f arsuing 's a' chridhe ; duine aig an robh saoibhreas an t-saoghail thall aoh aig nach robh gliocas an t-saoghail a bhos; duine o'n iarradh iad iasad airgid na bu luaithe na dh' iarradh iad comhairle. Tha sinn an duil nach 'eil an dealbh sin firinneach ach ann an cuid, agus gu robh taobh eile air nadur Bharnabais. B' fhiach e a dhorus a ruighinn a dh' iarraidh deirce air, ach b'

fhiach e mar an ceudna a dhorus a ruighinn a dh' iarraidh comhairle air; oir bha e cho- giic 's a bha e fialaidh; agios is e an smuain shonruichte air am bu mhaitli leinn beagau leudaehaidh a dheanamh aig an am so, gu'n do rinn Barnabas le ghliocas 's le ehomhairle seirbhis a bu mhotha do'n eagiais na rinn e leis an tabhartas mhor a thug e dhi.

Ciod e duine glic? Tha e duilich a radh ann am beagan fhacal; no air a shon sin dheth, ann am moran fhacal. Ach co dhiu, is e comharra an duine glilic gu'n toir e breith chothromaeh air daoine eile. Tha eolas aige air eridhe mhie an duine agus is leir dha am maitli agiis an t-olc anns na feadhainn ris a bheil a g-hnothuch. Tha cuid de dhaoine ann a clii an t-6r ach nach faic an t-umha ann an nadur an coimhears- naeh ; agus cuid eile nach faic an t-6r aeli aig: a bheil suil cho biorach air son an undia ri suil seann fhithich a' sireadh cobhartaich air leathad sleibhe. Tha cunntas againn gu'n d'thug BarnabaiS a bhreith 's a ehomh- airle do 'n eagiais uair no dha mu thimcliioll dhaoine eile, agus cha robh e riamh eearr 'na bharail. Bha a bheachd 's a ehomhairle,, air uairean, calg-dhireach an ag-haidh beachd is comliairle feadhnach a bha air an cunntas- na bu ghlice na e; ach dheatbh ouisean, an deigh laimhe, gu robh e ceart, agus gu roldi e cho tuigseach ann an gnothuichean 's a bha e neo-lochdaeh is diadhaidh.

Cha robh na deisciobuil air son g-nothuch a ghabhail ri Pol 's cha robh iarraidh sam bith aca air a chompanas, aoh g-liabh Barna- bas a thaobh. "An uair a thainig Saul gu Jerusalem, dh' fheuch, e ri e ftein a cheangal ris na deisciobuil, ach bha eagal orra uile roimhe, agtis cha do chreid iad gu'm bu deisciobuil e: ach ghabh Banidbas d'a iomi- suidh e." G-nwmharan ix, 26.

Chunnaic e anns a' mliionaid nach bu chealgair Pol ag-us thug e dha a chairdeas 's a bheannachd ged nach robh each ach gu maith gruamach ris. Tha daoine ann, agus ged nach do bhuilich Dia buadhan mora orra fhein, tha iad comasach air buadhan dhaoine eile a niheas aig an luach agus deas gus an seoladli air an t-slighe far am faigh iad oothrom am buadhan a chuir gu feum. Is e sin an t-seirbliis a rinn Barnabas do Phol, agus do'n eag-lais. TJrram, mata. dha-san

38

cV au dligiiear urram. Tha e loltach gu robli earbsa aig a cliompauaich aim an igliocas a chomliairle, oir gabh iad i.

Gliabh iad r'a bheachd uair eile jnu'n obai'r a blia dol air aghaidli aim an Antiocli. Tliainio- saeid aai cluasan iiaii deisciobul ann an lerusalem gu robh dusgadli mor am measg nan Ciuneacli an Antioch, agiis gai robli aireamh inhor air tionndadh ris an Tighearna. Tha e ooltadh gu robli earbsa aca ann an tomaltachd a tliuigse oir cliuir iad Bai'uabas gu Antiocli a rannsachadh a' ghnothuich. Is docha nach robh doighean na feadlmach, a bha searmonachadh uile gu leir a reir inntinn Bharnabais; acli cha do leig e leis a sin a shuilean a dhalladh no solus a reusain a mhucliadli; chunnaic e gu robh lamh is spiorad Dhe anns an obair -a bha dol air aghaidh aims a' bhaile, agus rinn e gairdeachas. Agus cha 'n e mhain sin, ach chuir ■ e luim air luchd-oibre fhaot- ainn chum 's nach cailleadli an eaglais an cothrom: a bha Dia 'na fhreasdal a' toirt dhi. Duine maith, da rireadh; ach duine d'am b' aithne sealltuinn as deigh euisean na h- «aglais cho curamach ri fear-lagha 's clio seolta ri ceannard-airm.

Cha b' urrainn eadlioin do Phol, ged a bha e gu maith smachdail, Barnabas a shuaineadh m'a chorragan, oir bha inntinn aige dha fhein; agus sheas e a larach 'na ag-liaidh 'iiuair a dli' eirich oonnspoid eatorra mu Eoin Marcus. Bha Pol am beachd nach robh ann an Eoin ach an gealtair agus nach b' fhiachj e obair a thoirt dha anus an «aglais; ach bha barail a b' fhearr aig Barnabas air ; agus, a reir coltais, bha e ■ceart, oir bha saothair Eoin gle bhuann- achdail do'n eaglais an deigh laimhe. Ann an aoii fliacal, cha 'n 'eil cunntas ag-ainii gu robh Barnabas riamh cearr 'na bharail air a chomli-oibrichean no gu'n do chuidieh e aobhar sam bith iiach b' fhiach a chuideach- adh. Agais cha dona an comhai'ra e air toinisg- is glioeas neach sam bith, gu'n toir e daounan breith chothromacli air a chomh- ■chreutairean, agus gur h-aitjine dha c'uin is coir dha a sporan fhosgladh agus c'uin nach coir.

Cha b' ann a fhionn gu'n d' fhuair thair- eachduinn lamh an uachdar air a reusan a thug Barnabas do na h-abstoil an tabhartas moll- a thugi e dhaibh, aoli a chionn gu'm bu leir dha na b' fhaide air thoiseach air na bu leir do chach, agus gu'm faca e nach robh doigh air ordugh is riag-Jiailt a chumail aims an eaglais mur sealladh a leithidean- saii air an do bhuilich Dia an comas, as deigh na feadlmach a bha falamh. Air la na

Caiugis bha lerusalem lau de choigrich as gach cearu, agus tha e coltaeh gu robh na miltean dhiubh air an iompachadh. Bha e feumail gu'm faiiadh iia creidmliich sin aims a' bhaile beagaii sheachduinnean co dliiu, chimi a bhi air an teagasg ami an eolas na firinn leis na li-abstoil. Na 'n do leigeadh leo dol dhacliaidh a dh' aon ruith agus dol air feadh an t-saogliail mar fhianuisean, gun a bhi air an teagasg an tioiseaoh ann an eolas an t-soisgeil, dh' fhaodadh iad tre end gun eolas cron mor a dheanamh do'n aobhar a bha iad ag aideaehadh. Tha sinn an dull gu robh so fa chomhair inntinn nan abstol agus cinu na h-eaglais 'nuair a cheadaich iad do'n t-sluagh fantuinii ann an lerusalem. Bha iad cinnteach gu'm biodh so chum buannachd do dh'aoldiar Chriosd; ach ciaiuar a ghabhadh aoidheachd a thoirt do na coig- rich? Dh' fhuasgail Barnabas a' cheist; chunnaic e an cunnart a bha air thoiseach air an eaglais, agus le comhairle shuidliichte thiig^ e dhi na bh' aig-e de'n t-saoghal. Bha e air son eisiomplair a thoirt do dheisciobuil bheartach eile oir chunnaic e gu robh na laithean ud a' gairni air a sheorsa-san seirb- bhis a thairgsinn do'n eagdais nach b'urrainn na li-abstoil a dheanamh dhi. Cha b'anii gun smuain ciod a bha e a' deanamJi a rinn e mar a rinn e ach a chiojm gu robh e'n duil nach robh rathad eile aig an eaglais air f aot- ainn as an staing aims an robh i. Tha'n sean- fhacal ag radh gur moid tabhartas tig'hiim 'ua thrath agus le thabhartas a thoirt do'n eaglais aig' an am cheart dhearbh Barnabas gu roblij e glic cho mhaith ri bhi fialaidh. Le chomhairle 's le choiread bha e 'na mheadhon air long an t-soisgeil a chiuuail o chreagan air an do theab i tuiteam, agus 'na dhoigh shamlmch phongail rinn e seirbhis do dh' aobhar Chriosd mar nach do rinn feadhaiim a b' ainmaile- na e." Cha bu duine e aig an robh gaol air na ceud chath- raichean no air urram fhaotainn o dhaoine, ach tha moran sgoilearan de 'n bheachd nach robh pearsa-eaglais anns a' cheud linn aig an robli inntinn a bu gheire is sealladh a b' fhaide is gliocas a b' fharsuinge na Ear- naljas. Tha a cldiu a' fas anus na laithean deireaimacli so.

Cha b' ann gun an costus a mheas a thug e seachad a mhaoin shaoghalta rule, ag-us cha b'e aon phlatliadli de chaoiinhneas a thug' air deanamh mar a rinn e. Reusanaich e an gnothuch gu socruch ag-us chuir e a chomhairle ris fein ciod an doigh amis am b' fhearr a b' urrainn e euideachadh a dlieanamh leis an aobhar anns an robh e a' ereidsiim le 'uile chridhe. Bha aon se(n'sa

39

seirbliis a blia dhitli air au eaglais aig an am; seirbliis nacli b' lu'rainu ua li-abstoil no a' nilior - cliuideaclid de ua deisciobuil a tliairg'simi dhi a oliioim uach roljh au cothroui aca. Acli bha au cotilirom aig Barnabas, agus air dha fhaiciuu gni soilleir gu robli airgiod cho fenmail do 'n eaglais ri daoine, thainig e 'na chridlie gu'ni b'e a dhleasdau-ajs a cliimd a olioisrig-eadli do Dliia. Clia 'n 'eil teagamh nacli roblr cairdean is dainihich aige a theireadh ris gii robh e amaideach, agus, co dliiu, gu'm biodli e tratjli gn leoir dha a chuid fliagail aig an eaglais 'ua tliiomuadh, ach mar dhuine g-lic leig Barnabas le comhairle a cliridlie fein seas- amh. Dh' fhag e e fein gnu fliearann ach cha d' fhag e e fein gun saoibhreas, agus cha b' aithreach leis riamh na rinn e. Bha an sonas aigte a bhios daonnan aig au duiue a chuireas a chomhairle ri choguis 's ri chridhe fein agus a leigeas leis a chomhairle sin seasamh, a dh' aindeoiu gach guth eile a labhras ris.

Ma ghabhar buadhan Bharnabais tliar a cheile agnis ma chnimhuichear a liuthad doigh auns an do riun e seirbhis do 'u eaglais, tha sinu an duil gru' h-airidh e air an aite as airde am measg nan athraicheau 's nan seanaireau. Bha buadhan iuntinn is cridhe aige uach 'eil bitheanta air am faot- ainn anus an aon duiue. Bha gliocas saoghalta ag-iis end diadhaidh a' pogadh beul ri beul ann. Bha e 'na dhuine maith agus 'na dhuine leiriuueaeh. Blia e Jan de ehreideamh agus nochd e a chreideamh .anu an oibricheau. Faodar a clireidsinn gu rohh e coir agus turail gu uadurra ach fo bhuaidh au spioraid naoimh dh' abuich a bhuadhan iuntinn 's a bhuadhau cridhe gus uni dheireadh an robh e cho mhailli r'a aium, Mac na comhihurtachd. Fior dhuin- uasal; gtm fheinealachd, gun cheilg, gun cliumhannachd; duine uach do chuir a gliloir fheiu air thoiseacli air aobhar Chriosd agtus a dhearbh auns gach ceum d'a bheatha gu bheil facal an Tighearna fior, Treoraichidh e im daoine ciuin ami um breitheanas: Salm xxv, 9.

-:o:

MU CHRABHADH-TEAGHLAICH.

(0 " Leabhar nan Cnoc"). B' fhurasda leigeil ris gu bheil crabhadh- teaghlaich 'na dhleasuas air a sparradh oirun, ■eadhoin le solus naduir. Ma tha e dligheach do gach aou aoradh a dheauamh do'u Dia mlior uile-ghlormhoir a 'cJium agus a cbriith-

aich e, tha e dligheacli mar an ceudua air gach teaghlach. Bu choir do gach fceaghlacli a bhi mar sheomar-altrumais airsou neimh, agus sin cha "n urraiuu dliaibh a bhi as eughmais aoraidh do Dhia. Tha aoradh- teaghlaich 'na dhleasnas mor, agus tha e 'ua shochair mhor mar an ceudua. Cia gior- mhor au t-sochair co-chomunn spioradail a chumail suas ri neamh 'n ar teaghlaichibh ! ar tigheauabhi mar theampxiill do'u Ti ard agus nasal uach urraiuu ueamh, eadhoin neamh nan neamh a chumail; ar n-uireas- bhiudh teaglJaich a cliaramh m'a choiun- eamli ann au deagh dhochas; ar taing-ealachd adhbrtadha mach 'na lathair; a bhi labhairi agus a' coualtradh uime-san do 'm bheil ainglean agus ard-ainglean a' .seinn molaidh agus cliu air an clarsaichibh oir, le laoidhibh arda. Ciod au t-sochair as airde ua so ? Ma tha an t-Uile-chumhachdach a' ceadachadh sochair cho mor agus cho priseil dhviinn, au e gu'u diult sinu gu ueo-thaingeil feum a dheauamh dheth ? Na 'm biodh Dia air a' chothrom so a thoirt do theaghlaichibh eile, ach ail' a dhiultadh dhuit-se 's do d' theagli- lach, cia mar a bhitlieadh tu a' gearan agus a' monmliur ! Na 'm biodh e air a radh, Geadaicheam do gach teaghlach eile aoradh a dheauamh dhomh mo ch agus aumoch agus air g-ach trat'h, ach 's i so sochair uach toir mi dhuit-se; cha ghabh mi aoradh uait-se; ua toir iomradh air an Tighearna Dia ann ad theaghlach. Nach b' oillteii an toirmeasg so na'm biodh e a mach ann ad aghaidh! Cha do chuir Dia bacadh no casg cho eagallach ort; agus an e gu'u dean thu le d' thoil fein?

Bha aoradh-teaghlaich am measg nan Cinneach; bha diathan breig-e aca, au diathan-teaghlaich ; b' iad so na diathan a ghoid Rachel o Laban, mar leughas sibh ann au Genesis-, x.xxi, 34. Gun teagamh air bith b' iodhoil bhreugach a bh' annta; gidheadh tha so a' leigeil ris dhuinn gu'n robh crabhadh agus aoradh - teaghlaich air a chleachdadh leo. Bha Abraham, ann an ceud liuntibh an t-saoghail, 'na shamhladh lu-ramach air a' cMeachdadli naomh so ; agus chitear au ouoir a chaireadh air le Dia 'na lorg so. Genesis; xviii, 17, 19. Lean Isaac is lacob an cleachdadh ceudua ge b'e aite 'u deachaidh iad; ge b'e aite anus au do stad iadi a chur seachad na h-oidhche, thog iad altair do Dhia. Tha sinu a leughadh mu lob gu'n robh e cho mothachail mu aoradh- teaghlaich 's gu 'n d' eirich e moch 's a' mhaduinu a thairgseadh aoraidh do Dia, cha 'n ann ann air amannailjh araid ach. "Mai so riun lob gach la. lob; i, 5. Au

40

duine crabliaidli diadhaidli sin righ Daibhidh, an deigli dlia an la a chaitheamli a' giulan ua h-airc air a li-ais, "phillea bheannacliadh a tlieaglilaicli," ii. Samuel; vi, 20. Agus Daniel, eha deanadh esan dearmad air an dleasnas so ged a bliagair iad a cliur gu basa ir a slion.

Bu diomliain nine chosg a' dearbliadh gu'n robh. an ni ceudna air a chleaclida,dh fo'n Tiomnadh Nuadh. B' ann do na daoine crabliacli, diadhaidli a blia seasmhacli 's a' chleachdadli mbaith so, Cornelius ; duine air an robh eagal Dhe maille r ' a thigh uile, Gniomharan; x, 2. 'Nuair a ehuireadh teachdaire o neamh far an robh e, ag aitii- iieadli dha dol do'n aite 'n robh Peadar, tha e air innseadh dhuinn gu'n d' fhuaradh e ag urnuigh 'na thigh, is e sin r'a radh, maille r'a theaghlach. Bu diomhain toiseach- adh air gaoh sochair a tha 'n lorg aoradh- teao-hlaich a chur an ceill. Na 'm biodh iobairt-mholaidh agus cliu ag eirigh moch ag'us anmoch o gacli teaghlach, bhiodh ar elann a' fas ann an eolas an Tighearna; bhiodh sith, reit, samchair, agus beannach- adh an Tighearna fo gach fardaich ; sheargadh aindiadhaehd agus peaeadh agus thogadh ereideamh agus crabhadh an cinn gu h-ard.

Tlia siun a' foghlum uaithe so gur dligh- each an ni aoradh a dheanamh do Dhia, air a' cliuid as lugha da uair 's an latha. Nacli cubhaidh an ni mu'n leig sinn ar teaghlach a macli 's a' mhaduinn gu 'ii leig-eamaid a maeh iad fo churam a fhreasdail chairdeil fcin. Nach dana do dh' aon air bith dol a mac'h, e fhein agus a theag'hlach, chum an ohair shaoghalta gun bheannachadh Dhe iarraidii air fein , agus orra-san? Agus 'nuair a thig an oi(;lhche, nach dana dha luidhe sios gu cadal agus tamh, gun bhuidh- eachas a thairgseadh do Dhia airson a mliaitheis air an la chaidh seachad, agus a dhion agus a churam a ghuidhe tre dhor- ehadas na h-oidhche! Ma tha aon de 'n teaghlach tinn, no euslan, no fo dheuehainn air bith, nach cubhaidh an ni cuimhne ghleidheadh air aig catliair grais, agus co-aontachadh le cbeile ann an guidhe as a leth. Ma tha h-aon diubh ann an tir chein, fada air lalbh o thigh an athar, am measg choigreach, air turus tire no fairge, buail- teaeli do chunnart agus do dh' ainneart, nach iomchuidh an ni gu'n euimhnicheadh an teaghlach air agus gu'n asluicheadh iad Dia as a leth? Nach solasach a smuaineachadh, dealaichte mar tha teaghlaichean o eheile le astar, gu bheil dleasnas ann trid am feud iadsan a tha aig an dachaidh dol a mach

'nan smuaintibh as deigh na feadhnach a tlia fad air falbli; agus dleasnas t3?id an tuig iad, ged tlia iad dealaichte o eheile 's an flieoil, gu bheil iad le eheile dluth 's an spiorad am feadh 's a tha iad mar so a' deanamh aoraidh do Dhia.

Is ann trid aoradh - teaghlaich a tha diadhaclid thratliail air a deargadh air an anam, an diadhachd sin as fliaide agus as dluitlie a leanas. Feudaidh diadhachd tlirathail fuarachadh agus fannacliadh am. measg gleadhraich agus deuchainnean an t- saogliail bhuairea-saich so, aoh is ainmie leis basacliadh uile no dol eug. Gu trie, an. deigli do'n allabanacli bliochd dol air seacli- aran o Dhia agus a dhleasdanais, cia trie, an am cuimhneaehadh air tigli' 'athar, a tha aoradh an teaghlaich, na giuinean lubta, na laoidhean binne, na briathran naomh, a' tighinn tarsiunn air 'anam mar dhearrsadh soillse 's an dorehadas, mar g-hathan greine eadar fhrasan fiadliaich na beatlia so. Agus is iomad uair a tha cuimhne nan nitiiean so air a bheannachadh leis an Spiorad Naomh ehuni an treoraehadh air an ais le aithreachas agus bron chum an Athar neamhaidh.

Is iomad lethsgeul faoin amaideach a tha daoine chleachdadli airson an dearmaid air^ an dleasnas so; ach is e am fior aobhar nach. 'eil speis aca detli, no eridhe chum buadli- achadli aim. Cha 'n 'eil uine agam, arsa 'n dara h-aon. A bheil uine agad airson dO' ghnothuichean saoghalta ? Esan aig lam fblieil am barrachd r'a dheanamh 's ann aige tha am barrachd feum air ui'nuigh. Tha naire orm aoradh a dheanamh a'm' theaghlach, arsa fear eile. A bheil naire ort a bhi air t-fhaotainn a deanamh obair nan aingeal? n^ire opt a bhi coslaeh ri Daibhidh, ri losua,. ri Abraham, ri Isaac agus lacob, agus uile naoimli Dhe anus gach linn de'n t-saoghal. Gabh naire gu'n do dliearmad tliu e cho fada.

B' aithne dhomh duine measail saoibhir a blia air la araid 's an eaglais agus a chuala searmoin air aoradli - teaghlaich. Pliill e- dhacliaidh, g-hairm e stigli a bhean 's a chlann 's a luchd-muinutir, agus an deigh dha innseadh dhaibh na cliual e 's an eaglais, thubhaivt e riutlia. Tha mi 'g am dhiteadh fein airson an dearmad a rinn mi air an dleasnas so, ag-us mar dhearbhadh air m' aithreachas, toisichidh mi an nochd fein agus le comhnadh Dhe cha dean mi dearmad air tuilleadli. Rinn e mar thubh- airt. Thusa rinn dearmad 's an dleasnas so, dean thusa an ni ceudna.

Le " Car aid nan Gaidheal."

Air. 11.

1912.

MIANN AN T-SALMADAIK.

Aon ni ghuidh mi air an Tiffhearna, sin iarraidh mi, a bhi am chbmhnuidh ami an Ugh an Tighearna uile laiihean mo hheatha, chum gu faicinn maise an Tighearna, agus gu jiosraichinn 'na theampuU. Salm xxvii, 4. Auu an aite eile tlia an salmadair ag- radii a-n robli 'anam a' fannaeliadh le deio-li air cuirtibh an Tighearna.

Cia mor an airidli-gliraidh do theacli, leliobhah mlioir nan sluagli! Cia tait-neacli dliomh-sa t-aros naomh, 0 Thigliearna nam buadh! Bu bliiadli 's bix clieol da seasamh ann.s an tigli naomh ag-us a ghuth a thogail anu am fonn nan ,salm.

Bha aoibhneas orm trath thubliairt iad Gu tigh Dhe theid sinn suas. Tha na sailm Ian de 'n ionndrainn so a bha ann an cridhe an t-salmadair air tigh Dhe; agns ma dh' fheoraichear ciod e an t-aobhar, tha e fein a' freagairt, "Tha mo chridhe agus m' f heoil ag- eigheach gu li-ard air sou an De bheo." Salm Ixxxiv, 2. Bha deigh aige air a bhi ann an tigh an Tigh- earna do bhrigh gu'm b'e sin an t-aite anns an robh gloir is cumhaebd an Tighearna r' am faicinn ag-us anns an robh e 'ga noehd- adli fein d'a shluagh.

Paodar, mata, urnuigh an t-salmadair a ghabhail ann an doigh fharsuing- agus a radh gur h-e lathaireaehd an Tig-hearna an ui sonruichte a Imhiannaieh e. As eugmhais lathaireaehd an Tighearna eha bhiodh eadh- oin an teampull ach 'na thigh fuar fas leis, aeh dJieanadh a lathaireachd-san ionad air bith naomh dha. "Agus dhuisg lacob as a chadal agus thubhairt e, Cia h-uamhasach au t-iouad so? Cha 'u aite air bith so ach tigh Dhe, agus is e so g'eata neimh." Genesis x.xviii, 16, 17. Cha robh teampidl far au do ehaidil Jacob, no tigh aoraidh a tiiog- adh le lamhan ; ach air an t-sliabh 16m chimnaic e ainglean is ehual e guth an Tighearna, agus feuch! bha e ann au tigh Dhe; oir tha tigh Dhe ann au aite air bith anns a bheil e 'ga fboillseachadh fein do'n anam. Cha ruig-ear a leas, mata, m-uuigh an t-salmadair a ghabhail gai litreil no shaoilsinn gu 'm bu chaomh leis cul a chur ris au t - saoghal 's ri obair an

t-saoghail agus a laithean a chur seacliad anu an diomhanas ann an samhchair an teampuill. B'e an ui a mhiannaich e latliair- eachd Dhe a mhealtainu a ghnath; Dia a bhi maille ris 'na dhol a toach 's 'na tlieachd a steach, oir is ionnan sin ri bhi a' comh- nuidh ann an tigh Dhe gun dol a mach as. Bha an teampull 'na fhianuis dha air gloir is naomhachd is trocair is dliiths Dhe d'a shluagh; agus mhiannaich e a laithean a chur seachad anu an dearbhachd nan nith- ean sin air chor agus nach cailleadh e an earbsa laidir so, 'Ts e an Tighearna mo sliolus agus mo shlainte." Is aou rud e a radh gur solus Dia; solus an t-saoghail, ach is rud eile e a radh, lis e Dia mo sholus- sa. B' urraiun an salmadair sin a radh agus is e a ghuidh e anns au urnuigh so gii maireadh an fhaireachduinn sin 'na chridhe agus nach cailleadh e sealladh air solus gnuis Dhe latha sam bith d'a bheatlia. Sior cho-chomunn ri Dia, co dhiu a bhiodJi e aig- obair no ag- aoradh, is e sin iarrtus au t-salmadair. An am briathrau Phoil, bu mhaith leis a bhi ri h-urnuigh gun sgnu-; bu mhaith leis a bhi anns an spiorad cha 'n e mhain air la, an Tighearna ach uile laithean a bheatha.

Cha bhiodh e chum buannachd air bith a' (;heist a thogail, a bheil e comasach do ueacli air thalamh au airde spioradail so a ruighinn no a smuainteau a bhi air au socruchadh air Dia g\m sgau\ Co dhiu a tha sin comasach do chreutair peacacli no- nach h-eil, tha fios againn uile gu bheil sinn fhein a' tigh'nn fada gearr anns a' chuis agus gu faodamaid ar n-aire a shocruchadh air Dia ag-us a lathaireaehd a mhealtainu moran na's trice na tha sinn a' deanamh, na 'u robh deigh againn air a chomunn mar bha aig .an t-ealmadair. Cha b'e beagan mhionaidean anus a' mhaduinn agus beagan mhionaidean anns an fheasgar a bu mhaith leis-sau a chui- seachad ann au iouad- diomhair an Tighearna, ach uile laithean a bheatha. Ach nach li-iomadh duine nach 'eil a' tog-ail a smuainteau gu Dia eadhoin beag-an mliionaidean a h-uile latha; aig nach 'eil iarraidli no faireachduinn air a lathair- eaehd o aon Sabaid gu Sabaid eile. Ciod a theirear ris an t-seorsa sin? Faodar co dhiu so a radh; nach faie iad gloir is maise

42

an Tiglieania mar chi na daoiue a ghabhas uine gii teaehd 'ua lathair agus beaclid- smuaineachadh air. "Mar le smior agus le saill sasiiichear m' auam, 'nuair a bheachd smuainiclieas mi ort ann am fairibh na h-oidhche." Clia 'n 'eil e gnin teagamh fiH-asda do dliaoine an inntinn a shocruehadh air nithean spioradail am measg driop is gleadliraich an t-saoghail, ach mm- toir sinne buaidli air an t-saoghal bheir an saoglial buaidh oirnne. Ged a cliuireadh duine seaehad uile laithean a bheatlia ann an co- chomu.nn Dhe cha rannsaiclieadh e uile gu leix a giiloir 's cha 'n fhaiceadh e ach earlais bheag d'a mhaise. Tha g'loir air chul gloire is maise air chul maise, agus eadhoiu do na naoimh a chuireas seaehad am beatha 'na fhianuis cha teirig ioghnadh. Agus ma tha sin fio|r a thaobh nan naomh, nach beag de jnliaise 's de ghloir Dhe as urraiun dhaibh- san fhaicinn aig nach eil miann air uair no latha a chur seaehad a' smuaineaehadh air. Is e am peaiias a thuiteas orra, gu fas iad dall. Nach mor an diteadh e do ehlann an t- saog-hail gu'm biodh maise na naomhachd is iomlanachd a' ghraidh air a chur |fa chomhair an sui ann am pearsa Chriosd agus gu'n tionndadh iad air falbh 's gu'n abradh iad, "Cha 'n 'eil sgeimh no grinneas aige gai 'n amhairceamaid air, ni mo tha maise aige gu'n iarramaid e."

Far a theil ar n-ionmhas bidh ar cridhe; bha cridhe an t-salmadair ann an tigh Dhe a chionn gu'm b'e Dia euibhrionn is solus 'anma.

Tha tart air m' anam 'n geall air Dia

'N geall air an Dia ta beo

0 e'uin a thig 's a nochdar mi

Am fianuis Dhia na gloir? Is ann dhaibh-san aig a bheil an ionn- drainn bheo so air Dia a dh' fhoillsicheas e a mliaise 's a ghloir. Air dhaibh a bhi maille ris gach latha de 'm beatha gheibh iad dearbhaehd air iia nithean a ta siorruidh, ag'us roimh-bhlas de 'n aoibhneas mhor a tha feitheamh air a shluagh "nuair a chi iad e aghaidh ri h-agiiaidh.

SLUAGH LIONMHOR AGUS LAIDIE.

Cha 'n 'eil righ aig na locuist, tha an duine glic ag radh, gidheadh imichidh iad a mach 'nam buidhnibh. Imichidh iad aii' uairean 'nam buidhnibh cho dumhail 's gu folaich iad grian is speur. Is e na creut- airean so-riosail so a tha am t'aidli loel a

ciallachadh leis an fhacal, "sluagh lionmhor agus laidir."

Cha 'n 'eil e furasda dhuinne a thuigsiun cho eagallach 's a tha plaigh locuist agus saoilidh sinn nach robh loel a' tomlias a bhriathran gu cuimseach 'nuair a tha e labh- airt orra mar shluagh laidir air an cur an ordug-h catha ; ach cha chuir cainnt an f haidh iongantas sam bith air duine a chunnaic le shuileau fhein ann an aon de dhiithchannan na h-aird an Ear, an lom-sgrios a ni iad air an tir. Tha e ooltach gur li-e plaig-h de 'n t-seorsa so a tliug air loel a ghuth a |tliogail agus rabhadh a thoirt d'a luchd duthcha, Mhill na locuist na h-achaidhean arbhair, an cruithneaehd agus an t-eorna ; ruisg iad an orann-fige, an crann-iibhall agus uile chraobhan na machraeh; agus rinn iad an tir 'na fhasach air chor 's nach robh biadh ann do dhuine no do bheathaeh. Bha loel cinnteach nach b'ann gun aobhar a thainig am milleadh ud air an tir agus gu robh comhstri aig Dia r'a slduagh, agus tha e a' gairm orra aithreachas a dheanamli agus pilleadh ri Dia chum gu'n gabh e truas dhinbli agus gu'n tog e dJiiubh a chorruich. Chunnaic e anns a' phlaigh locuist, breith- eanas lehobhah; agus tha e a' labhairt mar gu'm biodh lehobhah fein 'na eheannard air ceann an airm mhilltich. Ach leigidh sinn le loel fhein labhairt agus uamhas na plaighe iunseadh:-^

"Thig sluagh lionmhor agus laidir; an leithidean cha robh ann o sheau ao'us cha bhi na 's mo 'nan deigh. Eomhpa tha teine ri sgrios agus nan deigh tha lasair a' losgadh: tha am fearann mar gharadh Edein romhpa agus 'nan deigh 'na fhasach uaig- neach; seadh cha bhi dol as aig aon ni uapa. Bidh an ooslas mar choslas each; agus mar mhareaiehean is amh- luidh a ruitheas iad. Mar fharum charbad air mhullach ' nam beann leumaidh iad; mar thoirm lasair theine a loisgeas an as-bhuain; mar shluagh laidir air an cm' an ordugh catha. Ruithidh iad air an aghaidh mar dhaoine cumhachdach; streap- aidh iad am balla mar luehd-cogaidh; agus siubhlaidh iad gach aon air a. .shliglie agus cha bhris iad an ordugh. Ruithidh iad air an ais 's air an aghaidh anns a' bhaile : -ruithidh iad air a' bhalla; streapaidh iad suas do na tighean; theid iad a ste'aeh air na h-uinneagan mar mlieirlich. Bidh ball-chrith air an talamh rondi- pa ; eviothuaichidh na neamhan ;

43

bidli a' glirian agus a' ghealacli dor-

cha, agus cumaidh na reultan air

an ais an dealradli. Agus cuiridh an

Tighearna a mach a g^hutli fa cliomli-

air 'flieaolid, oir tba a champ ro

mhor; oir is treun esan a thoirt gu

buil 'fhacail." loelii, 2-11.

Tha loel a' labhairt mu na locuist air

mhodh samhlacliail agus anii an cainnt nam

bard, aeh saoilidli sinn nacli h-iu'rainn do

neach sam bith a bhriathran a leugliadli

gun dealbli soilleir fliaicinn air an sgTios a

blieir na creutairean sin 'nan lorg. Tha an

t-abstol Eoin a' labhairt umpa ann an leabhar

an Taisbeanaidh ann an cainnt a tha car

eoltach ri briathran an fhaidh, ach bho

chainnt-san cuideaehd faodar cumhachd oill-

teil nan locust a thuigsinn: —

Ao'us dh' fhoso'ail e. sloclid an dubh- aigein, agais dh' eirich deatach as an t-slochd. Agus thainig'' a mach as an deatach air au talamh locuist; agus thugadh cumhachd dhaibh, a reir - mar a tha cumhachd aig- scorpion- aibh na talmhainu. Agus bha cruth nan locust cosmhuil ri h-eachaibh air an ullachadh chum catha; agus bha air an cinu mar gu'm biodh cruiu cosmhuil ri h - or, agus bha an aghaidhean cosmhuil ri h-aghaidhean dhaoine. Agus bha fait orra cos- mhuil ri fait bhan, agus bha am fiaclan mar fhiaclan leomhan. Bha fuaim an sgiathan mar fhuaim char- bada mhoran each a' ruith chum catha, agus bha earbuill aca cos- mhuil ri scorpionaibh ; agus bha gathanna 'nan earbuill, agus b'e an cmnliachd daoine a chiurradh re choig miosan. Taish. ix, 2-10. Cha 'n 'eil sinue a' gabhail oirun gu blieil sinn a' tuig-siun ciod a tha an diadhair Eoin a' ciallachadh anns a chaibideal as an d' thue sinn na briathran, so; ach tha sinn a' toirt tarruing orra. a chionn gu bheil iad a' leigieil ris , (ciod air hith eile a tha iad a' teagasg ) gu'm b'airhne dha an cumliachd eagallach a tha aig an locust air sgrios a dhcauamh. Ag-us is e sin a' phuiug air a bheil sinn a' labhairt.

Is ann do ihreubh nam fionnau - feoir 's nam burracli a bhuine^s an locust. Tha moran sh^orsachan dhiubh ann agus tha iad 0 cheathramh an oirlich gu coig oir- lich am fad. Tha loel is Eoin 'g an coimea:, ri eich 's ri carbadan, agns a reir cuuntas feadhnach eile a sgriobh umpa tha an coim- eas fior; oir tha cumadh an cinu eoltach ri cumadli ceaun eicli agus tha sraiinail an

sgiathan, 'nuair a bhios sgaoth dliiubh air iteig comhla, eoltach ri fuaim charbadau 'nan ruith. A reir am meudachd, tha iad anabarrach laidir. Thuirt bard de mhuinutir na h-aird an Ear gii bheil aig an locust, Sliasaid mar chamhal Casan mar' struth Sgiathan mar iolair Uchd mar leomlian Earball mar nathair Ceaun mar each. Cha teid aca air dol an aghaidh na g'aoithe ach nia gheibh iad an cul i no air a' chruachan neo-ar-thaing naeh siubhail iad. 'Nuair a theid iad air imiich gluaisidh iad oho dumhail 's gu'n dorchaich iad a' g-hriau. Chunuacas iomadli uair feachd dhiubh comh- la a bha deich mile fichead am fad, deich mile an lend, agus mile an doimhneachd. B'e sin feachd na dunach. Tuigear ciod an t- uamhas a tha so a' ciallachadh ma their sinn nach d' fhas am bliadhna an Tiriodh no an Uidhist na bheireadh cuid aon oidhche dhaibh; agus na'u luidheadli iad air Muile liio lie an dol fodha na greiue nach biodh roinneag fheoir air fhagail annta air chionn na maiclne. 'Nuair a bhios iad air imrich leigidh iad an sgios far am beir an t-aumoch orra, ag-us is trie a luidheas iad clio tiugh air na craobhan 's gai'm bris geugan garbh le'u cudthrom. Is e feur is luibhean is ciuneas gorm ua talmhainn am biadh as fhearr leo, ach gabhaidh iad seorsachau eile ma bhios an t-acras orra. Tha fear a bha air chuairt anns an aird an Ear ag inuseadh ua naigheachd so: —

"Mu mheadhon-la chuala sinn fuaim iongantach mar gu'm biodh gaoth laidir a' seideadh troimh choille. Dli' fhas an speur dorcha, agus airdhuiun sealltuinn a 'mach ehunnaic sinn neul mor dubh eadaruinn 's a' S'lu'iau ? Ciod a bha 'n so ach sgaoth locuist? Chunnaic an sluagh na locuist a' tighinn agus thioundaidh iad a "mach 'nan ceudan, fir is mnathan is clanu, feuch an cuireadh iad eagal orra 's an gabhabh iad seachad. Bha iad a' leumartaich 's a' bualadh am ))as, a' miounachadh 's a' mallachadh nam biasdan, agus a' losgadh urchraich- ean feuch an cumadh iad uapa iad, ach' b'e sin dhaibh-san an diomlianas. Luidh na locuist air a' mhachair agus aun an. uine ghoirid bha an raon gorm cho 16m ruadh 's ged bhiodh e ajir a losgadh le teiue." Is suarach an cron a ni na locuist-shiubh- ail an coimeas ris a' chron a ni an t-al lion-

u

mhor a dli' fhagas iad 'nan deig-h. 'Nuair a Inidheas iad air aite freagarraeh ni na feadhainn bhoirionu tuill anns am fag iad an uidhean, 's fagaidh gach te dliiubh cho rahaitli ri ceud ubh. Anns an ath shamliradli thig an t-al 6g- a imach agais miir ciiirear as daibli gu luath cuiridh iad an dutliaich f odli- pa fhein. Tha iad se no seaehad seacliduinn- ean a dli' aois m' am bheil iad aig an Ian fha«, agus man ruig iad an ire sin tiigidh iad an craieionu se uairean. Anns na ceud slieachdiiiunean d' am beatha elia 'n 'eil sgiathan aca gu dol air iteig, ach tlieid aca air coiseachd is leum agus anns an doigh sin ghiaisitUi iad o bliftile g-u baile mar gu'm biodli reiseamaid sliaighdearan. Ann am Persia, ann an ceann a tuath na h-Afric, agiis ann am Mexico cliunuacas brat dhiubh air an talamli a bha cho fad 's cho leathann ri eiiean Oholla, 's bu cho mhaith dhuit tois- eaehadh air a chuan Shiar a thaomadh ri feuchainn ris an fheachd do-aireamli sin a mharbhadh. Ach air ghaol am beatha 's air sgath an codach feumaidh luohd-aiteachaidh nan duthehannan sin oidhirp air chor-eigin a dheanamh air na locuist a thanachadh; agus is e an doigh a bhios iad a' g-abhail orra, sluiehd is digean domhain a chladhach rompa anns an tuit iad muin air niliuin. Bithear cuideachd a' ruamhar nam maeh- raiehean air an do luidh na locuist-shiubhail los na h-uibheau a dh' fhag iad a bluiseadh agus air iomadh doigh eile, le uisge 's le teine, a', feuchainn ri cur las do 'n al 6g. Bha so air; a egriobhadh le fear a chunnaic plaigh dliiubh ann an Lebanon: —

" Ann an toiseach an t-samhraidh cliuala sinn gu robh miltean dhiubh a' direadh a' ghlinne. Chaidh sinn a mach a chux tillidli orra ach b'e sin dhuinne an fhaoineas. Bha iad cho lionmhor ri gainneamh na tragli- ad; bha slios na beinne condidaichte leo; agus bha iad a' mearsadh air an ag-haidh cho ordail ri reiseam- aid shaighdearan. Chladhaich sinn digean air thoiseach orra agus dh' fhadaidh sinn teintean, ach ged a mliarbh sinn fcorran dhiubh lean iad orra, sreath ur a' gabliail aite na feadlinach a mharbh sinn, gus mu dheireadh an do chuir iad ruaig oirnn. Cha b' urrainn dhuinn stad a chur orra no an agliaidh a thionn- dadh. Suas an leaihad ghabh iad; a' streap thar gach staing a bha 's an rathad orra 's cha chuireadh creag no sloe no garadh moille 'nan im- eachd."

0 chionn deicli bliadhua ficliead bha na locuist cho sgriosail ann an eiiean Cliipruis 's gu'm b' fheudax do luchd-riaghlaidh an eilein tri mile deug punnd Sasunnach 's a' bhliadlina a chur a mach chum an t-eilean a g-hlanadh. Bha feachd mor dhaoine air an GUI' ris an obair, da mliile gu leth; agus bha iad ag obair coig bliadhna m'an do chuir iad as daibh uile. Ann an aon bhliadlina loisgeadh tri ceud deug tunna de na h-uibhean aca, ach bha e air aireamli gu robh na locuist a' fagail a li-uile bliadhna, cudthrom clioig mile tunna dliiubh. Chladh- aich iad se mile ficliead slochd, air an linig- eadh le h-iarrunn sleamhain air chor 's nuair a thuiteadh iad annta nacli faig-headh iad asda, agiLS tha e air a radh g-u'n do mharbh iad ann an da bhliadlina 250,000,000,000, aireamh nacli gabh tuigsinn. Aig ficliead locust air an unnsa tha e coltach nach 'eil de bhataichean an Grianaig na bheireadh a mach gu Creag Ealasaid na mharbhadh dhiubh aim an Ciprus ann an coig bliadhna.

Sluagh lionmhor agus laidir, da-rireadh.

ACHAN AN DEOBAIDH.

Tha each a' triall d' an aros fein Mar dh' iarras eun d' a clios ; Am fardaicliean 'nan saoghal-cein. Gun blilatli 'na ghrein do 'n Deor, Gun toman fraoicli an sin e thaobh. Gun bhraou a ni e 61 —

An eeol tha tog-ail inntinn cliaich

A' giulan da-san broin.

Co dh' ionnsuidh thig mi 's mi fo leon Ach dh' ionnsuidh Teo-Mhic Dhe ? Bha Thus' ad dheoraidh iomadh bliadhn' Ag iargain fior-uisg Neimli; Ad ghairdean sheunadh mi a's m' oig, Is fliuair mi coir do threud —

'S ge trie bha grainealaehd am Ion, Tha bias do phoig' am blieul.

Cum teagasg m' 6ig-e ghnatli fo m' shiiil,

Mar slirutlian-iuil 's a' cheo,

Is urnuig-hean mo shluaigh am elieum,

A reir gach feum( a cliro ;

Biodli gair do cliuain a chaoidh am

chluais, 'Gam nuallan tliim do Gliloir —

Is long nam miann 'gam fheitheamh siar,

'San lionadli anns 6b.

Le CoiNNEACH Mac Leoid.

Air. 12.

1912.

ORAN NUADH.

Nochdmdh mi dhuit an t-sUghe air an tigeadh dhuit triall: seolaidh mi dhuit le m' sliiiil. Salm xxxii, 8.

Is e an t-salm .so au ,t-6ran nuadh a chuir Dia aun am beul Dhaibliidli, 'nuair a thiig' e dha maitheanas ag-u.s a eliuir e folacli air a plieaeadh. Tlia an t-salm a' teagasg oiod a tlia Dia ag iarraidh oirnn; ciod iad' na h-iobairtean leis an coir dhuiun teaclid 'na latliair; agus ciod an cumlmant air an aisig e an anam air ais dhaibh.san a plieaeaich 'na 'aghaidh.

Tha fios aig an t-saoghal uile air a' plieac- acUi oillteil anns au do thuit Daibliidli agus leis an do tlieab e 'anam a cliall; agus tha e air a radii gur h-ann bliadlma 'na dlieigh sin a- sgriobli e an t-salm so. Cha robh a clioguis aig fois agus blia an-slioeair 'inntinn a' elaoidli a bliodhig — '"Nuair a blia mi a'm' thosd, luidh aois air mo chnamhan: tha mo bhrigh air a h-atharrachadli gu tiormachd an t-samhraidh." Sa^m xxxii, 3-4. Ach ged a dhuisg a choguis chiontach fiabhrus 'na bhxoilleaoh leig e le latha 'n deigli latlia is seaohduin an deigb seachduin dol seaeliad gun a pheaeadli aideachadli. Ach mu dlieir- eadh, fo theagasg an fhaidh Natan a eliuir Dia tliuige chum olcas a ghniomha inn- seadli dha, clia b' urraiun e cumail air fliein na b' fliaide agus thubhairt e, Pheaeaich mi an aghaidh an Tighearna. Tha e coltach g'Lir h-ann aig an am sin a sgriobh e salm LI, an t-salm anns an do dhoirt e macli a chxidlie le h-aithreachas is deoir, ag aid- eachadli a tpjieacaidh ag-us ag aslucliadh tro- cair.

Dean trocair orm, a Dlie, a reir do cliaoimlineis graidh; a reir lioii- mhoireachd do chaomli tlirocairean, dubh as m' eusaontas. Oir tha mi ag aideachadli m' eusaontais agus tha mo pheacadh a' m' latliair a giinath. Thoir orm g-utli subhachais agus aoibhneis a chluiiintinn; agus ni na cnamhan a bliris thu gaird- eaclias. Cruthaich aiiiiam cridlie glan, a Dhe, agus atli - nuadliaicli spiorad ceart an taobli a stigli

dhiom. Aisig dhomh gairdeachas do slilainte ag-us le d' spiorad saor cum suas mi.

Dh' eisd Dia ri glaodh an aithreachain ag-us thug e maitheanas dha, agus tha an salrcadair a' seinn anns an t - salm so an t-oran nuaidii a chuir' Dia 'na blieul.

'S beaniiaicht' an duine sin a fliuair 'Na pheacadh maitheanas; A fhuair le trocair folach Air a chiont' is eusaontas.

'S beannaiciit' an ti nach ag-air Dia 'Na .sheacliranaibh na 's mo, Is ann a spiorad f 6s nach 'eil Claon-chealg-aireachd no go.

Faodar a radh gui- caraid an da shalm, LI is XXXII ; an dara te ag urnuig'h air son trocair 's an te eile a' moladh Dhe a cliionn g-u 'n d' eisd e ris an urnuigii sin 's gu 'u do noclidj e a tlirocair.

Anns an urnuigii a rinn Daibhidh ehleachd e briathran d' an d' fhuair morau dhaoine ooire, Teag-aisg-idh mi do luchd-eusaoutais do shlighean, agus iompaichear peacaicli (li, 13). Their iad gu robh e dalma do neaeli a rinn uiread eucoir ris-san, agus a bha ai|r a ghluinean ag iarraidli maitheanais, a bhi bruidhiiin air daoiue eile a theagasg no ionipachadh. Ach cha b' ann ann an spiorad dalma no fein-fhireanta a thuirt Daibliidh an rud; a thuhliairt e, lagtis (saoilidh isinn nach robli e idir as an rathad dha, iarrtus a bhi aige air folacli: a cliur air a isheann olc le seirbhis ur a dlieanamh do Dliia. B' e an smuain a bha 'na chridhe, gu 'm biodh e na b' fhasa do plieaeaich eile creidsinn ann an trocair Dhe na 'n deanadh e trocair air peaoach clio mor ris-san. A thuilleadh air sin bha e uadurra gu leoir gu 'n tigeadh an smuain 'na chridhe aig a' leithid sid de dh' am, a bheatlia a choisrigeadh gu buileach do Dhia agus rabh- adh a tlioirt do dhaoine eile iad a sheacli- nadli a chlabair anns au do tliuit e fliein. Cha 'n lu'rainn iadsan a fhuair trocair agus a dli' fhiosraich gairdeachas slainte Dhe a bhi 'n an tosd, oir tlia e cho nadurra dhaibh luaidh a dlieanamh air maitheas Dhe 's a tha e do na h-eoiu seinn. Agus a dh' ain- deoin ciod a their iadsan a bliios a' faotainn coire do 'ii fliacal a thuirt Daibhidh, tha e

46

soilleir do 'u t-saoghal iiile gu 'u do tlieag- aisgf e do luchd-easaontais slighean an Tigli- earna, agiis gu blieil 'aitlireaclias is 'um- uighean a' g-iulaii toraidli gus an la an diug^h. An uair a dh'iompaichear tliu, ars' ar Slanuighear ri Peadar, neartaich do bliraitli- rean. Einu Daibhidh sin, agais ged tlia e marbli tha e a' labliairt fathast, agus a' neart- acliadli iomadh brathaii- boclid aig nach biodh misneach a shuilean a thogail gu neamh mur b' e gu bheil beatha Dliaibliidh a' teagasg dha nach gleidli Dia a chorruicli gu siorr- uidh do bhrigli g-ur a toigla leis troeair, agus aig uacli biodh briathrau leis an tigeadh e an lathair an Tigliearna mur b'e gu 'n d' thug Daibhidh na briathran sin dha anns na sailin.

Anns an t-salm so, ma ta, tha e a' coimh- lionadli a' gheallaidli a thug e anns an te eile; tha e a' teag-asg dhuinn slighean an Tighearna; ag- innseadh eiamar a dh' aisig e air ais dha fein gairdeachas a shlainte. Agus is e suim na tha aige ri radii, giu' h-e a' cheud cheum air an t-slig-he gu reite ri Dia, ar peacadh aideachadh. Am feadh 's a bha) e 'na thosd eha d' fhuair e leigheas air an-shoeair a chridhe; bu chaomh leis 'eusaontas fholach ach mar b' fhaide a bha e a' deauamli sin is auu a bu truimfe a bha lamh Dhe air, gais mu dheireadh an d' thubh- airt e, Aidichidh mi m' eusaontas. Agus leis an. ath anail tha e ag radh, Mhaith esau ■cionta mo pheacaidh. Togaidh ar coguis nadm'ra a guth air taobh an duine a dh' aidieheas a chionta gu saor agiis a dh' iarras maitheauas. Agus do bhrigh g-u bheil gradh is ceartas is caomhalachd Dhe na 's airde na ar ooguis-ne bheir e maitheanas do 'n aithreachan gu saor is gu pailt. Ma dh' fheuchas sinn ri folach a chur air ar peac- anna, agus sinn fhein is Dia a mhealladh, cha chuir troeair Dhe folach orra; ach ma ni sinn an iirnuigh a riun Daibhidh gheibh sinn am freagradh a fhuair esan. An ti a dh' fholaicheas a pheacanua cha soirbhich leis ; ach esan a dh' aidieheas ag-us a tlireig- eas iad gheibh e troeair, Gimth-Fhocail xxviii, 13. Ma dh' aidieheas sinn ar peac- anna, tha esan fireannaeh agus ceart, chum ar peacanna a mhaitheadh dhuinn agus ar glanadh o gaeh uile neo - fhireantaohd. I Eoini,9.

Is urnuig'h uile gu leir Salni li, ach anns an t-salm so thionndaidh Daibhidh bho nrn- uigh gu moladh. Is e so an- t-oran uuadh a chuir Dia 'na bheul 'nuair a thog e suas a elabar lathaich e 's a ehudr e a ohasan air carraig. Tha oran 'na bheul a chionn gu bhoil aoibhneas 'na chridhe; agus tha e a'

gairm air peaeaich eile eisdeachd ciod a rinn Dia air a shon. "Tha thusa a' d' ionad-fol- uieh dhomh; o theinn gieidhidh tu mi; le h-6ranaibh saorsa euartaichidh tu mi." i'!,, 7.

Aig an ochdamh raun tha guth ur a' labh- airt anns an t-salm, "Fior theagaisgidh mi tha, agus nochdaidh mi dhuit an t-slighe air an tigeadh dhuit triall; seolaidh mi dhuit le m'shiiil." Cha'neso guth Dhaibhidh ach guth an Ti a tha e mokdli. Cha b' urrainn mac duin© a Ig-habhail air fhein na briathran so a labhairt agus feumar an gabhail mar fhreagairt caomhal a thug Dia do smuain a dh' eirich ann an cridhe Dhaibhidh, ged nach do chru' e an cainnt i. Bhuail eagal e nach biodh e anns an staid shona so daon- nan, ag-us thuirt e iris fein, Ciod am fios naeh tuit mi anns a' chlabar a ritlust; tha an fheoil laidir 's an spiorad anfhann, agus ma dh' fhaoite gu bheil e ro thrath dhomh m' orain a sheinn. Is ann a chasg an eagail sin aguis a thoirt misnieh do chridlie a sheir- bhisich a labhair Dia am faoal so ris, "Nochdaidh mi dhuit an t-slighe air an tig- eadh dhuit triall; seolaidh mi dhuit le m' shuil." Cha 'n fhag Dia a shluagh air leth na slighe. Cha leoir leis an easan a thoirt as a' pholl; soeruichidh e iad air carraig. Tha mi dearbhta as an ui so fein, arsa Pol, an ti a thoisich deadh obair annaibh, gu 'n coimhlion e i gu la losa Criosd. Pliil. i, 6. Cho fad 's a bhios an Criosduidh anns an t-sacighal bidh eomhraig an leth am muigh agais eagal an leth a stigh, ach ma tha a shuil ri Dia mar a tha siiilean oglaieh air laimh a mhaighstir cha bhi e gun solus no gun neart. Gir bheir Dia neart do'n anfhann agus dhaibh-san a tha gun lugh meudaich- idh e treise. Dhearbh na naoimh uile gm- fior so agus tha e air a dhearbhadh gach latha an diugii fhathast leo-san a tha creid- sinu ann, agus a' leig-eil an taic ris. Cha 'n 'eil e an comas duine a eheum a stiuradh mar bu choir dha agus tha feum ag-ainn uile air an urnuigh a dheanamh gaeh ma- duinu, "Treoraieh jni ann a'd' fliirinn agus teagaisg mi." Ma tha e 'na chleaehdadh aig ueai'h beannachd is stiuradh an Tighearna iavraidh gu h-iriosal is gu diirachdacli gach latlia m' an toisieh e air 'obair faodaidh e a bhi einnteach gii 'n soillsich Dia a dhor- chadas agus nach bi e gun fhear-cuideach- aidh air a laimh dheis. Gir maii-idh facal an Tighearn gu siorruidh,

Nochdaidh mi dhuit an t-slighe air an

tigeadh dhuit triall; Seolaidh mi dhuit le m' shtUl.

47

DLEASDANAS CLOINNE.

Tha iomadli uair oigridli deas gu blii di- chuimlineacliadli nam fiaclian trom fo am blieil iad g-u oaoimliueas agus blatlias-cridlie a uoehdadli d' am parantan. 'Niiaii' a thois- icheas diiine 6g air dol a macli ann an cuid- eaelid agus fas eolacli air gnatlias an t-saogliail, tha e tachairt iomadh uair gu blieil e toiseachadli air di-meas a deaiiamh air a pliarautaii, a' saoilsiiin gu bheil e fhein moran na 's glice na iadsau, ag-us gu 'm feuld; e air an aobliar sin eas-umlilachd a tlioirt daibh. Tha e smuaineachadh gu bheil e 'na ni fearail a thoil fein a dheanamli agus eas-umhlaclid a thoirt dhaibh-sau, ma tha an aitheantan a' dpi an aghaidh 'iarrt- tusan. Tha diiil aige gu 'u dean so duine mor dheth' a dh' aon bliuille, agus gu bheil e 'na dhearbhadh gu bheil tapadh air leth aige. Agus tha na companaich fhaoin leis a bheil e a' deanamh fearas-chuideachd ull- amh gu leoir gu a mhisneaohadh anns an droch bharail so, g-us a fbheil esan a liu choir a bhi 'na bheanuachadh anns an teaghlach le chaoimhneas agus le shuairoeas, a' fas cho beadaidh neo-chaoimhneil 's nach 'eil e furasda air chor air bith cur suas leis. Oha 'n ann mar so, a dhaoiue 6g-a, a bu choir do 'n chiiis a blii. Cha 'n 'eil dleas- danas eile a bu choir do dh' oganach a bhi oho curamach uime ris a so ; ag-us cha 'n 'eil oigear tuigseach air bith nach dean a dhi- chioll gu solas a thoirt do chridhe a pharantan, le dheagh bheus agus le bhlathas cridhe. Cha bu mhaith leam an t-6ganach ud aireamh am measg mo chairdean uo mo dhliith-chompanaeh, a bheireadh eas-urram d' a athair no bhiodh neo-chaoimhneil r' a mhathair. Cha mho a bhiodh mor mheas agam air fearalas an fhir air am biodh naire as a' charaid aosda a rinn an dichioll air esan a thogail gu h-onorach ceart, ged a dh' fhaodadh iad a bhi ann an suidheachadh bochd gu leoir a thaobh iubhe shaoghalla. Tha iomadh aobhar ann air^son am bu choir meas is urram a bhi air a thoirt do pharan- tan. Ged nach biodh ann ach a' cho main fo 'n do chuir iad siun leis a' churam a ghabh iad dhinn an uair nach robh sinn comasach air ni air bith a dheanamh air ar son fein, bu leoir e a thoirt oirnn gach cacimhneas a b' urrainu sinn a nochdadh dhaibh agus gach meas a tha 'n ar comas a chur orra. Smuainich, a dhmne oig, co a rinn faire thairis air do leanabaidheachd, a dhion tliu bho gach ni a dh' fliaodadh do bheatliat a chiir as mar lasair laig-, a g-hiulain gu faighidinneach le d' dhroch nadur, a shol-

air do shon na nithean a bha feumail dhuit, a dh' eiridinn thu ann an uair an tinneis, a dhion thu ann an am a' chunnairt, agus bha a dh' oidhche 's a latha le ciiram gun choimeas a' freasdal dhuit. Co a dh' eisd cho faighidinneach ri gach gearan a bha agad r'a dheanamh? Co a stiuir thu 'nuair a bha thu ann an iom-cheist, agus a thug- solas dhuit 'nuair a bha thu fo bhron? Co ach do pharantan. Agus mux 'eil thusa tur gun mhothacliadli agus gun bhlathas nadurra, bheir thu gach oidhirp air na fiacli- an trom so a dhiol le d' chaoimhneas dhaibh- san a nis ann am feasgur an laithean. Ach cha 'n e mhain gu bheil taingealachd mar so 'g ar cur fo chomain d' ar parantan, ach tha facal Dlie a' sparradh an dleasdanais so oirnn agus a' bagradh gu trom an aghaidh na muinntir a tha dearmad a blii mnhal agus dleasdanach. Nach trie a tha briathrau na coigeamh aithne air an seirm le faidh- ean is abstoil, "Tlioir urram do d' athair agus do,d' mhathair." Agus nach 'eil ba- graidhean de 'n t-seorsa so bitheanta gu leoir ann am facal Dhe — "an t-suil a ni magadh air athair agus a ni tarcuis air umhlachd do miiathair, spiouaidh fitjiich a' g-hlinne a macli i agus ithidh na h-iolairean ogasuasi." Tha, mar so, tuigse nadurra agus facal Dhe a' cordadh r' a clieile ann a bhi 'g ar brosnuchadh gus an dleasdanas so a clioimh- ead. Fetic-ii- nach bi sibh, ma ta, dearmadach air. Thug-aibh gach urram a tha dligheaeh dhaibh. Deanaibh an cridhe subhacli le bhur deagh ghiulan, oir cha 'n 'eil ni ann a bheir uiread solais d' an cridhe ri bhi 'g ar faicinn ag imeachd ann an lathaidean !na istuamachd. Ma tha sibhse a' tuineachadh aig an am 's a' bhaile so agus iadsan aig an tigh 's a' Ghaidhealtaohd deanaibh 'ui' dichioll gu sgriobhadh 'g an ionnsuidh gu riaghailieach gach seachduin, oir is e ian sgeid as taitniche a thig thuca 'ur deagh naigheachd. Na dearmadaibh a bhi cur roinn d' ur cosnadh dhachaidh, ma tha iad ann an suidheachadh a chuireas feum air 'ur comlinadh. Agus eadhoin ged a robh iad gun mlior fheum air cuideachadh bhuaibh, cuiribh an drasd 's a rithist, tiodhlac eigin 'gan ionnsuidh. Cha 'n 'eil send as luachmhoire as urrainn a bhi aig mathair na tiodhlac a tha labhairt rithe mu ghradh a mic a tha air falbli am measg choigreach. Cha 'n eil ni sam bith a chumas 'm- cridhe fein urar g-lan cosmhuil ri cuimhneachan air an dachaidh shiochail ud, anus a' ghleann bhoidheach anns an deacliaidh 'ur n-arach, agus air an aobliar sin tha e buanuachdail dhuibh fein a bhi mar iso a' deanamh. Ach, a biliarr air a h-uile

48

ui, iarraibh gu 'm bi sibh air bliur treorach- adh gTi g-radh agus umlilachd a thoirt d' ur n-Athair a tha air ueamli, oir mar is motha a blieir sibh umhlaclid dha-.sau 's aun is fliearr a ni sibli 'wc dleasdanas a thaobh 'ur parantan talmliaidh. Is e so an t-aon ni a thog'as maise na h-6ige gu maise na naomhaolid, 's a bheir Ian thoil-inntinn do cliridhe gach athar agiis mathar, oir is dearbh learn giz blieii aidmheil gach mathar a tha eolas aioe fein air an fhirinn a eo- cliordadh ri aidmheil an abstoil Eoiu, "Cha'n 'eil gairdeachas agam as motha na bhi cluinntinn gu bheil mo chlann ug imeachd 'san fhirinn."

Lets an Ollmnh Baibeart _Blar nach iimireamt.

NA'S DLUITHE DHE ORT FHEIN.

Na 's dliiithe Dhe ort fhein Na 's dliiith ort fhein,

G-ed thogte mi gu h-ard Air crann na pein

'Se fonn mo chridh' gach re

Bhi dluth a Dhe ort fhein, Na 's dluith' ort fhein.

Ged ehromadh grian g-u tamh 'S mo shiubhal fann.

An dubliar orm mar bhrat Is clach fo 'm cheann;

'N am bhruadar b' e mo dheigh Bhi dluth a iDhe ort fhein Na 's dluilh' ort fhein.

Faiceam gach cemn dhe 'm rod

'Direadh gu neamh Gach cuiblu'iomi teachd bho d' ghradh

An gleanu nan deui' Aingle 'gam ghairm le cheil'

Na 's dluithe Dhe ort fhein

Na 's dluith' ort fhein.

Mo.9g'laidh mi soilleir ait-

'S do chliu 'nam bheul

Togaidh mi Betel ard

Le hron mar steidh

Stiiiiridh gach gabhadh geur

Na 's dluithe Dhe ort fhein Na 's dliiith' ort fhein.

Ged ghabliainn sgiath gu luatli

'Sgoltadh an speui' Gealach is reul is grian

Cian as mo dheigh B' e so mo laoidh gu leir

Na 's dluithe Dhe ort fhein

Na 's dluith' ort fhein.

Leis an Urraniach Gilleasbvug Domhnullach, Cilltarlag'ain.

SID IS SO.

Ohuir an rioghachd £162,797,229 ann an deocli laidir an uiridh. Tha sluagh na duth- eha ag 61 fiach £3 lis. lOd., an ceanu, anns a' bhliadhna; no ma chuirear ann an doigh eile e, tha a h-uile teaghlach a' cosg £17 19s. Tha so a' gabhail a steach na feadhuach nach blais idir, na feadhnach a fohlaiseas ach a thastuama, agus boirionnaich is clann, air chor agus gur h-uamhasacli an stoluni dibhe a tha dol an sgoile nan drongairean.

Tha se ceud is tri fichead 's a deicli duine ann an tigh nan Cumantan, agus aig eeithir cheud 's a' bhliadhna do gach fear dhiubh, tha an tuarosdal a tigh'nn gu £268,000. Oha 'n 'eil so a' gabhail a steach na feadh- nach a tha ann an dreuchd, ann an Ard- chomhairle na Parlamaid. Tha an tuarasdal- san a' ruith o mhile punnd Sasimnach do na feadhainn bheaga gu coig mile do na feadhainn mhora, agnis tha so a' tigh'nn gu suimf a tha os cionn £150.000.

Tha se oeud is ochd duine ann an tigh nam Morairean; eeithir cheud is eeithir fich- ead 's a tri dhiubh a' faotainn an ait«-smdhe ann le coir breith agus se fichead 's a coig air an ctu' ann air dhoigh eile . Cha 'n 'eil tuarasdal idir aig na Morairean.

Ann an Albainn tha 1,-140 eaglais sgir- eachd. Is e aireamh nam foirfeach ann an eaglais na h-Alba 12,121; agus aireamh an luchd-comanachaidh 714,915. Bha 33,390 de chloinn air am baisteadh an uiridh. B'e tabhartas na h-eaglai.s an uiridh £461,871, chum aobliar an t-soisgeil a cbur air aghaidh anns an duthaich so agus ann an tirean cein.

Bha Simeon mac lochai, Rabbi ludhach, cho riaraichte le fliireantachd fein agus gu 'n d' thubhairt e, Mur bi air an tearnadh ach dithis, is mise fear dhiubh agus mo mhac am fear eile.

Bha tuathanach ann an Diura a bha gu maith mor aig a bhaillidh, ged a bu toigli leis a. thi tarruing as. Air latha paigheadh a' mhail bha botul uisge bheatha air a' bhord ann an seomar a' bhaillidh. 'Nuair a pliaigh Rusgan Mac Phail a' mhal — b' e Riisgan am far-ainm a bha air — lion am baillidh g-loine dha fhein as a' bhotul, ag radh ris an fhear eile, Is fhearr dhuit-sa bhuait no agad e. Fhreagair Rusgan, An rikd a ni maith do •bhaillidh Dhiura, cha dean e cron do Rusgan Mac Phail.

Air. 1.

1913.

FAILTE AN ABSTOIL.

Gras duibli agu^ sith o Dliia ar n-Atliair, ag'iis o'u Tigheam losa Criosd. Tha siim a' toii't buidheachais do Dhia a gliuath air bhur son-sa uile, a' toirt iomraidli oirbh ann ar ii-urnuigliibli; a' cuimhneacliadli gun sgiir (ibair lihur creidimh agus saothair bhur graidli agus faigliidin bliur doehais 'n ar Tigliearn losa Criosd, am fianuis Dhe .aguo ar n-Atliar. I Tesalon; I. 1,2, S.

Greis m'an do sgriobh Pol an litir so bha e ann am baile Thesaloniea, a' searrnon- achadh an t-soisgeil. Ach cha d' fliuair e fanruiuu ann elio fada 's a bu mhaith leis oir dli' eiricli na h - Iiidliaich 'na 'aghaidh agnis chuir iad casg air a shear- monachadh. Air gliaol a blieatha b' fheudar dha am baile fliagail agus fasgadh a ghabhail ann am Berea. Clio luatli 's a ehuala na li-Iudhaich ann an Tesalonica gu robli, e a' isearmonaeliadli ann am Berea, lean iad air a sliail agus thoisich iad air graisg a' blraile a bhrosnucliadh 'na 'aghaidh. E' fheudar dha teicheadh an dara uair agus dol gu baile na h-Aithne, far an do chuir e fios air a chompanaich, Silas is Timoteus, iad a tfeigh'nn 'g a ionnsuidh. Cha robh iiiwtinn Phoil aig fois a thaobh nan ereid- mheach a dli' fliag e ann an Tesalonica; [bha eagal air gu 'n tuiteadh am buidheann beag air falbh agus naoh seasadh iad daingean is dileas fo ghem'-leanthhuinn nan. ludhach; ach ged a bu chaomh leis dol air ■ ais chum comhfhurtachd a thoirt dhaibh cha 3'obh e an comas dha sin a dheanamh, oir bha a naimhdean an toir air. Bha earbsa aige ann an gliocas Thimoteuis agus chuir e e.san air eliabhaig gu Tesalonica, feueh ciamar a bha dol daibli. An uair a thainig Timoteus air ais, thug- e deagh chunntas air Criosd- uidhean Thesaloniea ag-us dh' innis e do Phol nach" e mhain gu robh iad a' seasamh ga dileas anus a' chreideamh ach gu robh iad mar an ceudua 'nan eisiomplair dhaibh- san uile a bha creidsinn anns na criochan ud. Rinn cridhe Phoil g-airdeaclias ris an naigheachd agus g-un nine a chall sgriobh e an litir so chumi a bheaunachd ag-us a cho- mhairle a thoirt dhaibh.

Gras duibh agus sith o Dhia ar n-Athair, agus 0 'n Tigheam losa Criosd. Is e so an

fhailte leis a bheil uile litrichean Phoil a' toiseachadh, agus da-rireadh cha b' urrainn dha giiidhe a b' fhearr a dheanamh as leth a ichairdean na gu 'm biodli ' gras daibh agus sith 0 Dhia'. Tha am facal gras 'na fhacal cho saoibhir brioghmhor 's nach 'eil e furasd innseadh ann am beag-an fhacal ciod a tha e ciallachadh. Tha e ciaUachadli na h-uiread de nithean anns an Tiomn.-idh Nuadh, ach faodar a radh gu 'n gabh iad sin uile cur fo na tri -cinn so: —

(1) Caoimhneas is deagli-gheaii Dhe do dhaoine.

(2) i\'« tiodhhcav a tha sruthadh o 'n chaoimhneas sin, gu sonruichte tiodhlqc a mhic amis <m do noohd Dia gu soilleir a dheagh-ghean do 'n t-saoghal.

(3) Toradh nan tiodhlacan sin ann an cridhe mhic an duine.

Tlia na nithean sin uile ceangailte r'a cheile agus faodar a radh gu bheil Pol, ann a bhi guidhe deagh-gliean Dhe d'a chairdean, a' guidhe mar an ceudna gu 'n oibricheadh sin annta gach deagh bheus agus maise na naomhachd. Tha urnuigh an abstoil, ma ta, anabarraoh farsuinn, oir tha an guidhe 'gras duibh' a' gabhail a steach obair shlainteil Dhe anns an anam uile gu leir.

Agus sith o Dhia ar n-Athair. Tha an t-abstol a' cur gTais air thoiseach air sith cir is ann o ghras Dhe a tha sith a' sruthadh. Is e iadsan a mhain aig a bheil eolas air gradh Dhe agus gras an Tighearn losa a ruigeas air an t-sith air a bheil Pol a' labh- airt. Tha ami facal 'sith Dhe' air a eihleaohd- adh anns an Tiomnadh Nuadh ann an da dhoigh; tha e a' ciallachadh reite ri Dia no an t-sith a tha leantuinn maitheauas peacaidh; agus tha e a' ciallachadh sith o Dhia no an t-sith a bhios aca-san a tha fantuinn daonnan ann an co-chomuuu a. spioraid. Is e sin an t-sith a bha air aire Phoil an uair a ghuidh e 'gras duibh agus sith o Dhia ar n-Athair'; an t-sith air on do- labhair Crioisd an uair a thubhairt e, Na- biodli bhui- cridhe fo tlirioblaid. Faodaidh an t-sith so a bhi ann an cridhe duine ged bhiodh a bheatha buaireasach is doilg-h- iosacli o 'n taobli a muigh, ma tha 'anam a' tionndadh ri Dia mar thionndaidheas am

flur ris a' ghreiu. "Gleidliidli tu esan aiau an sitli iomlain aig- a bheil iuntinu iuidh- ichte ort." Isaiah xxvi, 3.

An deidh an fhailte so a ehiu- orra agais na beanuaclidau ud iarraidh dhaibli 1iia Pol a' dol air agliaidli gu buidheaclias a rlioirt do Dbia air an son. Is e an litir a i-g-riobh € o-u eaa'laisean Ghalatia an aon litir aims nach 'eil e a' toirt buidlieaehas do Dliia air- son creideamh is obair na feadlmach a bha air an iompacliadli leis; agas tha e coltach gur h-e an t-aobliajr a thug air buidheaclias fhagail a mach as an litir sin, nach robh staid na h-eaglais a' cordadh ris idir aig an am. Ghabh iad ri soisgeul eile seach an soisgeul a shearmonaich esan dhaibli, air clior agus nach b' urrainn e gu h-onorach buidheachas a thoirt- do Dliia air an son. Ach lean eagiais Thesalonica ris an fhirinn agus ri teagasg fallan, agus uime sin thug an t-abstol moladh do Dhia airson an creid- inih, an graidli is andocliais. Ann an dithis «ile d'a litrichean, Colos. is. I Coriut., tha e ag ainmeachadh nan tri grasan so eomlila, agus eadhoin an uair nach 'eil e 'g an ain- meachadh air an ceaun tha an sniuain 'na inntiun gur h-e creideamh is gradh is doehas fior cliomharrau na beatha sploradail.

Acli is ann airson an toraidh a bha lean- tuinn an graidh 's an creidimh 's an dochais a thug Pol buidheachas. Bha gach gras a dli' ainmich e a' toirt a mach a tlioraidh sonruichte fein ann am beatha na h- •eaglais: —

Toradli an creidimh obair Toradh an graidh saothair Toradh an dochais faigliidiii-

Obair bhur creidimh. Tha moran a' faot- ainn coire do Pliol a chionii gu bheil iad an duil gu 'u do cliuir e cudthrom ro iiilior air creideamh agus nach do chiur e cud- throm gu leoir air oibrichean. Ach bha Pol cho cinnteach gu 'n toir fior chreideamh a mach a tlioradli dligheach 's nach robli e 'n duil gu ruigieadh e a leas nine a chosg aun a bhi teagasg ni a bha soilleir do gach •duine turail. Cha robh e cho amaideach agus gu 'n tugadh e geill do dhaoine a theirieadh ris gu robh creideamh aca, mur I'obh e a' faicinn obair a' chreidimh 'n am beatha.

Saothair bhur graidh. Tha am facal saothair, an da cliuid anns a' Ghreugais agus anns a' Ghaidhlig na 's laidire na 'm facal obair. Thai e a' ciallachadh obair agus rud- «igiu a bbarrachd; obair a tha doruiiiueach

no oidhirp a tha sgitheil. Faodaidh obair a bhi taitneach is furasda dha-san a tha 'g a deanamh, ach tha saruchadh is sgiths a' dol an cois saothrach; air chor agus nach gabh neacli_ saothair air son dhaoine eile mm- bi j gradh aige dhaibli. Is e so a thug air Pol 5 a radh giu- h-e saothair toradh a ghraidh, oir cha bhuauaich duine feineil jann an saoth- air air sgath a bhraithrean, mar a bha eagiais Thesalonica a' deanamh air sgath muinntir Mhacedonia is Acliaia uile. "Tha giadh Chriosd 'ga m' cho-eigneachadh " — is e sin an aon chumliachd a tha laidir gu leoir chiuii daoine a gliluasad gu saothrachadh le 'n laimh 's le 'n cridlie, a la agus a dli' oidhche, ann an seirbhis am braithrean.

Faighidin bhur dochais. Cha 'n 'eil na facail sin air an eleachdadh le Pol anus an r- .sea^li anns a bheil sinn gu bitheanta 'g an eleachdadh an diugh. Anns an litir so tha e a' ciallachadh le doehas, doehas ri teachd Chriosd ris an robh fiuthair aige gu h- aithghearr; agus le faighidin tha e a' ciall- achadh an deagli mhisneach a tha aea-san aig a bheil an doehas sin. Cha robh "sirh no fois aig Criosduidhean Thesalonica; bha iad a' fulang geur-leanmhiiinn is ana-caiujit o'n t-saog-hal; ach dli' oibrich doehas faiffh- idin annta agus lean iad air an aghaidh gu misneachail mar dhaoine a bha feitheandi ri teachd an Tighearna. Is e dara teachd Chriosd an doehas niOr a tha an eagiais air thalamh ag altrum. Air ua'irean tha an doehas sin a' fas fanii agus chithear o eachdraidh na h-eaglais gur h-e sin na h- amannan annjs a bheil i gun mliisnich agus gun chli. Ach air uaireaii eile tliig an doehas beo agais an uair a thig bheir an eagiais buaidh air trioblaidean an (t-saoghail.

Aig toiseach na bliadhna so cha 'n urrainn dhuinn failte as freagarraiche a cliiu- air ar luchd-lenghaidh na radh, ' Gras dliuibh agus sitli o Dhia ar u-Athair ag'us o 'n Tio-hearn losa Criosd.' Thug Dia dhuinn deagh dho- chas ann an soisgeii{l a Imliic agus tha e mar fhiachaibh orra-san aig a bheil an doehas sin, a bhi .sior-lnheudachadh ann an obair an Tighearna. Cha'n urrainn dhuinn earbsa, a bhi againn gu bheil sinn air an t-slighe cheart mur 'eil obair a' chreidimh 'u ar beatha agus mur 'eil sinn a' saothrachadh ann an gradh chum Dia a thoileacliadh agus ar braithrean a cliuideacliadh. Ma jii sinn sin gu h-iriosal is gu dichiollach bidh bean- nachd an Tighearna maille ruinn agus "bidh sith againn nach h-urrainn an saoghal a thoirt bhuainn.

lUDAS MACCABEUS.

Bu mliaidi loiiiii cunntas goirid a thoirt air an <luijie cluilrna ho; cluine a dli' fhaodar a choinieas ri Raiboart Brus no Uilloam Uallace a tbaobh gaol-dutbcha agus ri Car- gill no Peden a (Jiaobh oiid diadhaidh.

Mil oehd iiclieatl bliadhna roinih (lieaclid Chriosd db' I'bcuch an righ Grongach Antio- chus Epiphanes ri tir Israeil uilo a thoirt f 0 chis , agus an creideamli ludhacb a •chiir as. Cha robh ann an Antiocbn« a<ib diu nam fear. Bha e na b' uaibh- rlohe na Alastair Uaibhreach fhein tigus clia riaraicheaciji nvl a bu lugha e na gu 'm biodh an saoghal uilo 'na aon iompairoacbd, de 'n aon chanain agus de 'n aon cbroid- eamh. Bha fuath aigo do na h-Iadhaich aeh bha fuath a bu mhotha aige do chreid- eamh nan ludhach, aoradh lehobhah; oir chunnaic e gn maith giir h-e so a' bhann a bha 'g an cumail riaingean is seasmhach mar rioghachd. Bliris o ballanhan lerusa- leira, loi.sg g a geatachan, agus thruaill o an teampull; agus los an tuilleadh tamailt a cliur air muinntir a' bhailo cliuir e ^ua.s iomliaigh ann an cuirt an toampuill agiis dJi' iobai'r e touc air an altair. Bha cuid de na h-Iudhaic']i a bha cho trailkil agus nacli do chuir iad 'na 'agliaidh; air ghaol a bbi air an taoblr laidir agus air ghaol buannachd ghabh iaf] ri lagli Antioohuis agus lub iad an glun do na diathan a thug G dhaibh. Ach bha a' mhor-chuidoachd na bu dilso do clueideamh an athraichean na gu 'n treig- eadh iaeU e air ordugh righ no sagairt; ugus b' fhearr leo am bas i'hulang seach toibheum a thoii't do leliobhah. Tlia o air a radh gur h-ann aims na laithoan deuchainneach ud a rinneailli Salm i,xxix agns Salm Lxxiv.

" A Dhe, thainig na cinnich a steach do

d' oighreachd;- thruaill iad do theam-

pull naomh: flli' fhag iad Jerusalem 'na

carnaibh. Thng iad cuirp do sheir-

bhiseach mar bhiadh do eun-laith nan

spGur, fooil do naomh do fhiadh-

bheathaichean na talmhainn. Cuidich

leinn, a Dhe ar slainte."

Bha .saighdearan an righ air an cur a

mach air feadh na duthcha, a thoirt air an

t-sluagh iobradh a reir gnaths nan ciuneach

agus a cliur an sas na feadhnach nach tug-

adh urahlachd d' a reachd. Bha na siona-

gogan air an dunadh, loabhraichcan an

lagha air an losgadh, agus ainm leliobhah

air a thoirmeasg. Gejl a bha gairdean feola

na duthclia cbo lag agns nafh b' nrrainn dhi

cuibhrichean Epiphanois a thilgcil dhit'h, dhuisg a' gheur-leanmhuinn agus an lamh- achas-laidir a bha e a' (Jeanamh orra spiorad an t-sluaigh; agus bha iad deas gu buillo a thoirt air son an saorsa 's air son an creid- eamh, ged a b'e am bas bu tloircadh dha. Mar ann an laithean nam breitheamhuan thog Dia suas gaisgeach air an ceann, agus cha luaithe nochd e e fein na liha, nn, CGudan air a chul.

Ann am bailo beag a t.ha siar air iorusa- lem bha sagairt diadhaidh d' am b' ainm Matlathias. Bha coignear mhac aige; agus tha 0 collach gur h-e cruas nan amannan U|tl a thug air lerusalem fhagall agus fasg- adh a ghabhail far am biodh oothrom aigo air aoradh a dheanamh do Dhia ann an sitli. Ach bha coin-shiubhail an righ air a lorg agus fhuair iad greim air. Dii' fheuch iad an toiseach brosgul ris; thidrt iad gu robh moas aig- an t-.sluagh air agus gu 'n tugailli iad geill do ordugh an righ na 'n tugadh esan eisiomplair dhaibh agus na 'n iobrailh e a reir gnaths nan cinneach. Fhroagair an sagaii't gu 'm b' fhcari' leis am bas seach ■ a lamhan a liliruailleadli Je h-iobairtean nan cinneach. Ghabh ludhach loibidcaoh a bha latliair an cothrom so air gean-maitli a chos- nadh dha fein o phrionnsa an t-saoghail, agus thuirt e gu trailleil gu 'n tairge,xdh esan an iobairt. Las coi'rnicli an t-sagairt; bhuail e an t-Iudhach agus teachdaire an rigli agus mliarbh e iad, agas leag e sios an t-altair. Agus ghlaotlh o le guth ard "ladsan a tha eudmhor air taobh an Tigh- eai/na agus leis an aill a lagh a ghleidli- Gadh, leanadh iad mi.se." Ach ged is o Mattathias a tliug gairm do 'n dutliaich eir- igli an agliaidh an fhir'-shai'uchaidh is o a mhic a, ghiulain, uallacJi is leas an latha. B'e an oarail mu dheireadh a thug o dhaibh: —

Bithibh eudmhor air son an lagha agus th'oiribh soachad 'ur beatha air son cumhnant 'ur n-athraicliean. ('uimh- nichibli na gniomharan a rinn 'ur n- athraichean 'nan laithean, Abraham is loseph is Caleb is Daibhidh, is |i]lias is Daniel. Na biodh eagal oirbh roinih bhriathran duine, agu^i toagaisgcadh, na ginealaich a dh' t'halbh dhuibh, nach cuirear gu h-amhluadh iicach a chuireas 'earbsa ann an Dia. Bithibh treun, a mbaca, agus nochdaibh 'ur diiiiioalas air laobh an lagha. Tha lios agani gur duine mo mhac Simeon aig a bhoil comhairle ghlic; eisdibii ris-san daonn- an ; bidh e mar atliair dhuibh. Agu.H a Ihnohh Tii'Inl-s, o 'oifie I h^i c laidir is

treun : biodh esan 'na cheannard

dhuibh arjus cuireadh e cath as lefh

a shluaigh. Mar siu bheanuaich

Mattathias a Imhic agus tliugaclli e gu

'athi-aichean. I \Maccab. 2.

C'lia mhor theaglilaichean riamh anns an

robli coignear mhac cho gaisgeil ri claun

Mhattathias, ach ged a bha an teaglilacli

g-un diu idir b'e ludas an roghainn. Rinn

iad uile seirbhis dliileas d' an duthaich; a'

gabhail na stiuracli fear as deigh fir.

Ghunnaie athair gii robh ceann maith is

eridhe gaisgeil aig ludas agus is e sin a

thug air iarraidh air each an toiseach a

thoirt dha, ged nach b'e a bu shine. Bha

e 'na shaighdear ainnieil agus 'na chomman-

dair sonruichte, mar a dh' fhaodar a thuig-

sinn o'n ainm a thug a dhaoine fein air,

am farachaii, a chionn gu robh a bhuilleau

cho trom air a naimhdean. Cha robh aige

ach aireamh bheag dhaoine ach uair is uair

chuir e ruaig air armailtean nan coimheach.

" 'Na gliniomharan bha e mar leogh-

ann agus mar chuilean leogh9,inn ag

iarraidli cobhartaich. Rinn e rioran

'righrean doilgliiosach agus thug e

gairdeachas do lacob le ghniomlaaran ;

agus bidh ainm beannaichte gu brath.

Cihaidh fuaim euchdan air i'eadh an

domhain agus thuit eagal air na

rioghachdan mu 'n cuairt."

Ged a bha e cho seolta ri De Uet cha

b' aun le seoltachd a fhiiair e buaidh daonnan

ach le cudthrom is braise nam buillean a

bha e toirt seachad. Cha b' aithne dha

eag-al agus cha d' thug- e riamh a chul do 'n

namhaid ged a bhiodh fiehead duine aca

mu choinneamh an aon duine a bha leis-san.

Bha an namhaid aon uair cho lionmhor

agus gu 'n do chomhairlich a dhaoine fein

dha gun aghaidh a thoirt dhaibh. Fhreag-

air am Farachan,

"Cha 'n ann o lioumhoireachd feachd a thig buaidh an cogadh: tliig neart o neamh. Tha sinu a' cogadh air son ar beatha 's ar laghannan. Uime sin sgriosaidh an Tighearna iad agus air bhur son-sa na biodh eag-al oirbh romhpa." Chuireadh am blar agus chuir ludas 's a dhaoine teicheadli air feaehd an righ. Uair eile rinn an namhaid cho cinnteach gu rach- adh an latha leotlia 's gu'n d' iarr iad air ceannaichean a bhi dluth chum gu reiceadh iad riu mar thraillean na priosauaich a ghlaoadh iad. Ach fhiiair iad bristeadh-duil agus rinn am Farachan liodairt orra nach d' fhuair iad riamh a leithid. Thamailtaich e arm Shiria gu buileach agus ged a chuir- eadh na commandairean a bu sheolta 'na

'aghaidh thug e dulain dhaibh fad she bliadhna. An uair a chuimhnichear nucli e mliain gu robh uile chumhachd Shiria 'na 'aghaidh ach mar an ceudna na Philisticli,. na h-Edomaich 's na Moabaich, coimhears- naich aig an robh seann ghamhlas do Israel, feumar aideachadh gu 'm b' airidli ludas air an ainmi a thug iad air, an uair a chum e riutha se bliadhna. Ach bha feachd Shiria ro lionmhor agus ged a rinn am Faraclian tanachadh maith orra bha e na b' fhasa dhaibh-san na bealaich a lionadh na bha e dlia-san, agus mu dheireadh fhuair iad a' chuid a b' fhearr dheth. Anns a' bhlar anns an do thuit e cha robh aig-e ach ochd ceud duine ag-us bha fiehead mile saighdear- coise is da mhile saighdear-eich 'na 'aghaidh. Chomhairlich a dhaoine dha teieheadh ach flu'eagair e, .,

"Nar leigeadh Dia gu 'n deauainn an

ni sin no gu 'n teichinu romhpa. Ma

tha ar u-uair air teachd, racliamaid an

coinneamh a' thais gu duineil as leth

ar duthcha agus na cuireamaid suial

air ar n-ouoir."

Bha am blar fuilteach ag'us mharbhadh

moran air gach taobli. Mharbhadh ludas

Maccabeus agus theich an t-iarmad beag d'a

dhaoine.

'Agus rinn Israel uile caoidh air a shon; rinn iad bron re mhoran laith- ean, ag raclh, Thuit an duine treun a thug saorsa do Israel. An deigh a bhdis thoisicli na h-aingidh air an cinn a chur a mach ann an uile chriochan Israeil." Ged a dh' fhairtlich air ludas saorsa a chosnadh d'a dhuthaich agus cuing nan cinn- oach a thilgeadh dhith gu buileach, choisinn e saorsa dhi ann an nithean spioradail agus lean an sluagh ri lagh Mhaois is creideamh an athraichean. Ghabh fear d'a bhraithrean aite an Fharachain agus lean na Macca- beaich air an aghaidh fad iomadh bliadhna, a' tagradh cothroim is ceartais d' an duth- aich.

Am measg maithean an t-saoghail uile gu leir cha 'n 'eil fear eile as airidh air cliu as aircle na ludas Maccabeus. Ann an eud f aodar a choimeas ri Eliah no Eoin a' Bhaist- idh; ann an treine ri Samson no Saul; ann an diadhaidheachd ri Abraham no Heseeiah; agais ann an gaol-duthcha ri Gideon no Deborah. Cha b' ann air ghaol gloir a chos- nadh dha fhein a dh' eirich e an aghaidh an fhir-sharuchaidh ach air ghaol saorsa a chosnadh d'a dhuthaich agus creideamh nan athraichean a ghleidheadh gun truailleadh. Fior cheatharnach agus fior dhuin-nasal; saighdear treun ann an cogadh naomh.

Air. 2.

1933.

TOEADH NA TRIO BL AID.

Tha sinn a' deanamh uaill aim an trioh- laklibh do bhrigli gii bheil fios againn gii 'n ■oihrich triohlaid foighidinn. Rom. v. 3.

Is mor am facal e do neach sam bitli a radh g-u bheil e a' deauamh uaill ann an trioblaidibh, acli, is fhiacli do dhaoiue amh- shar lliulang- ma tha amhohar a^' oibreaehalh aniifa toiudh siochail iia fireautaehd. Gsd nach bu duine Pol a bheireadh 'inntinn do eoin an adhair, cha bu iiar leis air viairean uiiineagaii a chridhe fhosgladli agus iun- seadli d'a bhraitlirean ciod a dh' ionu-saich e 0 fhreasdal Dhe 'na bheatlia fein. Fliuair e a chuibhriomi de thrioblaideau an t-saqg-- ail so, acli ged a g-hiulain e 'na chorp agus 'na spiorad comharran an Tighearn Io.sa, cha do rinn e riamh gearaa agvis cha do chain e a ,mhisneach, oir mar bha na bliadh- nachau a' dol seachad bha Dia a' teagasg " dha gu 'm bu leor a ghras-san air a shon. Co as urrainn an duilleag a tha e toirt dhuinn a leabhar a bheatha, ann an 2 Cor. XI. 24-29, a leughadh gun a chridhe bhi goirt? A.ch ged a bha a bhodhig air a saruchadh 's air a pianadh le meud fhulan- gais bha an duine o'n leth a stigh air ath-nuadliachad'h o la ga la. Cha b' ann mu thuaiream, ' uime sin, aeh o fhio.srachadh pearsonta fein a thubhairt e gu 'n oihrich trioblaid foighidinn. Tha am facal a ehle- achd Pol a' ciallaohadh barrachd 's a tha siinie a' eiallachadh an diugh leis an fhacal, foighidinn ; tha e a' ciallaohadh misneach is seasmhachd. Anns an litir a sgriobh e gu Timoteus tha e ag- iarraidh air cruaidh- chas fhulang mar dheadh shaighdear losa Criosd; agus is e an spiorad sin, spiorad an t-saighdeir a sheasas ri cruadal, gun gheai'an, a th;a e cjallachadh le foighidinn.

Is e an t-aobhar gu bheil an TiOmnadh Nuadh a' cur a' leithid de ehudthrom air na trioblaidean a. thachras air sluagh an Tigh- earn anns an t-saoghal so, gu robh e air a sgriobhadh ann an amannan deuchainneach. A thuilleadh air na trioblaidean eumanta do blieil mac an duine buailteach o bhreith gu bhas. dh'fhuiling na ceud chreidmhicli deuch- ainnean is eruadal nach aithne dhuinne an

diugh. Bha an saoghal uile is cumhachdan an t-saoghail 'nan aghaidh; dh'fhuiling iad eas-urram is ana-cainnt is geur-leanmhuiuu; rinneadh iad mar shalachar an t-saoghail is mar anabas nan uile nithean; agus dhearbh iad air an eostus gu 'm b' fhior am facal a labhair an Slanuighear — "Anus an t-saoghal bidh amhghar agaibh." Eoin xvii. 33. Aeh bha fios aca co ann a ehreid iad, agus cha do mheas iad gu 'm b' airidh fulangas na h-aimsir a ta lathair bhi air a choimeas ris a' ghloir a tiha ri teachd, oir bha suil aca ri rioghaehd ghloirmhor is shiorruidh. An aite bhi air an tilgeil sios no bhi fg dhiobhail misnich dh' oihrich na deuehainnean ud foighidinn anuta, air chor agus gu 'n do chomhraig iad an deagh chomhrag mar shaighdearan cruadalach, a' sior-ndieiidach- adh ann an obair an Tig-hearna agus a' feitheanah ri duals na fireautaehd a bheir C'rio.sd dhaibh-san uile leis an ionmhuiun a theachd.

Aeh ged a chaidh laithean na geur-leau- mhuinn seachad, agus a dh' fhaodas daoine ainm an Tighearna aideachadh an diugh gun eagal am beatha no am maoin shaoghalta a chall, tha e fhathast fior gur ann fro iom- adli amhghar a theid neach a steach du rioghaehd Dhe.

Is lionmhor trioblaid agns teimi Thig air an fhirean choir ; Aeh asd' air fad ni Dia nan griks A theasairginn fadheoidh.

Cha 'n 'eil am Biohidl a' teagasg gu 'm lii cursa an fhreasdail anns an t-saoghal so na 's baigheile ris an fhirean na 'bhios e ris an aingidh. Tha na h-ahstoil a' teagasg gur h-e an ti as ionmhuinn leis an Tigli- earna a simachdaicheas e, agus ann an samh- ladh an fhionain fhior tha ar Slanuighear ag radh nach ann idir ris a' chrionaich no ris na geugan marbh a bheanas sgian a' ghair- nealair aeh ris na geugan a 'tha beo agus a tha tabhairt toraidh, chum gu'n giulain iad tuilleadli toraidh. Bha eadhoin \ighdar ar slainte air a dheanamh f oirfe tre f hiilan.gas, agus feiunaidh na deisciobuil imeachd air a' cheart slilighe air an do choisich alu Maighstir. Is e a' chrioch a tha aig gach freasdal searbh is duileadas a thachras air a' Chriosdmdh, a chreideamh a dhearbhadh, agus a dhochas ann an Dia urachadh, agu^;

6

'inntinn a tliarruing air falbli o nitliean faicsinneacli gus na uitheaii a ta siorruidh. Clia 'n fhaighear smior a' chruithneachd gus am bi an t-arbhar air a bliualadh, 's air a eliriaradh, 's air a glilanadli ; agus faodar a radh guir e bron is trioblaid is deuchainn ua raeadhonnan a tlia Dia a' cleaclidadh clium smior a' chruithneachd a dhealaehadh o'n mholl ami am beatha a shlivaigh. Nach bu choir gu 'n oibricheadh au smuain so foigloidinn is misneach is seasmliachd annta- san air a bheil buillean an Tighearua a' tuiteam, do bhrigh gu bheil e a' buntaiun riu mar ri cloinn.

Tha trioblaidean ar beatha a' teagasg dhuiun iomadh ui nach tuigeamaid air dhoigh eile. Is e so a bha an Salmadair a' ciall- achadh au uair a thubhairt e, Is maith dliomh-sa gu robh mi ann an ambghar, chum gu foghlumainn do reaclidaii. Tha iomadh facal ann an leabhar Dhe nach tuigear ach leo-san a itha eolach air bron, agus iomadh maise ann an nadur na Diadhachd nach faic- ear ach leo-san air a bheil stuadhan na beatlia so a' dol thairis. Ged nach 'eil smachdachadli am feaclili a ta e lathair solas- ach ach doilghiosach, gidheadh tha e dhaibh- san a iha, 'ga ghiulan gu h-iriosal, faighid- inneach ' 'na iuchair a dh' fhosglas na seomraichean as maisiche ann an tigli Dhe. Cha 'n 'eil Dia aig am sam bith cho dluth d'a shluagh 's a tha e ann an la na trioblaid. Anns an la sin tha e da rireadh 'na sheas- amli aig an dorus agus a' bualadh. Tha e 'g an tarruiug la cordaibh a gihraidh, ag iarr- aidh orra an taic a leigeil ris fein, agus deas gus an gealladh a choiroli - lionadh dhaibh, "An uair a theid thu troimh na h-uisgeachau bidh mise maille riut." Tha ainglean Dlie a' tigh'nn gu dorsan dhaoine air uairean ann an cruth eagallach; ach is fliiach ainglean Dhe aoidheachd a thoirt dhaibh ge b'e cruth anns an tig iad, oir beannaichidh iad an fhardach anns an cuir iad seachad oidhche.

Cha 'n 'eil ar trioblaidean a' tigh'nn tliug- ainn gun fhios do Dhia agus cha tigeadh iad idir mui' biodh feum orra. Deanaibh gairdeachas, ars' an t-abstol Seumas, 'nuair a thuiteas sibh ann an iomadh gne dheuch- ainnean, air dliuibh fios a bhi agaibh gu 'n oibrich dearbhadh bhur creidimh foighidinn. Is teagasg ard so, da rireadh; ach is fhiacli do dhuine dol troimh mlioran dheuchainnean ma tha iad 'g a thoirt na's dluithe ri Dia ao'us a' neartachadh a' chreidimh ann an gradh is maitheas ar n-Athar neamhaidh. Ciod, ma ta, as urrainn sinn a radh riu-san a tha fulaug plan cuirp no amhghar inntinn

no bron cridhe ach a bhi fo dheagh mliis- nich do bhrigh gu bheil Dia a' buntainn riu mar ri cloinn. Ged tha am freasdal sin searbh an drasd tionndaidh an searbhadas gu milseachd ma ghiulaineas iad an trioblaid le ciuine is misneach is foighidinn. 'Nuair a dh' fhasas daoine gearanacli is as-creid- mheach is ceannairoeach fo smachdachadli an Tighearna tha iad a' dublaohadh an doil- ghios, agus is culaidli-thruais iadsan a gheibh trioblaid, gun a toradh. Tha Dia ceart 'na uile shligliean agus naomli 'na uile ghniomharan, Ian graidh is trpcair is caomli- alaehd, eadhon 'nuair a ghairmeas e oirnn ar crann-oeusaidh a 'ghiulan. Is e so an creid- eamh a bheir an gatli a trioblaidean an t-saoghail, ag-us a dh' oibricheas annta-san, aigf a (bheil e foighidinn dhiadhaidh.

-:o:

TOMI SHANTER.

An uair a dliunar na buthan agus a dh' fhagas balaich nan ceannaicliean na sraid- ean; an uair a chomhlaieheas coinihearsnaich poit-chioerach a clieile; an uair a chromas an t-anmoch air laithibh-feille agus a thois- iclieas mviinntir air an t-slighe a ghabhail dachaidli; an uair a tha sinn 'n ar suidhe ag 61 ar druthaig agus a' fas blath agus anabarrach sodanach, cha 'u 'eil aon smuain 'n ar cridhe mu na miltean fada, no mu gach cathar is sloe, gach stuadh is stac, a tha eadar sinn agus ar dachaidh far a bheil ar cailleachan gu dur draundanach 'nan suidhe ann am feirg, agus a' teannacliadh an cnu- aichdean mar anradh a' fas ann an gairgOr ag altrum an corruich chum a chumail dian.

Fhuair Tomi Shanter, an duine coir, au fhirinn so a tmacli an am da a bhi marcachd air oidhche araidh a lonar-Air (baile air nach d' thugadh barrachd riamli a thaobh a cliuid daoine ionraic agus a cliuid oighean maiseach ! ) .

0 Thomi, na 'n robh tliusa cho glic agus comhairle Ceite do blieau fein a ghabhail! Leig i ris dliuit gun mhearachd nach robh anuad ach trusdar salacli gun diu; gleosgair bruidhneach, goileamach, misg-each ; nach robh thu aon latha feille o gheamhradh gu fogliar measarra no stolda! Cha do cliuir am muillear lamli air moUtair, nach do sliuidh thu maille ris fliad 's a bha sgillinn ruadh 'na d' sporan. Cha do chuireadh crudha air aearran s'un daoraoh a bhi air a' o-liobliainn agus ort fein. Air an t-sabaid naoimli, agus am fochair na h-eag'lais, bu ghnath leat a bhi 'g 61 maille ri Sine a' Chlachain gu

iiioch Di-luain! Uime sin, cliuir i air mhan- adli auns an diiiblire leis na sithichean am bhathadh, luath no mall, anu an sruthaibli domhain na h-aibline Doon, no air do glilac- adli anus an diublire leis na sithichean am fag'us do sheann eaglais Allobhaidh!

Och, pell! a mhnathan suairce; blieir e sileadh nan deur orm a blii smuaineachadh eia lion comhairle tliaitneach, agus cia liou rabhadh glic a thugadh le m' mhnaoi, ach air an do rinneadh tair leam-sa a comp- auacli !

Ach chum ar sgeoil. — Air feasgar araidh feille bha Tomi gu stolda 'na shuidhe ri taobh ua cagailte far an robh gealbhan- teine a' bras-lasadh, agiis maille ris bha poit- earan druaipeach a blia 'g 61 gu cothromach gloin air a' ghloine. Aig 'uilinn bha Seocan Greusaiche 'ua shuidhe air eathair, a sheann f'hear-ruin dileas is iotmhor. Ghradhaich Tomi e mar fhior bliratliair caidreach, air dhaibh a bhi cuideachd re iomadh seachd- uiun fo 'n daoraicli. Bliras-shiiibhail an oidliche — le h-oraiji is gleadhraich gun choimeas — ^agus bha an leann a' sior dhol am ieabhas! Bha a' bhean-osda ag-us Tomi a' fas ro shuairce r'a cheile le comaiuibh uaig- neaeli agus fior tliaitneach. Dh' aithris Seocan Greusaiche gach sgeul a b' iongan- taiclie na cheile, agus bha gaire mor an fhir-esda mar cliomh-sheirm do 'u dlutli- chomhradh! Seideadli an doinionn a mach le biiirieh eagallaicli, ach cha bu mho air Tomi an doinionn is fead!

lomaguin! air dlii a bhi faicinn neaeh cho sona, chaidli i agus bliatli i i fein amis ua tuiltean leanna! Mar a ghreasas na seill- eanau dhachaidli le 'u storas, mar sin tlieich na mionaiclean mar air sgiathaibh. Feudaidh righrean a bhi air am beannach- adh ach bha Tomi moralach, air dha buaidh a thoirt air uile tliruaighibh na beatha so.

Ach tha toilinntinuean mar ehrom-lusan air an sgaoileadh a mach; ni thu greim air a' gliu.caig ach tha am blatli air a sgapadh! Air neo cosmhuil ri cloinneagan sneachda a' tuiteam air an uisge; geal re sealain, ach air ball leaghaidh iad as an t-sealladh, agus cha 'n fhaicear iad tuilleadh; air neo cos- mhuil ris . na fir-chlis a ghrad-tlieieheas air f albh mu 'n comliarraichear an t-ionad anus an robli iad; air neo cosmhuil ri dealbh maiseach a' bhogha-flirois a shiubhlas air falbli ann am meadhon an anraidh. Cha bheo e a chuireas cuibhreach, aon cliuid air uine no air seol-niara; tha an uair air teaehd anns am feum Tomi dol air muin 'eicli — an uair sin a tha mar chlach-ghlasaidh do dhruim-bhogha dhoilleir na h-oidhche — anns

a' clieart uair thiamhaidli sin leum e air druim a chapuill agus air a' leithid de dli' oidhche cha deachaidh peaeach truagh riam,h a mach.

Sheid a' ghaotli mar nacli seideadli i tuill- eadh ! Dh' eirieh na f rasa torghanach air sgiathaibh na sine! Sliluig an tiugli-dhor- cliadas suas na grad-bhoisg-ean teine 's na spem'aibh, agus bha 'n tairneanach a' biiiricli le toirm fhad agus fhuaimneach! Dli'fheud- adh leanabh a thuigsinu air an oidhche u'd gu robh gTiothueh aig an Drocli-Fliear os laimli!

Air do Thomi a bhi gu daingean 'na shuidhe 's an diollaid air muin Mag-gai, a cliapull glas fein — agus capuU na b' fliearr cha do tliog riamh cas — glirad ghluais e air falbli troimli chlabar is lathach, gun suim- sam bitli do 'n ghaoitli, no do 'n uisg'B, no do 'n teine : an drasd a' deauamh greim air a deagli bhoineid gliuirm agus gu cronach a' seinn seann duanaig, agus a rithist a' sealltuinn gu curamach mu 'n cuairt da, a shuilean a' sgeannadli 'ua eheann, air eagal gu 'n deanadh na boeain greim air. Bha eaglais Allobhaidh a' tarruing am fagus far an robh taibhseau is cailleachan-oidhche a' sgreadail 's an dorchadas .

Fliuair e null thai an atha far an do cliailleadh an ceannaiclie 's an t-siieaclida . Gliaidh e seacliad air na craobhan beithe agus air a' chloich mlioir far an do bhris Tearlach misgeach cnaimli na li-amhaicli aige fliein ; eliaidh e troimli 'u chonasg agus seacliad a'ir a' cliarn far an d' fhuair na sealgairean an leanabh a mhortadh, agus am fagus do 'n droighnich os cioiin an tobair far an do ehrocli mathair Mhuugo i fein. Air tlioiseach air tha Doon, a' taomadli a tuiltean a mach; tha an doinionn bhuair- easacli a' beucaicli troimli na coilltean, agus tha na dealanaich a' clis-blioisgeadh o dlieaS gu tuath. Na 's faisge agus na's faisge tha na tairneauaich a' biiirich; agus tr'oimh na craobhan chithear eaglais Allobhaidh gu lasarach mar gu 'm biodli i 'na teine. Bha na sailthean aice a' gliosgadh troimh gach fosgladh agus cliualas 's an am gleadhraich siigraidh agus fuaim daniisa!

Och, Och! Siigh an Eorna! thus' a dhe- achdas gu dan ! Le deocli an da sgillinn cha 'n 'eil eagal oiriin ; ach le ' Mhac na. bracha' blieir sinn an aghaidh air an Drocli- Fhear fein! Cliuir an deoch a' leithid de^ sprachd anu an Tomi agus le ceartas fliaot- ainn nacli biodli an t-eagal a bu lugha air roimli na deamhain fliein. Ach sheas Mag^ gai, air a bualadh le h-eagal, giis an doi bhrosnuicheadh i le sail is laimh air a

h-aghaidh chum an t-soluis. Ach, obh, obh, an seallaclli miorblmileacli a chunnaie Tonii! sithichean is buidsiclieau a' dian-cliur ris an dannsa. Cha b'e leumartaich chiuin, reidh, a blia aca; acli grad-stapan gearra, ealamh; sratli-speidhean is ruidhlean cridheil, Isis an do chuireadh beothalas agus smioralachd 'n an sailtibh. Air an taobh an ear bha dall- luuneag dliorcha far an robli an t-Aibhistear nior fein 'ua shuidhe ann an riochd beathaich fiadhaich. Bha e 'na gharrach dudach; dubh, gruamach, agus mor, B'e a ghnothuch-sau, aie' an am, a bhi seinn eiuil dhaibh. Theann-ghleus e a' phiob agus thug ise sgread aisde a chuir niullach is sailthean an tighe air chrith!

C'eithir thimchioll bha cisteachan - luidhe 'n an seasauih, fosgailte ; a' nochdadh nam marbh 'u an eideadh deireannach ; agus le druidheachd dheamhanach air chor-eigin bha solus ann an laimh fhuair gach aoin diubh, leis am .f aca aji treun-fhear Tomi air a' bhord naomh, cnamhaii mortair ann an iaruinu na croiche — leauabau beaga gun bhaisteadli, da reis am fad, — meirleach air ur ghearradh o'n taod lagus na, h-ospagau deireannach aige fiiathast air an dealbhadli air splauchd a chraois — coig tuaighean-eatha, le meirg- na fala thairis orra, — gluinean leis an do tliachdadli naoidhean, — sgian a bhsubanaich sgornan athar a chuireadh gu bas le mhac fhein, agus na duala liatha aige fhatha5t air cois na sgine, — agus moran de nithean oillt- eil eile nach flu an ainnieachadh.

An uairabha Tomi a' sgeannadh a shuil- eau, Ian uamhuinn is iongantais, dli' ihas an aighear agus a' mhire grad agus gleadh- rach. Sheid am piobaire suas na bu labhra agus na bu labhra agus cliaidh an luchd- dannsaidh 'n aii deannaibh. Ruidhil iacl, shuidhich iad, chroisg iad, agus chaidh iad an sas 'ua cheile. gus an roTjli sniuid lalluis air gaeh seann ehaillich a bha lathair! Mu dheireadh, thilg iad dhiubh an luideagan agus bhuan - sheas iad ri 'n obair 'n an leintean .

A nis, a Thomi, a Thomi! na 'm b' oigh- ean iad sud agus gach aon diubh sultmhor is maiseach, le 'u leintibh air an deanamh, cha 'n ann de 'n phlaide shalaich, bliain, ach de 'n anart, geal mar an sneachd — ciod a theireadh tu riutha? Ach an aite sin, bha bansg'alan seargta, aosda, baoth, le lurgannan tana, cuagach, a chuireadh searrach air dhiol, a' leumartaich agus a' geari-adh shiii'd- ag, air druim seana mhairt! Och! Och! bu leoir e a chur orrais is sgreamh orm.

Ach b' aithne do Thomi rud no dha agus shocruic;h e a I'sliuil air aon chaile dhreacliail

chiatach a bha 's an ruidhteireachd. Bha'n leiue chutach aice de lion-anart Phaislig; agus ged a bha an leine ro glianu ann am fad, is i a b' fhearr a tha aice, agus bha i bosd- ail. Ach 0 ! a chaile gun naire, is beag a bha fios aig do sheanmliathair chrabhach, gu 'm biodh an leine a sholair i air sou Anuaig bliig- a h-ogha, le da phuuud Albau- nach (^a maoin uilej air .g^er-athadh ann an dannsa nam buidsichean.

Ach feumaidh mo Clieolraidh an sgiathan a bhearradh, oir tha itealachadh de 'n t-seorsa so os cionn an cumhachd. Sheas Tomi mar ueaeh air an do chuireadh druidh- eachd, gun a shu^l a thogail o Aunaig' a bha leumartaich a h-airde fein o'n talamh, ( oir bha i 'na baoibh thapaidh, subailt is laidir). Sheid Satan suas a phiob leis gach deo analach a bha 'na chorp agus mu dheireadh chain Tomi a thoinisg gu buileach, agus ghlaod'h e faird a chinn, "JRo mhaith, a leiue chutach ! "' — agus ann am priobadh na sula bha gach ni dorcha! Is gann a fhuair e e fhein a cheartachadh air Maggai, m' an do bhruchd a' bhuidheann ifrinneaeh a mach le dian-chabhaig.

Ceart mar a theicheas a' mhaigheaeh 'nuair a chluinneas i sgailc a' ghimna, mar sin thug Maggai a casan as, agus na buidsichean an toir oirre. A Thomi, a Thomi, gheibh thusa do dhuais! Eoistidh iad thu an ifrinn mar sg-adan! Is diomhain do Cheit a bhi feitheamh do theachd! Ach dean thusa, a Mhaggai, ua 's urrainn duit, agus feuch ri druim na drochaid a ruighimi. Ma ruigeas tu sin feudaidh tu t' earball a chrathadh riutha oir cha 'n 'eil a chridhe aca dol thairis air sruth is e ruith. Ach m' an do rinn Maggai a mach druim na drochaid, an tru- aighe earball a bh' aice gu chrathadh! Oir blia Annag fada air thoiseach air each agus thug i ionnsuidh air Tomi le cuimse fhiadh- aicli. Ach is beag a bha dli' fhios aice air smioralas Mag-ffai, a theasair£>- a Mai^'hstir le aon leum. ged a dh' fhag i 'na deigh a h-earball glas. Ghlac a' bhaobh an rumpall agus eha d' fhag i aig Mag'g-ai ach air eiginn am bun !

Ge b' e eo a leughas an sgieul fhir- mac matharj Ma 's miann leaf dol a dh' iM no ma bhios leintean-cutach a' ruith a'd' innt- inn. smuaiuich gu 'm feud thu na solasan sin a cheannach tuilleadh is daor, agu- cuimhnich air oapull Thomi Shanter.

Ah' a thinnnrladh o'n Bhetirla lets an Urramach A. Mac'Griof/air, nach mair- eann, agus air a chiir a mach anns a' ' Ghaidheal' ann an 1S76.

Air. 3.

19)3.

SPIORAD NA TAINGEALACHD.

Lucas, xvii, 18. — An d' fhuaradh aon a phill a thoirt gloire do Dhia ach an coigreach so ?

Bha miorbhuilean Chrio.sd 'n an eomharran no ' n au samhlaidhean, mar a bha iad 'n an oibre cumhaehdach, agus is ann mar sin a blia. a it'haobh na miorbhuil so. Blia an Slan- uig-hear air iiaiiibli a' cur dail ann a bhi toirt cobhair do na truagliain a bha 'g iarr- aidh leighis, a chum gu 'n duisgeadh e ca'eideamh na bu treasa annta, agus gu 'm faigheadh iad buannachd spioradail eho maith ri leasachadh slainte. Ach cha do chuir e dail riamh ann a bhi leigheas na luibhre. Ann an lagh nan deas-ghnathan bha an luibhre 'n a samhladh air peacadh ; agus mar sin, ann a bhi bunntuiun ris a' ghalair ghraineil sin gun mhoille, bha Criosd a' cur an ceill gu bheil iarrtus treibhdhir- each a' pheacaieh air son niaitheanais agus glanaidh a' faotainn freagairt gun dail bho ghras agus trocair Dhe.

Is ann mar sin a thug losa cluas cho grad do ghlaodh nan loblmr a dh' aslaich air son trocair. Cha bu luaithe thaiuig an eigh gu chluasan, eadhon mu 'n do dhluthaich e riu- tha, na thuirt e, " Rachaibh agus noehdaibh sibh fein do na sagartan. Agus tharladh, au uair a bha iad ag imeachd, g-u 'n do ghlanadh iad." Mhothaich iad gu 'n robh srutlian am beatha air an ath-nuadhachadh agus thug iad an sagart orra a dh' iarraidh teisteanas an glanaidh agus cead tilleadh gu comuun an co-chreutairean.

Shaoileamaid-ne, mar a shaoil losa, gu 'n toireadh spiorad na taingealachd an deich- near air an ais gus Dia ghlorachadh aig cas- aib'i losa. Cha 'n fhac e an naoiuear ludhach tuilleadh; cha do thill ach an t-aon Samari- tanach, an coigTeach. Dh' fhaodamaid a bhi tarruing an teagaisg bhuaidh so nach e daonnan an fheadhainn air am bheil meas aig an t-saoghal a tha faotainn fabhair an sealladh Dhe. Bha na h-Iudhaich a' dean- amh tair air na Samaritanaich agus a' seall- tiunn sios orra, gidheadh tha sinn a' faicinn feadhainn de 'n chinneach sin, ann an latha Chriosd, a' cur clann na rioghachd gunaire.

Ach aig an am so b' fhearr learn a bhi cur na ceiste, am bheil giiilan nan naoinear

so a' toirt dhuinn fior shamhladh no eiseimp- leir air nadur coitchionn an duine ? Nach 'eil e fagail ann a' suidheaehadh gle iosal subhailcean a' chinne - daonna. Cha 'n 'eil mise gaui teag'amh agi radh gu 'm fbbeil taing- ealachd cho tearc am measg dhaoine agus nach 'eil e ri fhaotainn ach anns gach deich- eamh fear. Gidheadh nach trie a tha e air a thoirt thugainn nach 'eil peacadh ann is trice tha ri fhaicinn na 'n t-aon so. Tha e air a radh le tomhas firinn nach 'eil seol is cinntiche gu namhaid a dheanamh do neach, na trocair mhor a nochdadh dha. Co dhiubh tha sin fior gus nach 'eil, tha eachd- raidh na miorbhuil so a' dearbhadh an ni a ta ri fhaicinn ann an saoghal naduir, gu 'm bheil na seorsachan iosal pailt, agus na seorsachan ard, no uasal, tearc. Cha 'n 'eil an t-6r cho pailt ris an iarunn. Agus tha so gu h-araidh air a dhearbliadh ann an eachdraidh an duine mar a tha sin air a shoilleireachadh dhuinn anns na sgriob- tuiribh. Bha moran luohd - iodhal - aoraidh ann a' Mesopotamia ann an laithean Abrah- aim ach is e esan a mhain a chual an guth "Each a mach," etc. Bha iomadh Eabh- ruidheach 's an Eiphit ann am bruid Israeli, ach cha robh ann ach aon Mhaois roimh- orduichte mar fhear-saoraidh do 'n t-sluag-h. Bha iomadh buachaill 6g am measg bheann ludaidh ach cha robh ann ach aon Daibhidh, an Salmadair binn a bha 'n a fhear-comh- fhurtachd do iomadh anam leointe, briste, au eachdraidh Eaglais Dhe. Bha iomadh manach agus iomadh tigh-mhanach anns a' Ghearmailt 's an t-seathamh linn deua-, ach cha robh ann ach aon Luther gus tromp- aid an Ath-leasaoliaidh a sheirm. Agus mar sin cha robh an naoinear lobhar uile gu leir eadar-dhealaichte bho 'n chuid mhor de 'n chinne-daonna. Ghabh iad an trocair mhor g, thug an latha do 'n ionnsuidh gun a bhi toirt fainear oiamar no co as a thainig- i. Faodar a lethsg-eul a ghabhail ann an tomhas. Bha iad fada air an diinadh am mach bho 'n eairdean, bho 'u teaghlaichean bho bhlaths agus tioralachd an dachaidhean, agus cha 'n "eil ioghnadh g^ad a b' ann le mor chabhaig a ghabh iad, lom is direaeh, a dh' ionnsuidh an cagailtean fhein. Bha an giulan gle nadurra. Bha iad coltach ris a' mhor-shluagh a ghabhas trocairean priseil

an Fhreasdail, gidheadh nach 'eil uair air bith a' sealltuinn ris le buidheachas. Tha Dia a' labhairt riutha; tha nithean neo-fhaie- sinneach agus siorruidh air gaeh, taobli dhiubh, gidheadlr tha iad a' gabhail gach aon a slilighe fein, fear gu bhaile ag-us fear g-u mharsantachd, mar nach robh Dia no bheatha mhaireaunach idir ann, agus mar nach robh guth a' feitheamh orra an ait- eigin agus uair-eigin a their "Amadain, air an oidhche so iarrar d' anam ort." Lucas XI [I, 20

II. Tionndaidheamaid a nis tacan bho na naoinear a chunnaic neamh fosgailte agus a thionndaidh air falbh bho dorsaibh na beatha, gus an deiclieamh fear. Faodar a radh gu 'm b'e a' bhuaidh araidh a dheal- aich e bho chach gu 'n robh aige fradharc spioradail, no mar a their sinn ann an cainnt ghnathaichte, creideamh. Cha 'n fhoghnadla leis-san a bhi 'n a shuil-fhianuis air nithean mora no eadhon a bhi fair- eachadh atharraehadh miorbhuileach 'n a bhuadhan. Dh' fheumadh e sealltuinu os cionn na thachair a dh' ionnsuidh a' chumh- achd iongantaich ghrasmhoir a thug leasach- adh cho mor araon d'a chorp agus d'a anam. Thuie- e ru 'n robh lamh ioc-slainteaoh neimh air buntuinn ris agus thoisich e ri Dia ghlorachadh. Clia b'e taingealachd a mhain a tSiug e gni cosaibh losa, acli brist- eadh na faire air 'anam, trid am faioeadh e, beag' air bheag, gloir an Tighearna, agus thuige-san a mhain thainig beannachd a rainig iochdar agus doimlmeachd 'anma "Eir.ich, agus imich; shlanaich do chreid- «amh thu."

Eadhon ann am beatha choitcliionn an •duine tha mor eifeachd amis a' bhuaidli so, 'se sin, am fradharc inntinn a rannsaicheas gu brigh gach cuspair agus a chi na nithean a tha da rireadh f ollaiseach anns a' bheatha spioradail. B'e cliu an t-Samgjitanaich gu 'm fac e lamh Dhe, gu 'n robh a shuilean air am fosgiadh gu bhi faieinn gras cho iongantach, gu 'n d' thug e fainear a chor fhein mar mhac a bha roimhe sin air chall ann.s an fhasaoh, ach a bha nis air tilleadh gu Buachaille agus Easbuig an anma.

Ach an e so uile na tha ri radh ? Am hheil crioch air tigh'nn air eaclidraidh an t-Samaritanaich 'uuair a tha e air a leigheas affus air a bheannachadh ? Am bheil an duine so a chmmaic gloir Dhe gu bhi air a dhealachadh bho'n naoinear, suarach ciod a thachras daibh no c' aite 'n teid iad ? Ni Ji-eadh; cha bliiun spiorad na feinealachd d'a sheorsa. Nach buin dhasan, mar a bhuin e do Phol, umhlachd a thoirt do 'n ghiith "Eir-

ich agus seas air do ohasan ; oir chum na criche so nochd mi fein duit, g-u 'n orduich- inn ann ad mhinistear agus ann ad fhian- uis ?" Cha bhuin dhasan a sholus a chur an dubhar ach a bhi 'n a fhianuis air firinu agus buaidh an t-seallaidh neamhaidh. Is ann a chum na criche so a tha an Eaglais anns an t-saoghal, a chum a bhi soilleir- eeachadh an t-sluaigh mhoir a tha do 'n talamh talmhaidh mu 'n lanachd bhith-bhuan a tha anns an Dia sin a bha air fhoillseach- adh do 'n t-saoghal ann an losa Criosd.

,Leis an Urramach Gilleashuig Domhnidlach, Mini^tear C Miliar lagain.

:o:

NEHEMIAH.

Tha ainm Nehemiaih air a ghleidheaclh air ehuimhne leis na ballachan a tliog e mu lerusalem.

Eugadh is thogadh e ann am Babilon an uair a bha na li-Iudhaich am braig-hdeanas an sin, ach coltach r'a dhaoine uile bha ainm lervisaleim air a ghearradh air dearnan a lamh agus b' fhearr leis a bhi aig an stairs- nich anns an teampuU na uile ghreadhnachas nan coimheach.

Fada mu 'n do rainig Nehemiah ire duine ehaidh cuid de na h-Iudhaich air an ais; agus, le Esra an sgriobhaiche air an oeann, thog iad lerusalem as iir agus chairich iad an teampull. Ach a reir coltais cha robh cor na feadhnach a ehaidh air an ais ach bochd. Is e thubhairt iad an uair a dh' fheoraich Nehemiah dhiubh ciamar a bha dol daibh, "Tha sinn ann an truaighe mhoir agus ann am masladh; agus bhriseadh balla lerusa- leim sios, agus loisg-eadh a geatachan le teine. Neh. 1,S. Tha e fein ag innseadh dhuinn gu 'n do g-hoirtich so a chridhe cho mor 's gu 'n do ghuil e, "Rinn mi bron laithean araidh, agus thraisg mi, ag-us rinn mi urnuigh an lathair Dhe nan neamh. iVe/i.1, 4. Bhoidich e mar rinn am faidh, " Aiv sgath Shioin cha bhi mi a'm' thosd, agus air sgath lerusalem cha ghabh mi fois giis an daiug-nich ag-us an dean mi lerusalem 'n a cliii air an talamh."

B'e Nehemiah gille-cupain an righ agus

rinn e suas 'inntinn gu'n tagradh e as lath a

dhuthcha cho luath 's a gheibheadh e co-

throm air labhairt r'a mhaighstir rioghail.

"Agus tharladh ann am mios Nisaiu,

ann am ficheadamli bliadhna Artac-

sercses an righ, an uair a bha fion

fa chomhair, gu 'n do ghabh mi am

fion agus thug mi e do 'n righ. Agus

thubhairt' an righ rium. Car son a tha

11

do ghiiuis dubhach agus gun thu blii

tinn ? clia ni eile so ach dubliachas

eridlie. Agiis bha eagal mor orm ;

agus tliubliairt mi ris an righ, Gu

maireadh an righ beo gu brath : c'ar

son nach biodh mo ghnuis dubliach,

an uair a tlia am baile, ait-adhlaic

m' aithricliean, air fhasachadli, ag\is a

s-heatacliau air an caitheadli le teine ?

Agus tliubhairt an righ rium, Ciod e

so a tha thu ag iarraidh ? Agus rinn

mi urnuigh ri Dia nan neanxh ; agus

tliubhairt mi ris an righ, Ma 's e toil

an righ, agus ma tha do sheirbhiseacli

taitneach a'd' lathair, gu 'n cuireadh

tu mi dh' ionnsuidh ludah, gu baile

ait-adhlaic m' aithricheau, agus gu 'n

tog mi e. Neh. II, 1-5."

Dh' eisd an righ ri urnuigh Nehemiaih

-agus thug e cead dha dol do lerusalem a

thogail a ballachan briste. A thuilleadh air

sin thug e dha litir gu Asaph, fear-gleidhidh

coille an righ, chum gu 'n toireadh e dha

na bhiodh a dhith air de fhiodh.

An uair a rainig e am baile 's a chunnaic e na bha r'a dheanamh, chruinuich e an sluagh agus thuirt e riu,

"Tha sibh a' faicinn an droch chor anns

am bheil sinn, mar a tha lerusalem air

a fasachadh, agus a geatachan air an

losgadh le teine: thigibh agus togamaid

balla lerusaleim, chum nach bi sinu

ni 's mo 'n ar masladh. Agus dh' innis

mi dhaibh a thaobli laimhe mo Dhe, a

bha maith orm, agus mar an ceudna

briathran an righ a labhair e rium.

Agus tliubhairt iad, Eireamaid agus

togamaid." iVe/i. II, 17, 18.

Chruinnich iad as gach cearn a thoirt

■cuideachaidh dha ; a thuilleadh air muinntir

a' bhaile thainig iad a lericho, a Tekoa, a

Gibeou, a Mispah, agus a cearnan eile a

chur an guailnean ris an obair. Bha iad

ann de gach seorsa, clachairean is sagartan,

saoir is or - cheird ; agus am fear nach

snaidheadh clach ghiulaineadh e aol. Chaidh

an obair air a h-aghaidh gu togarrach ach

cha b' ann gun dragh. Dh' fheucli triuir de

sheann naimhdean Israeli ri stad a chuir

oirre, Sanballat am Moabacli, Tobiah an

t-Amonaeh, agus Geshem an t-Arabach. Bha

teanga glieur raspach aig Tobiah agus thuirt

e gu fanoideach r'a bhraithrean, 'An ni

a tha iad a' togail, ma theid sionnach suas,

brisidh e sios am balla cloiche." Neh. iv, 3.

Chaidh an triuir an comh-bhoinn gu dol a

chogadh an aghaidh lerusaleim agus 'g a

'Chur troimh cheile; agus tliubhairt iad, "Cha

hhi fios aca, agus cha'n fhaic iad gus an tig

sinn a steach 'n am meadhon, agus am marbh sinn iad, agus an cuir sinn stad air an obair." Ach cha robli an droch innleachdan an ain-fhios do Nehemiah ; dh' iarr e air an luchd-togail sleaghannan is sgiathan is boghachan is luirichean fhaotainu clium 's gu 'm biodh iad deas air an sou. Mar so thogadh am balla, na clachairean le spaiu- aoil anns an dara laimh is claidlieamh anns an laimli eile. An uair a chunnaic Sanballat is Tobiah gu 'n robh na h-Iudhaich 'n an earalas leig iad dhiubli oidhirp a thoirt orra leis a' chlaidheauili agus dh' f'heuch iad ri Nehemiah a ghlacadh le seoltachd. Ceithir uairean cliuir iad fios air gu coinneamh ann an eomhnard Ono, ach is e an fhreag-airt a thug'r e orra gu 'n robh obair mhor aig* air laimh agus nach robh uine aig-e gu dol 'u an comhradh. An uair a dh'.fhairtlich gach doigh eile orra thuarasdalaich iad ludhach d'am b' ainm Shemaiah, ablach faidli, gun onoir, gun naire, gu teachdaireachd-bhreig'e a liubhairt do Nehemiah ann an ainm an Tighearua. Dh' iarr am faidli air e fliein fholach anns an teampidl ag-us na dorsan a ehrannadh air eagal gu 'm beireadh a naimhdean air. Bha fios aig Sanballat is Tobiah, na 'n deanadh Nehemiah mar a dh' iarr am faidli air, gu 'm biodh e f ui-asda dhaibh cridheachan an t-sluaigh a phuinn- seanachadh 'n a aghaidh agus droch sg«ul a thogail air, nach robh ann ach an gealtair. Ach cha bu ghealtair N"elieniiah agus fhreag- air e am faidli gu grad, suarach, "An teicli diune mar a tha mise, agus co mar a tha mise a rachadh a steach do 'n teampull, a chum gu maireadh e beo ? Cha teid mi a steach. Neh. vi, 11. Cha chreideadh e, ged labhradh beul aingil an teachdaireachd, gu 'n iarradh Dia air a larach fhagail agus a dhleasdanas a dhearmad chum a bheatha a tliearnadh ; cha chreideadh e gu 'n iarradh e air a dhiithaich a blirathadh air ghaol a chraioinn fein, agus fhreagair e gu h-uasal, an teieh duine mar a tha mise ? cha teid mi a steach.

An uairi a chriochnaich Nehemiah an pbair ris an do chuir e a lamh agus a sheer nieh e cuisean ann an lerusalem cliaidh e air ais gu a nihaighstir, righ Phersia.

:o:

AN T-URRAMACH EACH ANN MAC FlIIONGHAIN NACH MAIREANN.

Bu bheag ar duil an uair a thoisicli sinn air duilleagan a mhios so a sgriobhadh gu 'm bitheamaid a' deanamh iomraidh anuta air bas ar caraid, Eachann Mac Fhionghain, ministear cho fiachaii 'sa bha eadar da cheann

12

Albainn. Cha 'n 'eil iiiue no cotlirom againn an trath-sa (oir feumaidh so a bhi ann an laimh a' chlo-bliualadair an diugh) air a cliliu agus a sheirbhis innseadh gai reidh, socrach, mar bu mhaitli leinn. Cha do rainig a' sgieul bhronach sinn gus an robli aireamh a' mhios so clieana crioclmaiclite ; aiih is fearr leinn na tha sgriobhte a ghearradh sios seach gu 'n racliadh leabhar na h-eag- lais a mach air a' mhios so gun fhaoal air chor-eigin ann, air cho goirid 's 'g am bi e, mil 'n fhear nach maireann a bha cho fogh- ainteach is eudmhor anns an t-soisgeul.

Cha mhor d'a cliomh-aoisean a rinn uiread seirbhis anns an eag-lais ri Eachann Mac Fhioughain ; agus faodar a radh le firinn gu robh e a' fas an neart, an gliocas, an dilseachd, gach bli^dhna mar bha dol seaoh- ad, air chor agus na 'n d' fhuair e sineadh lailhean gu robh e cinnteach air aite fhaot- aian am measg maithean na h-eaglais.

Eugadh e ann an eileau Thiriodh ann an 1867. Thainig e o stoc Baisteach agus o dhaoine diadhaidh agus bha e iair gach doigii coltach ris a' chreig as an do ghearradh e. Ged a bha inntinn gheur fhosgailte aige, agus a bha e eolach air gach seorsa bheachd- an ura a tha an diugh air an teag-asg mu 'n Bliiobull cha do chaill e riamli cinnteachd nan nithean anns an do theagaisgeadh e le 'ath- air agus le Donnchadh Mae Pharlain. B' e sin steig'h a neirt. Thainig e fo bliuaidh na Firiun aig am dusgaidh a bha ann an Tir- iodh 0 chionn beagan bhliadhnachan ar fhichead, agus air dha eolas fhaotainn o fhiosrachadh fheiu air gras Dhe is cumhachd an Spioraid Naoimh ann an iompachadh an anma, shearmonaich e an soisgeul sin do dhaoine eile agus shoirbhich an Tighearna leis S'umor. Cha deachaidh e riamh air beulaobh sluaigh ach mar theachdaire aig an robh sg-eul aoibhneach ri labhairt. Cha chualas riamh o Eachann Mac Fhionghain fuaim neo-chinnteach a thaobh peacaidh is iirean- tachd is breitheanais, no a thaobh eifeachd na iobairt a thabhair an Slanuighear air son pheacach is cumhachd an Spioraid Naoimh. B'e sin an t-aobhar gu 'n eisdeadh sluagh anus gach aite ris le tlachd is aire. Cha d' fhag e as a dlieidh searmonaiche Gaidhlig cho comasach. Theireadh cidd de dhaoine gur e fileantachd a chainnte, is <lruighteachd a ghutha, is neart a bhodhig, is durachdas a spioraid, a bha deanamh a theagaisg cho ciatach 's a bha taladh an t-sluaigh 'ga ionnsuidh ; ach ged a tha sin ann an tomhas fior agus a chuidich na nithean sin leis, tha sinn cho cinnteach 's a tha am peann 'n ar laimh g-u 'm b' e an fhior aobhar air cumhachd agus soirbheachadh an

duine, gu robh e 'u a dhuine diadhaidh agus- 'n a fhear-teagaisg soisgeulach. Ma bha & fileanta ann an Gaidhlig, agus bha e sin da rireadh ; ma bha e treun 'n a bhodhig, agus bu tearc ministear a bha cho mor, foghainteach ris ; clioisrig e na talannan sin le 'uile ehridhe do sheirbhis an Tigh- earna, agus cha do chaomliain; e a ghuth no a bhodhig ann an obair na h-eaglais. Cha robh boinne de 'n leisg 'n a fhuil. An uair a bhiodh rud r'a dheanamh cha b' ann am. folach am measg na h-airneis a bhitheadh e; bhiodh e ri aghaidh a' chatha.

B'e sgireachd Thiriodh a' cheud aite anns an do shuidhieheadh e agus cha bu bheag an teisteanas air a ghiulan gu 'n do ghairm a dhaoine f hein e gu bhi 'n a mhinistear dhaibh. A Tiriodh chaidh e do Steorna- bhagih, a Steornabliagh do Clieann-loch, agus a Ceann-loch do Shettleston an Glaschu, far an d' thainig a' chrioch air.

Bha baigh againn ri Eachann Mac Fhion- ghain mar fhear-diithcha, is meas againn air mar dliiune tuigseach, firinneach ; ach cha 'n ann air a shon sin a tha sinn a' dean- amh iomraidh air anns an aite so, ach a chionn gu robh e 'n a shearmonaiche sois- g-eulach aig nach robh ni eile 's an t-sealladh ach peacaich iompachadh is treud Dhe a blieathachadh. An uair a bhiodh cuid d'a choimhearsnaich a' labhairt ri cluasan tach- asach mu obair nam bard is nithean eile air nach 'eil coslas na diadhaideachd 's aig nach 'eil buintealas rithe, bhuauaich esan air a theagasg a tharruing o na sgriobturan naomha, oir bha meas aige air Facal an Tighearna agus bha e dearbhta gnu' e sin a mliain a tha comasach air daoine a dhean- amh glie a chum slainte. Bha eud is beatha 'n a theag-asg agus bheannaich Dia a shaoth- air. Cha b' aithne dhuinn duine eile aig an robh uiread de 'n Bliiobull Ghaidhlig air a mlieomhair, agus am measg na ginealach 6g cha robh iad ach tearc a labhradh cainnt am mathar le uiread bias is saorsa.

Bha meas mor aig mimstearan eile air oir bha e 'n a dhuine coir. G«d nach robh e g-abhail air a bhi 'n a ard sgoilear bha inntinn laidir, fharsuing aig-e, agus co dhiubSi a cliordadh a bheachdan uile riut no nach cordadh, theoghadh do ehridhe ris air son an durachdais leis am bu glinath leis a bhi cur impidh air peacaich a bhi reidh ri Dia. Bu duine e a bha daonnan ceart .is neo-eisemeileach 'n a chainnt 's 'n a ghiulan, gixn cheilg no leam-leatas. Searmonaiche co- masach, is duine diadhaidh, ris an d' eis4 am mor-shluagh le tlachd; b'e sin Eachann. Mac Fhiona-hain.

Air. 4.

1913.

AM BAISTEACH ANNS NA DOIMHNEACHDAN.

An tusa an Tl a tha a' teachd no am hi sail agamn ri neach eile? Mata, xi, 3.

Bha Eoin a' Bhaistidli amis a' pliriosan an uair a chiiir e am flos so gu C'riosd. Chuir- earlli aims a" pliviosaii e le Herod, mac an (litiph athar. Tha e air a radii g-u robh eagal air Herod gum faodadli Eoin toiseacliadli air an t-sluagh fhudaraoliadli an agliaidh an luchd-riaglilaidli, agiis mar sin gti 'n do cliuir e an sas e m' an deanadli e eron. Cha robh ann an sin ach letlisgeul ; agus b' e an f hior aobhar air son an do ehuir e lamli air Eoin, o-n "n do s'babli e feiu is Herodias a bhean 's an t-sroin facail a thuirt Eoin mu tliim- chioll amposaidli. Thuirt e riutha anns an aodann g-u 'm bu ghnothuch narach dhaibh dol an cuideachd a cheile, agais gu'm bu elioir dhaibh dealachadh. Cha robh anns na thuirt Eoin ach an fhirinn ach bha e searbh le Herod an fhirinn eisdeachd ag-us thilg 6 Eoin anus a' pliriosan, los a bheul a dhun- adh.

Tha e eoltach gu robh cothrom aig a chairdean dol 'g a amharc agus fios a thoirt dha ciod a bha dol air aghaidh a muigh. Am measg nithean eile, dh' innis iad dha mu 'n obair a bha losa a' deanamh, agus b" e sin an uaigheachd a b' fliearr leis a chluinntinn. 0 'n uair anns an do bhaist e losa aig Jordan bha cridhe Eoin air a lionadh le gairdeachas do bhrigli gu 'm faca e am Messiah ag-us gu robh g^alladh Dhe d'a shluagh an impis a blii air a clioimh- liouadh. Bha doclias aig-e gu'm biodh riog-li- achd Dhe air a cur air chois gal follaiseach ann an uine ghoirid ; gTZ noehdadh am Mes- siah e fein le guit is tuagh 'n a laimh ; ag-us gu 'm faiceadh an saog-hal a chumh- aelid ann am breitheanas. Ach mar bha na laithean a' dol seachad 's nach robh e a"" cliiinntiun t'uaim an tairneanuaicli ris aii" robli fiuthair aig-e bliuail amharus e gu robh e ai)- a mhealladh agus nach b'e losa am Messiah idir; agus chuir e fios 'g a ionn- suidh, "An tusa an Ti a tha a' teachd no am bi siiil agaiun: ri neach eile ?"' Bhruchd tuiltean an as-creidimh air 'anam.

Tha euid de na h-aithrichean a' cuniail a macb nach robh teagamh sam bith aig Eoin fein a thaobh losa, ach gu 'n d' fhail-

nich creideamh na feadhnach a bha maille ris agus gu 'n do chuir e iad gu losa chum an inntinn a riarachadh. Ach cha "n 'eil dreach na firinu air a' bheaclid sin. A reir cunntas nan soisgeulaicheau is e Eoin a cliuiv a' cheist air losa agus is ann do Eoin a thug losa an fhreagairt. "Rachaibh agus innsibh do Eoin na nithean a tha sibli a' cluiuntym agus a' faicinn.'' Bha e duilich do na h-aitlirichean a chreidsiun gu 'm b' urrainn Eoin teagamli a ohur ann an losa an deidh dha dearbhadh cho soilleir fhaot- aiiin air a dhiadhachd aig amhainn lordain, far am faca e Spiorad Dhe a' tuirling mar chalaman air, agus far an cual e guth o> neamh ag radh, "Is e so mo Mhac'gradh- ach, anns am bheil mo nihor-thlachd." Ach tha anam an duine mar an euan; thig lion- adh is traghadh air, agus tha e bitheanta gu leoir a" tachairt ann am beatlia dhaoine naomh, g-u bheil an latha grianach air a leantuinn le oidjiche dhorcha; is dearbhachd ' nan nithean a ta siorruidh air a thoirt bhuapa le neoil dhubha an as-creidimh. Bu slioilleir creideamh Eliaih a,g-us bu laidir 'earbsa%nn an Dia an uair a thug- e dulainn do .shag-artan Bhaail air beinu Charmeil, ach c" ait an robh a chreideamh an uair a shuidh e fo'n chraoibh aiteil ann an diobhail misnich agus a dh' iarr e dha fein bas fha- ghail? Is aithne dhuinn uile ann an tonihaa air chor-eig-in an staid inntinn anns an robh , Eliah. an da chuid, air a" blieinn agus anns an fhasach; air chor agus nach ruig e leas ioghnadh a chur oirnn gu 'n do dhuisg teag- amh is amharus mu dhiadhachd losa anu an cridhe Eoin an la ud, ged nach robh teag-amh no amharus aige an uair a thubli- e, "Feuch, uan Dhe, a tha a" toirt air falbh peacaidh an t-saoghail." Eoin, 1,29.

Tha mac an duine air a dhealbhadh gu h-iongautach ; tlm a spiorad air a theannach- adh 's air a chlaoidheadh le tigh talmhaidli ar pailliuin anns am bheil e a'comhnuidh; agus niur "eil a' cholunu air ghleus fuilingidh an t-anam. Bu duine Eoin a bha cleachdte ri saorsa; chuir e seachad a bheatha roimlie so am measgi nam beann, a' falbh "s a' tighinn am measg- a eho-chreutairean mar a thoilicheadh e fein; bu duine ej mar an ceudna a choisrigi e feii? le 'uile C^ridhe do sheirbhis an Tighearna; ach a nis, an u-air a chuir Herod stad air "obair agus a dhuiu e suas e ann am priosan oillteil. gun chomas

14

aigie a ghutli a tliogail no pairt a ghabhail ami an obair an Tighearna, cliaill e "fliaigh- idinn ag'iis tliuit e ami an diobliail misnich. I^uidli leanii-dubli air 'inntinu, agus dli' I'has an saoghal clio dorclia dlia 's gu 'n do tliois- ich e air teagamli a cliur aim an cinnteachd Ban xiithean d' an d' thug' e (roimhe so fianuis. Tliacliair dha anus a' pluiosan direach mar a thachair do 'n fliaidli Eliali an uair a sliuidh e io'n chraoibli aiteil agiis a dli' iarr e bas fhagliail. Is aitlme dliuinn uile, ann ail tomlias, an staid inntinn so; am marbhan- taclid 's an sgios a thig air an anam an uair a tlia an saoghal a' dol 'n ar n-agliaidli is ciiisean a' dol eearr, agus a tha sinii -an impi,s a radii gii 'n do dhicliuimhnic!] Dia sinn. Olia 'n 'eil am BiobuU a" uochdadh dhuinn nan naomli mar dliaoiue iomlaii oir is leabhar na t'irinn e; acli tha e 'g an uochd- adh dhuinn mar dhaoine a blia cosmhuil ann an aigiie ruinn fein, agus cliuir an Sj)iorad Naomh ann an eridhe nan soisg'eulaicliean iomradh a dheanamli air as-creideamh Eoin ag-us air as-ereideamh Thomais cho mliaith ji ereideamh is eud is gradli nan daoine •diadhaidh sin a chum "s gu 'm biodh comh- fhurtaelid air a thoirt dhuiuiie a thainig 'n an deidh, ag-us a chum 's gu 'm biodh an eiseimpleir-san tarbliach a chum teagaisg, a chum dearbhaidh, a chum cronachaidh, a ■chum oilein do shluagh Dhe ann am firean- tachd *

"An tusa an Ti a tha a' teachd no am bi suil againn ri neach eile?"' An uair a lainig na teachdairean losa leis a' cheist so bha e 'n a sheasamh am measg dhaoine tinne a bha feitheamh ri leigheas. Cha do fhreag- ain e iad gus an do chriochnaicji e ann obair bheannaiclite a bha e a' deanamh, agus an sin thionndaidh e agus thubhairt e riu, "Rachaibh agus innsidh do Eoin na nithean a chunnaic ag-us a chuala sibh; tha na doill a' faotainn am fradhairc, na bacaicli ag im- eachd, na lobhair air an glanadh, agus na bodhair a' eluiiintinn, na iiiairbh air an dusg- adh, an soisgeul air a shearnionachadh do na bochdan.'' Is e so an fhreag-airt a thug losa daonnan orra-san a bha ag iarraidh comharaidh air a dhiadhachd, oir is ann air a toradh a dh' aithnichear a' chraobh. "Na h-oibre a tha mi a" deanamh ann an ainm m' Athar tha iad sin a' toirt fianuis mu m' thimchioll.' " Ged nach creid sibh mise oreidibh na h-oibre."' "Mur dean mi oibre m' Athar na creidibh mi." "Mur bithinn-sa air deanamh nan oibre 'ii am measg nach do rinn neaeh air bifch eile, cha bhitheadh peacadh aca." Cha d' thug e fianuis mu thimchioll fein ach leig e leis na h-oibre

cumhachdach a bha e a" deanamh fianuis a thabhairt, gu "ii do chuir an t-Athair uaithe e. Tha gniomharan na 's druightiche na argumaidean, agus an diugh fhathast is e an fhiauuis a's fhearr air taobh a' chreid- iiiih Chriosduidh, na h-oibre a tha e a dean- amh. Cha ruig an Eaglais a leas eagal a bhi oirre roinih cheistean nam mi-chreideaeh cho fhad agus is urrainn i an fhreagairi a thoirt dliaibh a tliuo- losa do Eoin, ao-iis cho fhad 's a tha toradh na fireantaehd a" leantuinn an t-soisgeil. Tha an soisgeul '.",■ a dluarbhadh fein mar chumhachd Dhe ann a bhi erutliachadh dhaoine as iir a chum dheadh oibre agus ann a bhi a' toirt nam marbh beo. Cha 'n 'eil galair air an . anam nacii leighis e. Ni e am meirleach onorach agus an drong-air stuama; cuiridh e riiaig air na deamhain a's miosa ann an eridhe mliic an duine; agus bheir e beo iadsaii a tha marbh 'nan easaontais agus 'nam peac- aidheau. Far an ruig a chumhachd tha e 'n a fhireantaelid, 'na naomhachadh, agus 'n a shaorsa. Cha 'n ann an diugh no 'n de a thoisich daoine air smuaineachadh gu bheil meadhonau eile air euslaintean an anma a leigheas cho mhaith ris an t-soisgeul. Shaoil Naaman nach robh eifeachd sani bith ann an uisgeachan lordain nach robh anns na h-aibhnichean, Abana is Pharpar. Ach air dha eisdeachd ri glioeas Dhe troimh bheul an fhaidli agus e fein a nigheadh ann an loi'dan, bha flieoil air a deanamh glan is geal. Cha dean na meadhonan eile a tlit daoine a' tairgsinn dhuinn ann an aite ai t-soisgeil ach gle bheag feuma do 'n anan bhriste, leointe; ach tha eifeachd is leigheas ann am facarChriosd agus ni e miorbhuilear a dh" fhairtlicheas air gacli leigh eile. At uair a thuirt Eliah ri sagartan Bhaail aii beinn Charmeil, "An Dia a fhreagi'as k teine, bitheadh esan 'na Dhia," mlieas an sluagh an dearbhadh cho cothromacli 's gu 'n do fhreagair iad, "Is maith a labhair thu. ' Searaidh obair is aobhar Chriosd anns an t-saoghal an diugh fhathast an dearbhadh sin. An Criosd a sheideas ann an cnamliaii tioram anail na beatlia, is e an Criosd sin mac Dhe. An soisgeul a bheir do dhaoine solus is neart ann an obair am beatha agus sitli is dochas aig- uair am bais, is e an soisg- eul sin soisg-eul na slainte. An eaglais a bhuanaicheas ann an oi'Bre fireantaehd is naomhaehd is graidh, is e sin eaglais an De bheo. Rachaibh agus innsibh do Eoin na nithean a chunnaic agus a chuala sibli.

Cha'n'eil teagamli nach do chuir ceist Eoin mulad air eridhe an t-Slaiiuighear oir cha toiffh le duine caomhail sam bith a bhi

15

faiciiiu caraid a' tuiteam arm au as-creid- eanili. Agiis a thuilleadh air siu noclrd Eoiii dha uacli robh air doig'h a bha esau a' gablr- ail air rroghachd Dhe a chiir air chois a' cordadh ris. Ged nach d' thubhairt e ami air elar an aodairru gu robh e air a mheall- adlr aiiir an losa bha lios aig losa, d' am bu leir a chridhe, gur e so a bha e oiallach- adli. Ach a dh' aiirdeoin na deuchainir a chuir Edin air,' cha 'n e inhain gu 'n do flireagair e e arm an doigh nach briseadh a' chuile bhruite ach ghabli e • a thaobh ann air hxthair au t-sluaigh. Bha inorair dhaoiire anus an eisdeachd an uair a thaiuig na teaehdairean o Eoin ag radh, "An trrsa an Ti a tha a' teaehd no am bi sriil againn ri neach eile," ag-us cha 'n 'eil teagamh irach saoileadh iad gu robh am Baisteach air a <;hreideamh a chall. Dh' innseadh iad an naigheachd sin an uair a rachadh iad dhach- aidh, agus am maireach b'e an aoir sgeul a bliiodh air feadh na duthcha gii 'n do thuit Eoin air falbh o ghras. Chunnaic losa na smuaintean a bha 'ir an cridhe ag-us a chum Eoin a dhion o "rr droch thuaileas a dh'- fhaodadh iad a thoga.il air, chaidh e air ball as a leth ag^is thoisich e air a chliri inirseadli dhaibh, '' "N am measg-san a rugadh le mnaoi, cha 'r. 'eil na 'a mo na Eoin." Cha leigeadh c leo smuaiirtean cearr alt.rum a thaobh a charaid a bha "n a dhuine dileas. eudmhor, agus aig nach robh run eile 's an t-sealladh aelr slighe an Tighearn a dheanamh dir- each. Ged nach bu leir dhaibhsan cridhe Eoin bu leir dhasan e, agus bha hos aige nach ann o pheacadh na o dhroch aobhar sam bith a dh' eirich teagamh is as-creid- eamh 'n a chridhe, ach o end 's o bhristeadh- driil nacli robh rioghachd Dhe a' teaehd na bu luaithe. Cha b'e cioir dilseaehd ach eion faigliidinn a dhuisg aniharus anir an inntinn Eoiir mu thimchioll Chriosd. Ceart mar a bhruchdas tonnan na fairge 'ir an caoribh geala air sgeir-mhara, 'g a folach as an t- sealladh mar nach biodh i idir ann, ach an ath mhionaid, an uair a shiolaieheas an t-ou- f halh, a clrithear air sgeir 'n a seasamh anns a' chuaM, daingean is neo-ghluasadaeh mar bha i riamli, mar sin bha cridhe Eoin. Ged a blrruehd tonnan an as-creidimh thairis air car mionaid, bha an duine seasmhacli mar a' charraig; agus a cMonn gu 'm bu leir do losa eud is dilseaehd a charaid ghabh e a tliaobh, agus cha leigeadh e le caclr coire fhaotainn dha 'n an cridhe. Is e so aon de na coniharaidhean a tha na soisg-eulaich- ean a" toirt dhuiirir air caomhalachd losa is uaisle a naduir. Blia e daoiriian deas gu dol as lefch a ehairdeaii, air lethsg'eul a ghabhail

au uair a bhiodlr daoine 'g an diteadh, agus i'alluinn a ghraidh a thilgeadh thairis air am failinirean. B' fhearr leis sealltuinn air ira bha anirta de 'n or seach air an umlia, air na bha annta de 'n chruithneachd seach air a' chogull.

Aorr ni tha an naigheachd so a' teagasg dhuinn, ag-us is e sin, ar ceistean 's ar duil- eadasan a tlroirt gu Criosd mar rinn Eoin. An rrair a bhuail teagamh is amharus e, cha d' fhan e 'n a thosd, a' beachd-smuain- eachadh air nrfchean air an robh eagal air caiunt a chur, aeh chaidh e gu Criosd leo ao'us fhuair e freag-airt. Na 'm biodh a shluagh a' dol gu Dia aim an urnuigh mu gach ni a fchios a' cur dragli orra cha bhiodlr an as-creideamh buan. Anirs an dorchadas dh' eireadh solus aeus lasadli Dia an lochran.

SUSI IS CUMAH.

B'e SUSI is CUMAH dithis de na daoine dirbha a ghiulain coip an duine urramaicli, Daibhidh Mac An-Leiglr, o mheadhon Africa far an do shiubhail e a dh' iounsuidh a' chladaich far air deachaidh a eliur air bord na luinoe a thug dhachaidh do Shasunn e. Their cuid de dhaoiue nach 'eil iochd no oiroir ann an sliochd Haim, ach tha air gniomlr ciatach a rinn an dithis dhaoine ud a' dearbhadh gu robh an cridhe cho geal ris an t-sneachd ged a blia an craicionu dubh. Cha "n urrairrir an t-Etiopaeh a chraicioim a mhuthadh ach, coltach ris an duine g-heal, tha e baigheil ris an fheadhainn a tha baigheil ris.

Bha Daibhidh Mae An-Leigh caoimhneil ris an t-sluagh aineolach blrorb am nieasg an deachaidh e le soisg'^ul na sith, agus thomhais iadsan dha leis an tomhas a thug e dliaibh. Chaidh e thuca mar charaid is mar bhrathair, agus ghabh iad e gu 'n cridhe. Rachadh e gian fhiamh gun eagal am measg threubhan borb ris nach faodadh na BOERS am beatha earbsadh, agus cha chuireadh iad corrag air, a chi.onir gu robh fios aoa gu'm bu charaid dhaibh e. Cha robh doigh aig na BOERS air an duine dhubh a riagliladh ach a leor de'n chuip a tlroirt, dha, ach ghabh an soisgeulaiclie caomh doigli a b' flreiarr. ChoLsinu e iad le gxadh is caoimlr- neas ; a' buirntaiun riu, cha 'n ann mar bhruideair na machrach ach mar dhaoiire a liha air an cruthachadh ami an ioralraigh Dhe agus a bha cosmhuil ris fein 'n an aigne.

Tha H. M. STANLEY, a chaidh air a thoir an uair a bha e. air a chall do 'n

16

t-saoghal fad bliliadlmachan aim an eiidhe Africa, agus eagal air daoine nach robh e beo, ag iunseadh, anns an leabhar a sgTiobh e m' a thurus, mu chag'arsaich a chual e eadai' na compauaieli dhublia a blia eomlila ris fein agiis companaifh Dhaibhidh Mhic an-Leigh; agus tha e 'g radh gu 'u do chuir iia cbual e naire air. Choimeas iad sinn., ars' esaii, r' a cheile agus dli' aontaich iad le aoii ghufch nach robh annam-sa ach duiiie dona laimh ris an fliear eile. Thuirt mo sheirbhisich fhein ri each, Tha 'ur maighstir- sa 'in a dhuine toaith, 'n a dhuine fior mhaith; tha a chridhe geal is blath, agus eha bhi e 'g 'ur bualadh; ach tha ar maighstir-ne cruaidh ag-us cho teth ri teine.

C'ha robh duine d'a dhaoine fein dluth do Dhaibhidh Mac An-Leigh an uair a thainig a' chrioch air. Bha an spiorad toil- each g'ed a bha a' bhodhig lag, agus lean e air a thurus gus nach b' urrainn dha seas- amh air a cha-san le pian is laigse. Ach dh' eiridinn SUSI is CUMAH e le lamhan caomhail, agus fhuair e g-ach aire is comh- fhurtaehd a b' urrainn iad a thoirt dha. C'heangail iad buird fhiodha r'a cheile agus chuir iad 'n a shineadh e air leaba fheoir air na buird. Chroch iad an leaba sin ri cabar laidir ag-us chuir iad air an guailnean i; agus mar sin ghiulain iad e air a thurus fad mhoran laithean. C'ha robh an t-slighe soirbh; bha an duthaich air a bathadh le uLsge; agus bhiodh iad, air uairean, fodha gu ruig an oruachan fad an latha. Bha teas na gi-eine deuchainneach agus chroch iad plaide ris a' chabar a chunmil a gathan 6 'aod- aiin. An uair a chunnaic iad gii robh a' chrioch dliith agus nach b' urrainn dhaibh a ghiulan gun a ghoirteaohadh thog iad bothan beag anns am faig-headh e tamh. Rinn iad leaba dha le biorain is feur agus chuir iad am bocsa chungaidhean r'a thaobh Shiubhail e an oidhche sin, air a ghliiinean ag urnuigh. B'e na briathran mu dheireadh a sgriobh e, "Beannachd Dhe do neaeh sam bith, Breatuunach no Turcach, a leig'hseas truaighean is creuchdan Africa."

Anns a' mhaduinn chuir a chompanaich an comhairle r'a cheile eiod a dheanamh iad r'a .chorp. Dh' aontaich each le SUSI is CUMAH gTi 'n cuireadh iad dhachaidh e. Dh' fhosgail iad e agus thiodhlaic iad a chridhe aig bun craoibhe. Thiormaich iad a' chorp anns a' ghrein fad cheithir la deug, 'g a shuatliadh le salann is branndai, agus an sin phaisg iad ann an aodach e. Air uachdar an aodaich chuir iad rusg ehraoibh; cheangail iad an t-eallach ri cabar ; agus chuir iad an aghaidh air a' chladach, 'g a

ghiulan ma seach air an gauiluean. Bha an t-astar f ada 's an t-slighe duilich ; bha iad eorr is mile de mhilteau o bhaile puirt (eha robh iad ann uile gu leir ach ocliduar), ach ged a bha an t-astar mor bha bha an gradh na bu mhotha. Fad naoi miosan ghiulain iad e thar aibhnichean is mhon- aidhean, troimh choiltean is bhealaichean, am measg threubhan do nach robh maith dhaibh innseadh eiod a bha iad a' giiilan, gus an do liubhair iad e d'a dhaoine fein ann an Zansibar, far an do chuireadh air bord luiuge e gu Sasunn. Am bheil gniomh eile ann an eachdraidh an t-saoghail a blieir barrachd air gniomh nan daoine gaolaeh so? Air uachdar na h-uagha aig Daibhidh Mac . An-Leigh ann an Abaid AVestminster, far a bheil e air adhlaiceadh maille ri righrean is maithean na tire tha na facail air an g-earradh ann an cloich.

Air a thoirt le lamhan cUleas

Tlmr muir is tlr.

URIM IS TUMIM.

Ciod a tha na facail so a' eiallachadh ? Tha e coltach nach robh ann an Urim is Tumim ach disteau leis am biodh an t-ard-shagart a' tilgeadh chrann. An uair a bha Aaron air a choisrig'eadh chum na sagartachd bha e air a sg-eadachadh le culaidh riomhaich, mar chomharadh do 'a t-sluagh air naomhachd a dhreuchd. Thugadh dha uehd-eideadh, agus ephod, agus falluinn, agus crios. Air an uehd-eideadh, aparan a bha air a dheanamh anabarrach maiseaeh le h-6r is seudan luach- mbor, bha poca anns an robh na distean uaomha so, Urim is Tumim, air an gieidh- eadh'. Agus b'e aon de dhleasdanais an ard- shagairt na eroinn a chur gaeh uair a bu mhaith leis eolas fhaotainn air toil leho- bhaih a tliaobh ni sonruichte air bith. Ach uigh ar n-uigh chaidh an eleachdaclh so a chur as agus eha chluinnear a' bheag de dh' iomradh air Urim is Tumim o linn Dhaibhidh. B'e an t-aobhar air sin gu 'n d' eirich faidhean suas leis an robh Dia a' deanamh a tlioil aithnichte d'a shluagh ann an doig'li a b' fhearr. Cha robh femn tuill- eadli air eroinn nan sagartan an uair a thoisich Dia air labhairt air mhodh ur le beul nam faidhean. A thaobh nach robh iad air an cur gu feum fad iomadh linn bha na distean uaomha air an call, agus anns an teampull ur a bha air a thogail an uair a thainig Israel air ais a braighdeanas Bha- biloin cha robh aite aca tuilleadh am measg nan nithean ro-naomh.

Air. S.

1913.

MADUINN NA H-AISEIEIGH.

Thubhairt losa rithe, Na bean rium, oir cha deuchaidh mi fathast suas a chum am Athar.

EoiN. XX 17.

Am uieasg na feadhnacli a lean Io.sa gii Calbliari clia robh aon a bu tnrsaiclie cridhe na Muire Magdalen. Cha b' ann gun aobhar a ghradhaich i e, oir leighis e i o ghalair a bu mliiosa na 'm ba.s.

Thug- losa suas an deo mu thii uairean air feasg-ar Di-haoine; agus do bhrigli gu 'n deacliaidh 'adhlacadh le cabhaig m' an tig- eadli Sabaid naomh na Caisg* (oir blia Sab- aid nan ludhach a" tuiteam air Di-sathuirne), blia eag-al air Muire 's air na mnathan caomJi eile nach d' fhuair a chorp an t-urram a tha dligheacli do 'n mhar'bh. Cliuir lad r'a cheile gu rachadh iad a dh' ionnsuidh na h-uaiglie, an uair a bhiodli an t-Sabaid seachad, agus gu 'n lingadli iad an corp naomli le spiosraidh. Cha "n 'eil e coltach gu 'n do smuainich a dheiseiobuil dol a shealltuinn na h-uaiglie. Theagamh gu robh fhios aca gu 'm biodh e cunnartacli dhaibh sin a dheanamh, oir bha freiceadan air a chur oirre le 6rdug-h nan ard -shag-art an agus nam Pharasach. Ach tliilg an gradh iomlan a blia ann an cridhe nam ban a mach an t-eagal, agus moch air maduinn a' cheud la de 'n t-seachduin chaidh iad a dh' ionn- suidh na h-uaighe mu bhriseadh na faire. An uain a rainig iad an t-aite chunnaie iad gu robh an uaigh falamh agus a' chlach a bha air a leigeadh oirre, air a carachadh as a h-aite. Bliuail eagal Muire gu 'n do rinn a naimhdean eas-urram air ehor-eigin air corp an t-Slanuiglieir, agus phill i do 'n bhaile le cabhaig' a dh' innseadh do Pheadar 's do Eoin mar a bha. Chaidh iadsan a dh' ionnsuidh na h-uaig-he niaille rithe agus chunnaie iad gu robh an uaigh falamh mar a thubhairt i ; na lion-aodaichean agus an neapaicinn a bha ni'a cheann air am fagail innte, ach ann an aite air leth. An ceann gTeis, air dhaibh an guothuch iongantach a raunsachadh cho mhaith 's a b' urrainn daibh, chaidh Peadar is Eoin dhachaidh ; ach dh' fhan Muire aig taobh na h-uaighe a' gul. Air dhi suil eile a thoirt a steaeh do 'n

uaigh chunnaie i da aiugeal ann an trusg- anan g-eala, fear aig a' cheann, agus fear aig na casan, far an do luidh corp losa ; agus thubhairt iad ritlie, "A bhean, c' ar son a tha thu a' gul?" "A chionn," ars' ise, "gu"n d' thug iad air falbh mo Thighearua, agus nach 'eil fhios ag-am c' aite an do chuir iad e." Co dhiubh a chual i tartar coi.seachd air a ciil no chunnaie i 'fhaileas air an talamh, thionndaidh i ag-us chunnaie i duine 'n a sheasamli laimh rithe. Shaoil i g-u'm b' e an garadair a bha ann agus thubh- airt, i ris, "Ma thug- thusa air falbh e, innis dhomli c' aite an do chuir thu e, agus bheir mi leam e." Ach b'e losa fein a bha ann, agirs mar bhuaehaille maith a ghairmeas a ehaoraich fein air an ainm thubhairt e an aon fhaeal, A MImire. Bu leor am facal sin ; dh' aitlmieh a eluas a ghuth ged nach d' aitlmieh a suilean a chruth, agus leum i 'g a ionnsuidh chum; a glilaeadh 'n a lamli- an, le moit is solas. Ach tharruing esan air ais agus thubhairt e rithe, "Na bean rium; oir cha deachaidh mi fathast suas a chum an Athar."

Tha da ni anns an eaehdraidh so air am bu mhaith leinn beagan fhaeal a radh:

(1) Ciamar nach d' aithnieh Muire losa.

(2) C ar son a thuirt e rithe, Na bean rium .

I. Ann an aon doigh, bha e furasda gu leoir do leithid Muire mearaehd a dheanamh. Bha a h-inntinn troimh elieile; faodaidh e bhith iiaeh robh an latha soilleir; faod- aidh e bhith g-u robh sgleo air a siiilean le sileadh -nan deur air ehor 's nach faca i e gu oeart; air neo faodaidh e bhith nach do sheall i idir air, a chionn nach d' thainig' e 'n a h-inntinn gu'm biodh neaeh sam bith anns an aite ud air uair cho moch ach an garadair. Tha sin uile fior; aeh faodaidh e bhith mar an eeudna nach e cion fradh- airc no dorehadas na maidne a b' aobhar nach d" aithnieh i losa, aeh an t-athai-rach- ad|h a thainig air a chorp anns an aiseirigh. Rinn feadhainn eile a' cheart mhearachd a rinn Muire; cha d' aithnieh iad e an tois- eaeh. Cha robh troimh-cheile ann an inntinn na dithis d' an d' fhoillsich e e fein air an t-slighe gu Emmaus; cha b' ann anns a' chamhanaieh a thainig- e thuca ach ann an solus glan an fheasg-air; ach bha an

IS

suilean-san cuideaclid air an cumail agus cha d' aitliuicli iad e gais an do bliris e aran maille riu. Uair eile, sheas e air an traigli aig muir Tliiberias agus lab hair e ri seachdnar de na deisciobuih ach cha d' aith- uich fear seach fear dhiubh e an toiseach, gus an deacliaidh "Eoin gradhach 'n a fhair- eachadh, agus an dubliairfc e, "Is e an Tig-h- earna a tha ann."' Uaith so faodar a thuig-- sinn gu 'n d' thainig atharrachadh mor air corp losa an deigh na h-aiseirigh; bha a chorp feola air a dheanamh 'n a chorp spior- adail, air chor ag-us gur ann le buadhan eile seach an t-suil chorparra a chitheadh agus a dh' aithnicheadh a shluagh e.

II. Car son a dh' iarr e air Muire gam beantuinn ris? Cheadaich e do Thomas a lamlh a <Amv air. Dh' iarr e air a iaheuran a ■chur air larach nan lot a bha 'n a chasan agias 'na lamhan. Car son a thoirmisg e do 'n dara neach an ni a cheadaich e do 'n neach eile? Tha sinn an duil gur e so an t-aobhar; nacli e an aon ni idir a bha, aig Muire agus aig Tomas anus an t-seall- adh. Dh' iarr Tomas beantuinn ris a chionn nach robh e f hathast a' creidsinn ann an deagh sg-eul na h-aiseirigh, agus cheadaich losa dha sin a dheanamh a chum a chreid- eamh a dhusgadh. Cha b'e sin an suidh- eachadh inntinn anns an robh Muire; an uair a ehunnaic i an Tighearna leum a <'ridhe an taobh a stig-h dhi le gairdeachas, agus shin i mach a lamhan los a ghlacadh "n a broilleach, mar nach duraiehdeadh i deal- achadh ris tuilleadh. Ach tharruing losa air ais agus thubhairt.e rithe, "N"a bean rium." Tha am facal Greugais a sgriobh Eoin na's laidire na 'm facal Gaidhlig, hemi ; tha e a' ciallachadh, Na gleidh mi, no na cum ag'ad mi ; oir ehunnaic losa gur e sin a bu mhaith le Muire a dheanamh. Chronaich e i, ma. ta, a chionn gai 'm f aca e nach do rainig i eolas a b' airde air no eolas a dhaonnaclid, aguis a chionn gu 'n do nochd i dha gnr ann air mliodh corporra a bha oean- gal aice ris. Ag-us dh' flieuch losa r' a theagasg dhi leis an fbacal ud, an fhirinn a chuir Pol auns na briathran, "Ged a h' aithne dhuinu Criosd a reir na feola gidh- eadh a nis cha "n aithne dhuinn e mar sin na 's mo." 2 Cor. o, 16.

-:o:-

DUSLACH NAN EIGHREAN.

Am measg gach cobhartach eile a thachair air bodach na sluasaid anns an linn so, fhuair e ann an uaimh anns an Eiphit cho

mhaith ri da fhichead corp; agus 'nam measg sin bha cuirp nan righrean a bha air a' clirun,' an uair a bha clann Israeli anu an Goshen. Ged a tha corr is tri mile gu letli bliadhna o dh' fhag spiorad Pharaoh a tlii^h talmhaidh, faodaidh tu, ma tlieid thu air thurus do 'n Eiphit, duslach an rig-h fliaicinn ann am Museum, a tha dluth air CAIRO ; agus gun do thigh fhagail idir, faodaidh tu a ghniiis fhaicinn anu an dealbh fior. Ni iougantach da-rireadh, gu "m faod sinne sealltuinn air na ceart agliaidheau air an do sheall loseph is Maois, ag-us gur aithne dhuinn, gus an fhicheadamh cuid de 'n oirleach, am fad a bha ann an sron Pharaoh. Ach urram d' an dlighear urram; ma tha sinn cho eolach air cruth is aogasg dhaoine a tha marbh na miltean bliadhna 's a tha sinn air cruth is aogasg ar seanar, biodh urram sin aig bodach na sluasaid, a tha cho dichiollach a" ruamhar ann an ionad- an iochdrach na talmhainn feuch ciod an t-ionmlias a gheibli e. An uair a fhuair e na cuirp ud, thog e an dealbh agais laimhsich e iad cho curaniach 's gied a b' fliiach iad an eiidthrom de dh' or.

Ann an ,1881 thug- ME. MASPEEO, pgoil- ear a bha rannsachadh .seanu eachdraidh na h-Eiphit, fainear gu robh morau de sheann trealaich air a reic anns a' bhaile le teag-h- lacli Arabach. Bha ceathrar bhraithrean ann ; ag-us an drasd 's a rithist thigeadli iad a steach do 'n bhaile, a reic os iosal seann nitlieau a bhuineadh do dh' uaighean righrean. Fhuair MR. MASPEEO greim air cuid de na rudan sin, ag-us anns a' mhion- aid dh' aithnich e gu robh fhios aig a cheathrar ud c' aite an robh cuirp nan righ- rean am folach. Chuir e roimhe gai'm faig-h- ead!li: e Ibhuapa an fhorfhais a bha dhitli air; ach cha robh sin furasda dha, oir bha na h-Arabaich cho gleusda ris fhein agus bha fhios aca gai "n cailleadh iad am beathachadh na 'n deanadh iad am faosaid ri bodach na sluasaid. Bha e an ag-haidh an laglia cuirp a reic; agus air do MR. MASPERO dearbhadh fhaotainn gu 'n do reic am bratli- air a bu shine fear no dha, chuir e anns a' phriosan e. Cha b' ann uile gu leir air ghaol an t-Arabacli a pheanasachadh a rinn e so, ach an driil g-u 'n aidiclieatlh e agus gu 'n innseadh e e' aite an d' fhuair e iad. Ach bha AHMED ABD-ER-RASUL diorr- asach, agus ged a mhaoidli iad fheoil a bheubanacliadli agus an sin a chrochadh cha 'n fhosgladh e a bheul. Dh' fheueh iad gach seol a b' aithne dhaibh air an diomh- aireachd fhaotainn bhuaith; dmiodaich iad e is chuip iad e, ach bog is cruaidh mar

19

• dh' fheucli iad ris fad da mliios, dli' fliairt- Jicih. e orra. AcK blia fear eile d'a bhraitli-

rean nacli robli clio danarra, air ueo a blia na bu shanntaiche. An comain siiim airgid .a thairg- MR. MASPERO dlia dli' ionis e c" aite an d' fliuair iad na euirp, agus dli'- aontaicli e an rathad a slieoladh dha do 'n uaimli. Gus an latha diugh cha 'n 'eil fbios ciamar a fhuair an teag-hlach ud an t-eolas diomhair a bha aca.

Faodar an corr innseadh mar a dh' innis am fear, a diuir MR. MASPERO an cois an Arabaieli e. " Thainig sinn,'' ars' esan, "gu slios na beinne agus rainig sin creag anns an robh toll, so troig-liean air gach taobh. Bha an toll air a gliearradh anns a' clireig', da fhichead troigli. Aig ceann an tuill dhor- cha so bha trannsa eile air a ighearradh anns a' chreig", naoi eeumannan air fad; agus aig ceann an trannsa sin bha tranu.sa eile a' tionndadh a steach do chridhe na beinne, anns an robh seomar a bha tri troighean fichead am fad, tri troighean deug an lend, agus se troighean an airde. Clio luath 's a sheas mi anns an t-seoraar chunnaic mi cist- eachan 'nan seasamh ris na ballachan; agxis bha uiread dhiubh ann "s gu 'n do theab mo

• chridhe leum^ as a chochull le gairdeachas. Las mi solus agus anns a' mhionaid thuig- mi, leis na bha air na cisteachan de dh' or agus le oomharaidhean eile a thog mo shuil, g-u 'm b'e righrean is maithean na h-Eiphit a bha agam. Gun uine a chall chuir mi luim air

,au ionmhas a thoirt air falbh do CHAIRO. Thuara«dalaich mi tri cheud Arabach a giiiulan nan corp; meirlich. gach mac math- ar dhiubh. Shuain mi aodach mii na cisteachan is cheangail mi iad le buill, agus mar sin g-hiulaineadh iad a dh' ionnsuidh nam bataichean a bha feitheamh orra air an abhainn. Bha da bhuidheann de na h-Arabaich air an cur leis gach ciste; buidheann 'g-a giulan agus liuidheann eile la'cumail .suil air na fir-ghiulaiu ; meirleach .a ghlacadh a" mheirlich.

Am nieasg nan corp so bha corji SETI I., an rig'h do nach b' aithne Joseph ; RAMESES 11., an rig-h a rinn g'eur-lean-

.mhuinn air cloinn Israeil : a nighean THERMUTIS NEFERARI a shabhail Maois

.ag-us a thog e mar a mac fein; agus THOTHMES III., an righ a smachdaich na treubhan a bha ann an tir a' g-heallaidh, da

■ cheud bliadhna m' an do rugadh Maois.

Bha innleachd aig na h-Eiphitich air euirp nam marbh ung-adh le spiosraidh is

• oladh is stuthannan eile, air chor agus gu 'n deanadh an fheoil 's na enamhan r'a cheile

fad mhiltean bliadhna. B'e a' cheud chiste a dh'fho.sgail MR. MASPERO a' chiste anns an robh THOTHMES III. Bha aireamh mhor de shlatan aodaich air an suaineadh uime, agus bha 'ainm air a sgTiobhadh air an aodach-mhairbh le snath oir. B'e so curaidh cho laidir "s a bha riamh air rig-h- chaithir na h-Eiphit; thuig e Siria is Ciprus is Ethiopia fo chis; agus sg-aoil a dhiith- aicli a oriochan gu mor r'a linn. Bha e air a radh g-u robh eagal aig an t-saoglial uile roimh ghniiis, ach cha'n fliacas a ghnuis 0 chionn tri mile is se ceud bliadhna gus an do sheall MR. MASPERO oirre ann an 1881. Ach bha corp Thothmeis cho tioram, brisg-, 's nach d' fhuair e cothrom ceart air a dhealbh a thogail, m'an do thuit e 'n a smur. Chuir so a leithid de charraid air MR. MASPERO 's nach d' fhosgail e each gu 1886; air eagal gu 'n eireadh an tubaist cheudna dhaibh. Anns a' Bhiobull tha am flur air a g-habhail mar shamhladh air na nithean nach mair ach seal agnis air giorrad laithean mhic an duine; 'An duine mar fheur tlia, a laithean; mar bhlath na maeh- aracli, mar sin fasaidh e fo bhlath; oir gabhaidh a' ghaoth thairis air agus cha bhi e ann." Ach gad a (huit corp THOTHMEIS 'n a dhuslach 's 'n a Inaithre leis a' cheud oiteig- de 'n ghaoith a sheid air, bha na dithein a bha air an cur anns a' chiste r'a thaobh cho f allain urar 's gu 'n deanadh MR. MASPERO a mach an dath. Rud eile gle neonach, fhuair e speach ann an ciste- luidhe an rig-h. Bha i, a reir coslais, air a taladh innte le aile nam fluraichean m' an deachaidh a dunadh. Lean an speach r' a cheile ged a thuit an righ 'na emiir; a dh' aindeoin neart a ghairdean, g-readhnach- as a thighe, agus gloir a bheatlia, cha robh THOTHMES cho buan ris an speach.

Ann an 1886, an lathair fhianuisean dh'- fhosg-ail MR. MASPERO a" chiste anns an robh RAMESES II., an righ uaibhreaeh a rinn fair is geur - leanmhuinn air cloinn Israeil. B'ha- e 'u a righ seachd is tri fichead bliadhna ag-us bha e dluth air ceud bliadhna 'n uair a thainig a' ehiioch air. Bha coslas na h-aoise air a chorp; bha sg-all air a cheann ; bha a chiabhagan is fheusag liath. Cha robh e 'n a dhuine mor no tiugh, ach bha 'uchd 's a ghiiaillean leathann. Bha ceann fada air; mala iosal; suilean beaga domhain ; is sron fhada, thana, chrom. Bha deud maith aig*, agus ged a bha fhiaclan cosgte bha iad geal. Peirceall laidir ; leth- cheann is smig fhada; bilean tiug'h; is cluasan cruinn, a' seasamSh a mach o cheann. Bha tuill 'na chluasan air am biodh ailbheag-

20

ail riomliach an orochadh. mar chluasanbhau. Eadlion ann an rioclid a' mhairbli, blia smaclid is ug-lidarras rioghail, uabliar, is an- ioclid, is danarrachd, air an deargadh air 'aodann. Ann an eiste eile fliuaradh a mliac ao'iis tlra am mac 's an t-athair cho coltacli r'a clieile ri da sgadan. Tha am Pharaoh a blia air a' chrun 'nuair a dh' fhag- claun Israeil an Eiphit fo ghlais anns a' Mhuseum ud cuideacM. Cha 'n 'eil e air a radh ann an leabhar Ecsoduis (ged a tha moran dhaoiue an duil gu bheil), gu 'n deach- aidli an righ a bhathadh anns a' mliuir maille r'a laochraidh is 'eachraidh. Aeh eadhon gied aire sin a' ehrioch a Ihainig air, dh' fhaodadh a chorp a bhi air ung-adh le spiosraidh, 'n uair a fhuaradh e, agus a bhi air adhlacadh maille r'a athraichean. Ciod air bith a' ehrioch a thainig air, co dhiubh a bhathadh e no thainig am bas air "n a leabaidh, tha e nis anns a' Mhuseum ann an GISEH, fo iueliar "s fo ghlais.

Cha robh rioghachd anus an t-seann t- saoghal a bha air a filleadh a sbeach ann an eachdraidh sluagii an Tighearna mar bha an Eiphit. Canaan agus an Eiphit ! nach iomadh smuain a thogas na li-ainmean sin ann an cridhe na feadhnach a tha eolach air briathran a' Bliiobuill; an dara h-aon, tir a" giieallaidh, 's an t-aon eile tirnadaorsa; an dara h-aon 'n a samhladh air an Jerusa- lem Nuadli, cathair Dhe far am bheil na naoimli a' rioghaeliadh, 's an t-aon eile 'na samhladh air an t-saoghal a tha 'n a luidhe aim an aingidlieaehd ; an dara li-aou ' n a samliladh air an fhois a tha feitheamli air sluag-h an Tighearna, 's an t-aon eile 'n a samliladh air aa tir chein far nach eil toil Dlie air! a h-aideachadh; an dara h-aon 'n a li-earlais air saorsa ghlormhor cloinne Dhe, 's an t-aon eile 'n a li, -earlais air carraid is cuiblirichean is tuarasdal a' pheacaidh. Ach ged a ghabh na cinuich boile agns a dh'- eirich righrean na h-Eiphit an aghaidh lehobhah agus an aghaidh a shluaig-h, faodar a radh uimpe mar thuirt am faidh leremiah mu Bhabilou, gu robh i "n a cupan oir ann an laimii an Tighearna. Molaidh eadhon fearg an duine Dia, agus bha an Eiphit 'na meadhon air riiintean an De bheo a choimh- lionadh, g-ed nach robh fhios aice air. Oir da uair, ann am freasdal Dhe, thug i fasg- adh d'a slieirbhisich. Thug- i fasg-adh do shliochd Abrahaim, an am na g-ainne 's an acrais, 's mar sin thearuinn i sluagh taghta Dhe; agus anns na laithean deireannaeh thug- i fasgadh do losa o chorruich Heroid, agus mar sin thearuinn i a rithist aon- uiiffta Dhe.

LAOIDH COMANACHAIDH.

'N uair dhearoas mi air crann nam buadh Air an do cheusadli Rig-h na Gloir, Measam^ gach buannachd mar ni truag-h, 'S is tair 's is fuath learn m' uabhar mor.

Gu 'n deanainn uaill, nar leigeadli Dia, Ach an crann-ceusaidli Chriosd 's 'n a ghraSr 'S gacli ni air am bu mho mo mhiadli, Lan striochdam, e d'a fhuil 's d'a blias.

Gach lamli, gach cas, a cheann, 's a chliabb Tha 'sileadh broin, le gradh d'a reir; Gradh 's bron cho mor am facas riamh, No crun cho briagh de dhroighionn g-eur?

Ged a bu leam air 'fhad an saogh'l, Bu thiodhlaq e gu tur ro clirion; Bu neo-ni truag'h mar dhiol d'a ghaol Mo bheatha, m' anam, is gach sion.

Bha an laoidh so air a sgi-iobliadli anns- a' Bheurla leis an Urramach Isaac Watts; agus air a tionndadh gu Gaidhlig le Mghr. Iain Mac Ille Bhain .

Rug-adh Isaac Watts ann an 1671 agus chaocliail e ann an 1748. Duine beag aig an robli cridhe mor. Bha a spiorad togarr- ach ach bha fheoil anfhann. Bu ghann a bha e coig troighean a dli' airde, agus bha e truagh easlainteach a' chuid mhor d'a bheatha; aclii a dh' aindeoin anmhuinneaehd a bhodhig bha e air a chunntas am measg nan searmonaicliean a b' fhearr an Sasunn 'na latha. Sgriob'h e moran leabhraichean air nach 'eil cuimhne an diug'h, ach cha teid cuid de na laoidhean a sgi'iobli e air dhichuimhne gu brath. Is e Watts a sgriobh. an laoidh mhaiseacli ud,

0 Dhe, ar cobhaii' anns gach linn, Ar doigh 's an tim ri teachd, Ar didein thu o 'n ghaillinn gheir, 'S ar dachaidh shior gu beachd.

Riun e mu choig fichead laoidh, ach ged nach 'eil bias na snas air cuid dhiubh tha feadhaiun eile a bliios cho buan ri sailm. Dhaibhidh. Is e Watts a rinn an laoidh. Bheui-la a tha air a steidheachadh air II. Tim. I. 12, agus air a tionndadh o 'n Bheur- la gu Gaidhlig: —

Cha 'n aobhar naire leam-sa Criosd, Na 'chuis a dhion gu beachd: A crann a cheusaidh ni mi uaill Geilleam gach uair d'a reachd.

Air. 6.

1913.

AN DEAGH SGEUL.

Cia maiseach air iia slsibhteatn casan an ti a iha t-abhairt dea.gUi sgeil, a tha cur an ceill slthe ; a tha, tabhairt deagh sgeil air maifh, a tha cur an ceill slainte ; a tha 'g rddh ri Sion, Tha do Dhia 'im rlgh\

Is.ilAH LII, 7.

An uair a sgriobli am faidli na biiatliran so bha Israel ann an daorsa chruaidh ann an tir nan coimheach. Chaidli an riog'hachd air seaeliaran agus thug leliobliah thairis i do lamhaai! a naimhdean. Tliainig righ Bha- biloin oirre mar thuil; leag- e lerusalem gu lar, agus thug e air falbh am pobiill taghta 'n am priosanaioh d'a dhuthaidli fein. Bha ua h-Iudhaich 'n an sluagh uaibhreach agus bha e mar shaighead 'nan cridhe, cas Bha- biloin a blii air amhach Israeil; cinneaeh neo-dliiadhaidh is neo-thimchioll-ghearrta a bhi deanamh Shioin 'n a salohar agus 'n a diu an lathair an t-saoghail. Tha an salm- adair a' cur an ceill faii-eachduinnean a luchd duthcha 'n uair a thugadh air falbh iad o'n bhaile naomli, am baile ris an abradh iad, lomlaine na maise, Aoibhneas na tal- mhainn uile.

Laimh ri aibhnichean Bhabiloin, B'ann an sin a shuidh, agus a ghuil sinu, An uair a chuimhnicli sinu air Sion. Air na craobhan seilich 'n a meadhon Chroch siun ar clarsaicliean.

Cionnus a sheinneas sinn oran lehobliah Ann an tir choimhich?

Ma dhi-chuimhnidieas mise thusa, a Jeru- salem

Di-chuimhnicheadli mo lamh dheas a seol- tachd.

Leanadh mo theangadh ri m' ghial, Mur cuimhnich , mi ort, Miu- fearr leam lerusalem Na m' aoibhneas a's airde.

Salm cxxxvii.

Ach g-ed a tJiujg lehobhah a sliluagh tliairis do' a fhear-sharachuidh car greis cha do threig e iad gu buileach, agus 'n a am iomchuidh fein rinn e iochd orra agus thug e air a h-ais am bruid. B'e sin dhaibhsan la an aoibhneis, an la anns an do cliuir iad an

cul ri Babilon 's an aghaidh ri lerusalem - bha trocair is maitheas lehobhali cho iongan- tach 'nan suilean 's gur gann a chreideadh iad an sgeul ait.

An uair a thug lehobhah air ais iadsan a- phill do Shiou,

Bha sinn mar dhaoine a' briiadar. An sin lionadh ar beul le g-aire,

Agus ar teangadh le ceol: An sin tlnibhairt iad am measg nan ciuueacli,.

Einn lehobhah nithe mora air an son. Rinn lehobhah nithe mora air ar son-ne:

Bha sinn aoibhneach.

Iadsan a chuireas le deoir,

. Buainidh iad le ceol. Salm cxxvi.

Faodar, ma ta, a thuigsiun g-ur ann ri Israel a labhair am faidh na briathran air a bheil sinn a' beachdachadh aig- an am so, ag'us gu 'n do labhair e iad a chum eomh- fhiu-tachd a thoirt d'a [ucbd-dutheha ann an laithean am braighdeanais . Ann an spiorad na faidheadaireachd chunnaic e gu robh an t-am dluth anns am faig'headh iad cead dol air an ais do thir a' g-heallaidh ; ague is e sin an deagh sgeul a thug e dhaibh. Bha spiorad ua bardachd cho mhaith ri spiorad na diadhaidheachd ann an cridhe an fliaidh agus liubhair e an sgeul ann an cainnt a bha airidh air an teachdaireaclid a bha 'u a bheul.

Cia maiseach air na sleibhtean casan an ti a tha tabhairt deag-h sgeil, a tha cur an ceill sitlie; a tha tabhairt deagli sgeil air maith. a tha cur an ceill slainte; a tha 'g radh ri Sion, Tha do Dhia 'n a righ.

B'e so an dealbli a bha 'n a inntinn; — Sion 'n a suidhe gu tursach deurach, a' caoidh a cloinne a thugadh air falbh bhu- aipe ; tha i a' togail suas a suilean agus feuch, eadar i is faire, tha i a' faicinn coslas duine 'n a dheann-ruith mar neach aig am bheil deag-h Sgeul ir-'a innseadh. Tha an smu- ain a' leum 'n a cridhe gu bheil e a' tigh'nn thuico le fios gu bheil a clann a tigh'nn dhachaidh, agus air leatha nach 'eil sealladh anns an t-saoghal cho maiseach ri luathas an teachdaire so air na sleibhtean. Tha. do-

22

Dhia 'n a righ, giilaodli am fear-ruith, agus* o'n aon fhacal sin thuig Sion ceami-fath a thuiuis agiis leum a cridhe le moit. Oir ann ^u I'ioghaehadh leliobliali bha slainte Israeli.

Is e lehobliah is rig^h; eriothnaicheadh

ua sloig-li Is e lehobhah is I'igi; biodli aiteas air

an talamli.

B' iad au deoir a bu bliiadh do shhiag'h An Tig'hearua a la agus a dh' oidhclie ann " am Babilon, acli 'n uair a blia iad an impis an doclias a chall, cliuir briathran an fliaidli misneacli 'n an cridhe is oran nuadli 'n am beul. Tha do Dhia 'na rlgh, agtis a cliionn gii blieil, pillidh saor-dhaoine leliobhah agiis tliig iad gu Sion le caithream, ag-us aoibh- neas siorrnidli air an ceann: g-heibli iad gairdeaclias agus aoiblineas, agus teichidh bron agus osnaicli air falbh.

Ach g«d is e &o an seadh anns an do labb- air am faidh, faodar a bliriathran aglrabhail ann an doigh a's farsuinge. Anns an deich- eamh caibideal de 'n litir a sgriobli Pol gu eag-lais na Eoimhe tha e a' samhlacliadh an teachdaire a chunnaic am faidh a' tigh'nn gu Sion ri searmonaieliean an t-soisgeil, "Cionnus a gliairmeas iad airsan anns nacli do chreid iad? agus cionnus a chreideas iad annsan nach ouala iad? ag-us cionnus a ehluinneas iad gun searmonaiche ? a reir mar a tlia e sgriobhta, Cia sgiamhach easan na muinntir a tha a' toirt sg-eil aoibhnich air nithe maithe." Ach is maisiche gu mor casan an iTi a phuiir a mach iad; Slanuighear an t-saoghail, a tha, an da chuid 'n a theaehdaire agus 'n a theachdaireachd, agus anns a bheil briathran an fliaidh air an coimhlionadh gai h-iomlan. B,oimh uair a tlieachd blia daoine diadhaidh ann an Israel a' gul air son daorsa spioradail na duthcha, ■eeart mar a bha Sion o shean a' eaoidh air son a cloinne; a' beathachadh an docliais le gealladh Dhe agus a' feitheamh ri teachd a' Mhesiah mar luchd-faire a' feitheamh air a' mhaduinn. An uair a chaidh am fios a mach gn 'n d' thainig an Eigli gu baile Dhaibhidli rinn iad gairdeachas ; agus maille ri armailt neimh thug iad gloir is moladh do Dhia.

Cia maiseach air na sleibhtean casan

an Ti a tha tabhairt deagh sgeil; a

tha cur an ceill slainte.

Cha b' ann gun aobhar a chuir Lucas sios na laoidhean a gheibhear ann an toiseach a shoisgeil, oir dhuisg- teachd an Righ ceol ann au cridhe na feadhnach aig an robh siiil ri -solas Israeli.

Tha m' anam ag ard-mholadh an Tigh-

earna, Agus tha mo spiorad a' deanamh aoibli-

neis ann an Dia mo Slilanuighear.

Lttcasi, 46.

Beannaichte gu robh an Tighearna, Dia

Israeli ; A cliionn gu 'n d' fhiosraich e agus gu 'n

d' oibricli e saorsa d'a shluagh.

Lucas I, 68.

Tha thu a' leigeadh le d' sheirbhiseaoh.

siubhal ann au sith; Oil chunnaic mo shuilean do shlainte.

IjUCas II, 29.

Bha e iomchuidli gu 'n seinneadh daoine is ainglean an drain aig- teachd Chriosd, oir thugi o deagh sgeul o neamh gu talamli. An e sin cliu an t-soisgeil a tha an eaglais an diugli a' searmonachadh ? Am bheil facal (ann am beul a t«aehdairean a ni aoibhneaeh cridhe an luchd-eisdeaclid, agus a bheir orra an Tighearna a mholadh? Am bheil iad ag eigheach bliadhna thaitnich an Tighearna? ag eigheach fuasglaidh do na braighdean? Is an-aoibhinn domh, arsa Pol, mm- searmon- aich mi an soisgieul; agus b'e so soisg-eul Phoil, gu 'n do bhasaich Criosd air son ar peacaidliean, a reir nan sgriobtur. 1 Con. XV, 3 . Tha Dia a' moladh a g-hraidh f ein duinne, do bhrigh, an uair a blia sinn fath- ast 'n ar peacaich, gu 'n do bhasaich Criosd air ar son. RoM. v, 8. Is e sin an deagh sg-eul a thugadh do theachdairean an Tigh- earna r ' a innseadh agus is an-aoibhinn dhaibh mur innis iad i le guth a ehluinneas na bodhair agus ann an cainnt a thuigeas na daoine baoghalta. Cha 'n 'eil ann an sear- monachadh ach obair dhiomhain mur 'eil deagh sgeul aig an t-searmonaiche r'a liubh- airt. Tha ministearan an t-soisgeil air an gairm gu bhi 'n an teachdairean, agus is e ceud dhleasdanas teachdaire a theachdair- eachd innseadh. Ciod a theireadh tu ri teachdaire a chaitheadh 'uine ann an seanchas ri daoine mu gach ni f o 'n ghrein ach an aon ghnothuch sonruichte air son an do chuireadh thuca e ? Ciod ach gu 'n do dhi- chuimhnich e a dhreuchd, agus nach do g'hiulain e a mach ordugli a mhaigiistir. Cha dean e feum dlia a smuaintean fhein a thoirt dhaibh an aite a theachdaireachd ; liubhradh e dhaibh an toiseach, facal air fliacal, gun dad a chur ris no dad a thoirt bhuaith, am fios leis an d' thainig e ; agus an sin faodaidh e a smuaintean fein mu 'n teachdaireachd, a chur an ceill. Cha do chuir-

23

■eadli suas cubaidean elium cotliiom a tlioirt

do mhiuistearan am beachdan fein a thoirt

do dhaoiue eile air g-ach ni air an toilioli iad

bruidliinn, co dhiubh is e siun bardaclid

Omair no ceist an fliearainn, aeli a elium

gu 'n eiglieadli iad aim an eisdeaclid an

t-saoghail an teaclidaireaohd a dli' eavbadh

riutha, gu blieil Dia ann an Criosd a' dean-

amh an t-saoghail reidli ris fein, gun bhi a'

meaii an easaontais dliaibh. 2 Cor. v, 19. Is

■e sin facal na reite a dli' earbadli ris p,n

eaglais; agus clia ruig 1 a leas duil a blii

aice ri aimsirean fionnaireaclid o lathair an

Tighearna, mur toir i an teaclidaireaclid sin

do 'n t-saoglial. Tha sinn a' labhairt ri

daoiue tuigseaoli agus clia 'n ann ri naoidh-

•eauan ; agus tuigidii iad nach 'eil na thubli-

airt sinn a' ciallachadli gu 'm bu mhaitli

leinn searmonaichean an t-soisgieil a thionn-

dadh 'n am piorraidean aig nach biodh aoh

an aon duan gun atharracliadli Sabaid as

deidh Sabaid. Cha 'n e sin idir a tha sinn

a' ciallachadh ; tha gloramas na piorraid

searbh r 'a eisdeachd ann an aite air bith

ach anns a' chubaid tha a gloramas mi-

naomli is eas-urramach do Dliia cho mhaitli

ri bhi searbh do cliluasan dhaoine. Ach

biodh a' chubaid 'n a cubaid ag-us seasadh

innte teachdaire nach di-chuimhnich an deagh

sgeul a liubhairt do nighinn Shioin. Tha

am Biobull 'n a raon f arsuing as am faod

sgoilearan is seanehaidhean is feallsanaich

nithean nuadli is sean a tharruing a bhios

tlachdmhor gu leoir r' an eisdeachd, ach mm'

toir iad as sgeul mhaith do pheacaich clia 'n

'eil ach beagan tairbhe 'nan seanchas eile.

Faodaidh daoine moran seanchais a dhean-

amh mu 'n Bhiobull, agus fhathast gun amas

air an aon teaclidaireaclid shonruichte a tha

deanamh an leabhair sin 'n a aile beatha do'n

t-saoghal. Cuireadh searmonaichean an t-

soisg-eil orra falluinn an flieallsaiiaioh ma

thig i dliaibh, ach as uclid Dlie na tilgeadh

iad bhuapa trompaid an teachdaire. Cha

I'uig iad a leas daoine a threoracliadh air an

aon rathad daonnan, ach ciod air bith an

rathad air an coisich iad fliein 's an sluagh,

biodh an rathad sin a' dol a dli' ionnsuidh an

aite far am faicear Criosd air a thogail suas,

a chum na h-uile dhaoine a tharruing 'g a

ionnsuidh. Tha 'ainm-san os cionn gacli

uile ainm; tha uile eolas, uile ghliocas, rule

mhaitlieas, uile ruintean Dlie, foluichte ann;

agus is e an obair a dh' ionnsuidh an do

gliairm Dia an eaglais saoibhreas do-rann-

sachaidh Chriosd a shearmonachadh. Is e

Criosd cumhachd Dhe a chum slainte, oir

cha 'n 'eil ainm air bith eile air a thoirt fo

neamh am measg dhaoine, tre am feum sinn

a bhi air ar teamadli. Reusonaicheadh teachdairean an t-soisgieil mu fliireantachd, mu pheacadh, agus mu blireitheanas ; ach am measg an uile reusonachaidli na ^i" cliuimhnicheadh iad deag'li sgeul a. mhor aoibhneis a chur an ceill.

Gach gioir do Dhia 's na neamhaibli sliuas,

Sith bhuau air tlialamh ta;

Nochd Dhia 'dheagli-thoil do 'n cJiinne-

daonn' 'S cha traoigh am feasd a ghradli.

Mar uisg-eacha fuar do 'n anam thartmhor tha deagh sgeul a tir ehein, agus is e so an aon sgeul a bheir dociias is misneach is sith do pheacaich, agus a chuireas an t-oran nuadh 'nam beul, "Cia maiseach air na sUibhtean oasmi an ti a tha tabhairt deagh sgeil, a tha cur an ceill sithe; a tha tabhairt deagh sgeil air tnaiili, a tJw, cur an ceill slainte; a tha 'g rddh ri Sion, Tha do Dhia 'na rlgh."

SEACHD GEATHARNAICH GHLINN

MOIREASTAIN.

Tha f uigheall de dhaoine gaisgeil an diugli fhathast eadar lonar Mhoireastain is Dail- glii'iog-aig, ach theirear na seachd ceatharn- aich ris na daoine a thug- aoidheachd is dion do 'n Phrionnsa 'n uair a bha na saighdearan dearga an toir air. B'e ainmean nan daoine ud Padruig Grannd; Uisdean, Alastair, is DonxhnuU Siosal, triuir bhraith- rean; Alastair is Iain Domhnidlach; agus Griog-ar Mac Ghriogair. Bha iad a mach leis a' Phrionnsa. An deidh Chuil-Fhodair rinn an g-earasdan a bha ann an Cille- Chuimein lamhachas - laidir bhruideil air muinntir a' ghlinne, a' goid an codach, ag eigneachadh blian, 's a' marbhadli fhear, mar nach robh annta ach colli ch-dhubha. Dhuisg an trusdaireachd so corruicli nan ceatharnach, agus thug iad do na Sasunnaich buille air a' bhuille agus buille a bharrachd. B' fheud- ar dhaibh am nionadh a thoirt orra agus an torachd 'n an deidh, ach g-ed a dh' fheuch na saighdearan dearga gach seol a b' aithne dhaibh dh' fhairtlieh orra an glacadh am measg nam beann.

Aig an am ud bha am Prionnsa fein ann an cunnart a blieatha. Fhuair e fasgadh car greis anns na h-eileanan an lar, ach bha arm an righ air a shall agus b' fheudar dha an t-aiseag a ghabhail gu tir-mor. Chaidh iomadh caol thearnadh air fhein 's air na

24

eompauaich a blia maille lis m' an do rainig iad biaighe Glilinn Moireastaiu. Cluial iad iomradh o fhear a mliuinntir Ghlinn Gar- aidli air na seaclid eeatliarnaieh a blia air faondradh mar bha iad fhein. agus air do Fliear Ghlinn Ealadail a bhi air a sheoladli a dh" ionnsuidh na h-uaimbe anus an robh iad a' fuireacb, dh' fheoraich e dhiubh an tugadh iad comaidh dha fhein 's do dhuine no dithis a bha comlila ris, fear dhiubh nach bu mhaith leis ainmeachadb air 'ainni. Thuirt an triuir c-heatliarnach a bha lathair (bha each air falbli ag iarraidh cobhartaich) gu 'n deanadh iad sud gn toileach agus gu'm b'e lan-di am beatha eomaidli a ghabhail mil "n phoit cho fhad 's a bhiodh rud innte Shaoil iad giir e tighearna 6g chlann Raon- iiill a liha anu an cuideaehd Ghlinn Ealadail, aeh 'n iiair a nochd Tearlach e fein dli' aith- ni(!h iad e anns a' mhionaid. Theab speuran an c-inu leum le moit agus ghlaodh iad, "Am Prionnsa!" "Am Priounsa!" 'N uair a thainig' each air an ais o thogJiil na ereiche bhoidieh iad uile air am biodagau nach innseadh iad co a bha aea gus am faigh- eadh am Priounsa a maoh as an duthaich do "n Fliraing. B'e so na mionuan a ehuir iad orra fein; ''Biodh ar c-ul ri Dia 's ar n-agliaidh air an diabhul; thigeadh mile mallachd oirun fhein 's air ar n-al, mur seas sinn gu dileas leis a' Phriounsa an cruas 's an gabliadh, no ma dh' innseas siun do neacli firiouu no boirionn gu blieil e 'nar cuideaehd." Chum na daoiue calma am facal cho maith agus nach cnala duine beo gu robh am Prionnsa anu an uaimh Choire-Gho gii latha 's bliadhua 'ii deidli dha an Fhraiug a ruighiuu. Thairg am Prionnsa is Gleaun Ealadail am facal a thabhairt dhaiblisan gu'n seasadh iad comhla fhad 's a bhiodh boiune beo 'n am fuil. ach f hreagair na daoiue uach b'e an ignothucli-san an rig-h a chuir air a mliionnau.

Ann an Coire-Dho dhearbh am Prionnsa firinn an fhacail.

Is maith an cocair an t-acras ''S mairg a ni tareuis air biadh Fuarag eorn' an sail mo bhroige Biadh a b' fhearr a fhuair mi riamh.

Gun ai'an no salann dh' itli e a chuid de 'n damli a imharbh iad air a sliou agais chaidil e air leaba fhraoich anns ,an uaimh. Fad thri seaehduinnean dh' fliau e 'n an cuid- eaehd. 'g a fholach fhein an sid 's an so eadar braiglie Ghlinn Moireastaiu is Srath-Ghlais, gus an d' fhuair iad cothrom air a liubhairt gu sabhailte do dhuthaich

Loch-Ial far an robh e am measg a cliaird— ean. 'N uair a bha e a' dealachadh riutha thug e dhaibh tri giueachan oir am fear, agus failte. Tha e air a radh nach do leig Uisdean Siosal le duine eile breith air a . laimh dheis riamli tuilleadh an deidh dhi failt a' Phrionnsa fhaotaiun.

Ged nach robh am Prionnsa ach air dhroch caradh re na h-uine a bha e air allaban air feadh nam beann bha e 'n a chompan- ach sunudach. a reir aithris Phadruig Ghrannd. Chaidle'adh e 'n a aodacli gu toil- each agus cbuidicheadh e leo am biadh a ghreidheadli. A dh' aiudeoin gach mifhortan a thainig air, agus an liodairt 'san saruch- adh a fhuair a bhodhig. gun aodach, gun bhiadli, gun chadal, bha e daonnan toil-^ ichte 's cha do ghearain e a chor no 'chol- uun. "Mhothaich e." tlm Padruig Granud pg- innseadh. "gu robh sinue gle tlirom air a bhi salachadh ar teang-adli le mionnan, agus dh' iarr e air Gleanu Ealadail achmhasan a thoirt dliuinn. Mu dheireadli, leis cho bith- eanta 's a chaisg e siun, stad sinu dhiubh."' "Ann an Gleann Cainnich, air latha Limas- dail. dh' iarr e oirnn deocli-slaiute nighean righ na Frainge 61. Mhol e i dhuiuu gu- h-auabarrach. Thuirt e gu robh a fait cht> dubli ris an fhitheacli; gu robh i fior bhri- agha, agus cho maith 'n a nadur 's a bha i dreachmhor 'n a pearsa; "gu robh gaol mor- aige oirre mar bha aice-se air "Ma tha sin mar sin," arsa Iain Domhnullach, "uach bochd uach robh i againn ann a so. agus ghabh- amaid deagh chiiram dhi."

Faodaidh nach robh na daoiue a thog air- taobh Thearlaich giic, ach cha 'n urrainnear a radh nach robh iad uasal is dileas. Bidb e 'n a chliii do 'n Ghaidhealtaclid gu brath nach d' fhuaradh duine leibideach innte a ghabhadh duais na h-eucoracli. Bha na fich-- eadan a b' urrainn an;i Prionnsa a bhrath- adh do na saighdearau Sasunnach ach cha bu mliotha leo na deich mile fichead a chuir- eadh air a cheanu 's am bonu-a-sia. Co- dhiubh a bha am Prionnsa airidh air uo nach robh, cha 'n urrainn dliuinn gun a bhi nasal as na daoiue a thug dha gaol cho mor, a ghabh curam dheth a la 's a dli' oidhclie mar • nach do ghabh iad d' am beatha fein, agus leis nach b' fliiach lamli a chuir air an air- giod leis an d' fheuohadh am buaireadh. Do chinneach bochd mar a bha na Gaidheil bha tri mile fichead 'n a sliaoibhreas gun clieanu gun chrioch, ach ged a bha iad bochd bha iad uasal 's cha ghabhadh iad ceanuacli. Glileidh Sasunn a h-or 's glileidh Alba a. h-onoir.

Air. 7.

1913.

TIGH NA TROCAIR.

Tha aim an lerusalem, alg geata nan caorach, lochan ris an abrar, anns an Eabh- ra, Betesda. Eoinv, 2.

Tha am facal Betesda a' ciallachadh tigh na trocair, ach clia do rinneadh riamh gniomh ann a bu trocairiche na 'n leigheas a rinn losa air bodliig an fliir a bha ochd bliadhna deug ar fhichead 'na easlainte.

Am feadh 's a bha daoine eile a' deanamh gairdeachais, a' coimhead la ua feille, ghabh losa comhairle a chridhe ioohdmhor fein agus dh' fhag e a' chuideachd a bha deanamh aighear, gus dol do thigh a'bhroin; oir b' fhearr leis dol do thigh na caoidh na dol do thigh na cuirme. B'e Betasda, da rireadh, tigh na caoidh. Bha na tighean-fasgaidh ri taobh an lochain Ian de thruaghain easlain- teach as gaeh cearn, doill is baeaich is creuchdaich, ag iarraidh leigMs. Tha e colt- ach gu robh leigheas ann am f uaran Bhetesda air seorsachan sonruichte tinneis, direach mar a tha iocshlaint ann an cuid de thobraichean na diithcha so fhein. Aig amannan son- ruichte bhiodh builgeadh an tobair a' cur troimh-cheile air an lochan, ag-us bha e air a chreidsinn am measg nan ludhacli gur e aingeal a bha 'ga dheanamh. Ach ciod air bith a b' aobhar dha, bha eifeachd anns an uisge aig na h -amannan anns am biodh goil air nach robh ann aig amannan eile, agus bhiodh na creuchdaich a' gearradh roimh cheile feuch an iocshlaint a cheapadh. Ach CO a dh' iarradh suairceas air duine 'n a eiginn? craicionn air son craicinn, gach ni a tha aig duine bheir e air son a bheatha.

Far am bi gaol duine bidh a thathaich; far am bi a chridhe bidh a dlieum ; agus air Sabaid na feille dh' fhag losa a' mliuinntir shlan aig nach robh feum air leigh, agus chaidh e far an robh na daoine easlan a. bha 'n an sineadh aig to bar Bhetesda. Am measg nan truaghan a bha feitheamh ri taobh an lochain chunnaic e diol-thruais gun tuar gun treoir, nach do chuir cas fodha o chionn ochd bliadhna deug- ar fhichead. Dh'- fheoraich losa dhefch, "An aill leat a bhi air do dheanamh slan." Ciod eile a thug a dh' ionnsuidli an lochain e ach doclias ri shlainte ! ach bha tuar a bhais a nis a' luidhe air a dhochas mar a luidh e cheana air fheoil, agus fhreagair e, "Cha 'n 'eil duine

agam a chuireas anns an lochan mi, an uair a chuirear an t-uisge troimh cheile." Is diiiid fear na h-eisimeil, agus is aimhleasach gach noclid. Is maith na cairdean an am na h-airce, ach cha robh caraid aig an duine so a ghabhabh truas ris, agus la tha 'n deigh latha, bha e ag; eirigh dha an diugh mar a dh' eirich dha an de, "am feadh a tha mise a' teachd, tha aon eile a' dol sios romham." Ach thainig cobhair air na bu luaithe na shaoil e, "Tog do leabadh," thubhairt losa ris, "agus imieh"; agus air ball rinneadh an duine slan.

Le cridhe subhach is ceum aotrom thog e air dhacliaidh, 's a leabadh 'n a achlais. Air an t-slighe thachair seanairean na h-eaglais air agus chronaich iad e air -son a bhi giiilan a leabadh, oir bha an lagh a' toirmeasg uall- ach a ghiulan air an t-Sabaid. Cha 'n 'eil e coltach gu 'n d' aithnicli iad co e, oir cha b' aithne do na h-aodhairean ud an trend. Cha robh annta ach droch bhuachaillean ; cha robh iad a' gabhail ach gle bheag cur- aim do na seotachan. Ach neo-ar -timing nach robh iad eudmhor an t-Sabaid a cliuni- ail naomh, agus gHaodh iad ris, "Cha 'n 'eil e oeadaichte dhuit do leabadh a thogail." Fhreagair an duine, "Esan a rinn slan mi, thubhairt e rium. Tog do leabadh agus im- ieh." Shaoileadh tu gai'm biodh uiread suim aig pearsaehan eaglais do chor an sluaigh 's gu'm feoraicheadh iad dheth ciod a bha cearr air agus ciamar a fhuajir; e a shlainte. Ach feuch an d'fheoraich! Bha nithean a bu chudthromaiche air an aire. "Co an duine," ars' iadsan, "a thubhairt riut, Tog do leabadh." Cha robh fhios aige, oir cha d' fhan an leigh fada ann am Betesda, an deigh dha a ghalair a leigheas. Cha b' ann air ghaol gloir fhaotainn o dhaoine a rinn losa na h-oibre grasmhor a rinn e: cha do chuir e smal na feinealachd air obair na h-iochd. Ann an irioslaehd bha e cho fada air thoiseach air na Pharasaich 's a bha e ann an caomhalachd: cha do sheid e riamh trompaid na h -earraghloir aig earball a dheire no fhireantachd. Cha do chuir e preasadh air iomlaine na carantachd le bhi ag eigheach air muUach an tighe ciod a rinn a lamhan an uaigneas. "Imich romhad, agus feuch nach innis thu e do dhuine air bith." B'e sin an doigh anns an do labhair e gu bitheanta riusan d' an do noehd e eaoimh-

neas. Cho luath 's a riua e obair na trocaii- aun am Betesda ehaidli e as an. t-sealladh. air eagal aire an t-sluaigli a tharruing aii' fliein.

Aeh ged a chaill an duine sealladli air a leigli cha do cliaill a leigh sealladli airsan. Bu mhaith leinn a chreidsinn gu 'n deach- aidh e do 'n teamjJuU a thoirt buidheachais do Dliia air son a tlirocair, ach ciod air bitli a thug ann e, mhothaich losa dha is bhruidliinn e ris. "Feuch, rinneadh slan thu: na peacaich na 's mo, air eagal gu 'n taehair ni a's miosa dliuit." Blia fhios aig losa ciod a bu mliathair-aobhair d'a eas- lainte, ach a chionn nacli bu mhaith leis a' chuilc bhruite a bhriseadh cha d' thubhairt e aon fhacal ris m' a pheacadh ann an eisd- eaehd chaich aig taobh an lochain. Ach gliabli e cothrom air a thoirt a leth -taobh anus an teampull, agus labhair e ris auns a' chluais an rud nacli glaodhadh e air mull- ach an tighe. Bha losa cho uasal 'sa bha e iochdmhor; cha b' ann a dhitaadh ach a thearnadli dhaoine a thainig e. Is e sin comharadh na sagartachd a tha o neamh. Gded a tha dreuchd na sagartachd, bitheanta gu leoir, air a thruailleadh le feinealachd is saoghaltachd is cruas-cridhe na feadhnach a tha 'g a ghabliail orra, cha 'n 'eil oifig air an t-saoghal cho maiseach ris ann an laimh duine a tha naomh is glic is iriosal is caomhail; d'an aithne leon an anmla a leigh - eas. Cha 'n fhacas riamh air tlialamh neach eile anns an robli gne an leigh -anma is cumhachd na sagartachd mar a bha iad ann an losa. Bha comh-fhaireachadh aige ri anmhuinneachdan a bhraitlirean. Gred a bha e fhein gun pheacadh cha do chuir peacadh dhaoine eile ioghnadh air, oir b' aithne dha nithean diomhair a' chridhe is laigse na fe- 61a. Dli' fhosgail daoine nach deanadh am faosaid ri sagart eile an cridhe dha, oir bha fhios aca gu 'm f aodadh iad an earbsa a chur ann. Bha gaol is iochd 'n a chridhe: bha caoimhneas is trocair 'n a bheul. Cha do clieil e an fhirinn air peacaich ach labh- air e an fhirinn ann an gradh. Thuit a bhriathran caomhail air oridheachan leonta peacach mar uisge min air an talamh: fo dhriichd a ghaoil thainig an dithreabh fo bhlath mar an ros. 0, a Shanuighear bhean- naiehbe, oo is urrainn labhairt air maise do shagartachd mar bu choir, no gradh is faigh- idinn is iochd do chridhe a rannsachadh? Is e fath ar dochais gu bheil Thusa a' dol a mach fhathast, a cheang-al suas luchd a' chridhe bhriste agus a thoirt dhaibh coron an aite luaithre is oladli aoiblineis an aite hroin.

'San teampull am bheil Dia 'na thamh, (Tigh nach do thogadh riamh le laimh), Tha sagart ard a' chinne-daoin', Ar Slanuighear 's ar caraid caoin. Co-fhulangas tha aige ghnath, 'S co-mhothachadh r' ar n-uile chradh; Tha cuimhn' aig' air a thrioblaid fein, A dheoir, a ghoimh, is 'osnaich gheur.

LEABHEAICHEAN AN APOCKIPHA.

Tha againn air chul ar laimhe criomain de na leabhraichean so a thionndaidh sinn gu Gaidhlig, agus bu mhaith leinn aite a thoirt dhaibh, an drasd 's a rithist, anns na duiU- eagan so, oir gheibhear annta, an da chuid, teagasg fallain is briathran maiseach.

Tha air a chiallachadh leis an Apocripha leabhraichean crabhash a bha air an sgriobh- adh anns an eaglais ludhaich, ach nach d' fliuair aite am measg nan sgriobturan Eabh- ruidheacli. Thugadh an t-ainm so dhaibh a chionn gu robli e air a shaoilsinn gu robh an teagasg cho diomhair no folaichte 's nach tuigeadh a' mhor-chuideachd de 'n t-sluagh e. Bha aireamh mhor de 'n t-seorsa leabhraich- ean so air an sgriobhadh eadar linn an t-Seann Tiomnaidh is linn an Tiomnaidh Nuaidh, ach ged a tha moran dhiubh Ian mhearachdan is faoineas is feaUsanachd dhiomhain tha cuid eile a tha air am meas le daoine diadhaidh tarbhach a chum teagaisg is oilein ann am fireantachd, g-ed nach 'eil iad air an deachdadh leis an Spiorad Naomh. An uair a thagh a' Bhan-righ nach maireann an eai-rann so a fear de leabh- raichean an Apocripha gu bhi air a sgriobh- adh air a' charn a chuireadh suas do Plirionn.sa Ailbeart ann am Baile-mhoireil, "Air dha a bhi air a dheanawih foirfe arm an icine ghearr, ohaimhlion e iiine fhada; oir bha 'anam taitnsach do 'n Tighearna: uime sin rinn E oabhag a thoirt air falbh a measg nan aingidh," fhuair miuistearan ann an Albainn coire dhi, cha 'n ann a chionn gu robh na briathran a thagh i neo-fhreag- arrach (tha sinn fhein. an diiil gu 'n gabhadh feadhainn a b'fhearr fhaotainn ) ach a chionn gu 'n d' thug i iad as an Apocripha. Is e so ainmean nan leabhraicliean,

Esdirasl., anns a bheil naoi caibidealan.

Esdras II., arkns a bheil se deug.

ludith, anns a bheil se deug.

Gliocas Sholaimh, anns a bheil naoi deug .

Ecclesiasticus, amns a bheil da fhichead 's a h-aon deug.

27

Baruoh, amis a bheil cbig.

Ester, amis a iiheil se.

Leabhraichean nam Maoabeach, Siaanna, Bel is an Draffon, Vrnuigh Mhanas- seh, is aan no dha eile. Ann an cuicl dliiubh taehrar air nithean aig nacli 'eil bun no barr: tha iad air cho bheag seadli 's nach gabliamaid oirnn fhein a dliragli an tionndadh gu Gaidlilig, ach tha fear no dha dhiubh air atharrachadh sin, agus gheibhear annta ubhlan oir ann am bascaidean airgid. Feumar an toiseach a thoirt do Ecclesiasticus, no mar theirear ris gu bitheanta, Gliocas losa mhic Shiraoh mhic losa. Tlia e cohach gu robh seanair losa 'n a dliuinp a "tliuig a ohridhe a shireadh eol- ais, agus aig an robh cliu mor air son a ghliocais 's a dhiadhaidheachd am measg nan ludhach. Is e esan a rinn a' chuid a's motha. de 'n leabhar ach shiubhail e ma 'n deach- aidh aige air a chrioehnachadh. An deigh a bhais thug 'ogha leis an leabhar do 'n Eiphit far an do tliionndaidlij e gu Greugais e. Tha an t-ogha ag radh gu bheil ann an leabhar a sheanar "moran bhriathran glic, moran dhubh-fhacal, moran shean- fhacal, moran chosmhalachdan, is moran naigheachdan crabhach, a bhios tarbhach dhaibhsan a leughas e le diohioU is aire," agus gheibhear iomadli dearbhadh ann an eachdraidh na h-eaglais Cliriosduidh nach do labhair e gun a chainnit a thomhas, agus nach do mheas e an leabhar os cionn a luach. Ann an deireadh a laithean elu'uinn- ich an NAOMH AUGUSTINE as na sgriob- turan na h-earrannan a blia e 'n dull a bu tarbhaiche chum fas is cinneas a thoirt air beatha na diadhaidheachd ann an creid- mhich, agus dhioghluim e barrachd dhias as an leabhar so no fhuair e ann an gin de leabhraichean an t-Seann Tiomnaidh. Ann an leabhar IAIN BHUNIAN, Gras am Pail- teas, tha e ag innseadh gu'n d' thug am facal so clos d'a anam, an uair a 'bha. e fo dhiobh- ail misnich, "Amhairc all' na 'ginealan o shean agus faic; an do chuireadh riamh gu naire duine agus e ag earbsadh anns an Tighearna." Ged a rannsaich e am BioouU clia b'ui'rainn dha na briathran a thug togail- cridhe dha fhaotainn ; ach mu dheireadh, an ceann bliadhna, thachair iad air ann an leabhar losa mhic Shirach mhic losa, agus ars' esan, ''cliuir an rud ioglmadh nach bu bheag orm." "Ach b'e mo dhleasdanas gabhail ri comhfhurtachd an fhacail ged nach b' ann anns na sgriobturan a bha e sgTiobhta, oir bu ghuth Dhe e do m' anam aig an am." Tha an leabhar so car coltach ri leabhar nan Ghnath-fhacal : b'e run an ughdair giiocas

a mholadh, agus le gliocas tha e a' ciall- aehadh eag-al an Tighearna.

Thamig' mi a much a beul an Ti as airde, agus chdmhdaich mi an talamh mMV rneul. Ghabh mi cbmhnuidh ann an ionadan or da, agus bha mo righ-chath- air anns na nebil.

ChiMirtich mise a niliain cuairt neimh. agus choisich mi ann an iochdar na dhimhne.

Ann an tonnan na jairge, agus anns an talamh uile, seadh anns gach sluagh is cinneach fhuair mi sealbh.

Thug Cruith-fhear rimn uile nithean aithne dhomJi, agus thuhliairt e Hum, Biodh do chonihnuklh maille ri lacob, agus d' oighreachd ann an Israel- Is mise mdthair a' ohaonA-ghrdidh, agus an eagail, agus an eblais, agus an dochais naoiinli: tlw, mi o shiorruidh- eachd agus tha mi air mo thubliairt do m' chloinn uile a tha air an ainmeach- ' adh air son.

Thigibh am' ionnsuid'h sibhse uile aig am bheil miann orm, agus Uoimibh sibh fein le mo thoradh.

Oir tha mo chuimhneaehan na's mllse na mhil, agus m' oighreachd na chlr- mheala.

Bidh acras fhathast orra-san a dh'- itheas mi, is tart fhathast orrasan a dli bias mi.

ladsan a dh' eisdeas ri m' ghuth, gu brdth oha ohuirear gu ndiire iad ; agus iadsan a leanas mi, oha bhi olc 'nan obair.

Bi Ididir anns an Tighearna agus na famiaich ; dluth-lean ris a chum gu'n daiahgnicli e thu: oir is e an Tighearna Vile-chumhachdach a's Dia a mhdin, agus oha 'n 'eil Sldnuighear eile ann ach e.

Tha e a' liomMdh nan uile nithean le ghliocas, mar Phison is Tigris ann an an dm an toraidh nuaidh.

Meudaichidh e tuigse mar Euphrates, agus mur lor dan an dm an fhoghuraidJi.

CuirMi e a maoh eblas mar am, solus, agus mar Gheon an dm an fhlon-fho- ghar. Cha V aithne do 'n cheud duine i gu h-iomlan; cha mho a's urrainn an duine mu dheireadh a rannsacliadh . Oir tha a smuaintean na 's lionmhoire na 'n fhairge, agus a comhairlean na's doimhne nan euan mor.

Is e facal am, Ti as dirde tdbar a' ghliocais: ann an eagal Dhe tha urram is gloir is aoibhneas.

■28

ladswn air a bheil eagal an Tigh- earna, eisdidh iad r'a fhacal; agus iad- soM aig a bheil grddh dha, leamaidh iad a shlighean.

BETESDA, TEACH NA H-IOCHD.

Ri taobli Blietesda mlieoraich mi

A liughad ni a dh'aom; An t-aingeal tearnadh nuas o neamh

'Na leigh do 'n lochan naomli; Na creuchdaich uile cruinn m'a bhruaich

A' feitheamli uair an aigh; Gach aon air cliritli le iomaguin g-heur,

"An ruig mi 'n leigh roimh chach?"

A dhiblidli tliruaigli tha 'n ciiil leat fhein,

Gun speis aig neach do d' leon; Ge sg^itheil mall blia t' uair 's an teachd,

Tha i a steach fa dheoidh; Tha 'n Leigh a'dearcadh ort le shuil,

'S a' druchdadh ort a baigh; Tha teinn a ghnath cur stad 'n a cheum

Is eirig air a ghradh.

O thir ludea, b' olc do rath

Nach d' aithnieh thu do Shar ; Do shuilean cuairteacliadh nan speur,

'S gun fhios duit neamh air lar; Cha 'n ioghnadh leam do dhuthaich fhas,

Is t' amhghar anns an rod ; Do chraobhan seilich anns gach tir,

'S do chlarsaeh bhinn gun cheol.

Na 'n cumteadh coir, eha b' ionnan sgeul

Do m' dhuthaich fhein 's an lar ; Cha tilgeadh i a cli no tuar,

A dualchas oirdhearc Hath; Bu mhoch a dh' aithnieh i an Sar,

'S a dh' fhailtich i an High; 'S ri taobh Bhetesda 's dligheach earn

Do chanain chaoimh na h-I.

Bu mhaith do choir, a Ghaidhlig bhinn,

Air ait' an tir nan naomli; Bu druighteach riamh an Gairm o d' bheul,

Bu mhoid an sgeul do g-haol; Bu shalmi thu anns na laithibh daoi,

A' dion nan saoi le d' ghleus; 'S bu lochran- thu 's an oidliche cheo,

'N uair chain an Eorp a oeum.

'S gu bheil Betesda, teach na h-iochd. No 'riochd 'nam dhuthaich fein;

A' sruthadh nios a creig nan Cian, 'Se 'g altrum shliabh is speur;

Tha li an aingil air do tlionn, Tha lorg a bhonn 'nad chre,

1. An uair a bha I mar a bha, b'e canntail nan Salm sgiath nan naomh ri ucbd cunnairt.

2. An uair a bha Ghaidhlig 'na h-kirde, theirteadh " L6chran na h-E6rpa" ri Eirinn.

'S tha sluagli mo ghaoil an cois do bhruaioh A' feitheamh uair do leigh.

0 aingil chaoimh ta dion ar sl6ig-h,

Nach tig thu oirnn as ur; Nach luaisg thu dhuinn an lochan aigh,

'S gu faigh sinn slaint is muirn; Na 's mo na diobair clann na li-I,

An cainnt, an tir, no 'n sliochd; 'S gur h-e an dull 's an duan gu beachd,

Betesda, teach na h-iochd.

COINNEACH MacLeOID.

[Anns a' bhliadhna 1903, an toiseach an earraich, bha am fior Ghaidlieal Mghr. Uil- leam Mac Aoidh, lonarnis, air chuairt anna an aird an Ear; agus am measg gach aite naomh eile anns an do mlieoraich e air na nithean a dh' aom, sheas e aig lochan Bhet- esda. Tha an tobar naomh so r'a fhaicinn an diugli fhathast anns a' cliuirt a tha air beulaobh Eagiais is Manaehainn na h-Anna Naomli. Ceithir thimchioll an tobair tha balla cloiche air a bheil coslas na h-aoise, agus staidhir air aon taobh dheth a' dol sios do 'n uisge. Air ballachan an sgath-thiglie a tha fosgladh a steach do chiiirt na Man- aehainn tha roiaciian paipeir air an erochadh, ag innseadh ann an iomadli canam mu n leigheas mhiorbhuileaeli a rinn Criosd aig an tobar. SlieaU Mghr. Mac Aoidh feueh an robh cainnt a dhuthcha am measg chaich, ach ged a bha fear de na paipearan air a sgriobhadh ann an Gaidhlig Eirionnach cha robh a' Ghaidhlig Albannaeli ann idir. Dh'- iarr e air an treoraiche a bha leis dol agus a blieannachdan a tlioirt do dh' Aba na Man- aehainn, agus fheoraich dlietli am b'e a thoil clar a tlioirt dha, coltach ri each, air an cuireadh e ciinntas Eoin ann an cainnt nach robh fhathast air a' bhalla. Thainig an teaclidaire air ais is da clilar aig-e. An uair a thainig Mghr. Mac Aoidh dhachaidh fhuair e an earrann ud de slioisg-eul Eoin a sgriobhadh air na clair ann an litrich- icliean snasmhor le clo-bhualadair ann an lonarnis, agus cliuir e air an ais iad gu lerusalem. An uair a rainig iad an t-Aba chuir e litir thuige ann am Fraingeis — oir is Frangaich manaich na Manaehainn ud uile — a' toirt a bheannachd 's a bhuidlieach- ais dha air son a thabhartais, 's ag innseadh dha gur e olar na Gaidhlig fear a bu blioidh- clie air a' bhalla.

Tha sinn cinnteach gu'n abair ar luclid- leugliaidh gur maitli a rinn Mghr. Mae Aoidh, agus gur ro-mhaith a chuir Mghr. Coinneach Mac Leoid cainnt air na smuaiii- tean a dliuisg- ann an cridlie an fhir-turui? eile an uair a chunnaic e canaiu na li-I ann an tir nan naomh].

Air. 8.

1913.

AN T-IONGANTACH. Agus goirear mar ainm dheth, longantach,

ISAI-\H XI, G .

Is e so aon de dli' ainmean ionmliuinn losa Criosd. Tha e longantach ann an suil- ibh nan aing-eal agus nan uaomh. ' Tha e longantach ' n a nadur, 'n a phearsa, 'n a oibribh uile, ach tha e gu sonruichte loug-- antach 'n a irioslachd.

Cha laimhsich mi ach aon de na nithean so an trath-sa, agus is e sin irioslachd an t-Slanuigheir. Gu firinneach is e irioslachd Chriosd iongantas a 's motha air an t- saogthal; gu'm biodh esan a blia cho eaoibhir air a dheanamli cho bochd air ar son-ne; gu'm biodh an Dia mor air a dheanamh 'n a naoidhean; agus gu'm biodh esan a bha na b' oirdheirce na na h-ainglean uile air a dheanamh "n a dhuine dhoilgheasan agus eol- acli air bron. Dh' fhalamhaich e e fein, a' gabhail air cruth seirbhisich, air a dhean- amh ann an coslas dhaoine.

Bha e air a bhieith o inhaighdinn bhochd nach robh ann an inbhe urramaich sam bith. Nach robh ban-tighearna idir ann an leru- salem leis am biodh Prionnsa neimli agus na talmhainn air a bhreitli? Is cinnteach gu robh mnathan-uaisle gu leoir ann an lerusa- lem aig an am; ach clia do g-habh an Tigh- earna suim do na beartaich na's motlia na do na bochdan. Bha e air fhoillseachadh an toiseacli do bhuachaillean bochda, 's cha 'n ann do dli' uachdarain 's do dliaoine mora. Cha 'n ann do dh' iompairean no do dhaoine fogliluimte a bha an sgeul aoibhneach air a CUV an ceill an toiseacia ach do na lean- abau. Clia do rugadh e ann an tig-h mais- each no anu an luchairt rig-h, ach ann an stabull. Chuireadh 'n a luidhe ann am pras- aich e, air a phasgadh ann an aodach saor is suarach, coltach i-i luideagan cluine bliochd. Ciod is iongantaiclie na so? 0, a Shlanuigh- ear bheannaichte, thug thu buaidh air an t-saoghal le t' irioslaclid ! An Ti a rinn noamh agus talamh cha robh aite-comhnuidh aige fein ann an laithean fheola; an Ti a tha toirt chruintean, is beatha, is buaidh do dliaoine eile, gun chrun aige fein an so ach criin droighinn. Bha tuill aig na sionnaich ach cha robh aite aig Criosd anns an cuir- eadh e a cheann fodha. Rugadh e ann an tigh a' choigrich agus thiodhlaiceadh e ann an uaiffh a' choiffrich. An uair a mharcaich

e 'u a mhorachd a steacli do lerusalem cha. robh carbad no each aige a 'bu leis fein; b'eiginn dha marcachd air asal duine eile. Is e so iongantas nan iongantasau; gu'm biodh Dealradh Dhe, Paras nan aino-eal, Maise nan neamh, ag-us Eigh nan naomh air a dheanamh cho bochd air ar son-ne. Dhoirt e fhuil air son pheacach. B'e a' cheud uair a dhoirt e i, an uair a bha e air a thim- chioll - ghearradh 'n a leanabh. Aig ochd laithean a dh' aois thoisich e air an iobairt a thabhairt do Dhia. B'e an dara h-uair, an uair a bha e a' g-leachd ann an garadh Ghet-semane. "Bha e ann an cruaidh- ghleachd anama, agus rinn e urnuig-h na bu durachdaiche: agus bha fhallas mar bhraona mora fala a' tuiteam sios air an talamh."' Lucas XXII, 44 . 0! thusa aig a bheil cridhe cruaidh, mur dean breitheanas agus an t-6rd do chridhe a bhriseadh, leig le gradh agais trocair a dheanamh. Amhairc air Criosd a dh' fhuiling air do shon agus abair, Is airidh an Tighearna air umhlachd mo chridhe is seirbhis mo bheatha. Dhoirt e fhuil, an uair a bha crun de dhroighionn deilgneach aii- a chur air a cheann. Tha cuid de na h-ath- raichean ag radh gu'n do lotadh a cheana ann an tri fichead aite. Dhoirt e fhuil, an uair a bha lamhan 's a chasan air an tairg- neachadh ris a' chrann-cheusaidh, na easan a bha maiseach air na sleibhtean a' tabhairt deagh sgeil agus a' cur an ceill eithe. Agus dhoirt e fhuil, an uair a bha 'n t-sleagh air a' sathadh 'n a thaobh, as an d' thainig a mach air ball fuil agus uisge. Leigheas ro -longantach! gu'n tigeadh fuil as an leigh. Tha lighichean an t-saoghail so fial mu fhuil dhaoine eile ach caomhantach air am fuil fein; ach cha 'n ann mar sin a tha an Leigh so.. Dhoirt e fhuil air son pheacach ged a bha aon bhraon dhith na bu luachmhoire na 'n saoghal uile. 0 Gradh gun tomhas! Co nach tugadh moladh is gradh dhuit-sa, a Righ nan naomh? Cha 'n e mhain gu'n d' fhuiling Criosd 'n a chorp ach dh' fhuiling e 'n a anam mar an ceudna, agus is e .sin a tha deanamh an iongant^ais na's motha. Dh' 61 f» cupan broin is amhghair a chum gu 'n oladli a bliraithrean cupan solais ; bhlais e am has air an son a chiim gai 'm blaiseadh iadsan beatha; bha e air a threig- sinn a chum 's nach biodh iadsan air an treigsinn am feasd. Rinn peacaich fanoid air mar a rinneadh fanoid air Samson leis na Philistich, an uair a bha a shiiilean air

80

aa cur a macli. Gu firinueacli tha so 'n a ioiigaiilas mor, gu'm biodh magadh air a dheanamh air an Dia-duine leis na creut- aireau a chruthaich e. Tliilg iad smugaid air agus thug iad ana-cainnt dlia. Rinn iad buaidli-chaithream thairis air 'n a tliruaighe, ao'us dli' aireamli iad e am measg nam meirl- eacli. 0 losa bheannaichte, dh' fhuiling tliu an uiread so de tliruaighe air ar son-ue! Nach ann againn a tha an t-aobhar do ghradhacliadh agus urram a thoirt dhuit! Chunnaic thu roimh laimh an doruirui a bha feitheamli ort ann an obair na slainte, ach ghabh thu os laimh i gu toileach a chum do bhraithrean a thearnadh. Lotadh thu air sou ar peacaidh-ne, bhruthadh thu air son ar aingidheachd-ne, leagadh ort-sa smachdach- adh ar sith agus le d' ehreuchdan-sa shlan- aieheadh sinne. Tha t' fhuhngas iongant- ach; tha t' irioslachd iongantach; tha t' fhaighicUnn iongantach; tha do ghrddh iong- antach. Ged a labhrainn le teangaidhean dhaoine is aingeal cha chuirinn leth an ioug- antais an ceill.

Thug Criosd beatha d' ar n-ionnsuidh-ne ach thug sinne bas d'a ionnsuidh-san; thug esan g-loir neamhaidh thugainne ach thug sinne naire shaoghalta dhasan; chuir sinn doilghios air muin doilghis air. Dhit sinn an caraid a thainig a chum ar fireanach- adh. An uair a bheachdaicheas sinn air na h-iongantasan a tha air am folach ann an Criosd, uach cruaidh an cridhe nach toir moladh dha, agus nach suarach saoibhrea'3 an t-saoghail uile an coiraeas ris? Agus ma tha e cho iongantach, eho luachmhor, cho ionmliuinn, clio milis, is peacadh mor e ni sam bith a roghnachadh roimh losa Crioid. Tha iad tuilleadh is lionmhox, a tha 'g a chur an suarachas agus a tha roghnachadh ana- miannan truaillidh air thoiseach air. Is e so an diteadh gu'n d' thainig an solus do 'n t-saoghal, agus gu 'n do ghradhaich daoine an dorchadas na's mo na'n solus. Eoin iii, 19. Tha an duine saoghalta a roghnachadh a,n oir roimh Dhia, agus diomhanas an t- saoghail roimh aran na beatha. 0! thig a Thighearna losa agus nochd do 'n duine sin amaideachd a cliridhe. Is bronach staid an duine a thig beo agus a bhasaioheas as eug- mhais losa Criosd. Gus a bheil duine anns- an, cha 'u 'eil ni sam bith aige; cha 'n aithne dha ni sam bith; cha 'n 'eil e iomchuidh air son ni sam bith. Air an aobliar sin tha mi a' g'uidhe oirbh uile smuaineachadh ciod an staid thruagh agus an staid chunnartach anms a bheil an neach a theid air seacharan air Criosd. UILLEAM DYEE.

fii'v Bhfiirla ).

LITEICHEAN MHIC CHEYNE.

1. Gu gille a bha fo cliuram ariama.

lanuari 27, 1842.

A Ghille Ghradhaich,

Bha mi ro-tho:lichte do litir fhaotainn, agus tha mi nis a' suidhe sios gu facal a sgriobhadh a'd' ionnsuidh, ged a tha m' nine gle ghoirid. Tha mor ghradh agam dhuit, oir tha t-anam priseil; agus ma thig thu a dh' ionnsuidh losa gu bhi air do "■lilanadh ag-us air t' fhireanachadh leis, bith- idh t'oran-molaidh na's binne na oran aingil soluis. Bha mi an diugh air an t-sneachd, far nach robh oeum coisiche: bha e cho geal is fior-ghlan 's gu'n d' thug- e gu m chuimh- ne an earrann so, "ionnail mi agus bithidh mi na's gile na 'n sneachd." 0, is milis an urnuigh i; cuir suas i. Raoli gu trie a dh' ionnsuidh losa a bhasaich a chum sinne a glilanadh o ar peacaidhean, agus abair, "ion- nail mi." Tha gairdeachas orm, a ghiullain ohaoimh, gu bheil thu a' creidsinn gu bheil Dia 'ga d' smachdachadh a chiim do thoirt 'g a ionnsuidh fein. Cha 'n 'eil teagamh ag- am nach ann mar so a tha. Tha gaol sgriobhta air a chridhe, air a laimh, agus air an t-slait-smaehdachaidh. Ach faic gu'n tig thu 'ga ionnsuidh. Na dean moille. Tha loch teine 'n a luidhe fo gach anam a tha beo anns a'pheacadh. Cha 'n 'eil sith, tha Oia ag radh, do 'n aingidh. Na'n nochdadh losa a ghnuis duit agus a thaobh a bha air a lot — mar a ta aite do 'n pheacach a's ciontaiche ann — bhitheadh tu air ball air do tharruing 'g a ionnsuidh le cordaibh gaoil. O bi ag urnuigh gu 'n duisg an Spiorad Naomli thu. Tha cuimhne agad, Iain, gu 'u do ghuil thu uair-eigin roimhe so air sou t' anama, agus gu'n d' iarr thu losa. An d' fhuair thu e? No an do sheall thu air t' ais, coltach ri bean Lot, a' cinntinn 'na d' charraig chruaidh, fhuar, mar a bha thu roimhe? O diiisg, agus gairm air ainm do Dhe. Faodaidh gu bheil t' nine goirid; aig Dia a mhain a ta fios. Tha a bheatha a's fhaide goirid gu leoir. Agus cha bhi co- throm eile agad gu bhi air t' iompachadh.

Sgriobh a rithist a'm' ionnsuidh. Aig au am so feumaidh mi sgur. Abair ri d' mha- thair sgriobhadh thugam. O gu 'n coinnich- eadh sibh fadheoidh aig a' bhord a tha shuas maille ri losa, agus gu 'm bitheadh mise mar an ceudna an sin — mar pheacach air a shaor- ' adh tre ghras.

Is mi do charaid dUeas, ' R. M. M'C.

31

2. Comhairle do oharaid.

A charaid ionmliuiun,

Dmidee, ]842.

Tha mi a' cur na litreacli so ihugad le cabliaig, ag iirnuig-h gu'm bi i air .a cuideachadli le cumhaclid an Spioraid air do chridlie. Is taaith an mi dhuit eolus fhaot- .ainn air mor olcas is mor ehealgaireaohd do chridlie, ma chuireas so thu a dli' ionnsuidh Chriosd. Tha mi-churam is socair fheol- mhor 'n an aobhar-eagail na 's motha na sealladh fhaotainn air an luibhre. Tha •osnaidhean agus oran-buaidh a' chreidich gle dhluth air a cheile, ma/r a clii thu o bhriath- ran Phoil, Romans vii, 24-25. Mhothaich Daibhidh an ni eeudna, Salm lxxiii. Tha diomhaireachd ro-mhilis ann a flbhi 'g itheadh nan luibheannan searbha maille ris an Uan ■Chaisge. Tha taitueas ann a bhi 'gar faic- inn fein ro-ghraineil, a chum agus gu'm faic sinn gur e losa an aon t-slighe a dh' ionnsuidh an Athar.

Bi ag urnuigh a bhi cosmhail ri Caleb, "aig an robh spiorad eile maille ris, agus a lean an Tighearna gu h-iomlan." Lean Criosd re an la uile. Is e esan a' Charraig .anns a bheil agad a ghnatli lanaehd neo- • ohriochnach. Thoir thu fhein gu h-iomlan dha. Cha 'n 'eil tearuinteachd ann an neach .air bith eile, ach a nihain ann an losa.

Coimhead thu fein o pheacaidhean dhaoine

■«ile. Bi faicilleach, nach tuit thu ann am

peacadh follaiseach. Cuimhioh gur e ar

sonas a bhi fo ghras, agus nach 'eil fadh-

eoidh ach searbhadas anns gach peacadh,

.agus gu 'u lughdaieh gach aon diubh ann

.an tomhas air chor-eigiu do chuid de ghloir

shiorruidh.

Gu 'n robh.gras maille ri oglach an Tigh-

■ earna, fo eisdeachd am bheil thu. Agus mar

-an eeudna maille riusan uile a tha ag gradh-

achadh Chriosd ann an treibhdhireas. Na

sguir a Idh' urnuigh air son do sgire agus air

- son sgireachdan eile, gu 'n doirteadh Dia a

mach a ISpiorad orra, a ;ohum peacaioh chaill-

-. te iompachadh gu gloir ainme fein.

Gu'n cuimhnicheadh Dia oirun uile.

Is mi do charaid dileas,

R. M. M'C.

CARTHANNACHD.

Air teangaidhean thig failigeadh; Air faidheadaireachd thig crioch; Is caithidh gibht is eolas as, Mar cheo a bhiodh air sliabh;

Ach gaol is ni neo-chriochnach e, -

Bhios siorruidh buan gu brath, Oir 's ann an uchd na Trianaid O chian a ghin an gradli.

'Se 'n gaol an fhior fhuil uasal A tha gluasad feadh nam ball, Toirt beath' is blaths is arach Do gach uile ghras a th' ann ; Tha eadhon am fior chreideamh A' sior oibreachadh tre ghaol, A' sruthadh nios o'n lobar, A chaidh fhosgiadh 'n a thaobh.

Ged bheirinn do na feumanaich

Mo dheirc is m' uile mhaoiu,

'S mo chorp ged loisgt' 'n a iobairt e

Air son na firinn naomh;

Bu diomhanas an t-eud sin dliomh,

Cha dean e feum no brigh;

Is mi gun ghaol 'n am anam

Cha 'n 'eil gealladh dhomh air sith.

Cha luidh aois no tuar a bhais Air mais' is buaidh a' ghaoil; 'Se 'n grasa mhain a bhuanaicheas A bhos is shuas faraon; Cha dean e uaill no raiteachas, 'S gu brath cha seidear suas; An gaol tha miu is macanta 'Tha thlachd a ghnath an truas.

Bi thusa nis a' rannsachadh.

An d' rainig ort-sa maoin

De 'n daimh sin tha fior eharthannach,

Ro thairiseach is caomh;

Tha 'u fhirinn naomh a' seulachadh

Gu bheil E fein "n a Ghaol;

'S na h-uile ris an toisich E,

Bidh iad fadheoidh 'n an aon.

[Bha na rannan so air an deanamh le Uilleam Mac Coinnich a bha 'n a mhaigh- stir-sgoil ann an aite-eigin dluth do lon- arnis. Chuir e seachad cuid d'a shaoghal ann an sgireaehd Dheibhidh agus tha sinn .an dull gu bheil e air a tliiodhlaeadh inute. Bha e 'n a thuathanach m' an do thoisich e air teagasg. Bha e fo chliu mor anns an taobh tuath air son a dhiadhaidheacM. Bha e 'n a. cheistear oho mhaith ri bhi 'n a mhaighstir-sgoil, agus bha meas anabarrach aig an t-sluagh air mar fhear de na daoine a bhiodh a' labhairt air a' cheist aig am comanachaidh. Bha e aois mhor 'nuair a shiubhail e beagan bhliadhnaehan m' an do dhealaich na h-eaglaisean ann an 1843].

32

APOCEIPHA.

Gliocas Sholaimh.

Ghairm mi air Dia agus thaimg spiorad gliocais orm.

Boghnaich mi i air thoiseach air slat- shuaicheantais is righ-clvxtliair, agus mlieus mi saoibhreas mar neo-ni an coimeas rithe.

Ghradhaich mi i os cionn slainte agus maise, agv^ roghnaioh mi i air ihaiseach air an t- solus : oir aha teid an solus a tha teachd hliuaipe as.

Thdinig iia h-uile nithean maiihe cbmhla thugam maille rithe, agus saoibhreas gun tomhas 'n a lamhan.

Agus rinn mi gairdeachas annta uile do bhrigh gu bheil gliocas a' dol ronihpa : agus oha robh fhios agam gu 'm. b'i am mathair.

DK fhoghluim mi i gu dlchiollaeh, agus chomh-roinn mi i gu pailt: aha 'n 'eil mi a foluch a saoibhreis.

Oir is ioiimhas i naoh fdilnieh do dhaoine: iadsam a gheibh i, bidh iad 'n an cmrdean do Dhia, agus malar iad air son imn tiodh- lacan a tha sruthadh o eblas.

Thug Dia dhomh labhairt mMr a mhiann- aieh mi, oir is e esan a threbraicJieas gu gliocas a'g'U.s a ftheolas na daoine glioe.

Oir 'na laimJi tha sinii fein agus ar briathran; gach uile ghliocas m/ir an ceudna, agus eblas gaoh oibre.

Oir thug e dhomh eblas dnnteach a thaobh nan nithean a tha; ciamar a rinn- eadh an saoghal agus deanadas "nan duilean.

Toiseach is deireadh is meadhon nan aim- sir eon: tionndadJi na greine agus atJiarrach- adh nan trdihan.

Cuairtean nam bliadhnachan agus astar nan reultan.

Gne nan creutairean beo, agus dwbheadas nam beathaichean fiadhaich: dian-neart na gaoithe agus diomhaireaohd cridhe an duine: lionmhoireachd nan luihhean agus eifeaehd fhreumhan.

Agus gaoh ni eile a thafolaiohte no foill-' sichte, tha an eblas agam.

Oir theagaisgeadh so dhomh le gliocas, a dh' oibricheas na h-uile nithe-an: innte-sa tha spiorad tuigseach, naomli, eagsamhail, fln- ealta, bed, glan, soilleir, gun truailleadh, nach gabh dochann, a' grddhachadh ni a tha maith, nach gabh tilleadh a chur air, deas gu maith a dheanamh.

Caoimhneil ri d<M)ine, daingean, seasmh- ach, saor is cur am, aig a hheil uile ohumh-

achd, OS cionn nan uile nithean, agus a'' rannsachadh nan uile spioradan a tha tuig- seach zs glan is jinealta.

Oir is e 'gliocas anail cumhachd Dhe. agus- aile glan a tha teachd o ghlbir an Vile- chumhachdaich : mar sin cha tuit ni truaill- idh sani bith innts. Oir is dealracQi an t- soluis shiorruidh i, sgdthan gun smal anns- am faicear cumhachd Dhe agus iomhaigh a mhaitheis.

Ged is aon i, gidheadh ni i na h-uile' nithean: agus aig fantuimi innte fein, ni i na h-uile nithean nuadh: agus anns gaoh linn, air dhi dol a steach ann an anaman naoniha, ni i dhiubh cdirdean do Dhia agus fdidhean. Oir cha 'n ionmhuinn le Dia aoh esan a 'ni a 'Sibmhnuidh maille ri gliocas.

Tha i na's m^isiche na ghrian, agus os cionn uile shebrsachan nan reultan: ged a choi.measar ris an t-solus i bha i ann roimh 'n t-solus. Oir an deigh an t-soluis thig an- oidhche, aoh cha bhuadhaich aingidheachd an aghaidh gliocais.

Ghradhaich mi i agus shir mi i o mi bige; mhiannaidi mi i bhi agam 'n a bean-phbsda agus bha gaol agant mr a maise.

Do bhrigh gu bheil conaltradh aice ri Dia, tha i ag drdachadh a h-uaisle ; seadh thug Tigheama nan uile nithean e fSin grddh dhi. Oir is aivhne dhi diomhaireaohd eblais Dhe, agus tha grddh aioe d'a oibre.

Ma tha saoibhreas 'na sheilbh a tlia ion- mhian7iaichte anns a' bheatha so, oiod an- ■saoibhreas a's motha na gliocas, a dh' oib- richeas na h-uile nithean. Agus ma ni tuigse obair, co am measg imn uile a tlm 'na fhear-oibre na 's jinealta na ise. Ma ghrddh- aicheas duine flreantaolid, is subhailcean a saothair: oir teagaisgidh i stuatna.chd fe tuigse, oeartas is f cartas: agus oha'n urrainn daoine nithean a 's buannaohdaile na iad sin fhaotainn 'nam beailia.

Ma mhiannaicheas duine mh-an fiosrachaidh,. is aithne cMii na nithean a bha ann o shean agus tomhsaich i gu ceart ciod a tha ri teachd .- is aithne dhi seoltachd bhriathran, agus fuigidh i duhh-fhacail : chi i roimh Idimh comharaidh- ean is iongantasan, agus crwch nan trdthan agus nan amannan.

Mar sin shuidhich mi gu'n tugainn i a chbmh- nuidh maille rium, air dhomh fhios a bhi agam gu'ni biodh i'na comhairliche nithean maithe,- agus 'n a comhfhurtachd an am brbin iscicraim. Air a sgath-se tha cliii agam am measg an f-sluaigh agus urrani am measg nan seanairean,. gen nach 'eil mi ach bg.

Caib. vii-viii.

Air. 9.

1913.

A' PHEASACH GHLAN.

" Far naoh bi daimh, hithklh a' phrasaeh glan : ach bithidh fas mbr le neart an daimh." Gnath-fhacail xiv.,4.

Clia 'n 'eil ua briathrau so duilieh an tuigsinn. Chunuaic an duine glic air a cliuairtean uair is uaii- tuatliauaich aig au robli prasaioh ghlana. Blia gach ni mu na bathaichean aoa reidli agus ordail. Cha robh lub no eabar ri 'm faicinn. Ach bha taobh eile air a' chiiis. Far an robli g-lainead 's a' bhathaich blia gainne is gort 's an tigh. Cha robh damh air a' bhaile a dheauamh treabh- adh no bualadh: agus far nach robh em- 's an earrach no buain 's an fhaoghar cha b' urrainn nach bitheadh an t-acras. Co a dheanamh roghainn de 'n phrasaich ghloin, 's i falamli, air thoiseach air a' phrasaich shalaieh, agus innte damh mor laidir, comas - ach air oosnadh?

Tha au gnath-fhacal so fior ann an doig-h no dha. Thugaibh fanear au dachaidh far nach 'eil clanu bheaga. Tha i mar is trice gun dragh gun upraid. Cha 'n 'eil aig bean an tig-he ri eiridh moch a dh'fhuineadh, no ri suidheadh aumocli a' figheadh 's a' fuagh- al. Far am fag i rud as a laimh, anns an dearbh aite sin gheibh i e. Cha 'n'eil fear an tig'he air a sharachadh a' freagairt cheistean no ag innseadh sg-eulachdan. Ach air an laimh eile, far nach 'eil clanu bheaga cha'n 'eil giean no gaire. Faodaidli e bhi gii 'm feum i^arantan a bhi oosnadh gu oruaidh a chum 's gu f aigh a' chlann biadh is aodach : ach ni'iad so le sunnd air ghaol conaltradh na cloinne. Ma tha clann a' tabhairt air uairean dragh is euram 'n an eois, tha iad a' tabhairt do 'n dachaidh lanachd graidh is dochais. Far nach 'eil iad faoadh g-ach ni 's an tig'h a bhi gun smal, ach b' fhearr gai mor an tig'h troimh cheile agus oeo] eridheil na cloinne ann :

"Bithidh fas mor le neart an daimh." Thugaibh fanear taobh eile de 'n che'ann- teagaisg. Air feadh na Galltachd, gu son- ruichte dluth air na bailtean mora, chithear aghaidh na duthcha air a milleadh le tuill dhubha 's le torran arda. Tha maise Naduir air a folach far am bheileas a' cladliach guail is iaruinn. Tha duilleach nan oraobh is feur na machrach comhdaichte le suidh. Ohuir an smeoraeh, an Ion dubh, 's an uiseag, cul ri aite anns nach cluinuear an ceol le

fuaim nan ord. Tha na sruthain agus na h-uilk a bha aon uair a' ruith gu glan, 's iad beo le brie, an diugii salach agusmarbh. I Cha 'n 'eil fiu na eaoraich air nach 'eil j dreach na duthcha. Theagamh gu bheil sinn a' caoidh na maise a dh' fhalbh 's nach till fuiJleadli, agiis a' caineadh na smuide a tha 'gar tachdadh. Ach is eudar dhuiun a ohuimhneachadh gu bheil taobh eile air a' chuis. Theagamh nach 'eil an dutlmich cho glan, 's cho gorm ris na glinn Ghaidh ealach, aeh tha i Ian dhaoine, agus gheibh- ear beartas innte nach 'eil idir mu thuath. Comh-oheangailte ris na tuill dhublia 's ris na luidheirean arda a tha cur a (mach na smuide, tha tomhas mor de neart ag-us do dh' agh- artas na riog'hachd. "Far nach bi daimh bithidh a' phrasach glan : ach bithidh fas mur le neart an daimh."

Faodaidh sinn dol ceum na 's fhaide leis a' cheann-teagaisg, agus chi sinn gu bheil e fior do thaobh eachdraidh na h-Eagiai.s ann an Albainn. Nach iomadh comh- stri a dh' eirich a mach bho cheistean creid- imh? Bha sluagh na riog-hachd air an roinn go. trie an aghaidh a cheile. Bha iad ri cogadh 's ri caineadh air sgath firinn i'.^ saorsa, agus tha sinne a' mealtuinn toradh na eomhstri

Anns na linntean roimh an Ath-leasach- adli bha sith is samhchar air feadh na tire ann an ciiisean na h-Eag-lais, oir anns an am sin bha i uile -chumhachdach . Bha coir aice air roinn mhor de dh' fhearann na h-Alba. Bha na sagartan 's na manaicli a' tighinn beo ann am pailteas. Bha 'n aire air itheadh agas 61, Cha 'n fheudadh righ no uaislean Eaglais na Roimhe a chronachadh. Ann an doigh bha an Eaglais aig fois. Ach cha robh am facal 'ga shearmonachadh 's cha robh an sluagh air an teagasg.

Mu dheireadh thall dh' eirich upraid is eomhstri, ach 'n an oois thainig beannachd. Fhuair Padruig Hamilton agus 'n a dheigh- san Deorsa Uisheart is Iain Noes eolas air an fhirinn. Bha danachd agtis cumhachd laca au fhirinn a' sgaoileadh am measg an t- sluaig'h. Dh' eirich iad an aghaidh na h- eaglais, agus chaidh an eag-lais 'n a boil. Chuir i iomadh duine diadhaidh gu bas, agus thug i o mhoran eile na bha aca ris an t-saog"lial. Cha 'n 'eil teagamh nach robh moran anns an linn sin a theireadh gu 'm b' fhearr eiiisean a bhi mar a b' abhaist ;

34

g-a 'm b' fhearr aineoias agus sith no eolas agus geur-leanmJminn ; gu 'm b' fhearr aun am briathran a' chinii-teag-aisg a' phrasach ghlan gun damh, na an daimli le saoitliir is saracliadh. Ach ri nine thaiuig fas agus toradJi a comlistri an Ath-leasachaidh. Phu- air daoine sealladli "ur air firinn 's air diadh- achd. Chunnaic iad gu robh slighe agus dor us fosgailte romhpa gu Cathair-ghrais. Ciiual iad giitli Dlie ann am briathran losa ag fadh "An ti a gheibh 'anam, caillidh se e, ach an ti a ohailleas 'anam air mo shonsa

gheibh se e."

UiLLEAM A. Mac Ghilliosa. A' Cheannamhuir,

AM BAS.

Tha fhios againn nach b' urrainn dhuinn dad ur a radh air a' chuspair so, ged dh' fheuchamaid ri sin a dheanamh. Ach bu mhaith leinn facal no dha a radh uime, a chionn gu bheil sinn ciunteaeh nach 'eil mor- an d' ar luchd-leughaidh nach d' fhiosraich cheaua 'n am beatha fein g-oirteas is dor- chadas a' bhais. Cha mhor dhaoine a rainig ire duine, gun teachdaire a' bhais fhaicinn aig an dorus, agus fada m' an ruig iad feasg-ar an laithean bithidh an dara leth d'an eairdean agus d'an luchd-eolais air taobh thall na h-uaighe. Ged a sgriobhadh 's a labhradh moran mu 'n bhas tha e fhathast 'n a dhiomhaireachd mhor. An uair a dh' fhagas an t-anam an corp, oiod a tha tach- airt? C aite am bheil an t-anam a'dol? Tha Leabhar nan ceist a' teag-asg gu bheil auama nan creideach air an deanamh foirfe aig uair am bais, agus a' dol a steach do g-hloir. C aite am bheil anama nan aingidh a' dol? Am bheil an dealachadh air a dhean- amh eatorra aig uair a' bhais, no am bi am binn giun a toirt a Imach gu la a bhreitliean- ais? An uair a thilgeas mac an duine an deo, ciod an saoghal a tha fosgladh roimhe, agus ■ c' aite am bi a chomhnuidh aigie anns a' chruthachadh ? Am bi euimhne aige air na dh' fhag e 'n a dheigh, no am bheil dealach- adh tur eadar an da shaog-hal ? Ciod e rTadur na staid sin a tha eadar am bas 's an aiseirig-h? An drasd 's a rithist thig iom- adh ceist de 'n t-seorsa so gni ar n-inntinn, ach feumar a radh nach 'eil a' bheag de sholus ri fhaotainn orra. Ged a sheol na miltean ginealaeh o chladaeh an t-saoghail so a dh' ionnsuidh an t-saoghail eile cha do chuir iad fios air ais, a dh' inuseadh dhuinn mu 'n cor. Am b' urrainn dhaibh sin a dheanamh? Ma b' urrainn, ciod an

t-aobhar nach d' fhuaradh riamli teaehdair- eachd o thaobh thall a' chuain a tha eadar am beo 's am marbh ? Bha Lasarus ceithir laithean ann an saoghal nam marbh, ach air dha teachd air als, bha a bhilean duinte.

Cha d' thubhairt Criosd riamh moran mu bhds a' chuirp. Is ann mu bhas eile a bu trice a labhair e. Cha robh ann am bas a' chuirp 'n a shuilean-sa ach cadal — ni a tha nadurra do mhac an duine. Tha e fior gii bheil an samhladh so ri fhaotainn ann an teag-asg dhaoine glic eile fada roimh latha Chriosd, ach ma tha, bha na daoine a chleachd e a' ciallachadh le cadal — cadal gun dusgadh. Ach cha b'e sin a bha esan a' ciallachadh an uair a thubhairt e. "Cha 'n 'eil i marbh, ach tha i 'n a cadal," 's cha mho is e sin. a bha e a' ciallachadh an uair a thubhairt e mu Lasarus, "Tha ar caraid 'n a chadal, ach a ta mi.se dol 'g a dhusgadh as a chadal." Tha an Tiomnadh Nuadh a' labhairt mu 'n bhas mar chadal cho bith- eanta 's gu 'n d' thuirt an Naomh Augustine, "Carson a theirear g-u bheil iad 'nan cadal, ach a chionn gu 'n duisg iad ann an la an Tighearna."

Tha dorchadas is diomhaireachd a' bhais a' luidhe cho trom air spioradan cuid de dhaoine 's gu 'n tugadh iad am maoin uile seachad na'n ceannaicheadh sin isolus dhaibh. O chionn nan oeudan bliadhna labhair duine glic am facal so, agus cha 'n urr- ainnear fhathast na 's fhearr a radh, "Dhomh-sa tha am bas air orduchadh, agus dhuibhse beatha, ach co dhiubh as fhearr, aig Dia a mhain a tha fhios. Ach bithibh cinnteach a aon ni, nach eirich olc do 'n duiiie mhaith, marbh no beo." Tha so a reir teas:aisg Chriosd ajnis teao-asg- nan naomh uile, ged a chuir an Slanuighear a' chilis ann an doigh as caomhaile agus ann am briathran as maisiche. "Na biodh 'ur cridhe fo thrioblaid; ann an tig-h m' athar-sa tha iomadh aite-comhnuidh : far am bi mise bithidh sibhse mar an oeudna." Thug na briathran sin an gath as a' bhas, ag^us rinn iad teachdaire sith do righ nan Uamhas. Ged nach 'eil am 'Biobull ag radh a' bheag ma staid nam marbh, is leoir na tha e ag innseadh dhuinn — "ladsan a chaidleas ann an losa, bheir Dia maille ris." Tha iad comhla ris-san; tha iad air an gleidheadh tearuinte fo a churam, oir cha bhris am bas an daimh a bha eadar Dia agus an anam anus a' bheatha so. Is beatha shiorruidh a' bheatha a tha Criosd a' tabhairt dhaibh - san a chreideas ann, agTis ged a thuiteas an corp do 'n uaigh, cha 'n 'eil eumhachd aig an

35

uaigli tliairis air a' bheatha sin. Tha i mair- eannacli mar bheatha Dhe.

Tha seann diadliair ag radh gu 'm bu choir do dhaoine am has a chumail fa chomhair an inntinn a h-uile latha d' am beatha agus a h-uile mionaid de 'n latha. Cha 'n 'eil sinn an diiil gu 'u do lahhair e gu glic. Theagamh nach deanadh sin dliaibh ach cron; nach deanadh e ach lionn-dubh a chuv orra an aite soluimteachd sj^ioraid. Bhiodh e 'n a uallach air an oridhe, air chor 's nach b' urrainn dhaibh an olaair lathail a dheanamh gu dileas, dichiollaoh. Ach air a shon sin, cha ohoir do dhaoine an smuain a cliur bhuapa gu buileach. Tha e iom- chuidh do gach duine a chuimhneachadh gu bhail am bas air thoiseach air, oir is e an aou ni as am faod sinn a bhi cinnteach. Tha ar bliadhnachan a' dol seaohad mar shruth, agus cha 'n fhada gus an tig orioch air gach obair a ghabh sinn os laimh. "Teagaisg dhuinn, a Dhe, ar laithean air- eamh, a chum 's gu 'm foghluim sinn gliocas."

Ach am measg an dorchadais a tha cuart- achadh a' bhais tha facal Dhe a toirt dhuinn na comhfhurtaclid laidir so, gur teachdaire sith e do shluagh an Tighearna. Faodaidh iad an suilean a dhunadh ann an sith, gun fhiamh, gnin eagal, air dhaibh dochas a bhi aca gu 'n coinuich Caraid caomh iad air taobh eile an aiseig. Agus faodaidh na cairdean a dh'fhag iad 'nan deigh an cridh- eachan a thaioeachadh air an fhacal so, agus an deoir a thiormachadh, '"Is beannaichte na mairbh a gheibh bas anns an Tighearna, seadh, tha an Spiorad ag radh, a ohum gu 'm faigli iad fois o an saothair."

C arson, mata, bhios sibh ri bron. Mar dliream gun dochas mor; Am bheil 's a bhas ach teachdair sith, 'G an gairm gu rioo-h'chd na ffloir?

AN TIE IMMANUEL SHUAS.

Tha sruth mo re a' traghadh, Feuch, bristeadh-faire neimh! A' mhadainn a bha m' iarrtus. Mo cheitein grianach, seimh! Dubh, dorcha, g-ed bha 'n oidhche, Tha 'n soillse teachd 'na luaths, 'S a tha gloir a' tamh gu siorruidh. An tir Immanuel shuas.

'Se Criosd am fuaran saibhir, Sruth aoibheil, pailt, a' ghraidh; Lan-beoil an t-saogh'l cia suarach Seach cuantan Tir an Aigh!

Mar mhuir gun traigh, gun traoghadh, Tha throcair chaomh 's a thruas, 'S tha gloir a" tamh gu siorruidh An tir Immanuel shuas.

Bha smachd is trocair dualte, Troimh fhad mo chuairt 's an t-saogh'I, Is dealt mo bhroin 's mo thruaighe A' lasadh suas le g-haol; Molam an lamh 'rinu stiuradh, 'S an cridh' a thur 's a gliluais, Trath bhios mi 'm chathair-rioghail, An tir Immanuel shuas.

'S le Fear-mo-ghaoil gu saor mi, 'S is leamsa Fear-mo-ghaoil ! Bheir e am bochd 's an diblidh D'a luchairt fiona 's faoiF; 'S i airidheachd mo Shlan'gheir M' aon steidh is fath mo luaidh, Seadh anns a' ghloir bhios isiorruidh An tir Immanuel shuas.

Bu chruaidh mo ghleachd gu flaitheas,

Troimh ghaillinn 's strith nan dul;

'S a nis mar astrach saraicht',

'S a thaic air laimh 'fhir-iuil,

'Nuair tha mo la air crionadh

'S am feasgar 'ciaradh nuas,

Caomh -fhailt do 'n ghloir bhios siorruidh

An tir Immanuel shuas.

Bha an laoidh so air a deanamh le MES. COUSIN, mar cliuimhneachan air SAMUEL EIJTHEEFOED, minist«ar clio diadhaidh 's a bJia riamh ann an eaglais na h-Alba. B'e am facal mu dheireadh a labhair e m' an d' fhag an anail e, Tha gloir, tha 'gloir ann an tir Immanuel shuas. Tha a' chuid as motha de bhriathran na laoidh air an toirt as a shearmoin 's a litrichean fein.

Eug-adh SAMUEL EUTHEEFOED ann an 1600, agus chaochail e ann an 1661. Ann an 1627 shuidhicheadh e 'n a mliinistear ann an ANWOTH. Bha e dichiollaoh is eud- mhor 'n a obair. Thubhairt aon d'a choimli- tnional fein uime, "Tha e ag urnuigh gun stad, a' leug'hadh gun stad, a' searmonachadh gun stad, a' sgriobhadh gun stad." Dh' fhaodadh e a radh mar thubhairt an Sal- madair, "Air sgath Shioin cha bhi mi a'm' thosd, agus air sgath lerusaleim cha ghabh mi fois; gus am bris a fireantachd a macli mar sholus dealrach, ag-uis a slainte mar leus lasrach." Da bhliadhna 'n deigh dha dol do ANWOTH, sgTiobh e gu caraid, "Cha 'n 'eil mi faicinn t£iradh mo shaothrach. Bhith- inn toilichte na 'm biodh aon anam air a thoirt dhomh gu bhi 'n a chrun aoibhneis

36

ann an latha Chriosd." Fliuair e duraohd a cliridhe anil an uine 'glioirid ; oha 'n e aon duine, ach eeudan, aig an robh aobliar taiugealaclid g'u 'n euala iad RUTHER- FORD. Blia a mliinistrealaehd air a beaun- aoliadh giz mor le Dia d'a sg-ireaclid feiu ag'us do dh' Albainn goi leir. "Oha d' eisd mi I'iamh ri searmonaiche eile," arsa duine a chuala e, " a rinn Oriosd clio maiseach ag'us clio ioii-mhiannaichte do m' chridlie. B'e toiseacli is meadhon is deireadh a sliear- monachaidh, erann - ceusaidli an Tig-hearna losa Oriosd.

Ann an 1636 chuireadh a mach as a sgireaclid e, agus thug-adh bhuaitli oead sear- monachaidh. I6 e a Tb' aobhar dlia sin, gu'n d' thug e oilblieum do 'n chrun le ouid d'a sgriobhaichean. Oha robh an Crun agus an Eaglais aig an am a' cordadh mu 'n doigh- riaghaidh a bu choir a bhi oirre, agus ghabh RUTHERFORD teobh na Cleire an agh- aidh a' Ohruin 's nan Easbuig'ean. Bha e laidir 'n a bheachdan is oar neo-mheasarra 'n a ehainnt, agujs a thuilleadh air a sin, thug- e dulain do 'n lagh. Chuireadh as an sg-ir- eachd e, agus thugadh do OBAREADHAIN e, "igu bhi air a chumail ann fhad 's a thoilicheadh an rig-h." Ach tha e fein ag radh, "Gidlieadh cha do threig mo Mhaigh- stir mi ; fhuair mi an tuilleadh eolais air gTadh Ohriosd le oohd miosan deug priosain, na fhuair mi le naoi bliadhna searmonaoh- aidli." Ach bha a cliridhe anns a' chiibaid, agus an uairi a thigeadh latha na Sabaid, 's a chuimhnicheadh e air na h-uairean solasach a h' abhaisit a bhi aigie fliein 's aig la' clioimh- thional ann an ANWOTH, theireadh e gu robh farmad aige ris na h-eoin bheaga a Tjha neadachadh ann am ballachan na h- eaglais. Bha an fhaireachduinn 'n a cliridhe a l:ha ann an cridlie an t-salmadair, Salm

LXXXIV.

Ann an OBAREADHAIN sg'riobh e a' chuid as motha de na Litrichean, a tha eumail 'ainme beo. Tha mu thimchioll tri eheud gii leth dliiubh ann air fad. Bha iad air an Sigriobhadh gu ard is iosal air feadh na duthcha, 'g an comhairleachadh, 'g am misneachadh, 'g an cronachadh ann an nith- ean spioradail. Theagamh nach robh dull sam bith aig RUTHERFORD fhein gu 'm biodli iomradh orra an deigh a bhais. Ach tha na litrichean beo, ged nach 'eil cuimhne an diugh air na sgriobhaichean eile a chois- inn eliii dha o ghinealach fhein. Is maith an gille-sabhail, Tim. Is cinnteaoh a ehuir- eas esan dealachadh eailar an cruithneachd 'sam moll. Thubhairt an diadhair BAXTER

nach b' aithne dha leabliar a jg-iliabhadh coim- eas ris na Litrichean -io, agus a mach o 'n. Bhiobull Naomh, nach do sgriobhadh riamh oomhairlean cho spioradail 's a g'heibhear annta ; ach tliuirt duine eile nach ruig sinii a leas ainmeacliadh, nach 'eil aunta ach am- aideas is gaotli. Theagamh nach 'eil smior na firinn aig fear seach fear de 'n dithis, ach tha sinn cinnteaoh nach bi aithreachas air ar luchd-leughaidh ma ghabhas iad ar oomh- airle, an leabliar a leug-hadh. Oha leig duine a leas ach na fhreagras air agus na cliordas ris a thoirt asda.

Ann an 1639 chuireadh RUTHERFORD air leth gu bhi 'n a fhear-teagaisg ann an Oil-thigh CHILL - RIBHINN, agus ceithir bliadhna 'n a dlieigh sin, bha e am measg nan diadhairean a choinnich ann an WEST- MINSTER, a chum Leabhar aidmheil a' chreidimh agus Leabhar Aithghearr nan Ceist a chur r'a cheile. Shearmonaich e air beulaobh na Parlamaid, agnis cho fhad 's a bha e ann an Lunnaiu bha e labhairt 's a sgriobhadh, gun tamh, gun fhois. Air dhoigh air chor-eigiu thug- e oilbheum do 'n luchd -riaghlaidh a rithist, agns ghairm- eadh e air beulaobh na Parlamaid, chum achmhasan a thoirt dha. Ach "bha srutli a re a' traghadli" ; bhuail tinneas e, agus ghairmeadh e gu seasamh an lathair Oath- rach a b' airde. Bha e air leabadh a bhais an uain a cliuir a Pharlamaid fios air, agus is e an fhreagairt a cliuir e air ais, "Ab- raibh riutha gu 'n d' fhuair mi g-airm gu cuirt as airde na iadsan, agais m' an tig- an latha, gTi 'm bi mi far nach 'eil a' bheag- de rig-hreau no de mhaithean." Ohaochail e ann an 1661.'

Bha e 'n a dliuine diadhaidli, eudmhor ann an seirbhis Chriosd. Bha a chrannchur air a tilgeadh ann an amannaibh dorcha, bruailleanach, agus cha 'n 'eil teagamh nach robh tomlias de spiorad nan timeannan air a gliiulan. Oha 'n 'eil e comasach do dhuine sam bith a bhi fada air thoiseach air a linn fhein. Cha 'n 'eil e furasda dhaibhsan a dh' fheumas eothachadh air sou a' chreid- imh, a bhi cho ciuiu, 's cho iriosal, 'a cho reusanta, riusan nach ruig a leas pairt a ghabhail anns an stri. Ann an teas a' chatha thubhairt is rinu SAMUEL RUTHERFORD iomadh ni nach robh a reir lag-h a' ghraidh, ach mur biodh e d-ur- achdach ann an aobliar an t-soisgeil cha bhiodh e anns a' chath idir. Agus is coir dliuinn an duals so a thoirt dha, fhailinnean a thiodlilacadh agus a mhaitheas a chumail air chuimhiie .

Air. lO.

]913.

MARAH AGUS ELIM.

Agus an uair a thainig iad gu Marah, cha b' urrainn iad uisgeaclian Mharali 61, oir bha iad searbh ; uime sin thugadh Marah mar ainm air. Agus rinn an sluagli gearan an aghaidh Mhaois, ag radii, Ciod a dh' olas sinn. Agus dh' eigh esan ri lehobhah, agus nochd lehobhah fiodh dha, agnis thilg e anns na h-uisgoachan c, agus rinneadh na h-uisg- eachan mills. Ecsodus xv., 23-25.

Agus thainig iad gu Elim far an robh da thobar dheug- uisge, agus deich agus tri fichead craobh phailme; agnis eliampaich iad an sin laimh ris na h-uisg-eachan.

Ecsodus XV, 27.

Na 'n do rinn clann Israeli air tir a' gheallaidh lom is direaeh an deigh dhaibh an Eiphit fhagail, rachadh aoa air a ruigh- inn ann am beag'an sheachduinnean. Aoh ghabh iad da fhiehead bliadhna air an turus. Cha b' ann gun aobhar a sheachain iad an t-slighe ghoirid, "Cha do threoraich Dia iad air slig-he tire nam Philisteach, ged a bha i am fag'us; oir thubhairt Dia, Air eagal gu'm bi aithreachas air an t-sluagh an uair a chi iad cogadh, agus gu'm pill iad do 'n Eiphit." Ecsodus, xiii, 17. Bha aa Philistich 'nan sluagh borb, air an eleachd- adh ri airm iomchar; agus bha e glie do Mhaois an seachuadh oir bha spiorad chloinn Israeli air a bhriseadh gu buileaeh leis an lamhachas-lajdir a rinneadh orra le Pharaoh, air chor agus nach seasadh iad an larach ri aghaidh namhaid iir. Air an aobhar sin threoraich Dia an sluagh mu 'u cuairt air slighe fasaich na Mara Ruaidhe, a' taghadh an rathaid dhaibh a reir an neirt. Bha e '|na dheuchainn air am faighidinn na bliadh- nachan ud a ohur seachad anns an fhasaoh; aoh b'e an rathad fada an rathad a bu ghi- orra dhachaidh air a slion sin. G-ed a bha an t-slig-he fadalach, thug i steach iad mu dheireadh do thir a bha sruthadh le bainne is mil. Tha daoine an diugh fhathast a' faotainn a macli 'nam beatha feiu a' cheart ni a tha air a theagasg dhuinn le eachd- raidh chl'oinn Israeli, gur fhearr an rathad fada glan na 'n rathad goirid salach. Tha sinn uile ag iarraidh tir a' g-heallaidh air ohor-eigin. Saoibhreas, toil-inntinn, inbhe shaoghalta, eolas, sonas — is iad sin am bainne

's a' mhil air a bheil a' mhor-chmdeaohd aa toir. Cha 'n abair sinn gu bheil e cearr do dhaoine na nithean sin a chumail fa chomhair an sul ; ach seachnadh iad an t- ath-g-hoirid salach thuca. agus gabhadh iad an rathad glan. "Tha slighe ann a shaoilear direaeh le duine, ach is e a crioch slighean a'bhais." An uair a ni daoine cabhag gu bhi beartach, gabhaidh iad gle bhitheanta ath -ghoirid salach a bheir a steach iad do thir a' bhais an aite tir an t-sonais a bha iad ag iarraidh. Cha ruig duine a leas dull a bhi aig-e gu'm bi beannachd is dion Dh© thairis air ma tha e a' gluasad air sligh- eannan nach do eheadaich Dia; ma chuireas e roimho: a cheann-uidhe a ruighinn le euc- oir is innleachdan is breugan.

An uair a shaor Dia clann Israeli o laimh Pharaoh agus a chaidh iad air cheann na slighe gu Canaan sheinn iad oran-molaidh dha, ach m' an do rainig iad Marah cha robh ceol 'nan cridhe no 'nam beul. Shaoil iad gu robh laithean an saruchaidh seaohad agus chuir iad an aghaidh air an t-slighe mar chuideachd a' cumail latha feille. Ach an uair a chuunaic iad nach robh an t-slighe- cho furasda 's a shaoil iad, 's a thoisich iad air fannachadh le pathadh is teas an fhas- aieh, rinn iad gearan an aghaidh Mhaois, ag- ladh ris gni'm b' fhearr dhaibh daorsa na. h-Eiphit seach bas fhag"hail anns an fhas- ach. "Agus dh' eigh esan ri lehobhah, agus- nochcl lehobhah fiodh dha, agus thilg e anns- na h-uisg-eachan e, agus rinneadh na h-uisg- eachan mills." Tha e air a radh le daoine a bha thall 's a chunnaic e g-u bheil seorsa craoibhe a' fas g-u nadurra anns a' ohearn ud de dh' Arabia aig' a bheil a' bhuaidh so air uisge, an uair a thilg-ear sguinn dhi ann; agus ma tha sin fior, cha do thachair miorbhuil sam bith aig Marah ach a mhain gu robh Maois air a sheoladli le Dia gus eif- eachd na craoibhe so fhaotainn a maeli. Tha facal an Tighearna ag radh, "Treor- aichidh e na daoine ciuin ann am breith- eanas," 8alm xxo, 9 ; agus aig iomadh am 'na bheatha dhearbh Maois air a shon fein gu bheil an gealladh so fior; gu bheil Dia a' foirt soilleireachd inntinn cho mhaith ri beannachdan spioradail dhaibhsan a ohuireas an comhairle ris ag-us a dh' aidioheas e 'nan uile shlig'hean. Dh' aidich Maois Dia 'na uile shlig'hean . Air gach duilleag de 'n eachdraidh so leughar na briathran, "Dh''

38

eigh Maois ri lehobhah." Anns gach duil- eadas is cunnart a thachair air dli' iarr e solus is eomhnadh o Dhia. Thug e gach cuis tliuige ann an umuigli, agus thug Dia freagair:; dha. Bheir Dia gu cinnteach solus do 'n (] uine a dh' eigheas ris gu durachdach an u.'iir a tha e ann an ioma-chomhairle, agus a bu mhaifh leis seoladli fhaotainn. Cuir- idh 0 maoh thuige a sholus agus fhirinn.

f ,'ha d' fliag- 'Dia a sliluagli ann am Marah &•''• 01 an uisge a bha searbh; threoraich e air an aghaidh iad gu Elim far an robli da thobar dheug uisg-e agus deich agus tri fioh- fiad craobh pliailme; agns chamxJaich iad an sin. Bha Elim do 'n luchd-turuis sgith mar gharadh an Tighearna ann am meadhon an f hasaich ; dh' aisigeadh am beatha 's am misneach air ais dhaibh an uair a ohaisg iad an iotadh aig fhuarain, agus a fhiiair iad fasgadh bho 'n teas fo sgail nan craobh. Ann a bhi mineachadh an t-Seann Tiomn- aidh cha teid sinn fada cearr ma leanas sinn an t-Abstol Pol, agus tha Pol ag radh (1 Cor. x), gu 'n do thachair na nithean ud do chloinn Israeli mar eiseimpleir dhuinne. Faodar an imeachd anns an fhasach a ghabhail mar shamhladh air beatha mliic an duine agus air turns a' Chriosduidh anns an t-saoghal. Tha Marah air chor-eigin ann am beatha g-ach duine, fiosrachadh no freas- •dal a tha searbh. Cha 'n 'eil e solasach a bhi 'g 61 tiisgeachan searbh, ach ann an doigh- «an ioug-antach 'ni Dia mills iad d'a shluag-h. "Tha smachdaohadh, am feadih a tha e lath- air, doilgheasach: gidheadh, 'na dheig-h sin bheir e inach toradh siochail na fireantachd ■dhaibhsan a bha air an cleachdatlh leis." Leighsidh feartan diomhair Dhe an cridhe leonte, agus cuiridh e oran nuadh ann am beul an dream a bha ri caoidh. Ma dh' fhanas neach ann an co-chomunn Dhe bidh «61as aige air a chaomhalaohd . ''Tha a dhol a mach cinnteach mar a' mhaduimi; agus thig e d' ar n-ionnsuidh mar an t -uisge." Rosea vi, 3 . An deigh Mharah tha Elim, ag^is trebraichidh am Buachaille Maith a chaoraich laimh ri tobraichean fionnar ag-us ann an eluaintean gorma. Ma dhearbhas Dia a ehluagh ann am Marah, uraichidh e an neart agus an dochas ann an Elim; agus ni e am fasach coimheach dhaibh 'na aite thobraichean. Ann an turus a' Chriosduidh air thalamh bheir an t-sligiie e troimh ghleann Bhaoa agus gu Beinn a' Chruadail, aoh tha Elim air an eul, agus an uair a ruigeas e na tobraichean fionnar 's na craobhan pailme cha bhi cuimhue aig-e air deacaireachd na slighe na 's mo.

CAOEAICH NO GOBHAIR ?

Cha 'n 'eil duil agam gu 'n teid agam air na ceistean a tha mi dol a thogail fhuasg- ladh, ac^li a shon sin faodaidh mi seanchas a dheanamh riutsa, a leughadair, gu reidh socrach mu nithean a bhitheas air uairean a' cur iong-antais orm fhein. Mur toir mo sheanchas solus dhuitsa, theagamh nach misd mi fhein oidhirp a dheanamh air cumadh a thoirt do m' smuaintean le briathran a chur orra .

0 chionn ghoirid chuala mi caraid a' sear- monachadh, agus am measg nithean eile, thubhairt e nach robh e idir duilich sluagh an t-saoghail a roiun 'nan da bhuidlieann; na caoraich a chur air an aon laimli agus na g-obhair air an laimh eile. Ged nach robh na labhair e 'na fhirinn ur, agus ged nach bu mhaith leam cur an ag-liaidh na thubhairt e a muigh 's a mach, feumaidh mi a radh nach b' urrainn dhomh labhairt leis an dearbliachd leis an do labhair mo charaid air cuis cho dorcha. Tha mi a' creidsinu le m' uile .chridhe gach facal a labhair an Slanuighear. Cuiridh a bhriathran-san stad air gach uile chonnsachadh, oir bha eolas is gdiocas aige nach buineadh do 'n t-saog-hal. Thubhairt esan g-u 'n cuir Dia a chaoraich air a laimh dheis aig la a' bhreitheanais ag-us na gobhair air a laimh chli, ach co iad na gobhair agus co iad na caoraich? Is e sin an rud a tha duilich a thuigisinn. Tha e soilJeir gu leoir do Dhia, oir tha esan uile- fhiosrach is uile -leirsinneach ; ach tha e cho dorcha do dhaoine 's gur e an g-liocas dhaibh gun bhreith a thabhairt. Air uairean oluin- near daoine a' labhairt mar gu 'm b' aithne dhaibh aireamh nan naomh agnis aireamh nan aingidh, ach ann an cluasan dhaoine tuigseach cha 'n 'eil gloramas na feadhnach sin ach mar ghleangarsaich chiombal no mar fhuaim umha. Shaoil na deisciobuil nach bitheadji e duilich dhaibh an cogull a dheal- achadh o'n chruithneachd, ach dh' iarr am Maighstir giic orra gun an oidliirp a dhean- amh, oir bha fhios aige nach rachadh aca air. Tha cridhe mhic an duine cho domhain is cho diomhair ris a' Chuan Shiar, agu.=< cha lug^ia na l)ia fein a thoimhseas a mhaitheas no olcas. Le bheul their aon duine Sibolet, agus le bheul their duiiie eile Schibolet; ach is suarach an comharadh sin an; tuar an cridhe no air an cor spioradail am fianuis Dhe. Aig toiseach mo sheanchais thubhairt mi g-u 'n togainn ceistean sonruichte a bhitheas air uairean a' luidhe a'ir m' inntinn, ag-us a bha air an urachadh dhomh le searmon mo

39

■charaid. Is e so te dhiubh. Ciod a theiiear ^■is an t-seorsa dhaoine a tlia diadhaidh gun a bill maitli ? Clia luig tliu leas a iiMli lium, a leugliadair, nacli 'eil an seorsa dhaoine sin anu. Tlia iad ann; clia 'n 'eil agad acli ruitli thairis ann ad inulinu air do luclid eolais agas clii thu gur aithne dhuit feadhaiun dliiubh . Clia 'n 'eil mi a' eiallacliadh cliealg-- airean. Tlia fliios aig a' cliealgair iiach 'eil e diadliaidh; cha 'n 'eil meas aig-e air diadh- aidheaclid no gTadli aige dlii; cha 'n 'eil innte dlia ach cleoca leis a blueil e a' leucli- ainn ris an t-saoglial a mhealladh a chum an saoghal a chosnadh. Ach cha 'n 'eil dad dheth sin ann an inntinn nan daoiue air a blieil mi a' labhairt. Tha iad ouorach; tlia iad da rireadh crabhach 'nan cridlie, agus tha de mlieas aca air diadhaidheachd 's gu bheil e 'na bhiou dhaibh nach 'eil daoine eile oho diadhaidh riutha Ihein Tha iad a' creidsiim an t-soisg-'eil, tha iad a' faireachduinn uitli- ean an t-saoghail spioradail, agus bheir sailm is urnuighean is aoradh na h-eaglais solas is tog-ail -cridhe dhaibh. Is toigh leo a bhi bruidhinn air nithean spioradail, agus air faireachduinnean solasach an anania fo bliuaidh spiorad an Tigheariia, agus tha na faireachduinnean sin aca g-un teag-amh. An tlachd a tha oeol a' toirt do 'n chluais no maise do 'n t-siiil, tha nithean an t-saoghail spioradail a' toirt an tlachd sin dhaibhean. Agus an uair a labhras iad umpa tha reanili- raehd is ung-adh 'nam briathran. Ach a •dh' aindeoin sin uile cha 'n urrainn thu a radh g-ur daoine maith iad. Ged a tha, a reir choltais, an inntinn spioradail aca tha iad mar dhaoine f ada fada air dheireadh air feadhainn eile aig nach 'eil ach an inntinn nadurra. Gle bliitlieanta cha 'ri 'eil iad caoimhneil, 's cha toir iad ceartas no blaths d' an daimhich. Tha iad dona d' am mnath- an 's d' an cloinn. Cha 'n urrainn thu dol an urras orra ann an ceum seach ceum; a thaobh airgid no a thaobh peacaidhean na feola. Cha 'n 'urrainn thu a radh gai bheil iad coir, no gni bheil iad ciuin, no gu bheil iad iriosal, no gu bheil tomhas sam bith aca de spiorad Chriosd; ach fhathast tha iad diadhaidh agus sin gun chealg-. Tha iad a' faotainn toilinnfinn 'nam faireachduinnean spioradail fhein agios ann am beachd- smuaineachadh air nithean neo-fhaicsinn- each. Tha iad fo bhuaidh an t-saoghail eile mar nach 'eil daoine as fhearr na iad, ag'us tha bias aca air diadhaidheachd agus tuigse anns na nithean a bhuineas dhi nach 'eil aig daoine a tha moran na's fiachaile na iad. Ciod a their thu ris an t-seorsa so ? Co

dhiubh is caoraich no gobhair iad? Fagaidh mi a' cheist sin agad fhein, a leug-hadair, gu bhi cnuasachadh oirre air do shocair. Ach a reir choltais. tha Dia air uairean a' toirt sohiis spioradail do dhaoine nach 'eil a' g-luasad ami; a' toirt eolais aiv nithean neo-fhaicsinn- eaoh do dhaoine iiach fiii. C arson a tha e a' deanamh sin, cha 'n urrainn sinne a radh.

Agus ciod a theirear mu na daoine a tha maith gun a bhi diadhaidh? Ma tlieid thu a ris thairis ann ad inntinn air do luchd- eolas tha mi gle cliiniiteach gui' aithne dhuit moran de 'n t-seorsa so; daoine a tha cho fior is glan 'nan cridhe ris an or, ach aig nach 'eil suim do dhiadhaidheachd. Cha 'n 'eil mi a' ciallachadh as - creidich is luchd-aicheadh Dhe ; ach daoine aig nach 'eil bias air nithean spioradail agu? naoh 'eil a' faireachduinn iarrtus sam bith air a bhi fo bhuaidh an t-saoghail eile. Theagamh naoh urrainn iad fhein a radh co dhiu a tha no nach 'eil iad a' creidsinn teagasg na h- eaglais, oir cha cl' thug iad riamli da smuain do 'n ghuothuch. Ma tha no nach 'eil e fior, cha do cliuir e riamh dragh air an inntiuu 's cho mho a tha e deanamh deifir 'nam beatha. Cha 'n 'eil tart 'nan anam an g-eall air Dia. Tha iad Ian riaraichte leis an t-saoghal so agus tha an saoghal eile dhaibh air a chuartaohadh le ceo dumhail. Cha 'u fhaca 's cha d' fhairich iad riamh dad air an gTeimich iad, agus 'nuair a chluinneas iad daoine eile a' labhairt mu nithean neo-fhaic- sinneacli tha an cainnt dhaibh mar Ghreug- ais. Cha toig-li leo thu thoirt tarruing 'nan eisdeachd air Dia no air diadhaidheachd, oir tha a' leithid sin de sheanchas ionnan dhaibh ri seanchas mu 'n blias. Tha e 'gam fagail fuar, agus a' cur truime air an inntinn, agus b' fhearr leo thu "g a sheachnadh. Ma ghabhas iad pairt ann an aoradh na h- eaglais is fada leo gu3 an cluinn iad an co- dhunadh, oir cha 'n 'eil call aca do dhleasd- anas de 'n t-seorsa sin, agus tha e 'na fliaochadh dhaibh tig^hinn air an ais gu nith- ean faicsinneaeh air an urrainn an inntinn gTeimeachadh. Tha e soilleir nach 'eil na daoine so diadhaidh, ag-us nach 'eil an inn- tinn spioradail aca; ach a dh' aindeoin sin, tha fhios ag-ainu (oir is aithne dhuinn iad), gur daoine cliuteach gasda iad. Miu- 'eil nadur crabhach aca tha nadur uasal aca, ag'us mur 'eil call aca do dhiadhaidheachd tha call aca do mliaitheas. Mar mhaighetir- eau tha iad coir agus f aireachdail ; mar sheirbhisich tha iad dileas agnis onorac'li. A reir choltais, cha 'n 'eil e duilich dhaibh na h-aitheantan a choimhead, oir cha 'n 'eil call

40

aca do 'n olc. Cha 'n 'eil oumhaclid sam bith aig an fheoil, no aig an t-saoghal, no aig- an diabhul thairis orra. Tha iad fiiinneaoh, ioohdmlior, caoimhneil; g-aolach aig an cuid- eachd 's an eloinn fliein, agns measail aig an coimliearsnaich. Cha leasg leo dragh a ghabhail as letli dhaoine eile ma tha feum aca air an euideachadh, agnis ni iad obair na trocair gun e thighinn a steach 'nan inu- tinn g'ur maith a rinn iad. Tha cridhe maith aca, agus ged nach 'eil iad, a reir oholtais. a' leantuinn Chriosd tha iad a' deanamh a thoile. Ciod a theirear ris an t-seorsa so? Co dhiubh is caoraich no gobhair iad? Cuimhnich nach 'eil mi a' labhairt mu dhaoine nach 'eil ann; tharruing mi an dealbh a tharruing mi o dhaoine as aithne dhomh gni maith, agus is aithne dhuitsa, a leug-hadair, feadhainn de 'n t-seorsa so cuid- eaciid; daoinB a tha maith gun a bhi diadh- aidh. Tha ar Slanuighear ag radh gur ann air a toradh a dh' aithnichear a' chraobh ; nach givilain droch chraobh deadh thoradh, agus nach tionail daoine figean de 'n droigh- ionii, no dearcan fiona de 'n fhearr-dhris. Tha giiiomharan nan daoine so Criosdail ged nach 'eil an inntinn spioradail aca agus nach do bhlais iad deadh thiodhlac Dhe no cumhachdan an t-saoghail ri teachd. Aeh ciod am fuaran as am bheil uisg-eachan clio milis a' sruthadh? Cha 'n iad ar smuaintean- ne smuaintean Dhe, ni mo is iad ar slig-hean- ne a shlighean-sa; tha e buileachadh a thiodhlacan orrason a tha mi-thaingeil is dearmadach ait a inhoraehd (aideacliadh, pgvis faodaidh e bhi nach 'eil a ghras air a chumhannachadh riusan a mhain a dh' aid- icheas e, ach gu bheil e mar an ceudua ag oibreachadh anntasan nach d' thug riamh iobairt dha ach faile cubhraidh an oibrich- ean maithe. Tha mor-chridheachd is uaisle- naduir ann an Dia.

An uair a bheachdaieheas duine air na nithean sin, agTis a smuainicheas e air na daoine as aithne dha gu maith, saoilidh mi nach gabhadh e air iheiu a radh gu bheil e furasda' an roinn 'nan da bhuidheann. Cha 'n 'eil diadhaidheaclid is maitheas daon- nan a' pogadh beul ri beul, agus an uair nach 'eil, tha sin a togail cheistean nach urramn dhuinn . fhuasg-ladh. Mar sin bu choir dhuinn a chuimhneachadh gnir ann do Dliia a bhuirdas breitheanas. Ach aon ni tha cinnteach, gur e gradh an fhalluinn as maisiche anns an sgeadaichear an diadh- aidheach. Uime sin cmreadh luchd-aideach- aidh Dhe umpa, cridhe truaoanta, caoimh- neas, irioslachd, macantas, fad-fhulang-as, agus thar nan nithe so uile cuireadh iad

umpa g'radh, ni as e ooimliolie-cmgal na foirf- eachcl.

AM FEADAN.

Throid iad ris an diugh, is throid iad ris an de, agus troididh iad ris am maireach, ach cha mliotha leis an trod 's a' ghaoth, oir is companach dha am feadan. Companach an aigh! tha e a' deanamh cridhe a' bhrogaioh bhig cho mear ris an t-searrach a tha gearradh shvirdag air a' mhachair ud thall.

Dh' fhagadh e 'na dhiileachdan, agus aig deich Wiadhna a dh' aois chuireadh ris a' bhuachailleachd e. Theab a ohridhe sgaineadh ag ionndrainn a mhathar, ach tha Athair nan dilleachdan caomhail ri Icon na cloinne, agus chuir e 'na cheann, latha de na laithean, feadan a dheanamh. Bha e 'na shuidhe aig ceann iomaire, a' cumail a' cbruidh as an arbhar, 's a' smuaineachadh eiod a theireadh iad ris air son liidag- ain a' gheata a bhriseadh, 'nuair a thainig e 'na innt- inn, mar shaighead o bhogha, feadan a dheanamh.

Ged is fhada an latha samhraidh cha robh e fada do 'n ghille bheag a nis, 's cha bu mhotha leis is fead ged a chuireadh iad a' kiidhe e gun a shuipear air son an orodh a leigeil do'n choirce, oir bha am feadan fo'n ohluasaig agus m'an dtiisgeadh each bhiodh e aige, 'g a shliopadh, 's 'ga sgriobadh, 's 'g a shliseadh, a' deanamh inneal-chiiiil gun aofhuinn aige ach crioman fiodha is sgian is dealg is ite geoidh.

Ach cha 'n e mhain gun do rinn e feadan, ach thug e cebl as. Cha robh port a chluinneadh e na buan- aichean a' feadaireaohd an diugh nach biodh aige-saa air an fheadan am maireach. Chluicheadh e an orodh gu ionaltradh anns a' mbaduinn agus chuioheadh a dhachaidh iad anns an anmooh. An uair a chluinn- eadh na sgallagan e a' cluich caismeachd nam finneachan anns an stabnll, thigeadh sprachd 'nan iosgaidean, chuireadh iad a mach am broilleaoh, agus chuireadh iad romhpa tasdau kn righ a ghabhail is dol do'n arm. An uair a chluinneadh a' bhanarach e a' cluich ruidhle togarrach aig earball a' mhairt a bhiodh i bleoghann tbilgeadh i bhuaipe a' ohuinneag is dhannsadh i, agus m'an lachadh am bnaoliaille beag a luidhe an oidhche sin gheibheadb e oeapaire an eiseimeil a ohiiiil.

Leighis am feadan leon a chridhe, agus bu bheag aige trioblaidean na buachailleaohd, oir bha a chomh- fhurtachd daonnan 'na aohlais. An uair a bhiodh an tuathanach is bean an tighe mosaoh ris 's a bheireadh iad ruith de 'n teangaidh dha, thigeadh na deoir 'na shuilean is chuimhnicheadh e air a mhathair, ach bha conipauas 's an fheadan, is shiapadh e na debir o shiiilean. B' fbiach dhuit fhaicinu 'g a sheinn, agus gun ri fhaicinn d'a shroin ach am btirr, leis mar a lionadh e a phluic le gaoth. Bhitheadh na seir- bhisich a' gaireachduiun 'nam measg fein air feadan a' ghille bhig, ach bha gaol aca uUe air, agus mo thruaighe duine eile a dheanadh fochaid 'nan eisd- eachd air a cheol. Dha fhein bu bhiadh, 's bu dheoch, 's bu mhathair e.

Ach thjiiuig sgioiradh air an fheadan. Latha nach robh saod air bean an tighe 's gun fhios aice co air no ciamar a leigeadh i mach briiohd d'a droch nkdui', thciinig i trasd air a' bhuachaille 's e Sfinn ciuil do na laoigh. Spion i as a bheul e, chuir i tarsuinn air a gUiin e, is rinn i da leth air.

Air. 11.

1913.

EOIN CAKSUEL, EASBUIG EAERAGHAIDHEAL.

Eugadli Eoin Garsuel mu'n bliliadhna 1520 ann au seann ohaisteal Charnasairidh anu an sgireachd Chill-Mliartain, beagan mhiltean bho cheaiin a deas Locli Odha. Aims an t-seatliamli linn deug- blia an cai.steal sin 'na dlaaignieh laidir air oeannardian a bha cumail riagliailt fo ug-lidarras triathan Earrag'liaidli- eal am measg sluagli na duthcha mor tMm- cliioll. Bha suidlieachadh a' chaisteil ana- barrach freag-arracli air son tur-faire nam freiceadan anns na liuutean dragliail buair- easach ud. Tlia e 'na aite air leth fradliarcacli, o'm bheil sealladh naoli 'eil a leitliid ach tearc, eadhon an "Alba ohaomh nan stuc 's nan earn." Gheibhear sealladh bhuaidh air carraig Dhunadd far an robh ceann-bhaile rioghachd Dhailriada, agus an iar-dheas chi an t-suil tliairis air srath Chill- Mhartain le ghlinn le shleibhtean agus le dhoireachan, gus am bheil i a' etad air beanntan Chnapadail.

Cha b' ann de fhior fhuil na Gaidheal- taehd an Carsiielach no a shinnsear, ach ooltach ri treubhan eile a thainig o'n Ghall- tachd agns a tlminich an Tir nam Bsann, fhreumhaich iad anns an fhearann anns an lobh iad aon uair 'nan coigrioh, air chor agus gu 'n do ghabh iad snuadh agus coltas araidh sluagh na duthcha anns an robh an crannchur air a thilgeil. Bha na Carsuelaich 'nan teaghlach inbheach, agus shuidliioh Gaimbeulaich Earraghaidheal iad mar mha- oir ann an caisteal Charnasairidh fad aire- eamh ghinealach. B'e so an suidlieachadh anns an robh athair Eoin, agvs cha 'n 'eil teagamh nach b' ann 's a' chaisteal a rug- adhi e mu'n bhliadhna a dh' ainmicheadh.

Bha a' cheud earraun d'a bheatha air a caitheamh am measg nan saighdearan a bha cumail faire anns a' chaisteal, ag eisdeaohd ri sgeulachdan agus bardaohd na Feinne leis an robh innlinnean sluagh na Gaidh- ealtaclid aig an am a' cur thairis. Rinn e fein giearan cruaidh, 'n uair a thainig e gu ard inblie anns an eag-lais, gu 'm b' fhearr leis na Gaidheil a bhi 'g- eisdeachd ri sgieulachdan na Feinne na bhi 'g eisdeachd ris an t-soisgeul. Gied a bha an Carsuelach 'na dhuine mor agus cumhachdach am pear- sa, cha b' iad euchdan nan sonn a laimh-

sicli an claidheamh a giiluais 'aig-nidhean ann an laithean 'oige, ach eachdraidh is cor na h-eagiais an Albainn.

An deigh dha a bhi aii- oileanacliatlh ann an Oil -thigh Chill -rimliin bha e air a chur air leth g-u dreuchd na sagartachd. Ann an 1553 gheibhear e ann an sg-ireachd a dliuth- chais agns ann an caisteal Charnasairidh a' cur air aghaidh a dhieuchd. Cha b' ann an Cill-Mhartain a mhain a bha e cleachadh ughdarras spioradail na h-oifig. Bha e 'na mhinistear-tighe do larla Earrag-haidheal, agust bha mar an oeudna Ceann-a-ghairt an eilein Bhoid fo 'riaghladh, agus da eaglais eile, Gill - Blirighde aig Loch - g'earr agus Cillmachumaig aig Loch Criouan. Bha crannchur Charsuel air a tliilgeil anu an linn bhuaireasach an eaelidraidh na li-eae'- lais, oir ann an 1560 thuit Eaglais na Roimhe an Albainn agnis dh' eiricli Eaglais an Ath-leasachaidh 'na h-aite. Bha Mac Cailein Mor, a theaghlach, ag-us a mhuinntir gu buileach air taobh an Ath-leasachaidh; agus tlia e soilleir, o'n inbhe gus an d' thainig Garsuel anns an eaglais an deig-h laimhe, gu'n robh e 'gu maith dealasach agus eudmhor airson an aobhair cheudna.

Gha robh fada gus am faoas nach ann le lunndaiieachd no le lamhan paisg-te a bhiodh Eaglais an Atli-leasachaidh comasach air an t-soisgeul a thoirt gu sluagh na h-Alba. Bha am fogharadh pailt ach bha an luchd-oibre tearc. Bha dorchadas tiugh am measg an t-sluaigh, oir anns an t-seann Eaglais chaidh isearmonachadh an Fhacail, an tomhas mor, a faisan. Mar sin, chuir Eoin Knox agus luchd -riaghlaidh eile na h -eaglais romhpa, gu'm biodh an riogliachd air a roinn 'na coig earrannan, agus gu'm biodh ministear air a ohur mar riagiiladair OS oionn gacli eoig'-eimh gu bhi sealltiiinn thairis air cor spioradail an t-sluaigh, gus am biodh aireamh nam niinist«aran na bu choimlilionta aii' son fritliealadh orra anns gach sgireachd. B'e g-nothuch nan riagh- ladairean so a bhi suidheacloMh agus a' sealltuinn tliairis air tig'hean-,sgx5ile, minis- tearan a chur a steach agus a mach, no a ghluasad bho sgireachd gu sgireaoM, sean- adh a g-hairm anns gach mor -roinn da uair 's a' bhliadhna, agus cunnta-s a thoirt uair 's a' bhliadhna air . an dichioll do 'n Ard Sheanadh.

42

Chuireadli Eoin Carsuel air leth mar aoii de 'n choig'uear so, ague bha an taghadli 'na chomliaradh g-u 'n robh e fo dheagh chliu anus an eaglaiy. B'e Earraghaidlieal, Loch- abar, na h-eileanan mu dheas, Arran agiis Bold, an earrann de 'n rioghachd a dh'earb- adh ris. Blia ceangal dlutli aige ris a' chearn sin CO dhiu, oir anns an t-?eann eag'lais blia e 'na ionmhasair do Easbuig Earrog-haidheal, agus bha na soitliichean naomha, ua trusg- ain, agus na eeudan a bhuineadh do 'n Easb- uig fo a churam. Clia bu di'euchd gxm dragh a g-habli e os laimh; bha an diithaich far- suiiig' agu3 garbh, na h-eileanan lionmhor, agus na. euantan stoirmeil, agus cha b'e aran an diomhanais a clh' itheadh an riaghladair a bha air a chm' tliairis air a' mhor-roinn ud. Bha Banrigh Mairi gu tur an aghaidb Knox. Lean i ri Eaglais na Eoimhe agus chuir i roimhpe gu'n deanadh i greim air na b' urrainn i de gacli innleachd riagh- laidh a bhuineadh do 'n eagiais anns an aimsir a dh' fhalbh. Ghabh i oirre fein easbiiig^ean a dheanamh, agus ged nach d' fhuair righrean na talmhainu an t-iighd- arras o'n aird, gidheadh bhuilich i orra cunihachd gu bhi gabhail seilbh anns gach maoin shaoghalta a bhuineadh do na sgir- eaelidan easbuigeach thairis air an d' fhuair iad riaghladh. Aeh cha do g-liabh Eag-lais an Ath-leasaehaidh riamh ris na daoine so mar easbuigean, ag-us cha robh ia,d riamh air am posadh le ughdarras spioradail ris na sgireaohdau o'n robh iad a' tarruing am beo- shlaint. Thug Mairi ughdarras do Charsuel gu bhi cleaclidadh a dhreuchd mar easbuig ann an Earraghaidheal agus anns na h-eil- eannan, agus ghabh e sin bho laimh na Banrigli, ged a bha e cheana air a shuidh- eachadh leis an 'Eaglais Phrostanaich mar riaghladair anns na eearnan ud. Bha an da oifig aige anns an aon chearn. Cha do thait- inn sin so ri Knox no ri luchd-riaghlaidh Eaglais ua h-Alba, agus bha aon de uaislean Earraghaidheal, Caimbeidach aig an robh seasamh is iighdarras anns an duthaich, a thug achmhasan dha air son giulan naoh robh dileas do reachdan Eaglais an At.h- leasachaidh. Ach ma thug, cha d' aidich Carsuel gu'u do chiontaieh e, agus cha do g-habh e a leth-sg-eid fein air son a' chuir a rinn e ann a bhi dol an aghaidh bunait chleireachail na h -eaglais.

Cha 'n 'eil e furasda a thuig-sinn ciod a thug air Carsuel dreuchd easbujig a g-habhail. Cha 'n 'eil e !gle choltaeh gu'm b'e sannt no o-radh an t-saog'hail, oir tha e air iomradh gu robh duals easbuig Earraghaidheal agus

nan eileanan air a struidheadh le fear de Chlann Dhiarmaid a bha 'na easbuig. roimhe, agus a thug staoicean mora de mliaoin na h -eaglais d'a chairdean fe.in. Mar so cha • robh saoibhreas mor air fhagail air son na h -oifig, agus cha 'u 'eil e eoilleir gu'm b'e sannt a thug air Carsuel deanamh mar a. rinn e. Tha a ghiulan, ann an euisean eile, a' dearbhadh gu 'n robh e dealasach agus eudmhor a thaobh nithean spioradail. Ach gied a bha e dileas do 'n chreideamli Phros- tanach bha taobh aige ris a' Bhanrigh agus bu mhaith "leis a seasamh, cho fad agus a b' ui'rainn e. Tha so a' soilleireacliadh ni no dha a thainig eadar e fein agus luclid-riagh- laidli ua h -eaglais. Anns an tuasaid a dh' eirieh as deigh murt Dharnley bha Carsuel am measg na feadlinach a sheas air taobh a' Chruin. Bha e an lathair anns a' Pharla- maid a gliairm a' Bhanrigh ann an 1567. comhla ris an Ard Easbuig ag-us na h-ochd Easbuigean eile a shuidh innte. Thug Ard Sheanadh na h-eaglais achmhasau teann da ann a 1569 air son an da ni so; anns a' chead aite, gu'n do ghabh e thuigie inbhe easbuig gun ughdarras agu.s an ag'haidh riaghailt na h-eaglais; agus anns an dara aite, gu 'n do shuidh e am Parlamaid na Banrigh an deigh bas Dharnley.

Thug Carsuel dearbhadh air an deagh run a bha aige do clior nan Gaidheal, an uair a thionndaidh e g-u Gaidhlig leabhar urnuigh na h-eaglais, a' cheud leabhar Gaidhlig a bha riamh air a chur an clo. Bha an leabhar air a chur a mach am Beurla ann a 1565 gu bhi 'na riaghailt aig minis- tearan, leughadairean, agus luchd-teagaisg eile na h-eaglais, ann an aoraclli follaiseach, posadh, fiosrachadh luchd-tinneirs, agus frith- ealad.h nan sacramaidean. Bha, agus tha, ainm Knox ann an dluth cheangal ris an leabhar so, agus is cinnteach nach bu bheag an lamh a bha aige ann. Rinn Ard Shean- adh na h-eaglais reachd, gu'm feumodii an leabhar so a "bhi aig- a "h-uile ministear. Aeh maith 's mar bha an leabhar, olia robh moran maith ann do shluagh na Gaidh- ' ealtachd, cho fad 's nach robh e ach ann am Beurla. Ghabh Carsuel os laimh a thionndadh gu Gaidhlig, agus gu cinnteach is fhiach' e a imholadh air son na rinn e. Na 'n robh luchd-riaghlaidh Albainn, ann a.n gnothuichean na Staid agus na h-Eagiais, de 'n aon inntinn ri Carsuel anns na linntean a lean, bha cor sluagh na Gaidhealtachd na b' adhartaiche na tha e.

Cha robh Careuel a' gabhail air a bhi 'na sgoilear Gaidhlig-; thubhairt e nach robh

43

aige eolas air ar canain acli an t-eolas a bha aig an t-sluagh uiie, acli b'e sin a' cheart eolas a bu fhreagarraiche air son an t-seorsa leabliair ud'; agus ma chuimh- nichear gu 'm b' e sud a' cheud leabhar Graidhligi a chaidli, a cliui' a niacli, agus uach robh sampull aig-e gus a leautuinu, feumar aideachadh gu'n do chuir e deagh chrioch air an obair ris an do chuir e lamli.

Faodar na briathrau failteacliaidli a tlra e a' cur air an leugliadair anu an toiseach an leabliair, a chur sios ann an litreachadli an latha 'n diug'h, agus chithear naeli d' thai nig muthadh uxor sam bitli air a Ghaidh- lig Albannaich blio chionn goirid air tri cheud gu leth bliadhna.

Do chum gach uile Chriosduidh air feadJi an domhain gu h-wmlan, agus gu. h-araidh do fhearaibh Alhainn agusEir- inn, do'n mheud diubh le an dill briathra disle De do ghabhail chuca 'nan oridh- eachuibh agus van mntinnibh, ata Eoin C'arsuel a' cur a bheannaehdn agus a' guklhe an Spiorakl Naoinih dhoibh o Dhia Athair trid losa Criosd ar Tigh- earna.

Tha e air a radii mar an ceudna gu'm b'e ■Carsuel a thionndaidli gu Gaidlilig Leabhar Cheisl Chalvin, agus tha saothair a lainihe follaiseach ann g'ed nach robh an leabhar air a chur a mach g'u tri fichead bliadhna an deigh a bhais. Dh' fhag e aon laoidli a tha noehdadh gu'n robh cumliaehdan bardail aig-e. Bha i air a deanamh d'a mhac fein, a blia^ am beaclid 'atliar, air a tlioirt suas tuilleadh 's a choir do nithean an t-saoghail, agus aig nach robh suim do 'n t-siorruidh- eaclid. Tha an t-slighe do 'n uaigh air a dealbh am briathran druigh teach a tha leig- eil fhaicinn gu'n robh a' Ghaidhlig, a dh' aindeoin ua tlmbhairt e fein, 'ua h-inneal deas an lamhan an Easbuig.

Ge mbr leaf do ghiiidhrain Mhuc, 'S do bhuaile bhuar bhallach breac

Vibhir an ubhail ge beag

Cha teid do'n uaigh chumhamn leat.

Chaochail Eoin Carsuel mu thoiseach an fhoghair 1572, mu 'n robh e idir 'na fhior sheann duine. Thiodhlaieeadh e an Abaid Aird-Chatain, da fhiehead mile bho Charnas- airidh, agus a reir beul-aithris na duthcha, bha an corp cho trom agus an latha cho stoirmeil, 's gu'n robh Ian aobliar aig a' chuideachd mhor a bha crmnn cuimiiue chumail air an latha. Cluinuear am faoal fathast am measg an t-sluaigh, ma tliig

fior dliroch latha, "Cha d' thainig a leithid bho latha adhlaic a' Charsalaich."

Air dhoigh air chor-eigin cha 'n 'eil e col- tach gu'n robh oliii Charsuel gle chubhraidh an ouimhne nan ginealach a thainig 'na dlieigh. Cha 'n 'eil teagamli naoh biodh na h-eisgean 'ga aoireadh gu g-eur sgiaiteaoh, mar a tha an rann so a' fbillseachadh,

An Carsalach mbr the 'n Carnasairidh

Tha na cbig cairt 'na cliasan, Tha dJiroll mar dhruinnran im corra, 'Sa sgrbban lorn gionach jarsuing.

Mar an robh rud-eigin aig an t-sluagh 'na aghaidh cha tigeadh a leithid so de ana- cainnt thairis air na linntean. Bha ciiis- naimhdeis aca 'na aghaidh, agus bu neonach mar a bitheadh. Bha esan an aghaidh nam bard agus nan seanachaidhean, agus bhiodli e g-earan nach robh an soisgeul idir 'na cheol oho biiin do cliluas nan Cxaidhealrisgeulaohd- an faoin na Feinne. Acli air a shou sin, bu duine maith agus bu phearsa-eaglais fogh- ainteach a bha ann an Eoin Carsuel. Tha e gun teagamli tior nach robh e anns gaeli ceum oo-sheasmliach, ach clia bhuin foir- feachd do chloinn nan daoine, agus a dh' aindeoin g-ach aoireadh a rinneadli air leis na baird agus ciil-chaineadh a rinneadli air leis an t-sluagh I'eumar aideachadh gai'n do rinu e deag'h sheirbhis, do Dhia, d'a dhuth- aicli, agus d'a eaglais anns an linn 's an robh a' chranneliur air a thilg-eil.

An t-TJrr. Gilleasbuig DomhnuUadi, CiUtarkigan.

OBAIR NAM BAN.

Agus tharladh, goirid 'na dlieigh sin, ]gu 'u deachaidh e mu'n cuairt feadli gach cathair agus baile, a' searmonachadh agus a' our an ceill soisgeil rioghachd Dhe, agus an da fhear dheug- maille ris, agus mmathan araidli a chaidli a leigheas o dhroch spioradan agus 0 easlaintean, Muire d'an g-oirear Magdalen, as an deachaidh seachd deamhain a mach, agus lonna bean Chusa stiubhard Heroid, agus Susanna, agus mbran &ile a bha frith- ealadh dhaibh d'am maoin. Lucas viii, 1-3.

Ls e an creideamh Criosduidh an aon chreideamh a tha toirt aite-seasamh oeart do bhoirionnaich, agus bu choir do mhnathan na duthcha so a bhi air taobli Chriosd ged nach bitheadh aobliar eile aca air a shou sin ach gu'n d' thug e dhaibh an coraichean. Anns an t-seann shaoghal, agus ann an

44

dutlichannan na li-aird an Ear, oha robh moran meas air mnatlian, agus an diugh fhathast clia 'u 'eil imeas |orra lanns na oearnan far nacli do rainig soluis an t-soisgieil. Tha iad air an cumail sios mar thraillean, gun mheas coin orra. Faodaidh am Mohammed - anach oeithir no coig a mhnatlian a (bhi aig-e, 's cha 'n 'eil an te as fhearr leis diubh dha ach mar bhall earnais am measg a cliodach eile.

Am measg nan ludhach blia saorsa aoa nach ro'bh aea anns na duthchannan mu 'n cuairt, aoli eadJion ann an lernsalem clia robli iad saor is cuing-, no air an eunntas oho mhaith ris na fir. Cha robh e air a chead- achadh do ludhach bruidhinn ri boirionnaeh air an t-sraid gied a b'e mhathair no phiuthar i ; agus a reir nan seanairean a bha gabhail orra iein a bhi 'nam maiglistirean mhodhaunau, cha'n fhaodadh duine seasamli na bu dluithe do bhoirionnach na oeitliir lamhan-coille. Anns an urnuigh mhaidne a bhiodh na fir a' cur suas, bhiodh iad a' toirt buidheaehais do Dhia, "uaoh do rinn thu mi 'nam chinneach, no 'nam thraill, no 'nam bhoirionnach." Bha teag-asg Chriosd a thaobh nam ban calg-dhireach 'na aghaidh so. Cha do rinn e dealachadh sam bith eadar fir agus mnathan ann an searmonacliadh soisgeul na rioghachd, agus bhris e sios am balla-meadhoin a bha eatorra, an da ehuid le theag-asg agus le ghiulan. Ghairm e mnathan gu seirbhis Dhe cho mhaith 's a ghairmi e fir agus bha e cho deas gu labhairt mu nithean spioradail ri Muire Magdalen 's bha; e ri Nicodemus. Le briathran a bheoil agus gu sonruichte le eisempleir a bheatha nochd e do 'n t-saoghal "nach 'eil ludhach no Greugach ann, saor no daor, firionn no boirionn, oir is aon sibh uile ann an losa Criosd." Gal. in, 28.

An comain na saorsa a thug e dhaibh agus am meas a chuir e orra fhreagair na boir- ionnaich gairm an t-Slanuigheir gu h-uasal. Bha iad na bu chaomhaile 's na bu bhaigh- eile ris na na fir. An uair a threig a dheis- ciobuii e, lean buidheann bhan e gu Calbhari a' caoidh 's a' gul; agus an deigh laimhe, chaidh iad a dh' ionnsuidh na h-uaighe a dh' ungadh a chuirp; a thairg-sinn iobairt ffhraidh dhasan ris an robh an cridhe an ceangal. Agus mar dhuais an dilseachd dh' fhoillsich Criosd e fein dhaibh an dei^h 'aiseirigh, m' an robh e fathast air fhoill- seachadh do'n da fhear dheug-.

Anns na briathran so a sgriobh Lucas, tha solus air a thilgieil air ceist a dh' fhaodas a bhi 'g eiridh air uairean ann an inntinn ar luchd-leughaidh, ciamar a bha Criosd agus

na deisciobuil a' faotainn am beo-shlaint an uair a bha iad a' cur air chois aobhar an t-soisgieil? Tha e coltach gu robh sporan aca as am biodh iad a' toirt deirc do na bochdan, g-'ed nach robh iad fein 'nan daoine airgiodach. Bha losa 'na dhuine boehd, gun chuid, gun dachaidh, agxis aon uair, CO dhiu, gun chomas cis an teampuill a phaigheadh. Bha an da fhear dheug bochd; air ghairm am Maighstir leig iad dhiubh an obair shaoghalta agus lean iad e air feadh na duthcha. Faodaidh gu'n do chuir fear no dha dhiubh, Mata an cis-mhaor is mic Shebede, beag-an airgid mu seach m' an do thachair losa orra, ach ma bha rud aca, cha b' fhada a mhaireadh e do na deisciobuil uile. C aite, ma ta, an d' fliuair iad na dh' fhoghain daibh? Fhuair o na mnathan a bha maille riu, agus a fhritheil dlmibh d' am tiMoiu. B'e sin a' cheud seirbhis a rinn boirionnaich anns an eaglais, agus bu mhor i.

Tha an seorsa oibre so a' dol air aghaidh fhathast, agus tha feum aig aobhar Clirio-sd air luchd-cuideachaidh. 0 ehionn corr is deich bliadhna fichead chuireadh air chois ann an Eaglais na h-Alba, Comunn nam Ban, los cothrom a thoirt do bhoirionnaich aobhar Chriosd a chuideachadh . Cha robh aireamh nam ban a bhuineadh do 'n Cho- munn ach beag an toiseach, ach tha e fas 0 bhliadhna gu bliadhna gus a bheil an diugh dluth air ochd oeud meur de'n cho- munn anns an eaglais agus corr is leth cheud mile boirionnaeh an ceangal riutha. An uiridh chruinnich iad naoi mile deug punnd Sasunnach air son obair an t-soisgeil. Tha sean is 6g air an gabhail a steach ann, agus tha sinn an duil gu'm bu choir do luchd-comanachaidh na h -eaglais uile a bhi arm. Beag- no mor mar is urrainn dhuinn a dheanamh tha e mar fhiachaibh oirnn uile aobhar Chriosd anns an t-saoghal a chuid- eachadh. Mur dean sinn sin, tha sinn a peacachadh an aghaidh ar Maiglistir, a peac- aeliadh an aghaidh ar soluis. "Esan a dh' fhanas annamsa, ag-us mise aunsan, giul- ainidh e moran toraidh, ach g-ach uile gheug annUmsa nach 'eil a' giulan toraidh tha e 'ga thoirt air falbh."

Tha Criosd anns an t-saoghal, an diugh fhathast, ann an riochd nam bochd, 's nan easlainteach, 's nan aineolach, agus ann am feum na feadhnach sin faodaidh boirionnaich na h-eag'lais a ghuth a chluinntinn ag iarr- aidh orra frithealadh dha. Tha e an da chuid 'na dhleasdanas ag-us 'na shocliair sin a dheanamh ag-us ma ni iad e, ann am beag no mor, beannaichidh Dia an saothair.

Air. 12.

]913.

NA SGIIIOBHAICHEAN.

Tha na daoine so air au ainmeacliadh g-ti bitLeanta anns an Tiomnadh Nuadli, far an taehrar orra, air uairean, fo'n ainm luchd- teagaisg, no fiy-lagha. B'e an ceaird lagh Mliaoii.-* a tlieagasg- agus a mliineachadli, ag-!is blia urram mor air a tlioirt dliaibli leis an t-sluagli.

Ann an leabliar Neliemiaili tha ciuantas air a tlioirt dlminn mu'n diomhclieangal a rinn na h-Iudliaicli ri Dia an uair a phill iad a Babilon. Bha e air a dheargadh air an inntinn gii'm b'e au dearmad a rinn an aithricliean air lagh Mhaois agus aitheantan Dhe a b' aobliar do g-ach trioblaid a thainig orra, ag-us chuir iad rouilipa nach tachradh sin tuilleadli, ach gu'm biodli lagh Mliaois air a theagasg gu dichiollach d' au eloinn, air a sgTiobhadh air lusainneau an tighean agus air an geatachan, ag-us air a ghabhail leo mar riag4iailt ann an nitheau spioradail agus aimsireil. Aig oruinneachadh mor a bha aca, an deigli dliaibh ballachan lerusa- leim a eharadli agus an tigh a cliur an ordugli as ur, bhoidich iad le aou ghuth gu'n tugadh iad umhlachd do reachdau an leabhair, agtis chuir na Lebhithich, agus uaehdarain an t-sluaigh, agus na sagartan aa seula ris a' chomhcheamgal. B'e Esra a bu duine 's a bu ditliis anns an obair so, agus faodar mar sin a radix gu'm b' esan priomh-athair na sgriobhaichean. Ann an crannaig fhiodha a rinneadh air son a' ghnothvdch leugh e ann an leabhar laglia Mhaois fa cliomhair an t-sluaigh, o mhoch mhaduinn gu meadhon-la.

Cha robh lagh Mhaois aig an am ud ann an laimh an t-sluaig-h mar tha am Biobull 'n ar laimh-ne. Bha a' mhor-chuideaohd dhiubh aineolach air na riagihailtean a bha sgriobhta ann, agus b'e a' cheud ni a b' fheudar do Esra 's d'a chompanaich a dheanamh, cothroxD- a thoirt dhaibh an lagh ionnsaohadh agus a thuigsinn. Chuireadh an dleasdauas so an toiseaoh air na sagartan, ach au deigii laimhe dh' eirieh suas anns an duthaich seorsa dhaoine a ghabli orra fein, air ghaol an lagha, an leabliar naonih a leughadh an nasgaidh do neacli air bitli a thoilicheadh eisdeachd riu. B' iad so na sgriobhaichean. Ma bha lainh-sgriobhaidli mliaith aig duine, ciod an doigh amis am b' fliearr a b' urrainn. dha a thalann a

chleaolidadli na ann a bhi deanamli leth- bhreau ur de'.n leabhar naomh, nach robh idir furasda fhaotaiun no clieannaeh? Agus ma bha duine 'na sgoilear niaith, ciod am feum a b' fhearr a b' urrainn dha a dhean- amh d'a sgoilearachd na bhi leughadh an. leabhair do dhaoine eile nach b' m-rainn sin a dheanamh? B'e sin direach a riuu pa sgriobhaichean. Bu daoine iad aig an robh gaol air leabhar Mhaois, agus bu cliaomh leo a bhi 'ga sgriobhadh 's 'ga theagasg d' an luchd-duthcha. An deig-h laimhe, thoisich iad air an leabhar a mhineachadh ; thoisich iad air am beaclidan fhein mu litir an lagha a tlioirt seacliad, gnis mu dheireadh nach robh fhios aig an t-sluagh ciod a bu le Maois no ciod nach bu leis. 0 bhi 'nan luchd-pinn dh' fhas iad 'nan diadhairean.

Ann an toiseach an toiseachaidh rinn na sgriobhaichean obair mliaith am measg nan ludhach, agiis bha beatha is fallaineachd 'nan teag-asg, ach cliaidh iad air an ais uigh ar n-uig-li, a' fas cho tioram is eumhann is neo -spioradail 's nach robh annta ach cinn- iuil a shiolaidheadli a' mheanbh - chuileag agus a shluigeadh an camlial. Sheideadh suas an cinn leis an urram^ a thug- an sluagh dhaibh, agus dh' fhas iad ardanaoh, uaibh- reacli, fein-fhireanta. Is uamhasach an teist- eanas a thug- an Slanuighear orra.

Is an-aoibhinn dJitdbh, a cliealgair- 0cm, a oliionn gu bheil sibh a' druid- eadh riogliachd neimh an aghaidh diiaoine, oir cha teid sibh fein a steach agus eha'n fhuiling sibh dJiaibh-san a tha dol a steach dol ann. Tim sibh ag itheadh suas tighean 'blmntrach, eadhon an uair a tha sibh, air sgdth deadli choslais, a' deamimh tlrnuighean fad-a.

Ovmrtiohidh sibh'muir agus fir a chum ami duine a dheanamh de 'ur cr<eideamh fein-, agus an uair a nitji^iar e mar sin, ni sibh mac ifrinn deth da uair na's mo na sibh fein.

Glamaidh sibh an taobh a muigh de'n

ehupan agus de 'n mheis, ach tha iad

air an taobh a stigh Ian fbirneirt agus

ana-measarraohd,. Mata, xxiii.

Bha an cliu so air a tlioirt orra le neach

d'am bu leir an cridhe agus nach do rinn

mearachd ann am breitheanas, agus an uair

a dhit, Crio.sd iad ann an cainnt a cliuireas

critli air ar feoil, cha bhiodli ann do dhuine

46

air bifcli ach ladarnas feuchainu ri craicionn dubli nan sgriobhaicliean a ghealacliadh no an letlisgeul a gliabliail.

Bha teagasg- nan sgriobhaicliean calg- dliireaeh an agliaidh teagusg nan seann fliiidhean. Faodar an teagasg-san a thuig- sinn blio na briathran, "Ciod a tha lelio- bhah ag iarraidli ort ach oeartas a dhean- amh, trocair a ghradhachadli, agus giuasad gii h-iriosal maille ri d' Dhia." Ach clia b' ann air oeartas no trocair no irioslachd a bha na sgriobhaichean a' seallfcuinn ; mur tugadh du-ine geill do gach lide de lagh Mhaois agiis do gach mile riag-hailt eile a cliuir iad fein ris, oha g-habhadh iad ris ann an comunn nam' firean. Ach ma bha e eudmhor nui'n lagh, agus mu'n t-Sabaid, agus mu na riaghailtean a fhuair e bhuapa feifl, chunntadh iad e am measg- nam firean, a dh' aindeoin cho olc agus cho salach 's 'ga robh a chridhe. Ann an aon fhacal, cha robh ann an diadliaidheachd nan sgriobhaichean ach plaosg gun bhiadli, lag-h- aireachd leanabail eadar iad ffein is Dia. Cha robh iad ag iarraidh oo-chomunn a bhi aca ri spiorad Dhe; cha tugadh iad dha 's cha 'n iarradh iad bhuaith, ach litir an lagha.

B'e diteadli nan daoine so nach d' aithnich iad Criosd an uair a thainig e, g^d a bha na sgriobturan a bha iad a' leughadh 's a' teagasg a' toirt fianuis uime. Eaunsaich agus mhinich iad na sgriobturan sin gus am b' aithne dhaibh a h-uile facal is litir a bha aimta bho cheann gu ceann, ach cha d' amais iad air facal siorruidh Dhe annla, ag'us an uair a thainig Criosd thvica, cha d' aithnich iad e, ged a bha a dhealbh air gach duilleig a leugh iad. B' iadsan aodh- airean an t-sluaigh, ach an aite gabhail ris an t-solus na bu luaithe na ghabh daoine aiiieolaoh ris, chaidh peacaich is cis-mhaoir a steach do riog-hachd Dhe air thoiseach orra. Rinn iad na b' urrainn iad g'us daoine eile a dhruideadh a mach, a thuilleadh air nach deaehaidh iad fein a steach.

SIMON 0 CHIRENE.

Agus thug iad air fear a bha a dol seachad, Simon o Chirene, athair Alecsandeir agus Rufuis, a bha a' teachd on diitliaich, dol leo, a ohuml a chrann-ceusaiSi a ghiulan.

Marc xv, 21.

B'e an t-aobhar iongantais e mvu- biodh e61ai3 againne a tha a' creidsinn ann an

Criosd, air cuid de 'n mhuinntir a bha cruinn air Calbhari ann an latha a' Cliroinn-cheus- aidh. Tha facal Dhe a tha sinn a' leug'hadh, agus searmoin is oraidean a sheirbhisich a tJia sinn ag eisdeachd, a' tilgeadh solus cho dealrach orra 's gu 'm bheil iad dhuinn mar gu 'm bitheadh iad beo 'n ar latlia fein. Muire 'na bron, Peadar 'na chul - shleamhnachadli, Pilat a' glanadh a lamhan an deigh binn eucoracli a thoirt a mach, an gadaiche ag urnuigh, agus an ceannard-ceud ag aideachadh, "Gu firinn- each b' e so Mac Dhe" — iad sin is aithne dhuinn uile. Ach co 'nar measg aig am bheil cuimhne, na idir eolas, air Simon o Chirene? Gidheadh b'e so an duiue a eliuid- ich le Criosd an crann-ceusaidh a g-hiulan gu Calbhari.

Tha e 'coltach gai'm b' ann de shiol lacoib a bha Simon, agus gu 'n do rugadh e ann oeann a tuath Africa, 'san duthaich sin a tha luidhe eadar Cartage agus Alecsandria. Cha robh e ach a' leanntuinn eisempleir a shinn- sir agus a' toirt umhlachd do lag-h Mhaois, 'nuair a chaidh e suas g-u Jerusalem a ghleidheadh feill na Caisg- sin air an d' f hulling- Criosd bas. Is doclia, mar an ceud- na, gu 'n robh suil aige beagan malairt a dheanamh ris na coigrich a bliiodh cruinn ann an cuirt an Teampuill. Ach ciamar air bith a bha chuis so, is cinnteach nach do smuainich Simon riamh gu 'm biodh e air aireamli am measg na muinutir a bha 'nam fianuisean air ceusadh Chriosd.

Chuir e seachad an oidhche roimh cheus- adh Chriosd anus a' mhachair, taobh a miach gheatachan lerusaleim. Aig fosgladh nan geatachan, moch 's a' mhadainn, chaidh e steach do 'n bhaile. Ann an sraidean a' bhaile choinnich ris sluagh mor, a' cuairt- eachadli triuir phriosanach a bha, gach fear dhiubh, a' giiiilan crann-ceusaidh air an robh iad a' dol a dh' fhulang bais air Calbhari. Lean Simon a' ehuideachd, agus an trath bha e gabhail beaohd air gnuis gach prios- anaich, agus a' leughadh neo-chiontas ann an giulan a h-aoin, aithreachas 'san fliear eile, agus danarrachd 'san treasa ffear, giilac iad e ag-us chomh-eignich iad e gu cranu- ceusaidh Chriosd a ghiulan.

Bu mlior feum Chriosd air cuideachadh 's a' mhadainn ud. Air an oidhche chaidh seachad, uach -b' uamliasach fhulang-ais? Ann an Gretsemane agus fa chomhair Heroid, an talla a' bhreatheanais ag-us am fianuis Philait agus a naimhdean, bha e givilan feai-g agus corruieli Dhe an agliaidh peacaidh, agus a'

47

' Mang dioghaltas agus droch-blieart dhaoine aing-idli. Gun bhiadh, gun deoch, gun fliois re iia h-oidhche, am b' ioghnadh g-ed abliaa cliorp lag lagus a spiorad trom aig toriseadh na faire? Am b' ioghnadh gted a bha e euoom- asaeh dha a chrann-ceusaidh a ghiulan gu Calbhari ? C" ait an robh Pea<;lar, c' ait an robh Seumas agus Eoin, mic Shebede? Na'm biodh iad 'nan aite, diiineil, dileas, treibh- dhireach mar bu choir dhaibh, theagamh gu'n deanadh iad tre ghradh an ni a rinn Simon an aghaidh a thoile.

Bha e (nadurra gu leoir, gu'm biodh Simon gle mhi-thoilichfce 'nuair a ghlae agus a chomh-eignich iad e chum crann-ceusaidh Cliriosd a ghiulan. Feudaidih e ^bhi gu 'n d' thainig e iomadh mile thar muir agus tir, oha 'n ann a mihain a dheanamh aoradh do Dhia 'aithrichean, ach mar an ceudna a dheanamh buannachd am measg luchd-mal- airt an airgid a bhiodh cruinn ann an cuirt an Teampuill. Ma bha so 'na bheachd, chailleadh e moran uine a' dol suas gu Cal- bhari, ag-us 'nuair a ruigeadh e an Team- pull bhiodh na h-aibean a b' fhearr air an glacadh le luchd-malairt eile. A thuilleadh air so, bha 'n crann-ceusaidh air a chunutas 'na shamhladh tair agus naire ann an latha Chriosd; is e ni mallaichte a bh'ann. Bha an duine a bheanadh ris ag-us ^ ghiulan - adh e 'ga cliur fein an taobh a mach de gach cuideachd mheaeail. Bha fhios aig Simon air so uile, agus bha fhios aige, mar an ceudna, gu'm biodh an gniomh a rinn e air a thilgeadli 'na inisg air a theag-hlach gus an treas agnis an oeathramh g-inealach. Agus ni eile: cha b' obair fhaoin idir an crann-ceusaidh a ghiulan gu Calblmri. Bha am fiodh trom agus an t-slighe cas. Bhiodh an ceann crom, an anail 'san uchd, am fallus a' sileadh bho ghruaidh, agus Simon gle sgith 'nuair a rainig e Calbhari.

Ach an robh ni sam bith seach deuchainn agus bron agais naire ceangailte ris a' ghniomh a rinn Simon ann an latha a' Chroinn-cheusaidh? Aig an am, cha robh fhios aige co bha e a' cuideachadh. Cha robh fhios aige nach b' fhear droch-bheairt Criosd, cosmhuil ris an dithis eile. Ach moran laithean an deig-h so, 'nuair a thuig agus a chreid Simon gum b'e .so am Mesias, Mac Dhe, an Slanuig-hear a thainig "a shaoradh an ni sin a bha caillbe," saoil sibh nach robh aoibhneas 'na chridlie do bhrigh agus gu 'n do rinn e na dh' fheudadh e airson a Mhaighstir?

A ris; tha e 'gle choltach gu'n do g-hiulain Criosd cuid de 'n chrann-cheusaidh a bha

air a leagail air gualaiun Shimoin, agus gu'n do lean Simon ann an oeuman an t-alaijuigheir gu Calbhari. Bhiodh Criosd, mar sin, air thoiseach 'san t-slighe, agus bhiodh e a' toirt gach cuideachadh a b' urr- ainn dha do Shimon. Feudaidh e bhi nach d' fhairioh Simon aig an am, mar a bha Criosd ag aotromachadh 'uallaich, ach 'nuair a bha e air iompadiadh leis an Spiorad Naomh, oha 'n 'eil teagamlr nach do thuig e so. Eiamh bho 'n latha sin tha an slau- uighear gTadhach a' toirt d'a shlua^h fein comhfhurtachd an am broin, agus neart an am deuchainn. Ma tha Dia a' leagail orra crann-ceusaidh trom, tha Criosd a' cuideach- adh leo a ghiulan.

Cha 'n 'eil e tuilleadh 'sa' choir a radh gu'n do thionndaidh crann-ceusaidh Chriosd gu bhi 'na mheadhon grais do Shimon. Bha e mar fhiachaibh air gach ludhach e fein a nochdadh am fianuis an Tighearna 'saa teampidl tri uairean 's a' bhliadhna — aig feill na Caisg, feill na ciungis, agus feill nam buthan. Blia so dhaibhsan a rinn, mar a rinn Simon, an dachaidh ann an duthaich chein, eucomasach a dheanamh. Gidheadh thigieadh cuid dhiubh sin gu Jerusalem airson na Caisg- agus bho nach robh ach leth-cheud latha eadar Caisg is cuingis bu ohleaehdadh dhaibh fuireach 's a' bhaile re na h-uine sin. Mar so bha iad a' coimhlionadh lagh Mhaois cho mhaith 's a' b' urrainn dhaibh. Air latha na cuingis an deigh na h-Aiseirigh, an latha sin a gliluais an Spiorad Naomh tri mile pearsa g'u aithreachas, bha cruinn ann an Jerusalem daoine bho iomadh cearn de 'n t-saoghal, ''agus hho chrlochan Libia timchiollChirene." (Gniomhara ii, 10). Tha aite -co mhnuidh Shi- moin air a ohomharrachadh a mach gu son- ruiehte anus na briathran sin.

Carson tha so? Nach ann chum agus gu'm biodh fhios againn gu robh esan 's a' ohoinneamh bheannaichte ud air latha na cuingis, gu robh e air a ghairm le Dia, asus air aireamlr am measg seirbhisich losa Criosd? Am bheil e duilicSi a ehreidsinn gu robh Spiorad Dhe a' stri ri Simon bho 'u latha chaidh e suas le Criosd gu Calbhari eadhon gu latha na cuingis? Nach bu mhiorbhuileach na nithean a ohunnaic agiis a chua|l e air an latha mhor ud? Chunnaio e duine air a dhiteadh nach do rinn eucoir, air a sgiursadh nach do rinn eron, a' f ulang has mallaichte ged a bha e gim pheacadh. Air an t-slighe gu Calbhari, agus air Cal- bhari fein chunnaic e an duine so ciuin, iochdmhor, gTasmlior, fad - fhulangach an

48

trath bha a naimhdean 'g-a pliiaiiadli, agus le fanoid ag- eigheacli, "Sliaor e daoine eile; clia 'n 'eil e comasach air e (fein a shaoradli." Feudaidh g-u 'n cual e, mar an oeudua, an urnuigh ud a chaidli thairis, ann an gTadh agais an trocair, air gacli urnuigh a raiiiig riamh gax Catliair nan Gras — "Athair, nmitli dhaibh, oir cha 'n 'eil fliios aca ciod a ta iad a' deanamli." Ma chomli-eignich. nanitli- ean sin an oeaunard-ceud gai aideacliadh, "Grii firinneacli b'e so Mac Dhe," am b'iogli- nadh Iged a bhiodli iad 'nan aobhar smuain- eachaidh do Shimon. ? A' breithneachadli orra, agiis a' gabhail beaclid air na nifcheau a thaehair blio sin, bhiodh cridhe Sliimoin air a dheanamh deas fa chomliair dortadh an Spioraid Naoimh air latha na cuingis. 'S ann le aoibhneas moi a iradiadh e air ais do Chirene agus a dk' innseadh e d'a bhean aisue d'a dliithis mhac na nithean mor a thaehair ann an lerusalem. Tha e soilleir g-!i robh Simon, bho laimh an Tighearna 'na mheadhon air a bhean agus a mhie a thoirt gu eolas air Criosd. Gle thrath ann an eaohdraidh na h-eagiais bha mic Shimoin, Alecsander agus Kufus, ainmeil mar slieir- bliisich dhileas do'n Tighearn losa Criosd. Bha mathair an dithis so 'na bana-Chriosd- uidh cho fialaidh, caoimhneil agus gradh- ach agus gu'm bheil an t-abstol Pol ag radh, "Mo mhathair" ritlie, ged nach b'i a mhathair. "Cuiribh," ars' esan, "failte air Eufus "a tha taglita anns an Tighearna,, ag-us air a mhathair agus nio mhathair -sa." (Roman xvi, 13).

Co a chluinneadli idir gu robh an duine so ann, mur b'e gni'n do chuidich e Crio.sd air Di-haoine na Caisg? Riamh an deigh latha na cuingis bha Simon air a cliomh- arrachadh a mach 'ean eaglais mar an duine a ghiulain eratin-ceusaidh Chriosd. Tha 'ainm sgriobhta ann an leabhar an Tigh- earna 'san t-saoghal so, agus cha 'n 'eil e ro dhan a radh gu 'm bheil e sgTiobhta, mar an oeudna, ann an leabhar na beatha. Nach b'i so an duals phriseil a fhuair Simon airson an Crann-oeusaidh a ghiiilan? Gu ma beannaichte Dia, tha 'n duals so air a chur an cothrom gach ueach a tha leughadh na duilleig so. Giulain thusa an crann-ceus- aidh a tha Dia a' leaguil ort, le ereideamh agU'S faighidinn; lean Criosd troimh mhi- chliu agus troimh dheagh-chliu gu crich do chiirsa ,s a' bheatha so; agus aig a Cliath- air Bhreitheanais shuas cluinnear leatsa an fhailte ghlormhor so — "Is maith a dheagh sheirbhisich fhirinnich; imich a steacli do aoibhneas do Thigliearna . "

An t-Vrr. D. M'Gillebhrdth, Paltidh.

LAOIDH AN EASBUIG CARSUEL.

Is e so an laoidh air an do rinn sinn iomradh anns an aireamh mu dheireadh. Tha i air a faotainn ann an leabhar laoidhean a chuireadh a mach le Donnoha Ceanaideach ann an 1786, agus mar an ceud- na, ann an Leabhar Urnuigh Knox a bha air a chur a mach ann an 1873 fo laimli an Ollaimh Mae Lacliainn nach maireann, an Duneideann. Tha i mar so ann an leabhar Mhic Lachainn.

La do bhitheamsa gu mear, uaibhreach A Mhacaidh ud is guirme suil;

Aon fhocal air leas an anama

Gur seirbhe bhlas no 'm fearrn ur.

Eoin a' bhaile so sliuas,

Gur truag'h nach tuig-eadh tu am bas;. Nach faic thu fear na h-uaille shios

'Us am feur uaine trid roi' fas.

Ge mor leat do ghiudhrain Mhuc 'S do bhuaile bhuar bhallach breac;

Uibhir an ubhail gie beag

Cha teid do'n uaig-h chumhainn leat.

A dhuine thruaig-h nach gabli thu eagal, 'M faic thu 'n t-eug thugad 'na ruith;

lonnan 's a bhi air bhord na h-uaighe, Ged bu tu bu bhuain air bith.

'N uair bheirear uait an oeann-aghairt, 'S a theid air fradharc do shul;

Cuiridh iad thu eint' air mhaidean, 'S cha 'n ann air leabaidh de 'n chloith.

Cuiridh iad thu 'n ciste chumhainn, Aon bhrat lin do bhi mu d' chorp;

Druini do thighe ri cuinnein do ehroin, 'S cumhaun an teach osda dhuit.

Tri slatan de dh' anart margaidli, Theid mu d' chorp, gur beag a phris ;

'S bidh do chairdean 's do luch comuinn, 'G a ghearradh mu d' bhonnaibh shios.

Togaidh iad thu 'n dara mhaireach, Sluag-h mu seach a' dol f uidh d' chorp ;

Ghille, ge mor leat do rahire, Nithear oluich na cille ort.

Carbad beag nach bi do shath, Bheir iad leat gu beul an t-sluic;

Lamh an ti bu chaoimli air uaire, Uir gu tiugh 'g a shluaistreadh ort.

Bheir iad thu gu beul na h-uaighe, Gun neart, g-un fhradharc, gun luth; . X)o chairdean ad dheigh gu bronach, 'S fagar shios ad onrach thu.

Air. 1.

1914.

NA H ABSTOIL.

Agus shdnraieh e da fhear dheug, a chum gu 'm hitheadh iad maille ris, agus gu 'a Guire-adk e mach iad a shearni(ynachadh .

Marc, iii, 14. Blia Criosd a' searmoiiacliadli greis mhaith ai'an do tliagh e na h-abstoil. Ann an toiseach a mhinistrealachd sliaothraich e 'na aonar, act an uair a dh' flias an siol a chuir e agus a blia am fogharadh air bheul a bhi deas, ghairm e luchd-oibre eile gu bhi maiUe ris. Bha fliios aig-e mar an ceudna nach b' fhada an uine gu.s am biodh e fein air a thog-ail .suas blio 'n talamh, agus mar sin g-u robli e feumail dha riin-diomhair Dlie fhoillseaeliadh do na daoine sin am measg a dlieisciobul a bu flireag^arraiclie g-u Cliram na h -eag"lais a ghabliail orra an deigh a bliais. Cha do thagh e na li-abstoil ann aji cabhaig. Blio 'n cheud latlia a thoisich e air searmonachadli bha a sliiiil 's a chluas fuiaeliail feuch c6 am measg na feadlinach a bha 'g'a leantuinn a bu flireagarraiche air son an dreuchd. Mar ard -fhear -togail glic cha chuireadh e ach clachan cinnteach ann am bunait an teampuill a bha e a' togail; ag-us air dha beaclid a g-habhail air a dlieiseiobuil uile shocruich 'inntinn air an da fhear dheug", mar dhaoine dileas ris am faodadh e cuisean na h-eag-iais earbsadh. Coum air cheum, bha an ceangal a bha cadar Criosd ag-us an da fhear dheug so a' teaunachadh, g-us mu. dheireadh an d' fliaillsich e e-fein dhaibh mar nach do rinn e do'n t-saoghal. An toiseach ghairm e iad gii bhi 'nan deisciobuil mar a ghairm e na oeudan eile. An deigh laimhe ghairm e iad gai bhi ann an daimh a bu dliiithe dha : dh' iarr e orra an dachaidhean agus an obair shaoghalta- fhagail, a chum gu 'n laehadh iad mu'n cuairt na duthcha maille ris fein ann an aobhar an t-soisgteil. Ach a nis thainig gairm a b' airde thuca agus thug- e ^ihaibh ughdarras a bu mhotha; rinn e Abstoil dhiubh, ag-iis chuir e mach iad mar theachdairean air an sg-eadachadh le cumliacHid o neamh.

Aig gacli am soluimte 'na bheatha bha e 'na chleaclidadh aig losa a chompanaieh fhagail agus del do aite uaigneach a dhean-

amh urnuigh, aau.s tha Lucas ag- fnnseadh dhuiun gu 'n do bhuanaich e re na h-oidJrche ann. an urnuigh ri Dia, an oidhche m'an do chuir e air leth na h-abstoil. Anns a' mliaduinn ghairiui e a dlieiseiobuil 'ga ionn- suidh, ag'us air dha an da fhear dheug a thaghadh asda, labhair e riu gu soluimte, ag innseadh dhaibh ciod a bha an Tighearna ag- iarraidh orra agais ag earalachadh orra gu 'n gluaiseadh iad gu cubhaidh do 'n ghairm leis an do ghairmeadh iad. Tha e oollach g-u 'm b'e so a' mhaduiun air an d' thug losa dhaibh an teag-asg a tha air a ohur sios ann au Searmon na heinne, nach ann idir ris a' mhor-chuideachd a labhair e na lagh- annan ag-iK na riaghailbean sin ach ris a' bhuidheann bheag- a bha air an ur ghairm gu dreuchd ard na h-abstolachd.

Is sibhse salamn na talmhainn. Is

sibhss solus an t-saoghail. Mar sin

dealraicheadh 'ur solus-se an lathair

dhaoiiie, air chor agus gum faic iad

'ur (leadh oibre agus gun toir iad glbir

do 'ur n-Athair a tha air neamh.

Dh' innis e dhaibh nach robli inbhe no g"16ir

shaoghalta a' feitheamh orra, ach 'na aite

sin gu'm fuiling-eadh iad ana-caiiint is g-eur-

leanmluiinn o dhaoine; ach air eag-al gu'm

meataicheadh iad ri aghaidh nan cruadal a

bha romhpa chaidh e air aghaidh agus thu-

bhairt e riu,

Is beatinaifihte a 'bhitheas sibh an uair

a bheir daoine beutn dhuihh, agus a

ni iad geur -leamnhuinn oifbh, agus a,

labhras iad gu breugach gach uile ghne

uilc 'n 'ur n-aghaidh air mo sgdth-sa.

Deanaibh g'airdeaohas, agus bithibh ro

shuhhacli ; oir is mbr 'ur duais air

neamh; oir mar sin rinn iad geur-

leanmhuinn air na fdidhean a bha

roimhibh.

Tha ainmean nan abstol air an toirt

dhuinn le triuir de na soisgeulaichean (Mata

X, Marc iii, Lucas vi), ach ged nach do

chuir iad sios iad anns an aon 6rdug-h chuir

iad uile ainm Pheadair air thoiseach agus

ainm ludais air dheireadh. Cha b' ann gun

fhios c'arson a rinn iad sin, oir b'e ludas

diu is Peadar roghainn na cuideachd. Bha

na h-abstoil uile 'nan daoine oga agus cha

robh gin dhiubh posda ach Peadar. An car

a tha anns an t-seana nihaide is duilich a thoirt as; aon uair 's g'u 'n teid dxiine seach- ad air an da fhieliead is ainueamili a dh' ath- arraiclieas e a blieachdan no chleachdaidh- ean. Mar sin tliagh Criosd gu bhi 'nan abstoil daoiue anns an robh fuil tlietli is spiorad misneacliail, og'anaich nach do shoc- ruioh fatliast air an deasglaipnean, aig an robh cridheachan faoilidh air an greimich- eadli firinnean ura an t-soisgeil. A mach G Bhartolomeus, tlia e air a radh gu robh na h-abstoil gun fhoghlum. Faodar a chreid- sinn nach robh iad 'nan sgoilearan coltach ri Pol agus nach do shuidh iad aig casan nan sgriobhaichean cho dion 's a shuidh esan ach aig a' eheart am clia robh iad gun sgoil anns an t-seadh anns a bheil sinne a' cleachdadh an fhacail an diugh. Cha b'e duine gun sgoil a sgTiobli soisgeul is litrich- ean Eoin, is leabhar an Taisbeanaidh, leabh- raichean a tha cho domhain 's nach urrainn eadhon na daoine a bhios a' cur as leth nan abstol gu robh iad gun fliog-hlum, grunn- achadh annta. Ach mur robh na h-abstoil fo theagasg sgriobhaichean bha iad fo theagasg a b' fhearr. Ann an companas Chriosd dh' fhogliluim iad gliocas a b' airde na gliocas an t-saoghail, agus choimhlionadh dhaibh am facal, "Bheir fosgladh do bhriathar solus, a' toirt tuig-se do na daoine simplidh." Sabu cxix, 130. Threoraieh Spiorad na firinn iad a chum na firinn uile; ann an eolas air Criosd fhuair iad spiorad giiocais agus foill- seachaidh, air chor agus gu 'n do rainig iad air nithe nach faca siiil agus nach cuala cluas. Bhaisteadh leis an Spiorad Naomh iad, agus rinneadh soilleir dhaibh gliocas eugsamliuil Dhe a bha falaichte air an t-saoghal.

Ged a bha euid de na h-abstoil na bu chomasaiche na each bha iad uile dileas g-u bas. (Cha 'n 'eil sinn a' cunntas ludais a shanntaich duals na h-eucorach agus a chaidh d'a aite fein). Sheulaich iad am fianuis le am fuil, oir a reir beul-aithris na h-eaglais, a mach o fhear no dha dhiubh, chain iad am beatha ann an aobhar an t-soisgieil. Ghivilaui iad an crann-ceusaidh gu litireil mar a ghiiilain am Maighstir e. Bha Aindreas air a cheusadh ann am Patra ann an Acliaia; tha e air a radh gu robh e beo da latha an deigh a bhi air a chrochadh air a' chrann-cherLsaidh, agus gu 'n do lean e air ainm an t-Slanuig-heir a mholadh gus an d' fhag an anail e. Chuir droch Herod Seumas, mac Shebede, gu bas. Rinn fear de na sg-riobhaichean casaid an aghaidh Sheumais is thugadh a mach binn a bhais.

An uair a bhatar 'ga tliarruiug air thaod a dh' ionnsuidh an aite far an robh a cheann air a sgiaradh o choluinn leis a' chlaidheamh, bhuail a chog-uis an sai'iobhaiche is a'habh

Do o

e aithreachas; thilg e e-fein aig casan an abstoil, ag radii, 'A dhuine le Dia, thoir maitheanas dhomli, oir tha aithreachas orm gu 'n do labhair mi ad aghaidh." "Sith dhuit, a mhic, sith dhuit" fhreag'air an t-abstol caomh. Bha Peadar air a cheusadh anns an Roimh, ag'us tha e air a radh g-u 'n d' iari- e air na daoine a cheuls e a chrochadh air na niaidean 's a cheann foidhe, oir nach b'airidh e g'li'n sinfe air a clirann-cheusaidh e coltach r'a Mhaig-hstir. Aig am sonruichte d'a bheatha theab Peadar tu.iteam air falbh, agos oifig na h-abstolachd a ehall, ach bu leir do Chriosd blaths is dilseachd a chridhe mar nach bu leir do dhaoine, agus dh' aisig c 'anam dha air ais. Agus dhearbh Peadar gu'm b'airidh e air an earblsa a cliuir e ann, oir shaot.hraich e anns an eaglais fad dha fhicheai bliadhna, a' beathachadh nan uan 's nan oaorach, a reir aithne a Mhaighstir. A mach o Eoin, cha robh aon eile de na h-abstoil a rainig- aois Pheadair, no rinn uiread seirbhis ris ann an craobh-sgaoil- eadh an t-.soisg'eil.

Ged nach robh na h-abstoil uile cho com- asach ri Peadar is Eoin, bha feum orra uile ann am fion-lios Dhe. Bha eadar-dhealach- adh thiodhlacan aca, ach bha iad air am baisteadli leis an aon Spiorad. Tha an aite fein aifi" na daoine aig' nach 'eil ach aon talann cho mhaith ris na daoine aig a bheil coig: tha na daoine beaga cho feumail ris na daoine mora. Tha aon g-hl6ir aig a' gh)-ein, agus gloir eile aig a' ghealaich, agus gloir eile aig na revdtan; oir tha eadar- dhealaehadh eadar reul agus i-eul a thaobh gioire, ach is e run an Ti a cliruthaich iad uile gu 'n leanadh gacli reul a cursa fein ann an cuairt nan neamh, ag-us gu'n deal- raicheadh an solus, mor no beag, a tha innte.

Shonraieh e da fliear dheug-, a ohum gu'm, hitheadh iad maille ris. B'e sin an t-ionns- aehadh a b' fhearr a b'urrainn dhaibh fhaot- ainn agus an t-ullachadh a b' fhearr air son obair an t-soisgieil, a bhi maille ri Criosd. Air dhaibh g'loir an Tig-hearna fhaieinn, gam sgail air an aghaidh, bha iad air an cruth- atharrachadh a chum na h-iomhaigh cheud- na. AgiLS an uair a chaidh iad a mach a shearmunaohadh, cha d' thug iad do dhaoine eile ach na nithean a fhuair iad fein ann an eo-chomuun am Maighstir. Bu chiMr du shearmonaichean an t-so:sgeil anns na laith- eau so fa-liast agus dhaibhsan uile a tha

feucliaiim ri obair a flheanamh amis au eaglais, so a cliuimlineaehadh, naeh urrainn dhaibh ni a thoirt seacliad nach d' fliuair iad, agiis iiacli urrainn iad acraich eile a bheathachadh niur 'eil an anam feiu air a lionadJi le beatha ann an co-ehomunn •Chriosd. As engmliais cuid d' ar n-uine gaoli latha a chiu- seachad niaille ri Criosd, ann an co-ehomunu fliacail agavi a spioraid, clia blii aunainn acli abstoil gTui teachdair- «aolid, agus searmonaichean gun siigh, a' gabbail gnotliuich ri nithe nach buin dhuinn. Ach iadsan a theid a sbeach do iona,d-diomli- air Dlie, agus a dh' fhanas maille ri Criosd, gheibli iad ionnihas as an toir iad a mach nitlie nuadlia agu5 sean, an uair a theid iad a mach 'nam fianuisean. Tha e mar fhiach- aibh oirun uile, cho mhaith ris na h-abstoil, ordug'h Dhe a leantuinn anns a' bheatha spioradail agus ann an seirbhis an t-soisgeil, agus is e so ordugh Dhe,

A' cheud cheum — a hhi inaille ris.

An ath cheum — dol a ivnch mar fhiawwisean.

NAIGHEACHD DO 'N-CHLOINN.

Tha t'hios aig parantan is luchd-teagaisg gTi bheil clann na's gaolaiche air naig-heaehd na tha iad air searmon. Ag-us direach mar a ehuireas an t-iasgair biathadh air a dhu- bhan a reir an t-seorsa eisg'' a tha dhith air, tha sinn a' cur sios na naigheachd a leanas, an dochas gu'n leugh parantan d' an cloinni.

"0 chionn fhada nan cian bha caileag- bheag a' fuireach leatha fein ann am bothan air oir a' mhonaidh. B'e Mairi ainm na caileig agus bha i 'na dilleachdan. Shiubh- ail a mathair an uair a bha Mairi cho 6g 's gur gann gu robli cuimhne aice oirre. Bha i air a fag-ail gun bhrathair, gun phiuthar, gun chompanach, gun duine a bhuuieadh dhi ach a h-athair, beisd mhosach a bhiodh ag 61 a h-uile sgillinn a choisneadh e, comlila ris a" mhuillear dhubh is g-raisg eile na dutlicha.

Bha am monadh 'na aite boidheach auns an t-samhradh, 'nuair a bhiodh blaths na greine a' cur nan eun gu seinn, agus a bhiodh am fraoch air dhath au fhiona. Ach cha robh e idir cho boidheach anns a' ghe- amhradh, 'nuair a sheideadJi na guoithean le sgread eagallacli, agus a bhiodh na clacha- meallain a' toirt enag air an uinneig. Air oidlicheannan dorcha stoirmeil, an uair a bhiodh a' ghaoth a' feadaireachd ann 5 an t- simileir agus mu oisinnean an tighe, shaoil- eadli Mairi gu robh i a' cluiiiutinn .o-uth

tiamliaidh is gearau tursach mar ghlaodh duine ann an eiginn bais. An uair nach biodh ola aioe a chuireadh i anns a' chruisg-- ein 's a bhiodh an tigh dubh dorcha, shaoil- eadh i gu robh i a' faicinn anns an dorchadas daoine air an robh aghaidheau (ioimheaeh is crutli neouach. Ach cha robh uiread eagail oirre rorrrhpa 's a bhiodh oirre an uair a thigeadh a h-athair dhaohaidh air au daoraich. Gle bhitheanta cha tigeadh e dhachaidh idir, agus an oidhche nach tigeadh, bliiodh cridhe Mairi air chrith le eag-al gu'n do tliuit e ann am poU-moine 's gu'n do bhathadh e.

Bha Mairi 'na caileig thapaidh, agus dh' ionnsaicli i sniomh is figheadh. Re a' ghe- amhraidh bhiodh i a' sniomh air a' chuibhil a dli' fhag a mathair aice, agus a' fig'headh stocainnean dhi fein 's d'a h-athair. Bha bt'agan cheare aice cuideachd, agus leis na h-uighean bha i a' oumail an tighe, 'nuair nach tug-adh a h-athair airgiod dhi.

Cha robh i riamh ann an sg-oil no ann an eaglais, oir cha do ghabh a h-athair suim an cothrom sin a thoirt dhi. Cbd b' urrainn i Jsughadh, agus cha b' aith- ne dhi urnuigh ach rann bheag a dh' ionusaich a mathair dhi, 'nuair a bha i 'na leanabh. Cha do dhichuimhnich Mairi an rann sin, g-ed a bha iomadh bliadhna 0 shiubhail a mathair ; agus cha deachaidh i riamh a luidhe gun an rann a radh.

Gu'n dlonadh Dia nan gras ar tigh, Gu'n dionadJi abstoil Dhe ar dorus, Gu'n dionadh ainglean Dhe mo leaha, Dithis aig a ceann is dith'is aig a casan.

Cha robh fhios aice eo iad na h-abstoil, 's cha mho a bha fhios aice c6 iad na h -ainglean, oir cha robh Biobull aice, agus ged a bhitheadh, cha b' urrainn i a leugh- adh. Ach a h-uile oidhche, au am dol a luidlie, rachadh i air a giuinean is dh'ab- radJi i an rann a dh' ionnsaicli a mathair dhi.

Bha Mairi 'na ereutair sunndach, soiia, diohiollach, agus bha ioglinadh nach bu bheag air daoine, eiamar a dh' fhas flur cho boidheach ann an garadh an idrongair. Blia i cho neochiontach ris na h-uain a bhiodh a' leumartaich air an tolman uaine a bha air chill an tighe, agus is e an aon rud a blia cur dragh oirre, "'s a chuireadh sgail air a h-aodann 's air a cridhe, a blii faicinn a h-athar a' tigh'nn dhaohaidh air an daoraich.

Chaidh bliadhnachan .seachad. agus tliois- ich monmhur anus an diithaicli gu robh rud-eigin nach robh onea^la a' dol air ao'haidh ann am bothan Mairi. Bha e air

a riidh gii'm facas daoiiie 'g- an cruba/lli tein amis an dorcliadas timchioll an tig-he, aig- ani, a dh' oidliehe am bu choir do dhaoine onorach is measail orra fein a bhi 'nan leab- aidh. Ag'us a thuilleadh air sin, gu robh solus ri fJiaicinn gnr beul an latha troimh sgaraidhean anns an dorus agus anns an uiiineig-, gied a bha an dorus air a chrann- adh. B' aithne do'n duthaioh uile nach robh ann an atbair Mairi ach droeh sgealb, agus b' e barail dhaoine gu robh e ann an co-bheinn ri meirlioh is smuglaireau. Co diiiu. bha iad cinnteach nach bu rud maith sam bith a Idia dol air aghaidh ann an tigh a' mlionaidh.

Latha de na laithean bha coigreacli, seann duine liath air an robh ooslas uasal is eir- eachdail, a' dol thar a' mhonaidh, agus stad e aig an dorus a dh' iarraidh deoch. Thug Mairi sin dha gu h-aoibheil. Chunnaic an seann duine gu robh a' chaileag cho modh- ail 's a bha i boidheach, agus air dha beachd a ghabhail air a sicireachd, dh' fhan e g-reis aig an dorus a' bruidhinn rithe. M' an d' fhalbh e, thug Mairi chaomh eachdraidh a beatha dha air fad; dh' innis i dha gu saor uimpe fein, agus mu na eearcan agus mu'u chuibhil; ach aon ni cha d' innis i, gu robh a h-athair 'na dhrongair. ''Tha mi faicinn," aj-s' an seann duine, "gTir caileag luhaith thu; am bi thu ag urnuigh." "Tha eagal orm," ars' Mairi, "nach aithne dhomh ur- nuigh cheart, ach bithidh mi ag radii facail a dh' ionnsaich mo mliatliair dhomh, m'an teid mi a luidhe." Agus ghabli i dha na rami, Dithis aig a ceann is dithis aig a easan. Gun dionadh Dia iwn gras ar Ugh, Gu'n dionadh abstoil Dhe ar dorus, Gu'ii dionadh aingiean Dhe mo leaba, "Cha b' urrainn dhuit urnuigh a b' fheari a radii,' 'ars' an duine le Dia (oir is e sin a bha ann), "lean thusa air an urnuigh sin agais gabhaidh Dia curam dhiot."

An uair a rainig an coigTeach an clachan dJi' fheoraich e de dliuine no dha a thachair ris mu'a chaileig a bha fuireach anns a' bhothan air oir a' mhonaidh. Am measg nithean eile dh' innis iad dha mu 'n t-solus a bha. ri fhaicinn ann, agus mu na daoine a bhiodh a' sgiathalaich mu'n cuairt an tighe an deigli mheadhon oidhclie. Cha do clireid an seann duine an tuaileas a tliog muinntir a' chlachaiii air tigh a' mhonaidh, oir, ars' esan ris fein, "tha neochiontas a cridlie ri fhaicinn ann an gnuis Mairi." Ach chuir e roimlie gii'n rannsaicheadh e an gnothuch. Oidhche araidh, gun ghuth a radh ri duine beo, thog an seann duine air agus rinn e air a' bhothan. Bha an oidhche dorclia

's an t-slighe fada, ach thagh e a clieum le- solus lochrain a bha fo chleoca. Bha an oidhche ciiiin, gun fhuaim a' briseadh samh- chair a' mhonaidh ach guileag thiamhaidh na feadaig. An uair a rainig e a cheaiin- uidlie chuir e as an lochran agus sheas e, ag amharc air a' bhothan. Cha robh e fada 'na sheasamh an uair a chunnaic e solus aig bonn an doruis, agus direach mar a dh' innis muinntir a chlachain dha, daoine 'nan seas- amh fo anainn an tighe, a' cagartaich r'a- eheile. Chuir na chunnaic e doilgheas air oridhe an t-seann duine, oir cha bu nihaith leis a clireidsinn gu robh cuid aig Mairi aims an olc, ach an ath mhionaid las a chor- ruicli agus leum. e a dh' ioiinsuidh an tighe, a thoirt achmhasan do na daoine. Ach nm leum, cha do theicli iadsan agus cha mho- a gliabh iad eag-al. An uair a chunnailo e go- lais e an lochran ag-us cliaidh e dKith dhaibh. Ach 'u uair a chunnaic e an aodann le solus an lochrain, thuit an duine le Dia aig an casan ann an rioclid mairbh. Oir bu daoine iad nach buineadh do 'n t-saoghal so, sg-eadaiohte ann an culaidhean fada agus iad mor is maiseach. Anns a' mhionaid tliuigl e CO iad, oir bha an da iuchair mhor anil an laimh Pheadair. Lub an duine le Dia a ghlun a chum urram a thabhairt do na h-abstoil naoniha, ach m' an do thog e suas a shiiilean, cliaidh iad as an t-sealladh. Bha g'ath soluis fathast ri fhaicinn ann an sg-araidhean an doruis agus na h-uinneig, ach an uair a dh' flieuch e ri sealltuinn a- steacli air an uinneig- chunnaic e claidlieamh ruisgte roimlie agnis cliual e guth ag radh ris, "Is solus nan aing-eal an solus so; na ■seall a steach, air neo dallaidh e thu mar a dhall e mise air an t-slighe gu Damascus." "Seallaidh mi air an t-solus, seallaidh mi air," ars' an duine le Dia, " oir is fearr aon phlath- adii de sliolus nan aiugeal na fradharc mo- shiil fad mhile bliadhna." Leis an fhacal sin cliaidh an claidlieamh as an t-sealladh, agus ohuunaio e a steach do'n bhothan. Agus is e so an sealladh a chunnaic e, Mairi bheag 'na suain chadail air leaba iosal agus ceithir aingiean a' dion na leapa, dithi-s aig a oeann is dithis aig a casan.

Dh' fhag e an tigh gu failidh air eagal g-u'n duisgieadh e i, ach sheall e air ais agus- feuch, bha an da fhear dlieug 'nan seas- amh, a' dion an doruis. Phill an seann duine dhachaidh, a' toirt buidheachais do Dhia air son a mhaitheis, a-gus fad a bheatha bha am- facal so ' na chridhe agnis 'na bheul,

Bheir e aithne d'a aingiean mu d'

thimchioll Chum do ghleidheadh ann ad shligh- ean uile.

Air. 2.

1914.

SEUMAS BRATHAIR AN TIGHEARNA.

Tlia triuir dliaoine de'u aimn Seuma.s air an ainmeachadh anns an Tiomuadh Nuadli,

(1) Seumas, mac Shebede.

(2) Seumas, mac Alplwuis.

(3) Seumas, brafhair an TigTiearna. Blia a' cheud ditlii.* 'nan abstoil, aeh eha

robh brathair an Tigliearna de chomuiin nan abstol, do blirigli nacli do chreid e ann an Criosd giis an d' eirioh e o na marbhaibh.

Tha e air a radii anus an fTiommadh Nuadh gu'm bu bhraithrean do'u Tig-liearna, Seumas, ag'us losepli, agus Simon, agus ludas. Ciod an fliior dhaimh anns an robh na daoine sin dha ? Cba'n 'eil e furasda sin a dheanamli a macli, oir cha 'n 'eil diadh- airean de 'n aon bheaclid air a' cliuis. Tha cuid jam beachd gu'm bu chlann piuthar mathar dlia iad, mic Chlopais a bha posda ri piuthar Muire. Tha caiid eile am beachd gu'm bu chlann loseiph iad, o mhnaoi a bha aig-'B roimh Mhuii-e. Agus tha cuid pile am beachd gu'm bu chlann iad a bha air am breith dha le Muire, an deidh a ceud- ghin losa. Ach cha ruig sinn a leas argum- aid a dheanamli mu'n ghuothuch; foghnaidh dhuinm a radii gu bheil dreach na firinn air beachd na feadhnach a tha a' gabhail an sgriobtuir gu litireil agus a' creidsinn gu'm b'e losepli athair nan daoine ud agus Muire am mathair.

"Nacli e 80 mac an t-saoir? nach e ainmj a Imhathar Muire? agus a bhraith- rean, Seumas, agus loseph, agus Simon, agus ludas? agus a pheathraiehean nach 'eiliaduilemailleruinn?" Mata xiii, 55-56.

''Na;cii e so an saor, mac Mhuire, agus brathair Sheumais, agus loseis, agus ludais, agus Shimoin?" Marc, vi, 3.

"Cha do chreid eadhon a bhraithrean ann." Eoin, vii, 5. Tha briathran losa fein a' conili-chordadh ris ]ia tha na soisgeulaichean ag radh,

"Cha 'n 'eil faidli gun urram, ach 'na

dhuthaich fein, agus am measg' a luchd-

daimli, agus'na iliiffh fern." Ma)-c,vi,4:.

Ach ma bha mic aig Muire a bharrachd

air losa, c' ar son nach d' fhaJg e i air

an eiiram, an aite a fagail air churam

an abstoil Eoin? Cha d' fhosgail losa fein a chridlie dhuinn air a' cliuis sin, a^us uime sin, cha 'n urrainn sinn a radii le cinnt; ach tha sinn an dull gu'm faea e nach robh a mliathair idir sona am nieasg a cloinne fein aig an am. Cha robh iadsan a' creidsinn ann an losa, agus bha e 'na charraid dhise a bhi 'gan cluinntinu a' faotaimi coire dha. Bha Seumas is each gu li-onorach an dull gu robh e a' dol air ceacharan o chreideamh an aithricheau, agus air uairean, gu robh e air mhi-eheill; ag-us cha'n 'eil teagamh nach do ghoirtich iad cridhe am mathar iomadh latha le bhi mag-adh air beachdan is diadhaidh- eaclid am brathar. Bha cridhe Muire an ceangal ri losa; b' aithne dliise mar nach b' aithne dhaibhsan nach b' aun o shiol tal- mliaidh a g-hineadh e, agus bha gach facal a labhair iad 'na aghaidh mar shaighead 'na cridhe . B' fhior am facal a tliuirt Simeon naomh ri Muire anns an teampuU, "Peuch chujreadh an leanabh bo air sou tuiteam agus eirigli mlioran ann an Israel; agus air son eomharaidh an aghaidh an labhrar; seadh, agViS theid claidheamh troimh d' anam fern." Lucas ii, 34,35. Chaidli an claidheamh troimh anam Muire iomadh uair am measg a cloinne fein, an uair a ehluinneadh i iad a' cur obair losa an suarachas agus a' faot- ainn coire dha. Ma bha i beannaichte am measg blian, bha i mar an ceudna doilgh- easach agus eolach air bron; agus cha b'e an bron a bu lugha a dli'fhiosraich i, gm robh losa gun urram am measg a cloinne. "Na measaibh gii'n d' thainig mise a chur sithe air an talamli; cha d' thainig mi a chur sitlie, ach claidheimh. Oir thainig mj a chiu' duine an aghaidh 'atliar agnis nig'hinn an aghaidh a mathar." Mata. x, 34, 35. Bha am facal so air a choimhlionadh aun an teaghlaeli Muire; agus ma bha fliios aig losa, agus tha e gle choltach gu robh, gai robh as-creideamh a cloinne fein a' milleadh a saorsa agus a sonais, cha 'n 'eil e idir iongantach gni'n d' fliag- e i air churam an abstoil chaoimli nach cuireadh carraid oirre le beachdan no briathran toibbeumach. A tliuilleadh air sin, b' ann d'a daoine fein Eoin, oir b'e mac a peathar e, mac Shalome a bha posda ri Sebede. Ach bha ceangal eadar Eoin is Muire a bu tinne agus a bu

bhlaitlie na daimli na feola, oir blia iacl de'n aon inntinn a thaobh losa agus thug iad gaol dlia nacli d' thug dithis eile air an- t-saoghal. Bha fhios aig losa gu'm biodh e 'na fhaochadh do ohridhe briste Muire, an deidli a bhais, a h-aite-suidhe a bhi aice aim an dachaidh diijne ris am faodad|h i conaltradh milis a dheananih mii na nith- ean a thaisg i 'na cridJie, aoh air nach b' iirrainn i labhairt gii saor am mteasg" a cloinne fein.

Tha e coltach, ma ta, nach do chreid Seumas ann an losa, ann an laitliean fheola, g-ed a rug-adh 's a thogadh e anns an aon tigh ris, Ach an deidh aiseirigh an t-Slanuigheir thainig atharrachadh air. Bha e air iomp- achadh. Am. measg na feadhnach eile a chunnaic losa, tha Pol ag innseadh gu 'm faca'o e le Seumas. Tha cuid de dhiadh- aireaii an duil 'gur e an eealladh u|;l a dhiiisig creideamh ann, agus gu'n d' fhoillsich Cricsd € fein dha, a chum a shiiilean fhosglaclh. Cha 'n lu'rainnear a radh, ach ciod air bith an doigh anns an d' fhosg-ladh iad, bha Seumas air aireamh am measg nan deisciob- u\, gle ghoirid an deidh na h-aiseirig-h. Agus an eeann beagan uine b'e duine a bu mheasaile ann an eag-lais lerusaleim. Bha cudthrom aig fhacal nach robh aig facal duine eile innte. Cha'n'eil teagandi nach do chuidich an daimli anns an robh e do 'n Tighearna leis, ach cha d' thugadh na sean- airean an toiseach dha mur b' airidh e air. A reir coslais, bha e 'na dhiune fireanta is giic is smachdail.

Bha femn aig- an eagiais gu r(jl)h Seumas na bu ghlioe na cuid de na h-Iu.;lliaicli eile, an viair a thoisich connsachadh is iorghuill innte mu thimchioll - ghearradh. Na 'n d' fhiiair diadhairean lerusaleim an toil fein, bhiodh an eagiais 'na da bhloigh ann an toiseach a toi.seachaidh. Ach bha an seis an taic riutha, Pol. Bha esan de'n bheachd nash robh e gu feum sam bith eleachdaidh- ean ludhach a sparradh air na cinnich, agus gu'm bu choir an gabhail a steach do 'u eagiais guji chumhachan, ach a mhaiu creid- eamh anns an Tighearna Io,sa. Cha do chord sin ri cuid de dhiadhairean lerusaleim. agus sheas iad 'na aghaidh. Bha taobh aca ri riag-hailtean Mliaois is cleachdaidhean an aithrichean, agus bu mhaith leo an toirt a steach do'n eagiais Cliriosduitlh. Bha am bvudheann ludhach anns an eagiais cho danarra 'nam beachd agus gu 'n deachaidh feadhainn dhiubh a macli -air sail Phoil, a' cut an aghaidh a theag-aisg anns na bailtean anns an do shearmonaich e. Dh'fheuch iad

-I'i ughdarras an abstoil a ohiu' an su.arachas, ag innseadh do na cinnich nach robh ann ach duine dona leis am bu mhaith e fein ai'dachadh agus tighearnas fhaotainn thairis orra, nach faca e riamli an Tighearna, agus uime sin, nach robh barantas sam bith aige air son a theagaisg. Dli'innis iad dhaibh mar an ceudna gu robh na ereidmhich ann an lerusalem a' leantuinn gnaths nan ludhach, agus 'nam measg sin, gu robh Seumas, brath- alr an Tighearna. Agus, ars' iad.san gu seolta. miu' 'eil fhios aig'e-san ciod a tha oeart is freagarrach, co aige a tha? Cha do chuid- ich so le obair shoisgeulach Phoil; thog e connsachadh is aindiieit anus an eagiais, agus mu dheireadh chuir Pol roimhe nach leigeadh e leotha na b' fhaide, ach gu'n rachadli an gnothuch a chur an dara taobh le abstoil is seanairean na h -eagiais uile. B'e so an t-aobhar air son an do chruinnich Comhairle na h-eagiais ann an lerusalem, a' cheud sheanadh a bha riamh cruinn. Is e Seumas a bha anns a' chathair agus is ann air a chomhairle-san a dh' aontaich iad nach cuireadh iad dragh air na cinnich a bha a' tionndadh ri Dia, ag-ns nach cuireadh iad cuing an timchioll-ghearraidh is lagh- annan Mhaois orra, ach gu'n sgrioblmdh iad d'an ionnsuidh, iad a sheachnadh truaill- idheachd iodhalan, agus striopachais, agus nithean tachdta, agus fala. Gniomharan, xv.

Cha 'n 'eil teagamh nach do labhair na h-abhagan a bhaidh an sas am Pol an fhir- iun, an uair a dh'innis iad do nJiuinntir Ghalatia gu robh Seumas a' leantuinn gnaths nan ludhach. Bhaj e sin, agus a I'eir coslais, lean e air cho fhada 'sa bha e beo; ach bha e 'na dhuine glic agus cha do leig e le bheaclidan fein seasamh an aghaidh beachd - an nan daoine a bha ag oibreachadh am measg nan cinneach. Bha taobh aige gu nadurra ri cumhannachd nan ludhach, agais air a ishon fein, bu chaomli leis lagh Mhaois is seann riagiiailtean nan aithrichean seaeh teagasg farsuing Phoil, ach cha do chui: sin sgleo air 'inntinn an uair a dh' einch '.• a labhairt air a' cheist a bha r'a socruehadh agus thug e seachad breith ris nach robli duil aig an fheadhainn a dh'fheuch ri fioii iir an t-soisg-eil a chiu' ann an seann searr- agan ludhach. Tha so uile a' nochdadh gii robh Seumas 'na dhuine glic is geur-chuis- each; bha earbsa aig an da thaobh ami. agais bha fhacal aig an am cho cudthrom - ach 's gu'n do rinn e sith anns an eagiais, an uair nach b'urrainn duine eile ach e fein a dheanandi.

A reir beul-aitliris na h-eaadais bha e 'na

dliuine diadliaidli, ag- imeachd a reir aitli- eantan Dhe, ag-us neo -loclidach 'na chainnt is 'ua cliaitlie-beatha. Is e so au teisteaiias a thugadli dha le seanair ludhacli, "Bha e iiaomli 0 bliroinu a mhathar. Clia'n oladli e i'ion no deoch laidir, agus clia mho a dli' itlieadh e feoil. Bhiodh e a' del do'n teaiupidl gu h-uaigiieacli a dheaiiamli urn- iiigh as leth an t-sluaigh; agus bha e cho ti'ic air a ghluinean ag aoradh do Dliia 's gu'n d'fhas craicionn a ghluinean cho tior- am cruaidh ri gliiiuean camhail. Choimh- ead e lagh Mhaois gu curamach; an t-sab- aid, trasgadh, urnuigh, deirc is deachamh, air na nitheau sin eha do rinn e riaimh dearmad. Bha e cho' ionraie 's gu'n abradh an sluagii ris, Am Firean."

Is e an dileab a dh' fhag bi'athair an Tighearna a;g- an eagiais an litir glioirid a glieibhear fo 'ainm anns an Tiomnadh Nuadh. Theirear rithe "litir choitchionn an. abstoil, Seumas," ach <-ha b'e an t-abstol Scumas a sgiiobh i idir ach Seumas brath- air au Tighearna nach robli 'na abstol, ged a bha e 'na ndiinisiear ann an eaglais leru- saleim. Thuirt LUTHEE gu bheil an litir so cho tioram ri sop connlaich, ach cha bu toigh le LUTHEE, Seumas, a chionn gu rnbh e an dull nach 'eil a theagasg a reir teagasg Phoil. Ach faodaidh sinn caiunt ■Sheumais fein a chleaclidadh agus a radh nach robh ann an LUTHEE ach duine a bha cosmhuil ruiun I'ein ann an aig-ne, agus a biia air uairean cearr 'na bheachd. Gha ruigear a leas gabhail ris ua thubhairt e mil 'n litir so, oir bha e fiada fada air seach- £i]-an. Tha i tarbhach a chum teagaisg, a chum cronachaidh, a chum oilein ann am fireantachd, agus a dheasachadh chreid- mheach a chum gach iiile dlieadh obair.

NAIGHEACHD DO'N CHLOINN.

Tha mi dol a dh' innseadh dhuibli naigh- oachd mil dhuiiie naomli a bha fuireach ri oir a' chladaich, agus a chunnaic sealladh maiseaoh is iongantach nach facas riamJi air muir no tir.

B' e Colmaii ainm, agus bha a chridhe cho neochiontach ris an eun neo-lochdach o'n d' fhuair e e. Fad f'hichead bliadh- na is corr cha robh 'na chridhe ach aon smuaiu, is aon ghuidhe, is aon dochas, gu'm faioeadh e aodann is cruth an t-Slanuig-heir bheannaichte, mar a bha e ami am maise a dha(jnnaclid. Air gliaol a bheatlia a chur

seachad ann an iirniiigh, ami an oibro maithe, agus ann an aoradh an Tighearna, chuir e cul ri upraid is aighear au t-saogh- ail, agus ohaidh e do thigh-mhanach far an robh daoine diadhaidh , a' gabhail ciiraim d' an auam agus a' deanamlr obair na h- iochd.

Anus a' mhainisdir chaidh laithean Chul- main seachad mar shriith seimh. Thug e biirr air na manaich eile ami an diadhaidh - eaclid a chaithe-beatha, aun an diirachdaa athchuino-eau, agus ann au dilseachd a sheirbhis. B'ei a chridhe cridlie a b'u ahaomli- ai]5, an uair a thigieadli creuchdaich thrii- aglia a dh' iarraidh leighis, agus a lamb lamh a b' fliialaidhe, an uair a thigeadh boelidau is acraich a dh' iarraidh deirce.

Latlia de na laithean agus Colman air a ghluinean ag urnuigh 'na sbeomar, agus agh- aidh air an aird an ear (an aird as am bheil dochas aig na naoimh ri teachd an Tighearna), dh'flias an seomar dubh dorcha, ach an ath mhionaid dhealraich solus ann na.;h i'aca siiil duine riamli a leithid, mm- ■faoa Eoin is Seumas is Peadar e air a' bheiun. 'Na sheasamb os cionn Cholmaiu, aun an rioclid beo, bha an Tighearna losa. Agus b'e so a choslas; duine mor is mais- each, le aodann flathail is pearsa dhireach, a shiiilean gorm, is i'lialt air dhatli au oir. Cha b'ann mar a bha e an deidli a cbeiis- aidh a dh' fhoillsich an Tighearna e toin do Cholman, oir cha robli laracb nau tairng- ean 'na lamlian, ach mar a l>lia e aun an Galile m'au do bliris peacadh an t-saogh- ail a chridhe.

Leum cridhe Clioluiain le moit an uair a chimuaic e an sealladh so. Ann au ro- aoil.'hneas a chridhe bliuail eag'al e nach robh aim ach bruadar, a' clieart leithid 's a churnaiic e 'na cliadal iomadh oidhche. Far am -bheil iomiilias duine, au sin bithidh a chridhe; 'na cliadal agus 'na dhiisgatlh b'e Galile ceann-uidbe smuaintean Cholmaiu is losa niiann a chridhe. Cha luaithe a leagadh e a eheann air a' chluiasaig na shiubhladh e air sgiathaibh na h-aisliug- gu tlr an aigli, agais dh' fhanadh e ann gu lal;ha, ann an companas nau abstol naomh, agus e fein is iadsan aig eisdeachd ri cos- mhalachdan na rioghachd o na Ibilean beann- aicbte anns au robh gTas is firinn.

Ach cha bu bhruadar an sealladh ud. Las a chridhe le iogliuadh, agus cha b' urraiun e an toiseach briiidhiun. Ach air clha amliarc air au aodann chiuin glilac e misneach. " Co mise, ars' esau, gu'n tigeadh tusa mo Thighearna a steach do mo slieom-

ar boclid. Cha 'n airidli mi gu 'm beanaiun ri iomall do thrusg-ain.' M' am b' ui'rainn e an corr a radh tlioisich clag na mainisdir air bualadh, agnis chuinilinich Colmau gu'm b'e uair a' nubeadlioin-la a bLa ann. Aig da-uair-dlieug, a Luan 's a Dliomhnacli, a shamhradh 's a gheamhradh, fliuch no tior- am, bhiodh diolacban-deirce na dutlicha a' crmnneachadh gu geata na mainisdir; eas- laiuticli ag iarraidli ctmg-aidli-leighis, doill ag iarraidli sabh-shul, is acraich ag iarraidh arain. Bha an latha fein air a chur a mach do na manaieh gu blii frithealadh dhaibh, ag-us b'e an diugh latlia Cholmain. Riamh roimlie clia do stad an clag gun Colman a bhi aig a' gheata, oir cha bu cheum air ghaig leis an duine naomli dol gu obair na h-ioclid. Ach an diugh b' fliearr leis fan- tuinn ag amliarc air aodann a Thigliearna. Bha 6 duilich gu 'n do bliuail an clag-, an uair a bha anam a' snamli ann an solas uach d' fhiosraich e riamh a leithid. Cha robh fhios aig-e ciod a dheanadh e, co dhiubh a dh' flianadh no dh' fhalbhadh e. An leig- eadh e leis na truaghain feitheamli ? Bu doaa sin, oir bha an leon 'ga ghairm. Am Slagadh w a Slilanuighear ? Bu dona sin cuideachd, oir bha a ghradh 'ga tharruing.

Ann an iom-chomhairle thuirt Colman gu beag ris fliein, "Treoraich mi, a Dlie, ann am breitheanas," agus m'an g-ann a thubh- airt, thainig am facal so 'na inntinu, agus an ath mliionaid bha e sgi-iobhte air ball- aclian an t-seomair,

Dean do dJileas is cum a choir, Earb ri Dia nan gras an corr.

An sin dh' eiricli e agus chaidh e mach. An uair a rainig e an geata bu mliuladach an sealladh a bha roimhe; fir is mnatlian air bheul a' bhais le caitheamh, no air an cronmdli le loinidh; olann gun stiall de 'n aodach orra; doill is bacaich is lobhair, agnas iad uile 'nan aon torr a' putadh agais! a' gearradli roimh cheile, mar a bha na creuchdaich aig lochan Bhetesda.

Bha am feasgar a' ciaradli m' an do nigh Colman casan an fhir mu dieireadh, agus fad na h-uine a bha e a' ceangal suas an lotan cha d' thug e aon smuain do 'n Aoidli bheannaichte a idh' fhajg e 'na slieomar. Ach an uair a bha obair an latha criochnaichte, chuimlinich e air a' gldoir a cliaill e le dol a mach a fhrithealadh do na h-uireasbh- uicihich, an aite fantuinn maille r'a Thigli- earna anns an t-seoniar. Sgitli 'na bhodhig is dubliach 'na inntinn dh' fhosgail e an doru3, an diiil gu'm biodli an seomar fuar falamh mar a bha e an raoir. Ach, iogh-

nadh nan ioghnaidliean ! bha solus nan neamli ann fhathast, agus an Tighearna losa 'na mlieadlion. Thuit Colman air a ghluin- ean agus rinn e aoradh d'a Slilanuighear, ag radii, "Beannaichte mo shuil a chunnaic maise t' aodainn, bu beannaichte mo chluas na'n cluinneadh i fuaim do ghutha." An sin shiolaidh an solus air falbli, agus air do'ii Tig-liearna a bhi dol as an t-sealladli labhair e aon fliacal, ag-us is e so am facal a chuala Colman,

Na'n d'fhan ihusa, dh'fhalhh mise. Fad na h-oidhche mheomhraich an duine naomii air an fliacal sin, g-un a thuigsinn, gus an do bliuail clag na mainisdir, a' gairm nam manaeli gu aoradli-feasgiair. Bhiodh iad a' leug^hadli nan sgriobtur fear ma seach, agus an noelid b'i oidliche Cholmain. M'an d' fhosgail e an leabhar rinn e urnuigh ghoirid, a' guidlie gu'n tug-adh fosg-ladh bhriathar Dhe solus agus tuigse do dhaoine simplidh. Agus b'e so an earrann a leugli e, "An sin their an Rigli riusaii air a laimli dheis, Thigibh, a dhaoine beann- aichte ill' Atliar, sealbhaichibh mar oiglireaclid an riogliachd a tlia air a h-ullachadh dhuibh o leagadh buuaitean an doniliaiu. Oir bha mi acracli, agus thug sibh dliomh biadh; bha mi tart- mlior, ag-us thug sibh dhomh deoch; bha mi ann am ehoigreacli, agais dh' eidicli sibh mi; bha mi easlan, agus thainig sibh 'g-ani amharc; bha mi ann am priosau, agus thainig sibli am ionn- suidli.

An sin freagraidh na fireanan e, ag radh, A Thighearna, c' uin a chunnaic sinn tliu aeracli, ag-us a thug sinn clhuit biadli? no tartmlior, ag-us a thug sinn diiuit deoch? Agus c'uin a chunnaic sinn ann ad ehoigreacli tliu, agus a thug sinn aoidheachd dhuit? no lom- nochd, agus a dh' eidicli sinn thu? Agus c'uin a chunnaic sinn easlan tliu, no ann am priosan, agus a thainig sinn ad ionnsuidh ?

Ag-us freagraidh an Righ agus their e riu, Ctu deimhiu tlia mi ag radh ruibh, a mlieud ag-ns gu'n do rinn sibh e do aon de na braithrean so ag-amsa, eadhon dliaibh-san as luglia, rinn sibh dhomlisa e." Mata XXV, 34-40. An sin thuig Colman ciod a bu cliiall do'n fliacal a labhair Criosd 'na slieomar,

Na'n d'fhan thusa, dh'fhalbh mise. agus bheannaicli e ainm an Tighearna air son gu'n d' thug fosgladli a bhriathar solus dha.

Air. a.

1914.

ATHAIR NA SOILLSE.

Is beannaichte an duiue a g-hiulaineas buaireadh: oir aii uair a dhearbliar e, gheibli e criin na beatlia a g-heall an Tig*liearna dliaibli-san a g'hradhaicliieas e. Na h-abradh duiue air bith au uair a bhuairear e, Tha mi air mo bhuaireadh le Dia: oir tha e eu- comasach Dia a bhuaireadh le olc, cha mho a bhuaireas esaa duine air bith. A.ch tha gach diune air a bhuaireadh an uair a tha. e air a tharruing- air falbli le ana-miann fein. ag"us air a mheaUadh. An sin air do 'n ana-miann a bhi torrach, beiridli e peaeadh: agu? air do'n pheacadh tigiiiun g'a lan-fhas, beiridh e bas. Na bithibh air 'ur mealladh, mo bhraithre gTadhach, tha g'ach uile dheagli thabhartas, agiis gach uile thiodhlae iom- lan o'li airde, a' teachd a nuas o i^thair na soillse, maille ris nach 'eil atharrachadh no sgail tionndaidh: — 'Litir Sheumais, I, 12-17.

Tha am facal buaireadh air a chleachdadh anus an Tiomnadh Nuadh ann an da dhoigh,

(1) Cruadal, no deuchaiunean, no tri&- blaidean na beatha so a dhearbhas creideamh i.s foig-hidinn dhaoiue. Anns an t-seadh so faodaidh buaireadh tig'h- inn o Dhia.

(2) Rud sam bith a dhuisgieas droch iarrtus ann an inntinn no ann am feoil duine, ag'.as a bhrosnuicheas e gu. peae- adh. . Anns an t-seadh so cha 'n urr- ainn buaireadh tighinn o Dhia.

Ann an toiseach na litreach so tha Seumas a' cleachdadh an fhacail anns an doigh as farsuingie. Bha fhios aige g-u robh an eag- lais anns na laithean ud a' fulang- ana-cainnt is geur-lcaumhuinn o'n t-saog-hal, ach an aite a radh ris na naoimli gu robh e duilich air an son, is e thubhairt e, "Measaibh e 'na ghairdeachas an uair a thuiteas sibh ann an iomadh g-ne buairidh, air dhuibh fios a bhi ag-aibh gu'n oibrich dearbhadh 'ur creid- imli foig-hidinn." (1, 2-3). Ag-us anns an earrann so tha e ag radh, "Is beannaichte an duine a ^iiiulaineas buaireadh: oir an uair a dtearbhar e ^heibh e crun na beatha." Tha feoil is cridlie roliic an duine anfhanu agus tha e nadurra gu'n cuireadh cunnartan is trioblaidean an t-saoghail eagal air, ach is fhiach dha cruadal fhulang* ma bheir e mach toracUi siochail na fireantaclid 'n a bheatha.

Bha Pol de'n aon bheachd ri Seumas air a' chuis so, oir tha e ag radh (Rom.v,3). "Deanamaid mar an ceudna g-airdeachas 'n ar n-amhgharan: air dhuinn fios a bhi againn gu'n oibrich amlig-har f oighidinn ; agujfoigh- idinn, dearbhadh, agus dearbhadh, dochas: ag'us cha naraich an doclias." Tha Peadar ag radh an ni ceudna, "Tha sibh a nis re tamuill fo bhron tre iomadli gne buairilh; a chum gu'm bi dearbhadh 'lu- creidimh, a tha na's luachmhoire na or a theid am mugha ged tha e air a dliearbhadh le teine, air fhaig-hinn a chum cliii, ag-us g^loire, agus urraim, aig- foillseachadh losa Crio.sd (I. Pead., 1,6,7). Tha eachdraidh na h-eaglais a' teag-asg' dhuinn gu soilleir gu bheil cru- adal 'n a aile beatha dhi. Cha b' ann idir anns na bliadhnachan foisneacliail a rinn na naoimh euchdan g-aisgieil ag-us a chomli- raig- iad deagh chomlirag, ach anns na linn- tean buaireasach anns am b' fheudar ,rlhaibh am fuil a dhortadh air son an ci-eidimh. An uair a bu mhotha sith is soirbheachadh na h-eaglais tliuit i ann am marbhantaehd a' bhais,, ach ann an laithean na gteur-Iean- mhuinn dhealraich a .solus anns an t-iaoghal. Cha 'n 'eil e maith do dhaoine no do eag-lais- ean g-ach ni fhaotainn a reir am miann, no suaimlmeas gun bliriseadh a mhealtainn. Ma gheibli iad sin, is docha gu'm bi iad coltach ■ri Moab a slio'cruich air a dheasg-ainnean. Is beannaichte an duine a ghiulaineas buair- eadh, oir an uair a dhearbhar e, gheibh e crun na beatha.

Crun na beatha. Ged nach 'eil e air a radh ann an leabhraichean an t-soisg''eil g-u 'n d' thug- Criosd au geaUadh so d'a shluag-h, faodar a bhi cinnteach gu'n do labhair e uair air clior-eig-in na facail a tha Seumas a' cur 'na bheul. Cha do ghleidh na soisgieidaichean air chuimhne ach facal as an fhichead de theag-asg- Chriosd, agus tha e coltach gair e so aon de na facail a dhichuimhnich iad, no co dhiu, nach do chuir iad sios. "Tha mar an oeudna moran nithean eile a rinn losa agus na'm' bitheadh iad .sgriobhta gach aon diubh, is'' i mo bharail nach cumadh eadhon an ' saoghal fein na leabhraichean a rachadh a ■sgriobhadh." JSoin, XXI, 25. Ach g^ed nach 'eil an g-ealladh so r a fhaotainn anns na leablu'aichean bha e air a chumail air chuimhne anns an eaglais, oir tha Pol agus Eoin a' labhairt uime cho mhaith ri Seumas. "Bi thusa dileas

10

g'u bas agus bheir mise dhuit cruu iia beatlia." Taisbean ii, 10. "0 so a mach tha cruii na fireantaelid taisgte fa m' chomli- air, a blieir an Tigliearna, am breitheamh cotlironiach, dhomh aims an la nd; agns cha 'n ann domhsa nxhain, acli dhaibli-san uile mar an ceudna, a thug gradli d'a flioill- seachadli." II. Timot.ii,8. Cha 'n 'eil an gealladh so air a thoirt do na h-uile, ach dhaibh-san a mhain a dh' fhuiling-ieas cru- adal mar dheagh shaighdear losa Criosd. Cha 'n e na h-uile a dhearbhar a g-heibh crun na beatlia, oir tha moran air an tomhas air a' mlieigh agus air am faotainn easbhuidh- eacli. Tha an duals mhor so air a g-ealltuinn dhaibh-san a bhuanaicheas g-us a' chriocdi, na daoine anns an d' oibrich dearbhadh an creidimli foighidinn is dilseachd is dochas. Do mhoraii dhaoine tha am beatha anns an t--aoghal so air bheag-an socair no fois; tha a' ghaoth an oeann gach latlia agus na tonnan a' dol thairis orra gam sg*ur, agus mur bitheadh gii bheil dochas aca g-u bheil sith is sonas a' feitheamh orra aig ceann an turuis oha b' urrainu dhaibli dol air an agh- aidh. Bha fhios aig Criosd, am Maighstir caumhail, air a so, agiis tha sinn an diiil gur 3 sin an t-aobhar gii'n do labhair e mu 'n duals a tha feitheamh air slliagh an Tigliearna ann an rioghachd neimh. Ag'tis a dh' aindeoiu na their an saoghal magail mu fheinealachd nan naomh ann a bhi sealltuinn ri duals aig teachd an Tigh- earua. tha an dochas a tha lad ag altrum 'na mheadhon air an daing-neachadh ann am beatha na diadhaidheachd nach 'eil idir feiu- eil. Tha eumhachd anus an dochas so a shaoras lad o g'haol a' pheaeaidh, oir tha ag- iarraidh tire anns nach 'eil peacadh. Tha eumhachd ann a mhisnicheas an cridhe an uair a bhios iad air an tilgeadh sios le iom- adh gne deuchainn, oir cha mheas iad gur airidli fidangais an ama a tha lathair a bhi air an coimeas ris a' ghloir a tha gu bhi air a foillseachadh. Cnln na beatha, — mach mais- each an samhladh sin air an oighreachd a tha feitheamh air sluagh an Tigliearna ann an riog-hachd an t-soluis? Cha 'n 'eil ann ach ;;amliladh, oir ged labhradh duine le teangaidhean dhaoine agus aingeal cha b'urraiiin dha ruighinn air na nithean a tha an criin a samhlachadh. Tha iad a' dol thar gach uile thuigse, ''nithean nach faca siiil. agus nach cuala cluas, agus nach d' thainig ann an cridhe duine, g-ach ui a dh' idlaich Dia dhaibh-san aig am bheil gradh dha." An diugh, agus am maireach, agus an ath latha,.tha gloir lir a' tighinn anns an t-seall- adh, ach fhathast cha'n fhaicear aeh airleas

de'ii oighreaclid, agus aig deireadh ar beatha bidli an tir so eian fad as. Ach ged tha staid shiorruidh nan naomh ann an tomhas mor falaichte, tha aobhar aig an eaglais a bhi ann an comaiii nam faidhean agus nan abstol a chionn gu'n do labhair iad air gloir an t-saoghail eile ann an samliLaidbean mais- each nach fas gu brath suarach no leanabail, samhlaidhean a dhuisgieas ioghnadh is ioun- drainu ann an cridhe an ti a leug-lias iad, agus a cliumas niaise na naomhachd fa choniliair a shiil. Crfm na 'beatha, — ^^siii duais is oighreachd nan naomh. Is e Dia tobar na beatha agus is e tiodhlac Dhe beatha. Tha a' bheatha sin cheana anns na h-uile a tha tighinn beo ann an co-chomunn a spioraid, aig am bheil am beatha, mar tha Pol ag radh, air a falacli maille ri Criosd ann an Dia. Ach ann an neamli gheibh iad lanachd is iomlanaclid na beatha de nach 'eil aca an trath-sa ach airleas. Bithidh co-chomunn gun bhriseadh aca ri Dia, agus a chioiin gur e Dia tobar na beatha cha luidh aois orra agus cha bliean has riutlia. Is e am bas siorruidh dealachadh a bhi eadar an t-anam agus Dia, lobar ii/x baatha.

Anns a' cliuid mu dheireadh de'n earrann so tlia Seumas a' cleachdadh an fhaoail bualreadh anns an dara doig'h a dh' ainmich sinn. Tha e coltacli gai 'm b' aitliue dha droch dhaoine air chor-eigin a bha cur eoire am peacaidh fein air Dia, oir tha e ag radh gu bheil e eu-coniasach Dia a bhuaireadh le olc, agus nach mo a bhuaireas esan duine air bith. Cia as, ma ta, a tha buaireadh? Tha Seumas ag radh gu bheil g-ach duine air a bliuaireadh an uair a tlia e air a tharruing air falbh le ana-miann fein, agus air a mhealladh. Ciod air bith a mhiannaiclieas e, CO dliiu is e socair na feola, no g-iloir an t-saoghail, no baoth-shugradh, no cu:d a choimhearsnaich, is ann 'na chridhe fein a tha am mianu ag eirigli an toiseaeh, agus mur bitheadh am niiaun ann cha bhitheadh na nithean sin 'n am buaireadli dha. An uair a clioinnicheas ana-miann agus cothrom r'a cheile tha iad a' posadh, 'na dheidli sin beirear dhaibh am peaoadh, agus an uair a thig esan gu ire, beiridh e am bas. Ged nach cuif sinne eoire ar iieacaidheaii air Dia, tha sinn gle bhitheanta a' cur na eoire air daoine, agus air nithean a tha an taobh a muigh dhinn, an aite aideachadh gu saor gu'n do bhuaireadh sinn le ar n-ana-mianiian fein. Cha 'n 'eil teagamli nach faod daoine a bhi ann an suidheachadh ag-us am measg chompanaich a mheudaicheas buaireadh dhaibh, ach ma b' urrainn dhaibh an suidheachadh sin atharrachadh agus na compauaich sin

li

11

a, sheachnadh, cha'n 'eil coir air bitli aca dion no ueart iarraidh o Dhia gus an. dean iad sin. Clia 'n 'eil coir air 'bith aig duine iarraidh air Dia ru:l a dlieanamih a b'urrainn e dheanamli o fein. Ma ni dnine an urnuig-li anns a' mhaduinn, 'Na leig ann am biiair- eadb mi,' agus an sin ma theid e le comli- airle sliuidhichte far an tacliair am buair- eadh air, cha ruig e leas ioglmadh a blii air anns an fbeasg-ar nach do fhreag-air Dia urjiuigli na maidne. Na bitliibh air 'lu- niealladh, mo bliraithe g-radhach, tlia Seumas ag radh, tha buaireadli a' tig-hinn o ar n- ana-miann fein, ach o Athair na soillse tha gaoh iiile dheagh thabhartas agus gach uile thiodhlac iomlau.

Athair na soillse, — nach boidheach agus nach brioghmhor am facal air an d' amais Senmas. Is e a' Grhrian Athair na soillse, mac mor an aigh a tha dortadh soluis is blaths is beatha air a' chruthachadh uile. Is Grian lehcabhah; thig atharrachadh air a' ghrein a tha anns na speuran agus sgail air a h-aghaidh air uairean, ach cha 'n ath- arraich esan ag-us cha mhiichar a sliolus. Eiridh ise anns a' mhaduinn agus luighidh i anns an fheasg'ar, ach tha dealradh gloire Dhe gun mhug-ha. Tha feartau a bheatha a' tuiteam air g-ach cearn is oisinn de 'n t-saog]ial aig an aon am, a la agus a dh'oidhehe. Tha e an ni ceudua an de, agus an diugli, agu? gu siorruidh. Mar bha e ajins an toiseach, mar sin tha e, agus bith- idlr e fad linne na siorruidheachd. Cha teid a shol'is as agus cha 'n fhailnieh a neart. Tha e gun atharrachadh no sgail tionndaidh. Bithibh cinnteach, tha Seumas ag radh, nach 'eil dorchadas ann an Dia, agus mar sin nach tuair e duine air bith. Bitliibh cinn- teach mar an ceudua g-ur e smuaintean sithe a smuainich Athair na soillse do 'ur taobh a thoirt dliuibh gach uile dheag'h thabhartas agas oach uile thiodhlac iomlau. "Ma's aithne dhuibli?e a tha olc tiodlilacan maithe a thoirt do 'ur cloinn nach mo gu mor na sin a bheir 'ur n -Athair a tha air neamh nithe maithe dhaibh-san a dh' iari-as air iad?" Mata vii, 11.

Anns an t-saog-hal nadurra tha na tiodh- lacaji as fearr a' tig'hinn a nuas o'n airde, agus tha iad an da chuid pailt agus saor, an solus, an t-uLsgie, an driichd. Ag-us air an laimh eile tha na nithean a bhuaireas mac an duine a' tighinu a nios as an talamli, agus tha iad an da chuid g-ann agus daor, aii-giod is or. Ach is e an tiodhlae as luach- mhoire a thainig o'n airde, losa Criosd. Buidieachas do Dhia air son a thiodhlac do-labhairt. Tha gras Dhe saor is pailt.

UGANDA.

An uiridli chuir an eagiais Tormoid Mac Illeathain, ministear na Pairc ann an Glas- chu, air thurus gn taobh an Ear na h-Afric a shealltuinn air an obair ris an do chuir i a lamli anns na criochan sin. Tha peann fir- sgriobhaidh dheis aig Tormoid, agus an deidh dha tighinn air ais, sgriobh e leabhar anns am faig-hear sgeul air a deagh innseadh mu na nithean a chunnaic ag-us a chual e air a chuairt. Is fhiach an leabhar a leug^h- adli, oir tha e a' labhairt gni druighteach mu na nithean a bliuineas do rioghachd Dhe anns an Afric. Thugetogail inntinn is cridhe dhuinn, agus bu mhaith leinn beagan seanachais a dheanamh uime anns an air- eamli so, agus mu chomharaidhean na h- aimsir anns an Afric.

Anns na seann laithean bha an eagiais Chriosduidh hiidir ann an oeaun a Tuath na h-Afric, ach an diugh cha cliluinnear fuaim nan Salm anns an duthaich sin. Thainig Mohamimed a steacli innte mar thuil, tha an Koran air a leugiiadli an aite a' Bhiobuill, agTas tha teampuill nan anacreideach air an togail air laraichean nan eaglaisean Criosd - uidh. Air feadli an t-saoghail uile tha Mohammed a' toirt dulain do Chriosd; cha 'n 'eil lasachadh a' dol air a' chomhraig a tha eatorra; as-us oied is bronach an rud e r'a innseadli, tha Mohammed a' faotainn na buadha anns an Afric. Tha 60,000,000 de ndiuinntir na duthcha sin ag aideachadli a nis g^ur e Allah an Dia mor agus Moham- med aon fhaidh fior Allaih. Feumar a chuimhneachadh nach b'e so an creideamh a fhuair iad o'n aithrichean. Fhuair iad e a chioun g'u'u deachaidh teachdairean Mho- hammed thuca 'g an iompachadh, agus nach deachaidh teachdairean Chriosd. Cha 'n 'eil eadhon na treubhan borb air an ceangal an diugh ri iodliol-aoradh is g-nathannan leanabail an aithrichean mar a bha iad roimhe so; tha na nithean sin a' fas sean gun bhrigh, agus tha iad fagus do dhol as an t-sealladh. Ciod a gheibh iad nan aite? Cha 'n 'eil aca ach da roghainu — >Criosd no Mohammed. An Dia a theid a theachdair- ean thuca an toiseach, is e sin an Dia d'an dean na cinnich aoradli. Rinn an eagiais Chriosduidh moille anns an Afric; ghabh Mohammed an cotlirom ag-us chruinnich e na cinnich a steach d'a chro. Is e sin an t-aobhar gu bheil Mohammed a' faotainn na buadha.

Ach tha aon chearn de 'u Afric anns an deachaidh an latha an aghaidh Mhohammed, Uganda, agnis bu mhaith leinn innseadh cia-

12

mar a thacliair sin. Anus a' bhliadhna 1875 bha H. M. Stanley ann an Uganda, agus air dha cairdeas aa righ fliaotainn thoisich e air a theag'asg ann an eolas an t-soisgeil. B'e ainm an rig-h Mtesa, agus aig- an am ud b'ann de ciireideamh Mho hammed e. SgTiobh Stanley an litir so dhachaidh, "Tha an rig-h eadar dha bharail, ach tha e a' cur roimhe an t-Sabaid Chriosduidh a ohoimhead cho mhaith ri Sabaid nam Mohammedanach, gus am faig'h e an tnilleadh soluis. Is bochd nach robh ag-ainn an so soisgeulaiche diadh- aidh is giic, oir tha na h-achaidhean abuich. Tha sluag-h na duthcha so a' gairm oirbh, a mhuinntir Shasuinn, sibh a thigliinn a nail agus cuideachadli leo. Gabhaibh 'ur oothrom." Ghabh an eagiais Shasunnach an cotlirom, agus ann an uine ghoirid chuir i ochd teachdairean a mach g-u Uganda. B'e fear dhiubh sin Alasdair Mac Aoidh, Alb- annach 6g a rinn obair anns an Afric nach teid gai brath air dhiehuimhne, gus am fas an saog'hal suarach air na laoich a clieann- saich riog'hachdan le creideamh, agus a dh' oibrich fireantachd. M' an deachaidh da bhliadhna seachad bha ceathrar dhiubh ma.rbh, dithis le fiabhrus is dithis air am mortadh. Ach bha feadhainn eile deas gus am bealach a lionadh. Cha robh ann an righ Mtesa ach duine leam-leat, agiis air a cheaun mu dbeireadh chuir e ciil, an da chuid, ri Criosd agtis ri Mohammed, is bhas- aicli e ann an creideamh aithrichean. An sin dh' eirich suas righ do nach b' aithne loseph, Mwang-a borb a chuir roimhe an eagiais Chriosduidh a sguabadh a mach a Ug-anda. Ann an oeud bhliadhna a rioghachaidh loisg- e gu bas coig- d' a dhaoine a dh' aidich Criosd, agus beagan 'na dheidh sin mhort e an t-easbuig- Han- ning'ton an uair a bha e air a rathad do'n duthaicli. Am measg na feadhnach a bha air an iompachadli bha duine 6g-, Apolo Kag-wa, agus is e so an cunntas a thug- esan air a' g-heur-leanniliuinn a dh' fhuiling- iad o'n rig-h. "Chaidli Mwanga air mhi- cheill, rug e oirnne a bha a' leug-hadli a'' Bhiobuill (se is da fhichead uile gu leir), agxi-S thuirt e r'a ghillean, ' Beiribh orra agus loisgibh iad' ; agus rug iadsan orra agus loisg iad iad. Ach fhuair mise as. Ghabh an {rig-h dliomh le bata, bhreab e mi is shaltair e orm le chasah agus loisg e mo leabhraicbean." Tha Apolo KagMfa beo fha- tliast, ach cha ruig e leas eagal a' bhata a bhi air a 'nis, an uair a leughas e am Biobull, oir tha saorsa is sith ann an Ug-anda agus tha aireamh nan Criosduidheari dluth air 500,000. Tha Apolo Kag-Ava an " diug-li

'na dhuine mor is urramach anns an duth- aich, oir is e ceanu-suicLhe na Parlamaid,, agus tha Tormoid Mac Illeathain a shuidh greis innte ag radh gu bheil buill na Par- lamaid sin cho reidh ciallach 's gu 'n tug-adh iad leasan do Thigh nan Cumantan againn fhein. 0 bheag gu mor dh' fhas an eagiais ann an Uganda gus am bheil an duthaich a nis 'na diithaich Chriosduidh, le tighean- aoraidh is sgoilean as am bheil na daoine dubha a' dol a mach leis an t-soisgieul am measg an daoine feiu.

Chaidh Mwanga air each mor agus ann an 1897 chaidh e thairis air. Thog e an , aghaidh Bhreatuinn; shin Breatunu a mach a lamh agus thilg-ibharr na righ -cha thrach e. Chuir i a mliac Daudi air a' chrun, pri- onnsa 6g a bha air chuairt anus an duthaich so air an t-samhradh a chaidh seachad. Chuir i am prionnsa air chiiram Apolo Kag-\va ag-us thogadh e anns a' chreideamh Chriosduidh. Tha e 'na dhuine tuigseach riauail, agus tha na h-uile a chunnaic e agus a bhruidhinn ris am beachd gu'm bi e 'na rig-h maith, agus gu'n cuidich e le obair an t-soisg'eil ann an Ug-anda.

Thacliair so uile ann an aon ghinealach. O chioun deich bliadhna fieliead cha robh ann an Ug-anda ach da fhichead duiue a bha ag aideachadh ainm Chriosd, a nis tha coig ' oeud mile ann, agais tha iad a sior dhol am meud. An de bu duthaich bhorb i anns , nach bu mhotha leotha beatlia duine seach , beatha coin, an diugh tha beatha duine cho cinnteach dha 's ged bhiodh e 'ga ghrian- adh fhein air a' mhachair ann an eilean Chaluim-chille. Tha sith is riaghailt anns an duthaich, tha sgoilean is tighean-eiridinn ' is eaglaisean ag eirigh suas air g-ach taobh, ag-us tha inntinnean an t-sluaigh air am : flo.sig"ladli a leigeil a steacli an t-soluis a ; bheir fuasg-ladh dhaibh o'n daorsa cuirp is inntinn is spioraid anns an robh iad ann an am an aineolais. Cha'ne toil Dhe gu'm bitheadh daoine air an do chuir e iomhaigh fein a' tighinn beo mar bhruidean na maeh- rach, is e a tlioil. g-u'n ruigeadh solus na beatha iad agus gai'm faigheadh iad oothrom air g-luasa,d ann an subhachas is saorsa a chloinne. Na h-abradh duine air bith nach ' 'eil soirbheachadh a' leantuinn searmonach- adh an t-soisg-eil ann. an duthchannan cein. , Leug-hadh iad leabhar Thormoid Mhic Ille- athain ag-us gheibh iad freag-airt do'n bhreig i .sin. Anns na laithean deireannach so thiiir- ling an Spiorad Naomli ann an Ug-anda ; mar a thuirlingi e air na deisciobuil ann an lerus'alem, agus lean comliaraidliean is mior- bhuilean a theachd.

Air. 4.

1914.

PHILIP AN SOISGEULAICHE.

Gniomharan nan Abstol. — viii.

Tha da dlmine de'n ainm Philip aiv an ainmeacliadh amis an Tiomnadh Nuadh,

(Ij Philip an t -abstol.

(2) Philip an soisg'eulaiche. An iiair a rinu na h-Iudhaich Glireugaeh gearau gii robh dearniad air a dheanamh air am bantraicliean ann.s an fhrithealadli laith- eil chomhairlich na h-abstoil do na braith- rean eile seachdnar dliaoine a thaghadh, Eo dheagli theisteas, Ian de'n Spiorad agus de gliliocas., a cbiiireadh iad os cionn a' gbnoth- aieli. B'e Philip fear de 'n t-seachdnar so, agus maille ri Stephen is each choimhlion e an dleasdauas a leag an eaglais air. Ach aig- bas Stephein, a thaobh na geur-lean- mhuinn a rinueadh orra ann an lerusaJem, b''flieudar dhaibh teielieadh a,s a' bhaile. Cliaidli Philip sios do Shamaria, far an do thoisich e air obair a bha na bii bhuaain- achdaile .do'n ea^^lais na frithealadh do bhuird. An uair a dhunadh aon doriiiS air, dh' fhosigail dorus eile roimhe. Ann an Samaria elia robh feum air deacon, ach bha fenm mor air soisgeidaiche, agus thois- ich Philip air Criosd a shearmonachadh dhaibh. Bha talannan sonrai elite aig-e air son .sin a dheanamh, oir cha 'n e mhain gai robh e 'il a dhuine a bha Ian de chreideamli agiis de'n Spiorad Naomh.ach bha e mar an ceudna 'na dhiiine a bha farsuing- aims an inntiim, gam dad de chumhannaclid nan ludhach ann. Dh'ihosgaile dorus na h-eag- lais Chriosduidh do na cinnich.

An uair a chaidh e sios do Sliamaria, bha an isluagh fo spogan droeli dhuine d'am b'ainm Simon Magus, dmiie a ghnathaich druidheachd agus a chuir uamhunn orra. B'ion do 'n t-soisgeulaiche eagal a blii air a g-huth a thogail ann am baile anns an robh righ-chathair Sliatain; ach an ni a tha eu-eoma.saeh do dluiine tha e coma.sach do Dhia, agus thionndaidh Dia cridheachan nan Samaritanach o Shimon Magus gu Criosd. Thuirling- an Spiorad Naonih ann an cois searmonachadh an fhacail, agus bhadusgadh mor ann an Samaria oir tha sinn a' leug-hadli "an uaij a chreid iad Philip a' searmonach- adh mu rioghachd Dhe, agus inu ainm Io,sa Criosd, bhaisteadh iad eadar fliir agus mhnathan." Tha. e air a radh gu'n do chrejd

Simon Magus fein cuicleachd, ach d'a tha- obh-san feumar a radh gu'n do tliuit an siol jmaith am measg droighinn. An car a tha anns an t-sean mhaide is duiUch a thoirt as; tha e coltach nacli robh meas aig- Simon air diadhaidheachd ach air ghaol buannachd. "Raehadh d' airgiod am mugh- adh maille riut." arsa Peadar ris, "a chionn gii'n do mheais thu gii'nn f'aotadh tiodhlae Dhe a cheamiach le airgiod; cha 'n 'eil cuid no crannchur agad anns a' chuis so: oir cha 'n 'eil do chridhe ceart am fianui.s Dhe; gabh aithreachas uime sin agus guidh air an Tighearna, a dh' fheuchainn am maithear smuain do chridhe dhuit, oir tha mi a' faicinn g-u bheil thu ann an clomblas na seirbhe, agus fo chuibhreach na h-eucorach."

Tha .sinn an dull nach 'eil solas air an t-saoghal cho mor ri gairdeachas an t-soisg- eulaiehe, an uair a bheir Dia dha moran anamanna mar thuarasdal. Liouar a bheul le gaire agus a theaugadh le oeol, an uair a chrunas Dia a shaothair le bheannachd. Bha an solas so aig Philip ann an Samaria,, ach an uair a bha a chupan Ian labhaii' aingeal an Tighearna ris, ag radh, "Eirich agus imich mu dheas, a chum na sHghe a tha a' dol sios o lerusalem do Ghasa), a tha 'na fliasach." Cha d' innis an t-aingieal dha c'ar son a bha air a ghairm air falbh o Shamaria, agus cha 'n 'eil teagamh nach b' fhearr leis fantuinn aig an obair a bha a' soirbheachadh leis cho maith seach dol a mach do'n fhasach, gun fhios c'aite an robh e a' dol. Ach ged nach bu leir dha na bha air thoiseach air thuig e umhlachd do fhacal an Tighearna agus dh' fhalbh e. Is fearr le Dia umhlachd na iobairt, a/gus an deidh lainihe bha e 'n a aobhar taingealachd do Philip gu'n d' thug e geill do'n fhacal a chuir Dia 'na cliridhe. Oir chuunaic e gu'n do chuir Dia air- thurus sonraichte e do Ghasa .

Na ceudan bliadhna m' an do thachair Philip agiis an caillteanach o Etiopia air a cheile thuirt an Salmadair, a' labliairt ann an spiorad na faidheadaireachd, "Sinidh Etiopia a mach a lamhan ri Dia," ag-us a nis bha am facal sin air a choimhlionacUi gu litireil. Cha bu tuiteamas e giu'ndo choinn- ich an dithis so an la ud; bha e idle air orduchadh ann am frea.sdal Dhe. Cha d' iarr anam riamli Dia ann an diomhanas; agus mar fhreag-airt do lirnuighean an Etiopian-

14

aioh chuir e a sheirbliiseach a theaigusg ua sliglie dha gu Criosd. An uair a thoisidieas daoine air faeal an Ti^bearna a smem-acli- adli, aig iarraidh aran na beatha ann, faodar a radh nach 'eil iad fada o riogliachd Dlie, oir bheir fosg-ladh a blu'iathar solus dhaibh. "Thuigadh e mar cliaora chum marbh- aidh; Agus mar uan a tha baibli am fianuis an f liir -lomairt, Mar sin cha'n fliosgiail e a bheul." B'iad sin ua briatliran a bha ann am beul an Etiopianaicli, aiglis an carbad a' dol seachad air PhilixJ. Anns a' mhionaid thuig Pliilip o'arson a dh' iarr aingeal an Tigheama air dol do'n fhasach. Dh' fliosgail e a bhieul, agus a' toiseacliadh o'u Sgriobtm- so, shearmonaich, e losa dha. Ach cha ruig- eai.' a lleas an corr de'n uaigheachd iunseadh. An Dia a dh' iarr air Philip an carbad a leantuinn, thugj e dha nmr an oeiidna beul is gliocas air chor agus m'an deacliaidh iaxi fada air an t-slig-he gu'n do chreid an t-Etiopianach ann an losa Criosd. "Agus dli' imich e air a shlig'he le gairdeachas . " An uair a thig Criosd do'n anam is aoibh- neach daonnan a theachd. Cuiridh e solas anns a' chridhe is oran nuadh ajnns a' bheul . Tha a' cheart fhacajl a tha air a radh mu'n Etiopianach air a radh mu na Samaritanaich d'an do shearmonaich Philip an toiseach, "Agus bha gairdeachas mor anus a' bhaile sin." Tha an soisgeul an ni ceudna an de ag"us an diugh agus gu siorruidh; anns g-ach aite is anns gach am anns an searmon- aiehear e ,t,liia, e 'n, a sgeul aoibhneach, ag-us do bhrigh gu bbeil tart ann an anam nihic an duine an gieall air an Dia btueo, faodaidh an soisg'eulaicbe a blii cinnteach gai'm faigh e eisdeachd air sgath a theaclidaireachd ma liubhras e i gu reidh simplidh, agus gu'n abair nighean Shioin a tha fathast fo dha- orsa, "Cia maiseach .air na sleiblitean casan an ti a tiha tabliairt deag-h sgeil, a tha cur an ceill sithe, a tha tabhairt deagh sg-eil air maith, a tha cur an ceiU slainte, a tha 'g radh ri Sion, Tha do Dhia 'na righ!"

B' airidli Philip air an ainm a thugadh dha anns an eagiais, an soisgmilaiehe ('Oniomliaran, xxi, 8), oir an deidli dha Samaria f hag-ail chaidh e g-u Asotus: agus a' dol troimh na bailtean uijie shearmonaich e an soisgeul clhaibh gais an d' thaiuig e do Chesarea. Ann an Cesarea thachair e fein aguo Pol air a cheile, dithis a bha a dh' aou inntinn. Bha Philip icho sona 'n a tiliieagiilach 's a bha; e 'n a obair; choisinn e a chlann fein do Chriosd cho mhaith 's a choisinn le na cinnich — rud nach urrainn iomadh isear- monaiche eile a .radh — ,oir tha sinn a' leugh-

adh gni ix)bh a ohreathrar nighean ri faidli- eadaireaelid (Gniomharan, xxi, 9).

BiiJieadh fhios aguibh, an duine a (Ml' iompaicheas peaeach o sheacharan a shlighe, gun saor e anam o'n bhas, agus gum falaich emoranpheacaiidhean.

FAOISID DUINE LE DIA.

■'Bha mi fichead bliadlma a dh' aois an uair a thainig mi do Dhun-Breatuinn, aite arms nach robh sochairean an deagh <chom- uinn a bha ag-am ann an Cipen, ajgiis a thaobh nach robh freumli na cuise annam flein bha mi gu soirbh air mo thoirt a thaobh le mo chompanaich lira chum misge, agus an uair a threigeadh mo reusan mi thoisichinn air mionnan, ni air son an g-abh- aiim mor aithreachas an uair a thiginn thuigami fein, agus thoisichinn air mo sheann g-hnaths as ur^ is e sin, a' dol fo bhoidean, ach cha bu luaithe a cheangiainn iad na blu'isinn iad. Fa dheoidh thuit mo tliogail a bha air a deanamh suas de chre gun oib- reachadh, cha 'n ann a dh' aou tuitaam, laeh a lion cuid is cuid, bho cheiun gu ceum, gus fa dlieoidh an d' fhuair mi mi -fein air sioladh ann an lathach a' pheacaidh, agus rinn mi co-chomunn ris a' chuid eile de m)o cihompanaich 'nan g'niomharan ifrinneacli. Air dhomli a bhi aon latha a' gabhail an aile fieadh nan cluan thaiuig an sgriobtur so le caismeachd uamhasach a dh' ionnsuidh mo ohoguis, "Ach air do'n spiorad neoghlan dol a macfa a duine,, theid 6 troimh ionadan tiorma, ag iarraidh foiee, agus cha 'n fhaigdi e i. An sin their e, Pillidh mi do mo thigh as an d' thainig mi mach; agus air dha teaclxl, gheibh' e falamh e, sguabta, agus mdhimichte. An sin theid e agus bheir e leis seachd spioradan eile as miosa na e fein, agus theid iad a steach agus gabhaidh iad comhnuidh an sin; agus bith- idh staid dheireannach an duine sin na's miosa nal a cheud staid." Mata xii, 43 -45 . O, mar chaidh .so mar sgian a dh' ionnsuidh mo chridhe! Chuir e ann am pian-bhroii mi a bhi smuaineachadh gti'n do threig- Dia mi agus gu'n d' fhas mi ann am ionad- chomhnuidh dheamhan. "Mallaichte," arsa mise, "gu robh an latha anns an cleachaidh mi air seaoharan o Dhia! O, mallaichte gu robh an latha anns an do choinnich mi na companaich tliruaillidh so!" Bha mi 'n a leithid .de staid is gu 'n spionainn m' fhalt agus gu'n reubainn m' fheoil. Tha e eu- comasach dhomh aithris an t-uamhas do- labhairt leis an robh m' anam air a lionadh;

15

blia mi aJg aniharo orm fein mar dhuine air a tlireig'Sinn gu tur le Dia, agus gam doclias sam bitli eile ach ag- amharc a niach air son na corruicli eag'alaich sin a shluigieas suas uile naimlidean Dhe.

An deidli sin bha mi greis de m' aimsir £o leann-dubli air clior is nach tugadh ni air bith solas domh, ach fa dheoidh thoisich mi air smuaineaoliadli ciodab' fliearr dliomh a dbeanandi; chunnaic mi g-u'n do chaill m' ueamli, agus uacli robh neamli eile ann a g-heibliiun, mur deanainu neamh dliomli fein air an talamh. Uime sin thoisich mi air togail suas mo spioraid agus air gabhail mo shath de thoil-inntinnean peacach, am feadh 's a dh' fhaodainn am mealtaiun. An sin bha uile bhannta gTais air am briseadh agiis chaidh mi air m' a'g'haidh anns gach seorsa peacaidli le ciocras. Dh' flias mi mar asail- fhiadhaich anns an fhasach agus ghnathaich mi gach meadhon a chum mo choguis fhid- asigadh gu suain, ni nach b' urrainn mi a dlieanamh. ,B'e cuideachd chridheil, shuil- bhear, ioc-shlaijit a b' 'fhearr a b' urrainn mi fhaotainu a ichum furtachd air mo dlioruinn, ni a thug- orm ruith a dh' ionnsuidh cuid- eachd ,gach uair a ghieibhinn cothrom air sin ^ dheanamh, agnis a thaobh nach b' urrainn mi a bhi do g-hnath am measg cuideachd, a ejhum m' inntimi a chumail suas an uair a bhithinn leam fein, dh' ionnsajch mi air mo mheomhair gach duan agus oran a b' urrainn mi fhaotainn, ni nacla robh ach 'n a dhrocli leigheas air eoguis leointe

f agus thruaillidji . A dh' aindeoin gach ni la rinn mi cha d' fjliuair mi suaimhneas.

An sin shaoil mi na'n dearbihainn orm fein nach robh Dia ann gm 'm faighinn fois ann ,am inntinn, ach oha b' urrainn mi m' inntinii. a shaoradh o'n bharail g-u robh Dia ann. B'e m' fliior dhiirachd nach bitheadh, ach cha b' urrainn mi an t-uamlias a bha orm roimli a chorruich a cliur air di- chuimhne, agus ann am meadhon mo shubh- achais, an uair a bheirinn oidhirp air gach uile smuain mu Dhia ag-us mu shiorruidh- eachd a cliur bhuam thigieadh lan-dearbhadh l&idir gu m' aio-ne gu robh Dia ann, affus staid thruagh shiorruidh air a h-ullachadh do gach peacach neo-aithreach. "Thubhairt an t-amadan 'na chridbe, cha 'n 'eil Dia ann." Salm xiv, 1.

Air dhomh a bhi aon latha ann an coille a bha dKitli do laimh, agus mo smuaintean gu trom air luasgan, a' cuuasachd mu thim-

j ohioll bith Dhe, thoisich mi air amharc air na luibhean a bha fas mu'n cuairt orm, agus

"* thug mi fainear oounbhall iongantach 'n an cumadli agais 'n an dealbh. Air dhomli cuid

diubh a bhuainn agus an sgrudadli g'u mion chunnaic xoi co liugha meur a bha fas bho cliuiseig g-ach aoin diubh, ag-us gach aon lulieur uidhe shonraichte bho cheile, ann an ordugli cho eagarra is nach b' urrainn mi eiadar -dhealaohadh a chm- eadar taobh seach taobh dhiubh. A ris thug mi fainear gach caochladh eiui agais ainmhidh, agus mar bha teachd-an-tir air a Biliolar do Igtach aon diubh, agus iad gii leir air an cruthachadh a chum an crich araid fein. An sin dh' fheoraich mi dhiom fein ciamar a thachair so? Ach cha b' urrainn mi innseadh, mur b'ann le oumliachd agus gliocas a' Chruith-fhir. Agus mar so, an uair a bheachdaich mi air obair a' chruthachaidh agus an fhreasdail, bha m' inntinn ann an rud-eigin de mliodli air a socrucliadh anns a' bheachd igu robh Dia ann,, agus a' freasdal d'a uile chreutairean.,

Latlia eile air dhomh a bhi falbh air feadh nan raon fhuair mi claigeann eich 'n a laighe air an talamh air fas gieal le sion an adhair air chor is gu robh gach arcdadh a bha 'ga, chumail ri cheile gu soilleir ri fhaicinn. Air dhomh a thogail suas ann am laimih rann- saicjli mi gu mionaideach na h-uilt mhior- bhuileach leis an robh aon mliir dheth air a tJiathadh ris a' mliir eile, raaille ris na lubaibh cama ag-us ris na cuir shniomhain a bha ann mu thimchioU nan cluas agus nan duimhnein; sheall mi air gach taobh dheth a dh' fheuchainn, am measg- co liugha am- ladh agus earrann air an tathadh ri cheile, am faicinn 'eadar -dlrealachadh no ueo-iom- lanachd annta, agus an deidh dhomh. g-reis de dh' {line a chaitheamh ann am feuchainu earrann dlreth ri earrann eile cha b' urrainn mi an t -eadar -dhealachadh a bu lugiia fhaic- inn eatorra, ach eag-air iongantach agus comli-chordadh anns g-ach ball. Chunnaic mi a nis nach b' urrainn aon ni ach gliocas neo-chriochnach a lieitliid so de mliir -eheaird a dliealbh, agus nach b' urrainn na bha de dhaoine air an t-saogiial a leithid eile a dheanamh, agus mur b' m-rainn iad an claig- eann a dheanamh, clia b' urrainn iad idir qnaimh a thathadh ri cnaimh agais an comhdach le feithean, feoil, agus craicionn, agus na's lugha na sin uile g-ii leir a b'urr- ainn iad anail a ohur ann agais a thoirt air giuasad agais imeachd m&ir a rinn e roimhe. An sin chomh-dhuin mi got cinnteacli gu robh Dia ann, a bha neo-ehriochnacli ann an ^-liooas agois an cumliachd, Ti as e Cruith-fhear nan uile nithe, agus a tha I'iaghladh mar is aill leis.

An deidh sin thug mi fainear an duine, mar tha an t-urram aige thar gach creutair eile, 'goi sonr-aichte mar thug-adh dha anam.

16

reusanta, ni leis am blieil e comasach eolas a cliixr air Dia aJgus air obair. Uatha so aguis: 0 smuaintean eile coltach. rlu fhuair mi lan- dearbliadh gu robli Dia ann, gidlieadh elia robli m' inntinn riaraiclite mil thimchioU cia- mar a bu choir dhomh aoradli a dheanamh dha. Oir b' ann mu'n am so a thuit mi ann am buaireadh do thaobh ar Tiigiiearna losa Criosd a bhi 'n a aon de phearsacliaibh ua Diadhaclid, ag-us mu ug-hdarras au sgriob- tuir, air clior is g-u robh 'gach seoladli a blia agam o'u Taisbeanadh air fhag-ail gun tairbhe. Lean am biiaireadh so mi gus an d' iliuair mi foillseachadh Dhe ann an Criosd, ni a thug buaidh air na Inrairidhean sin ag-us air na buairidhean eile.

C'haidh mi nis cho fad air m' aghaidh ag'Lis gu'n d' thug mi oidhirp air an Sgriob- tur fhiaradh a chum mo dhroclr ghniomh- aran fein fhireanachadli. 0 ! airdead na h-ain'gidheachd gus au robh mi a nis air tighinn. "Is au-aoibhinm dhaibhsan a tha tarruing aingidheachd le cuird an diomh- auais, agus peacaich mar le taodan cartach. Is an-aoibhinn dhaibhsan a deir Inaith ri olc, agus olc ri maith; a tha cur dorchadais an aite soluis, agus solus an aite dorchadais, a tha cur an t-seirbh an aita- a' mhilis, a'g'us, a' mhilis an aite an t-seirbh." Isaiah v, 18,20.

Mu'n am so thachair mi ri fear a bha air a mheas 'n a dhuine fogdiluimte ag-us dli' fheoraich mi dheth ciod a bha e a' saoil- sinn mu staid shiorruidh, agus mu phiantan ifrinn. Thuirt e ritmi nach robh a leithid sin de ni ann, agus thug e ionnsuidh air a dhearbhadh le iomadh argumaid laidir, gu h-araid, le beachdachadh air maitheas Dhe. Ars' esan, "Ciamar a chordadh e ri maitheas Dhe a bhi pianadli chreutairean truag'ha feadli linntean na bitli-bhuantachd', g'u sonraichte na cinnich nach cuala riamh iomradh air a tlu'ocair." Air dhondi an teaga-sg nuadh so a chluinntinn air a dliomhdaeh le cho liugha argumaid, bha mi gle aoibhneach agus smuainieh mi annam fein gu robh fathast dochas ri tighinn a ifrinn a chionn nach robh i siorruidh, acli a mhain re seal. 0! an teagasg mills do gaeh neach coltach riumsa nach robh ag amharc air son ni sam bith ach dioghaltas siorruidh, gu'm faodainn a nis beagan mis- nicli a ghalihail. An uair a dhealaich mi ris au duine 50 thoisieh mi air an teag-as'g so a, sparradli air muinntir eile, ach cha chreid- eadh iad e, ag-us gu dearbh cha b' iong-- antaoli sin oir cha do Ian chreid mi fein e,. B' fhearr learn gu robh, e fior, ach bha m' uile iarrtusan air am bruthadh leis an smuain

so, gu robh Dia ann ag-us gu'n d' thubhairt e 'n a fhacal g-u'm biodli pieanas nan aingidh aniiis an t-saog-hal eile siorruidh. Cliuimh- nich mi air ua briathran so, "Biodh Dia fior ag-us gach duine 'n a bhreugaire."

Bha aon ni eile a fhuair mi annam feini, ged tha e rud-eigin iongantach ciamar a b' uxrainn e a bhith, agus is e sin nach b' uirainn mi riamh Ian shaorsa fhaotainn ann an cuideachd dhaoiue ainigidh, oir gied a bha mi sonraiclite air son uilc mi fein cha b' urrainn mi an t-oltei a ^-liradhachadh ann am muinntir eile, agus is trie a tliug ml achmliasan dliaibh air son iad a bhi ri mionnan, agus agi 61, agus ri peacannan eile. Agns an uair a thigeadh ni air bith am aghaidh bhithinn air son gabhail anus an arm, ach air dhomh smuaineachadh air caitheamh-beatha an t-saig-hdeir cha'nfhuil- ingeadh mo chridhe dhomh smuaineachadh air a bhi fad mo laithean 'n a leithid de chomunn. Smuainieh mi na'n g-abhainn anns an t-saighdearachd gu'm biodh gach cothrom air aithreachas caillte gu siorruidh, agus leis an dochas fhann so ri trocair bha mi air mo chiunalil o tthol dio'n arm."

Dug'hall Boohannau.

LAOIDH FHEASGAIB.

Tha 'n latha Thighearn air caochladh Gach taing dhuit fein an nochd;

'S e m' iarrtus agus m' urnuigh. An oidhch' bhi saor bho lochd;

O losa gieidli mi ann ad bheachd Is diou mi re na h-oidhch' ri teachd.

Tha a'gli an la air caochladh;

Riut togam suas mo chridh', Is guidheam, saor bho eucoir,

Na trathan dorch' gu'm bi. O losa g-leidh mi ann ad bheachd

Is dion mi re na h-oidhch' ri teachd.

Tha saoth'r an la air caochladh

Nis togam dau gu d' luaidh. Is g-uidlieam ort gii'n cum tliu

Gach trath bho ghabhadh cruaidh. 0 losa gieidh mi ann ad bheachd

Is dion mi re na h-oidhch' ri teaclid.

Bi 'n ad Fhear-!g-leidhidh m' anma,

'S ann duit is eol a Dhe Na eunnartan, cho lionmhor,

Troimh 'm bheil mo thriaU gach re, 0 Thus' thug- g-radh cho caomh do d' shluag'h

Ri m' acJiuing eisd is saor mi bhuap.

'An t-Urr. GiUeasbuiig' Dmn'hnuilach.

Air. 5.

1914.

UENUIGH MHANASEH.

Agus rinn e 'urnuigh, agus rimieadh esan reidh ris, agus dh' eisd e r'a athchuings, agus thug e air ais e gu lerusalem d'a noghachd. Agus dh' aUhnich Manaseh gur e lehobhah as Dia ann.

II. JSachdraidh xxxiii, IS.

Cha 'n 'oil ach cunntas goirid air Manaseh anus a' Bhiobull. Ach cha 'n e g-iorrad a shaoghail no samhchair na duthcha am feadh 's a bha e air a' chrun is coireach dha sin. Eioghaich e coig bliadhna deug is da fhich- ead, agus fo a riaghladh thainig trioblaidean gun aireamh air lerusalem.

Dh' fhaodadh Manaseh a radh mar thuirt an Salmadair, "gu'n do thuit a shreanga- tomhais ann an ionadan taitneach agus gu robh oighreachd bhriagha aige," oir bu mhac e do 'n duine mhaith Heseciah, agus b' oighre e air a' chrun am measg pobull Dhe. An uair a bha Heseciah air a leaba-tliinneisi, agus duil aige ris a' bhas, b' urrainn e a radh, "Guidheam ort, a Thighearna, cuimh- nich a nis cionnus a ghluais mi a'd lathair ann am firinn. agus le cridhe iomlan, agus a rinn mi an ni a tha maith a'd shuilibh," agus ris an teisteanas a thug e air fein ann am fianuis Dhe tha am fear-eachdraidh so ag aontachadh, oir tha e ag radh (xxxr, 37), "anns gach obair air an do thoisich e ann an seirbhis tighe Dhe, agus anns an lagh, agus anns na h-aitheantan, a dh' iarraidJi a Dhe, rinn e i le xiile chridhe, agus shoirbh- ich e." Bha mar so athair diadhaidh aig Manaseh, agus a mach o mhathair dhiadh- aidh, is e sin oighreachd as fearr a shealbh- aichear le duine aig uair a bhreith. B'e ainm a mhathar Hephsibah, ach an corr cha 'n aithne dhuinn uimpe. Bu mhaith an gnoth- ueh e, ma bha Hephsibah air a sineadh ri iaobh Heseciah m'an do rainig a mac a bu shine ire duine, agus m'an do threig e teagasg oige agus sligheannan athar.

An uair a bha e da bhliadhna dheug ehuireadh Manaseh air a' chriin, ach cha 'n urrainnear a radh gu robh ceann glic air na guaillean oga. Ann an uine ghoirid chuir e e-fein an ceill, agus thoisich e air gach deagh obair a rinn athair a thilgeadh bun os cionn, air chor agus gu bheil am fear- eachdraidh so ag radh, "Einn e an ni a bha olc ann an suilean lehobhah, a reir ghrainealachdan nan cinneach, oir thog e a ris na h-aitean arda a bhris Heseciah sios, agus chuir e suas altairean do na Baalim, agus rinn e Aisearan, agus rinn e aoradh do uile armailt neimh, agus rinn e seirbhis dhaibh. Mar so thug Manaseh air ludah agus luehd-aiteachaidli lerusaleim dol air seacharan, gu tuilleadh uilc a dheanamli na rinn na cinnich." Le Baalim is Aisearan tha e a" ciallachadh diathan breige, agus leis na h-aitean arda a thog Manaseh tha e a' ciallachadh gu'n do thalaidh e an sluagh 0 aoradh an De bheo anns an teampull gu bhi ag aoradh do iodlialan air na cnuic. Ach eha 'n e mhain gu robh iodhol -aoradh a' dol air aghaidh anns na doireachan agus air na cnuic, ach thruaill e tigh Dhe, an teampull naomh, le iomhaigh shnaidhte a chur suas ann. An aite a bheatha fein is cuisean na rioghachd a stiuradli le facal Dhe is comhairle nam faidhean naomha, mar rinn na righrean glic a bha roimhe, thoisich Manaseh air geasachd agus druidh- eachd a ghnathachadh, agus air dol ann an co-bheinn ri leannain-shith agus luchd-fios- achd. Ach dh' oibrich so a mach a chrioch fein, dh' fhas an sluagh cho dall ris an righ; ann an cois aoraidh a dheanamh do dhiathan nan cinneach ghnathaich iad aingidheachd is grainealachd nan cinneach, a' brosnuchadh Dhe gu feirg. Bha an rioghachd uile anns an t-suidheachadh a thug air an fhaidh na briathran so a ehleachdadh, "o bhonn na coise gu ruig an ceann cha 'n 'eil fallaineachd innte." Shocruich i air a deasgainnean, bha i air blieul a h-aite urramach am measg rioghaclidan eile a chall, agus bu bheag an oiteaa- a ehuireadh a casan os a cionn.

18

Thug Dia rabhadJi do Mhanaseh aeh bha Manaseh bodhar. Cha chluiuneadh is eha 'n eisdeadli e. Bha e mar dhuine fo gheasaibh. Ach ruigidh dail dorus, agus an ui a chuir- ear buainear e. Bhruchd armailtean Asiria a steach do'n duthaich; cha robh Manaseh deas air an son agus cha mho a bha a shluagh, agus m'an gann a dh' fhosgail iad an suilean bha cas aii seann namhaid air an amhaich. E.inn an t-Asirianach ceangal nan ceitliir chaol ail' Manaseh is thug e air falbh e 'na phriosanach do Bhabilon. Tamailt cho mhor 'sa thainig riamh air ludah.

Thug an t-Asirianach a' cheud leasan dha ach thug a choguis fein an ath fhear dha. An uair a dh' fhuaraich e anns a' phriosan thuig e ciod^ a rinn e, ach bha e ro anmoch. Bha na rinn e deanta, agus cha tugadli deoir no aithreachas air ais an cothrom a chaill e. An uair a shuidh e air a' chrun bha an rioghaehd laidir, soirbheachail, agus a' lean- tuinn fireantachd; ach an taobh a stigh de dha fhichead bliadhna, le fhaoineas agus le ain-diadhaidheachd chuir e 'na criomagan i. Ann an lionmhoireaclid a smuaintean an taobh a stigh dheth cha robh inntinn no coguis Mhanaseh aig fois, ach "an uair a bha e lann an teinn ghuidi e air lehobhah a Dhia, agus dh' irislich e e fein gu mor an lathair Dhe aithrichean. Agus rinn e urnuigh ris, agus dh' eisd e r'a athchuinge, agus thug 0 air ais e gu Jerusalem d'a rioghaehd."

Ann am fear de leabhraichean an Apocripha tha an urnuigii so air a sgriobhadh, agus faodaidli sinn a' cur sios ann an so, gun fhios nach bu mhaith le cuid d' ar luchd- leughaidh a faicinn. Ach feumaidh sinn a radh nach 'eil e idir cinnteach no, a reir beachd mhoran sgoilearan, idir coltach gur e e Manaseh a rinn i. Ach co dliiu tha an urnuigh sean, agus mur h-esan a rinn i, cliuireadh 'n a bheul i le ludhach air clior- eigin d'am b'aithne, na b' fhearr na 's aithne dhuinne, na faireachduinnean a bha ann an cridhe Mhanaseh aig an am.

O Thighearna, Uile - chumhachdach, Dia ar n-aithrichean, Abraham, Isaac, agus lacob, agus siol nam firean; a rinn neamh agus talamh leis gaeh sgeimh a bhuineas dhaibh; a chuir cuibhreach air an fhairge le t' fhacal; a dhiiin suas an doimhne, agus a sheul- aicli i le t'ainm uamhasach agus glor- mhor; an lathair am bheil eagal air

na h-uile dhaoine agus iad ag orioth- nachadh an lathair do chumhachd; oir maise do ghloire, co a sheasas, agus bagradh do chorruicli an aghaidh pheac- ach, CO a ghiulaineas; ach is tusa an Tighearna as airde, a tha Ian truae- antais, agus fad-fhulang-ach, agus troc- aireach, a' gabhail aithreacliais de'n olc a smuainich thu a dlieanamli air daoine. Gheall thu, a Thighearna, a reir do mhor mhaitheis, aithreachas agus maith- eanas dhaibhsan a pheacaich a'd agh- aidh: agus a reir do throcairean gun tomhas, dli' orduieh thu peacaich a chum aithreachas fhaotainn, a chum 's gu'm bi iad air an tearnadh. Uime sin, la Thighearna, Dia nam firean, cha d' orduieh thu am firean a chum aith- reachas fhaotainn, Abraham agus Isaac agus lacob nach do pheacaich a'd agh- aidh ; ach dh' orduieh thu mise a tha a'm pheacach a chum aithreacliais: oir tha mo pheacaidliean na's lionmhoire na gainneamh na fairge. Tlia m' easaontais, a Thighearna, tha m' easontais air fas lionmhor, agus cha 'n airidh mi gu m faicinn no gu 'n amhaircinn air airde neimh, do bhrigh lionmhoireaclid m' eu- ceartan. Tha mi air mo chromadh sios le moran cheanglaichean iaruinn, cha'n urrainn mi mo cheann a thogail no fuasgladh fhaotainn: oir bhrosnuich mi thu gu feirg, agus rinn mi olc ann a'd shealladh; do thoil cha do rinn mi, agus t-aitheantan cha do choimhead mi; chuir mi suas grainealachd agus chaidh m' easaontais an lionmhoireachd. Uime sin tlia mi nis a' lubadh glun mo chridhe, ag asluchadh do ghrais. Plieac- aich mi, a Thighearna, pheacaich mi, agus tha mi ag aideachadh m' easaontais, thoir maitheanas dliomh, a Thighearna, thoir maitheanas dhomh, tha mi a' guidhe ort, agus na sgrios mi maille ri m' aingidheachd. Na bi ann an corruich rium gu brath, agus na toir mo chuibh- rionn dhomh ann an ionadan iosal na talmhainn. Oir is tusa Dia, eadlion Dia na feadhnach a ni aithreachas; agus annam-sa nochdaidh tu t'uile mliaitheas, oir saoraidh tu mise a tha neo -airidh, a reir do mhor throcair. Mar sin mol- aidh mi thu gu brath, uile laithean mo bheatha: oir tha uile cliumhachdan nan neamh a' toirt molaidh diuit, agus is leat-sa a' ghloir gu siorruidh. Amen.

Bhiodh na Seanairean ludhach a' deasbud air an da cheist so.

19

(1) Ciod a b'fhiacli aithreachas Mhanaseli.

(2) Ciod a dh' eirich dha mu dheireadh.

A reir am beachd-san dh' aisigeadli a riog'hachd thalmhaidli air ais dha, ach thainig e gearr air rioghachd neimh. Ach tha trocair Dhe cho farsuiug ris a' chuan, agus ruigidh i air moran air nach ruigeadli trocair nau Seauaireaa. Ach cha bhuin breith- eanas dhuinne agus cha mho a bu choir dhuinn a bhi feoraich, "An tearc iad a thearnar." Is e ar gliocas-ne ar gairm feiu a dheanamh cinnteach, agus tionndadh ris an Tighearna m' am bi e ro anmoch. Cha 'n 'eil am maireach air a ghealltuinn dhuinn, agus ged a bhitheadli, tlia e na's fhusa dhuinn tionndadli ri Dia an diugh ua bhitli- eas e am maireacli, oir gach latha a theid seachad, tha ar cridlieacliian a' fas na 's cruaidho agus aitlireachas na's duiliche. An diugh, tha Dia ag radii, ma chluinneas sibli mo ghuth, na cruadhaichibh ar cridhe.

Ma chain no nach do chaill Manaseh 'anam, bha a bheatha anns an t-saoghal so gun mhaise, gun tairbhe, agus tha 'eachd- raidh a' teagasg dhuinn nacli 'eil ann an aithreachas criche ach a bhi ciu' sil mu 'n Flieill-A'Ihartainn. Faodaidli fochanu fcighinn ach cha tig dias.

Tha fear do na faidhean ag innseadh dhuinn gu'm b'e aingidheachd Mhanaseh a bu mhathair-aobhair do na truaighcan a thainig air rioghachd ludah an deigh laimhe. Ged a bha e anns an uaigh, bha a dhroch dheanadas a' toirt a mach toraidh anns an rioghachd. Chuir e daoine eile air seacharan air Dia, thruaill e am beusan, agus ged a bheireadh e a chorp is anam a dli' fheuch- ainn an cuireadh e casg air fas an t-sil a clruir e, clia ghabhadh sin deanamh. Do neach a plieacaich ach a rinn aitlireachas tha sinn an duil nach 'eil rud air an t-saoglial a ghoirticlieas a chridhe cho mor ri bhi faicinn dliaoine eile a' milleadh am beatha leis a' plieacadh a dh' ionnsaich esan dhaibli. Bha an searbhadas anama sin aig Manaseli ann an deireadh a J.aithean. "Cuir m'eisemp- leir anns an uaigh maille riurm," — b'e sin an urnuigh a rinn duine aingidh a fhuair trocair aig an aon uair deug. Aeli bu diomh- ain am facal; bidh eisempleir dhaoine beo an uair a tha an cnamlran 'n an smur anns an uir. B'ann mar sin a dh'eirich do Mhanaseh; a dh'aindeoin 'iirnuighean is 'aithreachas bha eisempleir a bheatha ag oibreachadh mar dhroch pliuinnsean ann am pobull ludah fad iomadh ginealach.

EADAEUINN FEIN 'S AN URSANN.

Tha da sheorsa dhaoine ann, an fheadh- ainn as urrainn na chluinneas iad a chumail aca fein, agus an fheadhainn nach urrainn. Is daoine cunnartach an seorsa mu dlieireadli so, agus is ion do gach duine glic a bhi 'na earalas orra. Cha 'n aitline dliaibh mo- dhannan no laghannan a cliairdeis, agus an ni a chluinneas iad anns a' chluais eighidli iad e air mullach nan tighean. Air neo sgaoilidh iad e uigh ar n-uigh — eadar- uinn fein 'sail ursann.

0 chionn ghoirid fhuair mi leasan o fhear dhiublr so, agus tha mi an diiil nach di- chuimhnich mi e ann an cabhaig. Bha sinn a' bruidhinn mu cliaraid eile as fior thoigli leam, agus air an robh sinn le clieile eolaeh, agus mar a thaohras gle bhitheanta an uair a labhras duine gu saor ri caraid aig taobh an teine thuirt mise rud-eigin mu 'n fliear naclr robli a lathair nacli h-abrainu ris fein, ged a bha e fior gu leoir. Dh' fhalbh fear na teangaidh fhada lom is direach 'ga ionn- suidh agus dli' innis e dha an rud a thubh- airt mi, agus a' clieud uair a tlrachair mo cliaraid orm-sa tliug e an aghaidh orm. Cha d' flieuch mise ri lethsgeul a dheanamh oir chunnaic mi nach gabhadh an rud ceartach- adh, ged nacli robh ann ach rud suarach nach b' fliiach bruidliinn air. Acli chaill mi da charaid air a thaillibli, an dara fear a chionu gu bheil amharus aige orm, agus am fear eile a chionn gu blieil amharus again air. Sin agad, a leughadair, a li-aon do tliub- aistean na beatha so, agus is fiacli dhuinn le clieile cnuasacliadh air a' ghnothuch a dli' fheuchainn am foghluim sin beagan gliocais.

Tha mi a' faicinn gu soilleir a nis nach robh mi fein gun choire, ach air a shon sin, tha fhios agam nach robli mi neo-dliileas do 111' charaid. Agus clia 'n urrainn mi a radii gu blieil naire sam bith orm air son na thubhairt mi, ged a fhuair mi mo chorragan a losgadh. Faodaidh mi a radh gur minis- tear am fear mu 'n robh sinn a" bruidhinn, agus is e a thubhairt mise uime eadar fheala- dha 's da-rireadh "gur bochd nach robh e cho easgaidh 'n a inntinn 's a bha e 'n a bhodhig." Smior na firinn — eadaruinu fein 's an ursann — ach aig a' cheart am, rud nach cordadh ri duine sam bith a blii air a radh uime, agus rud nach bu mhaith leat a radh ris ann an clar an aodainn. Cha 'n e mhain gu robh meas agam-sa air mo charaid ach bha gaol agam air nach 'eil agam air moran.

20

ged a thachair dliomli am facal ud a raclli. Ach CO dhiu gliabli e fearg rium, agus a dh' innseadh iia firinn, clia b' ann uile gu leir gun aobliar, oir tlia e coltach nacli d' innis fear na teangaidh f hada dha ach an aon fhacal ud d' ar seanachas. Na 'u d'innis, tha mi an duil nach ruigeadh e a leas a ghabhail anns an t-sroin. An uair a dlieal- aicheas fear na cagarsaich aon cliriomag de sheanaehas duine blio 'n chorr, tha e ag eigneachadh na firinn.

Sin agad, ma ta, mar a thachair dliomh- sa, agus ged nach leugh am fear a chuir eadar rium fein agus mo charaid an duilleag so, tha mi dot a thoirt dlia a theisteariais ann am "briathran an duine ghlic, Solamh.

(1) 7s brdthair fear na cagarsaich do 'n mhillteir-,

(2) Dealaichidh fear na cagarsaich cdird- ean sonruichte .

Cha ruig duine a leas duil a bhi aige nach bruidhnear uime air a chiilaobh, agus cha bu choir do dhuine turail sin a ghabh- ail gu h-olc. Cha 'n abair duine anns am bheil onoir rud air ehul cinn a charaid a dheanadh cron dha, no a mhilleadh a ehliii; ach an taobh a mach dheth sin, tha iomadh rud eile a their ar cairdean agus ar luchd- eolais umainn anns nach 'eil coire air bith, ged nach bu mhaith leo gu'n cluiuneamaid e. Cha 'n 'eil ann ach an daor ghoraiche dhuit a radh nach bu choir do dhuine facal a radh air cliul duine eile nach h-abradh e ris anns an aodann. Cha 'u e sin an saoghal, agus tha an saoghal fein na's glice na aon neach a tha air 'uachdar. Agus tha mi am barail nach 'eil cron sam bith ann an cleachd- adh an t-saoghail; co dliiu, bu mhiosa learn fein m' fhailingean a bhi air an inn- seadh dhomh anns an aodann na iad a bhi air an deanamh 'n an cuspair-abhacais air mo chiilaobh le cairdean dileas. An rud nach cluinn cluas cha ghluais cridhe, agus faodaidh tu a bhi ceart coma ged a dhean- adh iad sgrixdadh beag laghaeh ort 'nam measg fein, cho fad 's a tha iad cho siobh- alta 's gun s'in a dheanamh ann ad eisdeachd. Ach ged nach 'eil cron anns a' chleachdadh so ann fein, faodaidh cron a thighinn as mur 'eil tiir is onoir ann an ceann na feadhnach a bhios ris. Bha cho mhaith dhuit a bhi bruidhinn ri gamhuinn ri bhi a' seanachas ri duine gun tiir air am feum thu a bhi 'n ad earalas air eagal gu'n tuit facal bhuait nach bu mhaith leat a bhi air a thoirt do coin an adhair. An uair a dh' fheumas tu an aire mhaith a thoirt air an fhear a tha

air taobh eile an teine, cha 'n 'eil ann an conaltradh ris ach rud gun tlachd. BEUL- GUN-FHAITHEAM— sin agad fior dhuine cunnartach .

GKINNEAS.

Ann an toiseach an leabhair anns an d' thug an t-Ollamh Mac Ille Mhicheil nach maireann sgeul Dheirde dhuinn tha e ag innseadh mar a fhuair e i am am Barraidh.

"Fhuair mi sgeulachd ghasda o Iain do bhrathair," thubhairt an t-Ollamh ri Alasdair Mac JSTeill, seann duine aig an robh ealain an t-seanachaidh air a laimh.

"Ma ta, le'r cead," fhreagair Alasdair, "cha robli sgeulachd ghasda aig Iain mo bhrath- air-sa riamh. Bidh e riutha gun teagamh, ach cha 'n 'eil aige ach sguinn agus cha chuala sibh riamh duine a' dol an ceann sgeulachd le cho bheag loinn ri Iain. Ach ma dh' fhaodas mi fheoraich, ciod an sgeul- achd a thug e dhuibh."

"Thug Deirdre," ars' an t-Ollamh.

"Agus thug Iain sgeulachd Dheirdre dhuibh! Sin agaibh sgeulachd is fhiach sgeulachd a chantainn ritlie; is ann bhuam fein a dh' ionnsaich Iain i, ach cha 'n 'eil i aige ceart; cha d' thug e leis dlii ach criomain. Chaidh mi oidhche air cheilidh do 'n tigh aige agus e ris an sgeulachd sin, ach, a Mhuire ghaoil, cha robh loinn no snas oirre, agus chuir e dorran orm a blii ag eisdeachd mo bhrathar a' milleadh sgeulachd mhaith le drocli inns- seadh. Mu dheireadh cha b' urrainn mi cum- ail orm fhein na b' fhaide, agus dlr' fhag mi an tigh gu failidh is chaidh mi dhachaidh. Ach ma's maitli leibh a faotainn bheir mise dhuibh Deirdre o cheann gu ceann, oir tha i agam, air fad, facal air an fhacal. Cha 'n 'eil duine an diugh am Barraidh aig am bheil i ach mi fhein is Iain, agus cha 'n 'eil aige- san dlii ach sgonn an sud 's an so."

Sin agad, a leughadair, gaol an fliir- ealain air a cheaird! Bheir e oilbheum d'a shuil obair gun loinn fhaicinn, is oilbheum d'a chluais briathran gun snas a chluinntian. Is coma CO dhiu is bard no saor e, tha iarraidh aig an fhear -ealain air grinneas. Cha robh ann an Alasdair Mac NeiU ach iasgair Barrach, ach 'na dlioigh fhein agus a reir a ehothroim, bha comharadh an fhir- ealain air a shiubhal. Mar chinneach, bha cail aig na Gaidheil do ealain agus bu toigh leo grinneas anns gach ni.

Air. 6.

1914.

SUIM NA DIADHAIDHEACHD.

Dh' innis e dhuit, 0 dhuine, ciod a tha maith; agus ciod a tha leJiobhah ag iarraidh orf, ach ceartas a dheanamli, trbcair a ghrd- dhachadh, agus glwxsad gu h-iriosal niaille ri d' Dhia. Micahvt, 8.

Ann an toiseach na caibideil so tha am faidh, ag radh,

Tha comh-stri aig lehohliah r'a sliluagh, Agus ri Israel tha e a tagairt.

agus ann am briathran maiseacli tha e a' gairm air na beanntan agus air na sleibh- tean eisdeachd ri cuis-gbearain lehobhah an aghaidh a shluaigh.

0 mo shluagh, ciod a rinn mise ort? Agus ciod anns an do sglthich mi thu? Oir thug mi nlos thu a tir na h-Eiphit, Agus a tigh na daorsa shaor mi thu; Agus chuir mi romhad Maois, Aaron, agus Miriam,.

Eadhon ann an laithean a seacharain cha do dhichuimhnich Israel gu buileaeh buach- ailleaclid'Dhe air a shluagh anns an fhasach, agus an uair nach h-eisdeadli i ri argumaid eile thaisicheadh cuimhne nan laithean sin a cridhe. Tha i a' cur roimhpe tionndadh lis an Tighearna, ach ciamar a thig i an lathair an Ti naoimh a bhrosnuich i gu feirg le a peacaidhean?

Ciod leis an tig mi an lathair lehobhah, Leis an crom mi mi-fein an lathair an

Dia as airde? An tig mi 'na lathair le tabhartasan-

loisgte, Le laoigh a bhios bliadhna dh' aois?

Am bi lehobhah toilichte le miltean de

reitheachan, Le deich miltean de shrutlvan ola? An toir mi mo cheud-ghin air son m' eas-

aontais, Toradh mo chuirp air son peaccddh m'

anama ?

Blia latha ana a bha lunhd-teagaisg Israeil an duil gu'n toiliclieadh aoradh de 'n t-seorsa so lehobhah, ach chaidli an latha sin seachad agus tha am faidh a' freagairt,

Ciod a tha lehobhah ag iarraidh ort, Ach ceartas a dheanumh, agus trbcair a

ghrddhachadh, Agus gluasad gu h-iriosal tnaiUe ri d'

Dhia,

0 thoiseach an t-saoghail blia a' clieist so ann an cridhe mhic an duine, Ciod a tha lehobhah ag iarraidh oirnn agus ciod leis an tig sinn an lathair an Ti as airde? Ann.s na laithean deireannach so tha fhios againu uile gu niaith ciod a tha Dia ag iarraidli oirnn, co dhiu a tha sinn ' ga dlieanamh no nach 'eil, ach ann an 6g-mhaduinn an t- saoghail cha robh an t-eolas sin aig ar n-aithrichean. Cha 'n ann a dh' aon bhoill- sgeadh a thainig solus na firinn ach uigli ar n-uigh, aithne air aithne, riagliailt air riagliailt, beagau an so, beagan an sud. Labhair Dia o shean an iomadh earraiiui agus air iomadh doigh m' an do labhair e le Mhac. Agus ged a dh' fhaodas an creid- eamh a bha aig Israel ann an toiseach a li-eaehdraidli mu Dhia agus mu dhiadh- aidheachd a IdIiI leanabail 'n ar suilean-ne, is e an creideamh sin a' ghuoag as an d' thainig an creideamh Criosduidh ann an lanachd na na h-aimsir, am brat-speilidh anns au robh Slanuighear an t-saoghail paisgte. An uair a blia daoine a' tairgseadh tharbh is reith- eaclmn do Dhia air ghaol a bhi ann an reite ris, air neo a' toirt toradh an cuirp dha air son peacadh an anama, bha iad a' deauamli sin a chionn gu robh e 'na fhaochadh d' an coguis a bha toirt fianuis 'nan aghaidh. Cha b' aithne dhaibli doi^li a b' fhearr air an cionta aideachadh no air iiibhar Dhe a chos- nadh. B'e sud an doigh anns am bu ghnath leo dol an lathair righrean is mhaithean na talmhainn, agus ciod an t-ioghnadh gu'n saoil- eadh iad gu'n eisdeadh an Righ Mor r' an ath-chuinge air sgath an tabhartasan? Ach lion beag is beag, fo theagasg nam faidhean aig an robh inntinn a bu spioradaile agus

22

a bu gheire iia bha aig na sagartan, eliuir Israel na seann iiithean sin air chul agus rainig i air an fliirinu a chuir au Slanuigh.- ear aims na briathran, "Is Spiorad Dia; agus is eig'in d'a luclid-aoraidh aoradh a dhean- amli ann an spiorad agus ann am firinn." Co dliiu, fliuair a cliuid a b' fhearr de 'n t-sluag-li greim air an fhirinn so.

Is e .an t-seirbliis mhor a rinn na faidbean ann an Israel, gu 'n do dliearg iad air innt- inn an t-sluaigli naeh b' uxrainn dhaibli Dia a thoileachadli, agus nacli gabliadh e r' an aoradh as eiigmhais an caiiheamh-haatha a bhi ceart. Shearmonaieb iad air a' cbeann- teagaisg sin gun sgur, agus bha feum air, oir bha an luchd-diithcha a' saoilsinn g"u robh ciiisean ceart eadar iad fein agus Dia, na'n tigeadh iad 'na lathair le tabliartasan aig amannan sonruichte agus ann an aitean suidhichte a reir riaghailtean nan sagartan, CO dhiu a bha no nach robh iad 'nian daoine firinneaeh, onorach, stuama.

"Ciod e lionmhorachd ur n-lohairtean domh-sa'? deir lehobhah ; na tugaihh tabhartas diomhain uaibli ni's mo ; 7tigh- ibh, glanaibh; cuiribh air falbh olc 'ur deanadais as mo shealladh : sguiribh de dheanamli uilc; foghlumaibh maith a dheanamh: iarraibh breitlieanas; cieiribh ceart an t-ainneartach; cumaibh coir ris an dilleaclidan; tagraibli ciiis na ban- traich." Isaiah i. An rud a blia ann tha e ann fhathast, agus gus an latha diugh tha an droch phor so, an coguU a thachd facal Dhe ann an cridhc Israeli, a' fas ann an cridhe mhic an duine. Oir tha daoine ullamh g-u bhi 'g am mealladh fein nach seall Dia air a' chridhe, agus gu'm faod iad a bhi diadhaidh gun a bhi ceart is trocaireach is iriosal. Ach eha ghabh dealachadh a dheanamh eadar spior- ad alachd is moral tachd, eadar diadhaidheachd is fireantachd; tha iad a' dol ann au cois a cheile, agus an ni a eheanigail Dia na cuir- eadh duine fa sgaoil.

Cidd a tha Dia ag iarra'idh art ach ceartas a dheanamh agus trbcair a ghrddhachadh agus gluasad gu h-iriosal maille ri d' Dhia? Cha ruigear a leas argumaid a dheanamh mu na briathran so, oir cho liiath 's a chluin- near iad gabhar riutha. Tha reusan is cogiiis an duine ag aontachadh leis an fhirinn. An neach a ni ceartas ag-us a gliradhaicheas trocair agus a ghluaiseas gu h-iriosal maille ri Dia, faodaidh e dol an lathair Dhe le dan- achd naomh, ann an Ian dearbhachd gu'n aidich Dia e mar mhac. Sin teagasg Mhicah, agus their cuid de dhaoine ruinn gu bheil an soisgeul uile ann. Ann an seadh tha sin fior,

oir is e crioch araid au t-soisgeil ga'n tionu- dadh e daoine gu ceartas a dheanamh, agus trocair a ghradhachadh, agus gluasad gu h-iriosal maille ri Dia. Ach e' aite an ionns- aichear ciod e ceartas is trocair is irioslachd ach a tohain fo theag'asg an t-soisgeil? Nach e losa Criosd a nochd do 'n t-saoglial 'na bheatha fein maise nam beusan naomlia sin! Agus c'aite am faigh daoine lag peacach neart air son briathran an fhaidh a choimh lionadh ach a mhain o'n t-Slanuighear anns am bheil cumhachd Dhe, agus a gheall a bhi do ghnath maille riu. Cha do rinn an soisgeul briathran an fhaidh sean, agus cha mho a chuir e air chiil iad, ach lion e iad le brigh is reamhrachd nach robh annta an toiseach, air chor agus gu bheil daoine a nis a' faicinn airde is lend is doimhne annta nach faca Micali fein. Is e teagasg is beatha Chriosd as aobhar dlia sin.

Ma tlia e fior gur e na nithean a dh' ainmieh am faidh "suim na diadhaidheachd," tha e fior mar an ceudna nach ruigear orra gu brath ach fo bhuaidh spiorad an t-soisg- eil. Is ann fo theagasg Chriosd agus ann an co-chomunn a spioi"aid-san a bheir cridhe rahio an duine a mach toradli na naomhachd. "Fannaibh annam-sa agus mise annaibh-se." Far am bheil an t-aonadh sin, bithidh a thoradh. ladsan aig- am bheil gradh dhasan fuathaichidh iad olc agus faodar dol an urras orra gu'm bi iad, an da chuid, trocair- each ao-us iriosal.

CARAID NAN G-AIDHEAL."

Tha " Caraid nan Gaidheal" 'na ainm cliuteach do neach air bith a gliiulan, ach tha mi am beachd nach deachaidh ar luehd- diithcha am mearachd an uair a bhuilich iad an t-ainm urramach so air Tormod Mac Leoid. Is maith a ehoisinn e agus is geal a thoill e a bhi air a chumail air chuimhne mar " charaid nan ' Gaidheal," oir bha a bheatha air a caitheadh ann an seirbhis a luchd-duthcha agus an canain.

Bha deagh fhuil nan Gaidheal a' ruith 'na chuislean agus 'na fheithean, agus ehaidh altrum ann an dachaidli chrabhaich, ghradh- aich, chaoimh, far an robh eolas agus gliocas 'ga chuartachadh . Anns an sgireachd anns an do rugadh e bha Gaidhlig gun truailleadh alir a labhairt le iochdarain agus uachdarain. Bha au tuath lionmhor; cha robh roinn anns an eaglais ; agus bha gach dorus anns an sgireachd fosgailte do 'n mhimstear 's d'a chloinn. Mar so bha cothrom aig Tormod air eolas fhaotainn air canain agus cleachdaidh-

23

ean a dhuthcha, agus ghab'li e an cothroin a fhuair e. Shiubliail e monadli agus srath anil an cuideachd bliuacliaillean agus bhroc- airean. Dh' iasgaicli e air muir agus air aniliainn, agus sheol e bataicliean air Caol Muile agus air a' Chuan Lathurnach. Le Ruaridh beag, seirbhiseacli dileas 'athar, cliuir e seacliad iomadli latha agus oidhehe thailueacli. Mar so b' aithne dlia smuaintean agus faireachduinnean a luchd-duthclia; dh' ionnsaicii e bhuapa na sgeulaolidan agus na sean-fhacail a thu|g e air ais dhaibh le deagh riadh an deidh moran bliliadliachan aims an "Teachdaire Ghaidliealacli" agus "Leabhar nan C'noc."

Shuidhieheadli e ami an eaglais Clieanu- loch 'na thri bliadhna flcliead, agus b' fheudar dha coirichean na Gaidhlig a slieas- amli ann an aghaidli a bhraitlirean aims a' chleir mar a cheud dlileasdanas. Cliunnaic e gTi robh da ni gu sonruichte a dliith na Gaidhealtachd, Biobuill a lenighadli iad, agus saoilean anns an ionnsaiclieadh iad Beiuda. Bliadhna an deidli bliadhna thogi e a ghuth -ann an ard Sheanadh na h-eagdais as leth a luclid-diithcha, ach blia e mar ghuth anns an fhasach. Ach thagair e air an son gun sgitheachadli agus mu dheireadh fhuair e eisdeachd. Tha na briathran a leanas air an toirt a oraid cliomasach a labhair e aims an t-Seanadh.

"Beagan bhliadlinachan roimli so cha robh sgoil ach beag anns a' Ghaidhealtachd, agus anns a' bheagan a bha ann is e Beurla a mhain a bha air a teagasg. Is e a thainig- as a sin nach robh ach aireamh bheag de'n chloinn a b' urrainn feum air bith a dheanamh de 'n teagasg a bha iad a' faotainii. Ged a bha eadar tri agus ceithir mile duine ann an Gaidhealtachd na h-Alba nach tuigeadh canaiii sam bith ach Gaidhlig, c'lia 'n 'oil ach da bhliadhna ar fhiohead o'n a ghabhadh am BiobuU fhaotainn ann an Gaidhlig". Agus an deidh do'n Bhiobull a bhi air a thionndadh gu Gaidhlig agus air a chlo-bhualadh air son nan Gaidheal, bha 0 ag-us tha e fathast do mhoran 'na thobar glaiste. Cha b' urrainn do'n t- sluagh aon fhacal dlieth a leughadh. Ma tha sibh ag aontachadh learn gu bheil feum mor air sgoilean, tha mi an dochas gu'n aontaich sibh learn anns a' phuing so, gur e canain am mathar a' clianain as luaithe a dh' ionnsaicheas na Gaidheil a leughadh. Bu nihaith learn so a sparradh air 'ur n-aire, a chionn gu bheil cuid de chairdean nan Gaidheal

de'n bheachd gu bheil a' Ghaidhlig a' tighinn eadar an sluagh agus foghlum na Beui'la. Ach creidibh mise, tha am beachd sin tur cearr, beaclid as mear- achdaiche cha b' urrainn a bhi agaibh. Cha 'n 'eil doigh as f earr air Beurla a theagasg do na Gaidheil na sin a dhean- amh troimh an canain fein — an aon chanain a thuigeas iad." Ann am briathran druidhteach chaidh e air aghaidh, a' tagar air aithrichean is sean- airean na h-eaglais, as uchd Dhe, caoraich an Israel fein a bhuachailleachd, agus solus an eolais agus solus na firinn a thoirt do 'n Ghaidhealtachd. Leagh cridheachan cruaidh nan Gall ann an eisdeachd na h-6raid eir- eachdail aig Mac Leoid, agus chaidh an latha leis. Ann am beagan nine ghluais an eaglais agus chuir i luim air sgoilean a thog- ail air feadh na Gaidhealtachd agus anns na h-eileaunan an lar Chomh-oibrioh uachdarain an fhearainn agus cairdean eile leis na cleirean. Thog- moran de na li -uachdarain tighean- sgoile agus chuir iad air leth crioman fear- aiim air son a' mhaigh.stir-sgoile. Chaidh Tormod fein agus miiiistearan eile air feadh na Gaidhealtachd agus nan eileannan, a dh' fliaicinn c' aite am bu mhotha feum air sgoilean a shuidheachadh, agus ann am beagan iiine bha corr agus da cheud sgoil air an cur air chois. Rinn na Gaidheil deagh bhuil de 'n chothrom a thainig thuca, ged nach d' fhuair iad e ach anmoch. Chum Tormod a shiiil orra, mar blianaltrum air a leanabh. Chaidh e do Lunnain a dh' iarr- aidh cuideachaidli o Shasunn, agus ann an oraid a Hubhair e air an turns sin labhair e na briathran so.

"Tha na sgoilean a' deanamh maith nach gabh innseadh anns a' Ghaidhealtachd. Anns na coig bliadhna a chaidh seachad clh' fhag- corr agus seachd ceud duine 6g iad, air an uidheamachadli gus an aite fein a ghabhail anns an t-saoghal, agus a dhearbhadli ciod a g-lme dhaoine a tha anns na Gaidheil ma bheir sibh co- throin dhaibh. Chuir na sgoilean a mach clieana naoi fichead maighstir-sgoile a tha nis a' teagasg air feadh na duthclia. Anns an sgoil Ghaidhlig dli' ionnsaich a' chlann tuilleadh Beurla annsanfhich- ead bliadhna mu dheireadh na dh' ionn- saich iad ann an ceud bliadhna, an uair a bha a' Bheurla air a gnathachadh mar inneal-teagaisg.

Ach c'ar son| a tha cuid de dhaoine cho deonach air sgiids a thoirt air lan t-seann chanain Ghaidhealaich? Faodaidh e bhith gu bheil fuaim teanga nam beann

24

neo-bliinn ann an cluasan dliaoine na

' h-airde deas, agus ma tlia, is truagii mise

a tha labhairt le teang'a Gliaidliealaich

ri Sasuniiaich. Ach is canain urramach

a' Gliaidlilig, canain laidir bhriogh-

rnhor, gun ghainne, gun laigse, anns am

bheil ceangailte suas dhuinme gach ni

as truime a dhruidheas air inntinn

duine. Is ann le cronan Gaidhlig ar

mathar a chuireadla a chadal sinn 'n ar

n-6ige, is ann innte a labhair sinn ar

ceud bhriathran mar phaisdean, agaxs

is ann innte a chuala sinn ar n-aithrich-

ean a' cur suas an urnuig"h dheireann-

ach. Tha mi toirt buidlieacliais do Dhia

nacb faodar a nis ministear gun

Gliaidlilig a cliur os cionn coimhthional

Gaidhlig- no maighstir-sgoil gun Ghaidh-

li'g a cliur a tliea,gasg an cloinne. O'n

eheud la tha a theid a' chlann do 'n sgoil

tuigidh iad a nis ciod a tha iad a'

leughadh."

Ach gad a bha sgoilean air am fosgladh

cha robh leabliraichean-leugliaidh freagarr-

ach r'a fhaotainn ami an Gaidhlig', agus air

iarrtus an t-Seanaidh, ghabh Tormod Mac

Leoid OS laimh leabhar freagarrach a dheas-

aehadh. Thug an leabliar so tlachd do iom-

adh ginealach de oigridh na Gaidhealtachd.

Bha inntinn Thormoid air maitli nan

Gaidheal gnin sgur, agus am beagan bhliadli-

nachan, an uair a chunnaic e 'gu robh luchd-

leug'haidh a' dol an lionmhorachd anus a

Ghaidhealtachd chuir e a mach an " Teachd-

aire Gaidhealach," agnis b'e sin an teachdaire

a bu shunndaiche a sliiubbail riamh air feadli

nan glearui agus nan eileannan. Bha abh-

acas, fearas-chuideachd, agus cridhealas anns

an Teachdaire, agus ann an Gaidhlig laidir,

bhlasda, nach facas fathast na's fearr na

i, thug e teagasg fallain agus fiosrachadh do

shean agus 6g, agus sin uile, ann an doigh

cho nadurra 's gu'n saoileadh tu nach e

Tormod fein a bha idir a' labhairt ach

brocairean is ceistearan is piobairean na

duthcha. Uair 'sa' mhios, fad da bliliadhna,

chaidh an Teachdaire air a thurus, a'

sgaoileadh eolais agus aoibhneis air a

shlighe, aguB lean e na b' fhaide na 'n do

rinn na Gaidheil uile an dleasdanas cho

dileas ris an fhear a sgriobh e. Ach tliachair

do Thormoid Mac Leoid mar a tliachair do

gach neacli agus Comunn a rinn an diehioll as

leth nan Gaidheal. Cha do sheas a luchd-

diiihcha an guaillean a clieile; agus eadar

fuath a nainihdean agus briseadli a thainig

air a shlainte stad an Teachdaire. Ach "an

uair a bliios Murcliadh Buadli 'na thamh,

bifbidh e a'ruamhar"; ann an co-bheinn ri

Daniel Deorach dlieasaich Tormod Mac Leoid Foclaii Gaidhlig, agus chuir e clach eile air earn a sheirbhis air son a luchd,- duthcha. Am measg nan leabhraicheau eile a dlieas- aich 's a sgriobh e 'na dheidh so bha "Leabh- ar nan Cnoe," agus "Cuairtear nan Gleann," agus ged nach do rinn e riamh ach na leabh- raicliear. sin a cliur a mach, bu mliaitli a b' airidh e air an ainm "Caraid nan Gaidheal."

Anns a' bliliadhna 1837 cliaidli fuaim a mach gu robh a' Ghaidhealtachd ann an droch shuidheachadli, ■gun clionnadh, gun bliiadh; a' chiste-mhine falamli agus acras air na paisdean. Chualas gu robh daoine a' tighinn beo air maorach a' chladaich agus duileasg nan creag, agus gu robh moran easlainte an lorg na gorta. Leon glaodh nam boclid cridhe farsuinn fialaidli Mhic Leoid, agus cho luath 's a b' urrainn dlia, thug e Sasunn air a tliagar as an leth. Dhuisg e co-fhaireacliduinn ris na feum- naich ann an cridhe nan Sasunnacli, dhoirt iad gu fialaidli an tabhartasan 'na uclid, agus thill e idhachaidh le faisg-' air da cheud mile punnd Sasunnacli a rinn cobhair air na Gaidheil ann am bliadhna na teanntachd. Deicli bliadhna 'na dlieidh sin, an uair a thainig an galar anns a' bhuntata, tliog e air a rithist air an turus cheudna, agus bu mhaitli do na Gaidheil blioohd aig an am ud gu robh an caraid coir so aca, oir rainig a pheann 's a gliutli air gach neach agus Comunn anns an rioghachd a b' urrainn cuideachadh a tlioirt dliaibh. Cha 'n 'eil teagamh nach robh am maith a rinn e d'a luchd -duthcha anns an doigh so air a mheasgadli le cron, oir thoisich cuid dhiubli air sealltuinn ri cuideachadh o Idhaoine eile an am na h-eig-- inn, an aite oidhirp a dheanamh air an cor fein a chur am feabhas.

Ach marbhaisg air an aois! Thoisich l air luidhe gu from air an t-seann ghaisg- eaeh; bha a neart a' failneachadh, agus ann an 1860 chaochail e.

Bha Tormod Mac Leoid iomraiteach 'na linn agus 'na latha. Chuir e seaehad a bheatha ann an seirbhis Dhe agus dliaoine, agus dh' fliag e ainm agus eisempleir 'na dheidh a bhrosnachadh agus a mhisneachadh cairdean na Gaidhlig agus nan Gaidheal. Cha d' iarr e nrram no maoin air son na rinn e as leth a shluaigh, ged a fhuair e an urrani agus an gradli ann an tomhas neo- ghann. Choisinn e gu maith an t-ainm leis am bi e air a cliumail air ehuimline anns a' Gliaidhoaltachd cho fad agus a chiniieas crann ann an coille no bhuaileas tonii air traigh.

An t-Vrr. CoJla DomhnuUach.

Air. 7.

1914.

EAGAL A' BHAIS.

Agus (jhuil Heseckth gu goirt. II. Righ xx, 3

Chtt toil- Seol buidheaoJias duit, cha toir am has cliu dhuit ; Cha bhi dbchas aoa-san a theid slos do'n t-slochd ri t' fhirinn.

IS.'ilAH XXXVIII, 18.

Aun an dara leablmr nan Riglirean (Caib. XX), ag'us ann am faidheadaireachd Isaiah (Caib. xxxviii), tha cunntas agaiun air an tiimeas a thaiuig air Heseciali ann am meadhon-la a laitliean, agus bu mliaitli leinn beagan seanachais a dheanamh ri ar luchd- leugliaidh mu na t'aireadiduiniiean a bha air an dii.sgadh ami an cridhe an dnine dhiadh- aidli so, an nair a chual e o bbeiil an fhaidJi an teachdaireachd slioluimte, "Cuir do tliig'-h an ordugh; oir gheibli tliu bas, agus clia mliair tliu beo."

Cluinnear daoine ag radh gu bitlieauta naeli 'eil uamlias anns a' blias ach a mhain do'n aingidh; nach 'eil uamhas ann idir do'n fhirean. Ach cha 'n 'eil sin fior. Cha 'n 'eil Bi a reir iiosrachadh ar beatJia. Tha am bas 'na ohuis-eagail do na h-uile, agus is coltaeh gu 'm bitheadh. Cha 'n 'eil teag-amh nach cuir e fiiamh air cuid de dhaoine nach cuir e air feadhainn eile, ach cha cliomharadh sin air olcas am beatlia. Faodaidh spiorad bean- naichte a bhi ann am feoil anfliann, agus spiorad mallaichte ann am feoil laidir. Cha 'n urrainnear mar .sin breith chothromach a thoirt air beatha duine o'n doigh anns an coinnich e an namhaid dlieireannach, oir theid am mortair 'na ehoinneamh cho neo- sgathach ris a' mhartaraeh.

Cha bu droch dliuine Heseciah. Bha e 'na dhuine cho diadliaidh agus 'na righ cho maith 's a shuicLh riamh air cathair Dhaibh- idh, ach bha eagal air roimh 'u bhas. "Guidh- eam ort, O lehobhah, cuimlmicJi a nis cionnus a ghluais mi a'd' lathair ann am firinn, agus le cridhe iomlan, agus a rinn mi an ni a tha maith a'd' .shiiilean." B'e sin na ceud fhacail a ithainig a,s a blieul an uair a thuirt am faidh ris nach rachadh e na b' fhearr, agus cha b' ann idir 'ga mholadh feiu a labhair e. Labhair e iad ann an urniiigh ri Dia, mar gu'n cuireadh e a lamh air a cluidhe agus gu'n abradli e mar thuirt Peadai-, ''A Thighearna, is aitline dhuit na

h-uile nithean; tha fhios agad gur toigh leam thu." Bha e cinnteach, cho fad agus a b' aithne dha a chridhe fein, gu'n do ghluais e a reir aitheautan Dhe; ach a dli' aindeoin sin uile dh' fhailnich a chridhe agus fheoil an uair a thainig am bas dluth, agus thuit e ann an diobhail misnich. Ciod a b' aobhar dha sin ? Is e sin ceist nach urr- ainn duine eile fhuasgladh le cinnt, ach co dhiu faodaidh siun smuaineachadh oirre agus ar beachd fein a thoirt seachjad.

Cha 'n 'eil teagamh nach robh e cruaid.h le Heseciah a bhi air a ghearradh air falbh ann am meadhon a laithean, an .saoghal fhagail m' an do chain e a chail anns na s61a,san lion- mhor a tha an saoghal a' toirt do mhac an duine. Do chreutair a tha air a dhealbh mar tha mac an duine, agus air a shuicUieachadli anns a' chruthachadh iongantach is mhaiseach so, is mor au t-aoibhneas a bhi beo. An uair a tha an fhuil teth is sruth na beatha a' ruitli gu laidir anns na cuislean tha au t-aoibhneas sin aig airde, agus cha chaomliail do chridhe mhie an duine am bas anns na bliadhnachan sin. Bidh daoine a' bruidhinn mu eucailean na h-aoise mar nach robh annta ach doil- gheas agus cuis-ghearain, ach ann an gliocas Dhe tha eucailean na h-aoise a' giulan an toraidh fein, toradh a tha siochail is ion- mhianuaichte. Oir tha iad ag ullachadh dhaoine chum an t-aiseag deireannach a ghabhail, cha 'n ann 'n an aindeoin ach 'nan deoin. Gun fhios daibh fein tha an aois agus an traghadh beatha a tha i a' toirt 'na lorg a " f uasgladh nan ceanglaichean a bha eadar an cridhe agus an saoghal ann an laithean au neirt, air chor agus nach 'eil uigh aca tuil- leadh ann an upraid na beatha so. Tha iad a' call nam buadhan cuirp is inntinn a thug dhaibh cail ann an obair is solasan an t-saoghail, agus theid iad an eomhdhail a' bhais mar theid clann sgith a chadal. An Elite e bhi 'na uamhas dliaibh, tlia iad 'ga iarraidh. Ach cha b' ann mar sin a bha Heseciah an uair a thainig an teachdaireachd thuige, "Cuir do thigh an ordugh; oir gheibh thu bas, agus cha mhair thu beo.'' Cha robh e ach mu cUieich bliadhua fichead a dh' aois, agus a lamh air a' cur ri obair nach robh fhathast criochnaichte. Ann an toiseach a thoiseachaidh chuir e roimhe gu'n leas- aicheadh e au t-olc a rinn a dliroch athair

26

anns an rioghachd. Agus ann an tomlias rinn e sin. Bhris e aa h-iocLholan a chuir athair suas anns na h-aitean arda, chuir e air chois aoradh Dhe as ur anns an teampull, agus chuir e stad air a ghrainealachd anns an do thuit an sluagh fo stiuradh athar. Bha e a' faicinn air gach taobh comharaidhean gu robh Dia a' soirbheachadh leis agus gu robh an latha a' dol leis; ach a nis thainig a' ghairm 'ga ionnsuidh agus gun duil aige rithe, "Cuir do thigh an ordugh, oir gheibh thu bas." An ioghnadh ged a thionndaidh e aghaidh ris a' bhalla agus ged a ghuil e gu goirt? Is e sin faoal a dhuisgeas comh- fhaireachadh anin an cridhe jian uile dhaoine ; ged bu righ Heseciah bu duine e mar an ceudna a bha cosmhuil ann an aigue ruinne, agus faodaidh sinin a chridhe a levighadli o'n •60 las a tha againn air ar cridheachan fein. Tlia Pol ag radh gur e am peacadli gath a' bhais, agus anns an t-seadh anns an robh Pol a' labhairt tha sin fior; ach tha sinn an duil, an uair a thig am bas gu daoine ogia, nach e idir na tha romhpa ach na tha iad a' fagail 'nan deidli a leonas an cridhe. Is e gath a' bhais dhaibh-san, a bhi air an oxn- a luidhe 's gun an cadal orra, a bhi air an toirt air falbli o obair anns am bheil tlachd aca, a bhi smuaineachadh nach bi cuibhrionn aca. tuilleadh an aon ni a nithear fo'n ghreiln, a hhi fagail beannachd gu brath aig ionadan taitneaeh is cagailt an gaoil, a bhi dealachadh ri companaich is cairdean caomhail a tha dhaibh mar an anam fein. Is iad sin ciiid de na smuaintean a chuireas mulad air daoine oga a tha air an gairm air falbh ann am meadhon-la an laithean, agus cha 'n 'eil teagamh nach e lionmliorachd nan smuaintean sin an taobh a stigh dlieth a ghoirtich cridlie Heseciah, air clior agus gu 'n do shil; e na deoir.

Ach a thuilleadii air na smuaintean so, hha aon ni eile ann a chuir eagal air roimh 'n bhas, agus is e sin, nach robh dochas aige gu'm b'uri-aina e lathaireachd is co-chomunn Dhe a mhealtainn air taobh thall na h- uaighe. Anns na laithean anns an robh Heseciah beo cha robh creideamh nan naomh ann an neo-bhasmhorachd an anama ach farm, ma bha an creideamh sin idir aca. Cha robh dochas cinn teach na h-aiseirigh aca a tlia aig sluagh Dhe an diugh, dochas nach d' fhuair an saoghal gus an d' fhoill- sicheadh ar Slanuighear lo.sa Criosd a thug beatha agus neo-thruaillidlieachd gu solus tre an t-soisgeul.

"Ann an Ugh m' Athar-sa tha iomadh dite-comhnuidh. Tha mi dol a dh'ull- achadh aite dhuibh; agus gabhaidh mi

sibh am ionnsuidh feim; a chum jar am bheil mise gu'm bi sibhse mar an ceudna." Is e sin an dochas a thug an gath as a' bhas, dochas nach dealaich e sinn o Dhia ach gu'n toir e steach sinn d'a lathaireachd na's dliiithe. Ach cha b' ann mar sin a bha Heseciah a' smuaineacliadh air a' bhas. Bha e an diiil gu'n cuireadh am bas dealachadh eadar e fein is Dia, agus nach mealadh e gu brath tuilleadh anns an t -saoghal thall an caidreabh solasach a bha eatorra air an talamli . "Am bed, atn bed, bheir esan buidheachas duit; ach cha toir Sebl {no ionad-comh- nuidh nam, marbh) buidlieaohas duit. Theid m,i a steach air dorsan Shebil, ach cha'n fhaic mi lehobhah; cha bhi dochas aca-san a theid slos ann ri t' fhirinn." Cha b'e eagal breitheanais a rinn am bas cho duaichnidh ann an suilean Heseciah ach eagal gu'n cailleadh e lathaireachd Dhe. B'e Dia cuibhrionn 'anama anns an t-saoghal so, tobar a bheatha agus aoibhneas a chridhe; agus a nis an uair a chunnaic e e-fein a' dol a steach do Sheol, tir fhuar dliorcha far am bheil an solus mar dhorchadas, chrioth- naich fheoil agus ghuil e gu goirt. Do naoimh an latha so tha neamh 'na ionad aoibhneach is beannaichte, air a shoillseaoh- adh le gloir Dhe; ach do naoimh an t-seann Tiomnaidh bha Seol 'na ionad gim solas gun mhaise, tir tiugh-dhorchadais air nach riiig solus gnuise Dhe. Bha Heseciah 'na dhuine diadhaidh a dh' f hiosraieli f abhar Dhie air an talamh agus a ghluais ann an co- chomxmn Dhe, agus b'e fath a bhroin gu robh e nis a' dol a chall an aon ni a bu phriseile d'a anam, oir cha robh dochas aige gu faiceadh no gu fairicheadh e Dia anns an t-saoghal eile. Mar sin cha b'e 'ain-diadli- aidheach achi a dhiadhaidlieaciid a bu tahath- air-aobhair d'a bhron. B' fhearr leis aon la ann an tir nam beo far an d' fhiosraich e eaoimhneas-graidh lehobhah na mile bli- adhna air taobh thall na h-uaighe far nach robh dochas aige ri lathaireachd na's mo. Is e so an smuain, ma ta, a bu mhaith leinn fhagail aig ar luchd-leughaidh gu bhi beachd- smuaineacliadh oirre, gu bheil am barrachd uamhais is eagail anns a bhas do dliaoine diadhaidli na tha ann do dhaoine neo-dhiadhaidh, ma bheirear air falbh an dochas sin ris an abrar anns a' Bhiobull dochas na gloire. Cha 'n ann o'n chuid as miosa ach o'n chuid as fhearr ann an nadur an duine a tha an dochas sin ag eirigh. Cha 'n 'eil iarraidh aig daoine neo-spioradail air beatha mhaireannaich ann an lathair

27

Dhe, agus ged a chailleadli an saoghal a' chuid sill do 'n chreideamli Cliriosduidh oha mheasadh iad gu'm bu chall mor e, agus cha mho a dheanadh e am bas na chuis- eagail daibh. Theagamh gur h-ann a blieir- eadh e uamhas a' bhais air falbli. Acli cha 'a e sin na faireachduionean a tha aig daoine diadliaidli a dh' fliiosraich gur maitli agus gur mills Dia. Tha tart 'nan anam an geall air Dia, agus bhiodh e dhaibh 'na bhron agus 'na eagal na'n cuireadh am bas stad air an co-chomunn ri Dia, tobar am beatha agus an anama.

A thaobh neo-bhasmhorachd an anama agus beatha mhaireannach maille ri Dia cha 'n urrainnear dearbhadh fhaotainn mar a gheibhear dearbhadh mu nithean faicsinn- each is talmhaidli; cha 'n urrainnear dearbh- adh a thoirt seachad a dhiinas beoil nan as- creideach no chuireas crioch air connsach- adh. Faodar gun teag-amh iomadh comharadh fhaotainn air feadh a' chruthaehaidh agus ann an nadui- mhic an duine a tha corah - chordadh ri creud na h-eaglais air a' chuis so, ach ged a tha na nithean sin a' cuid- ■eachadh, aim an tomhas beag no mor, le creideamh dhaoine a tlia cheana a' creidsinn anns a' bheatha mhaireannaich, cha 'n urr- ainnear a radh gur dearbhadh cinnteach iad. Mur gabh neach ri fianuis Chriosd air a' chuspair so, no mur bheil iarrtus 'na chridhe fein air beatha neo-bhasmhor, cha 'n aitlme dhuinn gu'n d' fhuaras argumaid fhathast a ni soilleir dha nach e an uaigh ar ceann-uighe. Fianuis Chriosd agus fianuis nan naomh, — sin acraichean au anama a tha- obh dochas na gloire. Tha sinn a' creid- sinn nacli robh mearachd 'na inntinn-san no 'na bheul, agus theagaisg esan gu soilleir nacli 'eil anns a' bhas ach cadal, agus gu bheil sonas siorruidh a' feitheamh air slua.gh an Tighearna air taobh thall na h-uaighe. " Mur bitheadh e mar sin, dli' innsinn duibh." Tlia sinn a' creidsinn mar an ceudna gur h-airidh fianuis nan naomli, ann an nithean spioradail, air gabhail rithe air thois- each air beachdan dhaoine neo-dhiadhaidh, agus tha na naoimh uile a' toirt fianuis gu bheil iarrtus is miann 'nan cridhe air beatha neo-bhasmhor ann an co-chomunn Dhe.

Bha miann is iarrtus air a' bheatha mhair- eannaich ann an cridhe Heseciah, ach cha robh dochas aige rithe, agus b'e sin, ann an tomhas, an t-aobhar gu'n do ghuil e.

An rud a thuirt sinn cheana their sinn a ris ; ma bheirear air falbli dochas na beatha maireannaich bidliam barrachd uamh- ais is eagail anns a' bhas do'n fhirean na bhios ann do'n aingidh.

Beannaichte gu robh Dia agus Athair ar Tighearna losa Criosd a dh'ath-ghin sinn gu beo dhochas tre aiseirigh losa Criosd 0 na mairbh', a chum oighreachd neo-thruail- lidh, agus neo-shalaich, nach searg as.

NAIGHEACHD DO'N GHLOINN.

An uair a bhios sibh a' leughadh nan naigh- eachdan a tha anns a'BhiobuU mu na daoine gasda a bha beo anns an t-seann t-saoghal, Noah, no Enoch, no Abraham, no loseph, no Daibhidh, tha mi gle chinnteach gu'm bi e air uairean a' cur iogh- naidh oirbh nach 'eil an tuilleadh air innseadh dhuinn umpa. Bha a' cheart ioghnadh air cloinn eile, a' chlann ludhach air an do leag an Slknuigh- ear beannaichte a lamhan an uair a bha e air a thurus air an talamh. Gach oidhche aig taobh an teine bhiodh an aithrichean ag innseadh dhaibh nan naigheachdan a bha sgriobhta anns an leabhar naomh mu na daoine diadhaidh o'n d' thainig iad, Gideon, agus Barac, agus Samson, agus Daibhidh agus Samuel, daoine a bha treun ann an cath, a chuir air theicheadh armailtean nan coimheach, a cheannsaich rioghachdan, a dhruid beoil leomhan, agus a thug buaidh air an t-saoghal le creideamh. Oidhche a bha seanair ludhach ag innseadh d'a chloinn mu Abraham leugh e anns an leabhar naomh mar a dh' fhkg Abraham tigh athar a dhol air thoir oighreachd bhriagha a gheall Dia dha. An robh athair Abrahaim toileach a leigeil air falbh, arsa fear de na balaich a bha ag eisdeachd ris an naigheachd? Cha robh idir, ars' a sheanair, oir cha b' aithne dhasan an Dia beo agus bhiodh e ag aoradh do iodholan. Agus ciamar. ars' am bal- ach, a b' aithne do Abraham Dia mur d' innis athair dha uime? Car son nach robh esan ag aor- adh do iodhalan cuideachd? Cha'n 'eil an leabhar naomh ag innseadh sin dhuinn, a mhic, ars' an seann duine, ach rachamaid a chadal an nochd, agus theagamh gu'n toir Dia Abrahaim fein solus dhuinn air a' cheist sin, oir is Dia e a dh' fhoill- sicheas nithe diomhair dhaibhsan a dh' iarras agus a ghabhas a chomhairle.

Cha 'n 'eil fhios agamsa ciod a thachair ann an sebmaran duine le Dia eadar am meadhon-oidhche agus gairm a' choilich, ach air dha diisgadh anns a' mhaduinn chunnaic e gu robh am bord a bha thall ann an oisean an t-sebmair an uair a chaidh e chadal a nis ri taobh na leabaidh, agus aira'bhord rola paipeir air ur sgriobhadh 'na Ikimh-sgriobhaidh fein Chuir so iongantas mor air, oir cha robh cuimhne aige gu'n do dhuisg e anns an oidhche no gu'n d' fhkg e a leabadh. Ach chuir e iongantas na bu mhotha air, an uair a leugh e na bha sgriobhta air an rola, agus gun fhios aige co dhiu a sgriobh e as a cheann f^in e, no bha e air innseadh dha le aingeal. B'e so an naigheachd a leugh e, mar gu'm biodh Abraham fein 'ga h- innseadh.

Beannaichte gu robh ainm an De mhoir a ghairm mise, Abraham, a dorchadas a chum a sholuis ion- gantaich, agus a thionndaidh mo chridhe o iodholan a dheanamh seirbhis dha fein. B'e ceaird m'athar Terah, a bhi deanamh dhiathan, a bhiodh e a' reic. Bha liimh ghrinn is fhinealta aige; dheanadh e dia maide ann an da latha agus dia cloiche ann an tri.

28

An uair a bha mi am bhalach beag bhithinn a' cluich am measg nan diathan a bha m' athair a' deanamh, agus air uairean bliithinn a' spionadh am fuilt agus 'g am bualadh air an t sroin, a dJi' fliaic- inn an gabhadh iad fearg. Bhithinn cuideachd 'g an stuigeadh 'na cheile, a dh' fheuchainn an rach- adh iad a shabaid agus am faicinn co am fear dhiubh a bu laidire. Latha a bha mi, gun f'hios do m' athair, a' cur cnap creadha ann am beul an fhir mu dheireadh a rinn e, dia briagha d'an d' thug e an t-ainm Marumat, thuit e air an urlar agus bhris 'amhach. An uair a chunnaic mi so ghabh mi eagal; tlioisich mi air caoineadh agus ruith mi a dh' iarraidh m' athar, ag innseadh dha gu'n deach- aidh IVIavumat as an amhaich. "Far dhomh m'ord agus mo ghilb," arsa m' athair, agus m'an deachaidh a' ghrian fodha an oidhche sin bha ceann ur air Marumat.

Uair eile rinn e coig diathan agus dh'iarr e orm dol agus an reic ann an sraidean a' bhaile, agus feuch, ars' esan, nach goidear ort iad. Chuir mi na diathan air druim asail agus ghabh mi romham Aig taobh na h-aimhne a bha ruith troinih 'n bhaile thachair ceannaichean orm a bha marcachd air camhail do'n Eiphit, ach mar bha an tubaist 's an dan, leig fear de na camhail gaoth as, anns an dol seachad, agus ghabh m' asail-sa eagal is theich i. "iVtarbhaisg air do chamhal grannda," arsa mise ri fear de na ceannaichean, "tha mo chron-sa deanta a nis agus cha ghabh e leasachadh." Cha robh ach dithis de na diathan a bha air an asail slan, thuit tri dhiubh bharr a droma is chaidh iad 'n an criomagan. "Car son," arsa na ceannaichean, "nach d' innis thu dhuinn gu robh diathan agad air druim na h-asail ; dh' fhaodamaid an ceannach m'an do ghabh i eagal, ach so an rud a ni sinn, bheir sinn dhuit pris nan coig air an dithis a tha sl^n." Is ann mar so a bha, chuir mi an t-airgiod ann am phbca, agus thilg mi na diathan briste anns an amhainn, ged a bha fiamh orm am bJithadh.

Air mo thurus dhachaidh bha mi a' smuaineach- adh ann am inntinn air na thachair, agus gnn fhios agam ciod a bu chiall da. " Nach iongantach," thuirt mi rium fein, " a' cheaird a tha aig m'athair. An kite esan a bhi ag aoradh do na diathan a tha e fe'in a' deanamh, nach ann a bu choir dhaibhsan aoradh a dheanamh dhasani Tha rud-eigin cearr, ged nach 'eil mise a' tuigsinn a' ghnothuich. IMa tha na diathan cho cumhachdach 's a tha daoine an diiil, c'ar son nach rachadh aca air cumail air an asail an uair a theich i?"

An uair a rainig mi tigh m' athar agus a thug mi dha an t-airgiod a fhuair mi o na ceannaichean chuir e a lamh air mo cheann agus thubhairt e, "Beannachd nan coig diathan gu robh maille riut. a mhic ; cha robh saothair mo lamh diomhain." "Innsibh dhomh, athair," arsa mise, "ciod am feum a tha ann am beannachd nan diathan dhomhsa; mur teid aca air an cuirp iein a chumail o dho- chann, ciamar a chuidicheas iad le daoine." Cha do chord so idir ri m'athair, agus thuirt e rium nach bu choir dhomh a bhi labhairt gu suarach mu na diathan. Dh'iarr e orm stad de m' sheanachas agus an t-suipeir a dheanamh deas.

An uair a bha mi ag iarraidh bhioran a bheir- eadh beo an teine thachair air mo Ikimh, ann an ciiil nan sliseag, dia beag boidheach agus an t-ainm Barasat air a ghearradh air clar aodainn. Guri

ghuth a radh ri m'athair, chuir mi Barasat 'na shuidhe mu choinneamh an teine agus thuirt mi ris, "Thoir thusa, a laochain, an aire do'n choire gus an tig mise as an tobar, agus ma bhios an teine a' dol as, seid e." Ach an uair a thainig mi air m'ais bha Barisat air tuiteam anns an teine agus a chasan air an losgadh gu ruig na sleisdean. An sin leig mi a cheann "s a cholunn le chasan agus cha b' fhada gus an do ghoil an coire.

Shuidh mi fein is m'athair aig ar suipeir, ach m'an do bhlais e am biadh thug e buidheachas do'n dia mhor, Marumat. "Cha b'ann dhasan idir a bu choir dhuibh buidheachas a thabhairt," arsa mise, " ach do Bharisat, oir chuir Barisat e-fein anns an teine a bhruich ar bidh." "Agus c'kite am bheil e nis," arsa m'athair. "A chuid dheth nach deachaidh troimh 'n luidhear, tha e 'na luaith," fhreagair mise. "Is mbr neart Bharisait," arsa m'athair, "bhruich e ar suipeir an nochd, agus am maireach ni mi Barisat eile.''

Chuir so iongantas nach bu bheag orm. Mhe- omhraich mi fad iomadh latha air na nithean a bha mi faicinn 's a cluinntinn ann an tigh m' athar, gus mu dheireadh an do threig mo chail agus mo chadal mi, agus nach robh diog a' tighinn as mo bhilean ach an aon fhacal so,

Is amaideach an obair a bhi deanamh dliiaihan Is amaideach an obair a bhi deanamh aJiiathan.

Dh'fhebraich m'athair dhiom ciod a bha mi ciallachadh. " Tha so, athair ; nach h-airidh na diathan a dhealbh sibh le ord is gilb is sgathair air urram no aoradh a thoirt dhaibh. Tha an teine na's laidire na iad, oir loisgidh e iad 'nan smur. Gidheadh cha'n abair mi gur dia an teine; tha an t-uisge na's laidire na 'n teine, oir muchaidh e e. Cha mho a their mi gur dia an t-uisge, oir sluigidh an talamh suas e. Agus ged is mbr an e'ifeachd a tha anns an talamh, tha e an eisiomail na greine a tha toirt soluis is blaiths dha. Gidheadh cha'n abair mi gur dia a' ghrian oir bheir dorchadas na h-oidhche buaidh oirre. Feumaidh, ma ta, gu bheil aon dia mor agus cumhachdach os cionn nan nithean sin uile; a rinn a' ghrian agus na reultan, an solus agus an dorchadas; a thog suas an talamh OS cionn nan uisgeachan agus a chuir anail na beatha anns gach creutair beo. Ma tha an dia sin ann, athair, iarramaid air e-fe'in a nochdadh dhuinn oir tha m' anam ann an iom-chomhairle agus mo chridhe tinn le ionndrainn."

Mu'n gann a bha am facal a mach as mo bheul chuala mi guth o na speuran gorma, mar thoirm mhoran uisgeachan, ag rkdh, " Abrahaim, a mhic, is mise an Dia a tha thusa ag iarraidh agus cha'n 'eil dia eile ann cosmhuil rium; is mi Tighearna neinih agus na talmhainn, a rinn an saoghal agus na h-uile nithean a tha ann, agus a tha a' toirt do- na h-uile beatha agus anail. Bi thusa a' falbh as do dhitthaich, agus o thigh t-athar Terah, agus o d' dhislean, do'n diithaich a nochdas mise dhuit. Agus ni mi thu ad chinneach mbr agus beannaich- idh mi thu; agus beannaichidh mi iadsan a bnean- naicheas thu, agus iadsan a mhallaicheas thu- mallaichidh mi. Dean cabhag agus fag tigh t-athar anns am bheil iodholan a tha grkineil am shealladh, air eagal gu'm bi thu air do sgrios maille ris na- h-aingidh."

Cha robh an corr sgriobhta air an rola.

Air. 8.

1914.

TABHARTAS-GAOIL.

An sin ghabh Muire 'punnd a dh' ola spic- naird, ro luachnihor, agus dh' ung i casan losa, agus thiormaich i a chasan le a fait : agus lionadh an Ugh le fdile na h-ola. EoiN, XII, 3.

An uair a thainig losa gu Betani, agus e ail' a cheum gu lerusalem a' clol a dh' ionn- suidh na caisge, noclid sluagli a' bliaile bhig sin, an da cliuid, urram is caoimhneas dha. "A nis blia na li-ard-shagartan agus na Pliairisich air toirt aitlme, na'm biodh fliios aig neach air bith c' aite an robh e, gu'jn innseadh e e, a olium guin glaoadb iad e." Eoin, XI, 57. Ma chuala muiuntir Bhetani gu robli airg'iod-fala air a cliur air a cheann clia do bhratli iad e. Ghabh iad ris gu furanach oir bha cuimhne aoa air an obair mhior- bhuileach a rinn e 'nam measg, an uair a thug e Lasarus air ais o'n uaigh. Cha bu mliaitli leo lamh a chur 'na blieatha, oir a thiiilleadh air gu robli meas is gaol aig moran dhiubli air, cliuir a chumhaclid fiamh air na h-uile.

Einn Simon an lobhar cuirm dha an oidh- elie a bha: e anns a' bhaile. Ged nach 'eil na soisgeulaichean ag innseadh sin dhuinn, faod- aidh e bhith gu'm b'e Simon fear de na creuchdaich air an do rinn e trocair uair- eigin roimhe so. Ma bha sin mar sin, bha e f reagarrach do Shimon a blieatliia a dheanamh agus buidheachas a tlioirt dha an uair a thainig e do'n bhaile. B'e Lasarus fear de na h-aoighean, agus bha Marta, mar a b' abhaist, a' frithealadli. Bha Muire ann cuid- eachd, ach ged nach robh i 'na h-aon dhiubhsan. a shuidh aig a' bhiadh maille ids (cha 'n fhaodadh boirionnach sin a dhean- amli), agus ged nach robh i a' frithealadh comhla ri Marta, is e ise a dh' amais air clach-mhullaich a chur air an tabhartas-gaoil a thugadh do'n t-Slanuighear aa oidliche ud, "Gu deimhin tha mi ag radh ruibh, C'aite air bith am bi an soisgeul so air a shearmon- achadli air feadh an t-saoghail uile, aithris- ear mar an ceudna an ni a rinn a' bhean. so, mar chuimhneaohan oirre." Mata,xxvi, 13. Gun chead iarraidh chaidh i far an robh losa

'na shuidlie aig a' bhord, agus dhoirt i an 61a spicnaird air a cliasan, agus thiormaich i a chasan le a fait. Chuir an rud a rinn i iongantas air a' chuideachd; ach bu choma le Muire ciod a theireadh no .shaoileadh iad, oir cliuir i roimhpe gu noehdadh i a gradli 's a h-urram do'n t-Slanuighear chaomlli a leig-his a cridlie agus a dh' aisig air ais dhi a h-anaan an la tha a sheas i 'na latliair 'na h-aith- reachan truagh.

Bha na deisciobuil diombach. Tha an t-abstol Eoin a' cur na coire air ludas, agus a' cur as a letli nachi e idir gaol nam bochd ach gaol an airgid a thug air achmhasan a thoirt do Mhuire air son a h-ana-caitheimh. "Thubhairt e so cha 'n anil a oliionn gu robh suim aige do na bochdan; ach a cliionn gu'm bu ghadaiche e, agus gu robh an sporan aige, agus gu'n d' thug e leis na nithean a chuir- 1 eadh ann." Eoin,xu,6. Ach tha na soisg- eulaichean eile ag radh gu robh each diomb- ach clio mliaith ri ludas. Theagamh gu robh na deisciobuil uile a dh'aon inntinn a thaobh ana-caitheamh Muire, ach gur e ludas a mhain a labhair na bha stigh aige. Drocli ludas ; a' faotainn coire do'n bhoirionnach chaomhail a dh' ung na casan naomha 1& gaol a bu luachmhoire na ola, agus e fein air bheul a dhol ann an co-bheinn ris na h-ard-shagartan gus tairngean a chur annta. "Car son nach do reiceadh an ola so air tri clieud peighinn, agus nach d' thugadh dO' na bochdan i." Cha robh am facal so as an ratliad ann an aon seadh, agus cha d' thubh- airt losa ri ludas gu'm b' olc a labhair e. Na'n do chuir Muire 'na chead e, na'n d' fheoraich i dlieth eo dhiubh a b' fhearr leis an ola a bhi air a reic gus cobhair a diean- amh air na bochdan no i bhi air a dortadh air a chasan fein, faodaidh sinn a bhi cinn - teacli gur h-e theireadli e, Reic an ola agus tlioir an t-airgiod do na boclidan. Cha d'iarr esan a ghloir fein riamh, cha b' ann a chum gu'n deantadh frithealadh dha a thainig e do 'n t-saoghal ach a chum frithealadh a dheanamh do dhaoine eile. B'e sin a bhiadli 's a dheocli, agus ghiulain e mach 'na bheatha am facal a labhair e aon uair, "Tha e na's beannaichte tabhairt na gabliail."

30

<jrmomh,xx,S5. Ach cha do clmir Muire an rud 'na chead, agus a nis, an uair a tlioisieh' each air coire fhaotainn dlii air sou a h-ana- caitheimli, giiabliJ e a taobh agus cha leig- eadh e leo a diteadh. Bu leir dha a cridhe agus bha fhios aige gur e meud a graidh dha fein a thug oirre a dheanamli. B' urr- ainn Muire na briathran so a ghabhail air a bilean mar chainnt a cridhe fein, Ged a bu learn air fhad an saogh'l, Bu thiodhlac e gu tur ro chrion ; Bu neo-ni truagh mar dhiol d'a ghaol, Mo bheatha, m'anam, is gach sion. "Tha na boehdan agaibh a gluiath maille xuibh, ach cha 'n 'eil mise agaibh a g'hnath." Mar gu'n abradh e, Ma tha thusa, ludais, baigheil ris na boehdan gheibh thu cothrom gu leor 'na dheidh so caoimlmeas a noehdadh dhaibh, ach cha 'n fhada tuilleadh a bhios an cothrom. agaibh 'ur gradli a noehdadh dhomh- -sa, oir tha m'uair air teachd. Mar sin cha leigeadh, e leis buille a chur air Muire, oir bha a gradh agus a dilseachd 'na aoibhneas d'a anam anns an t-saoghal fhuar anns an do rinn e a chomhnuidli, agus anns an dor- chadas a bha nis ag iathadh iiime. Tha sinn gie chinnteach nach bu chall do na boehdan an rud a rinn Muire, oir tha fiosrachadh ar beatha a' teagasg dhuinn nach e idir na daoine a bheir an tabhartasan do Dhia agus d'a sheirbhis a chumas air ais an cuibluionn •0 na boehdan. Is e leithidean Muire a bha riamh baigheil is caoimlmeil ri truaghain an t-saoghail so, oir far am bheil gradh do Chriosd an sin bidh suim do na boehdan mar an ceudna. A dli' aiudeoin briathran atmhor ludais cha robh diol-deirce eadar lerusalem agus Betani aig naeli robh fhios gle mhaith gu'm faigheadh iad iochd is cuideachadh o Mhuire nach faigheadh ia'd o ludas, agus gm- h-ann thuiee a b' fhearr dhaibh dol le an gearan. Agus is ann mar a bha a tha fhathast. Cha ehreaeh an diadhaidheachd an ■deirc.

Cia mar a b' urrainn losa Muire a chron- aehadh, agujs e fein suidhichte a' clieart rud a rinn ise a dheanamh? Nach do bhris esan a chorp a bha na bu luaehmhoire na boosa alabastair, agus nach do dhoirit e fhuil a blia na bu phriseile na ola spicnaird, a chionn gu lobli a chridhe a' cur thairis le gradh. " Leigibh leatha," thubliiairt e, "dh' ung i roimli laimli mo chorp-sa chum adhlacaidh." Theagamh nach d' thainig e an cridhe Muire g-u robh i a' deanamh na seirbhis dheirean- naieh sin dha, theagamh nach robh a bhas idir fa chomhair a h-inntinn aig an am; ach bha e fad na li-uine fa chomhair inntinn

losa fein agus chunnaic e ann an tabhartas M^iire samhladh air an tabhartas a bha e do'l a tliabhairt air Calbhar'i. Is e so a bha 'na inntinn an uair a thubhairt e, "C'aite air bi am bi an soisgeul air a shearmonachadh air feadli an t-saoghail uile, aithri'sear mar an ceudna an ni a rinn a' bhean so." Mar gu'n abradh e, gu robh spiorad an t-soisgeil air a shamhiaehadh cho cothromach anns an obair-ghaoil a rinn i 's gu 'n uisnicheadli searmonaichean an gniomh ud gu brath a chum solus a chur air iobairt Chalbhari agus air obair na slainte. An rud a thubhairt Criosd thaehair e. Ged a bha na deiseiobuil diombaeh an toiseach chunnaic iad an iiine ghoirid gu robh iad cearr, agus mheas iad ^■u'm b' fhiach gniomh Muire iomradh a dheanamh air ann an leabhraichean an t- soisgeil. Agus gach uair a leughar no labh- rar uime tlaa fhaile cubhraidh a' cumail beo spiorad na diadhaidheachd anns an t-saoghal, agus a' togail inntinnean dhaoine gu gradh as motha na gradh Muire, eadhon gradh an t-Slanuigheir nach do mheas gu'm b'ana- caitheamli e a chorp naomli a bhriseadh agus fhuil luaehmlior a dhortadh an eiric a bhraithrean.

Is e gradh do Chriosd fior ehomharradh na diadhaidheachd. Cha robh Muire iomlan no gun iomadh faillinn, ach chuir a gradh falaeh orra uile. Tha e soilleir gu'n do chord an rud a rinn i ri Criosd, agus ged a bha e iann an aon seadh gun fheum, bu leir dhasan an gradh a bha 'na cridliie, agus a reir a graidh, thug e breith oirre. Dh' aidieh e i am fianuis chaich mar neach a rinn obair mhaith, agus mar neach anns an robh fior spiorad an t-soisgeil. Is e fan gradh so toiseach, is meadhon, is deireadli na diadh- aidheachd. Tlia e na's fhearr na teangaidh- ean, na's fhearr na faidheadaireachd, na 's fhearr na gach uile eolas. Chaidh ludas d'a aite fein a chionn naeli do ghradliaieh e an Tighearna losa ann an treibhdliireas. Agus tha Muire air a h-aireamli am measg comunn nan naomh, a chionn gu'n d' thug i dha gradh a h-anama uile. An uair a thig gradh Chriosd a steaeh do chridhe duine fuadaichidh e air falbh gach olc; cuiridh e macli na h-aoighean mi-naomhfe a tha truail- leadh an teampuill. Tha e mar abhainn a ghiulaineas 'air falbh le a h-uisgeachan gach salacliar a tha roimhpe, a' deanamh ionad a siubhail cubhraidh is glan. Biodh, ma ta, gradh Chriosd anns a' chridhe agus cha';n eagal nach bi ar beatha ceart. Thig an corr 'na am fein, foehann, is dias, is Ian bliiadh anns an dels.

31

Aig uair am bais cha blii aitlireachas air na naoimli gu'n do ghradliaich iad Criasd ro mhor, no gu 'a d' fliuiliiig iad ro ndior air a sgatli ; bidli aitlireachas orra nach d' thug iad dha gradh a bu mhotlia agus nach d' fhuiling iad an corr. Oir is airidh esan air an tabhartas as luachmlioire as urrainn sinn a thoirt dha. Tha sinn 'na eisimeil cho mor 's nach paigheadlr e ar fiachan ged a dhoirt- eamaid ar maoin uile aig a chasan. "Tha Dia a' moladh a ghraidh fein duinue, do bhrigh, an uair a bha sinn fatliast 'n ar peaeaich, gu'n do bhasaicli Criosd air ar son." Rom.,v,S. Ciod a dh' iocas sinn dha air son a mhaitheis ?

ANNS A' CHOILLE BHEITHE.

Bha e 'na fhuil 's 'na fhallus, agus dh' fhaodadh tu aithneachadh leis a' chabhaig a bha air gu robh rud aige r'a dlieanamh, .agus nach biodh cuisean ceart mur biodh e Air cheann na cuideachd. Oir bha ^r a' bhaile cruinn, 'nan suidhe air garadli phloc, a dheanamh an t-suimeachaidh, a dh' fliasdadh a' bhuachaille, agus a chonnsacliadh mu'n fhang 's mu'n chachaleith. Ach mar a bha an tubaist 's an dan, an uair a bha e sios .an utraid, cuirear a chas ami an toll agus brisear i.

Thugadh dhachaidh air comlila e, agus b' anil se seachduinnean 'na dheidh sin a cliunnaic e am blar. Ach ged a bha e gun chomas nan cas cha robh e gun chomas bruidhne, agus a Luan 'sa Dhomliuacli cha robh sgur a' dol air ach a' gearan cor truagh na croite agus cor truagh a' bhaile, is esan air a leabadh. Latha de na laithean, agus an duan sin 'na bheul, thainig Urra nach buineadli do'n t-saoghal so 'ga fhaicinn.

"Cia mar a tha thu 'ga t' fhaotainn fhein an diugh," ars' an t-Urra, is fiamh gaire air .aodann.

"Is coma cia mar a tha mise," ars' an duine; "tha mo chas briste."

"Tha fhios agam gu bheil," ars' an t-Urra, "oir chunnaic mi thu a' tuiteam." "Am bheil thu goirt?"

"Cha 'n e mo ghoirteas as miosa idir, ach nach fliaigh mi so fliagail agus gun duine eile ann a sheasas m' aite no chuireas dealbh air fang is eaclialeith is buachaille."

"Ud! ud!" ars' an t-Urra, "mur 'eil cearr ort ach sin na cuireadh e dragh ort; gheibh- ■ear buachaille is togar fang ged a tha do ■chas-sa briste."

Cha do chord so ris idir, oir bhuail amli- arus e nach robh an t-Urra cho soluimte iio cho faireachdail 's a bu choir do chreutair nach buineadli do'n t-saoghal so a bhith.

"An e," ars' esan, "gu'n dean am baile feum as m' eugmhais?" "An e sin a tha thu a' ciallaehadh ?"

"Eiideigin coltach ris," ars' an t-Urra; "a dh' innseadh na f irinn is e mo lamh fein la rinn an toll anns an deachaidh do chas. Bha mi air son t' fhaotainn as an ratliad car greis."

" M' fhaotainn as an ratliad ! " ar.s' esan agus e ag eirigh air uilinn. " m' fhaotainn as — ," ach chaill e anail agus cha tigeadh diog tuilleadh.

"Seadh," ars' an t-Urra, "bha mi an dull gu rachadh obair an t-saoghail air adhart na b' fhearr as t' eugmhais."

Chuir so am bainidh air gu buileach agus ghlaodh 6 air bean-an-tighe i chur an urra air taobh eile na comhla. Ach cha d' fhan a t-Urra r'a ahead fhaotainn o bhean-an-tighe air an doigh so. Dh' eirich! e is rinn e lair an dorus, ach eadar an da-bhi thionndaidh e air a sliail agus thuirt o rithe ann an guth beag, "Ma leigeas a chabhag fhein leis cadal na biodh cabhag ort-sa a dhusgadh.''

Sin agad, a leughadair, mar a thachair an uair a chaidli an t-Urra a shealltainn an fliir a bha a chas briste; ach cha 'n urrainn mise innseadh dhuit an do ghabli no nach do ghabh an duine an leasan a fhuair e. Ach mur do ghabh esan e, gabhamaid fein e. Theagamh gu'm faodadh an t-Urra an fhirinn a thoirt dha ann an doigh a bu mhine, ach mill no garbh, cha do labhair e ach an fhirinn. Cha 'n 'eil e maith do dliuine sara bith a bhi an diiil nach teid an saoghal air adhart as eugmhais-san, agus mar is luaitlie a chuireas e am beachd faoin sin as 'inntinn, is ann as fhearr dha fhein agus do dhaoine eile. Cha 'n 'eil duine nach lionar 'aite ; ged a bhriseadh e amliach cho mhaith ri chois togar am fang agus cairear a' chachaleith.

Mar sin tha mi 'n duil gur glic do dhuine an saoghal a ghabhail gu reidh, gun a bhi ghnath fo ro-churam mu mlioran nithean. Tha seorsa dhaoine aim nach h -urrainn so a dheanamh. Cha 'n 'eil iad sona mur 'eil an corrag anns gach obair anus am faigh iad a cur, mur 'eil iad 'nam fiiil 's 'nam fallus o mhocli gu dubli a' ceartachadh chiiisean a tha iad cinnteach a bhiodh cearr mm- cidr- eadli iadsan lamh aiinta. Tha iad a' cur mar fhiachaibh orra fein gur h -iadsan an sgioba a tha seoladh na luinge, agus nach 'eil ann

an daoine eile aeh slaodairean lunndaeli a tjhja gabhail an aiseig leo gun am faradli a pliaigheadli. Acli gle bliitlieanta tlia e tach- airt nach fheairrd an saoglial dad na tha na daoine driopail sin a' deanamh, agus gu robh e cho mhaitli dliaibh a bhi 'nan cadal.

Tha sinn ullamh gu blii saoilsinn gu bheil e cliuiteaoh do dhuine a blii trang, co dhiu a tha feum anns an obair a tlia e deanamh no nach 'eil. Agus ullamh gu bhi saoilsinn gu bheil boinne de'n leisg anns an fheadhainn a ghabhas an saoglial gu reidh. Cha bu mhaith leam-sa toiseachadh air an leisg a mholadh, ach tha leisg is leisg ann. Tha eadai'-dhealachadh mor eadar an duinedhi- omhain nach saothraich air son a loin, no nach giiilain a chuid fein a dh' uallach an latha, agus an duine eile leis am maith e fein a chumail saor o upraid gvin fheum air ghaol an car a bhuineas dha. a dlieanamh gu ceart. Cha 'n 'eil ann am moran de na tha cuid de dhaoine a' deanamh ach otliail is uinieh mu threalaich gun fhiu. Tha iad a' toirt orra fein a chreidsinn gu bheil iad trang agus gu bheil iad ag obair, ged nach 'eil 'nan driop aeh cosg uine. Ma tha so 'na chomlifhurtaciid dhaibh (agus is cinnteach nach leanadh iad air an goraiche mur bith- eadli), faodar a' chomlifhurtachd sin fhagail aca, ach saoilidh mi nach 'eil coir sam bitli a«a a bhi cur leisge as leth dliaoine eile anns nach 'eil cron as miosa na gur toigh led an saoglial a ghabhail gu reidh, an car fein a dlieanamh gu samliach agus air an athais, agus cothrom fhaotainn air sith is saorsa a mhealtainn.

Cha 'n'eil teagamh agam nach 'eil an seor- sa dhaoine so air a bheil mi a' bruidliinii ag 61 toilinntinn a iomadli tobar re an cuairt anns an t-saoghal, ach tha iad a' faotainn an solais, co dhiu ann an tomlias, air cosd chaich, oir cha leig iad tamh no fois le daoine eile agus bha cho mliaith dhuit a bhi 'n ad shuidhe air nead speacli 's a bhi 'nan cuideachd. Gun naite gun athacUi gabhaidh iad air laimh thu, agus cuiridli iad tliu air eheann do dhleasdanais mar gu'm biodh paisde no amadan. Thaehair fear dliiubh ormi 0 cliionn ghoirid air bata ann an Caol Muile. Cha 'n fhaca mise an duine riamh roimhe, ach leis cho beag sooair 's a bha 'ua shiiil agus 'na bhodhig, dh' aithnich mi gu'm b' ann de'n t-seorsa e, is theich mi. M' an do rainig sihn cul Chearara bha e sliuas ri g'ualainn an sgi obair, agus a theang- adli ag obair mar gu'm biodh muileann- sabhaiclh, a' toirt dlia comharran na side is eolas na mara. Air an ath-shiabadh d'a lion

fhuair e greim air drobliair a mliuinntir Mliuile, agus m' an do rainig sinn Glas Eil- eannan an t-Sailein chuir e suas esan ri reic is ceannach. Gu fortanach cliaidh e mach ann an Tobar-mhoire, ach m' an d' fhalbh e leag; e a sliuil ormsa a ris, agus mi air mo eheann a thogail. Cha robh aige aeh beagan mhionaidean uile gu leir ri seanachas a dlieanamh rium, ach mur lion mise an eaglais a nis cha 'n ann aige-san a tha choire. An gliocas a bha ann an ceann an duine ud! An sealladh mu dheireadh a chunnaie mi air bha e 'na ruith suas am baile mar gu 'im biodh muinntir Thobar-mlioire a' feitheanih gun am braiceas a ghabhail gus an abradh esan, "Siudibh." Sid gu cinnteach fear de na daoine nach dean an saoghal as an eug- mliais, aeh cha bu mhaith learn a bhi 'na chota ma leagas an t-Urra a shuil air. Bris- idh e a chas.

Tha mi 'ga sgriobliadh so, 'nam shuidhe air stoc craoibhe anns a' choille bheithe. Tha an latha cho blath grianach 's nach h-iarradh cridhe duine (co dhiu duine d'an aithne an saoghal a ghabhail gu reidh) toileachadh as motha na suidhe ris a' ghrein, gun dad r'a dlieanamh. Cho fad 's is aithne dhonili cha 'n 'eil mi a' dearmad dieasdanas air bitli a bu choir dhomh a dlieanamh an diugh, agus cha 'n 'eil iarraidh agam air mo lamh no mo theanga a chur ann an gnothuichean nach buin dhomh. Dh' fhaodainn sgriobhadh gu Comhairle an righ a thoirt dliaibh mo bheachdan mu chiiisean na rioghachd ; dh' fhaodainn dol tliairis air an abhainn far am bheil mo choimliearsnach a' tanachadh ua tuir- neip a dh'innseadh dha cia mar is coir sin a dlieanamh, air neo dol a dh' 61 tea ann am Baile -chloichridh ; dh' fhaodainn sin adhean- amh agus fichead rud eile a chiunadh trang mi fad an latha. Ach cha bhiodli ann an sin ach driop is upraid gun tairbhe, agus theagamh gu'n gabhadh an t-Uriu a clio- throiii orm, as'us S'u'm briseadh e mo chas. Mar sin is fearr leam an saoghal a ghabhail gu reidh, agus suidhe air an stoc craoibhe so- ann an samhcliair na coille bheithe, a' meo- mhrachadh 'nam inntinn air na nithean a chuir mi sios air an duilleig so. Miu- 'eil a chas briste tha ,mi gle chinnteach gu bheil am fear a thaehair orm air bata Cliaol Muile an trath-sa 'na fhuil 's 'na fhallus an aite- eigin, a' cur an t-saoghail air adliart, agus a' CUT dhaoine eile 'nan cabhaig. Gu ma maitli] a theid dha, ach cha 'n iomlaidinn mo chrannchur ris. Thuirt neach a bu glilice na e.san, "Thigibh air leth do aite fasail, agus- gabhaidh fois car tamuill."

Air. 9.

1914.

LUACHMHORACHD CHRIOSD.

Dhuibhse uinie sin a chreideas ami tha cm luachmhorachd. 1 Peadar, ii., 7.

Luachnihorachd Chriosd;, is e sin euspair air am miann leis na naoimli agus na h-aing'lean beaehdachadli. Tha Criosd luachmhor do'n t-saoghal agus luachmhor do Dhia, oir: thubhairt an t-Athair e-fein uime, " M' aon- taghta, anns am blieil tlachd aig m' anam," agus a ris, " Is e so mo mhac gradhach anns. am bheil mo mhor thlachd."

Ged a rannsaicheadh daoiue ueamli agus talamh cha 'n fhaigh iad neach eile a ghabh- as a choimeas ri Criosd. "Co tha agam a^ms na neamhan ach thusa? Agus a bharr ort cha 'n 'eil neach air thalamh anns am bheil mo thlachd.'" Tha beatha luachmhor, tb^ saorsa luachmhor, tha slainte luachmhor, tha sith luachmlior, tha biadh is aodach luach- mhor, tha or is airgiod luachmhor, ach cha ni sam bith iad anu an coimeas ri Criosd. "ISTa nithean a Iblia 'nam biiannaclid dhomh," ars' an t-abstol Pol, "iad sin mheas mi 'n an call air sgath Chriosd; seadli gu deimhin, agus tha mi a' meas nan uile nithe 'n an call air sgath oirdlieirceis eolais losa Criosd mo Thighearna." Is e a mliain an ti as ro- fhearr as urrainn na beannachdan as ro- fheaiT a lihuileachadh. Dealaichte o Chriosd cha 'n 'eil ann am mac an duiue ach truagliau boclid, ach ann an Criosd is leis na li-uile nithe; ma's e an saoghal, no beatlia, nobas,Tio nithean a tha lathair, no nithean a tha ri teachd, is leis iad uile. Ma tha coir aige ann an Criosd tha coir aige air na h-uile nithe; is e an creideacli an t-aon duine sona, an t-aon duine beannaichte, an t-aon duine saoibhir. O, ciod an oighreachd ghlormhor a dh' ionnsuidh am blieil esan air a bhreitli, a tha air a bhreitli a ris! Is leis na h-uile nithe a tha aig Criosd, a ghliocas chum a theagasg, a chumliachd chum a dhion, a gliradh chum a shaoradh, agus a ghloir chum a chrunadh. Tha Crio.sd uile gu leir luachmhor do 'n chreideach oir is ann o Chriosd a tha uile cliomhfhurtachd agus a dhochas a' teachd. Tha an Tighearn losa da rireadli luachmlior, agus maiseach, agus mills, dhaibhsani a clireid ann agus a bhlais a mliaitheas.

Is e Criosd an tiodhlac as luaclimlioire as urrainn Dia a thoirt seachad, no as urrainn sinna fhaotainn. An uair a thug Dia dhuinn

a mhac thug e dliuinn an t-aon ni feumail a tha toirt d' ar n -ionnsuidh nan uile nithean. Thug Dia ioniadh tiodhlac eile do'n t-saoghal a bharrachd air a mliac gradliach, aoli mar a tha ghrian na 's glormhoire na na reultan, mar sin tha an tiodhlac so a' toirt barrachd orra uile. 0, ciod an send oirdheirc Criosd! Is esan a ni beannaichte sinn aim am 'beatha, sona ann am has, agus ghlormhor an deidh bais. ladsan aig am bheil am maitli so cha bhi niaith sam bitli a dhith orra. "Bithidh easbhuidh air na leomhain oga, agus bithidh acras orra; ach orra-san a dh' iarras leho- bhah cha bhi maith air bith a dhith."

Cha 'n 'eil ni sam bith ann an Criosd ach ni a tha luachmlior; tha e so-gliradhach agus ion-mhiannaichte: is lanaclid agus is mill- seachd e, morachd agus maitlieas,. solus, beatha, agus sonas. Anus na h-uile nithean is esan aoibhneas beatha a' chreidich, agus beatha aoibhneis a' chreidich.

Tha ainni Chriosd luachmhor, agus tha fhuil luachmlior. Is maith a glioirear fhuil luachmhor, oir is fhiacli braon d'a fhuil-san cuan d' ar fuil-ne. Tha eifeachd clio mor innte agus gu'n glan i air falbli peacaidh- ean an t-saoghail uile. Eadlion na luideagaii salach, gealaiohear iad ann am full an Uain. Is e full Chriosd fuil a' ghlanaidh; tlia i a' labhairt nithean as fearr na fuil Abeil, agus- iadsan air an crathar i, ged robh am peac- aidliean mar an sgarlaid, bithidh iad geal mar an sneachd; ged robh iad dearg mar chorcur, bithidh iad mar olainn.

O Uain mo ghraidh, t' fhuil phriseil,

bhlath, Cha chain gu bratli a brigh, Gus am bi mhuinntir sliaort' air fad, Blio 'm peacadh glan d'a trid.

Tha geallaidhean Chriosd luachmhor, mar tha an t-abstol Peadar ag radii, " tre an do dheonaicheadh dhuinn a gheallaidhean luach- mhor agus ro mhor.", Tha iad mor a tliaobh am farsuingeachd agus luachmlior a thaobli an oirdlieirceis. Tha a thiodhlacan agus a glirasan luachmlior, na's luaclimlioire na seudan, agus cha 'n 'eil gacli ni as urrainn tliu mhiannachadh r'an coimeas riutlia.

Cha 'n e mhain gu bheil Criosd fein luach- mhor ach tha a' mhuinntiir a tlia air an dean- amli 'n am buill ann luachmlior mar an ceudna. Tha an creideacli gu dearbh mar fhitheacli ann an sealladh an t-saoghail ach tha e mar chalaman ann an sealladh Chriosd ;

34

is aolaeh agus salachar na naoimh a reir beaehd an t-saoghail; ach ann an sealladh Dhe tha iad 'nan seudan luachmhor. Tha tlaoino gun ghras ag amharc air sluagh Dhe niai- dhream, a chuireadli air chul, ach bheir Uia rioghachdan 'n an eiric ; faodaidh na li-aingidh magadh is tarcuis a dheanamh air na naoimh, ach tha iad cho luachmhor ann an sealladh Dho 's gu hheil iad uile isgriobhta air dearnaibh a lamh. Tha masladh Chriosd luachmhor agus urramach do na creidich. Mheas Maois e 'na shaoibhreas na's mo na ionmhasan na h-Eiphit. Tha crann-ceusaidh Chriosd na's millse na cruu an t-saoghail. Is beag a tha creidsinn na firinn so, gu bheil amhgharan maith agus kiachmhor, ach is firinn e air a shon sin. Is eigin dlia sin a blii maith a tha teachd o'n aon Ti mliaith; a nis tha arnhghai-au a' teachd o Dliia. "Bha mi balbh," arsa Daibhidh, "clia d' fliosgail mi mo bheul a chionn gur tusa a rinn e." Is eigin dha sin a bhi maith a bha air fhulang leis an Ti a bha uile gu leir maith agus iomlan; a nis bha amhgharan air am fulang le Criosd. "Bha e 'na dhuine dhoilgheasan agus eolach air bron." Is eigin dha sin a bhi maith a dheasaicheas agus a dh' ullaicheas sinn air son oighreachd ghlormhor; a nis tha amhghar a' deanamli so. 'M' an robh mi ann an amhghar," tha Daibhidh ag radh, "chaidh mi air seacharan, ach a nis tha mi a' coimh- ead t'fhacail." Tha Pol ag radh mar an ceudna, "Tha ar n-amhgliar aotrom, a tha rg sealain, ag oibreaehadh dhuinn na's mo agus na's mo thar tomhais cudthrom siorr- uidh gloire." Tha amligharan maith ged nach 'eil iad taitneach; mar tha Pol ag radh, "Cha saoilear smachdachadh air bith, am feadh a tha e lathair, a bhi solasach, ach doilgheasach : gidheadh 'na dheidli sin bheir e mach toradh siochail na fireautachd dhaibh-san a bha air an cleachdadh leis." Tha am peacadh taitneach ach cha 'n 'eil e maith; tha na's motha de olc ann an aon bhoinne de thruaillidheachd na tha ann am fairge de amhghar. Tre amhghar tha Dia a' sgaradli a' pheaoaidh a tha e fuathachadh o'n anam a tlia e .giadhadiadh; leis an amh- ghar as mo tha Dia a' teagasg dhuinn a' ghliocais as mo. An uair a tha an creideach 'na laighe fo laimh an ti a tha 'ga chur fo amhghar, tha e 'na laighe anus a' chridhe sin a tha 'ga ghradhachadh ; tha e air a clieusadh leis an t-saoghal chvmi 's gu 'm bi e air a cheusadh do'n t-saoghal. Tha an fheoil 'na namhaid do fhulangas, a chionn gu bheil fulangas 'na namhaid do'n fheoil; faodaidh an fheoil duine a dheanamh 'na

chuirtear talmhaidh, ach cha dean i duine gu brath 'na fhianuis neamhaidh. Tha an creideach ag iarraidh a chrann-ceusaidh a ghiulan agus cha 'n ann a sheachnadh, agus an uair a tha daoine eile a' deanamh gloire as an ni sin is e an naire, cha 'n 'eil naire airsan as an ni sinj is e a ghloir. Tha e 'na onoir leis a bhi air eas-onorachadh air son Chriosd, oir tha fhios aige gu'm bi iadsan a tha air an geur-leanmhuinn an so air son a bhi caitheamh am beatha gu maith air an crunadh an deidh am bais. Deasaichidh Dia ar soithiehean le uisge an anahghair, m' an doirt e annta fion na gloire. Mar so chi sinn gu bheil masladh Chriosd luachmhor, oir tha e na's fhearr a bhi air ar gleidheadh ann an uisge saillte na lobhadh ann am mil.

Tha Criosd na's luachmlioire do'n chreid- oach na mile saoghal, a chionn gu bheil e a ghnath maille ris, 'na uile dheuohainnibh, 'na uile thrioblaidibh, agus 'na uile theann- tachdaibh. " 'Nan uile amlighar bha esan fo amhghar." "An uair a shiubhlas tu troimh na h-ui.sgeachan, bidh mise maille riut; agus troimh na h-aibhnichean, cha tig iad tharad; an uair a theid thu troimli an teine, cha dathar thu, agus cha loisg an lasair thu." Cha 'n fhag agus cha treig e am feasd e. Tha e ag itheadh 's ag 61 maille ris; tha e a' laighe sios agus ag eirigh suas maille ris. Goirear caraid dheth, agus da rireadh is esan ar caraid as fearr.

Tha losa Criosd 'na charaid dileas, 'na charaid truacanta, 'na charaid seasmhaoh, 'na charaid gradhach, 'na charaid siorruidh. Tha e 'g ar gradhachadh gu crich, agu.^ cha 'n 'eil crioch air a ghradh; an ti a thvig dJminn iomhaigh fein, tha e grauliachadh iomhaigh fein annainn. Nach 'eil Criosd mar sin luachmhor do'n chreideach ?

Tha Criosd luachndior do bhrigli gur h-esan solus nan creideach. Is ann 'na sholus-san a tha sinne a' faicinn soluis. "Mosgail, thusa a tha ann ad chadal, agus eirich o na mairbh, agus deali-aichidh Criosd ort." Is e Criosd mar an ceudna biadh nan creideach. "Oir is biadh da rireadh m' fheoil- sa, agus is deocli da rireadh m' fliuil." 0 ! ciod am biadh taghta a tha aea-san a tha beathachadh air Criosd. Ach iadsan aig nach 'eil Criosd gu beathachadh air, cha 'n 'eil aca ach aran a theid a dhith. Gach uile eolas mu Dliia, gach uile sholus soisgeil, gach uile eolas mu nithe spioradail, tha e uile againn o Chriosd. "As a lanachd-saa fhuair sinn uile, agus gras air son grais."

Chuala tu gu bheil Criosd luachmhor, luachmhor do Dhia, luachmhor do ainglean,

35

luachmlior do naoimli, ach a nis am blieil ■e luachmhor do t'anam-sa? O, gu'm biodh daoine a' buntainn gu tiriuneacli r' an anam fein! Tha moran a' labhairt mu ghras nach 'eil a' blasad de ghras; tha moran d' an aithne toil Chriosd nach 'eil a' deanamh a thoile; tha moran aig am bheil lamlian cho geal ri olainii, agus an cridheachan cho dubh ri ifrinn; tha moran a' saoilsinn gu bheil iad air an t-slighe gu neanili, agus iad air an t-slighe gu truaighe shiorruidh.. Ach cuimhnieheadh iad sin gu'm bi cota nan caorach air a thoirt bharr druim a' mha- daidh-allaidh. ' Cha 'n 'eil doigh air ruigh- ■eachd air slainte ach tre Chriosd a mhain, oir cha 'n 'eil ainm air bith eile fo neamh air a thoirt am measg dhaoine, tre am feum sinn a bhi ar tearnadh. Fosglaibh, ma ta, dorus 'ur eridhe dhasan, chum 's gu 'm fosgail esan dorus na slainte dhnibhse; fosg- laibh do Dhia na gloire, chum 's gun dean ■esan sibhse glormhor. "Feuch tha mi am sheasamh aig an dorus agus a' bualadh: ma dh' eisdeas neach air bith ri mo gliuth, agus gu'm fosgaip. e an dorus, thig mi steach d'a ionnsuidh, agus gabhaidh mi mo shuipeir maille ris, agus esan maille riumsa." Tha e bualadh le fhacal, le spiorad, le fhreasdal. Gu 'n tugadh Dia dhuinn uile a' chluas a ■dh' eisdeas. Gu'n tugadh e dhuinn fosgladh nan sul, chum 's gu 'm faic sinn maise agus oirdheirceas Chriosd a tha ro luachmhor.

U.D.

AM BATA CAOL CAN NACH.

A reir beul-aithris na h-Earadh ehaidh g'ille 6g a mhuinntir Leodliais a bhatliadh agus e a' gabhail an aisig a dhol a phosadh te a mhuinntir Scalpaidh. Bhris bathadh a leannain eridhe Anna C'liaimbeil, agus bhiodh i ri faicinn gach maduinu is f easgar an oir a' .chladaich, ag iarraidh a chuirp, agus an duan tiamhaidh so 'na beul,

" Ailein JDuinn, shmbhlainn leat." Lean i air siubhal a' chladaich fliad 's bu bheo i, 's cha b' fhada sin, oir ehaochail i leis a' bhristeadh -eridhe ann am beaganuine. B'e ainm Ailein am facal mu dheireadh a labhair i air thalamli, agus chuir i cumh- achan air a cairdean gu 'u caradh iad i ann an uaigh a leannain; b'e sin an cuau. Tha e coltach nach do gheall iad so dhi, ach, a reir beul-aithris na duthcha, fhuair Anna Chaim- beui a guidhe ann an doigh iong-antach. Tha an corr de 'n uaigheachd air a h-innseadh

anns a' " Mhlosachan Cheilteach," ann am Beurla, agus gheibhear i air a tionndadh gu Gaidhlig ann an "Naigheachdan Firinn- eaeh" le Fionn nach maireann. So mar a thachair air la an torraidh.

"Cha 'n 'eil Rodul, an t-aite anns an robh i ri bhi air a h-adhlacadh ach mu thri mile deug- o Scalpaidh, ach leis na bha de chair- dean deonach air Anna bhnidhcach fliaicinn 'ga caradh f o 'n fhoid an Cladli Chliamain, b' fheudar dhaibh tri eithrichean a chur fo uidheam. B'e Di-sathuirne latha an torraidh — latha bhios fada air chuimline anns na h- Earadh. Sheol na tri bataichean a Scalpaidli, a' toirt an aghaidh air Rodul. Anns a' cheud bliata — "Am Bata C'aol Cannach" — bha a' ehiste-mhairbh, agus na dlutli chairdean; Coinneach Caimbeul brathair Anna; Gaim- beulach Mharraig; Caimbeulach Strannd ; Mac Leoid Huisinnis; agus Mac Leoid Loisgin-tire; agus dha no tri eile de mhaith- ean na h-Earadh.

Bha a' mhaduinu geal grianach, gun deo a adhar, is b' fheudar dhaibh na raimh a ghabhail. Ach an uair a bha iad os cionu Eudha Reibhnis dh' eirich gaoth an ceana orra. Ghrad dli' atharraich an latha, dh' flias an speur dorclia, gruamach, agus dh' eirich a 'ghaillionn. Thog am "Bata Caol Cannach" an seol, agus leig iad a maeh i air sgriob do'n chuan, los beatadh gu a ceann-uidhe. Ach cha b'e sin an sugradh dhaibh. Bha an sneachd a nis 'g a chur, bha a' ghaoth a sior fhas, agus m' an deachaidh iad fada bha a h-aodach air a shracadh 'na stiallan. Bha an taoim ag eirigh ris na tobhtachan, agus an eithear an impis dol sios f o 'n ca.9aii . Ach rud a b' uamhasaiche air fad! faicear air bharr nan tonn coslas boirionnaieh, a' leantainn a' bhata. An toiseach cha d' thuirt fear seach fear de 'n sgioba diog, ged a bha gach fear dhiubh 'na chridhe fein a' cur olc air mhanadh, 's cha b' iongantach sin. Chum iad orra a' taomadli a' bhata, ach bha 'n taoim a' buidheann orra ge b' oil leo. Mu dheireadh thuirt fear dhiubh gu 'm b'e a chomhairle-san a' chiste a chur a mach gun tuilleadh dalach, agus a Wuidhe a leigeil le Anna Chaimbeul a bha, a reir clioslais, r'a fhaotainn a dheoin no a dh' aindeoin. Ach cha tugadh Coinneach a brathair cead dhaibh so a dheanamh. Bha Coinneach 'na shuidhe 's an deireadh, agus an uair a thuirt e so, thainig tamhasg a pheatliar cho dluth dha 's gu 'n do chuir i a landi air a ghualainn. Aig a' cheart am ehaidh uisge uamhasach thairis air an eithear a theap a cur fodha; thog an t-uisge a' chiste agus

m

buailidli i Coinneach anns an licM, agus blxa e tliar na cliathaicli, mur beireadli each air. An sin cliunnaic e nacli robli feimi dha seas- amh an aghaidli an dain, agus dh' iarr e orra a' chiste a chur a macli. An am a leigeil as chuir fear dhiubh an ceann aisde le doirneag raimli, agus ehunnaic iad corp Anna Cliaimbeil a' dol fodha ann an tiota gn grunud a' cliuain, agus chual iad gutli ag eigheacli gii tiainliaidli,

"Ailein duinn, shiubhlainn leat." Dhealaich na li-eithrichean eile ris a' "Bhata chaol Channach" aig Rudlia Reiblinis. Bha iad na bu dluithe do thir an uair a 'dli' eiricli an stoirm, agus gun an siuil a thogail, lean iad ri oir a' cliladaicli, ag iomram le oclid raimli gus an do rainig iad Manais. Gun fhios aca ciod a thacliair d' an companaieli clioisieh a' chuideachd gu Rodul. Aeh olia rohli sgioba a' bhata eile romhpa an sin. Bha iad uile de 'n bheachd gu 'n deachaidh i fodha, oir nach robllii e coma^ach do bhata fosgailte an Cuan Sgitheanach a ruith ri leithid de latha. Dhichuimhnich iad bathadh Ailein Duinn, agus bas Anna Cliaimbeil, lets cho uamhasach 'sa bha an call eile a thachair, a reir coslais.

Ach a thilleadli air ais. Bha am "Bata caol Cannach" ann am meadhon a' Chuain Sgitheanaich an uair a chuireadh a mach a' chiste. Bha i letheach uisge, cuid de na laimh briste, 'sa h-aodacli 'na stiallan, gun pheallag aca a chrochadh iad ri crann. Ach gu fortanach clia luaitlie chaidli an corp a chur a mach na shiolaich an cuan 's a dh' islicli a' ghaoth. An deidli dhaibh a taomadli chuir Caluni Mac Leoid a bhreacan dheth, is chuir iad suas mar sheol e, a' ruith roimh 'n ghaoith gu acarsaid air bitli a bheireadh am batai a iinacli. Leis an dorchadas cha robh fliios aca ciod an taobli a bha iad a' dol, agus bha iad fo eagal g-u 'n tuiteadh iad air droch chladach. Eadar sud is latha mho- tliaich iad a druim( a sgriobadh a' ghruiniul, agus an uair a ehunnaic iad gu robh iacl air traigli reidh mliin, thug iad taing do 'n Fhreasdal a thug sabhailte gu fir iad. Leum iad aisde, dh' fhag iad am bata far an robh i, agus an deidh beagan falbhaiu thainig iad gu tigh far an d' fhuair iad gabliail aca gu caoimhneil. C aite an deachaidh iad air tir ach ann an Sniosard anns an Eilean Sgitheanach. Bha iad an sin beagan laith- ean, ach cho luath 'sa bha 'nan comas rinn iad an rathad dhachaidh do na h-Earadh.

Faodar ainmeachadh gu 'n deachaidh corp Ailein Duinn air tir anns na h-eileanan Sianta, goirid an deidh bas a leannain, Anna

Chaimbeul, agus cliaidh a charadh fo'nfhoid ann an Leodhas. Goirid an deidh Dhi- sathuirne an fhuadaich fhiiaradh corp Anna Chaimbeil anns an dearbli aite anns an d' fhuaradh corp Ailein Duinn, agus chaidh a sineadh anns an aOri uaigh ris ann an Leodhas.

Bha iad gradhach agus taitneach 'nam beatha, Agus 'n am bas cha do -sgaradh iad. Theirteadh am "Bata caol Cannach" ris an eithear mhi-sliealbhaich a ghiulain corp Anna Chaimbeil, a chionn gu 'n do clieann- aich Caimbeulaich Soalpaidli i o fhear a mhuinntir Channa."

AN CUL-TAICE.

Bha mnathan cho mhaitli ri fir am measg* nan Gaidheal air ^n do Ibhuilich la' Cheolraidh spiorad na bardachd. Am measg mhoran eile a dh fliaodamaid ainmeachadh tha Bean Thorra-Dhamh, mar theireadh iad rithe, boirionnach coir, diadhaidh, a rugadh anns an Lagan, am Baideanach. Fhuair i a cuid fein de thrioblaidean an t-saoghail so, oir bha i crubach is cliaill i a fradharc, acli bha inntinn thoilichte aice. Latha a chaidh foirfeach 'g a h-amharc, thainig e orra 'si leum air bhataichean. An uair a dh' fheor- aicii e ciod a bha i deanamh, thuirt i ris gu robh i dannsadh mar a rinn Daibhidh an lathair an Tighearna. Rinn i cho mhaitli ri deich ar fhichead laoidh, laoidhean ann.s am faighear sugh an fhein-fhiosrachaidh Chriosduidh. So rannan a rinn i.

Cairich t' eallach air a ghuaillibh, Oir 's anil bhuaith a thig do neart-sa; 'S ged nach beachdaich thus' a ghluasad, Creid gu luath gu bheil E faisg ort. Feith gu foigliidneach ri thiom-san, 'S imich direach reir a reachda; Ruith do reis le faire 's dichioll, 'Sann le stri a ni thu streapadh.

'N uair bhios fiaradh ann ad chrannchur, Creid gu'n tioundaidh e gu d' thaitneachd; Bheir seillean niaitli o lusaibh searbha, Mil bhios tarbhach, brioghmhor, blasda. Ged bliiodh am Freasdal dhuit air uairibh^ Tuilleadh 's cruaidh a reir do bheachd -sa; Tuig gur gliocas thug iiiu'n cuairt e, "S gheibli thu buannachd as am pail teas.

Thug) e buaidli os cionn do naimlidibh, 'S bheil- e gras an am na h-airce, Ruith d'a ionnsuidh le feiii-aicheadh, 'S dearbh nach failnich do Chul-taice.

Air. lO.

1914.

EAGAL IS EARBSA.

'San la air am bi eagal orm, Earbaidh mi a?ad-sa.

Salm lvi, 3.

All uair a labliair an salmadair na briath- ran so bha e ann an eiginn chruaidli. Bha e air a chiiartachadh le naimhdean lionmhor ach dh'earbl e e-fein ri Dia agus thilg creid- eamh eagal a macli as a chridlie.

iTha e air a radii gur e Daibliidli a rinn an t-salrn so, an uair a blia e air faondradh ann an Gat. Air dlia fliaicinn nacli robh a bheatlia sabhailte ann an ludah, theich e ague cliaidh e am measg naimlidean a dhutliclia, an doclias nach aithnicheadh na Pliilistieli e. Acli leag iad amharus air, agus air sgatli a blieatlia leig Daibhidli air gu robli e as a chiall, los gu'n saoileadli iad nach robli cron ann, agus gu'iii faigiieadli e as an lamlian.

Co dliiu a tlia so fior no naoli 'eil tha e soilleir gu robli an t-salm air a sgriobbadli le duine diadhaidli a bha 'na eiginn, duine aig an robh fio.sracliadh 'na bheatha feiji gu 'n saor Dia a sliluagh o "bheul an leoiiihain. Is salm i a tha freagarrach dluiiuu uile anns na laithean doreha a thaiuig air ar rioghaehd an trath-sa, an uair a dh' fhaodas sinn a radh mar tliuirt lob, "An ui roimh an robh eagal orm thachair e dhomh; agus an ni roimh an robh mi fo uamhann thainig e orm." Is i so uair cumhaehd an dorchadais anns an t-saoglial. An aite sithe tha an elaidheamh. Tha rioghaehdan Criosduidh na Roinn-Eorpa a' marbhadh a cheile ami an cogadh nach faeas 's nach cualas riamh a leithid. Ciod air bitli a' chrioch a bhios aige thig call uamha.saeli air ar duthaich 'na lorg; call dhaoine agus call codach. Gabhaidh call ar codach leasachadh, ach clia tig am marbh beo. Bidli dixil ri fear-feaehda ach cha blii dull ri fear-lice. Tha iomadh gaisg'- each treun an diugh 'na shineadh air raoin- tean na Frainge, agus bidli cuantan fala ail' a dortadh fathast m'an cuirear stad air an iorghuill. Tha fios aig muinntir na duthcha .so gu maith ciod a tha air thoiseaeh orra, agus faodar a radh nach 'eil duine tiirail sam bith 'n ar measg air nach 'eil eagal, eagal roimh 'n chunnart mhor a tha bagrad)i ar

niilleadh. Cha 'n 'eil an t-eagal so a' dean- amli dhaoine gealtach, ach tha e 'gan dean- amh soluimte; a' tarruing an inntinneau air f albh' 0 nithean faoine agus 'g an socruohadh air nithean cudthromaoh; a' toirt orra gun bhi a' sealltainn gach aoii air na nithean a bhuineas dha fein, ach gach aou air na nithean a bhuineas do dhaoine eile mar an ceudna. Ach ged nach 'eil e an aiu-fhios do 'n rioghaclid gu'm fulling i amhghar is call anns a' chogadh uamhasaeh so, agus g-ed is ion dhi eag-al is crith a bhi oirre, tha i deas gu fulang air son na corach, ag radh mar thuirt an salmadair,

'&' an la air am '&?! eagal orm

Earbaidh nii asad-aa. Do bhrigli gu blieil a coguis agus a lanihan glan, agus nach ann air ghaol buan- nachd ach air ghaol ceartais is firinn a tharruing i an elaidheamh', faodaidhl i a h- earbsa a chur ann an Dia — tobar na firinn agus a' cheartais — ^^agus faodaidh i duil a bhi aice ri dliion agus ri bheannachd-san anns na laithean deuchainneacfli a lilm air thoiseaeh orra. 'Cha 'n ann le neart, no le cumhaehd, ach le mo spiorad-sa, deir lehobhah nau sluagli."

Ach cha 'n ann air an rioghaehd a bha sinn a' smuaineacliadh on uair a shocruieh ar n-inutinn air briathran an t-salmadair ach air an fheadhainn sin am measg ar luchd- leughaidh air am bheil iomaguin is eagal an trath-sa, a chionn gu bheil an cuideachd fein ri agliaidh na namhaid agus ann an cunnart bais. A la agus a dh' oidhohe tha an smuaintean a' leantuinn na feadhnach a tha air falbli, gun fhios aoa ciod a' mhionaid a dh' fhaodas iad a chluinntinn gu 'n do mharbhadh no gu 'n do leonadh an atliair. no am mac, no am bratliair. Ciod is urrainn sinn a radh riutlia, ach iad a blii misneachail agus an earbsa a. chur aim an Dia, ag radh mar thuirt an salmadair ami an la a theann- tachd fein,

'S an la air am 'hi, eagal orm Earbaidh nii asad-sa.

Tilgidh creideamh a imach eagal, clio fada 's a ghabhas sin deanamh, agus is e an aon doigli air ar creideamh a mheudachadh ar n-inntinn a shocruchadh air Dia, air a ghradli, air a mhaitheas, air a ghliocas, agus air a ruintean caomhail. An uair a !ni daoiiie

38

sin gheibh iad a mach air an sou feiu gur fior am facal a thuirt an salmadair, "Ann an lionmhoi'achd mo smuaintean an taobli a stigh dhiom, thug do chomli-fhurtachd-sa solas do m' anam." An uair is urrainn duine a radh mu tliimhcliioll lehobhah, "Is e mo thearmunu, agus mo dhaingneadi; mo Dhia, anus an cuir mi m' earbsa," tha e cheana, ann an seadh fior is iongautach, air a shaor- adh 0 rib an eunadair agus o'n plilaigh mhillticli, agus clia bhi eagal air a thaobh uamhais anus an oidhclie no na saighdean a ruitheas 'san la. Cha 'n atharraich ar creid- eamli agu.s ar n-earbsa ann an Dia ciirsa an fhreasdail, ach atharraichidh iad sinn fein, air chor agus gu'n gabh sinn ri ciirsa an fhreasdail ann an spiorad ceart. "Bi d' thosd an lathair lehobhah, agus feith le foighid- inn air." Is e .so an iocshlaint eifeachdachd a leighseas an cridhe goirt, a thilgeas a mach eagal, agus a bheir neart o'n airde do dhaoine, an uair a tha an anam fo amli- ghar agus nach 'eil fhios aoa ciod au taobh an tionndaidh iad. Tha e duilich do mbae au duine ruighinn air a' chreideamli laidir a bha aig lob air uair a thuhhairt e, "Gred mharbh- adhl e mi earbaidh mi as," aoh far am bheil au creideamh so bheir e daonnan buaidh air an t-saoghal agus togiaidh e suas iadsan aig am bheijl e os cionn trioblaidean na beatha. "Tha sinne a chreid," ars' an t-abstol, "a' dofl a steach do'n fhois sin." Cha'ne mhain gu bheil Dia a' toirt fois d'a shluagh aig uair am bais, ach tha e a' toirt fois dhaibh aims an am so a ta latliair; tha iad fois- neachail anns an Tigheama, agus tha sith is lanachd sith 'nan ciidlie, eadhon ged bhiodh bron mar thuiltean arda agus sgail a bhais mu'n cuairt. So an toradh maith a bheir earbsa dhiadhaidh a mach ann an duine. Ni e samhach, is ciiiin, is foighid- inneach e.

Gu 'n cuidicheadh Dia leis gach aoii 'a ar measg a tha fo iomaguin mu 'n cairdean gaoil a tha ri aghaidh cruadail is cunnairt anns na laithean trioblaideach so, agus gu'm biodh e comasach dhaibh a radh le 'm beul agus le 'n cridhe,

'»S' an Id air am bi eagal orm

Earbaidh mi asad-sa.

GEADH A THUG BARE, ACH D AIE GEADH NAM BAN.

Anns a' choigeamh Hnn thuit baile Shira- cuse fo ain-tighearnas Dhionisiuis, duine borb air nach robh eagal Dhe no dhaoine.

Eugadh e ann an iiibhe iosal, ach bha c na dhuine dalma, foghainteach, agUs o bhi 'na chleireach ann am biith dh' eirich e gu bhi 'na sheanalair anns an arm, agus mu dheir- eadh 'ua ard fhear-riaghlflidh anns a' bhaile. A reir an lagha, bha coir am baile a bhi ajr a riaghladh le aireamli thaghta de shean- airean, ach an uair a fhuair Dionisius os cionn au airm agus a chuir e comain air a' bhailo le gniomharan euehdail ann an cog- adh, ghablli e ciiisean 'na lamhan fein, agus suidhear air a' chriin, gun an cead iarraidh.

Ged nach bu toigh le muinntir a' bhaile e, bha eagal aoa roimhe agus ghiulain iad mar a b' fhearr a b' urrainn iad leis an ain- tighearmafe a bha e a' deananili orra. Bliiodh iad OS iosal a' mallachadh aimne, ach cha robh a chridhe aca cur au aghaidh fhacail. Am fear a dheanadli sin bhiodh a cheann an geall na b' fhiach e.

Coltach ris gach duine a tha a' riag'h- ladh le lamhaohas -laidir bha Dionisius Ian de dhroch amharus, agus tha e air a radh gu'n do ghearr e seomar anus a' chreig laimli ris a' phriosan far am biodh e air far-eluais, lois a chluinntinn ciod a bhiodh ina priosanaich ag radh lume. Cha trie le luchd na far-eluais rud maith a chluinntinn umpa fein, agus faodar a bhi cinnteach gu'm biodh teas ann an cluais chli Dhionisius gach uair a shuidheadh e gu failidh 'na sheomar cloiche.

Chuir e gu bas am fear a bhiodh a' toirt dheth na feusaig a chionn gu 'n d' thubhairt e, aguis e ri boilich, gu robh cothrom aige- san a sgornau a ghearra'dh a li:-uile madidnn, na'n togradh e sin a dheanamli. Eiamh tuilleadh cha leigeadh Dionisius le bearradair ealltuiim a chur air aodann; bliiodh te d'a nigheannau a' toirt dhetli ua feusaig, 'g-a losgadh le slige-chnotha a bhiodh air ghabhail .

Bha e 'na sgoilear maith agus 'na sheorsa baird. Uair a dh' fheoraich e de sheann fheallsauacli ciod a bharail air crioman bard- aehd a rinn e, fhreag*air an duine firinneach sin nach robh ach barail bhoehd. Gun au corr a bhi uime thilgeadh am feallsaaach anns a' phriosan. Greis 'na dheidli sin rinn e rannan eile a bha e 'n dull a b' fhearr, agus chuir e fios air an fheallsauacli a ris. An uaiir a dh' aithris e an dramasgiil a rinn e shealj e air an t-seann sgoilear, an diiil gu moladli e na rannan, ach thionndaidh esan ris na saighdearan a bha 'nan seasamh air a chulaobh, agus is e a thubhairt e, "Thoiribh air m' ais mi do'n phriosan." Ach bha de thiir anns an ain-tighearna 's nach b' urrainn e gun gaire a dheanamli ris an

39

rud a thuirt am feallsanach, agus thug e maitheanas do'n duine onoracli.

Co dhiu a tha ua iiaiglieaclidau so fior no naeh 'eil, tha iad sgTiobhta arm. an seann eaehdraidh, agus tha iad a' leigeil fhaieinn dhuinn a' bharail a bha aig daoine air an duine laidir ain-tighearnail a chum baile Shiracuse fo ordaig. Bha e furasda a ehor- ruich a dhusgadh, agus cha bu mhaith do dhuine air bith a bhi 'na rathad, an uair a racliadh e air 'each-mor. Am nieasg na feadhnach air an do thuit 'amharus bha fear d' am b' aimn Pitias, agus cleas gach duine eile a thug dilbheum do'n ain-tighearna uaihhreach, bha Pitias air a dhiteadh gu bas.

Bha sealbh is fearann aig Pitias anns a' Ghreig, agus g-huidli e gu 'n tugtadh cead dlia dol air thurus innte, chum beannachd fhagail aig a chairdean agus a chiiisean saoghalta- a chur an ordugh, agus bhoidich e gu 'n tigeadh e air ais a dh' fhulang na binne a thugadh 'na aghaidh. Rinn Dioni- sius gaire magail agus thubhairt e, "Co a theid an urras gu 'n tig thu air t'ais!" "Theid mo charaid Damon," arsa Pitias, agus aig an fhacal sin dh' eiricli Damon agus thairg; e dol an urras air Pitias, agus mur tilleadh e gu 'n rachadh esan a chur gu bas 'na aite. Is ann mar sO' a blia; leig- eadh Pitias air falbh air a thurus, agus dh' t'han Damon 'na aite mar urras.

Eadar sud agus la na binne bha Dioui- sius (aig nach robh bai'ail mhaith sam bith air nadur mhie an duine), a' cumail a chluas fosgailte feuch an cluinneadli e an d' thainig Pitias air ais. Theireadh e r'a sheirbhisich naeh faiceadh baile Shiracuse gniiis Phitiais tuilleadh, oir gu'm bu ehaomh leis gach duine a bheatha agus gu'm b'e a mhaith fein a bha aig gach duine '.san t-sealladh. "Cha 'n 'eil," ars' esan, "ann an cairdeas agus ann an dillseachd ach gloir dhiomhain."

Latha a bhruidhinn e ri Damon anns an doigh so, fhreagair e, "B' fhearr learn, na 'm bu ehomasach e, bas fhulang mile uair na gu'n tigeadh mo charaid g-aolach Pitias gearr ann an aon lide d'a onoir agus d'a fhirinn. Tha mi cho cinnteach as a dhillseachd 's a tha mi gu bheil mi fein beo, ach tha mi a' guidhe gun sgur ri diathan m' aithriehean iad a chaomhnadh beatha mo charaid agus mise a ghabhail 'na aite." "Eiribh," ars' esan, "a gliaotha 'na aghaidh agus bacaibh a shiubhal, agus na fuilingibh dha tilleadh air ais gus am bi la na bimie seachad agus an saor mise le mo blias a bheatha, a tha na's luachmhoire na mo bheatha -sa, oir tha bean is clann aige a bhios 'g a chaoidii." I Chuir briathran Dhamoin seorsa de fhianih

air Dionisius, oir ehunnaic e gu robh uaisle naduir anns an duine so os cionn na b'aithne dha ann fein. Ach fathast cha chreideadh e gu'n tilleadh am fear a dh' fhalbh.

Cliaidh an uine seachad agus cha robh Pitias a' tighinn. Mu dheireadh thainig la na cunntais. Chaidh Damon, an t-urras, a thoirt a mach, agus le saighdearan air gach taobh dheth, thugadh e a dh' ionnsuidh an aite far an robh e ri bhi air a chur gu bas. Choisich e gu toileach leis na saighdearan, gun tiirsa, gun eagal, gun ni a' cur dragha air ach gu'n saoileadh an sluagh gu robh Pitias neo-dhileas dha, agus coma m'a char- aid. "Cha'n'e a thoil," ars' esan, "a chum Pitias air ais an diugh ach na gaoithean agiis an fhaii'g-ei a chuir stad air a theachd."

Bha Dionisius air torn a' mhoid, 'na shuidhe ann an carbad briagha, agus a shuil g-uu togail air a' phriosanach a bha dol cho toil- each, neo-sgathach, an coinneamh a' bhais an eirio a charaid.

Bha ceann Dhamoin air an eallaig agus an tuagh togta, an uair a chunnacas g-luasad am measg an t-sluaighagus a chualas guth ag eigheach, "As uchd mhaitheis, stadaibh. stad- iiibh." Thog an sluagh uile an giaodh, agus leag fear na tuaighe an t-arm as a laimh. Chunnacas marcaiche a' tighinn 'na dhian- chabhaig, agus an t-each geal le cobhar falluis. Einn an sluagh bealach dha, agus ann am priobadh na siila leum Pitias bharr an eich agus thilg e a dha laimh mu amh- aich Dhamoin. "Buidheachas do dhiathan m' aithriehean," ars' esan, "gu bheil mi ann an am agus gu bheil thusa, a charaid chaoimh', a nis sabhailte. Gus an de bha a' ghaoth an ceann orm, agus elm b' urrainn mi tighinn na 'bu luaithe. 0, an doilgheas a bha air m' anam, a Dhamoin, a chionn gu'n do chuir mi do bheatha -sa ann an cim- nart, ach theid m(i a nis gu has cho togarraeli 'sa rachainn a dh' ionnsuidh mo bhainnse."

Mar so fhreagair Damon, "0, gaoth na dunach, O, cahhag na truaighe, nach do leig learn -sa hasachadh air do shon, a Phitias. Co na diathan farmadach a thug dhuit gaoth fhabharach an de, agus a chuidich leat an torn bochd so a ruighinn? Ach mur faod mi basachadh 'gad shaoradh, basaichklh mi maille riut, oir cha 'n 'eil iarraidh agam air a bhi beo 'nad dheidh."

Cliuala Dionisius briathran is boidean na dithis, agus air dha driidhadh air a chridhe, dh' fhagi e a charbad agus chaidh e a null thuca. " Bithibh saor agus mairibh beo," thubhairt e riutha, "oir tha. 'ur cairdeas g-un choimeas. Tha gach amharus agus teagamh suarach a bha ag eirigh ann am chridhe mu

40

fhh'inn ag-us mii threiblidliireas agus mu dhillseachd mliic an duine an diugh air an sguabadh a macli le iiaisle bhur giulain. Beatha shona dliuitili le cheile. Is e aon ghnidhe mo cliridlie gu 'n tugadli si'bh dhomli-sa pairt a Mii ag-am ann 'ur eairdeas maiseacli is ion-mhiannaiclite."

Sin agad, a leughadair, sgeul Dhamoin agus Phitiais, sgeul as airidh a cumail beo gu brath, sgeul a thogas t' inntinn gu Caraid eile' a dlieaAli a gliradh dhuit fein. 'Theag- amh," arsa Pol, "gu'm bitlieadh aig neach eigin de mhisnich eadhon basachadh air son an duine mhaith ; ach tlia Dia a' moladli a ghraidh fein duinne, do "blirigh, an uair a blia sinn fathast 'nar peaoaich, gu 'n do bhasaicli Criosd air ar son.

Tha Fear caomh ann tliar nan uile;

O, nieud a gliraidh! Dliasan, feueli, cia mor ar fiachan;

0, meud a gliraidh! Rinn e fhuil 'nar n-aite dhortadli,

Theasairg e 'san fliasacli mhor siim, 'S thu-g^ e sti'gli g'u caomli d'a cliro sinn,

O, meud a gliraidh!

COSMHALACHD AN FHIR-CHUIR.

(Mataxiii, 3-9).

(1) An Gaidhlig ChomicM.

Feuch do cliuaidh sioladair a macli do chur sil ; Agus ag cur an tsil do, do thuit euid dheth cliois na sligheadh, agus tang-adar na lieanlaitli, agus a diiadar e :

Agus do thuit euid eile dhe a bhfearan chlochach, mar nach raibli moran liire aige: agus do fhas se gu luath, do hhrigh naeh bhfuair se doimhneaclid na talmhan: Agus ar neirghe don ghrein, do doidlieadh e; agus ar son nach railih freuinli aige, do shearg se.

Agus do thuit euid eile dhe eidir mhuin- eacli; agus do eirglie an muineach siias, ag-us do mliucli se e:

Agus do thuit euid eile dhe a dtalaiiih mhaith, agus tug se toradli, euid eeud uiread, euid tri fichid uiread, euid a deieh fichead uiread.

Gidli be aga bhfuillid clitasa chum eisd- caehda, eisdeagh se.

(2) An Gaidhlig _ Mlianainn.

■Cur-jee my-ner, hie correyder magh dy cluiirr. As myr v'eh cuirr, huitt paart jeh'n rass rish oirr y raad, as haink ny eeanlee, as d'ee ad seose eh.

Huit paart er thalloo cloaie, raad nagli row mooarane ooir: as daase eh er-y-chooyl, er-yn-oyr nagh row diunid hallooin ochey:

As tra ghow yn glirian niart, ve fiojit; as er-y-oyr nagh row eh er n' ghoaill frane, ren eh shymley er-sooyl.

As huitt paart mastey drineyn: as daase ny drineyn seo.se as phloogh ad eh.

Agh huitt cooid elley jeh ayns thalloo mie, as dymmyrk eh mess, paart keeadfilley, paart three-feed-filley, as paart jeih fillaghyn as feed .

Eshyn ta cleayshyn echey dy chlashtyu, Ihig da clash tyn.

("3) An Gaidhlig Chuimridh.

Wele, yr hau^\r a aetli allan i hau. Ac fel yr oedd efe yn hau, peth a syrthiodd ar fin y ffordd; a'r adar a ddaethant, ac a'i difasant.

Peth arall a syrthiodd ar greigleoedd. He ni chawsant fawr ddaear: ac yn y man yr eg-inasant, gaii iiad oedd iddynt ddyfnder daear :

Ac wedi codi'r haul, y poethasant; ac am nad oedd gauddj'iit wreiddyn, liwj' a wywa- sant.

A phetli arall a syrthiodd yni nihlith y drain; a'r drain a godasant, ac a'u tagasant hwy.

Peth arall liefyd a syrthiodd niewn tir da, ac a dd3rgasant ffrwyth, peth ar ei gaufed, arall ar ei dri-ugeinfed, arall ar ei ddegfed ar hugain.

Y neb sydd ganddo glustiau i -wraudo, g^Arandawed.

An Gaidhlig Albannaich.

Feuch, chaidli am fear-cr^ir a mlateli a chur ,sil.

Agus an uair a blia e a' cur, thuit euid ri tao'bh an i-athaid; agus thainig an eunlaith agus dh' itli iad e .

Agus thuit euid eile air na h-aitean creag- ach, far nach robh moran talmhainn aige; agus g'u gvad dh' fhas e suas. do bhrigh naeh robh doimlmeachd talmhainn aige.

Agus an uair a dh' eiricli a' ghriaii dhoth- adh e; agus, do bhrigh nach robh freumh aige, shearg e as.

Affus thuit euid eile am mease- an droie'h- inn; agus dh' fhas an droigliionn suas, agus thachd e e.

AgTiiL. thuit euid eile air an fhearann iiihaith, agus thug e toradh uaithe, euid a cheud uiread, euid a thri fichead, euid a dheich-ar-fhiehead uiread.

Esan aig am hheil cluasan a chum eisd- eachd, eisdeadh e.

Air.

		^^B^^^P
^^^^p

1914.

FEEASDAL DHE.

Crunaidh tu a' bhliadhna le 'd mliaitheas.

Salm Lxv, 11

Ged a tha sinn uile fo iomaguin aig an am so agus ar eairdean ri uclid cruadail air machraicliean agus a measg fionliosan na Fraiug, tha aobhar againn a blii taingeil airson lionmliorachd na sochairean a ta ag- ainn. Tha freasdal oaomh an Tighearna 'gar 'cuai-tachadh agus tha Esan, mar is gnath leis, air a bhliadhna, a chrunadh le mhaith- eas. An uair a bha an barr a g' abachadh a chum an fliogharadh agus an sluagh am fiughair le gairdeachas a bhi mealltain tor- adh an saothair, bhris cogadh millteach a mach anns an Eoinn-Eorpa. Anns na dutli- ehannan anus am bheil an cath fuilteach ga chur chaidh moran de thoradli na bliadhna a chall — cuid le goinne luchd-oibre g-a thional, cuid air a .slialtairt le mareaichean is cois- ichean, agus cuid air a losgadh le gunnachan aniochdmhor na uamliaid. Bidh goinne agus acras aig starsnach iomadh neach agus gu sonruichte tuitidh buille a mliiflrortain air nrainntir aosda agus air oigridh leanabail mliaotli.

Naeh ann againne a tha aobhar a bhi taingeil do Dhia! Cha 'n 'eil namhaid taobh a stigh ceithir chladaichean na rioghachd. Thainig an t' arbhar gu aird abaohaidh agus ann an roghadh is taghadh side bha an deireadh - bhuana air a h' uidheamacha4h. Tha gach iodhlaon domhail anns a mhor chuid de 'n rioghachd, agus tha saibhreas loin againn n'ar n'amliarc. Tha e fior gu bheil moran min agus sil a tighinn gar n'ionnsaidli o dhuthchannan cein, chionn cha 'n 'eil gu leoir de choirce no de chruinneachd a fas n'ar duthaich fein airson an t' sluaigh . Tha so gar teagasg anns an fhirinn gu fcheil ceangal cairdeil oirnn ri rioghachdan eile an t' saoghail. Tha e toirt oirnn sealladli fada farsuinn a ghabhail air aghaidh na talamhainn agus a g' aomadh ar cridheachan

ann am baigh ri sluagh a tha tuineachadh ann an tirean naeh fhac agus uach fhaie sinn gu brath.

Ach cha 'n 'eil ar taic cho beag ri toradh ar duthaich fein agus gun faod sinn a hhi coma CO dhiu bhithea-s saibhlean na tuath Ian no faJamli. Tha, e iomchuidh gun deana- maid gairdeachas ann an pailteas an fho- gharadh agus gun tathair sinn buidheachas Dhasan a cliuir oirnn ar saibhreas. Co as- ainn a sheallas air na mulain a tha niiS tughte dionach fa chomhair siontan a gheamhraidh gun ehuimhneachadh airson a clirun a hhliadhna le mliaitheas? Faodaidh spiorad na taingealachd del a chadal ann am moran againn fad tri raithean na bliadhna ach duisgidh raithe an fhoghar sinn a cadal ar mi-churam. Tlia e furasda do luehd nam bailtean mora dol a mothachadh ach cha 'n 'eil lethsgeul acasan a tha caitheadh am beatha air an duthaich. Tha gach maduinn a toirt dearbhadh dhaibh air maitheas Dhe agus gach feasgar a toirt dhaifch dearbhadh air a dhilseachd. Thig spiorad a hhuidh- eachais thairis orra, agus mur a 'bheil iad ag iohradh ceud thoradli an saothair no oeud- ghinibh an treudan air altair cloiche tha iad a nochdadh an taingealachd nan doigh fein. Smaointicheamid air an truaighe a thig air duthaich an uaar- a dhiultas na achaidhean an toradh. Cha 'n 'eil cuimhne aig moran a tha beo air gorta de'n t'seorsa so ach chuala sinn uile iomradh air suidheachadh bochd na duthcha an uair a thainig an galar anns a bhuntata. Sileadh na speuran agus dubhadh na neoil aghaidh na greine agus fcidh gorta agus acras aig ar dorsan. Agus tha daoine aig am bheil eolas am beachd gu 'm bheil sinn fathast buailteach do'n miiifhortan mhor so. Ach cha bhi goinne anns gach cearn de 'n t' saoghal aig an aon am agus ni saibh- reas aon duthaich cobhair air goinne riogh- achd eile. Ach na'n robh goinne ann an taobh deas na h'Eoi-pa no air nmchraichean toracli America naeh bu truagh ar caradh. Tha eilean mara mar a tha againne ann an

42

cuiinart sonruiclite an uair a tlia cogaclh mor a dusg'adh naimhdeas dhuiun. Na 'n caill- eadh ar cablilaicliean cogaidh coir siubhail a chuain cha b' fliada sheasadhamaid an agh- aidh ar naimhdean. Aig an am so tha an rioghaclid ±'o cliomaine throm do na seolad- airean gaisgeil a tlia cumail slighe a cliuain mhor fosgailte, tearainnte do shaothaicheau malairt Bhreatunn a tha giulan loin do 'i- n' ionnsaidh as gach cearn. Ach ged a tliig- eadli goinne oirnn cha bhitheadh aobhar againn teagamh! a chuir anns an Ti a gheall "am feadh a mhaireas an talamh, cha sguir am an t' sil -chuir agus foghar, agus fuachd agus teas, agus samhradh agus geamhradh, agus la agus oidhche." Tha Eiphit ami an aiteigin Ian sil. An uair a tha Canaan gann tha an Eiphit pailt. A chionn beagan bhliadhnachan bha goinne a rinn eall- dachd air sluagh gun aireamh am measg na 'n Innseanach agus blia soisgeulaichean ag innseadh gun do chaill moran an dochas anus a Chreidimli Chriosdaidh. Cha robh an creidimh laidir no a fhreumlian domliain nach do sheas am fiosraohadh agus an deuch- ainn. Cha robh na h' Innseanaich cho gann mur a bhi cho neo-fhreasdalach agus a bha iad fein agus cho faim agus a bha cairdeas brathaireil sluagh an t-saogliail. Bha saibh- reas anus an tir bliadhnachan roimlie ach cha robh loseph ann a sheall roimhe agus a dheasaich saibhlean Ian sil fa chomhair na gorta. Bha pailteas feadh an t-saoghail na 'n robh aonachd a chinneadh daonna air aideacliadh agus lamli fhialaidh a chuid- eachaidh air a sineadh riusan a bha acrach. Cha 'n 'eil e comasach dhuinn doighean an Fhreasdail a rannsachadii a mach, no a thuig- sinn uile gu leir, ach tha a throcair agus a mhaitheas soilleir agus c' aite 's am bi nach 'eil a fhreasdal soilleir thig e do chreutairean garm-leirsiuneach a bhi a creidsinn ann. Tha maitheas agus trocair Dhe gar fiosrach- adh gach la. Tha a fhreasdal eaomh anns an fhoghar a drughadh oirnn agus a cur 'nar cuimhne gu bheil sinn na eisimeil airson gach tiodhlac agus socair a ta againn. Faodaich sinn briathran an t-salmadair a chleachdadh 1« durachd — "tha suilean nan uile a feith- eamh ort agus bheir thu dhaibh am biadh na thrath — tha thu a fosgladh do laimh agus a sasuchadh miann gach ni beo — fosgailidh thu do lamh, sasuichear iad le maith."

"Beannuich an Tighearn, o m' auam agus mcladh gach ni a ta 'n taobh stigh clhiom ainm naomlisan."

Teagasgadh seirbhis - buidheachais airson an fhoghair dhuinn tri nithean, giu' ann o Dhia a tha gacli deadh thabhartas agus gach uile thiodhlac iomlan, gur e ar dleasdanas freasdal d'a cheile a reir ar comais as-us a bhi leagte ri toil an Tighearn. Agus an uair a "bhitheas sinn a toirt buidheachais do Dhia airson ar n' arain laitheil togamaid ar cridheachan ann am buidheachas Dhasan air- sou an t-aran neamhaidh a thug E dhuinn a chum neartachadh ar n' anama.

fiABAIRT BOYLE AGUS NA GAIDHEIL.

Tha mi cinnteach gu bheil fios aig moran do luchd-leughaidh an leabliair so nach 'eil ann ach beagan agus ceud gu leth bliadhna 'o 'n ehaidh an Tiomnadh Nuadli a thionud- dadli gu Gaidhlig Albannach. Cha robh an t'seann Tiomnadh uile ann an lamhan nan Gaidheal gus a bhliadhna 1802. Cha robh aig- na ministearan Gaidhealach ach a bhi teagasg an t' sluaigh mbr a b' fhearr a h' urr- aimi dhaibh. Anus a chubaid cha robh aca ach am biobuU beurla, agus bha iad 'ga eadar-theangachadh eareann air earrainn mar a bha iad 'ga leughadli. Cha robh na min- istearan uile cho comasach air so a dheauadh agus bha iomadh naigheachd eibhinn air a h' aithris luu chuid de na mearrachdan anns anns an robh cuid dhiu a tuiteam. Cha robh an sluagh fein ann an coitchionnas comasach air aon chuid Gaidhlig no beurla a leugliadh agus mar sin bha iad ann an tomhas mor aineolach air na Sgriobtuirean naomha. Thainig iomradh air cor bochd nan Gaidheal gu cluasan an duine urramaich, fhoghluimte agus dhiadhaidh sin, Raibeart Boyle agus chuir e roimhe gum faigheadh e seol ail- an suidheachadhi a leasachadh. Bha fhios aige gu robh cainnt nan Gaidheil gle choltach ri cainnt nan Eirionnach agus chionn gam robh am biobull cheana ann an Gaidhlig Eirionnach chuir e roimhe gu'm biodh biobull mor cubaid anns gach eaglais 'sa Ghaidhealtachd. Bha so anns a bhli-

43

adhna 1688. Thugl e'ordugii'da dhevA fbiobull a chlobhualadh a reir eadar tlieangachadh an eusbaig Uilleam Beddell. A tliuilleadh air na biobuill chuiredo na sgireachdan Gaidh- leacli sia mile leabliar-cheist le urnaigliean annfa. Rinn na Gaidlieil gairdeaclias mor ris na leabhraichean agus gliabh iad mor thlachd ann an eisdeachd an fliocail. Ann an iomadh sgire eliuireadh euid dhiu a blia comasach air leugbadli fios air an leabhar feadh na seachduimi a chum 's gun cluinneadh na coimliearsuaieli an sgeula bheannaichte . Clmireadh iad air ais e dh' ionnsuidh a mhinisteir Di-satliurna. Blia na ministeirean a g-abliail a li-uile cothrom air a blii leugh- adli an fhoeail agus bha biobull Bhoyle ri fliaicimi 's ri chluinntinn aig baisteadlian 's aig' torraidhean 's aig posaidhean. Dli-fhas na Gaidheil mar so eolaeli air a Gliaidlilig Eirionnach agus tha a bias ri fhaodainn anns na sgriobtuirean gus au la 'n diu. An Tiair a dh' eadartheangaich an t-Urramach, an t-Ollamh Stiubhart, ministeir Chillinn an Tiomnadh Nuadh cha 'n 'eil teagamh nach robh e air a sheoladh gu trie le Gaidlilig Bheddell. Bu choir dhuinne cuimhne a chumail air Boyle a bha na charaid do na Gaidheal na la fein. Cha 'n 'eil aoh fear na dha do na biobuill ri fhaodainn an diugh. Tha iad arm an eaglaisean Chillinn agus a Cheanumhur ann au siorramachd Plieairt.

Chaidh cimntas ur a chur a mach bho chionn ghoirid air beatha Bhoyle agus theag- amh gu'm bu toil le'r luchd leughaidh tuill- ■eadh a chluinntinn mu tliimchioll. Rugadh e ann an Eirionn 'sa bhliadhna 1627. B'e athair larla Chore. Phuair e ionnsachadh math fo dheadh luehd-teag-aisg, agus ehaith e ceithir bliadhna a siubhal bailtean na Roinn-Eorpa. Chuir e eolas air coigrich do gach gne agus bha e na ui furasda dha cor a cho-chreutair a tlmigsinn. Sgriobhadh agtis labhradh e iomadh canain agus bha e eho eolaeh air na sgriobtuirean naomha ann an Eabhra 's an Greugais 's a bha e ann am Beurla.

Bidh e ainmeil gu brath airson na nitheau a fhuaJLr e mach as iir mu chiirsa agus obair naduir. Bha a shuil agus a chluas daonnan fosgailte a chum agus gun tuigeadh e na doighean anus am bheil Dia a gluasad agus ag oibreacliadh anas an t-saoghal. Sgriobh e leabhraichean mu 'n a h-uile cuspair fo'n

ghrein. Mar chomiharadh air farsuingeaclid inntinn au duine, foghuaidh dhomh beagan de na cuspairean air an d' rinn e iomradh ann an 1674 mu shaillteachd na fairge, mu nadur na gaoithe, mu bhalgan-suamh au eisg, mu airgiod agus or ainmeaohadh. Chuir e mach leabhraichean a mineachadh na sgriobtuirean agus a brosnachadh dhaoine a chum an leughaidh g-ach la. "Tha mi a meas" tha e ag radh "ro bheag, saothair 'sam bith a ni soilleir dhomh au leabhar naomha. Tha mi ag aideachadh nach 'eil mi air aon do'n mhuinntir leisg sin a tha an dull gmn faigh iad eolas na'n cadal mar a fliuair Adhamh bean."

Bha e durachdach agus diehiollach a rann- sachadh a maeh cuisean a bha diomhair na la. Mar so bha e na mheadhon air solus a sgaoladh agus moran fiosraehadh a tha chum buannachd an t'saoghail. Leis na h' innleachdan air an d'amais e chuir e luchd ceaird agus luehd malairt fo fhiachan. Bha oighreachd aige ann an Eirionn aeh cha robh e posda agus roghnaich e a bheatha chur seachad ann an tigh a pheathar ann an Sasunn. Cha robh e cosg- aeh g-le bheao- air fein agus mar sin blia e comasach air a mhaoin a sgaoladh chum math nam bochd 's nan aineolach. Fad iomadh bliadhna bha e toirt seachad tuilleadh agus mile punud Sasunnach. Ann an linn anns nach robh moran a smaonteachadh air craobh -sgaoladh an t-soisgeil bha Boyle a saothrachadh chum gradh Chriosld a dbeanadh aithuichte ann an duthchanna cein. Chuir e impidh air a' cho- mumi a bha ri malairt anns na h-Innsean an ear innseadh do'n t-sluagh mu losa. Air a chosdas fein fhuair e an Tiomnadh Nuadh eadar-theangaeJiadh agus a sgaoladh ann an canain Mhalacca. Rinn e an ni ceudna ami an America. Cha chual e iriamh nm aobhar math 'sam bith nach d' riim e a chuideachadh. Mar so dh-fhag- e deadh eis- impleir mu choinneamh dhaoine fhoghluimte agus urramaich an t-saoghail iad a bhi iriosal nan gluasad agus Ian speis do Dhia agus do nithean naomha. Cha deachaidh an Cruithfhear ainmeachadh riamh ann an eisd- eachad Rabairt Bhoyle nach do stad e car tiotan 's nach d' thug e cheannadach dJieth mar aideachadh air morachd agus maitheas an Tighearna.

Uilleam Macilliosa.

44

Tha esan a blia deasachadh earrann Ghaidhlig- leabhar miosal na h - eaglais a fritliealadh do ua saigiidearan agus cha blii a bhuidheaim aige gun charaid agus fliear- comhairle. Tha siim an dochas gu'm bi soirbheachadh aig na li-armuinn oga anns a diogadh agus aig a mbinisteir a tha gan stiuradh agus gan earalaehadh anns an fhir- inn sholasaeh a ni treun agus duineal iad ann an cogadh agus ann an sith.

ACHAN DUTHCHA.

Chaidh an t-achan a leanas a sgriob'hadh le 'r caraid, Coinneach Maeleoid agus 's math an airidh e air aite ann an leabhar na h- eaglais.

A Righ nan Dul A b' iul d' ar daoin' o chian,

Ei m' iarrtus eisd ; Thar tir mo ghaoil O sgaoil do sg-iath,

Is dion i IDhe,

Is dion i Dhe.

Ta iad air chein 'G an iobradh f ein 's a' bhlar,

Na h-armiiinn 6g — An gair nan cath 0 dion o'n tuii

Ar fuil 's ar feoil,

Ar fuil 's ar feoil.

Ri uchd gaeh oillt O'n oidhche gus an la,

Bi ghnath 'nan ceann ; Gaeh iosal dhaibh, ma 's buaidh no bas,

Mar aird nam beann,

Mar aird nam beann.

A Righ nan Gras, Ma 's cupan Ian de leon

Do dheoin d' ar taobh ; Mur- till gu brath ar fuil 's ar feoil

Gu cors' an gaoil,

Gu cors' an gaoil ;

Gu seinn sinn salm, Mu 'm falbh sinn air an sail

Thar fair o'n ghleann Do 'n Ti a dheonuich dhaibh am bas

An aird nam beann,

An aird nam beann.

i Coinneach MacLeoid.

TORRADH SHIR IAIN MOORE.

Clia chualas fonn teise no bron air a' Mhiir Mar thog sinn a chorp air ar guailnibh Cha do loisgeadh urcliair le saighdear mu'n

uir Druma cha chualas a' bualadh.

Tliiodhlaiceadb esan 'an uaigneas na h'oideh' Airm chatha a' cladliach na h' uraoh, A' ghealach gu fann troi noulaibh a' soills' Leus soluis 'g 'ar seoladh gu tursach.

Cha robh feum aig an laoei. air cist a bhiodh

buan No ollanach anairt g' a chuairteach' ; Ach luidh e mar ghaisgeach a gabhail a.

shuain Le 'thrusgan cogaidh mun cuairt air.

B' aithghearr 's bu tearc an urnuigh 'chaidh

suas 'Us shil sinn na deoir gu samliach Ag amharc air creubh an treun a thug buaidh 'Us buairte mu theachd an la maireach

Oir thug sinn f ainear a' cladhach taa Ji' uaigh',,- 'S mar bha sinn gu truagh 'g a dealbhadh Gun deanadh coigrich a saltairt le fuath Agus sinn' air a chuan a seoladh.

Le tair air a spiorad gun deanadh a namh Air an uaigh so suidhe 'g a chaineadh ; Ach 's suarach sinn dhasan a gabhail a

thaimh Far an d' rinn a luchd daimh a charadh,

Ghairmeadh air falbh sinn o obair a bhroin,^ 'Us cian mu'n robh criocli air an torradh, Chuala siim toirm a chogaidh 'teaehd oirnn 'Us gaoir nan gunnaclia mora.

Ach leig sinn e sios gu h' athaiseach ciuin

Mar thuit e an trein' a mhorachd

Gun leac-lighe r'a cheann, gun charn os

a chionn Ach sinte le 'ghloir 'na onrachd.

Eadartheangaiehte le Caraid mm Gaidheal.

Air. 12.

1914

AN T' OLC FO SMACHD.

Gu cinnteach 'bheir fearg cluine moladh dhuit; fuigheall na feirge coisgidh tu.

Salm76, 10.

Nach trie a tha sinii a call ar misneacli ag-us ar doclias ami an lathair an uilc a tha tog-ail a cliinn air gach taobh dliinn. Tha nitheau borb agus garg an t' saoghail a giuasad le neart agus cumhaclid a tlia na aobhar eagail. Tha eadhon na naoimh fo iomagain an uair a chi iad cho mall agiLS a tha feaohdan Dlie agus cho treun meo- sgitheil agus a tha seii'bhisich Shatain. Tha a chraobh dliaraich ceud bliadhna a tighinn gu neart ach sgrio.saidh an dealanach i ann am priobadh na sula. Tha an ceann teagaisg a toirt misneach nuadh dhuinn an uair a thuigeas sinn gu bheil an t' olc fo laimh an Tighearna agus air a cho-eigTieachadh chum maith agus leas an t' saoghail. "Gu cinnteach bheir fearg duine moladh dhuit: fuigheall na feirge coisgidh tu." Tha an t' olc gun teagamh air a thionndadh a chum maith. An uair a bha saighdearan Shen- naeherib a' euartachadh ballachan Jerusalem eha robh e coltach gu robh dol as aig baile naomh Shion, ach leagh am feachd mor air falbh mar shneachd o dhealradh na greine. Is ionnan a tha sinn a faicinn naeh bi soirbheachadh aig inneal no innleachd a tha air an dealbhadh an aghaidh rioghachd Dhe. Tha aghaidh naduir fein a dearbhadh gu bheil criochan an uilc air an suidheachadh. Bha aon uair anns an t '.saoghal creutairean mora fiadhaich le fiaclan reubaidh agus iong- an fada geura a stialladh an naimhdeau ach cha 'n 'eil aon de 'n t-seorsa bhruideal so Tdbo an diugh ged' a tha alach nan creutair- ean beaga fhathast leinn. Tha an iolair agus gach gne s]3eireig' a' seoladh air aghaidh na speur agus a trusadh an trath aig cosg na h-eunlaith lag, ach tha na h-uiseagan a' seinn gu binu air airde sgiath agus an smeorach agus an lon-dubh a ceilearadh anns na doireachan. Tha cumhachd an Tighearna a smachdachadh teachdairean an viilc agus a cur crioch agus ceann (air sgrios an aingidh.

Tha an fhirinn so air a daingneachadh ma sheallas sinn air gach eucail agus anshocair a tha am measg dliaoine. Tha iomadh eucail a ruith anns an fhuil a tha air a truailleadh agus nan robh gach galar sgriosach gun bhacadh gun ghrabadh bhiodh an saoghal na thigh mor lobharach. Tha caitheamh agus an galar cnamhanach cho mairbhteaoh agus nan robh iad gun tilleadh gun sgrios - ,adh iad an cinne daonna. Ach tha g-ach eucail air a glanadh no air a dubhadli as agus tha slainte agus fallaineaehd a faotainn an lamh-an-uachdar. Tha eachdraidh nan cinneach a teagasg an leasan ceudna.

Dh-eirich righrean agus ceannardau airm thall agus a bhos Ian feirg agus uaill a. chuir rompa leir -sgrios a dheanadh air aa t -saoghal. Bha Pharaoh gun iochd: cha b' fhearr Sennacherib, Nero, Attila, Mohamed,. Duic Albha agus Napoleon. Rinn iad uile calldachd agus milleadh nach g-abh innseadh ach chaisg Dia "fuigheall na feirge." Tha. sgeir sgorrach ag eiridh ann an cuan mor an t -saoghail a sgriosas Armada nan aing- idh. Luath no mall tachraidh Moscoh air Napoleon. An deigh na thachair anns na, linntean a chaidh seachad shaoileamaid nach d' thugadh neach sam bith oidhirp de 'n. clieart sheorsa 'n ar linn fein ach tha moran fo amharas gum bheil an t-Iompaire Uilleam agus a luchd-comhairle air tuiteam fo 'n bhuaradll so agus ann an riochd nan seann sgriosadairean tha iad a bagairt an saoghal •a chuir fo'n casan. Faodaidh sinn cadal gu seimh. "Bheir fearg duine moladh dhuit fuigheall na feirge coisgidh tu."

Cha 'n e mhain gu 'm bheil fuigheall na feirge air a casg ach bithidh fearg an duine air a thionndadh gu moladh. Ann an freasd- al eaomla an Tighearna tha an t 'olc gu trie- a call a ghath agus air a stiuradh a chum maith. Is e droch dhuine a bh' ann a Pharaoh agus cha robh beachd sam bith aige maith a dheanadli ach gun fhios da, agus an aghaidh a thoil rinn Dia dheth seirbhiseach do'n chinne -daonna. Is e so an fhirinn a bha ann an inntinn Joseph an uair a thubhairt e ri bhrathairean — "a nis na biodh doilghea.s oirbh no corruich agaibli

46

ribli feia a chionn g-u 'n do reic sibli mise an so : oir chuir Dia roimhi'bh mi gu sibhse a ghleidheadh heo." Ni's mo cha b'e ^adh do dh'aobliar an ath-leasaclmidh a thug air an oohdamli Eanraig a chul-thaobh a tliionn- dadli ri eaglais na Roimlie aeh bha eadhon aingeachd an righ air a riaghladh le Dia clium leas ar creidimh. S' .beag a smaointicli ludas agus Caiaphas gun robh cuid no pairt aca ann an obair a ghrais an uair a chuir iad le foill agus cuilbheartan losa gu bas. Deanadh daoine na thogras iad aeh an deigh gach ni 's urrainn dhaibh a dheanadh 's e toil an Tigiiearna a bheir buaidh air tha- lamh, agus is aithne dhuinn gur e toil an Tighearna gu 'm bi fireantachd agus gradh a riaghladh an t-saoghail. Tha sinn uile ag aideacliadh gur ■ e inneal oillteil a tha ann an eogadh aeh tha e soilleir gu robh Dia a tionndadh fearg dhaoine ann an eo- gadh ehum criochan arda beannaiehte naeh robh idir ann an amharc an luehd-cog-aidh. An uair a bhitheas sid theth mhurtaidh ann 's an t-samhradh, sid mi fhallain a tha fagail dhaoine neo-thoileil agus neo-thogaraeh, thig tairneanach agus tein-athar agus tuiltean a ni moran dolaidh, aeh an uair a giilanas an speur thig fionnarachd agus fallaineachd agujs gu trie ann an lorg nan tuiltean taiseach- adh feumail do na h-aehaidhean arbhar agus m.achraiehean ionaltradh na spreidh. Is ionnan a thig sith agus sonas agus soirbh- eaehadli gu tir an deigh tairneanach agus dealanach agus tuiltean a chogaidh. Tha gliocas agus gradh agus cumhachd Dhe gun stad gun fhois a' eogadh an aghaidh an uilc, aeh tha freumlian an uile a dol domhain ann am fonn an t-saoghail agus 's fhada gus am bi urnuigh an Tighearna Tiile gu leir air a freagairt — "tliigeadh do rioghachd: deanar do tlioil air an talamh jniar a nithear air neamh." Aeh tha so soill- eir gu leor gu bheil uidh-air-an-uidh riogh- achdan an dorchadais agus an aineolas a dol an comhair an cuil agus rioghachd na fir- €anteachd agus an t-soluis a tarruing dliith. Na cuireadh an t-olc eagal oirbli. Tionn- daidh olcas sam bith a nithear oirnn no euc- eartas sam bith a d' fheumas sinn fhulang chum ar maith ma bhitheas sinn dileas.

"A ta fhios againn gu 'n comh-oibrich na h-uile nithe chum maith do'n dream aig am bheil gradh do Dhia." Tha an Tighearna a' righeaehadli air neamh agus air thalamh.

"Aeh far an do mheudaicheadh am peac- adh, bu ro-mho a inheudaicheadh gras, chum as mar a rioghaich am peacadh chum bais, mar sin gu 'n riogliacliadh gras tre fhir-

eantachd chum na beatha maireannaich tre losa Criosd ar Tighearna."

Air an aobhar sinn na cuireadh uaill agus morehuis an aingidh eagal oirnn. Bha aram- aeh Shatain gealltanach agus co bu sheolta na esan, aeh cha do thuig e cumhachd na firinn agus neart a ghraidh agus cha 'n 'eil an t-aingidh uair sam bith a tuigsinn neart agus cumhachd Dhe. Anns a' bhiobuil tha neart an aingidh air a choimeas gu trie ri neart na fairge air a luasgan le gaoth ard, agus tha cumhachd Dhe air a choimeas ri "uisgeachan Shiloh a ruitheas gu seimh." Aeh CO a thomhaiseas neart nan uisgeachan a tha ruith gu seimh ann an leaba dhomh- ain? Ithidh iad an slighe troimh chreagan agus bheanntan agus bheir iad air na fas- aiehean tioram briseadh fo bhlath. Seimh agus domhain tha an amhuinn a ruith o righ -cha thair Dhe. Cuireamaid ar n' earbsa ann an cumhachd seimh, neo-fhaicsinneaeh a tha treun ag-us cinnteaeh ged tha e mall anns na suilean neo-fhoighidneach againne. Tha Dia a toirt na buaidh ; tha rioghachd Dhe agus a Mhic a' tighinn, chionn "gu cinnteaeh bheir fearg duine moladli dhuit; fuigheall na feirge coisgidh tu."

COMHRADH.

Domhnull. — Saoil thu, Eoghain, an tagh- ail ambataan diugh? Cha d'thug mi fa -near gus a nis oho neo-ghoireasach agus a tha eilean mara aig am mar so.

Eoghan. — 'De a tha cur ort? Naeh 'eil an t-eilean cho goireasach agus a bha e riamh agus moran na's fhearr na b' abhaist dha. Tha bata againn tri uairean 's an t' seachd- uinn agus tha litrichean agus bathar air an liubhairt aeh beag cho cinnteaeh ris an lion- adh agus an tragha-dh. Tha cuimhne agamsa an uair a bha bata gle ainmig a taghail ar eladaichean agus so fear a bhiodh coma ged naeh robh bata cho trie agus a tha i. Tha daoine a cur seachad leth na seachduin a feitheamh orra agus an leth eile a leugh- adh phaipeirean naigheachd agus ursgeulan naeh 'eil idir a chum maith.

Domhnull. — Biodh sin ag-us a roghadh dha aeh cha 'n 'eil thusa tuigsinn fath mo ghear- ain. Cha 'n 'eil bodach 'san eilean naeh leugh paipeir naigheachd an diugh agus tha eiocras agus acras oirnn gus an cluinn sinn 'de mar a tha cuisean na rioghachd ag-us an t-saogh-

47

ail a dol. Tha cogadli mor aims an Eoinn- Eorpa agus cha ehualas diog a chionn seachduiu 'de mar a tha an cogadh a dol. Air tir mor tha paipeir-naigiieaohd aca gach la ach an so ma thig onfhadh air a' ehladach cha'n fhaigh geola thar traghad ged thigeadli bata nan litrichean.

Eoghan. — Tha mi tuigsinn gle mhath 'de a tha cur dragli ortsa. Tha thu coltacli ris na caoraich mliora a tha an tuathanaoh gallda a reamhrachadh. Mur faigh iad an sil agus an turnuip air an trath bodhraidh iad am baile le meilieh. Mur faigh thusa paip- eir-naigheachd cha'n fhearr tliu. Tha thu air t' ais' agus air t' aghaidh coltach ri Niall mor an uair a theirig an tombaca. Gu dearbh, gu dearbh, na robh thu as eugmhais mine airson do bliean agus do p)haisdean cha b' ioghnadh learn thu a bhi fo iomagain mun bhata. Ach gun ni ach paipeir bhuait! Tha mise coma ged nach fhaicinu paipeir gu ceann raithe.

Doinhnull. — Na robh e t'laisg air a bheall- tain agus toil agad fios fhaotainn air prisean ghamlma agus aighean, s' tu nach biodli gun phaipeir-fo na coimhearsnaich. Ach mur teid gu maith leis na seoid a tha na 'n seasamh 'san Fhraing ri aghaidh bualaidh agus leis na seoladairean a tha gu neo-chadalach a reubadh na mara, 's coma dhuitsa gamhna a bhi agad no bhuait. Thainig spuinnead- aran o Lochluinn a chionn corr agus mile bUadhna agus bu lom a dh' fhag iad an t' eilean. Cha robh ach burraidh anns an Lochluinneach seach am Prussianach, agus tha thusa sin n' ad aineolas coma de a thachras cho fada agus nach tig calldachd ort fein. Nach 'eil fhios agad mar a tha na Belgian - aich air alaban an diugh anns gaoh tir, gun duthaich, gun dachaidh, gun chuid, gun chodach. Tha mort agus maAhadh, meirleadh agus reubadh an deigh sgrios a thoirt air an rioghachd bheag bhronach sin agus mur a glac na fir oga chalma againne an giuina agus an claideamh cha 'n fhada gus am bi na saighdearan borb aig* a Gher- mailt a saltairt air ar saorsa agus a creach agus a marbhadli 'nar duthaich fein.

Eoghan. — Na leigeadh Dia gu bheil cuis- ean a bagTadh tionndadh mar sin. 'S ann a tha thu a cur eagal orm agus gu dearbh mur s' anus a phaipeir-naigheachd a fhuair thu t' eolas farsuinn air cuisean an t-saoghail, eha 'n ioghnadli leam thu a bhi feitheamh a bhata gu neo-fhoighidneach. Gabh mo leth- sgeul, a eharaid, gun d' thug mi oidhirp

liobasta air magadh ort. Mar a tha fhios agad cha 'n 'eil mise a leughadh leabhar no paipeir. Cliuala mi gun do bhris cogadh a mach ach shaoil mi gu 'n robh e fada air falbh, agus, a bhi'g innsoadh na firinn, cha'n 'eil fhios agam carson a tha iad ann an amhaichean a cheile. An inns' thu sin dhomli.

Domhnull. — Mata, Eoghain, cha mhor a dheanas an t-aideachadh a rinn thu. Ach ma dh' eisdeas thu ruim, euiridh mi cuisean m' ad choinneamli mar a tha mise gan tuig- sinn. Tha iomparachd Bhreatunn cho far- suinn gur ainmig bliadlma nach 'eil cogadh beag ann an aon aite no aite eile. Tha sinn a riaghladh moran de na daoine dubha agus a gabhail moran dragh a chum an leas a chur air aghaidh agus an crannchur a chur am feabhas. Cha 'n 'eil iad cho taingeil agus a bu mhaith leinn iomadh uair agus tha tighinn oirnn an oileanachadh le feachd airm an drathasd agus a rithist. Ach cha 'n e daoine dubha a tha mur cluasan an diugh ach a Ghearmailt mhor na farsuinneaohd le sluagh gun aireamh. Tha i bagar ar slug- adh a suas. Mun do dh' eirich a Ghearmailt thar a magan thainig Breatunn gu inbhe agus sgaoil a mic agus a nigheauau feadh an t-saoghail agus bha soirbheachadh thar tomhais aca anns gach tir anns an d' rinn iad tuinneacheadh. Dhuisg so gamlilas na Germailt. Chaidli eud mu cridhe agus chuir i roimpe gun glacadh i cuid de dh' oigh- reachd Bhreatunn. Cha robh so furasda idir, acli a chionn iomadli bliadhna thoisich sluagh na Gearmailt air dol n' an uidheam airson cogaidh. Ma thoisich iadsan cha robh na coimhearsnaich nan tamli. Cha robh fhios CO air an tuiteadh a cheud bhuille agus thoisich an reis, Prangaich agus Russianaich a deauadh deas airson la na deuchainn. Cha do ghabh sinne gnothach riu cho fada ag-us nach robh ach saighdearan lar agus marc- aichean aca, ach an uair a thoisioli a Ghear- mailt air soitheachan cogaidh a thogail chun- naic sinne gun robh an t' am againn a bhi bog-adh nan gad agus thosich sinn air soitheachan cogaidh a thogail mar an ceud- na. Bha gach aon ag radh gur e eagal chach a bheir agus nach robh ach aon doigh air sith a chumail, 'se sin, a bhi deas airson la na dulain. 'Se beachd mallaichte a bha so, agus gun teagamh ghreas e an cogadh uamhasach a tha a nis a sgrios na riogh- achdan agus a deanadh bhanntrach agus dhilleachdain nam miltean. Bha a'Gheai-mailt cho laidir air muir agus air tir nach robh

48

tigiiiuu 'beo leatlia. Sliaoil leo nach robli aca acii maoidheacUi air each agus gum faigheadli iad an toil feiu. Gu sonruichte sliaoil leo nach rachadli an rioghaclid so 'san eadraiginu elio fada agas a sheaclinadli iad sinn fein.

Eoghan. — Agus carson a ghabh sin lamh 's a cliaonnag ? Clia do dh' innis thu sin dhomh.

Domhnull. — Clia 'u 'eil teagamli nach robh aobhar no dha ann an iuntinn ar luchd- riaghlaidh, ach 'sea thug an caguadh gu ceanu guu do bhris na Geamiailtich an geall- adh. Gheall iadsan agus gheall sinue nan tigeadh cogadh nach cuireadlimaid oas air Bel- gium. Ach bha toil acasan an slighe goir- easach a ghahhail do'n Fhraing agus cliuir iad an gealladh ann an suarachas. Tliuig sinne nach ceangladh am facal no an laimli- sgrio'bhadh iad agus na raohadh leo anus an Fhraing nach cumadli gealladh no cumhnant sinn fein tearuinte. Daoiue nach seall ri ceartas no fireantachd — co a ghabhas ri'm facal? Thionndaidh iad an cul-thaobh air ceartas agus chuir iad an taic ann an neart nan gunnaclian mora.

Eoghan. — Cha'n urrain fiuthar a bhi aca ri deadh-ghean an t-saoghail no ri beann- achd Dhe.

Domhnull. — Tha iad coma. B' fhearr leo aon ghunna mor na deadh ghean an t-saogh- ail. Agus air son beannachd Dhe tha eagal orm nach 'eil daoine a smaonteacheadh a bheag mu thimcliioll no eha bhiodh iad a' mort agus a' marbhadh a cheile. Ach feum- aidh an saoghal uile aideachadh gun d' rinn sinne na b' urrainu dhuinn a sheachnadh na truaighe a tha air tighinn, agus a thaobh agas gur ann a dhion duthaicli bheag nam Belgianaich agus ar duthaich fein a chaidh sinn a chogadh tha ar lamhan glan agus 'se ar dleasdanas a bhi tagair gu dur- achdach aig righ-chathair Dhe as leth ar duthcha agus ar daoiue. Cha 'n 'eil e fur- a^da beachd cinnteach a thoirt air riintan diomhair an Tighearna ach tha mi fhein a'm barail gu bheil Dia a fiosrachadh an t- saoghail uile clio math ris a Ghearmailt leis a chogadli oillteil so. Bha sinn uile air fas neo-churamach mu nithean spioradail agus Ian uaill ann an innleachdan agus eolas na linn so. Nach trie a tha a ministeir a gearan nach 'eil an sluagh a frithealadli do 'n eaglais mar a bu choir dhaibh, agus feumaidh sinn aideachadh nach 'eil spiorad na h-umhlachd comliarraichte n' ar measg. Bha moran ag radh — " tha mo shlighe fol-

uichte o'n Tighearna; tha mo choir air a leigeadh air dearmad le mo Dhia." Ach bronach agus mar a tha suidheachadh na rioghachdan an diugh, mu dhuisgeas an cog- adh sinn a neo-ehiiram agus dearmad air Dia, eha bhi eadhon an cogadh gun bhuan- naclid do'n t-saoghal.

Eoghan. — Tha mi fada n' ad chomaine, a Dhomhnuill, agus gu dearbh thug thu dhomh cuspair no dha air am bi mi a breithneach- adh. Ach sud agadsa toit a bhata agus tha ghaotli air tuiteam. Gheibh thu do litrichean agus do phaipeir. Feasgar math leat.

THA M' ATHAIR AIR AN STIUIR.

Chaidh na raunan a leanas eadar theang- achadh leis an Urramach Tormoid Macleoid ach CO a sgriobh iad cha 'n 'eil eachdraidh ag innseadh. Tha an leabhar anns am bheil iad corr agus tri fichead bliadhna ann an clo ach cha 'n eil e furasda fhaotainn agus cha'n 'eil moran eolach air.

Dh' eirich an fhairge, 's slieid a g-haoth A's b' aobhar oillt an fhuaim Do'n h-uile aon 'san eithear fliaoin Air faontra' feadh a chuain.

Ach mac an sgiobair, balachau maoth, Chual e gun gheilt an toirm; Fiamh aiteis ard gu'n robh na ghnuis Gun smuairean air roi 'n stoirm.

Dh' fheoraich aon do 'n sgiobaddh dheth Carson bha e cho eiuin? "Cha 'n eagal domhsa" fhreagair e "Tha m' athair air an stiuir."

Mar so, 'n uair dhiobras solas sinn 'S an cridh' le dolas Ian Tha acair dhaingean ann nach treig 'S e Dia is Dia a mhain.

R ar n' urnuigh cromaidh Dia a chluas A's fuasgladh luath bheir dhuinn: Ar deoir gu aiteas tionndaidh e Gu aoibhneas fath ar teinn.

'Measg amhgharaibh an t-saoghail thruaigh Earbaibh a Dia nan diil Ag radh an la na gaillinn ehruaidh "Tha m' Athair air an stiuir."

AiF. 1.

191S.

" MAR DHEADH SHAIGHDEAR lOSA CRIOSD." II. Tim., II. 3.

Thiigamaid fainear ciod a tha na sgriob- tuireaa a teag-asg mii chogadh 's mii obair beatha an t-saighdear. Tha iomradli air a dlietinamli gu trie orra, eadar da clilar a Bhiobuill. Ri linn an t-seann Tiomiiaidli blia lehobhah am measg a shluaigh mar ard- cheannard airm. B' esan a bha toirt dhoibh na buadha tbairis air an naimhdean, agus bha Israel ullamh gu aideachadh a dheanamh air laitli- earachd 'us comhnadh an Tighearna. "A Dhe" ars' an Salmadair " chuala sinn le 'r cluasaibh^ dh-innis ar n' aithriche dhuinn an obair a rinn Ihu n' an laithibh-san, 's na laithibh o sliean. Le d' laiuih thilg tliu macli na Oinnich. As nio bhogha cha 'n earb mi. agus cba shaor mo chlaidheamh mi, acli shaor thusa sinn o ar naimlidean agus nairich thu iadsan aig an robh fuath dhuinn," Cha deachaidh Israel a mach riamli ann an taic an Tighearna a chogadh airson na eorach nach d' thug iad buaidh. Bha iad air am brosnaehadh gu bhi gaisgeil 's gu bhi cur cathan an Tighearna. Bha Dia a moladh gach saighdear a bha seasmhach agus dileas air taobh a dhuthcha. Choisinn Daibhidh urram neo-bha.smhor tre 'n bhuaidJi a thug- e thairis air Goliath 's na PMlistich. Ann an II. Eachdraidh, Caib. XVII., tha cunntas air ceannardan a bha gaisg- eil ri linn leosaphat, 's nam measg tha ainm "Amasiah a thug e fein suas do'n Tigh- earna."

Thainig losa do'n t-saoghal mar Phrionnsa na .sithe a ghreasad an la anns am "buail daoine an claidhean gu coltair agus an sleaghan gu corranaibh-sgathaidh" ach o'n bha limi an aigh fad as' nochd Grio.sd ann an ioma doigh gu bheil E a beannachadh na muinntir a tha giulan a' chlaidhimh an aghaidh luchd deanamh uilc agus a chum riaghailt 'us ceartas a shuidheaehadh anns an t-saoghal.

Thainig saighdearan far an robh Eoin Baisto a searmonachadh aig lordan agus dh- fhiosraich iad dheth ciod a dheanadh iad mar ullachadh airson rioghachd iieimh. Cha d- thubhairt Eoin riu iad a clnu' cul ri 'n

dreuchd, ach labhair e na briathran go "Na deanaibh foirneart air neach sam bith, no casaid breige, agus bithibh toilichte le 'r tuarasdal."

Cha do chuir losa an t-urram air moran a chuir E air a cheannard ceud. 'Nuair a chual E aideachadh an t-saighdear ghabh losa iong-antas agus thubhairt E ris an t- sluagli. "A ta mi ag radii ribh nach d'fhuair mi creidimh cho mor so ami an Israel fein."

Tha fios agaiiin gu robh ioma caraid dilea,s aig na h-abstoil, Peadar agus Pol, anns an arm Romanach. Agus bha moran dhiubh 'g an giuasad fein mar dheadli shaighdearan losa Criosd.

Tha Dia na thearmunn 's na neart an diugh mar a bha E o thus do 'n rioghachd 's do'n arm a tha cogadh gu gaisg-eil airson ceartas agus airson firinn. Tha E dhoibh na ghrian 's na sgiath chum an dion 's an treorachadh. Tha sinne an sas aig an am so ann an cogadh cruaidh fuilteach a stri airson saorsa na Roimi Eorpa 's airson coirichean rioghachdan beaga. Tha a h-uile aobhar againn a bhi creidsimi gu bheil Dia leinn, agus nia dh- iarras simi a bheannachcl gum faigh sinn e. Feumaidli sinn aideachadh gu bheil sinn ann an ioma doigh a teaclid gearr air gloir Dhe, agus toilltinneach air .smachdachadh. Ach ma ni sinn aideachadh air ar peacaidhean agus gun glaodh sinn ris-san airson trocair eisdidh E ruinn, agus togaidh E oirnn mar shluagh solus a ghnuise. Is coir dhuinn uile a bhi 'g urnuigh gun sgitheachadh giun bi beannachd an Tighearna an cois ar saigh- dearan 's ar seoladairean. Tha miltean dhiubh a leigeil sios am beatha a chum gum bi sinne saor agus a chum 's gum bi an namhaid a chreachadh ar duthaieh 's ar daeh- aidhean air a chur fada uainn. Rachamaid moch 'us anamoch, niata, le danachd gu cathair grais a giulan 'nar eridheachan ualJach trom ar dutheha agus ag iarraidh le durachd gun d' thoir Dia dhuinn a bhuaidli agus tre ar n-umhlachd agus ar saoithir mar rioghachd gum fci Esan air ardacliadh 's bitli- idli sith agus deadli ghean air a sgaoil- eadh am measg uile chinnich an t-saoghail. Crmiamaid mar an oeudna 'n ar cuimhne gu bheil gach aon dinn, sean 'us og, bochd 'us beartach air ar gairm gu bhi cur cathan

an Tighearna. Tlia cog-adh naomh spioradail a dol air agliaidh gun taiiali an Taobli a mach dhinn 's an taobh a stigh dliinii. "Cha 'n 'eil dol as ann o'n ehatli so." Feuui- aidh gach neach a roghainn a dheanamh do- Chriosd no do Shatan mar clieannard. "Cha 'n uri'ainn neach sam bith seirbhis a dhean- amh do dha Thighearn." "An ti naeh 'eil learn" arsa Criosd "tha e am' agliaidh." Na biodh neach sam bith eadar da bharail, ach leanadh e losa, Ceannard agus Fear Crioch- naich a chre.dheimh.

Mar a ehuireas an saighdear Ian earbsa na Cheannard cuireamaidne ar dochas anns an Tighearna a Ian chreidsinn gam d' their e dhuinn uidheam cogaidli leis am faigh sinn a bhuaidh. Mar a slieasas an deadh shaigh- dear ri uchd cruadail 's ri agliaidh bais ge be aite anns an cuirear e, bitheamaid uUamli ma's eiginn e gu blii failing gu treuu 's gu foighidneach air sgatli losa Criosd,. Seasaibh uime sin, air bhi do 'ur leasraidh air an crioslachadli le firiun, agus uchd eididh na fireantachd umaibh, agus giacaibh clogad na slain te agus claidheamli an spior- . aid ni a's e focal Dhe a deanamh urnuigh a ghna le gach uile ghne uriiuigh agus ag aslacli- adh san spiorad agus a deanamh faire." " Buidheachas do Dhia a tha toirt dhuinne na bnadha tre ar Tighearna losa Criosd."

EADARUINN FHEIN.

Bhti mi mach an la roimlie a gabhail sraide, agus aim an aite seimli uaigneach, far an robli brat de'n duillieh sheargta a comhdach an rathaid, agus an t-adhav a tighinn ris an sud 'san so troimli na geugan- leth-ruisgte os mo cheann, gun mi a smaoin- teachadh air ni sonrui elite seacli a cheile, co a thachair orm ach Mi-fhein.

Bha clio fada bho iiach do thachair siiiu comhla roimlie leinn-fhein, 's gun do g'.abh sinn clisgeadh. Chuir sinn failte le furan, agus sliuidh sinn a ehoualtradh tacan mii nithean a bha coitchionn dliuinn nar dithis.

"De mar," arsa Mi-fhein, "a tha'n saoghal a dol leat bho cheann fada?" "Tha meadh- onaeh maith," arsa Mise: "uair fuidhe 's uair an uachdar." "Direach mar a tha sinn air fad," arsa Mi-fhein. "A uis bho 'n a tliachair sinn," tliuirt Mise, "de do bheachd air a chogadli uamhasaeh so a tha 'del air agliaidh air mor-tliir na h-Eorpa?" "Cha chimi sin fada: a feitheaiiili thu," tliuirt Mi-fhein: " 'Se mo bheachdsa gu bheil ann an so lamh an Uile-chunihachdaich mu 'n dubhairt E 'n a

fhacal firinneach : — "Nochd e neart le 'ghair- dean; sgap. e 'na h-uaibhrich ann an sniuaiu- tibh ancridhe fein. Tliugi e nuas na daoine cmuhachdach o'n caithrichean rioghail, agus dh' ardaich e iadsan a bha iosal'. 'S e sin, ar leam, is ciall 'sis crioch do'n chogadli so." "Cha 'n 'eil teagamh," arsa Mise, "nacli 'eil sin fior do thaobli lompaire na Gearmailt ag-i,iis a sheirbhiseach." Rinn Mi-fhein snotha gaire " Tha thu 'toirt nam' chuinihne na caillich a bha 's an t-searmon ag eisdeachd ministeir, a bha gu maith trom air ru?gadli lochdan an luchd-easontais, 's a thuirt 'n naiv 'thainig i mach, ' Nach e leithid so do the 'fhuair e 'n diugli ? ' 's i ga h aiumeachadh. Creid mi a charaid, cha n' e' mhain na Gear mailtich niu 'm bheil e fior. Tha mor eagal orm gu bheil e fior do thaobh lompairean agus Righ- rean, agus uachdarain, agus iochdarain eilo. Seallamaid, gun dol ni 's fhaide, air ar riogh- achd fheiii. Tha sinn, gun teagamh, ag aid- mheil le ar bilean gu bheil an Dia beo agus fior a riaghladh ann an ceartas agus aim an trocair. agus dha-san gum buin gach umhlachd. Ach a' bheil ar giulan a dearbhadh ar creideimh ? Tha meadhonan, gun teagamh, r' an gnath- achadh ; ach an ann 's na meadhonan no 's an Dia a thug na meadhonan a tha sinn a our air n-earbsa ? 'S e mo bheachd-sa nach teid an claidheamh 's an truaill gus am bi na h-uaibh rich, an sud 's an so, air an toirt gu' u gluinean." " Mata," arsa Mise, " tha e coltach gu leor."

" De nis," tliuirt Mise, " do bheachd air a' cheist a tha'n ceart-uair air a cur am falach, ach a dh'eireas a rithis cho cinnteach 's a thig an cogadli gu sith — Ccist nam mnathan, agus guth-taghaidh Parlamaid a thoirt dhaibh I " " Cha 'n 'eil ann an sin, a charaid," arsa Mi- fhein, " ach graine-mullaicli nan iarrtasan a tha nan cinn. Aon ni a tha mi cinnteach as — 'se sin, nach leig an Ghocas a tha 'riaghladh air cul gach ni le mnathan siubhal fada bho mhnathachas-tighe." "Ach seall tliusa," thuirt Mise, "mar a thainig na mnathan air an aghaidh o cheann bhliadlinachan. Ann an iomadli dreuchd tha iad a nis coionann ris na fir." "Ann am bheachd-sa," fhreagair Mi-fhein, "bha iad daonnan ionann ris na fir, ach sin nan cuisean dligheach fhein, agus ar leamsa gur h-e sin na nithean sin a dheanamh gu coimhlionta nach teid aig na fir orra idir." "Ach," arsa Mise, " carsoii a bhiodh an sguidileireachd air a fagail aig na mnathan ? " "Am bheil sguidil- eireachd idir," fhreagair Mi-fhein, " ann an ceasnachaidhean, ann an obair a' pliinn, ann an treabhadh, aim an cliathadh, anns gach obair, flinch 'us tiorani, ris an cuir fear a lamh ? '£'e tigh a riao'hladh gu maith dleasnas agus ealain

Badarra na mnatha, agus feumaidh i a' cheart urad eanchaiini agus talant air a shon 's a dh' fheumas na dreuclidan a tha' nmatlian- fearail an latha 'n diugh a strith gus an toirt bho na fir." "Ach," aisa Mise, " cuiinhnicli th-usa gu bheil mnathau an latha so air an oileineachadh gu ceart." " Gabh mo leth- sgeul," arsa Mi-fhein, " ach leis gach ionns- achadh a th'agad clia'n aithne dhuit eachdraidli nam mnatlian. Anns an 13mh. ciad bha mnathan na h-Eadailt a gabbail aite nam fear — nan oileinicb, 's nan luchd-teagaisg 's na h - Oil - thighean, nan sgriobhadairean, nan dealbliadairean, nan luclid-lagha. Chaidh an Eadailt leis a bhruthach : agus eo a shaor i ? Shaor mnathacbas-tiglie nan deagh mhnathan, an sud 's an so, a bh' air am fagail, 's cha b'e Brembati, no Agnes, no Angussola, cho fearail 's g'an robh iad." "Ach stad fhatbast ort," thuirt Mise : " Seall an tair a tlia air a dbeanamb air mnathaclias-tighe 's an linn so. Tha ise air a ciinntas clod-cheannach, agus suaracb, a tha air a toirt suas le gnothaichean tighe agus teaghlaich." " Thoir thusa fanear" fhreagair Mi-fhein, " Co a tha ga cunntas clod- cheannach. Am bheil dull agad gu bheil droch mhnathan-tighe a dol g'an diteadh fhein le each a mholadh 1 Tha a chuid mhor a deanamh tanoid mir a' bheagan, ach, gabh aig m' fhacal, 'se'm beagan a bhruicheas gu maith am brochan a chosnas buaidh au latha."

"Bho'na thachair dhuinn bruidhinn air mnathan" arsa Mi-fhein, an ceann tacain, " am bheil iomradh agad fhein air posadh ? De' n aois a tha thu nis ? " " Tha eagal orm," fhreagair Mise, "gur h-edaoine eile aig am motha bheil de dh' iomradh air mo phosadh-sa." "Ach, a thaobli m' aois, innsidh mi sin dhuit. Tha mi direach, gus an latha, an aon aois riut ihein. Tha 'u Ian am againn p6sadh nar dithis ; ach tha e ni's fhasa do cheard bean fhreag- arrach fhaotaiun na dhomhsa. Cha ghabh mi ' muc ann am poca.' Ma tha mi eolach air te fhreagarrach tha 'n coimhthional eolach orra cuideachd, agus ' 's fhearr an t-olc eolach na 'n t-olc aineolach ' anns gach ni ach bean ministeir. 'fc'e mo bheachdsa gur h- e'n aon doigh a ghabhas deanamh an coimhthional a chur cnmhairle air leth, mar aig am taghaidh ministeir : Aireamli a thaghadh is roghnaiche leo na each as na chuireas a stigh air son an aite, agus air dhaibh an ceasnachadh ann an sgoileireachd, ceol, fuaghal, figheadaireachd, agus cocaireachd, guth taghaidh an t-sluagh a ghabhail agus an t-aon a bhitheas a chuid mhor air a taobh a chur a stigh gun dail — agus innseadh dhi, an dara buidheann, mur a bitheadh iadsan, nach robh i riamh na be.iu

ministeir, agus gur h-ion dith 'bhi umhail ; am buidheann eile, nan d' fhuair iadsan an durachd nach robh i riamh air a taghadh, agus, mur a bi i gu maith simlidh, gum faigh i a feannadh." " Cha 'n fhaod mi 'radh," arsa Mi-fhein, " gu bheil thu fada cearr. Ach ma tha rogliainn idir aig duine 's an t-saoghal 's e dhleasnas a bhean fhein a thaghadh. Ma bhios i maith bidh a bhuannachd dha fhein 's do chach. Ma bhios i dona 's ann dha fhein is motlia a bhios a chall. Gabh-sa, ma ta, mo chomhairle, agus coma leat sgeilm Beul gun- fliiiitheam."

" Eadar da naigheachd " thuirt Mise, " an aithne dhuit Thubhairt-l'liabhairt ? " " Co do nach aithne e '? " fhreagair Mi-fhein. " Cha robh mi dad de dh' uiue riamh ann am baile beag no mor nach do thachair e-fhein no dluth charaid dha orm. Tha 'n seorsa furasda gu leor aithneachadh. Tha aileag air 's gach aite 's am bi e a dh' innseadh sgeoil uir air choil- eigin, 's cha bhi bias orra mur a dvoch sgeul i. Ma dh' fhoinneachdas tu, co thuirt riut e ? 's e fhreagras e, chuir cuideigia nach abair mi cagar na' m chluais. 'N uair a bha mise 'am bhalach'se 'bha Cuideigin-nach-abair-mi a ciall- achadh an Droch-Spiorad. Ach air reii beaehd mliorain air an latha 'n duigh tha' m fear sin marbh. Agus, ma tha, 'se na tha agamsa air, gum feum gun d' fhag e cho maith ris na dheigh, oir tha 'obair a dol air aghaidh cho dichiollach 's cho dealasach 's bha i riamh, agus cha b' urrainn dha mac no nighean a bhi aige is fhearr air a chill na Thubhairt- Thabhairt. ' Ma 's breug bhuam e, 's breug thugam e,' their e. Creid mi is breug bhuaithe e, co-dhiu, naoi uairean a mach as deich. 'B fhearr learn a bhi an cuideachd fir air am biodh a Bhreac na 'bhi na chomhradh. A charaid, na innis sgeul ach anabarrach aineamh mur 'bheil urrainn agad : agus na bi idir a sgaoileadh soisgeil Thubhairt-Thabhairt. Tha e a cur fir 'us mnathan 'an aghaidh a cheile ; tha e a togail aimhreit eadar peathraichean 'us braithrean, clann 'us parantan, coimhearsnaich 'us cairdean, Tha 'chas cho siubhlach 's a tha 'theanga luasganach, agus far am faigh e fardach cha bhi gu brath sith. Tha daonnan gleadhar 'us gearan 'na cheann. Tha e a cur coire air cuideigin a ghnath, agus mur a bi thusa na d' eascaraid d' a eascairdean-san, bidh esan na eascaraid agadsa, agus, ma thachras e ort, gun fhios dhuit, 'san dorcha, cuiridh e 'chas romhad agus bristidh e do shron."

'• Tha uasal eile an sud a bu mhaith learn do bheachd fhaotainn air," arsa Mise; " 's e sin B' thearr-leam."

" Cha 'n 'eil fhiosam am faca tu riamh fhrea-

gaii' Mi-fhein, " dealbh iia leisg a b' abhaist a bhi shuas aig a Chaisteal. Tha a' chlach shnaighte so a dealbh mnatha air a' bheil fior choltas na leisg. Tha an sguab, leis am bu choir dhi a bhi 'g obair, thar a guaihie, a lamh clili a sgriobadh a cruachain, 's a beul fosgailte gu' ckiasan a miananaich. Sin agadsa B'fhearr- leam. ' Bidh nine gu leor air am maireach.' ' Thig cuideigin an rathad a bheir cuideachadh dhuinn.' Thig an Geamhradh air 's bidh am buntata aige 's an talamh, arbhar air na h-ach- aidhean, a thigh gun tuthadh, 's an aite lamh a chur ri gniomh ni e mianan mor farsuing, '.i their e b' fhearr gun robh am buntata stigh, gun robh an t-arbhar croite, an tigh tuthta.' Ach cha robh riamh rath air B-fhearr-leam. Tha Dia, tha 'n sean-fhacal ag innseadh dhuinn, a cuideachadh an neach a ehuidicheas e-fhein. Agus ma 's maith leat ni a dheanamh gu d' thoil, dean fhein e. An duine sgeanail 's an duine toileil cha bhi e idir air deireadh, ann an nithean aimsireil no spioradail. Cha bhi e ri gearan no ri canran, agus cha bhi e gu brath gun chairdean,"

Bha dleasnas g'ar gairm. Dh' eirich sinn a ghabhail an rathaid. Bha a' ghrian air crom- adh, 's gus i fhein fhalaoh air chul nan stuc. Dh' fhag mi beannachd aig mo charaid. Gu ma fearr an ath chomhail.

BREITH CHRIOSD.

[Tha la Nollaig, a reir an nos ur, a deanadh greim air an duthaich . Ann an Sasunn agus an tirean easbuigeach eile tha moran tuilleadh meas air an la so na tha air la na bhadhna ixire. Ann am bailtean na h-airde deas tha na h-eaglaisean fosgailte agus cothionail chrabhach a deanamh aoraidh cridheil do'n Tighearua. Cha'n eil an sealladh ceudna trio feadh na Gaidhealteachd fathast, ach tha teagasg an la naoimh so a drughadh air cridheachean mhoran. 'S fhada o'n sgriobhadh na roinn a leanas agus tha iad a dearbhadh gu robh daoine crabhach anns a Ghaidhealtachd a bha cuimhneach air ciall agus brigh na Nollaig. J " Bu trom-shamhach tosdach bha bhuaile 's an

t'aohadh Cha chualas aou fharum no gluasad ni ' mo Ach a chuairt-ghaoith ag osnaich air feadh nam

beann dosach A's borbhan nam bras-uisg' ri monmhor roimh

loin Sguirdriop agus carraid, agus gleadhraich a'bhaile Chaidh gach ainmhidh a' s duine gu samhchair

a' s sith Sguir an uiseag d'a h'oran, bha tosd air an

smeorach 'S chaidh an treabhaiche dhachaidh gu h'ais-

neulach sgith.

Bha' ghealach air eiridh, a's gorm-bhrat nan

speuran A' dealradh le reultan cho fad 'sa bu leur Bha buach'lean Bhetlehem air muUach nan

sleibhtean A' faire an treudan mu'n eireadh dhoibh beud. Leo b'eibhinn an sealladh, ri fann-ghath na

gealaich Bhi faioinn na spreidhe 'nan luidhe air an

fheur : Leo bu mhilis bhi 'g eisdeachd na spideig an

geugan A seinn do na reultan bha 'dealradh 's an speur.

Ach chumiaic iad sealladh a b'eibhinne gu fada Mu'n d'thainig a mhaduinn a dealradh 's an

speur ; A 's chual' iad guth-molaidh bu mhike gun

choimeas Na oran na spideig na suidhe air a gheig : Feuch thainig orr' aingeal a dh'innis dhoibh

naigheaohd 'S ghrad dh' fhuadaich e'n t'eagal bha orr' aig

an am Dhealraich gloir Dhe uim', mar lochran bha

eudann 'S bu ghile bha eudach na sneachda nam beann.

Na bitheadh oirbh eagal, ach eisdibh le

creidimh 'S na cuiribh an teagamh an sgeul th' agam

dhuibh : 'N diugh rugadh dhuibh Slan'eai 'am baile righ

Daibhidh 'Bheir soars' agus slaint' do gach al agus linn 'S a chum a's nach seachainn sibh naoidhean na

maise Thugaibh aire do'n deis' air an aithnich sibh e : Gheibh sibh e 'm prasaich, 'am brat-speillidh

paisgte — Sin comhdach gun mhorchuis neo-riomhach

Mhic Dhe.

Cha luaithe a thubhairt an t' aingeal so riutha Na chual iad 's na speuran mor luath gloir ro

bhinn 'S air togail an suileau feuch a nuas orra

thuirling Mor chuideachd thar cunntais do ainglibh a

seinn — " Gloir do Dhia anns na h' ardaibh — Dha

canaibh Hosana Air talamh biodh sith, agus deadh-ghean do

dhaoin' Uil' onair biodh Dha-san a dhealbh innleachd

sliinte Grks De, trid an t-Slan' ir cha chaochail a

chaoidh,"

Air. 2.

191S.

IS LOCHEAN T' FHOCAL." Ps. cxix. 105.

Tlia dorcliadas feumail acli ciod e flieuni no aobhar cha f lireagair na h' uile gu h' aonsgeulach. Is leoir le cuid gum bheil an dorcliadas ann an carsa naduir. Theii- fear eile gun deach an dorcliadas a chur ann am freasdal agus trocair Dhe a ghairm an duine o obair gu fois. Their an treasa fear nach robli meas air soillse niur an robh solas againn air an dorchadas. A eh ciod air bitli ar beacbd, is eigin dlminn uile gabhail ris an dorchadas an uair a thuiteas a ssiail thai an t' soaghail an ceann each ceithir uairean fichead. Cha toil leinn an dorchadas aoh tha sinn a gabhail ris mar aon de na nithean nach gabh seachnadh. Gle thrath thug daoine innleachdach oidhirp air lamh-an-uaehdar fhaotaiun air, ach a dh' aindeoin gach oidhirp tha an dorchadas fathast gun ioniain air falbli. Cha robh seoltachd dhaoiiie buileach gun tairbhe agus ann an tomhas nior thug an soaghal buaidh air. Gidheadh, tha aon seorsa dorcliadais ann nach eil furasada a cheannsacliadh-dorchadas a pheacaidh. Thug feallsanaich le'n ard-flioghluni oidhirp air oidhche a pheacaidh a shoillseachadh ach clia b' fhearr a tliolladli an lochrain an dorchadas na coinneal ann an ceo toiteach a bhaile mhoir. Bha 15chrain ann a thilg beagan soluis air oidhche dhubh a pheacaidh agus a chraidh ach clia' n ann aig cagailt shaoghalta a ohaidh an lasadh. Cha' n ann san Eiphit no am Babilon, anns a Ghreig no anns a Roimh, anns na h' Innsibh no ann an China a chaidh an lasadh. Cha' n ann an duthaich mhor bheartaoh ach ann an tir bheag bhochd agus am measg sluagh le beagan foghlum a chunnaeas an toiseach lochrain a dealradh air dorchadas a pheacaidh. Ann an lamhan faidheau Israel bha lochrain a thug buaidh air an dorchadas so. An deigh ua faidhean thainig na deisciobuill le lochrain a las iad aig an t' solus a bha agus a tha na sholus do' n t' saoghal. Chaidh na h' abstoil a tuath agus a deas, an iar agu.s an ear le solus glormhor an t' soisgeul nan cuideachd agus tha fir agus mnathan naomha an diugli anns gach cearn de' n t' saoghal a sgaoileadh an t' soluis, a

sgapadh an dorcliadais agus a treorachadh dhaoine o aingeachd agus neo-ghloine chum naomliachd, gloine agus fireantachd. B'e lochran na faidhean teagasg a bhiobuill agus tha an lochran ceudna againn, facal an Tighearna.

Caite am bheil lochran a shoillseachadh na dachaigh a chuireas sinn an coimeas ris 1 Faodaidh comhurtachd agus eadhon foghlum a bhi ann an tigli ged tha na dorsan glaiste agus na h' uinneagan diiinte ann an aghaidh an t' soisgeul. Faodaidh aii solus dealain a bhi boillsgeadh air balla agus air urlar le soillse a dhallas ar suilean ach cha ii'eil anns an dachaigh nach aithne solus an t' soisgeul ach tiugh dhor- chadas. Biodh am bothan beag le aon chruisgean dubh an crochadh air tarunn chrom ach uia tha an biobull ann an urram agus a theagasg a riaghladh cridheachan a mhuinntir, tha solus anns an tigh sin. solus a chuireas maise air an dachaigh bhochd le ballachan ruisgte agus a h' urlar gun aodach \ki\

'Se 'm biobull a shoillsicheas baile agus tir cho math ris an dachaigh. 'Sann re an dorcliadais a tha mort agus meirleadh agus droch gniomhachas an t'saoghail air an deanadh. Thigeadh goinne soluis air na bailtean mora agus cha chum arm dearg an righ na h' aingidh fo smachd. Tha an inntinn dorcha agus an cridhe dubh aig luchd an uile, ach fosgladh an t' aingidh a chridhe agus inntiini do sholus an t' soisgeul agus cha bhi feum air priosan, bithidh an drongair na dhuine stuama agus am meirleach na dheagh choimhearsnach. S' mor olcas an t' saoghail agus dh' fheuch lighichean gun aireamh a chreuchdan a leigheas. Chuir aon earbsa ann an sgoiltean, a glaoidli sgoiltean fho.sgladh agus gun dunadh iad na piriosain. Tha fear eile ag radh, "thoirtuarasdal math do dhaoine, tighean anns am bheil comh- urtachd agus obair ann an riaghailt agus brisidh tu curaliachd Shatain anns an t' saoghal." Deanadh daoine ua thogras iad agus tha gach ni a tha air a dheanadli ann an treidhireas ri mholadh ach cha 'n aithne dhuinn ach aon lochran a sgaoileas dorchadas a pheacaidh agus is e sin an Soisgeul aig lo.sa Chriosd. Faiceadh an duine e fain na pheacach agus tuigeadh e giir e Chriosd am Fear saoraidh agus cha bhi e fada o chumhachd an dorchadais. Ged

a tha aingeachd 'n ar dutliaich fein a dliuisgeas bron anil an cridheaclian nan creidniheacli tlia ar bailtean naomh seach bailtean mora nan cinneach aig iiach eil eolas air an t' soisgeul.

'Se am biobull an lochran airson malairt an t' saoffhail. Tha moran am beachd nach eil teagasg a bhiobuill freagarrach airson malairt agus tha am beachd mearachdach so a buaradh dhaoine agus a toirt orra ceilg agus seoltachd a gnathachadh. Faodaidh soir- bheachadh a blii aig luohd na ceilg car tacan ach cha' n fhada a mhaireas an rath. Bha gille og a dol a mach do dhuthaich chein far am bitheadh laimhseachadh raor aige agus fhuair e cuireadh o luchd-eolais an coinneachadh ann an tigh-cuirm oidhche no dha mun robh aige ri seoladh. Bha seaii mharsantan an lathair agus labhair fear a bha aim an ard urrani air a mhodh so — "Cluinnidh thu daoine ag radh nach dean duine feum gun cheilg an diugh, ach tha toil again comhairle a thoirt ort agus rabhadh a thoirt dhuit. Tha mise cor agus da fhichead bliadhna ri malairt, agus, mar is aithne dhuit, chaidh an saoghal gu math leam, ach cha d' thug mi'n car a neach riamh. Bi dileas agus dichiollach ach na gabh cothrom eucorach air neach gu brath." Rinn an scan duine so obair-la ann an solus a bhiobuill agus air teachd na h' oidhche rinn e suas a chunntais aims an t' solus cheudna. Xa'n robh a sheorsa lionmhor, bhiodli earbsa agus cairdeas am measg hichd- malairt nach eil ann.

'Se am biobull lochran na h' eaglais. Biodh a sholus a dealradh ann an cridheachan an t' sluaigh agus bithidh slainte .spioradail aig a cho-thional. Tha an eaglais mar thigh-eiridinn aims am bi an spiorad leointe air a leiglieas agus is e lochran an fhocail a tha na ligh- ichean a tionndadh air gach trioblaid agus eucail. Lasaidh solus a bhiobuill a suas na frogan dionihair dorcha ann am beatha a pheacaich. Tha a theachdaireachd freagarrach aims gach suidheachadh, agus tha solus a 16chrain a soillseachadh gach ceist a tha dorcha agus a deanadh soilleir gach ouis a tha doilleir.

Tha aon ni eile a tha fillte suas ann an dorchadas as eugmhais lochran an fhocail. Ann am beachd gach treubh agus cinneach tha am bas agus dorchadas gle fhaisg air a cheile. Bithidh sinn a labhairt air oidhche dhorcha a bhais agus cha 'n ann gun aobhar. Tha an inntinn nadurra gun chobhair ann an lathair dorchadas na h' uaighe. Bha na h' Eiphiticli a lasadli choinnlean aig uaighean nam marbh agus daoine beartach a cur air leth nan dileab airgiod a cliuniadh solus laiste mu' n aite taimh. Tha an lethsgeul ri ghabhail ach ciod e an lethsgeul a tha aig moran na' r linn fein a tha diultadh an t'

soluis a sgaoileas dorchadas a bhais agus na h' uaighe. Tha teagasg a bhiobuill furasda a thuigsinn agus tha e a sasuchadli iarrtais ar cridheachan. Tillidh a cholunn do' n tiir, agus tillidh an Spiorad do' n Spiorad o' n d' thainig e. Thug losa Chriosd buaidh air an uaigh agus air a bhas agus iadsan aig am bheil spiorad Chriosd agus a tha a basachadh aunsan, theid iad troimh dhorchadas a ghlinne chum na rioghachd shiorruidh aims am blieil solus air nach tie smal. — Amen.

A BHLIADHNA A DH' PHALBH.

Gun teagamh, bha da mhios dheug arms a bhliadhna a dh' fhalbh, ged nach eil e furasda a chreidsinn. Chuir gaoir nan cuig miosan . deireannach fuaim chacli as ar cluasan agus as ar cuimhne. Gach ni a thachair amis an t' saoghal, eadhon eachdraidh ar duthcha fein agus meanbh-eachdraidh ar sgireachdan, tlia iad uile ann an ceo na cuimhne agus an cogadh le thachairteas a seasamh a mach mar bheanntan arda ann an cuan na h' aimsir. Ach ged chuir an cogadh le uamhas gnothaichean eile as ar n' aire, bha a bhliadhna a chaidh seachad a giulan a h' uallaich fein do cliall agus do bhuannachd do dhaoine. Bha an Tighearna na fhreasdal a fiosrachadh an t' sluaigh mar anns na bliadhnachan a dh' aom. Thainig soirbheachadh le cuach Ian gu aon agus cilldachd le goiiie feibhneas gu neach eile. Bha slainte gun bhristeadh ann an crannchur cuid, easlainte le iomagain ann am beatha cuid eile. 'S ainmig neach nach do chaill caraid a dh' fhag aite falamh na chridhe nach lion e gu crioch a thuruis. Theid aig an oigridh air cairdean lira a chruinneachadh mun cuairt orra, ach an uair a thig sinn gu bliadhnachan cha'n urraiji dliuiim cur an aite nan sean chairdean. Tha an cridhe ag aomadh na' n deigh agus an inntinn 'ga gairm chum an t' saoghail shiorruidh agus neo-fhaicsinneach a tha gach bliadhna a tarruing dliith. Ann an am na h' oige drugliaidh teagasg spioradail air a chridhe mhaoth, ach tha sinn a cruadhachadh le aois agus nithean ainisireil a deanadh greim oirnn. Air an laimh eile, ann an gliocas an Fhreasdail tha bas ar cairdean a tuiteam le buille throm oirnn agus tha sinn a sealltain le ddrachd agus ciocras m6r troimli dhorchadas an t' saoghail chum na siorrachd anns am bheil muinntir ar gaoil a feitheamh oirnn. Tha ar n' nine uile a ruith agus is e ar gliocas agus ar dleasdanas sinn fein a ghiulau mar dhaoine aig nach eil aonta air na bliadh- nachan. Chaidh moran thar an aisig re na

Lliadlina-iia saighdearan calma ami an ireunadas a neart. Gu bailtean mora agus beaga na duthcha, gu gliiin agus clachain ua Gaidhealtachd thainig teachdaireachd o' n Fhraing a dbuisg bron agus a thaisicb gruaidhean. Tha iomadh gaisgeach na shineadh ann an tulaich chein ach tha a chadal cho seimh s' ged bha e ann an duslach athraichean. Mar dheagh shaighdear leag e sios a bheatha airson cliu agus saorsa a ilhuthcha. An uair a dh' iobair e fein ann an fein-aioheadh a gliraidh, uach fheum sinn a c-hreidsinn gun d' fhuair e sokis nuadh air an fliirinn, gu bheil gradh agus fein-aicheadh aig steidh agus bunait a Chreidiinh Chriosdaidh. Feumaidh mi letb-taghadh a sheachnadh agus, air an aobhar sin, cha bhi mi g' ainmeachadh ueach sam bith, ach tha co-mhothachadh agus truacantas againn ris na cairdean a tha g' ionn- drain nan laoch nach till.

"Coinnichidh ara beartach agus am bochd a <;heile, is e an Tighearna a rinn iad gu leir." Bha iad taireil air a cheile gu trie agus bha an gamhlas a togail aimhreit agus strith 's an duthaich. Bha daoine grunndail a tuigsinn gu' n robh iad a tuiteam agus a seasamh comhla, ach a nis cha' n fhaod e bhi naeh tuig iad uile gur braitlirean iad darireadh, agus an uair a thig sith agus a theid obair na duthcha air aghaidh mar a b' abhaist, tha sinn ann an deagh dliochas gu' m bi spiorad oairdeil, earbsach g' an tarruing ri cheile.

Thuit aon no dha a bha ainuieil anns an rioghachd air a bhliadhna a dh' fhalbh. Anns an t' samhradh chaidh loseph Chamberlain gu fhois. Bha e na dhuine comharrichte na la agus na linn. Bha e na dheagh charaid do na bochdan agus ciod air bith a bhreth a bheir eaohdraidh air beachdan a bha e a' g aideachadh, cha'neil teagamh nach do thoill e ard urram agus cliu airson a sheirbhis do' n rioghachd.

Aig deireadh na bliadhna thainig anteachdaire dana airson gaisgeach treun a thug buaidh air iomadh namh-Iarla Roberts. Ann an eideadh an t' saighdear agus ann an eisdeachd nan gunnachan mora, chaidh an sean ghaisgeach a ghairm gu dhuaia. Cha' n eil iad lionmhor a rinn seirbhis do 'n rioghachd a chuireas sinn ann an coimeas ris, agus gu sonruichte anns na bliadhnachan deireannach an uair a bha e mar shean fhaidhe a toirt rabhadh do'n duthaich gu robh cunnart mor a bagairt a sgrios. Na' n do ghabh an rioghachd a chomhairle agus i fein uidheamaohadh airson a chogaidh, tha sinn a creidsinn aon chuid nach robh cogadh 's an t' saoghal an diugh no nach maireadh e cho fada agus a tha e coltach gun dean e. Bha larla Roberts na dhuine math. Bha e na charaid math do na saighdearan agus ghradhaich iadsan esan le gradh nach do choisinn ceannard

airm ach ainmig feadh nan linnteau. Rinn e deagh shaighdearan do na gillean a ghabh orra fein boidean ann an arm dearg an righ agus mor agus mar a bha a sheirbhis anns an t' seadh so, b' fhearr gu m6r na rinn e a chur cruadal gun fheum agus buaradh a slighe an t' saigdear. Bha an rioghachd na farsuinneachd a seinn a cliliu, agus tha e nis soua, am mealltain duals an deagh shaighdear ann an tlaitheamhuas nan naomh. Ann an seirbhis na h' eaglais thuit iomadh fear air am bi ionndrain. Chuir cuid seachad an laithean ann an eileanan iomallach agus ann am bailtean beaga na duthcha. Cha. chualas an ainm taobh a niach na sgir anns an robh iad a saorachadh. Ach ged nach robli an obair ainmeil ann an seomraichean arda na h' eaglais air thalamh, cha bhi iad gun an duals ann an ionadan arda na h' eaglais air neamh. " Is maith, a dheagh sheirbhisich fhirinnich : bha thusa firinneaoh ann am beagan do nithibh, cuiridh raise os ceann moran do nithibh thu : imich a steach do aoibhneas do Thighearna."

Bithidh ionndrain shonruichte ann an ard- sheannadh na h' eaglais air dithis a shuidh ann an cathair ard chuirt Eaglais na h' Alba. Bha an t'ollamh Mitford Mitchell na mhiuisteir a choisinn mor chliu agus deagh-ghean, gu sonrui- chte ann an iar eaglais Abair-eadhainn. Leig e dheth obair sgireachd mun " d' fhailnich a shuil, ni mo a threig a neart e," ach cha do leig e dheth dreuchd na h' eaglais. Bha e dichiollach, dealasach agus diirachdach " ann an am agus ann an an-am." Cha d' rinn e caonnadh air a neart no air a mhaoin ann an obair a Mhaighstir. D'fhag e earrann do bheairteas a chuideaohadh obair na h' eaglais aig an tigh agus ann an tirean fad as. " Air dha bhi marbh, tha e fathast a labhairt." Aig deireadh ua bliadhna fhuair an t' oUamh T. B. U. Niven fois. Bha esan mar an ceudnaann an cathairard-sheannadli na h' eaglais agus cha robh am measg cleir :ia h' alba no easbuigean Shasunn fear a bu dreach- mhoire na e. Chuir e seachad a laithean ann am baile mor Ghlascho far an do chruinnich e co-thional m5r do niharsantan agus luchd-malaii t a bhaile. Chaidh a thogail ann am Bailebhroin ann an Gaidhealtachd Shruithleadh affus bha

o

taobh blath aige ri muinntir agus ministeirean na Gaidhealtachd.

Ged nach robh e na j^hears-eaglais, tha o iomchuidh anns an duileag Ghaidhlig gun cuirea- maid ainm an oileanaich fhoghluimte a bha fada a teagasg Gaidhlig ann an oil-thigh Dhuneidinii — Domhnall MacFhionnghain. Bha e na dhuine c5ir, oairdeil a choisinn cliu dha fein agus d' ar c^nain. Leag e bunaitean na caithir Ghaidhlig gu diongmhalta agus chuidich e a h' aite dligheach a thoirt do' n Ghaidhlig am measg oileanaich na rioghachd. Ged a bha

eolas domhain agus farsuinn ghiulan e uallacli gu h' iriseal, agus shuidli cleoca a sgoilearaclid air cho aotrora ri lion an damhan-allaidh.

Ann an aid-sheannadh na h' eaglais bha da ni ann a tharruing aire na cleir agus na duUiclia OS ceann gacli cuspair air an robh deasboireachd dleasdanas na li' eaglais Chriosdaidh do na cinnich nach d' f huair fhathast eolas air ar creidimh, agus aonaclid nan eaglaisean n' ar duthaich fein. Tha an da ni so ann an dluth dhaimh. Ma cbaitheas sinn ar maoin agus ar saothair a cogadh an aghaidh a cheile, tha e soilleir naoli dean sinn ar dleasdanas ri' r co-chreutairean ann an Africa, anus na h'lnnsibh agus ann an China. Tha creidimh an fhaidhe bhreige, JMohammed, a sgaoileadh ann an Africa agus niur a dean sinne oidhirp laidir, clia' n e mhain nach sgaoil sinn iompaireachd Chriosd ach bithidh sinn ann an cunuart a bin call moran a chruinnich ar soisgeulaichean o bhratach Chriosd.

Chuireadh beachdan nan daoine taghta a bha ann an comhairle leis an eaglais aonaichte shaoir mu choinneamh na cleir. Chunnacas nach robh daoine uile gu leir a dh' aon bheachd, gu robh ouid fo amharus nach robh sean oighreachd na ir eaglais cho teariiinnte agus a bu mhath leo. Le foighidinn fosglair gach snaim a tha teann agus thig solus air cuisean a tha dorcha. Cha d' thainig an ard-sheannadh gu co-dhunadh sonriiichte sam bith ach chaidh na ceistean a thog deasboireachd a chur gu cleir na duthcha, agus mur an robh an cogadh a toirt suas ar n' aire cha n'eil teagamh nach robh cainnt agus connsachadh ri chluinntinn uni aonachd nan eaglaisean roimlie so. Cha dean cabhag feum ann an aobhar cudthromach de' n t' seor.sa so, ach le foighidinn agus deagh ghean an t' sluaigh, agus fo stiuradh an Fhreasdail thig aonachd agus sith agus ath-bheothachadh air creidimh slainteil anns an tir.

TAGHAL LARAICH ANN AN EARRAGHAIDHEAL." Ughdar — Tbmas Caimbeul.

Ann an samhchair na glomain is smaointeachail

uair Bha mi cnuasachd le aigne 'bha trom Air gaoth-luasgadh na luichnich mo thiomchioll

na cluain : Bha uair tigh mo shinnsear 's an fhonn.

Gu fasail, na smiir, tha 'n dachaidh gun cheann; 'Us uaigneach an crann 'm bheil am fitheach

a tamh. An t-slighe fo fhiar, 's luchd-triall orra gann, Dh' imich sealgair :uam fiadh '.s an gaisgeach

air am, Thun nam beanntan 'tha 'g iathadb mu'n

traigh.

Ach na m' shiubhal 'sann fhuair mi, ged b'

fhasail an ceum, Mu'n chloich uaire 'bha uaine le aois Aon ros anns an fhasaich air fhagail leis.

fhein 'Cur an oeill far 'n robh garadh nan laoch. Mar lonraic "un bhi-athair, na dh' fhagadh

d'a linn, 'An samhchaireachd naduir, fiathaich bha

'bhlath, A pogadh 'san uaigneas 'n gath-greine chaidh

cli ; Bha'n corra-bad 's an droigheann 'cur sguil air

gach ni Far 'n robh fliir so mo shinnsear a fas.

Lus mills na fasaich, 'us samhladh gach ni

A tha maireann nam' chridhsa cho fas —

Uile aitreamh an t-s61ais ged 'thniteadh a.

sios Cha diobair mi m' fhoighid gu brath. Chuir fasaich nan geaaaibh, nil' Earrachail,

iir, Ann an laithean a mheallaidh 's micmeanmna

le cheil, Leis na sgail tbainisg 'dh' araicheas gradh agus

sunnd. Mar aisling na h-oidhche, ri m'anam dubh-chid, A fagail na fasaich nan deigh.

Bi ciuin, mo throm spiorad ! tha gliocas gad'

dhit, 'Nuair tha'n diblidh 'san t-anmhunn a pramh. Bi laidir mar charraig a' chuain sheasas

stritli Na mile stuadh borb air an traigh. Troimh chunnartan tubaist, 'us miiig luchd na

spid. Do ghnuis biodh gun mhuthadh, do mhisneach

biodh ard : Seadh, eadhoin an taimn 'rinn thu aoradh gii

faoin Cha duisg tuilleadh osnadh na cuimhne nad'

thaobh : 'Se ghiulan 'bheir buaidh air an dan.

E. C.

Air. 3.

191S.

NA TRI CRUIN. "Chriui thu e le gloir agus le h'urram." — Ps. viii., 5.

Tha Dia a gairm dhaoine gu bhi nan righrean agus gu bhi a sealbhachadh tri cruin. An uair a chruthaich E an duine air tus chuir E crun naduir air a cheann. Tha e aii- innseadh dbuinn gun do bheannaich Dia Adhamh agus Eubb agus gun d'thubhairt E riu, " biodh uachdar- anachd agaibh os ceann eisg na mara agus os ceann eunlaith nan speuv agus os ceann gach ni beo a ghluaiseas air an talamh." Thug Dia tuigse agus eolas do 'n duine nach d' thug E do na h' ainmhidhean agus mar so bha e comasach air a bhi a' riaghladh anr s an t' saoghal. Tre pheacadh chaill an cinne-daonna tomhas mor de 'n chumhachd a bha aig ar ceud shinnsre. Thuit iomadh seud luaclimhor as a chrim ach a dhaindeoin sin tha sinn a' faicinn gum bheil an duine fhathast na uachdaran anns an t' saoghal. Tre an tuigse agus an t' eolas nadurra a thug Dia dha, tha an duine comasach air beathaich- ean an t' saoghail a cheannsachadh air chor agus gun dean iad a thoil. A thuille air a so, theid aige air srian a chur air cumhachdan folaichte naduir. Ged a tha cas an duine mall seach cas an eich theid aige air carbad a dhealbh a shiubh- las ceud mile anns an uair. Theid aige air snamh mar iasg fo 'n fhairge agus eiridh e air sgiathan na gaoithe na 's airde nan iolaire. Ged nach eil neart na leomhain ann an gairdean an duine fhuair e cumhachd bho Dia nach eil aig creutair eile air thalamh. An uair a bha an salmadair a coimeas an duine na phearsa ri nithean mora a chruthachaidh bha e ga fhaicinn beag agus lag agus thubhairt e na inntinn ri Dia "Co e an duine gu 'm biodh tusa cuimh- neachail air agus mac an duine gu'm fiosraicheadh tu el" An uair a thug Dia do 'n t' salmadair sealladh air an staid urramach anns an deachaidli an duine a chruthachadh, thubhairt e "rinn thu e beagan na b'isle na na h'.aingil agus chriin thu e le gloir agus le h' urram." Nach bochd a ni, mata, gu 'm feum sinn aideachadh nach eil a h' uile duine a cur tiodhlac phriseil Dhe gu buil mhath. Is trie a tha daoine a tilgeil a chruin neamhuidh anns a' pholl. Tha e fior gu 'n " d' rinn Dia an duine direach ach dh' iarr iad fein iomadh innleachd a niaoh." Leis na h'inn-

leachdan so tha e gu niinic a' mort agus a' marbhadh a cho-chreutair. Tha e a' cumail air ais rioghachd Dlie air an talamh. Ann an aite dha a bhi beagan na 's isle na na h' aingil, tha e gu trie na 's isle na na h' ainmhidhean. Ach thigeadh e dhuinne a bhi faicilleach agus a bhi toirt gloir do Dhia leis na talantan a thug E fein dhuinn, oir thig an la anns an " d' their E do gach aon a reir a ghiomhara."

Tha Dia a cur an dara criin, crun grais, na 'r tairgse tre losa Criosd. Do gach aon a thig da ionnsuidh tha E a gealltain cuibhrionn ann an oiglireachd neo-thruaillidh, agus neo- shalach nach searg as. Tha Dia a' toirt toradh an Spioraid do gach aon a tha a' deanamh seirbhis Dhasan. Tha e a cur criin grais os cionn a chruin nadurra. Is iad na seudan a tha a' dealradh anns a chrun so " gradh, aoibhneas sith, fad-fhulangas, caomhalachd, maitheas, creid- imh, macantas, stuaim."

Anns an treas salm thar a clieud tha Daibh- idh a' gairm air anam Dia a bheannacliadh agus tha e ag radh — " 'Se mhaitheas dhuit do pheacanna gu leir, a shlanuicheas t' easlaintean, a shaoras do bheatha o sgrios, a chriinas thu le caoimhneas graidh agus caomh throcairean."

Tha an tieasa crun ri shealbhachadh ann an gloir. Tha Dia a cur crioch air gach obair air am bheil E a' toiseachadh. An duine a tha dileas anns a bheatha so, tha e air fhailteachadh aig ceann a thuruis mar dheadh sbeirbhiseach. Chunnaic Eoin sealladh air na naoimh ann an lathair Dhe, oir tha e ag radh "rinn iad aoradh Dhasan a ta beo gu saoghal nan saoghal, agus thilg iad sios an criiin an lathair na ligh- chathrach." Thug na naoimh buaidh tre an C'eannard agus mar so tha e air a thoirt dhaibh a bhi riaghladh maille ri Righ na gloire. Cha'n eil sinne ann an doigh sam bi a toilltinn nan crian a tha Dia a thoirt dhuinn mar shaor- thiodhlac. Cha 'n urrainn dhuinn an cur air ar cinn le 'r lamhan fein mar a rinn Napoleon. An uair a chaidh esan a shuidheachadh mar righ air an Fhraing, dhiult e a bhi air a chrunadh leis a phapa mar bu nos leis na righrean a bha air thoiseach air. Thubhairt e gu' m b' ann le chomas fein a choisinn e an criin agus uime sin nach gabhadh e an criin a lamhan duine sam bi. Cha 'n ann mar so a tha sinne ann an lathair Dhe. Thug E dhuinne tuigse agus eolas leis am

bheil sinn comasach air a blii 'g eisdoachd I'is a •chuireadh ghrasmhor a tha E a toirt dhuinn a bhi n' ar lighrean maille ri Mhac, losa Criosd. Tha e cur a mach a Spioraid a, chum agus gu 'n gabh sinn an crun a tha E a' tairgsinn dhuinn, agus gu'm faigh sinn seilbli air rioghachd neimh. An uair a dh' fhoillsichear an t' Ard-bhuachaille, gheibh sinn " crun na gloire nach searg as."

U. A. G.

BELGIUM.

Tha suilean an t' saoghail air Belgium, an duthaich bheag mhifhortanach, agus air a shiagh a tha aon chuid air an saltairt fo chasan na namhaid nan tir fein no am freasdal caoimhneis nan coigrich am measg nan coimheach. Tha an rioghachd bheag so a' toirt sean duthaich Israel na 'r cuimhne. Gun teagamh, cha sheas an coimeas gu ceithear chearnach anns gach seadh, ach leigidh mi ris gu bheil iad nan eachdraidh agus nan suidheachadh coltach ri cheile. Cha robh fearann farsuinn aig Israel, ni mo a blia a sluagh lionmhor ach a rithist agus a rithist leag righrean uabhrach suilean sanntach air an rioghachd bheag so.

Re iomadh linn bha an Eiphit anns an airde deas na rioghachd chumhachdach agus blia Siria agus Assiria nan rioghachdau treun auns an airde tuath agus an ear. Mar gharadh- droma eadar da tharbh, bha duthaich Israel eadar an Eiphit agus Siria. Chisneachadh gaisgich na h' airde tuath gach cinneach agus treubh a blia am fagus dhaibh ach fois cha ghabhadh iad cho fada agus a bha an Eiphit a toirt dulain dhaibh anns an airde deas. Cha robh slighe do 'n Eiphit ach fearann Israel agus mur a cordadh e ri Israel rathad mor a dheanadh de'n rioghachd airson nan coimheach cha robh aca ach dol a chogadh. Gle thric thug iad deadh chunntas orra fein agus thainig air an namhaid teicheadh, ach mar a bu trice thachair na h' Eiphitich agus an namhaid ann an teas meadhoin Israel Bu choma co thug a bhuaidh, bha achaidhean agus fionliosan Israel air an sgrios agus goi'ta agus cruadal air fhagail mar dhileab aig Israel. Mar so cha robh moran bhliadhnachan a ruith gun chogadh air mach- raichean agus raontan Israel. Cha robh sliochd Abram leisg gan dion fein agus air an cuartach- adh le naimhdean, mar a bha iad, cha robh meirg ag itheadh faobhar an claidhean, ach bu thruagh an caradh agus bu mhor am mifhortan gu robh feachdan airm nan comhearsnach gu trie nan duthaich gun shireadh, gun iarraidh. Bha an rioghachd bheag so ann an cunnart a bhi air a pronnadh eadar na rioghachdan mora a bha ga cuartachadh. Mar eorna eadar clachan-bleith cha robh dol as aig Israel. Nach

e so eachdraidh Bhelgium ? Ciod e a suidh- eachadh ach rioghachd bheag a dh' fheuch rioghachdan mora a smachdachadh agus a ghlacadh uair agus uair ? Thug Moab Austrian- acli agus Midian Spainteach oidhirp air a saorsa a ghoid agus traillean a dheanadh de sluagh, ach le tipachd fein agus cuideachadh chairdean rinn i seol air a h' ainm a chumail beo agus a criochan agus a cladaichean a ghlanadh bho naimhdean. Tha Belgium comhnard reidh agus air an aobhar sin freagarrach airson gluasad shaighdearan agus ghunnachan. Gun chead iarraidh no fhaotainn thagh feachdan na Roinn Eorpa an rioghachd so mar bhlir na strith. Co dhiu a bha na Belgianaich toillichte no diom- bach cha robh leasachadh air a chuis. Bha na Belgianaich lag agus cha robh comas aca bacadli no tilleadh a dheanadh air na curahachdaich. 1 )h' f haotadh iad seasamh an dara taobh gun am beatha a chuir ann an cunnart, no taobh a ghabhail anns an strith, ach ciod air bi a dheanadh iad bha aon ni cinntach agus b'e sin sgrios na duthcha. Thachair so cho trie agus thainig f6irneart agus call orra cho neo- thoillteannach gun do ghabh na rioghachdan mora truas dliith agus thainig Russia, Prussia, Austria, Breatunnagus an Fhraingfo chumhnant nach rachadh an saiahdearan gu brath a chogadh ann am Belgium nan seachnadh Belgium leth- taobh ann an aimhreit sam bi a dh' eireadh eadar na rioghachdan. Sheas an coimhcheangal so corr agus ceithir fichead bliadhna agus cha robh cogadh an taobh a stigh de chriochan Bhelgium o bhlar Uarerloo.

Cha 'n e beagan a bheireadh cadal na h' oidhche o Bhismarc agus chuir e coimhcheangal no dha ann an suarachas ach cha do ghabh e gnothach ri Belgium ann an cogadh na Germailt agus na Fraing anns a bhliadhna 1870. Cha'n'eil teagamh nach robh e air a bhuaradh ach bha fhios aige gun deach Breatunn ann an urras follaiseach gu 'm feumadh Prussianaich agus Frangaich Belgium a sheachnadh. Cha robh a Ghermailt cho uabhrach o chionn da fhichead bliadhna agns a tha i an diugh. Airson nam Frangach, ged a tha iad eutrom, tha iad uasal nan gnfe agus cha do bhris iad an gealladh. B' fhearr leo tuiteam ann an laimh nan namhaid na am facal a bhristeadh. Chaidh an la leis na Prussianaich agus cha do nochd iad trocair no eadhon ceartas ach gu sanntach, mosach, thug iad Alsace agus Lorraine o 'n Fhraing. Ged a chaill na Frangaich anns a chogadh cha robh iad idir leagte ris an tamailt a chuir a Ghermailt orra. Thuig an saoghal nach maireadh sith air bunait euceartais, agus mu 'n gann a bha ainmean Phrussia agus na Fraing tioram air coimhcheangal na sith thoisich iad air dol an uidheam airson cogadh as iir. Mar dha

mhadadh agus gach roineag fionnaidh a seasamh suas o chill an cinn agus geal an CiUrean ris, bha iad a maoidheadh air a cheile agus gun eatorra ach Belgium. Rinn a Ghermailt rathadan mora gu crioch Bhelgium, a leigeil ris gu soilleir ciod e a bha na beachd. Ach cha chreideadli muinntir Bhelgium gu robh cunnart dluth. Cha leigeadh an naire le rioghachd sam bi a gealladh a bhristeadh. Ach dhuisg deasachadh na Germailt amharus, agus ged nach robh feum aig Belgium air saighdearan ga dion ann an saogbal onarach, thagh i beagan a chuireadh moille air namhaid gus an tigeadh cairdean ga cobhair. Thainig an cogadh ann an toiseach an fhogliar, agus thar criochan Bhel- gium bliruchd a stigh ceudan ndle Prussianach. Cha robh an t'iomjiaii'e Uilleam agus a luchd- comhairle dol a leigeadh le gealladh an seanairean seasamh eadar iad fein agus buille leoin a thoirt do 'n Fhraing. Chuir iad fios nach robh 'gan ■dith ach cead-siubhal troimh Blielgiuin agus a dhiu a bheireadh Belgium cead dhaibh no a dhiultadh i cead, gun "gabhadh iad an rathad mor, olc no math le cA,ch e." Thuig na Bel- gianaich gun robh an coir-bhreth ann an cunnart, agus gu gaisgeil thilg iad iad fein an aghaidh feachd na Germailt. Chuir misneach agus treunachas Bhelgium iongatas air an t' saogbal agus gu sonruichte air lompaire na Germailt. Cha robh Breatunn dcas agus cha robh an Fhraing deas, agus thainig air na Belgianaich seasamh gun chobhair ri aghaidh na namhaid. Ach bha Belgium ann an aghaidh na Germailt mar abhag ann an aghaidh cu-luirg.

Chaidh na Prussianaich air bhainidh gu 'n ■deach moille a chur orra, agus chuir iad ronipa gun deanadh iad dioghaltas air Belgium. Thoisich mort agus marbbadh, losgadh agus sgrios. Le lamhan dearg mar fheoladairean mharbh iad moran, sean agus og, fir agus miiathan, ciontaich agus neo-chiontaich.

Cha'n urrain dhuinn achreidsinn gu'm bheil ■gach sgeul a tha air aithris fior, ach an deigh dhuinn gach ni air nach eil dearbhadh soilleir a chur air chill, tha air fhagail de gniomhara aniochdmhor na chuireas smal air bratach na Germailt a mhaireas gu brath. Dh' oilltich muinntir na duthcha agus theich iad nan ceudan mile do 'n Ollaind. do 'n Fhraing agus do Bhreatunn. Anns a chabhag agus an othail dhealaich cairdean, cuid a dol aon rathad agus cuid a dol rathad eile. Chaill fir agus mnathan a cheile. Chaidh paisdean air seachran agus leanabain air ehall. Tha cbrr agus ceud mile Belgianach anns an duthaich so. Tha iad ann am bailtean beaga agus mora agus tha sinn uile, gann agus saibhir, ag eutromaohadh an •uallaich agus a' freasdal dhaibh mar is fhearr is uirrain dhuinn. Tha moran a thilg iad fein air

cairdeas na Fraing agus ceudan mile a tagair dion agus caoimhneas ann an rioghachd na h' Ollaind. Tha moran fathast ann am Belgium agus is bochd an ciradh. Tha iad gun chosnadh, gun bhiadh agus moran gun dachaidh. Tha mi fhortan an duthcha na suilean gach la, agus eagal air gach neach a bhilean fhosgladh agus a dhurachd a chomhdach ann am briathran. Tha na h' eaglaisean briagha agus na togalaichean maiseach a chuir dreach air na bailtean na smiir. Tha Louvain le eaglais, le thigh-foghlum agus le leabhraichean na bhaile thobhtaichean, Dinant, Termonde agus IMalines gun ionad comhnaidh slan. Tha Brussels, Ostend, Antwerp, Bruges agus Ghent ann an lamhan na namhaid, agus mur an loisg na Prussianaich iad ann an dioghaltas an uair a thig orra am fagail tha eagal orm gun sgrios gunnachan Bhreatunn agus na Fraing iad. Mar thonn na mara tha an cogadh a sguabadh thairis air Belgium, agus cha 'n aithnich na Belgianaich a thilleas an t' aite anns an d' rugadli iad. Nach e sinne a bu choir a bi taingeil do Dhia nach d' thainig namhaid aniochdmhor do 'r duthaicli fein, agus is e tomhas ar taingealachd an caoimhneas agus an cairdeas a nochdas sinn ri Belgium. Le comhnadh an Fhreasdail theid stad gun dail air obair na h'eucoir, ach bithidh Belgium na fasach 16m. Tha daimh againne ri muinntir Bhelgium nach eil aig na h' uile. Tha iad de 'n aon fhuil rinn fein, Dhealaich ar sinnsrean ann an Gaul miltean bliadhna air ais, ach cha 'n 'eil teagamli nach eil daimh againn fein, aig na h' Eirionn- aich agus aig na Cimmerich riii. Ni na saigh- dearan Gaidhealach an dleasdauas a shaoradh Bhelgium o chuing na namhaid, agus an uair a thig sith cha 'n fhaod sinn dearmad a dheanadh air na Belgianaich. Chi sinn gu 'm faigh iad cuideachadh agus cothrom air am bailtean a thogail agus an achaidhean a chur.

GLIOCAS NAN GAIDHEAL.

Cha robh na Gaidheil comharraichte airson gliocas saoghalta. Cha treabhadh iad mar sheis- reach gu math agus chaill iad am fearann agus an t' aite am measg sluagh Albainn a bha dligheach do dhaoine aig an robh am buaidhean agus am beusan.

Gu trie bha an lamhan ann an aghaidh a cheile agus ghabh daoine saoghalta na h' airde deas brath orra.

Chaidh iad a chogadh agus choisinn iad a bhuaidh ach shealbhaich each toradh na buadha. Chuir iad an uidh ann an gniomhara treuna, ann an ceol agus ann am bardachd, agus an uair a bha an aire air na nithean sin, bha each a trusadh an oighreachd.

Ach tha na seanfhacail a' dearbhadh gu robh

iad geur - inntinneach agus beachdail. Tha

gliocas saoghalta gu leoir anus na gnath fhocail

a leanas —

" Cha glilac sionnacli cadalacli cearcan." "Tha leisg cho mall agus gu'm bheil boclidaiu

a ghnatli aig a sail."

" Is feai-r an diugli na da nihaireKcli."

"Le foighidinii gheaiT an luch ball na luinge."

" Bidh pailteas anairt aig an deadli sliiiiomh-

aiche."

"Tha tri imrichean clio olo ri teiue."

" Ceaniiaich a ni air nach eil feum agad agus

cha'n fhada gus an reic tliu a ni a tha feumail

dhuit."

" Na cur a uiacli airgiod a cheannach aithre-

achais."

"Is airde tuathanach na sheasamh na duin'-

uasal air a ghluinibh."

" An ti theid air iasaclid tbeid e air bron." "Is fhasa a cheud togradh a cheusadh na

gach aon a leanaa a shisuchadli."

" Gliabh uabhar a bliiadh maidne le pailteas,

a dhinneir le goinne agus a shuipeir le mi-chliu."

ORAN MHAOIS, (EcsoDUS XV. 1-21).

Chaidh an t'each a's am marcaich' a bhathadh 's

a' chuan 'S chaidh na h' Israelich as o 'n sarachadh

cruaidh ; A's bhuadhaich lehobhah — 's gu'n tog sinn an

aird Oran moladh d' a Ainmsan a shaor sinn o'r cas.

'S e gairdean an Tighearn ar didean a mhain 'S e 'neartsan a bhuadhaich 'sa chiosnaich ar

namh 'Se 'n Tighearna Dia a chog air ar taobh 'S a bhuaidhich air Pharaoh, 's ar naimhdean

a sgaoil. Chaidh a mharc-shluagh 's a charbaid a shlugadh

's a' chuan Ann an doimhneachd na fairge fliuair iadsan

an uaigh ! Tha do lamhsa, lehobhah, ro ghlormhor gu

h' euchd, Go's urrain do bhacadh, no cogadh riut Fein.

An namhaid a dh 'eirich a' t'aghaidh le h' uaill Gu 'n do sgap, agus bhath thu an doimhneachd

a' chuain. Mar an asbliuain Ic gaoith air a f uadach 's gach

ait' Rinn anail do chorruich an casgradh gu bas.

Agus Pharaoh 's a chuideachd le 'n uaill a's le'm

b6sd 'Sa mhuir tha'n an laidhe gun phlosg a's gun deo : Le t' anail rinn rathad do d' phobuU roi 'n chuan 'S air gach taobh dhiubb na tonnan rinn seas-

amh a suas.

Le bosd a's buaidh-chaithreaman namhaid gu'n

d' eigh, " Leanaidh — a' s beiridh — 's bheir creach dhiubh

gu leir : Mo thlachd tha 'n an sgrios, 'n an diobairt, 's 'n

an ar ; Agus riiisgidh mo chlaidheamh a 's oasgvaidh

gach train !"

Sheid anail do Spioraid air aghaidh nan stuadh Agus shluigeadh do naimhdean an doimhneachd

a' chuain Chaidh iad fodha mar luaidhe 's an aigeal a sioa 'S o dhaors' a's o thrioblaid do shluagh thug thu

nlos.

O ! Thigheai-n, lehobhah, co's cosmhail ruit fein

'N am measgsan gu leir ris an abarar dee'?

Co tha'n ghloir a's an cumhaclid co-ionnan li

Dia? Co dh'fhaodar a choimeas 'an tuigse r'ar Triatb ?

Do lamh shin Thu mach o dhubhar an nebil 'S 'n an laidhe 's a chuan tha do naimhdean gun

deo: Nis cluinnidh na cinnich, 's air bhall-chrith

bheir geill 'S do chumhachd gun aidich bhi tharta gu leir.

Agus gairdean nan uaibhreach gu 'ni meataich

le sgath 'Nuair a chluinneas an diol th'air do naimhdean.

's gach ait ; Agus criothnaichidh prionnsachan Edoim gu leir 'S bidh treun-fheara Mhoaib fo gheilt mar an

ceudn'.

Bidh mic Phalestina fo uabhan 's fo bhrun

'S luchd-aitich Chanaain ni leaghadh roimh

d' ghloir ; Do shluagh rinn thu shaoradh o chuibhreach

nan trail' 'S do throcair tlmg fuasgladh o'n amlighar 's o 'ii,

cradh.

Roimh 'n mhuir a's roi'n fhasach, ni'n tearnadh

o 'n teinn 'S bheir seilbh dhoibh 's an duthaich a ruuaich

thu fein — ■ Ann am fearann a' gheallaidh 'san rioghaich

Thu 'm feasd, Oir Dhuitse bheir umhlaohd am pobuU gun

cheisd.

Chaidh an t' each a 's am marcaich' a bhathadh

's a' chuan 'S chaidh na h' Israelich as o 'n saruchadh

cruaidh ; A 's bhuadhaich lehobhah — 's gu'n tog sinn an

aird Oran molaidh d' a Ainmsan a shaor sinn o 'r cas>

(Eadar the.^ngaichte o'n bhrurla le

GiLLEASBUIG MaC NA CeARDAICH).

Air. 4.

191S.

CHA ROBH E ANN OIR THUG LEIS E."— Gen. v, 24.

DIA

'S e briathran a tlia 'ii .so a tha 'toirt air au leugliadair stad agus breathnacliadli. Tha e 'dusgadh suas agus a beachdachadh. Tha e ag radh ris fhein, " 'Se biiathran annasach a th'ann: tlia ni eigin air an ciil nach 'eil faic- inneach air a' chiad sealladh. ' Gha robli e aun, oir thug Dia leis e !' "

Clia leor e a thuigsinn gun do thog Dia, aim an diomhaireachd a chumhachd agus a ghliocais, Enooli o thalamh a' pheacaidli gu ueaiuh au t-sonais gun e 'blilasad bais, nia 's e sin brigh na h-earainn. Gha leor e mar mhineachadh air na briathran a ghabhail a steach do'n chridhe agus do 'n iuntinn an ciirani a tlia aig Dia da naoiinli, no a' ghloir shonruiclite leis am bheil e a crunadh na muinntir a ni seirbhis dha gu dileas agus gu dealasach. Cha 'n e 'mhain teisteanas Dhe a tha anns na briathran so, ach mar an ceudna aidmheil an t-saoghail mu thimchioll Enoich — "Cha robh e anu, oir thug Dia leis e."

Tha daoine ann a tha 'deanamh strith, agus saothair, agus spairn chruaidh gaoh latha a cur air aghaidh lagha 'us rein 'us modha. Tha iad a cogadh ann an aghaidh sannt 'us feinealachd, anaceartas 'us mi-riaghailt, ceannairc agus ain- diadhaidheaohd Tha 'n arraachd crioslaichte orra an conihnuidh ; tha iad coinharraichte mar dhream air leth. Tha toirm 'us gleadhar an oois an siubhail Tha trompaidean ga 'n s^ideadh an toiseach orra. Tha colg na gaisgeachd 'nan gnuis, agus farum na buaidh 'nan ceuni. Is aithne do 'n t-saoghal iad. Tlia'n aite foUaiseach agus ard. Cha 'u 'eil an coinneal fo shoitheach. Tha uaill air gach diliil, anns am bheil anail na beatha fhathast beo, asda fhein 's as an gniomh- aran. Ach an latha-san thig 's an uair. "Cha bhi iad ann." An sin atharraichidh daoine an aghaidh, agus cuiridh iad orra culaidh bhrbin. Seinnidh na pioban an cuniha, agns cuiridh na tiompain suas guth tiarahaidh. Theid an sgeul dhubhach 'am fad 's 'am fasaich. Togar gu hard an cliu. Theid iomadh ni maitb, a rinii 's a labhair iad, a chraobh-sgaoileadh ; agus cuniar am falach an lochdan 's an teachdan- gearr. Is gann a bhios iad fo'n talamh 'n uair a nithear trusadh anns gach cearn air son carraigh - cuimhne a chur a suas a bhios iirramach, agus air am bi naigheachd bhriagha

Sgriobhta ann an litrichean buan. Cuiridh gach bochd 'us beairteach a roinn ris a' charn, oir tha sin fasanta ; agus cha bhi iad fuar 's a' bhas 'n uair a ghabhas muinntir eile an iite, oir tlia urram agus inblie co-cheangailte ris. Cha 'n ann gun fhios a theid iad a mach as tim 's a steach do shiorruidheachd. Ach tha iad airidh air gach cor air urram, oir dh' aitlmich iad gur h ann air son oibre a chuireadh do 'n t-saoghal iad ; gu 'n do thionndaioh Dia mallachd Adhaimh gu beannachd d'a chloinn : gur li-e crioch an teachd.^an do 'n t-saoghal fhagail n'as fliearr na fhuair iad e. Mhothuich an saoghal gun robh iad aun, agus tha e coltach gu 'n ionudrainuicheadh e iad 'u uair a dh'fhigas iad e.

Tha dream eile ann. Cha 'n 'eil iadsan de'n chrb so. Tha iad nan daoine samhach, siobhalta. Cha tog iad an guth aig feill no aig fleadh. Eisdidh iad ris na bheil aig daoine eile r'a radh, ach cha chuir iad facal ris a' chonaltradh. An tigh 's am fearaun a dh' fliag au aithrichean aca cumaidh iad, cho fad 's is comas dhaibh, mar a fhuair iad. Do thaobh an giulan o'n leth a muigh cha 'n 'eil duine d'au un-ainu beum no iteag a thoirt asda. Ach nam fardaich fhuar olia 'n fhaigh " coigreach baigh, no anrach bochd a Ion." 'An am na h-airc cha tig banntrach no dileaclidau g'an c6ir. Cuiridh na naimhdean ris a' chlaidheamh an coimhearsnaich, agus na bailtean mu 'n cuairt 'nan lasair, ach cha teasaich gradh duthcha, no gridli ceartais an fhuil fhuar-san, oho fad 's a bhios an saoghal beag, cumhann, snarach fhein air fhagail. Tha iad de 'n dream a ni sealladh dhiu an duine fearail feargach, le feirg a tha fhios aige a tha faoin, oir bhiodh cho maith dha a blii 'tath- unnaich ri tuinn na traigh 's feuchaiun ri tuigse a chur annta air dleasnas is A,irde na curam do'n cuid fhein, no is fhaide muigh n' an daohaidh thruagh-san. The e fior mu 'n deighinn mar a thuirt Rob Donn mu na seann fhleasgaich : — " Cha daoine a rinn bristeadh iad le fiosrachadh

do chach ; Cha mho a rinn iad aon dad ris an can an

saoghal gras ; Ach ghineadh iad, 'us rugadh iad, 'us thogadh

iad 'us dh'fh^s, Chaidh strkc de 'n t-saoghal thairis orr' 's mu

dheireadh fhuair iad bas."

"Cha I'obh iad ann." Cha robh an corr air.

10

Cha bu chall, 'a clia b' aobhar caoidli do 'n t-saoghal e.

Ach tha dream eile aim aig nach 'eil comas a bhi 'am measg a' chiad bhuidl)inn air an robh sinn a beachdachadli, agus leis am biodh e na thamailt a bhi air an ainiiieachadh air an dara buidheann. Ma tha thu de 'n treas dream so, a leughadair, gabh beachd : tha beannaclid dhuit-sa gu sonruichte fillte anus a' cheann theagaisg — " Cha robh e ann, oir tliug Dia leis e "

An so bha Enoch, duine ionraic — duine seimh, iriosal. Bha a ghniomh daonnan ni bu deise ua ohainnt Cha robh e de 'n chomuun gh5racli a tha 'leantuinn sonais an ama a tha 'lathair, agus ag iarraidli tobair na li-Oige a clium gu 'm bi an sonas sin buan. Bha e, ar leinn, na dhuine dichiollach, a toirt an aire air a glmothuch fheiu, 's gun e 'gabhail moran gnothuich ri cuid no ri obair chaich. Bha e na dhuine le Dia, agus feumaidh gu 'n robh e na dhuine 'am measg dhaoine — le cridhe blath a bhraithreachais, agus lamh fhialaidh an duine cli6ir. Ach bha imeaohd maille ri Dia, agus a fhrithealadh d'a bhraithrean air an deananih mar gu 'm b' ann 'an diubhrais, air bheag straigh- ]ich, agus le beag chainnt. Cha robh Enoch a leigeadh fhaicinn do 'n laimh dheis ciod a bha'n lamh chli a deanamh. Mar sin, fhad 's a bha e beo 's a dol mu 'n cuairt air a dhleasnasan fhein gach latha cha robh an saoghal a gabhail nior shnim dheth. Am feadh 's a blia e ann cha do shabhadh unihail dheth. Ach aon latha nihothuich cuideigbi gu 'n robh aite falamh. Bha beul acrach air choireigin nacli d' fhuair an crioman a bu ghnath leis. Bha amach boohd nach d' fhuair an fhasgadli a bha liuthair aige ris. Bha neach eigin fo bhrbn

nach cuala briathran mills na co-fhaireach- dainn 's na comhfhurtachd. Chunnaic

fear na moch eirigh gu 'n robh samhchair ionffantach niu 'thigh, agus bha eadhoin na h- ainmhidhean a dol niu'n cuairt mar fo leanu- dnbh. Agus beagan air bheagan, mar a chi sinn ann an ciaradh nan trath runnagan nan speur a fosgladh an sul, aon 'an deigh aoin, 's a toirt fainear gun d' f hag "am mac gun bheud is 6r- bliuidh ciabh" " gorm astar nan speur" 's gun do ghabh e clos, mar sin thainig daoine gu mothnchadh air "nach robh Enoch ann."

" Cha bhi meas air an tobar gus an traigh e." Is ionann gu trie a tha an t-ionracan le beag thalantan (air reir tomhais an t-saoghail), air bheag cothroim, agus gu 'n fhios dha fhein, a ohionn gu bheil toil Dhe na chridhe, a cur an t-sil, 's a deanamh aite luachmhor dha fhein ann an cridheachan a bhraithrean. Luach lath- aireachd Enoich cha do thuig daoine gus an d' fhag e iad. Dh' aithnich an saoghal an sin a

chall. Sheas daoine agus smaointich iad, agus thug iad fainear, le ioiindrainn agus le aith- reachas, nach robh e ann — ionndrainn air an call, agus aithreachas air son an neo-shuim an uair a bha e ann. 'S ann an uair a bha e marbh a thoisich e air labhairt. B'e so teisteanas an t saoghail.

Mar sin, a leughadair, faodaidh gu bheil mise agus thusa 'n ar doigh bheag fhein "gu deurach a cur sil " — ar talantan gann, ar cothrom beag, ach ar toil mor. Cha 'n 'eil sinn aig am air bitli sasuichte leis na bheil e'n comas dhuinn a dheanamh. Is maith mar a tha sinn. Mar sin bidh sinn iriosal am fianuis De, a ghnath ag oidheirijeachadh a bhi 'dol am feabhas. 'S e Dia a bheir am fas. Agus an uair a thig ar reis gu ceann, duisgidh daoine gu bhi 'faicinn gu 'n d' thainig call orra, Mothuichidh iad le ionndrainn nach 'eil sinn ann, agus cuiridh iad an aonta ris " Thug Dia leis e "

'Se so teisteanas Dhe do Enoch. Ann an cainnt a tha so-thuigsinneach do gach uile chinneach, threubh agus theanga — cainnt nan gniomh — tha Dia a labhairt 'an so, " Thug Dia leis e."

Ann an cridhe gach duine de shliochd Adhaimh tha 'n t-iarrtas diomhair so, gu 'm biodh cuimhne air 'an deigh a bhais. Tha 'n t-iarrtas ceudna aig an t-Slanuighear fhein. " Leig leatha ; fa chomhair latha m'adhlaic ghleidh i so." Eoin xii. 7. Bidh ionndrainn oirnn gun teagamh ma bhios sinn dichiollach gus an t-aite a thug Dia dhuinn a lionadh, gradh 'us braithreachas a mheudachadh, Criosd a thaisbeineadh 'nar giulan 'us 'nar caithe-beatha. Agus an uair a bhios ar n-aite falamh togaidh ar n-eisempleir dian-iarrtas ann an cridheachan na thig 'n ar deigh air ar falluinn a thogail, agus aite cho urramach a chiisnadh, a ghnath ag iirachadh an cuimhne le 'bhi a cagar gu minic riutha fhein mu 'r deighinn- ne, " Cha robh e ann, oir thug Dia leis e." "Cha chain e air aon chor a dhuais-"

"Santalamh cuirear dorlach sil.

Air bharr nan sliabh 's nam beann ; 'Us bidh a thoradh trom air chrith, Miir Lebanon nan crann."

STU AMACH D.

Ann am maileid gach saighdear a chaidh thar saile aig toiseach a chogaidh bha clar earail a sgriobh Kitchener. Chuir an saighdear urramach so seachad a laithean feadh chanipan anns gach cearn de 'n t' saoghal. Bha ughdaras ard mar fhear-comhaii-le. Thug e rabhadh dhaibh stuamachd a chleachdadh anns gach ni ach gu sonruichte ann an deoch laidir. Bha moran deasboireachd gun tairbhe agus cainnt gun sta

11

mu 'n cheist so, ach an uair a labhair aid shaighdear na noghachd blia sluagh na dutbcha air an corra-bioda ag eisdeachd. Tbog comhairle Khitchener aoibhneas ami an cridheachan mhoran agus cha'n aim 14ii a bha cupan an gairdeachais ach a cur thairis. Bha muinntir Ehussia fo dhroch chliii mar mliisgearan agus cha robh fiuthar gun atharrachadh iad a nos ni's mo na mhuthas an t' Etiopach a chraicionn. Ach thug lompaire Ehussia aithne nacli robh vodka ri reic anus an tir, agus chualas gun dail gu 'n robh lucbd-obairadeanadh tuilleadh obair agus a tasgadh airgiod aims na tighean- ionmhais mar nach d' rinn iad riamh. Cha robh na Frangaich a del a bhi air deireadh air an cairdean agus rinn iad lagh nach fhaotadh neach absinthe a reic aims an Fhraing. Dhuisg an 'cogadli na rioghachdan uile gu 'n cunnart, agus thug e air hichd-riaghlaidh fianuis a thogail gu 'ii cuidich stuamachd an sluagh ami an cath garg nan cumliachdach. Acii ma tha e feuiiiail stuamachd a chleachdadli ami an h"i na feirge, nach eil a ni ceudna ri niholadh aim an am na sithe.

Cha chuir daoine ciallach barail nan daoine urramach a tha toirt comhairle oirnn ann an suarachas, ach feumaidh sinn a bhi toirt fainear gur e an cogadh a nihain a tha 'n an amharc. Tha iad gar gairm gu stuamachd chionii tha lad a creidsiim gu 'm bi slainte an duiue stuama na's fhearr agus gu 'n seas e tuilleadh cruadail na fear a dh' olas deoch laidir. Tha na lighichean ag iimseadh gu 'n leighis creuchdan an fhir stuama an uair nach tig feabhas air luchd na dibhe. Cha 'n 'eil teagaiiih nach eil iad ceart nam barail, ach cuireaniid an cogadh an dara taobh agus seallamaid ciod a tha facal Dhe a teagasg dhuinn.

Cha 'n 'eil e a toirmeasg na dibhe uile gu leir. Tha cho math sin aideachadh gu saor. Bu lionmhor teachdan-gearra nan ludhach agus bu trie a bha iad air an comharrachadh a mach, ach, mar shluagh, cha robh iad air an toirt suas do dheoch laidir. Chaidh gaol an airgiod mu 'n cridheachan o shean mar chaidh e mu chridh- eachan an sliochd, agus bho 'n thug iad leo usgraichean agus 6r na h' Eiphit chaidii iad aims saoh linn air am maaan as: aoradh do 'n laogh 6ir. Ach cha robh na h'ludhaioh aiff tim sam bi nan eachdraidh trom air an deoch. Air an aobhar sin, cha 'n 'eil iongatas oirim ged nach robh na faidhean am iiieasg gach earail agus comhairle agus rabhadh a toirt iomradh bitheanta air ni nach robh na chnafs tuislidh dliaibh. Ma thionndas sinn ri Pol tha e soilleir nach robh a luchd-duthcha nan traillean do dheoch laidir na linn. Cha robh aire air a tharruing gu sonruichte dh' ionnsuidh na ceist so, ach tha e diteadh gach cleachdadh a chuirea,s

an Creidinih Criosdaidii ann an cunnart, gach ni a tharraingeas cridheachan nan creidniheach gu droch chleachdaidhean nan cinneach. Ach na 'n robh sluagh nam bailtean aims an robh e a searmonachadh a chreidiinh Chriosdaidh air an toirt suas do dheoch laidir mar a tha moran aims an rioghachd so, cha robh e balbh ann an lathair ni a tha a bristeadh slainte na miltean agus a fuadach sonas saibhreas agus sith bho dliachaigh agus bho dhuthaich. Tha beachd Phol againn an uair a labhair e ann an cainnt a thuigeas gach neach agus a thubhairt e nach fliaod sinn ar saorsa Chriosdaidh a mhi- gnathachadh. " Thugaibh an aire nach bi an comas so a ta agaibh air aon doigh na aobhar oilbheim do'n dream a ta lag." " Uime sin, ma bheir biadh oilbheim do 'm bhratbair cha 'n ith mi feoil a chaoidh, chum nach loir mi aobhar oilbheim do'm bhrathair."

" Aobhar oilbheim do 'm brathair " — is e sin ughdaras sgriobtuireal na muinntir nach blais deoch laidir agus leis am bu mhath gu 'm bitheadh na li' uile do 'n aon bheachd riu fein. Tha an neach a sheaclmas deoch laidir a chionn gu 'n leir dha a chunnart fein a deanadh gu math ach gu mor is fhearr an neach a sheaclmas ni sam bi air sgath a bhraithrean. Is e an duiiie lag a bha ann an cunnart a bhi claonadh o aideachadh a bha aim an amharc Phoil an uair a thoirmeasg e do Inelid leanmhaiim feoil a chaidh iobradli do dh' iodhalan. Bha eagal air clach-thuislidh fhagail aim an slighena muinntir nach do choisinn saorsa mar a rinn e fein.

Tha moran aim nach mi-ghnalhaich an saorsa nach teid as an rathad achumail buaradh bho 'n aireamh mbor aig nach eil smaclid air an anamianna fein.

Tha an dorus fosgailte na bhuaradh do chuid agus ann am bailtean Shasunn tha an tigh-o.sda fosgailte a Dhomhnach, a Luan 'sa Shathurna. Dh' fhaotadh lagh na rioghachd buaradh a chur as an rathad air la na sabaid, ach cha 'n urrainn luchd-riaghlaidh aon lagh a dheanadh airson luchd-obair agus lagh eile airson am maigh- stirean. Cha 'n fhaod iad an tigli-leanna a dhunadh agus tighean cuirm agus cuideachd nam beartaich fhagail fosgailte. Cha 'n 'eil de mhisneach aig luchd-riaghlaidh agus gu'n dean iad an dleasdanas do 'n duthaich le eagail gu 'n caill iad gean-math an t' sluaigh aig am taghaidh ard chuirt na rioghachd.

Cha lotar a neach a ghlacas an fheanndag gu teann. Ann an Albainn tha ioma rib airson dhaoine boohda neo-fhaicilleacli. Tha cead aig moran de cheannaichean ti agus siucar gach gne dibhe a reic, agus tha amharus trom t'um bheil mnathan a ceannach dibhe ann an aite bathar eile a tha feumail do 'n deagh bhean tighe. Gun teagamh, rinn buthan de 'n t' seorsa so moran

12

dolaidh amis an tir, agus tlia an t'^m am buaradh so a chur as an rathad. Cha'n fhemii sinn a bbi smaointeachadh gu bheil osdairean uile chogionach airson airgiod agus gu 'm bheil iad coma de a thachras do 'n t' sluagh. Tha daoine ooir nam measg nach sgriosadh an coimhearsnach airson or an t' saoghail, ach air a shon sin tha deoch laidir a sgrios miltean de 'r luchd duthcha. Ciod e ar dleasdanas aig an am so ? Is e inisg thamailteaoli a radh ri neach gu 'm bheil e na charaid do dh' lompaire na Gerniailt, ach am fear a thairgeas deocli laidir do shaighdear a righ fein tha e na cliaraid do 'n lompaire uabhracli. Is e sin aon tamailt a theid againu uile air a sheachnadh. Theid againn air an aire thoirt nach toir sinn oilblieira do 'r lirathair. Tha cridheachan cairdeil blath nan Gaidheal gu trie ga'n tarraing o stuamachd. Thig caraid g'.ar faicinn agus tha toil againn aoigheachd a thoirt dha Ciod a tha eho goireasach ri dram 1 Tha biadh draghail, agus ma dh' flieudte nach eile an teine air ghleus, no an coire air ghoil, no aran annasach s'an tigh, ach tha am botal aig laimli agus tairgidh sinn dileag dheth. Tha a bhean-tighe a ni so a cosnadh cliu airson aoigheachd air bheagan dragh acli tha i a toirt oilbheim do co-chreutair. Theid aig an deagh bhean-tighe caoimhneas agus cairdeas a nochdadh gun uisge-beatha agus gun fhiona ma ghabhas i beagan dragh. 'Nam bheachdsa tha stuamachd an t' sluaigh ann an tomhas mor ann an lamlian nam mnathan. Biodh na mnathan banail, beusail agus freasdalach agus tionndaidh ioma fear o ghoraiche na dibhe. Tha gillean oga a cur seachad bliadhnachan mu'npbsiad ann an tighean nan coimheach. Ma tha bean - an - tighe caoimhneil, tha an gnothach gu math, ach mur am bheil tha i a buaradh an duine bhochd a tha fo lamhan. Thig companach ga fhaicinu anns an oidhche agus iarraidh e trath ananioch a thoirt an lathair. Foghnaidh cupan coffee no ti ach leigidh i ris nach eil i toilichte gun deach dragh a chur oirre. An uair a thig an caraid ceudna air ais cha ghabh a chompanacli de dhanadas agus biadh iarraidh, agus theid e a mach airson uisge beatha a ghleidheas e anns a chornchlar. Cha 'n 'eil gaol sam bi aig air an uisge-beatha ach cha mhath leis a sheomar a bhi gun shearrag. Ach thig an imlich air an itheadh agus rinn liotal an t' seoraar misgear do ioma neach. Rinn bean-tighe leisg agus mi-choingheallach gu trie dolaidh gun fhios di agus ghabh oganach a cheud cheum ann an sliglie na mi-stuamachd. Cha 'n urrain aon againn leasachadh moi' a dheanadh air cleaehdaidhean na duthcha, ach theid againn air leasachadh a dheanadh oirnn fein. Theid againn air dol as air diteadh a neach a bheir oilbheim do bhrathair. Theid

againn air a bhi stuama, ciallacli anns gach ni agus gu sonruiehte aig km a chogaidh oillteil so, is e ar dleasdanas deoch laidir fhuadach o shlighe an t' saighdear agus sinn fein a ghluasad gu stuama, gu cothromach agus gu faicilleach.

LAOIDH.

Ri doille na h' oidhche, 's mi 'geisdeachd na

stoirm A' nuallan mu 'n cuairt domh : bu gh4,bhaidh

a toirm Noehd mise do 'n Tighearn gach taingealachd

cridh' Gun do cheadaich E dhomhsa fasgadh a' s sith.

Ach a' fuadach a mach mo smuainteanan nam Cia lionmhor iad, deir mi, tha noclid air a chuan Gu faontrach truagh air an udal fo anradh Gun reul a' toirt soillse 's gun challa g' an tearnadh.

O ! C aifc leam nam b' urrainn domh lochran na

soillse A dhearsadh fa 'n comhair ri dubhar na

h' oidhche 'S gach maraich' th' air faontra, gu h' airsneul-

ach, sgith, A thaladh gu tearuint' do challa na sith.

Ach innis dhomh, 'chreidmhich, an d' fhairich

thu riamh An tearuinteachd sheasgar o chorruich do Dhia ! Ann an tuiltibh na feirge — 's tu 'n impis bhi

baite An d'fhuair thusa fasgadh o charraig na

slaint^.

'S an e nach seall thu a nis, le fadal do chridh' Air na miltibh tha fhathast fo ainneart a strith; Air seaeharan san doille, 's an doinionn a'

barcadh. Gun leirsinn air cunnart — 's gun iul clmni an

tearnadh.

0 ! raosgail a chreid'ich, 's le dealas a' d'

gbruaidh Thoir iul do gach peacach th'air seachran gu

truagh ; O ! mosgail, 's le d' ghniomhar' a' dealradh mar

ghrein, Seol dasan an t' sligh' air an imich e fein.

Bidh do dhuais anns an t' .saoghal so saibhir 's

pailt Ma thearnas tu 'n t' anam tha'u impis bhi eaillt' 'S bheir e binneas do d'chaithream aig deas

lamb do Righ Gur leur dhuit e sonadh ann an rioghachd na

sith.

(An t'urramach Iain Macleoid).

Air. S.

1915.

NAIGHEACHD DO 'N CHLOINN.

AN TIOMPAN NEONACH.

O cbioim fhada nan cian blia ludhach diadhaidh d'am b'ainm Mesallabas — gabhaibli, a chlann, mo letlisgeul ach cha nihi.9e a thug an t-ainm dha idir — a' fuireach ann an lerusalem. Bha an t-sraid anns an robh e a' fuireach cho caol 's nach ruigeadh an druid a bhiodh 'na suidhe air similear air an dara taobh a lea.s a guth a thogail an uair a bhiodh i a' cur failte na maidne air an druid a bha 'na suidhe air an taobh eile. Ach ma bha an t-sraid caol cha robh i gun straighlioh. Eadar tartar chas air na clachan cruaidh, agus ranaich cloinne, agus casdaich chamhal a bha sgith le 'n turns, agus asailean aig nach robh ach droch ghuth ged a bha deagh chluas aca — cha mlibr nach bbdhradh a' ghleadhraich thu. Cha robh stad a' dol oirre fad finn foinneach an latha, ach ged a bha uinneag Mhesallabais — gabliaibh, a chlann, mo lethsgeul a ris, ach 'na dheidh so, bheir sinn air, an Rabbi — a' fosgladh air an t- sraid cha robh an duine beannaichte a' cluinn tinn deb. Cha 'n e a b' aobhar dha sin gu 'n robh e bodhar ach nach robh e a' gabhail suim. Bha sith Dhe a' lionadh a chridhe, agus ged bha a bhodhig ann an se6mar cumhann air sraid thartarach bha inntinn ann an sebmar a b'airde agus a bu mhaisiche far nach cuireadh casdaich chcimhal dragh air. B' e an del ni anns an robh a chridhe, urnuigh agus cebl. Moch agus ana- moch agus seaclid uairean eadar na tr^than bhiodh e air a ghluinean ag lirnuigh ri Dia, agus an uair a stadadh athchuinge thbisicheadh nioladh. O, an gaol a bha aige air an tiompan ! Dh'fhaodainn-sa, a chlann, naigheachd innseadh dhuibh semu'n dbigb anns an d'fhuair an duine naomh an tiompan iid — agus b' e sin an naigh- eachd iongantach — ach cha'n innis mi an trith-sa dbuibli ach aon rud — ged is neonach an rud sin fhein — gu 'n cuireadh an tiompan a dhann- sadh, ge b' oil leotha, a h-uile duine a chluinn- eadh e. Eud neonach, da rireadh, ach smior na firinn. Clann is coin, firionnaich is boirionn- aich, reamhar no caol, trang no diomhaineach 'g am bitheadh iad, leigeadh iad an car as an l^imh agus thbisicheadh iad air dannsadh an uair a chluinneadh iad an tiompan ud. Bha fhios aig an Rabbi gu'n robh a' bhuaidh iongan- tach so ceangailte ris an tiompan, agus bhiodh e a' toirt fior aire su 'n robh na dorsan diiinte

m'an gleusadh e an inneal-chiuil, air eagal gu 'ni deanadh e, gun fhios daibh, culaidh-mhagaidh air seanairean a' bhaile, no, rud a bu mhiosa, air mnathan is maighdeannan. Ach ged bu duine naomh an Rabbi nach deanadh cron no olc d' a cho-chreutairean bha e l^n abhacais is cridhealais agus bu ghasda leis, an uair nach biodh an cbrr aige r' a dheanamh, a bhi seall- tuinn a mach air an uinneig, a' gabliail beachd air na daoine a bha dol seachad agus a' smuain ■ eachadh ris fein ciamar a shealladh an te ud agus ciod a theireadh am fear ud na 'n tugadh e orra stad air an t-sraid agus tbiseachadh air dannsadh. An uair a chitheadh e mnathan statail a' sebladh seachad mar longan Tharsuis, no fir bheaga a' greasad seachad le cabhaig dhion, mar nach rachadh an saoghal air aghaidb as an eugmhais, dheanadh e gaire beag ris fheini agus shineadh e a lamh gus breith air an tiompan — ach anns a' mhionaid thairngeadh e air ais i, ag radh fo anail, " Dia a thoirt maitheanais dhomh." Ach an ath mhionaid chitheadh e duine-eigin eile a bbeireadh air sealltainn air an tiompan agus thigeadh e fo dhruim le gaireachdainn. Cha 'n 'eil suilean air an t-saoghal cho Mirsinneach ri suileani naoimh, gu sbnruichte ma tha abhacas is cridhealas 'na chridhe cho mhaith ri gloine. Leughaidh e daoine beaga driopail agus mnath- an mbra statail mar gu'm biodh leabhai fosgailte.. Mile agus mile uair ghleus an Rabbi an tiompan gu bhi uioladh ainm an Tighearna, ach ged a chuir e roimhe nach cuireadh e an inneal ghaolach gu feum a bu shuaraiche na bhi togail fonn nan salm, cha do chum e fhacal gu buileach oir, aon uair co dhiu, chuir e duine a dbannsadb leatha agus gun dannsadh 'na bheachd. So mar a thachair.

IMar a thubhairt mi cheana bha an Rabbi 'na dhuine diadhaidh agus cuideachd 'na dhuine iochdmhor. Is maith agus is maiseach an diadhaidheachd, agus is maith agus is maiseacli an t-ioohd, ged a bhiodh iad dealaichte o clieile (rud nach 'eil coir gu 'm bitheadh) ach tha iad uile gu leir maith agus maiseach an uair a tha iad a' tuinneachadh anns an aon chridhe agus a' pogadh beul ri beul. B' fhearr leis an duine naomh so dol do thigh a' bhrbin no do thigh na cuirme, agus cha robh teaghlach bochd no dachaidh bhrbnach amis a' bhaile nach d'fhuair, uair no uair-eigin, deirc o l^imh agus comh- fhurtachd o bheul. Cha do sheid e riamh trompaid roimhe mar a bhiodh feadhainn eile a"

14

•deanamh anns na sionagogan agus air na sraidean, oir cha robh iarraidh aige air glbir o dhaoine. Air a tlmrusaii am measg nam bochd fliuair e a mach gu 'u robh tear de sheanaireaii a' bhaile, sgriobhaiche d'am b'ainra Ben Rasha, a' carnadh suas beartais dha f6in le bhi creacli- adh agus a' saruchadli tliruaghan. Bliiodh e a' toirt dhaibh airgid air riadh nach robh ceart no coltach agus aa iiair nach b' urrainn daibh au riadh a phaigheadh air an latha (mar bu trie a bha tachairt) chuireadh e mach as an tighean no as am fion-liosan iad agus ghabhadh e fein sealbh annta. Mar so bha Ben Rasha a' fis reamhar agus bha na bochdan a' call an codaoh. Bhiodh an Rabbi caomh a' cuideachadh agus a' misneachadh nam bochdan mar a b' fliearr a b' urrainn da, agus ag urnuigh ri Dia gu 'n tionndadh e cridhe Bhen Rasha o 'n olc a bha e deanamh air na tfuaghain a bha fo a sp6gan. Latha a bha e dol dachaidh agus a chridhe goirt leis an t-suidheachadh bhochd anns an robh iad le foirneart au fhasgadair, co a chunnaic e ach Ben Rasha, air a mhagan aun am preas droighinn mar gu 'm biodh e ag iarraidh rud- eigin a chaill e ! " Ciod a tha ceari-, a dhuine," ars' an Rabbi? Dh'innis Ben Rasha dha mu'n tubaist a thachair dha au de ; . gu 'n d' thug luchd-reubainn ionnsuidh air, an uair a bha e a' tilleadh dhachaidh o bhi cruinneachadh mail is reidh, agus gu 'n do thilg e am poca oir anns a' phreas droighinn ud gus am faigheadh e <;othrom air a thoirt dhachaidh gu sabhailte. " Dia a thoirt maitheanais dhomh," ars' an Rabbi, gu beag ris fein, "ma's olc an rud a tba tighinn fodham, ach bu mhaith learn am fasgadair fhaicinn a' dannsadh ann am preas droighinn. Co aige tha fhios nach gniomli diadhaidh e, oir tha an leabhar naomh ag radh, ' An ti a ni foirneart air a' bhochd maslaichidh e a Chruith-fhear.' " Ghleus e an tiompan agus cha luaithe ghleus na dh' eirich Ben Rasha 'na sheasamh agus th6isich e air dann- sadh. Mar bu luaithe an cebl is ann a b' airde a leumadh e, ged nach b' ann idir 'na dheoin a bha e leumartaich, ach cha b' urrainn da gun an •ce61 a fhreagairt. Air feabhas an urlair is doirbh an obair an dannsadh do dhuine reamhar, ach — dannsadh ann am preas droighinn ! Ann an iiine ghoirid bha aodann Bhen Rasha air a sgr5badh gu dona leis na drisean agus aodach 'na stiallan a' tuiteam dheth ach cha b' urrainn da stad. "As uchd mhaitheis," ghlaodh e ris an Rabbi, " cuir stad air do thiompan air ueo bidh mise marbh." " Biodh truas agad rium agus mi ann an dris ! O, stad ! stad ! " Ach cha stadadh an Rabbi, lean e air an tiompan a chluich gus an robh am fear eile a' leum airde fein o'n talamh, is fhalt is fheusag air an spionadh as agus a' falbh leis a' ghaoith 'n an lanacha-duirne. "Tha thu ann an dris," ars' an

Rabbi, "is tu tha, ach chuir thu fein daoine eile ann an dris roimhe so, agus bidh fhios agad a nis ciamar a ch6rdas e riut fein an rilsg 's an t-seiche bhi air an toirt dhiot." " O, stad! stad ! " ghlaodh Ben Rasha, agus e a' call analach a' leumartaich, " as uchd mhaitheis cuir stad air an tiompan agus bheir mi dhuit am poca oir anns am bheil mo mhal 's mo riadh." "Far dhomh am poca, ma ta," ars' an Rabbi, "agus stadaidh an tiompan." Thug Ben Rasha am poca dha agus chaidh an duine naomli air ais do' n bhaile leis agus roinn e an t-or air na bochdan o 'n d' thug Ben Rasha e le foirneart.

A nis, a chlann, an do rinn an duine diadh- aidh olc 1 Tha e duilich a radh, ach, co dhiu, cha 'n abair mise gu 'n do rinn. Ciod 'ur barail-se ?

AR CUPAN O DHIA. Tha mo chupaii a' cur thairis. — Salm xxiii..

Anns an tseann Tiomnadh tha am facal cupan air a chleaclidadh ann an doigh shimh- lachail, a' ciallachadh, air uairean, aoibhneas is sonas, agus air uairean eile, bron is doilgheas. Tha an Salmadair agus na faidhean a' labhairt mu chuibhrionn mhic an duine air thalamh mar an cupan a tha e faotainn o laimh an Tighearna. An diugh faodaidh ar cupan a bhi Ian de sh61as agus am maireach Ian de shearbhadas, ach is ann o laimh an Tighearna a tha iad le ch6ile. Is e sin fianuis nan naomh anns an t-seann Tiomnadh.

Nach neo-thaingeil sinn uile air son freasdal caomh an Tighearna 1 Is ann de chaoimhneasan graidh nach 'eil sinn air ar caitheadh as, a chionn nach fiilnich a thrbcairean. Tha iad nuadh gach maduinn, ach cha 'n 'eil sinne a' toirt suim. Tha e a' toirt dhuiun ar bidh 'na thrith, a' fosgladh dhuinn a laimhe gu fial, agus a' sisuchadh ar n-uireasbhuidhean lathail, ach cha 'n 'eil bran molaidh 'n ar beul-ne mar bu choir. An aite a bhi toilichte le ar crannchur tha sinn gearanach agus farmadach, a' sannt- achadh cuid ar coimhearsnaich. Sin toiseach na truaighe. Cha robh duine sanntach riamh sona agus cha bhi. Is motha mhiann na fheum. Cha 'n aithne dha an inntinn thoilichte no an cridhe taingeil, agus as an eugmhais sin cha ruig mac an duine air suaimhneas no sonas. " Dh'fhbghluim mi," arsa Pol, " cia b'e staid anns am bheil mi, a bhi toilichte." Cha 'n e cumhannachd an crannchuir no cruas am beatha a tha deanamh dhaoine mi-shona, ach miann nan nithean nach 'eil aca. Na 'n cunntadh iad na tiodhlacan a thug Dia dhaibh cho criramach 's a chunnias iad na nithean a tha 'g an dith, chith- eadh iad nach 'eil an crannchur cho bochd 's a shaoil iad. Ciod air bith an suidheachadh

15

beatha aims am bheil sinii tha tiodhlacan air chor-eioin againn o Dhia air son am bu ch6ir dhiiinn buidheachas a thoirt dha agus a bhi taingeil. Aig an fhear aig am bheil an inntinn thoilichte tha cuinn a ghnath, agus ma tha an diadhaidheachd maille ris an inntinn thoilichte, is buannachd nih6r e. Cha d' thug sinn ni air bith a steach do 'n t-saoghal, agus cha mho is urrainn duinn ni air bith a thoirt as ; air dhuinn biadh agus aodach a bhi againn bith- eamaid toilichte leo sin. Ma dh' iari'as sinne rioghachd Dhe agus fhh-eantachd faodaidh sinn a bhi cinnteach gu 'n coimhlion esan a ghealladh agus " gu 'n cuir e na nithean so uile ruibli." " Bha mi 6g,'' ars' an Salmadair, agus a nis tha mi sean, gidheadh cha 'n fhaca mi am firean air a threigsinn." Cha tr^ig Dia neach a dh' earbas as. C ar son, ma ta, nach biodh inntinn shocruch is cridhe foisneaohail aig sluagh an Tighearna a thaobh an cor saoghalta ! Is le Dia an saoghal agus na tha ann, agus bheir e dhaibh an cuibhrionn a tha feumail dhaibh de nithean aimsireii. Is Mir dha uireasbhuidhean an cuirp cho mhaith ri uireasbhuidhean an anama, agus faodaidh iad an cuisean uile a leigeil an taio ris. Nach e so an leasan a tha na laithean a dh' fhalbh a' teagasg dhuinn uile ! An t-aon againn as lugha fhuair de nithean na beatha so agus de mhaoin an t-saoghail, fhuair e na dh'fhoghainn dha agus barrachd mor 's a thoill e. Lean niaitheas agus trbcair Dhe sinn gach ceum de 'n t-slighe. lomadh uair a bha sinn air ar cumhannachadh 'n ar crannchuir agus ann an teanntachd, sun fhios ajrainn ciod an taobh as an tigeadh ar cobhair, dh' fhosgail freasdal an Tighearna dorus dhuinn agus rinn e a' bheinn nihor 'na comlniard reidh. An iiair a shaoil sinne gu 'n robh ar cupan falamh lion Dia e gus an robh e a' cur thairis. " Beannaich an Tighearna, O m' anam, agusna dichuimhnich a thiodhlacan uile."

Ach ma tha maitheas an Tighearna d'a shluagh aithnichte ann an obair a fhreasdail nach motha gu mbr a tha a mhaitheas aithnichte aim an tiodhlacan a ghrais ! An uair a smuainicheas an creidmheach air na sochairean priseil a thug Dia dha aim an losa Ciiosd a inhac, nach abair e le ui'e chridhe, "Tha mo chupan a' cur thairis." Tha cupan na sl^inte air a lionadli le saoibhreas Dhe. Bheannaich Dia sinn leis gach uile bheannachd spioradail ann an Criosd, oir tre fhuil-san tha saorsa againn, agus maitheanas ar peacaidhean, a reir saoibhreas a ghrais. Ann an Criosd tha tobar de dh' uisgeachan beo as am faod a shluagh tarruing gun sgur. "Is leibh-se na h-uile nithean ; ma 's e an saoghal, no beatha, no has, no nithean a tha lathair, no nithean a tha ri teachd ; is leibh-se iad uile." Co is nrrainu sochairean a' Chriosduidh aireamh, no an

lanachd a tha ami an Criosd a thoinhas ! Annsan tha beatha do na mairbh, solus do na doill, saorsa do na priosanaich, sitli do'n choguis chiontaioh, agus suaimlmeas do 'n chridhe bhriste. Annsan tha peaoaich air an deanamh 'n an oreutairean nuadh do Dhia, 'n aa teampuill do 'n Spiorad Naomh, 'n an giiiealach taghta, 'n an sagartachd rioghail, 'n an cinneach naomh. Ciod tuilleadh a their sin 1 O, fad agus lend agus farsuingeaohd na h-oighreachd bheann- aichte a tha aig sluagh an Tighearna ! Tha cumhachd neo-chrioclmach 'g an dion, gliocas eugsamhail 'gan stiuradh, agus gradh neo- chaochlaideach 'g an leantuinn. Tha an t- Athair, am Mac, agus an Spiorad Naomh, a' comh-oibreachadh maille r'a ch^ile gu bhi toirt dhaibh na buadha. O, cia in6r an taingealaclid agus an gairdeachas a bu chbir a bhi ann an anam na muinntir shaorta, an uair a bheachd- smuainicheas iad air an t-saoibhreas grais agus gl6ire a thug Dia dhaibh aim an (Jriosd. Maith- eanas peacaidh ! Spiorad ceart an taobh a stigh dhiubh ! Sith agus r^ite ri Dia ! Saorsa o chorp a' bhkis ! Ungadh an Spioraid agus gras am pailteas ! Sonas siorruidh ! Beatha mhair- eannach ! An uair a smuaineachas iad air meud agus maise nan tiodhlacan beannaichte sill, nach abair iad, " Tha mo chupan a' cur thairis."

Mar a thubhairt sinn cheana tha am facal cupan a' ciallachadh anns an t-seann Tioninadh freasdal mills no freasdal searbh, ged is ann mar is bitlieanta air freasdal caomhail is milis a tha naoimh an t-seann Tiomnaidh a' smuaineachadh an uair a tha iad a' cleachdadh an fhacail ; ach aims an Tioninadh Nuadh tha e a' ciallachadh mar is bitheanta freasdal cruaidh. An uair a thubhairt ar Slanuighear ri Seunias agus Eoin, " Am bheil sibh comasach air a chupan 61 a tha mise gu bl ? " bha e a' smuaineachadh air a' bliron agus air an fliulangas a bha air thoiseach air. Anns an t-seadh cheudna chleachd e am facal an uair a thubhairt e ann an Getsemane, "Cuir an cupan so seachad orm," agus an uair a thubhairt e a ris ri Peadar, "An cupan a thug an t-Athair dhbmli-sa, nach bl mi ef Ann am beatha mhic an duine tha am milis agus an searbh daonnan dliith d'a cheile. Ma tha an cridhe an diugh a' cur thairis le aoiblmeas faodaidh gu'm bi e am maireaoli a' sgaineadh le criidh. An uair a thaohras sin c' aite am faigh sinn cuideachadh is comh-fhurtaohd ? Tha iomadh dbigh aims am bheil an inntinn thiirsach air a beothacbadh, agus lebn a' chridhe air a leigheas, agus cia b' e doigh an tachair sin is maith e. Ach tlia an leigheas as fhearr air fhaotainn leis a' chridhe bhriste ann an coinh- fhurtachd na diadhaidheachd. Air son gach deuchaiim bheag is camadh 'n ar crannchuir a thachras oirnn anns an t-saoghal so tha sinn an

16

duil nach 'eil comhfhurtachd no cuideachadh sam bith aig au diadhaidheaclid ri tbairgsinu dhuinn. Gabhaidh leigheas talmhaidh fhao- tainn air son nan nithean sin, agus cha bhiodh anil ach se6rsa de mhi-naomhaclid na 'n asluich- eadh daoine comhfhurtachd na diadhaidbeachd an uair nach 'eil eucail sam bith orra ach eucail bheag shuarach a ghabhas tilleadh gu cfrad le iomadh iocshlaint thahnhaidh a tlia aig an laimh. Ach ann an trioblaidean mora na beatha so, an am brbin is biis is brisr.eadh- cridhe, tha ni-eigin an taobh a stigh dhinn a tha 'gar co-eigneaohadh gu bhi ag iarraidh comhfhurtachd na diadhaidbeachd is iocshlaint o 'n 4irde. An uair a tha ar cupan Ian de bhron agus a' cur thairis is e glaodh agus urnuigh ar n-anama, " Na bi-sa, Tfehobhah, fad nam, oir cha 'n 'eil neach ann a chuid- icheas." Cha 'n 'eil e61as no tuigse againn air maitheas is caomhalachd Dhe gus am bi sinn air ar dunadh suas gu blii faotainn annsan ar n-uile. Is e uair ar n-amhghair an uair anns am bheil Dia a' foillseachadh dhuinn a chaoimhneas graidh, agus a' toirt dhuinn neart as a lanachd f6in gu bhi cumail air ar n-aghaidh gun tuifceam sios. An ^m trioblaid is deuchainn chruaidh, nach minic a tha faireachduinn aig sluagh an Tighearna gu bheil Dia anabarrach dliith dhaibh, anabarrach maitli agus mills, agus gu bheil e 'g an treorachadh laimh ri uisgeachan foise. Tha co-chomunn aca ri Dia, caidreamh diomhair is s^imh is foisneachail. Agus ann an lionmhorachd an smuaintean an taobh a stigh dhiubh tha a chomh fhurtachd-san a' toirt solais d' an anam. Tha an cridhe lebnta air a cheangal suas ged a tha e fathast goirt. Tha smuaintean is faireachduinnean naomha a' gabh- ail ^ite nan smuaintean ceannairceach a bhruchd orra an toiseach Air dhaibh fantuinn ann an ionad-diomhair an Ti as airde tha ciuine is faighidinn is macantas air an dusgadh annta le feartan an Spioraid Naoimh. An uair a bha Pol anns an Roimh a' feitheamh ri binn a bhiiis agus gun neach ann a sheasadh a choir, fada o chairdean agus am beul a naimhdean, ciod a chiim suas el Tha e f6in ag innseadh dhuinn, " Sheas an Tighearna laimh rium agus neartaich e mi." Tha an Tighearna daonnan a' seasamh laimh ri shluagh an uair a tha cupan am broin a' cur thairis, agus ma ghairmeas iad air cha fifhairm iad ann an diomhanas. This; e dliith dhaibh agus bidh a theachd mar dhruchd d' an anam. "Na bi-sa fad iiam, greas gum' chobhair." Is e sin iirnuigh a bu choir dhuinn uile a radh, an uair a tha amhghar anama am fagus duinn, agus ma theid ar glaodh 's ar cridhe suas gu Dia le durachd is trdibhdhireas thig e 'gar n-ionn suidh le feartan iocshlainteach a Spioraid, agus rud is fheirr air fad, fanaidh e maille ruinn. " Ma ghradhaicheas neach mise, coimheadaidh e

m' fhacal : agus gradhaichidh m' Athair e, agus thig sinn d'a ionnsuidh agus ni sinn air comh- nuidh maille ris."

Mar a thubhairt sin cheana, co dhiu a tha ar cupan a' cur thairis an trath sa le aoibhneas no le brbn is ann o Dhia a tha e. Tha esan cothromacli 'na uile shlighean agus naomh 'na uile ghniomharan, agus is e ar gliocas-ne am milis agus an searbh araon a ghabhail ann an spiorad macanta. Anns an latha mhaith cuimhnicheamaid a thrbcairean agus bitheamaid taingeil, agus anns an latha dhona cuimhnich- eamaid a thi'bcairean fathast agus bitheamaid faighidinneach. "An gabh sinn maith o 14imh Dhe agus nach gabh sinn olc." "An cupan a thug e dhomh ri bl nach bl mi e."

Ann an la ar sonais agus ar soirbheachaidh na leig leinn, a Dhe, dichuiinhne a dheanamh ort-sa, agus ann an la ar trioblaid na leig leinn a bhi saoilsinn gu bheil Thusa a' deanamh dtchuimhne oirnne.

EARBSA ANN AN DIA.

Tha mo thurus roimh 'n fhasach a nis gu bhi

reidh Thainig feasgar mo l^ithean is deireadh mo

re Ach aidichidh mi leis gach taingealachd

cridh' An fhad so, a Dhia, gu 'n do chuidich thu

mi.

'S trie a shearg mi fo euslaint 's a ghuil mi fo

bhron 'S trie a ghluais mi gu deurach gun eideadh,

gun Ion Ach dh' earb mi a Dia anns gach deuchainn is

dlth 'S an fhad so, a Thighearna, chuidich thu

mi.

,'S ioma caraid bu chaomh leam a dhiobair,

's a thr^ig 'S ioma dbchas a b' ait leara a mheall mi le

clieilg Ach do chairdeas-sa sheas anns gach doilgheas

is strith 'S an fhad so, a Thighearna, chuidich thu mi.

Agus seallaidh mi romhan, is gabhaidh mi-

beachd Air gach deuchainn is anradh tha fathast

ri teachd Ach m' anam fo gheilt no fo imcheist cha.

bhi ; Oir an Dia nach do dhiobair, cha diobair

e mi.

Air. 6

9

1^

5

URNUIGH.

Agus tharladh, air dha bhi iinn an ionad araidh ri iirnuigh, an uair a sguir e, gu 'n duhhairt aon d'a dheisciobuil ris, "A Thigh- earna, teagaisg dhuinne iirnuigh a dheanamh, a 7-eir mar a theagaisg Eoin mar an ceudna d 'a dheisciobuil fi'in."

An uair a thainig Maois a nuas o bheiim Shinai far an do clioinnich an Tighearna ris, blia dealradh nan neamh air craicionn aodainn, air chor agus gu 'n robh eagal air clann Israeil teachd am fagus da. Agus faodaidh e bhith gu 'n robh an deah-adh ceudna ri fliaicinn air aodann an t-Slanuigheir gach uair a thog e a chridhe 's a ghuth ri Dia ann an iirnuigh. An uair a bha e air beinn Herruon, agus e ag urnuigh, tha sinn a' leughadh gu 'n d' tliainig dreach eile air a ghnuis; agu.s tha inoran dhaoine am beachd gu 'n robh sin a' tacbairt daonnan an uair a rachadh e a steach do ionad-diomhair an A.thar. Ach ciod air bith a dhriiidh air cridhe an deisciobuil so, co dhiu is e s6hiim- teachd nam briathran a chual e losa a' labhairt, no deahadli na gl^ire a chunnaic e air aodann, dhiiisg iarrtus agus ionndrainn rir 'na chridhe fein agus thubhairt e, " A Thighearna, teagaisg dhiiinne urnuigli a dheanamh."

A 'I highearna, teagaisg dhuinn urnidgh a dheanamh. Tha an guidhe so freagarracli dhuinn uile. oir gun iirnuigh thig an searg an-nainn gu .spioradail aguscha'nfhassinngubriith ann an gras no ann an eblas an Tighearna. Air chid gach aobhar eile a tha toirt marbhantachd spioradail oirnn tha an t-aobhar so, nach 'eil sinn a' buanachadh ann an iirnuigh. Cha dean ar creideamh nitbean mora raur bheil e beo, agus cha ohumar creideamh beo gun iirnuigh. Is e ar n-Cirnuighean a chumas sinn ann an aonachd ri Dia agus ann an ceangal ri neart-san, agus as eugmhais cumhachd Dhe atinainn cha bhi sinn comasach air seasamh. Cha 'n 'eil cleachdadh eile a bhuineas do' n diadhaidheachd a tha clio furasd a cball ri cleaclidadh na h-urnuigh, agus cha mho a tha cleachdadh eile ann, an uair a chaillear e, as luaithe a thiormaicheas tobar na beatha an taobh a stigh dhinn. Theagamh nach traigh an tobar uile gu leir, ach mur trS,igh, cha

1915.

bhi ann aig fheabhas ach dileag fhaoin. Ged a dh' fhaodas e bhi fior a thaobh corra dhuine gu bheil aile beag de 'n diadhaidheachd a' niairsinn beo annta bliadhnachau an deidh dhaibh iirnuiah a thoirt thairis, tha e fior mar an ceudna gur e iirnuigh anail beatha na diadhaidheachd, agus as a h-eugmhais nach bi cinneas oirnn no soirbh- eaohadh againn anns a' bheatha spioradail. An uair a dh'iarr Pol air muinntir Ephesuis uile armachd Dh^ a chur umpa dh'ainmioh e urnuigh am measg na h-armaohd sin, " leis gach uile ghne iirnuigh agus aslachaidh ag iirnuigh aig gach am anns an Spiorad."

Cha ruigear a leas a dhearbhadh gu bheil dleasdanas na h iirnuigh air a dheargadh air cridhe mhic an duine gu nadurra. Ma's iad na cinnich f&n tha iad ag iirnuigh ri cumhachd air chor-eigin a tha os an cionn, Ged nach 'eil eblas aca air ar n-Athair nfeamhaidh tha iad a' togail an cridhe gu diathan eile an am am feumti. Cha d' fhuaras seorsa dhaoine fathast anns an t-saoghal aig nach 'eil an cleachdadh ; ach cha 'n 'eil siniie air ar fagail an taice ri soluis naduir. Anns a' Bhiobull tha aithne againn air aithne agus teagasg air theagasg mu urnuigh. Agus rud as fhe^rr air fad, tha eiseimpleir Chriosd againn. Ged a bha agus a tha iirnuigh- ean Chriosd 'n am meadhou air spiorad na h-iirnuigh a dhiisgadh ann an daoine eile, cha bhiodh e ceart dhuinn a radh gu 'm b' ann a chum eiseimpleir a thoirt d'a bhriithrean a lean e air an dleasdanas. Lean e air a chionn gu 'n robh feum aig anam fein air. Agus ma bha feum aige-san, agus e an ni a bha e, air iirnuigh, nach motha gu mor a tha feum againn, agus sinn an ni a tha sinn. Rinn esan athchuin- gean as a lath fein, rinn e eadar ghuidhe as leth dhaoine eile, agus rinn e urnuigh air son obair Dhe anns an t-saoghal. Ann an garadh Ghet- semane tharruing amhghar anama fein an guidhe bhuaith, " Athair ma's toil leat, cuir an cupan so seachad orm ; " an deidh na suipeir ghuidh e air son nan deisciobul agus air son na h-eaglais uile, "Athair coimhead iadsan a thug thu dhomh ; " air a' chrann-cheusaidh ghuidh e as leth a naimhdean, "Athair thoir maitheanas dhaibh, oir cha 'n 'eil fhios aca ciod a tha iad a' deanamh ; " agus uair eile ghuidh e air son aon charaid air ainm, " Ghuidh mise air do shon-sa,

18

nach failnicheadh do chreideamh." Lucas xxii. S2. Ann an aon fhacal tha e soilleir gu 'n robli iirnuighean (Jhriosd coltach ri urnuighean dhaoine eile, is e sin ri radh, rinn e athchuinge ri Dia air a shon fein agus eadar ghuidhe as leth a bhraithrean agus as letli obair Dh^ anns an t-saoghal. Anns na soisgeulan tlia sinn a' faicinn gu 'n do siiaothraich e gu goirt ann an seirbhis a bhraithrean, gach latha d'a bheatha air a lionadh le obair creidimh agus saothair graidh o mhoch gu dubh, ach tha na ceart shoisgeulan ag iunseadh dhuinn cuideachd gu 'm biodh e a' fagail nan deisciobul an trath-sa agus a ris agus a' dol leis fein do aite uaigneach a dh' iirnuigh. Bha obair is iirnuigh a' dol lamh le laimh 'na bheatha. Cha robh ceum d' a bheatha nach d' uUaich e a chridhe air a shon roimh laimh le urnuigh. Ach a thuilleadh air an eiseimpleir a dh' fhag e againn air a' chiiis so theagaisg e air iomadh dbigh agus aig iomadh am gur coir dhuinn urnuigh a dheanamh gun sgur, agus gun fhannachadh, " larraibh, agus bheirear dhuibh ; siribh, agus gheibh sibh ; buailibh, agus fosgailear dhuibh." Air chid dleasdanas na h-iirnuigh, ma ta, tha an da chuid lighdarras fhacail-san agus ughdarras dhaoine naomha anns gach linn a dheavbh o am fiosrach- adh fein gu'n robh eifeachd ann dhaibh feitheamh air Dia ann an iirnuigh.

Is e an aon doigh air iirnuigh ionnsachadh urnuigh a dheanamh ; uine a ghabhail a h-uile latha gus ar glun a lubadh an lathair Dhe. Ach tha moran de shluagh an Tighearna cho driopail 's nach toir iad an cothrom so dhaibh fein. Anns a' mhaduinn tha iad cho cabhagach agus anns an fheasgair tha iad cho sgith 's nach urrainn dhaibh an cridhe a shooruchadh beagan nihionaidean air Dia, gus mu dheireadh an dean iad dearmad air cho fada agus nach 'eil iarraidh no call aig an anam air. Ach ciamar is urrainn dhuinn diiil a bhi againn ri beannachd an Tighearna 'n ar n-obair agus 'n ar beatha niur bheil sinn ag iarraidh a bheannachd ? Is ann dhaibhsan a dh'aidicheas Dia 'nan uile shlighean a tha an gealladh, "gu'n dean esan direacli an ceumannan." Dh' iarramaid, ma ta oirbh gun latha leigeil seachad gun 'ur glun a Ivibadh ann an lathair an Tighearna agus a bheannachd iarraidh. An uair a ni duine so anns a' mha- duinn gu diirachdach agus a dh' earbas e fein ri Dia, ag iarraidh a stiuraidh-san, faodaidh e bhi cinnteach gu 'm bi Dia cho mhaith ri ghealladh agus nacli fag e e gun soluis Their cuid de dhaoine nach 'eil iad air uairean anns an spiorad cheart air son iirnuigh, agus a' mhaduinn nach 'eil iad air ghleus air son an dleasdanais nach biodh feum sam bith ann dhaibh dol air a cheann. Ann an aon seadh tha e fior nach 'eil ar niirnuighean ceart mur bheil iad air an tairg-

sinn anns an spioraid cheart, ach ann an seadh

eile, tha e fior nach c5ir dhuinn dearmad a

dheanamh air iirnuigh aig an kxn abhaisteach,

ciod air bith an afleus a tha oirnn. Tha dleas-

... danasan eile againn uile ri dheanamh gach latha

d' ar beatha, co dbiii a tha sinn ann am fonn

maith air an son no nach 'eil. Tha fhios againn

gii'm feum iad a bhi deanta agus nach gabh iad

seachnadh agus nach ruigear a leas bruidliinn

air dail a chur annta. Agus is e a tha tighinn

as a sin, nach cuir sinn dail annta. Rud

cunnartach dail a chur ann an dleasdanas air

bith ma thachras gu bheil sinn ann an droch

fhonn air a shon. Ma ni thu dearmad air

urnuigh an diugh a chionn gu bheil thu a'

faireachduinn car tioram is fuar ann ad spiorad

faodaidh tii a bhi cinnteach nach e an \k

maireach as fhearr, agus gu 'm bi thu na 's

tiorma agus na's fuaire. Mur bheil thu air

ghleus ceart an uair a thig am suidhichte na

h-iirnuigh, na leig seachad e ach dean an

iirnuigh, oir is e sin an dbigh as fhearr air do

cliail spioradail a thoirt air ais. Cuiridh eadhon

lubadh na gluine ann an lathair an Tighearna

soluimteachd air do smuaintean. Feuraaidh sinn

uile aideachadh gu bheil sinn trie gu leoir tioram

annainn fein, cho tioram ri seann chabar, ach is

e an doigh as miosa air an tiormachd sin a

leasachadh dearmad a dheanamh air iirnuigh.

Mur bheil thu anns an spiorad air a son, na

cuireadh sin bacadh ort, innis do 'n Tighearna

do chor, agus abair ris, "Cuidich thusa mo mhi-

chreideamh."

" Ma dh' fhanas sibh annam-sa, iarraibh ciod

air bith as aill leibh agus nithear dhuibh e."

Anns an Tiomuadh Nuadh tha mbran fhacal

de 'n t-sebrsa so, geallaidhean an cois iirnuigh do

nach 'eil a' mhbr chuideachd, tha sinn an duil,

a' toirt aire no suim. Tha e g\6 shoilleir gu 'n

robh Criosd a' sealltainn ri toradh o iirnuighean

na h-eaglais nach fhacas fathast ; gu 'm b' e

iirnuigh, a reir a theagaisg san, a' chumhachd

mhbr leis an cuireadh an eaglais rioghachd Dhe

air chois anns an t-saoghal. Agus nach faodar

a radh gur e an dearmad a tha an eaglais a'

deanamh air iirnuigh an t-aobhar gu bheil

cumhachd na h-eaglais cho beag ri aghaidh

cumhachdan an dorchadais. Gu'n debnuicheadh

Dia dhuinn uile iingadh an Spioraid naoimh, a

chum agus gu m bi sinn air ar n-uidheamachadh

c'u eadar-ghuidhe a dheanamh, oir is ann tre

eadar-ghuidhe nan creidmheach a thig rioghachd

Dhe air thalamh. Tha an Spioraid naomh air a

ghealltainn chum cbmhnadh a dheanamh leiun,

agus an uair a ni esan eadar-ghuidhe maille

ruinn agus annainn bidh ar n-urnuighean " ann

an ainm Chriosd." Is e sin r' a radh, bithidli

iad a reir inntinn-san agus iarraidh sinn na

nithean a dh' iarr esan.

19

A Thighearna, teagaisg dhuinn iirnuigh a dheanamh, urnuigh air ar son fein, air son ar teag'hlaichean 's ar cloinne ; urnuigh air son ar diitlicha, air son dhaoine aig a bheil cridheachan goirt agus dachaidliean falamh anns na laithean so ; iirnuigh air sou teachd do rioghachd agus sith an t-saoghail ; iirnuigh gu 'm biodh do tlioil air a deanamh agus t' ainm air a ghhjr- achadh, air thalamh mar air neamh.

LEABA-BHAIS AN FHOIRBHICH.

Sguir an seann duine a kibhairt ; agus bha 'ogha a nis comasaoli air na blia e fulaug fliaicinn. Theann e gu simhaoh a nidi chum a' bhCurd far an robh a' chungaidh leighis a dh' uidheamaich- eadli air son a sheanar, agus 'g a ghiidan a nail ann an soire beag, chiim e suas e le laimh chaoimh ri beul an t-seann duine. Dh' 61 e a' chungaidh, agus an sin thubhairt e, " Thig na 's dliiithe dhomh, a Sheumais bhig, agus thoir dhomh pog air do slion fein agus air sgath t-athar " ; agus mar a dhliithaioh an leanabh gradhach a bhilean cubhraidh air beul seachdte a sheanar thuit na de6ir gu frasach o shiiil an aosda, agus shil iad air ceann leadanach an leinibh, a bha nis 'na shineadh agus ag osnaich air a bhroilleaoh.

"A Sheumais bhig," ars' esan, "dhichuimh- iiich t' athair fein thusa ad leanabas, agus mise am shean aois ; ach na dichuimhnich thusa t' athair no do mhathair ; oir tha fhios agad gur h-i sin aithne Dhe."

Bha cridhe an loinibh an impis sgaineadh, agus cha robh e 'na chomas labhairt. Dhruid e na bu dliiithe 's na bu dliiithe ris an t-seann duine ghradhach, agus e nis gu brbnach 'na shineadh air uchd a sheanar. Thuit a mhathair sios air a gluinean, agus dh' fhalaich i a gniiis le latnhan. "O !" ars' ise, "na'm biodh fhios aig m' fhear-posda air so cha'n fhigadh e athair air leabaidh a' bhkis."

Bha fhios agam a nis gu 'n robh am foir- bheach ag iirnuigh air son a mhic easumhal agus aingidh.

Anns a' mhionaid dheuchainneach ud ehlac

o

am ministear am Biobull air a ghliiizi, agus thubhairt e, " Seinneamaid chum cliii agus moladh Dh6 earrann de 'n choigeamh salm deug ; agus le cridhe Ian agus le guth bristeach leugh e na rannan taitneach so —

Co dh'jhanas ann ad phailliu7i skuas? A Thighearna co e 1 Air do chnoe naomh co 'n ti sin leat A chbmhnuicheas gach re ?

An ti a ghluais gu triiihhdhireach Is ionracas a chleaohd, Labhras an fh\rinn sin a niach A ta 'na chridhc steach.

Mu'n gann a sheinn iad an t-salm, dh'fhos- gladh an dorus, agus thainig duine ard tlachdmhor a steach; ach bha gruaim air a mhala, agus a thaobh coslais, bha e fo bhr6n, fo dhoilgheas, agus fo agartas goirt. Air a bhual- adh le dubhachas leis a' cheol tluamhaidh a chual e, shuidh e sios air ionad-suidhe, agus le aghaidh ghlasneulaich throm thug e suil air leaba-bhkis athar.

An uair a sguir na sailm thuirt am foirbheach le guth tiirsach trom, "A mhic, thainig tu an am adh'fhaighinnbeannachd dheireannach t' athar." " Gu 'n tugadh na tha ri tachairt anns an t-seomar so air an oidhche noohd ort-sa pilleadh o d' dliroch shlighibh ! " "Tha thu an so gu fianuis a thogail air tr6cair do Dhe agus do Shlanuigheir air an do rinn thu cho fada dearmad."

Dh' amhairc am ministear air an oganach a bha fathast 'na thosd agus thubhairt e, " Uilleam, o chionn tri bliadhna cha do clhorchaich t' fhaileas stairsneach tighe an Tigh- earna." " ladsan a chuireas an suarachas an tairneanach, faodaidh iad criothnachadh leis a' ghuth chiiiin shamhach, agus a nis ann an am an aithreachais, gu 'n giiilaineadh spiorad t' athar suas do neamh sgeul air aon atiam aithreachail a thearnadh o ohuideachd pheaoach."

Dhliithaich an t-bganach gu taobh na leapach, agus mu dheireadh fhuair e comas labhairt. '' Athair," ars' esan, "cha'n'eil mise as eugmhais baigh naduir ; agus ghreas mi dhaohaidh co luath 's a chuala mi gu 'n robh am ministear a' marcachd a dh' ionusuidh an tighe," "Tha dochas agam gu 'm faigh sibh a' chuid as fheai-r dheth so fathast agus ma chuir mi campar riamh oirbh tha mi ag iarraidh maitheanais "

"Thig a nail na 's dluithe dhondi, Uilleam ; Kib do ghlun ri taobh mo leapach agus fairich- eadh mo lamh do cheann, oir tha dorchadas gu dian a' tighinn tnairis orm." "Bu tu mo cheud- ghiu, agus an diugh cha 'n 'eil mac beb agam ach thu, tha do bhraithrean agus do pheathraichean fo'n fh6id 's a' chladh ud thall, dliith dh' ise, ceile mo ghraidh, a thug t'aodann fein, Uilleam, gu trie am chuimhne." " Is fada bha thu ad chulaidh-aoibhneis agus ad aobhar-uaill, oir cha robh anns an sgireachd uile aon duine no mac cosmhuil ri m' Uilleam fein ; ach ma thainio- atharrachadh air do chridhe o 'n am sin, is reidh do Dhia smuaintean ceart aiseag air ais duit." " Ghuil mi gu goirt air do shon, eadhon mar ghuil Daibhidh air son Absoloim — air do shon-sa, a mhic. O mo mhac ! "

20

B'e am freagradh a thug Uilleam aon osna throni dhomhain. Blia a cholunn gu 16ir fo throm spaini, agus e fathast air a ghluinean ; ach b'fhurasd fhaicinn gu'n robh e fulang fo aithreachas, agartas coguis, agus an - dochas anaiiia.

Thubhaii't am ministear, le guth a bu sgaitiche agus le aogas a bu ghruamaiche na b' 4,bliaist da, " Am bheil fhios agad-sa co an lamh a tha nis 'na luidhe air do cheann ceannairceach 1"

"O; na buin ro chruaidh ris, ars' a cheilo bhronach, agus i a' teachd am folluis o chuil dhovcha 's an t-sebmar, far an d' thug i oidhirp air i fein fholacli fo mliulad agus fo naire." " 0 ! caomhnaibh m' fhear-posda, caomhnaibh e,' ars' ise, 'bha e daonnan dleasdanach, caoimli- neil riumsa." Agus le so a radh thuit i air a glviinean lainih ris, agus chuir i a g^irdeanna fada geala gu baigbeil cianail mu 'n cuairt d' a nihuineal.

"Falbh thusa cuideachd, a Sheumais bhig ghradhaich," ars' am foirbheaoli, " falbh eadhon o m' bhvoilleach agus leig fodhad do ghlun liiimh ri t'athair agus do mh^thair, chum gu'm beann- aicheam sibh uile le aon urnuigh dhuraclidach mu 'n dealaich sinn."

Rinn an leanabh mar a dh' iarradh air, agus cliaidh e air a ghluinean le cail-eigin de sgath ri taobh athar. Cha do rinn an duine truagli dearmad air an leanabh a ghabhail a nis 'na ghlacaibh a dhichuimhnich e tuilleadh is fada; bu toigli leis fhuil fein a dh' aindeoin cumhachd marbhanta a' mhi-cbreidimh a fhuair gus a so buaidli air.

" Ciiiribh facal Dhe," ars' am foirbheacli, "ann an lanihaibh mo mhic, agus leughadh e mach d'a athair a tha dlutli air a' chrich an coigeamh, 's an t-seathamh, 's an t-seachdamli rann de 'n aona caibideil deug de Shoisgeul Eoin.

Chaidh am ministear d' an ionnsuidh-san a bha air an gliiinibh, agus thubhairt e le guth ti'uacanta, ciiiin, caoimhneil, "Is cuimhne learn, Uilleam, an uair naoh robh a h-aon a b'fhearr a leughadh facal Dhe na thusa." " Am faod e bhith gu 'n do dhichuimhnich mac mo charaid foghlum bige."

Cha do dhichuimhnich e ; cha ruigeadh am peacach truagh aithreacliail a leas a shiiilean a thogail o thaobh na leapach. Cliaith sruth naomh an t-soisgeil olais 'na chridhe, agus bha iia h uisgeachan a ris a bruchdadh a mach. Le guth fann tacbdta, leugh e,

ThnhhaiH losa rithe, Is niise an aiseirigh

agus a bheatha : esan a chreideas annamsa ged fhaigh e has, gidheadh bithidh e bed.

Agus CO air btth a tha bed, agus a tha a' creidsinii annamsa, cha 'n fhaigh e bas am feasd. Am bheil thu a' creidsinn sin ?

Thubhairt i ris, Tha, a Thighearna ; tha mi a' creidsinn giir tusa an Cjiosd, Mac Dhe\ eadhon esan a tha a teachd a chum an t-saoghail,.

"Cha'n e so guth ana-creidich," ars' an seann duine a bha air leabaidh a' bhais, gu buadhar "agus cha mho a tha agad-.sa, Uilleam, cridhe an ana-creidich." " Aidicli gu'm bheil thu a' creidsinn na leugh thu air an am, agus gheibh t' athair bJis ann an sith."

" Tha mi a' creidsinn ; agus mar tha sibhse a' toirt maitheanais dhomh gu 'n debnuicheadh m' Athair a ta air neamli maitheanas dhomh mar an ceudna."

An uair a chual am foirbheach so bha e mar neach air atli-bheothachadh gu h-obann le beatha as ur. Las a shuilean fann, th^inice ruiteag 'na ghruaidh bhJin — air leat gu 'n d' fhAs a lamhau critheach laidir. agus bha a ghuth gu glan soilleir mar ann an airde a neirt,

" Ad lamhaibh sa, O, mo Dhia, tha mi a' tiomnadh suas mo spioraid " — agus le so a r^dh, thuit e gu ciiiin seachad air ceann-adhart na leapach, agus air leam gu'n cuala mi osunn. Bha SElndichair fhada ann 'na dlieidh so, oir bha gacli aon 'n an tosd. An sin dh' eirich an t-atbair agus a mhathair agus an leanabh o 'n gluinibh ; bha siiil gach aoin air aogas ciiiin a' chuirp sin a bhani.ssinte ann am foisshiorruidh, agus gun bhas-bhualadh no ard-chumhadh, ach ann am brbn samhach an anama striochdta, sheas sinn mu 'n cuairt air leaba-lih^is an fhoirbhich.

Aon fhacal eile mo chairdean bga ; ma 'a miann leibh cinneachadh anns an t-saoghal so, meas dhaoine maithe a chosnadh dliuibh f6in, slth coguis a sliealbhachadh, agus thar gach ni deagh-ohean 'ur n-Athar neamhaidh fhaotainn thugaibh urram do 'ur parantan, a' cuimhneach- adh gu 'm bheil mallachd Dhe air a bhagradh an aghaidh na h-bigridh sin a tha mi-dhleasnach d' an athair no d' am mathair ; agus far am bheil mallachd Dhe, cha 'n ion diiil a bhi ri sonas no v\ agh. " Tabhair urram do t' Athair agus do d' mhathair, chum gu 'm bi do laithean buan air an fhearann a gheall an Tigliearna do Dhia dhiut."

(O'n Bhrurla, le T. M.)

I

Air. 7.

1915.

NA GAIRDEANAN SIORRUTDH.

"Is e an Dia hith-bhtian d' aUe-cumhnnidh, acjus fodha thanagdirdeanansiorruidh." — Deuterononii, xxxiii.,27.

Ann am fear d' a leabliraichean tha an t-Urramach Tearlacli Spurgeon ag innseadh mav a fhuaii' e misueach is fois cridlie o fhacal Dhe an uair a bha e ann an diobliail misnich. "Anns a' bhliadhna 1854," tha e ag radh, "mu'n gann a bha mi bliadhna ann an Lunninn thbisich am fiabhrus-dubh anns a' chearn de 'n bhaile anns an robh mi ag obair. Bha teaghlach an deidh teaghlaich a' tuiteam sios leis, agus is gann a bha hitha dol seachad nach robh mi a' cur cuideigin fo'n fh5id Bha mo chridhe goirt agus mo bhodhig sgith, agus mu dheireadh thoisich eagal air mo bhualadh gu robh an galair uamhasach a' dean- amh greime orm fein. Feasgar a bha mi a' tilleadh dhachaidh o tliiodhlaoadli, agus mo chridhe trom, faicear paipear air a chrochaiJh ann an uineig greusaiche air an t-sraid. Thug mi suil air a' pliaipeir anns an riol seachad, agus ciod a bha sgriobhte air ach na briathran so, ^ Is e an Dia biih-bhuan d' aite-comhnuidh, agus fodha tha na gairdeanan slorruidh. A chionn gu 'n d' rinn thu an Ti as airde 'na ionad-comhnuidh dhuit cha 'n iiirich olc air bith dhuit, agus cha tig plaigh amfagus do d' bhiith.' Thug mo chridlie plosgadh as agus ghreimich na briathran air m' inntinn mar nach gabh e inns- eadh dhoinh. Ann an lan-dearbhachd creidimh ghabli nai ris a' ghealhidh phriseil, agus le ohridtie foisneachail is neart iir lean mi orm am measg luchd an fhiabhruis, oir bha mi nis a' faireaohduinn gu robh mi crioslaichte le neo- bhasiiihorachd."

Dhearbh Mglu'. Spurgeon 'na fhiosracliadh fein gur fior faeal an t-salmadair a thubliairt,' " Bheir fosgladh do bhriathar solns'YSahn cxix. 130). Tha facal Dhe be6 agus eifeachdacli ; bheir e cha'n' e mhiin solus acli mar an ceudna neart agus misneach agus ddchas dhaibhsan a ghabhas ris. Smuainicheamaid, ma ta. air an fhacal so, an dbchas gu'm faigh sinn ni-eigin ann a bhios dhuinn mar acair do ar n-anam.

Tha na briathran air am faotainn anns a' bheannachadh leis an do bheannaich Maois, an duine le Dia, clann Israeli roimh a bhas. Fad iomadh bliadhna bha Maois 'na athair do chloinn Israeli, 'na lorg agus 'na bhata dhaibh a la agus a dh' oidhche. B' esan caraid a bu dilse agus a

bu dluithe a bha aca air thalamh, agus is ann ris a bha iad a' sealltuinn anns gach deuchainn. Cho fhad agus a bha e air an ceann bha fhios aca nach robh eagal daibh, oir gheibheadh a ghliooas agus a chomhairle rathad air am fuas- gladh as gach teiun. Ach a nis, an uair a bha e air bheul am fagail, bhuail eagal iad oir cha bu leir dhaibh ciamar a rachadh iad air an aghaidh as eugmhais- Sin an suidheachadh anns an do labhair Maois na briathran so. Chuir e 'nan cuimhne nach bu choir dhaibh a bhi ann an diobhail misnich, oir ged a bha esan 'gam fagail, gu robh gairdeanan f6dhpa a bu chumhachdaiche agus a bu chaomhaile na ghairdeana san, agus gu robh iad fo chiiram agus fo ghleidheadh an Ard-Bhuachaille air nach tuit clo cadail no suain. "Is e an Dia bitli-bhuan d' aite-comh- nuidh, agus fodha tha na gairdeanan siorruidh," Is fhada bho chfile tir ar diithcha-ne agus tir Israeli, asfus is mor an t-atharrachadh a thaini?

Jo o

air an t-saoghal o laithean Mhaois, ach tha an gealladh so cho priseil dhuinne an diugh 's a bha e dhaibhsan an de. Ma bha feum aig a' chinne- daonna air Dia ann an Ifiithean an leanabais tha a' cheart fheum aca air fluithast, agus theagamh feum na 's motha. Ged a tha daoiire an diugh 'nan oighreachan air ealain iir is eblas iir nach robh aig an aithrichean, agus ged a thug na nithean sin atharrachadh air am beatha o 'n taobh a muigh, gidheadh tha cridhe mhic an duine gun atharrachadh gun sgaile tionndaidh, le6nta le peacadh is eagal is brdn na beatha so mar bha e riamh, agus a' miannachadh a bhi air a threbrachadh gu carraig as airde na e fein. Mar is motha a chnuasaicheas agus a mheomh- i-aicheas e air crlch araidh a bheatha, agus mar is soilleire a chi e anfliannachd fein ri aghaidh fheartan diomhair is chumliachdan nach 'eil comas sam bith aige thairis orra, is ann is motlia a dh'fhairicheas e am feuu\ a tha aige air Dia, agus a dh' aidicheas e gur e an sgeul as mllse a b' urrainn da a chluinntinn, gu bheil an Dia bitli-bhuan 'na ionad-c6mhnuidh dha agus gu bheil na gairdeanan siorruidh fodha 'na dhol a mach is na theachd a steach. Bidh daoine a' feuchainn ri ni-eigin fhaotainn a chuireas iad ann an iiite Dh6, ni-eigiii a shasuicheas ionn- drainn is feum an anama, ach sin iarraidh air nach robh riamh agh. Obair, is airgiod, is cairdeas, is toilinntinn, is gradh mnatha is cloiniie — tha na nithean sin uile maith agus ion- mhiannaichte 'nan iite fein, agus ann an tomhas lionaidh agus riaraichidh iad cridhe mhic an

duine, ach thig an t am amis an abair e riu mar thuirt lob ri chiiirdean, "Is luchd-coiulifhurtachd truagli sibh uile." An uair a tha cudthrom an t-saoghail so agus nithean nach tuig e ach ann am pairt a' luidhe air an anara, an sin le claon- adh nadurra tha e ag iarraidh fasgaidli ann an ■dbchas agus ann an coinhfhurtachdan na. diadh- aidbeaclid. Asus is e Dia toiseaul] aeus deireadh na diadhaidheaclid. Mar a ruitheas an abhainn do 'n cbuan as an d' thainig i, mar sin tha anam an duine a' gluasad an c6mhdhail Dhe, lobar a bheatha agus a neirt. As na doimhneachdan «ighidh e ris.

Is e crioch araidli na h-eaglais agus uile mheadhonan an t-soisgeil anam an duine a tharruiug gu Dia, chum fasgadh is fois fhaotainn ann. Cha 'n e an eaglais fein, no am Biobull, no na sacramaidean, tearmunn an anania ; cha'n'eil anuta-san ach lorgan is couiharran a tha tre6raohadh dhaoine gu Dia, an tearmunn fior agus laidir. B' e a' chrioch cheudna a bha fl,ig Criosd ann an laithean fheola. Thainig e do 'n t-saoghal chum an t-Athair a nochdadh do dhaoine, agus dh'fhaodadh suim an teagaisg a thug e seachad mu thiiiichioll an Atliar a bhi air a chur anns na ceart bhriathran anns an do chuir Maois e, "Is e an Dia biih-bhuan d' aite- cbmhnuidh, agus fodha tha na gairdeanan siorr- uidh." Le bhilean agus gu sonruichte le earbsa fein ann an Dia sheulaich e an fhii'inn sin air cridheachan nan deisciobul. Theagaisg e dliaibh le bhriathran agus le choluadar nach bu neach Dia nach robh a' gabhail suim do na creutairean a dhealbh e, ach gu robh a chiiram 's a dhion thairis orra a ghnath, agus gu robh e:idhon fuil- teanan an cinn air an aireamh leis. Foadar, ma ta, gabhail ri sgeul aoibhneach agus chomh- fhurtachdail nam hriat'nran so, cha 'n ann a mhaiu air iighdarras Mhaois ach air ijghdarras as airde, u jhdarras Mhic Dhe. An t-Athair a nochd esiin do 'n t-saoghal is Atliair caomhail agus Ikidir e, tearmunn agus neart a shluaigh, ■comasach air an dion agus an gleidheadli,

Is airidh Dia air an earbsa as motha a chuireas sinu ann. Feoraich de ua linntean a dh'fhalbh, an do chuireadh riamh gu naire neach a dh'earb asl Tha mile aobliar againn gun earbsa a chur annainn fein ach clia 'n 'eil aobliar idir againn gun earbsa a chur ann an Dia. Tha sinne luaineach ach tha esan seasmhach ; tha sinne lag ach tha esan laidir, agus ma thilgeas sinn ar n-eallacii air an uair a tha ar n-eallach trom bheir o dhuinn an c6iiihnadh a gheall e. Tlia an t-as-creideamh ag iadhadh gu furasda «adlion mu dhaoine diadhaidli, agus air uairean bidh iad an dii 1 gu 'n do diiicliuimlinich Dia iad agus sru 'n d' atharraich a chridhe d' an taobh An uair a tha ciiisean a' dol le6 agus a tha gach ni a reir am miann tha faireachduinn aca gu bheil maitheas agus trbcair Dhe 'g an leantuinn

agus gu bheil a ghkirdeanan fodhpa ; ach an uair a tha cuisean a' dol 'n an aghaidh agus a tha ciirsa an flireasdail dorcha is searbh 'nam beatba, ann an droch shlainte, no ann an am br6in, tha an creideamh agus an earbsa ann an Dia a' fannacliadh agus their iad riu fein gu 'n do dhichuimhnich e iad. Ach cha do diiicli- uimlinich Dia riamh a sliluagh; faodaidh eadhon malhair a leanabh ciclie a dhichuimhneachadli agus gun truas a gliabhaii dha, ach cha dich- uimhnich Dia a shluagh, oir ghearr e iad air dearnan a lamh. Anns an latha dhona cho cinnteach ris an latlia mhaitli, ann an call, no bron, no bristeadh-diiil, tha a ghradh 'sa chaoimh- neas thairis orra cho seasmhach ris a ghrein agus na reultan ; agus ma tha iad air am folach bliuapa is e na neoil dhubha a tha 'n an cridhe fein is coireach dha sin agus cha 'n e Dia. Faodaidh caochladh tighinn air ar creideamh-ne agus air ar faireachduinnean, ach cha tig caoch- ladh gu brdtli air gradli Dhe no air a smuaintean caoimhneil d'ar taobh. " Ged dh'atliarraicheadli na beanntan, agus a ghluaisear na cnuic ; cha'n atharraicliear mo chaoimhueas-graidh bhuaitse, agus cha ghluaisear coimhcheangal mo shith, deir leliobhah." Ciod air bith ar cor anns an t-saogiial so cha'n' eirich olc air bith dhuinn ma tha ar cridhe agus ar dbchas air an socruchadli air Dia; ma dh' iarras sinne a rioghachd-san agus fhireantachd bidh na gairdeanan siorruidh timchioU oirnn. Cha tuit sinn as a lamlian san, agus ann an lamhan Dh^ cha'n fliaigh sinn ach maith ged a dh' fhaodas am maith sin tighinn thugainn air mliodh iongantach agus ann an cruth nach toigli leinn.

Tha na laithean anns am bheil sinn beb Ian uamhais is eagail. Aig Dia a mhain a tha fios ciod a bheir uair no latha mu 'n cuairt, no ciod an sgeul bhrbiiacli a thig thugainn. Oir cha luhor theaghlaichean anns an rioghachd aig nach 'eil cuideigin a bhuineas daibh ann an cunnart bais. Ach deanamaid greim air a' ghealladh phriseil so, "Is e an Dia bith-bhuan d' aite-cbmhiiuidh agus fodha tha na gairdeanan siorruidh." agus bidh e dhuinn 'na ioiiad-fasgaidh o'n ghaoith agus 'na dhidean o'n doinionn.

DUINE NEONACH.

" Oia meud a bha anns a' choinneamh an raoir 1 "

"Bha mu dheich ar fhichead innte agiis an greiisaiche," ars' am foirbheach.

Cha bu trie leis a' ghreusaiche dol aim an gaoth na coinneimh, ach cha 'n ann 'ga thilgeil sin air a tha mise an trath-,sa ; tha mi a' cur sios freigairt an fhoirbhicli a chicmn gu bheil e ag innseadh diiuit na's giorra na b'urrainn mise a dlieanamh nach bu duine cumanta an greus- aiche. An uair a racliadh muinntir an Lagain

23

gu ^ireamh cheanu, aig eaglais no f6ill, aig tdnadli no baiiais bha an greusaiche daonnan air a cluir air letli o chach, comharradh cinnteach gu rohh rud-eigin ann a bha 'g a slidnrucliadh a mach o dhaoine eile a ghabliadli cur air an aon gliad. Bha sin ann, mai' a tha mi dol a dh' innseadh dhuit

B' aithne dhonih e mar naoh b' aithne do nih6ran. Is ioinadh latha a shuidh mi fad an fheasgair air eallaig anns an tigh-ghreusachd aige, agus sinn le cheile a' cnuasachadh air nithean a dh' fhaodadh agus nach faodadh eoin an adhair a cliluinntinn. Blia e auabarrach gaolach air seanachas, agus an uair a gheibheadh e greim air duiiie a shaoileadh e a bha turail agus ris am faodadh e inntinn a leigeil gu saor, bu choma leis ged nach racliadh iall ann am br6ig an latha sin. Bu chiar leis rabhart no goileamas dhaoiue gun tiir, agus na 'n tachradh gu 'm biodh an tigh-greusachd Ian, rachadh a' ghlas-ghuib air anns a' mhiouaid ; ach faigheadh e duine ciallach no dithis a bu toigh leis agus b' f hearr duit leth iiair de sheanachas a' ghreus- aiche no Sa,baid f hada de 'n ruhinisteir, ged naoh maiih a thig e dh6mhsa sin a radh. Oir bha e 'na dhuine glic, agus bha inntinn a' meoLah- rachadh gun sgur air nithean diouihair is donihain do nach 'eil suim sain biih aig a' mhor- chuideachd. Cha robh a bheaohdan air iomadh rud a' oondichordadli uile gu leir ri beachdan an fhoirbliich, ach ged nach robh muiantir an Lagain an diiil gu robh combarra nan caorach air a' ghreusaiche cha mho a bha iad an duil gu robh combarra nan gabliar e. Cha robh fliios aca gu 10 mhaith ciod a theireadh iad ris, agus mu dheireadh chuir iad ann an cro dha fhein e, agus theireadh iad ris, duine maiih ach duine nehnachy

Aon rud ne5nach (ue6uach a chionn gu bheil e annamh) a bha anns a' ghreusaiche, gu 'm bu ghasda leis diiil a bhi aig daoine gu robh a chridhe iia bu chruaidhe na bha e. Am bith- eantas cha mhisd le daoine beachd as fhearr a bhi aig an t-saoghal orra na tha iad airidh air, ach cha b'e sin dhasan. Bhruidhneadh e riut mar fhealleanach a bha sealltaiun air a cho- chreutairean mar nach robh anuta ach fionnain- fheoir sliuarach, nacli b' fhiacli gradh no caoimh- neas a chosg orra, ach a dh' aindeoin sin uile bha a cliridhe cho blath ri cridhe mathar agus thigeadh an deirc o lainih cho cinnteach vi «irigh is luidhe na greine. Latha a bha am foirbheach anns a' bhuth aige agus e feitheamh ri brogan air an robli an greusaiche a' cur ghearr-blionn dha, tluiirt e ris, "Is e an duine glic an duine a lionas a bhrii fhein agus a chuireas air an sparr na tha bliarrachd aige ; ma chi thusa, a Dhonnachaidh, duine 'na ^iginn •dean in'nuigh air a shon ach na toir dha dad ; tha eu leoir do dhuine a thrioblaidean fein a

gliiulan gun trioblaidean dhaoine eile a chur air ainhaich " Bha an greusaiche a' dol air aghaidh anns an doigh so, agus full an fhoirbhich a' fas fuar 'na chuislean ri leithid de theagasg, an uair a chual iad glaodh leinibh ann an seOmar beag a bha air chul a' bhiitli. Leum an greus- aiche air a bhonnan agus a steacli e 'na ruith do 'n t-se6mar, agus an uair a lean am fear eile e ann an ceann greis feuch ciod a bha cearr, faicear an greusaiche agus leanabh air a ghliiin, agus e a' seinn crdnain dhi.

Dean ba-ba mo leanabh

Dean cadal a riiin

'S a' mhaduinn gu mooh thrath,

Dh'fhosgail do shiiil —

Dean ha ba mo leanabh

De;in cadal a rCiin.

Ohaidil am paisde a ris agus leag e i gu caoraliail anns a' leabaidh. Co bha so ach leanabh ceaird a thug e o mathair anns a' mhaduinn, agus a' bhana-cheard air an daoraich, los curam a ghabhail did. " Dia a thoirt maitheanais dhoaih," ars' am foirbheach, "chuniiaicmise agus ioinadli duine eile anns aa Lagan cor na bana- cheaird aig ar dorsan anns a' mhaduinn, agus leig sinn a siubhal leatha, ach riun an greus- aiche gniomh a' Chriosduidh, a dh' aindeoin na bhios e ag radh. Dxiiim nebiiach f

Air uairean bheireadh e a bheachdan dhomh air obair na h-eaglais agus teagasg a' Bhiobuill, agus CO dhiu a chbrdainaid umpa no nach cirdadh, bha e furasda fhaicinn gu robh e mion- eolach anns an fbirinn agus gu robh gaol aig air faoal Dhe. Co dhiu, air cuid dlieth oir bhiodli e ag radh riurn. gu robh leabluMichean de 'n Bhiobull air nach do sheall e o chionn fichead bliadhna. " Cha 'n e," ars' esan, " gu bheil dad again 'nan aghaidh ach cha d' fhuair mi riamh rud a b'fhiach annta." Rud a bha gle iongant- ach, ged a theireadh daoine eile gu 'm b' ann de she u'sa an abstoil Seuinas e fhein, cha bu toigh leis Seunias idir. " Duine dona gun siiilean," a theireadh e ris, " daor ludhach." Ged a bha meas mor aig air Pol cha robh e deas gu rud neo-choltach a ghabhail air iiglidarras Phoil mur robh e soilleir da inntinn fein, agus aon latha thuirt e riuiu, " Bidli sgoilearan a sgriobadh '.s a sgrobadh na Greugais feuch an dean iad a mach ciod a tha Pol a' ciallauhadh anns an rann ud agus anns an rann ud eile, ach an d' thainig e riandi a steach ort gu'm faod e bhith gu 'n d' thuirt Pol iomadh rud nach robh fhios aige fiiein ro mliaith ciod a bha e ciallachadh." "Ud, ud," arsa uiise, "bha dull again gu robh bai-ail a b' fhearr na sin agaibh air Pol." "Tha barail gun taing agam-sa air Pol," ars' esan, "is ann agam a tha, ach tha fliios again gu 'm bi corra rud a' tuiteam o m" bhilean fhein an uair a tlieid mi ann an teas seanachais nach 'eil air a chur ann an 6rdugh ceart agus ris nach b'

24

urraiiin mi seasamli gu daingean na'm bithinn air mo cheasnachadli, agus cha bu choire sam bith e ann am Pol ged a bhiodh a' cheart ni fibr uime • san. An uair a chluinneas mi ministearan a' feucbainn ri Pol a mhineachadh anil an aiteau sonriiichte d'a litrichean, agus gun fliios aca air an t-saoghal ciod a tba e ciallachadh, no ciod a thug air tarruing a thuirt air iomadb rud air an d' thug e tarruing, bidh e a' tighinn a steach orm gu 'n deanadh Pol c6ir gaire na'n cluinneadli e iad agus gu 'n abradli e, O, na stalcairean ! a' cosg nine air rud anns nach eil bun no barr, an uair a dh'fhaodadli iad a bhi toirt aire do na firinnean cudthroinach a sgriobli mi." Mar sin raohadh an greusaiche air asrhaidh mu Phol, ach cnireadh duine eile corrag air agus dh'atharraicheadh e port gu liiatli. Thachair gu robh oileanach og a' searmonachadh uair-eigm anns an Lagan, agus am measg gach fiosrachadh ne6nach eile a thug e seachad, dh'innis e dhaibb gu robh neasgaidean air stamaig Phoil. Cha do chord an rud idir ris a' ghreusaiche, agus is e thubhairt e an d^idh laimlie, " An creutair grannda, ma bha sin air an duine bheannaichte dh' fhaodadh esan a cliumail aige fein, an guirean mosach." Ged nach saoileadh duine e, b'e Eoin am fear a bu docha leis uile gu Icir agus cha chuala mi riamli e a' cur an aghaidh briathran no beachdan Eoin. Aon latha thuirt mi ris gu robh so a' cur ioghnaidh orm, " loghnadh ort," ars' esan, " c'ar son a chuireadh ; an e gu 'n gabhainn-sa orm f6in gnothuch a ghabhail ri duine mu 'm bheil e sgriobhta gu 'm b' ionmhuinn le losa e. B' ionnan sin ri coire fhaotainn do 'n Mhaighstir chaomh fein, agtm cha duth dhuinn argumaid a dheanamh ris-san ach aoradh a thoirt dha.

Tba mise gl^ cliinnteach nach robh duine eile anns an sgireachd a bu d6ine agus a bu diirachdaiohe agus a b' iriosaile ann an aoradh a Thighearna ann an uaigneas na'n greusaiche, ach bha e fior ghaolach air argumaid agus air sgkth argumaid dh' abradh e air uairean nithean a bha gle neonach ann an cluasan feadhnach nach robh 'g a thuigsinn, nithean a bheireadli dhaibh beachd cearr air an duine laghach, oir bha e da rireadh 'na dhuiue maith agus na dhuine turail. Ach dheanadh e argumaid ri fhaileas ; an uair nach biodh duine aige ris an connsaicheadh e bhiodh e a' bruidhinn ris fh^iu agus a' c^ineadh Sholaimh. Dh" fhairtlich orm riamh tion fhacal maith fhaotainn bhuaith mu Sholamh. " An daor bheisd," theireadh e ris, ■'amadan cho mhbr 's a bha riamh air an t-saoghal." Cha b' urrainn dha a thuigsinn ciamar a fhuair Solamh cliu a' ghliocais, no ciod an dalladh a bha air suilean dhaoine a blia saoilsinn gu 'm bu righ glornihor no glic e. Aon latha dh' flieuch mi ri taobb Sholaimh a slieas-

amb agus a ghliocas fhireanacbadli, ach b'e sin dhbmhsa an diomhanas. " Bha trealaich de- fhiosrachadh aige gun teagamh," ars' an greus- aiche, " sean-f haoail, is tomhseachain, is sguinn oran, is eolas mu e6in, agus mu chraobhaii, agus. mu 'n t-sid, ach a thaobh eadhon nan gnoth- uichean beaga suarach sin cha tigeadh e ann an uisge na stiurach do 'n dotair Stiubhard a bha ann an Lochabar." Cha robh an greusaiche p6sda riamh, agus coltach ri iomadb seann fhleasgacli, cha robh tlachd an t-samhraidh aige do bhoirionnaich, agus bha amharus agam gur e mnathan Sholaimh a chuir uiread grain a bhi aige air an righ. Cha do thebigh a chridhe riamh ri duine air bith anns an robh bulge a thaobh bhoirionnach. Bha e fhein cho beusach ri maighdinn, agus ged a biia fliios agam nach bu toigli leis nam mnathan cha chuala mi riamh e ag radii facal cearr umpa. An aon fhacal a bu mhiosa a chuala mi e ag radh, b' ann mu dhacli- aidli Sholaimh, agus mise air bruidhinn air a thigh mar liichairt mhaisich. " B' fhearr dhuit," ars' esan, " fail nam muc a radh rithe ; is cribhraidh seasgair mo bhothan laghach seach liichairt an amadain mhbir."

Cha bhe6 an greusaiche an diugh. Thkiuig am hka air mar bu mhaith leis, 'na shuidhe air an fhurm agus an car 'na laimh. Bliadhnachan mu 'n d' thainig a' chrioch air dh' iarr e orm a ghealltainn dha gu 'n deanainn an t-seirbhis aig an uaigh, agus chuir e tri cumhachan orm aig an am ; caibideal .shonruichte ann an soisgeul Eoin a leughadh os a chionn, uaigh iir a cliladhach dha far nach ruigeadh cnamhan salach bhan air, agus am Biobull beag a bha 'na clioinpanach dha air thalamh a chur ri thaobh inirte. Duine neonach, ach ma bha e nebnacli, bu toigh leam e oir bha inntinn fbirinneach is. cridhe glan aige.

URNUIGH.

A Dhia nan slbgh, fo sgail do sgeith. Ar duthaioh earbaidh sine ; Bi thus' ad thearmunn di 'na feum' 'S ad ohobhair re gach linn.

Ar braithrean a tha 'n cunnart bkis, A' gleaobd air muir is tir ; Bi dhaibh ad ohobhair anns gach cas 'S thoir buaidh dhaibh anns an stri.

0, dion ar cladaoh o gach n^mh, 0 chlaidheamh, tein', is sgrios, 0 'n t-saighead ruitheas anns an la, 'S o'n phUMgh a thig gun fhios.

Air. 9.

191S.

DI-CHUIMHNE AIR DIA.

Thoir an aire air eagal gu 'n d\-chuimhnich thu lehohhah do Dhia. — Deut. viii., 11.

Tha na briathran so air am faofcainn anns an earail a thug Maois, an duine le Dia, do chloinn Israeil, an uair a bha iad a' dol a steach do thir a' gheallaidh. Bu lionmhor cunnart agus deacaireachd a tliachair orra anns an fhasach, ach bha sin uile seachad a nis oir blia iad air bheul toradli an saothrach a bhuain agus seilbh a ghabhail ann am fearann maith; fearanu cruithneachd, agus ebrna, agus fhionainean, agus chraobhan fige; fearann a bha sruthadh le ola agus mil, agus anns an itheadli iad ai'an gun ghoinne. Ach ged a bha cunnartan an fhasaich thairis chunuaic Maois gu robh cunn- artan lira air thoiseach orra; cliunnaic e gu 'n tugadh reamhrachd is pailteas Chanaain buair- eadh 'nan lorg, agus mar sin chuir e cumhaohan s61uimte orra iad a thoirt an aire nach di- chuimhnicheadli iad lehobhah. Bha fhios aisr an dunie naomh agus ghlic nach 'eil rud air bith fo'n ghrein as luaitbe a thairngeas cridlie nihic an duine air falbh o Dhia na ciiram an t-saoghail is uabhar na beatha, agus gu bheil daoine na's uUaraha dearmad a dheanamh air Dia is diadhaidheachd an uair a tha cuisean a' dol leotha na tha iad an uair a tlia cuisean a' dol 'nan aghaidh.

"Thoir an aire air eagal gu 'n di-chuimhnich thu lehobhali do Dhia." Se uairean thug e dhaibh an rabhadh so, ach ma leughas tu each- draidh chloinn Israeil an deidh dhaibh seilbh a ghabhail anns an fhearann chi thu gu robh aobhar aig Maois eagal a bhi air gu 'n rachadh iad air seacharan. Oir dhi-chuimhnich Israel Dia gu trie, ged a bha 'ainm air a sgriobhadh air gach clar d'a h-eaohdraidh agus ged a bha a ghairdean timchioll oirre gun sgur. Cha robh daoine riamh air thalamh d' an do noohd Dia fhabhar agus a mhaitheas mar a nochd e iad do shluagh Israeil ; chunnaic iad comharran agus iongantasan m6ra fa chomhair an siil anns an Eiphit agus anns an fhasach, ach a dh'aindeoin sin uile dhi-chuimhnich iad Dia gu trie agus chaidh iad as deidh iodholan.

Ach cha 'n ann ri Israel a tha ar gnothuch-ne an diugh. Ciod a tha sinn fein a' deanamh 1

Am bheil sinne a' di-chuimhneachadh lehobhab ar Dia? Rud gl6 iongantach gu 'm biodh e comasach do rahac an duine Dia a dhi-chuimh- neachadh oir cha 'n 'eil neach eile ann ris am bheil gnothuch aige mar a tlia aige ri Dia. Ann an Dia tha ar bith agus ar beatha agus ar gluasad ; c' aite air bith an teid sinn cha 'n urrainn duinn teicheadh o ghnuis-san ; ged uhabhamaid sgiathan na maidne agus ged shiubhlamaid gu ionadan ioniallach na fairge, eadhon an sin tha esan maille ruinn. Anns gach aite agus gach mionaid tha e maille ruinn ;. o ar breith gu ar has agus an deidh ar bais tha ar gnothuch ris, ach fhathast tha e comasach dhuinn a dlii-chuimhneachadh. Rud gl6 ion- gantach ach mo thruaighe! rud fior. "Air a' charraig a gliin thu tha thu dearmadach, agus tha thu mi-chuimhneachail air an Dia a bha ri saotliair ort."

Is annamh duine a tha di-chuimhneachadh Dh^ le comhairle shuidhichte agus 'na cheart deoin. Cha 'n ann mar sin a thbisicheas an dearmad idir. Tha e a' tighinn mar thoradh na beatha sliaoghalta Ann an eachdraidh Israeil tha sinn a' leughadh mu dhuine air an d' iarradh priosanaoh s6nruichte a chumail air eagal gu 'm faigheadh e mu reir. Car greis ghleidh e gu daingean na fhuair e, ach an sin dh' fhas e mi-churamach agus theich am prios- anach B'e an lethsgeul a thairg e as a leth fein, " Am feadh a bha do sheirbhiseach a' bith- dheanamh an so agus an sud cha robh esan r'a fhaotainn." Sin direach an taobhar am bith- eantas gu bheil daoine a' di-chuimhneachadh Dhe ; tha iad 'nam full 's 'nam fallus a' bith- dheanamh an so agus an sud, cho driopail 's 'nach 'eil uine aca smuaineachadh air. O n)hoch Di-luain gu anamoch Disathuirue tha upraid an tsaoghail 'g an cumail 'nan cabhaig, air chor agus nach 'eil an inntinn a' socruch- air ni sam bith ach na nithean a tha iad a' faicinn agus a' laimhseachadh. Roimh so ann an Albainn bha an t-Sabaid air a coimhead naomh agus .saor o gach obair ach obair na h- eigin agus na trocair, agus ged a bhiodh daoine driopail se laithean de 'n t-seachduinn bha cothrom aca air la na Sabaid fois a ghabhail o nithean an t-saoghail agus an aire a thionndadh gu nithean spioradail. Bha fois is naomhachd an latha 'na dhion dhaibh o bhi air am bkthadh

30

gu buileach le saoghaltachd ; acli an diugh tlia an dion sin ann an toinhas m6r aii- a cliall, oir tha an t-Sabaid an diugh do'n mhbi'-chuideachd mar latha eile de'n t-seacliduiim. Shaoileadli tu gu 'm biodh an tuilleadli meas aig daoine air fois na Siibaid mar is raotha an cabliag agus an di'iop air laitliean eile, ach cha 'n ann mar sin a tlia. Na ccart dhaoine a bhios a' caoidh naoh 'eil mionaid aca dhaibli fein fad na seachduinn, A tha cho trang agus nach 'eil iiine aca eadhon iirnuish a dheanarah no facal .Dh6 a leuffhadli, is iad sin na daoine aig an higha am bheil de mheas air socair is samhchair na Sabaid, a chuireas seachad an latha naoiiih cho lipraideacli ri latha eile ann an cluicheachd is fein-thoil- eachadh, a' tilgeil air falbli gu suarach an latha a tha lagh Dhe agus lagh na rioghachd a' toirt <lhaibli air son fois is aoraidh. Air dhaibh Dia a dhi-chuimhneachadh fad she laithean cha «liuimhmch iad e air an t-seaciidamh.

Faodaidh daoine calldachd fhulang agus gun fhios a bhi aca air an call; faodaidh iad a bin bochd ach a bhi an diiil gu bheil iad beairt- each. G'ha so gu s6nruichte fior a thaobh nithean spioradail. Na 'm b' ann a dh' ao i mhionaid a chailleadh duine a chail spioradail bheireadh e sin fanear, ach a chionn gu blieil e 'g a chall uigh ar n-uigh cha 'n fhairich e a chall. Na 'n stadadh na h-eoin uile de slieinn air an aon mhaduinn bheireadh a' chluas a bn bhuidhre fanear; na 'n tuiteadh duilleagan nan craobh agus blath na raacharach uile anns an aon oidhehe chitheadh an t-suil a bu doille an t-atharrachadh ; ach tha ceol uan doireachan is duilleach na talmhainn a' sioladh air falbh <!ho reidh samhach 's nach toir daoine an aire gu bheil iad 'g an call, agus tha an geamhradh am fagus m' an gann a dh' fhairicheas iad e. Tha cuid de pheacaidhean a' giiilan am peanais 'nnn cois. Cho luath 's a chuirear an gniondi iad tha iad 'g ar faotainn a mach, tha sinn a' toiseachadh air buain toradh an uile agus tha fhios againn air. Ach faodaidh duine Dia a dhi-chuimhneachadh fad bhliadhnachan agus fhathast gun sin a bhi soilleir do dhaoine eile no eadhon dha fein. So an cunnart as miosa uile gu leir. Tha am iiabhrus grad agus a' chaitheamh mall, ach tha a' chaitheamh a' marbhadh barrachd air an fhiabhrus. Tha daoine a' bisachadh gu spioradail le bhi labhairt toibheim an aghaidh Dhe agus le bhi briseadh nan aitheantan ; ach basaichidh iad gu spioradail mar an ceudna gun sin a dheanamh, acli a' uihilin le bhi dichuimhneachadh Dhe. Gun fhios daihh fein tha iad a' tuiteam air falbh gus nui dheireadh nach e mhain nach 'eil Dia 'nan uile smuaintean ach nach 'eil e ann an gin diubh. Cosmhuil ris na li ainmhidhean tha an cuibhrionn anns an t-saoghal so, agus cha 'n 'eil

iarrtus aca air nithean as airde na bhi ag itheadh agus ag 61 agus a bhi subhach.

Ciod an cunnart as motha a tha bagradh air rioghachd Bhreatuinn an diiigh ? An e an Gearmailteach agus an Turcach 1 Cha 'n iad idir. Gheibhear doigh air dubhan a chur an sr6in na feadhnach sin. Is e ar cunnart gu bheil sinn a' dichuimhneachadh Dhe agus ag iarraidh nithean eile air thoiseach air a' riogh- achd-san agus fhireantachd. Bheir sin a thoradh cinnteach 'na lorg oir tha facal Dhe nach dean breug ag riidh, " Cuirear na h-aingidh gu h-ifrinn agus na cinnich uile nach cuimhnich Dia." Aig aon am anns an Fhraing shaoil iad nach robh feum aca air Dia tuilleadli, agus chuireadh a mach 6rdugh nach biodh aoradh air a thoirt dha; ach m'an deachaidli da ghinealach seachad chunnacas an call agus phill iad air an ais ann an duslach agus ann an luaithre gu creud is cleachdaidliean an aithrichean. Tha eachdraidh an t-saoghail a' dearbhadh gu soilleir nach do shoirbhich rioghachd riamh a rinn di- chuimline air Dia. An uair a tha sin a' tachairt tha na bunaitean a' tuiteam air am bheil staid urramach a' phosaidh agus beatha an teaghlaich air an togail. Am measg dhaoine a tha creid- sinn ann an aon Dia be6 agus fior a chruthaich iad agus ris am bheil an gnotliuch mar bhreith- eamh air an latha dheireannacli, tha ceangal a' phosaidh agus ceangal an teaghlaich air an aideachadh agus air an coimhead naomh, ach am mea.sg dhaoine aig nach 'eil an creideamli sin tha ceangal a' phosaidh agus ceangal an teagh- laich air an cur niu sgaoil. Tha fiosrachadh ar beatha a' teagasg dhuinn nach 'eil ni air an t-saoghal a tha cho eifeachdaoh gu bhi cuniail be6 fireantachd agUs stuamachd agus moraltachd ann an cridhe mhic an duine ri creideamli auns an Dia bhe6 an lithair am bheil aige ri seasamh ann am breitheanas.

Mur toir daoine iindilachd do lagh agus do thoil Dhe cha ruig iad a leas liuthair a bhi aca gu 'n soirbhich iad oir thagimis Dht5 an aghaidh aingidheachd. Air cho farsuing agus gu 'n sgaoil rioghachd a sgiathan agus air cho ard agus gu 'n eirich i ann an ealain agus ann an gl6ir shaoghalta tha i a' togail a tighe air a' ijhainneamh mur 'eil i aa; aideachadh Dhe acjus a' toirt urraim d'a lagh. Ma tha Dia air a dhi- chuimhneaciiadh ann an dachaidhean ar duthcha agus nach 'eil fhacal is eagal air an teagasg do ar cloinn ; ma tha ginealach 6g ag eirigh suas gun urram aca do Dliia an aithrichean, oibrichidh sin a mach a thoradh diigheach agus thig crioch air mbrachd Bhreatuinn.

Cha 'n 'eil te.Tgamh sain bith nach robh sinn mar rioghachd agus mar anama fa leth a' di- chuimhneachadh Tehobhah ar Dia. Uigh ar ii-uigh bha .sinn a' fas saoghalta agus uaibhreach,

31

a' cur ar ii-tiigli agus ar n-earbsa ann an airgiod, a' fas suarach mu nitheaii spioradail agus luu fliacal Dhe, ag iarraidli gloir dbiomhain is toilinntinn na feola air thoiseach air rioghachd Dlie agus fhireantaclid. Agus faodaidh e bhith gur h-ann 'g ar smachdachadh a tb^iiiig an t-uamhas a tlia nis air an talamli, gur e breitb- eaiias air ar riogbachd agus air rioghachdan eile na Roinn Eorpa a tha anns a' chogadh oillteil a tba dol air aghaidb. " An uair a tba breith^ eanais Db6 air an talamb fdgbhimaidh am pobuU fireantaobd." Do blirigh naoli d' eisd sinn ria gacb guth eile leis am bheil Dia a' labbairt ruinn tba e an diugb a' bibbairt ruinn anns an ti'iirneanach.

Thigibh is raobamaid gu Dia

Le cridhe tiamhaidh broin ;

Ged pheaoaioh siun, ni usan ioobd

Air anmaibh briste, leuint'.

An diugb tha sinn a' chiinntinn a gbutba igus na cruadbaicliamaid ar cridlieacban, oir is ■e an diugb am ar slain te. Aidicbeamaid esan 'n ar sligliean agus stiuraidb e ar ceumanna Ciod a' bbuannacbd a tba ann do dliuine an saogbal uile a cbosnadb agus anani feia a cball 1 Thoir an aire air eagal gu 'n di-cbuimbnicb tbu lehobliab do Dliia.

BEAN-AN-TIGHE.

Anns gacb dachaidli acb gu s6nruicbte ann an dacbaidh an fhir-oibre tha an roinn as motlia de db' uallacb an teaghlaicb a' tuiteam air bean- an-tiglie. ' Is ise da rireadb ceann an teaghlaicb agus cba 'u e fear-an-tigbe. Ma tba i deanadaob, glic, crionna, faodaidh tu sin fhaicinn cbo luatb 's a chuireas tu do chas air a stairsniob, agus ma tha i an rud eile faodaidh tu aitbneacbadb air a fear an uair a shuidheas e am measg sean- airean a' bbaile.

Cba 'n urrainn duine eblas a chnr air mnatban luchd-oibre gun mUeas a bhi aige orra 'na chridbe air son an deanadais agus am njisnicb. Tha e duilicb do the sam bitb tigh a chuniail suas an diugb air punnd Sasunnach 'san t-seach duinn, acb tha gu le6ir 'ga dbeanamb agus a' togail an teagblaicb ann an combfburtacbd air. Tha cor an fhir-oibre ann an tombas m6r an -crochadh ris an t-se5rifa mnatha a tha aige. Ma tha bean thapaidb ghleusda aige bidb a bb6rd Ian agus a thigh seasgar ged a bbiodh a tbuarasdal beag; acb mur 'eil aige acb luid bidb a tbigli lorn agus a cblann rui-sgte ged a bbiodb deagb pbaigheadh aige.

B'aithne dliomli dk bbratbair a ph6s anns an aon latha an del pbiutbair, agus faodaidh mi innseadh mar a tbacbair dbaibb, a cbionn gu bheil e a' cur soluis air an rud air am bheil mi a' bruidhiun. Bha fear dhiubbj Eaobann, 'na

threabhaiche, acb ged a bha e c6ir, socrach, agus 'na slieirbbiseach maith, cba robh ann acb duine bog gun mboran tiiir. Ach mar a sbe61 an t-agh e pbos e te anns an robh de tlmr na diieanadh feum dbaibb le cbeile. Cha 'n aitbne dbomhsa c' ar son a gbabb i e — tba na nitbean sin diomhair agus os cionn ar n-e61ais — acb co dbiu gbabb i e agus bu mhaitb dbasan gu 'n do rinn i sin. Tha an diugb c5ignear cbloinne aca agus dacbaidh cbo b6idbeacb sona 's a tba anns an diithaich, ged nacli 'eil de tbighinn-a-steacb aca acb tuarasdal sgalaig. Cba 'n 'eil oion bidb no aodaicb orra, tba iad sona toilichte le cbeile, agus tha an clann air an togail cbo mhaitb ri clann nan tuathanach. Cha 'n 'eil Eachann fbein uair sam bitb gun cbomas dol do 'n eaglais le cion aodaicii, agus ged a bha e, mar a tbubli- airt mi cheana, car bog rinn a bbean duine dhetb. Tha eoslas na sgoinne air an dacbaidh aca; tba an tigh 's a' ohlann daonnan gian agus bean-an-tighe aoibbeil sgiobalta, air clior agus nacli 'eil uair a cbi mi i naob diiraicbd mi mo bbeic a dbeanamb dhi air sgatb a banacha.s- tighe. Aig an fbortan a tha bratb ciamar a tha dol aice air a tigh a riaghladh cbo ordail sgoinn- eil, ach co dbiu, tba i 'ga dheanamh. Tha i maith air c6caireachd agus maith air fuagbal, agus a thuilleadh air sin tha slainte mhaitb aice.. Chuidich na nithean sin leatha gun teagamb.

Bha am brathair eile, Seumas, 'na shaor. Bha e 'na laimb mhaitb agus 'na dhuine stuama, a' cosnadh suas ri dk phunnd 'san t-seacbduinn. Blia an te a phbs esan ag obair ann am biith, caileag bb6idlieacb acb gun eblas sam bitb aice air obair tighe. An toiseach chaidh leotlia gle mhaitb ; ged nach robh i suas ri obair cha robh an obair trom agus bha dol aice air i fbein agus an tigb a cbumail car sgiobalta. Acb an deidb dhi a' cheud phaisde fbaotainn, db' fhas i 'na luid. Cha 'n eireadb i gu deich uairean, agus gle bliitheanta an uair a tbigeadb an duine dhachaidh gu dhinneir bha a ceann fhathast gun chireadh agus a br6gan gun dimadb. Cbaill i a tlacbd gu buileacb de bhi 'ga cumail fein grinn sgiobalta, ged a bha i gle cliuramach d' a [learsa agus d' a b-aodach an uair a bha i gun pb6sadb. An uair a tbainig an atb phaisde orra bha a' chilis na bu mbiosa air fad. B' fhearr leatha biadh bruich a cheannacb as a bluth seach biadh a gbreidbeadb, agus luideagan de dli' aodach saor a cheannacb dhi fbein is do na paisdean seach lamb a thoirt air an t-snath- aid. Ged a bha deagb tbuarasdal aig an duine chuir i ann am fiacban e, agus a db' aindeoin a chridbe cba blieireadh an aon sgillinn air an .sgillinu eile. Is e tbainig as gu 'n do cbaill Seumas tlacbd d'a thigh, agus an aite an oidbche cliur seachad aig taobb a theallaich fein mar a b' abhaist dba th5isich e air sith is blaths

32

is comhfhurtaclid iarraidli anns an tigli-6sda. Tha e duilicli do dhuine sam bith o fhein a dheanamh toilichte aig a ghealbhan fhein, ma tha an gealbhan sin air bheul a bhi as, an tigli gun sgiiabadh agus gach ni ann troimh cheile, paisdean a I'anaich a chioun gu bheil iad salach agus air dhrocli chomhdach, agus bean an tighe 'na luid gun loinn, gun ghrinneas, gun chbmh- radh.

Se bliadhna deug roinihe so theireadh a h-uile duine d' am b' aithne iad gur e Seumas a b'fhe^rr a dheanadli a rathad anns an t-saoghal na Eachann, ach an diugh tha Seumas 'na dhuine gun spiorad, gun mhisneach, gun tigh ris an fhiach dha dachaidh a radh, a chionn gu'n do phos e luid ; agus Eachann ' na dhuine aig am bheil dacliaidh bhdidheach, ghlan, chorafhurt- achdail, agus inntinn thoiliclite (cha ruig an saoghal a leas curam a chur air) a chionn gu 'n do plibs e bean-tighe mliaith.

Tha so a'toirt uaigheachd eile'nam ohuimhne a dh' fhaodas mi innseadh, ged a tha i gl6 neonach. Ann an sgireaclid nach ruig mi a leas ainmeaeh- adh (ged nach bu cliron e ged a dheanainn sin, oir cha 'n 'eil iad innte an diugh) bha ci,raid 6g a b' aithne dhomh gu maith. Cha robh tuaras- dal m6r aig an duine ach bha rogha na bean- tighe aige agus bheireadh i air a' bhonn-a-se dol cho fada ris an sgillinn. Bha e ear coltach ris an fhear mu'n robh mi ag innseadh cheana, 'na dhuine coir socrach, agus na fhear-oibre maith, ach rud beag bog. Bha triuir chloinne aca agus bha iad le cheile sona doigheil 'nam bothan beag. Air a' cheathramli p^isde shiubhail a bhean agus is e rud cho deistinneach 's a bha agam riamli r'a dheanamh an leanabh a bhais- teadh laimh ri corp a nihathar. Thiiinig bana- charaid air chor-eigin a ghabhail ciiraim do 'n chloinn car greis, ach ann am beagan iiine b'fheudar dhise falbh agus cha robh daimheach eile aige a shealladh as an deidh. Thug e a steacli bean-tighe ach ann au iiine ghoirid dh' fhag ise e cuideachd, oir cha robh an obair a' cordadh rithe. Dh' f hasdaidh e t6 eile ach cha robh i a' freagairt air a leithid a dh' &ite. Bhithinn a' dol 'ga fhaicinn an tratli-sa 's a rithist agus bha e furasda gu le6ir fhaicinn nach robh d6igh no rian no sgoinn anns an tigh mar a bha ann an uair a bha an te nach maireann beo

Latha de na laithean c6 a thiinig 'g am fhaicinn ach an duiiie so. Thuirt e gu 'n d' thainig e a chur ceiste orm agus a dh'iarraidh comhairle. Am biodh e ceart da p6sadh a ris an taobh a stigh de bhliadhna ? Thuirt e nach robh a' chlann air an cumail air dealbh, gu robh e a' gortachadh a chridhe a bhi 'g am faicinn mar a bha iad, ach nach b' urrainn da tuarasdal a thoirt seachad as a thuarasdal beag fein a

gheibheadh dha bean-tighe guntaing. "Feumaidh mi," ars' esan, " p6sadh a ris, ach tha na comh- earsnaich ag radh rium nach coir dhomh sin a dheanamh gus am bi an te nach maireann bliadhna marbh air a' chuid as lugha." (Bha so nui sheachd miosan an deidh a bais.) " Coma leatsa ciod a their na coimhearsnaich," thuirt mi ris, "dean tliusa an rud a tha freagairt air do dhachaidh agus air do chlann ; agus cha 'n fhaigh duine tiirailsam bith coire dhuit." Ach ehuir an atli rud a thubhairt e ioghnadh a bu mhotha orm. " An aithne dhuibh fein," ars' esan, " te a fhreagradh orm; tha sibh na 's eblaiche anns an diithaich na mise agus bhithinn 'n ur coniain na 'in bruidhneadh sibh ri te-eigin air mo shon," Thuirt mise ris an duine nach gabhainn an saoghal gu leir agus a' leithid sud de dhleasdanas a ghabhail os laimh ; nach robh e idir coltach gu 'n deanainn air son duine eile rud nach do rinn mi air mo shon fein. Co dhiu dh' fhalbh e am feasgar sin.

An ceann tri seachduinnean thainig e air ais agus dh' fhebraich e dhiom am bithinn aig an tigh air latha sbnruichte. Thuirt mi ris gu 'm bitheadh; an robh feum aige orm? Thuirt e nach robh e uile gu l^ir cinnteach fhath- ast, ach theagamh gu 'm e a' pbsadh an la ud. " Dh' innis an cbcaire anns an tigh-mhbr dhomh," ars' esan, " gu bheil bana-charaid aioe fh^in ann an Glaschu a fhreagradh orm gasda, agus gheall i fios a thoirt dhomh gu goirid, agus ma chbrdas sinn bu mhaith leam am pbsadh a dheanamh cho trath 's a ghabhas e deanamh."

A' dheanamh mo sgebil goirid liha bana- charaid a chbcaire toileach agus thainig i. Cha'n f haca iad a cheile riamh gus an latha aa do phbs iad. Chaidh mise do thigh an duine 'g am pbsadh. Cha do chbrd aogas bean na bainnse rium idir, ach ma bha e fh^in toilichte leatha (agus bha choltas air gu 'n robh) cha b'e mo ghnothuch-sa a bhi diumbach. Chaidh an t-seirbhis air a h-aghaidh ach ann am meadhon gnothuich thuit bean na bainnse ann an laigse, agus b'fheudar stad a chur air an t-seirbhis agus uisge a chrathadh oirre gus an d' thainig i thuige.

Tri miosan 'na dheidh sin bha baisteadh aca, ach cha bu mhise a rinn am baisteadh ach an sagart. Am measg gach olc eile a rinn i air an duine bhog reidh thug i leatha e do 'n eaglais Phapanaich. Dh'fhaodadh e litir-dealachaidh a thoirt do 'n bldast gun naire, ach air sgath na cloinne lean e rithe, ach is mbr m' eagal nach b' fheairrd a' chlann dad i. lomadh uair bha leth-aithreachas orm nach d' flieuch mi ri bean fliaotainn do 'n duine ; air cho dona 's gu 'm biodh mo dhrbbhaireachd cha b' urrainn mi malairt a bu mhiosa a dheanamh dha na rinn an cbcaire.

Air. 10.

191S.

SENACHERIB.

Mar so shaor an. Tighearna Heseciah agus luchd-aiteachaidh lerusaleim a laimh Shenach- erib, righ Asiria, agus a laimh nan idle, agus stiuir e iadair gach taohh. — //. Eachd. xxxii. 22.

Rinn Senacherib, righ Asiria, fuaim na latha agus na linn. Mar clieaunard airiii cha'n'eil e ri ainnieacheadh maille ri Alasdair Mor agus Napoleon, ach mar sgriosadair rioghaohdan cha robli e fada air deireadli air na ceatharnaich sin. Fliuair e oighreachd fharsuinn bho attiair ach ged a bha rioghachd cho mor agus naoh b' aithne dha a criochau, cha'n fhoghnadh i dhcisan. Cha robh an soaghal uile fo chasan, agus cha bu lugha na iompaireachd an donihain a shasuicheadh e. Gu straiceil, spagluinneach, mor-chuiseach, labhair e gu toibheumaoh an aghaidh Dhe agus dhaoine Mar shaighdear cha robh e ri choimeas ri athair ach na sbuilean fhein cha robh saighdear riamh coltach ris. B'e an " righ mor " ainm air fein agus b'e thoil gu'n deanadh righrean na talamhainn uinhlachd dha. Tha eaclidraidh Shenacherib a' toirt ard-righ eile n' ar cuimhne agus is fhiacli dhuinn sealltain oirre. Air bas athair anns a' bhliadhna 705 roimh am Chriosd thoisich e air righeachadh Mu 'n gann a bha e anns an t-strathair chruinnich e feachd m5r agus chaidh e a chogadh ann an aghaidh Bhabilon. Bha gaisgich athair a thug buaidh ann an iomadh oath maille ris agus shoirbhioh leis. Chiosnaich e rioghachd Bhabilon, chuir e an righ a thaobh agus chuir e a charaid, Belibni, na righ air sean duthaich nan aibhnichean. Ghabh e roimhe agus sgrios e Elam le faobhar a chlaidheamh agus le teine. An iiair a fhuair e an lamh-an- uachdar anns an airde an ear thionudaidh e aire ris an airde 'n iar, Dhuisg rioghachd ludah fhearg gu sonraichte agus tharruing i a naimh- deas nimheil oirre fein. Bha na h-Iudhaioh a paigheadh cis do athair ach dhiult iad raal na foirneirt a phaigheadh dhasan, agus bhoidich e nach tugadh iad dulain dha ann a nasgaidh. Thog e air le feachd mor a' sgrios agus a' marbhadh air a shlighe. Bha toil aige leithid de dh' eagal a chur air ludah agus gu'n geilleadh iad dha gun bhlar a sheasamh. Sgrios e Tir agus Sidon agus loisg e inoran bhailtean. Striochd Ashdod, Ammoii, Moab agus Edom

dha agus gheall iad ois a phaigheadh ach riogh- achd ludah agus bailtean nam Philisteach, a reir an n6s, cha gheilleadh dha. Chuartaich e Ascelon gu teann agus ann am beagan iiine thuit am baile so. Bha Senacherib a nis a tarruing dluth agus bha Heseciah agus a luchd- comhairle ann an cunnart mor. Bha aon neach fadleirsinueach ardudiisneachail ann an Jerusa- lem. Ghairm Isaiah a luchd - duthoha gu aithreachas agus earbsa ann an Dia. Ach mar is trie a thachras, bha comliairle an duine ghlic air a bathadh ann an gleadhraich na h-amaid- eachd. Is e an Eiphit a roghnaich iad mar chul-taic. Ann an la na h-airo agus na teanntachd dh' earalaich Isaiah iad gur e Dia a mhain a ni cobhar air a shluagh. Cha 'n eisdeadh iad ris an fhaidhe agus chuir iad an earbsa anns an Eiphit. Cha mhor a b' fhearrd iad na h' Eiphitich. Choinnich Senacherib iad aig Elteceh agus chaidh an la le saighdearan Asiria. Bha gach bealach a dunadh air lerusalem. Le teine agus faobhar a' chlaidh- eamh sgrios Senacherib an duthaich, ghlac e da fhichead agus sia daingneach agus chuir e c6rr agus da cheud mile de'n t-sluagh air fogradh do 'n airde an ear. An uair a chuartaich an namhaid baile Lachish dh'oilltich Heseciah agusa luchd-comhairle. Nan tuiteadh an daingneach so cha robh an " righ mor " ach astar beagan laithean o 'n bhaile naomh. Chuir an righ lerusalem ann an uidheam air.son seisd ach thug e aon oidliirp eile air fearg Shenacherib a thionndadh air falbh. Chuir e teachdairean gu righ Asiria a cheannach tear- ainnteachd le duais-chlaonbhreth. Thug e mar thiodhlac do namhaid deich talanna tichead de'n or, ochd ceud talann airgiod, cathraichean agus suidheachaiu riomhach le deudchnaimli luach- mhor, agus seirbhisich agus luchd-ciuil gun aireamh. Ghabh Senacherib tiodhlac na reite, ach b' fhaoin an righ a chreid gun gleidheadh Senacherib a ghealladh. Ma bha airgiod agus or cho saibhir aig righ ludah, carson nach glacadh righ Asiria ionmhas lerusalem uile gu leir % Bu bhochd suidheachadh lerusalem, agus cha robh gliocas no creidimh aig neach ach Isaiah agus am beagan a bha a creidsinn ann. Tha dealbh a' bhaile agus na tire air a tharruing dhuinn le laimh neomhearachdach anus a' eheud chaibdeil de leabhar Isaiah. "Ah, cinneach peacach ! sluagh luchdaichte le h-aingidheachd! siol nan daoi ! clann a ta 'nam milltearaibh !

34:

threig iad an Tighearna, bhrosnaich iad Ti naomh Israeli gu feirg, dh' fhalbh iad air an ais. . . Tha bhur tir fas, tha ur bailtean

air an losgadh le teine; bhur fearann, tha coigrich 'ga itheadh suas 'nur lathair ; agus dh' fhasaicheadh e mar gu 'm biodh e air a sgrios le sluagh coimheach. Agus tha nighean Shioin air a fagail mar bhothan ann am fion-lios, mar thigh-fasgaidh ann an garadh chularan, mar Ijhaile air a theannachadh le naimhdibh."

Thoisich an sluagh air tionndadh ri Dia. Bha an teampidl lau gach maduinn, meadhon-la agus feasgar, Bha gach fear le thabhartas a luchdachadh altair na h-iobairt. Cha robh na teintean a dol as, ach ged a bha comharan faicsinneach an creidimh follaiseach, cha robh doimhneachd 'nan aithreachas. Gu sgaiteach tha am faidhe a' sgriobhadh — "Anuairathig sibh gu 'r taisbeanadh fein ann am lathairsa, co dh' iarr so air 'ur laimh, mo chiiirteansa a shaltairf? Na tugaibh tabhartas diomhain uaibli ni 's mo : tha tuis na grainealachd dhomh : a' gheallach iir, agus an t-sabaid, gairm a chomhchruiunich, cha'n fheudar leam 'fhulang: is euceart eadhon an comhghairm naomh. Bhur gealaichean lira agus 'ur feillean suidhichte, is f uath le m' anam : tha iad 'nan eallaich orm ; tha mi sgith d' an giulan." Cha robh an cridheachean ceart ann an sealladh Dhe agus 2us an cuireadh iad air falbh olc an deanadais agus am foghlumadh iad maith a dheanadh cha robh Isaiah am beachd gu 'n eisdeadh Dia ri 'n glaodh. Ged a bha a mhor chuid tur aineolach air an dleasdanas bha iarmad beag ann nach ■do bib an glun do Bhaal agus nach do chaill an dochas ann an Dia.

Air sgath nam firean thionndaidh an Tighearna buille-bhais Shenacherib o'n bhaile naomh agus sgrios e an sgriosadair, righ mor Asiria. Cha 'u 'eil an eachdraidh a deanadh soilleir a cheart ni a thaohair, ach eadar gorta, plaigh agus galar basmhor leagh saighdearan Asiria air falbh agus thainig air an righ iiaibhreach tilleadh dhach- aigh gun leruaalem a ghlacadh. Bha e beo bliadhnachan an deigh seisd lerusalem ach thainig e gu crioch bhoohd aig lamlian a mhic fhein aims a bhliadhna 681.

Nach. eil lorapaire uaibhreach na Germailt & toirt 'nar cuimhne Shenacherib.

Bha iomparachd fharsuinn agus soirbheach- adh neo-ghann na dhuthaich, ach mhiannaich e cuid a chomhearsnaioh. Bha fhios aige gu'm b'ann le foill agus cuilbheartan a ghlacadh moran de 'oighreachd. Cha robh e riaraichte le chuid agus chuir e roimhe gun leanadh e droch eisimpleir a shinnsirean. Air muir agus air tir rinn e uidheam. An uair a shaoil leis gun d' thainig lanachd na h-aimsir, bhruchd a shaighdearan, marcaichean agus coisichean thar criochan a chomhearsnaich. Le creacli, le teine

agus claidheamh geur a bha an geall air fuil sgrios e Belgium agus earann de 'n Fhraing. Gu toibheumach ga aimneacheadh fein "an righ a 's airde " shaoil leis gun ceannsachadh e an saoghal uile gu leir. Cha b'e a cheud fhear a thug an oidhirp cheudna, ach cha robh soirbh- eachadh aig na chaidh air thoiseach air agus cha 'n 'eil sinn a creidsinn gu 'n soirbhich leis- san. Tha righ os cionn gach righ agus gun ghutb mor no droch fhacal, cuiridh e dubhan ann an sr6n nan uaibhreach agus togaidli e an dream iriseal gu inbhe ard. Cha robh Senaoherib riamh na bu deonaiche Ieru.salem a ghlacadh na tha an t-Iompaire Uilleam air an rioghachd so a shealbhachadh. Tha sinn a creidsinn gu 'n d' rinn sluagh na rioghachd a suas an inntinn nach fulaing iad eucoir no foirneart agus le comhnadh Dhe, gu 'n smach- daich sinn Senacherib an la diugh. Ach na 'n robh Isaiah 'nar nieasg chitheadh e iomadh comhara nach eil ar cridheachan ceart ann an sealladh Dhe. Tha cuid a' cur an dochas anna an " Eiphit," ann an rioghachdan eile a tha anns a ohunnart cheudna ruinn fein. Tha seorsa gluasad anns na h - eaglaisean agus dusgadh am measg an t-sluaigh, ach cha 'n 'eil aithreachas coifccheann anns an tir. Tha maigh- stirean agus luchd-oibre ann an amhaichean a cheile, a deasboireachd agus a consachadh mu phaigheadh agus uairean. An uair a tha Senaoherib aig an dorus tha an t-am aig amaideachd de 'u t-seorsa stad. Faiceadh an sluagh, bochd agus beartach, aingidheachd an deanadais, agus tionndadh iad le aithreachas ri Dia agus cha leig Esan le Senacherib Ger- mailteach ar tir a sgrios no ar sluagh a thoirt ann am braighdeanas. Saoiridh an Tighearna o laimh Shenacherib luchd-aiteachaidh lerusalem agus o laimh nan uile, agus stiuraidh E sinn air gach taobh.

URNUIGH MATHAR.

Bha caraid cheanalta ch5ir air an robh mi gle eolacli aon uair ann an eilean mara air taobh an iar Albainn. Bha iad air an deagh dhoigh le baile fearainn a bha a giulan buaile de chrodh Gaidhealach, ceud no dha de mheanbhchrodh agus dk each. Bha fear-au- tighe diochiollach, gleusda aig baile agus aig margadh. Cha robh a bliean oirleach air deireadh na h.aite fein. Ohumadh ise a suas a ceann fhein de 'n aniall. Bha iad nan deagh chomhearsnaich, caoimhneil, cairdeal, baigheal agus bha an cliu am beul gach neach. Bha esan na fhoirfeach anns an eagiais, agus na 'n robh an dreuchd fosgailte do na mnathan b' airidli ise air aite ri gualainn a fir. Co air bi a bhiodh air ionndrain o'n eagiais air an t-sabaid cha bhiodh aite suidhe an fhoirfich falamh ach

35

esan agus a cheile a bhi 'nan slainte. Bha iad posda bliadhnaohan ach iolach paisde cha chualas mu 'n dachaigh. Bha an dithis air an toirt a suaa do chloinn agus is minic a tlioirt each gu 'm b' olc an airidh nach robh teaghlach aca. Bha na bliadhnaohan a' dol seachad ach gun mhac gun nighean bha an tuathanach agus a bhean. Cha chualas an gearan agus cha 'n ann trie a dh' eireadh an gnobhach so mar chuis seanachais eatorra. Bha an dachaigh crabhaoh agus clileachd iad aoradh teaghlaich gu riagh- ailteach a' toirt buidheachais do Dhia airson sochairean an la agus ag iarradh fhasgadh agus a dhion airson na h-oidhche. Ann an diomh- aireaohd a seomair fein bha uvnuigh gun fhacal ag eiridh gu trie o chridhe na mnaoi gu 'm faiceadh i sliochd, na 'm b'e toil Dhe e. Agus cha robh a li-urnuigh gun eisdeachd. Thainig leanabh gille orra a lion cupan an gairdeaehais. Cha bu lugha gairdeaehas an cairdean, gach aon mar gun tigeadh beannachd air fein. Cha robh de theaghlaoh ann ach an t-aon, agus ann an suilean a mhathair 's ann air Seunias 6g a bha a' ghrian ag eiridh. Cha robh dith cothrom no aire air an leanabh agus dh' f has e suas na bhalach laidir eireachdail. Nochd e trath buaidhean inntinn oscionna eho-aoisean agus bha am Maighstir-sgoile agus am ministeir a' toirt am barail gun deanadh e ainm iomraiteach dha fein. Ach ged a bha inntinn geur a thogail na sgoile cha robh Seumas idir measail air an ionnsachadh. Ni mo a bha tlaohd aige do dh' obair an fhearainn. Cha deanadh e buach- aille ghobhair agus eha deanadh e buachaille chaorach. Thoisich e gle thrath air toirt a mach comunn ghilleau a bu shine na e fein, agus bha amiiarus aig athair gu 'n robh piob thombaoa air a ghuilan rau 'n robh e ceithir bliadhna deug. Bha Seumas leisg, diomhanaoh. Bha gradli a mhathar a dalladh a suilean agus cha bu leir dhi comharan a bha a cur iomagain air athair. Rachadh e air oheilidh aig toiseach na h-oidhche agus an drasda agus a rithist bhiodh aite falamh aig aoradh teaghlaich a pharantan agus nan seirbhiseach.

Gu diiiaohdach agus gu ciuin choirich athair e agus ged nach d' thug e drooh fhreagairt air athair cha robh a ghiulan a dol am feabhas. Seaoh trioblaid a chur air a mhathair cha robh athar ag radh a bheag ach bha e soilleir gu leoir gu 'n robh an duine c6ir fo iomagain. Cha robh ise cho neo-bheachdail agus a bha duil aigesan, ach bha foighidinn neo-sgitheil aice. Dh' fhuirich Seumas aon oidhche anamoch aii- cheilidh agus ohab' urrain do athair a thrioblaid inntinn a chleith na b'fhaide. Dh'fhosgail e a chridhe ri chompanach agus na deoir a sruthadh gu frasach ri aodann. " A Sheonaid " ars' esan " nach sinne a bha sona an uair a bha Seuma? beag, agus nach trie a leig sinn leis an inntinn seoladh air sa;iathan ar oraidh agus a chunnaic

sinn Seumas ann an urram agus fo chliu aig eolaich agus aig comhaioh, ach an diugh tha e a bristeadh mo ohvidhe le dhiomhanas agus a ghoraiche. Tha eagal oruisa nach dean e maith gu brath. Bhithinnsa gle thoilichte 'nan leanadh e mi anns an fhearann a bh' aig m'athair agus mo sheanathair, ach bha fhios agam gu 'n robh ni eile ann a'd araharcsa, agus bha mi leagta ri 'd thoil. Thubhairt mi ris gu 'n robh mi dol ga chur do 'n sgoil do Ghlaschu agus dhiult e mi deas agus direach. B' aill leam gu'n gabhadh thusa cothrom air a chorahairleachadh." "Tha mi faioinn nach bi e furasda a stiuradh " arsa Seonaid ''ach cha chreid mi gu brath gu'n toir Seumas tamailt oirnn. Thainig Samson mar aonghin mic gu mhathair agus bu mhor a tlachd ann ged chaidh e air seachran agus a thug e cridhe goirt di. Ach ged a dh' iarr i e ann an urnuigh dhurachdaoh a thogail dhi fein inisg nam mnathan ann an Israel, tha amharus agam nach d' rinn e mar a rinn mise urnuigh moch agus anamoch gu 'n gleidheadh agus gu 'n stiuradh am Freasdal Seumas. Tha e ceann- laidir darireadh ach gabhaidh e stiuradii agus cha dean an Tighearna slat-sgiursaidh do 'n ghille anns an do oliuir sinn ar n'uigh. Faodaidh gu 'n d' rinn sinn tuilleadh dheth agus a bha glie dhuinn ach, le comhnadh an Fhreasdail, tha mi ann an doohas gu 'n leig Seumas a ghoraiche dheth gu 'n dail agus gu 'n gabh e comhairle a pharantan." Chaidh fear-an-tighe mu thamh mu 'n do thill Seumas ach bha a' mhathair a feitheamh air agus fhuair i gealladh Sheumais gu'n rachadh e do'n sgoil ann an Glaschu. Cha robh ionnsachadh na uallach air agus rinn e gle nihaith anns an sgoil. Bha balaich a' bhaile a' deanadh fanoid air an toiseach ach bha Seumas laidir misneachail agus thuig gillean a' bhaile gu 'm b' fhearr a shith na aimhreit. Is iomadh ni a dh' ionnsaidh Seumas nach robh air a theagasg anns an agoil. Rachadh e anns an oidhche do sgoil nan dorn, agus a chionn gu 'n robh e fuasgailte, laidir cha do chuir e dragh air a cheud duals a' chosnadh aig an obair so. Ruitheadh e mar mhialchu agus aig cluich na casbhall cha robh anns an sgoil a bheireadh birr air Seumas. Cha robh athair idir diumbach gu 'n robh e maith air cluich. Thaitinn am baile mor cho math ris a' bhalach agus ged a thilleadh e dhachaigh anns an t-samhradh bha fiabhras air gus am fosgiadh an sgoil anns an fhoghar. Chaidh tri bliadhna seachad agus eadar cluich agus aighear agus ionnsachadh bha Seumas gle shona. An uair a dh' fhag e an sgoil chaidh e do 'n oil-thigh agus air beagan dragh agus ach beag gun fhios da bha e na dheagh sgoilear. Bha toil aig a mhathair fhaicinn na mhinisteir ach nan robh a thoil aig athair is e fear-lagha a bhiodh ann. Cha robh Seumas air a thoirt a suas do dhreuohd sam bi. Air faiche na cluiche bha e mar righ air a chompanaioh.

36

Cha robh coinneamh chridheil aig Gaidheal a' bhaile iiach robh Seuiuas anlatbair. Dhannsadh e fad na h-oidhche agus uidh-aii-.an-uidh thainig e air au dram. Clia b'e drongair a bh' ami ach bha e ann an cunnart tuiteam fo bhuaidh na dibbe. Ach eadar cluich agus diomhanas. michuram agus gbraiche fhuair e coir air na litrichean M.A. a chur an deigh ainm. Thainig an la anns an do chuir e dail, an la anns am feumadh e taghadh a dheanadh air a shliglie. Cha robh tlachd aige do 'n lagii agus cha leigeadh a chogais dha dol ceinn na b' fhaide air slighe na cleir. Chunnaic e nach b' urrainii dha aon chuid athair no mhathair a thoileachadh, agus ged nach b'e gealltar a bh' ann bha eagal air gnuis athair no mhathair fhaicinn. Bha e ann an iomoheist ciod ris an tionndadh e an uair a thachair aon de dhroch companaich air agus na chuideachd thug e America air.

Chain a pharantan lorg Sheumais mar gu 'n sluigeadh an talamh e. Cha robh fhios aca codhiu a bha e beo no marbh. Chuir athair forfhais anns gach cearn ach sgeul air Seumas cha robh ri fhaotainn. Bu bhochd agus bu bhronach au tuathanach c6ir agus a bheau. Chaidh iad mu 'n gnothach mar a b' abhaist, ach ainm am mic cha deaoh thar am bilean am measg nan comhearsnacli, agus le uaisle nadurra cha'n ainmeachadh na cairdean Seumas 'nan lathair. Ach bha am br6n a' deanadli chlaiseau 'nan aodann agus bha an aois a' laighe orra le cheile. Thoisieh ciabhag an tuathanaich air liathadli agus a shlinneanan air cromadh agus theireadh a chairdean "nach e a tha dol air ais."

Cha robh coltas na h-aois cho comharraichte air Seonaid. Aig bun a cridhe bha faireaoh- duinn gu 'n sgaoileadh neoil an dorchadais agus gu'n dealradh solus na greine air an t slighe. Rinn maitheas Dhe a dh' eisd ri h-urnuigh ann an am na h-oige, greini air a cridhe agus ciod air bi a dh' abradh each cha chreideadh i gu 'm bitheadh i air a mealladh na dochas. Bhiodh a cluasag liiuch le deoir gach oidhche ach suil cha dhiinadh i gun urnuigh dhuraohdach airson a mic. Bha i cinnteach gu 'n robh e beo ged nach robh dearbhadh aice ach na cridhe fein. Ged a chaidh Seumas bochd air seachrau, bha suil a mhathair ri thilleadh. Bha a sheomar deas glan air thoiseach air agus aoidheachd agus gradh a' feitheamh air. Bha aoradh teaghlaich 'ga chleachdadh mar a b' abhaist agus aig iarrtas Sheonaid bha a choigeamh caibdeil deug de shoisgeul Lucais air a leughadh air oidhche na sabaid. An uair a chluinneadh i an earrann sin a tha ag radh " Eiridh mi agus theid mi dh' ionnsuidh m' athair, agus their mi ris, athair, pheacaich mi an aghaidh f hlaitheanais agus ann ad lathair-sa " bha faochadh a tighinn gu cridhe agus a dochas a neartachadh gu 'n duisgeadh Seumas, a mac, o mhichuram agus

amaideachd agus gu 'n tilleadh e chum d.eas danas agus tireantachd.

Bha Seumas a' caitheadh a laithean mar mhac struidheil ann an America. Bha e a' cosuadh arain ann an tighean cluich nam bailtean mora. Bha e 6g laidir agus bha e teoma le dhuirn agus cha robh cion cosnaidh air. Ann an aon ni leig e ris nach robh a chogais reidli ris. Chaidh e fo ainm gallda seach smal a chur air deagh ainm Gaidhealach athar. Ged a bha a thuaras- dal mor, sgillin cha chuireadh e seachad airson la na heiginn. Thainig oidhche anns an do thachair a mhaighstir air Seumas agus cha 'n e a mhain qu 'n do chaill e binn a bhreitheamh anus a chaonnag ach mar a bha mi-fhortan an d^n da bhriseadh dithis de 'aisnean agus a ghairdean cli. Bha airgiod gle ghann mu' n robh e na shlainte a rithist, agus an uair a bha airgiod gann cha robh a chairdean lionnihor. Thigeadh aogas a mhathair ga ionnsuidh ana an aisling na h-oidhche ach dhichuimhneachadh e i ann an upraid a' la. Bha e aon oidhche sibaid a' coiseachd sraid gu sgith, airsneulach agus bha am feasgar blath. Chunnaic e cothional a' cruinneachadh aig aon de na h' eaglaisean agus stigh le cich ghabh e. Cha 'n ann a dheanadh aoradh a chaidh e, ach bha e sgith agus bha dubhar anns an eaglais o 'n teas loisgeach a bha air an t-sraid. Bha rudeigin ann an guth an t-searmouaiche a dhuisg aire, agus dh' aithnich e gu 'm b'e fear duthcha dha fein a bha anns a' chrannaig. Thug guth a mhinisteir a chairdean na chuimhne agus an uair a thill e do 'n tigh-osda anns an robh e fuireach bha e gle neo-thoilichte le chaithe beatha fein. Aon ni gu 'n deanadh e cha b' urrainn dha gun a bhi breithneachadh air na chual' e. Cha robh a chadal ach luaineach an oidhche sin. Bha gleachd air faiche anama mar a bha eadar Taoob agus an t-aingeal agus thug an t-aingeal a bhuaidh. Chuimhnich e air a mhathair agus a dochas gu'm bitheadh e fein na fhear-teagaisg. Chuir e roinih gu'n treigeadh e an t slighe fhiar air an deachaidh e cho fada agus, le comhnadh Dhe, gu'n athcheannachadh e an aimsir a mhibhuilich e agus gu 'n caitheadh e an cbrr de 'bheatha ann an seirbhis Dhe. Thill e do Ghlaschu agus chaidh e do 'n oil- thigh a rithisd. Cha do thachair neach air a b' aithne dha. Bha a chompanaich uile air falbh agus na gillean oga a bha leis cha b'aithne dhaibh eachdraidh Sheumais, ni mo a dh' f hios- raich e iad. Bha e bliadhna ann an talla na diadhaidheachd mu 'n do sgriobh e dhachaigh. Sgriobh e litir ag innseadh do athair gu 'n d' thainig atharrachadh air agus gu 'm faiceadh a mhathair fhathasd e ann an crannaig. " Nach ann againne a tha an dearbhadh air maitheas Dhe" thubhairt Seonaid ri fear "fhuair sinn e an dara uair o Dhia agus is fhearr an dara uair na cheud uair."

Air. 11.

1915.

AM FOGHAR.

" Ciod a dh' iocas mi do 'n Tighearna air son uile thiodhlaca dhomhV — Ps. cxvi. V2.

Air balla tighe bha aon uair sgriobhte na facail so — smaointich agus bi taingeil. Bha gliocas anil an ceann an fhir a sgriobh iad. Is e cion toirt fanear a tha fagail dhaoiiie mi- tliaingeil. Tha sinn a' gabhail sochairean gach la gun amaointeaoliadh. Tha cleachdadh a' dalladh ar suilean gus naoh leir dhuinn maitheas an Tigheam agus a muchadh ar faireachdain gus nach gluais ar cridheachan ann an taingealachd. Tha mo chrannchar ann an duthaich mhaiseach le coilltean, aibhnichean, achaidhean torach agus an srath air a chearclachadh le raonadh briagha. Thig coigrich anns an t-samhradh agus anns an fhoghar 'nar measg a thasgadh a suas slainte fa chomhaira' gheamhraidh agus an uair a chluinneas mi iad a nioladh na duthcha bidh naire ormsa agus bidh mi faireachdain ciontach. Tha na seallaidhean a tha lionadh an cridheachan le gairdeaohas sgaoilte mu 'm choiuneamh gach la agus is ainmig a dhuisgeas iad solas a 'm inntinn. Tha an diugh fein am monadh air a lasadh a suas le grian an fhoghair agus tha agamsa a nasgaidh sealladh cho maiseach agus a tha aig nioran a tha a dol do thirean cein le dragh agus cosgais. Tha na bruthaichean donn leis an rainneach a tha a cur dreach air aghaidh nan cnoc. Tha duilleach nan craobh iomadhathach boidheach, cuid orbh- uidhe, cuid meirgeaoh ruadh agus cuid dearg lainnearach, ach tha sinn balbh, gun fhacal buidheachais, gun ghluasad gu aoradh a dheanadh. Dliasan a sgaoil aghaidh naduir na h-ailleachd niu 'n cuairt oirnn.

Tha sinn ag aideachadh maitheas an Fhreasdail ach cha 'n 'eil sinn a beachdach- adh cho dluth air a mhaitheas agus gun tabhair sinn taing do Dhia airson "uile thiodhlaoa." Is e an lethsgeul a tha aig moran nach eil nine aca suim a ghabhail de dh' obair an Fhreasdail ach is e an f hirinn gu'm bheil sinn gun lethsgeul. ' Air a charraig a ghin thu tha thu mi - chuimhneachail.." " Cha 'n 'eil mo shluaghsa a toirt fanear." Is e so glaodh na 'm faidhean gun robh Israel dall agus gun mhothachadh air maitheas an Tighearn agus b'e obair na'm faidhean an dusgadh o'

michuram agus mi-thaingealachd. Tha an obair cheudna fhathasd feumail agus is e ar dleas- danas gach cothrom a ghlacadh a chuireas n'ar cuimhne maitheas agus trocair Dhe. Tha seirbhis bhuidheachais airson an fhoghair a tionndadh ar n' aire gu f reasdal Dhe agus g' ar gairm gu moladh airson na sochairean a tha an Tighearn le laimh fhialaidli a buileachadh oirnn. Ann an eaglaisean nam bailtean mora bithidh toradh na'n achaidhean, n)easan agus blathan na'n liosan sgaoilte ann an sealladh a chothionail agus mar so tha daoiue air an teagasg leis an t-suil ann am freasdal Dhe. An uair a tha an t-seirbhis seachad ruigidh na fliira tighean eiridinn a' bhaile a' toirt toilinntinn do luchd na h-euslainte, agus theid na measan a roinn a measg na'm bochdan.

Cha 'n 'eil feum a bhi a' teagasg muinntir na duthcha mar so ach tha e iomchuidh gu 'm bi aire an t - sluaigh uile air a tharruing gu sochairean priseil an fhoghair. Thig e dhuinn uile a bhi a cuimhneachadh agus a beachdachadh air obair Dhe. " Gu cinnteaoh cuimhneachaidh mi" thubhairt an salmadair. "Bithidh mi a breithneachadh " thubhairt e a rithist. Ach an uair a tha sinn a toirb buidheachais airson an fhoghair, is c5ir dhuinn ar suilean a thogail oscionn ar n' oisein fhein agus sealltainn a mach air an t-saoghal na fharsuinneachd. Tha tuilleadh mor de 'r 16n a' tighinn a tirean cein na tha fas 'n ar duthaich fhein. Tha sinn an croohadh ri tuath nan rioghachdan a tha thar a chuain airson ar n-arain ach is dona a' bhliadhna nach toir dhuinn aobhar buidheachais airson toradh ar tir fein. Bha barr trbm feadh na rioghachd air a bhliadhna so, agus ma rinn tiormachd agus fuachd beagan dolaidh an sud agus an so, a gabhail na duthcha thall agus a blios, shios agus shuas, tha aobhar againn a bhi gle thaingeil. Ach ged nach bitheadh toradh na duthcha saibhir, bhiodh e iomchuidh gun tugamaid buidheaohas do Dhia. Tha saibhreas an t-saoghail air a dhdrtadh ann an acairsaidean na tir so, agus ged a tha namhaid aniochdmhor an geall air malairt mhara na duthcha a sgrios, tha soithichean cogaidh Bhreatunn a cumail slighe a chuain fosgailte dhuinn. Ma tha goinne ann an aon aite tha saibhreas ann an aite eile. Tha an gealladh againn "am feadh a mhaireas an talamh cha sguir am an t-sil-chur agus foghar agus fuachd agus teas, agus samh-

38

radh, agus geamhradh agus la agus oicihche." Ma tha Canaan gann tha saibhreas anns an Eiphit agus cha tig acras air Canaan nia tha Abram ann le creidimli agus creideas a chuireas a theachdairean do 'n Eiphit. Tlia sligheau an Tigheara dorcha 'n ar suilean gu trie ach tha dearbhadh soilleir a^ainn air maitheas agus trocair Dhe agus an uair nach eil cuisean soilleir is coir dhuinn earbsa a chur ann an Dia le inntinn iriseal agus cridhe umhal. Anns na seann laithean bha daoine a' nochdadh an taingealachd do Dhia le bhi ag iobradh ceudghiu an treudan agus ceud thoradh an achaidhean, Bu choir sochairean an Tighearn spiorad na taingealachd a dhusgadh anns gach aon againne gus an gnathaich sinn le durachd agus le firinn briatliran an t-salmadair — " tha suilean nan uile a feitlieamh ort agus bheir thu dhaibh am biadh 'na thrath. Tha thu a fosgladh do laimh agus a sasuchadh miann gach ni beo." Tliairis air saibhreas an fhoghair is coir dhuinn buidh- eachas a thoirt do Dhia airson gach gras, sochair agus tiodhlac — ar slainte, ar tearainn- teachd, ar dion agus ar cairdean. Ach cuiridh ar sochairean aimsireil ar tiodhlacan spioradail 'n ar cuimhne. Tha an salmadair ag ainmeach- adh tri sochairean gu sonraichte — slainte, aoibhneaa agus naomhachd. Tha e toirt buidheachas airson gach trocair ach airson sochairean spioradail tha e toirt tuilleadh agus buidheachas. Tha e dol fo bhoidean gun dean e ceithir nithean.

" Ri 'm bheo eighidh mi ris." Sheall e na ■dheigh agus mu 'n cuairt air agus neartaich a dhochas nach treigeadli Dia e anns na bliadh- nacban a bha air thoiseach air. An uair a thuig e gu'n robh e ann an lainhan Dhe thainig fois gu anam agus aoibhneas na inntinn. Bha a chreidimh aon uair fann agus a mhisneach lag ach dh' f hag e na laithean teagamhach na dheigh agus bboidich e gu'n sealladh e ann an nrnuigh ri Dia gu criooh a bheatha.

Tha e a rithist ag radh — " glacaidh mi cupan na slainte." Cha robh an comanachadh ann an -amharc an t-salmadair an uair a labhair e na briathran so, ach tha iad a dusgadh spiorad na taingealachd a measg seirbhisich an Tighearn agus cho trie agus a labhras sinn iad le durachd bheir iad a mach toradh a chreidimh. " Gluais- idh mi ann am fianuis an Tighearn ann an tir nam beo." Is e sin mar gun abradh e — " rinn mi seirbhis do mhaighstir no dha.

Dh' fheuch mi an saoghal agus fhuair mi e mealltach gun sta, ach an deigh gach gne seirbhis tha mi Ian chinnteach nach eil ann ach aon mhaighstir a tha dileas, seasmhacb, fiaiaidh, agus cho fad agus a bhitheas mi beo, Dhasan ni mi seirbhis." " locaidh mi mo bhoidean do 'n Tighearn a nis an lathair a shluaigh uile." Ann am fianuis an t-saogliail aideachaidh e Dia. Bithidh a bheatha ann am follais mar a bhitheas

a ghiulan ann am diomhaireachd. Ann an umhlaohd do thoil Dhe fhuair e leigheas airson gach creuchd agus iocshlaint airson gach anshocair. Mar a thubhairt Pol, bha fhios aige CO anns an robh e a' creidsinn agus cha robh nkire air a Mhaighstir aideachadh ann an lathair nan uile.

Tha seirbhis bhuidlieachais airson an fhoghar a' teagasg dhuinn gu 'm bheil sinn ann an lamhan ar n - Athair Neambaidh, gur e ar dleasdanas suil chairdeil a thionndadh air ar braithrean ann.s gach duthaich agus a bhi leagta ri toil an Tighearna anns gach suidh- eachadh.

Bha na tri comharan so aim am beatha Chriosd agus cha 'n fhaod sinne dimeas a dheanadh orra ma tha sinn 'n ar luchd- leanmhuinn Dhasan. Bha gradh Athair agus a lathaireachd na shealladh an comhnuidh agus fhuair e neart neamhaidh a leig dha dhleasdanas a dheanadh gach la agus fulang air a chrann a chosnadh slainte do 'n chinne daonna. Cuireamaid ar n-earbsa ann an Dia agus gu h-iriseal, umhal gabhamaid ri thoil agus bithidh ar beatha ann an cosheirm ri ceol binn na rioghachd anns am bheil ainm Dhe air thoiseach agus a thoil gu brath air a deanadh.

OAONNTACHD AGUS DOIGHEALACHD.

Thubhairt Tomas Carlile gun robh bun gach beus ann an caonntachd ach cha do chreid a cho-aoisean e. Chunnaic e ana-caitheamh agus struidhealachd na la agus na linn a dhuisg iomagain na inntinn agus thug e rabhadh na chainnt sgaiteach fhein uair agus uair gu'n robh a luchd-duthcha air slighe sleamhain agus sloe dorcha air thoiseach orra. Mar a thachair gu trie do na faidheau bha a ghuth mar ghaoth anns an fhasach. 'S ann air aghaidh ghruaniach a bhiodh an snodha-gaire na robh e beo an diugh agus gun cluinneadh e urramaich na rioghachd a' glaodliaich aig baile agus air reidhlean — a mhuinntir Bhreatunn, seallaibh air da thaobh na sgillinn. Tha e coltach nach robh coire ann an ana-caitheamh bliadhna no dha air ais, ach cha'n'eil tilr, tuigse no gradh-duthcha ann an luchd na h-ana-caitheamh an diugh. Is e an cogadh oillteil, a tlia a slugadh full agus feoil, ouid agus codach na rioghachd, a dh' fhosgail suilean ar luchd-riagblaidh agus comhairle. A nis, ma tha e, cha 'n e a mhain, cearr, ach peaoacli a bhi mi-churamach mu mhaoin an diugh, cha 'n fhaod gu'n robh e ceart no cliuiteach an de. Cuireamaid sreang air an sporan, their na daoine glice, agus cuireamaid ionmhas na rioghachd a chuideachadh eosgais a' chogaidh. Cha'n'eil mi idir a faotainn coire dhaibh ach tha e ceart a bhi comharrachadh a mach, cogadh ann no as, gur e dleasdanas gach neach ana-caitheamh a

39

sheachnadh. Ma loisgeas an cogadh an fliirinn so air clar-inntiiin an t-sluaigh, thig tovadh na lorg a bbitlieas fhathasd feuniail do shluagh na rioghachd. Gle thrath, thug daoine fanear gun robli torr uior airgiod ga chosg air deoch laidir, agus gu 'n robli iomadh call ann an lorg na dibhe cho maitli ri cosgais. Blia luchd- oibre, theireadli iad, le gaol na dibhe a mibhuile- achadh an uine anu an diomhanas agus ann an goraiohe. Bha e cunuartach tighean-oil fhagail fosgailte ann am bailtean far an robh miltean de shaighdearan. Gliabh hichd-riaghlaidh an gnothach os laimh agus rinn iad riaghailtean agus reachdan a chuniail na dibhe na li-aite dligheach. Ach bha deoch laidir a sgrios colunna agus anania dhaoine roimh am a' chogaidh agus bha daoine stuama a' bleith an teanganna ag innseadh mu'n chron a bha deoch a deanadh. Is ann air cluasan gle bhodhar a thuit glaodh an gearain. Cha 'n 'eil mi a cur an aghaidh na reachdan a rinn iad a sniach- dachadh na namliaid so, ach aon uair eile, tha mi ag radii, ma 'se ard-ghliocas taod a cliur ri anamianna an t-sluaigh ann an am cogaidh, cha bhitheadh e cearr a ni ceudna a dheanadh ann an am sith. Cha 'n 'eil na reachdan a tha a riaghhxdh malairt na dibhe anns an rioghaclid so cho teann agus a tha iad ann an Russia agus anns an Fhraiiig.

Chunnaic na Russianaioh agus na Frangaich gu 'n robh deoch laidir na cnap-starradh a' bacadh obair na rioghachdan agus a meatachadh an t-sluaigh ann an la na deuohainn, agus spion iad a chraobh thoirmisgfce as a bun agus a freamhaichean. Ghearr sinne na meanglain agus cliladhaich sinn dig mu 'n cuairt orra a chuireas eagal air cuid agus moille air moran. Cha robh an rioghachd gun rabhadh gu 'n robh deoch laidir na namhaid, ach is ann le suilean dall a sheall agus le cluasan bodhar a dh' eisd luchd-riaghlaidh ri casaid nan daoine stuama. Thainig an cogadh agus a nis tha car eile ann an adharc an dainih. Is e fear teagaisg borb a tha anns a' chogadh ach, math a dh' f heudta, gu 'm bi beatha chomaith ri bis anns an cliupan a tha an rioghachd ag 51.

Cha 'n ann an deoch a mhain a bha cosgais gu 'n tairbhe agus caitheamh gun bhuil. Anns na bailtean mora tha tighean cluiohe anns gach sraid air am bheil taghal sluaigh a' taladh miltean a la agus a dh' oidhche agus a' slugadh a suas miltean punnd sasunnach airson fearas- chuideachd agus fealla-dha. Tha moran gle og a taghail tliighean nan dealbh agus cha 'n e a mhain gu'ni bheil iad a cosg airgiod air bheagan feum aig an am, ach tha a' chlann ag ionnsachadh droch oilein agus a deasachadh an ama anns an cosg iad gu michuramach cha 'n e an sgillinn ruadh ach a pheighinn bhan agus an gille buidhe. Tha oridhhealas slainteil do 'n oigridh ach cha bhiodh ionndrainn air cridhealas nan

tighean cluiche agus dhealbh na 'n robh iad diiinte agus bliiodh moran airgiod air a chaonnt- adh. Ach cha 'n 'eil moran anns na bailtean mora a bhitlieas a leughadh nan duilleagan so agus cha 'n 'eil feum a bhi comharrachadh a mach gach rib agus innleachd a tha air an gnathachadh a ghlacadh na sgillin. Tha ana-caitlieamh air an duthaich mar anns a bliaile. Bithidh bearradairean nam paipeirean naigh- eachd a tiigeil mar inisg air tir na duthcha gu'n seall iad trie air sia sgillin mu 'n dealaich iad rithe. Bha la anns an robh beagan brigh anns an inisg ach is fhada o 'n dh' fhalbh e. Cha robh airgiod cho saibhir air an duthaich agus a tha e an diugh, agus cha cho.sgadh daoine bochda a ni nach robh aca. Anns na laithean nach eil fhathasd air dichuimhne bha an tuatl) a toirt am beo-shlaint ann an tomhas mor as an fhearann. Bha min choirce, eorna agus sheagail, air a bleith aig a mhuileann agus cha bhiodh aran cruinneachd ri fhaicinn ach air la cuirme. Is bochd an tigh an diugh anns nach eil aran cruinneachd, agus tha e a cosg moran tuilleadh na am bonnach coirce, gun idir coimeas a dheanadh nam brigh.

Anns an linn air thoiseach oirnn bha broohan agus bainne air a chunntas na dheadh thra maidne, ach a nis, ma bhitheas spain no dlia de 'n bhrochan ann an truinuseir eudomhain, feumaidh daoine ti agus aran agus annlann na dheigh. Tha e soilleir gu 'n d' eiridh a chosgais gu mor, ach tha moran am beachd nach eil slainte no neart dhaoine na 's fhearr na b'abhaist. Bha buntata air an tra dhinnelr agus bainne, im no ciise mar annlann. Anns a gheamhradh bhiodh iasg sailte, feoil agus eanaraich a gabhail aite a bhainne. Anns an oidhche ghabhadh sean agus 6g gu sunudach buntata pronn agus bainne, agus anns na laithean sin is ann ainmig a chluinnteadh gearan air cion-meirbhidh. Bha an i6n so air beagan cosgais agus bha na tir agus na mnathan laidir agus fallain. An diugh cha dean am balaoh buaohaille tra air buntata agus bainne agus is e crioch gach cuirm cupan ti. Cha till an t-seann ghnath ach tha e soilleir gu 'n gabh moran cosgais a sheachnadh gun slainte dhaoine a chur ann an cunnart.

Agus ma tha Ion a cosg tuilleadh an diu, cha lugha an t-atharrachadh a thainig ann an aodach an t-sluaigh. An aite a ohloimh a bhi air a gioUaohd aig an tigh o'n dh' fhagadh i druim nan caorach gus an rachadh an clo air druim nam fear agus an drogaid air na mnathan cha'n fhoghainn an diu ach aodach gallda agus luideagan suarach air bheagan blathas agus caitheamh.

Cha robh ar n' athraichean cho riomhaoli no idir ar mathraiohean ris an linn so, ach cha 'n 'eil an riomhadh saor o chosgais. Tha call no dha eile anji an lorg nan cleachdaura a dh'ainmicheas mi anns an dol seachad. Tha ealain an t-sluaigh

40

a dol air dichuimhne. Cha 'n 'eil asaig gan dith uach ceannaich daoine, far am b'abhaist an athraichean moran asaig a dheanadli le lamhan fhein. An aite cliabh de shlatan seilich no calltain theid iad do'n bliuth airson cliabh gallda. An aite beairt iasgaich fhigheadh de 'n ghaoisid clia teid fear gu sioblach gun blieairt ghallda. Cha 'n 'eil mi a ciallachadh gu'm bheil gach cleaclidadh iir ri dhiteadh aoh tha da ni soilleir. Tha a chosgais a dol am meud agus tha an sluagh a call ealain an athraioliean. Tha iomadh doigh anns am faod daoine caonntachd agus crionnachd a chleaohdadli cha'u e a mhain gun chall ach a chum mor bhuannachd do'n tir. Theid aig daoine air caonntachd a chleachdadh ma thogras iad fein agus a ghabhas iad beagan dragh. Bhiodh e na b' fhasa caonntachd a sparradh air an t-sluagh na'n cuireadh urramaich na tire deagh eisimpleir romhpa. Tha sgaoth de luchd-coimhid, fir-rannsacliaidh agus cleirich a tarruing paigheadh mor air gle bheagan feum a sporan iia rioghaclid. Tha iompaireachd Bhreatunn farsuinn agus cha ghabh obair na riogbachd a dheanadh gun chosgais throm ach bhiodh obair na rioghachd air a deanadh cho maith agus a tha i ged a bhiodh duals luchd- dreuchd air a lughdachadh agus moran air an leigeil ma sgaoil gu obair eile.

Is e eisimpleir nan ard chuirtean a leauas an sluagh. " A rud a chi big is e a ni big." Bithidh beartais na rioghachd gle bheag mu'n tig crioch a chogaidh agus is e iadsan a thuigeas so gun dail agus a ni uidheara airson la na teanntachd a's fhearr a thig as. Ach ged nach robh lamh na li-eiginn idir oirnn is e ar dleas- danas cosgais gun fheum a sheachnadh agus ceum no dha aghabhail le'r n' athraichean anns a chaonntachd a bha iadson a cleachdadh. Tha faeal Dhe maille ri gliocas soaghalta gar gairm gu bhi caonntach, doigheil. Tha an tiomnadh nuadh 'gar teagasg a bhi curamach agus gun sgapadh a dheanadh eadhon ann an la an t-saibhreis. An deigh do'n t-slanuighear cuirm a thoirt do chuig mile fear "thog iad l^n da chliabh dheug do'n bhiadh bhriste a bha dh'- fhuigheall aca."

Anns an t-sean tiomnadh tha aon chaibdeil a bu choir dhuinn uile, agus gu sonraichte do na ninathan, a leughadh gu curamach agus ma dh' 61as sinn an spiorad aige cha ghlacar sinn ann an anacaitheamh. " Co gheibh bean shub- hailceach, oir tha a luach gu mor os ceann chlach uasal. Earbaidh cridhe a fir aisde agus cha bhi feum aige air creich. locaidh i maith dha agus cha'n e olc rfe uile laithean a beatha. larraidh i olann agus lion, agus oibrichidh i gu toileach le a lamhaibh. Tha i mar longaibh nau ceannaiche, bheir i a biadh o tliir chein. Eiridh i mar an ceudna 'nuair is e an oidhche a ta fatliast ann, agus bheir e 16n d'a teaghlach agus cuibhrionn d'a maighdeanaibh. Measaidh

i achadh agus ceannachaidh i e : le toradh a lamh suidhichidh i fiondios . . . cuiridh i a lamhan air an dealgan agus gabhaidh glacan a lamh greim do'n chuigeil ... Ni i lion-eudach grinn agus reicidh i e, agus bheir i criosan do'n cheannaiche. Neart agus urram is eudach dlii agus ni i gairdeachas san am ri teachd . . Eiridh a clann agus beannaichidh iad i ; a fear, agus molaidh e i."

TRIOBLAID AIR A BEANNACHADH.

Ri aileachd a' cheitein tha 'n saoghal gu leir A' cur maitheas an Tighearna gu h-eibhinn an

ceill, Tha na tuiltean 's na cuantan, na coilltean 's na

glinn Gun airsneul a' seinn da le co-sheirm bhinn.

Ged chuala mi chaithream cha do thog mi amfdnn Ach dh' imich nn romham gu neo-shunntach

trom, Gun urram, gun ghradh 's gun fhiughantachd

cridh', Do 'n Dia sin a chomhdaich le ailleachd

gach ni.

Ach thainig an geamla-adh gu tartarra doirbh — Theirinn an doinionn a's dh' eirich an stoirm A's theich mi gu h-anfhainn a' t'ionnsaidhsa,

Dhe, Ag iarradh ort fasgadh fo sgaile do sg^ith.

Thainig samhradh mo bheatha gu h-aoidheil 's

gu grianach A's dh' imich mi romham — gach ni mar bu

mhiannach A' mealltain gach sochair a's saor o gach dblas, Ach fathast 's an Tighearn cha d' rinn mise

s61as.

Ach feuch ! thainig caochladh a' bhroin air mo

charadh Thainig le'm gheamhradh gach deuchainn a's

anradh, A's ghluais mi gu silteach fo iargain 's fo bhron Gun chobhaii-, gun chomhnadb, gun eideadh,

gun \bn.

Shiubhail mi'n saoghal gu h-airsneulach sgith, Ach tlia faoineachd a's diomhanas sgriobht' air

gach ni A's air uachdair an domhain cha d' fhuair mi

cul-taic' Gus 'n do thill mi ri Dia, mar an calaman do 'n

Aire.

An t-urk. Iain Macleoid.

Air. 3.

1916.

IS FHEARR SUNND- NA MULAD.

' ' Aoh ohuir ml so romhani annam fein, gun teachd a lis fo dhoilgheas do 'ur n-ionnsuidh. " — II. Cor. 21.

Anns an earrainn so tha an t-abstol Pol a' deanadh aideacliadh cudthromach. Tha e ag ridh gu 'n dh' fhoghluim e uach 'eil buaidh no eifeaclid spioiadail ann an gniiis chianail bhronaoh, agus giir e dleasnas gach Criosduidh e fein a ghiulan gu sunndach, aoibhueach. Bha e sgriob ann am baile Chorint voimhe so, aoh cha do shoirbhich cuisean leis agus thuig e carson a bha a thurus gun tairbhe. Bha e a' gluasad am measg an t-sluaigh le gnuis mhuladach agus le osnaidhean tui'sach. Bha truas aca ris acli cha robh tlachd aca ann fein no d shearmoin. Cha robh moran a' taghal nan tighean aoraidh agus am beagan a bha a' cruiniieachadh bha iad tursach. Chuir an t-abstol roimhe gu 'n ath- arraicheadh e a ghiulan air an atli thurus a rachadh e a choimhead eaglais Chorint. Cha 'n e nach robh aobhar aige a bhi trom-chridlieach a thaobh cor na h-eaglais. Bha fios aige gu 'n robh iomadh beachd mearachdach agus droch chleachdadh am measg an t-sluaigh. Thainig eaglais Chorint fada, fada gearr air comh- lioutachd ; tha so gle fhollaiseach do neach sam bith a leughas a' cheud litir a sgriobli an t-abstol do chreidmhich a' bhaile so. Ach a dh' aindeoin na thachair rinn Pol a suas inntinn nach leigeadh e leis na nithean sin a bhi 'na uallach air a chridhe. Bha taobh eile air a oliuis agus air an taobh sin shealladh e. Bha aobhar aige a bhi taingeil airson iomadh ni ann an eaglais Chorint, agus a' cumail na nithe sin 'na amharc tha e ag radh "chuir mi so romham annam fein gun teachd a ris fo dhoilgheas do 'ur n-ionnsuidli."

Tha eisimpleir an abstoil ri mholadh, oir tha iomadh criosduidh a' diohuimhneachadh gur e sgeul aoibhneach a tha anns an t-soisgeul agus gur e cuibhrionn gach creidmheach a bhi " deanadh gairdeachas anns an Tighearn a ghnath." Is e ar dleasnas a bhi firinneach, onarach, ceart agus caoimhneil. Is e ar dleasnas mar an ceudna a' bhi 'g ar giiilau fein am measg dhaoine gu h-aoibhneach, toilichte. Fagaidh am fear doilgheasach cuideachd sam bith anns am bi e muladaoh, tursach. Tha uallach trom aig gach neach ri ghiulan agus cha 'n 'eil e ceart gu 'n cur mise tuilleadh air. Tha an t-abstol ag radh ann an iite eile " giulainidh gach

neach 'uallach fein." Ma tha ni sam bith a' cur dragh ort, cum agad fhein e. Cha dean e, aon chuid dhuit fein no do dhaoine eile, moran maith a bhi daonnan a' gearan. Is e ar dleasnas do Dhia a bhi sunndach. Chruthaich Dia sinn 'na dhealbh fein agus 'na fhreasdail tha E 'g ar cuartachadh le sochairean gun aireamh. Chuir E sinn ann an saoghal maiseach agus dh' fhoillsich E dhuinn ann an losa Criosd slighe na slainte. Tha na reultan-maidne a' seinn cuideachd agus tha uile mhic Dhe a' deanadh gairdeachas. Tha na teoin bheaga am measg nam preas ri ceileireadh agus tha na h-uain a' ruith agus a' leum niu na cnocain. Tha an salmadair a' gairm air gacli ni anns am bheil anail, an Tighearn a mholadh. Am bheil e iomchuidh gu 'm bi sinne trom, dubhach 1 Is e dleasnas clann an Righ a bhi subhach. Cha d'thubhairt Criosd ri dheisciobail "is .sibhse dorchadas agus ne6il dhubha an t-,saoghail," ach thubhairt E "is sibhse solus an t-saoghail. Gu ma h-ann mar sin a dhealraicheas bhur solus an lathair dhaoine, chum gu 'm faic iad bhur deadh oibre agus gu 'n- toir iad gloir do bhur n- Athair a ta air neamh." Co a chuireas 'n am aghaidh an uair a their mi gu 'm bheil cumh- achd ann an anam suilbhir. Thuig an t-abstol so agus air an aobhar sin thubhairt e ris fein " ni mi tuilleadh maith ann an Corint le bhi sunndach na le bhi 'g am ghiulan fhein gu trom tursach." An uair a tha sinn sunndach tha ar n-obair aotrom, agus tha gach ni ris an cuir sinn ar lamh air a' dheanadh na 's fhearr. Tha spiorad suilbhir ana an duine mar oladh air na cuibhleachan. Is toil leam an cosnaiche a tha a' seinn aig obair. Leanaidh e aig obair gun sgios na 's fhaide na an cosnaiche gruamach. Cumaidh anam fonnmhor sgios agus curara fada uaithe. Tha ceum an t-saighdear aotrom, luath, an uair a bhuaileas ceol na pioba a chluais. Tha neart agus slainte a' tighinn bho chridiie ait. Thubhairt duine glic aon uair gur fhearr gu mor a bhi ag amharc air taobh grianach ar crannchar na mile 's a bhliadhna. Cliuala mi mu dha cheannaiohe a thoisich air marsantachd anns an aon bhaile air an aon latha. Bha na prlsean aca CO ionann agus bha iad le cheile 'nan daoine ceart, cothroniach, nach deanadh gniomh eucor- ach air neach sam bith. Ach bha fear dhiubh na dhuine balbh, gnuth, fad as, nach cuireadh failt air luchd-taghail a b'liith. Bha clann agus coin a seachnadh Ghruamain

Bha am fear eilebiigheil, aoidheil. Chuireadh

10

e failte agus furan gu cairdeil air sean agus 5g. Bha e ullamh, easgaidh agus oha bu dragh leis ni sam bith nach robh aige fhaotainn. Is e a thainig as gu 'm b' fheudar do Ghruaman a dhorus a dhunadh ami an ceann bliadhna acli chaidh cuisean cho maith le Aoidh agus gu 'm b' fheudar dha gille-buth a thuarasdalachadh g'a chuideachadh. Tha Pol fein ag radh gur '' buanacbd nihor an diadhachd maille ri toileaohas-inntinn." Theagamh gu'n abair neach "tha e furasda do dhaoine aig nach 'eil dragh no curam agus aig am bheil beartas agus slainte a bhi sunndach agus riaraiohte ach air mo shonsa, tha mi air mo chlaoidh le cosnadli agus cha'n'eil mo neart do reir." Ach, mo charaid, uach cual tliu riamh nach ann am mor-phailteas ua nithe a ta e a' sealbhachadh a tha beatha an duine. Cha tig sonas gu brath bho 'n leth am muigh. Tha e a' bruchdadh a raach as a chridhe mar a tha an t-uisge a' sruthadh as an fhuaran. Uime sin " leis gach uile dhicheall gleidh do chridhOj oir as a sin tha sruthanna na beatha" Is iomadh saruchadh a fliuair an t-abstol. Tha e ag innseadh dhuinn anns an litir so gu'n robli e " ann an cunnartaibh 's an f hksach agus ann an cunnartaibh 's an fhairge, . . . ann an saothair agus ann an sgios, am fairibh gu minic ann an acras agus ann an tart, ann an trasgaibh gu minic, ann an fuachd agus ann an lomnochd." Ach a dh' aindeoin a h-uile tair agus trioblaid a thachair ris, chuir an t-abstol roimhe gun teachd a ris fo dhoilgheas do Chorint. Tha daoine ann nach 'eil toilichte mur am bheil iad ri cnamhan 's ri gearan. Ach cha 'n ann dhiubh a bu choir dhuinne a bhi. Tha e61as againnAirson a tha a'tabliairt dhuinn aoibhneas a,gus subhachas agus a tha a cur teicheadh air mulad agus caoidh.

Tha e na ioghnadh mor le iomadh neach gum bheil na saighdearan Breatunnach cho cridheil, sunndach anns gach suidheachadh 's am bi iad. Cha 'n 'eil iad a' call am misneach anns na claisean a tha Ian de dh' uisge agus eabair no ri aghaidh b^is air muir 's air tir. An uair a tha iad air an leon tha iad gu coitchionn 'g an giulan fein le foighidinn. Ma theid aig na saighdearan a bhi toilichte 'n an crannchar is olc a thig e dhuinne a bhi fo dhoilgheas. Nach lioumhor sochair a tha againne nacli 'eil acasan, agus ged a thig dragh agus trioblaid oirnn lionaidh ar creidimh sinn le sith agus aoibhneas Chriosd. Thig E fein thugainn mar a thainig E dh' ionnsaidh nan deisciobuill ag imeachd air tonnan fiadhaich na mara agus ma dh' eisdeas sinn ri 'ghuth cluinnidh sinn E ag radh " biodh misneach mhaith agaibh is mise ta ann, na biodh eagal oirbh." "Is beannaichte an sluagh d' an aithne an fhuaim aoibhneach : imichidh iad, a Thighearna, ann an solus do ghniiise."

U. A. G.

A DHEOIN NO A DH' AINDEOIN.

0 chionn bhliadhnaicheau cha mhor nach b'e cnaimh-dronia gach oraid agus gaqh se61-riagh- laidh 's an duthaich so, " Na bean ri saorsa duine." Ma 's e duine rianail, tuigseach a th' ann tha sin gle cheai t Ach ma's e meirleach a tha ann, nach glic a chur an sas 1 Ma 's e sloinntir a tha ann, nach iomchuidh faire a chuir air 1 Ma 's e duine air a' chuthach e nach cunnartach e 'bhi fa sgaoil? A nis tha raeirle agus meirle ann, sloinntireachd agus sloinntir- eachd, cuthach agus cuthach. Tha meirle ann a cliuireas lagh na riogbachd stad air leis a' mheirleach a chur ann an gainnteir, ach tha meirle eile ann leis an spuinn duine a choimh- earsnach gun fliuiltean de cheann fhein a chur ann an cunnart. Tha sloinntireachd ann air nach ruig lagh dhaoine. Tha cuthach ann nach urrainnear a chur an laimh. Gheibh an seorsa so as, an uair a chuirear fo ghlais an neach a ni eucoir dhearbhta air a choimhearsnach — a ni foill, no gold, no ciorram. Cha 'n fhaod e a thoil fhein a dheanamh. The e mar sin cinnteach nach e nach 'eil iad neo thoillteannach air peanas, ach nach 'eil innleachd air ])eanas a dheanamh orra a chuir gu 'm bheil na ceal- gairean eile a' faighinn as. Nam faighte an cur an Scis bhiodh gach duine rianail toilichte. Bhiodh ceartas air a sh^suchadh.

Tha facal Dhe ag innseadh dhuinn gu 'n do chuir duine a thoil fhein ann an aghaidh toil lehobhah, gu 'n pheacaich e, agus gu 'n d' thug am peacadh truaighe agus hrbn 'ua chois. Tha e, mar an ceudiia, soilleir nach b' eigin agus nach b' urrainn do Dhia leigeadh leis a' chean- nairo a rinn fein-thoil an duine an saoghal a thoirt fo sm4,ig, no lamh-an-uachdar fhaotainn uile-gu-leir air a laghan cearta-san. Mar sin thuirt Dia, " An fhad so ach ni 's fhaide." Tha E a' cur criche ri saorsa.

'S e 'n diugh a' chiad latha de 'n Earrach. Tha mi 'am shuidhe a' sgriobhadh nam briathran so, agus facal a' bhaird air a thoirt gu beo gu'm chuimhne, " Bhruchd a' choill, is sheinn na h-eoin." Ged a bha 'n d6 eadhoin na bu ghrianaiche na 'n diugh, saoilidh mi gu bheil am barrachd coir agam an diugh air gairdeachas a dheanamh, oir thainig an latha. Thainig latha an dochais, raithe a' chinneis, am an t-saoithreachaidh, agiis aimsir na togarrachd. Tha na treabhaichean le'n seisrichean a' tionn- dadh na h-urach chubhraidh air gach faiche, tha na h-eoin a bead radh mu gach torn is preas! Tha feur is duilleach a' gobachadh. Tha fluran cruadalach an Earraich cheana a' lathair. Tha na gairnealairean 'nam full 's 'nam fallas. De fatli an trainge? Tha, gu bheil Nadur gus an sgoil-gheamhraidh a leigeadh ma sgaoil. Le gairdeachas an saorsa tilgidh na lusan uapa rian Theid cinneas ann am fiadh, agus bidh

11.

a ghabhail, tha iad a' s a' tionudadh, 's a'

toradh air chall. Cha 'n 'eil na gairnealairean a'

creidsinn amis an t-saorsa iomlan so a tha moran

a' searmonachadh. An aite a bhi a' leigeadli

le Nadui- a doigli fhein

gearradli, 's a' tkth,

stiiiradh nan lus 's nam preas g' an doigh agus

Of' an rathad eolach fhein. Tha iad a' cur rian

o

air saorsa. An uair a thig na craobhan-meas gu aois, feumar, ann am mor chuid, am fagail dliaibh fhein. " An car a theid 's an t-seana mhaide 's deacair 'thoirt as." Ach 'nan 6ige cumar iad fo smachd agus fo cheannas.

Letli-chiad bliadhna, agus na 's lugha, air ais, bha a' chlann air feadli na tire air an cumail dluth fo smachd. Cha robh cead aca labhairt ann an comunn dhaoine criochnaichte ach mar a labhradh riutha. Cha robh aite aoa aig bord comhla ri cuideachd a bu shine na iad-fhein. Bhd iad diiiit agus athaoh. Their cuid gu 'n robh iad air an cumail a sios tuilleadh 's a clioir, gu 'n robh an saorsa air a thoirt air falbh. "Bha," ars' iadsan, "parantan cruaidh air an cloiiiu, a pairteachadh oilein a bha na bu mhotha o'n clieann na o'n chridhe." Seadh, seadh. Nach anabarrach pongail muinntir na linne glice so? An cluinn tliu uair air bith, a leughadair big, d' athair no do mhathair a' bruidhinn mu'm parantan ach le urram agus cliu? Thusa, a fliuair an t-saorsa mhi-rianail air am bheil am meas, am bheil thu de 'n aon inntinn riutha? Mur bheil, 's e sin do chall-sa. An neach a thuig aithue Dhe, " Thoir urram do d' athair agus do d' mhathair," fhuair e teagasg fada is fhe^rr na teagasg suaraoh na saorsa so. (Jha chreid mi gu bheil e a' cur ni ri cliu na linne so gu bbeil beul na cloinne bige gu gobach, ladurna ann am measg gaoh cuideachd, sean no og.

Tha an clann air an cur do 'n sgoil, le cuid, a chionn gu 'm bheil an lagh 'ga iarraidh sin, le cuid eile air son maith na cloinne. Cha mhor nach f haod sinn a' radh gu 'm bheil an oigridh uile a' dol ann ann an aghaidh an toile. Tha iad, ann am mor chuid, air an cur do 'n sgoil Shabaid air son a bhi as an rathad, agus ga 'n cumail as cron, direach mar a b' abhaist d' ar seanmhaithrichean an eunlaith a chur a dh' ionnsuidh na h airidh-chearo an uair a bhiodh am barr ag abuchadh. Cho luath 's a thig iad gu 'bhi ceithir bliadhna deng a dh' aois cha chuir an t-arm-dearg do sgoil iad air latha Sabaid no seachdainn. Tha 'm peanas agus an daorsa seachad, ach tha cuimhne a' charapair co-cheangailte ris an aite 's an d' fhiosraich iad e. Tha griin aca air tigh-sgoile 's air eaglais. Cha 'n 'eil cuimhneachain naoinha aca air aoradh tighe Dhe. Cha do shuidh iad ann eadar pharantan. Cha 'n eirich e suas 'na smuain mhilis 'nan inntinn an uair a tha na bliadhnaichean air dol seachad, 'san uair a tha iad, ma dh' fhaoidte, iomadh mile fada bho thir

an diithchais, no a tha na parantan sin 'nan cadal trom fo 'n fhod. B' abhaist clann a bhi an geall air dol do 'n eaglais le 'n daimh. Ach, co-dhiu, 's e deagh chleachdadh is motha gu mor an oige am feum air na saorsa. Agus, an uaii- a tha an cleachdadli air ordachadh agus air a ghnathachadh le muinntir nach 'eil teagamh idir 'nan gradh, cha'n e peanas ach toileachndh a th' ann an umhlachd dha.

Tha 'n t-am daonnan dluth anns am fag clann leanabaidheachd as an deigh. 'S e sin an t-am anns am faicear am bheil feum ann an smachd — an uair a tha iad a' cur dhiu 'bhi air an smachdachadh. Tha'n saoghal le 'bhuairidh- ean, le 'chunnarfcan, le 'eucoirean an toiseach orra. " Tha 'n saoghal, an fheoil, agus an diablud " mar gu 'm b' ann a feall-fholach air an son. Cha 'n e iadsan a leig d' an cloinn lanih- an-uachdar fhaotainn thairis orra is socraiche cadal 's an am sin. Oha 'n e na parantan a bha caoin-shuarach roimhe is luglia iomagain an sin. Bidh sith agus coguis ghlan aca-san a smaoh- daich, 'sa dh' oilein, 's a choimhead ann an gr4dh a mhuinntir a tliug Dia dliaibh r' an coimliead. 'S e an sliochd-san a chuireas air

t - saoghail, 'sa talamh. Is iad as lathaich na sheasas coir is

aghaidh le loinn obair an

ghreasas rioghaclid Dhe air an

so a thogas ar daounachd

truaillidheachd. Is iad so a

ceart is saorsa dhligheach, agus le 'm beatha

a bheir dillan do fhoir eiginn.

Tha a' bliliadhna so air a comharrachadh le ni iir ann an eachdraidh ar rioghaohd, no, codhiu, seann ni air lirachadh, a bha dull againn a bha marbh gun dochas aiseirigh. Le Achd Parliamaid agus fo sheula an righ, tha iadsan uile nach d' thainig air aghaidh o'n saor-thoil a chogadli le 'm braithreau 's an ar mhillteach so a tha fhathast a' dol air aghaidh gun lasachadh, ri 'bhi air an eigneachadh. Tha cuid a caoidh gu 'n d' thugadh uainn ar saorsa anns an ni so. Rinn sinn mdran uaill ann am measg chinneach eile as an t-saor-thoil so a rinn ar dion cho fada. " Carson " their iad, " a mhilleamaid an cliu so a bha againn leis an fhior bheagan a tha air fhagail eigneachadh ? '' A nis, ged nach 'eil an aireamh ach beag ann an coimeas ris an fheachd chalma a chuir saorsa do 'n uile os cionn am beafcha fein, agus d' an deoin a chuir an lamb ri gniomh, ann an ainm ceartais, tha e tuilleadh is mor airson gu 'n seallamaid thairis air. 'Nuair a tha 'n co- luchd-duthoha a' fulaug 's a basachadh, tha na gealtairean, na leasgainean, na sanntaich so, ag itheadli toraidh an saoithreach ann am blaths an tigliean, 's ann an caidreamh an cairdean. Tha obair am beatha 's an gnothuichean a' dol air aghaidh mar bu ghnath. Tha iad eadhoin a' tarriiing a tobraichean na muinntir a bha duineil, 's a dh' fhag gnothuichean is dilsean aii' son nithean air leo a b' airde. Tha iad so ag

12

itheadh suas tigbean bhanntracli agus dhill- eaohdan, a deanamh buannachd as neo-fhein- ealachd an coimheavsnach. Seadh, is Eiitline dhomli iad a rinn fanoid air an fheadhainn a ciiaidh fo bhratach an righ. Cha mhisd riogh- aohd, no sgireachd uo eaglais, a bhi air a gart- ghlanadh de'n t-seorsa so. Cha mh6r is fliiach am priounspal nach 'eil diiine deas air son iobradb air a sgath. Mur a' bheil prionnspal ann an duine, nacli 'eil e air aireamh na muinntir d'an ainin meirlicb, sloinntirean, gealtairean, leasgainean, luchd-cubhaich. Tha e de chomunn cunnartach. 'S e duine a tha ann, aig a chuid is fhearr, a tha coma ma bhios a sheiohe lach- dunn fhein slan. An t saorsa mu 'm bheil na creutaivean gun naire so a' labhairt cho ladurna, is iad fliein a chaill i. An fheadhainn a bha fearail, fial, cha toir Achd Parliamaid gu bratli an saorsa uapa. Fhuair iadsau an saorsa ami an dieasnas. Acli iadsan nach robh fearail, agus riamh nach robh fial, thilg iad uapa an saorsa, agus an sin thoisich iad air a caoineadh. 'S e so fagail an t-seorsa so — ann an eaglaisean cho maith ri comuinn cile Tha iad mar a bha am balachan a fhuair tuilleadh 's a choir de thoil fhein 'nuair a chuireadh biadh m'a choinn- eamh. " Cha ghabli mi e," ars' esan, " 's tha 'n t-acras orni cuideachd."

Tha e air innseadh dhuinn leis an ugbdarras is airde gu 'm blieil tuilleadh dhaoine is tuill- eadh armaohd a dbith, ma tha an rioghachd a' dol a sheasamb, no an cogadh fuilteach, so a' dol a thighinn gu crich an ath-ghearrachd. Tha na daoiiie ann, ach cha tig iad. Tha ceartas Dbe, is reusan dhaoine ag radh gur e dieasnas an eigneacbadh, gur a h-eucoir am fagail, gur e peacadh leigeadh leo. Tha 'bhuaidh aig a' cheann mu dheireadh gun teagamb ann an laimh an Tighearna, ach tha Dia daonnan a' cuideachadb na dream a cbuidicheas iad fhein. Mur an tig iad a dbe6in, tbigeadh iad a dh' aindeoin. Tha na truaghain so air fas cho o-oirid 'san t-sealladb, cho cumlianu 'nam beach- dan, cho fein-speiseil, 's gu bheil an t-am an toirt a mach do 'n t-solus, do 'n f liarsuinneachd, am measg dhaoine. Cha mhisd iad, aon chuid 'nan corp no 'nan anam, fhaicinn agus a thuigsinn an luach a tha ceangailte ri ceartas, onoir, agus dieasnas. Agus " ma ni an fhii'inn saor iad. bidh iad saor da rireadh."

E. C.

AN GAIDHEAL AIR LEABA-BHALS.

Fad' air falbh bbo thir nan ard-bbeann

Tha mi 'm fhograch an tir chein

Am measg clioigreach 's fad bbo chairdean

Tha mi 'm laidhe so learn fein.

Tha mo chridhe, briste, bruite —

Saigbead-bhais a nis am chom ;

An uine gbearr ino sbuil bidh diiinte,

'S aig a' bhas mi 'm chadal trom.

'S trio ag eiridb suas am chuimbne, Albainn aillidh, tir nam beann ; Chi mi sud an leanag uaine A's am bothan anns a' ghleann. Tha gach ni fo bblatb gu h-iiraidh, Aig an allt tha cronan fann. Air a' ghaoith tha f^ile cubhraidb, Tigbinn bbo fhlurain nach 'eil gann.

'S ann a sud a fhuair mi 'm arach

'S mi neo-lochdach mar na h-uain

Ach 's lom a dh' fhagadh nis an larach

Bbo na sbeol mi thar a cliuain.

Thar leam gu 'n cluinn mi guth nan smeorach

'Seinn gu ceolmbor feadh nan crann ;

'S oran b'nn nan uiseag' boidheach,

Ard 's na speuran os mo cheann.

Chi nd chill aig bun a bhrutbaiob,

Taobh an uillt 'tha ruith gu lugh'r,

'S trie a bha mi sud gu dubhach,

Caoidh nan cairdean tha fo 'n uir.

7*Io mbatbair 's m' athair tha'n an sineadh

'JSf cadal siorruidb anns an uaigh ;

'S chaidb mo cbopan searbh a lionadh

'N uair a dh'fhag mi sin mo luaidh.

'Nis cha leir dhorah tir nan ard-bbeann.

Air mo sbuil tha ceo air fas ;

Am measg cboigreach 's fad' o m' chairdean,

Tha mi feitheamb air a' bhas.

Thnsa, spioraid bhochd, tha 'n daorsa,

Ach cha 'n fhada Ijbios tu ann ;

Thig, a Bhais, a's thoir dhomh saorsa,

Beannaohd leat a thir nam beann !

H, W.

Tha'n leisg a' siubhal gu mall, agus clia 'n fhada sus an dean bochduinn greim orra.

Seasaidh an fhirinn gu daiiigeann air aon chois, an uair nach seas a' bhreug ach gu cugalach air tri.

Is fhasa a' cheud mhiann aicbeadh na na leanas a riarachadh.

Is e cothrom, saighdear as fhearr na danadas.

larr na's luglia na tba agad agus bitbidh barracbd agad an coinhnuidb na dh' iarras tu.

Ma gheibh thu fearann anns nach cinn lus, gheibb tbu cridhe anns nach cinn mearacbd.

An neach nach fbaigb toileachadh ann fhein, cha ruig e leas a dhol ga iarraidh an neach eile.

Air. 6.

1916.

GRADH ANN AN GNIOiAIH.

" AJo chlann hheag, na gradhaicheamaid ann am focal, no ann an teangaidh ach ann an gnioinh agus ann am fvrinn." — I. Eoiii iii. 18.

Is e abstol a' ghr^idh a their daoine ri Eoiii, agus cha 'n ann gun aobhar, ohionn is e gradh. Dhe ann an Criosd brlgh a theachdaireachd. Anns an t-soisgenl a tha a'giulan ainm tha e air a chomharrachadh mar an deisciobal a ghradhaich Criosd. Tha e soilleir gu 'n do thagh losa as an da fhear dheug triuir a b' ionmliainn leis — Peadar agus na bi-aithrean, Eoin agus Seumas. Thug e leis iad do'n bheinn an uair a chaidh a chruth athari'achadh agus thagh e iad mar fhianuisean air dorainn Ghet- semane. DhrCiidh gradh Chriosd air Eoin gu mor, agus math a dh'fheudte gu'ni b'e a b'aobhar dha so gu 'm b'e a b' oige de na deisoiobail. Thainig e fo chumhachd losa mu 'n robh a chriilhe aon chuid air a thruailleadh no air a cbruadhachadh le njalairt agus upraid an t- saoghail. Tha dearbhadh againn gu 'n deacli- aidh gradh Chriosd a mach 'ga ionnsuidh. Is ann air a churam le anail dlieireannach a dh'fhas; losa a mhathair. Is e Eoin a thug dhuinn na cinu-theagaisg anns am bheil gradh Dhe air a thoirt far comhair.

" Oir is ann mar sin a ghradhaich Dia an saoghal, gu 'n d' thug e 'aon gliin Mhic fein, chum as ge b'e neach a chreideas ann, nach sgriosar e ach gu 'm bi a' bheatha shiorruidh aige."

" Mar a ghradhaich an t-Athair mise, mar sin ghradhaich mise sibhse ; fanaibh ann am ghradh-sa."

"Is i so m'aithne-sa gu 'n gradhaich sibhse a cheile, mar a ghradhaich mise sibhse. Gridh a's mo na so cha 'n 'eil aig neach air bith, gu 'n leigeadh duine 'anam sios air son a chairdean."

" Feucliaibh, ciod a ghne ghriidh a thug an t-Athair dhuinne, gu 'n goirteadh olann De dhinn."

" An ti nach gr^haich cha 'n aithne dha Dia, oir is gradh Dia."

" Cha 'n 'eil eagal ann an gradh, acli tilsidh gridh iomlan an t-eagal a mach."

Le'r n-eolas air beatha agus teagasg Eoin tlia seann sgeul a tha air aithris furasda a chreid- sinn. An uair a bha Eoin na sheann duine bredite gun chomas labhairt mu na nithean a chunnaic agus a chual' e, chruinnich Crio.sd- aidhean mu 'n cuairt air agus dh' fheoraich iad dheth, " ciod i ceud jihuing do theachdaireachd ?" Fhreugair e — " gradhaichibh a cheile." "Ciod i dara puing do theagasg !" thubhairt iad ris

agus fhreagair esan — " gnldhaichibh a cheile." An treasa uair chuir iad a' cheist clieudna agus fhuair iad am freagairt ceudna — "gradhaichibh a cheile." Ann am beachd Eoin bha brigh an t-soisgeil ann an aon fhacal — gradh. Shearmon- aich e le duraohd agus dealas neo-sgithichte gradh Dhe do 'n t-saoghal. Sgriobh e gradh air bratach a chreidimh Chriosduidh, agus is coir dhuinn breithneachadh gu dliith air gach facal a sgriobh e air a' chuspair so. Is e luinneag a luaidh gradh Dhe do dhaoine agus dleasnas dhaoine — Dia a ghradhachadh agus an coimli- earsnaich. Anns an earrainn air am bheil sinn a' beachdachadh tha e teagasg nach eil tairbhe ann an gradh an fhacail no na teanga ach a mhain ann an gradh na gniomh agus na firinn. Cha 'n 'eil feum ann an cainnt a ghraidh, ann am beul mills agus briathran boidheach. Tiiug Eoin an aire gu 'n tuit briathran a' ghriidli gu fileanta o bhilean dhaoine a tha gle ghann ann an gniomhan grklhach cairdeil. Cha robh deanadas ludais Iscariot gun fhios da. An uair a chaidh an Slanuighear ungadh leis an oladh luachmhor. is e ludas a thoirmeasg an t-ana-caitheamh ann an ainm nam bochdan. JVIargu 'n robh esan a' gradhaohadh nam bochdan oscionn nan deisoiobail uile agus oscionti an t Slanuighear fein ! Thuig Eoin nacli robh aig ludas ach gradh na teanga do na bochdan agus nach do chosg an oraid ghasda a liuthair e moran dha. Mar a bha daoine ann an linn nan aljstoil is ionnan a tha mdran an diugh. Ann an ionadan arda na h-eaglais agus ann an cuirt- riaghlaidh na rioghachd nach trie a dh' eisdeas sinn ri oraidean taitneach as leth nam bochdan, aithne dhuinn uile nach eil moran 'nan deigh. Tha e furasda a bid na muinutir a tha saruchadh nam agus bithidh cliu an fhir a nochdas ris na bochdan ann am beul an Ach cha 'n 'eil ann am m6ran de na h-oraidean gasda ach cainnt gun sta. Na 'n deanadh cainnt mathachadh air suidheachadh nam bochd, bha gach gnothach ceart. Ach cha 'n e gradh ann am facal no ann an teanga a bheir buaidh acli grAdh ann an gniomh agus ann am firinn, Bha an eaglais air tiis agus fad linntean a' gabhail ciirarn de na bochdan. Cha rcbh an eaglais saibhir arm am beartas an t-saoghail acli bha gradh agus caomhachd a' dearbhadh saibhreas .spioradail. An diugh tha ionmlias na h-eaglais a' ruith gu ceudan mile ach is e gle bheag a ruigeas na bochdan. Cha robh an eaglais a' gearan air an uallaoh a leag curam nam bochd oirre, agus cha robh na h-uireasbhaich a' talach air obair chairdeil na h eaglais. Bha baigh, daimh agus comh-

agus IS

toraidh

diteadh

bochdan

cairdeas

t-sluaiffh.

22

fhaii-eachdain ann an cothional an iiair a bha fios aig gach ball gu 'n robh na bochdan ann an earbsa riu. Tha uallach ann a's fhearr a ghiulan agus ma's e dleasnas Chriosduidhean an gradh a nochdadh ann an gnionih, is e call nior do chreidimh nach eil an cothrom againn a bha aig ar n-aithraichean. Gun teagamh tlia cothrom againn ar gradh a dhearbhadh le cosg air searmonachadh an t-soisgeil do na cinnicli a tha fathast ann an aineolas agus ann an dorchadas. Ach tha na cinnich bhorb fad air falbh agus tha bochdan na sgir dluth. Is e ar dleasnas an soisgeul a chraobh-sgaoileadh, ach dh' fhaodadh an eaglais a teachdairean a chur do gach tir. gun dearmad a' dheanadh air na bochdan a tha mu 'n cuairt oirnn. B' fhearr gu m6r saor-thiodhlac na h-eaglais na cis na rioghachd.

" Na gradhaicheamaid ann am focal no ann an teangaidh ach ann an gniomh agus ann am firinn."

Cha robh teagamh aig an Ollamh Chalmers mu dhleasnas na h-eaglais, agus ann an sgh' fhar- suinn le moran sluaigh ann an Glaschu leis e fhaicinn gu 'n deanadh an eaglais cobhair air na bochdan ann an dith. Ann an eaglais Chalmers bha an creidimh Criosduidh neartmhor, buadh- mhor, treun, agus tharruing i ga h-ionnsaidh fein daoine c6ire a bha a' gradhachadh an co- chreutairean ann an gniomh agus ann am firinn. Tha luchd a' ghraidli lionmhor agus is maith do 'n t-saoghal gu 'm bheil, ach nach mor an aiieamh a thaneo-threihhdhireach an uair a tha sinn a' sealltainn le amharus air luchd na teanga mhin a labhras gu fileanta cainnt na caomhalachd agus a' ghriidh. Ma tha crirlheachan cruaidh agus gradh fuai-, cha leighis briathran snasmhor an cridhe leointe agus cha shasuich iad acras nam bochdan. Tha gradh an fhacail agus na teanga a' deanadh fanoid air daoinc agus tha Eoin ga'r n-earalachadh ar gradh a nochdadh ann an gniomh agus ann am firinn. Theid ^againn air sinn fein agus daoine eile a luhealladh ^6 cainnt, ach cha 'n 'eil e furasda teagamh a chur air guiomhan a' ghraidh. Tha gniomh a' dearbhadh creidimh agus a' togail fianuis nach gabh aicheadh, agus gle thric is e luchd nan deadh ghniomhan a 's lugha iomradh air oibrichean a' ghraidh. Cha 'n 'eil cunntas againn gu 'n do labhair an Slanuighear moran mu 'ghniomhan fein ach ann am meadhon agus aig cridhe a' Chreidimh Chriosduidh tha gniomh an aigh a' labhairt ri cridhe a' chinne daonna — bas Chriosd air crann Chalbhari. Bha feallsan- aich Ghreugach agus Phairisich Iiidhach a' sniomh nan oraideau mor-fhaclach nach d' thug tilleadh air peacach no solas do luchd a' bhr5in. Ach an uair a bha iadsan uile a' nochdacjli an graidh, ann am facal agus ann an teanga, ghabh Criosd air fein ar nadur agus ohoisinn e ar saorsa le 'fhuil. Trid fein-aicheadh, fulangus

agus cradh, ghradhaich E sinn ann an gniomh agus ann am firinn. Is ann a reir an gniondian agus cha 'n ann a reir am briathran a thug losa breith air daoine.

Mhol e a' mhnaoi bhochd a thilg a h aon bhonn beag ann an ionmhas na h-eaglais os cionn nan daoine saibhir a thug tiodhlac oir no airgid. Chunnaic e fein - aicheadh ann an tabhartas na mnaoi, agus thaitinn a spiorad fein ris. Labhair losa le gradh agus co-mhothachadh ris au t-sluagh, ach chuir e a ghradh ann an gniomh aig an am cheudna. An uair a bha iad air acras, labhair e riu gu baigheil, caomhail, ach chaisg e an acras le biadh. Cha 'n ann le facail a ghraidh a dh' fhosgail e siiilean nan dall agus a shlanuich e na lobhair ach le gniomhan a ghraidh rinn e fuasgladh orra. Agus ciod e a tha crann Chalbhari fein a' teagasg dhuinn ach gradh Chriosd '? Bha gradh 'na chridhe agus thug e mach toradh ann an gniomhan gradhach. Cosnaidh deadh gniomh cliu ach tha an cliu is airde 'feitheamh air obair a' ghraidh a tha air a deanadh ann am fu'inn. Ni cuid deadh ghnionib an geall air cliu o dhaoine, ach is iadsan a mhain a tha air an co-eigneachadh le Spiorad Chriosd a tha taitneach na shuilean - sa. An uair a ghradhaicheas sinn ann an gniomh agus ann am firinn bithidh obair na laimhe agus briathran ar bilean ann an co sheirm ri diirachd agus iarrtas ar cridhe. Cha'n fhaod sinn leigeadh leis an teanga ruith air thoiseach air faireach- dain a' chridhe, ach feumaidh sinn ar briathran a thomhas gus am hi iad ann an co-fhreagradh ri firinn a' chridhe. Biodh Criosd a' riaghladh ann an seomar ar beatha agus cha bhi kit aig foill no ceilg, ach sruthaidh o thobair na beatha gniomhan gradhach mar a thaomas fior-uisge o ghuaillean na beinne. "Mo chlann bheag, na gradhaicheamaid ann am facal no ann an teangaidh ach ann an gniomh agus ann am firinn."

Bi maith, nio ohaileag aluinn 6g

Coma leat hichd na tapachd

Dean gniomhan uasal, iochdmhor, coh

Gun bhruadar fada an la dhiiit

An sin bidli beatha 's bas gu brath

Na aon laoidh mliolaidh mhaireannach.

EOIN NA H-AIBHNE.

Bha an samhradh mall am bliadhna agus eadhon fathast cha 'n 'eil e fada o bhroilleach geal a' gheamhraidh. Tha na craobhan ubhlan fo bhlath, agus tha an seillean donn trang 's na preasan gr6iseid. Tha am fochann le bratach uaine a' comhdach an achaidh. Tha na h-uain a' mireag air cnoc agus air faiche, agus an lon- dubh 's an smedracli gu farumach a' ceileireadh air meanglain nan craobh. Ach an uair a thionndas mi ris an iar-thuath, chi mi Sith- chaillinn mor le falluinn gheal mu ghuaillean agus am monadh ballach mar bhreacan nan

i

23

ciobairean. Aoh thar leam an diugli air la buidhe bealltainn gun d' thainig an samhradh aa'us gu cinnteach tha eoin na h-aibhne de 'n bheacbd cheudna. Tha na cearcan uisge le n alacli feadh na luachair aig bruaclian abhainn Tatha. Anns an tanalach tha an t-uisge blath agus cha chuir srnth dragh orra. Nach iongant- ach an gliocas nadurra a chaidh a bhuileachadh orra ! Tha mi an diiil nach teid iad sia slatan bho oir na h-aibhne. Tha uisge f uar an t-sneachd anns an t-sruth, agus gus am bi iad 'nan lan- mharaichean cha chothaich iad gaoth agus sruth. Ni 's m6 a chuireas na seann chearcan drooh eisimpleir fa chomhair an alaich. B'abhaist dhaibh snamh o thaobh gu taobh, agus na 'n robh fior chabhag orra dheanadh iad aiseag eallamh le 'n sgiathan. Chuir iad an cinn ri cheile agus rinn iad reachd gu 'm fogradh iad as an duthaich a' cheud chearc a bhuaradh an oigridh le snamh ann an uisge domhain. Tha naimhdean aig na cearcan- uisge agus tliuit morau de 'n oigridh o 'n am so an uiridh. Feumaidh iad cHram a ghabhail de dh' al na bliadhna so, agus nia sheachnas iad ciorram seasaidh iad an larach ann an la na deuchainn. B' aill leain gu 'n robh urraniaich na rioghachd 'gam t'aicinn, agus math a dh' fheudte gu 'n ionnsachadh iad gliocas agus gu 'n deanadh iad seol air oigridh na rioghachd a thos'ail gun chall a ghabhas seachnadh. Tha aon ni soilleir gu'm bheil na cearcan uisge a thainig gu gliocas a' cur deadh eisimpleir fa chomhair na giuealaich iir, agus thar leam gu 'n gabh na h-eoin blieaga comhairle agus gu 'n toir iad umhlachd do na h-inbhich. Tha mise fo bhoidean mo theaghlach fein a' riaghladh gu cothromach agus feumaidh mi aideachadh gu saor, ged is mor an tilinailt, gu'n d'thug na cearcan uisge an diugh leasan dliomh. Agus airson na cloinne, tha eas- iimhlachd cho nadurra dhaibh agus a tha uudilachd do dh' iseinean na h-aibhne. An uair a hha an sgoil ma sgaoil, chum iad mi 'gam buachailleachd, agus ged a bhleithinn mo theanga ag innseadh dhaibli cunnart na h-aibhne cha sheachnadh iad na bruaclian. Mu dheireadh thuit fear ann an glumaig mhoir agus bha e ann an impis bathadh mu 'n d' iasgaich a blirathair e le cromag gu tearainnteachd. Iriseal agus air bheagan speis agus mar a tha na cearcan uisge, thug iad leasan dhomhsa an diugh agus an uair a bhitheas iiine agam theid mi air cheilidh orra a rithist.

Tha eoin eile air an abhainn as m6 a lionas an t-siiil. Tha gu sonraichte da eala bhan a' snamh gu rioghail mu 'm choinneamh. Cha'n'eil fiiios cia as a thainig iad ach tha iomadh bliadhna o 'n thaghail iad an toiseach. Tha isein no dha aca gach bliadhna. ach an uair a ruigeas na li-iseinean inbhe eala, tha iad air an sgiursadh air falbh leis na pirantan mhi-nadurra. Ged a tha iad mor dreachmhor agus uasal

ardanach 'nan giulan tha eagal orra gu 'm bheil an cridhe cho dubh ri 'n casan. Ghabh iad sealbh de thri mile de 'n abhainn agus na 'm faigheadh iad an toil fein cha bhiodh eun eile 's an uisge. Tha iad ag radh "is e so an oighreachd againne, agus biodh ealachan eile a' toirt maorach a creagan dhaibh fein." Bha taobh blith aig seann mhinisteir na sgir ris an da eala. Thdisich e air am biathadh le aran cruinneachd, agus mu dheireadh an uair a dheanadh e fead thigeadh iad ga ionnsaidh. C ait' air bith an cuireadh iad seacbad an oidhche aig naoi uairean chluinneadh am ministeir an gulag. Thilgeadh e am paipeir naigheachd air falbh, chuireadh e an speuclair 'na thruaill agus thogadh e air a bhiathadh nan eala. Cha robh cairdeau nan eala lionndior ach gu crioch a laithean cha do chaill am ministeir a thlachd dhiubh. Blia iasgar aon Ik ann au toiseach an earraich air an abhainn, agus an uair a chaidh e a ghabhail a bhidh air a' ndieadhon-li, dh' fhag e an t-slat-iasgaich ann an deireadh a' bhata agus a' bheairt air an abhainn. Air an dubhan mar bhiadh meallaidh bha iasg beag, agus gu mi-fhortanaoh co thainig rathad a' bhata ach an da eala. Le siiilean biorach chunnaic iad an t-iasg beag, agus gu clis rinn aon seasamh claidheamh anns an uisge agus ghlac e an t-iasg. Ach ghlao an dubhan an eala, agus air falbh ghabh e cho fad agus a leigeadh a' bheairt e. Bha bradan aig an iasgar nach robh a dhith air agus b'e sin am bradan nach d' thug e gu bruaich. Bha an teun air a chradh agus air a chlaoidh, ach cha leigeadh a chompanach an t-iasgar fagus dha. Mu dheir- eadh ghearr e a' bheairt agus fhuair an eala ma sgaoil le dubhan 'na ghob. Rinn am ministeir a dhicheall, acli lamh cha leigeadh an eala air. Blia am ministeir air a chur mu 'n cuairt, ach ciod e a b'iongantaicheleis na'n da eala fhaicinn air an ath mhaduinn aig beulthaobh an tighe mar a b' abhaist gun dubhan, gun bheairt, agus geurag orra airson an trath maidne. Ciod an tigh eiridinn a fhuair iad no an lighiche teoma cha d' f huaradh riamh a mach ach tha amharus aig an t-sluagh gu robh lamh aig a' mhinisteir anns a' ghnothach. Bha ionndrainn aig na h-ealachan air an t-seann mhinisteir agus an uair a dh' fhalbh e, thoisich iad air aite eile de 'n abhainn a thaghal. Thig iad sgriob gu tigh-a- mhinisteir fhathast, agus ged* a tha toil aig a' mhinisteir ur a bhi cairdeil, cha do dhi-chuimh- nich na h-ealaohan am na gorta an uair a bha tigh a' mhinisteir falamh. Ach is e an geadh aonarach, a 'shamhradh agus a' gheamhradh, an teun a tha iomraiteach. Mur bheil e cho sean ri mactalla nan creag, cha'n'eil sgriobhadh airaois Chuir nighean tuathanaich geadh agus ganradh o chionn m6ran bhliadhnachan, air an abhainn fa)' an do choisinn iad an 16n gu gleusda agus nach do chuir iad dragh air neach. Ach bha

24

aohadh coirce a' sineadh sios gu bruach na h-aibhufi, agus an uair a bha an coirce abaicli, lionadh na ge6idh an sgr6bainanns a'mhaduinn agus chaidleadh iad cadal nan eun sisuichte fad an la. Thug an tuathanach fauear gu 'n robh iad a' milleadli an acliaidh agus ann am fearg mliarbh e an ganradh. Cha do sheall an geadh tuilleadli air acliadh coirce, agus dli' fhag e a' choimhearsnaclid anns an do chaill e a chompan- ach. Biodh an abliainu ard no iosal ann an tail a' bruchdadh a macli air na h-achaidhean no ann an glaic an reotbaidh, tha an geadh mar fhreiceadan geal a' snamii air an tuiL Gun tigh-comhnaidh. gun neacli a' frithealadh dha cha 'n 'oil fhios cia mar a bha e beo. Rinn e nead air eilean beag aims an abhainn, agus an uair a bha a nead Ian uibhean, chuala an geadh bochd gairm a dhuthoiiais agus chaidh e air ghur. Chaidli seachdainn an deigh seachdainn seachad agus cha robh fhios c'aite an robh an geadl). Ach ged a bha fhaighidinn maitii, thainig i gu crioch agus, air a mhealladh na dhochas, threig e a nead. Ann an toiseach na li-oidhche, trith anns an t-samhradh thainig e gu clach lom anns an abhainn mu choinneamh tigh a' mhinisteir. Bu shona do 'n mhuinntir a chaidh a chadal trath. Le .gulag agus sgriachai! a' gheoidh fad na h-oidhche cha do dhuin am mini.steir a shuil, agus chaill na coimhearsnaich an cadal maidne. Thuig sinn uile glaodh a gheoidh — tha laithean mo thrioblaid seachad, tha mi aig m' ionad-freiceadain, tha mise an so. Air an ath bhliadhna rinn e nead air an eilean cheudna, ach chuir da ghille romhpa nach tigeadh an car as a' gheadh bhochd a*rithist. Air la grianach agus an abhainn iosal, rinn iad air ath a bha eadar eilean an nid agus tir. Cha do thill na gillean boohda. Chaill iad an t-ath agus chaidh am bathadh. Is e dauadas na h-oige a bhuar na gillean agus gun suil 'gam faicinn no 14mh ga 'n tearnadh chriochnaich iad an turns. Thog cuid-eigin uibheaTi a' gheoidh agus thill e aon uair eile ann an toiseach na h-oidhche agus le racail agus le ghulag chaill moran tamh na h-oidhche. Bha nis an geadh na chulaidh eagail, agus bha moran 'ga chunntas na eun sith. Deadh ghean cha robh aig neach do 'n gheadh ach bha gne eagail air moran I'oimh an eucoir- each eoin. Mu dheireadli thoisich seann duine c6ir air a' gheadh a bhiathadh. Chaill an t eun a ghne fbiata agus- thig e gu cilda gu dorus an t-seann duine. Le uibhean tha e toirt oidhirp onarach air caoimhneas a charaid a phaigheadh. Striochd iochd agus fialaohd an t-seann duine freiceadan na h-aibhne, agus cha bhathar duine tuilleadh an t6ir air nead a' gheoidh.

Nach eil cos-amhlachd ann an eachdraidh an eoin so 1 Cha robh neach a' frithealadh dha, agus le cion aire agus foiriieart chaill daoine a mhaith. Dh'fhulaing e aoras agus cruadal, agus bha e 'na nilieadhou air call mor. Tha eagal

orm gu 'm bheil moran a' dol air seachran anns ail t-saoghal le cion aire. Tha iad fein le dith stiuraidli a' fulang ana-cothroim agus trioblaid agus tha trioblaid agus calldachd a' tighinn air daoine eile air an sgith. Tha lamh an t-saoghail trom orra agus tha iad a' tionndadh an laimhe an aghaidh dhaoine. Agus an uair a thig a ghne fhiadhaich ann an duine cha'n'eil e furasda a stiuradh. Cha dean an laimh laidir agus smachdachadh ach a chruadhachadh ami an olc, ach freagraidh a naduir ceartas agus caoimhneas agus le foighidinn agus deadh-ghean dhaoine tillidh e gu urram agus fireantachd. Leaghaidh spiorad Chriosd an cridhe cruaidh, agus tionn- daidh iadsan aig am bheil spiorad a' ghraidh moran chum fireantachd.

LAOIDH.

Tha sruth mo re a' traghadh Feuch, bristeadh-faire neimh ! A' mhadainn a bha 'm iarrtas. Mo cheitein grianach. seimh I Dubh, dorcha, ged bha 'n oidhche Tha 'u soillse 'teachd na 'luaths, 'S tha gl6ir a' tkmh gu siorruidh 'N tir Tmmanuel shuas.

'Se Criosd am fuaran saoibhir, Sruth aoibheil, pailt, a ghraidh ; Lan beoil an t-saogh'l cia suarach Seach cuantan tir an aigh ! Mar mhuir gun traigh, gun traoghadh, Tha 'throcair chaonih 's a. thruas, 'S tha gloir a' tamh gu siorruidh 'N ,tir Immanuel shuas.

Bha smachd is trocair dualte Troimh fhad mo chuairt 's an t-saogh'l, Is dealt mo bhroin 's mo thruaighe A' lasadh suas le 'ghaol; Molam an laimh 'rinn stiiiradh 'S an cridh' a tlmr 's a ghluais Trath bhios mi 'm chathair-rioghail 'N tir Immanuel shuas.

[Sgriobh Sorahairle Rutherford an laoidh ,so. Chaidh a ghlacadh ann an am na geur-leanmhainu agus bha e fein agus larla Earraghaidheal anns an aon phriosan fo bhinn bais. Is ann an uair a bha am bas dluth a sgriobh e an laoidh.]

Cuir airgiod air riadh agus teichidh do chadal.

Cho fada 's a' cheann agus a bha Fionn 's na casan.

Air. lO.

1916.

NAIDHBACHD DO 'N CHLOINN.

Bha sagart 6g Turcach ann au lemen aon uair agus bha aiuin air naoh cuala sibh riamh — • Usbec. Le cridhe glan agus inntinii gheur bha e an t6ir air flor ghliooas. Ach bha e cas mar na drisean agus bha teine lasrach 'iia uclid a bhriseadh a maoh ann am fearg oillteil air gle bheagan aobhair. Dheanadh e aithreachas, chuireadh e e fein fo bhoidean diirachdach agus dh' iarradh e comhnadh Allah ann an urnuigh ach la cha robh dol seachad nach dMsgeadh a chorruioh.

Bha e aon fheasgar aig aoradh au uair a labhair diol-deirce. truagh ris agus ciod a rinn e ach an truaghan a bhualadh le uile neart agus anns an ath mhionaid thug e dha na bha dh' airgiod air a shiubhal anns an deirce. Bha la eile balachan beag, mac a pheathar, a' marcachd air each-maide agus, a' brosnachadh an eich, gu tubaisteach bhuail e an sagart leis an t-slait. Ann am priobadh na sula f huair am pciisde dorn an t-sagairt anns a' chluais, agus an sin phog e am balach gu caomli cairdeil a rithist agus a rithist. Bha febrag challda aige agus bha e aon la 'ga biathadh le cnomhan an uair a leag i a fiacail gun fhios di air a chorrag. Mar dhuine gun toinisg chuir e thairis air an fheorag anns an t-sr6in agus thuit i marbh aig a chasan. Mu dheireadh rinn e ni nach slanuicheadh deirce agus nach leighiseadh pbg, agus bha a thrioblaid inntinn trom. Bha baigh aige ris an diol-deirce ach bhuail e e. Bha grkdh aige do mhac a pheathar ach ghoirtich e an leanabh. Bi 'n f hebrag fhearas-chuideachd agus f healla - dha agus mharbh e i.

Cha robh maitheanas ri fhaotainn gun sgriob do Mhecca, ceann-uidhe an trbcair, agus gu Allah airson trocair agus sgiath a dhionadh e o f hearg fein dh' fhalbh e. Ghlac e a bhata turuis agus thog e air gu uaigh an fhaidhe ann an dochas gu 'm faigheadh e maitheanas an Uile - chumhaohdaich trid eadar-ghuidhe an fhaidhe. Air feasgar an treasa la rainig e gu sgith airsneulach lochan beag ann an dubhar da shreath de chraobhan pailme. Thug e slige as a' mhilaid agus bha e dol a dh' ol a Ito A lochan a bha a' dearsadh leis gach dath anns a' bhogha- fhrois. An uair a thog e an t-slige ri bhilean ciod a chunnaic e ach iasg beag gorm, lainnir- each, breac, le buill 6ir-bhuidhe. Thug e an aire gu 'n robh bio ran geur mar bhioran bearr- aich ann an taobh ioohdar an eisg, agus an aite

an t-uisge 61 is ann a labhair e ris an iasg mar so — 'Is boidheach thu, a chreutair bhig, ach na 'n cuireadh thu do bhioran ann am mheoir dhuisgeadh thu am fearg a tha mar theine lasrach ann am nchd, agus dheanainn ort mar a rinn mi air au fhebrag, agus ged shilinn na debir gu frasach cha tigeadh thu beo a rithist." Dhoirt e an t-slige leis an iasg air a shbcair anns an loch, agus dh' eirich spiorad as an loch air a sgeadachadh ann an trusgan air dath na speur agus mar obair ghreis x-ionnagau dearsach. " Usbec " ars' an spiorad, "rinn thu aithreachas agus tha sin a' taitinn rium gu maith agus is e an-earbsa annad fein a' cheud cheum ann an iompachadh. Is mise Ariel, an spiorad a tha 'gad dhion ague thainig mi bho neamh a thoirt cuideachadh dhuit. Labhair — ciod a ni mi air do shon ?"

Chrora an sagart aghaidh tri uairean gu lar agus thubhairt e — " A Thighearna, is aithne dhuit mo chridhe agus an deamhan a tha ann. Mar abhaiun bhras ann an tuil a' taomadh a h-uisgeachan le cobhar geal agus a sgrios gach ni air an t-slighe, eiridh colg ormsa agus cha teid agam air srian a chur ris. Cuidich learn am peacadh so fhbgradh agus a dhaingneach ann am uchd a leagadh sios." Chuir an spiorad a mheur air broilleach Usbec agus chaidh e as an t-sealladh. Bha Usbec mar neach a chruth- achadh as ur, chaidh crith fhuar troimhe, agus an aite fuil theth bha full fhuar rebdhta 'na chuislean agus 'na f heithean. '• Chaidh leam 'nam thurus " thubhairt e ris fein, " agus fhuair mi dearbhadh gu 'm bheil Allah cumhachdach eadhou aig astar o uaigh an fhaidhe." Gu sunndach agus gu toiliohte mar neach a choisinn f^bhar an Uile-ohumhachdaich, thug e aghaidh air a dhachaigh ann a lemen. Gun teagamh bha atharrachadh mor air. Cha chuireadh ni dragh air agus cha leaghadh a chridhe ann an lathair mi-fhortain agus truaighe. Cha robh tlaclid aige ann an crabhadh agus gradh agus cairdeas, cha robh annta ach teachdairean ainn- eamh. Chaill e a chli agus a thoileachas agus cha robh ann ach gu 'm b' aithne dha a shuidh- eachadh bochd. Le inntinn throm thug e air an lochan far am fac e an teachdaire neamh- aidh. Thug e naoi laithean air an t-slighe a choisich e a cheud uair ann an tri laithean. Mu dheireadh, gu fann sgith, rainig e an t-aite naomh agus ghuil e gu goirt. Thainig Ariel g'a ionnsaidh agus labhair au spiorad le guth cairdeil. " Nach d' thug mise dhuit, Usbec, an

38

ni a b'^ill leatl" "Thug, a Thigheama," arsa Usbec, " ach raaille ri 'm chorruieh chaill mi gach deadh bheus, mo thruaoantas agus mo mhac-meanmna." " Is aithne dhomh sin " thubhairt Ariel, "cha'n'eil duine gun bh^igh ri mholadh agus tuig thusa gur e tiodhlac Dhe blithas agus braise cridhe." Sheid anail an Spioraid air Usbec, agus thill na beusan a bha air cliall. Thilg e e fein air an talamh agus le cridhe taingeil, thubhairt e : — " Tha mi a' tuigsinn gu 'm bheil mi rithist mar a bha mi. Mo bheannaohd ortsa, a sheirbhisich an TJile- chumhachdaich, a thog dhiom peanas m' amaid- eachd, ach fathast, cia mar a striochdas mi an namhaid a tha ann am uchd fein?' Thainig neul gorm-dhearg eadar e fein agus Ariel, ach aig a chasan chunnaic Usbec sean agus sgriobhta air ann an litrichean 6ir ua briathran so — CHA 'n 'kil buaidh gun stri.

Cha 'n 'eil agam, a clilann, ach seann sgeul, ach tha i 'gar teagasg ann an gliocas. Is f hearr dhuitsa do ghnfe fein na gnfe duine eile agus ma 's aithne dhuit droch f hagail sam bith annad fein cha'n ann le gisreagan a gheibh thu an lamh-an-uachdar ach le faicill, le oidhirp agus stri gun sgios.

TEACHDAIRE A TIR CHEIN.

Aig orduighean Shleibhte anns an Eilean Sgitheanach fhuair an coimhthional urachadh mor ag eisdeachd guth a tir ch^in. Chuir fear a bha an leithair ciinntas tliugam air an teauh- daireachd a liubhair an t-Urr. E. MacCoinnich a bha moran bhliadhnachan a' searmonachadh an t-soisgeil am measg nan Innseanach ann an Calimpong. Cha 'n ann trie a tha cothrom aig muinntir na Gaidhealtachd air aon de na soisgeulaichean a, tiiean cein a chluinntinn. Is trie a ni sinu gairdeachas an uair a chi sinn Gaidheil ann an urram ard ann an seirbhis na rioghachd agus tha siol nam beann agus nan gleann lionmhor anns gach cearn de'n t-saoghal. Ach cha 'n 'eil moran de 'r sluagh 'nan teach- dairean do na cinnich bhorba, aineolach a tha fathast ag aiteaohadh cearnan iomallach an t-saoghail. Cha leig sinn air di-chuimhne Daibhidh Mac-an-L6igh a thug earranu mhor de dhuthaich Africa fo chumhachd a' chreidimh Chriosduidh. Ged a rugadh agus a thogadh e fein air a' Ghalldachd is ann a Ulbha, aig iochdar Mhuile, a thainig a mhuinntir. Tha cuimhne againn cuideachd gu 'm bheil ainm deadh Ghaidheal — MacPharlain — ard am measg teachdairean an t-soisgeil do na h-Innseanaich. A' toiseachadh le da chanain tha e furasda do 'n Ghaidhealc^nain nan duthchanna c^in a thogail agus clin maireannach agus coron siorruidh a chosnadh ann an seirbhis a Mhaiglistir am

measg nan cinneach. An diugh tha an t-Urr. E. MacCoinnich a' cumail bratach na Gaidh- ealtachd sgaoilte anns a' ghaoith ann an taobh tuath Innsia. Tha e air ainmeachadh eu

o

sonruichte air Calimpong. Tha an t-aite so dluth air criochaibh na tir iongantaich ris an abair sinn Tibet. A nis mar a dh'eirich do Mhdrar thall fa chomhair Shleibhte air am bheil an seanfhacal air aithris " M6rar mhbr bheannaichte far nach do shearmonaich Prostan- ach riamh " 's ann mar sin a tha 'n diugh a thaobh Thibet. Tha iad a' deanamh uaill nach do shearmonaich soisgeulaiche riamh taobh a stigh de 'n criochaibh. Ach tha Mgr. Mac- Coinnich a' feitheamh cothroira aig an dorsaibh. Tha Calimpong air aon de na slighean a tha fosgailte eadar na h-Innsean agus Tibet ; agus mur faod ar caraid dol leis an t-soisgeul taobh a stigh Thibet tha e a' searmonachadh do na Tibetanaich a tha tighinn thairis air na crioch- aibh agus tha siiil aige gu 'm faigh e fathast cothrom 16chran an t-soisgeil a thogail taobh a stigh na duthcha choimheich aig Tibet. Tha muinntir Thibet ann an diithaich mhonadhail, ard, air an cuartachadh le sreath air shreath de bheanntaibh mora. Tha na Himalaias mhora mar ghaisgich iargalta 'nan seasamh eadar iad agus na h-Innsean. Tha cuid ag radh, agus faodaidh gu 'm bheil beagan de 'n fhirinn aca, gu 'm bheil sluagh a tha an comhnuidh ann an tir nan ard bheann ardanach 'nan inntinn agus uUamh gu bhi a' coimhead a sios air muinntir nan comhnardan. Biodh sin mar a bhitheas, tha na Tibetanaich ag amharc a sios air a' chuid eile de'n t-saoghal o bhinneanan nan Himalaias. Chaidh an uaill agus am morchuis gu leithid de dh' airde agus gur maslach leo duine de 'n chuid shuarach eile de 'n t-saoghal a dhol a stigh air stairsneach na tire naoimh uachdraich aca fein. Bithidh cuimhne aig cuid d' ar luchd-leughaidh mar a b' eigin do Bhreatunn beagan bhliadh- nachan air ais feachd shaighdearan a chur, a dheoin no dh' aindeoin, g' an toirt gu reuson air ceist araidh a dh' eirich eadar na rioghachdan. Choisinn Mgr. MacCoinnich moran cliu aig an am sin. Bha e fileanta ann an canain na duthcha, agus mar eadar-theangair chuir e na saighdearan againne fo chomaine. Agus chaidh a chliii thar criochaibh Thibet agus bha moran de 'n t-sluagh aig an robh meas air agus a bha ag earbsa ann. Rinn e ann an tomhas mor an t-sliehe r^idh do 'n arm. Ach tha an t-am briathran an t-soisgeulaiche fein a sgriobhadh. Air Diluain nan orduighean labhair e mar so : " Tha mise airson beagan fhacal a radh ruibh an duigh aig km dhuinn dealachadh, direach mar a rinn Pbl agus Silas an uair a chruinnich iad an Eaglais ri cheile, mu thimchioU obair an t-soisgeil am measg nan cinneach.

Anns a' bhliadhna 1870, an uair a chaidh a

39

cheud theachdaire, Mr. MacPharlain, a mach do 'n cheain ud, faodar a radh nach robh Criosduidhean idir de 'n chinneaoh Innseanach r' am faotainn. Tha an diugh eadar coig agus sia mile ann a chaidh a thionndadh le cunihachd an t-soisgeil o dhorchadas iodhal-aoraidh. Cha'n 'eil an aireamh mor ach tha e 'na chomhara cinnteach gu 'm bheil Dia leinn anns an obair. Tha mi am sheasamh an so am measg mo cho- luchd-duthcha fein ann an tir nam beann agus tha mi ag asluchadh bhur biigh agus bhur co- fhaireachadh ri muinntir a tha coltach ruibh fein ag aiteachadh tir nam beann ach as eugmhais sochairean an t-soisgeil. Tha mi cinnteach ann am bharail nach 'eil ni eile a bheireadh ur-bheothachadh do na h-eaglaisean briste ann an Albainn coltach ri tlachd a ghabhail, le gniomh agus urnuigh, ann an obair an t-soisgeil ann an tirean cein. Clod air bith a tha tighinn eadar na h-eaglaisean aig an tigh, tha iad uile de dh'aon bheachd gur e an dleasnas an soisgeul a chraobhsgaoileadh ann an tirean cein. Ach tha aobhar Chriosda thall a' f ulang tre na roinnean truagha a tha 'nar measg. Is aithne dhuinne na h-aobharan a thog aimh- reit anns an Eaglais 'san duthaich so, ach carson nach co-oibrich sinn mar aon eaglais, agaideachadh an aon Mhaighstir, ann an sealladh nancinneacli. Tha anacaitheamh 'ga dheanamh aig an tigh air airgiod agus air seirbhis, agus tha mor fheum orra le cheile air feadh farsaingeachd nan tirean dorcha ud. Tha sinn a' cur moille air riogh- achd Dhe agus le gainne cairdeas 'nar measg fein aig an tigh a' bristeadh misnich agus a' lagachadh lamhan nan teachdairean a tha a' searmonachadh an t-soisgeil do na h-Innseanaich. Ged a bhiodh eaglaisean Phresbiterianach Albainn a' labhairt ris na Cinnich mar aon, bhiodh roinn anns an eaglais Chriosduidh ann an sealladh nan oinneach. Tha an teachdairean fein aig na h-eaglaisean easbuigeach, ach bu mhor agus bu mhaith an comhnadh a dheanadh teachdaireachd aon eaglais Albannaich. Gus an tig an la beannaichte sin, deanamaidne, a tha de dh' Eaglais na h-Alba, aig am bheil sochairean lionmhor a nasgaidh, dichioU gu bhi a' cuideach- adh leis an obair araid so. Anns an dealachadh an deigh nan laithean beannaichte a bh' againn comhia an so, fagaidh mi leibh an t-aon iarrtas so — deanaibli urnuigh as ar leth thall an sud. Ach ciod airson an guidh sibh 1 Gheibh sibh urnuigh fhreagarach ann am briathran an abstoil. " Agus a ta mi guidhe so gu 'm biodh bhur gradli-sa air a mheudachadh ni 's m6 agus ni 's m6 ann an e61as agus ann an uile thuigse ; chum gu 'n dearbh sibh na nithe is fearr ; chum gu'm bi sibh treibhdhireach agus gun tuisleadh gu la Chriosd : air bhur lionadh le toradh na fireantachd a tha tre losa Criosd a chum gl6ire agus cliu Dhe."

ATSi FOGHAR.

Tha srann a' bhuauaiche anns an achadh bhuidhe mu'm choinneamh. Ach nach eu-coltach e ri obair f hoghair mo cheud chuimhne. Tha an diugh inneal-gearraidh aig an tuathanach air a tharruing le tri eich agus cha 'n e a mhain gu 'n gearr e an t-arbhar ach tilgidh e na sguaban ceangailte ann an sreath ri thaobh. Tha achadh mor air a rusgadh ann an aon la agus cha 'n 'eil ach triuir ghillean anns an t-sealladh, Is fhearr na h-eich agus am buanaiche na sianar dhaoine. Tha fear a' stiuradh nan each agus dithis a' togail adagan. Cha 'n 'eil daoine ann ged a bhiodh feum orra ach is dbcha gu 'm biodh iad ann mur a bhi na h-innleachdan a tha a' lugh- dachadh saothair agus a' meudachadh toraidh na saothrach. Thainig am buanaiche agus cha 'n 'eil againn ach gabhail ris, ach ma tha buannachd anns an inneal so tha call 'na luib cuideachd.

Bu shiinndach an t-achadh-buana anns na seann laithean. Bhiodh iomaire fein aig each fear agus te, an seanair liath a' teagasg oghachan mar a ghlacadh e an corran agus ag innseadh sgeulachdan air laithean oige an uair a bha e 'ga chosnadh aig na bodaich ghallda. B'e sin na sguaban sgiobalta a bhiodh an deigh a' chorrain, agus cha 'n e na sguaban ribeagach a tha ri fhaicinn an diugh. Cha bhiodh dias A. calpa mulain a' buaradh nan cearcan innseanach agus nan coileach dubha. Bhiodh ioniradh air seann chairdean a chaidh thar saile agus naigheachdan beaga gun gho, gun ghoine air an aithris air cairdean agus air coimhearsnaich. Ach bha aon sgeul a thug barr air na h-uile agus b'e sin bathadh nam buanaichean an uair a chaidh am bata a bha 'gan aiseag fodha faisg air Grianaig. Ach airson na h-oigridh b'e la nan laithean an la a chuireadh criochair a' bhuain. Is ann an sin a bha a' chuirm agus an fhearaschuideachd. Shuidheadh ceann an tcaghlaich aig ceann a' bhuird agus ann an urnuigh dhurachdach bheir- eadh e buidheachas Dhasan o 'n tig gach tiodhlac agus gach beannachd. Bha gealladh Dhe air a choirahlionadh, agus cha robh teagamh nach tigeadh gaoth nan adag mar a thainig gealach an abuchaidh. Bha maitheas Dhe air aideachadh. Cha 'n 'eil teagamh nach e seirbhis buidheachais a bha ann an cuirm na deireadh- bhuana. An diugh tha an t-seann ghnath a' dol a cleachdadh, agus is ann an uair a bhitheas an iolainn Ian a gheibh am Freasdal taing.

Bha toradh saibhir am bliadhna agus tha moran dheth cruinn tearuinte, agus tha sinn an doohas nach tig beud air barr anraoch. Tha e luachmhor daonnan agus tha e sonruichte priseil ann an am cogaidh an uair a tha gorta maille ris gach mi-fhortan a' tuiteam air tirean eile. Gu'n

40

duisgeadh am foghar spiorad na taingealachd, agus do Dhia gu'n robh moladh agus urram a nis agus gu siorfuidh.

AN t-sIbaid GHATDHEALACH.

Tha mi a' creidsinn nach robh cinneach air uaclidair fuinn a bha a' coimhead na Sabaid mar a bha na Gaidheil.

B'e Di-Sathuirne an la bu trainge de 'n t-seachdain. Bha uisge ri thoirt a stigh a chuireadh thairis an t-Sabaid, agus bha buutata agus goireasan mar sin ri uidheamachadh fa chomhair an latha naomha, Dh' fheumadh an uidhir so cheannag a thoirt as a' Chruaich fheoir agus an uidhir so sguab a bhualadh 'san t- sabhall. Ged a robh a' mhoine aig- ceann an tighe dh' fheumadh a' chuileag a bha ciil an doruis a lionadh cuideachd. Cha robh br6g ri ghlaiiadh no feusag ri bhearradh, Cha bu lugha na obair na h-eiginn 's na trocair, neo searmoiii, a bheireadh thar na stairsnich thu Di-domhnaich.

Gach feasgar is maduinn bha an sean-duine a' gabhail an Leabhair JSTaomha agus na bha taobh a stigh a gheatachaibh a' cruinneachadh mu 'n bh6rd. An coigreach a bhiodh a' gabhail seachad, sheasadh e a dh' eisdeachd nan salm. Ar leis nach cuala e riamh modh ciiiil cho freagarrach gu bhi moladh an Tighearna na am fonn trom, crabhach sin a bha ag eiridh mar thiiis as a' bhothan bheag sin taobh an rathaid. Cha 'n ann idir mar chleaohdadh a bha na seann daoine, no airson a bhi 'san fhasan, ach leis gach uile dhiirachd spioradail. Bha an teagasg so air a ghiulan a mach leis na h-athraichean 'nan caithe beatha gu li-iomlan. Bhiodh e 'na rutha gruaidh do fhear teaghlaich anns a' Ghaidhealtachd mur rachadh aige air facal a chuir suas anns a' choinneamh air iarrtas an f hir theagaisg.

Bha oilein nan athraichean ri fhaicinn gu soillear ann an giulan na cloinne a fhuair e aig a' bhaile agus bho 'n bhaile. Bha e 'na chuid- eachadh nior dhoibh airson cathachadh an aghaidh ioma buaireadh agus ceap-tuisleadh anns an t-saoghal an d^idh laimli, Ach bha a chaochladh ri fhaicinn ann am fas agus ann an caithe beatha na cloinne nach d' fhuair an t-oileineaohadh sin mu 'n chagailt.

" Thusa fhuair t'eolas mu 'n chagailt Gach oidhch' agus maduinn air gliin ; Rinn t'athair a dhleasnas mar riut, 'S na tilg a bheannachd air chul. Biodh a theagasg mar loch ran romhad, A ghnath fa chomhair do shiiil ; Gus am faigh thu do chas air a' charraig, Tha seasmhach daingean is dluth."

Aig an am bha na dleasnasan a dh' ainmich mi gle chruaidh ri 'n giulan a mach le balaich is caileagan a bha a' faicinn a leithid de shubh- achas is de shblas air a thairgse dhoibh, gun airgiod is gun luach, air feadh an t-saoghail, ach cha deach moran bhliadhnachan de allaban thar an cinn an uair a chunnaic iad, agus sin gu toinisgeil, an t-aobhar mu 'n robh na seann daoine cho dian a' sparradh gliocais 'nan claiginn. Is ann an uair a dh' fhagas sinn fasgadh a' bhothain a chi sinn na neoil dhorcha agus na beanntan mora. As eugmhais teagasg fiorghlan, cho math ri eisimpleir ionmholta, cha toir sinn buaidh air namhaid na h-6ige.

N.S.

LAOIDH.

Fan maille rium ! tha 'm feasgar 'ciaradh trom Is sgail na h- oidhch' : a Dhe, fan thusa leam : 'N uair thig an eis, 's a threigeas cairdean dluth, O Thi bheir neart do 'n lag, fan maille rium !

Tha beatha 'triall 's mo la a' tighinn gu crich; Tha maise 's g]6ir na talmhainn 'dol a dhith : Tha caochladh nior ri fhaicinn air gach dviil ; O thusa chaoidh nach treig, fan maille rium.

Cha 'n e mo mhiann thu thriall air falbh gun

dail Mar neach air chuairt, ach thu bhi 'gabhail

taimh Am chuideachd f hein, o Dhe, le cairdeas dluth. A chaoidh nan cian nach treig : fan maille rium.

Na tig mar Righ, le uamhas, thugam fhein, Ach caoimhneil, tl^th, le slainte fo do sg6ith : Lan iochd is truais ri sluagh tha 'cur riut ciil ; Mar charaid caomh nan truagh, fan maille rium,

'N uair bha mi hg rinn thusa comhnadh leam : Ged b' olc mo dh6igh, 's mi 'triall gu brbn am

dheann, ■ Cha d' threig thu mi, ged nach bu mhiann leam

thu Gu ceann mo reis, o Dhe, fan maille rium.

Cum suas do chrann gach am a' m' shealladh

fhein, Le d' sholus aigh stiuir mi do ghnath 's gach

ceum Tha 'n sgkil a' triall, 's tha mhaduinn shiorruidh

dliith Trath bhios mi 'n so, o Dhe, fan maille rium L

Is maith a' chreach a dh' fhagas a leth. Cha chumar tigh le beul duinte. So an toll a mhill an t-seice.

I

i^

Air. 11.

1916.

THIGIBH LE BUIDHEACHAS.

Thigibh a steach 'na gheataibh le buidheachas, 'na chuirtibh le tnoladh : thugaihh hiidheachas dha : beannitdchibh 'ainm. — Ps. c. 4.

is ann le buidheachas agus moladh a tha e iomchuidh dhuinn tighinn do thigh agus do chuirtibh Dhe. Tha sinn ag aideachadh gu 'm bheil"gach uile dheadh thabhartas agus gach uile thiodhlac iomlan o 'n airde a' teaohd a nuas 0 Athair na soillse." Nach e ar dleasnas air an aobhar sin buidheachas agus moladh a dhioladh Dliasan a tha frithealadh le laimh shaibhir do na h-uile dhaoine. Cha 'n 'eil mi ag radh no a' ciallachadh guv e buidheachas a mhain priomh aobhar ar cruinneachadh ann an tigh Dhe. Tha sinn, an deigh, saruchadh agus amhghar na seachduin, a' beachdachadh air ar beatha ann an sealladh an Ti a tha 'gar faicinngun sgleo air a shuil. Tha sinn ag aideachadh ar peacanna agus ar teach dan-gearr agus le muinghinn cloinne ag iarradh maitheanais Airsan "a tha ealanih gu maitheanas a tlioirt seachad, gr^s- mhor agus trocaireach, mall a chum feirge agus pailt ann an truacantas.'' Theid sinn do thigh Dhe le cridhe trom a' bhrbin ag iarraidh soluis a ghnuis agus comhfhurtaohd a lathaireachd. Ciod air bith ar n-aigne tha sinn a' creidsinn gu 'ni bheil biYigh aig Dia ruinn agus gu 'n dean E fuasgladh oirnn anns gach uireasbliuidh. Ach tha aon staid inntinn o 'n tionndaidh Dia a ghnuis agus is e sin spiorad gearanach, mi- thaingeil. 'Nar measg fein cha toil leinn luchd cithein is canrain, am fear a tha sealltainn air a chruaidh-chas gus nach leir dha aon trocair 'na chrannchur. Is lioumhor failinn a tha 'gar leantuinn, cuid dhiubh air bheag lochd 'nar suilean ach bha mi-thainsrealachd am measg gach cinneach agus anns gach linn gun leths- geul, gun dion. Is trio a ghabhas daoine lethsgeul luchd na h-eucoir ach cha labhair neach facal as leth an fhir a tha mi-thaingeil. Am fear a thionndas air a charaid, a leonas laimh na seirc agus a phaigheas cairdeas le naimhdeas, tuitidh buille gach neacli air agus criochnaichidh e a thurus gun chairdean. Ma tha taingealachd anns a' chridhe thig dearbhadh air ged a bhitheas briathran a bhuidheachais gann. Ged a bhitheas sinn gle bhalbh ann an lathair ar cairdean, faodaidh sinn a bhi taingeil gn le5ir, ach tha tiodhlacan Dhe cho lionmhor agus cho coniharraichte agus gu'n tig sinn f'o amharus mur an teid sinn d'a gheataibh le buidheachas agus d'a chuirtibh le moladh. Am bheil e ceart buidheachas a thoirt do Dhia mur leir

dhuinn a mhaitheas agus a throcair ? Tha sinn da-rireadh dall mur an leir dhuinn trocairean Dhe. Ciod air bith ar suidheachadh cha 'n 'eil sinn gun chomaine air Dia. An uair a chaill an diadhair ainmeil, leremiah Mac-an-tailleir a chuid agus a dhachaigh agiis a bha na maoir ann an seilbh a thighe, sgriobh e na briathran so — " tha mi air tuiteam ann an lamhan nam maoir agus nam meirleach agus thug iad bhuam gach ni a bh' agam. Ciod mata? Seallam mu 'n cuairt orra. Cha d' thug iad bhuam a' ghrian agus a' ghealach. Tha bean mo ghraidh agam agus cairdean a nochdas caoimhneas rium agus cuid a ni comhnadh leam. Theid agam fathast air searmonachadh, agus mur togair mi, cha chaill mi mo chridhealas. Is leam fein mo chogais Dh' fhag iad agam freasdal an Tigh- earna agus geallaidhean an t-soisgeil, mo chreidimli, agus mo dhochas ri neamh. Theid agara air cadal, air itheadh agus air ol. Theid agam air leughadh agus air breithneachadh. Agus am fear aig am bheil a liuthad aobhar gairdeachais agus a tha agamsa, tha e ann an gaol air mulad agus gearan, ma shuidheas e air Ian na duirne de na drisean a tha 'na chrann- chur." An uair a shuidheas sinn air na drisean, ag altrum ar mi-fhortain agus a' caoidh nan laithean a dh'aom, teichidh mulad air sgiathan na gaoithe cho luath agus a ni sinn aireamh air na sochairean a tha air fhagail. Tha iad os cionn aireamh agus os cionn ar toillteanas.

Theid aig muinntir nam bailtean an comaine air Dia a dhi-chuimhneaohadh. Air sraidean nam bailtean le 'n upraid agus le 'n cabhag, cha 'n 'eil cothrom breithneachaidh aig duine agus fa ohomhair na suil cha 'n 'eil ni ach obair dhaoine. Ach is mall agus dorcha inntinn an fhir a tha caitheadh a laithean air an duthaioh mur 'eil eolas aige air freasdal Dhe. Tha sinn ann an co-chuideachd ris an talamh, ag^ eiridh o'n duslach air tils, an croohadh rithe airson ar beo-shlainte agus a' tilleadh g'a h- ionnsaidh. Tha sinn a' cur failt le ard urram agus miagh air a' ghrian agus air na frasan, teachdairean Dhe, a tha co-oibreachadh maille ruinn ann an toradh na bliadhna. Tha sinn a' faioinn nach tig toradh gun shaothair dhaoine, agus nach dean saothair toradh gun bheannach- adh Dhe Tha obair Dhe follaiseach dhuinn. Cha 'n 'eil ana-creidmhich lionmhor air an duth- aich. Faodaidh nach 'eil sinn gu riaghailteach a' tighinn le moladh agus buidheachas do chuirtibh Dhe, ach cha 'n urrainn dhuinn a dhi-ohuimhneachadh. Anns an fhoghar an uair a tha Dia a' criinadh saothair dhaoine le mhaitheas tha sinn a' tighinn cruinn ann an

4=2

tigh an Tighearna a bhrosnachadh spiorad a' bhuidheachais agus a dh' aideachadh trocair agus dilseachd Dhe. Bu bhoolid am foghar nach gairmeadh daoine do chuirtibli Dhe le buidheachas, ach an uair a thilg am fonn brigh- mlior, mat- a rinn e am bliadhna, barr saibhir agus a fhuair daoine aimsir fhreagarrach g'a thional, is fuar agus giiii an cridhe nach tionn- daidh ann an gairdeachas ri Dia. Ma bheach- daicheas sinn air suidlieacliadh bochd an t- saoghail aig an am so, nach ann againne a tha aobhar a bhi taingeil. Tha cbrr agus da bhliadhna blio 'n a thoisich an cogadh nior, ach aon narahaid cha do leag cas air fearann Uhreatunn. Tha duthchanna eile air an sgrios agus aiv an rusgadh, na daoine a bha ag aiteachadh an fhearainn air an ioraaiu air falbh agus tirean torach air am fagail 'nam fasaiobean lorn. Tha miltean de shluagh ann an tir nan coiniheach agus morau a bha aon uair saibhir a' sireadh an arain. Tha moran de 'r co- chreutairean a' fuUing cruadail agus acras agus sinne le cupan Ian agus a' cur thairis. Fo stiuradh an Fhreasdail sheas ar saighdearan eadar sinn agus fearg an-iochdrahor na namhaid agus tha ar niaraichean gaisgeil mar sgiath agus balla dion mu'n cuairfc ar cladaichean. Buidh- eachas do Dhia airson nan laoch air muir agus air tir. Cha 'n e a mhain gu 'n d' fhuair sinn cothrom aiteachaidh ann an sith ach tha saibh- reas an t-saoghail uile a' tighinn thar chuantan g'ar n-ionnsaidh. Le comhnadh luchd-na-mara tha saibhreas arrioghachd feinagus rioghachdan eile a' dorfcadh a stigh do gach acairseid. .Tha ar Ion cho saibhir, agus de gach seorsa, is nach 'eil e f urasda a chreidsinn gu 'm blieil cogadh oillteil a' sgrios na Roinn-Eorpa. Is sinne a dh' fhaotas a radh, " dheasaich Thu b6rd fa'r ■comhair am fianuis ar naimlide." Tha biiird na tire luchdaichte le biadh agus is gle bheag an aireamh de shluagh Bhreatunn a tha teannach- adh an crios-meadhoin le gorta. Tha sinn a' toirt buidheachas do Dhia a thugdhuinn toradh fialaidh ar duthaich fein agus a rinn sinn 'nar co-oighreaohan air saibhreas an t-saoghail. Tha am foghar 'na fhear-teagaisg maith ach cha'n'eil nine air uile leasain ainmeachadh. Foghnaidh aon no dha.

I. Tha e 'cur 'nar cuimhne, mar nach dean ni eile, ar comaine air Dia. Ann an toradh na bliadhna tha againn saothair dhaoine agus beannachadh Dhe. Tlia earrann Dhe oho mor ann an toradh an fhoghair agus gu 'n duisg e irioslachd ann an cridheachan dhaoine. A nis tha irioslachd slainteil, ach cha 'n fhaod sinn dimeas a dheanamh air obair dhaoine. Tha Dia a' co-oibreachadh le daoine. Gun saothair agus gun dichioll cha tig toradh, ach gun chomh- nadh Dhe is beag bull a thig a saotliair dhaoine. Ma ni sinne ar dleasnas bithidh Dia maille ruinn. Tha so fior ciod air bith ar n-obair. Deanamaid ar dleasnas do 'n rioffhachd acus

bithidh beannachd Dhe oirnn, ach gun oidhirp, gun strith cha ruig sinn acairseid gu brath. Cha 'n ann gun fhios duinn a ruigeas sinn fireanteachd Dhe. Ged nach coisinn sinn rioghachd Dhe 'nar nearfc fein, cha mheal aon neach sonas siorruidh gun oidhirp agus strith.

II. Tha am foghar a' teagasg gu 'm bheil sinn ann an daimh chairdeil ri cheile. Tha an tuathanach a' toirt arain as an talamh airson mor-shluagh nam bailtean ach tha iadsan a' deasHchadh na h-acain a tha ag oibreachadh an fhearainn, agus tha iad a' ceannach toraidh a shaothrach. Cha'n fhaod an dara aon tkir a dheanamh air an aon eile. Cha thric leis an tuathanach tair a dheanamh air luclid nam bailtean, ged a ni iadsan 'nan aineolastair air an tuathanach. Tha an rioghachd ann an tomhas moran crochadh risan tuathanach, agus is e gliocas luchd-riaghlaidh ceartas a thoirt do 'n tuathanach. Biodh fearann na rioghachd air aiteachadh, chionn is e sluagh laidir fallain na duthcha a sheasas an rioghachd ann an la na teanntachd.

III. Tha am foghar 'gar gairm gu geataibh Dhe le buidheachas agus d' a chuirtibh le moladh. . Ach cha 'n ann air aon s^baid de 'n bhliadhna ach air gach sabaid a thig e dliuinn buidheachas a' tlioirt do ar n-Athair neamhuidh. Tha a Fhreasdal neo-chadalach, gun sgios, gun chrioch. Tha dearbhadh againn air trocair Dhe gach muduinn agus gach feasgar air a dhils- eachd. Is ionann a bu choir ar buidheachas agus moladh eiridh mar thiiis gu neamh gach la. Tha moran ann an tigh Dhe 'ga mholadh an diugh nach mol E anns an ionad cheudna air an ath shabaid. Ach ma thuigeas sinn teagasg ar seirbhis bhuidheachais, thig sinn gu tigh Dhe gach sabaid le oran molaidh agus cridheachan taingeil.

IV. Tha aran na coluinn a' togal na h-inntinn gu beachdachadh air an aran neamhaidh a tha aig daoine ann an losa Criosda, " Is mise aran na beatha " thubhairt losa. Cha do dhi- chuimhnich Esan a tha frithealadh le laimh fhial do 'n choluinn bhasinhor an t-anam neo- bhasmhor. Mar a tha spiorad an duine luach- mhor seach a cholunn, is ionnan a tha aran na beatha priseil seach toradh an fhoghair. Tha an cridhe taingeil a' deanamh gairdeachais ann am maitheas agus trocair Dhe anns an fhoghair. Deanadh an cridhe gairdeachas airson an arain neamhaidh a tha sasuchadh acras ar n-anama agus a' toirt ueirt agus slainte shiorruidh do dhaoine.

COMHRADH.

Bha a' chleir cruinn aig coinneamh ghn^th- aichte agus cha b'e am beagan cainnt a chosg iad mu'n do cheartaich iad criisean. Bha aon no dha a' toirt a bheachd air gach ceist mar nach d' fhuair iad comas labhairt fad shia miosan.

43

An deigh deasboireacLd laidir thainig an t-acras orra agus cliaidh iad gu cairdeil a ghabhail bidh. Bha iad a' bruidhinn thall agus a bhos, greis air a' chogadh, greis air an aimsir, ach mar is gnath leis a' chleir thainig iad gu obair ua li-eaglais Bha aon fhear ban speuclaireach air an robh coltas toinisgeil a thug do 'n chuideachd cnaiaih seanachais a chum cagnadh riu. " Am faca sibh " arsa 'm fear ban " aireamh nan sgirean anns a' Ghaidhealtachd a tha gun mhinisteir ?" " Chunnaic " thubhairt an Gall " agus tha e gle iongataoh leamsa nach'eil urramaich na heaglais a' faotainn seol air a chilis a' leasachadh."

An Oaidheal — Bha an cnnntas a chunnaic mise olio fada air ais ri paipeir naigheaohd na bliadlina an uiridh. Tha ministeir anns a mhor chuid de na sgirean a bha falamh, ach tha am bis trang agus tha sgirean eile gun bhuachaile an diugh,

An Gall — Na 'n robh gliooas anns an eaglais cha bhiodh sgir gun mhinisteir. Cuireadh iad ciil ris a' Ghaidhlig agus neo-ar-thaing nach fhaigli iad ministeirean.

An Gaidheal — Mo thruaighe an eaglais ma ghablias i do chomhairle-sa. Na'm b' aithne dhuit a' Ghaidhealtaclid bhiodh e soilleir dhuit fein nach'eil ann ad ghliocas ach an aniaideachd.

An Gall — Tuigidh na Gaidheil uile beurla an diugh agus ciod an eifeachd a th' ann an cois na Gaidhlig nach ruig searnion beurla air an t-sluagh ? Nach b' i'hearr dhaibh ministeir Gallda na bhi gun ghiii idir.

An Gaidheal — Sin direach mar a tba. Theag- amh gu 'lu b' fhearr ministeir Gallda na bhi buileach falamh, ach cha bhiodh farmad agam ri fear air an sealiadh an sluagh mar leth-duine agus mar choigreach. Ghabh an eaglais do chomhairle an uair a thoisich an eaglais shaoir agus is aithne do 'n t-saoghal gun do chaill eaglais na h-Alba a greim air a' Ghaidhealtachd. Bha na ministeirean Gallda dileas gu leoir, ach bha cuaii mor eadar iad fein agus an sluagh. Cha do thog eaglais na h-Alba a ceann gus an do chuir i teachdairean feadh na Gaidhealtachd a labhradh ris na Gaidheil 'nan canain fein. Bha cuid dhiubh a thog a' Ghaidhlig gle mhaith agus ghabh an sluagh gu baigheil riu. Ach bha cuid nach gahhadh de dhragh agus gu 'n ionn.sachadh iad a' Ghaidhlig. Cha robh iad ach nan culaidh-mhagaidh agus a' deanauih fearas- chuideachd do 'n t-sluagh mar bha Saoison do na Philistich. Cha leughadh iad eadhon a' Ghaidhlig agus tha am mearachdan ann am beul-aithris na duthcha gus an la diugh.

An Gall — Theid agam air sin a chreidsinn ach tha eadar-dhealachadh mor eadar an linn anns am bheil sinne beo agus tri fichead bliadhna air ais. Bha moran nach leughadh agus nach tuigeadh Beurla aig an am sin, ach an diugh c'aite am bheil na Gaidheil gnn Bheurla ? Tha paipeirean naigheachd agus litreachas na duthcha

ann am Beurla agus carson nach bi na searmoin !

Ayi Gaidheal — Cuiridh e iongatas ort ach tha e fior gu 'm bheil sgirean ann fhathast anns am bheil Gaidhlig air a labhairt a Dhomhnuch, a Luan 'sa Shathurna. Ged a tha na Gaidheil cribiiach gu nadurra agus seirbhisich Dlie ann an urram 'nam measg, bhiodh na h-eaglaisean gle fhalamh airson aon tlachd a ghabhadh iad afin am Beurla. Cha'n'eil ministeirean cho lionmhor anns an airde deas agus gu 'm bheil moran ri sheachnadh airson eaglaisean na Gaidhealtachd, agus airson fuigheall na Gall- tachd cha 'n 'eil feum againn orra.

An G(Ul — Theid thusa 'nad bhogha is 'nad chlaidheamli airson na Gaidhlig. Is ann a bhitheas thu ag aicheadh gu 'm bheil sgirean gun mhinisteir idir 'a an duthaich.

Alt Gaidheal — Gabh mo leth.sgeul. Tha mi a' seasandi coirichean mo dhuthcha agus bheir mi eisdeachd mhodhail do neach sam bith aig am bheil eolas air a' Ghaidhealtachd agus baigh ri 'uuiinntir. Tha sgirean gun teagamh gun mhinisteirean, agus is e dleasnas na h-eaglais leasachadh a dheanamh air a' chuis.

An Gall — Thug mi dlmit aon leiglieas air an trioblaid agus cha gliabh thu ris. Bheir mi dhuit fear eile. Cum anns a' Ghaidhealtachd na ministeirean Gaidhealaoh a tha anns an airde deas agus an Gaidhlig a' meirgeadh gun fheum.

A71 Gaidheal — Thagh comhthiunal na h-airde deas Gaidheil ann an coimh-sln-eip fho.sgailte chionn gu'm bheil am beurla fileanta blasda. An uair a dh' ionnsaicheas ministeirean na h-airde deas Gaidhlig tha sar cliead aca dol far an togair iad,- agus cha chuir neach 'n an aghaidh.

An Gall — Mur gabh thu ri'm bheaclidansa ciod e do bheachd fein ?

An Gaidheal — Cha 'n 'eil Afd-sheannadh na heaglais 'na cadal mar a tha dull agad. Chuir i teachdairean feadh nan sgirean a tha gun mhinisteir fad bliadhna no dha an uiridh agus dh-innis iad na chunnaic agus na chuala iad do'n ard-sheannadh am bliadhna. Dhriiigh an teachdaireachd gu mor air an eaglais uilo, agus thagliadh ministeirean agus foirfich a tha aig a cheart uair so a' cnuasachadh nan ceistean oudthromach air an d'thug thusa do bheachd le gle bheagan breithneachaidh. Ma bhitheas beagan faighidinn agad, cluinnidh thu an co-dhunadh gus an tig iad gun dail.

An Gall — Gheibh a' chaora am bis a feitheamh air an fheur ur. Ciod e do bheachd fein air a' chuis ?

An Gaidheal — Cha 'n 'eil toil agam fein breith a thoirt air a' chuis gns an cluinn mi beachdan nan urramach a tha feuchainn ri snaim gle chruaidh fhuasgladh. Ach ma tha toil agad eisdeachd rium bheir mi seachad mo bheachd. Tha an tuarasdal beag agus cha teid aig sluagh na sgire a mheudachadh. Tha e cho mor agus a bha e, ach cha teid e cho fada agus a rachadh e leth cheud bliadhna roimhe so.

44

Dh-eiridh tuarasdail anns gach dreachd eile, agus tha iad a' tarruing na h-oigridh air falbh o sheirbhis na h-eaglais. Oha'n'eil feum aig an eaglais air an fhear a tha cur uidh ann an airgiod ach cha dean ministeir feum as eughmhais na's mo na daoine eile. Tha an tabstol ag iarradh orrasan a tlia laidir uallach a' mhuinntif lag a ghiulan, agus na'n deanadh na comhthionail bheartach an dleasnas cha bhiodh na sgirean bochda cho lionmhor. Tha ministeir aig am bheil teaghlach a' seachnadh sgir iomallach gun avd-sgoil, chionn cha'n fhaigh a theaghlach ionnsachadh anns an sgir agus cha'n eil doigh aige air c6sg orra ann an sgir eile.

Tha dithis agus triuir eaglaisean ann an sgir anns am foghuadh aon. Tha roinn anns an t-sluagh agus tha so a' fagail na dreachd gun toileachadh do mhinisteir dileas dealasach. Thigeadh na h-eaglaisean fo aon riaghladh agus bithidh tlachd aig ministeir 'na obair agus bithidh tuarasdail aige a chumas a suas urram a dhreachd. ISTa 'n robh aonachd am measg nan eaglaisean cha bhiodh sgir gun mhinisteir amis an duthaich.

Rachadh aig aon mhinisteir le carbad fein- shiubhlach air dk sgir oibreaohadh na 'n robh tochrBdh na dk sgir air an cur ann an lamhan aoin. Tha tochradli nasgire a tha gun mhinisteir a' dol gu comunn airson banntraichean nam ministeir. Chaidh an t-airgiod a chur air leth airson orduighean na h-eaglais anns gach sgir, ach an uair is m6 feum na sgire 's ann is lugha a h-airgiod airson obair na h eaglais. Ach gus an tig an la beannaichte anns an tig na h-eaglaisean gu oairdeil comhla, cha 'n 'eil ach aon doigh air suidheachadh bochd na h-eaglais a' leasachadh. Oha'n 'eil seol aig gillean oga na Gaidhealtachd air iad fein a dheasachadh airson dreuchd na cleire. Cha 'n 'eil ard-sgoil fagus do mhoran, agus gun chuideachadh cha 'n 'eil doigh air foghlum fhaotainn. Chunnaic an t-ollamh MacCoinnich a bha ann an sgir '• Ceann-a- ghiubhsaich " gu 'm feumadh balaich thapaidh gheur-inntinneach cuideachadh aig toiseach an t-slighe a bheireadh do 'n eaglais iad. Is e an t-ollamli MacCoinnich a chum ministeirean ri sgirean na Gaidhealtachd fad iomadh bliadhna. Tha an t-urramach Dughall MacPharlain a' cumail na h-obair cheudna air aghaidh, agus is airidh e air cliu agus moladh o gach neach a tha toirt speis do 'a Ghaidhealtachd„ Na 'n robh a lamhan air an neartachadh bhiodh ministeirean gu leoir ann airson sgirean na Gaidhealtachd. Ach tha an tuallach trom agus is e dleasnas na h-eaglais an oigridh a ghabhail os laimh, cosg air an oileanaohadh arm an ard-sgoilean na duthoha, agus an stiuradh do 'li eaglais.

An Gall — Ach an till moran de na gillean do sgirean na Gaidhealtachd?

An Gaidheal — Tha cuid nach till, ach cha threig iad uile a' Ghaidhealtaohd. Tha I'ud-

eigin ann am full a' Ghaidheil a tha 'ga tharruing gu thir agus a mbuinntir fein. Tha osag nam beann agus onfhadh na mara 'ga ghairm. Tha crabhadh agus cridhealas a dhaoine fein 'ga thaladh dhachaigh. Biodh nan sgoiltean arda, le comhadh na h-eaglais, fosgailte do'n oigridh, biodh an sluagh ag aoradh ann an aon eaglais anns gach sgir, agus tuarasdail iomchuidh airson urram na dreuchd a chumail suas, agus thig an la anns am bi ministeir anns gach sgir.

An Gall — Tha mi toilichte gu'n d'eirich a' cheist so agus gu'm bheil Ard Sheannadh na h-eaglais 'na dusgadh. Tha mi an dochas gu'm bi an comunn a tha rannsachadh na cuise aon sgeulach agus gu'n toir iad comhairle seachad a ni leasachadh, gun dail, air suid- heachadh na h-eaglais.

LAOIDH.

O faigheadh Ieh6bha ardmholadh gach diiil. Fear coimhead ar beatha, ar dion 's ar fear-iiiil ; An crutli fhear 'tha suidhe air cathair a ghloir' 'S a tagar mar 'oighreachd an airgid 's an oir.

Gach ni 'tha thu 'sealbhachadh dearbhaidh a

ghaol-^— Saor - thiodhlacan f hlaithis, is maithis an t-

saogh'l ; Am fion, is an t-oladh, is toradh nan cluan, Gach leug tha 's na sleibhtean, gach seud tha 's

a chuan.

Ach, niiorbhuile graidh ! thug e Aon Mhac ro

chaoin Mar thabhartas ■ r^it airson euceart chlann-

daoin' ; Cha bheairteas a sleibhtean, no seudan a cuan, A cheannaich dhuinn slainte, ach h\kt\\ fhuil an

Uain.

Ard-thobar nan gr^s, tha gach lanaclid fo 'los ; Uil' ionmhas an t-saoghail tha sgaoilt' aig a

chois ; Tha 'n spreidh auns na frithean da 'striochdadh

gu leir 'S is eol da air ainm h-uile h-eun 'tha 's an speur.

Ciod bheir thu, mata, is gun sion agad fhein Ach cridhe Ian peacaidh, is beatha lin jjein ? Tog ort, a reir aithne, crann ceusaidh a thruaigh' 'S aig iarrtas, gabh cuibhrionn de dh' easbhuidh a shluaigh.

Thoir thairis do'n Tighearn gach tiodlac a fhuair; Tha'n tabhairfc 's an diultadh fo riinsan gach

uair ; Co-phairtich do mhaoin do gach aon a tha 'n

dith, Is coisrig do 'n t-Slan'ghear do ghridh is do

chridh !

Air. 12.

1916.

GAIRM DHE.

" Bibhse, 0 f hear a. tha mi ag eigheach, agus tha mo ghuth ri cloinn nan daoine." — Gnath fhocail via. J/-.

Air gach balla agus claraidh anns gach ioDad agus aite anns an robh sluagh a' cruinneachadh bha sgriobhta ann an litrichean mora na briathran so — tha feum aig do righ agus do dhiithaich ort. Chaidh am fios a macb troimh rioghachd Bhreatunn 'na farsuingeachd agus do thirean ceiii anns an robh na gillean a dh'araich Breatunn 'gau cosnadb. Cha robh ainui air aire an righ no na duthcha. Bu leoir gu 'n robh an righ agus an tir 'gan gairm, agus 'nam ficheadan mile ghreas iad 'nam fuil agus 'nam fallus thar chuantan a sheasanih na laraich agus a dliion cuid agus cSraicliean Bhreatv\inn.

Chuir iad cruadal, euslaint, lotan, leon agus bas ann an suarachas. Bha uachdaranachda agus cumhachda na h-aingidheachd, a' maoidh- eadh agus a' bagairt leir-sgi-ios a dheanamh air saorsa agus ceartas, agus chuir iad romlipa nach tigeadh masladh agus tamailt air tir an duth- chais na'n gabhadh e seachnadh. Fhreagair sluagh gun aireanih a' ghairm so. Ach tha gairm eile a' tighinn g' ar n-ionnsaidh ag iarradh oirnn cathachadh le'r n-uile neart an aghaidh namhaid sheolta chunnartacli — namhaid ar n-anama. " Labhair Dia nan Dia, lehobhah, agus ghairm e an talamh o eirigh gu ruig luidhe gr^ine." Tha Righ nan riglirean a' gairm dhaoine. Tha E a' labhairt ris na h-anama a chrufchaich E fein, agus " mar a thogras am fiadh'chum nan sruth uisge" tha anam an duine an geall air Dia, eadbon an Dia beo. Tha iomradh againn anns a' Bhiobull air daoine a chuala agus a fhreagair gairm Dhe. Bha Abraham, Maois, Samuel, Eliah, Daibhidh, Isaiah agus P61 de 'n -aireamh, agus anns gach linn tha miltean a' cluinntinn na gairm cheudna agus a' gabhail seirbhis ann am feachd agus fo bhratach an Righ neamhaidh.

Tha Dia 'gar gairm air ar n-ainm fein. " Ghairm mi thu air d' ainm ; is leamsa thu." Is e caraid a mhain a ghairmeas sinn air ar n-ainm fein. An iiair a chuireas sinn oidhche seaohad ann an tigh-osda tlia sinn air ar n-ainmeachadh le fear-an-tighe agus le sheirbh- isich air aireamh an t-seomair anns am bheil

sinn a' cadal. An uair a shuidheas sinn aig bord bidh is i a' cheist chumanta a chuirear ruinn — ciod aireamh do sheomair. Cha chluinn am priosanach bochd ainm fein, ach tha e air ainmeachadh air aireamh na froig anns am bheil e a' cur seachad na h-oidhche. Ach cha 'n e modh tigh-osda no priosain a tha againn ann an saoghal Dhe, ach modh na dachaigh far am bheil duine air a ghairm leis an ainm a thug cairdean gradhach dha. Seallaidh na parantan air a' phaisde 'na luidhe ann an cadal neo- chiontach na leanaban agus le biigh agus blathas cridhe earbaidh iad e air ainm ri Dia. Tha Esan a' sealltuinn oirnn uile le baigli agus gradh. Faodaidh moran againn gabhail mu tliamh an nochd gun smuain air Dia, ach cha dhi-chuimhnich Esan sinne. " Ghairm mi thu air d' ainm " agus ma fhreagair thu a' ghairm gabhaidli Esan a tha 'gairm a chaoraich fein curam dhiot.

Tha Dia 'gar gairm air ainm fein. " Their mi ris an airde tuath — thoir seachad ; agus ris an airde deas — na cum air ais ; thoir mo mhic o chein agus mo nigheanan o chriochaibh na talmhainn ; eadhon gach neach a ta air a ghairm air m' ainmsa." Chuala an saoghal uile ainm H. M. Stanley, ach cha b'e so ainm air tus ach John Rowlands. Rugadh e ann an duthaich nan Cuimreach agus o'n bha e gun chairdean thogadh e ann an tigh nam bochdan. 'Na thri bliadhna deug chaidh e 'na ghille-gnothaich air long do America, agus aig baile-puirt, aig an do thaghail e, ghabh //. M. Stanley mar uohd- mhac ris agus thug an duine uasal so dha ainm fein. Chaill e an t-seann ainm agus fo 'n ainm iir choiainn e cliu ann an seirbhis mara America. Choisinn e cliu a b' airde an uair a fhuair e an soisgeulaiche Mac-an-Leigh ann am meadhon Africa, agus a dh' f hosgail e suas fearann Chongo airson malairt. Is ionnan a tha Dia a' gabhail ruinn mar uchd-mhic agus a' toirt dhuinn ainm fein. " Gabhaidh mise am ionnsaidh sibh, agus bithidh sibhse 'n ar mic agus 'nar nigheanan dhomhsa, tha an Tighearn uile-chumhachdach ag radh." JSTach ard an urram so, gu 'm bheil Dia a' sealltuinn oirnn agus 'g ar gairm, agus 'g ar n-ainmeachadh air a Mhac fein.

Tha Dia 'g ar gairm chum saorsa. Anns a' chogadh oillteil a tha a' sgrios nan rioghachdan tha sinn fein agus na cairdean a tha maille

46

i-uinn a' creidsinn gu 'm bheil sinn a' cathachadh airson saorsa. Ach is lionmhor iadsan a tha saor ann an seadh aimsireil a tha 'nan traillean bochda ann an seadh spioradail. Is aithne do'n neaoh a tha ann an glaic droch chleachdadh ciod a bha P51 a' ciallachadh an uair a labhair e air traillealachd a' pheacaidh. Is aithne do gach neach a tha fo smachd peacadh gu'm bheil e ann am braighdeanas. Tha thu a' fuathachadh an ni uamhasaoh a ghlac thu agus gach uair a gheilleas thu d'a chumhachd tha thu air do n^rachadh. Tha eagal ort gu 'n tig thu gu tamailt fhollaiseach, agus tha do choguis 'gad fhagail gun fhois. Tha toil agad saorsa a chosnadh ach cha 'n 'eil saol agad air do shlabh- raichean a sgaoileadh. Ach an ni nach dean thu 'nad neart fein ni thu le comhnadh Dbe. "Aomadh 'ur cluas agus thigibham ionnsaidh-sa ; eisdibh agus raairidh 'ur n-anam beo." Cha 'n fhaigh neach lamb-an-uaclidar air an deamhan 'na neart fein. Ach tha aon a ghabh air fein uallach do pheacadh, agus tha e fein ag radh gu 'n d'thainig E "a shlanuchadh na muinntir aig am bheil an cridhe briste, a ghairm fuasg- laidh do na braighdibh agus aiseag an radhairc do na doill, a thoirt saorsa do 'n mhuinntir a ta briiite." Tha moran a' togail fianuis gu'm bheil losa a' coimhlionadh a ghealladh, agus ma tha toil agadsa a bhi air do thearnadh o pheacadh, a chumhachd agus a dhioghaltas, cha 'n 'eil thu fada o shlainte agus o shaorsa. Is e an Spiorad Naomh a chuir an t-iarrtas 'nad chridhe, agus tha an Slanuighear a' feitheamh ort. Tilg thu fein air trocair Dhe ann an losa Criosd. Aidich do pheacadh agus cur cul ris, agus tuigidh tu gu 'm bheil " esan flrinneach agus ceart, chum ar peacanna a mhaitheadh dliuinn agus ar glanadh o each uile neo-fhireantachd." Bithidh thu soar chionn "ma ni am Mac saor sibh, bithidh sibh saor da-rireadh."

Tha Dia 'gar gairm chum naomh -ghn^s — " chum nan uile a ta san R6imh, air an gradh- aehadh le Dia, air an gairm 'nan naoimh." Cha d' rinn na Criosdaidhean a dh' ionnsaidh an do sgriobh Pol ach ciil a chur ri creidimh mearach- dach nan cinneach. Bha fios aig an Abstol nach robh iad saor o pheacadh agus 'na litrichean is e a tha P51 a' ciallachadh — neaoh a bha dealaichte o dhroch chleachdannan an t-saoghail mu'n cuairt air chionn gu'n robh coir aig Dia air. Cha robh na Criosdaidhean anns an Roimh air an gairm chionn agus gu 'n robh iad naomh ach bha an t abstol 'gan cunntas naomh chionn agus gu 'n deach an gairm agus gu'n d' thug iad eisdeachd. Tha Dia 'gad ghairm chum naomh- achd, 'agus is e do dhleasannas "fas ann an gr^s agus ann an eolas ar Tighearn agus ar Slanuighear losa Criosd." Am bheil thu a' fas ann an gras agus eolas an Tighearn ? Am bheil thu dealaichte o 'n t-saoghal mu 'n cuairt ort 1 Am bheil thu na's fhearr na bha thu? Ach

their thu — cia mar a dh' fhasas mi ann an

naomhachd agus mi fein oho lag agus buaireadh

'gam mhealladh air gach taobh dhiom 1 Fasaidh

thu ann an naomhachd trid cumhachd an

Spioraid naoimk, le urnuigh, le beachdachadh

air facal Dhe agus le obair ann an seirbhis Dhe.

Ged a dh' iobair an Slanuighear e fein airson

peacadh dhaoine, tha feum air aithreachas,

aideachadh laitheil, maitheanas agus comhnadh

Chriosd. Tha feum air an fhacal gus an gabh e

comhnuidh annain gu saoibhir le uile ghliocas.

Is e claidheamh an Spioraid facal Dhe agus is

ann leis an inneal so a thug Io.sa buaidh thairis

air Sitan. " Naomhaich iad troimh an f hirinn :

is e t-fhooal-sa an fhirinn." Agus is ann gu

souraichte trid obair a dh' fhasas sinn ann an

gras agus ann an naomhachd. Biodh ar n-obair

ann an ainm an Tighearn agus airson a riogh-

achd agus bithidh dion agaiun o pheacadh agus

o bhuaireadh. Is e an duiue gun obair a

bhitheas 'na uallach dha fein agus 'na dhragh do

dhaoine eile. Tha Satan aig cluas agus ri taobh

an duine dhiomhain. Am bheil thu ag radh —

ciod an obair a ni mi ? Bithidh sin a i-eir do

cliothroim agus do shuidheachadh saoghalta,

ach theid aig gach aon againn obair a dlieanamli

ami an seirbhis Dhe. Bha a' bhantrach bhochd

ag obair an uair a thilg i da leth-fheoirling ann

an slige an ionmliais. Bha a' mhnaoi Shamari-

tanach ag obair an uair a stiuir i a co-luchd-

duthcha chum Chriosd. Bha Lidia ag obair an

uair a thug i aoidheaclid aig a tigh fein do Ph61

affus do Shilas. Bha Dorcas ag obair an uair a

bha i a' deanamh nan c5ta agus nan trusgan

airson nam bochdan. Bha fear-coimhead a'

phriosain ag obair an uair a nigh e creuchdan

Ph6il agus Shilais agus a tliairg e biadh dhaibh.

Bha Pol ag oliair an uair a bha e 'deanamh

phailliuna seach e bhi 'na uallach air daoine eile.

Bha losa ag obair a ghnath chionn " chaidh e

mu'n cuairt a' deanamh maith."

Agus mar a tha iomadli gne oibre a' cur air aghaidh naomhachd, tha gairm Dhe a' tighinn ann an atharrachadh cruth agus dreach gu daoine. Thig Dia gu cuid an uair a ghabhas iad uallach agus dleasannas vlr orra fein. Is trio le daoine a bhi fo iomagain aig am mar so. Tha Dia 'gan gairm agus ag radh riu mar a thubhairt e ri losua — " bithidh mi leatsa ; cha dibir mi thu agus cha treig mi thu ; bi laidir agus ro-mhisneachail."

Aig am cunnairt tha Dia a' gairm air neach fa ainm fein mar a thubhairt losa ri Peadar "a Shimoin, a Shimoin, feuch, dh'iarr Satan sibhse, chum bhur criaradh mar chruithneaclid, ach ghuidh mise air do shonsa nach diobradh do chreidimh thu." Tha gairm Dhe a' tighinn ann an laithean dorcha a' bhr6in an uair a chailleas sinn caraid gaolach agus a tha an cridhe falamh fann. Tlia iarrtas a' chridhe chum naomhachd Dhe agus gu smuaintean neamhaidh. Ciod air

bith an doigh anns an tig gairm Dhe is e do dhleasannas agus do ghliooas labliairt mar a rinn Samuel — " labhair, a Thighearn, oir tha do sheirbhiseach a' cluinntinn," AMEJf.

AM BAISTEADH.

Ann an samhchar a' glilinne bha mi sabaid le cavaid ni' oige, am ministeir. Thai' learn gu 'm blieil sith na siorruidlieaohd anns a' ghleann. Tha beanntan arda air gach taobli mar bhall- achan a thog famhairean an uair a bha an saoghal 6g. Tha abhainn a tha iomraiteach ann an eachdraidh agus an brain a' ruith troimh meadhon a ghlinne, agus air 16anag bhoidheach ann an achlais na h-aibhne tha eaglais na sgir. Cha b' ann an de a thogadh an eaglais. Tha a ceud oomh-thional a' cadal niu 'n cuairt orra. Ach sean agus mar a tha i, bha eaglais air an larach cheudua linntean air thoiseach orra. Chunnaic Calum Cille no a chompanaich an gleann agus le suil gheur uach trie a rinn mearachd thagh iad an reidhlean uaine mar acair naonih airson tigh an Tighearna. Chum serirbhisich dhileas Dhe creidimh slainteil beo anns a' ghleann. Tha tigh m6r an uachdarain air tulaich a tha cuartaichte le doire dharaich, ach ged a lean an teaghlach ri dachaigh an athraichean chaill iad an oiglireachd mhaiseach a bha aon uair air ainmeachadh orra. Ann am braighe a' ghlinne tha tigh m6r ur a thog an Sasunnach a cheannaioh a mhor chuid de 'n oighreachd. Ach ged is trom a sporan agus straiceil a cheuin is e an seann uachdaran is docha le' muinntir a' ghlinne. Tha esan fad na bliadhna a stigh agus a mach feadh tighean an t-sluaigh. Thig an Sasunnach an uair a tha am fraoch fo bhlath, agus ged a tha e caomhail tabhartach, tha amharus aig muinntir a' ghlinne gu mo a thlachd ann an cearcan ruadli a' mhouaidh agus easagan nam preas na ann an daoine bochda air an oighreachd. Is ann de'n eaglais Shasunnach e, agus cha do ghabh e seilbh fhathast air aite an uachdarain anns an eaglais. Cha 'n 'eil an duine ri choireachadh gu 'm buin e do 'n eaglais easbuigeach. Is aim innte a bhaisteadh e. Ach cha bhiodh anam ann an cunnart saui bith ged rachadh e do thigh T)he le muinntir a' ghlinne. Cha 'n 'eil e furasda le tuath agus buaohaillean a' chreidsinn gu 'm bheil e 'na bhall dileas ann an eaglais Chriosdaidh .sam bith. Am fear a theid a dh' iasgach bhradan agus blireac air an t-sibaid cha 'n 'eil e 'coimhead la an Tighearn naomh. Is eucoltach e le storas ris an t-sean duine uasal ann an tigh na tulaich. Theid esan gu riagh- ailteach do 'n eaglais gach sabaid. Tha e 'na fhoirfeach agus is trath a ruigeas e an eaglais agus is cairdeil a chuireas e failte air sean agus

og. An uair a bhitheas an t-seirbhis seachad, toisichidh conaltradh ann am fasgadh na h- eaglais agus le faighidinn agus cairdeas eisdidh an seann duine uasal ri sgeul nan cairdean agus nan coimhearsnach. Choisinn e urram agus grkdh an t-sluaigh agus is trie a ghabhas iad cothrom air am mor-speis a' nochdadh dha. An uair a bhris an cogadh a mach bha an Sasunn- ach air tighinn do 'n ghleann a' mharbhadh nan cearcan fraoich agus nam fiadh. Bha e air bhoil agus air bhiinidh le gradh-duthcha agus ghairm e an sluagh do 'n tigh.sgoile agus le beurla mhor-fhaclach nach tuigeadh daoine gun fhoghlum thoisich e air cuisean na rioghachdan a mhineachadh agus sparr e air an oigridh an dleasannas do 'n righ agus do 'n duthaioli, Cha d' f liuair e uidhir agus aon saighdear, agus rainig e tigh na tulaich a' caineadh agus a' smiidadh muinntir a' ghlinne mar ghealtairean gun dilseachd d' an righ agus gun gbridh d'an duthaich. Is olc a' ghloir nach fhaodar eisd- eachd, thubhairt an seann duine ris fein, ach cha d' thubhairt e moran ris an t-Sasunnach. Mu dheireadh an fhoghair bha coinnearah eile anns an tigh-sgoile. Bha fear na tulaich anns a' chathair agus chuir e gu r^idh ciallach an dleasannas mu choinneamh an t-.sluaigh. Chuir e 'nan cuimhue na seann laithean an uair a lean an sinnsearan athraichean agus a choisinn iad cliu fo bhratach bhuadhaoh. Dh' innis e dhaibh mu aon mhac fein a thuit anns an Fhraing. Taobh a stigh de sheachduin cha robh gille.bg anns a' ghleann nach robh ann an eideadh saighdear.

Ach tha mi a' ruith troimh mo sgeul, agus tha 'n t-<lm agam tilleadh air mo cheum. Cha 'n fhacas anns an eaglais aon chuid posadh no baisteadh gus an d' thainig an t-uachdaran ur. Mar is trie a thachras thug e leis teaghlaiohean Sasunnach do 'n ghleann. 'N am measg bha nighean mhaiseach bhan agus thuit i fein agus an t-eunadair ann an gaol. Bha esan an geall air a posadh agus a reir cleachdadh na h-airde deas bha i fein agus a muinntir de dh' aon inutinn gu 'm biodh am pbsadh anns an eaglais. Cha robh esan idir toilichte ach seach an nighean bhan a dhol seachad air, chuir e coimheacbas a naduir a dli' aon taobh agus bha am posadh anns an eaglais agus a' bhanais anns an tigh mhor. Bha an eaglais cho Ian agus a bha i riamh air la comanachaidh. O bhraighe agus o ioohdar a ghlinne chruinnich an sluagh, sean agus og, fir agus mnathan, balaich agus caileagan. Bha beannachd chairdean agus luchd-eolais cho maith ri beannachd a' mhinisteir air a' charaid 6g. Ach air oidhche na bainse bha monmhur ann an tighean a' chlachain agus bha cuid am beachd gu 'n robh an gleann a' fils gallda. Agus ma dhuisg p5sadh 's an eaglais conaltradh 'sa ghleann, cha bu lugha seanachas an uair a chaidli fathunn a mach gu'n robh baisteadh dol

48

a' bhi aims an eaglais. Ciod an t-aite a tha cho iomchuidh ris an eaglais airson na seirbhis so 1 Cha 'n 'eil sealladh eile anns an t-saoghal mh6r is maisiche na caraid 5g f haicinn 'gan coisrigeadh fein agus tiodhlac Dhe do Dhia anns an eaglais. Acli cha 'n fhaca muinntir a' ghlinne baisteadh anns an eaglais, agus cha robh iad cinnteach gu 'n robh an cleachdadh iir ri mholadh. Ach thachair ni ann an eaglais a' ghlinne air sabaid a bhaistidh a lion cridheachan a coimh-thionail le eagal diadhaidh. Bha an la blath boidheach ann an og-mhios an t-samh- raidh. Bha fear na tulaich 'na aite gnathaichte, agus na tuathanaich agus am mnathan, ciob- airean agus luchd-seilg anns an eaglais. Bha na dorsan fosgailte, filileadh cubhraidh nan craobh a' lionadh an tighe asfus fuaim na h-aibhne mar clieol fad as 'nan cluasan. Cha robh an searnion fada. Bha fhios aig a' mhinisteir gu'm b'e am baisteadh priomh obair an la agus bha e deonach gu 'n tuigeadh an sluagh cho freagarrach agus a tha an eaglais airson seirbhis anns am bheil parantan 'gan coisrigeadh fein agus am paisdean do Dhia. Gu mall, socrach theirinn e staidhir na cdpaid, agus aig bun na staidhreach sheas e, an t-eunadair mu choinneamh agus a' bhean ann an eideadh riomhach na bainse 'na suidhe leis an naoidhean 'na h-uohd. Sheinn an comh-thional laoidh a' bhaistidh agus thog am ministeir a ghuth ann an iirnuigh dhiu'achdach. Thug e buidheachas do Dhia airson a mhaitheas agus a throcair do na h-uile dhaoine, agus gu sonraichte do 'n charaid og d' an d'thug E leanabh maoth, Dh' iarr e lathaireachd agus beannachadh an Tighearn, a' guidhe gu 'n daiiigneacbauli Ssan air neamh an tseirbhis anns an robh iad 'gan cleachdadh fhein air thalamh. An uair a bha an cinn crom ann an iimhlachd agus an cridh- eachan a co-aomadh ann an durachd leis a' mhinistftir, thainig caiman geal a stigh ag itealaieh mu 'n cuairt. Bha am ministeir a' labhairt ann an cainnt dhruidhteach ris na parantan, a' deanamh gairdeachas leo 'nan aoibhneas, a' spairadh orra an dleasannas ur agus 'g an stiuradh gu tobair a' ghliocais agus a' neart. Sheol an calaman tri uairean mu 'n cuairt air na parantan agus am paisde agus an sin sheas e air aite-suidhe lamh ris an t-seann fhoirfeach, fear na tulaich. Thainig cunntas an t-soisgeulaiche air baisteadh Chriosd gu "inntinn a' mhinisteir agus leugh e ann an eisdeachd a' choimh-thionail na briathran so : — " Asus an uair a bhaisteadh losa chaidh e air ball suas as an uisge ; agus, feuch, dh' fhosgladh neamh dha agus chunnaic e Spiorad De a' tuii'ling mar choluman, agus a' teachd airsan. Agus, feuch, guth o neamh, ag radii, is e so mo Mhac gradhach, anns am bheil mo mhor- thlachd." Bha an comh-thioual de dh' aon inntinu gu 'n robh Spiorad Dhe maille riu ann am baisteadh na h-eaglais. Tha paisdean a'

ghlinne nis nile air am baisteadh ann an tigh Dhe, agus ged nach d' thainig calaman geal o 'n am ud, tha muinntir a' ghlinne cinnteach gu 'm bheil Spiorad Dhe leo anns an eaglais. Agus CO a chuireas 'n an aghaidh ?

CUMHA DHAIBHIDH.

Tha rnais' an t-sluaigh air beanntaihh garbh

Ghilboa sinnt gun treoir ;

Oir thuit ar gaisgich chumhachdach

'An aird' an trein' 's an gloir ;

Na cluinnte 'n Gat no 'n Ascelon

Gur h-iosal cinn nan sonn,

Mu 'n dean na h-oighean Philisteach

'N ar br6n-ne uaill le fonn.

A shleibhtean ard Ghilboa

Na sileadh oirbh gu brath

'S an earrach frasan gealltanach.

No driichd 's an t-samhradh bhlath !

Oir 's ann an sin 'chaidh sgiath an righ

A thilgeadh sios le tiir

'S a luidh am measg nam miltean marbh

Corp uasal ungt' an t-siir.

Bha bogha buadh'or lonatain

Air thoiseach anns gach cas ;

'S air thus bha claidheamh millteach Shauil

'S na lorg chaidh sgrios is has ;

Mar f hir-eoin luath, mar leogh' naibh treun

Maraon bha 'm beatha chaoimh ;

'S a nis 'nan saain tha 'a righ 's a mhac,

Neo-sgairte, taobh ri taobh.

A nighnean Israeli deanaibh caoidh Air son nan gaisgeach mor, A dh' eudaich sibh le sgarlaid. Is a chriin 'ur cinn le h-br ! 0 ! lonatain, mo bhrath' ir a' d' dheigh Is goirt mo dheoir 's mo chradh ! Oir b' iongatach, thar gaol nam ban, 'S bu taitneach dhomh do ghradh.

Cionnus mo chreach ! air beanntaihh ard

Ghillboa 'thuit na sair !

An aird' an gl6ir 's am moralachd,

'S am builsgein dian a' bhlair !

Cionnus a thuit na cumhachdaich

Air faiche dlieirg na stri.

Is sinnt' r' an taobli tha sgiath is t-sleagh,

Am bogha 's lann, gun chli.

Tuisleadh an am eireachdais. Is fhearr deathach an fln-aoich na gaoth an reothaidh.

Is fhearr f uine thana na bhi buileach falamh

M

Air. 1.

1917.

AM FEA.R-TREORAOHAIDH.

" Agus stiuraidh an Tighearn thn an comli- nuidh." — Is. 5-8.

Tha sian aig toiseach bliadhna ur, agus tha ar n-aghaidh air 1917 mar air duthaich choimh- each. Cha 'n 'eil fliios aig neacli ciod a thachras do'n rioghachd agus do 'n t-sluagh, co-dhiu a luidheas buaidh air bratach Bhreatuinn no a leanas comhsfcri, cruadal agus bas. Tha feum agaiiin air treoraiche a sheolas sinn troimh dliorchadas, iomagain agus calldachd na bliadhna. An uair a theid fear-siubhail do thir chein a' rannsachadh na tir, bithidh e a' tagh- adh treoraiche a tha eolach air an turus agus air a chunnartan. Bithidh e na chuideachadh mor ma bhitheas anns a chuideachd neach a bha cheana anns an duthaich. Ma bhitheas am fear-eolais na dhuine earbsach, cairdeil togaidh e iiallach iomagain do 'n chuideachd agus gabhaidh iad an slighe gun eagal le dochas. Ach is trie a tha cealgar ann an riochd caraid a' toirt cuideachd air seachran agus ga 'n liubhairt do 'n namhaid. Is miosa drooh fhear-treoraoh- aidh na bhi gun duine idir. Bithidh duine na earalas a' sealltainn roimlie le suil bhiorach gheur ma bhitheas e gun fhear-stiuraidh, ach ma tha earbsa ann am f ear-seolaidh cealgach bithidh e air a' ghlacadh ann an rib agus tliig e fein agus a' chuideachd gu truaighe.

Co iad a tha stiuireadh rioghachd Bhreatunn aig an am so. Abraidh am fear socharach gu'm bheil an righ air ceann an t-sluaigh. Abraidh cuid eile gu 'm bheil orannchur na rioghachd ana an lamhan na parlamaid agus gu sonruichte ann an lamhan buidhean bheag thaghta do 'n pharlamaid. Tha iad fada air iomrall. Anns an rioghachd so is iad na paipearean — naigh- eachd a tha a' stiuireadh an t-sluaigh. Tha iad ann paipearean gun aireanih, cuid a' tighinn a raach gach maduinn, cuid uair 'san t-seachduin cuid uair 'sa mhios agus cuid uair 's an r^idhe. Tha ceudan mile 'gan leughadh agus a' gabhail ri 'n teagasg agus ri 'm beachdan mar smear a ghliooais agus na firinn. An aite daoine a bhi breithneachadh air cuisean agus a' deanadh a suas an inntinn a reir an comasan inntinn fein tha iad, mar is bitheanta, a' togail am beachdan as a phaipeir-naigheachd. Na'n robh gliocas, ceartas agus fireantachd ri fhaotainn ann an ughdar a phaipeir bha an gnothaoh gu maith, ach an uair a tha luchd-sgriobhaidh na 'ra paipeirean gun eagal Dhe no dhaoine tha againn mar luchd-treorachaidh cealgaran neo-

earbsach a cur na duthcha agus an t-sluaigh air .seachran.

Nach e so suidheachadh bochd na rioghachd an diugh 1 Tha moran de na paipeai-an fo iighdaras aon duine, cuid a cur aii aghaidh beachdan nan adhartaich agus cuid beachdan nan athaiseach. Tha cas air muir agus cas air tir. Oha 'n urrainn duine onorach a' bhi darireadh ann an aideachadh bheachdan a tha calg-dhireach an aghaidh a cheile. Ach theid aig fear nam paipeirean air daoine cliutach agus urramach a chaineadh agus a dhimoladh gus an caill an sluagh earbsa annta. Theid aca air daoine eile a thogail gu dreuchd, urram agus ughdaras a dhiu tha iad toillteanach agus nach 'eil. Tha aon phaipeir a tha a' tighinn a mach aon uair anns an t-seachduin a tha ceudan mile de 'n t-sluagh a ceannach. Cha 'n 'eil a theagasg fallain agus tha iadsan uile a tha gabhail ri bheachdan fo dhroch luchd-stiuraidh. Cha 'n 'eil iomradh air Dia, agus is ann a ni iad fanoid gu ladarna dina air an neach a tha a' creidsinu ann an Dia. Sin do dhee, O Israel ! Ach cha bhi crioch an duine no na rioghachd a tha leanntuinn luchd na breige beannaichte. Is e toiseach agus deireadh a ghliocais Dia iarraidh agus aideachadh. " Is e eagal an Tighearn an t-olc fhuathachadh : uabhar agus ardau agus an droch shlighe, agus am beul fiar is f uathach leam. Is leamsa comhairle agus fior ghliooas : is leamsa tuigse : is leamsa neart. Leamsa rioghaichidh rig-hrean agus orduichidh uachdarana ceartas." Tha an rioghachd ann an cunnart cho fada agus a bhitheas an sluagh a cur an taic air na paipeirean naigheachd agus a' gabhail ri'n seoladh. Mar a thionndaidh Israel cluas bhodhar ri faidhean Dhe agus a sheall iad ris an Eiphit le carbaid agus le marcaichean airson cuideachadh ann an la a chruadail agus na teanntachd, is ionnan a thionndaidh na paipeirean naigheachd aire an t-sluaigh ri Russia. Agus an uair nach robh cobhair ann an Russia ghairm iad an sluagh gu earbsa ann an gunnachan mora agus sligean millteach a shileadh sgrios agus bas air an namhaid da fhichead la agus da fhichead oidhche. Agus ged a tha e soilleir gun robh na paipeirean naigheachd am mearachd anns gach earail agus comhairle, tha iad fathast gun naire gun aideachadh cionta gan tairgsinn fein mar luchd-treorachaidh do 'n rioghachd. Is fhada o'n chunnaic Solamh " nach ann do na daoine luatha a tha an reis no do na daoine treuna an cath," ach tha luchd nam peann gun eolas air gliocas Sholamh, gun tuigse air eachdraidh an

t-saoghail. Bha righ anus an Eiphit aig an robh saighdearan gun aireamh air an uidheam- achadh leis gach inneal-cogaidh a bu sgriosaiche na cheile. Agus dh' f halbh e air ceann f eachd laidir a ghlacadli traillean Israel a bha gun cheannard airm, gun eolas lann, gun chlaidh- eamh, gun bhogha 'gan dion. Ma bha paipeirean naigheaclid aig Pharaoh cha 'n 'eil teagamli nach robh iad lan-chinnteach eiod a thachradh. Ach bha iad air am mealladh nam barail agus nan dochas. Sheid oiteag gaoithe a thiormaich ath na mara ruaidhe agus a thug rathad rfeidh tioram do ehlann Israel. Sheid oiteag eile a dhoirt tuiltean agus tonnan na mara mu chinn nan Eiphiteach uabhrach. Cha'n 'eil an so aoli seann sgeul ach tha teagasg innte airson luchd sgriobhaidh agus luchd-leughaidh nam paipeirean naigheaclid.

Bha righ uabhrach eile aon uair ann an rioghachd na Spain agus chuir e roimhe gun sgriosadh e creidimh ath-leasaichte na duthaich so. Cha robh cion 6ir no uidheam anns an oidhirp. Chruinnich e cabhlach mhara nach deach na b' fhearr air saile. Bha Ian mhar- aichean air gach long agus saighdearan gaisgeil gun aireamh. Bha fudar agus peilearan ann an tomhas nach robh gann. Bha na paipeirean naigheachd cinnteach gu 'n robh buaidli an lorg feachd na Spain. Ach sheid a ghaoth agus dh' eirich onfhadh a chuain. Bu bheag de 'n chabhlacli-mara a chunnaic acairsaid, agus tha aisnean daraich nan long a cnimh air urlar a . chuaiii. Cha 'n 'eil an so ach seann sgeul eile, ach tha i a' teagasg gu 'm bheil neach oscionu righrean agus daoine mora na talmhainn a tha a' riashladh air thalamh a£;us air neamh. Mu'n sabh sinn ceum ann an duthaich choimheach na

o

bliadhna ur, nach tig e do 'n rioghachd agus do gach aon againn fear-treorachaidh a thaghadh aig am bheil eolas air an t-slighe, cumliachd air.son ar dion, gliocas gar stiuradh agus comh- fhulangas ruinn. Tha Dia anns an dorchadas mar anns an t-solus. Tha E uile-fhiosrach, cho eolach air na tha air thoiseach oirnn agus a tha ■e air eachdraidh nan linntean. Tha E uile- chumhachdach, " agus ni Esan mar is aill leis ann am feachd neimh, agus am measg luchd- aiteachaidh na talmhainn, agus cha'n urrainn aon neach a lamh a bhacadh, no radh ris ciod a tha thu deanamh ?" Tha e ag radh ruinn "bithibh laidir, agus biodh deadh mhisneach agaibh, na biodh eagal oirbh, agus na gabhaibh geilt rompa : oir is e'u Tighearna do Dhia, e fein, a theid leat : cha dibir e thu, ni mo a threigeas e thu."

Is e an Tighearn am fear-treorachaidh a loheir sian gu cala bhuadhmhor na sithe, ach tha treorachadh an Tighearna air chumantan. Cumaidh Esan a ghealladh ma bhitheas sinne umhal Dhasan. Tilgeadh an sluagh dhiu druidheachd nam paipeirean naigheachd agus

faidhean na breige, agus cuireadh iad an earbsa ann an Dia, a' coiseachd ann an slighe aith- eanta. Briseadh ar luchd-riaghlaidh gach lagh eucoireach, agus glanadh iad an rioghachd o gach peacadh graineil. Ma tha iad am beachd gu 'm bheil deooh laidir a' sgrios an t-sluaigh cuireadh iad stad air malairt na dibhe. Ma tha iad a' creidsinn ann an ceartas an aobhair, iarradh iad comhnadh Dhe, agus cuireadh iad beartas na rioghachd ann an saighdearan agus ann am maoin ann an aghaidh na namhaid. Treigeadh gach aon againn a pheacadh agus tionndadh an sluagh le muinghin cloinne ri Dia. "An sin brisidh do sholus a mach mar a' mhaduinn agus fasaidh do shlainte gu grad, agus theid d' fhireantachd air thoiseach ort : bithidh gloir an Tighearna 'gad chuairteachadh o'n taobh chuil. An sin gairmidh tu, agus, freagraidh an Tighearn : glaodhaidh tu, agus their E, tha mise an so."

" Stiuraidh an Tighearn thu an comhnuidh." Bha a throcair agus a mhaitheas leinn o'r n'oige," agus a ta fhios againn gu'n comh-oibrich na h-uile nithe chum maith do 'u dream aig am bheil gradh do Dhia."

Tha creidmhich anns gaoh linn a' toirt fianuis gu 'm bheil Dia dileas, agus nach dibir E an neach a chuireas earbsa ann. Bha ar n- athraichean a' creidsinn ann an Dia agus bha beannacht Dhe na'n lorg. Cha robh iad saor o pheacadh ach thug iad oidhirp air saorsa agus ceartas agus soisgeul na slainte a' thoirt do thirean agus do threubhan eile. Ged nach robh iad iomlan bha iad air thoiseach air sluagh nan rioghachdaa eile, agus cha robh naire orra Dia aideachadh agus a chomhnadh iarraidh. C'uir- eamaid Dia agus losa Chriosd na 'n aite dligh- each air thoiseach oirnn anns a bhliadhna ur, agus bithidli againn fear-treorachaidh trfeun a stiuireas sinn gu tearuinte troimh thrioblaidean na beatha so agus a bheir dhuinn fadheoidh aite comhnuidh ann an ionad siorruidh nan naoimh.

Amen.

ARMAGEDON.

Seumas — 'S maith an t-kni 'san d' thainig sibh oirnn, Alasdair ; deanaibh suidhe beag comhla ruinn.

Alasdair Ceisdear — Failt oirbh, fhearaibh !

Fionnladh — Failt oirlsh fhein. 'S maith an t-am dhuibli teachd oirnn. Tha mi fein agus Seumas an so a deasbaireachd air ceisd araidh cho dian 's gun do chuir sinn romhainn a dhol a dh' ionnsuidh a cheisdear leatha — agus, mar a fuasgaileadh an ceisdear i, gun ruigeamaid a ministear.

Alasdair Ceisdear — Mata, fhearaibh, 's ann a tha dreuchd ceisdear airson ceisdean a chur air

3

muinntir eile : cha 'n ann airson gum biodh e fein air a eheasnachadh.

Seumas — Cuiridh siuii tuilleadh agus sin do dh' urram air ar dreuchd. Alasdair, oir tha seanfhacal ag radh, " Cuiridh aniadan barraohd clieisdean na dh' f liuasglas duiue glic."

Alasdair Ceisdear — Fag aig an t-sean fhacal e, ach cluinneam de 'n chuspair air am bheil siljh aig argamaid.

Fionnladh — Tha a thaobh a chogaidh mhor so, an e, no nach e, so Arraagftdon a Bhiobuill ?

Alasdair Ceisdear — Ciod a tha sibh fliein ag radh ? Ciod a thog an deasbaireachd eadaraibh 1

Sewnas — Tha Fionnladh ann a so agradh gar e 'n cogadh mbr so Armagedon aw Taisbeanaidh, agus tha raise reusanachadh nach e.

Alasdair Ceisdear — Mafca, Fhiounlaidh, 's maith leamsa fhaicinn gu 'm bheil beachd air chor-eiginn agad. 'S e tha mi 'gearan oho tearc 's a tha faiglmeachd am bheil faidheadear- achd a Bhiobuill a cur soluis sam bith air na h-uamhasan a tha tachairt 'n ar linn.

Fionnladh — 'S e mo bheachd-so, ma tha Armagedon ri bhi idir ann, gu 'm bheil e ids againn. Oir an saoil sibh fein, Alasdair, am b'urrainn Armagedon a bhi na's miosa, no na 's modha, na 'n cogadh m5r so ?

Alasdair Ceisdear — Ciod a tha thusa 'g radh Sheumais 1

Seumas — Lebra, 'a maith a tha sibh a curaail ri'r dreuchd — tha sibh a sior chur cheisd an aite bhi sa 'm fuasafladh. Ged a bha mise cumail argamaid ri Fionnladh, cha 'n urrainn mi dheanamh a mach an e, no nach e, an cogadh so blar mbr an Taisbeanaidh. Ach tha fios agani gur iomadh bliadhn' 'o bha sibh fein a cnuasachd ann a faidheadaireachd Ebin, agus tha sinn a feitheamh le urram ciod an co- dhunadh a dh' ionnsaidh an d' thainig sibh air ceisd Armagedoin.

Alasdair Ceisdear — -Mata, fhearaibh, bheir mise dliuibh mo bheachd gu saor-inntineach aa:us ann am beagan bhriathraibh. Ach air tus bheir mi aon earail. Cha chbir do neach sam bith a bhi ro laidir na bharail. Oir anns na cuspairean diomhair air an do sgriobh Ebin, chaidh sgollearan mora agus diadhaii'ean air seacharan iomadh uair. Na miosadh neach 's am bith e fein neo thuiteamach.

Ach bho na thachair Biobull beag a bhi na'ra phoca, leughaidh mi dhuibh an aon aite anns am bheil am facal "Armagedon" air ainmeaohadh, agus 'se sin an 16 caibideal de 'n Taisbean agus an 12 rami.

" Agus thaom an seathadh aingeal a shoith- each air an amhainn mhbr Euphrates; agus thiormaicheadh a h-uisge chum gun ullaich- teadh slighe righrean na h-airde 'n ear." Agus mar sin gus an 16 rann,

Nis, fhearaibh, cha'n aithne dhomh-sa seadh, aon chuid nadarra no samhlail, anns an do

thiormaicheadh an amhainn mhor ud fhathasd. Ni mo tha mi riaraichte de mhineaohadh 'sam bith a chuala mi, gur e na tri spioradan neb- ghlan, a tha Ebin ag ainmeachadh, a ghluais righrean a dh' ionnsuidh a chatha so.

Tha mar an ceudna cuis no dha eile anns nach 'eil an cogadh so a co-ohbrdadh ri suidheachadh Armagedoin. Ach feumaidh mi nise greasad air mo thuras.

Fionnladh — Tha shin n'ur comaine airson ur mineachaidh ; ach aon cheisd bheag eile mu 'm fig sibh sinn — An saoil sibh au d'fhag Dia sinn gun fhacal air chor-eiginn anns an fhaidh- eadaireachd a thoirt duinn roimli-fhios air cath cho gairsinneach sa thuit air ar linn ?

Alasdair Ceisdear — Faodaidh, Fhionnlaidh, gur e so toiseach nan nithean sin a dh' fheumas toeliairt roimb dheireadh an t-saoghail. Tha cuid ag radh gur e th' agiiinn each dearg an dara Seula, agus gu 'm bidh goirt agus plaigh air chul a chath so. Leigidh sinn leis a cheisd sin an diugh. Ach tha aon ui cinnteach : gur til' ann gu h-obann a thig uamhasan nan laithean deireannach air an t-saoghal. Agus air an aobhar sin tha an Spiorad ag radh, " Dean- aibh faire oir feuch thig mi mar ghadaiche." Ach nuair a thig losa fein cuiridh e h-uile ni ceart. Air an aobhar sin 's e thig dhuinne faire agus iirnuigh.

Dorcha agus trioblaideach, ged a dh' fhaodas an saoghal so bhi anns na laithibh deireannach cha 'n fhaod sinn a dhi-chuirahneachadh gur ann aig Emanuel a bhios a bhuaidh mu dheireadh. Thig na rioghachdan briiideil ris am bheil sinn an diugh ann an cath, fhathasd gu bhi fo cheannsal Chriosd. "Agus bha guthannan mbr air neamh ag radh-rinneadh rioghachdan an t-saoghail nan rioghachdan do ar Tighearn." Air chul nan laithean dorcha so bidhidh fhathasd IMthean glormhor. Mar a thuirt am bard Gaidhealach.

" Tha e trio dhuinn air innse

Ann an geiUana priseil nan triath

Deacht' le spiorad na firinn

'0 na faidhibh a sgriobh iad 'o chiau

(lu'm bheil linn a teachd dluth oirnn

I.inn a mhaireas re fiin mhile bliadhn'

Latha glormhor na slanmte

Linn is amhuil nach d' thainig oirnn riamh."

AN CREIDIMH FIOR.

Bha aig righ na h-Eiphit ludhach crabhach na ionmhasar, ach bha gamhlas aig uaislean na liichairt ris agus chuir iad casaid air nach robh e a' creidsinn anns a leabhar naoiiih agus gu 'm fhearr a chur a dhreuchd. Chuir an righ fios air agus thubhairt e ris — "innis dhonih ciod e an creidimh fior." Thubhairt an t-Iudhach ris fein "Ma their mi 'creidimh Abram,' caillidh mi mo cheann, agus ma their mi 'creidimh Mhohammed,' thig mallaclid Dhe orm." Agus

is anil mar so a fhreagair e— " O rigli, innsidh mi dhuibh seann sgeul o 'n airde 'n ear agus tuigidh sibh ciod an creidimh fior. Bha seudair ann an Cairo aig an robh tri mic. Bha e air cuairt ann am baile Dhamascus a' ceannach fhainneachan an uaiv a thubhairt seann cheann- aiche ris — " Abou Hassan, tha agamsa fainne na druidheachd. Bithidh am fear a ghiulanas am fainne glic, firinneach agus urramach. Gabh e mar chuimhneachan ormsa agus ikg e aig do theaghlach."

Bha am fainne aig Abou Hassan, agus anns an dol seachad bhiodh daoine ag radh " sin Abou Hassan, an duine glic" "sin Abou Hassan an duine firinneach, urramach." Ach thainig Abou gu ceann a laithean, agus thubhairt e ris fein — " Ma bheir mi am fainne so do aon de na mic bithidh farmad aig each ris. Air an aobhar sin, ni mi da fhainne ann an ceart chruth agus dealbh an fhir so."

Rinn e so agus beagan laithean mu 'n do shiubhal e chuir e fios air a mhao a bu shinne agus an deigh a chuid de 'n oighreachd a' thoirt dha, shin e fainne ag radh " Gleidh am fainne so agus bi glic, cothromaoh, ceart agus urram- ach.' Piinn e mar an ceudna air na mic eile. Beagan uine an deigh bas an athair chaidh an da mhac 6g gu tigh am brathair, agus an deigh na cuirm, thubhairt am brathair bu shinne — " Is e duine maith a bh' ann am athair agus ghradhaich e mise oscionn gach aon. Thug e dhomhsa fainne na druidheachd."

"Chad' thug" ghlaodh an dithis eile le aon ghuth "tha fainne na druidheachd agamsa." Chaidh tri fainneachan a chur taobh ri taobh ach eadar-dhealachadh cha bu 16ir do neach. Chaidh na braithrean gu Rabbi glic a mhin- eachadh na cuis agus labhair esan mar so — " Gus am fag sibh an saoghal cha bhi fios co agaibh aig am bheil am fainne ceart. Am fear_ a bhitheas cothromach firinneach, ceart agus urramach, is ann aige a tha fainne na druidh- eachd." "Is ionnan, O righ " ars' an t-Iudhach " a tha daoine. Tha iad dall agus nan aineolas tha gach aon am beachd gu 'm bheil aige fein an creidimh fior. An uair a sheasas daoine aig cathair breitheanais, bheir Esan a bhiun gu 'n robh an creidimh fior acasan a bha firinneacli cothromach, ceart agus urramach."

AN GOBHA DUINEIL.

Thaghail

an fhear-theagaisg air

Ann an clachan beag air an duthaich, ann an seomar aon de na tighean, bha am maighstir- so-oile air feasgar sabaid a' mineachadh nan sgriobtuirean. Bha cuideachd mhbr an lathair, cuid a chuir seachad uair dhiomhanach, ach a mhor chuid a dh' fhaotainn eolas air nithean diomhair Dhe. Ged a bha an seomar mor, cha

robh air ach aon dorus a bha fosgladh ris an rathad mhor. Faisg air an dorus shuidh gobha a chlachain, duine 6g, laidir, eireachdail e an tigh-coinneamh a mhagadh air ach rinn briathran an teach- daire greim air a chridhe agus d' fhan e ag urnuigh. Air feasgar araidh ann an bg mhios an t-samhraidh bha e ag eisdeachd gu dluth ri teagasg a mhaighstir. Las a chridhe na chliabh agus thubhait e ris fein gu 'm bu thaitneach leis- euchd ioraraiteach a chur an gniomh air sgath Chriosd. Na'n robh e beo ri linn nam martarach leagadh e sios a bheatha le meud a ghraidh do Chriosd.

Is gann a chaidh an smuain troimh inntiun an uair a chualas fuaim ainicli aig an dorus. Thionndaidh gach suil agus ciod a chunnaic iad le oillt ach cu mor le suilean fuilteach, craos foso-ailte agus cobhar geal mu bhilean. Chunnaic iad gu 'n robh madadh air a chuthach eadar iad agus tearuinteachd. " Dia gar cuideachadh" ghlaodh fear-an-tighe " tha sinn mar dhaoine marbh. Ma ghluaiseas sinn bithidh a bheist oirnn." Is ann an sin a thog an gobha a ghuth agus solus neamhaidh a' dealradh air a ghnuis. " Is fhearr gum fulling aon na chuideachd uile. Deanaibh mar a' dli' iarras mise agus cha tig beud oirbh. Glacaidh mise an cu, agus teichibh cho luath agus a bheir ar casan sibh."

Cha robh iad toileach am beatha fhein a' chosnadh aig cosg beatha a' ghobhainn, ach cha robh cur na aghaidh. Ghlac e an cu, agus ged a stiall am madadh a ghairdean agus a sgrob e uchd, chum an gobha a ghreim air sgornan a choin. An uair a bha iad uile air an rathad mhor thilg e an cu gu ceann eile an t-seomar agus dhruid e an dorus. Thug e aithne an cu e fein air a cheardach. slabhraidh laidir chuir e i mu mheadhon agus ceann eile ris an innean.

Sheall e orra le gaire fann air a gnuis agus labhair e — " a chairdean, tha sibh slan. Fagaibh biadh lamh ruim, cho fada agus a tha mo cliiall agam, agus an uair a theid mi as na tigeadh neach am fagus dhomh

Ann am beagan uine bhuail an galar basmhor e, agus ann an doruinn dheisneach thug am bas

1

a thilgeadh agus rmn Thagh

agus le teannachan cheanarail e an

mo riaghailt

ann an cladh a

bh' air uachdar

sios a bheatha

dha' f uasgladh. Shineadh e chlachain agus air an leac a sgriobh a chairdean — " leag e airson a chairdean."

Cha'n ann air blar fuilteach a' chogaidh a rahain a nochdas daoine treunadas agus fein- aicheadh, agus cha 'n e cogadh an t-aon sgoil a dhuisgeas duinealas.

An uair a theid each do 'n t-searmon theid an sealgardo'n mhoiuticb.

Cha lean an sionnach na dheannruith a

gnath.

Air. 2.

1917.

CREIDIMH ANN AN CRIOSD.

" J7ia mi a' creidsinn gur e losa Criosd Mao Dhe." — Gniomh, viii. 37.

Bha smior na firinn ann au aideachadh nan ceud Chriosduidhean. An uair a dh' aidich caillteanach Etiopia gu 'n robh e a' creidsinn ann an losa Criosd mar Mhac Dhe, bha e le uile dhiirachd a' ciallachadh sin. Bha e fada a' rannsachadh ceistean domhain agus cuisean diomhair. Bha e an t6ir air freagairt a shasuicheadh iarrtais anama, agus an uair a chuala e Philip ag eadarblieangaohadh nan sgriobtuirean agus a' seannonaohadh soisgeul losa Chriosd, tliuig e gu 'n robh aige ann an losa a Mhaighstir agus a Thighearna.

A nis is e an gnothach boohd auns an linn so gu 'm bheil moran de 'n t-sluagh gun d^igh, gun togradli, gun iarrtas air firinn. Tha iad na'n cadal gun mhothachadh air an ulaidh luachmhor a tha aig daoine — an t-anam. Tha ar crannchar ann an duthaich Chriosduidh far bheil a mhor-chuid ag aideachadh a' chreidimh Chriosduidh. Ach am bheil daoine da-rireadh mar a bha an caillteanach ?" Am bheil iad le 'n uile neart, le 'n uile chridhe, le durachd an anama a' creidsinn ann an losa Criosd ? Is e an creidimh gu 'n robh Dia ann an cruth na feola ann an losa Criosd, gun d' thainig E gu miorbhuileach do 'n t-saoghal, gun deach a' cheusadh air a chrann, gun deach adhlacadh, gu 'n d' eirich E o 'n uaigh agus gu'n deach ardachadh mar Dhia agus mar dhuine na'n aon agus gu 'm bheil E na eadar-mheadh- onair air neamh aig deas laimli Dhe. Tlia daoine a' creidsinu so no tha iad ga aicheadh. Ma 's creidnihich iad, bithidh an giulan da reir. Ma tha iad a gabhail orra fein creidimh, gun oidhirp air toradh a chreidimh a thoirt a mach na 'n caitheadh-beatha, tha iad ga 'n diteadh fein. Ach tha suil an Uile-chumhachdaich air a' shluagh agus cha 'n 'eil cleith no f olach air a ghnuis. Is fhearr gu mor do dhaoine gach leithsgeul a' leigeil dhiubh chum agus gu 'm bi fios aig an t-saoghal co agus ciod iad. Am fear nach 'eil a gabhail ris a chreidimh Chi-iosduidh fagadh e an eaglais chionu oha 'n 'eil e ceart anacreidmhich aireamh maille ris na firean. A

thuilleadh air sin, nach amaideach daoine a thai- cumail suas eaglaisean, f6achd de mhinisteireau agus seirbhisich de gach seorsa mur bheil iad a' creidsinn ann an soisgeul na h-eaglais. Tha iomradh anns an Tiomnadh Nuadh air km anns am bi aon air a thogail agus aon air fhagail, anns am bi na caorich ann an aon fhang agus na gobhair ann am fang eile^ Tha an t-km na caoraich agus na gobhair a sgaradh o cheile. Aideachadh iadsan a tha a' creidsinn an creidimh agus biodh am beatha da reir ; ach do na h-anacreidmhich cha 'n 'eil ach aon slighe fosgailte agus is e sin seasamh a mach gu foUaiseach mar naimhdean do 'n eaglais agus do Chriosd.

Thugaibh an aire mar a thainig an Tighearn do 'n t-saoghal. Ann an irioslachd agus ann am macantas nochd e e fein do dhaoine. Cha do roghnaich E ard-inbhe agus dreuchd an uair a' rinneadh an Focal 'na fheoil agus a ghabh e- comhnuidh 'nar measgne. Gigheadh ann an cumhachd a' spioraid thug e buaidh thairis air an t-saoghal nach d' thug righ no iompaire a thainig le greadhnachas luchairt agus le fuaim nan gunnacha mora. Tha teachd Chriosd a' teagasg irioslachd, ach cha 'n 'eil aon chuid ministeirean no an luclid-leanmhuinn comh- arraichte airson irioslachd. Cia mar a theid aig daoine air urnuigh a dheanadh Risan a bha na dhuine dhoilghiosan agus eolach air bron an uair a tha iad a' dearbhadh le 'n giulan gu 'n aill leo dreuchd, urram an t-saoghail agus beartas na aon ni air thalamh no air neamh. Cia mar a chromas daoine an cinn ann an aoradh air an t sabaid do Chriosd a chur seachad laithean oige ann an buth-obair saoir agus a ni iad fad na seachduin tair agus dimeas air luchd- obair. Feumaidh iadsan a tha a' creidsinn ann an losa Chriosd a bhi iriosal, urram a' thoirt do ghniomhachas agus do threibhdhireas. An aill leat bochdainu le deagh choguis na beartas le f oill 'i An aill leat a bhi na d' sheir- bhiseaoh dileas do Chriosd no na d' thraill do Mhamon? Tha e furasda fhaotainn a mach mar a tha ar suidheachadh. Tha an Tionnadh Nuadh mar sgathan againn. Leugh e agus faic caite am bheil do bheatha a reir aithnte agus cait am bheil thu a' tighinn gearr air do dhleasnas. Tha beul-aithris nan athraichean agua beachdan na h-eaglais na 'n cuideachadh

ach is leoir dhomlisa agus dhuitsa Criosd, Mac Dh'e. "Agus is i so aithne-san gun creideamaid ann an ainm a Mhic losa Criosd agus gu 'n gradhaicheamaid a cheile, mar a thug esan aithne dhuinn." Is e so ar cairt-iuil agus seolaidli a threorachas sinn ann an sonas agus ann an cairdeas gu crich ar turuis agus a bheir sinn fadlieoidh gu sonas agus sith shiorruidh. Ach, mo chreach ! cha 'n 'eil gradh 'gar stiuir- eadh 'nar n-obair laitheil. Co air an eolaiche sinn gradh no gamhlas 1 Ciod is trice a' chi sinn, daoine a' cuideachadh a cheile no a' breabadh a cheile '^ Ciod is trice a chluinneas sinn moladh no dimoladh 1 Ruithich drooh sgeul air cuibhlean ged is mall siiibhal na deagh sgeul. Tha so fior ged nach 'eil e furasda a thuigsinn, chionn tha gradh moran na's nadurra dhuinn na fuath. Seargaidh an tanam o chumhachd miruin agus gamhlais, ach fasaidh an t-auam ann an slainte agus fallaineachd an uair a tha e air a' riaghladh le gradh. Ma ghradhaicheas sinn an cruinne-c6 thig slainte agus beatha an domhain uile a' mheudachadh beartais agus slainte ar n-anama. Is e gradh cumhachd rioghail an t-saoghail Bheir e buaidh thairis air gach cruaidh-chtis agus aire agus cuiridh e trioblaid agus brlbn ann an suarachas. Gun ghradh duthcha cha bhi an saighdear treun, ach maille ri gradh-duthcha biodh na chridhe gradh do Chriosd agus da rioghachd agus cha toir namhaid air thalamh tilleadh as. " Is i so m' aithne-sa, gu 'n gradhaich sibse a cheile mar a ghradhaich mise sibhse."

Coimhlionadh luchd-leanmliuinn Chriosd an aithne so agus thig crioch air cogadh le uabhas, air fai-niad, fuath agns eud agus air gach ni a thogas naimlideas agus stri. Is aithne dhuinn staid an t-saoghail agus is aithne dhuinn gur e toil Cliriosd gu 'm bi gradh brathaireil a' riaghladh dhaoine. Tha moran ag obair agus ag urnuigh airson an la anns am bi toil Chriosd k' riaghladh dhaoine, ach tha moran air an ainmeachadh air Criosd aig nach 'eil cuid no pairt anns an obair ghl6rmhor so. Cha Chriosduidh am fear a tha fuathachadh a choimhearsnach no deanadh culchaineadh air. Am fear a ghradhaicheas e fein an toiseaoh agus air thoiseach air gach neach, cha 'n airidh e gu 'm bi e air ainmeachadh air ainm glormhor Chriosd. Am fear a thaghas airgiod, dreuchd no inbhe air thoiseach air firinn, urram agus treibhdhireas, cha Chriosduidh e. Is coma ciod cho crabhach agus a bhitheas daoine na 'n coltas, ciod cho fileanta agus a shruthas briath- ran a' chreidimh o 'm bilean, ciod cho ladurna agus a thagras iad ainm Chriosd, mur bheil an giulau agus an gniomha a reir spiorad agus teagasg Chriosd. Cha 'n 'eil ann am briathran ach comharran, ach tha gniomha seasmhach Luan mar an fhlrinn.

Buidheachas do Dhia, cha 'n 'eil aireamh nam

fior Chriosduidhean gann. Tha moran gun fhuaim, gun uaill, a' deanamh maith anns gach' aite, a' tearnadh na muinntir a tha air chall, a' cuideachadh nam bochdan, a' frithealadh dhaibhsan a tha tinn, agus a' greasad rioghachd Dhe anns an t-saoghal. Tha sluagh taghta Dhe fo iomadh ainm am measg dhaoine, ach is Criosduidhean iad uile ma tha an giulan a reir teagasg agifs eisimpleir Chriosd. " Air an toraibh aithnichidh sibh iad."

la iad so salann na talmhainn agus as an eugmhais thuiteadh an saoghal ann am mugha. Ach air an laimh eile tha moran a' gabhail orra fein ainm Chriosd a tha a' toirt tamailt agus masladh air a chreidimh. Tha iad le mionnan agus misg a' truailleadh na h.oigridh agus ann an seirbhis Shatain ged a tha iad fo ainm Chriosd. Is miosa iad na na cinnich bhorb nach cuala soisgeul na slainte, agus is rao an diteadb, Is e brathadair, namhaid ann an riochd caraid, agus cha 'n fhearr iadsan a tha air an ainmeachadh air Chriosd ach a tha ann an tuarasdal Shatain. Cha 'n 'eil coimhthionail na h-eaglais saor o chionta airson aingeachd nam bailtean mora agus beaga. Tha suil an t-saoghail air luchd-taghal nan eaglaisean agus mur am bheil am beatha a reir an aideachaidh, tha iad a' tionndadh moran o chumhachd a' chreidimh agus a' cur moille air teachd riogh- achd Dhe.

A' cur cul ris gach gniomh aniochdmhor, gach ni suarach, cealgach, foilleil, a' nochdadh 00 - fhulangas, caomhalachd foighidinn agus gradh is a sin dleasnas a' Chriosduidh. An sin tlieid aige air ag radh mar a thubhairt caill teanach Etiopia — " tha mi a' creidsinn gur e losa Criosd Mac Dhe."

Amen.

COMHRADH.

Bha an geamhradh cianail fadalach ann an Gleann-an-teampaill. Bha na gillean bga, uile anns an arm, agus bha na nigheanan aig cosnadh. Bha am beagan a bh' air fhagail trang o mhoch-thra gu dubh-fheasgar. Le iomagain agus ionndrainn cha robh sunnd no aighear anns a ghleann. Thuit an obair air seann fhleasgaich agus seann daoine a bha fathast slainteil. Bha iad cho sgith air tighinn na h-oidhche nach robh eadhon togradh gu ceilidh orra. Na'n robh an cogadh mar a b' abhaist bhiodh sgeul ri innseadh agus treunadas ri aithris. Ach bha na saighdearan ann an Sasunn no ann an claisean agus frogan dion anns an Fhraing. Airson nam paipairean naigheachd bha iad, a reir an gne, deanadh beanntan arda de na clachan beaga. Co bheireadh feart orra 1 Is ann mar so a, bha

cuisean an uair a chaidh fatUann a roach gu 'n robh am ministeir a' dol do 'n arm. Clia robh Calum ciiinteach co dhiu a bha e a' falbh na shaighdeav no na mhinisteir shaighdearan, ach gliabh e ceura ann an airde an fheasgair gu tigh a charaid, lain, foirfeaob na h-eaglais.

Calum — Am bheil sibh uile gu maith, Iain ? Tlia droch fhuauhd 'san duthaich agus nioran a' gearan.

Iain — Tha aobhar againne a' bbi taingeil. Tha sinn uile dol mun cuairt ged uach 'eil sinn cho sgaii'teil agus a bha sinn aon uair,

Calum — Bha la eile ann, Iain, agus is tu fein a blia luath, laidir, ach thig na bliadhnachan agus cha teid moille orra. Am bheil sgeul agad air do mhac?

Iain — Bha litir againn di-luain agus ))ha e na shlainte ach is iomadh rud a thachair uaithe sin. Tha e air ciiram an Fhreasdail agus tha mi moch agus anamoch a' cur m' earbsa ann an Righ na'n catha.

Calum — Tha mi a' cluinntinn gu 'm bheil am ministeir fein a' dol do 'n arm, tha cuid ag radh mar shaighdear, agus cuid ag radh mar mhinisteir. Is cinnteach gu 'a do chur e a chomhairle riut.

Iain — Mata, Clialum, is ann agadsa a tba a' sgeul. Tha mi anns an cheud aite anns an cuala mi i, ach tha mi creidsinn gu 'm bheil i £or.

Ca^wm^-iSfach iongatach leamsa nach d' innis am ministeir ciod a bha na bheachd do dhuine a tha cho dileas agus dleasnach agus a tha thusa. Tha leara na 'n robh mi 'm fhoirfeach nach bithinn buidheach dheth.

Iain — Bha amharus .agam gu 'n cuireadh e ainm a stigh ionnsaidh a' chorauinn a tha taghadh mhinisteirean airson an airm, ach gun fhios an gabhadh iad ris cha robh e furasda dha tigliinn thairis air a gnothach riumsa no I'i neacli eile. Tha mi cinnteach gu leoir, ma tha € a' falbh, gur ann mar mhinisteir.

Calum, — ^Tha thusa cho dileas air cul a mhinisteir nach fhaigh thu coire dha ciod air bi a ni e. Ach innsidh mise dhuitsa mo bheachdsa gu saor agus is e sin gu 'm bheil feum air a mhinisteir ann an Gleann-an-teampaill agus gn 'm b' fhearr dha f uireach aig an tigh. Air m'fhacal, cha leig e leas a bhi diomhanach.

Iain — An cuala thusa, a Chalum, gu 'm bheil -da thaobh air a Mhaoil 1 Ma tha mise dileas ■do'n mhinisteir, is iomadh fear a bheir beura as, agus gus am faic mi deadh aobhar cha 'n 'eil mi dol ga dhiteadh. Cha 'n 'eil earbsa agam ann am breitheamh nach eisd gu foighidneach ri iianuisean mu 'n toir e binn a mach. Gun teagamh cha 'n 'eil cion obair air anns a ghleann, ach airson na cuid sin cha robh mo mhacsa no do ghillesa gun obair ged a tha iad ann an clo odhar nan saighdearan o thoiseach a' chogaidh.

Calum — Thaeadar-dhealachadh anns a chuis.

Bha na gillean againne fichead bliadhna agns ged a bu throm ar cridheachan an la a dh'fhalbh iad, , tha aobhar againn a' bhi taingeil nach d' fhuirich iad gus an robh iad air an eigneach- adh. Ach tha am ministeir a streap ri leth- cheud bliadhna agus thamoran an crochadh ris. Tha e a' bristeadh facal na firinn maiJle ruinn gach sabaid agus a' neartachadh ar creidimh ann an ceartas Dhe agus ar dochas anns an aiseirigh. Tha e toirt comh-fhurtachd dhoibh- san a tha ri br6n agus c'uin a bha iad cho lionmhor ? Tha e air bord nan sgoiltean agus air bord nam bochd, agus cha leir dhomhsa gu'n urrainn dha obair is urramaiche fhaotainn na tha aig a dhorus.

Iain — Bi thusa cinnteach nach 'eil e a" deanadh tair air obair na sgire no a' cur a oho- thionail ann an suarachas. Is maith is aithne dha na tha an earbsa ris ach is e a cheisd caite is mo am bheil feum air. Tha mi ro thoilichte gu 'm bheil thu a' ciinntas obair luachmhor, ach am feum mi a' chur ann ad chuimhne gur e gle bheag a tha tighinn do'n eaglas gu riaghailteach seach na dh' f haotadh tighinn 1 Cha ghabhainn iongatas ged a bha sin a' drughadh air a' mhinisteir. Bithidh e cinnteach a co-thional mor de shaighdearan agus tha mi fada am mearachd no gheibh e eisdeachd dhluth o dhaoine a tha ann an coimhearsnachd a hh^is a la agus a dh' oidhche. An uair a tha thu a' moladh obair a mhinisteir anns a' ghleann, tha thu ag aideachadh gun dean e obair mhaith agus obair f heumail am measg nan saighdearan. Tha thusa ann am beachd ged a' rinn na balaich againne an dleasnas gun eigneachadh an lagha gu 'ra biodh e ceart do'n mhinisteir seasamh air litir an lagha agus e fein fholach air cul na bliadhna no dlia a tha e oscionn aois an airm. Gu dearbh, is e nach tugadh buidheachas dhuit na 'n robh e g' ad eisdeachd.

Calum — Biodh sin agus a roghainn da, ach is e sgir mbor fharsuing a tha ann an Gleann- an-teampaiil, agus ann am bheachdsa cha 'n 'eil obair is urramaiche ri iarradh na frithealadh do mhuinntir a ghlinne.

Iain — Bhiodh na saighdearan boohda gun mhinisteirean nam fanadh gach fear aig am bheil sgir mhor fharsuing aig an tigh, Tha sgir an Lochain mhoir ann an torahas acraichean mor seach Gleann-an-teampaill agus nach lion- mhor sluagh Baile Choinnich seach am beagan a tha 's a ghleann so.

Calum — Air do shocair, Iain, thug thu thu fein thairis dhomh an uair so, Bha ministeirean nan sgirean a dh' ainmich thu a' freasdal do na saighdearan saor-thoileach mu 'n do thoisich an cogadh agus cha robh seol aca air seirbhis airm a' sheachnadh ged a bu nihiann leo. Cha 'n ionnan sin idir agus am ministeir againne a bha air fhagail aig saorsa a thoil fein.

Iain — Gun teagamh bha ceangal airm air

cuid de na ministeirean aoh bu bheag an aireanili seach am feaoLcl mhinisteirean a cliaidh le saor-tlioil a' shearmonachadh do na saigh- dearan. Ma tha focal Dhe luachmhor dhomhsa agus dhuitsa, is e mo bheachdsa gum bheil tuilleadh feum air am measg nan ceiidan mile a tha aims an arm, agus tha mi a' creidsinn gu'ra bi beannachadh Dhe ann an tomhas mor an lorg nan teachdairean a tha saothrachadh am measg na h-oigridh a tha ri uchd na namhaid. Cha robh meas aig moran ann an Gloann-an- teampaill air na sochairean spioradail a bh' againn agus ma bhitheas am Freasdal fabh- arach agus gu 'n till am ministeir cba mhisd a theagasg an t-eolas ur a gheibh e air daoine.

Co chaidh seachad air an uinneag le ceum eutrom cahhagach ach am ministeir. Bhuail e an dorus le rudain agus leig Iain a stigh e. Chuir e failte gu cairdeil air muinntir an tighe, ach bha e furasda fhaicinii gu 'n robh uallach air inntinn. Thuig Iain mar a bha an gnothach. a' seasamh agus thug e cothrom dha inntinn eutromaohadh.

lain—la ann 's an deagh am a thainig sibh. Thug Calum naigheachd thugam an nochd — - gu 'm bheil sibh a' dol do 'n arm agus bha sinn a bruidhinn thall agus a bhos air a chuis an uair a ohuala sinn ar ceum.

Am Ministeir — Be fath mo thuruis fios a thoirt dhuit, ach tha mi faicinn gur luaithe Sgeul anus a ghleann na uiseag air iteig. Cba 'n 'eil feum air innleaohd Mharconi an so. Thainig fios g' am iounsaidh an dh agus ghabh mi a cheud chothrom air innseadh dhuit. Saolaidh thusa gn 'n robh miduinte. dluth agus nach robh earbsa agam ann ad chotnhairle. Cha 'n e sin a chum samhach mi, ach cha robh fiughair agam gum faighinn an cothrom a fhuair mi cho luath. Mar is aithne dhuibh, bha mo chridhe leis an oigridh ghaisgeil a tha cathachadh gu treun ann an aghaidh na namhaid, agus bha mi a' beachdachadh gu diirachdach air mo dbleasnas agus thainig mi ionnsaidh a cho-dhunadh gu 'n robh an t-arm ga 'm ghairm.

Calum — Ach thng Gleann-an-teampaill gairm dhuihh mar an ceudna agus bithidh sinn gle dhuilich ma threigeas sibh sinn.

Am Ministeir — Nam biodii sibh toilichte, dh' fhalbhainn gun iarraidh tilleadh, ach mor agus mar a tha mi cunntas deadh-ghean a ghlinne cha chreid mi gu 'n tuit mi na'n suilean ged a roghnaicheas mi na saighdearan aig an am so. Is e dieasnas gach neach a dhuthaich a chuideachadh auns an doigh is f hearr is urrainn dha agus is ann mar theachdaire soisgeul na slainte do 'n arm a chaidh mise a' ghairm.

Calum — Ach ciod a ni an eaglais, agus bord nan sgoiltean agus bord nam bochdan ma dh' fhalbhas sibhse ?

Am, Ministeir — Cha bhi sibh gun seirbhis anna an eaglais gach sabaid agus tha mi ann an dochas nach bi ball de 'u cho-thional a bhitheas air ionndrainn as an eaglais. Cha bhi an t-seirbhis aig a mheadhon-la mar a b' abhaist ach aig da uair. Bithidh ministeir dileas, comasach anns a chrannaig. Gun teagamh cha fhreagair uair na seirbhis air na h-uile ach bha cuid air nach do fhreagair da-uairdheug. Le deadh ghean agus beagan dragh theid aig an t-sluagh air cruinneachadh aig da uair. Agus nach suarach am fein-aicheadh a tha mi tagair seach fein-aicheadh nan saighdearan agus nam maraichean a tha ann an cunnart am beatha gach la agus oidhche.

Theid an sgoil-shabaid air aghaidh mar is gnkth. Tha aon ni a' bristeadh mo mhisneach agus ga'm fhagail bronach agus is e sin seann daoine agus a mhidnntir a tha tinn fhagail ach cha bhi iad gun mhinisteir a thaghalas orra. Airson bord nam bochd agus bord nan sgoiltean bithidh ceathrar a' freasdal dhaibh agus le 'n deadh chleireach cha bhi ionndruinn ormsa.

Calum — Ach am bi sibh cho maith agus gun innis sibh co am ministeir a bhitheas a' searmonachadh ?

Am Ministeir — Bithidh anns a cheud dol a mach mo choimhearsnach a tha gle chairdeil agus na bhall de dh' eaglais a tha ann an dluth dhaimh ruinn. Tha an da eaglais a' tarruing dluth agus is e dieasnas gach duine anns am bheil spiorad ceart cairdeas a' bhrosnachadh agus spiorad na h-aonaohd a' neartachadh. Is trie a chuala mi gur e nam ministeirean a bha roinn an t-sluaigh, ach thug an cogadli cothrom do 'n t-sluagh an tlachd ann an aonachd a' dhearbhadh.

Calum — Le 'r cead, a mhinisteir, am bi paigheadh agaiblj 1

Am Ministeir — Tha mi a' tuigsinn gu 'm bi deadh phaigheadh agam Theid agam air gach cosgais a bhitheas agam a' cur mhinisteirean am aite a' choinneachadh agus mo thuarasdal fein fhagail slan aig a mhnaoi agus a chloinn. Ma bhitheas tuilleadh agus mo chosgais agam, theid agam air ouideachadh a' thoirt do na saigh- dearan. Ach cha 'n 'eil thusa ag radh diog, Iain ; tha eagal orm nach 'eil thu buidheach dhiom.

Iain — Is leoir aon cheistear agus bu dana leam tighinn eadar Calum agus a cheasnachadh. Air mo shonsa, tha mi gle dhuilich sibh a bhi falbh ach is mor a ghabhainn agus bacadh a chur oirbli. Is fada leam gach seachduin gus an till sibh. Is e mo dhiirachd agus m' urnuigh gu 'm bi Dia maille ruibh agus beannachadh mor ann an cois ar saothair.

Am Ministeir — Moran taing dhuit, Iain. Cha 'n 'eil e furasda falbh, ach bu mhiosa fuireach. Oidhche mhaith leibh.

Air. 3.

1917.

SEANN SEANCHAIDH.

Am measg nan daoine a sgriobh mu na G^idheil agus mu 'n Ghiidhealtachd tha dithis a' seasamli a mach os cionn cliiich uile ; Mao Mhairtinn agus Stiubhartach Ghairt. Tliainig leabhar Mhio Mhairtinn a mach ann an 1703, agus leabhar an Stiiibhartaich ann an 1822, agus is gann gu 'n do sgriobhadh leabhar niu 'n Ghaidhealtachd bhuaith sin anns nach fhaighear caob an sid 's an so de chuid na dithis ud. Chuir iad comain nach beag air na thainig 'nan deidh, oir ghabh iomadh ughdar eile iasad bhuapa.

Clia 'n 'eil sinn a' del a' r^dh dad an trS,th-sa mu'n Stiubhartach, ach bu mhaith leinn beagan seanchais a dheanamh mu 'n duine eile, agus tasgan no dh^ as an leabhar aige a chur fa ohomhair ar luchd-leughaidh.

Tha e coltaoh gu 'm b'e smior a' Ghaidheil a bha ann am Mac Mhairtinn ; bhuineadh e do aon de na h-eileanan Siar. An deidh dha fhbghlum a chriochnachadh ann an Dun-6ideann chaidh e uair is uair troimh 'n Ghaidhealtachd uile, a dh' fhaotainn eolais mu chor an t-sluaigh agus suidheachadh na dutl)cha. Bha suil gheur aige agus cha deachaidh moran seachad oirre, air chor agus an uair a th6isich e air sgriobhadh mu na nithean a chunnaic agus a chual e, gu 'n d' thug e an da chuid iomadh ni fiachail agus iomadh ni neonach am follais. Thug e cunntas air tuathanachd is iasgach na diithcha, air biadh is aodach an t-sluaigh, air ce61, is taibhsearachd, is cungaidhean-leighis, is iomadh ni eile a tha tilgeadh soluis air beatha is doighean nan Gaidheal anns an t-seann t- saoghal. Ach is dona is aithne dhomhsa dol an ceann an t-seanchais sin ; cluinnibh ciamar a tha e f h6in a' labhairt : —

" Tha an t-eilean Sgitheanach da fhichead mile am fad o thuath gu deas, agus o fhichead gu deich mile fichead an leud. Tha e mu ch6ig fichead mile ceart thimchioU air. Tha an talamh mar is bitheanta dubh, gu sbnruichte anns na beanntan, ach tha cuid de 'n talamh ruadh agus iarunn ann. Tha a' chuid as motha de 'n talamh-aitich dubh, ach gheibhear criadh ann cuideachd, geal is ruadh is gorm ; anns an allt a tha aig eaglais Dhun Bheagain gheibhear uir-luathaidh. Is e an spreidh a tha an tuath

a' gleidheadh, eioh, crobh, caorich, g()bhraichean, agus mucan. Cha 'n 'eil iad a' cr6dhadh nan each-oibre idii', eadhon anns an earrach ; agus anns a' gheamhradh tha iad a mach ris an an t-sid as miosa ; ach ged nach 'eil iad a' faotainn siol no feur, no oonnlach fheiu ach annamh, ni iad obair a cheart cho mhaith ri eich a tha air an cumail na 's fhearr. Tha an crodh air an cumail air a' cheart d6igh ; a' faotainn fuachd is acrais, air chor agus nach 'eil annta anns an earrach ach na craicinn, gun de neart ann am moran dhiubh na dh' eireas gun chuideachadh. Ach mar a thig a' bhliadhna air adhart agus a dh' fhisas am feur thig iad thuige agus gabh- aidh iad culaidh, agus tha an fheoil ur sin an da chuid milis agus maith. Anns an eilean so faodaidh mart a bhi da bhliadhna dheug a dh' aois agus an fhe6il aice gun bhi na's ruighne na fe6il laoigh. An uair a mharbhar laogh 's a bhitear air son laogh eile a chur air a mhathair cuirear air craicionn an fhir nach maireann. Ma gheihh i mach gu bheilteav a' toirt a' chuir aisde gabhaidh i am bainidh fad lathaichean, agus is e an aon doigh air ciall a chur oirre, or^n binn a ghabhail dhi an uair a bhitear 'g a bleoghan. Ma bhios duine air a sharuchadh le crodh a' choimhearsnaich a' tighinn a steach air fhearann theid e m' an timchioU agus bheir e iad cruinn comhla a dh' ionnsaigh na criohe as fhaide a mach d'a fhearann, agus an sin leigidh e fuil asda te ma seach ; falbhaidh iad an uair sin agus cha chuir iad an tuilleadh dragha air fad na bliadhna sin. Bidh an crodh gu trie ag itheadh na feamann, agus ged nach biodh iad ann an sealladh na mara tuigidh iad cho mhaith ri duine c'uin a tha lionadh is traghadh ann. Thug mi an aire dha so tri uairean deug anns an aon t-seachduin ; chualamiuime o mhuinntir an ^ite iomadh uair ach bha teagarah agam ann gus am faca mi e le mo shiiilean f^in. Bidh muinntir an aite ag radh, ma theid crodh duine air aimhreit, a' dian-ruith agus a' geumi'aich gun fhios c'ar son, gu bheil sin 'na chomharra cinnteach gu bheil ain has dluth dha. ■ An uair a bha duine s6nruichte air a mharbhadh am bl^r Choille-chiagaidh, thugadh an aire roimh laimh gu robh an crodh aige a' toirt seachad fala an kite bainne ; agus ghabhadh an rud mar fhior dhroch comharra."

"Tha sgadan gu leoir ri fhaotainn anns na

10

lochan a tha mu 'n cuairt air an eilean Sgith- eanaoh. Tha gach sebrsa eisg eile a' leatituinn an sgadain agus an t-s'il, o'n mhuic-mhara gus an t-iasg as luglia anns a' chuan ; am fear as motha ag itheadh an fhir as lugha. Dh' innis na h-iasgairean agus feadhainn eile dhomh gu bheil aon sgadan mor anns gach tueall sgadain, a tha dha uiread ri each. Tha e a' snioih air thoiseach air c^ch agus leanaidh iad e kite air bith an teid e. Their na h-iasgairean righ an sgadain ris an fhear so, agus ma thachras dhaibh breith air beo, tilgidh iad a mach e gu ciiramach, oir cha toigh le6 iasg de'n ainm ud a mliarbhadh. Tha iad ag ridh gu bheil an ceannard fein aig gach se6rsa eisg, mor is beag, agus gu lean each e daonnan. Is e so rud a chluinneas tu anns a h-uile aite — ma dh' 6ireas iorghuill suas air cladach far a bheiltear a' faotainn sgadain, agus gu'm bi full air a dortadh, teichidh an sgadan air falbh agus cha till e a' bhliadhna sin tuilleadh. Ma's breug bhuam so is breug thugam e ; chuala mi an rud agus tha mi 'ga innseadh los gu'n cnuasaich daoine f6ghluimte air rud cho ne6nach. Theid aig muinntir an eilean so air an sgadan a ghleidheadh fad ochd miosan gun ghrainne salainn a chur air, ma ghlaoar e na's aninoiohe na meadhon an fhoghair. Tha iad an toiseach 'ga chutadh, agus an sin 'ga thiormachadh, agus an sin 'ga chur air ghad agus 'ga chrochadb ; anns an earrach tha an sgadan a tha air a ghiuUachd anns an diigh so cho milis blasda 'sa bha e an latha a thugadh as an fhairge e. Tha truisg gu leoir, is langaichean ; runaich is adagau is gealagan ; bradain agus gach sebrsa ^isg eile a gheibhear ann an Albainn ri fhaotainn mu 'n cuairt an eilean so. Tha maorach gu lebir ann cuideachd agus gach sebrsa de dh' iasg-sliginneach. Ann anCaolas Scalp- aidh air muir-triigh reodhairt cha bhiodh e diiilich dhuit fichead sac eich a dh' eisirean a thogail. Air an traigh air cladach Bhearnasdail air an reodhairt dh' fhaodadh tu de choilleagan a chruinneachadh air aon mhuir triigh na dheanadh biadh an latha do thri fichead duine ; bha so 'na chuideachadh mor do iomadh teagh- lach bochd anns na bliadhnachan lorn. Thug muinntir an aite fanear gu bheil gach sebrsa niaoraich na's reamhra aig fas na gealaich na tha e an uair a tha i a' dol air a h-ais. agus ri am gaoth 'n ear-dheas na tha e ri gaoth o 'n tuatli agus o'n ear-thuath. Ma bhruichear bairnioh ann an rud beag uisge, tlia an svigh maifch gus bainne a thoirt air mnathan a tha toirt ciche do chloinn ; agus maith do 'n leanabh ma tha e teann 'na choluinn. Tha siadh fhaochag maith air a shon so cuideachd. Ma dh' itheas duine tuilleadh 's a chbir de mhaorach ann am meadhon an t-Samhraidh tha e buailteach a' bhuidheach a thoirt air. Bha boirionnach bochd ann an Diiira a tkeab dol a dhith leis a'

chion ; dh' fhabh am bainne bhuaipe agus cha b' urrainn i an leanabh a bha air a cich a bheathachadh. Is e rinn i, tbiseachadh air cuid reamhar nam bairneach a bhruicli agus a thoirt do'n ph^isde ; agus tha iad ag radh gu 'n d' fhas e cho m6r 's nach robh mac-samhail dha ann an Diura. . Tha e air a radh cuideachd gu bheil daoine a tha fantuinn ri taobh a' chladaich na 's s'lolmlioire na daoine eile. Tha eifeachd mhor anns an duileasg. Tha e maith do dhuine duileasg itheadh ma tha e teann 'na choluinn. Ma ghoilear e agus gu 'n blar e leis an t-siigh tha e maith air son greime. Air a nigheadh is air a thiormachadh, agus an sin air a bhriseadh sios cho meanbh ri snaoisean, marbhaidh e na dathagan ma bheir thu e do phMsde air am bheil iad."

" Tha dbigh-leighis dhaibh fein aig muinntir nan eileanan air gach sebrsa galair na tinneis ; gheibh iad cungaidhean a luibhean is a freumhan, a clachan is a beathaichean, agus air iomadh shebl eile nach aithne ach do na h-eblaich. Bidh iad a' toirt deoch mheig anns an deach- aidh sail-chuach a bhruich do dhaoine air am bheil flabhrus. Ma bu mhaith leb duine a chuir falluis deth, agus gu 'm fairtlich gach dbigh eile orra, bheir iad dheth a leine agus bruichidh iad i, agus air a h-iir-fhasgadh cuiridh iad uime i. Bheir sin fallus air, mur toir e am bks air. Los cadal a thoirt air duine tinn an deidh iiabhruis, nighidh iad a chasan agus a ghluinean ann an uisge blath anns am bheil fliodh air a thumadh ; cuiridh iad pUsd de 'n fhliodh air anihaich agus eadar a ghuaillean an uair a tha e dol a luidhe. Barr-mullaich flieanntagan air a ghearradh agus air a mheas- ■ gadh le gealagan uighe. agus air a chur air clar an aodainn is taobh a' chinn ; tha sin maith air son cadail a thoirt air duine. Tha plasd de lionaraich maith cuideachd. Air son an ihiabhruis-dheirg gabhaidh iad gloinne branudi an trith-sa 's a rithist. Leighsidh iad an t-siatig le plisd de bhlonaig ebin a chur air cnaimh mor na sWisde. Air son a' ghalair- fhuail bidh iad a' gabhail brochain gun salann ; gairgean-garaidh air a bhruich ann an uisge ; duileasg is siadh fhaochag. Air son dhathagan tha iad a' cunntas gu bheil briosglan ann am mebg, air neo uisge beatha, air a ghabhail an deidh trasgaidh, gle mhaith. Slan-lus air a chagnadh. ma chuireas tu sin ann an oluais caorach no mairt a tha dall, leighsidh e i, Chuala mi so o dhaoine creideasach anns an eilean Sgitheanach agus anns na h-Earadh, Chuala mi mu bhalach aig an robh lub air a mhionach ; thugadh dha deoch a dh' uisge fuar, le rud beag de mhin choirce ann, agus an sin chrochadh e air chasan greis bheag. Chaidh e na b' fhekrr. Tha e air a rkdh gu 'm feum na h-eileanaich a thri uiread burgaid a ghabhail,

i

11

ma 'n oibrich i orra, -'s a dh' fheumas an c5rr de mhuinntir Albainn. Ach ma theid iad gu deas tha iad coltach ri daoine eile. Bidh iad a' sailleadh nan r6n le luaifchre na feamann an aite salaiun, agus tha iad ag radh nach 'oil an fhebil sin dona idir. Anns an earrach ithidh iad i, 'ga cur 'nam beul air bharr biorain, a chionn nam beireadh iad oirre le am meuran, bhiodh droch bholadh asda fad iiine. Tha feoil roin maith do dhuine air am bheil ruith-gu-cladach."

"A thuilleadh air a' mhal a phaigheas an t-iochdaran do 'ii uachdaran tha e mar fhiach- aibh air mar an ceudna, ma bhios paidhir aig caora no mart, fear diubh a thoirt do 'n uach- daran. Ma bhios paidhir aig bean an iochdarain tha e mar fhiachaibh air an uachdaran fear de na paisdean a ghabhail agus a tliogail 'na theaghlacli fein. B' aithne dhomh duiue-uasal aig an robh s6 deug de naleth-aoin sin 'na thigh aig an aon am."

EADAR-GHUIDHE.

Bha hataichean eile maille ris. Marc, iv. 36.

Oidhche a bha losa agus a dheisciobuil a' dol thairis air muir Ghalile ann am b4ta beag dh' eirich doinionn mlidr gaoithe air chor agus gu robh am bata an impis a bhi air a call. Gach uair a leughas sinn an naigheachd so anns an t-soisgeul tha ar n-aire gu nA,durra air a socruchadh uile gu leir air an aon bhata so. Ach tha an soisgeulaiche ag innseadh dhuinn gu robh bataichean eile maille ris. Gidheadh cha smuaiuichear orra-san idir, no ciod a dh' eir- ich daibh, ged a bha iadsan mar an ceudna ann an cunnart agus air an sadadh le onfhadh nan tonn. Ach is e an rud s6nruichte a bu mhaith leam a radh a thaobh nam bataichean eile, — gu 'n d' fhuair iadsan cuideachd maith na mior- bhuil a rinn losa. agus gu 'n do shaoradh iad o bhathadh. Ghairm an sgiobaa bha ann an aon bhata air an Tighearna, ach bha am feath a thainig mar fhreagradh do 'n iirnuigh sin air a mhealtuinn leis na bataichean eile nach do ghlaodh idir air an Tighearna. Oha robh fhios aca ciamar a luidh a' ghaoth no co a bha iad 'na chomain; ach co dhiu fhuair iad cobhair agus faochadh ann an km. na h airce, agus bu mhor agus bu mhaith a' bheannachd sin ged nach bu leir dhaibh an dbigh anns an d' fhuair iad i.

Saoilidh sinn gu 'm faodar so a ghabhail mar chosmhalachd; cosmhalachdair nanitheandiomh- air agus prlseil a tha gach latha a' tachairt ann am beatha dhaoine mar thoradh nan iirnuighean a tha air an tairgsinn as an leth le daoine eile. Ma tha aingidheachd an athraichean gu trie a' tuiteam air ceann na cloinne feumar a chuimh-

neachadh gu bheil fireantachd an athraichean a' tuiteam orra mar an ceudna, dileab blieann- aichte nach do choisinn agus nach do thoill iad a' tuiteam air cloinn sheachranach agus neo- dheasdanach. Faodaidh e bhitli gu blieil nioran de na beannachdan a tha sinne agus sibh-se a' sealbhachadh air an toirt dhuinn, cha 'n ann air ar sgith fein ach air sgcith athar no mathar dhiadhaidh a bha deanamh sior eadar-ghuidhe as ar leth, agus gu bheil toradh nan urnuighean sin a' tighinn thugainn an uair a tha na daoine diadhaidh a chur suas iad a nis 'nan luidlie fo'n fhbid. Tha deacaireachd is dlomhaireaohd mhor an ceangal ri iirnuigh, ris gach se6r3a lirnuigh, ach gu s6nruichte ris an iirnuigh ris an abrar eadar-ghuidhe, is e sin, iirnuigh as leth dhaoine eile. Ach is e ar gliocas-ne anns a' chuis so, mar ann an ioraadh rud eile, greim a dheanamh air facal an Naoimh A Kenipis, " tha Dia com- asach air rud a dheanamh nach tuig mac an duine." Is deacair agus is miorbhuileach an rud e, gu'm faigheadh aon duine maith is beaiin- achd o uruuigh neach eile, ach tha e fior. Anns an t-soisgeul so fein tha sinn a' leughadh mu fhear air an robh am pairilis a bha air a thoirt gu losa le ceathrar chairdean, agus an uair a chunnaic losa an creideanih, cha 'n e idir creid- eamh fear-na-pairilis ach creideamh a chairdean, thubhairt e, "tha do pheacaidhean air am maitheadh." Uair eile thainig Bana-Ghreugach gu losa, ag iarraidh air deamhan a thilgeadh a mach as a nighinn. Agus air son na thuirt a mathair thilgeadh an deamhan a mach as an nighinn. Tha barrachd nithean air an deanamh air thalamh le urnuigh na thuigeas daoine, agus .do bhrigh gu bheil, thigeadh e dhuinn uile anns na laithibh dorcha agus dMs- tinneach so ar guth a thogail a la agus a dh' oidhche ann an urnuigh ri Dia air ar son fein agus air son dhaoine eile. Agus ma ni sinn sin CO aige a tha fhios nach faod toradh ar n-iirnuighean tuiteam mar an driichd beann- aichte air beatha agus crannchur dhaoine eile ; CO aige a tha fhios nach tig feath mor, ann an cois ar n-eadar-ghuidlie-ne, air bataichean eile a tha an impis dol fodha leis an stoirm

Tha e ceart dhuinn eadar-ghuidhe a dhean- amh as leth nan uile, ach gu sonruichte aig an am so, cha bu choir dhuinn aon latha a leigeil seachad gun aon lirnuigh co dhiii a chur suas as leth gillean bga na duthcha a tha ann an cunn- art bais anns a' chogadh. Beannaichidh Dia an iirnuigh sin d^ uair ; beannaichidh e esan a ni i agus esan as leth am bheil e 'g a deanamh Tha fhios againn gu bheil miltean de na gillean a tha ann an digean na Frainge a' faotainn comhfhurtachd is neart o'n smuain, gu bheil daoine aig an tigh a' cumail cuimhne orra ann an urnuigh. Tha fhios againn nach ruig sinn a leas an dleasdanas so a sparradh orra-san aig am bheil mac no athair no br^thair anns a' chogadh.

12

a chionn gu bheil sinn cinnteach nach ann aon uair ach fichead uair fad an latha a thogas iad an cridhe ri Dia as an leth ; is e an aon ni a ruigeas sinn a leas a rA,dh, nach b' urrainn daibh faochadh iarraidh o'n eagal agus o'n iomagain a tha lionadh an cridhe ann an d6igh a b' fh^arr na bhi 'g urnuigh air an son. Gu trie is e so an aon f hasgadh agUs an aon fhaocliadh a tha aca. Cha 'n urrainn duit do Umh a shineadh thuoa 'g an cuideachadh ann an cunnart. Cha ruig do ghuth orra far am bheil iad. Ach tha an t-athair caomhail ris am bheil thu a' dean- amh eadar ghuidhe as an leth dliith dhaibh-san mar an ceudna, agus as eugmhais-san cha tuit eadhon an gealbhonn air an talamh. Na bith- eadh ro churam oirbh, arsa an t-abstol, ach anns each ni le urnuigh agus aslachadh .maille ri buidheachas bitheadh 'ur n-iarrtus air an dean- amh aithnichte do Dhia. Anns gach ni ; an da chuid, nithean mora agus nithean beaga, 'ur n-eagal, 'ur curam, 'ur n-iarrtusan, 'ur n-uireas- bhuidhean gu leir, tlioiribh iad gu saor gu cathair-trocair Dhe ann an li,n-dearbhachd gu 'n eisd e le co-fhaireachduinn is caomhalachd, agus gu'm freagair e a reir a ghraidh agus a ghliocais.

Ach an uair a rinn sinn eadar-ghuidhe as leth ar cairdean agus ar daoine fein cha do choimhlion sinn fhathast ar dleasdanas uile. Ciod a theirear mu na daoine aig nach 'eil daimhich a ni iirnuigh air an son 1 Agus ciod a theirear umpa-san aig am bheil daimhich ach daimhich nach dean urnuigh agus nach 'eil a' creidsinn innte I Tlia fhios againn gu bheil na ceudan agus na miltean an diugh anns an arm a tha anns an t-suidheachadh sin; gun neach ann idir a tha ag ainmeachadh an ainn aig cathair trocair Dhe agus iad mar an ceudna dearmadach air iirnuigh iad f6in, Gach uair mata, a theid sinne air ar gluinean cuimhnicb- eamaid orra sin ; cuimhnicheamaid air na bat- aichean eile a tha ann an cunnart agus nach 'eil a' gairm air an Tighearna air an son fein, agus an deidh dhuinn eadar-ghuidhe a dheanamh air sou ar ciirdean is luchd-e51ais cuireamaid suas mar an ceudna guidhe ri Dia as leth na feadhnach aig nach eil duine aig an tigh a tha deanamh sin air an son. Is e an t-aite mu dheireadh anns an tigeadh e do dhuine a bhi f^ineil, air a ghliiinean. Tha urnuigh an Tigh- earna a' teagasg so dhuinn cbo mhaith ri iomadh rud eile. Cha 'n e idir a thubhairt an Slanuigh- ear, " thoir dhonih m' aran lathail," ach " thoir dhuinn ar n-aran lithail," a' gabhail a steach each duine air am bheil an t-acras.

o

Bha na briathran so air an sgriobhadh le lighiche maith agus duine caomh, " Ma dh' eisd Dia ri m' ilrnuighean tha moran dhaoine sona nach faca riamh m' aghaidh ach a f huair beann- achdan air tiillibh m' eadar-ghuidhe air an son." Deanamaid sinne mar a rinn esan, a'

tbiseachadh aig ar daoine fein agus a' leantuinn oirnu gus am bi ar n-iirnuigh cho farsuing ri tr6cair agus gr4,dh Dh6 a tha gabhail a steach nan uile agus nach 'eil a' dichuimhneachadh ni no neach a rinn e.

MARAICHEAlSr NA H-ALBA.

A mharaichean na h-Albaj

A dh' fhalbhadh leinn le gairm,

Fo'r brataich riamh bu dileas

A sheas ri stri 's ri stoirm ;

Le sr61 a' srannraich mach o thir,

Chur naimhdean sios le buaidh, ^

Agus siubhlaibh thar nan siigh

Nuair is gailbhich' smiiid a' chuain,

'S is fuaimneach. fada toirm a' ohath',

'S is gailbhich' smiiid a' chuain.

Gu'n ^irich riochd nan treun-fhear Mar dibhlean o gach tonn ! O'n uaighibh uaine saile Air 'm bu bhlar dhaibh clair nan long ; 'S far'n deachaidh Nelson treun do'r dith Gu'n las gach cridh gu'r gruaidh, ' Dol gu siubhlach thar nan sugh 'Nuair is gailbhich' smuid a' chuain ; 'S is fuaimneach, fada toirm a' chath' 'S is gailbhich' smuid a' chuain.

Cha'n fheum ar duthaich daingnich

'S tur-chaisteil chrann m'a traigh,

'S ur siubhal air na sleibhtibh cuain,

'S ur dachaidli buan air sail'.

Le tairneanach o'r darach cruaidh,

Theid tuinn a chlaoidh gu suain,

'S iad a' ranaich gu traigh

'Nuair is gairbhe gairich cuain ;

'S is fuaimneach, fada toirm a' chath'

'S is gairbhe gairich cuain.

A' bhratach bhuadhar, Bhreatunnach

Gu'n leum's gu'n las r'a crann

Gus dean uainn oidhche chruadail triall

'S reul-sith gu tir nam beann

Bidh sin, a ghaisgeach fairge !

Ar ce61 's ar cuirm le'r buaidh,

'S fuaim ar ciiiil bidh mu'r cliii

'N uair dh' fh^sas ciiiin' air cuan ;

'S gun tuillidh toirm no teine oath'

Gun stri gun stoirm air cuan.

Eadar theangaichte leis an

Urram A. Mac-an-t-saoik.

Air. 4.

1917.

AITE NA H-ALTARACH.

Chaidh e air. imrich as « sin gus an t-sliahh air an taohh an ear de Blictel, agus shuidhich e a hhiuli : agus tliog e an sin altair do lehohhah, agus ghairm e air ainin lehohhah.

— Genesis xii. S.

Tha na briathran so, air neo briathran col- tach riu, a' tachairt oirim gu maith trie ami an eachdraidh-beatha Abraira. Thog e altair do lehobliali aig darag Mhoreh ; thog e altair dha aig Betel; thog e altair dlia aig daragan Mhamre, agus aun am iomadh aite eile. Ciod air bith an cearn anns an siubhladh e, no amis an suidh- icheadh e a bhuth eadhon oidhche no dha, an sin cliuireadh Abram suas altair agus ghairm- eadh e air lehobhah.

Theagamh nacli robh uiread e61ais aig Abram air Dia no air nithean spioradail 's a tha againne an diugh ; is aithne do'n cliloinn bhig anns an sgoil-Sh^baid barrachd 's a b' aithne dhisan, oir bha a bheo aige ann an 6g-inhadiunn an t-saogh- ail ma'n do dliealraich solus na firinn, agus nia'n do labhair Dia ris a' chinne-daonna le faidhean is abstoil, agus anns na laithean deireannach le a Mhac. Ach ged tha sinne air thoiseach air ' Abram ann an iomadh d6igli, blia esan air thoiseach oirnne ann an d6ighean eile; air chor agus gu'm faod sinn leaaan a ghabhail bhuaith, agus an leasan so gu sonruichte, gur coir dhuinn Dia aideachadh 'n ar dol a niach agus 'n ar teachd a steach. Is e sin a bha Abram a' ciallach- adh an uair a thog e altair do lehobhah; bu inhaith leis eaglais a bhi 'na theaghlach. Agus is boclid an teaghlaeh anns nach deanar aoradh do Dhia agus anns nach gairniear air 'ainm.

Ann am fear de na leabhraicliean a sgriobh an t-Urramach nach maireann, an t-Ollamh Stiiibhavtach an Loch-abar, tha e ag innseadh naigheachd blieag air am faod sinn tighinn thairis aig an am. Bha Ard easbuig de'n eaglais Shasunnaich — Ardeasbuig Tait — uair eigin air thurus ann an Loch abar agus chuir e seachad oidhche no dha ann an tigh a bha cairdeach dha. Dh' iarr an duine so air an Ollamh Stiijbh- artach oidhche a chur seacliad cbmhla riu; agus an uair a theiinig am dol a luidhe, thuirt e ris an da mhinistear, " Tha fhios agaibh le cheile gu bheil e 'na chleaehdadh agam-sa aoi'adh-

teaghlaich a ghleidheadh, agus ni'an t6isich sinn a nochd bu mhaith learn sibh a shocruchadh eadaribh f^in c6 am fear agaibh a th^id an ceann na seirbhis." Anns a' mhionaid fhreagair an t Ollamh Tait; "Is raise Aid-easbuig Chanter- bury ; is e an t-Ollamh Stiiibhartach easbuig na sgireachd thairis air am bheil e air a shuidh- eachadli ; ach is tusa. a charaid, easbuig do tliighe agus do theaghlaich fein; rach ann an ceann an aoraidh mar is abliaist duit, agus cuimhnich oirnne ann a'd' lirnuigh." Bu mhaith a thubliairt e ; sin an d6igh clieart, gu'ni biodh ceann an teaghlaich 'na shagart 'na thigh f6in. Bha latha a bha sin mar sin ann an Albainn, ach is mor ar n-eagal gu'n d' fhalbh an latha, agus nach 'eil cinn-theaghlaichean an diugh a' coimhlionadh na sagartachd sin mar bu choir daibh. Roimh so cha 'n abairteadli dachaidh dliiadhaidh ri tigh sam bith ach tigh anns an robh aoradh-teaghlaich air a chleaehdadh, agus anns an robh a' chlaun aii an teagasg ann an eblas a' Bhiobuill le am parantan. Agus far nach robh sin air a dheanamh bha e air a thuig- sinn nach bu dachaidh dhiadhaidh i. Na'm biodh pirantan an diugh air an tomhas leis na toimhseau sin, bu bheag an iireamh a chois- neadh ainm na diadhaidheaehd. Tha e gun teagamh fior nach 'eil ann an aoradh-teaghlaich aeh ann de na dleasdanasan a bhuineas do'n diadhaidheaehd, agus gu'm faod teaghlaichean a tha deanamh dearmaid air a bhi na's fhe^rr na teaghlaichean eile a ghleidheas e. Cha bu mhaith leinn a rkdh nach Criosduidhean daoine aig nach 'eil altair 'nan teaghlaeh ; agus na'n abraimead e cha bhiodh an fh'irinn againn, oir is aithne dhuinn daoine diadhaidh aig nach 'eil; ach aig a' cheart am cha chliii daibh sin. Nach iomchuidh agus nach ciataeh an rud e gu'n gabhadh daoine iiine agus athais anns a' mhad- uinn, los beannaehd Dhe iarraidh ma'n t^id iad a mach gu'n obair ! Agus an uair a thig an oidhche nach cubhaidh dhaibh cruinneachadh comhla mar theaghlach a thoirt buidheachais do Dhia air son ti'bcairean an la, agus a dh' iar- raidh a dhion tre dhorchadas na h-oidhche ! Do chloinn tha aoi'adh-teaghlaich eho buadlimhor agus nach bu ch6ir do dhuine sam bith a tha togail teaghlaich dearmad a dheanamh air. Is e am meadhon as eumhaohdaiche air an cridh- eachan aomadh gu bhi cuimhneaehadh air Dia.

14

ann an laithean an 6ige. An uair a tha clann a' cluinntinn an athar ag iarraidh beannachd Dh^ gach latha air fh^in agus air a theaghlach, agus ag aideachadh fcrocair agus maitheas Dhe 'na luidhe sios agus 'na eirigh suas, cha bhi e furasda dhaibh a dhichuimhneachadh an deidh laimhe, eadhon ged racliadh iad air seacharan o Dliia, gur e beannachd Dh6 rud as fhearr air tlialamh, na's mb ri iarraidh na 'n t-or. Fad uile Iciithean am beatha tha c^ileigin de chreid- eamh agus de chrabhadh an 6ige a' leantuinn riu; eadhon anns an duthaich chein thfeid an smuaintean air aia gu oileanachadh am p^rantan; chi iad iad fein air an gluinean aig aoradh an teaghlaich; cluinnidh iad a ris na h-Cirnuighean durachdachd a chuir an athair suas as an leth. Tha cuimhne nan nithean sin gu trie a' tais- eachadh an anama, agus air a chleachdadh le Dia gu bhi 'gan tre6rachadh air ais. Sibhse a tha togail teaghlaich, faicibh gu'm bi altair 'n 'ur dachaidh agus Dia air aideachadh am nieasg 'ur cloinne. As eugmhais so bhiodh e dana dhuibh dbchas a bhi agaibh ri beannachd an Tighearna; deanaibli mar rinn Abram, agus ciod air bith aite anns an suidhich sibh 'ur tigh, an sin togaibh altair do Dhia. "Ann a' d' uile shlighean aidich e, agus ni esan direach do cheumannan."

Ach tha sinn an duil gu robh aite na h-alt- arach do Abram, cha'n e mhMn 'na aite-urnuigh ach mar an ceudna 'na chomharra follaiseach air bbidean diomhair a dh' ioc e. Aig Betel, aig Moreh, agus aig Mamre, choisrig e e fein as ur do lehobhah, agus mar fhianuis air a' chumh- nant sin chruinnich e clachan agus thog e altair. Tha an ni so a rinn e a' toirt Abraim gle dhluth dhuinn fein ged tha e marbh na miltean bliadh- na; innsidh ar cridheachan duinn ciod a bu chiall do'n altair, oir tha cuimhne againn air ^iteaohan is amannan anns nach b' urrainn duinn rud eile a dheanamh ach ar n altair a thogail as ur agus gairm air ainm an Tighearna. Cha ruig sinn a leas a radh ciamar a thachair sin, oir cha do thachair e dhuinn uile air an aon dbigh ; a thaobh cuid faodaidh gur e trioblaid air chor-eigin no dorchadas a dh' iath umpa a thug orra altair a thogail; a thaobh cuid eile faodaidh gur e buaireadh is tuiteam ann am peacadh a b' aobhar da ; a thaobh cuid eile faod- aidh naoh e an dara cuid trioblaid no peacadh a chuir a thogail na h-altarach iad ach sonas no agh mor air choreigin a ghluais iad gus am bbidean iocadh do Dhia. Ach ciod air bith ciamar a thachair e, stad iad air an ceum, chaidh iad air an ais gu aite na h-altarach agus choisrig iad iad fein as ur do Dhia an athraichean, le creideamh is dbchas is dearbhachd. Ma tha inntinn spioradail is cridhe maoth aig duine, eadhon ged bhiodh a bheatha a' gluasad gu Teidh mar abhainn shMmh, taohraidh fichead rud air gach latha anna an cluinn e guth an

Tighearna a' labhairt ris, a' gairm air e fein a choisrigeadh da as ur; latha-breith no latha- b^is ; am comanachaidh ; mi-fhortan no deagh- fhortan; tinneas no sliinte; — tha gach ni a thig d'a ionnsaigh 'ga tharruing air ais gu kite na h-altarach gus e fein a cheangal ri Dia le ciimhnant ur. Agus gach uair a thogas e an t-altair a blia tuiteam tha a neart air a dhub- lachadh; air chor agus gur urrainn da dol an coinneamh an la maireach le misneach agus bran 'na chridhe.

Tha e feumail do dhuine tilleadh gu aite na h-altarach uair is uair eile, ach do-sheachainte feumail an uair a thuiteas e ann am peacadh. Thuirt cuid-eigin gur e an latha as cunnartaiche ann am beatha dhaoine, an Vk an deidh dhaibh tuiteam. Sin la anns a' bheil siiilean duine air am fosgladh; tliainig e thuige fein air chor agus gur 16ir dha 'eusaontais agus gu bheil a pheac- adh 'na lathair a ghnith. Tha grain aige air fhein; tha e a' faireachduinn nach 'eil aite- seasamh aige am measg dhaoine ceart; gu'n do bhrath e a Mhaighstir mar rinn ludas. Ciod, ma ta, a theirear ris 1 Cha bhiodh feum ann dhuit liblilean teine a thilgeadh air oeann a leithid so de dhuine; an uair a ni duine a leaba ann an ifrinn ni a choguis fhein diol gu lebir air gun thusa no niise a dhol an sas ann, Ciod a theirear ris ach so, (tha facal an Tighearna caomhail agus is e facal an Tighearna a tha ann) " Treigeadh an t-aingidh a shlighe, agus pil- leadh e ri lehobhah, agus gabhaidh e truas dheth; agus ri ar Dia-ne, oir bheir e raaitheanas gu pailt." Cha'n 'eil duine fo'n ghrein nach do thuit ann am peacadh, agus nach do thuit ann a ris; is e an dealachadh a tha eatorra gu'm pill an dara fear gu aite na h-altarach agus gu'n tog e i as iir, agus nach dean am fear eile sin. Plieacaich Daibhidh na bu mhb na pheacaich Saul ; cha do thiomaich cridhe Shauil riamh ach chaidh Dailbidh ceum air cheum air ais gu aite na h-altarach a bhris e sios, thog e i as iir agus . choisrig e e fein a ris do Dhia. Bhrath Peadar a Mhaighstir mar rinn ludas; ach lean ludas air adhart anns an olc ; chruadh- aich e a chridhe agus iiiu dheireadh chuir a lamh 'na bheatha. Pliill Peadar air ais agus le deuraibh thog e 'altair as ur, ghairm e air ainm an Tighearna, agus dh' aisig an Tighearn air ais dha gairdeachas a shlaiute. Sin an aon dbigh anns an tig leiglieasanama is fois coguis gu creidmhich a chaidh air seaoln-an; — rachadh iad air an ais gu aite na h-altarach, aidicheadh iad an lochd gu saor agus gu h-iriosal, agus cois- rigeadh iad iad fein as iir do Dhia. Tha esan ris am blieil ar gnothuch caomhail agus cruin- nichidh e eadhon an sbruileach los nach caillear || dad. Is e naomhachadh ar cridheachan fein ^ obair as duiliche agus as fhadalaiche a gheibh sinn ri dheanamh anns an t-saoghal so. Agus ciod a tha ann an obair an naomhachaidh ach

15

so ? — aithreachas ur gach latha, agus coisrigeadh ur gach latha ; a bhi sior dhol air ar n-ais gu iite na h-altarach, a ghairin air ainm an Tigh- earn agus a dh' iirachadh ar cumhnant ris.

AN COGADH AGUS AN DEOCH.

An Gobha — Tha thusa, a Shoumais, aig a' phaipear-naigheachd mar is abhaist ; am bheil dad ur ann air an turus so 1

Seumas — Mata, a charaid, cha'n 'eil a'bheag; cha 'n f haic mi gu bheil an cogadh aoh mar bha e ; ach is e bha mi leughadh an uair a thainig tu a steach braid a thug ministear mor an Dun- eideann seachad, a' c^ineadh an uisge-bheatha.

An Gobha — Cha rud ur sin da rii-eadh ; bidh na ministearan ris gle thric an uair nach 'eil an c5rr aca r'a dheanamh. Ach ciod a tha e ag radh 1

Seumas — Tha e ag ridli, am measg iomadh rud eile, nach 'eil ana an luchd-riaghlaidh na dvithoha ach traillean is slaodairean mur cuir iad casg gu buileaoh air reic an uisge-bheatha.

An Gobha — Ubh, ubh ; nach ann aig an duine a tha an droch theanga ! Traillean agus slaodairean! Shaoilinn gu rachadh aca air an censor a stuigeadh ann, agus tha iad ag radh rium-sa nach beb a bheb do dhuine anns an t-saoghal so ma chuireas esan fhiacail ann. Ach innis so dhomh, a Sheumais, ciamar is urrainn an luchd-riaghlaidh casg a chur air reic an uisge bheatha?

Seumas — Bhiodh sin furasda gu lebir daibh ; cha robh aca ach lagh ur a dheanamh anns a' Phirlamaid.

An GoBHA^Tha fhios agam air sin gl6 mhaith ; ach is e bha mi ciallachadh nach biodh a chridhe aca a leithid de lagh a dheanamh an aghaidh toil na diithcha.

Seumas — Air son na codach sin, tha a' Pharlamaid a' deanamh an ni a chi i iomchuidh an trath-sa gun chead na diithcha iarraidh ; ach ma tha na tha am ministear ag rcidh fior, tha a' chuid mhor de 'n duthaich Ian thoileach air an uisge bheatha a chur as, ged nach 'eil an luchd-riaghlaidh a' gluasad anns a' chuis.

An Gobha — Tha teagamh agam ; is e mo bheachd, a Sheumais, nach 'eil an duthaich toileach idir ; agus c' arson a bhitheadh 1 Bha drongairean ann riamh agus tha iad ann an diugh fhathast, ach c' arson a thoirmisgeadh an luchd-riaghlaidh mo dhruthag bheag dhomh-sa a chionn gu bheil duine eile a' deanamh trusdair dheth fhein leis an bl. Cha bu lagh ceart sin idir ; cha leum an t-uisge-beatha a steach do ghoile duine sam bith ; faodaidh e ghabhail no fhigail oir tha e aig saorsa a thoile f^in ; agus is mor agus is maith an rud do

dhuine saorsa, ged nach biodh an cbrr de 'a. t-saoghal aige. Abair thusa do roghainn, a Sheumais, ach cha leig mise le Lloyd George no fear eile mo shaorsa a thoirt bhuam, no innseadh dhomh ciod a dh' itheas no dh' bias mi. Ma thig an latha sin oirnn anns an duthaich so bu cho mhaith dhuinn a bhi fo lagh a' Chaesair, lagh na beisde.

Seumas — Ud, ud, cha bhitheadh ; chuirteadh , suas le iomadh rud ach sin a sheachnadh ; ach tha eagal orm, a charaid, gu bheil thusa rud beag anmoch, agus nach e mhiin gu 'n innis Lloyd George dhuit ciod a dh' itheas 's a dh'blas tu ach gu 'n innis e dhuit cuideachd an tomhas is cbir dhuit a ghabhail. Agus mo bheannachd aige ! tha e gle cheart. Air son do shaorsa a tha cho priseil leat thugadh bhuait i o chionn fhada ann an gnothuichean as prionnspalaiche na 'n t-uisge-beatha, agus clia chuala mi thu a' gearan. Thugadh air falbh do dha mhac do 'n arm, agus bheirteadh air falbh thu fhein na 'n robh thu fichead bliadhna na b' bige ; agus ma leig thu leis an luchd-riaghlaidh do theaghlach, do mhaoin, agus gach ni eile a thogras iad a thoirt bhuait saoilidh rai nach ruig tliu a leas cur a mach orra ged bheireadh iad bhuait an t-uisge-beatha cuideachd. Am fear a dh' itheas a shean-mhathair faodaidh e a h-eanbhruich 61 ; agus ma chuir daoine suas le call an saorsa ann an nithean mora, saoilidh mi gu faod iad cur suas leis ann an nithean beaga.

An Gobha — Chaidh thu orm, a Sheumais, ach atharraichidh mi an arguniaid agus febraich- idh mi so dhiot ; Am bheil dearbhadh sam bith agad gu bheil an t-uisgebeatha a' deanamh call do 'n duthaich aig an am so, call cho mdr 's gur fiach do 'n Phirlamaid casg a chur air an fheadhainn a tha 'ga dheanamh agus 'ga reic 1

Seumas — Cha sgoilear mise agus cha mho a tha meomhair mhaith agam, ach bidh mi a' leughadh nam paipearan air m' athais fein, agus bheir mi dhuit beagan de na chruinnich mi asda air a' cheart phuing so. Bho thoisich an cogadh chuir an duthaich .£400,000,000 ann an deoch laidir, rud a tha gl6 narach is airgiod, an dS, chuid, gann is feumail dhi. Ach cha 'n e sin rud as mioaa ; tha miltean de luchd-oibre nam bailtean mora nach teid gu obair latha is da latha is tri laithean 's an t-seachduin a chionn gur fearr leb suidhe air am masan anns an tigh- 6sda ag bl an tuarasdail mhoir a choisinn iad an cbrr de 'n t-seachduin. Air a th^illibh sin tha bataichean air na stocan agus gun brd 'g a bhualadh orra, bitaichean eile a' feitheamh ri luchd agus gun daoine ann a luchdaicheas iad, gunnacha-mora 'nan tamh agus gun rud ann leis an cuirear urchair asda ; ach fad na h-fiine na tighean-bsda Ian is trang, agus bsdairean 'nam full 's 'nam f alius a' riarachadh ana-mianna na

An Gobha — Ud, ud, tha mi an dochas nach 'eil an rud idir cho dona 's a tha thusa ag radh ; na 'm bitheadh tha mi 'n amharus nach dunadh an Righ a shuilean agus gu 'n tugadh e Mthne nach fhaod duine sam bith a bhi 'na thamh gus an teid crioch air a' chogadh

Seumas — Sin rud nach urrainn an Righ a dheanamh ; rinn an duine c5ir na b' urrainn da, ach ma rinn is beag a b' fheairrd esan sin. Aig toiseach a' chogaidh, an uair a dh' innseadh dlia an call a bha an deoch Iciidir a' deanamh, chomhairlich e do gach duine anns an diithaich a seachnadh ; agus los eisimpleir mhaith a thoirt daibh, thuirt e nach cuireadh e dileag 'na bheul fein agus nach biodh i air a' bhord aige fhad 's a bhiodh an cogadh ann. Ach ma thubhairt, is e don-duais a fhuair e ; cha do leig daoine orra gu robh iad 'ga chluinntinn agus cha 'n aithne dhomh gu 'n do lean moran fasan an Righ.

An Gobha — Shaoilinn co dhiu gu leanadh muiuntir an airm e agus maithean na duthcha oir is gasda leosan daounan a bhi coltach ris an Righ.

Seumas — Ma 's gasda, cha do lean iad e ; tha an t-arm agus na h-uaislean air an aou ruith ris na h-islean, -" thoir bhuam an rud nach toigh learn agus sliogaidh mi thu, ach thoir bhuani an rud is toigh learn agus sgrobaidh mi thu."

An Gobha — Am bheil thu'n dull, a Sheumais, gur e gaol dhaoine air an uisge-bheatha an t-aobhar nach do chuireadh as e'?

Seumas — Ciod eile 1 Cha 'n e nihain gu bheil mi 'n duil gur e sin an t-aobliar ach tha mi cinnteach. Do dhuiue air an t-saoghal aig am bheil siiilean is cluasan is eanchuinu tha e cho soilleir ri solus na gr^ine gur e an deoch laidir namhaid as motha aig Breatunn, agus cha bhiodh e os cionn ar comais d6igh fhaotainn air cur as di, mur b'e agus gur toigh le muinntir na duthcha i, ard is iosal mar tha iad ann, agus fir na Parlaiiiaid cho mhaith ri do choimhearsnach bochd, an ceard ruadh.

An Gobha — Ach shaoilinn, a Sheumais, na'n robh an gnothuch cho dona 'sa tha thu ag r^dh gu 'm biodh daoine a' feuchainn ri rud-eigin a dheanamh roimh so. Ach ma bha, so fear nach cuala facal uime.

Seumas — Theagamh nach cuala, ach air a shon sin bha facal uime. Bha corra dhuine glic a' toirt rabhaidh do 'n diithaich ; ach ma bha, cha 'n eisdeadh tuath no tighearna riil. Ach thainig an cogadh agus dh'fhosgail an cogadh suilean dhaoine. Bha an deoch I4idir a' deanamh a' cheart uiread millidh air an duth- aich roimh 'n chogadh 'sa tha i a' deanamh a nis, ach bha an duthaich dall, agus bhiodh i dall fhathast cuideachd mur b'e eagal gu 'n toir drongaireachd Bhreatuinn a' bhuaidh do 'n Ghearraailt. Ach ma bheir eagal a' Chaesair

orra rud a dheanamh nach tugadh an tur agus an coguis orra, theirinn-sa "mo blieannachd leis a' Chaesar ;" theagaisg e dhuinn ann an tri bliadhna olcas an 6il, agus sin rud nach do theagaisg ar coguis dhuinn ann an ceud.

An Gobha — Ach saoil thu an gabh Lloyd George an gnothuch os laimh, agus coltach ri sheann fhear-ainnie an toir e buille-bhais do 'n Dragon. Clia 'n 'eil e ach beag ach tha e smiorail ; tha an dealbh aige a chitear anns na paipearan a' toirt a'm' chuimhne abhag bheag robach a bha aig Caluin ciobair, creutair cho crosda agus oho gaolach air tapaid 's a chunnaic tu riamh, ach creutair nach leigeadh as a greim fhad 's a bha de6 analach innte agus nacii do dhiult riamh caonnag.

Seumas — An ann mar so a tha e nis? Nach d' thuirt thu rium cheana nach leigeadh tu le Lloyd George no le fear eile d'a shebrsa do shaorsa a thoirt bhuait no do ghloine !

An Gobha — Thubhairt mi rud-eigin mar sin, ach is iomadli rud a their duine ris nach bu mhaith leis seasamh. Air son am beagan uisge- bheatha a ghabhas mise o cheann gu ceann de'n bhliadhna, is suaracli leam bhuam no agam e, agus ma tha an deoch laidir a deanamh croin do 'n duthaich bhithinn toileach gu le6ir a cur as. Agus a tliaobh mo shaorsa mar ioohdaran beag ann an duthaich mhor, thugadh bhuam uiread cheana bho th6isich an cogadh 's nach fhiaoh dhomh aimhreit a dheanamh ma bheir iad a nis bhuam am beagan a dh' fh^g iad mi an t-earball leis an t-seiche.

Seumas — Cha 'n 'eil fhios agam-sa ciod a ni Lloyd George, ach co-dhiu tha cothrom aige nach robh riamh aig duine eile casg a chur air reic na dibhe. Tha an duthaich uile an diugh 'na leithid de staid inntinn — ged nach maith sin ann an iomadh d6igh — agus nach 'eil aige ach a radh rithe, " Deanaibh so agus theid leinn anns a' chogadh," agus co dhiu a tha an rud glic no air atharrachadh nitear e gu toileach, guu neach ann a ghabhas air iiin a bhus fhasgadh. Ma dh' iarras e ort an siiicar a chaomhnadh agus nach dean thu sin, gheibh e rathad air dubhan a chur a' d' shroin. Agus na 'n abradh e gu sgairteil ris an duthaich, " Tha biadh maith air a chur an dolaidh ann a bhi deanamh dibhe ; tlia i 'na meadhon air obair is airgiod a chosg a ghabhadh cur gu feum a b' fhearr ; tlia i mar dhragon a tha an impis an diithaich a shluigeadh suas, bualaim e air- clar an aodainn agus marbhaim e," cha bhiodh a chridhe aig duine cur 'na aghaidh. Thfid aige air an rud a dheanamh ma thoilicheas e.

An Gobha — B' fhearr trath na anmoch e. Sin Iain Seonaid a' do] seachad agus e cho l^n ri buideal ged nach 'eil ach seachduin o fhuair e naigheachd-bais a mhic ann an digean na Frainge.

Leigidh

Air. 5.

1917.

EAGAL A' BHAIS.

Bha sinn bho chionn ghoirid a' leugliadh leabhair a bha air a sgriobhadh le dolair as aithne dhuinn mu'n bhis ; agus bu mhaith leiiin rud no dha de na tha e ag radh a thoirt fa choiiihair ar liiolid-leughaidb a chionn gu bheil moran comhfhurtachd annta. Agus co aig uach 'eil feura air gach comhfhurtachd is misneach as urrainnear a thoirt dhaibh mu 'n bhas anns na laithean a tha againn an diugh 1 Tha am bas dliith dhuinn daonnan agus cha rud e as urrainn duine tiirail sam bitli gun bhi a' smuaineachadh air, ach anns na bhadhnaolian so tha e raaille ruinn a Ik agus a dh' oidhche, air chor asus gur faochadh do ar cridheachan rud sam bith uime a tha comhfhurtachail a cliluinntinn.

Mu gach leanabh a thig a steach do 'n t-saoghal so is e an t-aon ni as urrainn duit a radh lu'a bheatha le cinnt — gu'jn faigh e bas. Sin an aon fhaistueachd fhior a ghabhas deanamh mu chiirsa neach sam bith air thaiaiiih. Ciod a thachras dha air a thurus, tha sin foluichte ; ach tha e cinnteach gu 'n tig an uair anns am bi a thurus criochnaichte. Tha cuid 'ga chrioch- naohadh na 's liiaithe na each ; cuid ma'n gann a dh' fhosgail iad an siiilean, agus cuid eile nach ruig an ceann-uidhe gus am bi an ciabhan geal agus an ceum mall ; ach luath no mall ruigidh iad uile e.

Is e beachd an lighiche so agus beachd nan lighicheaii eile a tha e ag ainmeachadh, nach'eil plan anus a' bh^s. Sin comhfhurtachd mhor da rireadh, oir cha 'n 'eil rud anns an t-saoghal cho deuchainneach ri bhi faicinn neach air a' bheil gaol againn ann an spkirn a' bhciis, agus gun choinas againn air a chuideachadh. Acli tha na dotairean ag radh naoh 'eil plan idir air fhulang leis an duine a tha ann an spairn a' bhais, eadhon ged shaoileaa na ciirdean a tha ag amharc air gu bheil. An uair a tha duine dliith do 'n bhas agus a chluinnear e a' gearan agus ag osnaich ; rachd 'na rahuineal, oibreach- adh uamhasach air a chridhe air chor agus gu bheil e air uairean duilich aodach na leapa a cliumail thairis air, agus e duilich dha anail a tharruing, tha e nadurra gu 'n saoileamaid gu bheil 8 ann am plan agus ann an eiginn ; ach

tha na lighichean ag radh nach 'eil sin fior, agus nach 'eil ann dha ach mar gu 'm biodh e a' tuiteam 'na chadal. Cha 'n 'eil so a' ciallachadh nach 'eil iomadh gaoid is gal air anabarrach piantail. Tha plan is fulangas an cois tinneis daonnan, ach anns a' bhas mar bhas cha 'n 'eil plan ; na tha de spairn ann is ann dhaibhsan a tha sealltuinn air, 's cha 'n ann do 'n neach a tha siubhal. Direach mar tha daoine a' tighinn a steach do 'n t-saoghal gun fhaireachduinn aca, tha e coltach gu bheil iad 'ga fhagail air an doigli cheudna. Leis an anail dheireannaich thuirt lighiche ainmeil ri caraid, " Na 'n robh neart agam peann a chumail 'nam laimh chuirinn sios gu bheil teachd a' bhiis furasd agus suamh- neach." Air uairean tha e duilich a radh co dhiu a dh' fhag an anail duine no nach d' fhig — tha a shiubhal cho r6idh, foisneachail. A db' ionnsaigh a' chuid as motha de dhaoine tha am bis a' teachd gun phian gun eagal, a' tuiteam orra mar thuiteas feath ciiiin air an fhairge a bha air a luasgadh le stoirm.

A thaobh eagal a' bhais, cha 'n 'eil an dotair am beachd gu bheil buaidh mhor sam bith aige air inntinn dhaoine. Ann an aon seadh tha e nkdurra do mhac an duine eagal a bhi air bhtis. Tha geillt aig na briiiJean fein thig tiamh air an each is theid e

gu

roimh 'n roimhe ;

rocail, a' gabhail an eagail 's a' teicheadh, an uair a ohi e each eile marbh. Gun tomhas de eagal a' bhiis bhiodh beatha dhaoine na bu neo- chinntiche na tha i, air chor agus gu 'ni faodar a radh gu bheil an t-eagal so air a chur 'nan cridhe leis a' Chruithfhear los gu'n gabhadh iad curam d' am beatha. As eughmbais an eagail so, bhiodh cumhachd a bu mhotha aig a' bhas na tha aige ; chuireadh daoine limh 'nam beatha los saorsa fhaotainn bho an duileadasan mur b'e agus gu bheil eagal an ceangal ris a' bhas. Ach air a shon sin cha 'n e eagal as motha ann an cridhe an duine agus gabhaidh e tilgeadh a mach. Tilgidh gaol a mach e ; tilgidh eadhon fuath a mach e ; cuiridh iomadh faireachduinn eile a dh'eireas suas ann an cridhe mhic an duine fo na casan e. Mar is dliiithe am bas do dhuine is ann is lugha 'eagal. Sin rud a their a h-uile saighdear a bha ann am blar. Ann an teas a' chatha tha gach smuain mu 'n bhas air a dhichuimhneachadh 's cha 'n 'eil iad a'

18

faireachduinn a leithid de ui is eagal. Is e an t-am as miosa dhaibh na coig mionaidean ni' an leum iad a reach as na digean ; anns na mion- aidean sin tha seorsa crith a tighinn air moran agus air uairean pathadh, gu sonruichte ma tha fuaim uamhasach nan gunnacha - mora 'nan cluasan, ach aon uair 's gu bheil iad a mach air bruaich na dige 's a gheibh iad an casan 's an lamhan a ghluasad tha an t-eagal a' falbh mar nach biodh e riamh ann, air a bli<ithadh gu fortanach leis a' mhire-chatha. So an cunntas a thug saighdear air fhaireachduinnean fein anns a' chogadh. " Ged a blia mi bliadhna ann an Sasunn ag ionnsachadh na saighdearachd cha d' tlikinig e riamh a steach do m'inntiun theagamh gu robh am bis dliith dhomh, 's cha mho a bha eagal no dubhachas sam bith orm. Cha b'e an t-aobhar gu robh mi misneachail no gu 'n d' fhuair mi ceann-fodha air an eagal, ach nach robh an rud a' tighinn idir fa chomhair m' inntinn. An uair a chuireadh a null do 'n Fhraing mi bha an reiseimead anns an robh mi greis mhaith air clml na tapaid, ach ann an elite anns an cluinneamaid ciod a bha tachairt, agus fuaim nan gunnachan. Ach fhathast cha do sliocruich m' inntinn aon mhionaid air mo chunnart, agus cha rnhb a dh' fhairich mi fiamh no eagal. Agus cho fhad 's a b'aithne dhomh bha an cbrr de na gillean air a' cheart d6igh ; bha ar n-inntinnean a' diultadh socruchadh air na bha romhainn Ach a' cheud uair a thugadh suas sinn gus an dig thoisich dliith do 'n namhaid, an kite diultadh socruchadh air na bha romham mhothaich ni gu robh m' inntinn a nis a' socruchadh air tuilleadh 's a ch6ir. Cha b' urrainn mi a ridh gu robh eagal orm 's tha mi cinnteach nach bu ghealtachd a bha ann, ach eadar an dorchadas 's am poll 's an t-samh- chair anns an robh sinn ag imeachd (dh' fheura- amaid a bhi cho balbh ris an uaigh 's gun fhios againn c' kite an robh an namhaid no c' kite an robh sinn a' dol) bha se5rsa de fhiamh orm coltach ris mar a dh' fhairich mi a'm' bhalach an uair a bhithinn a' dol seachad air cladh anns an oidhche. Ged a bha mo bhuadhan uile na bu gh^ire na bha iad riamh, agus m' inntinn civiin gu lebirann an dbigh, cha robh command agam oirre agus gun nio chead iarraidh leumadh i o smuain gu smuain cho clis ris an dealanach ; a nis bheireadh i a'm' chuimhne rud-eigin a thachair dhomh o chionn fichead bliadhna, 's air nach do chuimhnich mi bhuaith sin agus nach b' fhiach cuimhneachadh air, agus a ris chuireadh i fa m' chomhair dealbh mo mhkthar 's i caoineadh an ddidh naigheachd mo bhais fhaotainn. Sin agus fichead rud eile — rachadh iad troimh m' inntinn an taobh a stigh de 'n deicheamh cuid de mhionaid, ach an uair a thainig crioch air an oidhche 's a shoillearaich an latha dh' fhalbh so uile. Bhuaith so tha mi am beaohd nach robh ann ach obair an dorch-

adais agus nach buineadh e idir do eagal a' bhais ; co dhiu chuir an solus teicheadh air an fhiamh a luidh orm anns an dorchadas."

Tha na saighdearan uile ag radh rud-eigin coltach ris an duine a sgriobh na briathran so a chuir sinn sios, gu bheil caileigin de 'n eagal orra an uair a bheirear suas iad an toiseach air beulaobh na namhaid ach gu bheil sin a' falbh ann an uine ghoirid agus nach 'eil iomradh idir air ann an teas a' chatha. Tha iad a' fas cho cleachdte r'an cunnart 's nach 'eil iad a' saoilsinn dad dheth, is feumaidh iad smuaineachadh air uiread de nithean eile 's nach 'eil iiine aig an inntinn socruchadh air an cunnart. Tha e coltach cuideaohd nach 'eil iad gle thrio a' faireachduinn pein an uair a tha iad air an le6n, agus sin gu dona, agus mur bheil an lot a' toirt bhuapa comas nan cas no nan Ikmh, gu 'm faod nach mothaich iad dha greis an d6idh dhaibh fhaotainn. Dh' innis fear a bha air a leon do'n dotair so — bha caob mhor d'a shiasaid air a gearradh dheth — gu 'n deachaidh cuid mhaith mhionaidean seachad m' an d' fhairich e e. B'e a' cheud ni a tharruing 'aire thuige, bogadh a dh' fhairich e 'na bhr6ig, agus an uair a sheall e chunnaic e gu robh a bhr6g 13,n fala, 's an fhuil a' tighinn a mach air a beul. Cho luath 's a chunnaic e an fhuil dh' fhairich e pian.

Is e an fhirinn gu bheil misneach is uaisle gun cheann gun chrich ann an nadur mhic an duine; dilseachd is onoir a bheir dillain do'n hhks agus a thilgeas a mach eagal. Gaol mathar, gradh diithcha, cumhachd na diadhaidh- eachd — tha iad sin uile na 's Ikidire na eagal a' bhais agus tilgidh iad a mach e. Tilgidh mathair eagal a' bhais is gach eagal eile a mach as a cridhe seach a ciil a thionndadh r'a leanabh ann an cunnart. Cha 'n e mhain gu 'n cuir saighdearan is sebladairean am beatha fein an cunnart air ghaol an companaich a shabhaladh, ach ni a' mhor-chuideachd de dhaoine e cuid- eachd. Air sgath an creidimh theid daoine diadhaidh an coinneamh a' bhais as uamhasaiche gu ^neo-sgathach, agus cha toir eagal orra an creideamh aicheadh. Tha fhios aig an t-saoghal uile ciamar a ghiulain na martaraich, Ridley AGUS Latimer, iad fein ri aghaidh a' bbMs. An oidhche roimh laimh thairg brathair Ridley an oidhche a chaithris cbmhla ris, seach e bhi 'na aonar. "Cha dean thu sin," ars' esan, '"'theid mise a luidhe, agus le cbmhnadh an Tighearna, caidlidh mi cho socrach 's a rinn mi riamh 'n am bheatha." An ath-latha sheas an dk dhuine dhiadhaidh taobh ri taobh, agus an uair a lasadh umpa an teine thuirt Latimer, " Biodh deagh mhisneach agad sa, a chompanaich, agus bi duineil, oir an diugh le cbmhnadh Dh6 lasaidh sinn coinneal ann an Sasunn nach t^id gu brath a chur as."

Ach cha 'n ann, an dara cuid, mar shaigh- dearan no mar mhartaraich a gheibh a' mhor-

I

19

chuideachd againn am bas. Thig a' chrioch oirnn anns an leabaidh, gun teas a' chatha 'n ar full agus gun eud nam martarach 'n ar cridhe, los ar cumail suas. Ach eadhon an uair a thig am bas air daoine anns an leabaidh, ann am f uil f huar agus ann an isle ueirt, tha na lighichean ag radh gur annamh a tha eagal roimhe. Tha am fear a sgriobh an leabhar so ag radh, " Chunnaic mi leanaban a' tuiteam 'nan cadal ; chunnaic mi daoine lA,idir is boir- ionnaich oga air an gearradh aios ann am meadhon an laithean ; chunnaic mi seann daoine a' fiilneachadh agus mu dheireadh a' sioladh seaehad, ach a reir m' fhiosrachaidh uile — agus tha mi a' tomlias mo bhriathran gu curamach — ged a dh' fhaodas eagal a bhi air daoine roimh 'n bhas an uair a tha iad slan fallan, tha an t-eagal 'g am fagail an uair a tba an iiine air thalamh a' ruith a mach, agus tha iad a' dol an coinneamh na criche le cridhe foisneachail is inntinn chiiiin." Tha lighiche ainmeil, Sir UlLLEAM OsLER, ag radh, " Chunnaic mi cho mhaith ri coig cheud air leabaidh am-bais, agus thug mi an aire mhaith dhaibh uile, air ghaol tios fhaotainn air an smuaintean agus air am faireachduinnean. Dhiubii sin dh' fhuiling ceithir fichead 's a deich pian no anacomh- f hurtachd ; bha aon deug dhiubh nach robh an inntinn aig fois ; bha dithis air an robh uamhas is eagal ; aon air an do bhuail a choguis agus aon eile a bha air a thogail suas le taisbeanadh spioradail ; ach a thaobh chaich cha b' urrainn mi dad a radh ach gu robh am bas dhaibh mar am breith — thiinig e orra mar chadal agus gun f haireachd uinn. "

Cha robh duine riamh a bu ch6ire, no bu ghlice, no b' onaraiche, na 'n t-Ollamh Mac Iain, ged nach urrainnear a radh gu 'm bu toigh leis na Giidheil, agus ged nach d' thuirt e riamh rud umpa as fhiach tighinn thairis air. Fad uile liithean a bheatha bha eagal a' bhais air. Bha e 'na uamhas dha, agus an uair a smuainicheadh e air rachadh a bhodhig air chrith. Ach a dh' aindeoin sin, an uair a thainig am bcis dliith air, dh' fh^g an t-eagal e agus shiubhail e cho misneachail ri daoine eile. An uair a dh' innseadh dha nach rachadh e na b' fhei,rr thuirt e, "Cha ghabh mi cungaidh tuilleadh ma ta, no rud a bheir bhuam m' fhair- eachadh, oir ghuidh mi m' anam a liubhairt suas do Dhia gun sgleo air." Chaidh e sios do 'n ghleann dhorcha gun fhiamh, gun eagal; inntinn ciiiin agus a lan-mhothachadh aige. Bidh daoine ag ridh air uairean nach 'eil cbir aig daoine maith is daoine diadhaidh eagal a' bhais a bhi orra, ach gu bheil Ian choir aig drooh dhaoine i» daoine neo-dhiadhaidh eagal a ghabhail roimhe. Ach tha a' choir mar a chumar i, agus is e an fhirinn nach'eil an d6igh anns an giulain daoine iad fein ri aghaidh a' bhais 'na chomharra cinnteaoh idir air maitheas no olcas am beatha.

Gle thric bidh caileigin de eagal air daoine maith, ged nach bi eagal no giorag air daoine dona a chuir seaehad an laithean uile ann an g6raiche is peacadh. Bu diadhaidh an duine Teablach Wesley ach bha eagal air roimh 'n bhas. Air an Rimh eile theid mortairean a dh' ionnsaigh na croiche gun fhiamh gun umhail ciod a thachras dhaibh an deidh a' bhais. Mar sin cha 'n 'eil giulan dhaoine anns an uair dheirsannaich 'na chomharra cinnteach idir air cor an anama a thaobh siorruidheachd.

Is e gath a' bhais do 'n chuid as motha de dhaoine, gu bheil iad a' fagail as an deidh bean no clann no daimhich eile a bhios 'g an ionn- drainn, no dh' fhaodas a bhi ann am bochduinn an uair a chailleas iad an ciil-taice. An uair a tha athair teaghlaich air a ghearradh sios ann am meadhon a laithean, a' fagail a mhnatha 's a chloinne gun ullachadh air a dheanamh air an son, cha'n 'eil ioghnadh ann ged bhiodh am bas cruaidh do 'n duine sin. Ciod a ni mo bhean 's mo chlann as m' eughmhais 1 — sin gath a' bh^is dh^san. Agus is e nithean mar sin a tha deanamh iomadh leaba - bhiis br6nach da rireadh.

Ach is e an sgeul as fhecirr anns an leabhar so uile gu l^ir, gu bheil an lighiche dearbhta gu bheil beatha mhaireannach air taobh thall na h-uasha, agus nach 'eil anns a' bhas ach cadal. Threoraich a bheachd-smuaiueachadh fein e air an t-slighe sin, agus is fhiach na h-argumaidean a tha e toirt am follais air a' chuis so eisdeachd riutha, ged a tha e ag aideachadh — rud da rireadh nach gabh iicheadh — nach'eil dearbhadh cinnteach air neo-bhasmhorachd an duine r'a fhaotainn ach ann an aiseirigh Chriosd agus ann an teagasg an Tiomnaidh Nuaidh.

BODACH EIBHINN.

Tha e air fhagail air na tuathanaiah nach 'eil daoine eile air thalamh a bhios a' deanamh uiread gearain riu. Ma tha pris mhaith air crodh their iad gu bheil am biadh cho daor 's nach 'eil buannachd idir annta ; ma tha prls mhaith air coirce is buntata their iad gu 'n d' fhaa cho beag dhiubh 's nach b' fhiach dhaibh am barr a chur gu margadh. Uair a bhios sin uile fior ach da uair nach bL Bha tuathanach anns a' Ghalltachd a bha cho trom air gearau 's gu 'm biodh eadhon na tuathanaich eile a' tarruing as. Ma bha pris air crodh bha droch mhargadh air eich ; ma bha na h-eich suas theireadh e gu robh na caoraich sios ; ma bha an coirce maith theireadh e gu 'm bu bheag feum a dheanadh sin agus am feur cho dona 's na h-achaidhean cho lom ; an t-sid a fhreagradh air a' bhuntata cha fhreagradh i air rud-eigin eile, air chor agus co dhiu a bhiodh an samhradh

20

fliuch no tioram gu 'n robh gearan ^air chor- eigin daonnan 'na bbeul. Bliadhna an sin bhruchd am fearann aige barr os a chionn nach fhacas rianih a leithid, agus air dha tacbairt air each aig feill thuirt iad ris, " Cha 'n fbaod nach 'eil cuisean mar do mhiann am bliadhna," Iain, " is ann a tha am fearann agad coltach ri tir na b-Eiphit le cudtbrom a' bharra." Ach am fasan a bha aig Niall bha e riamh ris, agus is e thuirt Iain, "Tha. am biiT maith gun teagamh ach tha e fiathaich trom air a' ghrunnd uiread a' chur os a chionn agus is mor m' eagal nach bi moran suigh ann an ath-bhliadhna."

Tha na tuathanaich a' deanamh gle mhaith anns na bliadhnachan so — nach fhada o chualas gu 'n cuireadh cogadh spreigeadh anns a' mhargadh — ach ma tha, mo bheannachd aca agus gu ma niaith a th6id e dhaibh oir bha latha eile aca, bliadhnachan caola anns nach b' urrainn dhaibh am bonn-a-s^ a chur ma seach. Ach tha feadhainu nach 'eil fhathast riaraichte, agus an la roimhe bha sinn a' bruidhiun ri fear a thuirt ruinn gur e an tuathauachd an obair as miosa agus is lugha tlachd air thalamh. An deidli dhuinn dealachadh ris chuimhnich sinn gu 'n do leugh sinn uair-eigin rud a bha gle choltach ri seanchas an duine, agus air dhuinn dol dachaidh sliiubhal sinn gus an d'fhuair sin an leabhar anns an robh e. So e ma ta, litir a sgriobh seann Sir Iain Dalrymple gu mhac, litir aighearach o bhodach feargach.

lanuari 1, 1772.

" A mhic ghaolaich,

Dh' fheoraich thu anns an litir mo dheireadh ciod a tha mi deanamh, agus ciamar a tha dol dhomh ; innsidh mi sin dhuit.

Bha ceaun an tighe dona, agus chuir mi fios air sgliatairean 'ga charamli. Thiinig iad is chairicb iad tri tuill, ach rinn iad deicli ar fhichead eile ann.

Leag mi de gharaidhean mu 'n cuairt an tighe na' dheanadh gearasdan mu bliaile. Leag mi iad anns an t samhradh, ach bho thkinig an geamhradh bheirinn na chosd iad an leagail ach iad a bhi slan fhathast.

Dh' 6rduich mi a' choille a thanachadh, air ghaol beagan airgid fhaotainn aisde. Air son gach ci'aobh a ghearr iad mhill an luchd-oibre tri. Is e an aon chomhfhurtachd a bhaagam, gu 'n cuala mi gu 'n do ghearr an saor an 6rdag dheth fhein an uair a bha e a' sabhadh te dhiubh. Ach bu bhochd a' chomh- fhurtachd sin, oir air dhomh sealltainn air an tomhas a rinn e air an fhiodh chunnaic mi gu'n d' thug e an car asam agus gu'n do chum e bhuam a' ch6igeamh cuid.

Thug mi deich tasdain fhichead air muic, is al innte. Cha tugadh do nih4,thair biadh dhi, agus theich i a null gu duine a tha air a'

chuthach, am Morair A dhamh Gordon. Chuir esan ann am punndar i, agus fhuair a' mhuc 's na deich uirceanan am \>k& le droch uisneachadh.

Tha mi toigheach air im is uachdar, agus los gu lebir dhiubh a bhi anns an tigh cheann- aich mi dk mhart-bainne. Fhreagair so cho gasda 's gu 'n do cheannaich mi dithis eile do 'n mhnaoi, ach fhuair ise a mach d6igh air an im a reic, agus an rosad balgam a fhuair mise le m' bhrochan o 'n latha sin.

Rinn mi cruach-fhe5ir, ach chaidh mi fhein 's a' bhean a throd mu'n doigh anns am bu choir am feur a bhi air a chaoineaohadh agus a' chruach air a deanamh. Gu mi-fhortanacli ghabh a' chruach teine ; rud a chuir dorran orm ann an del dhbigh — chaill mi am feur agus b' fheudar dhomh aideachadh gu robh barrachd tuir anns a' mhnaoi na bha annam fein.

Cha do cheannaich mi crann no cliath, agus taing dp 'n Chruithfhear nach do cheannaich, oir na'n do rinn mi sin bhithinn a sgriobhadh na litir so anns a' phriosan no ann an tigh nam bochd.

Phaigh mi fichead punnd Sasunnach air diinan innearach, a chionn gu 'n d' innseadh dhomh gu 'm bu deagh mhalairt sin a dheanamh ; ach a nis bheirinn fichead tasdan do dhuine sam bith a dh' innseadh dhomh ciod a ni mi ris an innear.

Reamhraich mi crodh dubli agus caoraich, ach cha b' urrainn mi cdrdadh ris a bhuidsear mu 'n phris. Is e a th^inig as a' ghnothuch gu 'n d'ith sinn fhein iad, agus cha mhor nach do mharbh mi an teaghlach le tlieadh fe51a.

Cheannaich mi da fhichead molt air son an tighe, ach chuir am buidsear aig am bheil te de na paircean agam air mhal mo chomharra air na caoraich ghroda aige fhein ; mar sin bha mi a' tighinn be6 air fe5il ghrod fad an t-samhraidh.

Aon ni a mhain chaidh leam — chuir mi mach air a h-uile coimhearsnach a tha agam, agus ged tha cho mhaith ri dh^ dheug dhiubh dluth dhomh, tha mi a' gabhail an rathaid leam fhein mar leomhan anus an fbasach.

Sin agad solas na duthcha, agus cor an duine a chuireas a chul ris a' bhaile-mhor gus aoibhneas fhaotainn anns an duthaich.

Iain Dalrymple."

Cha ruigear a leas briathran a' bhodaich a ghabhail gu litireil. Duine a b' urrainn Sgriobhadh cho abhacach agus aig an robh teanga cho tiolparra, is cinnteach gu rachadh aige air an aire mhaith a thoirt d'a chviisean saoghalta.

J

Air. 6.

RAB AGUS A CHAIRDEAN.

1917.

Latha a bha mi fein agus Rob Ainslie a' tighinn dhachaidh as an sgoil, faicear meall dhaoine cruinii ann am meadhon na si'aide aig liaglais na Tron. " Tapaid-chon," ghlaodh Rob, agus ghabh e air falbh war a' gliaoth ; mise as a dheidh agus sinn le cheile a' guidbe nach biodli an tapaid seachadgusan ruigeauiaid. Sin nadur bhalacli, agus ma dh' innsear an fhirinn, nadur dhaoine cuideachd. Bha am fortan fabharach dhomhsa agus do Rob an la ud oir rainig sinn an t-aite agua an tapaid fhathast 'na seisd. Agus b'e sin an tapaid ! abliag bheag an sas ann an cu-chaoraoh a bha cheithir uiread rithe. Ged nach robh cion misnich air a' cliu mh6r bha e car tuathall oir oha robh e eolach air tapaid, ach cha b' ann mar sin do 'n abhaig. Bha a f uil glan is teth ; anail mhaith aice is cridhe laidir ; agus eadar an ' smioralachd a blia diitlxchasach dhi, agus gu 'm b' aithne dhi gach cleas anns an tapaid, bha a slieis an taic ris a' cbu mhor. Muidheireadh fhuair i a fiaclan an sas 'na sgornan le gr^im- bais ; chuir i air a dhruim e agus a r(5ir choslais bha e ullamh, gun deo analaoh aige. " Cuiribh as a cheile na coin," ghlaodh a h-uile duine. Ach cha robh sin cho furasd a dheananih 's a bha e a radh, ged nach robh duine de na bha cruinn aig nach robh comhairle ri thabhairt. " Dean- aibh sid," theireadh aon fliear ; " deanaibh so," theireadh an ath fhear ; " tilgibh uisge orra" ghlaodhadh fear eile-; " greimibh an t-earball" theireadh cuid-eigin eile, An uair a chualas so dh' fhosgail bodach mor a' chraos (bodach nach robh chu giic 's a bha e coir) agus stob e ann earball roraach a' clioin mhoir agus chuir e fhiaclan ann gus an cnainih. Ach cha b'urrainn au ciobair so a sheasamh na b' fhaide, thug e sglag do 'n bhodach air taobh a' chinn agus cuirear a chasan os a chionn. " Faighibh thuirt gille caol, agus ni sin an " Snaoisean !" ghlaodh each gu iiiagail, ciod a ni snaoisean? " Faigliibh suaoisean," thuirt an gille caol a ris. Anns a' uihiouaid bha iichead bocsa snaoisein a naach ; cuii'ear aileadh beag de 'n t-snapisean ann an cuinnean na h-abhaig ; deanaidh an abhag sreathart agus tha an cu-chaorach ma Thog an ciobair leis a chu, leth-mharbh ; dh' fhalbh e.

Ach bha a' mhire-chatha air an abhaig. an t-sraid ghabh i, a' sireadh caonnaig donas 'na siiil, mort 'na cridhe, agus

suaoisean, i4nothuch.

reir. agus

Sios ; an gach

roinneag d'a fionna a' seasamh suas air a bcdhig

bhig, a' bagradh uilc do dhuine no do chu a thachradh oirre. Air falbh ghabh sinne as a deidh, mise agus Rob Ainslie agus balaich eile ; au anail 'a an uchd againn a' cumail suas rithe. Bha madadh mor an sin a' coiseachd gu reidh ciallach ann am meadhon na sraide, mar gu 'm biodh duine a' gabhail na greine 's a laralian 'na phbcannan. Bha am madadh so cho mor ri tarbh beag agus fhionna a' fas glas leis an aois. Rinn an abhag air a' mhadadh ndior so lorn is direach, agus rachar an sis 'na amhaich. Sheas am madadh agus thug e aon I'kn eagallach as ; a cholunn mhor air chrith le feirg is ioghnadh, agus a ran ag radh ri sluagh an t-saoghail uile, " Am facas riamh a leithid so." Bha bus-iall air craos a' mhaclaidh. Rinn luchd riaghlaidh a' bhaile lagh nach faodadh coin a bhi ma reir gun bhus-iall ; agus chuir an cavtair leis am bu leis an) madadh mor bus-iall leathraich air a rinn e de sheann bhriogais- eich. Chuu] an abhag chrosda a gr(5im, agus am madadh a' leantail air ranaich. " Faighibh sgian," ghlaodh Rob Ainslie ; anns a mhionaid thainig greusaiche a mach agus an sgean- leathraich 'na dhbrn. Chuir mise an sgian air bus-iall a' mhadaidh, ach ma 'n gann a bha fhios agam ciod a thachair, bha an abhag 'na sineadh aig mo chasan marbh agus a druim briste. Rug an cu m6r orra 'na chraos air chaol an droma," thug e aon chrathadh air a cheann, agus bha ise nach do sheachain acli a shir a chaonnag marbh gun deb. Sheall an cu m6r air a' chreutair bheag mar gu 'm liiodh car de n;lire air ; shrbineasaich e i uair no dha, agus an sin, thionndaidh e a chill agus ghabii e a rathad fein. Thog Rob Ainslie an abhag 'na uchd ; " Iain," ars' esan, " tiodhlaicidh sinn i anns an fheasgar." " Tiodhlaicidh," arsa mise, agus mi a' falbh air sail a' mhadaidh. Lean mi e gus an do rainig e tigh-bsda na Cleithe far an robh a mhaighstir 'na sheasamh aig ceanu an eich bliain, agus e deas gus an rathad a shabliail B'e so duine caol dubh a bha 'na cliartair agus a bhiodli a' giiilan bathair eadar au duthaich shios is Duneideann leis au each hhkn ; a' cur suas ann an tigh-bsda na Cleithe an oidliche a bhiodh e anns a' bhaile.

An uair a chunnaic Seumas (b'e so ainm a' chartair) Rab (b'e so ainm a' mhadaidh) thug e breab dha, oir bha e 'ga shiubhal is e air chall, agus tharruiug Rab suas e fein gu h-iriosal fo 'n chairt is earball eadar a chasan. " Nach b'e so an duine!" thuirt mise rium fein; " ceann- fodha aige air ceatliarnach mar tha Rab." CJiunnaic an cartair gii robh am bus-iall a dhith

VI 2

a' choin ; agus air dh6mhsa innseadh dha mar a chain e e, dh' fhalbh an fhearg dheLh agus thionndaidh e ris a' mhadadli ; " Rab bpchd," ars' esan, " Rab a laochain," Thug Rab orathadh air a bheagan earbaill a bha aige ; thog e a cliluasan ; lion a shiiilean le gaird- t;achas ; agus bha an r^ite deanta eadar e fein 's a mhaighstir. " Hupp, hupp, a She5naid," thuirt an cartair (b'e Sednaid ainm na laire baine), agus air falbh ghabh iad 'nan triuir.

Chaidli s6 bliadhna seachad ; tha mo chom- panach Rob Ainslie anns a' chogadh ; agus tha inise ag ionnsachadh na dotaireachd, agus a' €uideachadh ann an tigh - eiridinn Mhinto. Bhithinn a' faicinn Raib a h-uile seachduinn, oir bhiodh e auns a' bhaile air Di-ciadaoin ; agus dh' ihks mi f h6in 's e fhein eolach air a cheile. Mur niothaichinn dha uair air bith thigeadh e agus sheasadh e romhain ; a' crathadh 'earbaill agus a' sealltuinn snas a'm' aodann. Bhithinn a.' faicinn a' mhaighstir cuideachd an trath-sa 's a ris ; ach cha bu duiuean cartair aig an robh moran seanchais.

Latha dhomh a bhi tighinn a mach as an tigh-eiridinn c6 a chunnaic mi a' tighinn a steach air a' gheata ach Rab mar gu'm bu leis fhein an t-aite ! Shaoileadh tu gu'm bu Diuc Wellington e ; a' gabhail seilbh ann am baile a chiosnaich e ; air a lionadh le buaidh is sith. Air a sh^il th^inig Se6naid, geal leis an aois ; a' slaodadh cairte anns an robh boirionnach air a c5mh- dachadh gu curamach ; Seumas f^in aig ceann na l^ire agus fiamh 'na shuil. An uair a chunnaic e mi rinn e a bheic gu siobhalta agus thuirt e, "So a' bhean agam, tha rud-eigin cekrr 'na broilleach." Bha Eilidh bhochd (b'e sin ainm a mhnatha) 'na suidhe air boitean connlaich anns a' chairt ; breacan a fir m'a guaillean agus a chota-mor m'a gluinean. Cha dichuimhnich mi a h-aodann gu brath ; aodann ban, lui'ach, ciuin, Itin faighidinn is milseachd. Theireadh tu gu robh i tri fichead a dh' aois ; bha currachd air a ceann, cho geal ris an t-sneachd, aguf= bha a fait a bha gealachadh cho mm ris an t-sioda. Bha a suilean — suilean nach faio duine an leithid ach tearc 'na bheatlia — Ian trioblaid is pein, ach Ian cuideachd de dhiomhaireachd eile a bheir buaidh air pian. " Eilidh," arsa Seumas, "so agad Maighstir lain, an dotair og, caraid Raib air au cuala tu iomradh agam." Thiinig tiamh gaire air a h-aodann ach cha d' thuirD i diog, agus th6isich i air tighinn a mach as a' chairt. Leum Seumas 'ga cuideachadh, agus ged bhiodh Solamh 'na ghloir uile a' cuideachadh ban-righ Sheba aig geata a liichairt, cha b'urrainn e a dheanamh na bu chaomhaile agus na b'uaisle na rinn an cartair an uair a thug e mach Eilidh as a' chairt. Am feadh 's a- bha so a' tachairt bha an cu ag amharc oirnn gu geur gun a bhi tuigsinn ; ach deas gu dol 's an eadarginn na 'm feumadh e, gus Eilidh a dhion.

Ohaidh sinn a steach do 'n tigh-eiridinn ;

' Am faod mise agus

dh' fhosgail Eilidh a h-aodach ; agus gun f liacai a radh leig i fhaicinn dhomh a broilleach. Ach ciod a b' urrainn mise a radh ! A' ehioch a bha aon uair cho blath, geal, cumadail, bha i nis cho cruaidh ri cloich, agus pian innte a dh' ath- arraich dreach a h-aodainn. O ! Eilidh bhochd, ciod an t-aobhar gu 'n do leag Dia ort uallach cho trom ; thusa a bha cho caomh is mills, cho glan is gaolach am measg bhan 1

Chuir mi a luidhe i. Rab fantuinn maille rithe," thuirt Seumas. " Faodaidh tusa, co dhiu, agus Rab cuideachd," thuirt mi ris, "ma bheir Rab an aire air fh^in." ISli e sin, ars' a mhaighstir; agus a steach thainig an cu mar gu 'm biodh e 'gar tuigsinn. B' fhiach dhuit Rab fhaicinn ; ach cha 'n fhaicear leithid a' choin ud a nis. Bha e tromadail agus gun gh6 mar bu chubhaidh do chu cho mor ris it bhi ; le neart a sp5ige f^in fhuair e ceaun-fodha air gach cu a thainig 'na rathad riamh ; agus am measg chon bha e mar bha Julius Ciesar no Diuc Wellington am measg nan daoine. Bha fhionna goirid, cruaidh, is tiugh ; a cholunn cho garbh ri tarbh beag ; fior lorcal am measg chon. Cha robh e a' bheag goirid air ceud punnd an cudthrom ; a cheann m6r maol j a bhus cho dubh ris an oidhche, agus gun ach fiacail no dha 'na cheann leis an aois. Bha athailtean na tapaid air a cheann ; te de na oluasan aige 's am barr dhi, te de na suilean S,s ; ach fradharc na dithis anns an te a bha aige. Gach uair a sheallainn air bheireadh e a' m' chuimhne am ministear mor Baisteach, Aindreas Fuller ; a' cheart aodann — onoracli, dubhach, Ian bigraidh, cadalach ach daonnan deas ; aodann, ma chi thu e air cu no duine, a leigeas fhaicinn duit gur glic dhuit a shiubhal a leigeil leis.

An ath latha sheall mo mhaighstir, ^rd- dhotair an tigh-eiridinn, air broilleach Eilidh. Chunnaic e na bha cearr, agus thuirt e nach robh dbchas ri feabhas mur rachadh a broilleach a ghearradh. Sheall i gu tiamhaidh air Seumas agus thuirt i ris an lighiche "c' uin a ghabhadh sin deanamh ?" "Am maireach," fhreagair e. Thug mi an aire, ged nach robh Seumas is Eilidh ag radh moran r'a cheile, gu robh caidreamh cho diorahair dluth eatorra 's gu'n tuigeadh an dara aon aca ciod a bha ann an m' inntinn an aoin eile, gun facal a bhi air a S labhairt.

Am maireach ghe^rr an dotair broilleach Eilidh ; bha Seumas is Rab is mise anns an t-sebmar an uair a bha e 'g a dheanamh ; Seumas 'na shuidhe greis bhuaipe agus greim aige air ceann Raib a bha eadar a chasan. Chocadh is leagadh Rab sios a chluas uair ma seach ; cha robh e uile gu leir a' tuigsinn a' ghnothuich ged a bha e faicinn gu robh nithean a bha iongantach dha a' dol air adhart ; bheir- eadh e siiil air aodann Eilidh mar .gu'm biodh e a' feoraich an robh iad 'ga gortaohadh — "ma

m

2.3

bha, leigibh mise 'nan oaramh agus cuiridh mi stad orra." An uair a chitheadh e an fhuil a' sruthadh o bhroilleach a bhan-mhaighstir th6is- icheadh e air gnuthail ; fhionna a' seasamh agus coslas cunnartach a' tigliinn air ; ach bha e fo chommand aig Seatnas ; mhaoidheadh e air le shuil agus le chois ; cha bu mhisd Seumas fhdin gu robh aige ris an aire mhaith a thoirt air a' chu, oir bha sin a' oumail a shuil is inntinn air falbh o Eilidh.

Thug sinn air a h-ais i do 'n leabaidh. Chuir Seumas dheth a bhrogan ; brbgan mora tacaid- eaoh, agus chuir e iad gu curamach fo 'n bh6rd. "A dhotair," ars' esan, "cha'n'eil mi air sou coigrich a bhi f rithealadh do Eilidh, agus le 'r cead-se f rithealaidh mi dhi mi fh^in ; air cheaun- aibh mo stocainnean bidh mi cho samhach ris a' chat." B' ann mar sin a bha ; bha an duine beag smachdail so cho caomh ri boirionnach sam bith agus a' cheart cho deas 's cho freasdal- ach le a limhan. Cha d' fhuair i dad ach na thug esan dhi ; b' annamh uair a thuiteadh e 'na chadal, agus iomadh uair chithinn a shiiilean beaga anns an dorcha a' dearcadh gun sgur air a li-aodann. Ach mar b' abhaist daibh cha robh iad ag radh m6ran.

Bha Rab 'ga ghiiilan fhein gu suairce ; a' leigeil fhaicinn duinn gu 'm b' urrainn da a bhi tosdach caomh ; ach air uairean, 'na chadal, a' gluasad mar gu 'm biodh e a' bruadar gu robh e an greim ann an namhaid air choreigin. Bhithinn 'ga thoirt a mach leam a ghabhail sraide ; leanadh e mi gu r^idh ciallach, agus — rud iongantach — dhiultadh e caonnag gad a thach- radh i air agus ged a thilgeadh coin eile smugaid air. Bha e daonnan toilichte an uair a chith- eadh e mi a' tionndadh dhaohaidh ; ruithidh e na bu luaithe an sin ; leumadh e suas an staidhir le gairdeachas, a' deanamh direach air an t-sebmar anns an robh Eilidh.

Chuireadh an lair hhkn dhachaidh agus bha l^ithean foisneachail aice-se ann an Howgate. Cha 'n 'eil teagamh nach robh a smuaintean fein aice , agus nach robh e 'na ioghnadh m6r dhi ciod a thachair do Sheumas agus do Rab, agus c' arson a bha i a' faotaiun uiread diomhanais, sun chairt a' dol air a druim.

o

An toiseach chaidh do Eilidh gu gasda. Bha an lot a' leigheas ; mar thuirt Seumas, " tha febil is fuil Eilidh ro ghlan air son lionnach- aidh." Ach mo thruaighe ! ceithir liiithean an d^idh a broilleach a ghearradh thainig seorsa de chrith fhuar oirre. Chaidh mi far an robh i gu luath ; cha do chbrd a coslas rium idir, oir chunnaic mi gu robh solus ro dhealrach 'na siiilean ; rudhadh 'na gruaidh agus i neo- fhoisneachail — comharran nach bu toigh leam idir. An uair a sheall mi air an lot dh' innis an deirge a bha timchioU air dhomh gu robh Eilidh bhochd ann an cunnart mor. Rinn sinn uile na b' urrainn duinn air a son ; ach dh' fhcis i na bu mhiosa agus mu dheireadh thainig

breisleach oirre. Anns a' bhreislich bhruidh- neadh i barrachd 's a b' abhaist di, agus bha i na bu chaise ; a' fe6raich moran cheistean. Theireadh Seumas, "cha'n fhaca mi Eilidh riamh mar so, cha 'n fhaca riamh roimhe." An toiseach bha i a' tuigsinn gu maith gu robh rud-eign cearr air a ceann, agus dh' iarradh am. boirionnach caomh gaolach oirnn a leth-sgeul a ghabhail. Ach mu dheireadh dh' fbalbh a h-inntinn gu buileach, agus bu bhr6nach a bhi 'ga h-6isdeachd. An trith-sa bheireadh i tarruing air orain bheaga laghach, agus a ris air na sailm ; a' measgadh briathran Dhaibhidh is briathran an t-Slinuighear ri treathlaich fhaoin de bhardachd na diithcha a dh' ionnsaich i 'na h-6ige.

Ged bu bhrbnach an sealladh e, cha 'n fhaca 's cha chuala mi riamh rud a bu bhoidhche ann an aon seadh na Eilidh ann am breislich — a guth mills 'ga thogail suas ag iarraidh an fhacail air nach b' urrainn i amas; an inntinn a bha aon uair luath is beothail ach a nis mar chlarsaicli 's a teudan briste, a' dol thairis air nithean gun suim agus nithean s61uimte ; a nis a' bruidhinii ri Seumas agus a ris ri feadhainn a bha anns an uaigh ; a nis a' gairm Raib gus an leumadh e 'ga h-ionnsaigh — ach an uair a ruigeadb e i thuigeadh eadhon Rab gu robh rud-eigin cearr agus tharruingeadh e air ais, mar gu 'm b' ann aige fein a bha choire agus mar gur ann ann am bruadar a chual e 'ainm. Bha Seumas ri taobh a leapa gun a figail ; a chridhe goirt ach a lamhan cho freasdalach 'sa bha iad riamh ; a' leughadh a' Bhiobull dhi an uair a bhiodh a h-inntinn soilleir, agus a' cantail nan salm 'na dboigh neonach fh6in, gun chebl nadurra 'na ghuth ; a' taomadh gradh a chridhe air a bhoir- ionnach a bha anns an leabaidh. " Eilidh, a ghaoil, Eilidh a luaidh, mo run geal bbidheach fhein," theireadh e rithe.

Bha a' chrioch a' tarruing dluth ; an cupan 6ir air a bhriseadh agus an c6rd airgid air fhuasgladh ; bha corp is anam Eilidh, conipan- aich r6 thri fichead bliadhna, a nis 'g an sgaradh o ch^ile. Bhi i air bheul dol sios do 'n ghleann dh6rcha far am feum sinn uile dol ; ach taing do Dhia cha robh i 'na h-aonar, oir bha a lorg 's a gh4irdean-sa a' toirt comhfhurtachd dhi.

Oidhche an sin fhuair i samhchair is fois ; agus shaoil sinn gu 'n do thuit cl6 cadail oirre, oir bha a suilean duinte. Chuir sinn sios an solus agus shuidh sin laimh rithe 'nar tosd. Le leum grad dh' 6irich i 'na suidhe anns an leabaidh; rug i air gun-oidhche a bha laimh rithe ; phaisg i e 'na cheirsle, agus theannaich i e gu teann durachdach r'a broilleach. Las a siiilean le gradh iongantach agus thainig ilath aoibhneis air a h-aodann, agus i a' teannachadh na ceirsle so r'a h-uchd ; a' fosgladh a broillich mar gu 'm biodh i a' toirt ciche do leanabh Is e sin a bha am boirionnach gaolach a' deanamh — ged bha i 'ga dheanarah ann am breislich a'

24

bh^is — a' cagarstaich ris an leanabh a bha i saoilsinn a bha 'na h-uchd, agus a' togail 's a leagail na ceirsle 'na lamhan mar gu 'm biodh i a' cur paisde a chadal. "Och, och, a dhotair," arsa Seumas, '■ tha i an duil gur e Mairi a tha aice 'na broilleacli." " Co Mairi 1" arsa mise : '' Tha," ars' esan, " an aon leanabh a bha riamh aice, leanabh a shiubhail agus a tha ann an neanih bho chionn da fhichead bliadhna is corr." Bha e soilleir gu lebir dhuinn gur ann mar so a bha ; chuir am pian a bha 'na broill- each a theachdaireaohd a dh' ionnsaigh na h-inntinn laig bhriste ; bha an inntinn troimh gh^ile agus leugh i an teachdaireachd sin mar gu 'm biodh am broilleach Ian de bhainne ; thug sin 'na cuimhne an leanabh, agus a nis bha Eilidh ghaolach agus Mairi comhla uair eile ; bha i a' figail an t-saoghail agus Mairi 'na h-uohd. O ! gradh mathar, ciod a choimeasar ris !

Cha b' fhada gus an d' thiinig a' chr'ioch; ach m'an d' thainig i dh' flialbh a' bhreisleach. Bha i s^mhach greis agus a suilean diiinte ; dh' iarr i air Seumas tighinn dluth dhi. Le a siiilean ciuin boidheach dh' amhairc i air gu geur mar gu 'm b'e 'aodann sealladh a b' fhearr air thalamh; an sin dhuin i iad a ris. Shiolaich i air falbh cho reidh agus nach robhtar cinn teach an d'fhag an anail i, gus an do chum Seumas sgatlian mu choinneamh a beoil.

Fad na h-iiine bha Rab 'na lan-fhaireachadh ged nach do ghluais e. A nis thainig e agus sheas e l^imh ruinn ; bha lamh Eilidh air a sineadh os cionn an aodaich ; sheall e oirre ; dh' imlich e a Umh, agus chaidh e a steach an sin fo'n bhord. Cha'n'eil fhids agam ciod e cho fada 's a shuidh mi fhein is Seumas aig taobh na leapa, 's gun sinn ag r^dh diog r'a cheile ; ach co dhiu dh' eirich e gu grad ; rainig e, air a bhrogan agus chuir e air iad. " A Rab," ars' esan, le guth gruamach, agus e a' sineadh a chorraig air casau na Jeapa. Leum Rab agus shuidh e air an leabaidh ; a shiiil is aghaidh air ;iu te a bha marbh. " A dhotair," arsa Seumas, " fanaibh rium ;'' agus air dha sin a radh ghabh e sios an staidhir is chluinnteadh tartaraich a brogan tacaideaehd air astar mile.

Bha eagal orm . mu Sheumas, ach a chionn nach b' urrainn domh dad eile a dheanandi dh' fhan mi le Rab, ag aire Eilidh. Feumaidh gu'n do tliuit mi a'm' chadal oir dhuisg mi le clisg'eadh, a' cluinntinn tartaraich a muigh. Co bha so ach Seumas agus e air tilleadh air ais leis an lair bhain agus a' chairt oirre ! Cha robh ach tri uairean bho dh' f halbh e ; bha an latha fathast .^un snilleireachadh, agus aig an agh a tha brath ciamar a chaidh aige air an each 's a' chairt a thoirt a Howgate anns an iiine sin, agus e naoi mile bho 'n tigh-eiridinn. Ach CO dhiu rinn e e. Thug e leis Ian a ghairdaanan de phlaideachan, sgaoil e dithis dhiubh air an urlar. agus chunnaic mi gu robh

na litrichean E.G. air am fuaghal anns na h-oiseanan le snath dearg. B'e sin ainm na te nach bu mhaireann — Eilidh Ghreumach. Chuir e Rab sios ; ghlac e Eilidh 'na uchd agus leag e i air na plaideachan, agus chuir e iad mu 'n cuairt oiri'e gu caomhail. An sin thog e leis i ; ghog e a cheann rium-sa ; agus ghabh e sios an staidhir agus Rab air a shall. Lean mise e le solus ach cha robh feum aige air. Dh'.fhaodainn cuideachadh leis, ach chunnaic mi nach robh cuideachadh a dhith air agus gu 'm b' fhearr leis a lamhan fhein a bhi mu Eilidh. Chuir e 'na sineadh anns a' chairt i a' cheart cho ciiramach is gaolach 's a thug e aisde i deich laithean air ais ; rug e air ceann na laire agus dh'fhalbh iad. Cha d' thug e aon suil orni-sa 's cha mho a thug Rab.

B'e toiseach a' gheamhraidh a bha ann agus thiodhlaic Seumas Eilidh ann an cur sneachd ; a lamhan fhein a' fritliealadh dhi gus an do chuir e sios i anns an uaigh. An sin ghabh e a leaba le fiabhrus iosal agus ann an uine ghoirid shiubhail e ; dh' fhosgail na coimh- earsnaich an uaigh ur anns an robh Eilidh, agus chuir iad e maille ritlie. Bha iad gaolach air a cheile 'nam beatha agus 'nam b^s cha robh iad dealaichte.

Thainig eairtear iir air an rathad an aite Sheumais. Cheannaich e a' chairt agus an 14ir bhan. Dh' fhe&raich mi de 'u duine so ciod a dh' eirich do Rab. An toiseach cha 'n innseadh e dhomh agus thubhairt e, " Ciod do ghnothuch-sa ri Rab ?'' Ach cho do leig mi leis mo chur seaoliad air an d6igh sin. "Ciod a rinn thu ri Rab," thuirt mi ris a ris. Dh' fhas e dearg is ghabh e athadh ach mu dheireadh fhreagair e, " Tha Rab marbh." " Rab marbh," arsa mise, "ciamar a thachair sin." Dh'fhas an eairtear na bu deirge ; " b' fheudar dhomh," ars' esan, " a mharbhadh le maide ; oir cha robh a bhi be5 agam leis. Luidh e anns a' plirasaich liimh ris an lair bliain agus cha 'n fhagadh e sin. Cha 'n itheadh e gr6im bidh e fhein 's cha mho a leigeadh e leam biadh a thoirt do 'n lair. Bha e gun sgur a' draoineas ; a' casadh f hiacal rium, agus a' breith orm air chasan. Creidibh mi gu 'm bu leasg leam an cii a mharhhadh, oir cha robh a leithid eadar Howgate is Dun-eideann, ach cha robh d5igh eile air."

Chreid mi ga robh an fbirinn aige, agus theagamh gu 'm bu mhaith do Rab fhein gu 'n d' thainig a' chrioch air gu h-obann. Fhiaclan agus a ch^irdean a nis air falbh — ciod am feum a bha ann dha a bhi ciallach no siobhalta !

Thiodhlaiceadh e air aghaidh a' bruthaich dliith do 'n allt, clann bheag a' chlacbaiu a b' abhaist a bhi tarruing as agus air uairean a' suidhe air a chorp, an uair a bhiodh e 'na shineadh aig an dorus 'ga ghrianadh fein, uile cruinn a' gabhail seallaidh air Rab, an uair a chuireadh anns an toll e. (O'n Bheurla.)

Air. 7.

1917.

AN INNTINN THOILICHTE.

Tha ouid de dhaoine aig am bheil inntinn thoilichte gu nidurra agas cuid aig nach'eil, ach as a h-eugmhais cha bhi duine gu brith sona. Bha righ ann uaii'-eigin a thairg leth a riogh- achd do neach sani bith a dh' innseadh dha ciamar a gheibheadh e sonas. Thuirt cuid- eigin ris gu 'm b'e aii aon. d6igh air sonas fhaotaiiin, cadal ann an leiiie duine a bha sona. Shiubhladh an diithaioli uile gua a leithid so de dhuine fhaotainn ach theab nach gabhadli e faotainn. Mu dheireadh fhuair luchd-comliairle an righ bagair bochd, agus an uair a dh'fheoraioh iad dheth an robh e sona thuirt e gu robli esaa cho sona 's a bha an latha cho fada. Ach cha b' fheairi-d an righ sin dad, oir an uair a rilisg iad am bagair cha robh 16ine r'a chneas. G-ed nach 'eil anns an naigheachd so ach seann sgeulachd tha i co-dhiu a' teagasg naoh e cor saoghalta duine a tha uile gu leir 'ga dheanamh sona no mi-shona. An righ air a' chriin, faodaidh e a bhi an-shocraoh is m'l-shona ged tha an duine as isle na rioghachd cho sona s61asaoh ri e6in an adhair.

Ged a shaoileas tu gu bheil cor dhaoine eile na's fhearr na do clior f^in agus a bhios farmad 'nad chridhe, theagamh, na'm b' aithne dhuit an t-uile umpa, nach deanadh tu iomlaid riu air son an tsaoghail. Ma tha farmad agad ris an duine so air sou gu bheil moran airgid aige, fe6raich dhiot fein an gabhadh tu an t-airgiod air clmmhnant an droch shlainte, no an droch bhean a tha aige a ghabhail cuideachd. Is tu nach gabhadh ; air cho bochd 's ga bheil duine tha rud-eigin aige, 'na bheatha agus 'na chrann- chur, ris nach bu mhaith leis dealachadh air ghaol ni sam bith a tha aig duine eile. Agus a dh'aindeoin ealltachd a thig air, tha rud-eigin air fhigail aige a ni a chridhe solasach ma 's duine glic e. Bu duine glic lob, agus is e a thuirt esan an uair a chaidh na tonnan thairis air, " Nach gabh sinn olc o laimh an Tighearna maille ri maith." Na 'n cleachdadh daoine dhaibh fein trocairean istiodhlacan anfhreasdail aireamh cho mhaith ri an trioblaidean bhiodh iad na bu taingeile na tha iad. Bha duine ann uair-eigin a chaill a chuid. Dh' fhas e dubhach is gearanach, a' deanamh casaid an aghaidh Dhe is dhaoine ; cho crosda 's nach robh bhi beo leis. Chaidh caiaid 'ga fhaicinn agus is e an aon fhacal a thuirt e ris mar ehomhfhurtachd, bi taim/eil gu bheil comas nan cas agad ma chaill thu do chuid. Is lionmhor iad anns na laithean

so a bheireadh seachad na tha aca de'n t-saoghal na 'n tugadh sin dhaibli comas nan cas no nan lamli no leigheas air an le6n. Ma fhuair duine eile aite no dreuchd a dh' iarr thusa, tha sin dorranach dhuit gun teagamh ; ach ma chaill tliu e ciod uime sin ' Tha mile iite eile a dh' fhaodas tu fhaigliinn f hathast ma's airidh thu air, agus ged chaill thu an t-^ite ud air aii do leag thu do chridhe cuimlDiich gu bheil na talantan agad fhathast a lion:idh e, agus gur fhearr dhuit sin na'n t-aite. Bha duine ann a thuit am measg luchd-reubainn a thug bhuaith na bha aige agus a dh' fhag e leth-raharbh, cleas an fhir a bha dol s'los gu lericho. An uair a thiinig e thuige fein is e thubhairt e, " Dh'fhilg iad agam a' ghriiin 's a' ghealach, teine is uisge, bean ghaolach is cairdean gradhach, agus cha d' thug iad bhuain mo spiorad sunndach no mo choguis reidh, mo chreideamh no mo dhochas, no gealiaidhean an t-soisgeil, c' ar son, ma ta, a bhithinn a' gearan ?" Is maith an companach, da rireadh, an inntinn thoilichte.

Gha robh neach riamh air thalamh a biia cho fada an aghaidh ro-churam ri Griosd. A radh na firinn, bha e cho fada 'na aghaidh. 's gu 'n abair cuid de dhaoine riut an diugh nach gabh na riagbailtean a thug e seachad leautail, no co-dhiu gur e crioch an duine a leanas iad, tigh nam bochd. Ach is iomadh rud as miosa na tigh nam bochd, eadhon ged bhiodh sin fior, rud nach 'eil. Is beag tairbhe a bhiodh ann do dhuine ged a sheachnadh e tigli nam bochd agus anam a ch^ll. Bha a leithid de earbsa aig Griosd ann am freasdal caomh an athar neamh- aidh 's gu robh e a' cur seachad a laithean air cho bheag ciiram ris na h-eoin no ris na fliir- aichean. Ghabhadh e freasdal is ullachadh gach latha le taingealachd is inntinn thoilichte gun ro-churam ciod a thachradh am maireach. Cha 'n 'eil ann ach rud gbrach do dhuine an latha diugh a dheanamh searbh dha fein lo eagal an latha maireach. Tha an sean-fhacal ag radh, " an uair a thig latha thig comhairle," mar sin na rach a mach an cbmhdhail thrioblaidean nach d' thainig ort fhathast ach gabh maith na thug Dia dhuit agus meal is caith e le inntinn thoilichte. Tha e fior nacli e sonas crioch araldh beatha mhic an duine ach air a shon sin is maith an rud e beagan dheth a shealbhachadh anns an t-saoghal so, agus tha sinn cinnteach gur e an rathad gu sonas, inntinn thoilichte a bhi aig duine. Tha iadsan a bhios daoiman a' gearan, daonnan a' farmadachadh, daonnan a' sanntachadh duilich cur suas leb ; ni iad iad fein

26

agus an teaghlach no an comunn anns am bheil iad neo-shoiia agus neo-flioisneachail ; aoh tha an duine aig am blieil inntinn thoilichte mar Ijhoillsgeadh greine anns" gach aite anns an taoliair e ort. Tha saoibhreas aige nach toir cruaidh-fhortan bhuaitli ; ionmlias as fhearr no ged bliiodh na miltean aige anns a' bhanca. Air cho cruaidli 's 'g aui bi ciiisean tlia e daonnan beo ann an dbuhas gu 'm bi iad na's fhearr an ath latha, agus gu trie tha e a' faotainii a reir a chreidimh. Ain bitheantas tha an se6rsa dhaoine so saor is uabhar agus mar an ceudna saor is sannt— an da ni as trice a tha curaail dhaoine bho shonas. Cha bhi duine uaibhieach no duine sauntaoh gu brath sona agus cha ruig iad a leas a bhi an duil gu'm bi. Is e peanas an duine uaibhrich gu'n tachair rud-eigin air gach latha a ghoirticheas a chraicionn, agus peanas an duine shanntaich gu "m bi Ian a shiil na 's motha na Ian a bhebil, ged a bhiodh an saoghal uile aige. Tha cnuimh an taobh a stigh nan daoine sin nach basaich gus am fag an anail iad ; cha ghabh iad sasuch- adh no toileachadh, agus ged a their iad iomadh uair niu charaid air chor-eigin aig am bheil an inntinn thoilichte nach 'eil ann ach an gaotli- aran, tha farmad aca ris 'nan cridhe. Is diith dhaibh sin oir gheibh esan gach latha d'a bheatha solas is sonas air nach ruig iadsan.

AN DA LUCH. (Naigheachd do 'n Chloinn).

Tha mi dol a dh' innseadh naigheachd .dhuibli agus air eagal an uair a bhios i ullanih gu 'n dichuimhnich !ni innseadh ciod a tha i a' .ciallaohadh is fhearr dhomh a radh m' an tbisich mi gu bheil i a' ciallachadh tri iiohead agus a cbig rud, ach gu sonruichte so — git,r fhearr am bonnach beag le beannachd na 'in bonnach mor le mallachd.

Bha Inch bheag ghlas a' fuireach ann an achadh arbhair. Bha i 'na cveutair samhaoh iriosal, ach air a shon sin (no theagamh do bhrigh sin) bha i sona ga le6ir oir bha inntinn thoilichte aice. (Cha 'n 'eil mise einn teach uile gu leir CO dhiu a tha no nach 'eil inntinn aig luch ach deanaibh fein sin a mach). Latha de na laithean co a thainig a shealltuinn air an luch- fheoir so ach luch-thighe ; luch mhor-chuiseach, rearahar, a bha fuireach anns an tigh-mlior. (Cha robh iarraidh sam bith aig muinntir an tighe sin oirre ach cha d'iarr an luch an cead). An uair a rainig i an t-achadh anns an robh an luch-fheoir b'e am na dinneir a bha ann, agus dh' iarr an luch-fheoir oirre suidhe sios agus greim bidh a ghabhail cbmhla rithe.

" Ciod a tha agad ri thoirt dhomh," ars' an luch-thighe,

ars' an luch-thighe gu taireil.

'•Tha," ars' an luch-fheoir, " dias

" Dias eorna ! " cha bhiadh sin as urrainn mise itheadh ; tha mi cleaohdte ri rud as fhe<irr agus tha e cur ioghnaidh orm thusa a blii toilichte leis."

Fhad 's a bha an luch-thighe air cheilidh air an te eile cha deachaidh stad oirre ach a caineadh an tighe agus a bbidh a bha aice (ged nach 'eil e idir modhail do dhuine no de luch biadh is dachaidh duine eile a chaiueadh aig a bhord fhein). Rinn i boilich cuideaclid mu 'n aite anns an robh i a' fantuinn agus mu 'n bhiadh a bha aice, ach cha do chuir so farmad sam bith air an luch-fheoir. Mu 'n d' fhalbh i thuirt i rithe " Thig 'g am amharc-sa uair air chor-eigin agns chi thu an doigh anns am bu ch5ir dhuit a bhi tighinn beo."

Rinn an luch-fheoir mar a dh' iarr an te eile oirre ged a bha car de fli iamb oirre dol do aite cho greadlmach ris an tigh aig an luch-tliighe. Be sin an tigh agus am biadh ! Chaidh iad gu failidh a steaoh do sheomar briagha nach faoa an luch-fheoir a choimeas riamh.

">Sin agad," ars' an luch-thighe, " poca siucair, gabh do shath dheth, tha siiicar moran na's fhearr na dias eorna."

Thoisioh an lucli-fhebir air an t-siucar agus bha e a' cbrdadh gu gasda rithe ach cha d' fhuair i a tiacail air ach uair no dha an uair a thainig bean an tighe a steach do 'n t-sebmar.

" Ruith air son do bheatha," thuirt an luch- thighe agus i fhein a' teicheadh cho luath 's a dheanadh a casan e a steach do tholl dubli dorcha. Lean an luch-fhebir i, acli eadar an t-eagal agus mar a b' fheudar dhi ruith theab an oridhe aice leum as a choohull.

An uair a dh' fhis an tigh samhach chaidh iad a macli a ris, agus air do'n luch-thighe beagan siubhail a dheanamh fhuair i fiogais thioram agus sgadan dearg ann an oisein de 'n t-seomar. " So agad," ars' ise ris an luch-fheoir, " cuirm as fhearr na eadhon siucar agus as fheilrr mile uair na dias eorna." Chuir an luch- fhebir an sgadan eadar a sp6gan 'ga fheucliainn ach cha d' fhuair i a bhlas gu ceart an uair a chualas tniaouu aig an dorus. "Ciod air an t-saoghal a tha ann an sud 1" ars' an luch-fhe6ir, ach bha an te eile air falbh do 'n toll mar gu 'm : biodh teine air a h-earball. Lean an luch- fheoir i, a cridhe a' leumartaich mar bha e roinihe. " Sid," ars' an luch-thighe (an uair a fhuair i a h-anail) an cat mor, beist air am feum ; thu an aire mhaith a thoirt oir ma gheibh e gr^im ort ithidh e thu."

An uair a dh' fhas an tigh simhach a ris chaidh iad air an ais do 'n l-seomar. Eadar na bha ann de fhebil is de im is de stuthannan maith eile cha robh fhios aig an luch-fhebir co air a thbisicheadh i an toiseach, ach mu dheir- eadh leag i a suil air crioman caise a chunnaic i 'na luidhe air crois iaruinn. Bha i dol aji sas

27

aim, an uair a glilaoidh an luch-thighe rlthe, " As uchd mliaitbeis seachain sin, is e trap a tlia aim.'' " Gu de an rud a tha ann an trap," ars' an luch-f lieoir ; cha 'u fhaca 's clia chuala iiiise iomradli air riamh roiiniie." Dh' innis an luch-thighe dhi. An sin thuirt an luch-fhe6ir, '•Ma gliablias tusa mo lethsgeiil tha mi 'n diiil gu 'n teid luise dhachaidh ; is fhearr learn dias eonia le sith is sarahcliair seach ged glieibhiun siucar is sgadan-dearg is caise — agus an cridhe a' leuui asam fad na h-iiine !"

Chaidh an luch-fheoir dhachaidh do 'n tigh bheag iosal a bha aice anus an achadh arbhair, 'a cha d' f iiag i e gu brath tuilleadh, 's cha nih6 a bha farniad aice vis na luchan-thighe.

Sin agaibh,- a chlann, mo naiglieachd agus mar thuirt mi cheana tha i a' ciallachadh tri fichead rud is coig, ach gu s6nruichte so, gur fhearr am bonnach beag le sith is beannaohd na'm bonnach m6r le an-fhois is mallachd. lomadh uair cha 'n 'eil ann an greim milis ach Kreim-a'-chlisgidh.

COMHARRAN NA SIDE.

Cha 'n 'eil rud idir ami air am bi daoine a' bruidhinn cho trie 's a bhios iad a' bruidhinn air ■ an t-sid, agus tha deagh aobhar air sin oir tha sinn uile ann an tomhas air chor-eigin an earbsa rithe. Na'n tugadh tu air falbh na tha de sheanchas air a dheanamh anns an rioghachd mu 'n t-sid, bu shuarach na bhiodh air fhagail. Daoine a tha ceart coma mu iomadh rud anns am bheil iiigh agad-sa, tha iad a cheart cho binrach riut mu 'n tsid ; co dhiu a tha an latha dol a shileadh no chumas e suas. Agus ged is beag aca ciod do bheachd mu chuisean ann an Russia eisdidli iad riut gu geur agus gu ciiramach nia tha dad as fhiach agad r'a radh mu chomh- arran na h-aimsir. Cha'n urrainn mise a rkdh gu bheil dad vir agam r'a innseadh mu 'n t-sid, ach faodaidh mi cuid de ghliocas nan seann daoine air a' chuspair sin a chur sios air an duilleig so. Cha robh gloine side aig na seann daoine agus cha robh feum aca air, oir bha suil gheur is inntinn bheaohdail- aca ; agus cha bu trie leo dol air seacharan ann a bhi toirt breith air an t-sid. B' annamh a bha iad 'nam fMdhean-breige.

Bu mhaith le6 daonnan gu 'n leanadh a' ghaoth a' ghrian; nach atharraicheadh i an aghaidh na greine. An uair a bha mi 'nam bhalach chaidh mi mach maduinn thrath, agus air dhomh tighinn a steach dli' fhedraich m' athair dhioin ciod an taobh a. bha a' ghaoth. Cha b' urrainn mise innseadh dha oir cha do sheall mi, agus tha cuimhne agam fhathast an t-siiil a thug e orro, mar gu 'm bualadh e gu

grad 'na inntinn nach robh annam ach am bumalair. B' ann do 'a gliaoith a bheireadh e fhein aire a' cheud dol a mach a dheanamh e amis a' mhaduiim, agus bha e neonach leis gu'm biodh a mhac air cho beag tiiir 's nach do sheall e oirre. Ma ghabhas duine beaohd air seol is imeachd na gaoithe cuidichidh sin leis gu mor ann a bhi toirt breith air an t-sid ris am faod diiil a bhi aige. Anns a' gheamhradh ma tha a' ehaoth o 'n ear-thuath asfus a bara ris an ear 's an ear-dheas faodaidh tu bhi car oinnteach, fhad 's a tha an speur glan is dubhar r'a fhaicinn aig a bun-bac, gu 'm bi deadh shid ann greis mhaith. Ma tha an t-sxd neo-slieasmhach agus gu 'n atharraich a' ghaoth o 'n iar-dheas gus an iar-thuath mu dhol fodha na greine tha sin 'na chomharra gu 'm faodar sealltainn ri greis de shid mhaith. Is ann anns an oidliche as trice a dh' atharraicheas a' ghaoth gu deas agus gle thrio tha a' ghaoth deas na's liidire anns an oidhche na tha i anns an latha. Ma tha a' ghaoth o'n deas fad tri liithean faodaidh i atharrachadh gu tuath a dh' aon bhuille, ach is ann fior annamh a dh' atharraicheas i o thuath gu deas gun stad latha no dha anns an kh'd an ear. Ma shil i o'n deas iiine mhaith agus 'na dheidh sin gu 'n d' thiinig seachduinn de shid mhaith agus a' ghaotii fhathast air an aon chalpa, tha sin 'na chondiarra air tiormachd fhada. Is ann aig eirigh is luidlie na greine as isle a' ghaoth daonnan, agus tha i gu trie aig a h-airde mu dhk. uair 'san fheasgai-. An uair a thionndas i o 'n ear-thuath gus an ear, ma gheibhear da latlia gun uisge agus nach do thuit i gu deas, faodar diiil a bhi ri sid mhaith le gaoth an ear fad ochd no naoi liiithean. Ma tha a' ghaoth sios is suas, a null 's a nail gun sffur, na cuir earbsa anns an t-sid. An uair a chi thu bogha-froise ann an siiil na gaoithe tha an t-uisge dluth. Is e a' mhaduinn thrith am as- fhecirr gus beachd a ghabhail air an t-sid agus a comharran a leughadh. Ma tha neoil throma r'a fhaicinn anns a' mhaduinn, agus gu 'm bris iad suas, a' siubhal gus an aird an iar le eirigh na greine, tha sin 'na chomharra air latha maith. An uair a dh' eireas a' ghrian, ma chithear casan foidhpe agus i fhein air a miichadh le ne6il faodar sealltuinn ri uisge. Anns an t-samhradh tha e 'na chomharra maith ma dh' eireas a' ghrian ann an ceo agus gu'n s'gaoil e roimh sheachd uairean.

Bha na seann daoine cinnteach gu robh ceangal air chor-eigin eadar an t-sid 's a' ghealach. Bhiodh dull aca ri atharrachadh aig tighinn a steach is caochlaidhean na gealaich. Tha sgoilearan is luchd-ealain ag innseadh dhuinn an diugh nach 'eil sin fior ; nach 'eil ann ach be-iehd faoin agus nach 'eil na's motha de bhuaidh aig a' ghealaich air an aimsir na tha aig bodach na gealaich air a' chogadh. Cha bu mhaith leam dol an aghaidh nan sgoilearan, ach

28

cha mho a bu mhaith learn a radh gu robh na seann daoine air am mealladh anus a' chuia so, agus a dh' aindeoin nach urrainn mi argumaidean an luchd-ealain a fhreagairt, feumaidli mi aideachadh gu 'm bi mi a' sealltuiiin ri atharr- acbadh side an uair a tliig an ceathramh iir a steach. Co dbiu is e a' ghealach a tha 'ga dheanamh no nach i tha e tachairt anabarrach trie gu bheil an aimair ag atha.rrachadh aig a caochlaidhean. Co dhiu a tha no nach 'eil iad ann an co-bheinn tha iad a' tuigsinn a cheile agus a' gluasad cas ri cois mar phaidhir a tha cordadh.

Tha cuid de dhaoine an duil gu 'n innis an gloine an t sid direach mar a dh' innseas an t-uaireadair an uair. Ach cha 'n urrainn do 'n ghloine sin a dheanamh ; cha 'n 'eil ann ach comharra,coltacli ris na oomharran eile a tha r'am faotainn, neoil, is grian, is gaoth. Faod- aidh eirigh is tuiteam a' ghloine fichead rad a chiallachadh, agus mur bheil an duine aig am bheil e beachdail, agus mur seall e air comharran eile cho mhaith 's a sheallas e air a' gloine bha e cho mhaith dha gun e bhi idir aige. Gun dol na 'a fhaide na so, an uair a thuiteas an gloine cha 'n urrainn duit a bhi cinnteach co dhiu a tha dol a thighinn gaoth no uisge, ninr h-aithne dhuit comharran eile a leughadh. Mar is trice tuitidh an gloine na 's isle roimh ghaoth mhor na thuiteas e roimh uisge trom. Tha e 'na qhomharra na's fhe^rr an gloine a dhol suas gu reidh seach gu grad. Ma leanas an t-sid ciiiin a dh' aindeoin gu bheil an gloine a' sior thuiteam faodar fiuthair a bhi ri aimsir mhosach an uair a dh' atharraicheas i.

Tha an druchd 'na aon de choniharran na side. Ma chithear an druchd trom maduinn air mhaduinn faodar sealltuinn ri sid mhaith. An deidh latha blath ciiiin anns an t-simhradh, mur tuit drtichd, tha e ''na chomharra air uisge. Cha'n fhaicear druchd ri sid dhorcha no ghaothar. Ma tha liath-re6dhadh ann tri maduinnean an d&dh a cheile anns an earrach no anns an fhoghar faodar duil a bhi ris an uisge ; cha'n'eil an t-uisge fad air falbh cuideachd ma thogas an liath-reodhadh m' an 6irich a' ghrian. Am bitheantas tha liath-rebdhadh r'a fhaicinn ann an sid chaochlaideach.

Am measg chomharran na h-aimsir uile gu 16ir cha 'n 'eil rud idir as cinntiche na na ne6il. Le bhi beachdachadh orra uile laithean am beatha leughaidli daoine iad mar gu 'm biodh leabhar fosgailte, eadhon ged nach urrainn daibh innseadh do dhuine eile oiamar a tha iad a' deanamh sin, no ciod a tba lad a' faicinn annta. Ma chithear na nebil air am fuadacli a null 's a nail nm dhol fodha na greine tha e 'na chomharra gu bheil sid robach dliith. Ma chi thu ne6il bheaga a' f;ls na's motha seall ri uisge, ach ma chi thu nebil mhora a' fis na 's lugha

seall ri sid mhaith, Ma chi thu nebil agus an oir aca coltach ri beul saibh no ri luideagan aodaich, cha 'n e uisge a thig asda ach gaoth. Nebil dhubha anns an ^ird an iar aig 6irigh na greine, tha sin 'na chomharra gu 'm bi an latha fliuch. Tlia ceangal dluth eadar nebil is ceb. Anns an fhoghar tha uisge gu trie a' leantail ceb, ach is annamh a chi thu sin anns an earrach no anns an t-samhradh. Anns an fhoghar ma chi thu sebraa de cheb ag eirigh anns an fheasgar bho abhainn no bho na lianachan reidh r'a taobh is dbcha gu 'n tig reodhadh.

Is e an t-uisge as truime an t-uisge a thig le tairneanach. An uair a tha teine-adhair ann agus a tha e a' sileadh tuitidh an t-uisge daonnan na 's truime air aki\ gach tairneanach a thig. Ann an deireadh an earraich ma thig teine- adhair is tairneanach saoilidh tu gu bheil e na's dluitlie dhuit na tha e aig am sam bith eile. Is ann annamh a thig tairneanach le gaoth tuath.

Cha 'n e mhiin gu 'n iarradh na seann daoine comharran na h-aimsir anns an speur ach bhiodh iad mar an ceudna a' toirt an aire do na beath- aichean agus do na h-ebin los breith a thoirt air an t-sid. Tha iad sin an earbsa ris na siantan eadhon na 's motha na tha mac an duine, agus los am beatha a dhion thug an Cruithear dhaibh faireachduinnean as geire na tha againue air chor agus gur fhiach dhuit an aire a thoirt daibh ma bu mhaith leat an t-sid a thuigsinn. lomadh uair innsidh na h-ebin-nihara dhuit gu bheil stoirm a' tighinn latha no dha mu 'n innis an gloine e. An uair a tha sid ghabhaidh dluth faodaidh tu a bhi cinnteach gu 'n cruinnich iad gu cladach 'nam buailtean, ag iarraidh fasgaidh. Tuigidh ciobair beaclidail c'uin a tha stoirm a' tighinn air gluasad nan caorach. Gobhlain- gaoithe, rocaisean, tunnagan, geoidh, druid- eachan — ma bheir thu an aire dhatbh cuidich- idh iad leat comharran na h-aimsir a leughadh.

Cha 'n 'eil ach fior bheag de eblas na side aig muinntir nam bailtean m6ra, ; gheibhear an t-eblas so mar is trice am measg chiobair- ean is iasgairean is tbuathanach is dhaoine eile a tha cur .seachad am beatha anns an duthaich. Ach eadhon air an diithaich tha cuid de dhaoine nach gabh beachd air na chi iad agus aig nach 'eil cuimseachd idir ann a bhi toirt breith air an t-sid. Ach tha feadhainn eile ann (bha iad na bu lionmhoire anns ha seann laithean na tha iad an diugh) a tha ceart cho cuimseaoh ann an tomhas na side ri luchd- ' ealain Ghreenuich. Theagamh nach b' urrainn daibh innseadh dhuit gu soilleir ciamar a tha iad a' tighinn gu co dhunadh air a' chuis, ach ma dh' fhebraicheas tu dhiubh ciod am beachd air an t-sid innsidh iad sin dhuit anns a mhionaid agus is annamh a bhios iad cearr.

i

Air. 8.

1917.

GRADH IS DILSEACHD.

Kachamaid-ne viar an ceudna a chum gu, 'n\ faigh sinn has maiUe ris. Eoin, xi., 16.

Anns na oeud tri soisgeulan cha 'n 'eil dad air innseadh dhuinn iiiu Thomas, ach a luhain gu'm b' abstol e. Is e an diadhair Eoin a thug dhuinn na tha againn de eblas air. Tha esau 'ga ainmeachadh ceithir uairean, agus chiiiii e cuimhne air ceithir facail a labhair Tomas. Leis na facail sin tha Tomas, ged tha e marbh, a' labhairt fhathast ; oir tha iad a' nochdadh ciod a ghn6 dhuiue a bha ann. So na facail —

(1) Rachamaid-ue mar an ceudna, a chum gu 'm faigh sinn bas maille ris.

(2) A Thighearna, cha 'n 'eil fbios againn e' ilite am bheil thu a' dol ; cionnus is aithne dhuinn an t-slighe.

(3) Mur faic mise aile nan tairngean 'na lamlian, agus mur cuir mi mo mheur ann an aile nan tairngean, agus tnur cuir mi mo limh 'na thaobh, clia chreid mi.

(4) Mo Thighearna agus mo Dbia.

Sin uile na's aithne dhuinn de sheanchas an abstoil Tomas, air chor agus gu bheil e comasach dhuinn uile ar-n inntinn a dheanamh suas air ar son f^in ciod an sebrsa duine a bha ann. Cha 'n 'eil cothrom sam bith aig daoine ealanta is ionnsaichte thairis air daoine eile anns a' chijis so, oir cha'n'eil eolas aca-san uime nach 'eil againne

Aig aon am bha e 'na fhasan a radh nach robh ann an Tomas ach flor mhi-chreideach, agus theagamh gur e sin am beachd a tha aig a' mhor- ehuideachd air an diugh fhathast. Tha an sean-fhacal ag radh, "thoir droch ainm do cJm agus faodaidh tu a bhathadh :" gu mi-fhortanach dha fhein fhuair Tomas droch ainm air chor agus nach 'eil 'ainm idir cho ciibhraidh anns an eaglais ri ainm nan abstol eile. Ach is ann gle aimamli a gheibhtear an fhirinn ann an far- ainmean : tha an fhirinn (mar bha i riamh) ann an grunnd tobair, agus feumar cladhach air a son le sluasaid.

Cha robh as-creideamh ann an Tomas a thaobh na h-aiseirigh ach mar bha anns na h-abstoil uile. Tha e fior nach do chreid e a chompanaich an uair a dh' innis iad dha gu 'n d' eirich losa, ach cha mh6 a chreid iadsan na

mnathan an uair a dh' innis iad daibli e. An uair a chunnaic iad losa shaoil iad gur e tamhasg a bha ann, agus b'fheudar dha an cur as am beachd m'an do chreid iad. Ch<i robh Tomas maille ris na h abstoil eile an uair a nochd e dhaibh a lamhan agus a thaobh, agus theagamh gu 'n do shaoil e nach robh iad ach a tarruing as an uair a dh' innis iad dha an deidh laimhe gu robh losa be6. Co dhiu thuirt e riutha mar thuirt iad f^in ris na mnathan — nach robh an rud a bha iad ag rkdh coltach. Ach fhreagair iadsan (theagamh mar so), " A dhuine gun reusan, nach tu a tha danarra, an ann a' cur teagamh 'n ar facal-ne a tha thu f chunnaic sinn e le ar sililean agus nochd e dhuinn a lamhan agus a thaobh." " jbireach sin," arsa Tomas, "an uair a chi mise a lamhan agus a thaobh creididh mi cuideachd." Ma bha Tomas as-creidmheach bha e as creidraheach anns a' cheart doigh anns an robh iad uile, air chor agus nach 'eil e ceart a bhi faotainn coire dha mar gu 'n do thuislich e a thaobh na h-aiseirigh os cionn dhaoine eile, no mar gu robh 6 'na ghreim mills leis teagamh a chur anns an rud mhiorbhuileach a thachair.

Cha robh e 'na ghreim mills do Thomas a bhi teagmhach mu 6irigh losa o na mairbh. B'e dealachadh ris hrbn a bu mhotha a thainig air liamh, agus b'e an sgeul a b' aoibhniche leis a chluinntinn gu robh e fhathast beb. Cha'n'eil ann ach faoineas a radh gu robh an staid inntinn anns an robh e an deidh bas a Mhaighstir idir coltach ris an staid inntinn anns am bi daoine an diugh a tha ag kicheadh Dhe, no anns am bi feallsanaich is sgoilearan a' tuiteam an uair a bhios iad a' niebmlirachadh air ccistean diomhair is domhain a tha dol os cionn an tuigse, gus an tbisich teagamh is as-creideamh air eirigh 'nan cridhe mu Dhia agus mu fhirinnean an t-soisgeil. Cha b' ann mar sin a bha Tomas. Cha b' ann o'n oheann ach o'n chridhe a thainig a theagamh- san agus a chridh. Bha e mar neach air a bhruthadh agus air a lebn, coltach ri duine a chailleas a' bheau ghaolach, no ri mathair a chailleas a leanabh ; gun chomaa faireachaidh no smuaineachaidh, ach a' suidhe gvi balbh agus gu dubhach le cridhe goirt ann an duibhre a' bhais gun leus soluis agus gun ni ann a bheir dhaibh comh-fhurtachd. B' ann mar sin a bha Tomas ; agus an ^ite e bhi 'na choire agus 'na

30

aobhar oilbheim ann, tha a dhiobhail-niisnich agus a theagamh 'nan comharran cinnteach air an aite a thug e do losa 'na chridhe agus 'ria dh6chas. Na'n robh e caoin shuarach mu shoisgeul na h-aiseirigh cha chuiveadh e dragh air fein teagamh a chur anu an oainnt cliaich mu 'n chilis ; ach do bhvigh gu robh a dh6chas agus aoibhneas uile an crochadh ri losa cha b' urrainn e fois fhaotainn no ghabhail gus am biodh e cinnteach nach robh iad 'g am niealladh f^in agus 'ga mhealladh-san. Bha e mar neach a clduinneas sgeul cho maith 's cho solasach 's gu bheil eagal air nach 'eil i fior ; air am bi eagal gur ann a' bruadar a tha e agus nach 'eil innte ach aisling caillich mar a durachd.

Ged a dh' fhuiling Tomas fo landian na h-eaglais agus fo lamhan dhiadhairean mar nach d' fhuding Peadar no Seumas no Eoin, gidheadh ma leughar an Tiomnadh Nuadh gu curamacli chithear nach do chronaich an Slan- uighear fein riamh e mar a chronaicli e iadsan air uairean. Agus saoilidh sinn gur cliu dha siu (an cliu da rireadh as airde) agus gu 'm bu ch6ir a chuimhneachadh as a leth, Cha d' iarr e riamh air a lathair fhagail mar a dh' iarr e air fear diubh-san ; cha mho a leag e a shiiil air le mulad no mi-gliean, agus idir cha d' thuirt e ris gu rol)h spiorad olc air a ghiulan, mar thuirt e riusan. Air an laimh eile, thug Criosd dha gu grad agus gu caomhail an comharra a dh' iair e, mar gu 'm biodh e ag aideachadh leis a sin, gu robh iarrtus Thomais nidurra gu leoir agus nach robh flobhar oilbheim ann. Agus an ni nach toir oilbheum do'n Mhaighstir saoilidh sinn nach ruig e a leas oilbheum a thoirt d'a dheisciobuil. An uair a thigeadh daoine gu losa ag iarraidh chomharran b'e am faoal a theiteadh e riu mar bu trice, " tha gineal fhiar ag iarraidh chomharran ach comharran chs^ toirear dhaibh ;" ach cha b'e sin idir an dbigh a ghabh e air Tomas ; thug e dha gu saor an fhianuis agus an comharra a bha dhith air, agus riun e sin a chionn gu robh fhios aige gu maith nach robh droch cridhe no cridhe as-creidmheach ann.

" Cuir an so do raheur agus feuch mo lamhan." Co dhiu a rinn Tomas mar a dh' iarr losa air no nach do rinn cha 'n urrairtnear a ridh. Cha'n'eil Eoin ag innseadh dhuinn, ach" bu mhaith leinn a chreidsinn nach do rinn. Ged nach rnig sinn a leas a ridh c' ar son (oir tuigidh ar luchd- leiighaidh ciod a tha 'n ar n-inntinn) tha sinn taingeil nach 'eil Eoin ag radh gu 'n deachaidh Tomas air adhart an la ud gus corp naomh an t-Slanuigheir a liimhseachadh mai- gu 'm biodh dotair a' laimhseachadh corp a' mhairbh, no fear-ealain a' dearbhadh stuthannan diomhair 'na sheomar-oibre gu socruch' lionnar ann am fuil fhuar. Cha bu bh5idheach an dealbh sin, agus is maith leinn a chreidsinn gu 'n do stad

Mo Thigh-

Tomas gun dol tbuige sin. Tha a' ghaoth a seideadh far an aill leatha, agus air do Thomas guth a Mhaighstir a chluinntinn tha sinn an diiil gu 'n do sheid an Spiorad Beo air eiblilean a chreidimh a bha lag is fann, agus o'n staid iosal anns am bi daoine ag iarraidh chomharran follaiseach mu nithean spioradail gu robh e air a thogail suas gu staid as airde agus as fhearr, an staid anns an aithnichear agus anns am fairichear gur ann air mhodh spioradail a thuigear iad. Cha b'e faireachduinn no fianuis nam meur ach fianuis is cumhachd an Spioraid naoimh a thug air Tomas a rkdh. earna agus mo Uhia."

Saoilidh sinn, ma ta, nach 'eil e ceart a bhi smuaineachadli air Tomas mar nach robh ann ach Sadusach am measg nan abstol eile. Cha robh 6 na bu mhi-chreidiche na each, ach a reir coslais bha e na bu mhisneachaile. Co dhiu, tha sinn an diiil gu 'm faodar am beachd sinn a tharruing o na briathran so gun an fliirinu fliiaradh, " Rachamaid-ne mar an ceudna, a chum gu 'm faigh sinn bas niaille ris." Sin am facal a thuirt Tomas an uair a dh' innis losa do na deisciobuil gu 'n do chuir teaghlach Bhetani fios air agus gu robh e 'na bheachd dol thuca. B' ann do Pheadar a b' fhearr a thigeadh e labhairt aig an km agus a thairgsinn dol maille ris, oir b'e Peadar am bitheantas am fet»r- labhairt air son nan abstol uile. Ach cha do thairg Peadar sin a dheanamh 's cha mho a thuirt each diog oir bha fhios aca uile gu robh e cunnartach dhaibh fein agus do losa an aghaidh a noohdadh dliith do Jerusalem. Is e Tomas a mhain a labhair, " Rachamaid-ne mar an ceudna a chum gu 'm faigh sinn Ijas maille ris." Cha n e sin briathran mi-chreidich ach briathran duiue aig an robh teb-ghradh do 'n Mhaighstir, agus misneach a bheatha a chur ann an cunnart air a sgath. Cha trie le daoine am beatha a chur an cunnart air son neach no air son aobhair anns nach 'eil iad a' creidsinn. Bha Tomas deas gus a bheatha a chall as leth a Mhaighstir, agus tha sin a' dearbhadh gu robh an da chuid creideamh aige ann, agus dilseachd aige dha. Is maith an rud dilseachd oir tha i na's maisiche na ghrian ; dilseachd do ar c^irdean agus gu sonruichte dilseachd do ar Tighearna agus ar Dia. "Mar is beb lehobhah," thuirt Elisa ri Eliah, " agus mar is beo t-auam, cha 'n fh^g mi thu." " Cia b'e taobh a theid thusa," arsa Rut ri Naomi a mathair-cheile, " theid mise ; far am fan thusa fanaidh mise, far am faigh thusa bas gheibh mise bas, agus an sin adhlaicear rjoi. Gtu 'n deanadh lehobhah mar sin ormsa, agus tuilleadb mar an ceudna, ma chuireas acli am bas dealachadh eadaruinn." Sin dilseachd a' ghraidh, agus taobh nam briathran taitneach sin anns an do chuir naoimh an t-seann t-saoghail an c6ill an dilseachd do an cairdean.

1

I

;5i

faodar na biiatlirau a chuv leis an do nochd Toiiias a dhilseachd do rod a b' aithne dha an toiseach mar charaid gaolach acli a b' aithne dha mil dheireadh mai- a Thighearna agiis a Uhia, " Raohamaid-ne mar an ceudiia, a chum agus gii 'm faigh sinn biis maille ris."

Gradh do Chriosd agus dilseaohd dha — sin fior chomharran na diadhaidheachd. Far nach 'eil iad cha 'n 'eil tairbhe ann an ni sani bith eile, agus far am bheil iad cumaidh iad aodann agus cridhe duine ris an t-solus, ea.dhon ged nach urrainn e a radh gu bheil gaoli ni aims a' Bhiobull soilleir dha, agus ged nach urrainn e aon anns an fhichead a fhreagairt de na ceistean a dh' eireas 'na iuntinn, no chuireas daoine mi- chreideach air. Le cion griiidh is cion dilseachd chaidh ludas a mach do 'n dorchadas iomallach, ach chinn gradh is dilseachd Thomais anns an t-solus e, agus chunnaic e gl6ir an Tighearna : — " Mo Thighearna agus mo Dhia."

SEANCHAS MU PHOL.

Tha ceist no dha mu'n abstol Pol air am bu mbaith leinn beagan seanchais a dheanamh, agus is e so a' cheud te, "Co ris a bha e coltach ? "

A reir beul-aithris na h-eaglais cha robh ann ach duine beag, ach dh' fhaodadli e a radh mar thuirt Lloyd George ri fear a thilg air aon uair nach robh e mor. Bha e a' labhairt aig coin- neamh mhor a bha cruinu ann an aite-eigin an Sasunn, agus ann an teis-meadhoin na h-(braid ghlaoidh peasan de Shasuunach ris nach rob'i ann ach duine crion suarach 'na phearsa. Anns a' mhionaid fhreagair Lloyd George, " Anns an diithaich as an d' thainig mise is e an cleachd- adh a tha againn duine a thomhas bho smigead gu mullach a chinn, ach tha e coltach gu'm bu mhaith leat-sa a thomhas bho smigead gu bonn- aibh a chas." Na'n robh an seorsa tomhais sin air a dheanamh air Pol theagamh gu'm faicte nach anu na bu lugha ach na bu mhotha na 'n cumantas a bha e. Ged a chluinuear trie gu le.6ir gu robh e iosal 'na phearsa, cha chuala sinn duine I'iamh ag radh gu robh ceaqn beag air. Ach beag no mor a cheann bha stuth maith ann, agus is e sin bun a' ghnothuich. Is beag am maith do dhuine ceann mor a bhi air ma tha e Ian mosgain is smodain is cath, agus is beag an ceann anns nach tiochd eanchainn gu ledir ma tha an t-eanchainn de stuth maith.

Tha seanu leabhar ann ris an abrar, Gniomh- aran Ph6il agus Thecla, anns am bheil cunntas air a thabhairt mu choslas an abstoil, agus is ann o'n chunntas a gheiljhtear anns an leabhar sin agus bho fhaoal no dha anns na litrichean aige fhein a fhuair an eaglais am beachd a tha aice air Pol o'n leth-amuigh. A reir an leabhar so cha robh ann ach sorchanach beag de dhuine,

le casan goirid is bogha orra aig na gliiinean; mailean mora; sr6n mhor; is sgall air a cheann; aodann tlathail a bhiodh air uairean mar aodann aingil. Tha e coltach cuideachd gu robh siiilean goirt aige (theagamh gu robh iad lag gu uildurra ach air am milleadh le teas na h-aird an ear anns an t-s^mhradh), agus gu robh dreacli na h-obair air a lamhan, oir sholair e gu neo-eisiom- eileach air son a 16in aig a oheaird fhein air eagal a bhi 'na uallach do na Criosduidhean, agus mar an ceudna air ghaol eisiompleir mhaith a thoirt do dhaoine eile agus dreuchd na h-ab- stolachd a chumail saor is droeh amharu^ nan einneach. Anns na litrichean aige fhein tha rud no dha a tha cordadh ris a' chunntas so. Tha e ag innseadh gu robh muinntir Chorint ag rkdh uime gu robh a lathaireachd chorporra anmhunn agus a chainnt suarach. Faodaidh e bhich cuideachd gu robh anmhuinneachd a bhodhig fein ann an inntinn Phoil an uair a thubhairt e, "Tha an t-ionmhas so againn ann an soithichean creadha," agus a ris, "Tha sinne a tha anns a'phailliun so ag osnaich, air dhuinn a bhi fo uallaich." "Tha fhios agaibh," thuirt e ri eaglais Ghalatia, "gu'm b' ann tre anmhuinn- eachd na fe61a a shearmonaich mi an soisgeul dhuibh an toiseach agus air an ni sin a bha 'na bhuaireadh dhuibh anu am fheoil cha do rinn sibh dimeas, agus cha do ghabh sibh grain deth." Cha 'n 'eil teagamh nach e a shuilean a bha e a' ciallachadh leis an f hacal so ; ach cleas dhaoine eile ma bhios dad cearr air an aodann shaoileadh Pol gu robh a luchd-eisdeachd a' gabh- ail am barrachd aire dha sin na bha iad a' deanamh. Is annamh duine nach bi car diiiid ma tha athailtean air 'aodann.

Is e an aon ni as aithne dhuinn anns an Tiomnadh Nuadh a tha dol car an aghaidh an deilbh so, an rud a thachair ann an Listra an uair a shaoil muinntir a' bhaile sin gu'm bu diathan ann an coslas dhaoine Pol agus Barna- bas, agus a thug iad lupiter mar ainm air Bar- nabas agus Mercurius air Pol. Bha seann radh anns an duthaich sin gu'n d' thainig Righ nan diathan agus teachdaire nan diathan uair-eigin roimhe so 'nam measg agus nach d' aithnich iad iad. Dh' iarr na diathan aoidheaohd anu an Listra ach aoidheachd cha 'n fhaigheadh iad, ach a mhaiii bho aon teaghlach a ghabh riutha, agus a fhuair beannachd mhor an am dhaibh falbh. Ach tha e coltach gu'n do chuir njuinn- tir Listra romhpa nach beirteadh orra 'nan cadal an dara uair, agus cho luath 's a leighis Pol an duine a bha bacach o bhroinn a mhathar rinn iad suas an inntinn gu'm bu diathan a bha annta ague chuir iad luim air tairbh lobradh daibh. .\ch chuir Pol casg orra, ag radh, "Is daoine sinne 'n ar n-aigne cosndiuil ruibh fein." So, ma ta, an argumaid bhuaithe sin: — bha maise is moralachd pearsa daonnan ceangailte

32

ri diathan na seann Ghreige aun am beachd an t-sluaigh, agus ma blia Pol suarach 'na phearsa no duaiclmidli 'na dhreach cha'n'eil e furasd a' radh cia mar a shaoileadh muinntir Listra gu'm bu dia e. Faodaidh e bhith ged nach robh e mor gu robh e tromadail, gu robh smachd is ughdarras is cumhachd na diadhaidheachd 'na 'aodann.

Cha deachaidh daoine riamh cho fada air seacharan ri cuid de eaglais Chorint an uair a thuirt iad uime gu robh a chainnt suarach. Ciiinnt Phoil suarach ! duine a chuir le a bhria- thran an saoghal bun os cionn. An deachaidh daoine riamh cho fada cli '.' Leis a' bhreith a thug iad air Pol tha iad 'gan diteadh fhein gu . soilleir, agus a' noohdadh an doille inntinn a dh' fhaodas tuiteam eadhon air daoine turail an uair a chuireas iad an teanga an sas ann an duine nach toigh leo. Cha bu toigh leis na se6id ud Pol, oir cha chluicheadh e am port a bha dhitii orra-sau, agus a chionn nach cluicli- eadh ghabh iad fearg ris, agus thainig am fearg gu f uath, agus dhall am fuath an tuigse gus mu dheireadh an d' thug iad orra fh^iu a chreidsinn su robh cainnt Phoil suarach. Binn a bha cho

o

cearr ris a' bhinn a thug na mnathan ann an Cill-ma-cheallaig.

Mur robh Pol niur bha e ruighinn (mur bith- eadh cha seasadh e ris an ana-cothrom a thug e d'a bhodhig ann an aobhar an t-soisgeil); mur robh e maiseach 'na phearsa bha e taitneaoh 'na ghiulan (tharruing e gradh dhaoine tuigseach thuige fein ann an d6igh anabarrach); agus mur robh e fileanta 'na bhriathran bha a bhriathran daonnan luchdaichte le beatha is gliocas. Bha inntinn nilior is cridhe mor aige agus bha 'inn- tinn 's a chridhe air an soillseacliadh ann an tomhas neo-chumanta leis an Spiorad Naomh, agus am buadhan uile air an coisrigeadh do Dhia a thug dha iad.

Is e an ath cheist air am bu mhaith leinu beagan a radh, am faca Pol riamh Criosd aims an f hebil 1 Their cuid de sgoilearan gu'm faca ach their cuid eile nach faca, nach do dhearc e riamh air an aghaidh naomh gus an do dhearc e oirre air an t-slighe gu Damascus. Cha'n'eil am facal a tha e fhein ag radh ann an 2 Cor. V. 16, "Ged a b' aithne dluiinu Cricsd a reir na fe61a, gidheadh a nis clia 'n aithne dhuinn e mar sin na's m6," a' socruchadh na ceiste taobh seach taobh. Tha e fior gu bheil e ag radh ann an aite no dha gu'm faca e Criosd, agus tha e fior gu bheil e a' steidheachadh abstolachd fh6in air a sin, ach cha 'n uriainnear a bhi cinnteach ciod an seadh anns am bheil e a' labhairt, co dhiu a tha e a' labhairt gu litireil no air mhodh spioradail. Is e an aon ni as urrainnear a rkdh gu robh Pol ann an lerusalera mu 'n km anns an robh Criosd air thalamli, agus gu'm faod gu'm faca e e.

Ciod an inbhe shaoghalta anns an do rugadh 's an do thogadh Pol ? B' Abhaist duinn a bhi creidsinn gu robh 'athair gu maith air a dhoigh, ach leugh sinn o chionn ghoirid leabhar anns an robh atharrachadh beachd air a chur sios; anns an robh e air a radh gu'n do rugadh Pol aun an inbhe i6sal, agus nach robli ann ach fear-oibre bochd coltach ris an d^ dheisciobul dheug. Cha 'n 'eil dreach na firinn air a' bheachd so, oir cha 'n 'eil e idir coltach gu'm faigheadh mac duine bhochd cothrom air bliadhnachan a chur seachad aig casan Ghamaliel (cha b'e sin an salann saor), no idir gu'n taghadh sagartan uaibhreach is niaithean na duthcha e gus dol air thuius sonruichte gu Damascus. Tha an t-ard sgoilear sin Sir Uilleam Ramsay am beachd gu robh atliair Phoil 'na dhuine saoibhir agus 'na dliuine ]>rionnspalach ann an Tarsus. Tha e de'n bheachd cuideachd gu robh cuid mhaith airgid aig Pol fh6in aig am s6nruichte d'a bheatha. C aite an d' fhuair e e ? Fhuair, tha e air a radh, bho 'athair; do bhrigh nach robh e 'na chleachdadh aig na h-Iudhaich tiom- nadh a dheawamh thigeadh cuid an athar air na mic an d^idh a bhais a dhe6in no a dh'aindebin a thoile. Faodar a chreidsinn nach b' ann 'na dheoin a bheireadh an seann Pharasach dileab d'a mhac Pol, oir 'na shuilean-san ohaidh e fada fada air seachran agus chuir e a theaghlach 's a chreideamh gu naive fhollaiseach. Ma fhuair Pol dileab ciod a riiin e rithe? An do chaill e 'airgiod, agus an e sin a thug air tionndadh ri fuaghal chraicioun '? An do chuir athair a mach as an tigh e ? An do thionndaidh a dh^imhich eile an ciil ris 'i Ciod an doigh auns an d' fheuch maithean a' chreidimh ludhaich ri an gamhlas a noohdadh dha, a thuilleadh air na tha sinn a' leughadh anns na sgriobtuirean '] Cha 'n urrainnear na ceistean sin a fhreagairt, ach CO dhiu tha e fliein ag radh gu'n d' fhuiling e call nan uile nithean air sgith losa Criosd, ach gu'm bu bhuannachd dha Criosd fhaotainn seach an saoghal uile a shealbhachadh.

AS-CREIDEAMH.

Tha creideamh aig na h-eoin nach 'eil agadsa.

— Seann fhacal.

Feuch, eoin nan speur tha seinn gu binn, Cha chuir iad siol 's cha bhuain, Gidheadh tha Dia a' freasdal daibh Le chaoimhneas cairdeil, buan.

An Dia a dh' eisdeas gairm nan eun 'S a chbmhdaicheas gach bhith, Nach solair e do 'n Chriosduidh chaomh A mhaoin o la gu \k.

Air. 9.

1917.

AMHGHAR IS CUIDEACHADH.

Na hi-safad uam, oir tha amhghnr am fagus, oir cha'n'eil neach arm a chuidicheas. — Salm xxii., 11.

Tha e air a radh gur e Daibhidh a sgriobli an t-saloi so, ach an uair a leughar i gu curamach chithear gu bheil tomlias fulangais innte air nach robh fiosrachadh pearsanta aig Daibhidh riamh. Cha d' fhuiling esan no aon de naoimh an t-seann Tioninaidh an deicheamh cuid de 'n amhghar air am bheil an t-sahu so a' labhairt, air chor agiis gu bheil a' cheist ag eirigh — oia mar a b' urrainn do Dhaibhidh labhairt mar gu'ra biodh a chridhe is fhebil fein a' fulang nan nithean a tha e ag ainmeachadh. Is e an fhreagairt gu 'n do labhair an salraadair ann an spiorad na fiistneachd agus fo sheoladh an spioraid naoimh mu 'n Mhessiah a bha ri teachd, agus gur e so aon de na sgriobtuirean anns am bheil naoimh an t-seann Tiomnaidh a' deanamh fianuis roimh - laimh air fulangais Chriosd, agus air a' ghl6ir a bha gu an lean- tuinn. Cha 'n e salm le Daibhidh a bu ch6ir dhuinn a radh rithe ach salm le Criosd, oir cha robh i air a coimh-lionadh gus an robh esan air a sh'uieadh air a' chrann-cheusaidh, agus an d' uisnich e i gu bhi cur an ceill faireachduinn fheola agus saothair anania.

Tha i a' t6iseachadh leis na briathran, " Mo Dhia, mo Dhia, c' ar son a threig tliu mi ?", na briathran a labhair e an uair a thuit dorchadas Chalbhari air, agus anns na rannan a leanas tha sealladh air a thoirt dhuinn roimh-laimh air nithean a bha gu tachairt : —

Is masladh dhaoine mise, agiis tair an t-sluaigh, Ni iadsan uile a clii mi gaire-fanoid riiim ; Fosglaidh iad gu farauinn am bilean,

Crathaidh iad an ceann, ag radh, Chuir e a dhoigh ann an lehobhah, aaoradh e e ; Teasairgeadh e e, a chionn gu bheil tlaohd aige ann.

Dh' iadh coimhtliional dhroch dhaoine umam : Lot iad mu limhan agus nio chasan Roinn iad mo thrusgan eatorra, Agus air n ' "deadh thilg iad croinn.

Ach tha aon ni gu s5nruichte air am bheil an t-salm so a' tighinn thairis, agus is e sin, 6nrachdas Chriosd am measg nan daoine a bha 'nan suil-fhianuisean air a' bh^s. Tha sin r'a fhaicinii ann an iomadh facal a tha air a chur BIOS innte, ach tha e r'a fhaicinn gu soilleir agus gu druidhteach anns na briathran, "Na bi-sa fad uam, oir tha amhghar am fagi^s, oir cha 'n 'eil neach ann a chuidicheas." Rud

iongantach da rireadh, agus rud br5nach, gu 'm biodh esan a bha oho Ian de chaomhalachd e f^in, agus a thug seaohad do dhaoine eile cho pailt — gu 'm biodh e as eugmhais co-fhaireachduinn a bhriithrean ann an am fheuuia. Ach b' fhior a labhair am faidh an uair a thubhairt e, " Shaltair mi an t-amar a'm' aonar agus de na sl6igh cha robh aon neach maille rium." Coltach ris gach neach nach liib a ghlun do spiorad no do chleach- danna an t-saoghail bha Criosd 6nrachdach 'na bheatha, ach bha e gu s6nruichte onrachdach 'na bhas, oir dh'fhiosraich e amhghar nach gabhadh innseadh, agus amhghar nach tuigeadh na daoine a bha mu 'n cuairt air aig Oalbhari an la ud ged dh' innseadh e e.

Ann an seadh fior tha daoine daonnan 6nrachdach ann an la na trioblaid. Gun teagamh is maith do dhuine cairdean caomhail a bhi dliith dha an uair a thig amhghar thuige, agus is priseil do 'n chridhe le6nta co-fhaireach- duinn blath fhaotainn, ach aig a' cheart am tha e fior nach urrainn eadhon na cairdean as dilse ach fior bheagan d'a eallach a ghiulan. Faod- aidh iad dol leis ceum no dh^ de 'n t-slighe ach cha 'n urrainn daibh dol na 's fhaide, agus feumaidh e an c6rr a choiseachd 'na aonar, a' stiuradh a chiirsa le sholus fein a mhain. " Is aithne do 'n chridhe a shearbhas f6in ; agus 'na aoibhneas cha bhi comh-roinn aig coigreach." Ma tha so fior mu bhr6n cumanta, mu amhghar is trioblaidean a tha coitchionn is do-sheachainte, nach motha gu mor a tha e fior mu 'n bhron anaraa a dh' fhuiling Criosd air Calbhari, am fulangas diomhair sin leis an do choisinn e saorsa do 'n t-saoghal, agus a tha dol os cionn ar n-e61ais. An uair a dh'fheuchas duine ri dol a steaoh ann am faireachduinnean an t-Slanuigheir air a' chrann-cheusaidh, an uair adh' fheuchas e ri saothair anama a thuigsinn, tha e 'ga chall f^in. Chi e airde is leud is dbimhneachd nach gabh rannsachadh no tomhas. Tha e mar gu 'm biodh paisde beag ri aghaidh diomhaireachd nach urrainn e a thuigsinn. An uair a thig am bas a steach do theaghlach anns am bheil clann 6g, chithear na paisdean a' sealltuinn suas ann an aodann bronach is suilean deurach chaich, mar gu 'm biodh iad a' feuchainn ri thuigsinn ciod a tha cearr. Tha fhios aca gu bheil nithean mora air chor-eigin a' tachairt a tha iongantach dhaibhsan, ach cha 'n urrainn d' an inntinnean beaga a ghabhail a steach ; tha iad a' beantail ri iomall br6in a tha os cionn an tuigse. Is ann mar so a tha sinn uile a thaobh fulangais an t-Slanuigheir air Calbhari ; ann an 6nrachdas a

34

bhrbin-san cha'n urrainn sinn comh-roinn a bhi againn, ach is urrainn sinn ar gliin a lubadh 'na lathair le urram agus eagal diadhaidh, a' beann- achadh ainme ar Dia agus ar Tighearna a ghradhaich sinn eadhon gu bas. " An neo-ni e dhuibhse, O sibhse uile a tha gabhail seachad ; amhaircibh, agus faicibh am bheil doilgheas sam bith cosmhuil ri mo dhoilgheas-sa a thugadh orm ? "

Do bhrigh gu 'm b' aithne do losa ann an laithean fhebla onrachdas na h-^mhghair agus mar an ceudna onrachdas a' bhkis tha e comasach air cuideachadh a thoirt a nis dhaibh-san uile aig nach 'eil neach eile a chuidicheas iad, ma ghlaodhas iad ris agus ma dh' eireas an iirnuigh suas, " Na bi-sa fad uam, oir tha amhghar am fagus." " B' eigin da anns na h-uile nithean a bhi air a dheanamh cosmhnil r'a bhrkithrean, a chum gu'm bitheadh e 'na Jird-shagart trocaireach agus d'lleas ann an nithean a thaobh Dhe ; oir a mheud 's gu 'n d' f huiling e fein, air dha bhi air a bhuaireadh, tha e comasach air cabhair a dheanamh orra-san a tha air am buaireadh."

Anns na laithean so tha daoine fo bhr6n tre iomadh gn^ deuchainn. Tha amhghar am fagus, agus am bas aig an dorus. Gach maduinn a ruigeas am posta iad faodaidh mile dachaidh anns an duthaich a radh mar thuirt lob, " an ni roimh an robh eagal orm thachair e dhomb, agus an ni roimh an robh mi fo uamhann thainig e orm " Ciod, ma ta, as urrainnear a radh riu ann an la an trioblaid ? Ciod ach iad a bhi feith- eamh air Dia, agus cuideachadh iarraidh bhuaithe ann an km am feuma, agus an urnuigh a chur suas a bha air a cur suas ris le ar Maighstir — fear-trebrachaidh a shluaigh — an uair a bha e fhein bnrachdach 'na bhron agus feumail air cuideachadh, " Na bi-sa fad uam." Is e uair na h-airce an uair anns am foillsich ar n-Athair neamhaidh a ghras am pailteas, oir cha tuig duine a chomh-fhurtachd a tha ann an Dia gus an cuir e deuchainn air agus an gabh e fasgadh fo a sgiathan. Cha do ghlaodh duine riamh ri Dia ann an diomhanas, agus ma their sinn gu durachdach agus gu creidmheach, " Na bi-sa fad uam," bidh a theachd cinnteach mar a' mhaduinn agus thig e d' ar-n-ionnsuidh mar an driichd a dh' ath-bheothachadh ar n-anam agus a leigheas le6n ar cridhe. Agus cha 'n e mhiiin gd'n tig e d' ar n-ionnsuidh ach fanaidh e maille ruinn.

0 dhbchais Israeli, a Shlanuighear ri dm, teanntachd, c' uim am bitheadh tu mar fhear-cuairt anns an Cir 1 agus m,ar fhear- turuis a thionndaidheas a leth-taohh gu fuireach car oidhche ? C" uim am, bitheadh tu mar ghaisgeach aig nach 'eil cumhachd gu tearnadh. Gidheadh tha thusa, 0 lehobhah, 'n ar meadhon, agus ort-sa tha sinn air ar n-ainmeachadh ; na dean ar tr^igsinn.

CHO LUACHMHOR RI OR.

Cha 'n 'eil aon a lathair an diugh de na seann chraicinn air an robh an Tiomnadh Nuadh air. a sgriobhadh an toiseach. Luidh an aois orra air chor agus gu'n deacbaidh iad 'nan stiallan, air neo thciinig driod-fhortan air chor-eigin eile 'nan caraibh. Tha so a' ciallachadh nach 'eil aon chrionian de'n Tiomnadh Nuadh againn mar dh' fhag e Rmh nan abstol agus nan daoine eile a sgriobh e, ged a bu mhaith leinn Ikmh- sgriobhaidh fhoil f haicinn. Ach anns an eaglais bha daoine diadhaidh ann a bha cur seachad am beatha a' deanamh leth-bhreac de na scriob- tuirean los eblas an t-soisgeil a chraobh-sgaoil- eadh, agus is e sin an dbigh anns an d' thainig an Tiomnadh Nuadh thugainne. Tha cho mhaith ri dk mhile de na seann leabhraichean- craicinn sin a lathair fhathast, ged nach 'eil cuid dhiubh idir cho luachmhor ri ckch. Faodar a vkdh gur ann mar is sinne iad is luachmhoire iad; tha an craicinn a tha dol air ais gus a' chbigeamh linn moran na's fhearr na'm fear nach robh air a sgriobhadh gus an deicheamh linn. Tha seann chraicinn de'n t-sebrsa so a' tionndadh suas an dr^sd 'sa rithist, air am faot- ainn am measg seann treathlaich ann an cuil air chor-eigin no fo'n talamh. An uair a bha am BiobuU air a thionndadh gu Beurla agus gu G^idhlig an toiseach rinn sgoilearan an t-eadar- theangachadh sin bho na craicinn a bha aca aig an am, ach bhuaith sin fhuaradh feadhainn iir agus feadhainn as sinne na bha aig sgoilearan an la ud, agus is e so an t-aobhar (co dhiu ann an cuid) gu'm b' fheudar am BiobuU a bhi air eadar-theangachadh as iir. Tha tri craicinn shbnruichte ann a tha air am meas le sgoilearan OS cionn chaich uile, ach cha robh gin dhiubh sin aig na daoine a dh' eadar-theangaich am BiobuU ann an linn Righ Seumas. Faodaidh sinn A, B, C, a radh ris na craicinn-sgriobhaidh sin agus cunntas goirid a thoirt orra.

A> Tha am fear so gu fortanach air a ghleidheadh anns an t-seud-lann Bhreatunnach ann an Lunnainn, an aon chraicionn-sgriobhaidh ainmeil a bhuineas do'n rioghachd so no do'n eaglais Phrbstanaich. Bha e air a thabhairt do Righ Tearlach a h-Aon le Coireal Lucar, diadh- air is ^rd phearsa-eaglais ann an Baile-Chon- stantin anns an Tuirc, anns a' bhliadhna 1628. Mar so rainig e Sasunn seachd bliadhna deug an d^idh do na sgriobtuirean a bhi air an eadar- theangachadh le sgoilearan Righ Seumas; ro anmoch air son feum a dheanamh dheth. Cha 'n 'eil e uile gu 16ir slan e fhlin. Tha seachd duill- eagan adhith an t-seannTiomnaidh, cbigarfhich- ead a dhith toiseach soisgeul Mhata, da dhuilleag a dhith soisgeul Eoin, agus tri a dhith litrichean Phoil gu eaglais Chorint. Bha e air a sgriobh-

35

adh amis a' choigeamh linn. Tha e 'ua rud an- abarrach duilich aois nan seann sgriobhaidhean so a dheanamh a mach ; feumar beachd a ghabh- . ail air cumadh nan litrichean is jSchaad rud eile air nach urrainnear beachd cuimseach is coth- romach fhaotainn ach bho sgoilearan a tha ag oibreachadh 'nam measg fad am beatha. Tha an sgriobhadh a tha air na craicinn as sinne air a chur sios ann an litrichean mora, gun stad o thoiseach gu deireadh, air chor agus gu'm feum sgoilearan beachdachadh air gu curamach, m'an dealaich iad e 'na fhacail agus 'na rannan agus 'na chaibidealan. Tha e mar gu'm biodh sois- geul Eoin a' toiseachadh amis an doigh so, —

ANNSANTOISEACHBHAAMFACALAG USBHAAMFACALMAILLERIDIA.

A thuilleadh air sin bha e 'na chleachdadh aca a bhi a' caomhnadh uine agus a' caomhnadh a' chraicinn le bhi fkgail a mach litrichean sbn- ruichte (M is N mar bu trice, a' sgriobhadh criom an aite crioman), agus a' deanamh nan litrichean na bu lugha an uair a bhiodh iad a' ruighinn iomall a' chraicinn. Sin agus fichead <;leachdadh eile bha aca, air chor agus gu'm feum duine a bhi suas ris gach cleas a bha aca 'nan ceaird m'an t^id aige air na sgriobhaidhean a rinn iad a thuigsinn. Faodaidh sinn samh- ladh a thoirt seachad agus fhebraich d'ar luchd- leughaidh an aithnich iad an rann so,

ACHTHAMIAIRMOTHEANACHADHA

IRDHOMIANABHIAGAMAIRSIUBHal

AGABHIMAILLERICROIRISEGUR

OMHORASFEAR.

Ba Tha an craiceann-sgrlobhaidh so air a ghleidheadh ann an leabhar-lann a' Philpa anna an R6imH. Theagamh gur e aon as sinne a tha lithair an diugh agus tha curam nior air a ghabhail deth. An uair a chaidh an t-Ollamh Tregelles 'ga fhaicinn — sgoilear ainmeil — cha ruigeadh iad leis fhosgladh no lamh a chur air ^us an do shiubhail iad a phbcannan an toiseach agus an d' thug iad bhuaithe peann is sgian is paipear. Ach gheibhear thuige nat's fhasa anns na laithean so agus bha e air uisneachadh leis na sgoilearan a rinn an t-eadar-theangachadh mu dheireadh air a' Bhiobull. Faodar leth- bhreac dheth fhaotainn ann an iomadh oil-thigh is leabhar-lann air feadh na diithcha oir chaidh a ■dhealbh a tharruing. Le ealain nan dealbh- aidearan tha sin furasda gu lebir a dheanamh, mac-samhuil do leabhar sam bith fhaotainn. Tha mu sheachd ceud duilleag anns an leabhar «o, ach cha 'n 'eil e iomlan nas nib na cich. Tha toiseach Ghenesis air chall, cuid de na

sailm, agus is e litir nan Eabhruidheach a' chuid mu dheireadh de'n Tiomnadh Nuadh a tha ann. Blia e air a sgriobhadh anns a' cheathramh linn. «

C> Fhuaradh an leth-bhreac so de'n Bhio- bull ann an tigh-mhanach air beinn Shinai anns a' bhliadhna 1859. Bha e air fhaotainn leis an Ollamh Tischendorf, sgoilear ainmeil Gearmail- teach, a chuir seachad a bheatha a' mebmh- rachadh nan sgriobtuirean agus a' siubhal sheann sgriobhaidhean anns gach cearn anns an robh amharus aige am bitheadh iad. Uair a chaidh e do mhainistear Shinai chunnaic e ann an ciiil baseaid mh6r a bha l^n de sheann phaipearan is chraiceann agus sgriobh- adh orra. An uair a bhruidliinn e ri fear de na manaich umpa thuirt esan gu robh m6ran barrachd air na bha anns a' bhascaid aca, ach gu 'n do loisg iad an c6rr dhiubh a thoirt beb an teine. Sheall Tischendorf air na duilleagan agus sguinn dhuilleagan a bha anns a' bhascaid, agus thug muinntir an tighe dha cead mu dha fhicliead duilleag a thoirt leis, oir bha iad ri bhi air an losgadh co-dhiu. Ach chunnaic iad gu robh an duine cho measail air an ulaidh a fhuair e 's gu 'n do ghabh iad amharus gu robh ua sgribbhaidhean luachmhor, agus mar sin cha d' thugadh iad dha an c6rr. Air dha tighinn air ais leig e fhaicinn na duilleagan priseil do sgoilearan eile agus chunnaic iadsan anns a' mhionaid gu'n d' amais e air seud luachmhor. Ach cha d'innis e c' aite an d'fhuair e iad oir bha dbchas aige gu faigheadh e an con' an ath-bhliadhna agus bha eagal air gu 'n gearradh daoine eile roimhe na 'n innseadh e c' aite an d' fhuair e na craicinn. Bha caraid 's a' chuirt aige anns an Eiphit, ach a dh' ain- debin na rinn an duine sin air a shon cha dealaicheadh na manaich ris na paipearan, agus cha 'n e mh^in nach d' thugadh iad seachad iad, ach a nis chuir iad iad fo ghlais air chor agus nach faicteadh iad. Ach bha an Gearmailteach diorrasach agus mu dheireadh fhuair e na bha a dhith air, ged a b' fheudar dha leantail air fad chbig bliadhna deug, a' cur beul-bbidheach air na manaich. Chuidich lompaire Russia leis — ceann na h-eaglais Ghreugach — agus tha an leabhar luachmhor so a nis air a ghleidheadh ann an leabhar-lann ann am Baile-pheadair an Russia.

Sin, ma ta, na tri iianuisean as fhe^rr a tha againn an diugh air litir an Tiomnaidh Nuaidh, agus is ann orra a tha sgoilearachd an latha so air a steidheachadh. Facal air bith nach fhaighear ann an gin de 'n triiir so, faodar amharus a chur air nach robh e anns a' Bhiobull an toiseach, ciod air bith ciamar a fhuair e ann. Mar sin faodar a radh gu bheil na tri craicinn- sgrlobhaidh so cho luachmhor ris an or.

36

MU LUIBHEAN.

Bho chionu, ghoirid bha sinn a' seanchas ri balach a bha glanadh buntata ann an achadh agus chuir e iongantas oirnn nach b' aithne dha ach gle blieag de ainmean nan luibhean a bha e a' toirt as. Bha e 'gan tilgeadh fo'n aon ainni salchar; cha robh ainm aige air aon as an fhich- ead de na luibhean a bha ag amas air. B' aithne dha fliodh is harr a' hhrisgein is feann- tag ach b'e sin uile e. Saoilidh sinn gu bheil rud-eigin cearr an so agus gu'm bu choir do bhiiird-sgoile an aire a thionndadh air, oir tha e coltach gu bheil clann na Gaidhealtachd a' call e61ais air luibhean is fluraichean is oibrich- ean eile a' chruthachaidh, eolasa bha aig na daoine a thainig romhpa. Nach 'eil e a' diteadh obair nan sgoilean ma gheibh thu balach an deidh an sgoil fhigail (agus sin balach turail gu nadurra) do nach aithne a shiiilean a chleach- dadh agus aig nach 'eil an t-eolas as luglia air na nithean a tha e a' faicinn 's a' laimhseachadh gach latha, na fe6ir a tha f^s air na raointean, na fliiraichean a tha cinntinn anns na mach- raidhean, agus gach luibh ris am bheil gnothucli aig an tuathanach, olc no maith ? A dh' ain- de^in gach adhartas a thainig air muinntir na Gaidhealtachd 'nan crannchur agus 'nan ionn- sachadh, tha iad a' dol air ais 'nan cainnt, agus is e aon de na comhan-an air sin gu bheil ain- mean nan luibhean cumanta a' dol air chall. Gheibhear iad bho sheann daoine an sid 's an so, ach cha 'n aithne do'n oigridh iad, agus cha 'n e sin a mhain ach their iad gu dalma nacli 'eil ainm Gaidhlig orra. Tha ainm Gaidhlig orra, ach mar a thachair do leabhar an lagha ann an ludah, leig gineal fhiar na h-ainmean sin air chall.

Cluas liath. Beuria :■ colts foot. So aon de na ceud fhluraichean a chithear anns an ear- rach, a' fas air bruachan is taobh dhigean, buidhe mar an t-br.

Bearnan Bride. Beuria : dandelion. Thea- gamh gu'n d' thugadh dha an t-ainm a chionn gu bheil uiread dhiubh ri fhaicinn air latha fheill-Bride.

Fuile-thalmhainn. Beuria: buttercup. Tha moran dhaoine am beachd gu bheil e maith do chrodh fuile-thalmhainn a bhi anns an iheur agus gu'n cuir e dath maith air an im, ach is e an fhirinn nach toigh le crodh e idir; cha chuir iad an teanga air oir tha sebrsa de phuinnsean ann a loisgeas am beul.

Gliiineach. Beuria : knapweed. So fior dhroch luidh nach toigh leis an tuathanach idir. Tha moran shebrsachan dhi ann, gluineacli bheag, gliiineach dhearg, gliiineach mhor, gluin- each dhubh.

Goin-fheur. Beuria: couch grass. Is e so

luibh a tha anabarrach duilich a chumail sios ana an talanih-treabhaidh mur bheil e air a ghlan- adh gu maith. Tha i Ian alt agus ma dh"^ fhagar an crioman as lugha anns an talamh fasaidh i a ris. Cha 'n 'eil dbigli air a fogradh ach a' chliath a chumail oirre gun sgur. Theirear fiothran, is traghach, is braim-fheur rithe cuid- eachd.

Deideag. Beuria: plantain. Theirear ann an ouid de'n Ghiidhealtachd bodaich dhubha no lus nan saighdearan rithe.

Glaodhran. Beuria: yellow rattle. Theirear bodach nan claigeann rithe cuideachd

Carran. Beuria: spurrey. Gheibhear an luibh dhona so anns an fhoohann ann an talamh aotram a tha ann an droch cridhe. G\i thric ma bhios earrach fuar ann tachdaidh an carran am fochann.

Earr-thtdmhuinn. Beuria: yarrow. Theirear rithe ciiideachd lus na fala is lus chasgadh na fala.

Lus nan leac. Beuria : eyebright. Tha leigh- eas anns an lus so air son shiiilean goirt, agus theirean glan rids is soillse nan sid rithe.

Cluaran. Beuria: thistle. Tha m6ran shebr- sachan chluaran no dhibgan ann, — an cluaran bir, an cluaran uisge, an cluaran bioraoh, an cluaran deilgneach, an cluaran beag. Is e an cluaran deilgneach suaicheantas na h-Alba.

BuadJdan-huidhe. Beuria: ragwort. Fasaidh- an luibh ghrannda so ann an talamh a tha aotruni is tioram ma tha e air a leigeil a mach o fheur agus air fheurach bliadhna an d^idh bliadhna le crodh no eich. Cha ohiim iadsan sios e oir cha chuir iad am beul air. Is e an aon dbigh air a chumail sios caoraich a chur air anns an earrach agus ann an toiseach an t-samh- raidh ; ithidh iadsan na duilleagan 6ga aige, agus mar sin cumaidh iad sios e. Ma bheir thu an aire chi thu nach 'eil buadhlan uair sam bitb ri fhaicinn air talamh air am bheil stoc chaor- ach. Is fhearr a spionadh as a bhun seach aa speal a ghabhail da.

J/ct/6Aeflsg'^Beurla : poppy. Lasair-leana^:^ Beuria : spear-wort. ^toZair^Beurla : water- cress. L%nbh-a-c]i.neas==Be\\v\a, : queen of the meadow. Sgeallan=^^e\x\:\a, : charlock. Fdil chuach=^e\rc\& : violet. Sealhhag no Buin- neag'=Beurla : sorrel. Peasoir=Beurla : vetch — paasair lucha, peasair fhiadhaich, peasair bhuidhe, Lus nam ban si<A=Beurla ; fox- glove.

Air. 10.

1917.

AIG UAIGH LASARUIS.

G'huil losa. — £"01/1 xi. 3-^.

Bha caoidh is gul is bualadh bhasan anabar- racli cumanta am measg nan ludhach oir cha b' urrainn daibh am faireacliduinnean fholach mar iha sinne cleachdte ri dheanamh, ach ged a b' ludhaoh losa a thaobh na febla agus ged dh' fliiosraioh e bron an t-saoghail os cionn uile chlann nan daoine, clia 'n 'eil iomradh agaiun gu'n do shil e de6ir ach da uair 'na bheatha, an uair a gliuil e os cionn lerusaleim agus an uair a ghuil e aig uaigh Lasaruis.

Car son a ghuil e aig uaigh Lasaruis? Their daoine gu'n do rinn. e sin a chionn gu robh gradh aige d'a pheathraichean agus gu robh co- fhaireachduinn aige riutha 'nam br6n. Tha sin uile fior ; bha co f haireaoliduinn aig losa ri luchd a' bhroin daonnan, agus bhiodh co-fhair- eachduinn aige gu sbnruichte ri teaghlach Bhe- tani na'n robh am brathair ri fantimm anns an uaigh. Ach aig an dearbh mhionaid anns an do ghuil E, bha fhios aige gu robh e fein a' dol a dhusgadh Lasaruis agus gu'm biodh brbn a pheathraichean air a tliionndadh gu aoibhneas. Car son, ma ta, a ghuil el Cha 'n urrainn duine air tlialamh a bhi cinnteach c' ar son a rinu e sin (b'e sin cridhe Dhe a I'annsachadh) acli tha a bheachd fhein aig a h-uile duine a bhios a' mebmhrachadh air an rud 'na inntinn, agus is e ar beachd-ne so, gu robh e muladach leis duine a chaidh a steacli do staid shona a thoirt air ais gu iipraid is peacadh an t-saoghail a ris. Ach theagamh gu'n abair duineeigin ruinn, ma bha sin mar sin c'ar son a thug e air ais e? c'ar son nach do leig e le Lasarus fan- tuinn far an robh e agus nach do ghabh e dbigh eile air brbn a pheathraichean a leigheas"? Cha do rinn e sin a chionn gu'm faca e nach robh rathad air inntinnean nan daoine a bha tim- chioll air fhosgladh do na nithean a bha e teag- asg dhaibh — gu'm b' esan Tighearna na beatha agus a' bhais, gu'm b' esan an aiseirigh agus a' bheatha — ach comharra follaiseach is driiidh- teach a thoirt dhaibh air a chunihachd. Tha , sinn an dull nach robh e a' ciallachadh an tois- each a' mhiorbhuil so a dheanamh, agus nach do rinn e i idir na'n robh smuaintean nan deis- ciobul agus smuaintean an teaghlaich ann am Betani na bu spioradaile agus na bu chreid- mhiche na bha iad. Ach chunnaic e gu robh an dbchas uile gu leir anus na nithean a bha

faicsinneach agus nach robli greim laidir aca air nithean neo-fhaicsinneach is siorruidh, agus mar sin rinn e su,.s 'inntinn gu nochdadh e a ghlbir as ur agus cumhachd Dhe.

Ach an rud a bha 'na bhuannaohd dhaibhsan bha e 'na chall do Lasarus; saoilidh sinn gur e sin an smuain a thainig ann an cridhe losa an uair a ghuil e B' aithne do losa mar nach aithne dhuinne aoibhneas staid nan naomh; b' aithne dha a' ghlbir a tha maille ri Dia agus na nithean a tha air an ullachadh do'n dream aig am bheil gradh dha, agus do bhrigh gu'm b' aithne, cha b'ann 'na dhebin ablieireadh e caraid caomh air ais a fiaitheanas gu fuachd is peacadh is doilghiosan an tsaoghail so. Na'm b' ann air na peathvaicheau a bha e a' smuaineachadh bhiodh gairdeachas 'na chridhe an aite debir a bhi 'na shiiilean (oir bha e a' dol a thoirt dhaibh iarrtus an anaraa, a' dol a thoirt dhaibh am brathar); ach cha b' ann idir orra san a bha e a' Smuaineachadh aig an am ud ach air Lasarus fhein agus is ann air a shon-san a ghuil e. Ged a bha Pol a' faireachduinn gu robh e na b' fheumaile do'n eaglais e fhein a bhi maille riu anns an fhebil tha e ag radh gu robh miann air siubhal agus a bhi maille ri Criosd, oir b'e sin a b' fhearr. Ma tha sinn da rireadh a' creidsinn gur roghnaiche le daoine diadhaidh a bhi air choigrich as a' choluinn, agus a bhi aig an tigh maille ris an Tighearna c5 again n a mhiannaich- eadh no a ghabhadh air fein ar cairdean a chaidil anns an Tighearna a ghairni air an ais gu spairn is bruaillean na beatha so a ris. Dh' iarradh ionndrainn na febla agus falamhachd ar cridhe an toirt air ais, ach dh' iarradh fair- eacliduinnean eile (sin faireachduinnean as fheirr agus as doimhue) oirnn am fagail maille ri Dia. An uair a smuaiuicheas sinn air a' chuis agus a chuireas sinn a' cheist so oirnn fein. tuigidh sinn c'ar son a ghuil losa aig uaigh Lasaruis. Chaidh Lasarus a steach d'a fhois- agus bha mulad air losa anam a fhuair an ceud- bhlas de shamhchair bheanuaichte na siorruidh - eachd a thoirt air ais gu iipraid an t-saoghail. Bha e air a theannachadh, air dha fhios a bhi aige gu'm bu chall do Lasarus e agus fhios a bhi aige gu'm bu bhuannaohd do'n t-saoghal e agus do rioghachd Dhe anus an t-saoghal ;j ach is ami a chur rioghachd Dhe air chois anns an t-saoghal a thainig e agus mar sin chleachd e Lasarus chum gu'm biodh gloir Dhe air fhoillseachadli ann; ach am feadh 's a bha e 'ga dheanamh,. ghuil e.

38

DUINE GLIC.

Ged a fliuair na Pharasaich droch ainm bha ■cuid dhiubh a b' fheirr na each. Cha 'n 'eil e ceart a bhi saoilsinn nach robh annta uile ach jia daor ohealgairean. Bha daoine dona agus mealltairean 'nam nieasg, ach tha daoine dona agus mealltairean anns an eaglais Chriosduidh cuideachd. Cha 'n 'eil teaganih nach robh creud nam Pharasach cunihann agus an crabhadh tioram, ach blia iad ag gluasad a reir an t-soluis a bha aca, agus bha iad an dk clmid onarach agus dileas. B'e a' choire a bu rahotha annta gu robh iad cumhann is feiu-fhireanta ; coire mhor da rireadh, oir dallaidh a' chumhannachd inntinn duine air chor agus nach gabh e ri solus ur a thig thuige, agus cruadhaicliidh an fh6in- f hh'eantachd a chridhe air chor agus nach tuig e gu ceart airde agus doimhneachd agus maise na diadhaidheachd. Ach ged/a bha creud nam Pharasach cumhann agus moran Pharasach 'nan daoine fuar, tioram, gamhlasach, bha cuid dhiubh a b' fheirr na 'n creud, agus aig an robh inntinn fharsuing is gradh brathaireil. B' ann diubh sin Gamaliel, an seanair bho 'n d' fhuair Pol a theagasg.

B'e ogha do Hillel a bha ann an Gamaliel agus le cheile bha iad air an cunntas am measg nan seanairean a bu ghlice a bha riamh an Jerusalem. Bha e air a radh aig aon am gu robh aomadli aig Gamaliel a dh' ionnsuidh a' chreid- eamh Chriosduidh, ged nach bu mliaith leis air ghaol sithecomunn a ghabhail ris na deisciobuilj ach cha 'n 'eil sgoilearan an latha diugh am beachd gu bheil firinn idir anns an naigheachd sin. Co dhiu, bha e 'na dliuine ionnsaichte agus 'na dhuine glic, fada fada air thoiseach 'na bheachdan air na daoine eile a bha a' suidhe r'a thaobh ann an ard-chiiirt an lagha. Bha e f6ghluimte ann an litreaohas na Greige cho mhaith ri bhi fbgliluimte ann an leabhar an lagha, rud nach robh c^ch, oir bha cho mhaith leis an Rabbaidhean bheaga chumhann an t-siiil A bhi air a spionadh asda agus gu 'n sealladh i -air sgriobhaidhean nan cinneach. B'esan a rinn an lagb, a thaohh trusadh nan diasan as ■deidh nam buanaichean anns an fhoghar, gu 'm biodh na ceart choraichean a bha aig bochdan nan ludhach air a thoirt do bhochdan nan •cinneach. An uair a thachradh Pharasach ri Pharasach eile bha e 'na chleachdadh aca a radh r'a cheile, slth ga robh maille riut ; ach cha 'n abradh iad sin ri neach air bith nach buineadh do chomh-cheangal Israeli. Bha iad a' sealltuinn slos air na cinnich mar nach robh annta ach na coin ; an aite sith a glmidhe dhaibh thionndadh iad an aghaidh air falbh bhuapa agus thruiseadh iad an clebca timchioll orra air eagal gu'in beanadh eadhon iomall an trusgain ri truaillidh- .cachd. Ach cha robh Gamaliel a' toirt gniiis do

chumhannachd de 'n t-se6rsa sin. Dh' iarr e air a dheisciobuil slth c/u robh maille ribh a r^dh ris na cinnich cho mhaith ris na ludhaich.

Tha naigheachd ann an Gniomharan nan Abstol a tha nochdadh gliocas is farsuingeachd- inntinn Ghamaliei gu maith soilleir. Thug a' Chomhairle geur-6rdugh do na habstoil gun teagasg ann an ainm losa, air eagal, ma b' fhior daibh fein, gu 'n deanadh sin aimhreit anns a' bhaile. Cha d' thug na h-abstoil geill do 6rdugh na Comhairle agus bha iad air an cur an sas a ris. Labhair Peadar air beulaobh na ciiirte, 'ga dhion fein agus a braithrean, ach bha cho mhaith dha a bhi labhairt ris na claciian 's a bhi labhairt ri buill na Comhairle ud ; cha do rinn a bhriathran teoghadh sam bith air an cridh- eachaii cruaidh, agus tha sinn a' leughadh gu 'm bu mhiann leis a' Chomhairle an cur gu bas. " Ach sheas aon suas anns a' Chomhairle, d' am b' ainm Gamaliel, fear-teagaisg an lagha, air a\i robh meas aig an t sluagh uile, agus dli' orduich e na daoine a chur a mach car tiota ; aaus thubhairt e riu, Fheara Israeli, thugaibh an aire dhuibh fein mu thimchioll nan daoine so, ciod a tha sibh a' dol a dheanamh, * * * na gabliabh gnothach ris na daoine, agus leigibh le6 : oir ma 's ann o dhaoine a tha a' chomhairle so, no an obair so, tilgear bun os cionn i ; ach ma 's ann o Dhia a tha i, cha 'n urrainn duibh fodha ; air eagal gu 'm faighear sibh a' cogadh an aghaidh Dhe." Am b' urrainn Solamh f6in breith a bu chothromaiche na sin a thoirt a mach 1 Ged nach biodh aithne air bith eile againn air Gamaliel acli an 6raid a liubhair e an la ud theireamaid gu 'm bu duine glic e. Bu mhaith do 'n t-saoghal agus do 'n eaglas na 'n gabhadh iad gu cridhe an rud a thuirt Gamaliel, oir is e tini is faighidinn a dhearbhas daoine iira, is teagasg iir, is beachdaii ura, is gluasadan lira, co dhiu a tha iad bho Dhia no co dhiu nach 'eil annta ach moll is mealladh. Gach latha tha beachdan is teagasg iir a' tighinn am foUais nach 'eil a r^ir an tesgaisg anns an do thogadh sinn ; gach latha tachraidh daoine oirnn a tha an diiil-gu'n d' fhuair iadsan locshlaint air chor eigin a leighseas creuchdan an t-saoghail ; ach an aite fearg a ghabhail riutha no cainnt is anail a chosg a' cur 'nan aghaidh is e ar gliocas leieeil leotha ; cothrom a thoirt daibh iad fhein fhir- eanachadh, cinnteach gu'n dean tim dealachadh eadar cath is moll. "Cha'n urrainn duinn," arsa Pol, " ni air bith a dheanamh an aghaidh na firinn, ach air son na firinn."

Seasaidh an fhii-inn Gn direach, daingeann, rt'idh, Cha 'n ami air a' gha'mneamh, Aeh air creig mar steidh.

Coma leam daoine a dh' fhasas an guth tiamh- aidh a' caoidh gu blieiltear a' deanainh lamh-

an cur eadhon

39

achas-laidir air an fhirinn agus a' maoidheadh a tachdadh. Is iomadh duine agus gineal a •dh' f heuoh ris an f liirinn a cheusadh ach tha 'n fhirinn beo f hatliast, oir tha beatha mhaireann- ach innte agus uile chumhachd Dhe air a culaobh. Cha 'n 'eil an fhirinn easlainteach, theid aice air ciiram a ghabhail dhi fein ; mur rachadh cha chumadh dad as urrainn sinne a dheanamh air a son be6 i. Ma chuirear anns an teine i thig i mach as na lasraichean glan mar an t-6r. Cha 'n 'eil ann mar siu acli fior as- creideanih eagal a blii oirnn gu 'm faigh cumh- achd eile air thalanih buaidh air an fhirinn. Thoir dhi iiine, gabh faighidinn, agus dearbh- aidh i i fein ; oroniaidh a luchd-sarucliaidh iad fein 'na lithair agus iadsan a rinn tair oirre ni iad umhlachd gu bonnaibh an cas.

Cha robh ach seachd uile gu leir de luohd- teagaisg an lagha a flinair an tiotal Rabban agus b'e Gamaliel fear dhiubh sin Fhuair a sheanair agus athair an tiotal sin roimhe ; a reir choslais blia talantan mora a' ruith anns an teaghla.ch. Bha da bhuidheann Pharasach ann, no da sgoil ; sgoil Shammai a bha cumiiann is cruaidh, agus sgoil Ghamaliel a bha na b' fharsuinge agus na bu chaomhaile. Cha b' urrainn eadhon a naimhdean a ridh mu Ghamaliel ach gu 'm bu duine caomhail, tuigseach, diadhaidh e ; duine nach leigeadh le droch fhaireachduinnean buaidh fhaotainn thairis air agus a bha dapnnan air a riaghladh le solus a reusain. Rinn e cuing an lagha na b' aotruime air an t - sluagh na Shammai ; cho aotrum agus gu robh cuid a' cur as a leth nach b' Pharasacli»fior no dileas e idir. Ach lean e creideamh 'athraichean gu la a' bhais, agus bha a chliu cho ard am measg an t-sluaigh 's gu robh e air a rkdh an uair a dh'fhalbh e "gu'n d'fhalbh mar an ceudnagloir an lagha."

Ann an leabhraicheau ludhach gheibhear iomadh facal glic a labhair an duine so, agus air uairean facail gu maith geur, ach cha ruig sinn a leas tighinn thairis orra aig an am so. Bha moran aige de ghliocas an t-saoghail so, ach bha gliocas o'n airde aige mar an ceudna, agus anns an oraid a thug e seachad air beulaobh na Comhairle gheibhear a' cheart theagasg a chuir ar Slauuighear ann am briathran eile. " Gaoh luibh nach do shuidhich m' Athair neamhaidh- sa, spionar as a bun i."

TILGEADH CHRANN.

Tha e gle thric a' taohairt gu bheil iorghuill ug ^irigli am measg sluaigh au uair a tha iad a' taghadh ministeir. Rud nach eil idir freagar- rach, gu'm biodh obair na sithe air a deanamh

ann an aimhreit. Bidli sinn air uairean a' smuaintinn gu'n gabhadh so seachnadh n'an tilgeadh iad cruinn — -am fear air an tuiteadh an crann ri bhi air a chur a steach do'n eaglais gu h-aonsgeulach. Ma their duine air bitli ruinn nach biodh an so ach d6igh shuarach a ghabhail air gnothuch sbluimte, is e an fhreag- airt a bheir sin diia gu'n do gliabh na h-abstoil i. Agus rud sam bith a chunnaic iadsan iom- chuidli a dheanamh saoilidh sinn gu'm faod- amaid-ne an eisempleir a leantuinn.

Ach ged a tha sinn a' labhairt mar so tha fhios againn gu'n cuireadh e uamhas air comunn- taghaidh coimhthionail na'n eireadh fear na cathrach agus na'n labhradh e riu mar a labhair Peadar ris na braithrean an uair a bha iad a' dol a thaghadh fir a ghabliadh aite falamli ludais. Shaoileadh iad gu robh e as a chiall, agus dh' iarradli iad air a' chs^thair fhkgail agus duine aig an robh tur a leigeil innte.

Shuidhich na h-abstoil an toiseach air da dhuine a bha freagarrach air son na dreuchd, agus an sin rinn iud urnuigh, ag ridh, " Thusa a Thighearna d'an aithne cridheachan nan uile dhaoine, noohd c6 an t-aon de'n dithis so a thagh thu." An sin thilg iad cruinn, a' creidsinn gu'n deanadh Dia dhaibh a reir an creideamh, agus thuit an crann air Mattias. Do dhuine a tha creidsinn ann an eifeachd iirnuigh, a' creidsinn gu'n ^isd agus gu'm freagair Dia a shluagh; do dhuine a tha creidsinn gu bheil Dia ag oib- reachadh 'na fhreasdal, tha an d6igh ud cho glic is cothromach ri d6igh eile a b' urrainn daibh a ghabhail.

Anns a' Bhiobull agus gu sonruichte anns ai) t-seann Tiomnadh clii sinn gu robh ciiisean xmCvo. is soluimte air an soenichadh le croinn. Bha na ludhaicli a' creidsinn annta do bhrigh gu robh iad a' creidsinn gu'n orduicheadh Dia na h uile nithean a reir a thoile. Tlia so ri fhaicinn anns an fhacal a tha sgriobhte ann an leabhar nan Gnath fhacal, xvi. 33.

Anns a7i uchd tilgear an crannchur,

Ach is ann o lehobhah a tha a tiaghladhgu leir.

An uair a bha cron air a dheanamh 's nach robh fhios co a rinn e bha croinn air an tilgeil lo3 an ciontach fhaotainn a mach Bha na croinn daonnan air an tilgeil "an lathaii- lehobhah." Is e so an doigh anris an do rugadh air Achan a rinn amaideachd ann an Israel. Bha croinn ~air an uisneachadh cuideachd au uair a bha Saul air a thaghadh mar righ.

Anns na h-iobairtean a bha air an tairgsinn mar thabhirtas peacaidh air son an t-sluaigh bha croinn air an cleachdadh. " Affus gabhaidh e an dti bhoc-gailihre, agus cuiridh e iad an lathair lehobhah, aig durus buth' na codhail-

40

Agus tilgidh Aaron croinn air an da bhoc ; aon chrann air son lehobhah, agus an crann eile air son Asasel, agus bheir Aaron a lathair am boc air an do thuit an crann air son lehobhah, agus bheir e suas e mar thabhartas peacaidh."

Ann an laithean Shauil ann an Israel bha tri d6ighean anns an robh creideamh aig daoine gu'n deanadh Dia aithnichte dhaibh a thoil, oir tha sinn a' leughadh ann an 1 Savi. xxviii. 6, "Agus an uair a dh' fhiosraich Saul de lehobhah cha do fhreagair lehobhah e, aon chuidh le ais- lingean no le Urim, no le faidhean." Tha e furasda gu leoir aislingean is fiidhean a thuig- sinn ach ciod a blia ann an Urim 1 Tha na facail Urim is Tummin a' tachairt oirnn anns an t-seann Tiomnadh gle thric, ach ged nach 'eil e idir furasda beachd soilleir fhaotainn umpa, tha sinn an diiil nach robh annta ach da chloich bhig leis am biodh na sagartan a' tilgeil chrann, an uair a bhiodh iad a' fiosrachadh a macli toil lehobhah. Bha iad air an gleidheadh ann an uchd-^ideadh a' bhreitheanais a bhiodh Aaron a' cur air an uair a raohadh e a steach do'n ionad naomh. "Agus cuiridh tu ann an uohd- eideadh a' bhreitheanais an Urim agus an Tum- min, asrus bithidh iad air cridhe Aaroin an uair a th6id e steach an lathair lehobhah." Fcsodus xxviii. SO. Tha cuid de dhaoine ag r;idh gur e a bha ann an Urim is Tummin seudan luach- mhor a bha air ucbd no guaillean an ard-shagairt, a' dealradh gu lainnearach mar shimhlaidliean air Solus is Firinn. Cha 'n 'eil sinn an duil gu bheil sin ceart, agus mar thuirt sinn cheana, cha robh annta ach clachan naomha a bha air an cleachdadh ann an tilgeil chrann. Ach mar a fhuair Israel beachd a bu spioradaile air Dia agus air a dhbighean chaidh Urim is Tummin a chur air chul, agus aislingean mar an ceudna, agus thug iad do na faidhean an t-iiite a bha aig na seann nithean sin, a' creidsinn gu'm b'e sin an d6igh a b' fheirr air toil Dhe fhaotainn a mach. Ann an laithean an aineolais agus an dorchadais slieall lad ri TJrhn is -TnTmniTi,-ach- an uair a dh' fh&s an solus agus an eblas spior- adail chuir iad nithean leanabail air chul, agus dh' eisd iad ri taisbeanadh Dhe o bheul nam faidhean.

A dh' aindeoin na thuirt sinn aig toiseach an t-seanchais so (eadar fheala-dh^ 's da rireadh) niu thaghadh mhinisteaian le crann chur, cha bu mhaith leinn gu rachadh an saoghal air ais gu Urim is Tummin agus doighean ne6nach de'n t-seorsa sin air toil Dhe fhaotainn a mach. Cha bhiodh ann an sin ach dol air ais gu rud ris an abradh Pol ceud-thoiseach anmhunn agus bochd. Thug Dia dhuinn fhacal anns a' Bhio- bull ; thug e dhuinn mar an ceudna reusan agus coguis, agus mur faigh sinn eolas air a thoil le bhi 'g eisdeachd ris na tri guthannan sin cha'n fliaigh sinn eolas gvi brath bhuaith air dh6igh eile.

ASASEL.

Is 6 so ainm a gheibhear anns an leabhar Lebhiticus ach nach fhaighear ann an ^ite eile anns a' Bhiobull (xvi. 8,- 10, 26).

C6 a bha ann an Asasel 1 Am bu duine e, no am bu bheathach e ? Tha e air a radh gur e droch Spiorad a bha ann, Spiorad a bha fantuinn ann an kite uaigneach is iomallach anns an fhasach. B' ann thuige a bha am boc-gaibhre air a chur air \k na reite, tabhartas eagallach da rireadh, oir blia easaontasan Israeli uile air ceann a' bhuic. Ged nach 'eil Asasel air ainmeaohadh anns an t-seann Tiomnadh ach a mhain ann an Lebhiticus tha am fear a sgriobh leabhar Enoch (seann leabhar ludhach) ag rMh gu 'm b'e Asasel fear de mhic Dh6 a tha air an ainmeachadh ann an leabhar Ghenesis (vi., 2, 4), " chunnaic mic Dhe nigheanau dhaoine gu robh iad sgianihach, agus ghabh iad dhaibh fein mnathan de gach uile a roghnaich iad ; bha na Nephilich air an talamh anns na liithean sin, an uair a thkinig mic Dhe a steach a chum nigheanan dhaoine, agus a rug iad clann daibh, is iad sin na daoine treuna, a blia o shean 'nan daoine ainmeil." Bha an aingidh- eachd so a rinn a mhic (sin na h-ainglean a thuit V) graineil ann am fianuis Dhe, agus tha leabhar Enoch ag radh gu 'n d' orduich Dia do Raphael breith air Asasel (am mac mor a bha air an ceann) agus a cheangal is fhagail ann an aite iomallach anns an fhcisach gus an tilgteadh ann an teine e aig latha m5r a' bhreitheanais,

O thoiseach an ^-saoghail agus am measg chinneach eile cho mhaith ris na ludhaich bha daoine a' creidsinn ann an eifeachd iobairtean, a' creidsinn gu 'n gabhadh am peacaidhean agus uile eile a bha bagradh orra a bhi air an dealachadh bhuapa le bhi air an leagadh air beathach no spiorad eile. Ciod a bha ann an sin uile ach gath beag is fann de 'n

-b-scrlug fhi-or-,— ceud-thoiaeaoh - ua firinn a tha againn ann an crann-ceusaidh Chriosd, air an do leag Dia aingidheachd an t-saoghail 1 Dia a labhair o shean an iomadh earraiun agus air iomadh d&igh, a labhair ris na h-Iudhaich ann an og-mhaduinn an t-saoghal le Asasel, agus 'na dheidh sin air mhodh a bu spioradaile (an uair a. b' urrainn daibh a ghiulan) labhair e aig deir- eadh nan laithean so ruinne le a mhac, neacli a rinn glanadh pheacaidhean le ar peacaidhean a ghiulan 'na chorp fein air a' chrann. Cha robh ann an Asasel ach clach-mhile air an t-slighe air an d' thug Dia an saoghal gu e61as na firinn ann an losa Criosd. Dh 6irich grian na firinn air an t-saoghal mar dh' eireas a' ghrian mhor a tha riaghladh an latha, an toiseach gathan a' nochdadh os cionn bun-bac na speur, an sin an tuilleadh soluis is soillearachd, a' fas uigh ar n-uigh gus an ruig i airde a neirt.

I

ll

ft

Air. II.

1917.

AN COMHFHURTAIR.

Bheir e dhuihh Gonilifhurtair eile, a chum gv!m hi e inaille ruibh yu brath. — Eoin xi\'. 16.

Tha aiG facal Gr^igis a tha air eadar-thean- gachadh Comhjhurtair a' taohairt oirnii c6ig uairean aims an Tiomnadh Nuadh ; ceithir uairean ami an soisgeul Eoin (xiv, 16. 26; XV. 26 ; xvL 7 ;) agns aon uair ann an ceud litir Eoin (li. 1). Anns an litir tha e air eadar- \ theangachadh Fear-tayraidh, eadar-theangacli- l adh as fhe^rr na Comhfhurtair. Tha e car duilich facal Gaidhlig fhaotainn air son an fhaoail Ghreigis, ach tha Fear-tagraidh no Fear- cuideachaidh cho dluth dha 's is urrainnear dol. Ach ma dh' fhag na sgoilearan mu dheireadh a dh' eadar-theangaich na sgiiobtuirean am facal Comhfhurtair amis a' Bhiobull Ghaidhlig cha b'ann gun aobhar niaith a rinn iad sin, oir bha fios aoa na's f heirr na tha fios againne nach 'eil e uile gu leir ceart. Ach dh' fhag iad ann e a chioun nach bu mhaith leo atharrachadh a dheananih air briathran sean is soluimte a tha . agus a bha 'nan aran na beatha do chridheachan goirt is le6nta. Ach ged a dh' fh^gadh am facal Oouihfhui'tair anns a' Bhiobull cha 'n 'eil sin a' ciallachadli gur e aon obair no priomh obair an Spioraid ISfaoimh conihfhurtachd a thoirt do chridheachan tiirsach. Tha an Spiorad Naomh a' deanamh sin ach tha e a' deanamh moran eile a thuilleadh air sin. Tha daoine cho cleachdte ri blii cluinntinn a' cheathramh caibideal deug de shoisgeul Eoin air a leughadh ann an tigh a' bhroin agus aig leaba-thinneis, ann an uair a' bhais agus aig an uaigh, 's gu bheil iad uigh ar n-uigh air an daingneachadh anns a' bheachd (gun fhios daibh fein) gur e obair shonruichte a' Chomf hurtair so air am bheil Eoin a' labhairt faighidinn is furtachd a thoirt du luchd a' bhroin. Sin pairt d'a obair gun teagamh ach tha e a' coimhlionadh ministrealachd as farsuinge na sin ; ma thig e gu daoine breoite le leigheas fo a sgiathan, thig e mar an ceudna gu daoine laidir a thoirt dhaibh claidheamh is clogad leis tm teid iad a mach a dheanamh c5mhraig ris an t-saoghal, ris an fhebil, agus ris an Diabhol. Anns na briathran a labhair an Slanuighear mu'u Spiorad Naomh cha b' ann air a' chomh- fhurtachd a bheireadh e do 'n t-saoghal a chuir e cudthrom ach air an t-soillseachadh-inntinn a

thigeadh 'na lorg, " teagaisgidli esan dhuibh na h-uile nithe, agus cuiric^i e 'n ouimhne dhuibb na h-uile nithe a labhair uiise ruibh," "ni e fianuis mu m' thirachioll-sa," "bheir e dearbh- shoilleireachd do 'n t-saoghal mu pheacadh, agus mu fhireantachd, agus mu bhreitlieanas." Do dhaoine a tha cheana air an socruchadh air an deasgainnean cha 'u e fois no conihfhurtachd a tha feumail daibh, ach an-fhois is taomadh is bristeadh a dhiiisgeas as an' cadal iad agus a dliearblias orra am peacadh agus an cionta. Tha feum aig an t-saoghal air comhfhurtachd gun teagamh ach tha feum as motha aige air solus do shiiilean dall, eud diadiiaidh do chridh- eachan meagh-bhlath, agus eagal breitheanais do choguisean marbh — sin priomh obair an Spioraid Naoinih anns an eaglais agus anns an t-saoghal.

(1). Solus. — Is spiorad soluis an Comhfhur- tair, a' soillseachadh inntinn agus coguis an duine anns am bheil e ag oibreachadh ; a' noch- dadh dha nithean air nach ruig an inntinn nadurra. Tha iadsan a tha fo theagasg an Spioraid Naoimh a' fas gach latha ann an eolas spioradail. Cha robh eadhon na h-abstoil ach gu maith fada air an ais ann an tuigse spiora- dail aig bas Chriosd, ach do bhrigh gu'n do chuir Criosd an Spiorad thuca agus gu robh iad air an teagasg leis, mheudaich an tuigse agus an e61as o bheag gu mdr, gus mu dheireadh an do riinig Eoin airde gliocais is spioradalachd a chuir ioghnadh air an t-aaoghal. Letii-cheud bliadhna an deidh \k na Caingis bha a' chuid a bha be6 de na h-abstoil moran moran na bu spioradaile 'nan inntinn agus 'nam beachdan na bha iad an uair a bha Criosd maille riu; fo theagasg an spioraid fhilairiad greim air nithean a bha foluichte is diomhair dhaibh i-oimhe sin; thredraich e iad a steach ann an cridhe na firinn agus rinn an fhirinn saor iad. Agus tha an Comhfhurtair a' deanamh an diugh fhathast an ni a rinn e do na h-abstoil ; tha e a' nochdadh do dhaoine gloir Chriosd is ruintean an Athar anns an tomhas anns an urrainn iad gabhail riu, oir is e obair-san an sluagli a thagh Dia a thoirt a steach do thir a' gheallaidh agus an siiilean fhosgladh chum gu'm faic agus gu'n tuig iad lA,nachd na h-oighreachd a bhuineas daibh ann an losa Criosd. Iadsan, mata, a chumas iad f^in ann an companas an Spioraid Naoimh agus nach miich e, gluaisidh iad anns an tsolus agus fasaidh an solus a tha aca na's motha agus

42

na 's motha gus am faodar a rkdh nach 'eil doichadas aniita.

Imich s an t-soills'! 's ge doirbh do shligh Soilleir bidh i mar ghrein ; Oir Dia, troimh ghras, ni tamh a' d' chridh, An Dia is soills' e fein.

(2). Cumhachd. — Is spiorad cumhachd an Comhfhurtaii', a' neartachadh ghealtairean gu bhi 'nan deagh shaighdeai an : neach a iha seas- amh i-i taobh a shluaigh los am misneachadh agus am brosnacbadh anns a' chatb. Cha'n'eil e ceart dhuinn a bbi^samaineachadh air mar nacb robli ami acli neacb a bblos a leigheas le6n na feadbnach a tbuiteas, no bhios a' sia- badb nan deur air falbb bbo aodann na feadb- nacb nach teid idir air adbart acb a shuidbeas gu fann truagb a' caoidh an cor fein ri aghaidb a' cbatba; is saisgeacb treuu an Combiburtair agus is e a pbriomb obair spiorad na gaisgeal- acbd a chur ann an cridbeacban cbreidmbeacb cbum eagal is gealtacbd a cbur a macb asda, air chor agus nacb bi eagal sam bitb orra acb a mbain eagal Dhe. " Gbeibb sibh cumbachd." Tba eachdraidb na h-eaglais uile gu leir air a fiUeadb a steacli anns an fbacal sin. Roimb la na Caingis cbaill na b-abstoil am misueacb; theab iad an cul a thionndadh ris an namhaid agus teicbeadb; acb an uair a tbainig an gais- geacb iir so air an ceann — an Comhfhurtair — dh' fhalbb an t-eagal agus cliaidb iad a macb gu ueo-sgathacb a sbearmonacbadb soisgeul na b-aiseirigh, a db' aindeoin Shadusacb is shagar- tan. Cha b'ann 'nan neart fein a rinn iad sin acb tre chumbacbd an Spioraid Naoimb. Ni mb a b'ann le am briathran-san no le an tcilan- tansan a bha na miltean air an iompacbadb acb le cumhacbd an Spioraid cbeudna. " C ar son a tba iougantas oirbh," arsa Peadar, "no c' ar son a tba sibh a' geur-ambarc oirnne, mar gu 'm b' ann le ar cumbacbd no le ar diadhaidbeachd fein a thug sinn air an duine coiseacbd." Cha b' e cumhachd no diadhaidbeachd nan abstol a cbuir an eaglais air chois no chuir an saoghal bun OS cionn anns a' cheud linn acb cumbachd an Spioraid Naoimh. " Shuidliich mise," arsa Pol, " dh' uisgich ApoUos, acb is e Dia a tbug am fas." Bu mbaith an searmonaiche Mac- Cbeyne — sesrmonaicbe a bba air a lionadb le cumhachd na diadhaidbeachd — acb thuirt Mac- Cbevne nacb b' aitbne dha 'na fhiosrachadb uile aon anam a bha air iompacbadb le a bhriathran- san; bha iad uile air an diisgadh le facal air chor-eigiu de 'n Sgriobtuir a thainig thuca le cumbacbd an Spioraid Naoimh.

Gacli subhaile annainn is gach feart, Gaeh buaidh 's a' chomstri dhein, Ar n-uile thograidh naomha, ceart, Tha 'teachd uaith fhein

Cha bu cbbir dhuinn, ma ta, a bbi cumhan- nacbadh obair an Spioraid Naoimh no bhi saoilsinn nach 'eU feum again n air gus an tig

la na trioblaid; tha feum againn air gach latba d' ar beatha, co dbiu a tha sinn aoibhneach no tursach; tha feum againn air anns a' chogadb naomh. Is ann a db' ullachadb a shluaigh air sou a' chogaidh sin a cbuir Criosd an Spiorad Naomh 'g an ionnsaigh, treas Pearsa na Trian- aid, Ugbdar ar soluis, agus Tobar ar n-uile neirt.

REACHDAN I CHALUM-CHILLE.

Anns an t-seathamh linn deug blia an leoir ri dbeanauih aig Righ is Pirlamaid na h-Alba na finneachan Graidbealach a chumail fo smachd. An uair a bhios sinn a' leugbadb eachdraidh nan laithean sin cha mhor gun amais dad eile oirnn ach iorghuill is tapaid ; mort is marbbadh; ainneart is meirle. Ma tha duine air bitb an duil gu'm be na seann laithean a b' fhearr- na na laithean a tha againn an diugh leughadh e eachdraidh a dbuthcha agus teagaisgidh sin dha a bheachdan atharracbadb. Anns na laithean ud cha 'n e mhain nach tugadh tuath is tigh- tiarna ho-ro air an lagh, acb bba iad le cheile an diail gu 'm bu namhaid dhaibh e. Cha bu mbaith leo geill a tboirt do lagh sam bitb ach an toil fhem, agus air a' cheann mu dbeireadh bha sin a' ciallacbadb ''cuid an fhir laig a bhi aig an fhear laidir." Cho fhad agus a bha na tinneacban uile ag aideacbadh ughdarras Tbigh- earnan nan Eileanan cha robh a' cbiiis cho dona oir bha seiirsa de bbuacbailleachd air a dheanamh orra agus bha e mar fhiachaibh air Mormaor nan Eileanan na cearnan sin de 'n rioghachd a chumail fo smachd agus dileas do 'n Chriin. Ach an uair a cbaill Tighearnan nan Eileanan an ughdarras agus an cumbachd bha ciiisean anns a' Ghaidhealtachd pui'raich air tharraich, bba gach tighearna beag a nis cho mbaith i''a choimhearsnach agus a' feuchainu ri bbi na b' fbeirr, agus cha robh ach gle bheag geill air a thoirt do lagh na rioghachd.

B'e 1560 bliadhna an Ath leasachaidh, ach a reir choslais cha do rinn an t-Ath-leasacbadh atharrachadh air bith ann an criochan na Gaidh- ealtachd. Ma bha an creideamh air ath-leas- achadh cha robh coluadar nam finneachan is an cinn-fheadbna air an leasachadh; bba na bu lugha de sbith is riagbailt anns na h-eileanan na bha annta m' an deachaidh an eaglais Pha- panach a chur as. An aite coinneal na Firinn a bbi air a lasadh anns gach sgireacbd mar a bha Iain Knox an diiil a bhitheadh i, is ann a dh' fhas an dorcbadas na bu tiugba na bha e • riamh. Rinn na tighearnan is na h-uaislean greim air airgiod na h-eaglais: leig iad le eaglais- i ean is sgoilean a bhi fas, agus chuir iad an [ t-airgiod a b' ibhaist ministearan is maigh-j stirean-sgoile a chumail suas 'nam pocannanl fhein. Bha an sluagh borb is aineolach; bha'

43

na tigliearnan cho borb ris an tuath; agus is e a bha aig gach fear dhiubh 's an amharc cuid a choimhearsnaich fbaotaiiin dha fh^in. Bha righ Seumas is a' Pharlainaid a' maoidheadh orra gun sgur; a' deananih reachdan is laghannan a bheireadh sith is liaghailt do 'n Ghiidhealtachd, ach bu bheag aig maithean Chloinn Illeathain is Chloinn Domhnuill sin; an uair a bhiodh iad air an toirt air beulaobh Ooniliairle an righ an Duneideann ueo-ar-thaing naoh gealladh iad an 'n deanadh iad an rud a bha air aithneadh

o

dhaibh, acii an uair a gheibheadl) iad an cas mu reir 's a rachadh iad air an ais am measg an daoine fhfein cha tugadh iad ho-r6 air righ ' no comhairle no lagh na rioghachd. Mu dheireadh dh' fhas cuisean cho dona 's gu'n do chuir an righ roimhe, le aonta, na P4rlamaid, nach leig- eadh e leo na b' fliaide iighdarras an lagha a chur an suarachas, agus a chum deagh-ghean nan tighearnan Gaidhealach a chosnadh, dli' iarradh on a teaohdairean righ a choinneachadh ann an I Chalum-chille los gu' m feuchadh iadsan agus esan ri c6rdadh air chor-eigin a dheanamh a bheireadli sith is riaghailt do na heileanan an aite iad a bhi an amhaichean a cheile gun sgur, agus a' toirt diilain cuideachd do lagh na rioghachd. Ghoinnicli na cinn- fheadhna is na h-uaislean so teachdaire an righ ; Aonghus Mac Dhomhnuill a Dunbheag an Ila ; Eachann Mac Illeathain Dhubhairt; Domhull Gorm Shleite; Ruairi MacLeoid na h-Earadh; Caiptin Cblann Raonuill ; Lachainn Mac Illea- thain Cholla; Lachainn Mac Fhionghain ; Each- unn Mac Illeathain Lochbuidhe; Lachainn is Ailean Mao Illeathain, dearbh-bhraithrean do Mhac Illeathain Dhubhairt; Gilleasbuig Mac Guaire a Ulbha; agus Domhull Mac a-Phi a Colasa. Bh6idich iad sin uile gu robh iad dileas do 'n Chriin agus nach robh rud a b' fhearr leo na gu 'm biodh iimhlachd air a thoirt do 'n lagh 'nan criochan a chum gu'm biodh sith is ceartas a' riaghladh anns an tir. Eadar iad fhtin is teaclidaire an righ rinneadh naoi riaghailtean ris an abrar Reachdan I, agus thug iad uile am b6id 's am mionnan gu 'm feuchadh iad ri thoirt air an t-sluagh geill a thoirt do na reach- dan sin.

I. — Bha na h-eaglaisean a bha ika no a thuit sios ri bhi air an togail; an tuilleadh mhinis- tearan ri bhi air an suidheachadh; agus an t-Sabaid ri bhi air a coimhead naomh. Chaidh aireamh nam ministearan an lughad an d^idh an Ath-leasacliaidh ; na dh' fhagadh dhiubh cha robh iad a' faotainn tuarasdail ach mar a thoil- icheadh na tighearnan a thoirt daibh; bha dimeas air a dheanamh orra leis an t-sluagh (bha an tuath a' deanamh mar rinn na tigh- earnan). Mar sin bha an reachd air a dheanamh gu 'm biodh a cbirichean air an toirt air an ais do 'n eaglais a chum gu 'n teagaisgeadh i an sluagh.

togail

II. — Bha tighean-6sda ri bhi air ann an aitean freagarrach anns na heileanan, a chum iad a bhi goireasach do luchd-siubhail agus a chum nach biodh luchd-siubhail 'nan uallach do'n tuath, oir dh' fheumadh iad cuid na h oidhche a thoirt daibh an uair nach robh aite eile aca anns am fanadh iad.

III. — Bha aireamh nan daoine a bha diomh- aineach ri bhi air a lughdachadh. Ann an tighean nan tighearnan bha moran dhaoine nach robh a' solar adh air son an loin; bha iad air am beathachadh le cuid na tuafha a bha cumail suas nan slaodaireau sin a thuilleadh air mal a phaigheadh do 'n uachdaran. Mar sin bha e air a shuidheachadh nach gleidheadh na h-uach- darain ach aireamh sh6nruichte de ghillean, a r^ir am feum 's an inbhe. Bha e air a shuidh- eachadh cuideachd nach faodadh duine fantuinn anns an duthaich mur robh ceaird no obair aige leis an coisneadh e a 16n.

IV. — Daoine laidir (nach buineadh do 'n duthaich) a bha siubhal ag iarraidh deirce, bha iad ri bhi air am peanasachadh mar mheirlich.

V. — Bha deoch laidir ri bhi air a cur as cho fad 's a ghabhadh sin deanamh. Bha iad am beachd gu 'm b'e pailteas an uisge-bheatha a bu choireach do 'n bhochduinn agus do 'n bhuirbe a bha anns na heileanan.

VI. — Bha a h-uile duine uasal no tuathauach aig an robh tri fichead ceann cruidh r'a mhac a bu shine a chuir do sgoil anns a' Ghalltachd, no mur robh mac aige, a nighean a bu shine, gus an ionnsaicheadh iad Beurla a labhairt 's a leughadh 's a sgriobhadh.

VI [. — Bha musgaidhean air an toirmeasg a blii aig an tuath.

VIII. — Bha na baird is diomhailtich seorsa ri bhi air am f6gar.

d' an

GAS A.

Cha 'n 'eil duine amis an duthaich nach 'eil e61ach gu leoir air ainm a' bhaile mhosaich so a nis, ged nach cuala cuid dhiubh iomradh riamh air gus an d' thug an cogadh an t-arm Brea- tunnach ann, an uiridh. Bha blar fuilteach an taobh a mach dheth anns an earrach a chaidh seachad; ach ged a fhuair cuid de na saigh- dearan againn a steach ann, dh' fhairtlich orra am baile a ghlacadh agus tlia iad fhathast m'a choinneamh, a' feitheamh ri cothrom dol air adhart.

Tha am baile air ainmeachadh gu trie anns a' Bhiobull, agus theagamh gur maith le ar luchd-leughaidh a chluinntinn na tha am Bio- bull ag innseadh dhuinn uime.

B'e Gasa aon de na coig bailtean a bu mhotha aig na Philistich, seann naimhdean Israeli. Bha Samson eblach gu leoir air, oir is ann do Ghasa

44

a thug na Philistich e an uair a chuir iad a mach a shuilean, agus is ann am an Gasa a leag e an tigh air muin nam Philisteach a rinn fochaid air. Bu bheag duil a blia aig balaich na diithcha so an uair a bhiodh iad a' leughadh mu Shamson anns an sgoil-shabaid gu'ni biodh iad fhein fhathast a' tapaid aig geatachan Ghasa, — na geataclian a spion esan as an talamh agus a chuir e air a ghuaillean.

Anns a' bhliadhna 710 roimh theachd Chriosd an uair a chaidh an da rioghachd chumhach- dach an Eiphit is Asiria an caraibh a ch^ile, thus righ Asiria a niach baile Ghasa. Bha Gasa air an rathad do 'n Eiphit agus mar sin bha e daonnan eadar a' bhaobh 's a' bhuaraoh. Bha sin fior anns an seann liithean agus tha e fior an diugh fhathast. An uair a rachadh righrean na h-A,ird an Ear an aghaidh na h-Eiphit, a' sanntachadh na tire reamhra sin, bha Gasa direach air an t-slighe air am feumadh an t-arm mearrsadh, agus cleas Bhelgium bhiodh e air a chur fo 'n casan. Bha a' cheart ni a' tachairt an uair a thigeadh fonn-cogaidh air righrean na h-Eiphit agus a rachadh iad a mach an aghaidh airmailtean na h-aird an Ear. Ann an 332 roimh theachd Cliriosd bha Gasa air a sheisdeadli le Alasdair Mor agus mu dheireadh air a ghlacadh, ged a sheas a a mach coig miosan Ann an linn nam Maecabeach a ris bha cogadh mu'n cuairt air Gasa agus bha am baile air a dhroch mhilleadh. Bha so air innseadh roimh l^imh leis an fhaidh leremiah a tha ag radh mu Ghasa {caih 47), "Do bhrigh fuaim tartair ion- gannan each laidir, ri farum a' cliarbad, ri stairirich a rothan, cha seall na h-aithrichean air an ais r' an cloinn le laigse lamh, agus eighidh na danine gu h-ard agus ni uile luchd-aiteachaidh na tire donnalaich." Tha am faidh Amos ag r^dh {Amos i. 6) "Mar so tha lehobhah ag radh. Air son thri easaontais Ghasa, agus air son cheithir, cha phill mi air falbh a pheanas ; a chionn gu 'n d' thug iad an sluagh gu h-iomlan air falbh am braighdeanas, a chum an toirt seachad do Edom; ach cuiridh mi teine air balla Ghasa, agus sgriosaidh e a liichairtean." " Chi Ascelon,'' ars' am fiidh Seoh- ariah, "agus bithidh eagal oirre; Gasa fos agus bithidh i air a cridh gu mor; basaichidh an righ o Ghasa, agus cha 'n aitichear Ascelon."

Anns an Tiomnadh Nuadh cha 'n 'eil dad air innseadh mu Ghasa ach a mhain gur ann dliith do 'n bhaile sin a bhaist Philip an caillteanach o Etiopia (Gniomharan viii. 26).

Am measg dhaoine eile a rinn cogadh aig Gasa o linn Alasdair mhoir gus an latha so faodar iad so ainmeachadh, na Crusaders, an gaisgeaoh Saladin, agus na Frangaich. Is ann leis an Tuirc a tha am baile an diugh ; is e an creideamh a tha air a theagasg ann creideamh Mhohamnied, ged a bha easbuig Criosduidh

air a shuidheachadh ann leis an lompaire Con- stantin.

Cha 'n 'eil dad a lathair de 'n t seann bhaile a chunnaic Samson; cha mh6 a tha maise air bith anns a' bhaile ur, ach a mhain gu bheil craobhan bbidheacli agus achaidhean gasda mu'n cuairt air is dluth dha. Tha mu she mile deug de shluagh ann ; a' chuid mhor dhiubh, Arabaich. Tha am baile mu dhk mhile bho'n f hairge ; eadar e 's an cladach tha bachdannan mora gainmhich a bhios a' seideadh, agus theagamh gu bheil am baile a h' aithne do Shamson air a thiodhlacadh fo na bachdannan sin. Eadar Gs.sa agus an Eiphit cha 'n 'eil ach fasach lom, ged a chithear an sid 's an so aitean iosal anns am bheil uisge searbh agus anns am bheil craobhan a' fas agus se6rsa de fheur biorach is luibhean far am faodar Bedouin an fhasaicii fhaicinn ag ionalt- radh an caorach is an gobhar. Tha na Bedouin sin mar na ceaird — an so an diugh agus an aite eile a maireach — a' siubhal o thorn gu torn anns an fhasacli far am faigh na treudan a tha dol daonnan 'nan cois grehn a dh' itheas iad. Sin am feurach nach fag reamhar iad.

Anus an fha.sach a tha eadar an Eiphit is Gasa tha arm Bhreatuinn a nis bho chionn da bhliadhna. Clia robh iad 'nan tarah an nine sin, oir a thuilleadh air na Turcaich a phutadh air an ais rinn iad rathad do'n each-iaruinn thairis air a' ghainnihicli is na bachdannan a h-uile ceum eadar Kantara is Gasa, ceud mile CO dhiu Dh' fheumadli iad sin a dheanamh m' an rachadh aca air dol air adhart, oir cha 'n 'eil biadh no uisge no fasgadh ri fhaighinn anns an fhasach ; feumaidh iad gach ni a ghiulan leo. Agus cha 'n 'e sin an obair fhaoin arm a chumail air doigh le biadh is uisge is aodaoh is gun- nachan is gach goireas eile a tha dhith orra ann am meadhon an fhasaich, miltean de mhiltean air falbh bho Bhreatuinn. Is suarach an tapaid a tha aig na saighdearan ri dheanamh laimh ris an obair ghoirt a tha aca ri dheanamh m' am faigh iad dluth do 'n namhaid, agMS sin uile ann an teas a tha uanihasach, air an itlieadh le cuil- eagan, air an tachdadh le sioban, is air an claoidh le pathadh.

GRADH.

Cha ie'id ari gradh air cid a cJiaoidh.

'S e gradh a bheir dhomh neart gu ruith An slighe Dh6 do ghnath ; Tha eagal 's eol aig Sitan fhein, Gidheadh as eugmhais grflidh.

Buan-mhairidh gridh air featlh gach linn, Ach sguiridh creideamh 's duil ; 'S e gradh a ghluaise^s sinn gach linn, A sheinn do righ nan Dili.

Air. 12.

1917.

F AC AIL DHUILICH.

Bu lahaith leimi anns an aireanili so beagan mineacllaidh a dlieanamli air facail a tha sgrioblita anns a' Bliiobull, facail mu am faodar a radh mar thuirt an t-abstol Peadai- mu litricheau Phoil, " anns am bheil cuid de nithean duilich a thuigsinn, a tha a' mhuinntir a tlia aineolach agus neo-shuidhichtea' tiaradh, amhuil a ni iad mar an ceudna air na sgriobturan eile, a chum an sgrios f6in." Cha 'n ami a chum ar sgrios, no a chum gu 'm biodh iad 'nan cnap- starra dhuinn a thug Dia na sgriobturan dhuinn, ach a chum e61as a thoile a thoirt duinn agus oileineachadh ann am fireantachd. Mar sin is e ar ceud dhleasanas a thaobh facal Dhe oidhirp a dheananih air a thuigsinn,

Cruaidhichidh mine cridhe Pharaoh. Ecsodus vii. S. Ciod a tha am facal so a' ciallachadh ' An ann aig Dia a bha a' choire gu 'n do rinn Pharaoh olc 1 Cha 'n ann ; ma their thu sin tha thu a' dol calg dhireach an aghaidh an fhoillseachaidh a tha againn mu nidur Dhe anns a' chorr de 'n Bhiobull. Tha aon riaghailt a dh' fheumar daonnau a chuimhneachadh ann am mineachadh a' Bhiobuill, agus is e sin, nach coir dhuinn rann sam bith dheth a ghabhail ann an seadh a bhreugnaicheas teagasg an leabhair gu coitchionn. Tha am Biobull a' teagasg gu soilleir — cho soilleir 's nach gabh teagamh a bhi uime — gu bheil Dia maith is caomhail ; nach brosnuich e a chlann gu olc, ach 'na aite sin gu bheil e gun sgur a' feuchainn ri an taladh gu maith a dheanamh. Mar sin, faodar a radh le cinnt nach e Dia a chruaidbich cridhe Pharaoh, ged a tha am fear a sgrlobh leabhar Ecsoduis ag radh gur e, agus ag radh gu 'n d' thubliairt Dia fein sin ri Maois. An abrar, ma ta, gu robh iighdar Ecsoduis air a mhealladh agus gun do chuir e rud ann am beul an Tighearna nach 'eil fior. Cha 'n abair ; cha bhiodh sin ceart na 's m6, ach bha ughdar Ecsoduis a' sealltuinn air obair Dh^ is freasdal Dh6 anns an t-saoghal ann an d6igh ris nach 'eil sinne cleachdte anns an R an diugh. Cha robh diadhairean nan seann Ikithean ud a' toirt suim sam bith do na laghanan nadurra sin a chi sinne ag oibreachadh ann an eachdraidh an t-saoghail agus ann am beatha mhic an duine ; cha robh iad a' cur cudthrom air na h-aobharan nadurra a bha toirt air ni sdnruichte tachairt ; bha iad

a' dol air ais gu priomh - anbliar nan uile nithean, uile-uachdaranachd Dhe. An uair a chi sinne duine a' criiadhachadh anns an olc tlieir sinn gu bheil e a' buain an ni a chuir e ; is leir duinn gur e cruas is dannarrachd is raigse a chridhe fein a tha dol o bheag gu mor, agus a' toirt a mach ann an toraidh dligheach. Oir tha laghannan an t-saoghail spioradail ag oibreach- adh ann an inntiun is beatha mliic an duine a cheart clio cinnteach 's a tha laghannan an t-saoghail nadurra ag oibreachadh mu 'n cuairt da. Ma mhuchas duine a choguis aon uair tha e na 's bualtiche air a muohadh an daia uair ; sin an lagh spioradail — agus ma mhuchas e i gun sgur theagamh gu 'n stad i do bhi labhairt ris. Coguis mharhli ; theireamaid sinne gur e an duine fhein a leig hks i, agus gu robh aobliaran nadurra ag oibreachadh a mach an toraidh ann am beatha an duine sin ; ach a' reir am modh- lahhairt a bha aig na Eabhruidhich agus an cudthrom a bha iad a' cur air uile-uachdaran- achd Dhe theireadh iad gu 'n do mharbh Dia a choguis. Ann an aon seadh tha sin fior, oir is e Dia a chruthaioh mac an duine mar a tha e, agus is e Dia iighdar nan laghanan spioradail sin a tha ag oibreachadh na bheatha. ach cha 'n 'eil sin a' ciallachadh gur ann aig Dia a tha a' choire gu 'n do bhasaich coguis an duine, 's cha mho a bha am fear a sgriobh Ecsodus a' creidsinn sin, a dh'aindeoin a chainnte. Tha so soilleir gu le6ir oir ann an rannau eile de 'n leabhar tha e ag radh gu 'n do chruaidhich Pharaoh a chridhe fhein. Is e an fhirinn nach robh e furasda dhasan ^s nach 'eil e furasda dhuinne briathran fhaotainn anns nach bi cearb an uair a th6isichear air an di ni dheacair so a chumail ri cheile, gun an dara rud dhiubh a bhi breugnachadh an ruid eile, — is e sin, uile- iMchdaranachd Dh6 agus saorsa-toile mhic an duine. Tha an da ni fior, ach cb as urrainn an da fhirinn sin a thathadh r'a cheile ann an d6igh anns nach fhaighear cearb ? Sin aon de na ceistean a bha beatha Pharaoh a' togail, air chor agus nach 'eil e iongantach gu bheil am fear a sgriobh Ecsodus ag radh an trath-sa gu 'n do chruaidhich Dia a chridhe, agus a ris gu 'n do chruaidhich e a chridhe fhein. Rinn Pharaoh olc agus fhuair e a pheanasachadh air a shon, ach rinn e an t olc le saorsa a thoile fein agus cha b' urrainn e a' choire achurair Dia, Bhrath ludas an Slinuighear agus theirear mac an

46

sgrios ris, ach rinn e na rinn e le shaor thoil. Gidheadh. bha fhios aig Dia roiiiih IMmh gu 'n rachadh Pharaoh agi s ludas a sgrios, agus 'na uileuachdaranachd chleachd e iad gu bhi a' cur an ceill a riiintean siorruidb. Dh' oibrich fearg nan daoine sin f'lreantachd Dhe. Tba so a' togail cheistean nach urrainu sinn fhuas- gladh, ach is e an t-aon ni a dh' fheumas sinu greimeachadh air, nach do brosnuich Dia riamh agus nach brosnuich e gu brath duine gu aingidheachd a dheanamh. Bha cridhe Pharaoh air a chruadhachadh do bhrigh nach leigeadh an t-olc is an dannarrachd is an t-uabhar leis e fein a striochdadh do Dhia ; is ann aige fhein a bha a choire, agus eadhon an uair a thuit diogh- altas an Tighearna air, bha Dia ceart 'na uile shlighean is naomh 'na uile ghniomhfi'ran. " Na h-abradh duine air bith an uair a bhuairear e, Tha mi air luo bhuaireadh le Dia: oir tha e eu-comasach Dia a bhuaireadh le olc ; cha mho a bhuaireas esan duine air bith. Ach tha gach duine air a bhuaireadh an uair a tha e air a tharruing air falbh le ana-miann fein, agus air a mhealladh." {A71 t-abstol' Seumas.)

Ge b'e lahhras toibheum an ayhaidh an Spioraid Naomih, cha 'n jhaigh e maitheanas a chaoidh. Sin facal eile a tha 'na chnap-starra do mhoran dhaoine. Ach ciod air liith a tha e a' ciallachadh faodar a bhi cinnteach nach 'eil e a' cumhannachadh tr6cair Dhe, oir mar thuirt sinn cheana, cha ch6ir dhuinn aon raun de 'n Bhiobull a thuigsinn ann an seadh a tha dol an aghaidh teagasg a' Bhiobuill gu coitohionn, agus tha am BiobuU a' teagasg gu soilleir nach diult Dia maitheanas do pheacach a ni aithreachas, eadhon air bruaich na h-uaighe,

Bha am facal so air a labhairt ris na Phairisich an deidh do losa balbhan a leigheas. An kite iad a bhi toilichte gu robh obair bheannaichte air a deanainh, is ann a thbisich iad air a radh gu robh losa ann an co-bheinn ri Beelsebub, Prionnsa nan deamhan. Bha a leithid de ghuin is de ghamhlas aca dha 'nan cridhe 's gu 'n do dhall iad an siiilean (chunnaic iad le 'n siiilean an obair mhaith a rinn e) agus gu 'n do mhiich iad an coguis seach aideachadh gu 'm bu duine e anns an robh cumhachd Dh6. Bha an spiorad sin cho olc agus an staid-inntinn sin cho ifrinneach 's gu 'n do chuir e crith air fe6il losa, agus labhair e am facal so a thoirt rabh- aidh dhaibh mu 'n staid chunnartaich anns an robh iad, mar gu 'n abradh e riu, ciod is urrainn Dia fein a dheanamh ri daoine coltach ribhse, daoine a dhuin an siiilean an aghaidh an t-soluis, agus leis an fhearr a' bhreug na 'n fhirinn 1

Cha do dhiult Dia riamh agus cha diult e gu brith maitheanas do pheacach aithreachail, oir tha a throcair farsuing mar an cuan, ach leis an f hacail so tha Criosd a' toirt rabhaidh do dhaoine

gu 'ni faod am peacadh tighinn gu a leithid de ire 'nam beatha 's gu 'm bi iad air am beo- ghlacadh leis, air chor agus nach bi e comasach daibh aithreachas a dlieanamh a chionn gur fhearr leo an dorchadas na 'n solus. Ge b'e neach leis an aill, thigeadh e, tha losa ag radh, " agus an ti a thig cha tilg mi air chor sam bith a uiaoh e." Ach ann am beatha cuid de dhaoine tha gaol a' pheacaidh is fuath do fhirinn is do dhiadhaidheachd cho laidir 's nach aill leo. Sin na daoine a tha ciontacli do thoibheum an aghaidh an spiorad Naoimh. Tha fiosrachadh ar beatha a' teagasg dhuinn gu 'm faod duine dol cho fada air aghaidh anns a' pheacadh 's nach 'eil e tuilleadh comasach air a threigsinn, no aithreachas adheanamli. Agus tha e caoin- shuarach ged nach 'eil oir is biadh is deoch dha aingidheachd a dheanamh. Bho'n staid thruagh sin gu 'n saoradh Dia sinn uile !

Aig am s6nruichte 'na bheatha bha eagal air Iain Bunyan gu 'n do labhair e fhein toiblieum an aghaidh an Spioraid Naoimh, agus an sid 's an so gheibhear f hathast daoine air am bheil an t-eagal ceudna. Ach ma tha eagal de'n t seorsa so air duine, tha sin 'na chomharra cinnteach nach do linn e am peacadh a tha a' cur eagail air. Oir tha an t-eagal sin a' nochdadh gu bheil e fo iomguin spioradail. gu bheil faireach- duinnean spioradail beb ann. Cha 'n e iadsan air am bheil ciiram anama no eagal breith- eanais a tha ciontach do 'n pheacadh so, ach iadsan a tha socruichte air an deasgaiuuean, gun suim gun eagal, gun iomradh air Dia no siorruidheachd, iadsan aig am bheil coguisean marbh is cridheachan cho cruaidh ri creig. Cha 'n e peacadh sbnruichte no aon pheacadh uamhasach a tha air a chiallachadh le toibheum an aghaidh an Spioraid naoimh, ach staid cridhe, staid cridhe a tha cho olc 's gu bheil beatha an duine sin uile gu leir an aghaidh Dhe, an aghaidh fireantachd, an aghaidh firinu, au aghaidh graidh. An uair a dh' f hasas duine cho olc 's gu bheil fuath aige do gach ni is neach a tha maith, faodar a radh le firinn gu bheil e air a bheb-ghlacadh le peacadh siorruidh agus nach faigh e maitheanas anns an t-saoglial so no anns an t-saoghal a ta ri teachd, do bhrigh itach 'eil iarraidh aige air. Cha 'n iompaich Dia duine sam bith an aghaidh a thoile, agus an uair a tha toil duine a' fas cho truaillidh mar thoradh olcais fein, ciod is urrainn Dia a dheanamh ris ? Ciod ach leigeil leis a' bhinn seasamh, " Esan a tha salach bitheadh e salach fathast, agus esan a ni eucoir deanadh e eucoir fathast" ( Taisbean, xxii., 11). Cha tig an latha gu brath anns an diult Dia maitheanas do neach air bith a ghlaodhas ris le cridhe briste is briiite ; ach faodaidh an latha tighinn anns nach iarr am peacach trboair, do bhrigh gu bheil e Ian thoilichte le beatha na h-eucoir. Sin an t-aon

47

pheacadh a ta sionuidh, ciil a chur a' d' dhe6in ris a' mhaitheanas a tha air a thairgsinn gu saor le Dia.

AOIGHEACHD DO 'N CHOIGREACH.

Anns a li-uile leabhar a bha air a sgriobhadh mu 'n t-seann Ghaidhealtachd le luchd-siubhail tha ioraradh air a dheanamh air coibhneas is tialaidheachd an t-sluaigh ; bha iad daonuan deas gu cuid na h-oidhche a thoirt do 'n choigreacli. Is gasda an cliu so air sluagh sam bith, ach ged nacli 'eil a' Ghaidhealtachd an diugh air dheireadh air aitean eile anns a' chuis so, tha aobhar againn a bhi creidsinn nacli 'eil an aoigheaohd a b' abhaisi air a thoirt do 'n choigreach innte. Tha aobliar no dhk air an atharrachadh sin. Tha tighean-bsda cho pailt anns an diithaich 's gu bheil e furasda gu le6ir do 'n choigreach biadh is leaba fhaotainn. Agus am bitheantas tha na coigrich comasach air an rathad fhein a phaigheadh ; tha iad moran na's fhearr air an d6igh na'n sluagh a tha iad 'nam nieasg. Ach ged nach bitheadh, tha eagal oirnn nach fhaigheadh an coigreach an diugh o'n ogha an aoigheachd a gheibheadh e o sheanair, oir tha daoine air fas cho prbiseil 's nach iarr iad coigreach a steach d' an tigh gu biadh mur bheil tigh maith aca is biadh uasal. Ciod a tha ann an sin ach prois gun tiir 1 Bu duine suaraoh an duine a shealladh sios air fear no bean choir a thairgeadh biadh is fasgadh dha, a chionn nach robh anns an tigh aca ach bothan beag, no a chionn nach robh aca ach buntata is sgadan. Is dona an rud an uaisle ma chuireas i coibhneas a mach air an dorus.

Cha 'n ann a mh^in ann an seann leabh- raichean a chi sinn gu robh meas aig na Gaidheil air aoigheachd ; chi sinn e anns na sean-fhacail a bha air an cleachdadh am measg an t-sluaigh. Theireadh iad, " Is farsuiug bial a bhothain," a' ciallachadh ged bha an tigh beag gu robh rum ann do 'n choigreach.

Is moid rud a roinn.

Is sona gach cuid an comaidh ; is niairg a chromadh 'iia aonar.

Bheirinn cuid oidhehe dha ged bhiodh ceann fr fo \ichlais.

A' cheud sgeul air fear an tigh, is syeid gu laiha air an aoigh.

Cha chutnar tigh le dorus diiinte.

Am measg nan ludhach blia aoigheachd do'n choigreach air a chunntas mar dhleasanas a bha air iarraidh orra le Dia agus a bha taitueach 'na shealladh. Chi sinn so ann an iomadh kite anns a' BhiobuU agus tha an cleachdadh air a chumail suas ann an diithchannan na h-aird an ear an diugh fhathast moran na's fhearr na tha

e 'n ar measg-ne. Cha 'n 'eil a' bheag de ath- arrachadh air cleachdadh nam Bedouin, anns an Eiphit, an Arabia, is ann a Siria, a thaobh na cuise so o chionn cheithir mile bliadhna : mar sin ma ruigeas tu tigh is dachaidh Arabaoh an diugh gheibh thu ann a' cheart chui'-air-d6igh a gheibheadh tu bho Abraham no Jacob no aon eile de na seann athraichean a tha air an ainmeachadh anns a' BhiobuU. Is e an oliii as fhearr leis an Arabach gu 'n abairteadh ris " duine aig am bheil diinan luaithre ;" an diman luaithre a' ciallachadh gu 'n d' f hadaidh e m6ran theintean a glireidheadli bidh do choigrich is do chairdean. Tha facal eile aca a' moladh "duine a bhios a choin a' comliartaich " sin a' ciallach- adh gu'n trebraich comhartaich nan con an t-allabanach a dh' ionusaigh a dhoruis. Theirear ri maithean nan Arabach sheikhs, agus cha'n'eil meas sam bith aca air sheikh mur bheil e fialaidh is aoigheil oa cionn a chumantais. Tha biith no aite-cbmhnnidh an sheikh am bitheantas taobh an rathaid air am faodar fiuthair a bhi ri coigreach, los gu 'n toir e dha a' cheud fhaillte. Ach cha tionndaidh eadhon na daoine bochda am feumnach air falbh o'n dorus gun bhiadh is deoch is leaba a thoirt da ; cha mhb a shaoileas iad gu bheil iad a' cur comain air le sin a dheanamh. Tha iad a' sealltuinn air mar chothrom a thug e dhaibh an dleasdanas a dheanamh do Dhia.

Tha facal aca a tha ag r^dh, "Is e an t-aoigh tighearna an tighe cho fhad 's a dh'fhanas e ann," agus gu bitheanta is e an fhaillte a chuireas iad air coigreach, i' Is leat mo thigh." Tha na h-Arabaich cho mills siobhalta 'nan cainnt (dh' ith iad caob de bhonnach a' bhros- guil) 's nach urrainn thu daonnan an gabhail aig am facal, ach faodaidh coigreach a chreid- sinn nach e modh a mhain a tha 'nam beachd an uair a their iad ris, "Is leat mo thigh." Seasaidh fear an tighe an taobh a muigh gus an iarr an t-aoigh air tighinn a steach agus suidhe air 'iirlar fein. Cuiridh e gach ni as fhearr a tha aige air a bheulaobh, agus cha 'n 'eil aig an aoigh ach a radh ciod a bu mhaith leis, agus gheibhear dha e ma ghabhas e idir faotainn.

Ma's duine tiirail an t-aoigh cha 'n ith e na chuirear m'a choinneamh, gu sbnruichte ann an tigh duine bhoohd ; fagaidh e a chbrr los a leigeil fhaicinn nach 'eil gainne bidh ann. Chuireadh sin fear an tighe gu nkire An aite e bhi as an rathad do 'n choigreach am biadli a mholadh, tha modhannan na h-aoigheachd a' ceadachadh dha sin a dheanamh, ach cordaidh e ri fear an tighe na 's fhearr mur abair an t-aoigh air a cheann gu bheil am biadh maith, ach ma dh' imlicheas e a bhilean ann an dbigh a dh' fhaodar a thuigsinn gu bheil e a' taitinn ris. Ma thug e dhuit deoch de shebrsa sam bith, is e an dbigh air an deoch a mholadh a h-bl gu

48

reidli, a' blasadaich le do bhilean, agus a' deanamh na fuaim sin leo a chluinnear air uairean bodaich fheusagach a' deanamh an uair a bhios iad ag 61 rud teth. Tha an fhuaim sin mar che61 binn ann an cluas an Arabaich oir tha i a' leigeil fhaicinn dha gu bheil an deooh a' cordadh ria an aoigh. Bheir e oilbheuni mor dha paigheadh a thairgsinn.

Aon uair 's gu 'n toir Arabach fasgadh do dhuine 'na thigh tha e tearuinte, agus gheibh e aoigheachd fad oidhche ged bhiodh ceann fir fo achlais. Clia ghabhadh a cothrom air a namhaid cho f had 's a tha e 'na thigh, oir tha an t-seann uaisle air a cumail suas leis. Neo-ar- thaing nach 'eil na h-Arabaich f uileachdach gu lebir ma thachvas an nA,mhaid riu air an raon no anns a' chath, ach tha iad a' meas gu 'm biodh e 'na ghnothuch maslach corrag a chur air namhaid an taobh a stigh d' an geataehan. B' f hearr leis an Arabach mqrt is meirle is adhaltrannas a bhi air a chur as a leth seaoh e bhi air a radh gu 'n do bhris e lagh na h-aoigheachd agus.gu 'n do ghabh e cothrom air namhaid a thainig gu thigh mar aoigh. Tha e 'na nkire shiorruidh dha dochunu a dheanamh air neach a dh' ith aran maille ris. Tha e mar fhiachaibh air (ma bhris a' namhaid aran maille ris) aoigheachd is cairdeas a nochdadh dha gus am bi an t-aran a dh' ith e air a chnaimh gu h-iomlan 'na choluinn ; mar sin tha e a' toirt ceithir uairean fichead d'a namhaid gu bhi cur air a shon fein. Is e an cleachdadh so a bha ann an inntinn aa t-salmadair an uair a thubhairt e, " Esan a dh' ith de m' aran thog e a shS,il a' m' aghaidh." Bha cionta ludais an aghaidh Mac an duine air a chunntas na b' an- tromaichte a chionn gu 'n do bhrath e e an deidh aran a bhriseadh maille ris. Is ann am measg nan Arabach a gheibhtear cleachdaidhean na h-aird an Ear air an cumail suas mar a bha iad ann an laithean an t-seann Tiomnaidh, oir is iadsan fior shiol na duthcha as an d' fhuair sinn am Biobull, agus ma ruigeas tu buth Arabaich an diugh fhathast theagamh gu 'n cluinn thu na ceart bhriathran bhuaith a labhair Abraham ann an c6mhnard Mhamre, "Agus thog e suas a shiiilean, agus feuch bha triuir dhaoine a' seasamh laimh ris ; agus an uair a chunnaic e iad ruith e 'nan coinneamh o dhorus a bhiitha, agus chrom e e fein gu lar i thugaibh an so beagan uisge, agus ionnlaidibh bhur casan, agus bheir mise an so greim arain agus neartaichibh bhur cridhe Agus ghreas Abraham agus thuirt e ri Sarah, Dean cabhag, taoisinn tri miosairean de mhin phlvir, agus dean aran air lie an teintean. . . ."

Anns an Tiomnadh Nuadh tha aoigheachd do 'n choigreach air a mholadh. Tha an t-abstol

Pol 'g a ainmeachadh mar aon de chomharran an fhior Ohriosduidh, " a' comh - roinn ri uireasbhuidh nan naomh, a' gnathachadh aoigh- eachd." Anns an litir gu Titus tha abigh- eileachd air ainmeachadh am ineasg nam buadhan maithe eile a bu ch6ir a bhi ann an easbuig ; anns an litir a chum nan Eabhruidh- each tha e air iarraidh oirnu, " Na deanaibh dearmad air aoigheachd a thoirt do choigreach ;" agus tha an t-abstol Peadar ag radh, " Thugaibh aoigheachd d'a ch^ile gun ghearan." Fhuair losa coire do Shimon am Pharasach a chionn nach do rinn e dha a reir cleachdadh na duthcha, " Thainig mi a steach do d' thigh ach cha d'thug thu dhomli ,uisge chum mo chos ; cha d' thug thu dhomh p6g ; cha d' iing thu mo cheann le oladh." Do bhrigh nach robh aite aig losa anns an leagadh e a cheann bha e an earbsa ris an aoigheachd a bheireadh a chairdean dha. Agus cha 'n e mhtiin gu 'n do mheas e mar fhireantachd an aoigheachd a thug daoine caomh fialaidh dha fhein, ach mheas e mar an ceudna mar fhireantachd an noigheachd a bheirear do 'n aon de na braithrean as lugha faige. Ann an leabhar Eiphiteach tha na briathran so air an cur ann am beul an dia mhoir a bhios a' toirt breith air na niairbh, " Leigibh an duine so a steach oir tha na diathan a' deanamh a bheatha do 'n aite so ; thug e- biadh do 'n acrach, deooh dhaibhsan air an robh pathadh agus chomhdaich e an lomnochd."^ Nach 'eil na briathran sin gle choltach ris an fhacal a labhair an Slanuighoar, "C uin a chunnaic sinn a'd' choigreach thu agus a thug sinn aoigheachd dhuit ? Agus f hreagair an Righ, Gu deimhin a ta mi ag radh ribh, a mheud 's gu 'n do rinn sibh e do aon de na braithrean as lugha agam-sa, rinn sibh dhomhsa e.' Mar so faodar a rkdh gu cinnteach gu 'm feum daoine cunntas a thoirt do Dhia aig la a' bhreitheanais air an d6igh anns an do choimh- ead iad air thalamh lagh na h-aoigheachd. Agus ma tha so fior c6 a ghabhadh air fh^in a r^dh gur suarach an comharra air maitheas duine e bhi aoigheil. An uair a chujr Criosd a mach a theachdairean dh' iarr e orra gun sporan a bhi aca, ach iad a bhi an earbsa ri aoigheachd nan daoine a rachadh iad thuca. Bha iad ri am beannachd a thoirt do na tighean a ghabhadh riutha, ach cha robh aig na tighean nach dean- adh sin ri fhaotainn ach mallachd, " Is so- iomchaire a bhitheas e do Shodom 's an la ud, na do 'n bhaile sin."

Tha aoigheachd, ma ta, a reir spiorad an t-soisgeil ; uime sinn cuimhniohoamaid a ghnath facal soluimte an t-Slanuigheir, "Bha mi a'm' choigreach is thug sibh aoigheachd dhomh," agus ma ni sinn sin cha bhi sinn gun ar duais, agus uair no uair-eigin " bheir sinn aoigheachd do ainglibh gun fhios duinn." — Eahh. xiii. ;?.

Air. I.

1918.

SAORSA TRE FHUIL.

Anns a' cheud litir a sgriobh e gu eaglais Chorint tha Pol ag innseadh dhuinn gu robh crann-oeusaidh Chriosd 'na clieap-tuislidh do na h-Iudhaioh agus 'na amaideaohd do na cinnicli. B'e an t-saorsa a thairig an t-abstol dhaibh saorsa a thainig tye t'huil, ach ged a bhai an fhuil sin a' labhairt ni as fearr na fuil Abeil chuir iadsan an suarachas i. An ni a blia ann o tliias tha e ann fhathast ; tha m6rau dhaoine ann a ghabhas oilbheum ma chluinneas iad am facal fuil ann an se^rmonachadh an t-soisgeil, agus a thionndaidheas air falbh le tair bho theachdaire sam bith a chuireas cudthrom air eifeachd fuil an t-Sl;inuigheir. Tha iad an duil nach 'eil annn an teagasg gur ann o dh6rtadh fuil an t-Slanuigheir a tha uile bbeannachdan na reite a' sruthadh ach cuing a chuir an t-abstol Pol agus diadhairean eile mu amhach a' chinne- daonna, agus their iad nach 'eil na tiodlilacan spioradail a tha an saoghal a nis a' sealbhachadh o Dhia an ceangal ri fuil Chriosd na's m6 na tha an t-sid an ceangal ris a' ghealaich. Ach anns a' chilis so tha Pol ceart ; mar tha e anns gach ni diomhair is doinhain eile air an do mhe6mh- . raicli inncinn ; tha an fhirinn a theagaisg e air a deargadh anns na laithean bronach so air cridheachan dhaoine mai- le peann iaruinn, an fhirinn nach gabh saorsa ceaunach as eugmhais dbrtadh fala. Ciod air bith eile a theagaisg an' cogadh uamhasach a tha an diugh a' fasachadh na Roinn-Eoi-pa dhuinn, tha e a' teagasg duinn le s61uimteachd gu 'm feum aon dr. ine bis fhao- tainn a chum gu 'm bi beatha aig duine eile. Sin lagh seasmhach a tha a' riaghladh anns an t-saoghal spioradail ; lagh nach robh air a dhean- amh le Pol (ged a leugh Pol e leis an tuigse a thug Dia dha) ach lagh a tha air fhilleadh a steach ann am beatha cfaloinn nan daoine o thoiseach tim gu deireadh an t-saoghail. Tha an lagh sin ag oibreachadh gun sgur ann am freasdal Dh6 air an talamh, a' toirt fianuis do 'n fhirinn a tha tighinn thugainn 6 Chalbhari, ' saorsa tre fhuil,' agus " as eugmhais dortadh fala cha'n'eil maitheanas peacaidh ann."

As eugmhais iobairt cha bhi adhartas. C6rd- adh no na cordadh sin riut cha ghabh e seach- nadl), oir is lagh e a tha ag oibreachadh araon anns an t-saoghal nadurra agus anns an t-saoghal spioradail ; lagh a tha a nis a' labhairt ann an

eachdraidh an t-saoghal le guth caol fann, agus a ris le guth a tha mar thoirm mhbran uisge- acha, ach a tha labhairt ann an crann-ceusaidh Chriosd le cumhachd a thug eadhon air na bodhair eisdeachd. Cha d' thug an saoghal rianih leum air adliart gun neach air uhor-eigin a thabhairt a bheatha air a sg^th ; niaith a' mhorain a' tighinn o fhulangais a' bheagain ; daoine anns a' bheil uaisle a' basachadh los gu'm biodh am braithrean beo ; faidhean is ionracain is martaraich a' meas am f ulangais mar neo-ni a chum gu 'm biodh slighe dhireach air a dean- amh do fhirinn, do cheartas, is do shaorsa.

Mar so tha lagh na h-\ubairt air fhigheadh a steach ann an dliith is inneach ar beatha, an lagh air a' bheil crann-ceusaidh Chriosd 'na shamhladh is 'na shuaicheantas siorruidh; agus ged tha an lagh so ann an aon seadh gruamach is cruaidh, oir tha e 'na mheadhon air fulangas is bristeadh-cridhe a thoirt air a' ghaisgeach is air an neo-ohiontach, tha e ann an seadh eile maiseach is Ian gealltauais do 'n t-saoghal, oir tha e 'na mheadhon air na beannachdan as airde a thoirt do 'n mhdr-chuideachd nach b' urrainn an cosnadh air an son fein. Na tiodhlaoan a tha deanamh ar beatha-ne an diugh socruch is comh- fhurtachail is sabhailte, — bha iad air an ceann- ach dhuinn le saothair auama is fuil ; tre obair is fulangas is fein-kicheadh dhaoine eile a tha nis eadhon an ainmean air an dichuimhneachadh thiinig beannachdan thugainn air son nach do shaothraioh sinn. Tha e air a radh gu 'n do mharbhadh aon duine co dhiu mu choinneamh gach mile de 'n rathad-iaruinn a rinneadh anns an diithaich ; faodar a radh ie firinn gu 'n deachaidh iad sin lobradh a chum gu 'm biodh rud maith air a thoirt dhuinne. Na 'u robh siiil gheur is cridhe tuigseach againn chithe- amaid air gach beannachd. a tha sinn a' sealbh- achadh athailtean na h-iobairt ; braonnan dearg fuil-chridhe nan daoine a choisinn na beann- achdan sin dhuinn. Le6nadh daoine eile a chum gu 'm bitheamaid-ne gun le6n ; chaidh iad a steach do ghleann dorcha a' bhais a chum sinne a thoirt do ionad tfearuinte is farsuinn. Gun iobairt cha 'n 'eil adhartas, agus gun dbrt- adh fala cha 'n 'eil saorsa. Cha deachaidh an saoghal riamh aon cheum air aghaidh, cha d' fhuair sinn maith as fhiach maith a radh ris gun duine air choreigin no daoine a bhi air an ceus- adh agus air an gonadh thun an cridhe le nioran

dhoilgheasan. Sin lagh nach 'eil dol as air ; uia lorgaicheas tu cursa an t-srutha a tha giiilau eblais is sith is saorsa gu sliochd Adhainih chi thu gu bheil an sruthan daonnan ag eirigh a tobar d' an ainm Calbhari. Ma bu mhaith leat deaibhadh fhaotainn gu bheil teachdaireachd an t-soisgeil fior, a' conih-fhreagairt do fliein- fhiosraohadh mhic an duine, ciod an dearbhadh as cinntiche na so, gu bheil an Tiomnadh Nuadh a' cur fa chomhaii- an t-saoghail mar Shlanuigh- ear neach aig a' bheil Criin-droighinn air a cheann.

Anns na smuaintean so, ma ta, gheibhear leus beag de sholus anns na l^ithean bronaoh anns a' bheil sin beb ; agus co aig nach 'eil feum air gath soluis anns an tiughdhorchadas a tha ag iadhadh umainn. Ma tha Dia 'na fhreasdal ag oibreachadh leis an lagh so, ma's e so aon de na dbighean anus a' bheil e ag oileineachadh a chloinne ann am fireantachd, feuuiar a chuimh- neachadh nach 'eil e ag iarraidh air mac an duine ui a dheanamh ach an ni a rinn E fein. Is e sin r'a riidh, tha a' cheart lagh a tha ag oibreachadh ann am beatha dhaoine ri fhaicinn anns an Diadhachd fein, oir ann an tabhartas a Mhic tha Dia a' noohdadh gu'n d' f bulling e br6n is saothair anama a clium gu'm biodh saorsa is oighreachd shiorruidh againne mar thoradh fhulangais. Clia'n ann mar sheann naigheachd a bu ch6ir dhuinu naigheachd Chal- bhari a leughadh ; mar ni a thachair o chionn fhada nan cian agus aig nach 'eil buintealas no daimh ris na nithean a tha lathair, no ri beatha dhaoine anns an Ik an ditigh ; ann am bas Chriosd air Calbhari tha sinu a' faicinn an lagha 'na mhaise ayus 'na iomlanachd gui- ann tre fhuil a thig saorsa ; iha e 'na dhealbh air nithean a bha, agus a tha, agus a bhitheas gu siorruidh, fior ann am beatha mhic an duine agus ann an eachdraidh an t-saoghail. Tha iobairt a' call a maise an uair a tha i air a tabhairt a dh' aindeoiu, oir is e maise na h-iob- airt gu 'm biodh i air a tabhairt le saor thoil is teas ghradh. Bha tabhartas Chriosd as leth a bhriithrean uasal is ^ifeachdach do bhrigh gu'n do choisrig e e fein gu toileach a chosnadh saorsa tre fhuil. Cha b'e na tairngean a chuir- eadh 'na chasan is 'na lamhan a chiim air a' chrann e ach a thoil uasal fein Cha b'e daoine a thug bhuaith a blieatha a dh' aindeoin ; thug e seaohad i le a shaor thoil mar eiric air son mh6rain. Sin an t-aobhar gu bheil eifeachd shiorruidh 'na fhuil ; air a' chrann-ceusaidh an uair a bhiis bha e na bu chumhachdaicbe na bha e riamh 'na bheatha. " Mise ma thogar suas o'n talamh mi tairnigh mi na h-uile dhaoine a'm' ionnsaigh." Dhoirteadh fhuil naomh-san o chionn nan ceudan bliadhna, ach tha i fhathast a' ruith troimh na linntean mar abhainn ioc- shlainteach anns a' bheil cumhachd dhiomhair

is bheb. Tha i a' teagasg do'n t-saoghal mar nach b' urrainn briathran duine no aingil a theagasg, gur e fulangas pris na saorsa. Sin leasan a tlia ar diithaich ag ionnsachadh as iir ann an calldachd a' chogaidh ; leasan a bha i a' cur an suaraohas ann an liithean reamhar a suaimhneis ; ach air slighe nach do shaoil sinn tha Dia 'g ar toirt air ar n-ais gu Calbhari agus gu teachdaireachd na fala air an do rinn sinn dearmad.

LAGH NA H-EAGLAIS.

Tha sinu an dull gu 'm bu choir do bhuill na h-eaglais tomhas reusanta de eblas a bhi aca air lagh na h-eagjais, agus is e sin an t-aobhar gu bheil sinn a' dol a chur sios air an duilleig so rud no dha ris am faodar a radh ann am briathran Phoil ceud-thoiseach anmhunn agus bochd. Ach ma tha iad 'nan ceud-thoiseach anmhunn agus bochd do sgriobhaichean is do chleirich a tha fdghluimte anns an lagh, tha sinn cinnteach nach 'eil iad mar sin do 'n mhor- chuideachd de shluagh na h-eaglais, oir cha'n'eil iad. a' gabhail ach gle bheag suime do riagh- ailtean air am bu chbir daibh fios a bhi aca.

A thaobh an t-seisein.

A reii- lagh na eaglais tha ceithir ciiirtean aig am bheil ughdarras suidhe a chum ciiisean a bhuineas daibh a reiteachadh agus breith a thabhairt; anSeisean; a'Chleir; a' Sionod; agus an t-ird Sheanadh. Tha lagh siobhalta na rioghachd ag aideachadh ughdarras nan cuirtean sin, agus leigidh e le binn sam bith a thug iad a mach seasamh, ma tha a' bhinn sin a reir lagh na h-eaglais fein. Tha an'' Staid ag aideachadh ughdarras na h-Eaglais Steidhiehte ann an nithean spioradail direach mar tha an Eaglais ag aideachadh ughdarras na Staide ann an nithean aimsireil. Is e an Seisean a' chuirt d' am buin cuisean na h-eaglais anns an sgir- eachd. Is e buill an t-seisein am ministear agus na foirbhich : tha am ministear daonnan anns a' chathair. Cha 'n urrainn da duine eile a chur 'na aite ; is e a' chleir a dh'fheunias sin a dheanamh. Ma tha sgireachd gun mhinistear no ma tha am ministear air falbh le cead na cleire feumaidh a' chleir fear dhiubh fein a chur OS cionn Seisean na sgireachd sin. Cha 'n urrainn an Seisean suidhe mur bheil fear na cathrach agus Ak fhoirbheach a lathair. Faod- aidh am ministear Seisean a ghairm le glaodli anns an eaglais, air neo le lios a thoirt do na foirbhich air dhbigh eile ; ach feumaidh rabhadh reusanta a bhi air a thabhairt. Tha an Seisean a' suidhe le dorsan diiinte, ach ma chi na buill iomchuidh gu 'm biodh a' chuirt fosgailte aig kva is aobhar sbnruichte, faodaidh iad coinneamh

1

fhoUaiseach a ghleidheadb. Is coir do gach Seisean cleireach a bhi aige ; is e dleasdanas k' chleirich mionaidean an t-seisein a sgiiobhadh agus gach leabhar is paipear a bhuineas do 'ii t-seisean a ghleidheadb gu curamach. Aig toiseach gach coinnimh tha mionaidean na coinnimh mu dheireadh air an leughadh, a dheanamh cinnteach gu hheil gach ni air a chur sios mar a thachair e.

Buinidh e do 'n t-Seisean sith is riaghailt a chumail anns a' chiomhthional ; aifcheantan an t-Seanaidh a ghiiilan a mach ; fianuisean a cluinntinn is breith a thabhairt ann an cuisean a bheirear air am beulaobh ; agus sochairean na h-eaglais a thoirt do dhaoine freagarrach no dhiultadh do dhaoine neo-fhreagarrach. Is ann aig an t-Seisean a tha coir an uair a shuidheach- adh air son seirbhisean na h-eaglais ; am a' Chomanachaidh, aguslaitheantraisg is urnuigh; is ann aca a tha coir sealltuinn as deidh an airgid a tha air a chruinneachadh anns an eaglais. Is iad a dh' f heumas cleireach na h-eaglais agus fear-ciuil a' choimhthionail i'haot- ainn ; ach cha 'n 'eil e mar f hiachaibh orra dorsair no glauadair fhaotainn air son na h-eaglais, no fear a sheallas as d^idh a' chlaidh, Am bitheantas tha na dreuchdan sin uile air an toirt do aon duine ; an duine ris an abair cuid, am beadal,ach ris an abair mise -fear modheis-laimhe.

Is ann do 'n t-Seisean a bhuineas foirbhich lira a dbeanamh. Faodaidh iad an comhairle a chur ris a' clioimhthional ma thoilicheas iad (am bitheantas tha sin iomchuidh is freagarrach) ach cha 'n 'eil lagh na h-eaglais 'ga iarraidh orra. Tha taghadh fhoirbheach uile gu leir ann an lamhan an t-Seisein. Feumaidh foirbheach a bhi bliadhna air fhichead de aois ; a bhi 'na fhear-comanachaidh ; a bhi ch5nihnuidh anns a' sgireachd sia seachduinnean anns a' bhliadhna air a' char is lugha. Tha e air iarraidh air foirbheach " gu 'm bi e diadhaidh 'na chaith- eamh-beatha agus stolda 'na ghiulan ; dichioll- ach air dol do'n eaglais agus air la an Tighearna a chumail naomli ; a' cumail suas aoraidh 'na theaghlach ; agus 'na eiseimpleir do 'n t-saoghal ann an stuamachd is ann an naomhachd." An uair a tha Seisean a' deanamh fhoirbheach feumaidh iad ainmean nan daoine a tha 'nam beachd a chur air leth air son na dreuchd a ghlaodhach anns an eaglais agus cothrom a thoirt do 'n choimhthional tighinn air beulaobh an t-Seisein ma tha dad sam bith aca an aghaidh beatha no creideamh nari daoine. Feuraar deich l^ithean a thoirt air a shon so. Ma thig duine air beulaobh an t-Seisein a ghearan rannsaichear a' chilis agus gheibh e an da chuid ^isdeachd is ceartas.

A thaohh a' Mhinisteir. An uair a tha ministear air a shuidheachadh

OS cionn coimhthionail is e mhain am bas no cionta a chuireas as a dhreuchd e. Cha toir a' chleir cead searmonachaidh do dhuine sani bith gun a bhi riaraichte gu bheil a chliu maith, agus ffu 'n deachaidh e troimh 'n cbiirsa-oilein- eachaidh a tha air orduohadh leis an eaglais ; ach ged a gheibh e cead-searmonachaidh o'n chleir cha 'n fhaod e pdsadh no baisteadh a dbeanamh no sacramaid a fhrithealadh gus am bi e air a shuidheachadh os cionn coimhthionail. Is ann do'n mhinistear a mhain a bhuineas a radh c'uinnociamar a bhualarclagna h-eaglais. Is ann air a' mhinistear a tha e mar fhiachaibh uile shoithichean is airneis na h-eaglais — soithichean baistidh is comanachaidh — a ghleidheadb, agus tha e cunntachail do 'n sgireachd ma theid an call, no ma chuirear iad gu feum neo-fhreagarr- ach. Tha c6ir aig na heritors (uachdarain an fhearainn) na soithichean sin a thoirt do 'n eaglais a chum feum an t-sluaigh. Mur toilich e f^in cha ruig ministear sgireachd a leas a dhachaidh a dheanamb anns a' M/ianse ; cha mho a dh' f heumas e duine eile a chur ann, ach is c6ir dha ciiram a ghabhail deth los nacli teid an tigb a dholaidh. Ach ged nach ruig e a leas a bhi ch6mhnuidh anns a' Mhanse, cha'n'eil sin a' ciallachadh gu 'm faod e an sgireachd a tbreigsinn ; a reir reachdan an t-Seanaidh "tha ministearan nach 'eil a' fantuinn maille r'an trend ri bhi air an cur as an dreuchd." Cha'n'eil e air a chur sios ann an lagh na h-eaglais ciod an iiine a dh'fhaodas e bhi air falbh as an sgireachd mus seallar as a dheidb ; ach co dhiu tha e neo-iomchuidh do mhinistear a bhi air falbh OS cionn ceithir sabaidean gun chead na cleire. Cha 'n fhaod ministear dol thairis air criochan a sgireachd fhein, no dol a steach do sgireachd coimhearsnaich a dbeanamh obair na ministrealachd gun cead a choimhearsnaich fhaotainn. Cha 'n fhaod aon Seisean sochairean na h-eaglais a thoirt do neach a tha fo smach- dachadh aig Seisean eile. Cha'n fhaod ministear a bhi'na bhall Parlamaid. An uair a tha eaglais gun mhinistear is ann air a' chleir a tha e mar fhiachaibh 6rduighean an t-soisgeil a chumail suas innte. A reir cleaohdadh na diitbcha tha an coimhthional a' cui dume innte an dara Sabaid agus a' chleir an t-Sabaid eile. Mar is bitheanta is e am ministear a tha a' gleidheadh rola a' bhaistidh is rola a' chomaohaidh, ach a reir an lagha is ann do 'n t-Seisean a bhuineas iad agus is e an Seisean a tha cunntachail air an son. Ma ni ministear dearmad air suipear an Tighearna a fhrithealadh anns an sgireachd aon uair co dhiu anns a' bhliadhna, feumaidh a' chleir sealltuinn as a dheidb agus rannsachadh a dbeanamh mu 'n chiiis. Ann an seann sgireach- dan is ann air a' mhinistear a tha e mar fhiachaibh aran is fion ullachadh air son na sacramaid. Tha e a' faotainn suim sb6nruichte

'na thuarasdal a chum so a dheanamh. Feumaidh rola comanachaidh a bhi air a ghleidheadh, agus feumaidh an Seisean dol thairis air gu curamach uair 's a' bhliadhna. Uair 's a' bhliadhna feumaidh an rola sin dol air beulaobh na cleire. Cha 'n 'eil e ceart do 'n t-Seisean sochairean eaglais a thoirt bho dliuine sam bith gun rabhadh a thoirt dha, agus cothrom e f6in fhireanacliadh. A thaobh seirbhisean na h-eaglais agus frithealadh nan sacramaidean cha 'n 'eil iighdarras sam bith aig aii t-Seisean no aig na foirbhich ; tha sin uile ann an laimh a' mhinisteir. Cha 'n ann do 'n t-Seisean no do'n choimhthional a tha e cunntachail anus na nithean sin ach do 'n chl^ir. Js ami aig a' chleir a tha iighdarras thairis air mur bheil iad toilichte leis an d6igh anns a' bheil e a' deanamh seirbhisean na h-eaglais. Tha c5ir aig gach coirtihthional ministear a thaghadh, ach mur dean iad sio an taobh a stigh de shia miosan tha e a' tuiteam ann an laimh na cl&re. Mar is bitheanta tha a' chleir a' fagail an taghaidh aig a' choimhthional, ma tha idir sith is aoiiachd 'nam measg.

Mu dheachamh.

Anns na seann sgireachdan tha am ministear air a phaigheadh leis na heritors (uachdarain an fhearainn). Anns na sgireachdan ura tha e air a phaigheadh leis a' choimhthional. Tha e mar fhiachaibh air luchd an fhearainn eaglais is cladh is Manse a thogail anns gach sgireachd, agus tuarasdal is gliob a thoirt do'n mhinistear. Ach cha 'n ann as am p6canna-san a tha sin a' tighinn ; tha e tighinn a deachamh — dileab a bhuineas do 'n eaglais gu laghail. Theirear deachamh ris an deicheamh cuid de thoradh fearainn no uisge a blia air a dheanamh thairis gu bhi cumail suas 6rduighean an t-soisgeil anns an tir. Cha 'n 'eil an eaglais a' faotainn an diugh an deicheamh cuid no rud coltach ris, oir roimh am an Ath-leasachaidh bha maoin na h-eaglais air a struigheadh le sagartan is uach- darain ann an co - bheinn ri cheile, agus an deidh an Ath-leasachaidh rinn moran de na h-uachdarain Uidir greim air caob mhaith de na dh' fhagadh de 'n dileab. Uair-eigin anns an t-seachdamh linn deug bha na deachaimh air am meas, agus is ann as an t-suim a b' fhiach iad aig an im sin a tha na ministearan air am paigheadh. Ann an cuid de sgireachdan is fhiach na deachaimh a dha uiread ri tuarasdal a' mhinistear; tha sin a' ciallachadh gu bheil na 1) - uachdarain a' cur cuid mhaith de airgiod na h-eaglais 'nam pboa fhathast. Air uairean cluinnear uachdarain a bhuineas do'n eaglais Shaoir no do'n eaglais Phapanach a' gearan gu bheil aca ri tuarasdal ministear na sgireachd a phaigheadh, agus bheireadh iad ort a chreidsinn gu bheil eucoir air a dheanamh orra. Ach feumar a chuimhneachadh gu 'n d'

fhuair iadsan am fearann leis an uallaoh sin air, agus gu 'n d' fhuair iad e na bu shaoire na gheihheadh iad e onur bitheadh e air. Cha 'n ann daibh a bhuineas na deachaimh ach do 'n eaglais ; cha'n'eil iad a' toirt di ach a cuid fein, rud nach do phaigh iad riamh bonn-a-se air a shon.

Anns na seann sgireachdan tha tuai'asdal a mhinisteir, an uiread so de bhollachan e^rna, no de chruithneachd, no de mhin-choirce ; ach tha e air a phiigheadh ann an airgiod a reir pris an e6rna is na mine gach bliadhua. Anns an earrach tha an Siorram a' gairm ciiirt de thuathanaich is uachdarain is mliuillearan gus pris a' bharra a dheanamh a macli gu flrin- neach. Ann an cuid de sgireachdan tha tuar- asdal a' mhinisteir air a phaigheadh da uair 's a' bhliadhna, ach anns a' chuid as motha aon uair, ann am meadbon an earraich.' Ma tha ministear an dreuohd ann an sgii-eachd air latha Bealltuiiin (a' chdigeamh la deug) is ann leis a tha leth tuarasdal na bhliadhna sin; ma ruigeas e an Fheill Mhicheil (an naoieamh la fichead) is ann da a bhuineas an leth eile ged a bhasaicheadh e am maireach. A reir seann lagha ris an abrar lagh na h-Annait, an uair a shiubhlas ministear is- ann d'a theaghlach no d'a dh'ileabaich a bhuineas an tuarasdal a tha tighinn a steacli aig an ath teirm an deidh a bhais. Abair gu robh fear- cuideachaidh aig an t-seann mhinisteir agus gu 'n do sbiubhail e ann an October, is anu le teaghlach an fhir nach maireann a bhiodh an tuarasdal gus an ath Bhealltuinn ; tha sin a' ciallachadh gu'n caill am fear-cuideachaidh tuar- asdal leth-bhliadhna. A reir oibreachadh an lagha so faodaidh ministear ^g a bhi seaciid miosan deug ann an sgireachd inus faigh e sgillinn thuarasdail. Ach aig a' cheart km is lagh caomhail lagh na h-Annait; rinneadh e a chum cothrom a thoirt do bhantraichean is do chloinn, agus ged tha a air uairean a' tachairt gu bheil an lagh a' toirt airgid a p6ca lorn 'ga chur do phoca pailt tha teaghlach an fhir nach maireann air uairean feumail gu le6ir air.

Tha tuarasdal na sgireachd ri phaigheadh co dhiu a tha no nach 'eil ministear innte ; mur bheil coir laghail aig duine eile air tuitidh e air lonmhas nam Bantrach (Widows' Fund). Feu- maidh a h-uile ministear suim sh6nruichte anns a' bhliadhna a phaigheadh do lonmhas nam Bantrach ; £3 3s., no £4 14s 6d., no £6 6s., no £7 17s. 6d.; a reir na chuireas e ann gheibh a theaghlach as, ma dh' fh^gas e bantrach na clann og.

Is ann do na heritors a bhuineas an cladh agus na craobhan a dh' fhaodas a bhi ann; ach rud gle nebnach, is ann do 'n mhinistear a bhuineas am feur a dh' fhasas ann. Is ann da cuideachd a bhuineas na craobhan a tha air a' ghliob, agus faodaidh e an reic no an losgadh ma thostras e.

Air. 2.

1918.

MIANN IS EAGAL IS CURAM.

Sill na tri nithean as bitheanta a tha milleadh souas dhaoine. Ann an aon seadh tha sonas mar an gaol ; thig e gun iarraidh ; ach ann an seadh eile tha e a' feitheamh air gach duine a dh' iarras e, ma ghabhas iad an dMgh cheart air fhaotainn. Ach cleas gach rud eile tha an d5igh cheart r'a h-ionnsachadh. Tha cuid de dhaoine anns a bheil an t-ionnsachadh sin a' fas gu nadurra agus gun dragh ; tha cuid eile ann a thogas am foghlum air an cruaidh chosdus agus lion beag is beag ; ach tha cuid eile ann nach ionnsaich e gu brtith.

]. Miann. Is e a' cheud cheum anns an ionn- sachadh ar miannan a chumail 'nan kite f^in. Cha 'n 'eil sinn a' cleachdadh an fhacail ann an droch slieadh ; is e a tha againn anns an amharc an ciocras sin a tha air a' mhdr-chuideachd de dhaoine air son nithean nach 'eil aca. " Is motha Ian do shula na Ian do bhe6il." Cha chiiis- ghearain duine sam bith aig a bheil l^n a bheoil ; bu ch6ir dha Ni-Maith a mholadh agus a bhi toilichte, ach gle bhitheanta cha'n'eile toilichte oir tha a shuil a' miannachadh barrachd 's is urrainn da a chur 'na bheul. Tha e a' faicinn rud eigin aig a choimhearsnach nach 'eil aige fliein, agus saoilidh e nach urrainn da bhi sona is sin 'ga dhith. Is e aon de chomharran an duine ghlic meas a bhi aige air na nithean a bliuineas .da ; maise is fiachan fhaicinn annta nach 'eil anns na nithean nach buin da. B' aithne dhuinn duine aig an robh seann mhart crotach air nach robh ach aon adharc agus an adharc sin fhein ciim, ach ged is fhada agus is briagha adhairoean crodh Aird-Toirinis bha e 'n diiil nach bu sheise dhi am mart a b' fheirr ann am buaile Aird-Toirinis. Theagamh gu 'n abair thusa nach robh anns an duine ach an t-amadan ; cha b' e sin a bha ann ach duine glic. B' fhe^rr dhasan a mhart fhein na na bha de chrodh ann an Aird-Toirinis ; agus ma bha e a' faicinn maise innte nach fhaiceadh na drobhairean cha robh sin a' deanamh coire do dhuine eile agus bha e 'ga dheanamh fhein sona. Agus rud sam bith a ni duine sona agus anns nach 'eil loohd no cron do dhaoine eile is cairdiche e do 'n ghliocas na do 'n fhaoineas. Is ann ann an ceart da-rireadh a tha sinn; creid no na creid thusa e, cha'n 'eil na nithean a tha aig daoine eile a leth cho maith ris na nithean a tha agad fhein. Tha Miann mar

luibh aig a bheil na ficlieadan is na ceudan f reumh puinseanta, ach cha 'n 'eil gin diubh as miosa na Farmad. Cha robh is cha bhi duine farmadach sona. Air cho mhaith 's ga bheil a chor saoil- idh e gur fheirr cor a choimhearsnaich, agus ni sin an latba 's an oidhche searbh dha. Ach is e sin uile na gheibh e as an fharmad, searbhad- as dha fhein. Ma tha tigh no eich no crodh do choinihnearsnaich na's fhearr na d' fheadhainn-sa, no ma tha a bhean na's bbidhche no a chlann na's tapaidhe na do bhean is do chlann-sa, cha ghabh sin leasachadb le farmad. Cha dean am farmad dhuit ach sgleo a chur air do shuilean a dh' fhagas do bhean na's duaichnidhe na tha i ann an da-rireadh, agus a dh' fholuicheas bhuait iomadh rud gasda a tha 'nad chrodh is 'nad chloinn. Leis a' cheart sgle6-shul so chi thu subhailcean is maise ann an teaghlach is ann an spr^idh do choimhearsnaich nach 'eil idir annta, gus air a' cheann mu dheireadh an tig iad eadar thu is do chadal, agus rud as miosa na eadhon sin, eadar thu is do Dhia. Acras is Miann ; — sin da ni cho cumhachdach 's a tha anns an t-saoghal oir is ann bhuapa a tha a' chuid as motha de shaothair, de obair, de iipraid, is de adh- artas a' chinneadh-daonna ag 6irigh. Gabhaidh acras a' ghoile sasuchadh ach c6 a sh^suicheas miann na sula? Cha'n 'eil anns an t-siiil ach leud an birlich uile gu liiv, ach cha lion an saoghal i. Thoir dhi seudan luachmhor is luch- airtean greadhnach ach bidh an tuilleadh fhath- ast a dhith oirre. Tha e air a radh, an uair a chiosnaich Alastair M6r an saoghal uile, gu 'u do ghuil e a chionn nach robh an cbrr ann a b' urrainn e a chiosnachadh. Mar is motha a gheibh mac an duine is ann is motha a dh' iarras e. Bha latha d'a shaoghal anns an robh Boni- parte toilichte gu lebir le eilean beag Chorsica, ach dh' eirich am miann 'na chridhe, agus ged a shluig e a' chuid mhor de 'u Roinn-Eor]ja cha robh e sasuichte no sona. Miann airgid, is curahachd, is inbhe, is gl6ir shaoghalta, is Hchead rud lainnireach is breugach eile nach sasuich acras a' chridhe, sin miithair aobhair ar triob- laid agus ar dorrain ; agus gus an cumar Miann 'na h-aite f^in cha ruigear air sonas.

11. Eagal. Is e ceum eile anns an ionnsach- adh eagal a chumail 'na kite f6in. Cha 'n 'eil an t-eagal gun fheum ann am beatha mhic an duine, ach ma smuainicheas tu air na cruthan oillteil is dealbhan uamhasach a dhriiss e fa chomhair

t-iuntinn anu an laithean do leanabachd, agus a dhuisgeas e eadhon gus an la an diugh, clii thu nach dual do shonas del cas ri cois ris. Tha cleamhnas daonnan eadar an t eagal 'b an t-ain- eolas. Tha so fior cha 'n ann a mhain a thaobh nithean suarach, luar tha eagal thocan is thamh- asg, ach a thaobh nithean as airde, mar tha eagal Dhe. Ann an tiis a th6iseachaidh agus ann an laithean "aineolais cha b' e eagal Dhd (tha sinn a' cleaehdadh an fhacail anns an t-seadh spioradail anns a bheil e air a clileach- dadh anns a' BhiobuU) a bha toirt air mac an duine a clieann a chromadh ann an aoradh, ach geillt. Cha 'n e eagal Dhe a bha air, ach eagal roiiiih Dhia; agus is e sin a tha fhathast r'a fhaicinn am measg nan treubhan sin de na cin- nich air nach do rainig e61as na tirinn. Tha eagal aca roimh na cumhachdan neofhaiosin- neach a tha mu 'n ouairt orra, agus a tha ag oibreachadh anns a' chruthachadh. Tha iad an diiil nach cunihachdan baigheil iad idir, ach feartan naimhdeil is gruaniach ris am feumar brosgul a dheanamh los an gean-maith a chos- nadh agus am fearg a sheaohnadh. A thaobh feartan n^dair, is obair a' chruthachaidh, is cursa an fhreasdail bha an cinneadh-daonna gu leir anns an t-suidheaohadh-inntinn sin aig aon am, agus co is urrainn cudthrom an eagail sin a thuigsinn ^ Nach bu leoir an namhaid sin do shonas dhaoine ! Ach mar a dh' fhas e61as dh' fhalbh an t-eagal, agus thainig dreach a bu chaomhaile air an t saoghal. Chunnaic daoine nach b'e fearg Urra neo-fliaicsinneach a bha anns an tairneanach, ach rud a bha tachairt a r6ir laghannan nadurra agus roimh nach ruig- eadh iad a leas eagal a bhi orra. Mar so thilg eblas a maoh mile b6can a bha cur uamhais air daoine agus a' niilleadh sonais is fois cridhe ; agus a' chuid nach do thilg e61as a maoh tilgidh an gradh. Oir tha sin a nis a' creidsinn nach 'eil anns an t-saoghal ach aon de aitean-comh- nuidh ar n-Athar neamhaidh ; agus a chionn gur leis-san an saoghal agus gur E a tha 'ga riaghladh c'ar son a bhiodh eagal oirnn? Mar is fhearr a thuigeas daoine feartan a' chruth- achaidh agus laghannan an t-saoghail nadurra is ann na's biigheile a tha iad a' fas. Agus mar is fheirr a thuigeas iad ruintean Dli^ d'an taobli is ann na's lugha a dh' fhasas an eagal, oir tha e air a thilgeadh a mach le gridh. Ma tha do chrabhadh, ma ta, a' meudachadh eagail duit, faodaidh tu amharus a bhi agad nach 'eil do chrkbhadh de'n t-se5rsa che.'vrt. Eirich is rack a dh' ionnsaigh t-Athar. An uair is e eagal an aite graidh a' bhann a tha eadar Dia is duine cha 'n 'eil an caidreamh sona. Is ion duit, gun teagamh, eagal Dh^ a bhi ort, oir tha Dia air neamh is thusa air an talamh; tha Dia naomh is thusa truaillidh; ach is e sin an t-eagal a thilgeas a mach gach eagal eile. Gach uair is

latha d'a bheatha tha sonas mhic an duine air a mhilleadh leis an sgail dhorcha a tha eagal a' tilgeil air 'anam ; eagal a' bhiis; eagal nan lebmhan a tha anns an t-slighe; eagal an dorch- adais is uamhasan na h-oidhche ; eagal easlainte no call codaoh; eagal nam ficheadan olc no - driodfhortan a dh' fhaodas tachairt ris. Tha moran dhaoine air an s^ruchadh na's motha le uilc nach tig orra gu brkth na tha iad leis na h-uilc a thainig ; eagal an ni nach tig 's nach d' thainig a' tighinn eatorra is sonas. B'e aon de na facail a bu trice a bha air bilean ar Slan- uigheir, "Na biodh eagal oirbh." B' aithne dhasan cridhe mhic an duine. Agus b'e an doigh a ghahh e air eagal dhaoine fhbgradh air falbh, an t-Athair neamhaidh fhoillseaciiadh dhaibh. Car son a tha thu air do thilgeadh sios, 0 anam? Earb a Dia. "Tha fios aig 'ur n-Athair."

III. Ciiram. Is e an treasa ceum anns an ionnsachadh curam, agus gu s6nruiohte, ro- chijram a chumail 'na aite f^in. Ann an tus ar toiseachaidh tha sinn uile an dull, co dhiu ann an tomhas maith, gu 'n teid againn air ar cursa a stiuradh mar a thoilicbeas sinn. Ach cha t6id sinn fada air an t slighe gus am faigh sinn a mach gu bheil ailm ar beatha ann an laimh Neach eile, agus nach 'eil i idir 'n ar n-asgail-ne mar a shaoil sinn. Ma tha aon trian d' ar beatha againn fhein tha tri trianan nach 'eil. Agus mar sin is e ar gliocas gabhail r' ar crann- chur mar a thig i gun ar suil a bhi daonnan air an oisean is ciod a tha air an taobh eile dheth. Is e drochd chleachdadh a tha ann, cleaehdadh a mhilleaa sonas is aotramas na h-inntinn, a bhi sior shealltuinn mu 'n cuairt an oisein, an diiil gu bheil bbcain ann a' feitheanih gus leum ort. Tha curam is curam ann ; tha uiread eadar- dhealachaidh eadar curam is ro-churam 's a tha eadar an duine crionna agus an gaotharan. Tha an gaotharan gun ro-churam a chionn gu bheil e gun churam fhein ; a chionn nach duine e ; a chionn gu bheil e a' gabhail aiseag a bheatha gun fharadh a phaigheadh, a' fagail an uallaich air guaillean eile. Cha 'n 'eil daimli air an t-saoghal cho beannaichte ris an daimh a tha oeangal theaghlaichean r'a cheile ; ach co aig nach 'eil fhios gu bheil an dA,imh sin a' meud- achadh ciiraim 1 Cha rud dona no suarach an ciiram sin ; tha e a' tighinn o ghr^dh, o neo- fheinealachd, o fhaireachduinnean a bha air an cur an cridhe mhic an duine le Dia. Ach maith 's ga bheil e bu ch6ir a chumail 'na ^ite f^in. Mur deanar sin atharraichidh e a dhath uigh air n-uigli ; f^saidh an ciiiam gu bhi 'na ro chiiram, gus mu dheireadh an criochnaich e ann am peacadh. Ach tha an t-^m againn stad d'ar seanchas; ged nach e searmon a tha sinn a' deanamh agus ged nach do rinn sinn ach' beantail ri iomall na ceiste a thog sinn ; their-

I

eamaid aims an dealachadh ris a' chuid sin d 'ar luchd-leughaidh a tha air an saruchadh leis a' phltiigh so, an ro-chiiram, iad a ohuimlmeach- adh an fhacail a thuirt an t-abstol Peadar, " A' tilgeadli 'ur ro-churaim uile air-san; oir tha citram aige dhibh."

LITIR NEONACH.

O chionn ghoirid bha connspoid anns na paipeavan-naigheachd mu LUTHER ; bha cuid 'ga mholadh is cuid 'ga chaineadh ; cuid a' deanamh a mach uacb robh ann ach duine dona is daor Phrussianach, is cuid eile a' cur calg-dhireacb 'na aghaidh sin. Ach ged a bha an argumaid air a cumail suas fad sheach- dainnean (agus air uairean gu inaith teth), agus ged a ghabh ministearan, is luchd-lagha, is ard- sgoilearan nan oilthighean, is eadhon Diuc, piirt innte cbriOchnaich i mar a thoisich i, gun dad a shocruohadh. Sin mar tha a' cbiais gu trie ; cha 'n 'eil anns an argumaid ach diomhanas nan diombanasan is call analacb ; meudaicliidh i droch nadur mur meudaicb i eblas is firinn.

Bha e soilleir nach robh a' bheag aig cuid de na deasbodairean an aghaidb Luther ach gu 'm bu Ghearmailteach e, ach bu leoir e, agus anns na lilithean so is trom am buailtean sin fhein air druim duine sam bith. Ann an aon seadh tha e leanabail do dhaoine anns a bbeil beagan tuir an siiilean a dhunadh air chor agus nach faic iad maise no maitheas ann an ni no neach a bhuineas do 'n Ghearmailt. Gun teagamh tha an staid-inntinn sin cho leanabail 's nach urrainn i marsainn ; thig sinn uile gu ar ciall fhathast. Ach ann an seadh eile tha e uA,durra gu le6ir nach biodh eadhon Luther cho measail aig sluagh na diithcha so an trath-sa, direach a chioun gu 'm b' ann de shliochd a' Chaesair e (pjacadh na cloinne air fhiosrachadh air an athair), agus gu 'm biodh iad car toileach a ohreidsinn nach robh e idir an ni a shaoil iad. Tha sin nadurra gu le6ir, agus air ar son fh6ia dheth cha 'n f haiceamaid e mar f hiachaibh oirnn toiseachadh air Luther no Gearmailteach eile a mholadh (ged is mor ar meas air Luther) ann an eisdeachd pharantan aig a bheil cridheachan goirt is briste ag ionndrainn nam balach nach till dhachaidh gu br^th tuilleadh air t^illibh fealltachd na Gearmailte.

Bha e soilleir cuideachd anns an deasboir- eachd ud gu robh cuid de na bha air taobh Luther am beachd nach b' urrainn meang na coire a bhi ann an duine a bha 'na mhtithair- aobhair air obair mhor is phriseil an Ath- leasachaidh. Bha e cho leasg leo aideachadh gu robh failiua anns an duine a chuir dubhan ann an sron a' Phapa 's a bhiodh e leasg leo

aideachadh gu robh [smal air cliil am mathar. Ach sgriobh feadhainn eile litrichean, a bha caoin shuarach co dhiu a bha e 'na Ghearmailt- each no 'na Fhrangach ; 'na Phapanach no 'na Phr6stanach ; agus is e a' chuis-ghearaiu a bha aca-san 'na aghaidh nach robh e onarach agus gu 'n do rinn e anns a' chl6said rud nach bu mhaith leis a bhi air a ghlaodhach air mullaoh an tigbe. Faodaidh sinn an naigheachd o 'n d' eirich sin innseadh, facal air fhacal mar a thachair an rud ; a' leigeil le ar luchd-leughaidh an inntinn fhein a dheanamh suas mu 'n ghnothuch.

B'e Philip, prionnsa a Hesse, cul-taice cho laidir 's a bha aig Luther ann an obair an Ath- leasachaidh. .Phos Philip bean ach, a reir choltais, cha, d' fhuair a bhean fabhar 'na shiiilean. Dh' fheis e sgith dhi agus chuir e roimhe te eile fhaotainn. Anns na laithean ud bha eagal aig daoine roimb smachd na h-eaglaia nach 'eil aca an diugh .; agus air eagal mallachd na h-eaglais a tharruing air a cheann dh' iarr Philip air Luther cead d^ bhean a bhi aige ; t^ fhollaiseach agus te a bhiodh aige gu h-uaigneach. Chuir e an ath-chuinge so gu Luther ann an Kgriobhadh, agus mhaoidh e air mur faigheadh e cead o na diadhairean Prostanach gu faieh- eadh e e o 'n Phapa. Bha Luther 's a chom- panaich an iom-chomhairle ; eadar a' bhaobh 's a' bhuarach. Cha bu mhaith leo air an dara laimh sgainneal a chur air an eaglais no air a' chreideamh, ach air an liimh eile cha bu mhaith leo pi'op cho laidir ri Philip a chall. Air deireadh na cluiche thug iad cead dha an t-olc a dheanamh. Is e lamh Mhelancthon a sgriobh am fios-freagairt a thug iad do Philip ach dh' aontaich c^ch leis, agus chuir Luther is seachd diadhairean eile an ainm rithe. Tha an litir gle nebnach ; tha i an toiseach ag ridh nach 'eil e laghail do dhuine a reir an t-soisgeil ach aon bhean a bhi aige, agus ag earalachadh air Philip an aire mhaith a thoirt nach gabh an lagh so briseadh gun iomadh truaighe a thighinn 'na lorg. Ach an deidh comhairle mhaith no dhi de 'n t-seorsa so a thoirt dha (air sgath an naire agns theagamh mar thabhartas-reite d' an coguis, ged nach gabh Dia a mhealladh le crabhadh no brosgul) thuirt iad ris, "Ma tha thu suidhichte air bean eile a phbsadh tha sinne de 'n bheachd gu 'm bu choir dhuit sin a dheanamh gu h-uaigneach ; is e sin r'a radh, nach biodh a lathair aig a' phbsadh ach sibh f6in is duine no dhi, eile a tha 'nan daoine creideasach is faicilleach, a bheir am facal nach innis iad. Cha 'n 'eil e 'na rud annasach coimh- leabach a bhi aig prionnsa a thuilleadh air a' mhnaoi ; agus b' fheirr le daoine ciallach an doigh mheasarra so a ghabhail seach a bhi ri adhaltrannas is mosaiche de 'n t-seorsa sin. Bu choir dhuinn a bhi coma ciod a their an saoghal

8

ma tha ar coguis fein glan." Phos Philip Mairearad.

Dh' fheuch iad le briathran crabhach ri sgeimh b5idheach a chur air droch gimiomh, ach ma bha iadsan crabhach bha Philip fhein cho crabhach riutha. Ars' esan, " Is leir do Dhia na h-uile agus is aithne dha iiach ann gun aobhar a tha mi a' deanamh so, ach air sgatli mo shlainte is mo ohoguis, oir cha 'n urrainn mi mo liithean a chur seachad a r^ir lagh Dhe mur faigh mi bean eile a thuilleadh air an te a tha agam. Chuir mi mo chomhairle ri diadhairean ionnsaichte, daoine glic air a bheil eagal Dhe, agus b'e an comhairle dhomh m' anam is mo choguis a chur gu fois leis a' phisadh. Tha mo bhean chaomli (com a' ghliocais is a' ghraidh) Ian toileach gu\i higainn bana-choviiyanach dhi, a chum gl6ir Dh^."

Thachair so ann an 1540, a' cheart bhliadhna anns an d'orduich Eanruig VIII., righ Shasuinn, do phearsachan na h-eaglais cead a thoirt da litir-dhealachaidh a thoirt do the d'a mhnathan fhein. Thug ministearan Phrussia cead do fhear d'an righrean tri mnathan a bhi aige aig an aon am, agv s rinn iad sin air a' cheart bhonn air an d' thug Luther cead do Philip, gu 'm b' fhe^rr do dhuine posadh neo-laghail a dhean- amh seach a bhi a' sior leantuinn ann an ciirsachan neo-mhoralta.

Sin, mati,, an naigheachd neonach (ach fhior) a bha air a h-iirachadh an aghaidh Luther am bliadhna. Ach ged nach 'eil sinne a' dol 'ga dhion anns an rud a rinn e, cha mh6 a dh' aidicheas sinn nach bu duine maith is beannaichte a bha ann air a shon sin. Chuir e a chorrag ann an rud a bu ch6ir dha a sheach- nadh ; an uair a ni duine sin bithidh a bhuil. Cha 'n urrainn duine dol anns an lathaich gun eabar a bhi air a chasan, no beantail ri pic gun a lilmban a thruailleadh. Cha 'n 'eil ann am fabbar phrionnsachan is maitliean an t-saoghail ach diomhanas is buaireadh spioraid ; agus gach uair riamh a chaidh an eaglais as an rathad gus am fcibhar a chosnadh cha robh aice air a shon ach gu'n deachaidh i air seacharan o'n chreid- eamh agus gu'n do lot i i feio le ioinadh cridh. Mar is lugha a bhios aice de chleauihnas ri uachdrauachdan is cumhachdan an t-saoghail is ann as fhearr.

Ach tha an naigheachd a' dfisgadh smuain no dha 'n ar n-inntinn ; cuid dliiubh air nach urrainn sinn tighinn thairis aig an am so (tha deireadh na duilleige cheana anns an t-sealladh) ach cuid a dh' fhaodas sinn ainmeachadh. Ciod a theireadh Luther, agus ciod a their thu fh6in, a leughadair, ris na briathran so a sgriobh an duine diadhaidh, agus b' esan sin, Cardinal Newman"? ThiUnig iad gu ar n-inntinn an uair a bha sinn a' leughadh na litir a thug cead do Philip an t-olc a dheanamh. Tha e ag r^dh gu bheil am peacadh 'na ni cho uamhasach " agus

gu 'm b' fhearr a' ghrian 's a' ghealach a thuiteam as an speur, an talamh a dhol fas agus na de dhaoine air 'uachdar a dhol bas le gort, ann an d6ruinn eagallach, na gu 'n deanadh aon anam am peacadh as lugha ; no gu 'n innseadh e aon bhreug 'na dhebin (ged nach deanadh i coire do dhuine eile); no gu'n goideadh e aon fhardain bheag." Smuainich air na briathran sin air do shooair agus feoraich dhiot fhein an cuireadh tu t-aonta riutha. Thuirt duine glic umpa gur e so an se5rsa teagaisg d'a bheil na miltean a' toirt an aontagun clieist, ach nach 'eil aon duine beo a' creidsinn 'na chridhe, no ann an d^igh air bith a bheanas ri beatha dhaoine is riogb- achdan. Theagamh nach 'eil, ach co dhiu, b' fheirr do dhaoine gu robh uamhas is geillt aca roimh 'n pheacadh nach 'eil aca, agus gu'n creid- eadh iad gu bheil mallachd Dlie 'na chois. Tha eagal aca roimh nitliean eile anns nach 'eil f.ith eagail, ach cha 'n 'eil eagal no giorag aca roimh 'n pheacadh. Suaithidh iad iad fhein ris, is cluichidh iad ris, is ni iad caidreamh ris, gun suim aca gu bheil iad a' cluich ri tigar. Is e an t-aobhar gu bheil daoine air cho bheag eagail roimhe, gu bheil iad cleachdte ris. A' cheud uair a chluinneas halach mionnan is mallachadh cuiridh iad crith is goirisinn air f he6il ; an ceann uine their olcas an t-saoghail air falbh maoth- alachd a choguis, agus air a' cheann mu dheir- eadh cha saoil e dad do mhionnan is do chainnt dhrabasda. Is e an dion as fliearr an aghaidh a' pheacaidh, e bhi 'na oillt 's 'na eagal duinn.

Tha litir Luther a' dusgadh smuain eile ; gu bheil e 'na chomharradh maith air an t-saoghal nach seall e thairis air teachd-gekrr nan naomh. Theagamh nach 'eil sin ceart do na naoimh ach tha e maith do 'n t-saoghal. Ni daoine saogh- alta mile rud suarach gun suim a bhi air a ghabh- ail diubh, ach deanadh duine diadhaidh rud nach 'eil freagarrach d'a leithid is glaodhar e air na sraidean. Ann an aon seadh tha so neo- reusanta, oir an rud a tha cearr do aon duine a dheanamh tha e cearr do na h nils ; ach ann an seadh eile tha e maith gu 'm biodh an saoghal teann air am failingean. Maith do 'n t saoghal fhein, oir tha so 'na she6rsa de theisteanas fol- laiseach air taohh na diadhaidheachd. Smuain- ich] air a so air do shocair fhein, agus chi thu gu bheil an rud a thubhairt sinn fior. An uair a ghlaoar luchd-aideachaidh ann an coire air bith- 's a th6isicheas an saoghal air cur sios air minis- tearan is eaglai.sean 's gach ni is neach a bhuia- eas do chreideamh, na cuireadh sin diumb no fearg ort, oir ged a shaoileas an saoghal gu bheil e a' diteadh na diadhaidheachd, is ann a tha e ann an da-rireadh (gun fhios da fein) a' togail fianuis na coguis nidurra air taobh naomhachd. Na 'n robh gl6ir Luther am measg nan reultan neo-bhasmhor sin a dhealraicheas gu brath na bu lugha na tha i, cha bhiodh gii-laich is peasain a' tilgeadh chlachan air a lie an diugh.

Air. 3.

1918.

SIMEON ANNS AN TEAMPULL.

Agus dh' fhoillsicheadh dha leis an Sjnorad Maomh nach faiceadh e has, gus am faiceadh e 'Criosd ail Tighearna. — Lucas, ii. 26.

Dh' fhan Joseph is Muire mios ann an Bet- lehem an d^idh breith losa. Cha ruigear a leas a chreidsinn gur ann auns an sttibull a bha iad iad na h-uine sin. Bha nadur dhaoine anns na l^ithean ud coltach ri nadur dhaoine an diugh, agus is cinnteach gu robh fichead teaghlach coir ann am Betlehem a thairgeadh aoigheaehd do Mhuire 's do 'n leanabh.

An uair a bha an leanabh sia seachduinnean de aois chaidh Joseph is Muire leis do 'n team- pull, a chum a chur an lathair an Tighearna. Mar tha fear de na seann athraichean ag radh, " B'e so a' cheud uair a chaidh Tighearna an teampuill do theampull an Tighearna." B'e an tabhartas laghail aig a. leithid sud de ^m uan, ach o dhaoine bochda cha robh air iarraidh ach da thurtur no da chalaman 6g, agus b'e sin an tabhartas a thug Muire seachad. Bheannaich an sagart an leanabh agus a nihathair, ag eara- lachadh oirre fhein agus air Joseph an ceud- ghin a theagasg ann an eolas an lagha agus ann an eagal Dhe.

Anns na laithean ud bha aobhar an Tigh- earna gu maith iosal ann an Israel, ach eadhon anns na laithean ud bha fuigheall ann de dhaoine naomh, daoine a bha feitheamh ri teaclid a' Mhesiah agus a bha ag rirnuigh gu 'n ath- bheothaicheadh an Tighearna 'obair am meadhon nam bliadhnachan. B' ann diubh sin Simeon, seann duine ionraic agus diadliaidh aig an robh siail ri solas Israeli. Cha robh cuid no pkirt aige ann an obair no stri an t-saoghail so, oir bha a chridhe cheana anns an t-saoghal eile far an robh 'ionmhas uile. Ach ged a bha da thrian d'a chridhe air taobh thall na h uaighe bha e debnach fantuinn air thalamh greis fhathast, oir dh' fhoillsicheadh dha leis an Spiorad Naomh nach fhaiceadh e bas gus am faiceadh e Criosd an Tigliearna. Mar sin bha e a' feitheamh le foighid mhaith air Dia; a' sior ghuidhe nach cailleadh e a fhradharc gus an dearcadh a shiiil- ean air an longantach.

An drasd 's a rithist ann am beatha dhaoiue tha la a' tighinn a tha cho aoibhneach is solas- ach 's nach ainm sam bith dha ach latha nidr. Sin 1^ ris am faodar a radh gur e Dia f^in a dh' brduich e agus nach e neach eile; 1^ a tha Ikn de chumhaohd is de mhaitheas is de thrbcair Dh6; 1^ anns a bheil uinneagan nan neamban

air am fosgladh agus beannachdan nach gabh tomhas no aireamh air an d6rtadh oirnn ; la anns a bheil dorsan nach do shaoil sinn a' fosg- ladh romhainn agus tr6cairean ris nach robh dull againn a' frasadh oirnn; la anns a bheil Dia a' deanamh gu h-anabarrach ro-phailt thar gach ni a tha sinn ag iarraidh no a' smuain- eachadh. B'e latha mor de 'n t-se5rsa sin a bha ann do Shimeou an uair a chunnaic e Criosd an Tighearna anns an teampull, oir choimhlion Dia dha barrachd 's a gheail e. Tha Dia a' deanamh sin daonnan ; cha 'n e mhiin gu lion e an cupan ach lionaidli e e gus an cuir e thairis; " dearbhaibh mi nis leis an ni so " tha lehobhah ag radh, "mur fosgiil mi dhuibh uinneagan nan neamh agus mur doirt mi mach beannachd oirbh, gus nach bi ait ann 'ga chumail." Neo- ar-th^ing nach geall Satan rud maith is m6r ; ach ma gheallas e cha phaigh e ; cha 'u 'eil aige ach goalltanas maith is droch phaigheadh. " Fosglar bhur suilean," tliuirt e ri ar ceud pharantan (agus ruinne cuideachd) "agus bith- idh sibh mar Dhia ; gu cinnteach cha 'n fhaigh sibh bis." "Uile rioghachdan an domhain agus an gloir bheir mi dhuit," thuirt e ri ar Slin- uighear, " ma thuiteas tu sios agus gu 'n dean thu aoradh dhomh." Tha Satan fhathast a' mealladh dhaoine le bhi gealltainn nan ceart nithean sin dhaibh, fosgladh nan siil agus gloir an t saoghail, ach an uair a thig la an tuaras- dail gheibhear a mach nach 'eil aige ach na breugan. An aite oir bheir e umha ; an aite aoibhneis is gloire bheir e dhuinn bristeadh- cridhe is naire shiorruidh. Ach cha 'n ann mar sin a tha geallaidhean an Tighearna. Tha esan na's fheirr na eadhon fhaoal ; bheir e seachad barrachd 's a gheail e. Air cho mhaith 's 'ga bheil an earlais sin de'n oiglireachd a thug e dhuinn cheana tha an corr de 'n oiglireachd na's fhearr. "Cha 'n fhaca siiil agus cha chuala cluas agus cha d' thkinig ann an cridhe duine gach ni a dh' ullaich Dia dhaibh-san aig a bheil gradh dha." Tha Dia uasal is rioghail 'na uile ghniomharan ; tha fialaidheachd is farsuing eachd 'na chridhe. An uair a dh' fhosglas e a lamh fosglaidh e i gu fial, agus cha dean e maoidheadh ; an uair a mhaitheas e ar pea- caidhean niaithidh e iad gu ^jai7(!, an uair a ghi-idhaicheas e gradhaichidh e gu saor. Bheir e deagh thomhas, air a dhinneadh agus a' cur thairis.

Bha an la ud anns an teampull, niata, 'na latha mor do Shimeon oir thug Dia dha fada barrachd na dh' iarr no na smuainich e. Cha robh diiil aige ach gu 'n dearcadh a shtiil air

10

aghaidh a' Mhesiah, ach a nis choimhlion Dia a ghealladh dha na bu phailte, oir a thuilleadh air gnuis an leinibh fhaicinn ghabli e Sltouigh- ear an t-saoghail 'na ghiirdeanan agus phaisg e tiodlilac Dhe ri uchd 's ri chridhe. Bha aodann an leinibh naoimh mar ghatli-soluis d'a anam ; 'na roimh-bhlas air aoibhneas neimh, agus le guth tiambaidh is cridhe Ian thog an seann duine fonn na laoidh-bh^is,

"A nis, a Thighearna, tha thu a' leigeadh le do sheirbhiseach siubhal, A r^ir d' fhacail, ann an sith; Oir chunnaic mo shuilean do shl4inte."

Ghabh losepli is Muire iongantas ris na nithean a labhair Simeon, ach air do 'n t-seann duine na parantan a bheannachadh thionn- daidh e agus thubhairt e ri Muire a mhathair, " Feuch chuireadh an leanamh so air son tuit- eam agus ^irigh mhoran ann an Israel ; seadh agus thdid claidheamh troimh d' anani fein."

Theid claidheamh troimh d' anam fein." Bha Muire ann an daimh ri Dia anns nach robh neach riamh air thalamh; mathair Dh^ a thaobh na febla, ach ged is cinnteach gu 'n d' fhuair i sdlasan is beannachdan mar thoradh air an daimh sin nach d' fhuair a peathraichean fhuair i mar an ceudna ainhghar nach b' aithne dhaibh- san, agus uile liithean a bjatha tuilleadh bha a cridhe air a lot le iomadh cradh. Thacbair e dhise mar a thachair e d'a mac, — thug Dia dhi crann-ceusaidh maille ris a' chriin, cudthrom fulangais maille ri cudthrom gl6ire. Fhuair i deagh-ghean o Dhia agus bha i beannaichte am measg mhnathan an domhain, ach cha do shaor sin i o bbron 's o dhoilgheas ; is ann a dh' fhos- gail e a cridhe gus an rachadh an claidheamh ann na bu doimhne ; chuir e i ann an comunn nan anmanna naomh sin a tha air an ceusadh a h-uile latha d'am beatha maille ri Criosd. Le ful- angas a cliridhe shaor an Slanuighear an saoghal; am fulangas a bhuineas do'n Mhaighstir buinidh e d'a sheirbhisich mar an ceudna, agus buinidh e dhaibh anns an tomhas anns am bheil daimh aca ris. Mar is dluithe a tha iad dha, is ann is motha am faireaehduinn air co-chomunn fhul- angais-san. Agus do bhrigh gu robh Muire na bu dluithe dha na neach eile de chloinn nan daoine, le iomadh bann dhiomhair is bhlath, dh' fhaodadh i briathran an fhaidh leremiah a ghabhail mar chainnt a cridhe fhein gach la, "Amhaircibh, agus faicibh am bheil doilgheas sam bith cosmhuil ri mo dhoilgheas-sa a thug- adh orm." ladsan a tha fantuinn ann an co- chomunn Chriosd agus ag imeachd gu dluth maille ris, tha aoibhneas an Tigheania aca, ach tha iad mar an ceudna air an lot gach latha ; tlia iad a' faotainn sithe ach maille ri sith claidheamh. "Esan a tha dliith dhomhsa tha e dliith do 'n teine," thubhairt Criosd fein, a r^ir beul-aithris na h-eaglais (ged nach 'eil am facal anus na soisgeulan). Ach co dhiu a thubhairt no nach dubhairt e am facal tha e

fioi', agus faodar an fhirinn so fhaicinn air gach. duilleig de eachdraidh na h-eaglais agus ann am. beatha nan daoine sin aig an robh diimh dhliith ris ann an laithean fhe61a. Ge b'e iite an deachaidh Peadar is Eoin is Pol lean an crann- ceusaidh iad. Tha e a' leantuinn deisciobuiL Chriosd anns na laithean so mar an ceudna, agus anns an tomhas anns a bheil Criosd annta. Agus do bhrigh gu robh Muire na bu dliiithe do'n t-Slanuighear na eadhon an t-abstol Eoin^ CO is urrainn meud a broin a thomhas"? Bha bron 'na chompanach dhi gu brA,th tuilleadh oir thuit sgail a' chroinn-oheusaidh air a li-anam an uair a labhair Simeon an fh^istneachd ud 'na h-eisdeachd anns an teampull, sgail a bha fas na bu duirche mar bha na bliadhnachan a' dol seachad, gus mu dheireadh an robh a cridhe air a bhriseadh gu buileach air Calbhari far an deachaidh claidheamh ann nach gabhadh toirt as, oir bha i 'na sriil-fhianuis air fulangas a mic. Chunnaic i madraidh is tairbh laidir Bhasain ag iadhadh uime agus gun neach ann a chuid- icheadh e; chunnaic i coimhthional dhroch dhaoine a' deanamh gaire-fanoid ris mar nach bu duine e ach cnuimh is masladh dhaoine; esan a bha cho naomh 's cho gradhach chunnaic i e air iireamh am measg nan ciontach 's air a dheanamh na thair an Vsluaigh. Nach b' fhior am facal a thuirt Simeon rithe, " Theid claidh- eamh troimh d' anam fein."

Bha an corr de 'n fh^istneachd a rinn e a' cheart cho fior, " Chuireadh an leanabh so air son tuiteam agus eirigh mhoran ann an Israel; agus air son comharraidh an aghaidh an labh- rar." Is e diirachd Chriosd gu 'm biodh clann nan daoine uile 'nan aon ann-san, ach tha an la anns an tachair sin fad air falbh. Ge b'e aite anns a bheil ainm Chriosd air ainmeachadh tha 'ainm a' togail cbmhstri; tha e a' dealachadh dhaoine o cheile-; cuid a' faotainn oilbheim ann is cuid a' faotainn beatha mhaireannach ann. Is 6 so a bha e fein a' ciallachadh an uair a thubhairt e, " An saoil sibh gu 'n d' thainig mise a thoirt sithe air an talamh^ Ni h-eadh, tha mi ag radh ruibh, ach roinnean : bithidh iad air an roinn ; an t-athair an aghaidh a mhic, agus am mac an aghaidh an athar ; a' mhithair an aghaidh na nighinn, agus an nighean an aghaidh na mathar." Ann an laithean fhebla bha e ann an siiilean feadhnach Mn grais is firinn, ach cha 'n fhaca feadhainn eile maise air bith ann gu 'n iarradh iad e. Chunnaic Tomas glbir Dh6 'na aodann agus chroni e 'na lithair ag r^dh, " Mo Thighearna agus mo Dhia ;" ach thuirt daoine eile nach robh ann ach mealltair is neach a bha labhairt toibheim. An uair a Criosd air a thogail suas fa chomhair dhaoine tha e an dara cuid 'na <lile-beatha a chum beatha dhaibh no 'na Mle-bais a chum bais ; tha iad an dara cuid ag eirigh leis no a' tuit- eam air. Tha e a' roinn theaghlaichean ; tha an t-athair leis agus am mac na aghaidh. Mar

11

so tha e a' foillseachadh smuaintean cridheachan mhoran. Ciamar a tba e d' ar taobh-nel "Co a tha sibh-se ag vkdh is mi V Sin ceist a tha Criosd a' cur oirnii uile ; ceist a dh' fheumas sinu a fbreagairt uair-eigin ; ceist anns nach'eil e glic dhuinn dail a chur no cadal a thoirt do ar suilean gus am freagair sinn i mar a fhreagair Peadar. "Is tu Criosd Dh^." Sin an aon fbreagairt cbeart. Saoraidh e a shluagh o am peacaidhean. Tba e a' tairgsinn diiinn sin a dbeanamb ; a' gealltainn gu 'n gabh e ruinn le tr6cair chaomb, gu 'n gradhaich e sinn le gradb siorruidb, agus gu 'm beannaich e sinn leis gacb uile bheannachd spioradail anns na h-ionadan n^ambaidh. Tha e daonnan cho mbaith ri fhacal agus coimblionaidh e an ni a gbeall e. Ma tba sitb no sonas ri bbi againn anns an t-saogbal so feumaidh sinn ar cridlieachan a shocruchadb air na nithean as feirr ; agus is e an aon ni as fhearr no gacb ni elle " eolas a bbi againn air an Dia fbior agus air losa Criosd a chur e uaitb."

DUILLEAG DO PRARANTAN.

Cba 'n 'eil teagamh nach aithne do cbuid d' ar lucbd - leugbaidh sgriobbaidbean an duine ohaoimh (b' esan sin da rireadb) Iain Brun a bha 'na dbotair an Dun-eideann ; duine d'am faodar an t-ainm a tbabhairt a thug an tabstol do Lucas, cm Idigh gaolach. Ach tha fbios againn gu bbeil cuid eile ann do nach aithne iad, agus bu mbaith leinn gu'n cuireadh iad e61as air. Air gbaol an t-iarrtus sin a dbusgadb 'nan cridbe tha sinn a' del a chur sios air an duilleig so comhairlean a thug e do pbarantan mu thogail an cloinne ann an slainte cuirp agus ann an eagal Dhe. Rachadh againn air taghadli a dbeanamh as a leabbraichean a b' fhearr na 'n crioman so, acb eadar gur e an ratbad as giorra gu cridbeacban pbarantan seanchas a dbeanamb riutha m' an cloinn, agus gu bbeil na comh- airlean so glic is freagarrach annta f^in, cba ruig sinn a leas ar lethsgeul a gbabbail air son a' chriomain so a tbaghadh. O chionn ghoirid, le fabhar bana-cbaraid cb6ir, fbuair sinn pasgan mor de litrichean an duine ghr^idhaiob so, litrichean nach robh riamh air an cur an old agus nach faca siiil eile ach siiil an duine a fbuair iad (duine a bha do Iain Brun mar bha lonatan do Dhiibbidb) agus an deidb dhuinn an leughadh tha barrachd gaoil againn air an dotair na bba againn roimbe air, ged a bu mhor ar meas air o'n cheud latba a cbuir sinn eolas air a leabbraichean ; leabhraicbean a tba Ian gliocais is grinneis is ^bhacais. Acb gun a bhi cumail an dotair na 's fbaide (is cabbag air na dotairean daonnan) leigidh mi leis fbein a nis bruidbinn.

"Tha fhios agaibli uile air an othail 's an ioghnadb a bhios air daoine heaga an tighe an

uair a gheibhear leanabh ann, mar a spleuchdas iad air a' choigreach air a bheil an t-aodaiiu dearg. Cia as a thainig e 1 Their cuid riu gu'n d'fliuaradh anns an lios e, ann an cridbe ceirsle- cbkil ; their cuid riu gu 'n d' tbiiuig e a boinneid Rob Ruairidb (no boinneid eile a tboilicheas tu) ; their cuid riu gu 'n d' fbuaradh ann an cliabh-ghiomacb e ; their cuid riu gu 'n d' tbug an dotair leis 'na phbca e ; ficbead uair bha nio phocannan air an siubhal (gun fhios domh) le caileagan beaga, an dochas gu faigh- eadh iad fear eile ann. Ach innsidh mise dhuibb cia as a thainig na leanaban — tbainig iad o Dhia. Is e a lAmban-san a rinu iad ; sbeid e 'nan cuinnleanan anail na beatha, a bbeatiia fein. Tbubbairt e, " Bitheadb leanabh ann agus bha e ann." Is cruthachadh ur gacb paisde ; is e cruthachadh ur a tha 'na anam gu cinnteach, agus ann an seadh fior 'na chorp cuideachd. Agus mar a tbainig ar clann o Dbia theid iad air an ais tbuige ; tha e a' toirt iasaid dhiubb dhuinn; ag iarraidb oirnn an gleidheadh is curam a ghabhail diubh air a sgath-san. Is ann ruinne, mata, a tba e an earbsa co dbiu a bhios na leanaban sona anns an t-saoghal so, agus anns an t-siorruidheachd mhor a dh' ionnsaigh a bbeil sinn uile a' triall cho luatb.

A nis tha aig leanabh, an da chuid, corp is anam. Cha 'n 'eil mi dol a radh moran mu 'n doigh anns am bu choir dhuibh ciaram a ghabhail do anamanna 'ur cloinne — cha 'n e sin mo dhreuchd — ach faodaidh mi innseadb dhuibh gu bheil slkinte an anama ann an tomhas m6r an croohadh ri sliiute a' chuirp, gu s6nruichte ann an cloinn ; oir is e an corp tigh-c6mbnuidb an anama, agus ma tha an tigh salaoh no neo- chombfhurtachail bidh an t-anam ueo cbomh- fhurtachail cuideachd. Is brinach an sealladh paisde nach 'eil sona, oir tba e neo nadurra. Is ion duinne a tbainig gu aois a bbi trom is dubhach air uairean, oir tba iomadh curam is deacaireacbd is peacadh ag iadbadh umainn ; acb bu choir do chloinn a bbi daonnati a' cluicb 's a' gaireacbduinn. no ag itheadh 's a' cadal. Is e cluicb an gnotbuch. Aon ni is toigli learn, paisde fbaicinn glan anns a' mhaduinn ; a bhodhig bbeag reamhar a bhi air a deagh ■fhailceadb le uisge glan. Rud eile is toigh learn, paisde fbaicinn salacb anns an fbeasgar ; is toigh leam paisde a chuireas na cuir dheth, a bbreabas a chasan os a chionn, agus a chumas e fbein is daoine eile air falbb fad finn foinneach an latha.

T6isicbeamaid aig a' cheann. Tha fhios agaibh gur ann anns a' cheann a tha an t-eancbainn agus gur e an t-eanchainn righ a'' chuirp ; a r^ir mar bhios an t-uacbdaran is anu' a bhios na h-iochdarain, agus mur cumar an t-eancbuinn air ghleus maith cha bbi na lambau no na casan, no an corp, no an stamag, no idir am mionach, ann an 6rdugh ceart. Cumaibh

12

ceann a' phaisde fionnar ; cha 'n 'eil feum aige air curraohd-oidhche (tha currachd as fhearr air, am fait). Agus cumaibh glan e ; thoiribh niglieadh mhaith dha a h-uile oidhche Shath- urna air a' char is lugha ; agus ma tha tighinn- a-macli no carraiche sam bith air, is e an leigheas as fhearr air, a shon sin a nigheadh gach oidhche le siapann bog, is duilleag mh6r chail a leagadh air. Is e an sgavihan am bolg a tha cumail teine na beatha be6 ; ann an cloinn tha obair na 's motha aige ri dheanamh na tha aige ri dheanamh ann an daoine mora (oir tha a' chlann a' fas). Feumaidh an sgamhan gu leoir de ghaoth ghlan an adhair fhaotainn ; biodh na leanaban a nmigh a' chuid as motha ■de 'n latha. Cha 'n 'eil leine-oidhche ann is fhearr na flednain (no aodach ban), oir tha e blath agus is c5ir clann a bhi air an c6mhdach iia 's blaithe na daoine. Mar is trice is e an stamag a' cheud bhall a theid air aimhreit. Thatar a' cur tuilleadh 's a' ch6ir innte, agus air uairean an se5rsa cearr. Fad naoi miosan cha bu choir do leanabh dad fhaotainn acli bainne a mhithar. Sin am biadh as nidurra, is fhearr, agus is saoire cuideachd. Ma tha am paisde a' cinntinn gu ceart bu ch6ir a chur o 'n chich aig naoi no deicli miosan"de aois ; 'ga dheanHmh so uigh ar n-uigh, ag ionnsaohadh dha bainne blath is brochan ol. Cha 'n 'eil e ceart fe6il a thoirt dha gus a bheil fiaclan aige a chagnas i, agus idir idir cha 'n 'eil e ceart deur uisge- bheatha a thoirt da, mur h-iarr an dotair e. Do stamag bhog mhaoth an leinibh tha uisge- beatha mar phuinnsean loisgeach, mar a dh' f haodas e a bhi 'na phuinnsean cuideachd d'a anam neo-bhasmhor. As uchd mhaitheis, a mhathraichean, tha mi ag ridh ruibh, ma bu mhaith leibh corp is anam 'ur leinibh a chumail ann an slainte na toiribh dha boinne uisge- bheatha, agus na cuiribh 'n 'ur beul fh^in e an uair a tha sibh a' toirt na ciche dha. Cuiridh an t-uisge-beatha puinnsean 'n 'ur bainne agus theid sin an cuislean a' phaisde.

Bainne, brochan, im, aran, buntata, is eanbh- ruich call, sin am biadh ceart do phaisdean. Rud eile a tha anabarrach maith dhaihh, uileadh-truisg. Chunnaic mi diolacha-thruais de phaisdean, le casa caola is cuirp mhdra, is aodainn phreasach mar gu 'm biodh aodann seann abhaig ; chunnaic mi iad a' fas I'eamhar is dearg is sona is laidir air viileadh-throsg.

Their cuid de dhaoine ruibh gur c6ir casan piUsde a chumail blath daonnan. Na creidibh f acal deth. Cha 'n 'eil casan leinibh sam bith — ma tha e slan — blith. Ach cumaibh a chorp blath ; sin bun a' ghnothuich. Is e an t-uchd an t-^ite anns a bheil an teine — inneal a' bhlaiths ; agus ma chumar connadh an sin (gu leoir de bhiadh maith is de ghaoith fhallain) cuiridh e bliths air feadh an tighe uile. Is maith an ceann do 'n chloinn falbh cas-ruisgte

anns an t-sA,mhradh ; tha na brbgan as fhearr agus as saoire air bonnaibh an cas gu nadurra.

Ciod air bith a bu mhaith leat do leanabh a bhith bi fhein an toiseach. Ma bu mhaith leat esan fhaicinn slan, is stuama, is firinneach, is gridhach, is onorach is diadhaidh, bi fhein sin cuideachd. Ma bhios tusa leasg, is dur, is breugach, ri meirle is drongaireachd is mionnan bidh esan coltach riut. Tha cuimhne agad c6 a dh' iarr ort do leanabh a theagasg anns an t-slighe anns an coir dha imeachd. Bu cho mhaith dhuit dull a bhi agad dearcan-fiona a thional de 'n droighionn no figean de na fogh- annain is diiil a bhi agad ri clann niliaith, laidir, shona, fhaotainn o phirantan leasg is olc, is athailtean a' pheacaidh 'nan cuirp.

Bi daonnan aoibheil ri d' chloinn is fosgail do chridhe dhaibh. Feuch ri an earbsa a chosnadh air chor agus gu 'n innis iad dhuit gu saor na tha 'nan cridhe. Tha e maith dhuit-sa a bhi cluich conihla riu-san, agus tha e maith dhaibh- san cuideachd. Eisd ris an naigheachd bheag bhbidheach so a seann leabhar. " Bha duine ann uair-eigin a chaidh a maoh le deannan cloinne. Choisich e leb na b' fhaide na bha e a' ciallachadh dol; dh'fhas a' chlann sgithisdh'fharr- aid iad dheth an giulaineadh e dhachaidh iad. Cha b' uirainn do 'n duine an giialan uile, ach is e'so an doigh a ghabh e orra. Thuirt e riu, " Bheir mi each an t-aon dhuibh agus marcaich- idh sibh dhachaidh." Ghearr e slatag bheag do gach aon dhiubh is dh' iarr e orra a' cur eadar an casan ; an sin ghearr e slatag a bu mhotha ; chuir e eadar a chasan fhein i is ghlaodh e, Hujj, hup, is dh' fhalbh iad uile gu h-aotrom, iollagach. Cha d' f hairich a' chlann sgiths no fadal gus an do rainig iad dhachaidh."

Aon ni a dh' fhaodas sibh uile a thoirt do 'ur cloinn, a dh'aindeoin cumhannachd'ur ci'annchur, 'ur n-iirnighean ; sin rud as fhearr na 5r no airgiod. Rud eile a bu choir dhuibh a theagasg daibh, iirnuigh a dheanamh iad fhein. O chionn ghoirid chaidh mi a shealltainn boirionnaich a bha tinn. Ann an leaba anns an tigh blia balach beag air a mhagan fo 'n aodach. Dh' fharraid mi ciod a bha e deanamh anns an leabaidh. " Tha mi," ars' esan, " ag iarraidh air Dia mo mhithair a chur na 's fhearr." Tha gaol aig Dia air iirnuighean de 'n t-seorsa so ; d'a leithidibh so tha rioghachd neimh.

Theab mi a dhichuimhneachadh facal a radh mu smachdachadh na cloinne. Tha mise seann fhasanta agus tha mi creidsinn gur fheairrd am m^san beaga a bhi air am bliiteachadh an drasd 'sa rithist, ma thoilleas iad e. Ach feumaidh mi a nis sgur. An uair a theid sibh dhachaidh 's a chi sibh 'ur clann ghaolach 'nan suain chadail an nochd, beannaichibh an cinn luracli is iarraibh air ar SlA,nuighear an deanamh 'nan cloinn dha fh^in.

il

Air. 4.

1918.

LEANTAINN CHRIOSD.

Ba luhaith leinn earail shimplidh no dhk a thoift do luchd-leanmhuiun Chriosd mu nithean a bu clibir dhaibh a dheanamh is nithean a bu ch6ir dhaibh a sheachnadh ma bu mhaith leo co-ohomuun dliith a bhi aca ris. Tha tia h-earailean sin air an steidheachadh air comh- airleau a thug an seann diadhair gasda, Uilleam Dyer, do luchd-aideachaidh, ged nach'eil sinn a' dol a leantainn r'a chainnt-san gu dluth, agus ged a bhios ar cuid fhein air a mheasgadh le a chomhairlean-san.

Ma bu mhaith leibh Criosd a leantainn, faicibh gu bheil sibh a' gleidheadh cuideachd cheart is dhiadhaidh ; ghiaisibh maille riu-san a tha gluasad maille ri Dia. Treigibh droch chuideachd, agus deanaibh companaich dhiubh- sau air a bheil eagal Dhe ; biodh luchd-gr^idh Chriosd 'nan luchd-graidh agaibhse. An uair a chi sibh naomh agus peacach a' co-chordadh r'a cheile, a gluasad comhla ann an caidreamh dliith is diomhair faodaidh sibh a bhi cinnteach nach 'eil cridhe an naoimh sin uile gu leir sooruichte air na nithean a ta shuas, agus nach 'eil a chridhe no a shlighe iomlan am fianuis Dhe. " An ti a shiiibhlas le daoine glio, bithidh e glia ; ach sgriosar conipanach nan amadan." Feumaidh clann an t-soluis gluasad anns an t-solus agus an solus a ghradhachadh ; mar sin cha ch6ir daibh comunn a bhi aca riu-san a tha gradhachadh an dorch- adais do bhrigh gu bheil an gniomharan olc.

Ma bu mhaith leibh Criosd a leantainn gabhaibh grain do 'n pheacadh agus treigibh e. T^ach 'eil e mile uair na's fearr dealachadh ris a' pheacadh, ge b'e air bith cho mills 's a tjaa e, na dealachadh ri Dia, agus ri Criosd, agus ri neamh 1 Aon dhiubh is ^igin dhuibh a dhean- amh. Is e am peacadh olc nan olc ; is miosa e na 'n diabhol fein, oir is e am peacadh an ni sin a rinn an diabhol 'na dhiabhol. Uime sin marbhaibh am peacadh a chum 's nach marbh am peacadh sibhse ; deanaibh br6n air a shon agus biodh naire oirbh dheth ; gabhaibh grain dheth agus teichibh uaithe mar o nathair. Cuiribh am peacadh gu hks oir is e am peacadh a b' aobhar do bhas Chriosd. Na 'n deanadh nathair nimhe do cheile gradliach a lot gu bas, an gleidheadh tu be6 i 1 Nach bu nadurra gu'n

tilgeadh tu a mach i, agus gu 'n sithadh tu i le mile lot. B' iad ar peacaidhean a sgiurs an Slanuighear caomh, na tairngean, na ciiird, an t-sleagh, an droigheann a reub fhe6il agus a dh6irt a mach full a chridhe — an urrainn duinn, ma ta, ar peacaidhean a ghradhachadh t Cha 'n 'eil naomh saor o pheacadh ; is e sin 'uallach: ach cha 'n 'eil naomh saor gu peacadh ; is e sin 'aoibhneas. Biodh an iirnuigh sin 'n ar cridhe agus air ar bilean gach latha, " Cruthaich annam cridhe glan."

Ma bu mhaith leibh Criosd a leantainn iarraibh oumhacbd na diadhachd cho mhaith r'a coslas. " Aig am bheil coslas diadhachd, ach a ta ag aicheadh a cumhachd : o'n leithidibh sin tionndaibh-sa air falbh." Ciod an tairbhe a tha ann a bhi 'g eisdeachd as eugmhais a bhi cur an gniomh, no a bhi 'g iirnuigh as eugmhais a bhi cleachdadh d'a rdir, no a bhi ag aideachadh ar teachd-gearr as eugmhais a bhi leasachadh. Cha dean a' mhias as eugmhais a' bhidh ar beathachadh. Faodaidh daoine lion ann dleas- danais a sgaoileadh ach is e Dia as eigin tarrainn na trbcair a ghlacadh. Cha b'e a' chriadh agus an sile a leighis an duine dall, ach Criosd a dh' iing a shiiilean. Cha b'e cur troimhe cheile an uisge ann an lochan Bhetesda a rinn slkn na daoine tinn ach teachd a nuas an aingil. Cha dean e feum dhuinn ar gliin a lubadh an l^thair losa mur lub sinn mar an ceudna ar cridhe agus ar n-anam do fhirinn losa agus d'a lagh. " Air an aobhar sin guidheam oirbh, a bhraithrean, 'ur cuirp a thabhairt 'nam beo-iobairt naomh, thaitneach do Dhia, ni as e bhur seirbhis reusanta." Gun treibh-dhireas anns a' chridhe cha 'n 'eil ann an, aideachadh ach ainm na diadhachd gun a cumhachd. A bhi 'n 'ur luchd-aideachaidh air diadhachd agus aig a' cheart am a' cur an gniomh aingidheachd, is grainealachd sin do 'n Tighearna.

Bithibh toileach deanamh as eugmhais nan nithean sin nach d' thug Dia dhuibh. Cha'n'eil duine ann nach d' fhuair na 's motha de mhaith na tha e a' toilltinn : cha mh6 a tha duine ann nach do rinn na 's motha de olc na dh' fhuiling e air a shon ; uime sin bu choir dha a bhi toilichte ged nach'eil e a' mealtainn ach beagan, agus gun bhi mi-thoilichte ged a tha e a' fulang morain. "Uime sin air dhuinn biadh agus

14

eudach a bbi againn, bitheamaid toilichte leo sin." Cha bu ch6ir dhuibli a bhi fo thrioblaid a chionn nach 'eil tuilleadh earrais agaibh o Dliia; bu choir dhuibh a bhi fo thrioblaid a chionn nach 'eil sibh a' deanamh tuilleadh air son Dh^. A Chriosdaidh, faigh thusa cridhe naomh, agus bithidh do staid air thalamh barraichte, ciod air bith do chrannchur. Tha sinn iomadh uair a' seasamh 'n ar solus fhein. Cha robli aon riamh de na naoimh a fliuair an toil no a fhuair am beatha fein orducbadh nach do ghearr am me5ir m' an robh iad ullamh. Fhuair Lot a roghamn fein, agus roghnaich e Sodom agus anri an Sodom theab e a bhi air a losgadh. Thuirt Rachel, " Thoir dhonih clann, no gheibh mi bas ;" bha leanabh aice ach chosg e a beatha dhi. Na h-iarraibh, ma ta, ach an ni as aill le Dia ; cuiribh 'ur toil fo cheannsal toil Dhe. Cha chonnsaich an duine Criosdail ri Dia mu thricairean a tha air au aicheadh, ach beannaichidh e Dia air son throoairean a tha air am buileachadh. ladsan a bhlais de mhaitheas Dhe, cha 'n urrainn daibh gu brath Dia a mholadh mar bu mhaith leo. Bidh a cliu 'nam beul 's 'nan cridhe gach madainn is feasgar : air a cliaoimhrieasan-graidh ni iad sgeul 'nan suidhe sios agus 'nan eirigh suas.

Ma bu mhaith leibh Criosd a leantainn noch- daibh tr6cair amhuil mar a fhuair sibh trocair. Cha bhi esan a dh easbhuidh trocair gu brath a tha dheth fein tr^caireach. Ma dh' eisd Dia ri glaodh 'ur geai'ain ann an neamh, eisdibh-se mar an ceudna ri glaodh gach gearain a chluinneas sibh air thalamh. Na h-iocaibh olc air son uilc ; na h-abraibh ri Dia, " Maith dhuinn ar peacaidhean," agus ri daoine " cha toir sinn maitheanas duibh." Cuimhnichibh nach Criosdaidh ceart ach an duine anns a bheil spiorad Chriosd, spiorad a' ghraidh, spiorad na h-irioslachd, spiorad caomhail is trocaireach. Leanaibh Criosd an toiseach 'n 'ur cridhe ; an sin leanaidh 'ur casan lorgan a chasan naomha- san.

LTNNE NaN SEICHEACHi\N,

Co dhiu a tha no nach 'eil fuil a' Ghaidheil na 's teotba na fuil dhaoine eile bha ua Giiidheil riamh gaolach air tapaid. Ach taing do Dhia, tha iad anns na laitliean so air fas na 's glice na bha iad o shean, agus bhiodh e eu-comasach gu 'n tachradh e an diugh mar a thachair aig Feill-Aonghais a.m Both ohuidir ua.ir-eigin de 'n t-saoghal. Faodaidh sinn an naigheachd inn- seadh, facal air fhaoal mar a chuala sinn i o dhuine creideasach.

Tha e coltach gu robh farmad is raiteachas, mur robh gamhlas, eadar Clann 'ic Libhrainn am Both - chuidir agus aliochd Bhochanain

Leinidh, dliith do Chalasraid. B'e Clann 'ic Labhrainn a bu laidire agus a bu lionmhoire am measg nam finneachan am Both-chuidir, agus fad iomadh ginealach cha 'n fhaodadh each dol a steach eadhon do'n eaglais air thoiseach orra ; gus am biodh Clann 'ic Labhrainn 'nan suidhe cha robh cead aig duine eile a chas a chur air an stairsnich.

Ach ma bha fuil theth ann an Cloinn 'ic Labhrainn bha i a cheart cho teth ann am muinntir Leinidh. An uair a theirteadh ri tighearna Leinidh nach robh sgriobhadh no coraichean laghail aige air fhearann, theireadh e gu 'm bu bheag aige sgriobhaidhean no tiotal de 'n t-se6rsa sin, ach gu robh claidheamh mor aige, an dearbh chlaidheamh leis an d' fhuair a shinnsir am fearann, agus leis a' chlaidheamh sin gu'n gleidheadh e a cli6raichean.

Uair 's a' bhliadhna, dliith do Chalasraid, bha Feill air a cumail ris an abairteadh, Feill- ma-chessaig. Thachair do dhuine goraoh — leth-amadan — A Both-chuidir dol a dh'ionnsaigh na feille so, agus mar is trie a thachras aig feill no banais thbisich daoine air fochaid a dhean- amh air. Ach ged nach robh anns an duine ach goraohan, bu Mhac Labhrainn e. Chuir fear de Bhochanain L6inidh a theanga an sas anns an duine so, agus a thuilleadh air sin thug e str^ic dha air taobh a chinn le bradan a bha e eiiilan agus thilg e dheth a bhoinneid. Chuir so an t-amadan bharr a shiiiil agus thuirt e le feirg ri Bochanan, " Na 'n robh mise air Feill- Aonghuis am Both-chuidir cha ghabhadh tusa no do dhaoine oirbh mo bhualadh." Sgaoil am facal so am measg muinntir Leinidh ; bha iad cinnteach nach abradh an t-amadan e mur cluinneadh e rud-eigin de 'n cheart sheanchas am measg a dhaoine. Bha am facal 'na shaighead 'nan cridhe is amharus aca gu robh tair air a dheanamh orra le Cloinn 'ic Labh- rainn. Is e a thainig as a' gbnothuch gu 'n deachaidh Clann Bhochanain Leinidh air an dearg chuthach agus nach riaraicheadh dad iad ach falbh 'nan \kn armachd do Bhoth-chuidir, air latha Feill-Aonghuis, a thoirt diilain do Chloinn 'ic Labhrainn.

Thainig an latha, agus mar a b' abhaist bha an duthaich uile cruinn ; a' chuid mhor de na fir le claidheamh is daga a reir gnkths nan timeannan ud, ged nach robh duil sam bith aig Cloinn 'ic Labhrainn gu robh fuil ri bhi air a d6rtadh m'an rachadh an latha seaohad. Oir cha d' innis an t-aniadan ciod a thachair dha aig Feill-nia-chessaig ; cha d' thug e iomradh air a mhi-mhodh a rinn Bochanan Leinidh air, agus mar sin cha robh amharus air bith am measg Chloinn 'ic Labhrainn. Chuir e iongantas mor orra, mar a chuir e air gach duine a bha air an fheill, an uair a chunnacas muinntir ' Leinidh a' mfearsadh a steach do 'n bhaile, an

15

guaillibh a cheile, piobaire air ao ceann. is bratach os an cionii, is gle bheag de oholtas na «ithe orra. Cha robli fhios aig Cloinn 'ic Labhrainn ciod air an t saoghal a bha so a' ciallacliadh, ach chaidh an t-amadan 'na fhair- •eachadh 's a' mliionaid ; dh' innis e dliaibli mar a thachair dha air Feill-ma-chessaig, agus mar a mhaoidh e nach robh an Leinidh fear aig am biodh a cliridhe esan a bhualadh am measg a dhaoine f^in. Bu le6ir sin ; thuig muinntir Bboth-chuidir gu 'n d' thainig na daoine eile a dh' aon glmothuuh a shireadh caonnaig, agus -chuir iad air an son fein. Thog iad glaodh an cinnidh, Creag an tuirc, agus 'nan aon mheall leum iad a mach gus seasamh ann an 6rdugh is iiidheam catlia air achadh a bha taobh na b-aibhue niu astar mile sear air an eaglais. Do 'n cheart aite chaidh muinntir Leinidh, is thbisich am bl^r. Fad greis cha robh fhios co an taobh a b' fhearr, ach uigh ar n-uigh bha an iheadhainn eile (oir is iad a bu lionmhoire) a' faotainn na buadha agus a' cur Chloinn 'ic L^bhrainn an coinneamh an ciiil. Thog Mac Labhrainn Mor a shiiil, is faicear deanuan de Chloinn Ghriogair is iad 'nan seasamh, ag amharc air an tapaid. Ghlaodh e orra, is dh' iarr e orra a chuideachadh, seach Both- <;huidir a bhi air a narachadh. Cha bu cheum air ghilig riamh leis na Griogaraich dol an caonnaig, agus thuirt iad gu 'n deanadh iad sin ach air aon chumha, gu 'm biodh c6ir aca gu brA.th tuilleadh dol a steach do 'n eaglais cas ri ■cois ri Cloinn 'ic Labhrainn. Theagamh na 'n robh cuisean na b' fhabharaiche na bha iad aig ^n dearbh mhionaid ud nach dealaicheadb Mac Xiabhrainn ris a' choir uasal is iongantach so, ach bha e eadar a' bhaobh 's a' bhuarach is gheall e do ua Griogaraich gu 'm faigheadh iad an rud a dh' iarr iad. An sin thog na ■Griogaraich glaodh an daoine — Ard-choille — is thuit iad air muin muinntir Leinidh le buillean eagallach. Bha Clann Bhochanain air an iomain air an ais gu achlaa a bha anns an abhainn far an robh na bruachan cas is poll donihain fodhpa. An uair a fhuair muinntir Bboth-chuidir an cothrom orra anns an aite sin thug iad aon ionnsuidh gharbh orra gus obair an latha a chriochnachadh, agus dh' iomain iad an naiuihdean an coinneamh an cinn do 'n -abhainn. A' chuid diubh nach robh air am marbhadh, bha iad air am b^thadh. Cha ■deachaidh as orra ach dithis ; streap iad sin bruach na b-aibhne air an taobh thall is theich iad gu Calasraid, ach bha Clann 'ic Labhrainn -air an siil is rug iad orra is mharbh iad iad' m'an deachaidh iad fada. Faodar an t-aite «,nns an do thachair am morfc 's am marbhadh so fhaicinn gus an la an diugh — theirear an •t-ainm ris — Linne nan seicheachan.

lERICHO.

O chionn ghoirid leugh sinn uile le tlachd anns na paipearan-naigheachd gu 'n do ghlac arm Bhreatuinn baile lericho, agus'cho fhad 's a tha an naigheachd iir bu mhaith leinn a chur an cuimhne ar luchd-leughaidh ciod a tha am Biobull ag innseadh dhuinn nm 'n bhaile sin.

Bha lericho 'na bhaile mor agus 'na bhaile laidir m' an deachaidh Clann Israeli a steach do thir a' gheallaidh. Bha e 'na sheasamh air an taobh an iar de abhainn Jordan ; air c6mh- nard a bha reamhar is maith gu barr, agus theirteadh ris " baile nan craobh pailme."

An uair a chaidh clann Israeli thairis air Jordan b'e righ lericho 's a dhaoine a' cheud naimhdean a dh' fheuch ri stad a chur orra. Chuir losua a mach dithis dhaoine mar luehd- rannsachaidh gu h-uaigneach a chum sealladh fhaotainn air lericho agus na ballachan is na geatachan a bha mu 'n cuairt air. Tha e coltach gu robh mnathan mi-bheusach ann an lericho anns na laithean ud mar a tha iad anns na bailtean mora an diugh fhathast, agus is ann anns an tigh aig te de 'n t-se6rsa sin a dh' fhan na daoine. Chuala righ lericho gu robh daoine de chloinn Israeli anns a' bhaile, agus chuir e fios gu Eahab, ag iarraidh oirre an liubhairt seachad dhasan. An aite sin a dheanamh chaidh i ann an co-bheinn riu agus rinn i suas naigheachd bhreugach a mhealladh an righ. Thuirt i gu 'n d' thainig na daoine gun teagamh a steach d'a tigh-sa, ach nach b' aithne dhi cia as a bha iad, agus co dhiu gu 'n d' f halbh iad. Thuirt i cuideachd nach b' urrainn daibh a bhi fada air falbh fhathast, agus na 'n deanadh teachdairean an righ cabhag gu 'm beireadh iad orra. An sin chaidh i suas air muUach an tighe (far an robh na daoine am falach fo chuiseagan) agus dh' innis i dhaibh ciod a thachair. Thug i orra mionnachadh gu 'n nochdadh iad caoimhueas dhise agus do thigh a h-athar an uair a ghlacadh Clann Israeli am baile. Gheall iad gu 'n deanadh iad sin, agus dh' iarr iad oirre sti5m de shnath sg^rlaid a cheangal anns an uinneig a chum gu 'm biodh comharadh cinnteach aca air an tigh. An uair a chaidh iad air an ais b'e an sgeul a thug iad do losua, " Thug lehobhah thairis d'ar laimh an tir uile : agus tha luchd-^iteachaidh ua tire uile air leaghadh as romhainn."

An uair a chaidh an sluagh thairis air lordan b'e Gilgal a' cheud aite anns an do champaich iad, an iomall an ear lericho. " Agus tharladh an uair a bha losua laimh I'i lericho, gu 'n do thog e suas a shiiilean agus gu 'n d' amhairc e, agus, feuch, sheas duine thall fa chomhair, agus a chlaidheamh tairngte 'na laimh : agus chaidh losua d'a iounsaigh, agus thubhairt e ris, "An ann leinne a tha thu, no le'r n-eascairdean %"

16

Agus thubhairt e ; mar cheannard sloigh lehobhah tha mi a nis air teachd. Agus thuit losua air 'aodann gu \kr, agus rinn e aoradh, agus thubhairt e ris, ciod a tha mo thighearna ag radh r'a sheirbhiseach. Agus thubhairt ceaunard sloigh leliobhah ri losua, cuir dhiot do bhrog bliarr do choise oir tha an t-aite air am bheil thu a' d' sheasamh naomh.

An sin thoisich Clann Israeil air baile lerioho a sheisdeadh. Cha 'n fhaigheadh duine no beathach a macli no steach ann. Ach cha b' ann do ghairdean feola a bhuineadh a' ghl6ir ach do Dhia a mhain. " Agus tharladh air an t-seachdamh Ik gu 'n d' ^irich iad gu moch mu bhriseadh na ikive, agus gu 'n do chuairtich iad am baile seachd uairean, agus thubhairt losua ris an t-sluagh, Deanaibh iolacli. Agus rinn an sluagh iolach agus sh^id na sagartan leis na trompaidean : agus tharladh gu 'n do thuifc am balla sios gu lar, agus chaidh an sluagh suas do 'n bhaile, agus ghlac iad am baile."

Ged a tha na l^ithe'an so dona gu le6ir tha iad na 's fhearr na laithean losua, oir cha deanadh gin de na rioghachdan a tha a' cogadh an lom-sgrios air an naimhdean a rinn esan' air baile lerioho. " Sgrios iad gu tur gach ni a bha 's a' bhaile, eadar fhear agus bhean, bg agus shean, agus dhamh, agus chaora, agus asal, le faobhar a' chlaidheimh." Cha deanadh eadhon an Turcach sin an diugh ; tha an saoghal a' tighinn air adhart ann an caomhalachd is tr5cair oir tha an siol a chuir losa a' toirt a mach toraidh. Cha 'n e mhain gu 'n do sgrios losua am baile gu leir ach chuir e fo mhionnan iad, ag radh, " Mallaichte gu robh an duine an lathair lehobhah, a dh' eireas agus a thogas am baile so lerioho : 'na cheud^ghin leagaidh e a steidh, agus 'na mhac as 6ige cuiridh e suas a gheatachan." Thuit am mallachd so air ceann Hiel am Beteleach : ann an Abiram a cheud- ffhin shuidhich e a bhunait, agus ann an Segub a mhac a b' 6ige chuir e suas a gheatachan. (I. Righ. xvi., 34.)

A r^ir na creiche a fhuaras auns a' bhaile feumaidh gu robh ionmhas mor ann, agus gu robh na daoine ann gu maith air an doigli. Anns an t-seachdanih caibideal de leabhar losua tha e air innseadh dhuinn ciod a dh'eirich do Achan a shanntaich cuid de 'n chreich. An uair a bha fearann a' gheallaidh air a roinn b'e treubh Bheniamin a fhuair lericho. A dh' aindeoin mallachd losua tha e coltach gu robh lericho air kiteachadh a ris. Bha suidh- eachadh a' bhaile taitneach ach bha an t-uisge olc (mar tha fhios aig na saighdearan an diugh) agus (ann an II. Righ., ii. 7), tha e air innseadh gu'n do chuir Elisa aig aon am salann anns na tobraichean los an deanamh fallan.

An uair a chaidh Pecah, mac Remaliah, righ

Israeil a mach an aghaidh righ ludah 's a rinrt e mort is marbhadh eagallach tha e air innseadh gu robh na priosanaich air an leigeil mu sgaoil aig lericho, " baile nan craobh pailme." Tha lericho air ainmeachadli iomadh uair eile, a thuilleadh air na thubhairt sinn, anns an t-seann Tiomnadh.

Tha e air ainmeachadh anns an Tiomnadh Nuadh cuideachd. Anns an t-simhradh bha e anabarrach blath, cho tachdta 's nach robh e furasda do dliuine 'anail a tharruing ann ; ach anns a' gheamhradh bu nihaith le daoine a bhi chbmhnuidh ann oir bha d reach an earraich air is anail an earraich a' s6ideadh ann eadhon an uair a bhiodli an c6rrde'n duthaich cbmhdaichte le sneachd.

Bha ar Slanuighear ann an lericho Cha robh an t-aite anns an robh e air a bhaisteadh ann an lordan ro fhada o 'n bhaile, agus tha e air a radh gur ann air a' bheinn a bha shiar air a' bhaile a bha e air a bhuaireadh. Ann an lericho thug e fhradharc do Bhartimeus agus chaidh e air aoigheachd do thig Shacheuis. Bha fhios aige gu robh fior dhrooh ainm aig rathad lericho ; ann an aon de na cosmhalachdan a rinn e suas thainig e thairis air sin, agus dh' innis e " mu neach araidh a bha dol sios o lerusalem gu lericho, agus a thuit am measg luchd-reubainn." Tha luchd-siubhail ag innseadh dhuinn gu bheil e cunnartach eadhon anns an la diugh do dhuine an rathad ud a ghabhail 'na aonar. Am fasan a bha aig lerioho bha e riamh ris. Bha an luchd reubainn ann ann an linn nan Roraanach. An uair a chaidh Ponipey do 'n diithaich dh' fheuch e ris an t-seorsa sin a ghlanadh aisde, ach ged a smiiid e as a cheile garaidh no dha a bha aca dh' fhairtlich e air an sguabadh air falbh air fad. Is e an Sultan Turcach am fear-reubainn a bu mhiosa ann an lericho anns na laithean deireannach so, oir b'e a bu tuath agus a bu tighearna ann, ach taing do Ni-maith gu bheil esan air iomain a mach as a nis.

DucHAS IS OiLEAN. — Tha moran dhaoine an dhil gur treise oilean na duohas, is e sin r'a rkdh,. "u'n gabh nidur duine no beathaich atharrach- adh le teagasg maith no olc. Ann an tomhas tha so fior, ach ciod a their na daoine sin ris a' chuthaigl Cha dean a' chuthag nead dhi fein : fagaidh i a h-uibhean ann an nead e6in eile, is tha na cuthagan oga air an togail is air an oileanachadh le smeoraoh no le lon-dubh; ach cha 'n atharraich an t-Etiopach a dhath ! Cha chualas cuthag riamh a' seinn mar sme&raoh, no- a' leantainn fasain an Ibin-duibh. Theid an diichas an aghaidh nan oreag ; eha dean na big daonnan mar chi na big.

m

i

Air. 5.

1918.

AN DEUCHAINN CHRUAIDH.

Oabh a nis do inhac, t' aon inhac Isaac as ionmfiuinn leaf, ayus thoir suas e mar thahhartas- loisgte. — Genesis xxii. 2.

Bu sheavbh an deuchainn a bha air a chur air Abraham an uair a dh' iarradh air dol do thir Mhoriah agus a mhac ionmhuinn a thoirt suas mar tliabhartas-loisste. Aig amannan eile d'a bheatlia ilhearbli e am fianuis Dli6 is dhaoine gu'in bu duine e a bha utiihail do thoil Dhe, ach an \k ud air sliabh Mhoriah chuir e a' chlach- mhulhiich air a dhiadhaidheaohd, agus rainig e airde creidinih uach do rainig moran de chloinn nan daoiiie roiiuhe no 'na dheidh. Cha'n'eil e iongantach, mata, gu 'n d' fliuair e anns an eaglais ludhaich an t-ainm, caraid DM, agus anns an eaglais Cliriosduidh, an t-ainm, athair nan creidmheach.

Tha an naigheachd so a' togail ioruadh ceist dhuilioh is dhiomhair, ach cha'n'eil sinn a' del a steach anns na ceistean sin an tr4th-sa. Tha sinn a' tighinn thairis oirre a chionn gu bheil an dencliainn a tliainig air Abraham a' comh- chdrdadh ann an d6igh fhior ris an deuchainn a thainig air miltean de pharantan 'n ar tir fein anns na laithean deireannach so. " An ni a bha arm, is e an ni sin fein a bhitheas ann, agus cha'n 'eil ni sam bith nuadh fo'n ghr^in." Ann am freasdal Dhe thiinig a' ghairm cheudna so gu aitlirichean is matliraichrean ar duthcha, am mic ionmhuinn a leagail air an altair agus an toirt suas mar thabhartas-loisgte, agus tha iad a' fulang doi.lgheas is cradh nacli gabh innseadh. Cha 'n 'eil fhios againn air uairean ciod a bu ch6ir duinn a rkdh ri cairdean caonih a tha anns an t-suidheachadh sin, oir ri aghaidh le6n- cridhe de'n t-seorsa so cha 'n urrainn sinn dad a dheanamh ach ar ceann a chromadh agus a bhi balbh, ag eaibsadh gu'n toir Dia dhaibh neart is faighidinn is conihfluirtachd nach urr- ainn sinne a tlioirt daibh; gu'n tuirling e orra feartan iocshlainteach an Spioraid naoimh. Ach tha sinn an diiil gu bheil buannachd ann do dhaoine, an uair a tha iad fo thrioblaid, smuain- eachadh air daoine eile a dh' fhuiling mar a tha iad f6in a' fulang ach naoli do chaill an creid- eamh no am misneach no an dbchas. B' ann diubh sin Abraham; bha a chridhe-san air a lebn gu goirt, ach a dh' aindeoin searbharlas an fhiosraehaidh a thciinig air cha do chaill e 'earbsa ann an Dia, agus cha mho a riiin e gearan. Ged a bha Dia 'ga bhre6rachadh air slighe nach b' aitline dha, agus ged a bha dea- caireaohd 'na fhreasdal nach b' urrainn da a

thuigsinn, cha do ghahlrAbraham air f^in casaid a dheanamh 'na aghaidh ; bha fhios aige c6 ann a chreid e agus bha dearbhachd aige, eadhon anns an dorciiadas, "gu robh Dia ceart 'na uile shlighean agus naorah 'na uile ghniomharan." Agus do bhrigh gu robh an spiorad creidimh sin aige dh' oibrich an amhgbar a thaiuig air trom-chudthrom gloire dha a bha sior-mhair- eannach.

Tha e duilich dhuinne sinn fein a chur ann an aite Abraliaim, no an deuchainn a chuireadh air a thuigsiim gu ceart, ach co dhiu tha e soil- leir gu'n do nochd e creideamh is iimhlachd do Dhia a tha cho fada os cionn ar creidiinh-ne '» a tha na speuran os cionn na tahnhainn; creid- eamh a dhuisgeas araharus 'n ar cridhe nach fhiach ar creideamh fein creideamh a ridh ris. Tha sinne toilichte gu le5ir nia theid againn air ar n-inntinn a chumail be6 is sunndach fo na doilgheasan beaga a tha coitchionn do 'n Chinn- eadh-daonna; no ma tha tomhas de fhaighidinn againn fo challdachd nach b' urrainn duinn a sheachnadh. Ach dh' iarradh tuilleadh is faigh- idinn air Abraham ; dh' iarradh air an claidh- eamh a sh^thadh 'na chridhe le a lS,imh fein ; aoiblmeas is solus a bheatha a mtmchadh 'na dhe6in. Dh' iarradh air ceum a ghabhail a dh' fhaodadh e a sheachnadh na'n toilicheadh e; ceum a bha dol calg-dhireach an aghaidh nan geallaidhean a thug Dia cheana dha. Cho fhad 's a bu leir dha, bha an gealladli mor a thug Dia dha, gu'ra beannaicheadh e uile chinn- ich na talmhainn 'na shliochd-san, an crochadh ri beatha a mhic, agus a nis bha e air iarraidh air a nihac a thoirt suas mar thabhartas-loisgte. Bha e duilich dha an docbas so a bha dha mar reul-iiiil fad iomadh latha a leigeil bhuaith, an dbchas a bha mar aran d'a anam. Eadar sin agus an gaol a bha aige air a mhac bu deistinn- each cor an duine bheannaichte ; ach eadhon ann an uisgeaclian domhain dh' earb e ann an Dia, agus lean e facal an Tigbearna ged a bha solus a reasoin fein is faireachduinnean a chridhe a' dol 'na aghaidh. B' uandiasach an deuchainn e sir nadur-daonna, ach is ann an uair a theid e air uilinn a nochdas nadur mhic an duine gu bheil uaisle is gaisge is gl6ir ann air nar-h urr- ainnear cainnt a chur. Anns na laithean so fhein, an uair a tha 6igridh na duthcha air an cur gus arn fulangas aim an digean-cogaidh na Frainge, cha'n'eil seachduinn a' dol seacliad anns nach leughar mu euclidan uasal is gniomh- aran eucomasach is fein-aicheadh glorudior a bha air an deanamh le balaich chunianta nach cualas riamii ioniradh orra aig an tigh ; balaich nach saoileadh tu gu robh a leithid de stuth

u

4innta. Mar is teinne a bhios ar n^dur-daonna air fheuchainn is ann is motha a dhearbhas e gu'n teid aige air eirigh na 's airde na chreidear; nach ana idir o shios a tha e ach o shuas. Is anil mar so a bha e ann am beatba Abrahaim ; cheus e a thoil agus a dhiirachd agus 'eagal ; cheus e gach ni a bha seasamh eadar e is toil Dhe, agus chaidh e a mach gii sliabh Mhoriah, ag rkdh, " Deanadh an Tighearna an ni a tha iomchuidh 'na shiiilean."

Ann an seadh fior tha gmoniharan uasal neo- bhasmhor. Co dhiu a tha iad a chum feiima aig an am no nach 'eil, tha gach euchd uasal is maiseach a rinneadh rianih a chum maith an t-saoghail air a' cheann mu dheireadh ; tha siol annta a chinueas agus a bheir a mach toradh, aile-beatha a sgaoileas slA,inte is fallaineachd am- measg nan uiie dhaoine a ehluinneas iomradh orra no a bheir an aire dhaibh. Gach uair a chi sinn duine eile 'ga ghiulan fein gu h-uasal is gu gaisgeil ann an stri na beatha no ann an uair a' bhais tha sin a' toirt neart is misneach ur dhuinn fein agus a' deanamh na slighe na's r^idhe romhainn.

Tha beatha dhaoiue-mor 'g ar teagasg Gu'ni faod sinn uile stri ri euchd, Is air dhuinne siubhal dhachaidh, Ceiima f li<\gail as ar deidh.

Ceuma, theagamh, chi neach eile Air a thurus troimh an t-saogh'I, Briitliair boohd tha call a mhisnich, 'S gu'm faigh e spiorad iir d' an taobh.

Bu duine-mor da-rlreadh Abraham, agus b'u nihaith dhuinn uile meomhrachadh an drasd 's a rithist air eaohdraidh a bheatha agus mar a ghiulain e e f6in ann an la a thrioblaid, an d6chas gu 'm bi coinneal ar creidimh fein air a lasadh aig a choinneal dhealraicli-san. Ged a tha e marbh tha e fathast a' labhairt agus is e an teachdaireaclid shonruichte a tha e a' labh- airt ruinn, gur e creideamb a nihain a bheir dhuinn a' bliuaidh air an t-saoghal agus air ^mhgharan ar beatha, agus gur e so creideamh, — earlisa laidir a bhi againn ann an ruintean glic an Tighearna d' ar taobh a dh' aindeoin an dorchadais a dh' fhaodas a bhi ag iadhadh umainn agus a dh' aindeoin gach calldachd a thig oirnn 'na fhreasdal. Am nieasg nan nith- ean a tha caochlaideach tha aon ni seaamhach agus gun atharraohadh, gr^dh Dhe d'a chloinn. Faodaidh sinn a blii cinnteach as a sin daonnan; cha 'n e olc ach maith a tlia 'na smuaintean uile d' ar taobh. Agus do bhrigh gu bheil a smuain- tean-san umainne daonnan seasmhach cha bu ch6ir dhuinne leigeil le ar smuaintean f6in uime-san a bhi neo-sheasmhach no luaineach. Ach nach trie a bhitheas iad mar sin ! Nach trie a tha smuaintean eadhon dhaoine diadh- aidh mu Dhia cho neo-sheasmhach ris a' ghaoith luaineach nach fhan air an aon chalpa ach goirid ; an diugh a' creidsinn 'na mhaitheas is 'na ghradh ach am maireach a' tuiteam anns an

dubh as-creideamh ; air an luasgadh a null 's a nail. Cha riaraich an se6rsa creidimh so Dia, agus cha mh6 a bheir e buaidh air an t-saoghal. " Is cosmhuil e ri tonn na fairge, a sheidear le gaoith agus a tha air a luasgadh a null agus a nail. Na saoileadh an duine sin gu 'm faigli e ni air bith o'n Tighearna." Tha Dia airidh air ar n-earbsa daonnan, co dhiu a tha a fhreasdal searbh no caomhail ; tha e cho airidh air ar n-earbsa an uair a tha a Ikmh air a leagadh oirnn ann an smachdachadh 's a tha e an ' uair a tha e 'g ar treorachadh ann an cluainibh boidheach agus laimh ri uisgeachaibh ciiiin. B'e so liosrachadh lob, oir thubhairt e, " Ged a mharbhadh e mi earbaidh mi as," agus fios- rachadh Abrahaim ouideachd, oir thubhairt e, " Nach dean breitheamh na talmhainn uile an ni a ta ceart ?'' Fhuair iadsan da rireadh greim ftir a' chreideamh a bheir buaidh air an t-.saoghal agus a dh' oibricheas miorbhuilean ann am beatha na feadhnach aig a bheil e.

Ann an litrichean a bha sinn a' leughadh an la roimhe dh' amais na briathran so oirnn, "Fhuair mi sbbhrach an d^ a' cheud shbbhrach a chunnaic mi am bliadhna. Shiubhail mi taobh nan garaidhean is ann an aitean fasgach an duil gu'm faighinn am fliir beag b6idheacli so air chill na gaoithe 's air aodann na gr6ine. Ach cha b' ann mar sin a bha. Cha h' ann taobh a' gharaidh a fhuair mi e, ach air aite lorn gun fhasgadh far an robh e a' togail a chinn mar gu 'm biodh e a' toirt d&lain do na siantan." Nach trie a chithear ui-eigin coltach ris a so ann j am beatha dhaoine ; tliiran boidheach na beatha ' spioradail — creideamh is faighidinn is dochas is macantas — a' cinntinn ann an cridheachan na feadhnach sin a bha ann an uisgeachan domh- ain gun sgur is air an leon le iomadh cradh, agus gun iad idir a' cinntinn ann an cridh- eachan nan daoine nach d' fhiosraich br6n no trioblaid no camadh 'nan crannchur. " Chaidh sinn troimh theine agus troimh uisge," ars' an Salmadair, " ach thug thu mach sinn gu h-ionad saoibhir." Theagamh nach l^ir dhuinne ciod a tha Dia a' ciallachadh an uair a bhios e 'g ar cur troimh theine is uisge, ach chi esan a' chrioch o'n toiseach, agus is leir dha an t-ionad saoibhir air an aill leis gu'n ruigeamaid.

Mar a thuirt sinn cheana tha miltean phar- antan an diugh anns an duthaich a tha doi troimh theine is uisge mar a chaidh Abraham ; parantan a chuir am mic air an altair los gu 'm biodh an saoghal air a shaoradh tre" fhuil na h-iobairt sin. Tha iad air au ceusadh maille ri an cloinn, an cridheachan bochd air am briseadh, ag ionndrainn nam balach gaolaoh nach till thuca gu brath. Ciod is urrainn sinn a radh no dheanamh ach a bhi ag lirnuigh ri Dia air an son, a' sior-ghuidhe le aon inntinn gu'n tugadh e a lathaireachd dhaibh agus a ghr^s am pailteas ; comhfhurtachd is aotramachadh cridhe.

19

ITHEADH IS OL.

Anns a' cheud litir a sgriobh e gu eaglais Chorint tha Pul ag radh, "Co aca a db' itlieas no dh' olas sibh deanaibh na h-uile nithe chum gloire Dhe." Anns na laithean so tlia a' olieart earail air a thoirt dhuinn gun stad le luchd- I'iaglilaidh na duthcha, ged a tha iad "chum maith na rioghachd," an aite an

a chleaahd Pol "chum gloire Dh^."

a cur fhacail Ach theagamh nach 'eil mughadh air bitli eadar an da ni. Ma tha e ceart dhuinn idir a bhi cogadh, tha e ceart dhuinn gach oidhirp a ghabhas deanamh a dheanamh gus a' bhuaidh fhaotainn. Tha sinn a' creidsinn gu bheil ceartas air taobh Bhreatuinn agus gu bheil i a' cothachadh an aghaidh uilc is sannt a bha bagradh an saoghal uile a chur fo na casan ; tha sinn a' creidsinn gu bheii i air slighe a dleas- danais ann a bhi seasamh an aghaidh lamhachas-

laidir na Gearrnailte. sin, agus a tha

An uair

tha sin mar ar luchd-riaghlaidh ag earal- achadh oirun a bhi curamach mu bhiadh a chionn gu'm faod am bolla sil mu dheireadh an cogadh a char an dara taobh, tha sinn an diiil gu'm faodar a radh le firinn nach e mh^in gu bheil sinn a' cuideachadh na rioghachd ach mar an ceudna a' toirt glbire do Dhia, ma bhios sinn ctiramach mu bhiadh agus stuama 'u ar n-itheadh agus 'n ar n-61 aig an arn so.

Gun a bhi bruidhinn idir air cho feumail 's a tha caomhnadh bidh air a' bhliadhna so, tha ceangal na 's dluithe na tha moran dhaoine a' saoilsinn eadar a' bhru agus an diadhaidheachd. Theagamh gu 'n abair cuid nach 'eil Dia a' gabhail suim do 'n ddigh anns a bheil daoine 'g an giiilan fein 'nan itheadh 's nan 61 ; theagamh gu 'n abair iiwl nach 'eil e a' gabhail gnothuich ri ni cho suarach. Tha Dia a' gabhail gnoth- uich ris, agns cha ni suarach e idir, oir cuimh- nich gu bheil roinn nihaith d' ar beatha air a cur seachad ag itheadh 's ag 61. Ma bheir thu leth-uair do gach trith bidh a ghabhas tn, agus ma ghabhas tu tri trathan a h-uile latha, agus ma ruigeas aireamh do bhliadhnachan air thal- amh tri fichead 's a deich, cuiridh tu seachad ceithlr bliadhna is sia fichead is sia deug latha de do shaoghal, ag itheadh! An do smuainich thu riamh air a sin 1 Nach mor a' chaob de bheatha duine ceithir bliadhna 1 Ma their thu mata, nach 'eil diubhras ann cia mar a dh' itheas no dh' bias tu ; ma their thu nach 'eil Dia a' gabhail suim dheth, is e a tha thu a' ciallachadli ?gu 'm faod thu do thoil fh^in a dheanamh ris na ceithir bliadhna sin, gun a bhi cunntachail do Dhia air an son.

Cia mar, mata, is c6ir dhuinn gloir a thoirt do Dhia 'n ar n-itheadh 1 Anns a' cheud aite le bhi seachnadh gebcaireachd agus le bhi curam- ach nach cuir sinn biadh a dholaidh. Agus anns an dara ^ite le bhi taingeil air son ar n-arain Ikthail agus le bhi deas gu aoigheachd

a thabhairt do choigrich agus do thruaghain fheumnach. '>

Tha an eaglais Phapanach a' cur gebcaireachd am measg nam peacaidhean mora ris an abair i "peacaidhean basmhor." Tha i gle cheart agus glic, agus cha mholadh sam bith e oirnne nach 'eil sinn a' deanamh an ni ceudna. Am measg nan ceudan searmon a chuala sinn cha chuala sinn riamh searmon an aghaidh gebcaireachd. Chuala sinn rabhadh air a thoirt do dhaoine an aghaidh nithean eile mar tha dannsa is cebl, nithean anns nach 'eil cron idir, no co dhiu anns nach 'eil uiread croin ris a' ghebcaireachd, ach cha chuala sinn riamh minislear anns a' chubaid a' maoidheadh air a choimhthional gu'n eireadh olc daibh mur sguireadh iad de 'n gheb- caireachd. Theagamh gur e an t-aobhar air sin gu bheil iad a' fagail an dleasdanais so aig na dotairean ; ach ged is caoiuhail na daoine na dotairean, tha fhios aca gle mhaith gu bheil am bebthlainn an crochadh ri neo-mheasarrachd an co-chreutairean ann am biadh, agua mar sin leigidh iad leb dol air an aghaidh mar a thogras iad, is cumaidh iad an smuaintean aca fh6in. Mur b' e a' ghebcaireachd dh' fhaodadh an dara leth de dhotairean na duthcha so an dorus a dhiinadh. Bha bean ann an Tiriodh a bha air a deagh dhbigh, a bhiodh daonnan a' cur fios air an dotair a chiir air dealbh stamagan na cloinne, ach bha an dotair a bha anns an eilean sin cho glic 's a bha e cbir, agus thuirt e rithe aon latha, " Cuir thusa do chlann fad seachduinn do thigh Mhic — is cha bhi dad cearr air an stam- agan." Cha robh rbic no reamhrachd ann an

tigh Mhic .- Tha e air a radh nach 'eil an

dara leth de thighinn-a-steach aig na dotairean- mora ann an ceann shiar Lunnainn 's a bha aca mu 'n do ghearr Rhonnda sios na trathan.

Tha e gle iongantach gu 'm biodh daoine a bhios a' cur sios gu dubh air misgeirean, ana- barracb faighidinneach ris na gebcairean, ged a tha e fior, ann an seadh, nach 'eil eadar-dheal- acliadh au- bith eadar am misgeir agus an gebcair ach gu bheil an dara fear diubh na 's glice (no theagamh na's fortanaiche) ann an taghadh an ni anns a bheil e ana-measarra. A thaobh mor- altachd a' ghnothuich, cha 'n urrainn an dara fear clach a thilgeil air an fhear eile ; co dhiu is e feoil, no iasg, no piob, no leann, no uisge- beatha, a thug orra tuisleachadh, cha 'n 'eil sin a' deanamh mughaidh, oir is e an cron gu 'n do hitris iad lagh na stuaniachd agus nach do cheus iad an ana-miannan. Ach air a shon so uile cha bu mhaith leinn a rkdh gu 'm bu cho mhaith leinn duine fhaicinn air an daoraich r'a fhaicinn ris a' ghebcaireachd, oir ged nach 'eil annta a thaobh moraltachd agus ann an siiilean Dhe ach bb mhaol odhar is bb odhar mhaol tha na peanasan a tha leantainn na misge anns an f>saoghal so moran na's truime na na peanasan a tha leantainn na gebcaireachd, agus a' tuiteam gu trie air daoine neo-chiontach, air mnathan is clann. Sin rud a tha gl6 iongantach ann a;i

20

saoghal a tha air a riaghladh le gliocas an XJile- chumhachdaich, gu bheil peanasan cho aotram a' tuiteam air aon pheacadh agus peanasan cho trom a' tuiteam air peacadh eile, ged a tha iad car coltach r'a cheile cho fhad 's is leir dliumne. Dh' fhaodainaid iomadh peacadh is failinn ainm- eachadh a tha dearbhadh an ni a thubhairt sinn, ach gun dol na's fhaide na'm peacadh air a bheil siun a' labhairt, tha e soilleir gu bheil na ge6cairean a' faotainn dheth gu inaith saor anns an t-saoghal so ciod air bith mar a thachras daibh anns an ath shaoghal, agus gu bheil na misgeirean a' piigheadh na fe6irling dheireann- ach de pheanasan an t-saoghail so, ciod air bith a' bhinn a bheir Dia orra aig \k a' bhreitheanais. Ged a dh' fhaodas an geocair a shaoghal f^in a ghiorrachadh, tha e a' gleidheadh a chliu, 's a chiall, 's a chuid, 's a chairdean, a dh' aindeoiu a neostuamacbd, ach caillidh am misgeir iad sin uile leis an neostuamacbd cheudna. " Na bi am nieasg phbiteirean fi6na," arsa Solamli, no am measg muinutir a dh' itheas feoil gu ge6cach." "Ma's duine thu air do tlioirt do chraos cuir sgian ri d' sg5rnan." Co aca a dh' itheas no dh' bias am misgeir agus an geocair tha iad a' deanamh dia d' am bru agus a' toirt gl6ire do 'n deamhan.

Tha cbir aig daoine a bhi curamach mu bhiadh agua gun dad a leigeil a dholaidh. Tha e 'na rud narach a bhi faicinn mhiiathan-tighe a' tilgeil caoban arain is cnapan buntata am measg salchair is luaithre. Tha sin 'na chomharra cinnteach air leisg is mi sgoinn; 'na chomharra nach 'eil na boirionnaich sin comasach air tigh a chumail no banachas tigiie a dlieanamli.

Bu choir do ph^rantan cognis an cloinne a, dhusgadh trath mu 'n chilis so agus a theagasg daibh (ma's eigin e leis an t-slait) gur peacadh a tha ann biadh a chur a dholaidh, agus uiread de dhaoine anns an t-saoghal a' fulang acrais. Tha an leasan so furasda gu lebir a theagasg do chloinn, agus is e an t-ionnsachadh trath a ni an t-ionnsachadh maith Bu ch6ir daibh a theagasg mar an ceudna d' an cloinn gun aran a dhiiiltadli do dhuiiie sam bith air a bheil an t-acras, co dhiu is ann aige fli^in a tha choire gu bheil an t-acras air ^o nach ann. Mar is trice is ann aige fhein a tha choire, ach coma leatsa sin; teagaisg do'n chloinn sin fhiigail eadar e fhein is Dia; teagaisg dhaibh nach e an dleasdanas-san suidhe ann am breitlieanas air, ach gnionih na trocair a. dheanamh a^us biadh a thoirt do gach CO chreutair air a bheil an t-acras, ma tha e aca. Ciod air bith a tha cearr tha e daonnan ceart aran a tlioirt do dhuine acrach, agus nirach ma tliilgear biadli air an diinan ged nach toirear e do'n bhaigear. Is m'llse am biadh a clmireas tu 'n ad bheul fein ma thug thu greim dheth do dhuine acrach eile.

Mur bheil sinn taingeil 'nar cridhe air son nan trbcairean a dh' ullaich Dia dhuinn gach uair a shuidheas sinn aig a' bhord cha 'n urr- ainnear a rkdh gu bheil sinn ag itheadh chum

glbire Dhe. Is rud dona e gu bheil an seanu chleachdadh maith, beannachd iarraidh air a' bhiadh, a nis a' dol as an fhasan. Theagamh gun abair cuid nach 'eil ann an altaohadh aig am bidh ach foirm gun bhrigh, agus nach 8.m freagarrach e urnuigh a dheanamh an uair a tha daoine a' gliongarsaich sgeannan is spainean agus 'g an socruohadh fein ann an cabhraichean gus toiseachadh air itheadh. Faodaidh e bhith nach 'eil anns an altachadh air uairean ach coslas na taingeSlachd gun a brigh, ach cha bu choir do 'n chuis a bhi mar sin, agus saoiiidh sinn gur bbidheach agus gur ceart an cleachdadh o gu 'n aidicheadh daoine maitheas is trbcair an Tighearna ann a bhi toirt daibh an teachd-an-tir, beannachdan nach b' urrainn daibh f haotainn le an innleachd f^in. Oir air cho innleachdach 's 'ga bheil mac an duine cha 'n urrainn e biadh a dheanamh. Is e cumhachd Dhe a mhain agus feartan neo-fhaiosinneach an Uile-chunihachd- aieh a bheir Ion as an talamh. Smuainich air an rud a thubhairt sinn agus chi thu gur e sniior na firinn a tha ann, agus nach ann idir mu thuaiream a tha sinn a' bruidhinn. Mar sin ged nach biodh aobhar eile air a shon ach so fh^in, bu ch6ir da dhaoine beannachd l)h6 iarr- aidh air am biadh agus moladh a thoirt d^ air son a mhaitheis. Coina leatsa, mata, ciod a their no ni daoine eile ; cum thusa suas 'nad theaghlach f^in an cleachdadh so, agus co aca a dh' itheas no dh' bias tu thoir gloir do Dhia. Tha sinn a' leughadh mu na ceud chreidmhich, "gu 'n do ghabh iad am biadh le aoibhneas agns treibhdhireas-cridhe, a' moladh Dhe." Tha eirm- a' leughadh mu na deisoiobuil a bha dol gu Em- maua gu 'n d' aithnich iad Criosd "ann am bris- eadh an arain." Nach bu giiasda an rud e, gach uair a bhriseas sinne aran (cha 'n 'e mh^in anns an eaglais ach aig an tigh) na 'n cuimhnich- eamaid air Criosd ar Slanuigliear. Is fliearr am bonnach beag le a bheannachd-san na 'm bonn- ach mor gun a bheannachd ; is e beannachd Chriosd a ni tigh saoibhir; an uair a bheann- aicheas esan ar n-iasg agus ar n-aran bidh iad air am meudachadh.

Saoiiidh sinn nach 'eil e chum glbire Dh6 ebrna maith a dheanadh biadh dhaoine is blieath- aichean a bhi air a dheanamh 'na uisge-beatha aig a leithid so de am. Cha 'n urrainn sinne na thusa sin a leasachadh ; is ann aig ar luchd- riaghlaidh a mhain a tlia ughdarras anns a' ahnothuch agus biodh an naire sin air an ceann^- san. Ach is uriainn duinn uile ar cuid fein a dheanamh gu toileach mu chaomhnadh a' bhidh agus mu slieachnadh na dibhe. Duine air bith a tha ris a' ghebcaireachd anns na laitiiean so, no nach dean feum le a roinn fli^in de fliebil 's de shiiicar, no bhios a' milleadh sith is spiorad na diitlicha le bhi gearan air a' bhiadh, cha 'n airidh e duine a radh ris. Cha 'n 'eil itheadh no bl an duine sin chum maith na rioghachd no chum glbire Dh^.

I

Air. 6.

1918.

URNUIGH HESECIAH.

Tlia Dia 'na ineadhon; cuidichidh Dia leailia an uair a ihiy a' mhaduinn. — Saliu xlvi, 5.

Tha moran dhaoine ami iiach 'eil idir a' creid- sinn ann an urnuigh; moran dhaoine nacli do lub an glun ann an urnuigli o blia iad 'nam paisdean. Ach an uair a leum arrn mor na Gearniailte air muin an airm againne am bliadlina, an duil gu'n tugadh e buille-bhais do chumhachd Khreatuinu, tlia sinn gle chinnteach gu 'n do thog cuid de na daoine sin an cridh- eachan ri Dia ann an athchuinge dliurachdach, ged a bha iad an diiil roiuihe sin nach robh iad a' creidsinn ann an iirnuigh. Is e an fhirinn gu blieil urnuigh nadurra do mhac an duine, agus an rud a tha nadurra dhuinn thig e daon- nan am foUais ri aghaidh br6in, no eunnart, no 6igin sh6nruichce. An uair a tha cuisean a' dol leinn gu maith tha sinn ullaruh gu bhi cur ar n-uile earbsa 'n ar neart fein, ach ann an 1^ na h-airoe tionndaidhidh anam an duine gu nadurra ri Dia, ag iarraidii cobhair is dion. Ann an la na h-eigin stadaidli daoine de bhi deanamii ar- gumaid mu urnuigh, agus glaodhaidh iad air Dia, ged nach 'eil fhios aca c' ar son. Cha 'n e is ciall d'a sin gu biieil iad air an iomain gu urnuigh le saobh-chreideamh no leis a' gheal- tachd, an uair a tha iad ann an ciiil chumhainn; is e a tha e a' ciallachadb, mar thuirt sinn cheana, gu bheil an urnuigh nadurra do mhac an duine; cho diithchasach dha 's a tha seinn do 'n eun no snamii do 'n iasg. " Is iomadh uair," arsa Abraham Lincoln, " a bha mi air mo cho-eigneachadh dol air mo ghliiinean a chionn nach robh aite eile dli6mli ach sin ; laithean dorcha anns nach robh feum.dliomh ann am ghliocas fein no ann an gliocas nan daoine eile a bha timchioll orm." Dh' fhaodadh an righ .Heseciah an ni ceudna a radh an uair a mhaoidh feaehd Asiria am baile naomh Terusalem a chur gu lilr ; an la dorcha auns an do rinn e an tirnuigh so, —

0 lehobhah Dhe Israeli, a tha d' shuidhe air na ceruhaii, is . tu fein Dia, thusa a'd' aonar, Dia uile rioghachdan na talmhainn; is tusa a rinn na neainlian agus an talamh. Aom do chluas agus cluinn ; fosgail, 0 lehobhah, do shiiilean, agns faic; seadh cluinn briathran Shenacherib, a chuir e a mhaslnchadh an De bheb. A nis, niata, 0 lehobhah ar Dia, teasairg sinn, guidlieam ort, as a lainih, a chum gu, 'm bi fios aig

utle rioghachdan na talmhainii gur tusa lehobhah Dia, thu fein a'd' aonar. Gheibhear an naigheachd so anns an naoieamh caibideil deug de dliara leabhar nan Righrean. Chuir Senacherib righ Asiria teachdaireachd mhiomhail gu Heseciaii righ ludah, le Rabsaceh fear de na coinmandairean aige, ag iarraidh air strlochdadh dhasan agus baile lerusalem a thoirt suas da. Chaidh Heseciah do thigh an Tighearna agus rinn e an urnuigh ud, a' guidhe air Dia a theasairginn o bheul an leomliainn. Chuir e a chomhairle ri Isaiah, fkidh an Tigh- earna, agus b' e a chomhairle-san diilain a thoirt do righ mor Asiria, oir ann an spiorad na f^Lst- neaehd chunnaic e gu robh Dia a' dol a nochd- adh a chumhachd as leth Israel. Is ann mar sin a bha, " Air an oidhche sin fein chaidh aingeal lehobhah a mach, agus bhuail e ann an camp nan Asirianacli ceud agus ceithir fichead agus coig mile : an uair a dh' ^irich daoine gu mooh amis a' mhaduinn, feuch, bha iad uile 'nan cuirp mharbha." A reir gnaths luchd-eachd- raidh nan ludhach tha am fear a dh' innis an naigheachd so ag radh gu robh am marbhadh iiamhasach so air a dheanamh le aingeal leho- bhah, ach faodaidh aingeal lehobhah fichead rud a chiallachadh. Teine agus clach-niheallain; gaoithean is tuiltean; tairneanach is dealanach; plaigh is gort; is curahachdan nadurra eile; — tha iad uile 'nan spioradan frithealaidh do Dhia; 'nan teachdairean no 'nan ainglean a chuireas a thoil an geill. Ged nach urrainnear a radh le cinnt, mata, cia mar a thainig an lom- sgrios ud air feach Asiria, no ciod a tha aingeal an Tighearna a' ciallachadh, tha e soilleir gu robh freasdal an Tighearna ag oibreachadh air taobh ludah agus gu 'n do shaor e Heseciah agus a dhijthaich an uair a bha iad an ^igin chruaidh.

Cha robh argumaid aig Isaiah air taobh na corahairle a thug e do 'n righ ach an aon argu- maid so, " Is e lehobhah ar Righ agus ar Dia ; saoraidh e rinn ma dti' earbas sin as." Ach tha ainm an Tighearna 'na thiir laidir; ruithidh am firean d'a ionnsaigh, agus bidh e tearuinte. Bha fios aig Isaiah is Heseciah co ann a chreid iad, agus do bhrigh gu 'n d' earb iad a Dia cha do chuir Senacherib borb gu h-amhluadh iad. An deidh Ikimhe rinn bard naomh air chor-eigin an t-salm sholuimte is mhaiseach so, a thoirt mol- aidh do lehobhah anns an teampull air son na buadha, —

'S e Dia as tearmunn duinn gu beachd, Ar spionnadh e 's ar treis ; An aimsii' eatraid agus teinu Ar cobhair e ro-dheas.

22

Tha Dia nan sluagh ri comhnadh leinn, 'S an comhiiuidh air ar crann ; Is e Dia lacoib 's tearmuun duinn 'G ar furtaehd anna gach km.

Ged a bii mhor neart Sheiiaclierib agus a bu lioiimhor a dliaoiiie, bha 'uaill air a cur aims an duslaich. Sliaoil e nach robli aige acli maoidlieadh air Heseciah agus gu 'n racliadh e ail chrith, mar bha rioghaclidan eile air chrith le eagal bruidealas Asiria. Ach clia 'ii ann an aghaidh Heseciah a mhain a thog Senacherib a lamb ach an aghaidh an De bhe6 mar an ceudna ; ach an uair a dh' eireas eadhon righ- rean cunihachdach an aghaidh Righ nan dul is ion daibh eagal a bhi orra, oir measaidh e iad mar dhus min na slige-tomhais; feuch, togaidh e suas eileana mar smuirnean.

Anns na laithean so an uair a tha lompaire as cumhachdaiche na Senacherib a' maoidbeadh saorsa an t-saogbail a mbilleadh, agus lamb- achas-liidir a dheanamh air uile rioghaohdan an dombain bu choir duinn ar gutli 's ar cridhe a tbogail ri Dia ann an urnuigh mar rinii Hese- ciah ; agus bu choir duinn an naigheacbd so a ghabhail gu cridhe, a chum ar creideamb, agus ar misneacb, agus ar diorras a neartachadh. Oir tlia sinn uile a' creidsinn, a db' aindeoin gach failing is peacadh a dh' fhaodar a chur as ar leth mar rioghachd, gu bheil ar lamhan na 's gloine na lamhan na Gearmailte anns a' chogadh so, agus nach i- lubiin gu bheil an Caesar uaibh- reach a' saltairt air lagh dhaoiue is air c6raich- ean dhutbcbaiina beaga ach gu bheil e mar an ceudna a' saltairt air lagh Dhe is coraichean a' chinneadh-daonna, An uair a sbeallas sinn air neart an airm a tha fo laimh cha'n 'eil e furasd a ridh c' uin no ciod an doigh anns an gabh an t-arm sin ciosnachadb, ach an uair a smuain^ icheas sinn air aobhar na h-iorgbuill agus air na nithean a tba an crochadlr ris an tapaid cha'n urrainnear a chreidsinn gu faigh an Caesar a thoil no gu 'n soirbbicb leis; co dhiu, cha'n urrainnear a chreidsinn gun iomadh duil mhaith is d6chas diadhaidh a bha sinn ag altrum a thilgeadh bhuainn. Is e saorsa ni as priseile air an t-saoghal ; saorsa cuirp, saorsa inntinn, saorsa anama; agus tha e eu-comasach a chreid- sinn gu 'm bi soirbheacbadh air a' cbeann mu dheireadh aig duine no aig diithaich a thogas an gMrdean an aghaidh saorsa. Theagamh gu robh sinn uile an diiil gu 'n gabhadh saorsa faotainn gun phris a phaigheadh ; ach ma bha, chuireadh as an diiil sin sinn anns na bliadh- nachan so, oir tha sinn a' faicinn nach fhaighear saorsa gun dortadh fala, agus nach ciosnaicbear uaill is fein-thoil a' Chaesair gun mhoran falluis is sgiths is ambghar. " T/ta Dia 'na meadhon ; cuidichidh e leatha an uair a thig a' inhaduinn." Tha sinn an duil gu 'm faod sinn briathran an t-salmadair a chleachdadb mu ar diithaich fein. Mur bheil Dia leinn cha 'n 'eil c6ir air bith againn a bhi ag iarnuigh air son na buadha ;

mur bheil Dia leinn is e an rud a b' fhearr a b' urrainn tacbairt sinn a dhol sios. Ach ma tba Dia leinn agus 'n ar meadhon— agus mar thuirt sinn clieana tba sinn a' creidsinn gu bheil cudtbrom a' cbeartais is na finnn is na h-ouoir air ar taobh — faodaidh sinn a bhi cinn- teacb gu bheil feartan neo-fhaicsinneach an Tighearna cbeana ag oibreacbadh as ar leth, agus gu 'n cuidicb e sinn aw uair a thig a' mha- duiiDi. Ach is fhada an oidhche gu maduinn do'nduinea tha gun fhois le pian. Anns an dorchadas their e le osna, O ! nach b' e a' oiha- duinn a bh' ann ! Cuiridh Dia a' mhaduinn thugainn an uair a thig an t-4m. Cha 'n 'e mhain gu 'n cuidicb e leinn, ach ni e sin daon- nan aig an am cheart. Cha tig e ro thrath air eagal nach fairich sinn ar feum air ; ach cha tig e ro aninocb air eagal gu 'n toir sinn thairis. Thig e anns a' mhaduinn, oir cha'n ainm ainm air bith eile do theacbd an Tighearna ach a' mhaduinn. "Tha lebobbah cothromach 'na meadhon; cba dean esan eucoir ; anns a mha- duinn blieir e breitheanas gu solus; cha'n fhiilnich e."

SLIGHE NA SLAINTE.

Thigibh, disdibh, agus aithrisidh mi na rinn Dia air son m' anama. — Salm Ixvi. 16.

Bha an cunntas so air a bheatha fein air a thoirt seacbad le Phili}) Wolfe Moirreach, aon de chomanndairean an Righ air a' mhuir.

"Ann an laithean m' oige fhuair mi irach diadhaidh is oileinachadh maith o m' athair agus o m' nihatbair. Bha e air a theagasg dhomh gu 'm b' e am Biobull facal Dh6, agus gu 'm b' e Criosd mo Shlanuighear. A thuilleadb air so, tha mi an diiil gu robh mi a'm' bhalach maith. Bha taobh aig m' inntinn ris an diadbaidheachd gu nadurra, sgus is cuimhne learn amannan anns an do labbair Dia ri mo chridhe gun teagamh. Ach air a shon sin, cha d' thug mi rianih mo chridbedo Dhia gu ceart; cha mho a ghabh mi ri Criosd mar mo Shlanuighear. Bha mi riaraicbte gu le6ir leis na faireachduinnean crabhach a bha mi a' faotainn annam fein, air chor agus nach do sbaoil mi gu robh e mar fbiachaibh orm mo chridhe a thabhairt gu buil- eacb do Dhia. B' e sin an t-aobhar gu 'n do ^ thuit mi air falbh. ^

An uair a bha mi aona bliadhna deug gu leth dh' ihkg mi tigh m' athar is chuireadh do sgoil mi, ach o'n latba sin gus an robh mi air m' iom- pacbadh aig naoi bliadhna fichead cha do liib mi mo ghlun ann an urnuigh, is cha mh6 a leugh mi am Biobull. Cha robh Dia a'm' smuaintean idir ; b' e mo thoil fein mo Dhia is mo lagh, agus a dh' aindeoin teagasg m' 6ige thuit mi ann am peacadh agus ann an daorsa a'

23

pheacaidh. Agus rud a bu lahiosa air fad, bha am peacadh taitneach leani ! Clia 'n 'eil feum sani bith aim a bbi ag rkdh ri daoine 6ga nach 'eil tlachd anus a' pheacadh. Tlia tlaclid anns a' pheacadh -guu teaganih (agus tha I'acal Dlie ag radh gu blieil), ach is tlachd e nach mair fada. Ann- an iiine ghoiiid fasaidb e 'na dhomblas na seirbhe agus 'na chuibhreach na h eucorach, agus ni e am beatha searbh dhaibh- sau a tha fo dbaorsa aige.

Aig an ^m so cba robh eagal Dh6 orm, agus ged e bha mo bheatha ioiiiadh uair ann an cunnai t cha mh6 a bha eagal a' bhais orm. Uair a bha mi air oladacb na h-Afric bha mi fhein agus ua daoine a bha comhla rium anns a' bhata gle dhliith do 'n bhis ; ach ma bha, cha do smuainich uii air siorruidheachd no breitheanas, agus cha mho a thiinig e a'm' inntinn urnuigh a chur suas ri Dia. Uair eile bha mi tinn le fiabhrus, cho tinn 's nach robh diiil aig an dotair gu 'n tiginn bhuaith. Thainig am ministear 'g am amharc, ach an aite eisdeaehd ris, is ann a thuirt mi ris, "B' fhearr leam thu a dh' fhalbh agus leigeil leam cadal." Bha fhios agam gu maith gu robh mo bheatha an cunnart, ach cha do smuainich mi gu 'm feumainn seasamh an lathair Dhe agus cunntas a thoirt da. Nach bu bhr6nach an cor sin do dhuine ! — gun sith aige ri Dia aclr fhathast gun eagal aige roimh 'n bhas.

Chaidh ctiisean air an aghaidh mar so gus an robh mi cbig bliadhna fichead. Air co-ainra mo lath^-breith, agus sinn air acair ann an abh- ainn ann an ceann-deas America, chaidh mi air tir a shealgaireachd. An uair a bha mi ris an obair sin thainig an smuain do m' inntinn cho clis ris an dealanach, "Tha thu c6ig bliadhna fichead an diugh, ach is beag feum a rinn thu de do bheatha." Taing do Dhii, cha d' fh&g an smuain sin tuilleadh mi, agus bhiodh e a' tighinn fodham gle thric gu robh m' iiine air thalamh goirid. Ach an aite dol gu facal Dh^ chaidh mi gu leabhraichean dhaoine a dh' iar- raidh soluis. Leugh mi tomhas maith de fheall- sanachd is de bhreitlineachadh dhaoine eag- naidh, ach is e a thainig as a sin, gu 'n do th6isich mi air a bhi creidsinn nach robh Dia ann.

Bha mi mar so gus an do leugh mi leabhar sbnruichte, An /hiack e do dJuiine a bhi beo Cha b' ann idir gus peacaich a thoirt gu Criosd a sgriobh ughdar an leabhair ud an leabhar, ach ann am freasdal Dhe rinn e an t-seirbhis bheannaichte sin dhomhsa. An uair a leugh mi e chunnaic mi gu robh mo bheachdan fein gun ghrunnd gun bhonn. Rinn an leabhar so soilleir dhomh gu bheil obair is beatha an t-saoghail uile gu l^ir air an steidheachadh air creideamh, ged is rud ci-eideandi nach urrain- ■ near fhaicinn, no laimhseachadh, no thomhas. Rinn e soilleir dhomh cuideachd gu bheil a' cheart ni fior mu ghri,dh. Mar so thiinig mi

gus an co-dhiinadh gu robh saoghal neo-fhaic sinneach is spioradail ann ; saoghal anns an robh creideamh is gradh a' riaghladh. Thainig mi gu co-dhunadh eile cuideachd, gu robh creid- eamh is gradh a'm' cluidhe fein, agus a chionn gu robh, gu robh daimh agam ris an t-saoghal neo-fhaiesinneach is shiorruidh. B'e so a'' cheud cheuin gu gliocas, agus lean an smuain so rium tuilleadh, oir eadhon an uair a bhithinn ri faoineas is baoth-shiigradh, thigeadh a' cheist so a steach orm, " Ciod a dh' eireas duit anns an t-siorruidheachd ? "

Ach ged a bha an smuain so a' milleadh mo shonais cha do leig mi dhiom tlachd a ghabhail ann an toil-inntinn an t saoghail. Ach uigh ar u-uigh bha acras m' anama a' fas; bha mo thlachd anns an t-saoghal a' lughdachadh agus m' ionndrainn air Dia a' meudachadh. Bha spiorad an Tighearna a' labhairt rium agus a' gairm orm. Feasgar Sabaid agus mi a' sraid- eamachd leam fhein air clar na luinge, agus sinn am port, dh' fhis m' inntinn luaineach agus th6isich i air fhebraich dh'iom ciod a thug an saoghal dhomh. " Fhuair thu," ars' ise, " do sh^th de thoil-inntinn ach cho do riaraich sin thu." B' fheudar dhomh aideachadh gu robh so fior. " Dh' fheuch thu," ars' ise, "ciod a bha aig na feallsanaich ri innseadh dhuit, ach cha b' fheiiirrd thu sin dad." A ris b' fheudar dhomh aideachadh gu robh so fior. Chuir mi tri ceistean air na feallsanaich, "Cia as a thainig mi 1" " C ar son a tha olc annam air nach 'eil iarraidh agam agus iiach urrainn mi a chur a mach as mo chridhe?" agus " C aite a bheil mi a' triall 1 " ach cha b' urrainn iad a r§,dh rium ach nach robh fhios aca. Cha robh ann an gliocas nam feallsanach dhomh ach dionihanaa nan diomhanasan is buaireadh spioraid.

Ach ged a bha mi truagh is nj' inntinn fo thrioblaid aig an km so, fhathast cha d' thug mi mo chridhe gu buileach do Dhia. Goirid 'na dheidh so thainig an smuain thugam, " Dh' fheuch thu gach rathad as aithne dhuit gu sith is beatha fhaotainn ach cha d' fheuch thu am Biobull." Bha nii an iom-chomhairie mu leugh- adh a' Bhiobuill ach mu dheireadh chuir mi romham gu 'm feuohainn e. Aon oidhclie rinn mi iirnuigh agus thubhairt mi. "A 'i'hiyhearna, tha mi a' creidsinn, cuidich le mo mhichreideamh," agus ged nach d' fhuair mi taisbeanadh sbn- ruichte aig an km, agus ged nach do thachair rud miorbhuileach air bith dhomh bha mi Ikxi- chinnteach an uair a dh' 6irich mi o m' ghliiin- ean gu robh mi a' ciallachadh am Biobull a ghabhail mar Ibchran do m' chasan, an Tigh- earna losa Criosd a ghabhail mar mo Shlan- uighear, a^s mo bheatha a chur seachad mar bu mhaith leis i bhi air a cur seachad.

Thbisioh mi air a' BhiobuU a leughadh a h-uile latha, agus ged a bha mi a' leughadh leabhraichean eile air son ceasnachaidh a bha air thoiseach orm cha do rinn mi dearmad air

24

m' aran Ikthail iarraidh ann am facal an Tigh- earna. Stad mi cuideachd de iomad cluich is cleachdadh nach robh mi a' saoilsinn f reagarrach do Chriosduidh. Ged bu duilich leam dannsadh a sheachnadh stad mi dheth, au duil gu 'n coisninn fabhar Dhe. B'e mo bheaciid aig an am so, na'ni bithinn orabhacli, na 'n leughainu am Biobull a h-\iile latha, na 'm bithinn ag iirnuigli, agus na 'n seachnainn nithean a bha 'nam buaireadh dhomh, gu 'm bitliinn ceart gu le6ir, agus aig crioch mo bheatha gu 'n tugadh Dia do neamh mi.

Bha mi mar sin fad sheachd bliadbna; ach bu staid daorsa dliomh e, oir cha'n''eil ann an crabhadh gun Chtiosd ach an fhior dliaorsa. Aig ceann gach latha theirinn rium flieiu, "An do rinn mi na's leoir an diugb gus Dia a thoil- eachadh?" agus daonnan cha b' uirainn mi a radh ach nach robh fhios agam. Mar sin cha b' aithne dhomh sitb no fois a cliionn nach robh mi cinnteach an robh Dia a' gabhail ri m' oibrichean.

Mu 'n am so bha am bata air an robh mi a'm' chommandair ann an Obar-eadhain, agus dluth do 'n bhaile sin bha bana-ciiaraid dhomh a chomhnuidh. Chaidh mi 'ga faicinn, oir bha i roimhe so 'na meadhon air mo sheoladh na bu dliiithe do Dhia, agus bha iarrtus agam an tuill- eadh seanchais fhaotainn rithe. Bha i fhein agus a fear-p6sda 'nan seirbhisich do Dhia agus bha mi am beachd gu 'n cuidicheadh i leam an ni nach robh ag amas orm fhaotainn. Am feasgar a r^inig mi iad dh' iarr iad orm dol le6 do 'n choinneamh urnuigh. Rinn mi sin, ach ma rinn, bha na chuala mi mar Ghreugais domh. Bu nihi an aon duine anns a' choin- neamh nach robh iompaichte. Cha do thaitinn a' choinneamh rium; cha bu toigh leam na laoidhean a sheinn iad, agus cha do thuig mi na h urnuighean. An deidh dhuinn dol dhachaidh leugh mo bhana-charaid caibideal de litir Phoil a chum nan Ephesianach, far am bheil au t-abstol a' labhairt mu bheannachdan a bhuineas do 'n Chriosduibh anns an t saoghal so ach a shaoil niise nach buineadh diia gus an rachadh e do'n ath shaoglial; — 3Iaitheanas peacaidh ; oighreaohd ann an n^anih. A reir facal Dh^ sin nithean a bhuineadli dhomh a nis. Chaidh mi do m' sheomar agus leugh mi air m' agliaidh anns an litir gus an do rainig mi na' briathran so, " Le gras ata sihh air bhur saoradh tre chreidearnh, agus sin, cha 'n ann dhihh fein ; is tiodhlax Dhe e ; cha 'n ann tre oibribh a chum 's nach deanadh neach air bith uaill." Ciiaidh an fhirinn bheannaichte so a steach do m' chridhe mar gu 'm biodh gath greine, aeus thuirt mi rium fein, "Tha Dia ag innseadh dhomh an so gu bheil mi air mo shaoradh, agus nach ruig mi a leas dad a dheanamh gus an t-saorsa so a chosnadb, iirnuighean no oibrichean maithe, oir tha an obair deanta cheana. Ata saorsa "tre ghras Dhe," agus cha'n ann air a cosnadh le

obair no airidheachd; nach 'eil Dia fein 'na fhacal ag innseadh sin domh 1 "

O ! an t-uallach eagallach a thuit dhiom an oidhche ud ! An t-saorsa bheannaichte a fhuair mi ! Fad dheieh bliadhna bha curam orm mu 'n t-siorruidheachd, agus fad ochd bliadhna bha mi a' feuchainn ri Dia a thoileachadh le iirnuigh- ean, le fein-aicheadh, is oibrichean maithe. Ach an uair a thuig mi nach robh feum ann dhomh a bhi feuchainn ri bhi 'gam shaoradh f^in a chionn gu 'n do shaor Dia mi cheana, bha mi cho sona 's gur beag nach do thoisich mi air leum is dannsa le aoibhneas. Ach mur do dhanns ino chasan dhanns mo chridhe, agus tha e a' dannsadh gus an la an diugh, a' moladh au Tighearna, a chionn gur e Dia, m' athair, agus neamh mo dhachaidh, agus losa Criosd mo Shlinuighear.

An sin th6isich mi air innseadh do dhaoine eile ciod a rinn Dia do m' anam. An uair a chaidh mi air m' ais do 'n bhA,ta dh' innis mi do 'n oitigeach a bha fodham an sgeuT aoibh- neach ; dh' innis mi dha gu 'm faodadh esan maitheanas fhaotainn cuideachd. Ach leis an t-siiil a thug e orm chunnaic mi gu 'n do shaoil e gu robh mi air dol as mo chiall. Ach taing do Dhia bha fear eile de na h oiligich a chreid mo bhriathran agus a ghabh ri m' chomhairle; tha esan an diugh a' toirt fianuis do 'n t-saoghal air taobh an Tighearn losa. Am measg gach sonas a b' aithne dhomh riamh is e an sonas a bu mhotha, a bhi ag innseadh do dhaoine mu Chviosd agus a bhi feuchainn r' an toirt 'ga ionnsaigh.

An sin thbisich mi air searmonachadh. Bidh cuimhne agam gu brath air a' cheud uair a rinn mi sin. Bha an oidhche fuar, ach cha chumadh am f uachd a stigh m' fhallus ; bha e a' sileadh gu fiasach leis an fhiamh a bha orm. Dh' iarradh orm m' f hianuis a thogail agu.'* rinn mi sin air beulaobh tri cheud de choimhthional. Bha mi a' faireachduinn gu robh e mar fhiach- aibh orm Crioi?d a shearnionachadh, agus taing do Dhia, chuidich e fein leam 'ainm a mholadh.

'Na dheidh so thainig atharrachadh eile orm. Dh' innis mi cheana mu na nithean a leig mi dhiom (ged bu toigh leam iad) los Dia a thoil- eachadh; 61, is piob, is dannsa, is cluich-chairt- ean. Ach an uair a thoisich mi air obair a dheanamh do Chriosd cha robh iarraidh idir agam air na nithean sin ; bha toil-inntinn a b' f hearr agam ann an companas is ann an seirbhis mo Mhaighstir. Taing do Dhia sin toil inntinn a mhair gus a so, agus a mhaireas gu br^th,"

Gu 'n deonaicheadh Dia do gach neach a leughas an eachdraidh shimplidh so an teblas beannaichte so fhaotainn air Criosd an Slan- uighear a fhuair an seoladair a dh' innis i. " ladsan a theid sios do 'n jhairge air longan, a 'ni obair air uiageaclian mora;, chi iadsan griiomharan lehobhah, agus 'oibre iongantach 's an dbimhne." — Salm cvii. 23, 24.

J

Air. 7.

1918.

FEIN-CHEASNACHADH.

(Searmon traisg.)

Ach ceasnaicheadh dtiine e Jeiii, agus mar r sin itheadh e de 'n aran, agus bladh e de 'n f. chupan. — 1 Cor. xi., 28.

Anns ua seanu laitliean ann an Albainn chluinnteadh na briatliran so air an gabhail mar cheann-teagaisg aig gaoh ^m comanachaidh, oir

;■; bha daoine diadhaidh anns na seann laitliean a' creidsinn ann am fein-clieasnachadh ; a' 'creidsinn gu robh e ceart daibh coinneal na firinn a ghabhail agus dol a steach d'an cridhe

■ f6in a chum a shebmraichean diomhair a ranns- achadh. Ach cha chluinnear na briathran so cho. trie aig am comanacliaidh an diugh, oir

/ cha 'n e mhiin gu bheil fein cheasnacliadh air dol 4 fasan, ach their daoine riut ann an clar an aodainn naoh robh ann ach obair gun fheum is

' obair gun tairbhe ; fasan a bha milleadli sith is sonas dhaoine gun aobhar. Theagamh gu robh e air uairean a' deanamb sin, ach is e an rud a b' fheirr a b' urrainn tachairt do mhdran dhaoine, gu 'm bitheadh an sith is an sonas air a mhilleadh. Mhill an Slanuighear sith is sonas anama an duine big (agus iomadh duine eile cuideachd) a thaiuig d'a ionnsuidh agus a thuirt ris gu 'n do clioimhead e na aitheantan uile. Ach ma mhill, cha bu chall ach gu 'm bu bhuannachd sin do 'n duine, oir nochd e dha gu robh airde is lend is dbimhneachd ann an lagh an Tighearna nach do shaoil e. Tha sith is sonas anama air am mealtainn trie gu lebir le daoine a tha air an t-slighe gu truaighe shiorr- uidh, agus b' fhearr daibh gu mor sin a chall seach dol air an aghaidh gun suim gun smuain air an cor bronaoh. An ^ite e a bhi 'na aobhar air fein cheasnacliadh a sheachnadh, gu 'm faod e ar fois is ar suaimhneas a mhilleadh, is ann a tha e 'na aobhar nach deanamaid dearmad air, agus gu 'n cuireamaid eblas air ar cridlieaclian f^in. Is e f^in-eblas tus a' ghliooais, agus faodar a bhi ciniiteach nacli biodh naoimh is diadhair- ean anns gach linn a' comhairleachadh dliuinn sinn f6in a cheasnachadh mur biodh fhios aca gu robh an cleachdadh spioradail so buannacdh- ail daibh fein.

Tha moran dhaoine ann an diugli a bhios a' deanamh fanoid air am br^ithrean a tha lean- tuinn corahairle an abstoil ; their iad nach fheairrd ach gur misd daoine a bhi sealltuinn a steach annta f^in, agus their iad gu bheil

creidmliich a' smuaineachadh air am peacaidh'' can tuilleadh 's a' chbir. Theagamh gu bhe boinne de 'n fhirinn an sin, ach cha 'n 'eil ann ach boinne, oir tha sinn Rnchinnteach nach 'eil e mar fliiiling anns a' mhor-chuideachd de dhaoine a bhi smuaineachadh ro thric mu am peacaidliean, ach gur e am failing nach 'eil iad a' smuaineacJiadh umpa idir, agus nach 'eil iad idir a' toirt fanear olio graineil 's a tha iad an latliair Dhe. Na 'n robh sian an diiil gu bheil eadhon aon no dha 'n ar n-(^isdeaohd a' saruch- adli an anama tuilleadh 's a choir mu an cor spioradail ann am fianuis Dh^ agus mu am peacaidhean an aghaidh a lagha agus a thrbcair, cha bu mhaith leiun an crAdh-cridhe a mheud- achadh le blii labhairt air a' chuspair so. Ach ciod air bith coire is failing a tha annainn uile — agus anns an aon is fhearr againn tha na ficheadan — tha sinn cinnteach nach e sin aon diubh, air chor agus nach 'eil cunnart sam bith ann gu 'm meudaich sinn goirteas cridhe dhuibh gun aobhar. Agus co dhiu, is fhearr do dhuine gu nior a pheacaidhean a bhi air an dearbhadh air le spiorad an Tighearna seach e bhi ag radh sith r'a anam an uair nach 'eil sith ann. As eugmhais oblas a bhi againn air ar cridlieachan fein cha'n urrainn duinn gu brith teachd an lathair Dhe le cridhe briste is bruite, agus tha facal an Tighearna ag innseadh dhuinn gur e sin an lobairt leis a bheil e toilichte.

" Am fear sin nach rannsaich a choguis agus a chridhe," arsa aon de na seann diadhairean, " tha e mar thigh gun uinneig." Tha e furasda gu lebir dhuinn uile sinn fein a mhealladli agus a bhi an duil gu bheil sinn moran na 's fhearr agus na 's diadhaidhe na tha sinn ann an da rireadh. Is e an doigh air sin a sheachnadh ar giulau is ar caithe-beatha a sgrudadh gu h-onorach an drasd 's a ris- ann an solus a' Bhiobuill agus lecbmhnadh spiorad an Tighearna. Latha air chor-eigin feumaidh sinn uile seasamh ann an solus breitheanais Dh^, solus a rannsaich- eas agus a their am follais nithean diomhair ar cridhe ; nach b' fhearr dhuinn, mata, tbiseach- adh air an t-solus sin a leigeil a steach a nis, am feadh 's a tha fathast iiine is cothrom againn eisdeachd ri ciod a tha aig Spiorad an Tighearna ri radh ruinn, Spiorad na firinn as urrainn dearbhachd a thoirt duinn mu pheacadh, mu fhireantachd, agus mu bhreitheanas.

Bu ghlic (agus bu diadhaidh cuideachd) an duine an t-Ollamh Mac Iain, agus is trie a thachras briathran de 'n t-sebrsa so oirnn 'na

26

leabhraichean. " Tha mi nis le tr6cair T>h6 ag ullaoliadh mo cliridhe chum cuimhne a dhean- amh air hks mo Shlanuigheir chaoimh agus a chum mo bhbidean iocadh do m' Chruithfhear. An uair a sheallas mi air m' ais air a' bhliadhua a chaidh seaohad tha naire orm nach do rinn mi ach droch fheum dith. Cha 'n 'eil mi dad na's fheaiT aig ceaun na bliadhna iia bha mi aig a toiseach ; is bi'onach an aidmheil so ach le cbmhnadh Dhe feuchaidh mi ri lamh-an-uachdar fhaotainn air m' fhiilingean na's motha 'na dheidh so." Cha 'n 'eil am ann as freagarraiche do dhaoine am peacaidhean ^ireamh agus am failingean a chuimhneachadli na kxa a' choman- achaidh ; cha 'n 'eil am eile as freagarraiche dhaibh coimh cheangal hv a dlieanamh ri Dia agus boidean ur a chur orra fein chum gluasad maille ris anns na liithean air thoiseach orra. Oir tha hbrd an Tighearna ag radh ris gach neach a shuidheas aige ann an cainnt sh61uimte, " Gach neach a tha ag ainmeachadh ainm Chriosd tr^igeadh e eucoir." Tha fhios againn gu bheil e fior a thaobh dhaoine diadhaidh gu bheil iad a' cuirahneachadh air am peacaidhean aig gach am comanachaidli agus gu bheil brin 'nan oridhe a chionn gu bheil uiread de 'n pheacadh fathast annta ; tha fhios againn gu bheil cuid de na tha 'n ar n-eisdeaohd air an tilgeadh s'los agus fo dhlobhail misnich a chionn nach do choimhlion iad gu h-iomlan b5idean a dh' ioc iad do Dliia aig a bhird clieana. Ach is e an d6igh air sin a leasachadh an t-altair a thogail as ur, agus an comh-cheangal ath- nuadhachadh an diugh a ris. Obair an naomh- aehaidh, is e sin obair nach do rinneadh riamh agus nach deanar gu brath ann an aon latha no le aon bhuille. Mus teid obair an naondiachaidh air a h-aghaidh gu ceart feumar tf)iseachadh iir a dheanamh gaoh latha. Cha b' urrainn eadhon an t abstol Pol ach a rkdh mar so, "Cha'n e gu 'n do rainig mi cheana no gu bheil mi cheana foirfe, ach tha mi a' leantuinn. Is e an neach a leanas agus a shineas e fein a chum nan nithe a tha roimhe a gheibh duals ard-ghairme Dhe, an neach nach paisg a lamhan ann an cadal a' bhais gach uair a thuiteas 'altair agus a thuiteas e fein air falbh a Dhia, ach a ni dian-chabhag gus 'altair a thogail a ris agus a philleas ri Dia chum a bhbidean iocadh as ur. Ma tha 'ur coguis ag innseadh dhuibh, mata, gu 'n deach- aidh sibli air seachran o Dhia agus nach do choimhlion sibh ann an obair 'ur beatha na geallaidhean a thug sibh dha 'n 'ur cridheachau aig a' chomanachadh mu dheireadh, gabhaibh an cothrora an diugh air 'ur n-aghaidhean a thionndadh as iir ris an t-solus, ag iarraidh air Dia gu h-iriosal agus gu durachdach gabhail ri bhur n-aithreachas agus gras is neart a thoirt .duibh anns na laithean a tha air thoiseach.

Bha an t-Ollamh Arnold, maighstir-sgoile ainmeil, 'na slieirbhiseach dileas do Dhia ach sgriobh e na briathran so 'na leabhardatha. " Tha iomadh latha de m' bheatha anns am bheil mi cho tioram ri maide ; anns nach 'eil faireachadh air bitli agam air lathaireachd Dhe no gairdeachas 'na shlainte; laithean anns nach l^ir dhomh gu bheil aon lide de phrionnspal Criosdail ann a'm' inntinn." Theagamh nach robh faireachadh aig an duine clidir iomadh uair air nitheau na beatha spioradail, ach air a shon sin cha robh e gun phrionnspalan Criosdail 'na bheatha. Cha 'n 'eil e comasach eadhon do dhaoine diadhaidh a bhi air a' bheinn daonnan, agus ma dh' fhanas iad oirre cha dean iad moran astair gus an ceann-uidhe ; bidh iad air am fagail air dheireadh leis na h-eilthirich a tha ag imeachd gu dubhach (ach gu dileas is sior- leantuinneach) air a' chorahnard, gun 6ran 'nan cridhe no air am bilean. Cha 'n ann air ar faireachduinnean a tha Dia a' sealltainn ach air ar gniomharan ; ma tha ar gniomharan ceart 'na shuilean-san agus ar gluasad maille ris iriosal, cha diult e ar dilseachd aideachadh a chionn nach 'eil ar faireachduinnean cho be6 is solasach 's a bu mhaith leinn fein iad a bhith ; agus air an liinih eile, mur bheil ar gniomharan ceart, no ma tha sinn a' tighinn be6 do 'n t-saoghal agus do'n pheacadh cha ghabli Dia an lethsgeul bhuainn gu bheil srauaintean crA,bhach is faireachduinnean diadhaidh a' gluasad 'n ar cridheachan an drisd 's a ris. Is e an neach a tha taitneach do Dhia an neach a ni athoilanns an latha dhorcha clio cinnteach 's a ni e i anns an latha ghrianach ; an neach a chumas 'aghaidh air Sion an uair nach 'eil 6ran 'na chridhe no faireachduinn aige gur maith is gur mills Dia. Tha moran dhaoine ann a tha 'nan fior dhaoine diadhaidh nach urrainn a radh le firinn gu 'n d' fhairich iad riamh annta fein faireachduinnean a tha iad a' leughadh ann an litrichean Phoil is Eoin is ann an sgriobhaiohean nan naomh, ach na cuireadh sin eagal no iomgain orra, ma tha an coguis ag innseadh dhaibh gu bheil spiorad Chriosd air an giulan agus gu bheil iad a' deanamh a thoile 'nam beatha cho mhaith 's is urrainn daibh. Thubhairt an Slanuighear, " Cha 'n e iadsan a . their, Ji. Thighearna, a Thighearna, a theid a steach do rioffhachd neimh ach iadsan a ni toil m' Atliar

O 1

ata air n^amh." Thubhairt e mar an ceudna gur ann air an toradh a dh' aithnichear a dheisciobuil agus nach ann idir air am faire- achduinnean. A thaobh am faireachduinnean is e an aon cheist a chuir e riamh orra, a' cheist a chuir e air Peadar, "An toigh leat niise." Tha e a' cur na ceiste ceudna oirrne an diugh, agus is e iadsan as urrainn a radh gu h-onorach mar a thubhairt Simon. " A Thighearna d' an

27

aitlme na h-uile nithean tha fhios agad gur toigli leara tliu," — is e iadsan a mliain a tha air an gainu a dh' ionnsaigh a bhuird. Sin, niata, aon de chomharraidhean na diadhaidbeachd, gu bheil gradh againn do Chriosd agus gu bheil air cridheachau a' tionndadh ris le ioiindrainn is baigh mar a thionndas na fliiraiohean ris a' ghrein. Ach do bhrigh gu bheil an gradh so tarbhacli is buadhmhor ge b'e aite am bheil e, bu ch6ir duinn sinu fein a cheasnachadh agus fhe6raich de ar coguisean an diugh an do thilg e a maoh asainn clia 'n e mhain eagal ach nithean as miosa na eadhon eagal, ana-mianna na febla, mi-run, sannt, farmad, fearg, is an- tograidhean eile nach 'eil a reir spiorad Chriosd. Tha an t-abslol a' labhairt mu dhaoine a dh' itheas an t-aran naomh agus a dh' 61as an ciipan naomh gu neo-iomohuidh, agus ag ridh gu bheil iad sin ciontaoh do chorp agus do fbuil an Tigh- earna. An e a tha e a' ciallachadh naoli 'eil e ceart do dhuine suidhe aig b6rd an Tighearna mur bheil e sonruiclite maith os cionn dhaoine eile; mur bheil e ceart 'na uile shlighean is naomh 'na uile ghniomharan] Cha 'n e idirj is e Dia a mhain a tha ceart 'na uile shlighean is naomii 'na uile ghniomharan ; air bhonn a mhaitheis no a naomhachd f6in cha ghabh duine beo a bhi air fhireanachadh. Air bhonn a naomhachd fein cha 'n 'eil agus cha robli duine riamh iomchuidh no airidh air suidhe aig bord an Tighearna, oir mar tha an naomh A Kempis ag radh, "Ged bhiodh tu cho naorah ri aingeal agus cho gradhach ri Eoin cha bhiodh tu airidh air an t-saoramaid so" Ach tha eadar dheal- achadh mor eadar a bhi iomchuidh oirre, agus a gabhail gu h-iomcliuidh. Tha iadsan a thig gu bord an Tighearna anns an spiorad cheart a' gabhail na sacramaid gu h-iomchuidh, agus tha iadsan a thig thuige anns an spiorad cliearr 'g a gabhail gu neo-iomchuidh. Agus is e an spiorad ceart, tighinn gu b6rd an Tighearna gu h-aithreachail is gu h-iriosal, a' cuindmeachadh air ar peacaidhean agus le dochas is ereideamh ag iarraidh maitheanais as ur tre bhas losa Criosd air a' chrann-cheusaidh. Tha Satan a' deanamh oidhirp gun sgur air an peacaidhean a chur as ar cuimhne, oir tha fhios aige ma leigear air di-chuimhne iad nach gluaisear sinn gu aithreachas no gu tr6cair iarraidli. Mar sin tha e feumail dhuinn daonnan, ach feumail gu s6nruichte aig gach am comanachaidh, sinn fein a cheasnachadh agus ar loohdan a chuimhneach- adh, agus an iirnuigh so a chur suas ri Dia: " A DM, dean Irhcair orm sa a tha a'm' phea- cach. Glan mi annamfuil luachmhor do Mliic, losa Criosd' mo Shlanuiyhear, agus ath-nuadh- ■aich mi le do Spiorad Naomh, a chum agus gun tig mi a dh' ionnsuidh t-altair le creideam.h is gairdeachas.

BAD AN DE FHRAOCH GEAL.

Air feasgar aillidh foghair choinnich Dbmhull Camshron is Mairi Fhriseal ann an coille Obri- achaiu, a dh' fhagail beannachd aig a cheile. Bha gealladh-p5saidh eatorra, ach bha am p6s- adh air a chur air ais, oir bha na finneachan Gaidhealach air eirigh a chur a' Phrionnsa air a' chriin. Bha camadh eile 'nan crannchur cuideachd, oir bha athair Dhomhuill air taobh Thearlaich is athair Mairi 'na aghaidh, agus mar sin b' fheudar do 'n chiiraid oig an leannan- achd a dheanamh gun fhios d' am parantan, ged bha an latha ann a bha iad gle mhor aig a cheile agus a bhiodh iad gl^ dhednach gu 'a rachadh D6mhull is Mairi cuideachd. Ach bha iad a nis an run na biodaig d'a cheile agus thoirmisg iad d' au cloinn dol c6mbla. Ach is beag aig a' ghaol toirmeasg nam bodach, agus mar a thuirt sinn cheana, choinnich Dbmhull is Mairi anns a' choille-bheithe an Obriachan.

Cha ruig sinn a leas innseadh ciod a thubh- airt no dh' fhairich iad air an fheasgar ud — sin seaun .sgeul is sgeul iir a thuigeas daoine gun a h-innseadh — ach an uair a bha iad a' dealachadh thug Dbmhull badan de fhraoch geal do Mhairi. " Gleidh so," ars' esan, "mar fliianuis air mo ghaol duit, gaol a mhaireas gu bas agus na 's fhaide, agus geall gu'm bi thu dileas domh." Gheall Mairi gu 'm bitheadh, agus chuir i am badan fraoich gu miairneach 'na broilleach. "Tha mi," arsa DbndjuU, "a' eleidheadh a'

mar fhianuis air dhiu a bhios

do

mi

bhadain so dhomh fh^in

ghaol-sa dhbmhsa, agus co

inarbh no beb cha ghradhaich mi gu brath te

eile ach thu."

Mar sin dliealaich iad. Tliill Mairi dhach-. aidh do thigh a h-athar agus chaidh Dbmhull do arm a' Phrionnsa Fad bliadhna cha chuala Mairi dad uime, ach mu dheireadh chualas ann an lonar-nis gu 'n robh an dk arm aig Cul- fhodair. Bha an anail 's an uchd aig Mairi an uair a chual i aig ceann an tighe gu soilleir fuaim nan gunnaoha mora, agus thainig an tuill- eadh eagail oirre an uair a chunnaic i ann an ciaradh an fheasgair na saighdearan Gaidh- ealach a' teicheadh ri taobh an locha 's an agh- aidh air Lochabar, mar gu 'm biodh ann maigh- ich is coin 'nan deidh. Leis a' bheagan analach a bha aige dh' innis fear dhiubh sin dhi mar a tbachair; dli' innis e gu robh arm a' Phrionnsa air a bhriseadh agus nach robh aig gach duine dhiubh ach a bhi sealltuinn air a shon fhein. Sheas Mairi ri taobh an rathaid, a' geur-amharc air gach aodann a bha dol seachad a dh' fheuch- ainn am faiceadh i Dbmhull, 's an cridhe gu leum aisde le eagal is iomgain. Ach cha 'n fhaca i Dbmhull is cha ndib a fhuair i sgeul air

28

an uair a thbisich an t-arm Sasunnach air bruch- | dadh seachad air th5raclid na ruaige b' fheudar dhi teioheadh is i fli^iu a ghlastidh a steach na se6mar. Acli clia deachaidh i do 'n leabaidh ; chuir i seachad an oidhche 'na suidhe aig an uinneig a' tuireadh 's a' caoineadh. Greis m'an do shoilleirich an latha oliual i mar gu^m biodh lan-an-duirn de chlacha-beaga air an tilgeadh air an uinneig; an uair a slieall i a mach chun- naic i fear de dhaoine a' Phrionnsa a' smeideadh oirre. Thilg i cle6ca timchioll oirre is chaidh i far an robh e ach b' e sin an sealladh d^istinn- eaoh ;- bha an duine air a leon gu h-olc, 'aodach Ian fala, neapaicin air a cheangal m'a oheann, te d'a lamhan a' slaodadh ris gun fheuin, agus e air chrith le fuaclid is fannachd, Dh' innis e nach d' fhagadh d'a chompanaicb ach e fh6in is ear eile ; gu 'n d' f heuch iad ris a' bhaile a' thoirt a mach comhla ach air dheireadh thall gu 'n d' thug a chompanach thairis is e air a dhro.ch le6n ; ach gu 'n d' iarr e airsan mar fh^bhar, na 'n gabhadh e idir deanamh, dol gu tigh s6nruichte agus an sporan beag so, ars' esan, a thoirt do nighean an tighe. ' ' Ma's tusa," ars' esan, "an nighean, so dhuit an sporan a thug Domhull Camshron, mo chompanach, dh6mhsa." Cheasnaich Mairi an saighdear niu Dh^mhull ach cha b' urrainn e dbchas maith air bith a thoirt dhi uime. Thuirt e gu 'n do dhuin e fhein a shiiilean m' an do dhealaich e ris agus gu robh eagal air nach robh e a nis be6.

Bha cridhe Mairi bhochd gu sgaineadh an uair a chual i an sgeul bhronach 's a fhuair i am badan fraoich anns an sporan, comharradh gu robh Dimlmll dileas dhi gu b^s — ach ged a bha a cridhe briste cha do riun i moille air creuchdan an duine thruaigh a th&inig thuice a ghlanadh agus biadli is deoch a thoirt da. Bha e an impis a bhi ullamh, agus ged a bha e cunn- artach di aoigheachd a tlioirt da (air eagal an airm Shasunnaich is eagal a h-athar cuideachd) thug i fhein is te de na seai-bhantan a steach do 'n tigh e, agus ghleidh iad ann am folach e seachd seachduinnean, 'ga eiridinn gu caomhail gus an deachaidh e na b' fheirr.

Chaidh bliadhnachan seachad. Cha b' e aon fhear ach fichead a leag a shuil air Mairi Fhris- eal oir cha robh a seis air bh6idhchead ann an siorramachd lonar-nis. Ach cha robh ann daibli ach obair dhiomhain ; cha sealladh i air gin diubh ; bha an sporan 's am badan fraoich 'na broilleacli 's an latha agus fo a cluais 's an oidhche. Bha aon fhear gu sinruichte a bha diorrasach os cionn chiich, mac an tighearna air an oighreachd air an robh a h-athair. Dh' f heuch am fear so ri gaol Mairi a chosnadh air gacli d6igh a b' aithne dha, ach ged a bha i daonnan siobhalta gu lebir ris cha ghabhadh i

gnothuch ris. Mu dheireadh chuir so farran air an tighearna 6g; dh' atharraich e port agus o bh6idean-gaoil is o bhriathran mine blath thionndaidh e gu maoidheadh is mallachdan. Air dhiigh air chor-eigin fhuair e a mach gu 'n d' thug i aoigheachd do fhear de na reubalaich agus mhaoidh e oirre nach robh aige ach cagar a chur ann an cluais an luchd-riaghlaidh 's su'n rachadh tigh is fearann a thoirt bho a h-athair. Bha Mairi eadar a' bhaobh 's a' bhuarach, oir bha a h-athair an s^s innte gun sgur, ag iarraidh oirre an tighearna 6g so a phdsadh. Mu dheir- eadh chuir an tighearna a h-athair anns a' phriosan. Bha spiorad Mairi air a bhriseadh gu buileach ; bha i coma ciod a dh' eireadli dhi a nis, agus air chumhnanta gu 'm faigheadh a h-atbair a shaorsa agus gu 'n leigteadh leis a leiithean a chriochnachnadh anns an tigh anns an do rugadh e 's ris an robh a sheann chridhe an ceangal dh' aontaich i an t-oighre 5g a phbsadh.

Thainig oidhche an reiteachaidh. Bha deoch is ceb\ is aighear gu le6ir anns an tigh an oidhche ud, aig fear-na-bainnse 's a chompanaich is nigheanan a' bhaile, ach cha robh ce61 no aighear ann an cridhe Mairi. Sgaoil a' chuid- eachd is chaidh muinntir an tighe a luidhe. Anns a' mhaduinn cha d' thainig Mairi a nios as a se6mar a b' abhaist, ach cha do chuir sin iongantas air a h-athair oir shaoil e nach robh ann ach gu robli i sgith. Ach an uair a bha an latha a' dol seachad 's nach robh i a' tighinn am follais shealladh a steach d'a se6mar. Ach cha robh Mairi an sin, is cha mho, a r^ir coslais, a luidh i anns an leabaidh. Thogadh glaodh anns a' mhionaid gu robh i air chall ; thionn- daidh an t-oighre 's a dhaoine uile a mach 'ga siubhal 's 'ga h-iarraidh, ach faotainn cha robh oirre. Fad seachduinn bha iarraidh-mhairbh is bhe6 aca oirre. Maduinn thrath a bha fear de mhuinntir Obriachain a' dol do Touar-nis ghearr e troimh oisean de 'n choille-bheithe los an t-slighe a ghiorrachadh ; agus anns a' choille, 'na sineadli laimh ri stoc craoibhe, faicear boir- ionnach. Chuir an rud iongantas air, agus air dha sealltainn na bu dluithe oirre chunnaic e gu robh i marbh, is badan de fhraoch geal 'na laimh. C'uin, no ciamar, no c'ar son, a chaidh Mairi do'n choilie far an do dhealaich i ris an leannan nach do thill; no ciod an d^igh anns an d' thainig am bas oirre, — sin ceistean nach d' fhuasgladh riamh. Ach aon ni a theireadh na h-eblaich, gur e ionndrainn a' ghaoil a thug do 'n choille i air oidhche an reiteachaidh, 's gu 'm b'e am bristeadh-cridhe galair a bais.

Ld,idir mar am has tha an gaol: Cha'n urr- ainn uisgeachan lionmhor a mlmchadh, agus cha bhdth na tuiltean e.

Air. 8.

1918.

EADAE-GHUIDHE.

Le eadar-gliuidlie tlia sinu a' ciallacliadli urnuigli as leth dhaoiiie eile. Siu an seorsa iirnuigh aims am bu choir do Chriosduidbeau buaiiacbadb. Ma.tba dad idir de dhiadhaidb- eacLd ami an duiiie cha dean e dearmad air iirnuigh air a shon fein ; iarraidh e na beamiachdan sin air Dia a tha e a' mianiiachadh, ach tha iomadli duine a tha gle dhiadhaidh nach 'eil a' cuimbueachadh dhaoine eile cho trie 's a bu choir da aig cathair nan gras. Is e an t-aobhar air sin nach 'eil e a' toirt aire do theagasg a' Bhiobuill aii' a' chuis, agus gu bheil e a' leantiiimi, 'na iirnuighean, am fasan ris an I'obh e cleachdta, gmi smuaiueachadh uime.

Ged nach 'eil ar cuimhne feiu a" dol cho fhad air a h-ais ri cuimhne cuid de ar luclid- leughaidh, tha cuimhne agaimi gu'm b'e a' cheud uruuigh, ris an abairteadh an firnuigh .mhor, axi urnuigh a bu phrionnspalaiche anus an tigh-aoraidh air la na Sabaid. Bha a' chuid a bu mhotha de 'n urnuigh sin air a thoirt suas le aideachadh pheacaidhean a' choimh-thionail, aideachadh a dh' fheumadh a bhi air a dheanarah ann an doigli cho coitchonn 's nach bioradh e coguis neach beo a cluomi uach robh peacaidhean sonruichte air an aideachadh air an- ainm no air an ceaim. Ma bha eadar- glmidhe air a dheanamh idir aims an t-seirbhis — .agus air uirean cha robh — blia na bochdan is daoine tinn, an righ 's an rioghachd, is daoine a bha a' basachadh, air an cur air aoii ghad agus athchuinge ghoirid ail- a chur suas air an son aim am facal no dha aig deireadh an t-searnioin, an uair a bha feoil a' choimh- thionail mi-thoileach air a bhi fantuinn a stigh na b' fhaide. Cha robh so idir ceart no freagarrach, agus tha e 'na aobhar taingealachd gu bheil atharrachadh r 'a fhaicinn arm an eaglaisean an diugh, co dliiu anns na eaglaisean sin far am bheilan t-seirbhis air a deanamh gu h-6rdail, soluimte, agus air mhodh a tha ciallach is grunndail. An diugh tha a' cheud iirnuigh na 's giorra gu mor, gun chall air bith do na daoine a tha gabliail pairt innte no do 'n Dia a tha 'ga h-eisdeachd, agus tha urnuigh eile air a cur suas roimh 'n t-searmon a tha uile gu leir 'na h-eadar-ghuidhe, urnuigh anns am bheil athchuingean air an deanamh as leth na h-eaglais, is obair is seirbhisich Dh6 anns an t-saoghal, air son na rioghachd is luchd- j riaghlaidh, is dhaoine eile anns gach cor is suidheachadh. Sin mar bu choir do 'n ghnothuch a bhith. Ged a tha e ceart aite a thoirt do aideachadh pheacaidhean ann an

aoradh follaiseach ann an tigh an Tigheania, is e an fhior aite air son an aideachaidh sin an Iirnuigh uaigneach a ni duine 'na sheomar fein, far am faod e a chionta aideachadh gu saor agus air a ch'eanu anu an cluais dhlomliair an Ti naoimh ris a bheil a ghnothuch ; far am faod e a chridhe fhosgladh mar nach b'urraimi e a dlieanamh ann an lathair dhaoine agus a radh, " Riim mi am peacadh so agus am peacadh ud ; bha an smuain so ann am chridhe is riim mi cron do'n neach ud is do 'n neach ud eile." Ach , an uair a theid daoine cruiun ann an ceann a cheile bha coir aca an cothroni a ghabhail air sealltuinn seachad air am feum agus am beatha fein, agus aontachadh le an guth 's an cridhe tagradh a dheanamh as leth nithean is aobliaran anns am bheil uigh aca uile mai- shluagh an Tigheania. Ciod as ciataiche na 'n eaglais uile a chluinntdnn ag urnuigh air son obair is seirbhisich Dhe amis na h-Innsean no arm an China, agus a' deanamh sin, cha'n ann ami am facal no dha gu tioram mar nach biodh e air a dheanamh ach air sgath an fhasain, ach gu reidh soluimte agus air dhoigh a bheir dhachaidh gu cridheachaii dhaoine cor bronach nan cinneach is feimi nan soisgeulaichean a tha dol thuca air a bhi air an cuimhneachadh le co- chomunn nan naonih ; a bhi air an cuideachadh 'nan obair le co-fhaireachduinn, is eadar- ghuidhe, is airgiod is or nambraithiean uile.

Anns an Tiomnadh Nuadh tha cudthroni anabarrach air a chiu- air eadar-ghuidhe, urnuigh air son dhaoine- eile. Anns na h-

earailean mu dheireadh a thug Croisd do na h-abstoil 111' an d 'fhag e an , saoghal labhair e fada barrachd mu eadar-ghuidhe na labhair e mu shearmonachadh an t-soisgeil. Agus nach e ministrealachd na h-eadar ghuidhe an obair phriseil agus blieannaichte a tha an Slanuighear fathast a' ooimli-lionadh air ar son-ne aig deis laimh Dhe? A la agus a dh' oidhche air

neamh tha na lamhan naonih togta as ar leth-ne ami an sagartaclid shiorruidh, an Dia-duine a' seasamh anns an aite naomh a' guidhe air son an t-saoghail. Cha robh doigh anns am bu pholtaiche Pol r'a Mhaighstir na ann an eadar- ghuidhe, oifig spioradail anns an do bhuanaich e gun sgur. "Tha mi," ars' esan ri eaglais Philippi, " a' cuimlmeachadh oirbli ann am iirnuighibh uile, le gairdeachas a' deanamh guidhe air bhur son." Bha e mar sin do gach eaglais is duine eile a b' aitlme dha. Is mor a' chaob a bheireadh tu a litrichean Phoil na' n toireadh tu asda na h-iirnuighean a tha annta as leth dhaoine eile, as leth nithean is aobliaran a bha an taobli a niacli d'a chuisean pearsonta fein.

30

Le blii a' deanamli eadar-ghuidhe air son a cheile tha gradli braithreil air a neartachadli am uieasg Ciiriosduidlieaii, auus an eaglais agus anns an t>saoglial. A reir gach cunutais a fhuair sinn blia blaths is gradli braithreil anns an eaglais, ann an linn nan abstol, naoli 'eil innte an diugh, agus is e an t>aobliar gu robli Criosduidhean aig an am sin a' deanamli sior eadar-ghuidhe air son a cheile. Tha e eu- comasach do dhuine fuath do neach eile altriun 'iia cliridhe, ma tha e ag urnuicjh air son an ncach sin. Ma tha tliu air son a bhi ann an reite ri do choimhearsnach, is deagh rim a bhi agad do neaoh air bitli iiach toigh leat no ris am blieil farmad no gamhlas agad, is=e an aou doigh air do dhroch cridhe fein a thionndadh an duine sin a chuimhneachadh ami a' d' iirnuighean aig cathair nan gras. Agus do bhrlgh naeli 'eil comunii aig Dia ri Belial, no aig diadhaidheachd ri t'uachd is naimhdeas ; do blirigh gur e toradh an Spioraid Naoimli, gradli, sith, fad-fhulanga^ caonilialachd, bidli do cridlie fein uigli ar n-uigli air iompachadh agus air a dheanamh farsuing, gus mu dheireadh am bi faireacliduinnean Criosdail is gi'adli braith- reil agad do'n neach ris nach robh tliii a' gabh- ail cuid no pairt roimlie sin. Agus nach nior a bheanuachd sin. Ma tha thu a'cV dhuine as fhearr, ag eirigh o iiniuigh, na bha thu an uair a chaidli thu air do ghliiinean, nach d' fhuair t' i^irnuigh eisdeachd !

SGEULACHD DO'N CHLOINN.

Ann ani baile mor greadlinach amis an aird an Ear bha rigii moralach d' am b' ainm Midas. Ach cha 'n 'eil nioralachd is gliocas a' dol c6mhla daonnan, agus a reir aithris nan seanair- ean cha robh Midas oho glic 's a bha e beairteach.

La a bha sin riiiii Midas rud amaideach air chor-eigin agus mar pheanas air a shon tliuirt Urra Mor na Coille ris, " Mo mhallachd ort, a Kigli, bitheadh cluasan asail ort gu bratli tuilleadh." Thuirt e sin ris, a cliionn gu robh e moralach, agus a cliionn gu robh fliios aige uacli bu iiiliaith le duine morala-ch a bhi coltach ri asail, an creutair bochd (ach glic) air am bi an saoghal uile a' deanamli magaidh. ,

Cha luaithe a thuirt an t-Un-a Mor am facal na dh' fhairich Midas taclias neonach 'na chluasan, agus air dha a lamli a thogail g'ani feuchainn cliuiinaic e gu robh iad a' fas cho bras ri searraoh 6g agus gu robh iad clieana da reis am fad.

Cliuir so eagal uamhasach air agus theich e, ach ged a bha e a' ruitli cho luatli ris a' ghaoith bha a chluasan an slaodadh ris, agus cha b'urrainn e faotainn bhuapa. Dh' fholuich e e fein ann an seomar air a naracliadh leis an rud a thainig air, agus cha leigeadh e a steaoh eadlion na cairdean a bu dluithe dha, air eagal gu'm f aiceadh iad mar a bha.

Mu dheireadh rinn e iunleachd air a chluasan fholuch ; rinn e cunachd dlia fhein is cumadh neonach air, ach ged nach robh an currachd 's an fhasan bha e maith air son a' ghnothuich, agus cha'n fhaicteadh, a chluasan. Thug so faochadh beag d'a inutinn agus th6isich e air tighinn an lathair dhaoiue mar a b' abhaist. Ach ge b' e aite an rachadh no an suidheadh e, a la agus a dh' oidhche bha an cm-rachd air a cheann. Bha so a' cur iongantais air daoine, agus an uair a bhios rud air bith a' cm- iongantais air daoine, faodaidh sibh a bhi cinnt- each gu'm bi an teanganna ag obair agus gu'm bi an fhirinn air a cur air a h-uilinn. Tlieireadh aon duine so, is theireadh duine eile sid, chrathadh iad uile an cinn is chaogadh iad an siiil mai- gu robh fios aca air rud nach faodadh iad innseadh. Bha iichead naigheachd a' dol inu'n cuairt na diithcha um churrachd an righ, ach a dh' aindeoin nioran bruidhne is goileab cha do thomhais duine beo ciod a bha foidhe.

An rud nach cluinn cluas cha ghluais cridhe ; ged a bha da reis ann an cluasan Mhidais cha cliual e diog de'n chagarstaich a bha am nieasg an t-sluaigh, oir cha bhitlieanta le righrean a chluinntinn ach rud a chordas riu, agus, cha ghabliadh neach air fein innseadh dha ciod an seanclias a bha dol anns an diithaich.

Mar so bha sith aig 'inntinn greis, ach bhuail fiamh e a ris an uair a chunnaic e gu robh fhalt a' fas cho mor 's gu'm feumadli e a tlioirt deth. Theid aig duine innleachdach air ioniadh rud a dheanamh ach tha aon rud nach urrainn e a dhenamh, agus is e sin am fait a thoirt dheth fein. Chuimaic Midas gu'm feuniadh e a dhiurais a dheanamh ri duine samhach air chor-eigin, duine aig an robh faitheam air a bhilean, — seorsa duine nach 'eil trie r'a fhaotaiim.

Chuir e fios air 'bearradair a' bhaile, agus chuir e boidean air an duine so nach innseadh e ciod a bha fo'n churrachd. Glieall am bearradair gur esan gu dearbli nach innseadh, agus thug an righ dheth an currachd. Tlieab an cridhe leum as a' bliearradair an uair a chunnaic e cluas mhor na li-asail air leth-cheami an righ, agus eadar eagal is loghnadh cha d' tlianaig facal as a cheann fliad 's a bha e a' toirt dheth an fliuilt — rud gle neonach, oir cha leasg le bearradair bruidhinn.

An uair a chaidh am bearradair dhachaidh dli' aithnich a' bliean anns a' mhionaid gu robh iiid-eigin cearr air ; cha robh facal a' tighinn as a cheann agus bha e mar dhuine air an do luidh an leann-dubh. B' abhaist da a bhi Ian seanchais is abhacais, ach a nis bha e dubhach is trom fad an latlia, mar gu'm biodh a choguis a' cur air. An uair a chluinneadh e daoine a biiiidhinn mu churi'achd an righ bheireadh e an saoghal uile na 'm b' urrainn e a radh — " cha 'w 'eil fhios agaihh air dad, ach tha fhios agam-sa ciod a tha fo'n hhoinneid ; EISBIBH ! tha

31

cluamn asail air Midas!" Ach cha b' urrainu e so a I'adh oir gheall e iiaoh innseadli e. Air uaireau blia e oho duilioh dlia cumail air fhein (bliiodii an rud au impis tighinn a mach) 's gu'n teicheadli e air falbh o cliomunn dliaoine a bhiodh a' bruidhinn air an righ. Mu dheireadh dh' fhas an gnothuch cho searbh 's nach bu bheo a blieo leis mur faigheadli e faooh- adli agus mur leigadh e a mach na bha a stigh. Chaidh e mach as a' bhaile agus far nach faiceadh duine e rinn e toll mor domhain amis , an talamh ; an uair a bha an toll cho domhain 's nach biodh an uachdar ach a cheann chaidh e slos ann, agus le guth beag diurasach thuirt e ris a' chuilc a bha fas air bruaich an tuill, "Tha cluasan asail air Midas." Thug so faochadh dha, agus bha e a' faireaohduinn na b' fhearr. Ach an ceami greis bha e cho dona 's a bha e riamh, oir co dliiu a bha no nach robh e "ga chur mar fhiachaibh air fhein, shaoil e gu robh na gasan cuiloe (is srannail 'nam measg leis a' ghaoith) a' cagarstaich r'a cheile," " Tha oluasan asail air Midas."

Beagan 'na dheidh so chaidh an righ a mach a ghabhail na greine ann an carbad riomhaeh, agus ciod an rathad a ghabh e ach, an rathad a bha dol seachad air an toll a rinn am bearradair. Bha an slaugh ri taobh an rathaid a' togail iolaich 's a' bualadh bhasan, agus mil choinneamh an tuill bha iad moran na bu dumhaile na bha iad ann an aitean eile, cho dumhail 's nach robh e furasda do'n charbad faotainn tromhpa.

Chuir an righ gille-frithealaidli a mach a dh' fheoraich ciod a b' aobhar do'n dumlilachd sluaigh a bha e a' faioinn.

" Ciod a tha cearr f ars' esan.

" Tha," ars' an gille, " rud neonach 'ga chluinntinn ; tha a' chuilc ri taobh an rathaid a' cagarstaich, " Tlia cluasan asail air Midas."

An uair a chual an righ so spion e dheth a churrachd agus le thoil fhein leig e fhaicinn a chluasan do'n t^sluagh, ag radh, " Tha an cat a nis a mach as a phoca, 's ma tha, mo thogair."

Fhuair an righ faochadh agus bha faochadh aig a' bhearradair ciiideachd.

Sin, mata, a ohlann, an naigheachd a bhiodh na seanairean ag innseadli air Midas an righ moralach a bha anns an aird an Ear ; agus tha i a' teagasg dhuibhse nach 'eil e maith do dhuine rud a bhi air a choguis no inntinn a dh' fheumas e fholuch. Bidli daoine a' feuchainn li foluch a chur air am peacaidhean ; bidli iad 'gam folach o Dhia 's o dliaoine. Ach gheibh ar peacaidhean a mach sinn daonnan, is cluinnear eadhon air sgiathan na gaoithe cagarstaich umpa. Tha am Biobull ag innseadh dhuinn nach bi sonas no fois no soirbheachadh aig neach sani bith a chuireas foluch air a chionta. Is e an aon doigh air faochadh fhaotainn, no sith inntinn, ma tha peacadh air bith a' luidhe air bhur coguis, bhur

cionta aideachadh do Dhia gu saor (agus do dhuine cuideachd ma riim sibh cron dha no eucoir air) agus maitheanas iarraidli.

AM FACAL NACH GABH MUCHADH.

Agus tliarladh an uair a leugh leliudi tri no ceithir earrannan, gu'n do gliearr e leis an sgeiu-phiun e, agus thilg e anns an teine a bha air an teinntean e, gus an robh an clar gu h-ionilan air a chaitheamh.

leremiah xxxvi, 23.

Ged bu glilio agus bu. diadhaidh an duine losiah righ ludah, cha robh 'na mhic ach diu nam fear. Tha sin gle thric a' tachairt, clann air an togail ann an dachaidhean cliuteach a tha 'nan naire is 'nam bristeadh-cridhe d' am parantan. Ann an leabhar eachdraidh

rlghrean ludah cha 'n 'eil aon ainm as cliutiche na-Iosiah. 0 bha e 'na bhalach 6g gus an do chrioclmaich e a bheatha, an deidh dha rloghachadh aon bhliadhlina deug ar fhichead, ghluais e ann an slighean ceart, a' toirt umhlachd do lagh an Tigheama agus a' toirt eisiompleir mhaith d'a shluagh. Chuir e air falbh as an duthaich iodhol-aoradh is aoradh- greine, leannain-shlth is luchd-fiosachd, agus droch chleachdanna eile a bha our an t-sluaigh air seachran o Dhia, agus steidhich e an creideamh air leabhar an lagha. Is e an teisteanas a fhuair e o luchd-eachdraidh ludah, " Einn e an ni a bha ceart ann an siiilibh an Tighearna, agus dh' imich e ann an uile shlighe Dhaibhidh 'athar, agus cha do ohlaon e adh' ionnsuidh na laimhe deise no na laimhe clithe." Chuir an sluagh lehoahas air a' chriui an deidh 'athar ach cha do rioghaich e ach tri miosan ann an Jemsalem. Thionndaidh e a chul air comhairlean is cleachdannan 'athar; thoisich an rioghachd air dol air a h-ais, agus ann an iiine ghoirid thug righ na h-Eiphit air falbh am braighdeanas e. An sin chuireadh lehoiacim a bhrathair 'na righ, ach cha b' esan dad a b' fhearr. An aite a shuilean a bhi air am f osgladh le droch dheanadas a bhrathar agus an deireadh truagh a thainig air, bha e mar dhuine a bha suidhichte air cron a dheanamh dha fein is d'a sliluagh. Cha 'n eisdeadh e ri comhairle ; cha robh suim aige do lagh an Tigheama no urram d'a Fhacal, gus mu dheireadh, an uair a thug am Facal sin oilbheum d'a choguis, an do shrachd e na duilleagan air an robh e sgriobhta agus an do thilg e anns. an teine iad. Sin an naigheachd a tha againn anns na briathran so a leabhar leremiah.

Thug Dia iomadh cothrom do lehoiacim. Tha Dia a' deanamh sin daonnan. Tha e mall chum feirge agus paillt ann an trocair. An uair nach eisdear ri aon teachdaire cuiridh e teachdaire eile ; an uair a dhiultar a chuireadh cha duin e an dorus le feirg. 0 ! co as urrainn labhairt air fad-fhulangas an Tigheama agus

32

■faighidinn an Spioraid Naoimh mar bu choir ! Mur biodli an Sfiiorad Naonili coanihail is faighidinneach cha bhiodh eadlion an t-aon as fhearr againn air a tliearnadh, oir mhiichsiim a ghuth 's a rabhadh fiohead is mile uair ; mhiicL sinn e cho trie 's gur e iongantas nan ioiigantasan nach d' thug e suas dochas dhiun. Aoli tha gradh Dhe na's faighidinniche na daoine ; fuilgidh e na h-uile nitbean ; creididh e na h-uile nithean ; giiilainidh e na h-uile nitbean. Fuilgidh e tair is eas-urram is suaracbas a dbeanamh air nach fulling gradh dliaoine ; cha cbaill e a dhochas do dbaoine air an do tbionndaidh eadbon an daimhich fein an ciil ; leanaidli e iad gu ciiiin caombail, an dochas gu'n iad thuoa fein agus gu'u eisd _ iad ris an impidh bbeannaichte a tha e a" our orra, 0 ! nach uambasacb am peacadb e gu bbeil daoine a' cm' a' ghraidb chaoimh so an suaracbas ; gu bheil Spiorad faighidinneach an Tighearna a' stri I'iutba gun sgur agus gun iad a' toirt eisdeaclid no urrani d'a ghuth ! Am measg gach peacadb d'a bbeil daoine ciontach am bheil peacadb eile as miosa na so, gu bheil iad a' deanamb dimeas air gradh cho mor ; a' tiomidadh an ciiil air an aon chumhacbd as caomhaile agus as maisiche agus as blaithe air an cualas riamb iomi-adb?

Na'n robb Spiorad Dhe mar dbuine cha do lean e air stri ri lehoiacini cho fada 's a rinn e, oir chruadbaiob an ligh amaideach a clii'idbe anns an olc. Smachdaich Dia e le slat a' ghraidb uair an deidh uaire ; thug e cothrom an deidh ootbroim dha, ach cha do rinn lehoiacini aitbreacbas. Gun a bhi a' tighinn Ihairis aig an am so air doigbean eile amis an do labbair e ris 'na flii-easdal agus ami an ciiisean a rioghacbd, chuir e am faidh Uriah thuige a dh' innseadh dlia mu olcas, a riagblaidh agus a thoirt rabbaidli dlia eucoir a threigsinn, ach is e na thainig as a sin gu'n do mliarbb e Uriah leis a' chlaidheamh agus gu'n do tbilg e a olioi-p aim an uaighean naii daoine coitcliionn. Dh' flieuch e ri greim

fhaotainn air an fhaidh leremiab cuideaobd, a bha deanamb faistne'acbd an aghaidh ludah, ach sliaor Dia a sheirbbiseach as a laimh. Shaoileamaid gu'n leigeadb Spiorad ' an Tighearna a nis le lehoiacini dol air a ratbad fein agus nach robb aitbreacbas aim dha na's mo, ach bha lamlian an Tighearna air an sineadli a mach thuige eadbon fathast. "' Co an Dia ami ata cosmbuil riut-sa, a mliaitheas aingidheachd, agus a ghabbas seacb'ad air eusaontas do sliluaigh ; cha gbl^idb e a cborruicli gu siorruidh oir is toigli leis trocair."

Cha d' thug Dia thairis lehoiacini a dh' aindeoin a obeannairc is aingidheachd ; aon chothrom eile thug e dha a bhi glic agus aithreachas a dlieanamh. Le beul an fhaidh leremiab chuir e teacbdaireachd thuige a' toirt

rabbaidli dha niu'n cbricli a bha roimlie. Blia an teacbdaireachd so air a sgiiobbadh air clar- sgriobhaidh fo laimh Bbai-uicb, agus air a leughadb ann an tigh an Tigbeania agus ann an eisdeaclid an t-sluaigli. Dh' innis na h- uaislean do leboiacim mu'n fbaistneacbd so a linn leremiab, agus " an sin chuir an rigli lebudi a thoirt a' ohlair d'a iounsuidh, agus leugb lebudi e ann an eisdeaclid an rigb." Mar a chuala lehoiacini an teacbdairechd a chuir Dia thuige, an aite eagal a ghabbail is ami a ghabh e fearg ; splon e an clar air an robb Facal an ^ Tighearna a laimh lebudi ; gliearr e leis an sgein-phinn e; agus thilg e anns an teiue e, gus an robb an clar gu h-iomlan air a losgadb. An uair a rinn lelioaioim sin bha la nan gras seachad dha ; thug Spiorad faighidinneach an Tighearna suas dochas d'a tliaobb, is cha robb dha tuilleadb ach diiil eagalach ri breitheanas is fearg theinnteach. " Ni niise," thubbairt Dia, " peanas air fein agus air a shliochd, air son an easaontais ; cha bhi aige neacli a shuidheas air righ-cbaithir Dhaibliidh, agus tilgear a clilosacb a mach a chum an teas anns an ■ la, agus a chum an reotbaidh anns an oidbche."

Shaoil leboiacim gu robb e uUanih is Facal an Tighearna an uair a cbuir'e amis an teine e, ach tha sinn a' leughadb gu'n deachaidh clar eile a sgriobbadh air an robb na briathran ceudna air an cur sios a bha air a' cheud chlar, agus rnoran de hhriathrihh eile cosmhuil riu.' Cha 'n urrainn daoine Facal an Tigheat'iia a mbuchadh no mliarbhadli ; tha beatha mbaireannach ami, agus eadbon ged cbuirteadb arms an teine e tliig e as, agus tachi'aidh e a ris air an duine a chuir ami e. Tha iomadli leasan a dh' fhaodamaid a thaiTuing o'n naigheachd so, ach an leasan so gu sonruichte, gui' diomhain do dliaoine a bhi breabadh an aghaidh facal is lagh an Tighearna. Tha moran dliaoine aig am bbeil fuath do'n BhiobuU, a cliionn gu bheil am. Biobull a' diteadb am beatha ; &' toirmeasg nitbean d'a blieil gradh aca-san agus a' gairni an aire gu nitbean anns nach 'eil tlacbd aoa. Ach cha dean am I fuath no am mallacbd cron no coire air a' Bhiobull, ged a ni iad cron orra fein ; . cha 'n atharraicb am fuath aon lide de'n fhirinn. Mar tha Pol ag radii, clia 'n urrainn simi dad a dbeanamh an aghaidh na firimi. Tha cumhachd is iighdarras is neart neo-bbasmbor innte, oir is aim o Dhia a tha an fhirinn, agus tha eumbachd an Uile-chumliachdaicb is seasmhachd an Ti air nach tig caochladb air a cui. An uair a tha duine a' dol an aghaidh Facal an Tighearna a' saoilsinn 'na amaideas agus 'na dhantiarracbd gu'n toir e diilain do Dhia, tha e a' cur a bhroillicb ri srutb as laidire na Coire-Blireacain, si-iitb ris nach urrainn e cothachadh, srutb nach deachaidh riamh is nach ! teid gu brath neacli 'na aghaidh.

Ik

Air. 9.

1918.

SAORSA A' CHEEIDMHICH.

(_' ia dhiubh ,a tha c ceart am fiaimis Dhe eudcachd ruibhse a roghamn air Dia, thugaibh-se hreith ; oir cha 'n urrainn duinne gun na nithean a chunnaic agus a chuala sinn a labhairf Gniomharaii, IV., 19, 20.

Tliug an t>iomradli a bha air a dlieanamh air an leigheas a rinu ua li-abstoil air an diiine bbacacii aig geata aii teanipuill morau sluaigli oruinu, agus gbabb Peadar an ootbrom air Criosd a shearmonachadli dbaibli ; " losa a thug sibhse thairis, agus a db' aicheadh sibb air beulaobb Pbilait, acli a tbog Dia o na mairbh, air' am biieil sinne 'n ar fianuisean." Acli am feadb a bba e a' labbairt ris an t>sluagli thainig na sagartan agus ceannard an teampuill agus na Sadusaich orra ; chur iad an sas na h-abstoil agus tbilg iad auns a' pliriosan iad. Theagamli gur e an letlisgeul a gliabb iad air son, an lamliacbas-laidir so a dheanamh air daoine neocbiontacb, gu robb iad a' feuchainn ri aimbreite a thogail am measg an t>sluaigli ; ach b'e an fliior olioire a bba aca an agliaidb nan abstol, " gu robli iad a' cur an ceill ann an losa aiseirigb nam marbli." Sin teagasg nacb bu cbaomb leis na Sadusaich a cbluinutinn.

Bba na Sadusaich na bu taireile air a' chreideamh Chriosduidli agus na bu naimbdeile do na deisciobuil na bha na Phairisioli riamh. B' iad a bu ralieadhon air losa a chur gu bas. Ged a bha na Phairisich oumhann is dur, bha iad 'nan daoine diadhaidh eudmhor, a reir an soluis ; acli clia robli anns na Sadusaich ach daoine saoghalta ; ana-creidicli air uacli robh coslas na diadhaidheachd is aig nacb robh suini do shaoghal eile. Bha Phairisioli ann a nochd cairdeas is gradh do'n t-Slanuigliear, an uair a bha e air thalamh ; thug iad aogheachd dha 'nan tighean is lean iad e mar dheisciobuil ; ach cha do rinn aon riamh de na Sadusaich sin. Thog fear de na Phairisich a ghuth air taobh Pheadair air beulaobb na Comhairle ; rinn fear eile dhiubh an ni ceudna as leth Phoil, ach bha na Sadusaich balbh. Eucoir ann no as, cha rachadh iad as leth neach a bha teagasg aiseirigb nam niarbh. Ged a bha na Phairisich na bu lionmhoire, b'ann aig na Sadusaich a bha cumhachd is iighdarras anns an tir; agus aon uair 's gu'n d' thug losa oilbheum dhaibh-san bha a bliinn seulaichte. Ma bha toil aca beul duine a dhimadh, b' aithne dhaibh doigh fhaotainn air sin a dheanamh, oir b' iad fein

maitbean na dtithoha is puist na h-eaglais aig an am.

Ani maireach thugadh Peadar agus Eoin an lathair na Comhairle ; da iasgair bhochd air beulaobb cuirte anns an robh tri fichead 's a deich de na cinn a b' fhaide, na h-inntinnean a bu shubailte, agus na teangannan a bu gheire anns an duthaich. B'e a' ohasaid a bha aca ri fhreagairt, gu'n do chuir iad ann an ceami an t- sluaigh gur ann le ainm agus le cumhachd losa a rinn iad an duine easlan slau, — rud gun bhun gun bharr ann am beaohd na Comhairle. Cha bu bhinu an fhuaim ann an cluasan nan Sadusach, ainm losa. Gach uair riamh a thainig iad trasd air dh' fhuathaich iad e is mhag iad air, agus mu dheireadh cheus iad e. Shaoil iad nacb cluinneadh iad an corr tuilleadh uime ;■ shaoil iad gu rachadh 'ainm air a' cheart rathad air an deachaidh ainm Theudais is ainm dliaoine eile a thainig gu neo-ni, ach a nis bha ainiu losa air tighinn beo a ris agus a chumhachd air ardachadh as ur ! Oir bha na h-abstoil a' deanamh fianuis an eisdeachd an t- sluaigh gu'n d' eirich e agus gu robh e fathast maille riu, agus gu robh bacaioh air an slanacbadh 'na ainm ! Na'm b' urrainn na sagartan agus na Sadusaich aicheadh nach robh am bacach air a leigheas bhiodh e furasda gu leoir dhaibh a' ghlas-ghuib a chur air Peadar is Eoin. Ach cha b' urrainn

daibli sin a dheanamh, oir bha an duine a chaidh a leigheas 'na sheasamh maille riu, — an fhiauuis a b' fhearr air Ijith air taobh nan abstol. Sin daonnaji an fhiauuis as laidire air taobh a' chreidimli Chriosduidh agus cumhachd an t-Slanuigheir, daoine tinn air an slanachadh, peacaich- air an atharrachadh, cridhe in- air a chruthachadh ann an daoine a bha gun Dia gun dochas, oran aoibhneis air a chur ann am beoil nach do rinn luaidh riamh roimhe air maitheas Dhe. " An tionail daoine dearcan-fiona de'n droighionn, no figean de na fogliannain ?" Cha tionail ; air an toradh aitlmichear a' chraobh. Is e toradh a' chreidimh Chriosduidh, coimhthional nach gabh aireamh, anns a h-uile duthiiich is linn, de dliaoine a bha tinn le galair a' pheacaidh agus a fhuair leigheas is slainte ann an losa Criosd, daoine a bha niarbh 'n an easaontais agus 'n am peacaidhean ach a bha air an toirt beo do Dbia tre ainm losa. Sin na fianuisean as fhearr air taobh a' chreidimh Chriosduidh, agus cha'n e leabhraichean sgoilearan no argumaidean nam feallsanach, daoine easlan air an

%.

34

■ildnachadh, anaina /iiarbh air an toirt bed a ris. Cha blii Criosd gun fhianuis uo an creide-amh Criosduidh gun dearbhadli clio fliad s' a tha aon anam a' seimi, "Beannaich an Tigheama, 0 ni'anam, 'se mbaitli dhuit t' euceai'tau uile ; a shlanuicli t' euslaintean uile ; a shaor do bheatha o'n 1>slochd ; a shasuich do bheul le nitlie maitbe." Ged iiach b' urrainn do'n Chonihairle a' nihiorbhuil a rinneadJi aicheadb, cbuir iad an cinn r'a cheile a dh' fheuohainn an ainiseadh iad air binn air chor- eigin air am biodh dreacli a' cheartais. Clia robh sin furasda dhaibh ; cba'n'eil e uair air bith furasda aogasg na firinn a ohur air rud anns nacli' eil an fbiriun, no aogasg a' cheartais a chur air an eucoir. Mar sin oba d' thainig as an cagarstaioh acli an t-amaideas agus a' chladbaireaclid ; dh' fhag iad a' cheist a bha air beulaobh na Comhairle gun fliuasgladh, ach mhaoidh iad air Peadar agus Eoin. " Dh' aithn iad dbaibh gun labhairt idir no teagasg ann an ainui losa." Tlia coslas na li-uaisle air an duine onorach nach 'eil air a' cliuiltear ; an uaii a shea.s Peadar coir am measg nan seanairean an la ud bha e na b' airde na iad nile, an ceajin 's na guaillean aige os an cionn. Ged nach robh ann ach an t^iasgair agus iadsan 'n am pearsacha mora eaglais, esan 'n a phriosanach is iadsan 'u am breitheamhna air, bha e mar Phrioimsa am measg chumanta-n. Flireagair e gu reidh duineil, " Cia dhiubh a tha a ceart am fianuis Dhe eisdeachd ruibhse a roghainn air Dia thugaibh-se breith : oir cha 'n urrainn duinne gun na nithean a chunnaic agus a chuala sinn a labhairt." An uair a •chuir Criosd a mach na h-abstoil, mar cha.oraich am measg mhadadh-alluidh, thubhairt e riu, " Blieir iad thairis sibli do Chomhairlean ; seadh, bheirear sibh an lathair uachdaran agus I'isrhrean air mo sgath-sa, ach an uair a bheir iad thairis sibh, na bitheadh ro-churani oirbh cionnus no ciod a labhras sibh ; oir bheirear ■ dhuibh anns an uair sin fein an ni a labhras sibh." Tha facal an Tighearna daonnaii seasmliach, agus an la ud air beulaobh na Com- hairle bha gealladh Chriosd air a choimh- lionadh gu litireil do Plieadar.

Bha e duilich do Pheadar agus do Eoin dol an aghaidh na Comhairle agus diilain a thoirt do dhaoine mora ris an robh iad a' sealltuinn suas o'n oige ; daoine aig an robh seasamh is ughdarras anns an duthaich agus d' an robh a h-uile balach ludhach air a theagasg urram dligheacli a thabhairt ; ach a nis bha aitlme nan daoine sin a' dol calg-dhireach an aghaidh an coguis, agus thubhairt na h-abstoil, " Cha'n urrainn duinne gun na nithean a chunnaic agus a chuala sinn a labhairt."

Tlia da ni ann a bheir daonnan an uachdar na buadhan as fhearr ann an nadur nihic an

duine, goal-duthcha is gaol-Iosa. Air son an dijthcha theid daoine an ooiimeamh a' bhais su toileach ; air son an creidimh ni iad an ni ceudna. An uair a tha gradh do Chriosd laidir is teth ann an cridhe duine, cuiridh e a bheatha an suarachas setlch a bhi neo-dhileas dasan ; fuilgidh eadhon boiriomiaich 6g is an- fhann naire is masladh is ceusadh feola seach 'ainm urramac)i-san aicheadh no an coguis a mhuchadh.

Bha la ann uaoli deanadh Peadar sin ; la anns an do thioundaidh e a cliiil air losa ; la anns nach robh e deas gu magadli fhulang air a shon, gun tighinn air priosan is geimhlean. An oidhche a bhrathadh losa chuir facal o chaileig shearbhanta air mhiapadh e, ach cha I'obh luiapadh no eagal air air beulaobh na Com- hairle a nis. Ciod a rimi an t-atharraohadh sin air Peadar? Rinn Criosd, a dli' fhoillsich e fein da an deidh 'aiseirigh, agus an Spiorad Naomh a dhoirt Dia air fein agus air creidmhich eile air la na caingis. Dh' fhaodadh Peadar a radh mu Cliriosd mar thuirt Daibhidh, '' Rinn do chaomhalachd mor mi." Oir cha'n'e mhain gu'n d' thug Criosd maitheanas- dha air son a neo-dhilseachd an oidhche ud, ach dh' earb e ris a tlireud air thalamh, " Beathaich mo chaoraich." Bhris sin uile cridhe Pheadair, le briseadh a b' fhearr na bhi slan, air chor agus gu robh e a' faireachduinn, uile laithean a bheatha tuilleadh, gu robh e air a cheannach, corp is anam, do Chriosd is d'a sheirbhis. A thuilleadh air sin fhuair e baisteadh an Spioraid Naoimh, agus fo bhuaidh an Spioraid neartaich e is dh' abaich e gus an d' fhuair e buaidli, an da chuid, air fhailingean fein agus air an t- saoghal.

Duine a dh' eisdeas ri guth a choguis (fianuis Dhe an taobh a stigh) a roghainn air gach guth eile a bhios a' labhairt ris, — sin duine ceart agus duine sona. Eadhon an uair a chuireas an saoghal ann an ciiil chumhainn e, tha e a' gluasad ann an saorsa ghlormhor cloinne Dhe. Cha'n'eil ann ach an fhior dhaorsa a bhi daonnan a' smuaineachadh ciod a their an saoghal ruinn ma ni sinn sid no so ; ciod a their an duine ud no an duine eile ! " Is ro bheag agamsa," arsa Pol, " gu'n tugtadh breith orm leibhse, no le breith duine : is e an Tighearna a bheir breith orm." Sin saorsa a' chreidmhioh, a bhi sealltuinn ri Dia is aitheantan Dhe gach uair is mionaid d'a bheatha air chor agus gu bheil breith an t-saoghail dha mar neo-ni. "Cha'n urrainn duinne gun na nithean a chunnaic agus a chuala sinn a labhairt." An uair a tha an cridhe air a lionadh le eagal Dhe tilgidh sin a mach gach eagal eile. An uair a tha gaol-Iosa anus a' chridhe bheir an teanga fianuis dha, a dh' aindeoin co theireadh e.

35

CEANGAL IS FUASGLADH.

Aims au eaglais Phapaiiaicli tha e mar

fhiachaibh aii' aaoine am faosaid a dheanamli

do'n t-sagart ; am peacaidlieau uile aideaoliadh

dha gu li-uaigueaoh los maitheanas fhaotaimi.

Tha an cleachdadli so a' fas anus an eaglais

Shasunnaich ciiideachd ; tha aireamh nan

daoiue a bhios a' deanamh am faosaid do'n

t-sagart a' dol am meud gach bliadhna. Is

iad so na rannan anns a' Bhiobull air am bheil

iad a' steidheachadh am beachd : —

Mata XVI., 18-19 — " Thi mi mar an ceudna

ag rddh riut gur tusa Feadar, agus air

a' charraig so togaidh mise m' ,eaglais ;

agus cha toir geatachan ifrinn huaidh

oirre. Bheir mi dhuit iuchraichean

rioghachd neimh ; agus ciod air hith a

cheanglas tu, air- thalainh hithidh e

^ ceangailte air neamh ; agus ciod air hith

a dli fhuasglas tu air thalainh; hithidh

c fuasgailte air neamh."

Mata XVIII., 18 — " Ciod air hith a cheanglas

sihhse air thalamh hithidh e ceangailte air

neamh ; agus ciod air hith a dK

fhuasglas sibhse air thalamh hithidh e

fuasgailte air neamh."

Eoin XX., 22-23 — " Agus thuhhairt e riu,

Gahhaibh-se an Spiorad Naomh. Go air

hith iad d' am maith sibh ani peacaidhean

tha iad air am maitheadh dhaihh ; co air

hith iad d'an ciini sibh am peacaidhean

gun am m,aitheadh tha iad air an

cuinail."

Bu mhaith leinn, mata, na rannan so a

mhineachadli. Ciod a thuigeadh na daoine ris

an robh Criosd a' labhairt leis na briathran so?

Tlia an rud uile gu leir an crochadh ris an da

fhacal, ceangal is fuasgladh, ciod air hith a

cheanglas sibh air. thalamh, hithidh e

ceangailte air neamh, . . . Bha an da

fhacal so air an cleachdadli ann an seadli

soiiruichte le seanairean is luchd-lagha nan

ludhach ; ami an cainiit an lagha bha na facail

ceangailte agus fuasgailte co-ionnan ri ceart

agus cedrr ; a' ciallachadh nitheau ceadaichte

agus nithean toirmisgte. Ma thug Rabbi a mach

breith gu robh an ni ud no an ni

ud eile ceart no fior bha e air a

radh gu'n d' fhuasgail e e ; ma thug

e breith gu robh e cearr no olc bha e air a

radh gu'n co cheangail e e. Bhuineadh an

da fhacal do chainnt an lagha, agus is ann anns

an doigh anns an robh iad air an uisneachadh

am measg nan ludhach a dh' fheumar an

gabhail, ma thatar air son losa a thuigsinn.

Bu mliaith leinn an rud a tha sinn ag radh a

dhearbhadh o litreachas nan ludhach agus o

blieul nan Rabbaidhean fein.

(1) Nacli coir do dhuine dol air thurus-mai-a an

uair a tha an t-Sabaid dluth. Bha sgoil Shamaiai a ceangal so, eadhon air a' cheathramh la de'n t-seachduinn, acli bha sgoil Hillel 'g a fhuasgladh, is e sin r'a radh, thoirniisg Shammai an rud is cheadaich Hillel e. (An Talmud.)

(2) An coir biorain a thruiseadh air la-feille?

Bha sgoil Shammai a' ceangal so agus sgoil Hillel 'g a fhuasgladh; tlioirmisg Shammai e is cheadaich Hillel e. (An Talmud.)

(3) Dh^ fhuasgail Rabbi Meir fion is oladh a

blii air am measgadh air son duine tiun air an t-Sabaid, is e sin r'a radh, cheadaich e e.

(4) Ann an laghannan ludliach, ann an riaghailtean nan Rabbaidhean, agus ann au caiiint an t-sluaigh (foghluimte agus gun fhoghlum) tha na facail so a' tachairt ort gun sgur anns an trseadh a dh' aimnich sinn ; mar so, —

Dh' fheoraich e de aon duine glic is cheangail e e : na feoraicli de dhuine glic eile air eagal gu'm fuasgail e e.

Cha d' fhuasgail iad dhuinn feannag, agus cha do cheangail iad dhuinn calimian. Tha na daoine glice a' fuasgladh gach ni reamliar. Mar so tha e soilleir gur e a bha Criosd a' ciallachadh leis na briathran a labhair e ri Peadar agus ris na deisciobuil eile, — ciod^ air hith a cheanglas no dh' fhuasglas sibh, gu'm biodli iad air an soillseachadh le gliocas o'n airde air chor agus gu'm biodli am breith air cuis sani bitli co-ionnan ri breith Dhe ; no, gus an rud a cliur ann an caiiint eile, gu'm faodteadli beachd na h-eaglais air thalamh (a thaobh moraltaohd is diadhaidheachd) a ghabhail mar ghuth Dhe air nfeamh. Is mor an rud sin ra radh ; bu dana do neacli air bith, eadhon gad bhiodh e 'n a abstol, a ghabhail air fein a radh gu'n aontaich Dia air neamh ris gach breith no binn a bheir an eaglais a inaoh air thalamh 'n a 'ainm. Rud dana gun teagamh, ach cuimhnich gu bheil geallaidhean mora agus iongantach anns a' Bhiobull a tha dol leis.

(a) An Spiorad Naomh, a chuireas an t- Athair ann am ainm-sa, teagaisgidh e na h-uile nithean duibh agus treoraichidh c sibh a churn na fir inn uile. Eoin, XIV., 26. (h) Cha sihhse a labhras ach Spiorad 'ur n- Athar a labhras annaibh. Mata, X., 20. (c) Tha agaibhse ungadh o'n Ti Naomh agus is aithne dhuibh na h-uile nitheati. I. Eoin II., 20.

36

(d) Tha esan a tha spioradail a' toirt breith. air na h-uile nithean. . . . Tha imitinn Chriosd agaimie. /. Gorint., II, 15-16. Tlia eachdraidh na li-eaglais a' deanamh fianuis gu robh na geallaidliean sin air an coimlilionadh dhitli, agus ami am beatha nan abstol. Fo sheoladh an Spioraid Naoimh. gliabli au eaglais Chriosduidb oirre fein ann an tiis a toiseacliaidh nitliean a cheangal a bha an saoghal (is cuirtean eile cuideaclid) a fuasgladh, nithean a thoirmeasg a bha air an ceadachadli agus a cheadachadh a bha air an toirmeasg, agus tha na linntean a' toirt fianuis gu robh an eaglais, mar bu trice, ceart. Clieadaich i iomadh cleaohdadh neo-chiontach a thoirmisg Maois ; air au laimli eile thoirmisg i iomadh peacadh is droch chleachdadh de uach robh na h-Iudhaich yo na Cinnich a' saoilsinn dad. Thoirmisg i sannt, is uabhar, is mi-run, is ueo-mheasarrachd, ge b'e c6 anns am bitheadh iad ; dh' ardaioh i gradh, is fireantachd, is braithreachas, mar na subhailcean as maisiche anns an diadhaidheaohd. Ann an so uile, , hha inntinn Chriosd aig an eaglais. Is e an eaglais a sgriobh an Tiomnadh Nuadh agus tha coguis an t-saoghail a' gabhail ris an leabhar sin mar ghuth agus mar Fhacal Dhe, rud a tha dearbhadh gu bheil inntinn Dhe air a foillseachadh le deanadas is guth na h-eaglais choitchinn ; air chor agus gu'm faodar a radh gu bheil esan a' seulachadh air neamh am t'acal a labhras ise air thalamh.

Is e an cumhnanta air an taohair so, gu bheil an eaglais a' fantuinn ann an co-chomunn Spiorad Dhe. Cho fhad agus a dh' fhanas i mar sin, agus a bheir i urrani is aoigheachd do'n Spiorad Naomh, treoi'aichidh e i a chum na firinn ; fior agus ceart bidh a breitheanais. Ach mur bheil i a' fantuinn ann an co-chomunn agus fo theagasg an Spioi'aid Naoimh cha ruig i leas a bhi 'n diiil nach tuit i'ann am mearachd, no nach toir i a. mach breitheanas eucorach. Air uairean tha an eaglais air thalamh a' ccangal nithean nach 'eil Dia idir a' ceangal : is e an t^aobhar gu bheil i fo riaghladh spiorad an t-saoghail an kite a bhi fo i-iaghladh an Spioraid Naoimh.

Co dhiu a tha e cearr no ceart do dhuine fhaosaid a dheanamh ri sagart no ministear, no CO dhiu a tha coir aig pearsachan eaglais iad fein a chur ann an aite Dhe agus maitheanas peacaidh a thairgsinn, — cha'n'eil sinn a' gabhail gnotlmich ris na ceistean sin aig an am so. Ach aon ni tha cinnteach, nach gabh na beachdan sin a bhi air an steidheachadh air na h- earrannan so de'n Fhirinn. Ciod air bith a tha na bi'iathran a' ciallachadh, clia 'n 'eil iad a' teagasg faosaid uaigneach a dheanamh do shagart, no a' toirt do shagartan no do mhinistearan iiarhdarras sam bith a thaobh

maitheanas peacaidh nach 'eil aig a' chorr de bhuill na h-eaglais.

Ann an doigh fharsuiug is e an fhirinu a tha air a teagasg anns an rannan so, gur e an Spiorad a tha a' comhnuidh innte fear-teagaisg is fear-riaghlaidh na h-eaglais ; agus gu bheil soillseachadh inntinn is coguis air a bhuileachadh, cha 'n ann air luchd-dreuchd is oifigich na h-eaglais a mhain, ach air na creidmhich uile gu leir, a reir am maitheas agus anns an tomhas anns am bheil cridheachan glan aca, cridheachan anns am faod an Spiorad fantuinn. Air uairean tha sluagh na h-eaglais air thoiseach air luchd-dreuchd na h-eaglais ; an uair a dh' fhuasglas an sluagh an rud a tha an sagart* no am ministear a' ceangal, faodaidh e bhith gur e guth an t-sluaigh guth Dhe. Ma thoisicheas tu air cunntas c6 na daoine a bha 'nam meadhon air saobh-chreideamh is saobli- ohrabhadh, air beachdan feall mu Dhia agus mu dhiadhaidheachd fhogradh air falbh, agus beachdan reusonta a chur 'n an kite, chi thu gu robh so air a dheanamh leis na baird cho trie 's a bha e air a dheanamh leis na sagartan, le saighdearan is feallsanaich cho ndiaith ri mmistearan is diadliairean. An uair a tha Dia air son adhartas a thoirt air "an t-saoghal, cuiridh e smuain ann an cridhe duine air chor- eigin ; fuaHglaidli an duine sin an rud a bha an saoghal uile' a' ceangal, air neo ceanglaidh e an i-ud a bha an saoghal a' fua»gladl\ : uidh ar n-uidh fasaidh an solus iir sin, agus lion beag is beag gabhar ris, gus mu dheireadh am bi oighreaclid eolais aig a' chloinn nach robh aig an athraichean. Is e na daoine as urramaiche agus as feumaile anns an .t^saoghal, iadsan aig am bheil buadhan a tba air an oleachdadh a chum eadar-dhealachadh a chur eadar maith agus olc ; iadsan a tha a' gluasad iad fein ami an saorsa cloinne Dhe agus d' an aithne an co- clireutairean a threorachadh a steach do'n t- saorea cheudna.

Clia'n ann air bhonn faosaid a dheanamh do shagai't no do phearsa eaglais a tha maitheanas i-'a fhaotainn, ach air bhonn aithreachais an lathair Dhe. Cha'n'eil teagamh nach faod e air uairean faochadh a thoirt do choguis chiontaich aidmheil a dheanamh do cho- clireutair (gu sonruichte do dhuine air an do riun e cron) ach mur bheil aithreachas fior anns a' chridhe an lathair Dhe cha'n'eil feum air bith ann am faosaid. Do bhrigh nach aithne do aon duine ciod a tha ann an cridhe duine eile, bhiodh e dkna dha a radh ris, eadhon ged a dh' aidicheadh e a pheacaidhean le deoir, " Ann an ainm an Tighearna losa tha mi 'g a' d' fhuasgladh o do chionta." Is e na's urrainn da a dheanamh air a shon a threorachadh gu losa, oir is ann aige-san a mhain a tha ughdaiTas peacaidhean a mhaitheadh air thalamh.

^

Air. 10.

1918.

DIA MAR THEINE.

Tha ar Dia-ne 'n a theine caithteach. —

Eabh. xii. 29.

Cba b' aim as a clieaaiu fein a thug aui fear a sgiiobli an litir so na briathran so ; tliuair e iad aun ail leabhai' an lagba {Deut. iv. ^If) far am bbeil e sgrlobhta, " Oir lebobhah do Dhia is teiue caithteach e, Dia eudmhor." Cha toigh le moran dhaoine cainiit de 'n tseorsa so a chluinntinn mu Dhia ; tha iad an diiil gu bheil e cearr a bhi labhairt air Dia mar theine. Ach faodar a bhi ciimteach na'm biodh e cearr nach biodh, e air fhaotainn anns a' Bhiobull ; tha e dana do dhuine air bith dol an aghaidh fhaidhean agus abstol, no a radh gu'n do ohleaohd iad cairmt mu Dliia a tha ml- fhreagarrach.

Aim an aitean eile auns a' Bliiobull tha Dia air a choimeas ri f eartan as caomhaile na teine ; ris an t-solus, lis an druchd, ris an uisge, agus ri feartan nadurra eile roimh nach 'eil eagal air mac an duine. Cha'n'eil anns na facail sin uile acli samli Liidhean ; tha nadur Dlie cho do - rannsaiclite agus cho fad as cionn ar n-eolais 's nach e aon samldadh ach mile samliladli a dh' fheumar fhaotainn los a nadur a chur an ceill. Sin an doigli-labliairt a glieibhear anns a' Bliiobull daonnaii ; cha'n'eil an leabhar naomh a' gabhail air a bhi labhairt. air Dia mar tha e 'na bhith dhiomhair is iongantaoh, no mar tha e ann an iomlanachd a bhuadhan neo- chriochnaichte ; tha e a' labhairt uime leis gach seorsa coimeis is samhlaidh as freagarraiche gus a gliradh agus a ghliocas agus a dhoighean uile a chur an ceill.

Theagamh gu bheil cuid de na samhlaidhean sin as boidliolie na each ; tha gaol aig daoine air feadhainn dhiubh nach 'eil aca air feadhainn eile, ach tha iad uile feumail do bhrigh gu bheil gach aon diubh a' nochdadh duinn ni-eigin ann an nadur Dhe, taobh shonruichte d'a fhreasdal agus d'a shlighean, nach fhaighear ann an each. Ann an samhladh an uisge- gheibh thu t«agasg is beaohdan mu thimchioll Dhe nach fhaigh thu ann an samliladh an teine ; ann an samhladh an driichd gheibh thu teagasg is beaohdan nach 'eil ann an samliladh na creige ; ach uisge, is teine, is druchd, is oreag, — tha iad uile feumail, uile freagarrach, is uile flor, mar shamhlaidhean air an Ti naomh nach faca suil duine riamh.

Thuirt sinn cheana gu bheil moran dhaoine ann ris nach cord e idir Dia a choimeas ri teine.

Their iad gu bheil am facal so, an samhladh so, a' dusgadh ann an inntinn dhaoine, agus gu sonruichte ami an inntinn cloiime, smuaiutean mu Dhia nach 'eil ceart ; gu bheil e a' toirt dhaibh dealbh nach 'eil idir coltach ri dealbli an atliar neamhaidh a thug losa do'n t-saoghal. Ach c' ar son a chuireadh an samhladh so daoine air seachran 1 0' ar son a chuir- eadh e eagal orra, an -aite an taladh gu Dia'^ Ma tha e a' toirt oilbheim do dhaoine Dia a shamhlachadh ri teine, cha'n ann aig a' Bhiobull no aig na diadhairean a sgriobh e a tha choire, oir tha an samhladli boidheach is freagarrach gu le6ir, Ian brigh is flrinn. Smuainich air an fhacal air do shocair agus chi thu gu bheil.

Cha'n'eil laid anns an t-saoghal as feumaile, no as luachnihoire na teine. B'e la mor e ann an eachdraidh a' chinne-daoima a' cheud la anns an robh teine air a lasadh. Ann am beul- aithris gach treubh is cinnioh tha sgeulachdan air an imiseadh mu'n doigh anns an d' fhuaradh teine, agus am bitheantas is e deireadh an sgeoil gur tiodhlac o n^amh e. Co is urrainn cliii an teine innseadh mar bu ch6ir? Ma loisgeas e, glanaidli e cuideachd ; ma mharbhas e, bheir e beo mar an ceudna. Tha beatha, agus slainte, agus comfhurtachd, agus adhartas a' chinne- daonna ann an earbsa ris cho buileach, 's gu'm faodar a radh gur e an teine, athair ar beatha. Is e na teinntean dian-loisgeach a tha ann an cridhe na greine a tha cumail an t-saoghail so beo ; is e na teinntean a bha aim an cridhe na talmhainn anns na linntean a dh' fhalbh a dh' ullaich na machraichean gus biadli a thoirt do mliac an duine. Ciod a tha ann an teine ach aon de na tiodhlacan maith agus iomlan a tha o shuas ; aon de na feartan nadurra sin a tha toirt beatha is pailteas 'n an lorg ; a tha deanamh seirbhis do chloinn nan daoine ann am mile doigh agus ann an iomadh cruth. Ach cha ruig sinn a leas leudacliadh air an smuain so ; is e an traobhar gu bheil sinn a' tighinn thairis air an rud idir gu'm bu mhaith leinn na daoine sin a chur as am beachd, a tha an diiil nach 'eil a freagarrach Dia a choimeas ri teine. Tha e freagarrach, oir tha e a' gairm ar n-aire gu firimiean sonruichte a thaobh Dhe air nach coir dhuinn dearniad a dheanamh.

Cha'n'eil eagal aig duine air bith roimh Dhia an diugh, tha diadhair mor de'n eaglais Shasunnaich ag radh. Theagamh nach 'eil, ach cha mliaith an comharradh sin uile gu leir. Do mlioran dhaoine anns an la so cha'n'eil aim an

38

Dia aoh Calum Udalan a dh' fhaodas iad a shuaineadh m' an. oorragan; soiuieachan mor coir a tha mar is trice 'na chadal ; neacli uach dean uiaith uo olc eadhon 'zaa dhusgadh ; a tha eho reidli 'na nadur 's nach gabh e iolla ri luchd- deanamli an uilo agus nach las fhearg 'nan aghaidh. Ach ma's e sin an Dia a tha aig moran dhaoiiie an diugh, cha'n e sin an Dia a tha air fhoillseachadh dhuinn anns a' Bhiobull, far am bheil cudthrom daonnan air a leagail air morachd, is naomhachd, is ceartas an Uile- ohumhachdaich. Sin na buadhan ann an nadur Dhe a tha an samhladh teine a' toirt far comhair. " Bithidh solus Israeli 'na theiue, agus a Thi naomh 'na lasair, agus loisgidh agus caithidh e a dhroighionn agus a dhris." Ma tha Dia d'a oighreachd mar an druchd, tha e mar an ceudna dhith mar theine, a' losgadh suas a' chogail innte agus gach droch luibli eile nach do chuir e. Tha e 'na chall mor do bheatha spioradail dhaoine an uair a thoisicheas iad ri bhi toirt orra fein a chreidsiim. nach 'ell a leithid de ni agus corruich ann an Dia, nach 'eil fuath aige do'n olc, agus nach cuir e dealachadh eadar am firean agus an t^aingidh. Is dona an rud e a theagasg do dhaoine nach ruig iad a leas tighinn an lathair an Ti mlioir agus naoimh ris am bheil an gnothuch le mjam agus eagal diadhaidh, no gu'm faod iad teachd d'a ionnsaigh gu h-aotram iollagach a' chionn nach 'eil ann ach Urra soimeach nach 'eil cruaidh air peacaich. Creideamh air bith nach duisg ann an inntinn dliaoine eagal is urram do Dhia is d'a lagh, nach duisg annta fuath do 'n pheacadh, nach diiisg annta faireachduinnean domhain nm sholuimteachd no beatha so agus na siorruidh- eachd, — creideamh air bith nach dean sin, cha 'u 'eil e a reir teagasg a' Bhiobuill. B' aithne do'n abstol Peadar gradh Dhe cho mhaith 's is aitlme dhuinne e an diugh ; cha do dhichuimhnicli e gu bheil Dia mall chum feifge agus pailt ann an trocair, ach cha mho a dhichuimhnicli e an taobh eile. " Ma ghairmeas sibh," ars' esan, " mar Athair airsan a bheir breith a reir obair gach neach, gun ghabhail ri pearsa seach a cheile, caithibh aimsir 'ur cuairt an so le eagal." Cha do labhair neach eile riamh briathran cho Ian comhfliurtachd mu chaonihalachd an Athar neamhaidh 's a labhair losa ; nochd e do 'n t-saoghal suairoeas is truacantachd na Diadhachd, ach nochd e mar an ceudna ceartas ard is naomhachd iomlan an Tighearna, agus thubhairt e, " Feuchaibh mi dhuibh oo roimhe a bitheas eagal oirbh : bitheadh eagal an Ti sin oirbh aig am bheil cumhachd, an deidh neach a mharbhadh, a thilgeadh do ifrinu ; seadli tha ilii ag radh ruibh, Bitheadh eagal-san oirbh." An uair a tlia am BiobuU a' labhairt air Dia

mar theine is e a tha air a chiallachadh (ann an tomhas co dhiu), gu bheil eud ann an cridhe Dhe air taobh fireantachd ; gur diith do 'n pheacadh agus do dhaoine aingidh iad fein fholuch 'na fhianuis, oir tha e a' liaghladh ann an ceartas agus smachdaichidh e na cinnich, agus bheir e buaidh air gach aingidlieachd a dh' eireas suas 'na aghaidh, air cho ard agus gu 'u tog i a oeann. ■ Tha Dia 'ga nochdadh fein d'a shluagh mar theine an uair a chuireas e deuchainnean cruaidh orra los an salchar a tha annta a losgadh. Theagamh gur e so an t^aobhar gu bheil a fhreasdal air uairean searbh, gu bheil e air son dealachadh a dheanamh eadar an t-umha agus an t-6r 'na shluagh. Tha sraachdachadh an Tighearna a' deanamh sin gu trie, oir is aitlme dhuinn o fhiosrachadh ar beatha gu bheil am facal so fior, " an uair a bhios do bheitheanais air an talamh, foghlumaidh luchd-aiteachaidh an tsaoghail fireantachd." An ti as ionmhuinn leis an Tighearna smachdaichidh e e ; do blirigh gu bheil gradh aig ar n-Athair air neamh d'a chloinn air thalamh cha chaomhain e an t-slat, " buailidh e an talamh le slait a bheoil." Na'n robh gradh Dhe d'a shluagh iuar no meagh- bhlath leigeadh e leotha an suaimlmeas a ghabhail anns an olc agus suidhe sios air an deasgainnean, ach do bhrigh gu bheil a ghi'adh cho teth 's nach samhladh dha ach an teine cha leig e leo fois a ghabhail am measg nan aingidh, no bhi riaraichte le co-chomunn sanl bith ach a cho-chomunn ard is uasal fein. " An ti aig am bheil gradh d'a mhac smachdaichidh e e 'na thrath." Sin an t-aobhar gu bheil Dia 'ga nochdadh fein d'a shluagh mar theine, agus a' labhairt mar so 'na fliacal, " Bheir mise an treas trian troimh an teine, agus glanaidh mi iad mar a ghlanar an t-airgiod, agus dearbhaidh mi iad mar a dhearbhar an t-6r ; gainnidh iad air m' ainm-sa agus eisdidh mise riu ; their mi, is iad mo shluagh ; agus their iadsan, Is e lehobhah mo Dhia." Cho fhad agus a tha viiread annainne de 'n pheacadh, cho fhada sin feumaidh Dia e fein a' nochdadh dhuinn mar theine, teine a loisgeas suas gach ni salach is neoghlan annainn. Tha moran pharantan air thalamh a chaomhnas an t-slat air an cloinn, ged tha gradh aca dhaibh agus ged tha fhios aca gu bheil iad feumail air smachdachadh. Cha 'n 'eil 'n an gradh ach faireachduimi bhog anns nach 'eil loinn no sgoinn. Cha 'n ami mar sin a tha gradh Dhe. Cha 'n 'eil Dia gun sgoinn. Cha sor e a clilami a cliur troimh theine 's troimh uisge, a chum agus gu'm bi iad air an deanamh 'n an luchd comh-phairt d'a naomhachd. Sin daonnan a' chrioch araidh a tha aige 's an t^sealladh 'na uile fhreasdal is riaghladh, gu'm bi a shluagh air an deanamh naomh mar e fein. Bithibh, mata, fo dheagh

39

luhisxiioli ; an iiair a tliig Dia tliugaibli mar theiue clia 'n ami 'g 'ur sgiios a tliig e, ach 'g 'ur glanadh. Clia mhair fhearg ach tiota ach mairidh a throcair gu siorruidli.

ANNS A' CHATHAIR.

Ged uach toigh leinn fheiii ceann caorach, tha e air a radh (le cuid a tha 'nan daoine creideasaoh) gu bheil itheannaich ghasda air do dhaoine ris an cord e. Tha iomadh ceann caorach anns an t>se6mar anus a bheil sinne 'n ar suidlae, agus chiiir sinn romhainn air a' mliios so gu 'n tairgeamaid fear dliiubli d'ar luchd-leughaidh, a chionu nach 'eil rud eile agaiuu a chuii-eas sinn air am beulaobli. Ma cliordas e riu tlieagamh gu 'm faigh iad e uair eile, ach mur cord gleidhidh sinn cinn uaai caorach againn fhein. Ach gun a bhi labhairt ua"s fhaide ami an dubh-t'hacail is e a tha sinn a' ciallachadh nacli bi ar seanchas an trath-sa air aou chuspair mar is abhaist, ach air iomadh rud, sop as gach seid mar their iad. Ach is e ceann-fath ar seanchais uile solus a thils'eadh

o

air facal an Tigheama, agus iarrtus a dhiisgadh anu an inntinnean dhaoine a bhi meomliraohadh nan sgriobturan.

1. Do 'n Dia neo-aithnichte. Gniomharan xvii. 23. Sin an egriobhadh a bha air fear de na h-altairean a chunnaic Pol ann am baile mor na h-Aithne, agus sin an oeann-teagasg a gliabh e air son a sheamioin. Ma's flor na tha easbuig Greugach ag radh b'e so an t^aobhar gu 'n deachaidli an t-altair ud a chur suas. Rinn an dia Pan (Urra mor na Coille) gearan nach robh an -t>urram a bha dligheach dha air a thabhairt da le muinntir na h-Aitlme. Mar sin, an uair a fhuair iad buaidh air na Persianaich ann an cogadh, le comhnadh Phan, chuir iad suas altair da ; agus air eagal dearmad a dheanamh air dia eile gun fhios daihh chuir iad suas altair eile air an do sgriobh iad, " Do 'n Dia neo-aithnichte." Bha iad air son a bhi sabhailte ; a bhi air an taobli cheart, — an earaJas gu robh dia aim nach Vaithne dhaihh., acli a dh' fhaodadh cron a dheanamh orra mur tugadh iad urram da. Tha so a' cur 'n ar cuimhne an urnuigh a bha air a cur suas le neach a bha 'na fheav-aicheadh Dlie. Bha e air turus-mara ; a' cheud la no dha an deidh am fearann fhagail bha e a' magadh air Criosduidhean agus a' labhairt toibheim an aghaidh Dhe, ach an sin thainig stoinn is ghabh e an t-eagal, is chualas e ag iirnuigh mar so, " A Dhe, ma tha Dia ann, saor m' anam, ma tha anam agam." Do dhaoine iriosal a dh' eisdeas ri teagasg losa agus a tha creidsinn ann, cha bu choir gu 'm biodh Dia neo-

aithnichte (ged tha bith is nadur Dhe do- rannsaichte) oir thubhairt esan, " An ti a. chunnaic mise chunnaic e an t-Athair." Ann an gne agus ann am beatha losa tha dealbh Dhe againn, an dealbh as fhearr agus as coltaiche ris an Dia neo-fhaicsinneach a fhuair an saoghal riamh.

2. Is heag nach 'eil thu 'g am aoniadh gu bhi a'm' C hriosduidh. Gniomharan xxvi. 28.

Cha 'n 'eil rann eile anns a' BhiobuU a tha air a tuigsimi cearr cho trie rithe so. Cha 'n ann aig an luchd-leughaidh a tha choire, ach aig na sgoilearan a dh' eadar-theangaich ana Biobull. Is e a thatar am bitheantas a' tuigsinn leis. na facail so, gu ' robh labhairt is reusanachadh Phoil cho comasach 's gu 'n do tlieab eadhon Agripa, an ligh uaibhreach, geill a thoirt do 'n t-soisgeul ; gu robh briathran an abstoil cho dmidliteach 's gu robh cridhe an righ an impis a bhi air a chosnadh do Dhia. Mar gu 'n aidicheadh Agripa do Phol gu robh a choguis air a. dusgadh agus a chasan air bhogadan gus an ceum a ghabhail a bha eadar e is rioghachd Dhe ; mar gu 'm biodh e air bheul guothuch 'anama a chur an dara taobh an la ud, — ach fhathast gu robh ni-eigin 'ga chumail air ais. Sin mar a thuigear na briathran, ach cha 'n 6 sin idir a bha ann an inntinn Agripa, no rud coltach ris. An aite a radh gu robh reusanachadh Phoil comasach is ann a thubhairt e gu robh e anfhann ; an aite a radh gu robh e air bheul a bhi air iompanaohadh is ann a thubhairt e nach d' thug Pol aobhar sam bith dha air a bheachdau atharrachadh. Cha'n ann gu h-iriosal ach gu magail a labhair an righ; mar gu'n abradh e, Tha thu 'n dhil gu 'n dean do sgeamlain Criosduidh dhiom-sa, ach tha thu air do mhealladh ! Tha so uile air a chur ceart anns an eadar-theangacliadh mu dheireadh a rinneadh air a' Bhiobull, far am bheil an rann so a' ruith mar so, — Le beag impidli V aill leat Criosduidh a dheanamh dhiom. Mar gu 'n abradh Agripa gu'n gabhadh e oidhirp a bu laidire na b' urrainn Pol a dheanamh, Ciiosduidh a dheanamh dheth- san ! B' ann de theaglilach Heroid a bha Agripa, teaghlach anns am faicear an diithchas a' dol an aghaidh nan oreag, oir bha an t-olc 'n am full. Clia b' e an fhaoineas fear dhiubh- san ionipachadh.

3. Thainig druidhean o'n aird an ear gu lerusalem. Mata ii. 1. Ciod air bith an seorsa dhaoine a bha aimta cha bu druidhean iad (mar is aithne dliuinne na druidhean), agus anns an eadar-theangachadh ur a rinneadh air a' Bhiobull Ghaidhlig tha am facal druidhean air a chur a mach as agus daoine glice air a chur 'na aite. So a' cheart

k

40

fhacal (amis a' Glireigis) a tha air uisneachadh anil an Gniomharan (xiii. 6-8) far am bheil sinn a' leugliadh mu dliuine araidh, Elimas, a blia 'na dhruidh, agus 'na fhaidli-breige. Dh' fhag na sgoilearan a rinn an t^eadar-theang- achadh iir air a' BhiobuU Gliaidhlig Elimas 'na dhruidh mar a fhuair iad e, agus theagamh gu 'n do rinn iad gu ceart. Tlia seadh maith is .seadh olo aig an fhacal Glireigis, agus tha e air a sliaoilsinn gu 'm faodar a ghabliail auns.an 1>seadh as- fliearr ann an soisgeul Mhata, agus nach ruigear a leas na daoine a thainig a dh' fhaicinn an leinibh naoimh a cliur air an aon ghad ri druidhean, is geasadairean, is luchd- fiosachd, is deasaichean aig an robli ealain a fhuair iad amis an sgoil dhuibh. A rei'r beul- aithris na h-eaglais bu riglirean na daoine glice ud, acli cha 'n 'eil dearbhadh sam bith air sin, agus theagamh gur e briatliran a tha air an sgriobadli anns an i^seann Tiomnadh a thog an sgeul an toiseach, " Thig righrean gu dealradh do ghrian-eirigh." {Isaiah Ix. 3, 10, 16 ; Sahn Ixviii. 29, 31.) Cha 'n 'eil iomradh anns a' Bhiobull fein' gu 'm bu righrean iad, agus olia mho a tha e air a radh oia nieud dhiubli a bli' ann, ged a oliaidh e a mach air feadh an t-saoghail uile gu robh iad ann triiiir, agus gu 'm b'e an ainmean, Melchior, Gaspar, agus Balthasar. Theagamh gur ann o na tri seorsaohan thiodhlacan, or, agus tuis, agus inirr, a dh' eirich an naigheachd gu robh iad ann triuir, aon seorsa air son gach fir diubh. Tha e gle neonach cho trie 's a tha daouie an dull gu bheil rud amis a' Bhiobull nach 'eil ann idir. Nach 'eil gu leoir de dliaoine an duil gu'm b'e ubhall am nieas toirmisgte (saoilidh iad gu 'in bu toibhemn e so a ohur an teagamli) ged nacli_ 'eil am Biobull ag innseadh dhuinn. Ach tha iadsan an duil gu bheil. Sin na daoine mu am faod thu a radh nach 'eil aca air a' Bhiobull ach aithne gun chmmhne. Tha iad cinnteaoh gur e muc- mhara, agus nach e oreutair eile, a shluig lonah, ged nach 'eil am Biobull ag ainmeacliadh ach iasg m6r. B' aithne dhuinn duine a bha Ian chinnteach (is feargach cuideachd gu robh sinn a' cur teagamli ann) gu robh am facal ud mu latha Martuinn-builg anns a' Bhiobull, "Ma bliios leaba thioram aig an fliiadh air latha Martuinn-builg cha 'n fhaicear uisge gu fogliar."

4. Blieir esan cadal d'a sheircinn. Sahn cxxvii. 2. So aite eile anns an do cliuir na sgoilearan ura na seaiin fheadhainn ceart. Tha an rami a' del mar so anns an eadar-theangachadh ur, Bheir esan do fhear a ghraidh 'na chadal. Ciod air bith an doigh anns an gabhar na briathran tha teagasg maith annta, ged nach e an t-aon ni a tha iad a' ciallachadh. Ma ghabhas tu

na facail mar so, Bheir esan cadal d'a sheircinn, tha iad a' gealltainn tiodhlac mor is priseil do shluagh an Tighearna, eadlion cadal f oisneachail anns an oidhohe. Mar gu 'n abradh Dia riusan a tha 'n am full 's 'n am fallus, ag eirigh moch 's a' luidhe anmocli los an cuisean saoghalta a chur air aghaidh, " Stadaibli agus smuainichibh air so, am feadh 's a tha sibhse ri saothair agus fo, throm uallaich tha fois is cadal na h-oidhche acasan." Tre earbsa anns an Tighearna tha a sliluagh a' faotainn fois eadlion ann an amhgharan. Tilgidh iad an uallach air an Tighearna agus glieibh iad cadal.

"Ach ma ghabhas tu na facail mar so, Bheir esan do . fhear a grdidh 'na chadal, tha iad a' gealltainn tuilleadh is cadal ; tha iad a' ciallachadh gu blieil tiodhlacap Dlie a' teaclid gu a shluagh gun umhail gun fhios daibli. Mar gun abradh Dia ri muinntir an t^saoghail, " Stadaibli agus faicibh ciod a tha tachairt do luchd nio ghraidli-sa ; luidhidh iad sios anns an oidhche, a' tilgeadh an uallaich orm-sa-, agus f eucli ! an uair a thig a' mliaduinn tha an ni a bha deacair daibh 's an oidhche soilleir, tha na lebmhain air an toirt as an t-slighe ; tha rathad reidh air a dheanamh romhpa." Thainig e thuca 'n an cadal. Cha ruig sinn a leas nioran leudachaidh a dheanamh air a' phuing, oir tha fhios againn gu bheil cuimhne aig ar luohd-leughaidh air amannan 'n am beatha fhein anns an do thaohair' e mar sin. Chaidh thu a luidhe agus thu ann an iom- chomhairle mu ni sonruichte, an rathad dorcha 's gun fhios agad ciod a bu choir duit a dheanamh. Ach m 'an d' thainig a' mhaduinn" ghabh gach deacaireaohd a bha cur dragli ort sgiathan, is dliuisg thu le inntinn fhoisneachail is shona, gun teagamli sam bith agad ciod a bha thu r'a dheanamh. Ciod a tha sin a ciall- achadh ach gu robh do leaba dhuit an oidhche sin mar Bhetel ; thainig Dia thugad agus thug e do fhear a ghraidh e 'na chadal. Tha tiodhlacan Dhe daonnan air an toirt seaohad gun airgiod agus gun luach. Cha 'n 'eil iad air an cosnadh leinne. Cianiar a chosnadli tu rud a thainig tliugad 'n a'd' chadal? Is ann o ghras Dhe a tha na li-uile. Caidlidh sinne, ach cha 'n aom cadal no suain air an Ti naoiiih a tha 'g ar coimhea.d. Am feadh 's a tha sinne 'n ar cadal tha ar n-Athair n^amhaidh a' sior

- oibreachadh as ar leth, a' toirt air an arbhar fas 's ag ullachadh ar bidh duinn. Tha feartan j diomhair is miorbhuileach an Tighearna ag oibreachadh gmi sgur, amis an oidhche cho cimiteach ris an la ; an uair a tha sinne 'n ar cadal 's gun mhothachadh againn gu bheil esan dluth, tha e a' freagairt na h-iirnuigh a rinn sinn anns a' mhaduinn, " Thoir dhuinn ar n-aran, lathail."

Air. 11.

1918.

DIA MAR AN T-UISGE.

Thig t d'ar n-ionnsuidh mar an t-uifgc, mar an t-u'mcje deirtaunach a dK uixgidicwi an talamh. Hosea r/. 3.

Clia 'ii 'eil furasda e dhuiime aig a blieil ar comhuuidli ami an tir fhliuicli, ami an duthaicli far a bheil an dara leth d'ar u-uine air a cur seachad a' gearan air an t>sld, — clia 'n 'eil e furasda dhuimi caomhalaclid nam briathvau so fhaireacliduinn, mar a dli' fhairiclieadli na daoine lis an do labliair am faidh iad. B' aitliu.e dliaibli-san teas is losgadli na li-aird an lilar, agus tliuiteadh an gealladh so aii' an cliiais mar fhuaiiii tliaituicli, oir bha uisge is fatliuuu uisge a' dusgadli docliais 'n- an oi'idlie. Ma Ijhios sinne a' peacaohadh an aghaidh an Uile- eliumhaclidaicli le bhi gearan air an t-sid — agus bithidli sinii a' deanamh sin da-rireadh — clia 'n 'eil muimitir na li-aird an Ear a' tuiteam aims a' pheacadli clieudna. Tlia iad na's glice. Ann an leabhar beag boidlieacli a bha air a sgriobliadli le boirionnach a blia aii' cliuairt anil a Siria, tlia i ag imiseadli iomadli rud a tha deai'bhadli so. La a bha i flieiu 's a compauaich a macli air a' mhaohair, siar air Carniel, is treoraiche Arabacli uiaille liu, thoisich-an t-uisge air sileadh mar gu 'm biodli e a' tigliiun a soitheach. Le aon ghuth thoisich na Sasunnaich air caoidh is oclianaicli, a' gearan gur aim orra a tliainig an driodfhortan agus gu robh an latlia niillte orra. Fad na h-uine l)ha Mohammed, an treoraiche, a' sealltuinn orra gu dur, gun fhios aige ciod air an t-saoghal a theireadh e ri daoine a bha, a reir choltais, air a' chuthacli. Clia d' thuirt e diog, acli a mliain am facal so. " Gu'n gleidheadh Allah sibh uile, am feadli 's a tha e a' beannacliadh nan achaidhean." Am measg nan Arabacli cha "n 'eil e air a chumitas ceart no freagarracli a l)lii bruidhinn air an t-sid, agus an uair a cUluinneas iad simie (nach h-urraimi liruidhinn air rud eile aoli i) a' moladh na sidel no a' gearan oirre tlia iad an diiil gu bheil ar seanchas an da chuid amaideacli is ain-diadhaidh. Ma dh' fheoraicheas tu dfi Arabach, ciod a bharail air an latlia, cha 'n abair e acli so, " Bidh an latha mar is aill le Allah." Tha facal aoa ag radii, •■ Fasaidh an duine leasg 'n a speuradair," facal a chuireas a"d' chiumhne na briathran so anil an leabliar Eeclesiastes, " An ti a blieir an aire do'n gliaoith cha clmir e ; agus an ti a dh' amhairceas air na neoil, cha bhuain e."

Nach uamhasach an fliras so, thuirt cuid-eigin ri seann Arabach ! Le guth soluimte tliuirt an t-Arabach, " A bheil thu 'n diiil nach aitlme do Allah (no do Dhia) a ghnotliuch"? Tha am facal so sgriobhta anns a' Choran, Biobull nam Mohamedana<!h, agus chithear e gu trie air a ghearr'adh ami ah cloicli aig tobraichean,

A7171 an uisge tha heatha nan vile nitlwan. Faodai' a tliuigsinn, mata, gu \i tuiteadli gealladh an fhaidh na bu taitniche agus na bu chaomhaile air cluasan nan ludliach (oir is ann. o'u aon stoc a tha Arabaich is ludhaich) na tlmiteas e air cluasan dhaoine anns an aird an iar, '■ Thig Dia d' ar n-ionnsuidh mar an t-uisge, mar an t-uisge deireannaoh a dh' iiisgicheas an talamli.

Bha feum aca air Dia a thighinn thuca aig an am ud oir, a reir coltais, bha aingidheachd na dutlicha air eirigh gu ire eagallach. Anns a' cheathramh caibideil tha Hosea ag innseadli mu 'n clior bhronach anns an robh Israel gu spioradail ; tha e ag radh nach robh flrinn no caoimhneas no eolas Dhe anns an tir. Cha robh ami acli mionnan, agus breugan, agus marbhadh, agus gold, agus adhaltrauas, agus bha tuigse an t-sluaigh air a toirt air falbh le an drocli dheanadas. Ach ged a bha comhstri aig lehobhah ri Israel, agus ged a bha am faidh cinnteach gu 'n dioladh iad air son an aingidheachd, bha earbsa aige mar an ceudna anil an trocair neo-chrioohnacli lehobhali, agus mar sin ghairm e Israel gu aithreachas, ag- iarraidh air a luchd-duthcha eisdeachd ri facal an Tighearna agus pilleadli air an ais tliuige, '' Pillibh ri lehobhah agxis ni e 'ur leigheas ; tha a dhol a mach cinnteach mar a' mhaduinn ; thig e d' ur n-ionnsuidh mar an t-uisge a dh' uisgicheas an talamh."

B'e Hosea a' clieud fliear de na faidhean a shearnionaicli gradh Dhe le cumhachd. Cha 'n 'eil "so a' ciallachadh nach robh na faidhean a bha roimhe a' creidsinn gur gradh Dia. Rainig na faidhean uile air an fhirinn sin ann an tomlias acli riiiu i greini a bu laidire air inntiim Hosea na rimi i air duine eile 'na latha. Shearnionaicli Amos an lagh, acli shearnionaicli Hosea an soisgeul ; chuir Amos- oudthrom air ceartas an Tighearna, ach chuir Hosea oudthron air a gliradh. Bha Amos a' bagradh fearg Dhe air an t-sluagh agus ag radh riu gu 'ni b' uamhasach daibh a bhi dol - an aghaidh a cheartais agus a naomhachd : ach bha Hosea, air an laimli eile, a' cur impidli orra aithreachas a dheanamli agus tionndadh gu Dia.

42

oil' gu 'ni b' uamliasacli daibli a blii a' cur au \ suarachas gradli Dhe a bha 'g an sior leantuinn. Sin an t-aobhar gu bheil uiread brigh is beatlia ann an leabliar Hosea, gu robh sealladh clio soilleir aige air gradli Dhe agus gu robh a tlieagasg cbo soisgeulacli. Tha caibidealan ann nacli urrainn duit a leugliadh gmi eagal is cradli cridlie, far a blieil e ag innseadli mu aingidlieachd Israeil a chaidh air seachran o Dliia ; acli an drasd 's a ritliis tlia na neanilian a' fosgladli do Hosea agus tha e air a thogail suas gu ionadau neamliaidh far am bheil e a' faotainn sealladh ur air niaitheas is trocair is gradh an Tighearna : far am bheil e a' faotainn sealladh as doirnhne na fhuair faidh air bith a thainig roinihe air ruinteaii gi'asinhor an Uile- chmiihachdaich, eadhon na nithean diomhair air am miann leis na li-ainglean beachdacliadh." An uair a thachras sin faodaidh tu a bin cinn- teach gu 'n do bhean eibhleag bheo r'a bhileau, agus nacli fhada gus an amais ort 'na leabliar aon de na ranuan sin a tha deananih a' Bhiobuill ^na fhioi' theaclidaireachd o Dhia. " Cionnus a bheir mi tliairis thu, 0 Ephraim ! Cionnus a bheir mi seaohad thu, 0 Israeil ! Clia cliuir mi 'n a-niomh teas mo chorruich, oir is Dia mise i\o-us cha duine : an Ti naomli ann a d riihsadhoii." "Pill, U Isiaeil, ri Jehobhali do Dhia, oir thuit thu le t' aingidlieachd. Leighisidh mise an cul-shleamhnachadh, gradliaichidh mi iad gu saor : oir phill mo chorruich air falbh uaithe. Bithidh mi mar an druchd do Israel : thig e fo bhlatli mar an liligh, ag-us cuiridh e a macli a fhreunihan mar Lebanon." Tha na briathran sin agus briathran soisgeulacli de 'n t-seorsa so a thachras oinin ami an leabhar Hosea, am iiieasg cliaibideilean eile a tha luchdaiohte le aingidheachd Israeil is fearg Dhe, tha iad mar gu 'm biodh boillsgeadh greine air latlia dorcha. Bha an la anns an robh Hosea beo dorcha da lireadh ; bha e a' faicinn a luchd-duthoha a' tilgeadh ■dhiubli cuing an Tighearna agus a' toirt dulain d'a lagh ; a' deanamh loiii is direach air sgrios- anania. Cha robh fhios aige cionnus a rachadh iad as air mallachd is fearg-theinteach an Uile- chumhachdaich, ach an uair a chuimhnich e air trocair is caomhalachd Dhe thainig gath dochais d'a anam nach treigeadli an Tighearna a shluagh eadhon ged a rinn iad graineileachd 'na shealladh. Mar sin chuir Hosea na briathran so ami am beul Israeil, " Thigibh agus pilleamaid ri lehobhah, oir is esaii a ni ar leigheas, An ceann da la ni e ar n-ath- bheotiiachadh, air an treas la togaidh e suas sinn, agus bithidh sinn beo 'na lathair. Thig e d'ar n-ionnsuidh mar an t-uisge, mar an t-uisge ■deireannacli a dh' uisgicheas an talamli."

A reir teagasg Hosea is e a tha aithreachas a' ciallachadh, tionndadh ri Dia. Ann an

tionndadh air falbh o Dhia, tha am bas, bas an anama ; ann an tionndadh gu Dia, tha beatha, beatha an spioraid. So cuideachd a' clieart ni a tha air a tlieagasg le Criosd. Ann an aithreachas, tha duine, an toiseach, a' tighimi tliuige fein agus an sin, a' tighinn gu 'Athair. Coltach ri losa, cha b'anu le maoidheadh fearg Dhe, no bagraidhean an lagha a dh' fheuch Hosea ri daoiiie a thoii't a steach do lioghachd Dhe. Chuir e inipiclh orra, «>■ uchd rt' ghrdidh shiorruidh a bha 'g an leantuinn, iad a dh' iiulcachd ris. Ma tha cumhachd aims an t>saoghal a blu'iseas cruas ar cridhe nach coir gu 'm briseadh so e ! An uair a chuimhnicheas sinn air buachailleuchd an Tighearna oimii ; an uair a chuimhnicheas sinn air faighidinn an Tighearna nach 'eil a' toirt suas dochais dinn ged nach 'eil sinne ag eisdeachd ris, an uair a chuimlinicheas sinn air na gairdeanna naomli a tha siunte a mach fad an latlia agus gun sinne a' gabhail suime ; an uair a cliiumhnicheas sinn air a' ghradli a dh' fhuiling niagadh is bas as ar leth ; an uair a chuimhniches sinn air sin uile nach uamliasacli gu 'm biodh ar cridheachan clio cruaidh 's nach briseadh so iad ann an aithreachas agus ami iiioslachd graidli an lathair Dhe ! Is € an •aon pliencadh nach 'eil maitheanas air a shon, tionndadh air falbh o glu-adh Dhe ; tionndadh air falbh o"n aon Ti a tha toileacli is cum- haclidach gu tearnadh. Cha b'e builleau no tair a nainihdean a tharruing an glaodh a bu ghoirte o losa an uair a bha e air thalamh ; cha b'ami air a' chrann-cheusaidh a dh' fhuiling e an cradh-cridhe a bu mliiosa a dh' fhiosraich e riamh ; bu nihiosa dlia fada an claidheamli a cliaidh troinih chridhe, an uair a chuir a mhuinntir fein a o-hean-maith an suaa'aclias aous a shaltair iad air a ghradli. '' 0, lerusalem, lerusalem, cia niinic a b'aill leaiii do clilami a chruimieachadli r's clieile, mar a cliruinnicheas ceai'c a h-eoin fo a sgiatlian, agus cha b'aill leibli ! " Sin glaodh goirt a bha air a tharruing o chridhe briste.

Tha sinn uile ciontach ami an tomhas amis an ni so ; tha sinn a' cur gradh Dhe an suarachas agus mar sin a' ceusadh a Mliic as in' ; ach an diugh a ris, abi'amaid mar tliuirt Israel, " Thigibh, pilleamaid ri lehobhah ; agus thig e d' ar ij-iomisuidh mar an t-uisge." Mar a dh' iiraicheas na frasaii blatli a thig a nuas o neamli aghaidli na talmhainn, a' toirt fas is toradli 'n an lorg, mar sin ni teaclid Dhe do 'n anam gacli ni iir is iongantach. " Cuiridh e oran nuadli 'n ar beul ; bheir e oladh aoiblmeis an aite culaidh bliroin.

Is tiodlilac an t-uisge a tha 'na theaclid, sdmhach, is saor, is 2}aiJf, agus mar sin tha e 'na shamhladh freagarrach air obair Dhe anns an anam, oir (1) cha 'n ann air dhoigh gu 'm

43

t'aicear i a tliig liogliachd Dlie, (2) cha ghabli gras Dlie oeaiinacli ; tha e air a thoirt seachad gun aii'giod agus gun luach, agus (3) an uair a liheir Dia maitlieanas bheir e maitlieanas gu l^ailt. Gun uisge cha bhiodli cinneas no blatli air an talanih ; dli' fhasadli e 'na fhasacli loni, ach ged nach fhaicear so leis an t-suil a tliaoljli an auania tha e a cheart cho fior nach bi ann acli njarbhantaclid a" bhaiss as eugmhais gu bheil Dia a' doi'tadli a Sj)ioraid Naoimh ann. Ann an aon fhacal mur tig Dia d 'ar ionnsuidli a chui' air aghaidli obair nan gras aunainn le feartan a Sjaioiaid bidh caoile air ar n-anam, ach an uair a thig e d 'ar n-ionnsuidh mar an t-uisge bidh fas nan gras air an anam ; bitliidh iad sughnihor is iirail eadhon 'u an seann aois, a' toirt a niach toraidh a chum naomhachaidh, d' an crioch a' bheatha mhaireannach.

ANNS A' CHATHAIE.

Anns an aireamh mu dheireadli bha siun a" bruidhinn mu chadal ; a mlneachadli an fliacail ud (Sahn cxxvii.), Bheir esan do f/icar a (jhraidh 'na chadal. Bithear a" cur air na ministearan nach h-urrainn daibh sgur an uair a tha iad ullamli, agus ged a dh' fliaodas sin a l.ilii fior air uairean, is e an fhirinn an trath-sa nach I'obh sinn idir ullanih an uair a. b" flieudar dhuinn stad auns an aireamli mu dheireadli. Ach tlieiris; an duilleag oirma, m 'an do rainig sinn ceann ar seancliais, agus is e sin an t-aobhar gu l:)heil sinn a' tilleadli air ar n-ais a dheanamh an tuilleadh seancliais air a' ohuspair so.

Ged tlia an t-eadar-theangachadh iir na 's fliearr na 'n seann fliear, cha bu mhaith leinn an gealladh priseil a tha anns an t-seann fhear a chall. Tha gealladli ann am Facal an Tighearna a tlia freagarrach air son gach suidheachaidh amis am faod clann nan daoine a bhitli, agus nach maith gu bheil gealladli ami do dhaoine a tha air an saruchadli le cion cadail '.' Anns an Septuagint tha e air a chur mar so, Bheir e cadal dhaihh-san as ioiimhuiiin leis ; gealladh, mar thuirt sinn cheana, nach bu mhaith leinn a chall. Ach cha mig sinn a leas a chall, oir tha an gealladh so anns an eadai'-theangaohadh urclio cimiteaoh 's a tha e aims an fhear eile. Ann an Dan Sholaimh tha am facal so ag amas oirnn, eagail anns na h-oidhchean. Ciod air bith a bha Solamh a' ciallachadh leis an fhacal, tha e fior a thaobh mhoran, gur e cion cadail eagal na h-oidhche. "AiiTuhear dhomh, arsa lob, oidhchean fadal- ach : an. uair a luidheas mi, their mi, C'uin a dh' eireas mi, agus a theid an oidliohe thaii-is? Tha mi Ian luasgaidh a null agus a nail gu briseadh na faire." Ma dh' innseas tu do dhaoin^ gu bheil thu a' fulang le cion cadail, faodaidh tu a bhi cinnteach nach bi thu as

eugiiihais comhairle is dotaireachd, oir tha a' chuid as iiiotha dhiubli cimiteaoh gu bheil iocshlaiut aca air a shun, direacli mar tha locshlaint air son an deididh aig a li-uile duine (ach a mhain na daoine air am bheil an deideadh). Their aon duine riut do cliasau a bhogadh aun an uisge blath m'an teid thu do 'n leabaidh : their duiiie eile riut, am bogadh ann an uisge fuar. larraidh am fear so ort stoluin mhaith de uisge-beatha a gliabliail agus luidhe air leaba bliuig ; iarraidh fear eile ort luidhe air leaba cluaiaidh, agus as uchd mhaitheas gun deur uisge-bheatha a chur a"d' ghoile. Their aon bhean ghlic riut uiunean amh itheadh m 'an gabli thu mu thauih : their bean eile riut, a tha cho glic rithe, gur e an t-aon leigheas air cion a' chadail curraii mor bruicli itheadh an am dol a luidhe. lairar ort t' anail a tharruing a mach 's a steacli air do slii'oin ; iarrar oi't do shviilean a dhimadli agus toiseaobadh air drobh chaorach a- chuimtas a' dol troinih glieata ; iarrar sin ort agus fichead rud eile. Ach an deidli dhuit am feuohainu uile, tlieaganili gu 'n abair thu mar tliuirt lob, '■ Is luchd-comhfhurtachd ti'uagh sibli uile." Uair a bha simi air ar pianadh le cion cadail cha robli leigheas aig caillich 's an sgireaclid nach cF flieuch sinn ach a mhain an t-uisge beatha : dh' fhewch sinn leaba chraaidh is leaba bhog ; dh' feiicli sinn uisge . fuar is uisge blath, is uisge meagh-bhlath ; cluasag ard is cluasag io.9al ; chiim sinn ar siiileau duinte fad uairean a' cunntas chaorach, is sheilleinean, is riglirean ludah ; ach bu blieag feum a rinn sin duimi. Cha b"e sgoiticheas de 'n t-seorsa sin a thug air ais an cadal a chaidh air seachran oirnn, ach feartan Naduir, an leigh as caonihaile agus as sgileile anns an t'Saoghal.

A dh' aindeoin ciod a their na lighichean, agus a dh' aindeoin ciod a their thusa cuideachd, fhir-leughaidli, tha simie an diiil gu 'm b' fhearr do dhuine iirnuigh a dheanamh, an uair a theid an cadal air iomoii air, seacli toiseachadh air caoraicli nach 'eil ann a chunntas, no eadhon lighreaii ludaih. Gun a bhi bruidhinn idir air cumhaclid Dhe as urrainn ar n-virnuighean a fhreagairt mar is aill leis, tha e fior gu bheil eifeachd ann an iirnuigh dhiirachdach do 'n duine a tha 'g a cur suas ged nach i-uigeadh i Dia idir; tha i a' cur air ghliiasad feartan iiaigneach is cumliachdach 'na inntinn agus 'na spiorad fein, feai'tan aig am bheil buaidli air eucailean a' chuirjs. Bu choir do spiorad mhic an duine an corp a chumail fo smachd. Ach gu trie cha 'n 'eil a' chilis mar sin ; tha daoine a' leigeil leis a' chorp ceann-fodha fhaotainn air an spiorad, a bhi 'na mhaighstir an uair a bu choir da a bhi 'na sheii'bhiseach. Cha bhi anam no bodhig duine gu brath ceart gus an lean e ordugh naduir, agus an cum e

44

ail corp fo smaig aig an spiorad, — an aite a blii leigeil leis a' chori^ lainli-aii-uachdar fliaotaiun aii- an spiorad. Ann an iiniuigii tlia Iniadliau an spioraid air an cleaclidadh agiis air an, neaj'tacliadli, direacli mar tlia buadliaii a' clmirp air an neartachadh le ruitli is leuni, air chor agus gui' e urnuigh aou de na doigliean arms an cruinnicli spioi'ad mliic an diiine neart gus buaidh t'liaotainn tliairis aii' a' cliorp, agus a clmniail 'na kite t'eiii. Mar sin tlia simi an duil gu 'm biodli e na b' fhearr do dliaoine a tha fiilang le cioii cadail iirnuigli a dlieanamli air a' mheadhon- oidliclie agus cothrom .a tlioirt do fheartan dioniliair an spioraid fein, seach a blii ris na gisreagan a dli' aininicli sinn.

Ach sin comliairle nacli cuala sinn dotair rianili a' toirt seacliad ; theagamh gu blieil iad - an dnil nacli e an aite-san gnotliucli a ghabliail ri xiiiorndan dliaoine tiniie, gur aun r 'an cuirp a niliain a tlia gnotliucli aca-san. Ach ail' ai' son fhein dlietli olia bliiodh earbsa nihor sam bitli againn ami an leigh, mur biodh eolas is seoltachd aige amis na nitliean a bliuineas do 'n spiorad oho cinnteach ri eolas a blii aige mu Ijhuill a' chuirp. ' Sin a thug air duine glic a radh gu 'm feum dotair niaith a blii 'na dliuine maitli an toiseach. A thaobh triaii nilior de na h-eucaileau a luidheas air a' chorp tha e fior gui' ami amis an imitimi a tha a' mhathair- ghuir. air chor agus iiiui- h-aithne do dhotair ministrealachd a dlieanamli gu caomliail agus gu sgileil do ghaoid na h-inntinn, nacli 'eil feum ami dlia a blii taoniadli chungaidhean a steacli do 'n chorp. Ach cha b' e so idir a bha fodhainn labhairt air an uair a thug sinn tarruing air na dotairean ; bha sinn a' dol a I'adli gu robh e 'na chleaclidadh aig an t-salmadair a bhi 'g urnuigh air a leabaidli. Theagamh gu robh esan, coltach ri daoine as isle, a' fulang le cion cadail ; cha b' ioghnadh ged a bhitheadh, oir tha e air a radh gur neo- shocrach an ceann air a bheil crun. Ach an uair a dhiiisgeadh e agus nacli b' urrainn da tuiteani 'na chadal a ris chuimhnicheadh e air Dia agus bheachd-smuainicheadh e air ami am fairean na h-oidhche, an aite toiseachadh air caoraicli a chunntas no barragliloir eile de 'n t-seorsa. sin. Cha chomhaii'licheamaid dliuit deanamli mar a rinn Pol agus Silas a slieinn laoidhcnii air a' mheadhon-oidhche, ged a tha e air a radh ami an leabhar lob gur e Dia a tha tabhairt clhan 's an.oidhche. Dli' fhaodadh sin daoine eile a chumail 'ii an dusgadh clio inhaith riut fhein, ach cha cliuir do bheachd-smuain- eachdadh no t' iirnuigh dragli air daoine eile.

An 'ite a bhi cunntas cliaorach "air a' mheadlion oidliche b' fhearr duit gu mor a bhi cunntas trocairean an Tighearna. Eadhon ged bliiodh tu air do sharuchadh le cion cadail

nacli bu clioir dhuit a bhi taingeil gu blieil leab- adh agad air an luidli thu, agus gu'ni faigli thu do cheann anns a' mhaduinn far an do leag thu e anns an oidhche ! An uair a bliios tu a' gearan, smuainicli air na balaich bhoclid anns an Fhraing aig nacli 'eil comhfhurtachd nam plaideaclian oidliche an deidh oidliche, nach fliaigh cadal an uair a tha an cadal 'g an dalladh, a chioiin gu 'm feiun iad sinne a dliion. Dh' fhaodadh duine a radh le firinn amis na laithean trioblaideach so, gur e na balaich sin na h-aingiean d' a bheil Dia a' tabhairt aitline in' ar timchioll-ne, aithne ar ciunail o chunnart ann am fairean na h-oidhche. Smuainicli ouideaclid gu bheil comhfhurtachd agad nach robh aig do Shlanuighear, oir tha e air innseadh dhuinn uime-san nach robh aite aige amis an leagadh e a cheann. Cha robh fiu na leabaidli aige, agus ged a liha cairdean caonili aige a bheireadh daomian cuid na h-oidhche dha, femnaidh gu 'n do chaidil e ioniadh oidhclie air an raoii. Ach c" aite air Isitli an caidleadh losa, gacli uair a chaidleadh e, bha e a' dol air ais do neamh, rud a bu choir dliuinne a dlieanamli cuideachd. C aite am bu dual do spiorad an duine triall ann am fairean na h-oidhche ach do 'n teach 's do 'ii aros naomh, tigh ar n-Athar air neamh, oir far am bheil ionndrainn duine an sin bidh a thadhal ! " Tha fhios, agam," arsa caileag bheag, '' gu robh mo sheanair ann an neamh aii raoir oir tha e cho sona an diugh." Ach cha 'n ann a nihain 's an oidhche a ghabhas spiorad an duine inhaith sgiathan do neamh, oir faodaidh e a radh mar thuirt an salmadair, " Aii uair a dhuisgeas mi tha mi maille riut-sa."

A bheil e comasach do dliuine co-chomunn a bhi aige ri Dia 'na chadal? Sin ceist dhiomhair nach urraiim dhuinn fhuasgladh le cinnt, ged tha simi fhein an duil gu bheil. Tha e car duilich leinn a clireidsinn gu bheil mac an duine a' cur seacliad an treas trian d' a bheatlia aim an suidheachadh anns nach urrainn a spiorad fein agus spiorad Dhe beantail r'a cheile. Cha bu mliaith leinn ar beachd a sparradh air daoine eile, agus cho mho a tha sinn a' deanamli sin, ach a reir na lasaig bliig sholuis a tha 'ii ar n-inntinn fein tha sinn an duil nach 'eil caidreamh eadar spiorad an duine agus spiorad Dhe a' sgur idir, an uair a thuiteas e 'na chadal. Faodaidh e bhitli gu bheil barrachd de Ihas agus de abuchadh spioradail a' tighimi air daoine 'n an cadal na tha a' tighinn orra 'n an diisgadh, agus gur e sin aon de na doigliean anns am bheil am facal fior, " Bheir esan do fhear a ghraidh 'na chadal." Is ann 'n an cadal a fhuair cuid de naoinih an t-seann t^saoghail (agus daoine eile an diugh fhathast) na taisbeanaidh a bu shonraiehte a cliuir Dia riamli d' an.ionnsuidh.

Air. 12.

1918.

CRIOCH A' CHOGAIDH.

Thainig criooh air a' chogadh mu dheireadh, agus rud as t'heari' air fad, tliainig crioch air anns an doigh a bu mhaith leinn. Tha dubhan anil an si'on a' Cliaesair ; an de rachadh leth au t-saoghail air chi'ith roimhe, an diugh cha dean eadlion na ceaird am beic dlia. Ma tha e fioi' (mar tlia na paipearan-naigheachd ag radii) gu bheil e a' cui' seachad 'uine ag iimuigh agus a' leugliadli a' Bbiobuill tha sinn an dochas gun amais e air earrannan sonruichte anns an leabliar naomh do nacli d' thug e. aire .roimhe so. Ach is e an fhirinn nach 'eil moran creidimh aig- a)] t-saoghal aim an diadliaidheaclid a' Chaesair ; neo-ar-thaing nach 'eil e orabhach gu leoii- agus nach aithne dha labhairt a-nn. an cainnt nan naomh ; acli a dh' aindeoin sin uile tha e 'na dhuine feineil borb, gun innigh truacantais no trooaii'. Cha 'n e sin coslas na diadhaidheachd ; clia mho a theid daoine a tha clio uaibhreacli ris a' Chaesair a steach do lioghaohd neimh, oir is e irioslachd toiseach is meadhon is deireadh na diadhaidheachd. Bidh an Caesar ag innseadh do 'n t^saoglial gu trie gu bheil caidreainh dluth eadar e fhein is Dia, esaii a' cur a ohonihairle ri Dia is Dia ag innseadh dhiomhaireachdan dhasan nach li-innis e do 'ii mhor-shluagli, ach tha e 'ga mhealladh fein, oil' tha facal an Tigheama ag radii, " Air an fliear so amhaircidh mi, eadlion air-sau a tha bochd agus briste 'na spiorad, agus a chriothnaicheas roiuili m' fhacal." Cha robh ach gle bheag de spiorad briste is bruite air siubhal a' Chaesair ; 'na aite sin bha e daonnan a' boilich a neart a ghairdean fein is faobliar a chlaidheimli, a' boilich mu fhuil is iarrunii a shluaigli, agus a' maoidheadh air a naimhdean uile fearg theinnt'each is breitheanas eagallach. Ach fhuaradh a mach e ; dh' fhas eadhon a dhaoine fein seachd sgith dheth, ag-us tha e an diugh 'na fhogarrach anns an Olaint far am .bi iiine aige cnuasachadh air an t-sean fliacal so, "Dean an t.-olc is fan ra dheireadh." Sitli air thalamh ! Is gaim gu 'n gabh e Greidsinn. Tha sinn mar bha na h-Iudhaicli an nair a phill lehobah air ais am braiglidean do Shion ; bha an sgeul cho mor is maith agus gu 'n do shaoil iad nach robh ann ach bruadar. Rimi Dia nithean mora air an son, agus mar sin bu choir duinn 'ainm a mholadh. '' Gu ma beannaichte thusa, 0 leobhah, gu saoghal nan saoglial. Is leatsa a' mhorachd, agus an cumhachd, agus a' gliloir, agus a' bhuaidh ; oir is leat na h-uile a ta air neamh agus air tala.mh.

Uaitse tha teachd ai-aon saoibhreas agus urram, agus tha thu a' rioghachadh os cionn nan uile. A nis, uime sin, ar Dia-ne, tha sinn a' toirt buidheachais duit, agus a' cliuthachadh t' aimn urraiiiaich." An uair a ohoinnich Tigh na Parlamaid an la air an robh an t>sith air a deanamh b'e a' cheud rud a thuirt Mr. Lloyd George gu 'm bu choir daibh obair an la a leigeil seachad agus dol comhla do thigh-aoraidh an Tighearna a chum buidheachas a thabhairt do Dhia le cridheachaii taingeil a chionn gu 'n do shaor e an saoghal o'n chunnart a bha bagraidh air. Bha so uile gu leir freagarrach, gu 'n cuimluiicheadadh an rloghachd mar lioghachd air Dia, agus gu 'n aidicheadh i a mhaitheas aim an la na buadha mai- a dh' aslaich i a throcair ann an laithean dorcha is duilich. .

An uair a-bhios eachdraidh a' chogaidh so air a sgriobhadh agus a. dh' fhaodar gach ni a thachair is a rinneadh innseadh gu saor cha ruig Breatunn a leas naire a bhi oirre air son na h-oibre a rinn i. Tha sinn an diiii gur e luohd-riaghla.idh Bhreatuinn na ceud dhaoine a thuig gu ceart ciod a bha an cogadh so a' ciallachadh ; gu 'm faca iad gu soilleir nach biodh saorsa no ceartas fada beo air thalamh mm- cothaicheadh iadsan air an. son. Le comhairle shuidhichte agus le lan-fhios ciod a dh' fhaodadh tachairt daibh sheas iad an onoir agus an cairdean an aghaidh cumhachd na Gea.rmailte, ag radh rithe gju simplidh, " B' fhearr leimi am bas seach cuid no paiit a bhi againu anns an eucoir agus an lamhachas-laidir a tha sibhse a' deanamh." Anns a' chomhstri thaom an rioghachd a mach ionmhas nach gabh tomhas, agus a full mar abhuinn. Air muir agus air tir bha i 'na didean agus 'na tur laidir do na rioghachdaii eile a bha cogadh comhla rithe, agus their iad sinn uile gu robh Breatunn dhaibh anns na laithean dorcha ud mar acair an anama, araon daingean agus cinn- teach. Na rinn i rinn i gun mhaoidheadh ail- each agus gun chomh-fharpuis. Urram dhaibhsan as airidh air ; ach gu sonruichte thoireamaid urram dhaibhsan a thug seachad am beatha air son saorsa a' chinneadh daonna, na saighdearan a bha dileas gu bas. Tha sinn a' cuimhneaohadh orrasan an diugh, agu.s a' cuimhneachadh mar an ceudna air na teagh- laichean sin anns an rioghachd aig am bheil an cridheachaii air an lot as iir le sgeul aoibhneach na sithe, a chionn nach tig na balaich a dh' fhalbh bhuapa dhachaidh.

Acli ma tha sith an diugh aii' thalamh theid iomadh latha seachad m'ani bi deagh-ghean am

46

iiieasg dhaoine. Dliuisg an cogadh uamhasach so olc is fuath is aniliarus auu an cridheachan dliaoine nacli 'eil furasd am miichadh. Ach mur bi na drooli ilbaireacliduinneau sin air an spionadli a mach a daoiue, agus mur dean iad reite gu ciallach, cha 'n fliiach an t-sith sitli a radh ritlie. Tlia na laitliean amis am bheil sinn beo anabarracb soluimte, aon de laitliean Mhio an duine, laitliean anus am faod an saogha.l lemii a thoirt air adbart- iiacli d' tliug e riamli roiiube, air neo tuiteam air ais gu bruidealas is cuthacli. Mar sin bucboir dbuinn uile a bhi guidhe gu 'n tugadh Dia gliocas is treorachadli do na daoine a bhios air an cur air letb gu oumhaclian na sithe a, dlieanamh, gu 'u tugadh e as an inntimiean gach ni eile acli so, cogadh a chur as gu brath tuilleadh. Mur faighear dealbli air clior-eigin air a' cheist dhuilich sin a shocruchadli dhoirteadh nioran fala anil an diomlianais. is oeist sliuarach e CO dhiu a glieibh a' Ghearuiailt an t-aite ud, no Breatunn au t-aite ud eile, ami an coimeas ris a' cheist so, " Aia bheil bagradli cogaidh ri bhi os cionn beatha a' chimieadli daonna gu brath." Tha a' cheist so duilich a fuasgladh, ach tha sinn a' creidsinn gu bheil daoine an diugh ami an da-rireadh mu 'n ghiiothucli mar nach robli iad riamh roinihe. Is maith an coiiiliarradh sin ; tha an seanfhacal ag radh gui' obair-latha toiseachadh, agus an uadr a chuireas daoine glioe an t-saoghail an cinn r'a cheile theagamh gu 'm faigh iad rathad na 's fhasa na tha diiil aca. Tha gealladli an Tighearna seasmhach — " Tredraichidh e na daoine ciiiin aim am hreitheanas."

LA AN TIGHEARNA.

Chuala sinn daoine ag radh gur e mi- naomhachadh na Sabaid aon de na h-aobharan a thug air Dia an cogadh mor a leigedl air aghaidli arms an Roinn-Eorpa. Cha 'n 'eil sinne a' creidsimi sin ach aims an t-seadh gu 'm faodar nii-naomhaohadh na Sabaid a ghabhail mar choniliarra follaiseacli air aingidheachd nan rioghaclidan ; bha aobharan aig a' cliogadh a tha furasda gu leoir a tliuigsinn an taobli a mach de bhriseadh na Sabaid, agus saoilidh sinn nach 'eil e idir a reir doighean Dlie gu 'm biodh Russianaich no Serbianaicli air am mort a cliionn nach 'eil Frangaich no Breatumiaich a' coimliead na Sabaid mar bu choir daibli. Tha gach peacadh a' toirt a mach a thoraidh fein, ach ged nach 'eil sinne a' creidsimi gur e toradli briseadh na Sabaid a blia amis a' chogadh tha sinn a' creidsinn le ar n-uile cliridhe gu bheil uilc gun aireamh a' leantuinn mi-naomhachadli la an Tighearna, araoii ann am beatha dhaoine is rioghaclidan. Bu mhaitli leimi, mata, leis gach uile dheagli dhuraclid iarraidli air ar luclid-

I leughaidh na 's urrainn daibli a dheaiiamu a chum an t-aite urramach siu a thoirt do la an Tighearna a b' abhaist a bhi aige anns na seann laitliean. Tha feuni againn air pilleadh air ar n-ais gu Dia; tha feum agaimi siim fein a ohoisrigeadh dha as iir, agus am measg nam boideau eile a tha an rioghachd ag iocadli do Dhia an drasd cha b' urrahm i boid a b' thearr iooadh na gu 'n tugadh i urram d'a la naouili uaith so a mach agus gu brath. 0 chiomi iomadh bliadliua bha an rioghachd a' dol air a li-ais a thaobh coimhead na Sabaid, ach o thoisich an cogadh chaidh i sios am bruthacli uile gu leir. Is gann gu 'n aithnich duine au diugli le sealltaimi mu 'n cuairt air Sabaid seach Luan ; air an la iiaonih chi e iipraid an t-saoghail a' dol air aghaidh mar air laitliean eile. Theagamh nach gabhadli so seachuadh ami an tomhas amis na bliadlmachaii so, ged a tha sinn fein Ian ohiimteach gu 'm faodadh an rioghachd fois na Sabaid a ghabhail agus obair a' chogaidh a chur air aghaidh a cheart cho mhaitli. Ach co dhiu tha an cogadh a nis seachad ; cha 'n 'eil an lethsgeul aig daoiue gur e an eigin a bheir orra la an Tighearna a mlil- naomhachadh, agus tha sinn an dochas gu 'ni pill an rioghachd air a h-ais gu cleachdannan ceart is diadhaidh.

Is ann air son aoradh Dlie a chaidh la an Tighearna a chur air chois an toiseach, agus cha 'n urrainn duine air bitli a tha gabliail air a bhi 'na Chriosduidh, an la a chur seachad ann an doigh iomchuidh, mur toir e pairt dhetli thairis do aoradh, agus le aoradh tha sinn a' ciallachadh aoradh follaiseacli ami an tigh an Tighearna. Cha 'n e iiihain gu bheil dearmad air an eaglais 'na dliroch cleachdadh auu am fianuis dhaoine, ach tha e 'na chomharra cinn- teacli air marbhantachd spioradail. Ged a dh' fhaodas iomadh cealgair dol do 'n eao-lais agus iomadh duine maith fantuinn aisde, gidheadh tha 6 fior ann an doigh fharsuing, gur iad na daoine aig a bheil suini do Dhia- agus d'a fhlrinn a chithear anns an eaglais, ag-us na daoine aig nach eil suini dhiubli nach fhaioear innte. Cha chord e ri cuid de dhaoine so a chluimitinn, ach is smior na firinn e. Air ar son fhein dheth clia b' aithue dliuinn riauili moran de dhaoine diadhaidh aig nach robh gradh do thigh an Tighearna, agus aig nach robh iarrtus air dol ann cho trie 's a b' urrainn daibh. Bu mhaith leinn a- chreidsinn gu 'm bi na cinn-theaghlaich nach faic sinn amis an eaglais ach uair 's an raidhe a' cur seachad pairt de 'n latlia iiaomh ann an doigh air chor- eigin a bhios buamiachdail d' an anam, ach is mor ar n-eagal nach bi. Tlia e fior nach 'eil lathaireachd Dhe air a cheangal ri aite seach aite, ach tha gealladli sonruichte ann a dli' fhaodas sinn a thagar an uair a chruimi-

J

47

icheas sinn ann an tigh iia h-uriiuigh, " Far a blieil dithis no triuir cruinn ami aui aiuiu-sa tha mise an sin, 'najin nieadhon." Ged naoL biodli e t'urasda dhuiim a radk ciod a' bliuann- aclid a bha dliuiun ami am facal air bitli a cliuala sinn riamli amis an eaglais, tha e fior mar an ceudna gu bheil ar smuaintean lion beag is beag, agus tlieagamli gun fliios duinn fein, air an tionndadh air rathad souruiclite, agus iarrtusan air an diisgadh annaimi air beannachdan spioradail nacli diiisgeadli idir mur b'e seirbliisean na h-eaglais. Is e orduigliean na li-eaglais na meadlionan o'n letli a iiiuigh leis a blieil Criosd a' comhphartacliadli ruinn sochairean an t-soisgeil, agus tlia iadsan a ni deannad air na meadlionan sin a' diultadh, ami an tomlias, gras Dhe.

Bu clioir do dhaoine a cliuinilmeachadh nacli e mliain gu bheil iad a' deanamli cron daibli fein le bhi nii-naomliaohadh la an Tighearna acli gu bheil iad a' deanamh cron do aobhar Chriosd aims aii t-saoghal. Tha iad a' gabhail taobh an t>saoghail an agliaidh na h-eaglais, agus a' cur a li-aimn agus a li-obair an suarachas. Anns gach sgireachd anns an diitliaich tha daoine sonruichte a tha 'nam meadhon air cliu is obair na h-eaglais a chumail suas, eadlion ged nach 'eil iad 'nan daoine saoibhir no prionns- palacli am measg an coimhearsnacli. Tha iad 'ga dlieanamh le bhi air am faicinn a h-uile Sabaid aims an eaglais, oo dliiu a tha an latha fuar no blath, flinch no tioram, no co dhiu a tha iad driopail no nach 'eil. Is iad sin puist na h-eaglais fliaicsinnich ; daoine a tha ghnatli a' cuniail bratacli a' chreidimli suas, agus ged a dli' fhaodas iomadli failing a bhi annta mar a tha aunainn uile, tlia iad a' deanamh seirbhis fhiacail anns an t-saoghal do aobhar Chriosd, a' cinnail air an agliaidh orduigliean an t-sois- geil. Air an laimli eile tha daoine eile anns gach sgireachd amis an diithaich a dh' fheumar atharrachadh a radh unipa ; luclid-comanach- aidli nach fhaicear amis an eaglais acli tri no ceitliir uairean 's a' bhliadhna (ged a chithear iad air a h-uile feill is margadh). Is iad sin briseadli-cridlie na h-eaglais fliaicsinnich, daoine troimh am bheil oilbheum fhollaiseacli air a tlioirt do aobhar Chriosd ; daoine a ni an coini- hearsnaich oho meagli-blilath riu fein. Cha 'n 'eil ni as cinntiche na gu 'm basaicheadh an creideanih Criosduidh anns an diitliaich ami an nine ghoirid na 'm biodli aoradh follaiseach air a chur as. Mar sin ged nach biodli feum aig duine fein idir air an urachadh spioraid a glieibh e anns an eaglais air la an Tighearna, bu choir da dol innte, a chum fianuis a thogail air taobh na li-oibre a tha i a' deanamh, agus a chum aobhar Chriosd air tlialamh a neart- achadli.

Cha 'n 'eil e iongantach gu 'n cuireadh daoine

aiu-diadljaidh an la naomh seacliad ami am faoineas, is leisg, is baotli-shiigradh. Ach ciod a tlieirear ris na creidmhicli a nihi-naomhaiclieas e air a' cheart doigli! Ciod ach gu bheil iad 'n an ciilaidh-bhroin ; gu bheil iad neo-dhlleas d' an aidmlieil, agus a' cur toil is aitlme Dhe an suarachas. Cha soirbhich aobhar Chriosd gu brath anns an diithaich so (agus cha mho a slioirbhicheas an diithaich i-fein) gus am bi la an Tighearna air a naomhacliadh mar is coir, agus an abair na creidmhicli uile, " Bha aoibhneas orm^ trath thubhairt iad, gu tigh Dhe tlieid sinn suas." A Riglirean na talnili- ainn, agus na h-uile shloigh ; uachdarain, agus uile bhritheamhna na talmhainn ; araon oig- fhir agus oighean ; seann daoine agus clami, cidtnhnichibh la an Tighearna a choinilwad naomh.

AM BUACHAILLE MAITH.

/•s niise am Biiachai'Ue inaith. — Eoin 10.

I. Is e aon de chomliarran a' bhuacliaille mhaitli, tlachd a bhi aige 'na obair. Is doclia leis an fhear - tuarasdail a thuarasdal no na caoraich, is bhiodh e a cheart cho toilichte aig obair eile na 'm faigheadh e uiread tuarasdail. Is beag aige cor an treuid Ikimh ri chomfhm- tachd fliein. Cha cliaill e cadal na h-oidhche ged nach biodh sgeul air cuid de na caoraich, 's cha cliuir e bheatlia aim an cunnart aii' an son. Cha b' urrainn e i-adh mar a tliuirt Buacliaille Israeli — Bha do sheirbJriseach ag ionaltradh chaorach 'athar, agus an uair a thdinig ledmhan no inath-ghamhuinn, agus a thug e uan as an trend ; chaidh mi inach 'na dheidh agus tihaor mi as a bhnd c B" e sin spiorad Chriosd. Bha tlachd aige 'na obair. Gliabli e OS laimli i gu toileacli. Cha 'n e gliloir fhein a bha aige 's an t-sealladli ach gloir an Athar agus niaith nan caorach. Cha ruigeadli E leas a bhi 'na bhuachaille idir mur b'e sin a dlieagh thoil fhein, agus bu leor an duals leis fliios a bhi aige gu robh an trend sabhailta. Cha b' ann 'na aindeoin a ghabh e OS laimli 'obair, ach a cliionn gu 'n do ghradh- aicli e an trend, agus eadhon an uair a b' . eiginn dlia a bheatlia tlioirt airson nan caorach, bha 'aoibhneas a' cur thairig. Tha toilintinn an t-seirbhisich mliaith na's niotha ami a bhi faicinn 'obair a' soirbheachadh no ann a bhi faotainii a thuarasdail. Bha e 'na mlior aoibhneas do Chriosd a bhi faicinn toradli saothair anama. An uair nach robh cor an treuid mar bu nihaith leis, bha a chridhe Ian broin. Gliuil e os cionn lemsalem 'nuair a smuainicli e air cor bronach a' bhaile, ach an uair a thugadh fios d'a ionnsuidh gu robh cuid de na caoraich a bha caillte air am faotainn, tha sinn a' leughadh gu 'n do rinn e "-aii-deachas

48

'na spiorad agus gu 'n do mhol e Dia. Bha e 'na dhuine dhoilghiosan agus eolach air bron fliad 's a bha na caoraich air seachran, acli an uair a philleadh iad air an ais do 'n treud, blia aoiblmeas Chriosd do-labhairt agus Ian de ghloir. Blia spiorad an fhior bhuachaille air a ghiulan, agus bha biiathran an fhaidh air an ooimJilion- adh ann : — Air sgath Sliioin cha bhi mi a'm' thosd, agus air sgath lerusaleim cha ghabh mi fois ; gus an teid a flreantachd a mach mar an solus dealrach, agus a slainte mar leus la-sarach.

II. Dhearbh am buacliaille maith a dhilseachd le basaohadh airsou nam caoraoh. Cha b' urrainn gradh dol na b' fhaide. Dh' fhaodadli gradh gu leoir a bhi aig duine d'a charaid goirid air gu 'n leigeadh e sios a bheatha as a leth, ach 'se gloir an t>Slanuighir gu 'n do ghradh- aioli e a bhraithrean gus an ceum as fhaide niach. O'n uair anns an d' thug esan suas an deo air Calbhari tha an saoghal dearbhta gu bheil oradh Dhe do-rannsaichte. Tha e sun oheanu, gun clinch. Tha e o shiorruidheachd gu siorruidheachd, agus mar nach robh toiseach aige, cha bhi deireadh aige. 'Nuair a bheachd- smuainicheas sinn air gradh Dhe, tha sinn mar gu 'm biodh a' chlann bheag ri taobh na mara nach urrainn a radh ach — 0 fad, agus lend, agus farsuingeachd a' chuain, cha ghabh e tomhas. Their daoine gu bheil comharran anns a' chruthachadh mu 'n cuairt oirmi sur gradh Dia. Cha 'n 'eil teagamh nach 'eil sin iior, ach is e an t-aon chomharadh cinnteach, has Ghriosd. Tha Dia a' moladh a ghraidh fein duinne, do bluigh, an uair a bha sinn fhathast 'nar peacaich, gu 'n do bhasaich Criosd air ar son. Cha i)'e na tairngean a chuir na saighdearan 'na lamhan agus 'na chasan a cheangail Criosd ris a' chrann-cheusaidh ach a ghrcidh fhein. Shaor e daoine eile ach cha saoradh e e fhein. Dh' fhaodadli e an cupan searbh a chuir bhuaithe aig an aon uair deug, ach cha do rinn e sin, do bhiigh gur h-ann a dh' ol a' chupain a thainig e do 'n t-saoghal Co is urrainn labhairt air gradh Chriosd mar bii choir, no an dara leth d' a shaoibhreas a thoirt gu solus ! B'e sin diomhaireachd na diadhachd a rannsachadh. Na 'm faigheadh duine sealladh air gradh an t-Slanuighear 'na iomlauachd, cha seasadh a chridhe ris an fhoillseachadh ghlormhoi- ; thuiteadh e air 'aghaidh air an lar gun chainnt mar ueach marbh. Tha a ghradh-san a" dol os cionn eolais nan aingiean, agus ged nach fhaic sinne ach oisein beag dheth, is leoir sin fhein gu toirt oirmu tuiteam air ar gliiinean, ag radh mar thuirt Eoin — Dhasan a ghrcidhaich sinn agus a shaor sinn o ar peacaidheaii le fhuil fhein, dhasan gu rohh gloir agus cumhachd gu saoghal nan saoghal.

III. Is aithne do 'n Bhuachaille a chaoraich.

Tha cunntas aige air na feadhainn a tha sabhailte 's a' chro, ach tha cunntas aige cuideachd air na feadhainn a tha mach air na raointean. Ged a chaidh iad air seachran, agus a dh'*fhaodas iad a bhi 'nam fogarraioh fad air falbh o'n bhaile, cha luaithe chluinneas iad guth a' bhuachaille na dli' aithnicheas iad e. Tha sinn an dull gur li-e bha Criosd a' ciallachadh leis an fhacal so — gu bheil ni-eigin ann fhein agus ann, an anam an duine a tha freagairt d 'a cheile. Tha iad air an deanamh airson a cheile, agus gus an coinnich iad clia bhi anam an duine sasuichte 's cha bhi aoibhneas Chriosd Ian. Mur b'e agus gu bheil ni-eigin ann an cridheachan dhaoine a tha ag iunseadh dhaibh gur h-esan am buachaille ceart, cha 'n eisdeadh iad r'a ghuth. Eadhon anns an tir chein cha dichuimhnich am fogarrach bochd an dachaidh o'n d' thainig e. Ged a b' ann air a' mheadhon oidhohe, 's gun fiuthair aige ris, a chluinneadh e guth 'athar, dh' aithnioheadh e an guth. Eadhon an uair a tha daoine 'gan toirt fhein thairis do 'n pheacadh, tha ni-eigin 'nan cridlie a toirt^ fianuis air an Dia a tlireig iad. Rirm Dia an t-anam air a shon fhein, 's cha bhi fois aig an anam as eugmhais Dhe. Tha seami chairdeas eatorra nach urrainn iad a dhi-chuimlineachadh. Ged nach biodh gnothuch aca r'a cheile fad iomadli bliadhna, cha luaithe thig iad dluth d'a cheile na their Dia ■ — Is leainsa thu, agus their an t-anam — Is leatsa mi. Tha am Buachaille ag aithneachadh nan caoraoh, is tha na caoraich ag aithneachadh a' Bhuach- aille. Ach ged a tha e fior gur h-aithne do shiiil a' Bhuachaille a chomharradh fein eadhon air na caoraich chaillte a tha air an reubadli leis na drisean 's air an salachadh le eabar is poll, tha aithne as fhearr aig ar na caoraich a tha daomian fo shiiil anns a' chro. Tha eolas aig Dia air a shluagh. Bu choir sin a bhi 'na mhisuich dhaibh, ach bu choir e bhi dliaibh 'na chi-onachadh roar an ceudna. Tha eolas Dhe oirnn an da chuid 'na ghloir agus 'na eag'al. Air uairean their sinn — 0 nach robh 7no chridhe foluichte o shuil Dhe. Ach uairean eile their sinn — Moladh do Dhia gur h-aithne dha mo chor mar nach aithne do dhuine.

Chaidh simi uile mar chaoraich air seachran. Tha cuid de na caoraich cho fad air chall 's nach bu lugha na 'm Buachaille maith fhein nach tugadli suas dull dhiubh. Ach feadh chreag is shloc tha Esan a' dol as an deidh, gus am, faigh e iad. Cha sgithich a ghradh, 's cha stad a shiubhal. Ged nach d' fhosgladh an dorus dha an de, feuch tha esan 'na slieasamh aig an dorus an diugh agus a' bualadh. Faighidinn agus oaomhalachd agus gradh Chriosd — nach bu choir gu 'n. leaghadh iad an cridhe as cniaidhe.

IS

l|-^^

I