^URINVAM '78
■ ' m<.
jp. jL/j i^* loi CoitjßL
y«i<?*v_
JI)^ Co^Sierfc^ rr
-^3i Joe du, ':^ire^V? Sks&i
EU^^^i
cle 8it»r^
i«i'i
A'
l<;
r?
/:*
ik' '
hf
u
f.)
- 204
Äctijf«.
^nx @c^ä)\ä)tt bcr Settunfen^eit.
3m y."i^ n";^y lefeu mir (S. 50) folöente ffiorte: yt2rn x^i
Ä^nnD THN nyD 2)^ niiDK^n o r.DN^ "ik^n^. — d« bürfte
mancl)em !^cfer iuteref[ant fein ju erfal^rcn, la^ 6ir Il^oma«
^rotvn in (einem berütjmten unb oft ßebrucften 23ud)e populär
Errors (©uct) V Gap. 25), biefei ebenfaU« nod) unter t)olfet()üm*
liefen aufjQ^lt, unb, n>ie gemöbnlic^, mit 0ro§er ©cle^rfamfeit be^
gleitet. X)er jübifc^c !Habbi be« 14. 3at)rhunbere in Spanien unb
ber en^lifd^e 2^aron be« 17. 3abr!)unbert« , b^ben ftd) in ihren
moralifa^eu *llnficl)ten über bie ^'i^ufloftöteit ber men(d)lic^en 33etrun»
fcnl^eit bcgcönet.
D^'^yDi? — 3um iPerjlanbni& biefer ©teüen ifi nolljmenbig gu be»
mevfen, ba^ in bem befannten -Heilmittel lerjaf, ivelc^c« im iWit-
telalter fo berühmt mar, unb meldje« au« einer groöen 9Wenge 3n*
grcbienjen bcftanb, ba« Sleifcb ber Siper al« ba« mirffamfle baruntet
betracbtct mürbe. T)ie tb'iper fclbp i|l giftig, nur in biefer Sompo*
fition faun fie ibre ^eiifrafte bemeifen.
T)a^ Xeriaf if! cl^ nufelo« verfAmunben im Öaufe ber 3^^^^".
bif M anfbcitcu aber, mo^ür e^ aU Ijeilfam betrachtet murte, ftnb
geblieben. *}tber aucb bad 'Äleid)nip i(l geblieben unb gehört wie
ba^ lerjaf felbft le^t nur ber (Sefd}idite an. 6« ifl ein4 ber
geiftreui)jlen ^Änfd^auungcn , meld)c bem allgemeinen ®a^ jur ^üüe
bienen, bap au^ etma« €d^lediten ^umeilen etma* (?ute^ folgen fann.
3u bicfem ^wtdi iü ed hier gegeben. 3e^uba l^aleDi, ber ben
vSa^ mol)l i'ergefuuben bat, bat ii^n geiflreicf) benu^t. Z>er eng*
lifd)e Xnd^tei 2iUller mar t>ieUei(^t ber le^te ber t»on biefem
@leid)niffe C^cbraud) mad)te. Xerfelbe fogt in einem ©ebic^te an
,^önig Äarl II.: Your vipers treacle yield (ßure Si|)ern %thtn
lerjaf). Dr. Jrend) in feinem lebneic^en ®erfe: English pa»t
and prcsent ®. 187 füf)rt biefe €teUe an unb erflärt jte, »orouf
mir v>crmeifen. 9'iad)bem mir biefe ©teUe gelefen, \}<\ltn wir bem
gelel)rten ^cr^affer eine ber Stellen be* S^Mba ^a!et>i gefanbt
aU Seite« j)ü(f ju ber t»on ©aller.
Sold)e @leid)ni(fc finb oft bie einzigen ^i^t bon ebemal« febr
berül)mten Sadjen @anje 9L>olfer finb t>erf^munben, jte leben nur
in irgenb einem ®leid)niffe ober Sprüd>morte fort 8. I).
So>fl(//A/W
Tbxt ^\xUn in Surinam *)♦
9?on Dr. 5W. Äaljfcrling.
5tmerifa*^ Jubcn l)abcn ncd) feine ©efc^id^te! ^flrt man fo
häufig un^ mit Unrecht fagen; i^re ®cfc^i(^te ifi ncc^> im SBcrbcn!
93on biefem ®e|ld)t^punftc au^ mürben t?ot {e^t j^e^n 3^t)ten
bie Subeu in 2tmerifa unb i^re ®cfd}id^te in ber 6rfc^ * ©ruber*
fc^en ßnc^flopabie mit menigen 2Bcrten abgefertigt, unb an(^
noc^ ber J^crfaffer ber fogenannten ,,Wefd)id)te be« Jubent^um«
unb feiner Sccten" begnügt fic^ himit, ben blo§en 9famen einige
ÜRafe ju ermähnen unb feinen ßefern ju erjäblen, ba§ man in
neuofrcr ^t\X ciw&f jenfeitd be« Cceanö ben allgemeinen 5Be»
firebungen be« Ü}hitterlanbe« fid,) angefd^loffen l;abe.
3lUerbing« ifi e« nid>t leicht, ftd) ältere 9iac^ri4^ten über
bie ©efd^id^te unfcrer Srüber in Slmerifa ju rerfd^affen, ba bie
Duellen über \\)xt frut^efte ßolonifation unb änftebelung un«
nur fel;r fpcirli^ jufließen, befio angelegentlicher aber feilten bie
jübifc^en 'J)iftorifer unferer ^t\t e« ji* fein lajfen, bie menigcn
JRefle, meld)e barüber iH>rt)anbcn finb, ^u fammeln unb mitju*
t^eilen.
33on bem aufrid)tigen Streben befeelt, 9(Uc5 ma« bie ©e«
fc^id)te ber 3"^^" betrifft ^u bea*ten unb bie gemcnnenen
Wefultate, wenn aud; in einfadjem, fc^mucflofem ©eicanbe ber
®egeumart rorjufül;ren, begrüßten wir bie in ber 9Jote angeführte
Schrift bc« «^crrn Sijpenftein in banfbarer ?luerfennung unb
1) Van Sijpensleiriy Beschrijving van Suriname, historisch -geo-
graphisch-cn btatistisch Overzigt. Uit officiele Brunnen bijcengebragt.
(Gravenhage, 1»54. 8.). — Koentn, Geschiedcuis der Joden in Neder-
land. (Utrecht, 1843. 8.) pp. •28;i— äOV.
Brantel, Ülionatefc^rift. VUi. 6. i^
k.
»i
-II
^' .1
•1«!
^•-.'
.'m ml
■ 'I'
üiiil
U^,;
.,^»'
.*»'
;i
Si
1
1
4
I
• i
I
•
'1
yjäi^ii:^»^ ^.«x^^,^ ..'4
20«
^ie 3ut»cn in Surinam.
lie 3ut>en in Surinam.
207
i
unb nic^t njciitjcr frcuDig, M nnfcre (^laubcn^brübcr in ber
befd^riebcncn Stabt felbfl jle au* bcn 'fjanben ibrcö Vanböniannc^
entgegen nabmen *).
9?äd)ft J^rafilicn, bem aUerfvubefrcn Si|^e ber ^xxUw in ber
neuen Sßelt, u>ar bie t>on biefcm JHcid^e bei^rcnjtc, am 2ltlantifc^en
Cceau gclei^cnc flcine ßclonie Surinam ber i^obeu, wctcber ju-
näc^fl ton Sieben ju SBol^nvIa jjcu iiu^cru>äl;U ivorben irar.
9fad^bem ndmlicf) ber (^raf 3^^^)^^"^^ ÜJioriß ron 9iafTau 1644
Srajtlien i?er(affen unb biefc (0cne i^efi^ung bem Gröberer ab^
treten mugte, unirbeu bie bort anfafftcjen 3"ben fo febr bebrücft,
baö fte ei> oor^OijoiT, bie ihnen tbeuer v\en?orbene »^eimat ju rer-
laffen. Sie n^anbten it)ren ©lief auf ba* tlciue Surinam. X>at»ib
9ta\i, ein üJiann portujicftf^er Jlbfunft, jog nüt einer fleinen
Sd^aar J^rafilianifc^er 3uben babin ab, bcnen ftd) einige ^a\)xt
fpäter (Slaubcnöbrüber au§ anberen ©egenben Slmerifa'« unb
aud «^oUanb ^ugefeüten. 35a eö ber IjoUänbifd^en {Regierung
barum \\i t\jm\ mar, bie burd> glei§, 2Bot)l|lanb unb iöetrieb^
famfeit fic^ audjeic^nenben neuen Äoloniflcn an ben no* roilb
iruÄemben ©oben ju feffeln, (o geftanb fte ibnen nid)t allein freie
ÖteligionÄübung, fonberu auc^ mele 5prioilegien unb SRed^te ju.
ÜKit ben>unbernen>ürbigem gleise unb feltener 2luebaucr
legten bie nur ju bäufig t>on toilben 3nbianer^^H>rben in iljrer
9tu^e gejiörten 3ubew ^anb an'* 2öerf, [\i) ben morafiigen
*Boben ergiebig ^u mad^en;, unb itjren Slnflrengungen gelaug e*,
€urinam in einen u>o^lbe|lel(ten ©arten umjuwanbehu I^ie
gtü(t)te itjrer ÜMüt^en unb Slcbeiten genießen ibre 9iac^fommen
noi} ^eute.
Der erfie ^oUänbifd^e (^ouoerneur Surinam* loar ber burc^
feine SJeifen unb Gntberfungen woblbetannte ßapitän 3ultu«
Lichtenberg. iPei feiner 3lnfunft in ber Äolonie (1669) u?aubten
^d) bif 9iotabeln ber bortigen 3uben, Damb 9iafi, 3faac
^ereita, 3faac 2lriaö, ^eurique* be Safere*, »Jap^ael Slboab,
- 2) Der 35erfaffer, l^ieutenant ber Olrtiaerie unb «bjutant bee bortigen
©ouDerneur«, ^at ft*er fein 2öei! nid)t auf eubfcription brucfcn laffcn. 3n
ber bem ffierfe oor^ebrucftcn „Naamlijst der 11. H. Inteekenaren'' bcpuben
fld) bie 5^omen Abraband, Abciulanon, Anison, Anslijn, Aroiis, liacza,
Barnett, Barriou, lioas, Belmonte, Curiel, Ezccliiels, Ellis, Fernandos,
Fouseca, Gelder, Hijmanns, Mesquita, Mcza, Monsanto, Morpurgo
u. a. m. öin %\ittii Xrittel ber 8ubfcribcnren fiiib 3uben:
Samuel 9lafi, 3faa: bc 5Pra>o, ?lron bc S^loa, ?Uoi* be gon--
feca, 3faac aWe^i, Daniel SÖiefuib, 3acob 9eunej, 3faac ®aba^
6ib, 3faac ba (5o|la, 3faac T^rago unb 93ento ba 6o)1a mit ber
i^itte an Um, bie ibncn fiiibcr eingeräumten ifrioilegien ju be«
fiatigen, «id^rcnberg trug fein ibebenfen ihren ffiünfcben ju
n^iUfabrcn.
l^on unvcifenubarem ^iufluffe auf bie fernere innere u>ie
auBcre (^cftaltung ber Äolonie, me auf bie i^erbaltniffe i^rer
jübifd)eu 33cuH>bncr n>ar bie Ibatigfeic be* unter ben 9lotabetn
genannten Samuel (go^cn) 9iafi. ö^r mrb al* ,,33ürger*
ßapitän bc^eidMiet») unb trieb nid)t allein bie ftet* lieber neu
einbredjcnben 3nbianer nüt ilarfem 2trm jutfirf, fonbern bewirfte
au*, ta^ ber neu ernannte 65oui>erneur 3au (3obann) Mn
Sd>arpl)uifcn oon feinem Soften abberufen lourbe.
6^c nod) Sd)arvl)uiien auf Surinam lautete, ^atte Samuel
dW bie Kolonie t^erlofTen. 9?aft fonnte e* ni*t ertragen,
einen anbcru a\'ann in ber Stellung ju fe^eu, »eld^e er felbfl
§u erlangen l^^ffre unb vcüä^t er, vermöge feinet bem ganbe er»
iriefenen Dienfie unb gal^igfeiten, mit m(d)t beanfpruc^^en fonnte *)•
(5r oerlie§ Surinam unb fct>iffte ^6) md) «mfierbara ein, 3«
golge ber SDiitbetrerbung be* 3uben um bie ©onoerneunlelle
batte Sd>arv>buifen bie jubifd)cn Äolonijlen mit n^eniger greunb*
Uc^feit bebanbclt unb fic \){>\)cx befteuert al* bie fibrigen Öemobner
ber ,?lotonie, fo ta^ jene bei bem (trafen be S^elmonte unb iljrem
53ürger^(5avntäu Samuel ^tafi Älage fül^rtcn unb bie JRücfbf
rufuug be* Wouoemeur* auf* bringenbfle oon ber [Regierung
t>erlangtcn. ffiirflid; unirbe ein anberer ©ouoerneur in ber
jperfon be* Paulus van der Veen befiellt. Sc^arp^uifen fcbiffte
fic^ uad) '^ollanb ein; untera-^eg* oon ben granjofen jum ®e*
fangenen gemad)t, gelangte er erfl mi) mel;reren SPJonatcn in bie
^eimat. Äaum aber in Jlmfierbam angcfommen, lourbe er uon
Siafi i)or ®ericbt geforbert unb geju^ungen, fic^ affentlic^) ju
üert^eibigen. ^).
3) €ijpenflcin 1. c 22; ©arrioi^ fa^t uon ifjm (Arhol de las Vidas, 90):
Del Pueblo de Sarinam Samuel ^asi, Scftorea Kl coracon con los dones
y et estudio con la ciencia.
4) Äoenen 1. c. 2ai: Samuel N.isi, Die voor zijne Komst bijkan«
alle ^QZ'di^ in zieh vorcdiigd had ....
^) „Punten cn articulen" und Beriebt an antwoord van den Gou-
verneur Jan van Schcrpenhuiseii. ^mf^erbam Ki'.^T.
16*
ff
k
!«ii
■>*SV*\-> K
■»*''*<«>*>««* I Wie— r»M
• .rt5iT5;
-^ ,
wfiiW»-i< rn wnmmumrmmummmmmti
■•MM«
riiiWia^iiwwi»'<ww
.-V ^^.^
208
^ie 3uNn in Surinam.
3n bcn foljenben 3^^^^« ^^^W '^^^ Äobnie, \>on anderen
geit1^en u^enig bcUifli^it, an 9?liite unfc fficMfianb ja. Vod)
jä)on 1712 na{)tc ein franji^flfcbc^ Äricj^^jcf^UMbcr unter bcm
atmiral gaffarb unb bebtcbtc ourinam, ^IDie 5^cu>ol;ucr, flvrnj
befcnbcr^ bic Juben unter ^InffibruUi^ ibrci^ ßavntSn« 3f«^^c
*4Jinto, Iciftetcn b»i^^»^^rf*il^'» Sßibcrftanb, fonntcn aber benupcb
ni(bt terljinbern, ba§ bie Bta^t ^Paramaribo bombvubirt unb
ii)xt (^mv[>\)mx in v^raufanicr fficife ijobranbfdM^t UMirbcn. Cfrft
ber lUrecbtcv griebcu mad;tc beu gcinbfeliijfeitcn ber granjcfen
ein C^nbe.
9?icl)t fo fAucH borten bie (Einfälle ber J^ufd^manuer auf.
^ereit^ im 3^->^^ ^^^^ Ijatten rid> bie 9iei]erfclai>en ber
iJJlantage be^ reid^eu ÜRacbabc erhoben unb ibren «^errn er-
[c^la^en, Sdnirpliuifen , ber iubenfeinblid)e (Gouverneur, loar
pflitbttjergejfen genug, beu bobrörften "^Mtcw feiuerlei 25eiftanb
ju (cijlen, fo ba9 biefe allein auf iljrc Sidjerbeit bcbad^t fein
mußten. Sie vert^eibigten fic^^ mcl;r alö einmal mit gutem Gr=
folge; nid^t^beflotreniger btangen bie 33ufd;männer immer tt?icber
ror unb veranlagten bie Äolonijleu 1730, einen großen 3»g gegen
jle JU unternehmen.
3u i^ren Slnfübrern wablten fie ben ^ürger-Cffijier iJ?oet>e
unb ben Sapitan iE)at>ib SRafi.
Diefer, ein ©nfel be«^ früt^er genannten erflen 9lnjicbler*
gldcfcen 5Ramenfi, ^atte fid; bereit« 1718 unter bem Öefeblc be«
ifibifcben gapitänd 3*JCob be 2ti)ilar fo rüf^mlic^ au§gejeid)net,
ba6 et fc^nell jum gieutenant unb ^uni gapitan ber Sürger^
Sompagnie at>ancirte. 2(uf bem mit i^oei;e gemeiufam unter*
nommenen Streifjuge griff er, ein ÜRann t)olt lapferfeit unb
Kraft, ben geinb In feinem SBerfiecf an, tabtete iUele unb machte
eine Snjabl ju ©cfangenen. IroJ ober üielleiil;t wegen biefed
enungenen Siege« trurbc I)a\)ib gtafl vom ©ürger--Cffi}ier
93oet)e angcflagt, nid;t aber, wie ber neibifd)e 5(nflager erwartet
^atte, murt^eilt; bie fpanifd^^jübifctie Did;terin öeuveniba
©elmonte bat feine Äriegc^t^aten verl;errlid?t unb feinen %\^
men in jierlid^en SJerfen befungeu^*).
ai« fid? 1738 bie Sieger ber qjlantage be«^ 3}?anuel fßereira
erhoben unb i^ren ^errn erfd^lugen, fanbte 3faac 2lrtae, ein
6> 5lüenen, 1. c. 297, fd^jeibt irrtbümli* : Spaansch-Joodbcbcn dichter
Ben Venida Del Monte; pgl. €ep^ortim 251
T>\t 3ut»cn in Surinam.
209
vormaliger Offizier ber jübifdjen ßompagnie, beffen Öefi^ung fic^
in ber 9?ad?barf(^aft be« ermorbeten i^ereira bcfanb, eine 3d)aar
jübifc^er Ärieger unter ?lnfüljrung bei^ tapfern I^aoib 9fafi unb
be« 5(brabam be 2?rito gegen bie mit ben unrubigru Siegern
verbünbeten 5^uf*männer au«. 2ed>« 28od)en lang ftreifte bie
@(^aar auf feinbUd>em 'öoben, obnc 9lad)rid>t von fid) ju geben
unb 9?iemanb wu§te wa« au« i^r geworben: mit 47 Kriegsge-
fangenen unb ben -^vinben fed)« ermorbeter 3?ufd^manner feierten
fe ^eim unb würben von bem JRatb ber Äolonie reid)li^ belohnt.
SBobl über breipig ^n^t batte 'Jiafi gegen bie wilben
geinbe gewagt, ber le^te, weld>ii er 1743 uuternal;m, bereitete
ibm ba« (Snbe. I^iefe« 2){al galt e« bie freolifd>en 9Jeger, bie
eine febr brol^enbe Stellung einnal;men, ju befriegen. ?ln bem
93erföbunng«tage rücften fle au«. 8äng« be« Surinam fielen fle
in ba« 9?innenlanb ein, verfolgten ben fjeinb, jlecften feine «^ütten
in Sranb, riffeu bie gelbfrüd^te au«, brauten eine 5inja^I um
unb fc^Ieppten vierjig Sclaven al« ®efangene mit jl^ fort.
"^oi) aud) bem alten S^afl bereitete biefer Sieg ben 2ob. üKan
nia4)te i^n glauben, ba§ bie Sieger bie 3?runnen vergiftet tjatten,
fo ba§ er, au« ÜJJanget an SWunbvorratb gej^wungen, beii JRiicfjug
antrat, ol)ne juvor ben sJBefebl be« Siatt)^ abyuvarten. I)iefe
©elegen^eit benu^ten feine SReiber unb SBiberfacber, ibn bei bem
{Ratb in SWipcrebit ^u bringen; feine 53ertbeibigung würbe faum
get)ort unb ba« Sd^ulbig über ibn au«gefprod>en. (iine folAe
Unbanfbarfeit batte er nic^t erwartet. I^er Äummer nagte an
feinem i>erjen, warf ben fieben^gjäbrigen <.^rei« auf ba« ftranten-
lager, von bem ber Üob itjn balb erWfte.
Sein 9iad)folger in ber 6apitan«würbe Wvir fein ®lauben«.-
genoffe 3fö<^c ßarval^o, bem nac^ einigen 3^^^^" 9?aar
folgte.
3ni 3?erein mit bem Cberßen S)?ij«borp befriegte Slaarbie
noc^ immer 33erbeerung anrid)teabeu Sieger. Gr verbrannte ein«
ibrer größten Dörfer, nabm ibren «g^vhiptliug gefangen unb würbe
wegen feiner an ben lag gelegten lapferfeit anfet^nlid) belohnt.
rie biefem jübifd)en Hauptmann geworbene 2lu«;\eid^nung
f!ad)elte ben nad) SRubm unb 3lu«;;eid)nung burflenben jungen
3faac Siafi an, ebenfaU« einen ftrieg«;ug gegen ben Stamm
üu wagen, gegen iveld)en feine 'Jlbnen fo fiegreid) gefampft b^itten.
Sobalb ud? bie Äuube verbreitete, baß bie l^ufAneger im 2tn=
juge feien, verfammelte er in 'g^afi ^wölf feiner ?^reunbe, bewaffnete
I
• *A
•^♦!
{::
i
t
■ iBwfia— flWi*«*
mmm»mt»0»fm».m mua
2fO
T>\t 3uben in Surinam.
I)ic 3ubcn m Surinam.
211
il]
feine ©Clären uu^ jog, nur fc^wacf) mit Lebensmitteln t>erfeben,
il^nen entgec^en. I^ie feinMic^e l^fannfcbaft umv jcbod) c\röHcr
als er termutbet l^atre. 9Jafi bcwälnte fui) M «&elb. SDurc^
einen gUntcnfd)n§ \>c\lf>x er ba« rcd)te ^cin; ebne auf feinen
Ccbmerj ^u adUen, flürj^te er fid> mit JJi^wcnmutb in** Wefcd)t.
©eine le^te SCnftrengunij war t^erc^cbenS; er würbe ergriffen unb
auf grÄgliAe SBeife ermcrbet. 3^^^^">H1 feiner Seutc bebecften
mit ibm baS ®d)lad)tfclb.
©rfJ in beu fleben^c^er 3^^brcn beS vorigen JabrbunbertS
borten bie ßinfaHe ber 9Jeger auf.
I^icfeS bie v^^li^M'^cn l^erbaltnijfc bcr Äolonie.
JBerfen n>ir je^t einen flnd^tiv^en a?lid' anf ibr religi^feS
8eben, fo tritt unS baS nid)t unnt rcn *J3aramaribo lulcviene;
groSe 3ubenbcrf, roelc^cS unter bem 'OUwhw „3»^^tt'SaiMnne''
allgemein befannt x% juerfi entgegen.
Die 3^l^^n'^ö^^""<^ ivurbc im Jabre 1685 bnr* ben me^r-
fa(b ern?äbnten Samuel 9iaft mit 3wfti"^niung ber {Regierung
angelegt 3n biefem einft mad)tigen Dorfe erbob flc^ 1686 eilte
fleinerne ®i)nagoge^); biefeS ©eboube unb bie noc^ erfjaltenen
J>r4(btigen (ftrabfteine ftnb bie einzigen Ueberrefle ber frübcr fo
Hfibenben, jefet terfatlencn Savanne^). Jbr bunbertjäbrige«
3ubclfc|l feierte fle mit großer *^^rad;t in ©cgentDart beS Wouoer*
neurS am 12» Cctcber 1785-*).
(rine reid)e unb jablvcid)e ffieiucinbe bcfinbet ftd) in ^axa-
maribo, bem .g)auptort unb JHegierungöfl^ ber Äolcnie. 1729
erbauten bie bortigen Vi>ttugiefifd)en Juben eiae Synagoge, n?eld)e
vor einigen Jahren (1851-52) neu reflaurirt uuirbe *). Die
^o(^^eutf^en ober nieberlanbifd)en ^luben errichteten ben 14. 9lpril
1775 i^r erflcö ®otteSbau6 '). 1835 riffen fe biefcß alte ®e-
1) Jermin. iPefd)rfibunn ber Äolonie 3urinom (Berlin 1775). „iWcini
SWcilen von lorrarifa (einem Torfe, n>eU1)ev^ vhmi lauter juben belohnt trirb)
tjl noA ein jübifc^e« t)orf mit einer großen unb fehr fdiöncn 3t)nago{|e
beflnMid^."
8) ^ij^Jcnfiein, 1. c. 17, 85.
9) Jubclfccst. Beschrijving van de plcgtighedcn, cnz. op hct ccrstc
jubelfcest van de Portugocscho gcnuontc op do Savana in Suriname.
12 October 1784(5). Amsterdam (Dronsberg) 1786. 8.
1; €ijpenpein, 1. c. 81.
2) €o Sijpenfletn; onber^ Jermin, 1. c 25: „t^ie Juben, tvtidbt hier
(Paramariboj in groper «njatjl ^nb, fo)PDl)l ; ortugiefif*e al« bfutf(^e, \)abtii
'
bäubc nieber unb fübrten an beffen Stelle eine prächtige e^na=
gogc auf, %\\ u>el*er !l.^rin^ *g)einrid? bev 9Jicberlanbe ben erften
C^rnnbftcin legte unb wel^e am 5. 'Mai 1837 mit ineler *Vracbt
eingeweibt nnnbe^).
21U erfler Oiabbincr 5uriname anrb un^ 31'^^^^*^* 9leto*)
genannt^). 3faac erljielt feine «u^bilbunft in ber »fabemie de
io8 rintos in fftotterbam ^u gleict^er ;{eit mit 3ofijabn q?avbo,
^ofepb gtauco, (vatcr in Surinam, Jacob ^Jlbenbana,
bem Heberfefeer be^ dufari u. S».*^). %i^ bie n>ol?lt^atige ?ln|lalt
,,3:emime Dered)" in 3lm[terbam 16f;5 in*^ geben gerufen würbe,
e'rbielt %iac bie Stelle eine* 5Ho|d> ober geifllid)en Dberbaupte« ')
unb unierridMete au* au ber Stnflalt „?Un Jetboi- im''«). Uebet
bie >ieit feiner 2?erufung uad) Surinam, u)eld)e iebenfall* i>or
1683 ^w fe^cu ift, fo tvie über feinen lob, unffeu u?ir uic^t«
©enaue*.
Seiner nnffenfd)aftUcl>en ßeijluugeu wegen t)erbient no<^ er=
UHil)nung:
Datjib 3. 6. 9iafi, ot)ue ^mi^t\ berfelbe, welcher Staat
dUn genannt unb „ald jübifdjer Irfbler in ber Saraune, aU
ebenfaU^ mo ^pnago^en. I>er erfleren ibre ip fel)r fd?ön, ber beutfc^eu i^ii
buiöetjen muf; berfelben tt>eit nQd>|^e^en."
3) €ijv^eni^ein, 1. c. 84. . -. ^
4) 5iUibl ^u uuterfd>cibcu von 3faac 9^eto, bem ^c\)\\t tti berühmten
«onboner Cberrabbiner« Xauib iVeto. tBöL eev^arbim 307.
5) dUA) ^oft, iiJefd). bei Jüaeliten, VIII, 206. urtl)ümlidj tauib a^rbo.
er ftarb 17ir»"(') :JOir glauben, ba^ biefer 3rrt^um auf einer ©ernud^dung
mit bem 2obne Tauibc, SoHJabn a^rbo beruht, melAer aflerbinö« aU
(£^ad)am nacb (fura^ao, fpdter nad) ^amaka berufen n?urbe. feinceroeö^ aber
in Surinam al^ iKabbiner fungivte. Xag Dat>ib ?Jarbo ber eobn be«
erflen ^Jlmilcrbamer tHabbuiere Jofcpl) ^IP^rbo unb BeitflenofTe iWenaffe ben
Suael« nidit 17U> uerfd)ieb. beboif feiner weiteren (£rh)dl)nunft.
6) barrios, Ycsiba de los Pinto». (2).
7) Barrios, Temim«' Deroch s. p. (IV):
Su primer Ros, 6 doctrinal Cabe^a
Kl Jaram hhac Keto la presidc
Y oy en la Indiana Sa(u) ririan, riqueza
Del Bien Mosayco, preceptor reside.
8) Barrios, Tbl Jetomim, 40:
Merecen 8er nonjbrados por la ciencia,
Que huerfanos apronden con desvelo,
hhac ^eto, Jaham fn Indio suelo.
En ßu escuela con artes de elotiuencia.
>:■
<».
^^^.^-
•^(jj»f>».
— -«■■■■«■
2t2
t>\t Silben in ©urinam.
JBiffenf*afttic^e ^uffä^f.
218
W*ft gelctjrt in bcr (^cfcfti^tc uiib bcn oricntalifcbcn Spracften,
ol« in 2?riefivf(J)ffl mit töteten ®elel?itcn gurcpa« flc^ienb, m^
al6 Cerfaffer eine« gB^rtcrbii*^ ^er 6alibi--@pra*c ber Jnbicr
pcn einem teifenben J^ran^ofcn vor brci^i^ Jabreu ftcpriefen
ö?iirbe"^. er t)ert^ffcntlict)U 1788 in ^^Jaramaribo ein SBcvf
unter bem Ute!: „Essai historique sur In colonie de Surinam
etc., mis en ordre par les regents de la nation juive Por-
tugaise" (2 Iljcile in 8.) *) , fo wie „Lettre politico _ th^o-
logico — morale sur les .Tuifs etc.** (i|jiaramaribp, 1798
1 Ibeil in 8.). '
3n neueilet 3eit jeid)neten Pd) in ber Äofonie bur*
®4riften au«:
J. J. de MesquUa, m\i}tx 1842 einen ,,entn)urf jur 93er:»
befferunfl ber flnanjiettcn 3uflänbe ber Felonie Surinam" ^) t^er»
5ffcnilid)te;
E van Emden burc^ eine ,,Unterfu*unii( be« gircular« be«
^erm Otto Janf, 33orflcl)er ber erangclifet^cn 93rüberciemeinbe
in €urinam'), fo »ie burc^ eine ,,2lbrefTe an bie 2. Äammet
bei ®eneral*6taaten" (23. 3uU 1852)*);
H. W, Ellis, n>el*er 1853 eine botIänbif(^ flefd^riebene
,,€trünoIc9te ber Oefc^icbte i>cn Surinam" («Paramaribo, 3.
SKorpurgo) t>er^ffent(id)te.
2)er gegenwärtige 3uflaub bcr 3uben in Surinam ifl in
Jeber SBeife ein erfreuliier jiu nennen. Sie bcfi^en bie meiflen,
gröBten unb reic^fieii ^(antagen unb flnb überhaupt bie begütert^
Pen unb intelligenteflen JBewol^ncr ber Äclonie. Die einjelnen
^Plantagen, beren Warnen t)in^ an bfe eljemalige ^eimat bcr
9) 3o1l, 1. c. Vra. 267.
1) 3nl «onänbif(f)f überfe^t unter bem litel: Geschiedenis der Kolonie
Sunnimc, etc., door cen greselschap geicerdc Joodschc mannen ald.iar.
«mflerbam 1791 (2 Zi^tiU in 1 q3anb). Äoenen, ber tiefe« ffierf bäufifl be-
nu^tt, lagt Don i^m in feiner Gcschiedcnis der Jodi-n en Nederland 9:
Dbf*cn in einem »errtorrenen unb unangenehmen £tl)I gefd)rieben, entfall
biefed ^ttt Diele belüngrei<^e »efonberjeiten über ben 3uftanb ber 3uben
im heften, mabtenb hti 17. unb 18. 3a^rl,unbert#, aufflebem unb bcfraftigt
. J* J'Ji''^' ""^ Urfunben." T^ö« C^rfd^einen biefe« Esnai historique
foH >>ur* VoW^ e*riften Deranla^t »orben fein
2) «mflerbam IS42 in 8.
3) Paramaribo 1848 in 8.
4) Paramaribo 1852.
fpanifd)'pcrtugicfl[*cn 3ubcn erinnern unb einen neuen ^en>eid
liefern, n>ic iljre fiicbc jum fvarif;l)cu ^cimatlanbe fid) aud? auf
fremben 9?oben rcrvflan^te, fo u>ie il)re (Jigenttjümer l^ier cinjcln
aufjufiibren, rrärc eben fo übcrfliijiig al^ ^n^ecfloi^ 3Bir erwSbuc"
nur bie ^lantagcn lolcbo, SSictma, ?liie, Duapibo u. bergl.,
m\d}t (^igentbum bcr üKc^quita^, (Sotino«, Dppenbeimer^, Silca^,
gonfecad, Sanc^c^ u, a. fmb.
Da^ bei bev völligen (ftlcid)ftcllung aller ©civol^uer ber Äo--
lonie aud) 3uben nnd}tige Staat^ämtcr betleiben, ift fclbftoer*
fiänbli^. 1853 fafteu 3uben (g(Ii^, Snl^^r gernanbc«) im ©e-
ri(^t«bof; unter 13 9lbrofatcn, 9fotaren unb 5procuratoren bc-
fauben fid) 7 3ubcu (^eilbronn, (?olaa\ ä^clmonte, bc fv^ranaba,
abenbanon ic), 3ubeu bleuen in ber 9lrmec ah (Sapitäne, £ieu»
teuait*, ^ta^=(5ommanbanteu, ÜRaJore, lambour-TOajore, itapell*
mei^ter ; 3uben finb 5policijlcn, 9Begemei|ler ; pe liefern ber Äotonie
jum ^röftten It)eil bie «erjte, fie leiten ba« Unterri^t^mefen
unb ftj^jjl ber ®erid)t^bote ijl ein 3ube.
fr
gSBiffetifc^aftttt^e Stuffd^e.
I. Jehuba aidjarift al$ ftritiher.
eine (iteiar()iftünfd)c »ctrad)tung oon Scopolb Xufe«.
ffiie tanjte »or bed 2eben« Sagen
X)ie luftige {Begleitung ber.
(©(filier.)
Da6 bie ®cf(^id)te bcr Suben in x^xtx Literatur liegt, ijl eine
ber neucr^.n intereifanten (Sntbccfungcn. 23on allen Seiten unb nac^
aüen 9fiid)tungen \)\\\ ifl mit glcig unb (irnfl üJ?aterial ^um 53au
ber iüb. fiiteraturgefdiic^te gcfammelt morben. m ijl oicl gefd)e^en,
e« ifl Diel »^u tl)un, e« ift noc^ mand)e Hdt aufzufüllen. Sammeln
— fo b^feÄUptcn manche — mad^t in p* 23ergniigen; man mup
ba« ®ef-t^Qmcltc cntlid) bod) aud) einmal anfan^^en betract}tcnb ju
beurt^eilt unb bcurtbcilenb ju gcnicBen. ®clcl)rfamfeit — ba«
einzelne j etenb wnt crfldrcnb — tragt ba« Unheil; Urtbcil —
ba« ®auj flar überfc^)auenb — mad)t bie Oclc^rfamfeit für 9o
«1
Ißt
ii
•V
••»
•*•
1(1
III
4lt
Ii
n^nm :. ^uraiVKP^ftM«- :iUib.
^
140
American Jewish Historiml Society. Public ations 10Cl?02)
.fudge Heydenfeldt's Services to his Commonwealth have
not been forgotten. He was an observant Jew, and his work
was such as to make his narae one worthy to stand with the
most prominent in the roll of honor of American Jewry,
. \
THE JEWS IN CURAgAO.^
ACCORDINÖ TO DOCTJMENTS FROM THE ArCHIVES OF THE
State of New York.
»
CONTEIBUTED BY G. HERBERT CONE.
At a meeting of the Society held in New York in
December, 1897, some interesting and valuable notes
gathered from the unpublished archives of the State of
New York by Mr. G. Herbert Cone on the above-entitled
subject were presented, but as they were without intro-
ductory matter or comment, it was determined that they
ßhould be presented again at the present meeting, with
the necessary explanatory Statement. It was fortunate that
this course was adopted, for, since then, a valuable little
booklet on the same subject by the Rev. Joseph M. Corcos,
of Curaiyao, has come to band, entitled, Ä Synopsis oj the
History of the Jews in CxLra^ao? This scems to contain
nearly all available data, except these original, hitherto un-
published, records from Albany, so that the two contributions
complement and Supplement each other in a marked degree,
This coincidence illustrates anew how unlimited the field of
the historian is to-day, whcn unpublished records in Albany
are found to contain valuable original records illustrating
the history of the Jows of Cura9ao. Wlüle Ictting tho
* Eeported in December ^ 1898, hy Oommittee on Buteh Records^ Ilon^
Simon TT. liosendale^ Chairman; report prepared by Max J» Kohler,
Secreiary,
*The füll title is, A Synopsis of the History of the Jews of Curaqao
from the day of their Setilem^nt to the Present Time, by Rev. Joseph
M. Corcos, Minister of the Congregation **Mikveh Israel," Cu-
racao, 1897.
I»
142
American Jewish Historical Society.
Tlie Jew8 in Curapao — Cone.
143
Albany documents speak for themselves in their entirety in
an appendix hereto, we will draw upon both of these sources
for an outline of the principal events in the history of the
Jews in Curapao.^
Years ago, Dr. Fischell, in bis Chronological Notes of the
History of the Jews in America, noted the fact that in 1650
Jews from Holland established a colony at Curagao. This
is still the earliest authenticated date in the history of the
Jews of Curagao. Mr. Corcos says (p. 7) : *'As early as the
year 1650, sixteen years after Curac^ao had been taken pos-
session of by the Dutch Government, twelve Israelitish
families were brought hither for the promotion of commerce
and welfare ofthe island, namely : de Meza, Aboab, Pereira,
de Leon, La Parra, Teuro Aboab Cardoze, Jesurun, Marchena,
Chaviz, Oleveira, Henriquez Cutinho. These twelve families
were provided from the Council of Holland with ietters to
the then Governor, Mathias Beck, ordering him to give
them suflßcient land, and to provide them with negroes,
horses, cattle, implements, etc., in order that they niay
pursue agricultural occupations which had been neglected
by the Dutch settlers, who found the contraband trade with
the Spanish Main more lucrative and more to their taste.
On their arrival, a large tract of land was granted to them
in the outskirts of the city, about two miles distant from the
fortress, now ^Willemstad^ which to this day is known as
the * Jewish Quarter \ It U very stränge, however, that,.
although the Jews enjoyed equality of rights as Citizens in
the Mother oountry,^ in Cura^ao they had to accede to some
restrictions ; for, besides being looked upon as foreigners,
they were not even permitted to be within the fortress later
than nine o'clock at night; and if anyone infringed this
^ Compare Judge Daly's ßettlemeni of the Jeui in North Ämerieaf
pp. 9, 14 ; Publieationa No. 2, pp. 2, 94, 95, 96, 99, 103 ; No. 3, pp. 18-
20, 117, 118, 142 j No, 9, pp. 149-150;
'This is not quite accurate, See Judge Daly's werk, p. 4, and
Civil Statut of the Jewu in Colonial New York, Fuhlicatione No, 6, p. 81,
ruie and was found there after that hour, be was liable to
severe punishment. This, of course, is due to the great
fanaticism that existed at that time, of which even Curagao
was not free. In this uncomfortable position this handful
of Jews remained for the period of four years."
We have now reached the point where Mr. Corcos' records
were scanty, and he can devote but a few lines to the inter-
esting data included in Mr. Cone's contribution, for the
reason that these facts were not available for him. Turning
now to Mr. Cone's Albany excerpts (annexed hereto as
Appendix I), we find that the directors of the Dutch West
India Company wrote to Gov. Stuyvesant in March, 1651,
that they were seriously considering the advisability of
abandoning Curagao because the island was not a source
of revenue to them, when they attempted a further experi-
ment with it, and made a contract with a Jew, Jan de Ulan.
" He intends," they write, " to bring a considerable number
of people there to settle and cultivate the land, but we began
to suspect that he and his associates have quite another
object in view, namely, to trade from there to the West
Indies and the Main. Be that as it may, we are willing
to make the experiment, and you must, therefore, charge
Director Rodenborch to accommodate him within proper
limits, and in conformity with the conditions of the con-
tract." On April 4, 1652, they wrote once more to Stuy-
vesant, and refer to later privileges granted by them to
Joseph Nunes de Fonseca, alias David Nassi, ^'who is
preparing to go there with a large number of people."
The directors were still very half-hearted and distrustful,
as is shown by their saying: "Time must show whether
we shall succeed well with this nation ; they are a crafty
and generally treacherous people, in whom, therefore, not
too much confidence must be placed." For the first time
this grant of privileges, dated February 22, 1652, has been
brought to light, and the grant is of prime interest and
importance because it is the earliest charter of privileges
144
American Jewiah Historical Society.
The Jew8 in Oura^ao — Cone.
145
*
looking to religiouö liberty and toleration, granted to tho
JewH in the New World, which has yet been raade public.
It is not apparent that the earlier privileges, given to
the arrivals of 1650, were granted to any body collectively,
nor that they granted civil or religious rights : at any rate,
they do not appear to be extant. Liberal grauts of Privi-
leges were made by this Charter of 1652, includiug the riglit
of selection of lands, exemption from taxes for ten years, etc.
It is curious to notice that the faet that a Jevvish settlement
was being formed, was recognized even to this extent, that it
was expressly provided that ''whereas amoug these colonists
some Christians may be found, it shall not be permitted to
the patroon to compel thera to any labor on the Sabbath of
the Christians'', nor shall anyone labor on that day. It is
interesting to compare these concessions with the ones
unearthed by Mr. Lucien Wolf, granted some years later,
probably to Jews in Surinam, which he describes as the first
attempt at Jewish eraancipation.^ A further letter, written
in December, 1652, indicates that de Ulan and his com-
panions were Clearing the island of logwood and trading
with this article and horses to the Caribbean Islands.
Measures to stop this commerce in the interest ol New
Netherland were taken by the directors. The next year,
leave was refused to the Curagao Jews to purchase negro
ßlaves to be eraployed in agriculture there, from the same
motives, Further restrictions on the trade of the Jews in
Curagao were imposed, but it is amusing to read, in cor-
respondence of the year 1656, how the Dutch authorities in
Curagao sought to cxcuse themselves for entering into and
sanctioning comraercial dealings with an enterprising Jewish
trader named Isaack de Fonseca, from Barbadoes, contrary
to and in the face of the prohibitions which the Company
had established to uphold its own trade monopoly. In fact,
de Fonseca's specific proposals looked to establishing free
'See ** Some Early American Zlonist Projoctß", paper by Max J.
Kohler in Publicaiions No. 8, pp. 77-8, 91-90, reprinting Mr. Wolfs
remarks, as well as this grant.
trade between the two islands. The Company first made
de Fonseca some unsatisfactory counter-proposals, but he
declincd these, and was about to proceed with his vessel to
Jamal ca, wheu they agreed to accept his terms. A letter
of complaint from Stuyvesant, written in December, 1659,
indicates that the Jews in Curacjao managed, after all, to
induce the Company to let them purchase negroes, and
Stuyvesant demands that the Company give to the Dutch
Bettlers in New Netherlands, " if not raore, at least the
same privileges, and demand the same terms as from the
usurious and covetous Jews.''
But to return to Mr. Corcos' work : This colony would
doubtless have failed, had not numerons refugees, expelled
from Brazil, seasonably appeared. Of them Mr. Corcos
well says: ^' The large number of Israelites that came from
Brazil and the immense quantity of wealth they brought
with them, caused the old prejudices against the Jewish
nation to disappear. They were allowed to take up their
abode in any part of the country they wished; and later,
they not only possessed the best houses in the city, but also
landS; and almost the entire commerce of the Island was in
their hands. Thus the youthful Community grew in pros-
perity and afBuence from year to year ; and to this day their
direct descendants, of whom the present Community consists,
hold a prominent and distinguished position, both socially
and commercially,"
In 1656 the cemetery laid out by the original twelve
Bettlers was turned over to the new Community, and Mr.
Corcos gives a long list of early settlers, compiled from tho
torabstone-inscriptions, which may be of Service in identifying
Jewish settlers here and elsewhere in other connections
(pages 10-13). A congregation was formed and a synagogue
secured the same year, 1656, their treatment having been
more liberal than that experienced by their co-religionists in
the sister-colony, New Netherland. Mr. Corcos traces, in
some detail, the history of the religious Community, includ-
10
*^
146
American JewisT^ Historical Society.
ing the erection of a new Synagogue in 1692, and the
departure of a number of the Jewish inhabitants, about 90
in number, for Rhode Island in 1693, which body is sup-
posed to have included the families of Touro, Gomez,
Molina, De Meza Casseres, Rodrigues Da Costa, Cohen
Henriquez and Luis, Another contingent, principally
Italian Jews, who had at one time been merabers of the
Jewish colony in Cayenne, left Curagao in this same year,
1693, for Venezuela, and established a colony there at
Tiicacas, (pp. 18-19) which Community, some years later, in
1720, requested the Cura^ao congregation to purchase a
Sepher Thora for the latter^s synagogue. Even the New
York Shearith Israel congregation appears, in 1720, to have
solicited a contribution for their new synagogne from the
Cura9ao Community, and a similar request was made by the
Newport Congregation some 36 years later,
A Jew named David Senior, seems to have been appointed
to important civil ofBce in 1722 by the Grovernor, Noah du
Fay, and the Jews appear.to have enjoyed equality of rights
with other Citizens, Some schisms or dissensions between
the congregation and a wing of heterodox diesen ters were
terminated summarily by the Orders of the Prince of Orange
in 1750, Mr, Corcos sets out at length, the various details
in the congregational and communal life of these settlers
down to our own day, which are beyond the scope of the
present report ; they may be profitably consulted by any one
interested, in this interesting little work.
In conclusion, it should be noted that there were vessels
trading between New Amsterdam and Curagao as early as
1657,^ and that this trade, conducted principally by Jews in
' In Vol, 12, p, 99, of Vanderkemp's translations of Dutch recorda
(MS.), we find a copy of an invoice of goods exported from Cura^ao
to New Netherland, the invoice being dated December, 1656, and
conaisting of jewelry and other like goods ; Joshua Mordekai En
Blques is the name of the enterprising trader. Compare articie oji
♦♦Jewish Activity in American Colonial Commerce ", {tupra, p. — ) j
Gura^ao also note similarity of the name of this trader to those from
tombstones, fulyenpott (p. 156) in the list from Mr. Corcos' book.
,%
I
<
.*
ÜTie Jews in Oura^ao — Cone.
147
each place, was extremely serviceable in leading to the com-
mercial development of both colonies.
APPENDIX I.
Letter prom Directors op the Dutch West India Company to
Gov. Stüyvesant, March 21, 1651.
(Vol. 14 of Documents relating to Colonial History of the State of
New York, p. 135.)
'* Although we have once before written about the island of
Caragoa, that, if we should have no revenue whatever from there
it might be advisable to abandon it, instead of holding it any
longer in hope of unexpected returns ; we do not mean to say that
we had come to that resolution, but used it only as an example.
The enclosed contract made with a Jew, Jan de Illau will prove
to you the contrary. He intends to bring a considerable number
of people there to settle and cultivate,as he pretends, the land,
but we begin to suspect, that be and bis associates have quite
another object in view, namely, to trade from there to the West
Indies and the Main. Be that as it may, we are willing to make
the experiment, and you must therefore, Charge Director Roden-
borch to accomodate him within proper limits, and in conformity
with the conditions of his contract,"
Letter prom thb Directors in Holland to Stdyvesant,
April 4, 1652,
(Id, Vol. 14, Page 172,)
" You think we have done well in treating with Jean Dillan
about establishing a colony at CuraQoa; we have now granted
a like privilege to a Portuguese, Joseph Nunes de Fonseca,
alias David Nassi, agreeable to the here enclosed patent, who is
preparing to go there with a large number of people. Time must
Show whether we shall succeed well with this nation ; they are a
crafty and generally treacherous people in whom therefore not
too much confidence must be placed.**
In Vol. 8 op Vandbrkemp's MS. Translations op the Dutch
Becords op New York, in the State Library, at Albany, Page
•^'
^'n
156
American Jewüh JERstorical Society.
(lo not bring 20 p. et clear profit, which of course can give ohly little
oncouragement for a trade from here to Cura^ao. Furtbermore,
ncgroes brougbt tbere for 140 to 150 pieces of 8 in cash, cannot be
Bold bere for tbat price in beavers or tobacco, so that tbe expenses
and tbe risk of tbe voyage out and back are lost.
Your Honors bold logwood for your own account, agreeably to a
contract made with some private parties ; tberefore notbing can be
exported ; salt remains at a low price and tbere is no bope of an
advance for tbe private trader. • . . Wben tbe duties in botb
places are tbe same, it is pretty certain, tbat tbe intercourse and
traffic between tbem will prevent tbe frauds and contraband trade,
carried on by sbips Coming bere via Curacao, as two of tbem bave
done lately, If you would further be pleased for tbe benefit and
encouragement of agriculture to place a fair and fixed price upon
negroes, wbom your subjects migbt desire to import bere for
provisions, lumber or otberwise, as you bave fixed tbe price for
borses, imported bere from Curacao, it would undoubtedly increase
tbe trade to Curacao and provide tbe Island from bere witb plenty
of commodities, timber, etc., so tbat it would never be in want of
anytbing. Tbe enclosure from Mr. Beck informs us, tbat for tbe
benefit of tbe people on tbe Island, you seil negroes to tbe usurious
Jews at a lower price tban to Spaniards and otber foreigners. We
believe and are quite sure, tbat for tbe sake of promoting tbe trade
between tbe two places, of encouraging agriculture and advancing
tbe welfare of your subjects bere, your Honors will give tbem, if
not more, at least tbe same Privileges and demand tbe same taxes,
as from tbe usurious and covetous Jews."
APPENDIX II.
(From J, M, Corcos' Ä SynoptU of th$ History of the Jeus of
Curagao^ pp, 10-13.)
'' Tbe earllest interments we find tbere are the following :
Isback Henriquez Cotinho 5431—1670.
Kev. Abrabam Halm Lopez da Fonseca 22 de Menabem 5432—1671.
Isback Henriquez Morao 7 de Sbebat 5432—1673.
Eliabo Hizkiabo Touro 3 de Ab 5434—1673.
Racbel Dovale 4 de Adar 5438— 1677.
Estber de Epbraem Jesurun Henriquez 6 de Tammuz 5439—1678.
Rebecca de Mordecay Hizkiabo Henriquez 25 de Kislev 6440—1679.
Menasseb Jesurun Henriquez 24 de Kislev 5446 — 1685.
Jacob de Isback Henriquez Cotinho 22 de Cheshvan 5447—1686,
•f!
>
'J
•4
,
J
;. .1, "5
The Jews in Curafao-^Cone.
157
Sarah Alvarez 21 de Sivan 5449—1688.
Sarah de Marchena 29 de Tebet 6449—1688.
Racbel de Isback Gaon 22 de lyar 5450—1690.
Racbel Vaez 9 de Sbebat 5450—1690.
David'Jesurun 15 de Adar 5451—1691.
David Abendana Perey ra 21 de Sivan 6461—1691.
Sarah Simba de Abrabam de Marchena 26 de Nissan 6451—1697.
Benjamin Aboab de Paz 21 de lyar 6462—1692.
Jacob Naar 27 de Sivan 6452—1692.
Benjamin Hizkiabo Henriquez 7 de Tisbri 6453-1693.
Jacob Lopez Salsedo 8 de Tammuz 5453—1693.
David Rapbael de Marchena 11 de Tisbri 5453—1693.
Abraham Hizkiabo Leao 25 de Nissan 5464-18th June 1694.
Zillah Rachel de Leao 19 de Tebet 6468-1698.
Sarah filba de Abraham Chaviz 27 de Tammuz 6460—1700.
Joseph Da Costa Andrade 9 de lyar 6464—1704.
Racbel Hannah Pereyra Atias 26 de Sbebat 6465-1705.
Joshua Henriquez 9 de Cheshvan 5465— 1705.
N. Z. J. David Rapbael Lopez da Fonseca Hazan e Riby No Kabal
Kadosh Mikveh Israel en Curacao 28 de Tammuz 5467—1707.
Leah de Abraham Molina 29 de Menabem Ab 6467—1707.
Clara de Isback Touro died 84 years old 6508—1748.
These migbt not be the oldest graves in the burial ground, as
tbere are about fifteen or twenty bearing no epitapbs, and, according
to tradition, they are the oldest."
-.vi^'ft*^.
'h'~>i\
i"?
6 American Jewish Eistorical Society. '
Publications 29Xl9?^)
There were many heroic actions, many ßtirring and quickening
(leeds, that, owing«to the loss of documeiits, have already been
forgotten. Letters telling of some noble sacrifice have no
doubt already been destroyed, despatches that revealed acts
of unpretentious Service have been mislaid, orderly books
giving in detail the.particulars of an engagement have already
perished. And yet fhe war is just over. We mnst rescue bef ore
it is too late these f oundation stones of our history in order
that we may rear a structure that will stand for all time as a
reeord of their aehievements, their courage and their simple
faith.
Let ns then with this purpose in view go steadily towards
the goal of our high hopes.^ It cannot be accomplished imme-
diately but a start should be made at once. Our cause is bne
that has a large and direct appeal, for what is more com-
pelling and inspiring than the deeds of our own men, faith-
fully, truly, and exactly presented?
It is hoped that when an attempt is made to gather this
f und, everyone will coutribute in the same spirit as the noble
men who gave their lives for their country.
ff
NOTES ON THE SPANISH AND POETUGUESE JEWS
IN THE UNITED STATES, GUIANA, AND THE
DUTCH AND BRITISH WEST INDIES DUEING
THE SEVENTEENTH AND EIGHTEENTH CEN-
TUEIES.
Bt Cardozo de Bkthencourt .♦
(Translated from the author's French original.)
When the first permanent Jewish communities on American
territory were established toward the middle of the seven-
teenth Century, the Spanish and Portuguese Jews, who had
sent thither an advance-guard of colonists, experienced a
double measure of satisfaction. On the one band the Settle-
ments represented a considerable extension of the prodigious
commercial activity of the Spanish and Portuguese Jews;
on the other, did these not thereby realize the Messianic age
of the prophets? Such, at least, was the opinion expressed
in 1650 by that great personality Haham Menasseh ben
[* The author, formerly the librarian of the Academy of Sciences,
of Lisbon, Portugal, sent this paper from far-off Madrid, Spain, as a
communication to the Thirty-second Annual Meeting of the Society.
While he does not appear to have used the Publications of the
Society and to have made his researches quite independently of the
material therein provided by our writers, because, in Madrid, he had
no access to these sources of information, yet it will be observed
that he has had access to useful, but hitherto neglected, sources
of information, principally the very valuable communal records of
Amsterdam, Holland. Where he depends for his Statements on printed
works it will be found in the main that our writers usually have
been equally diligcnt with him. In order that the reader may easily
judge to what extcnt the author has duplicatcd information or, as in
the caso of the Amsterdam archives, mentioned names already given
in the Publications, and in justice to our writcra, the translator has .
added summary rcferences by the numbers of the volumes and
the pages of the Publications to the author's footnotes. These addi-
tions are invariably enclosed in brackets.]
t
•X
rr
Is»
'I
— «.
8
American Jewish Htstoricdl Society.
Israel/ For him the establishment of American synagogues
corresponded to what Daniel had foretold/ti'IP Dy. Some years
later that singular poet Daniel Levi de Barrios" confirmed
the ideas of Menasseh ben Israel in his bizarre Interpretation
of the text of Zechariah/ According to de Barrios the prophet
literally mentioned the Americans, D^pnoH.
In thus recalling these exegetical theories of the rabbi and
the poet I submit them as indicative of a cause, little appre-
ciated but very real, for the emigration of Jews to America
during the seventeenth Century. For, we must not forget
that these enterprising men, quick at grasping material gains,
were at the same time idealists. Most of them lost their
wealth in Spain or Portugal, suffered torture and imprison-
ment, and forsook a land, which nevertheless they loved,
because of their ineradicable attachment to religious con-
victions that had become part of their family traditions.
I propose to publish some notes, gathered over a score of
years, which relate to the emigration of Sephardic Jews of
Amsterdam to the Dutch and British colonies of North
America, Guiana and the West Indies. The majority of
the families, especially in the United States, referred to in
these notes, have persisted to this day. In the United States,
moreover, a large number of colonists from the West Indies
and Guiana have gradually settled. By the best possiblo
evidence, that is, by documentary proof if extant, and not
simply by tradition, I indicate the origin of the different.
families. As a result of the revolution in Portugal I was
foreed to leave my country; hencc many of my notes were
dispersed or totally lost. Such of them as I present here will,
I trust, stimulate other students to prosecute more complete
* f>K*lK^^ T\)\>ü , Esto es Esperanca de Israel, Amsterdam, 5410, p.
111. [No. 20, p. 60.]
*xii, 7.
* Monte Hermoso de la Ley divina, Amsterdam, 5459, f. 15* verao:
Llama Zacharias Amerikim a las sinagogas Americanas,
Mv, 12,
r
i
!
Notes Oft Spanish and Portuguese Jews — de Bethencourt. 9
researches in the archives of the old Sephardic communities
of Europe and of the Inquisition of Spain and Portugal.
I. Babbados.'
Jews are said to have settled as early as 1628 in this Island,
which was captured by the English in 1605. The practica of
Judaism was not permitted in the British dominions at the
former date. If, indeed, Jews settled Barbados in 1628,
these must have been crypto-Jews or Marranos. Professing
Jews did not reach Barbados before 1656 when Abraham de
Mercado, doctor of medicine, and his son David-Raphael de
Mercado received permission to settle, under date of April
20, 1655, from the English government.* Abraham de Mer-
cado previously had been an eider of the Jewish Community
of Recife de Pernambuco, Brazil, to whom Menasseh ben
Israel ^ dedicated one of his books in 1641. I do not know
whether he was a relative of Dr. Samuel d'Israel de Mercado,
the elected parnass of the Amsterdam Community in 1641.
David-Raphael de Mercado in 1679 headed the list as the
largest Jewish taxpayer in Barbados.
David Palache in 1667 left Amsterdam for this colony.*
He, probably, is the one who bequeathed a legacy to the holy
brotherhood Abi Yetomim of Amsterdam* prior to 1683.
■"The Jewish Encyclopedia," vol. i, p. 495; vol. ii, pp. 523-525,
Unless the contrary is indicated the Statements in the text are based
on these two articles. [No. 1, p. 105 et seq.; No. 4, p. 223; No. 6,
passim; No. 18, p. 129 et seq.; No. 26, p. 250 et seq.]
•"Catalogue of the Anglo-Jewish Exhibition," London, 1887, p.
179, No. 141. [No. 18, p. 146.]
^ Segunda parte del Concüiador, p. 87: dedication to Mercado and
others, on the Quaestiones en el Lihro de los Heyes, [No, 3, p. 14;
No. 4, p. 224.1
• Archives of the Portuguese Jewish Community, Amsterdam, Rejis*
tro para bom govemo da samta Yrmandade de Abyetumym, f. 19.
In this as in all instances in this paper namcs and titles faithfully
correspond to what appearg in the sources.
• D. L, de Barrios, Abi Yetomim, p. 36. * ,
rii^'
10
American Jewish Historical Society.
iH'i
Members of bis family, among whom Samuel Palache, ambas-
sador of Morocco in Holland, was the most distinguished,
formed the first minyan in Amsterdam at the ambassadorial
residence.**
In 1669 one David Baruch Louzada was in Barbados, pos- '
sibly identieal with the treasurer of the holy brotherhood
Abi Yetomim of Amsterdam" in 1683. To this family,
Portuguese and not Spanish in origin, Mosseh Baruh Lousada,
one of the earliest parnassim of London " in 1664, and Daniel
Baruch Louzada, not Louzado, rabbi of Barbados in 1772,
belonged.
Diogo Feraandes Chaves, bom at Covilham, Portugal,
about 1635, after residing in London in 1665 with his brother
Manoel Nunes Chaves," of whom we shall have occasion to
speak, lived in Barbados in 1670. Diogo was still in
America" in 1702. Among the applicants for dowries to the
Santa Companhia of Amsterdam were Eachel Torres, daugh-
ter of David Alv[ares] Torres of Barbados" in 1676.
The first haham or rabbi of this Community was Eliau
Lopes who left Amsterdam " Tammuz 19, 5438. He was still
young " but already looked back on a brilliant career as
preacher of the holy brotherhood Temime Darex of Amster-
dam." He preached the sermon at the dedication of the Por-
^Jdem, Triumpho del goviemo popuhr, p. 62.
^Idem, Abi Yetomim, unnumbered folio. [No. 20, p. 110 n.]
** J. Picciotto, " Sketches of Anglo-Jewish History," pp. 34-35, [No.
26, p. 251.]
" Archive da Torte do Tomho, Lisbon : Inquisition of Lisbon, trial
No. 2383, Manuel Nunes Chaves.
** Ibid., trial No. 138, Joseph Nunes Chaves.
" Archivcs of the Santa Companhia, Amsterdam, livro d,
^Rejistro de Abyeiumym, f. 18 verso. [No. 3, p. 19 n.]
" D. L. de Barrios, Hes Jaim, p. 90: Eliahu Lopez es \ Jaxam dcsde
que mancebo \ la barba en Barbadaa echa, [Wem,]
^Idem, Temime Darex, Academia tercera caritativa, Udem,]
t '•' \
Notes on Spanxsh and Portuguese Jews—de Betheneourt. 11
tugiiese synagogue in this city " in 1675. He ^&b at his post
as haham of Barbados " in 1683.
Simon Levi de Barrios, born March 17, 1665, died in Bar-
bados May 16, 1688, was the son of Daniel Levi de Barrios
hke whom he wrote some minor yerse in Spanish." In 1685
he was a patron of the Academia de los Floridos " of Amster-
dam. Aron de Jacob de Siena, an orphan, left Holland for
Barbados in 1688.» At this time there were two synagogues
m different parta of the island.**
The immigrants did not forget thoir former European
commumties. Thns, Irmian Bnrgos of Barbardos sent one
hundred florins to be dispensed in charity in Amsterdam.»
His famüy, Spanish in origin, fled to Bayonne, France, and
hence oame to Amsterdam " in the first half of the seven-
^enth Century Jacob de Burgos, aged twenty, married Esther
Nunes there, January 18, 1625, and Isaac Burgos, twenty-
Ocrbern! 1635.^" """^' '^ "^" *° ^^^^^« ^--'
In 1703 Diogo Femandes Chaves, already cited, was in
Barbados and so were his sisters Antonia de Vargas, formerlv
Nunes, who at twenty resided in Bordeaux in 1670, Izabel
de Vargas, formerly Nunes, the widow of Simon Eodriguez
Chaves, imprisoned by the Inquisition of Lisbon, an inhabitant
of the same city at this date, Maria de Vargas, wife of
Antonio Eodriguez Vaz, merchant, who was known as Maria
Z^rf'', '^f.'P'/Oataö 03 Doctoa ingeniös do K. K. de Talmud
Jo'rah desta CM de Amsterdam, No alegre eslreamento, & Pub-
hcaeelebrulade da Fabnca que se Consagrou « Deos, para eaza de
«n T* A 'p • A""'*l'?^' 5435, 4 folios. 155 pages. 4 plates.
^ u. h. de Bamos, Abi Yetomim, p. 40.
^^» Joseph de la Vega, Rumbos peligrosoa, Amberes, 1683, S. 12 and
" D, L. de Barrios, Academia de lot Floridos, p. 65.
Rejistro de Abyelumyrn, f. 11.
u ?• b ^^ ^^'^'°'' "^^°"'' ^^"^ «^o ^ G^on Bretaüa, p. 66.
"fw, T^"I!^^' ^!^^"^^'^' ^^0 d, p. 4: Tammuz 6, 5457.
„JI '^ '^''^''"^' Amsterdam. D. T. & B. 670, f. 13; m, f. 30
if 1 1
12
American Jewish nistorical Society.
Franca when she resided in London in 1670, — all members of
the Chaves family which had been barbarously treated by the
Inquisition." Their father Manoel Nunes Chaves, born at
Covilham, Portugal, about 1630, fled to Bordeaux and then
removed to London in 1655 and 1670 respectively. In both
these localities he openly professed Judaism. Eeturning to
Lisbon he was reconciled before the Holy Office January 2,
1670, and condemned at the auto da fe of Lisbon, June 21,
1671. Eearrested March 15, 1703, he was bumed in the auto
da fe of Lisbon the f ollowing 9th of September. The patemal
grandfather of the Barbadian members of the Chaves and
Vargas families figured in an auto da fe celebrated at Lisbon,
August 17, 1664, when he was sixty years of age. His näme
was Luis Mendes Vargas and he was born at Penamacor,
Portugal, and married to Maria Pranco of Covilham.
In 1717 Joseph Eodrigues Pereyra, an orphan, left
Amsterdam f or Barbados." He may have been one of the next-
of-kin of that Esther de Abraham Eodrigues Pereyra,**
deceased na flor de sua ydade, Nissan 5, 5460. At all events,
beyond his name he had nothing in common with the Eodri-
gues Pereire family of eightcenth-century France.
April 14, 1725, the king of England granted letters of
denization to Moses Lopes Junior, ^^of cur island of Bar-
bados in America, merchant.^* **
* M6ir A Cohen Belinfante, died 1752, is mentioned as rabbi
' of Barbados. Perhaps this was M6ir," second son of Sadik
Belinfante (1675-1750), and grandson of Eabbi Melfr Haim
^ Archivo da Tone do Tombo, Lisbon; Inquisition of Lisbon,
supra, notes 13 and 14.
^Rejisiro de Abyetumym, f. 72.
* Henriques de Castro, Grajschrijten . , . . te Ouderkerk, pt. i, p.
2, No. 11 (MS.).
••British Museum, Add. MSS., 36129, f. 256.
•^Carmoly, Hevue Orientale, 1843-1844, vol, iii, pp. 134-138: La
famille Belinfante, Our M6ir de Sadik is not included in the genealog-
ical tree given in " The Jewish Encyclopedia," vol. xi, p. 660. [No. 26,
p.251.]
4«
1^
i
1 < t
Notes on Spanish and Portuguese Jews — de Bethencourt. 13
Belinfante, born in Beigrade, Serbia, who settled in Amster-
dam in 1688 in which place he died in the month of Septem-
ber, 1721. One of the successors of Eabbi Belinfante was
Haham Abraham Gabay Izidro, a student of Haham* David-
Israel Athias in Amsterdam.** He was a resident of Barbados
in 1753. Prom autobiographical details " we leam that he
was born in Spain where he as well as his wif e was arrested by
^he Inquisition, He fled to London and, af ter his circumcision,
came thence to Amsterdam to study. In 1724 he preached a
sermon in the latter city. The Amsterdam Community ** July
11, 1768, defrayed the cost of the voyage to Barbados of
Daniel de Baruch Guerman.
David Sarfaty de Pina, not de Pinö, rabbi of Barbados,
who died in April, 1797, belonged to an Italian family which
migrated to Holland in the seventeenth Century. In point of
f act one Yosua Sarf atti Pina, " an accountant, was in Amster-
dam in 1664, probably identical with the one who inspired
in Daniel Levi de Barrios ** this deplorable pun :
Si Yeosua Sarfati
es Pina, au Ester es rosa,
Another David Sarphati, probably the grandfather of the
American, preached at the dedication of the synagogue in
•* Sermoea funehrea as deploraveis memorias do muy insigne Theo^
logo . , . , H, H. R, David-Israel Athias .... Pregados .... por
R. Jahacob de Selomoh Hu, Saruco, e por R. Abraham Yehisquia BaS'
San, Amsterdam, 5513, p. 27.
" Sermon predicado ncste K. K, de T, T. por Ribi Abraham Gabay
Izidro, en Sabal Vaikrä en R, H, Nisan del ano SW, Amsterdam,
Mosseh Dias, n. d. [5484], 30 pages.
"Archives of the Portuguese Jewish Community, Amsterdam,
Registro dos despachos, f. 80.
" Torcia lu7ninosa per li Mercanti, di Redduttione di diversi Combi
d'Hamburgo, Danziche, Anversa, Ynguilterra, Francia, Veneiia, Li"
vomo, Spagna, Portugallo, Francajorte, e di Livomo a Londra ....
Tutto fatto h corretto per Josua Sarfatti Pina, Amsterdam, 1664,
{For the preceding sentence in the text No. 26, p. 252.]
^Feliz consorcio de ... , Raphael Athias y Dona Beatriz Gomez
Moreno, Amsterdam, 5444,
''I
(
14
American Jewish Historical Society.
Amsterdam in 1675; he was at the time President of the holy
brotherhood Magen David."
II. SuBINA^il."
Paramaribo in 1644 was the first settlement of the Jews
within the confines of Surinam. In Spanish and Portuguese
documents belonging to the Amsterdam Community the name
Surinam assumed very yarious forms: Sarinan, Sarinhäo,
Serenam, Serrinäo, etc. About 1669 Joseph Franco of Suri-
nam was a Student of the Pinto yesiia in Rotterdam.** In
1674 he was a professor*^ at the Ets Haim (Amsterdam) to
which rank he had been promoted previously. Two young
girls f röm Surinam were among the applicants f er dowries to
the Santa Companhia:" 1675 Kachel, daughter of the late
Semuel Semah Aboab, 1677 Ribqa, daughter of the late
Jacob de Pina. The last-named is probably identical with the
poet Jacob, or Manoel, de Pina,*' who wrote verse with equal
facility in Portuguese and Spanish.**
In 1682 three young men were sent from Amsterdam to
Surinam: Selomoh Mesiah, Jahacob de Gabriel Nunes and
"Sermoes que pregaräo os Doctoa ingeniös do K, K, Talmud
Torah, Amsterdam, 6435, pp. 133-135: Sermäo setimo que preegou o
muy Docio Talmid H. d: celebre preegador David Sarphati, Ros da
Illustre Yesiba de Magen David,
""The Jewish Encyclopedia," vol. i, p. 494; vol, xii, p. 509.
Unless the contrary is indicated the Statements in the text are based
on these two articles. [Frequently discussed, e.g,, No. 2, p. 29 et seq,;
No. 4, p. 3 et seq,; No. 5, passim; No. 9, p. 129; No. 13, p. 127; No.
18, p. 179; No. 22, p.25.]
"D. L. de Barrios, Insigne Yesiba 6 Äcademia de los muy nobles
Senores Jacob, y David Imanuel de Pinto en el ano de 6443, [No, 3, p.
19;No. 5,p. 123.]
*• Idem, Hes Jaim, p, 65.
^ Santa Companhia, Amsterdam, livro d, [No. 9, pp. 132, 134.]
^'D. L. de Barrios, Relacion de los poetas y escritores Espafloles
de la Nacion Judaica Amstelodama, n. p., n. d., pp, 64-55.
^Elogios que telosos dedicaron a la jelice memoria de Abraham
Nunez Bemal, n. p., n. d., pp. 23, 60, 138 [=136], 152.
)
'■:
Notes on Spanish and Portuguese Jews — de Bethencourt. 15
Aharon Uziel Cardozo.** I add the foUowing notes on their
lamilies. January 1, 1626, Izaque Mesia [= Messiah], a
native of Lisbon, aged twenty-six, married Hester Ponseke
[=ronseca], sixteen years old, in Amsterdam.*' Jacob Uziel
Cardoso belonged to the first minyan formed in Amsterdam.**
Ishac Neto, haham of Surinam in 1683, was the author
of a sermon in Portuguese preached at the dedication of the
Portuguese synagogue in Amsterdam in 1675.*' He was a pupil
of the holy brotherhood Abi Yetomim,** and president in 1665
of the holy brotherhood Temime Darex. Of him Daniel Levi
de Barrios ** wrote :
Su primer Ros, 6 doctrinal Cabega,
el jaxam Yshac Neto la preside:
y, oy [1683], en la Indiana Sarinan, riqueza
del bien mosayco, preceptor reside,
The synagogue of Surinam was dedicatöd in 1685 by
Rabbi David Pardo, who died in the colony in 1713. He was
the son of Joseph Pardo, hazan in Rotterdam, grandson of
David Pardo, haham of Amsterdam, and great-grandson of
Joseph Pardo, the earliest rabbi of the same city, who, though
he came thither from Turkey, belonged to a Spanish family."*
After having studied in Amsterdam, where he was in 1667 a
founder of the holy brotherhood Honen Dalim," David Pardo
becamo hazan in London. Among his publications was a
** Rejistro de Abyetumym, f. 19 recto et verso.
^ Municipal Archives, Amsterdam, D. T. <fe B. 670, f. 59.
*" D. L. de Barrio3, Triumpho del goviemo populär, p. 62.
*'^ Sermöes que pregaräo os Doctos ingeniös do K, K» de Talmud
Torah, Amsterdam, 5435, p. 59. [No. 3, p. 18 et seq,; No. 4, p. 3;
No. 5, p. 123 ; No. 16, p. 34 n.]
*• D. L. de Barrios, Abi Yetomim, p. 40.
^Idem, Temime Darex, Äcademia tercera caritativa; Hes Jaim,
p. 90. [No. 3, p. 19 n.l
"Certificate of Haham Isaac Abuab, Amsterdam, Menahem 13,
5448, pp. xi-txv of the work cited in note 52, infra, [No. 3, p. 19;
No. 5, p. 126.]
" D. Jj, de Barrios, Jonen Dalim, Yesiba, p. 69.
' I
:J!l
..
i..j.
r I
ll'!
i!|!l
M
lil
;•
16
American Jewish Historical Society,
treatise on the dinim (1679)," dedicated to that wealthy
Israelite, Ishac Nunnes Belmonte, count-palatine, minister-^
resident of Spain in Holland.
Samuel Nasi, or Nassy, who courageously defended Suri-
nam against the French Fleet in 1689, was, it appears," a
Scholar and philanthropist.
Del pueblo de Sarinan
Samuel Nasi senorea
el coragon con los dones,
y el estudio con la ciencia.
He studied in Amsterdam in the famous yesiha Ets Haim,
The following left Amsterdam for Surinam: ** 1709 Jacob
Montezinos, 1710 Isaque de Mosseh Moreno and Aharon
Touro, 1717 Abraham M[endes] de Acosta or da Costa, 1718
Aharon Menasce, Mosseh de Eliau Nahar and Binyamin Oeb,
1722 Abraham Jessurun, 1726 Jehosua Cardozo, 1729 Ishac
Nunes Ferro and Aharon Henriques Fereira or Ferreira, 1731
Abraham Bueno de Mesquita and Daniel Costa Cardozo, 1733
Moseh Salas. One of these names Stands out : that of Bueno de
Mesquita, which was borne by important Amsterdam Per-
sonalities about 1683-1686, Abraham de David Bueno de
Mesquita presented a donation to the holy brotherhood
Guemilut Hassadim." David de Jacob Bueno de Mesquita,
parnass of Amsterdam, was haian Beresith in 1685. He was
also minister-resident of Prussia and agent-general of the
duchy of Brunswick in Holland,"
** Compendio de Dinim que todo Israel deve saher y observar,
Compuesto por Estilo fasü y hreve. Per David Pardo, hazan del
K, K, de Londrez, Amsterdam, 5449, 12 folios numbered i to iv, vi to
viii, blank, ix to xv, blank, xvi to xix, xxi to xxiii, 321 pages, 3
pages not numbered.
•• D. L. de Barrios, lies Jaim, p. 90. [No. 4, p. 3.1
**Rejisiro de Ahyeiumym, ff. 41 verso, 42 verso, 09 verso, 71, 82
versa, 92 verso, 111, 112, 117 verso, 122.
■ D. L. de Barrios, Qemilut jassadim, p, 65 ; Dialogo harmonico de
Maskil eUDal, p. 139.
^Idem, Parte ffirico harmonico a los seis üustres varones • • » •
AI ümo. iSr. Dd. Bueno de Mesquita, Enigma del principio en la
f:-
Notes on Spanish and Portuguese Jews — de Betliencourt. 17
In 1734 David Machado de Sequeira expressed thanks to
the parnassim of Amsterdam in the dedication of a funeral
oration, pronounced in Bordeaux, for having elected him
preacher and teacher in Surinam."
The exodus to this colony continued. The following de-
parted from Amsterdam: " 1736 Jacob de Eliau Touro, 1748
Salomoh Machorro, 1754 Semuel de Selomoh Acohen, 1755
Manuel Vallabrega. A few facts concerning these emigrants
may be added here. Jacob Touro, whose f amily became f amou?
in the United States, had an ancestor in Surinam, Aharon
Touro, mentioned above. Machorro was of a Portuguese
family. Diogo Fernandes Machorro * was a prisoner of the
Inquisition of Evora in December 1581. David Machorro
went from Bayonne to Amsterdam ~ in 1632 and, soon there-
after, to Leghorn. Jacob Machorro, known in Portugal as
Pedro Eodrigues de Moraes, was charged by the Inquisition
of Lisbon" with judaizing in Hamburg about 1640. About
1683 there were in Amsterdam the sopher and musician Abra-
ham Machorro," the poet Eliau Machorro " who had been in
Brazil, and Mosseh Machorro ** who was an important figure.
ficsta del Ilustrisimo Sefior David Bueno de Mesquita, jaian Beresit,
afio de BJ^S, residente del inclito principe Chris tiano Emesto, marques
^de Brandemburg, duque de Prusia, [No. 7, p. 103 n.]
" Sermäo funebre nas exequias dos trinta dias do Senhor David
Ergas La Cour, Composto, i pregado em Bordeus, por David Mar
chado de Sequeira, Amsterdam, 6494, 22 pages.
^Rcjistro de Abyetumym, ff. 131 verso, 1G2 verso, 189, 199. [No. 3,
p. 108.]
^ Archivo Historico Portugues, 1914, vol. ix, p. 477.
•* Archives of the Portuguese Jewish Community, Amsterdam, Livro
dos termos da ymposta, ff. 34 verso, 49.
"Pedro A. de Azevedo, 0 Bocarro Francis, in Archivo Historico
Portugues, vol. viii, p. 196.
•' D. L. de Barrios, Dezima a los insignes en la flauta y h pluma
Abraham Machorro, en la bihucla Ishac Mendcz,
•• Idem, Relacion de los poetas, p. 58.
•* Idem, Temime Darex,
l
1 1
I
f
1
I
i
.Mi\^.'U..
I J
r
" 1 .!•
i
l< .1
,1 1
18
ilmertcan Jewisli Historical Society,
The Valabrega f amily, of Italian origin, apparently did not
come to Amsterdam before the eighteenth Century. In this
city" Eachel, daughter of Jacob Balabrega or, more cor-
rectly, Valabrega, was born January 17, 1737.
The colonists in America maintained intimate relations
.with the Amsterdam Community; for example, in 1757 two
residente of Surinam were members of the holy brotherhood
Mischenet Zequenim.** They were Jahacob Henriques de
Barios [ = Barrio8], circumcized at The Hague" June 16,
1701, whose son J. H. de Barrios Junior" was parnass of
Surinam in 1786, and Ishac Henriquez Morao [ = Moräo],
perhaps üentical with Ishac de Aren Henriques Moräo,'* a
founder of the holy brotherhood Eben Yecara in Amsterdam
in 1733.
The year 1759 was notable for the number of emigrants
f rom Amsterdam destined for Surinam." The list induded :
Joseph de David Alascar, David de Daniel Baruh Bueno,
Mosseh Falcäo or Falcon with his wife, two children and two
adopted children," Ishac and Jacob, sons of Mosseh da Fon-
seca, Joseph Levy Flores, son or grandson of Joseph de Ishac
Levi Flores, director of the holy brotherhood Livyat Hen"
in Amsterdam in 1704, Ishac and Jacob, sons of Joseph Levi
Montesinos or Montezinos, Semuel de Jechiel Messias, whose
ancestor Selomoh Mesiah had already emigrated to Surinam,
as has been noted, Mordehay de Selomoh Molho, brother of
•■ Municipal Archives, Amsterdam, D. T. & B. 400.
**Anno de 6517, Paula dos Senhorea Irmaös de Mishcnei Zcqucnim,
Amsterdam, 5517, 8 pages.
•^ Archives of the Portuguese Jewish Community, Amsterdam, Ldvro
das circunsisons feiias por Mosseh Aharbanel,
••Carmoly, Revue Orientale, vol. iii, pp. 200-201. [No. 4, p. 6.]
*^Livro das ordenanQos ou Escamoth da vieritoria e pia hirman*
dade intüulada Eben Yecara, Amsterdam, Ellul 20, 5493, 23 pages,
pp. 3-5.
'•Archives of the Portuguese Jewish Community, Amsterdam,
Registro dos despachos, ff. 1-3, 5-9.
" Jbid,, f. 7. His departure was postponed on account of illness,
" Ishac de Sola, Sermones, Amsterdam, 5464, p. 100.
11
Notes on Spanish and Portuguese Jews — de Bethencourt. 19
David Molcho,** bom in Amsterdam, November 16, 1737,
Eliau de Mosseh Pacheco, whose name rcminds ns of Aaron
Pacheco, married in Amsterdam 1684 to Lea Mendes de
Castro,^* Abraham de Daniel Eodrigues Soldado. Here I
add Moseh Pacheco," who departed January 28, 1760, to
join his brother Eliau Pacheco, previously referred to.
In 1786 the regents of the Portuguese Jewish nation of
Surinam wroto to Dohm" to thank him for his favorable
cxpressions toward Israelites in his writings. This letter,
dated March 10, has been printed by Carmoly." The signa-
tories bore these names: J. H. de Barios [ = Barrios] Junior,
C. H. Branden, Is[aac] and S. H. de La Parra, Moseh P.
de Leon, D. D. J. C. Nassy.
According to documents in the archives of the Portuguese
Community of Amsterdam," the last emigrant who left for
Surinam was Moses Gomes Caryalho Junior, who received his
ticket November 14, 1802.
III. Cayenne."
Adjoining the colony of Surinam, Cayenne was ceded to
France by Holland in 1664. It was tho]ight that Jews
settled it about 1650, but what is certain is that a group of
152 Israelites left Leghorn in 1660 to establish a colony in
*" Municipal Archives, Amsterdam, supra.
^* D. L. de Barrios, Dichoso epithalamio de los muy n'obles senores
Aaron Pacheco, y dona Lea Mendes de Castro, Amsterdam, 5444,
2 folios,
'• Registro dos despachos, f. 12.
^Christian Wilhelm von Dohm, 1751-1810, who retrieved for the
Jews of Gcrmany their rights as Citizens. [No. 3, p. 126; No. 26,
passim.]
^^ Revue Orientale, supra, [No. 13, p. 133 et seq.; No. 22, pp. 27,
36n.] '
^'Registro dos despachos, f. 202.
"" The Jewish Encyclopedia," vol. i, p. 494; vol. iii, p. 634. [No. 2,
p. 95; No. 3, passim; No. 8, p. 7; No. 16, passim.]
;
I
I
20
American Jewish Historical Society.
Cayenne. They nearly perished during the joumey thither
owing to the lack of drinking-water. All these facta were
gathered by the poet Daniel Levi de Barrios,** who was to
have joined the expedition. The unfortunates who settled
Guiana nnder the privileges accorded Jews by the Dutch
West India Company, September 12, 1659, were compelled to
quit the colony when it passed under the Jurisdiction of the
French, despite the French-Dutch treaty of May 15, 1664,
which guaranteed them liberty of worship." Most of them
retumed to Surinam. The Jews sought permission to settle
anew in Cayenne in 1725, but the king of France " denied
their petition. .
IV. CuRAgAO.**
The island of Curagaö belonged to Spain from 1527 to
1634; in the latter year it became a Dutch possession. In 1650
Prince Maurice of Orange granted twelve Jewish families
leave to settle in Curagao, thus establishing the local Com-
munity.
Pebruary 22, 1652, the Dntch West India Company granted
a considerable tract of land to Joseph Nunez da Fonseca,
otherwise called David Nassi. The Jewish colonists settled
under the leadership of Jan Ulan, whose real name was Joäo
Ilhäo, and who was born in Portugal about 1609. He gained
experience in colonial activity as a result of his sojourn in
■0
Sonnet following Fallecimiento del jamoso Docior Jshac de
Rocamora, n. p., n. d., folio. [No .11, p. 164.]
" Abraham Cahen, Les Juijs dans les colonies fran^aises, in Revue
des £Jtude8 Juives, 1882, vol. iv, pp. 127-128.
" /öld., p. 130.
••Joseph M, Cörcos, "A Synopsis of the History of the Jews of
Curacao," Curagao, 1897, 48 pagcs; " The Jewish Encyclopedia, vol. i,
p. 494; vol. iv, pp. 386-389; vol. xii, pp. 508-500. Unless the contrary
is indicated the Statements in the text are based on these works.
[Frequently discussed, e. g,, No. 2, p. 75 et seq.; No. 3, passim; No. 6,
p. 63 et seq.; No. 9, p. 149; No. 10, passim; No. 16, passim; No. 22,
p. 169 et seqJ]
AI
lt.«, t
Notes on Spanish and Portuguese Jews — de Bethencourt, 21
Brazil where, in 1639 at Parahiba,** he was denounced for
judaizing.
Curagao Jewry was recruited by a goodly number of Jews
from Pernambuco in 1654 when the latter was reconquered
by the Portuguese. Sarah, daughter of Jeosuah Aboab, re-
siding in Curagao, was one of the applicants for dowries to
the Santa Companhia of Amsterdam "• in 1667.
The first emigrant from Amsterdam to Curagao, whose
name was given in the records, was Daniel Coem [ = Cohen]
Henriquez," departing from the Dutch metropolis in 1680.
He belonged to one of the oldest Jewish families in Amster-
dam, for Abraham, Jacob and Isaac Cohen Henriques"
figured in the synagogal registers from 1630. I do not know
whether Abraham-Haim Lopez da Fonseca, who died in
Curagao, Menahem 22, 5432, was f ormally educated as . a
hazan, but I believe the first rabbi of this Community was
Yeosiahu Pardo, son of David Pardo, haJiam of Amsterdam.**
Yeosiahu Pardo was a pupil of the famous Saul Levi Mor-
teira, whose daughter he had married." In 1667 he was the
first religious leader of the holy brotherhood Honen Dalim
in Amsterdam;** about 1669 he-studied at the Pinto yesiha
of Rotterdam, thcn located in Amsterdam;" about 1674
he presided over the yesiba Gemilut Hassadira in the same
eity.** In this same year he was appointcd haham of Curagao ;
he remained there to 1683 and then removed to Jamaica.
** Archivo da Tone do Tomho, Lisbon: Inquisition of Lisbon,
trial No. 6810, Simäo Gomes de Pas. [No. 2, p. 95; No. 8, p. 76;
No. 10, p. 143 et seq.]
*^ Santa Companhia, livro d»
■* Rejistro de Abyetumym, f. 20.
" Archivcs of the Portuguese Jewish Community, Amsterdam, Livro
da fintta e promessas do K, K. de Bet Israel, öSSß-öSOS f. 30 [=64].
"See supra, note 50. [No. 7, p. 57 n.; No. 10, p. 156.]
■• D. L. de Barrios, Hes Jaim, pp. 82-83. .
•• Idem, Jonen Dalim, auto, pp. 83-84.
*^ Jdem, Insigne Yesiha 6 Academia de loa muy nobles senores
Pinto, 5443,
** Jdem, Gemilut Jassadim^ p. '63. [No, 3, passim; No. 5, passim.]
ö
*1
II '
' ll
i I.
■' I.
II I.V.
I
Bit
I'
m
151
M
22
American jewish Eisiorical Society.
Beniamin Abenatar waa an emigrant from Amsterdam to
Curagao in 1691/' Eliaho Lopez, whom we. have already
considered as haham of Barbados, was rabbi of Curagao from
1692 to 1712. In 1697 he sent to Amsterdam for charitable
purposes an anonymous gift received by him in Curasao in
discharge of a debt.**
The Inquisition of Lisbon •' confirmed the presence in Cura-
gao about 1703 of the foUowing, natives of Covilham, Por-
tugal : First, Leonor Froys, daughter of Manoel Frois, f armer
of the income of the university and bishopric of Coimbra,
who was married to a physician in France and died without
issue. Secondly, her nephew Diogo Vaz who, as a youth,
lived with Leonor Froys and was the brother of Eafael Vaz
and Filippa Henriques, wife of Manoel Nunes Chaves,
already mentioned.**
The Frois or Froys family, Portuguese, had escaped to
Bayonne, lived in Bordeaux and finally in Amsterdam. In
the last-named city about 1686 Abraham Froys resided. He
was a doctor of medicine and of law, member of the Academia
de los Floridos,'*' parnass of Abi Yetomim," and father of
Ishac Froys. The latter was married in Amsterdam in 1686
to Eibca, daughter of Abraham Baruh Carvalho.** To this
same family belonged Benjamin Frois, who went to Curagao
in 1705 with Jacob Sanches and Abraham de Campos.*~ The
•• Rejistro de Ahvetumym, f. 17 verao.
** Santa Covipanhia, Amsterdam, livro d, p. 4. [No. 1, p. 106.]
^'Archivo da Tone do Tombo, Lisbon: Inquisition of Lisbon, trial
No. 12213, Filippa Henriques, died in prison. ^
•• See supra, p. 10.
"D. L. de Barrios, Academia de los Floridos, p. 63 [=67].
^IdevXf Abi Yetomim-Yesiba,
^Idem, Alegrias o Pinturas ludentes de Hymeneo, Amsterdam,
1686, pp. 105-106: Epytalamio 34. De los muy nobles Sefiores Ishac
Froys y Dona Ribca Carvallo en 5 de junio de 1686, hijos de los muy
ilustres Senores Doctor Abraham Froys y Abraham Baruh Carvaüo,^
^Rejistro de Abyetumym, f. 47.
i
l> it
Notes an Spanish and Portuguese Jews — de Bethencourt. 23
■
last-named was a descendant of Aron de Campos,"* who lived
in Amsterdam in 1617.
The names of several other emigrants to Curagao were:
i. In 1703 Manuel Marquez,*** ancestor of Hazan Selomoh of
The Hague, of whom the poet Daniel Levi de Barrios"*
wrote:
Selomoh Marques, puro y religioso,
brotö ramos, en Haya florecida,
de ensenangas, jazan tan virtiu)so,
como sabio en la ley esclarecido,
ii. In 1712 Davjd Lopez Salzedo. *** iii. In 1714 Selomoh
Eedondo.*''
Among the curious facts in the history of the Jews of
Curagao the circumcision, May 21, 1715, of David Dias
Pimienta must be mentioned. He thereupon assumed the
prenomen Abraham. He was a priest, member of the Order
of Mercy, born in 1684 or 1687 at San Juan de los Eemedios,
Cuba, and convertcd to Judaism from motives difHcult
of ascertainment. After having wandered all over South
America and the West Indies, as well as in Mexico, he was
imprisoned by the Inquisition of Carthagena, Colombia,
condemned to confinement for life in the auto da je of
that locality, June 20, 1717, and transported to Spain. Men-
tally unbalanced, on the däy of his arrival he prayed there
^^twcnty times as a Jew and twenty times as a Christian.*'
He acted similarly at the stake, at which he was bumed, in
the auto da je cclebrated at Seville, July 25, 1720, for juda-
izing anew in Spain. Were it possible to credit his confes-
sions, interesting details conceming the Jews of Curagao and
thcir desire to avert all instances of proselytizing could be
'* Henriques de Castro, Keur van grajsteenen te Ouderkerk, p. 21,
where mention is raade of the death of a child of Campos.
**** Rejistro de Abyetumym, f. 41.
^ Abi Yetomim,Y>.^l»
^Rejistro de Abyetumym, f, 47.
''' Ibid., 150.
\\\
V
m
I
i'
'*'
\ .
r : i:
'i 1,1
i
,11' >
■ I |IM:
m
Ü:
%
R
^«'
24
ilmencan Jetvish Historical Society.
gathered therefrom. Pimienta reported the Singular view of
a Jew of Curagao in these terms:
The Inquisition, said the Israelite, is useful. It upholds Judaism,
since the timid crypto-Jews flee to countries where they may live
unmolested and multiply. -
I am nnable to vouch for the anthenticity of these words,
f or as a source Pimienta must be nsed with caution/**
After they made their fortunes in Curagao the colonists
sometimes returned to Amsterdam and displayed a splendid
generosity as communal workers. Such were**" Isaque de
Abraham Moräo in 1718 and Manuel de leuda Touro in 1722.
In 1736 three emigrants were enrolled as quitting Amsterdam
for Curagao : ^ Benjamin Cortissos or Cortigos, David de
Abraham de Meza and Benjamin Men[de]s Quiros.
Semuer"* Mendes de SoUa, whose last name is variously
written, Sola, Solas and SoUas, haliam in Curagao from 1745
to 1761, merits brief consideration. Born in Portugal, not
in Amsterdam,"* he carried on his rabbinical studies in the
latter place with the aid of Jacob Teiles da Costa,'" parnass of
the seminary Ets Halm/" The professor of Talmud in this
*" I believe that the story of Dias Pimienta has been published but
my account is based on the notes I drew up at the British Museum,
London, August 28, 1902, from an eighteenth-century MS., quarto,
10 folios, designated 4071, i» 4 and entitled Relacion de el auto de ]ee
celebrado en el real Conhento de San Pablo, orden de Predicadorea,
en lueves 25 de JuUio de 1720, dia de el Senor Santiago, en que hubo
seis Penitenciados siendo uno de cllos un Religioso SacerdloMe de
el Militär Orden de nuestra Sefiora de la Merced, [No. 9, p. 19,
et seq.]
**" Santa Companhia, Amsterdam, livro d, preliminary folio, p. 9.
[No. 10, p. 156; No. 16, pp. 132, 133 n.]
^Rejistro de Abyetumym, ff. 132 and 135.
*•• I do not know why he is calied Raphael-Samuel in " The Jewish
Encyclopedia," vol. iv, p. 389; vol. xi, p. 434. [No. 3, pp. 117. 142; No.
6, p. 159; No. 9, p. 148.]
'''Ibid., vol. xi, p. 434. [No. 3, p. 142; No. 5, p. 119; No, 6, p. 159.]
*** Dedication of Sermam moral.
'" D. L. de Barrios, Hes Jaim, pp. 61, 96.
Notes on Spanish and Portuguese Jews — de Bethencourt. 25
Institution at this time was the famous David-Israel Athias.***
In 1718 the mother of Mendes de Solla, fearful of the terrors
of the Inquisition, with her two sons Jacob and Joseph fled
her native country and came to Amsterdam. On this oeca-
sion the future hdham of Curagao preached a sermon in the
synagogue in Amsterdam."* Apart from the autobiographical
Information supplied by this document, it is invested with
a striking literary interest. While the style and the language
of the author are not above eriticism, yet he mentions a small
cenacle of poets, verses by whom he quotes in the prefatory
pages of his Sermam moral: in Spanish by Abraham Gomez
Silveyra and Jacob Gomez da Silva; in Hebrew by Jacol
Sasportas; in Portuguese by Jacob and Joseph Mendes de
Sollas, the brothers of the author. These poems are preceded
by the approbation of the haJiam Selomoh de Jacob Aylion
(tr>?^««) dated Amsterdam, 37 del Homer Ano 5478, and
by an Elogio of Haham David-Israel Athias who, with his
family, had the good fortune to escape the dangers of the
Inquisition. After these poems follows the dedication to Jacob
Teiles da Costa!
Mosseh and David, sons of Daniel Mendes de Solas or de
Sola " Coming from Portugal," were circumcized in Amster-
dam, December 3, 1721, aged twenty and eleven years respec-
tively. They were brothers or cousins-gcnnan of our rabbi
of Curagao.^
SIS
"" Sermues Junebres as deploraveis memoria^ do muy insigne Theo*
logo . . . . 5r. H. H, R. David-Israel Athias .... Pregados por R.
Jahacob de Selomoh Hu. Saruco, e por R. Abraham Yehisquia Bassan,
Amsterdam, 5510, 2 folios, 38 pages, 1 folio. On p. 27 of this discourse
the latter mentioned Hahara Solas (sie) of Curagao as a disciple of
the rabbi.
^* Sermam moral, em acQam de gragas Pregado na Sta. Esnoga por
Semuel Mendes de Solas, Amsterdam, em caza de Moseh Dias, n. d.
[5418], 4 folios, 27 pages.
""Archives of the Portuguese Jewish Community, Amsterdam,
Livro da^ circunsisoms feitas j)or Mosseh Abarbanel
«••
26
American Jewish Eistorical Society,
:;i
l!' ^1
l lii
iii
i'i
In 1724-1726 Semuel Mendes de SoUa published three
sermons which he had preached in the synagogue in Amster-
dam.*" With the assistance of Joseph Sipnit Gabay and
Jeudah Piza he published the Spanish text of nan^n*löD
D>^nn by Moseh Ahnosmno in 1729.*" One of the last sermons
he preached in Amsterdam was written for the commemora-
tive Service of Hazan Aharon Acohen de Lara,"* lyar 20,
6504. A Short time thereafter he departed for Curagao, there
to exercise the f unctions of a chief-rabbi or Jiaham, The date
of his arrival in the island was, I think, prior to 1749. For
his grandson wrote *" in 1785 that Semuel Mendes de Solla
left Amsterdam for his post " more than forty years since,^'
or 1745. When the haliam assumed office, his position was
diflScult; since 1740 the Portuguese Community was divided
into two, distinctly autonomous, groups. The prince-stadt-
holder, by an edict issued from The Hague, April 30, 1750,
decreed their union and approved the new rulcs of govem-
^ Sermam composto, e prigado por R, Semuel Mendes de Sollas,
Em este K. K. de T. T. Em sahath Emor a 20, de Hydr Ao, 5484, Am-
ßterdam, Yshak de Cordova, EUul 28, 5484, 2 folios, 22 pages. (2)
Sermam por R, Semuel Mendes de Sollas, Prigado em este K, K, de
T. T, em Sabath Balak a 17. de Tamus Ao, 6484, Amsterdam, Yshak
de Cordova, Tishri 12, 5485, 20 pages. (3) Sermam prigado em este
K, K, de T, T, em Sabath Nisabim por R, Semuel Mendes de Sollas,
Com licenga dos Srs. do Mahamad, e aprovagam da Sr, Haham,
n. p. [Amsterdam], Mosseh Dias, 5485, 26 pages.
"^ Regimiento de la Vida , , . , Compuesto por el Muy Ymir^ente, y
Viriuozo H, H, R, Mosseh Almosnino , • ♦ . , Amsterdam, 5489.
*" Sermam funebre, dt moral, que ds exequias do Muy Docto H, H,
R, Aharon Acohen de Lara, dignissimo hazan do K, K, de T, T,
prigou o IL II, R, Semuel Mendes de Solla; prigador do dito Kahal,
Em Sabal Emor SO, de Jiar Anno 6504* Impresso a custa do Author,
Amsterdam, 5504, 24 pages. [No. 3, p. 142.]
**• Dedication of Sermäo penitcncial, Que neste K, K, T. T. pregou
Semuel Mendes de Solla, Em sabath Nitsabim <fc Vajelech 25 Elul
5644, Amsterdam, 6545, 2 folios, 13 pages.
Notes on SpanisTi and Portuguese Jews — de Bethencourt. 27
4
ment."* To mark this event, Menahem 17, 6610, the haham
delivered one of his best discourses "* in the presence of the
important Christians of the Island. AI the death of Stadt-
holder William, October 22, 1751, Semuel Mendes de Solla
preached a funeral oration which was published twenty years
later by his son Ishac Mendes de Solla."* Haham Semuel
Mendes de Solla died in -Curagao in 1761, after the birth of
his grandson, the future preacher of the holy brotherhood
Abi Yetomim of Amsterdam, who also bore the name Semuel
Mendes de Solla. A contemporary and coUeague of the haham
was Jeosuah de Cordova, of whom little is known. He was
the author of a sermon preached in Curagao, Adar Eisson
11, 6513, a day of public mourning.'
UM
^^Publicagaö e provizional reglamento de Sua Alteza o senhor
principe de Orange e Nassau, cfcc. <fcc. <fcc. consemcnie a Nagaö
Judaica portiiguesa em Curagaö, The Hague, Jacob Scheltus, 1750, 11
pages in double-column.
^ Triunfo da Uniäo contra o pemicioso vicio da Discordia, ou
Sermao, que em quarta feira 17: de Menahem Anno 5510: pregou o
H. H. R, Semuel Mendes de Solla, Rab do K, K. Mikvi Israel, <b
K, K, Neve Salom, Na ilha de Curagao, At the end : Te Amsterdam,
By Gerred en Joannes de Broen, N. d. [5511],
"• Oragäo funebre as postumäs Memorias de Sua Seremssima
Alteza, Principe Guilhermo IV, Principe de Orange & Nassau,
Stadhouder hereditario das Sette Provincias Unidaa, d:c, dtc, dtc,
Falecco em 22 octubro. Anno 1761, Pregado No K, K, de Mikve
Israel na lila de Curagao, por o insigne H, II, R, Semuel Mendes de
Solla, theologo, celebre pregador, <fc Rab de ditta Congrega, Impresso
a custa de seu filho, com a devida Licenga dos Senhores do Mahamad,
<fc Aprovagao do Senhor nosso H, H, Corregido dos errores Thypo»
graphicos por R, Ishac de Eliau Acohen BeUnfante, [Amsterdam.]
Na Oßlcina Thypographica de Gerhard Johan Janson, em caza de
Israel Mondovy, Ao, 5531, 16 pages. [No. 3, p. 142.]
^* Sermäo pregado por R. leosuah de Cordova em 11, Adar Risson
6513, dia instituido de Jejum dt rogativaa na ilha de Curagao, con-
temporary MS., 11 folios (1 blank), 55 pages (the last 2 unnum-
bered), preservcd in the Montezinos Library, 2. F, 16.
's.
v
' '
28
American Jewish Historicdl Society.
Notes Oft Spanish and Portuguese Jews — de Bethencourt. 29
In 1756 two youths left Amsterdam"* for this island:
Abraham de Joseph Palache, the direct descendant of David
Palache of Barbados, of whom we have spoken,"' and Aharon
Nunes Vaz.
Among the members of the holy brotherhood Mischenet
Zequenim of Amsterdam in 1757 were Abraham de Ishac
Munis and Abraham de Jahacob ßod[rique]s Miranda/** both
of whom died in Curagao.
The following Jews departed from Amsterdam for the
colony"' during the years 1758-1760.
1758: Ishac Vaz de Miranda. 1759: Aharon Mendea
Solas, Abraham de Mordehay Lealtad with his wife, their
daughter Esther and son Mosch, Isaac Nunes Lopes'and wife,
Daniel de Moseh Cortigos whose eider brother Benjamin
Cortissos already resided in the island,*** Abraham Nunes
Lopes, Sarah de Selomoh Munis, Daniel Lopes Pefia who
was vice-president of the holy brotherhood Abodath Akodes
in 1780. 1760: Ishac d'Abraham da Silva Curiel, Raphael
Carv[alh]o de Lucena, Jeuda Mosse da Costa, Jendah de
Mosse Huliel whose name is probably misspelt "* and for which
the more commonly-nsed form Uziel is to be substituted,
Samuel do Porto with his wife Eibca Nunes Carvalho and
their two children, Abraham A Cohen da Silva, son of Rabbi
Hiya Cohen de Lara^ which name recalls Hiz. Cohen de Lara,"*
u*
'I
Rejistro de Ahyeiumym, tt, 201, 204,
"• See supra, p. 9.
^Anno 6617 .... Pauia. dos Senhorcs Irm^ios de D^^Pt nnyit^Q
Mishenet Zequenim, Amsterdam, 5517, 8 pages.
*" For 1758 Rejistro de Ahyetumym, f. 211 ; for the remaining yeara
Regisiro dos dcspachos, ff. 1, 3, 10, 11, 12, 14, 15-18.
**• See supra, p. 24.
"• Huliel, Uriel, Usiel, Uziel are variants of the same name. The
spelling Uriel is found in the name Jacob Uriez (David France
Mendes, Successos memoraveis dos ludeos Portuguezes, MS., p. 13),
which, badly transcribed, is none other than that of a member of the
Amsterdam Community, Jaacob Usiel, who lived in that city in 1630.
Livro da finta de Beth Israel, f. 30-64.
"•Archives of the Portuguese Jewisji Community, Amsterdam,
Cameseria 6496-6668, p. 61».
who was responsible for the establishment of sohetim in 1758,
Daniel Levy de Barrios, who bore the name and was the grand-
son of the poet cited herein many times.
Abraham Mendes de Castro, a generous Israelite of Cura-
gao, contributed liberally in 1762 to the publication of one
of the most beautiful Spanish Bibles."* Jahacob Lopez da
Fonseca preached a sermon in Amsterdam,*" lyar 10, 5533,
when he was the recently-elected haham of Kahal Kados de
Mikve Israel in Cura^ao. His sermon dealt with charity; its
style is Singular from the linguistic point of view as well
as from that of the rhetorical figures employed which are
truly extraordinary. It was dedicated to the gentlemen of
the mahamad of Mikve Israel who enabled the author to
study in Amsterdam. At the beginning of the work these
f riends of the author published some laudatory verse : Joseph
Shipruth Gabay and David Franco Mendes in Hebrew, Dr.
Jacob d' Ancona in Latin, anonymous in Portuguese.
Adar Risson 28, 5540 the mahamad of Asmterdam"*
accorded to
Isaac a Cohen Belinfante leave to print a sermon of Haham Fonseca
of CuraQao, to be then sent to him in said island, .... after it has
been examined by our haham.
In point of f act the sermon was printed "* in Amsterdam in
^^Biblia en dos colunas hebrayco y espanol, Amsterdam, Joseph,
Jacob and Abraham de Salomon Proops, 5522, folio.
^Sermäo moral, Pregado no K, K, de T, T. por H, H, R, Jahacob
Lopez da Fonseca, Rab Eleito do K. K. de Mikve Israel na Ilha de
Cura^ao, n. p. [Amsterdam], n. d. [5523], 28 pages. [No. 3, p. 118;
No.5, p. 119; No.9, p. 149.]
"'Archives of the Portuguese Jewish comraunity, Amsterdam,
Registro das permigocms para a imprenta (6630), p. 6.
^Sermäo moral e panegirico, que no K, K, Mikve Israel, prigou o
H, H. R. Jahacob Lopes da Fonseca na celebre festividade dos Noivos
da Ley, que solemrUzaräo os senhorcs, O Sr, David M orales, hatan
Bereschit, 0 Sr. Mordechay Moita, hatan Thora, em Curagao sabat
Bereschit, 29 Tisry, Ao. 6640, Impresso a despeza do Senhor Hatan
Bereschit, & commissäo do Senhor Binjamin Qarcia, Com a devida
licenga dos Senhorea do Mahamad, <fc approvagao do Senhor H. H»
!i-
V
•V.-'
I Ih
''lH*^t»f^,>^
■i^
h\
i'H
.!.\
4!
'1
'I
üa
ü:
ii>
30
American Jewish Eistoricdl Society.
1780; it was preached Tishri 29, 5640 in the Mikve Israel
Synagogue of Curagao in honor of David Morales, liatan Bere^
sitli, and Mordechay Motta, liatan Torah. The Speaker speci-
ally praised the generosity of David Moralcs, who paid the
cost of printing this discourse.
The mahamad of Mikve Israel approved, Tishri 27, 5544=
October 23, 1783, the rules of government of the holy
brotherhood Abodath Akodes, responsible for the conduct of
fnnerals."'
This Society comprised twenty-f onr married and twenty-f our
Single brethren, haierim, divided into four sextets, mismaroth.
For each burial twelve members served and repaired to the resi-
dence of the departed " decently clothed/' In 1783 this helra
included the f oUowing members : Hisquiao Mordechay Calvo,
President, Daniel Lopez Penha, vice-president, Jacob de Daniel
Aboab Cardozo, Binjamin Curiel, Josseph de Isaac Curiel,
Mosseh Gonsales, Semuel Idanha de Casseres, Abraham
Jesurun Henriquez, Isaac de Semuel Jesurun Pinto, Eliao de
Michael Jeudah Leao, Semuel Haim Lopez Fonseca, Mor-
dechay de Selomoh Lopez Henriquez, Selomoh de Ishac Levy
Maduro, Selomoh de Mordechay Levy Maduro, David de Eliao
Namias de Crasto, Eaphael Namias de Crasto, Eeuben Sasso,
Mordechay Haim Senior.
Among these names, most of which are mentioned in these
notes, we refer to Jesurun Henriquez, recalling Abraham
Jesurun Henriquez, an eider of the Amsterdam "* Community
about 1687, Leäo or Leon in the Spanish Variation, a name
Emendado, <k corregido dos errores iypographicos por Ä. Ishac de
Eliau Acohen Belinfante, Amsterdam, Va. de Jahacob Props <k seus
orphäos, 1780, 2 folios, 16 pages (the last 3 unnumbered). [No. 22,
p. 170.]
^ Reglamento da Sta, Irmandade de caregar os difuntos, intitu'
lada Habodat Akodes, estabelecida na ilha de Curagao anno 5444»
n. p. [Amsterdam], n. d. [5444], 24 pages. [No. 22, p. 169 et seq.]
"• D, L. de Barrios, Dezimas al muy noble senor Abraham Jesurun
Henriquez,
•^}
Notes on Spanish and Portuguese Jews — de Bethencourt. 31
tn
honorably borne by Heliahu de Leon, liazan in Amsterdam
in 1684, and by Selomoh Jehuda Leäo Templo, preacher in
the same city toward the close of the seventeenth Century,
Levi Maduro, the first member of which family came from
Portugal "• to Amsterdam in 1746 and assumed the first name
Selomoh.
I bring these notes on Curagao to a close by mention of the
f oUowing f act : Mosseh de Daniel Benveniste, '' elected hazan
of Kahal Kados Milive Israel in Curagao,'^ was accorded leave,
lyar 4, 5544, by the mahamad of Amsterdam *"
To print certain Hebrew verse for the purposes of distributiDg the
same in the said Community.
located in the West Indies.
V. United States.*"*
My notes on the first settlement of Jews in the United
States are not numerous because direct relations between the
Amsterdam Community and the Jews of this region were
rudely severed when the English took possession in 1664 of
what became New York. Por this division of our subject
research must be made in the archives of the Spanish and
Portuguese Synagogue, in Bevis Marks, London.
According to tradition Jews settled at New Amsterdam
about 1652. According to the records the first group arrived
there in 1654; its members emanated from Brazil which the
Portuguese then reconquered,
Moses Packeckoe, warden of the Jcahal of Newport, R. L, in
IG 77, bore in reality the Portuguese name Pacheco.
^Udem, Res Jaim, p. 84.
"■Archives of the Portuguese Jewish Community, Amsterdam,
Livro, em que sentou o gabay da Sedaca Ar. de Jos, de Pinto a
todas as pesoas a quem destribuio taletot, f. 9.
^Registro das permigoems para a imprenta {ö6S0), p. 7,
^'•"The Jewish Encyclopedia," vol. i, p. 494; vol. ix, pp. 259, 294.
Unless the contrary is indicated the statements in the text are based
on these articles. »
'• ^.
32
American Jewish Eistorical Society.
: !
■\'4 I,
l):';t 1
V r
'"' I
There were so many Jewish families of the names Lopes or
Lopez, that it were unwise in the absence of extraneous proof
to identify the poor Aharon Lopes, who left Amsterdam for
Bayomie*** in 1736, with the very wealthy Aaron Lopez,
merchant at Newport, R. I., who settled there in 1750.
Zara Saso, widow of Ebyatar Cohen da Silva, emigrated
with her daughter froni Amsterdam to New York, going by
way of London, June 29, 1759/"
Semuel A Cohen, saliah of Hebron, on his way to America,
was aceorded leave, Nissan 25, 5533, by the mahamad of Am-
sterdam, to print a manif esto whieh he intended to publish on
his arrival in the New World."'
Dcspite all my research in tha principal European libraries
I have been nnable to find a copy of the sermons in Spanish
preached by Eabbi Raphael-Haim Isaac Karrigal or Carregal
at Newport, E. I., in 1773 ; these, I hold> were the first Jewish
sermons printed in America/**
A native of Hebron [Karrigal was a] man of much worth and wide
tolerance."*
Among the Jews who participated in the American War of
Independence (1775-1783) must be included Abraham Sas-
portas. The inscription on his tombstone*** in Bordeaux
reads, as f oUows :
Ci git
ABRAHAM SASP0RTA8
Memhre du consistoire
agd de 72 ans,
8ou8 le gdndral LAFAYETTE
il comhattit
^**Rejisiro de Abyetumym, f. 132. [No, 2, p. 101 et seq,]
^^Registro dos despachos, f. 4.
^**Registro das permigoems para a imprenta (66S0), p. 4. [ No. 10,
p. 18 et seq.; No. 21, p. 139; No. 27, pp. 157, 184, 250 n.l
*** " The Jewish Encyclopedia," vol. iv, pp. 692-593. [No. 3, p. 122
et seq,, p. 144; No. 6, p. 78; No. 8, p. 124; No. 10, p. 6 et seq,; No. 19,
p. 113; No. 27, p. 523, for an English translation of this scrmon.]
**E. Carmoly, Revue Orientale, vol. iii, p. 267»
**• Jewish cemetery on the Beute d'Espagne.
I
) ,.
Notes on Spanish and Portuguese Jews— de Bethencourt. 33
pour Vindipendance amiricaine • .
et regut Vordre de Cincinnatus,
Consvl frangais ä Charleston
il jut universellement honore
Eprouvi
par de nombreux malheurs
Son courage
ne s'est jamais dimenti,
DECEDB
le H novembre 1826
qui correspond
au 11 Quislev 6584,
. I do not know whether Joseph Rodrigues Bemal"' also
fought for the indepondence of the United States, although
he was always called "the American'' and harbored very
advanced political ideas. He was a member of the committee
of public safety of Bayonne in the Year Two (1793-1794).
Pinally I note that Abraham de Ely Azuby "* departed f rom
Amsterdam for Philadelphia in 1783. -
VI. Jamaica.***
In 1580, when Philip II united the crowns of Spain and
Portugal, the island of Jamaica came under the Jurisdiction
of the family of Braganza.
Several Portuguese traders removed thither; their wealth and their
nctivity produced new life and prosperity in the island."*
Those who well know how vast was the participation of the
Marranos or crypto-Jews in the colonizing work of Portugal
do not doubt for an instant that these were represented among
the ^'traders,*' t. e., merchant adventurers just referred to°
One notes the presence of Jews in Jamaica in 1654; they came
'^*^ Henry L6on, Hxstoire des Juifs de Bayonne, pp. 162-169.
Registro dos despachos, f. 147.
**•" The Jewish Encyclopedia," vol. 1, p. 495; vol. vii, pp. 66-67; vol.
XU, p. 509. Unless the contrary is indicated the Statements in the text
are based on these articles. [Frequently discussed, e. g,, No. 2, p 97
etjeq.; No. 6, p. 48 et seq.; No. 9, passim; No. 18, p. 149 et seq.}
Ehag Regnault, Histoire des Antilles, p. 108.
i f •»< »;• 1^'«
II
■ *
34
American Jewish Eistorical Society.
f rom Brazil, reconquered by the Portugnese. The next year
the Island ceased to belong to Holland and became English.
The Jewish Community prospered; the synagogne was dedi-
cated in 1684. Shortly thereafter Yeosiahu Pardo arrived to
exercise the functions of liaham.^^
The first settlers sent to Jamaica by the Amsterdam "* Com-
munity were Aren de Mosseh Tartas, who emigrated in 1694,
and Daniel Eibeyro de Payva in 1717. Their names fignred in
the annals of the Portugnese Inquisition. The heroic Isaac de
Castro Tartas was burned at Lisbon in 1647 amid conditions
I have elsewhere described."* Antonio Eibeiro de Paiva, an
apothecary in S. Vicente de Beira, was bom at Penamacor
about 1721, sentenced to prison for judaizing, and reconciled
in the auto da fe of Lisbon,"* September 24, 1747.
The Jamaica Community included one of the best Spanish
authors : Daniel-Israel Lopez Laguna "" was bom in Portugal
and emigrated thence with his family to France. In 1691 he
incorporated a Spanish sonnet in a very rare book,"* the first
public manifestation of Judaism in Peyrehorade.*" Much later
he settled in Jamaica where three sons, David, Jacob and Isaac,
were born to him. When twenty-three years old Daniel Lopez
Laguna worked at a translation of the Psalms into Spanish
"^Seeswpra, p. 21.
"* Rejistro de Abyetumym, ff. 25, 69 verao.
*" L'auto da ]i de Lisbonne, 16 dicemhre 1647* in Revue dcB 6tudc9
Juives, 1904, vol. xlix, pp. 262-269. [No. 4, p. 125 et seq.]
^ Relacion del Auto publico de fe que se celebrö en la Iglesia dcl
Convento de Santo Domingo de la Ciudad de Lisboa en 24 de Sep*
tiembre de 1747, Sevilla, M. de los Rios, n. d. [17471, 8 pages.
*" " The Jewish Encyclopedia,** vol. vii, p. 594. [No. 3, p. 110 et
8eq,; No. 4, p. 121 et seq,; No. 6, p. 119.]
^ Historia Sacra reaL Glosa paraphrastica sobre la meguila d
Volumen de Ester. Compuesta de las mas ciertas y probables Opin-
iones de H[aha]mim. Por Yshak de Acosta, hazan y R, en el K, K,
de Perlaorada, Dirigela al magnifico senor Abraham de la Pena
pamas presidente del K, K,, n. p., 5451, 60 pages.
"' A small city in the Department of Landes, in the southwest of
France,
Noles on Spanish and Portugnese Jews — de Bethencourt. 35
vcrse,*" to print which he repaired to London in 1720. He
imracdiately returned with his family to Jamaica.
Tlie Portugnese Inquisition"* in 1725 carried the name
of Caspar Mendes Purtado, merchant, born in Castile, son of
ilanuel Furtado and Brites Mendes, both of whom died in
Spain and were descended f rom Jews. Gaspar Furtado married
Luzia Mendes, who accompanied him to Jamaica. In 1725
they had seven children, Pedro Purtado, Manuel Pinheiro,
Jouo, Brites, Anna, Izabel and Maria.
Among the emigrants from Amsterdam"* destined to
Jamaica were Jacob d'Abraham Qomes in 1728, Imanuel
Kodrigues in 1729, Mosseh de Jacob Acohen Peixotto in 1746,
Ishac Pinheiro Nogueira with his mother and brothers in 1750.
Mosseh Peixotto was the son of Jacob Cohen Peixoto, who
married Eebecca Coen de Lara in Amsterdam,*" Sivan 10,
6490, and grandson of Captain Mosseh Coen Peixoto, a Spanish
poct.*"
In 1759 Joseph de Abraham Israel left Amsterdam for
Jamaica."' The foUowing year Rev. Isaac Touro departed
from the island in which, however, he was to end his days
in 1783. He removed to Newport, R. L, and there his son
Judah (1775-1854), the distinguished American philanthro-
pist, was born. Isaac Touro was the son of Juda Teuro,"* a
very able exegete, agudo en su estudio santa, who lived in
Amsterdam about 1683.
^Espejo de las vidas, London, 5480. [No. 3, p. 111.]
^Archive da Torre do Tombo, Lisbon: Inquisition of Lisbon,
trial No. 6062, Pedro Furtado Ferro.
• ^^ Rejistro de Abyetumym, flf. 11 verso, 113 verso, 159, 167,
*•* Municipal archives, Amsterdam, L. J. 2, No. 3.
^"D. L. de Barrios, Relacion de los poetas, p. 57. [No. 3, p. 108;
No. 4, p. 130.]
*" Registro dos despachos, f. 8.
***D. L. de Barrios, Keter Sem Tob, p. 161, where the name Touro
is rcndered into Spanish as Toro. [No. 6, pp. 78, 138; No. 13, p. 93
et seq,; passim*']
LI' ' • i
/' " J
I 1
' \
'
• '
36
American Jewish Eistorical Society.
The foUowing is a list of emigrants from Amsterdam to
Jamaica"* from 1764 to the beginning of the nineteenth
Century :
1764: lael Rodrigues Brandaun, wife of Jacob Rodrigues
Brandäo. 1765: Isaac de Abraham N[iine]s Flores. 1767:
Abraham Cortisos, David de Abraham Abenatar, Sara Nune
Mirada or more correctly Nunes de Miranda, her son Isaac and
her mother, the widow of Mose Campos. 1768 : David d^saac
NunesNavaro [=N'avarro]. 1770: Abraham de David Ferro,
Jeudit, widow of Abraham da Costa Andrade, their son David,
and her mother,*" descendants of the liberal Abraham da
Costa Andrada*" who lived in Amsterdam about 1690.
1771 : Samuel Duque, Isaac d' Abraham de Cordova,*" haham
in Jamaica where he died in 1798. 1776 : Ishac and Eephael,
sons of Simon Pereira, Ishac de Abraham de Mattos. 1793 :
Jesaia de Clava and his son Semucl. The former was a poet.
Adar Eisson 5, 5532, the mahamad of Amsterdam accorded
him leave to print*"* ^^a book of songs on the festival of
Purim in Spanish/^ The thin brochure which was published
there in the same year *** does not appear to have enriched its
'"^Regisiro dos despachos, ff. 32, 45, 62, 63, 81, 85, 87, 93, 94, 96,
120, 130, 192, 202. [No. 2, p. 97 ; No. 5, p. 112.]
*" Jeudit da Costa Andrade and her family received tickets for
their passage to Jamaica, February 27, 1770, but they departed only
on the following October 29th for London. Did they remain there or
continue thence their voyage to the Antilles? Registro dos des-
pachos, ff. 85, 93.
^^^ Sermäo que pregou em Pasqua de Pesah cm Casa do Scnhor
Moseh Curiel . , , . Samuel da Silva de Miranda medico <& theologo.
E com 0 devido rendimenio o dedica, ofrece, & consagra, ao Merito, &
Oenerosidade do muy Ilusire Senhor Abraham da Costa Andrada,
Amsterdam, 5450, 4 folios, 26 pages.
"'In "The Jewish Encyclopedia," vol. vii, p. 67, he is callcd
'* Haham de Cordoza." »
*•• Registro das permigoems para a imprenta, p. 3.
^^Cancion de Purim, Establecido sobre su historia, para cele-
bracion, y gusto deste tiempo, Echo por un Anonimo, y ahora nuevo"
menta sacado del Hebraico, y puesto en Caracteres Espanoles, corri"
gido, y trahido a la estampa, por Jesaiu Clava, Amsterdam, G. J.
Janson, en caza de Isr, Mondovy, 5532, 39 pages.
>
i-
Notes on Spanish and Portuguese Jews — de Bethencourt. 37
author. 1802: Daniel Rodrigues Lopes, with his wife and
three children. In all likdihood he was the grandson of Mosseh
de David Rodrigues Lopes, circumclzed in Amsterdam*" at
the age of four ye*ars.
VII. Tobago.
The Dutch (1632, 1654, 1666), the Spanish (1632), the
French (1677, 1681, 1803) and the English (1666, 1755,
1793, 1814) held Tobago *" successively or even simultaneously.
To-day it is a British colony. During the changes in its
sovereignty the Jeiws of Tobago lived harassed existences but
some of them withstood all these vicissitudes.
Among the applicants for do^vries to the Santa Companhia
of Amsterdam *" were Sara, daughter of Daniel Peres of
Tobago, in 1662. About this time Deborah, wife of the poet
Daniel Levi de Barrios, died in this island, as he informs
US."* The name Tobago is preserved in a brauch of the
Fernandez faniily to which David Fernandez Tobago,"' a
printer at thei beginning of the eighteenth Century, belonged.
VIII. Nevis.
We have very Httle inf ormation from the Jewish angle con-
cerning the Lcsser Antilles in the possession of Great Britain,
to which group of Islands Nevis belongs. England captured it
in 1628. Presumably the Jews were numcrous in the Lcsser
Antilles about 1694 and 1701,"* altliough Nevis is not specifi-,
cally referred to. What is certain, howevcr, is that the Nevis
Community was orgauized in 1688 and had a synagogue. These
^^^ Livro das circunsisoms feitas por Mosseh AbarbaneU
"'Elia« Regnault, Histoire des Äntülcs, p. 133. [No. 16, passim;
No. 17, pp. 67, 69.]
"' Santo Companhia, Amsterdam, livro c, f. 154 verso,
"* Triumphal carro de la perjeccion,
"' He printed David Netto 's Bakasoth de Ros Asana, folio in octavo,
14 pages. [No. 2, p. 30; No. 3, p. 18.]
"•"The Jewish Encyclopedia/* vol. i, p. 495; vol. xii, p. 609.
[No. 20, p. 160.]
6
li !
1
mmß«hi:H- '
V
11
i
I
3:
I
ff
38
American Jewish Historical Society.
facts are indicated in tiie historically important Verses of the
indef atigable Daniel Levi de Barrios : *"
Ya, en seis ciudades anglasj se publica
luz de seis juntas de Israel sagradas:
tres en Nieves, London, lamaica;
Quarta y quinta en dos partes de Barhadas;
Sexta en Madras Patdn se verifica,
I do not think this extract has been sufEciently considered by
historians since it reveals the existence of Jewish communities
at Nevis in the West Indies and Madras in India abont 1688.
Speaking of Nevis I note that the trader Jacob Alvares, '' of
cur island of Nevis in America/^ was granted letters of
denization by the king of England,"* April 14, 1725.
IX. St. EusTATU.
This island, for centuries in the control of Holland, does
not seem to have had any Jewish inhabitants prior to the
eightecnth Century, nnless, indeed, some Jews strayed there
from Curagao.
The following is a list of Jewish emigrants from Amsterdam
for St. Enstatia *^ in the eightecnth Century :
1769: Joseph d'Ishac Mesquita de Lima. 1771: Joseph
Baesa, whose sumame recalls Cathalina Eodriguez Baeza,
burned at the stake for the sacrcd cause of Judaism in the
auto da fe celebrated in Seville,*" November 30, 1735. 1772 :
David d'Isaac Pretto Henriq[ue]z. 1774: S[amuel d'Isaac]
M[endes] Balborda,
The temporary conquest in 1781 of St. Eustatia by the
English put an end to this immigration. A large number of
Jews fled from the island to St. Thomas."*
*" Hisioria Real de la Gran Brctafla, pp. 66-60,
"•British Museum, Add. MSS., 36129, f. 256.
^^Registro dos despachos, fif. 84, 100, 121, .
^Rclacion del auto particular de je que celehrö el Santo Oficio
de la Jnquisicion de la Ciudad de Sevilla el dia 30 de noviembre de
este ano de 1726. en el Real Convcnto de San Pablo, Sevilla, M[igue]I
de los Rios, 1725, 7 pages.
"*"The Jewish Encyclopedia," vol. xii, p. 510. [No. 11, p. 149
et seq., 192; No. 28, p. 213 et aeq.l
MOEE ABOUT JACOB BAESIMSON, THE FIRST
JEWISH SETTLER IN NEW YORK.
Bt Samuel Oppenheim.
When Jacob Barsimson arrived in New Amsterdam on
August 22, 1654, on the good ship de Pereboom (the Pear^
treey no objection was made to his stay by Governor Stuy-
vesant and the latter's Council. This was because he came
under a passport,' as one of a party of emigrants from
Holland sent by the Dutch West India Company to help
populate its new colony in North America.'
When, however, twenty-three Jews arrived in New Amster-
dam a fortnight later, or about September 7, 1654, as invol-
untary passengers on the ship St. Charles, diverted by pirates
from their intended voyage from Brazil to Holland after the
occupation of Eecife in Pemambuco by the Portuguese, Stuy-
vesant wrote to the directors of the Company abroad ob jecting
to the stay of these newcomers in the colony and to any fur-
ther emigration of Jews thither.* These twenty-three had no
passports.
Stuyvesant^s objections and their effect upon the directors
became known to the representatives of the Jews in Amster-
dam, who were mainly Portuguese. These at once sent in to
the directors a remonstrance, dated in January, 1655, in
which they stated that they understood obstacles were being
placed against the issuance of passports or permits to Jews to
•go to New Netherland, and in which they pointed out reasons
why their eoreligionists should be permitted to settle in the
new colony. These Portuguese Jews called special attention
to tho fact that the Dutch West India Company had by a
^ Publicatxons of the American Jewish Historical Society, No. 18,
p. 3.
"See injra.
• See " Year Book of the Holland Society of New York for 1902,"
p. 6, et seq.; cf. Publications, supra, No. 2, p. 77.
* Publications, supra, No. 18, pp. 4, 6, 68.
39
• k
i
{
I
!" t
t;
;.:
n
i
• ■ ' «
r^:: ,
'• I ; * . ' »l ' • .
■ / '
i
..^
'•.'.V**.
>■;:;
A
;rMl
i».;
■••> ••••Vi
^■/N..-?;.'
-fi A V
■ *:•:•'••.
.' ^•'V-i.tj"
.. . 'm *'K ^ . . .SU
. ■' A
'l-a>.f
:'•<•'
• Qt ajws^lr "^"^
« «■•••.•■
••'?;^.
s
• l. *
, r
>r!'
DE KOLONiSATIE VAN DE
«
f-*v
¥
PORTUGEESCH JOODSCHE NAHE
IN SURINAME EN DE GESCHIE-
DENIS VAN DE JODEN SAVANNE
■/
DOOR
FRED. OUIDSCHANS DENTZ,
LID VAN DE MAATSCHAPPIJ DER NEDERLANDSCHE
LETTERKUNDE TE LEIDEN, HET HISTORISCH GENOOT'
SCHAP TE UTRECHT, ENZ.
2de DRUK
•^MENNOl^-
AMSVEUDAM
MENNO HERTZBERGER - AMSTERDAM
s>i^''i ..•."r-**M t— .jr :, Mi.-'-'J'-j'. ,*:.•.
'f/.:'^r>*f
■ ■* •*•.
• / , f» -
•« v.«wi'<w"#'«'* <<»•/•»■«>*•-, ^. < ••»'*,■ ,v\.
'»•-.'T* -.
' • t'?';^. — •»»"•'•>•••-•• '■ ♦•'
^''~~^'''"'"'-^^*^*^'''' '^' ' * • -' '•' • *■■■■'- -- -^ - — I r 11 I i*ii • -■ (iiiHriM 11
4
\
WOORD VOORAF VAN DEN SCHRIJVER.
De ondergeteekcnde hield op 7 Januari 1927, op uitnoodiging
van de Maatschappij der Nedcrlandsche Letterkunde te Leiden,
cen voordracht en koos tot onderwerp: ,,De kolonisatie van de
Portugeesch Joodsche Natie in Suriname en de geschiedenis van
de Joden Savanne."
Van verschillende zijden verzocht men hem deze voordracht
in druk uit te geven. Aangezien het artikel tc omvangrijk was als
bijdrage voor de West-Indische Gids, besloot de ondergeteekende
er een afzonderh'jk geschrift van te maken. Daaraan werden enkele
bijlagen tocgevoegd en het geheel met foto'sen een kaart verlacht
Nieuwe gezichtspunten bevat het onderwerp van zelf nief.
Wat verspreid is, is terug te vinden in verschillende werken uit
de 18de en 19de eeuw, alsmede in de Encyclopaedie van Ned.
Wcst-Indie en in het jaarverslag van het Algemeen Rijksarchief
over 1919 (bijlage VIII) is hier in een bestek tezamen gebracht,
zoodat belangstellenden het voornaamste, zij het dan niet geheel
volledig, over dit onderwerp bijeen vinden, hetgeen de raad-
pleging vergemakkelijkt.
De voordracht van 1927 sloot aan bij die, welke de onderge"
teekende voor dezelfde Maatschappij in Februari 1917 hield,
getiteld: „de kolonisatie van Guyana."
In die voordracht van 1917 besprak de ondergeteekende cen
manuscript van Major John Scott van 1669 (gedrukt in de Bij-
lagen en mededeelingen van het Historisch Genootschap, deel
XXXIX, 1918 met toelichtingen), waarin deze 14 vestigingen
van Europeanen in Guyana behandelt, van den eerstcn Christen,
die er trachttc voct te zettcn in 1530 tot de Hdc van Lord Wil-
loughby of Parham in 1650, die Suriname op 27 Februari 1667
aan Abraham Crynssen overgaf.
Als 12de kolonisatie noemt Scott die der Zeeuwen in 1650 in
Pomcroon, welke kolonie tot bloei kwam, mede door de Portu-
geesche Joden uit Brazilie — ervaren planters — die zieh daar het
volgend jaar vestigden. Zooais in mijn voordracht van 1917 uit-
eengezet, hier nog eens herhaald, deck de Joodsche geschiedvor-
•
4
#
scher Samuel Oppenheim te New York, mede^), dat hij vermeent
tc inoeten aannemen, dat de Joodsche vestiging in Guyana { Po-
meroon) niet in 1650, maar in 1656 moet hebben plaats gehad, op
grcnd van een te voren onbekend privilegie van de Joden, door
Lut:ien Wolf te Londen, in het Britsch Museum gevonden, in de
Egerton MSS no. 2395, fol 46, hetwelk een vertaling is vaiT een
Hollandsch privilegie. De kolonisaties in de volgende jaren —
niet volgend jaar — van Zeeuwen, Hollanders en Joden van Bra-
zilic hadden dan plaats in de jaren 1657/9. Immers de Directie
van de W.I. Compagnie stelde zieh in verbinding met David
Nassy, een ondernemend Joodsch koopman, die uit Brazilie naar
Nederland was gekomen. met wien op 12 September 1659 een
ovcrecnkomst werd aangegaan. Talrijk waren de aanzoeken van
Paulo Jacomo Pinto en Philip de Fuentes en andere uit Brazilie
gevluchte personen van de ,.Hcbreeu\vsche of Joodsche Natie"
om naar Issekepe^) te mögen gaan, waarnaar er in 1658 en 1659
velen vertrokken.
* * *
Sedert zijn terugkeer uit Suriname heeft de ondergeteekende
getracht belangstelling te vinden voor het herstel van de kerk-
ruine met de begraafplaatsen op de Joden Savanne in Suriname
en die belangstelling trof hij eveneens aan bij den oud-Gouver-
neur G. J. Staal.
Er is thans een commissie in het leven geroepen, welke belang-
stelling zal opwekken in Nederland. Suriname, Curagao. Enge-
land cn de Vereenigde Staten van Noord-Amerika, tcneindc door
vrijwillige giften deze eenige bouwval uit Suriname's verleden
met de begraafplaatsen te doen herstellen en te behoeden voor
verderen ondergang.
Aangezien de gemeente in Suriname niet bij machteis de kosten
van het herstel en onderhoud van dit eenige historische monument
uit den eersten tijd der kolonisatie te dragen. meent de Commissie,
dat uit eerbied jegens de voorvaderen, de in Nederland. Suriname,
Cura^ao. Engeland. Amerika en eiders woncnde Israelieten in
de eerste plaats bereid zullen gevonden worden het hunne bij te
dragen, om de noodige fondsen bijeen te brengen. teneinde thans
tot volledig herstel en blijvend onderhoud van de Joden Savanne
over te gaan, Een voorloopige raming daarvan (ontbosschen,
schoonmaken, herstellen van de landingsplaatsen, maken van
^) „Publications of thc American Jewish Historical Society" no. 16, blz.
95—186 en de „Transactions of the Jewish Historical Society of England",
1895. III, blz. 82-84.
2) Esscquibo.
goed begaanbare wegen, enz. enz.) bedraagt ongeveer / 8000.—.
Het jaarlijksch onderhoud zal dan niet meer zoo bclangrijk zijn.
dat dit bezwarend zal blijken.
Nog kan Vv^orden medegedeeld, dat de Gouverneur van Suri-
name, Mr. A. J. A. A. baron van Heemstra, zieh met instemming
bereid heeft verklaard, om zooveel mogelijk steun aan de com-
missie te verleenen.
De Commissie bestaat uit de volgende personen:
A* In 'Nederland:
Aug. Belinfante Jr., Voorzitter der Hoofdcommissie tot de
zaken van het Portug. Isr. Kerkgenootschap, 's-Gravenhage.
A. J. da Costa, oud-Secretaris van den Voogdijraad, Am-
sterdam.
A. J. Mendes da Costa, Secr. v/d. Port. Isr. gemeente,
Amsterdam.. t , i ^ i_
Fred. Oudschans Dentz, oud-West-Indisch Ambtenaar,
Sccretaris. Obrechtstraat 163, *s-Gravenhage.
Prof. Dr. J. L. Palache, Amsterdam,
S. Rodrigues Pereira, Opperrabbijn van de Port. Isr. Ge-
meente te 's-Gravenhage, Hilversum.
J. S. Roos, oud-Rabbijn v/d. Ned. Isr. Gemeente in Suri-
name, Amsterdam.
Mr. Dr. C. F. Schoch, Hoofd-Directeur van de Surinaam-
sche Bank, Amsterdam. Heerengracht 577. Postgiro 6216.
Sigmund Seeligmann, Amsterdam.
G. J. Staal. oud^Gouverneur van Suriname, 's-Gravenhagc.
Mevr. C. Vas Nunes — Fernandes. Amsterdam.
B. In Suriname:
Ds. S. A. Baijon, Pred. b/d. Evang. Luth. Gemeente.
D. Coutinho, Praktizijn, oud-lid v/d. kerkeraad Ned. Port.
Isr. Gemeente.
J. A, Drielsma, Notaris, Voorzitter van de Koloniale Staten.
A. Fernandes, oud-Distr. Commissaris, Voorz. v/h. arm-
bestuur Ned. Port. Isr. Gemeente.
I. J. Bucno de Mesquita, leeraar van de Ned. Port. Isr. Ge-
C. S. Pos, kantonrechter. Voorz. v/d. Kerkeraad Ned. Isr.
Gemeente. /^ t
J. J. van Wouw, Ingenieur b/h. Departement van Openbare
•i * -^ t
•
Werken cn verkeer. Secr. Algemeen Nederlandsch Verbond*
C. In Engeland:
Rev, D. Bueno ce Mesquita, 4 Ashworth Road, Maida Valc
W. 9, Lenden.
D. In de Vereenigde Staten van Ncord-A.merika:
Prof. Richard Gottheil, Columbia University, New York.
Rev. D. de Sola Pool 99 Centr. Park West, Rabbi Span. &
Port. Synagoge ,,Shearith Israel", New York.
Er is gegronde hoop om te verwachten, dat op Cura<;ao
cveneens een commissie zal worden gevormd.
De ondergeteekende hoopt en vertrouwt, dat de lezing van dit
geschrift er toe möge bijdragen, om belangstelling op te wekken
bij het publiek, wanneer in den loop van dit jaar de commissie ecn
beroep zal doen op de milddadigheid van diegenen, die in Staat
zijn iets te of feren voor het behoud van een belangrijk historisch
monument uit de oudste geschiedenis van Suriname. Niet alleeii
het heden moet ons ter harte gaan, maar ook aan het vericden is
eerbied verschuldigd.
FRED. OUDSCHANS DENTZ.
n i. September 1927,
;-Gravenhage, — \^
November
•
;
6
#
I
DE KOLONISATIE DER PORTUGEESCH
JOODSCHE NATIE IN SURINAME.
INLEIDING.
Wanneer mcn de geschiedbronnen raadpleegt, dan blijkt daar-
uit, dat men drie tijdperken van vestiging van Porti:geesche
Joden in Suriname kan onderscheiden en wel:
a. die, welke in 1639 reeds bestond;
b. die van 1652;
c. die van 1664.
Tot inleiding moeten we hier mededeclen, dat volgens Vader
Mariana ^) de Joden in H92 ten getale van 800000 uit Spanje
waren verdreven, vervolgens in 1497 uit Portugal verbannen en
over vier werelcdeelen werden verspreid. De meesten begaven
zieh nacr Italic, waar zij de bescherming der Pausen genoten. Een
ander deel week uit naar het nieuw ontdekte Brazilie, maar ook
daar hadden zij veel te lijden van de haat en de inquisitie der
geestelijldieid. Don Miguel de Barrios teekent aan in zijn werk'-):
„Con el Hollandio en el Brasil ardiente
Se opone al Portugues la Nation santa,
Y este ane en buda al imperial quebrante,
Que la Amana^a con suror ambiente."
waarvan de vertaling luidt:
„In het hecte Braziel heeft de heilige Natie, in vereeniging met
de Hollanders zieh opgesteid tegen de Portugeezen, en in dit jaar
de Keizcriijke macht verbroken, die de Republiek zocht onder het
juk te brengen."
Een goudcn ceuw brak voor hen aan, toen de Nedcrlanders
voor een goed dccl mecster waren geworden van Brazilie. Onder
de achtjarige rocmrijke regecring ( 1636 — 1644) van Maurits van
Nassau-Siegen (den Braziliaan), naraen ze in rijkdom cn aanzien
toe. Zij waren zecr bedrcven in koophandel cn landbouw. Als een
i) Historia gcneral d'Espagna Tom 9. bh. 189/190; zic ook: „De Historie
der Joodcn" of derde dccl op de werken vaa Flavius Joscphus, uit het
Fransch vcrtnald, te Amsterdam bij J. van Gulik, 1784, 4e hoofdstuk, blz. 510.
''') Don Miguel de Barrios, Maison de Jacob.
•
4
t
bewijs diene de vermclding van het feit, dat toen Maurits in 1644
Brazilie verliet, de Joden hem verzochten om het prachtige door
hem gebouwde paleis te mögen koopen, teneinde dat tot Syna-
goge in tc richten.
De voorspoed der Joden begon aldaar nu ook te tanen, en in
1654 werd hun de vrije uitoefening van hun godsdienst en weldra
zelfs het verbh'jf op Portugeesch grondgebied ontzegd. De stad-
houder van den Koning van Portugal verleende evenwel aan de
talrijkc Joodsche bevolking nog eenigen tijd tot regeling hunner
zaken, alsmede cen 16-taI schepen mct vrijgcleide om naar Hol-
land te vertrekken. De voornaamsten cn aanzienlijksten hunner
waren de vermaarde Rjibbi Izak Aboab, de Nassy's, de Meza's,
de Pereira's. e.a.
Een deel hunner trok naar Cayenne, dat de Kollanders in
1656/7 voor een groot deel voor de derde maal in bezit hadden
gcnomen en onder bestuur van Gerard Spranger kwam.
EERSTE VESTIGING IN SURIN AiME 1639. Volgens
documenten, welke over zijn uit den Engeischen tijd van Suri-
name, zouden er in 1639 al Portugeesche Joden in Suriname zijn
gevestigd en in 1643 het eerrte huwelijk zijn ingezegend tusschen
den Haham Ishak Meatob en Jehudit d/o. Jechiel Meatob op 14
Elloel 5403^). De eerste kolonisten, waarschijnlijk uit Italie en
Holland stammend, vcstigden zieh in Thorarica.
*) „Publications of the American Jcwish Historical Society" no. 13, blz.
127/8 door J. S. Roos cn no. ]S, blr. 191 door P. A. Hilfman.
Rabbljn J. S. Roos van de Ned. Isr. gcmecnte te Paramaribo was de eerste
die de aandacht op dezc huwclijksacte vestigcie in zijn „Additional Notes on the
History of the Jevvs in Surinam", 1905 en de inhoud dced afdrukkcn, onder
aantcckening, dat het jaar van de eerste vcstiging der Joden in Suriname —
welke volgens de publicatic no. 4 van de ,, American Jcwish Historical Society,
blz. 2, in het jaar 1644 moest hebbcn plaats gehad — zelfs vö6r 1643 nioct rtijn
geweest, aangczien het niet zeer waarschijnlijk is, dat het paar spoedig na hun
komst in Suriname gchuwd zouden zijn, daar zij huizen moestcn bouwcn en
veel hadden tc regelcn. Mr. R. Bijlsma ontkent de juistheid van dien datura,
zooals blijkt uit zijn artikcl ,,De stichting van de Portugccsch-Joodsche Gcmeen"
te en Synagoge in Suriname", West-Ind. Gids. 2e jaargang, 1920, blz. 58, vig.
In de Ketuba (huwelijksvoorwaarden) waarvan Rabbijn Roos de in Hebreeuw-
sehe letters geschrcven tekst publiceerde, bleken '— volgens Mr. Bijlsma ^ te
zijn weggevallen de woorden: „we sjewiem" (en zeventig) zoodat die acte dan
uit het jaar 5473 of 1713 zou zijn geweest. De hecr Hilfman hccft de foto —
schrijft mij de beer Roos — - zoor.ls op het middcnblokje in z.g. currcntscbrift
tc lezcn Staat, op zijn verzoek gcnomen en '— schrijft de hccr Roos verdcr '— ,
als hier van weglating sprake zou kunnen zijn, zou hlj die in icdcr geval niet
hebben begaan, daar uit de aantcckening in den linkcrbovenhock van de foto
10
TWEEDE VESTIGING 1652. In 1652 kwamen met Lord
Willoughby een aantal Engeische Joden in de kolonie — dat is
de tweede vestiging — die zieh op de Savanne bij de Cassipoera-
kreek vestigden.
Toen Willoughby's mannen in Suriname kwamen, vondcn zij
— lezen wij in de W.I.-Gids — ^) daar siechts een enkele blanke,
Wiens naam de gedachte wckt, dat hij een Jood geweest kon zijn,
nl. Jacob Enoch, die er mct zijn gezin woonde en gedurende twee
jaren geen last van de inboorlingen had ondervonden.
DERDE VESTIGING 1664. De kolonie Cayenne was na
1656/7 spocdig een toevluchtsoord geworden voor vele Joden uit
Brazilie* ) , die het vrijzinnige bestuur der Hollanders aldaar op prijs
hadden leeren stellen en die, na de herovering van dat land door
de Portugeezen (1654) vandaar wegtrokkcn. Den I2den Septem--
ber 1 659 stelde de Raad van XIX voor hen cen reglement van vrij-
heden onder exemptien vast^). Daarbij werd aan David Nassy
en zijne m.edestanders ,,als de Patroon ofte Patronen" vergund
om een kolonie in Cayenne te stichten,
Een langen duur was aan deze kolonie niet beschoren. Na de
duidelijk blijkt, dat de acte reeds geregistreerd is als van 5403. Dezc foto wordt
voor het eerst gepubliceerd.
De hecr Bijlsma beert blijkbaar de woorden „Wie sjewiem" gclezen. Nu komt
er een acte voor van 15 Elloel 5473 van het huwelijk van Jcos s/o Mosseh Co^
hen Nassy met Abiqael d/o Haham Ishak Meatob, waarbij gctuigen waren
David de Meza en Imanuel de Solis cm resy. (zie ülz. 195 van de publicatie
van Hilfman no. IS) Hccft dcrc acte soms aanlciding tot de bcwcring van Mr.
Bijlsma gegeven? Ook van de eerste bladzijde van het oude register Het de
beer Roos een foto niakcn, waarvan de tckst luidt als volgt:
La A2
Livro de Varias Quctuboth
(Inda Legivcis)
qüe do Livro La A lo das Antiguas
Quctuboth foraö copacdas
Em Virtude da Rcsolü(;äo
do Digno Collo. do M.M.
em datta
qüe comfu Seü Judicco
Contcmo No de 207 qiictüboth
de fül te fo 207
de K.K. Beraha Ve Salom
cm
Surinam
^) Suriname van 1651 tot 1668, West-Indische Gids, achtste jaarg. no 1—2,
Mei/Juni 1926.
^) Encyclopaedie van Ned. West-Indic, blz. 334.
^) Bljlage I, Zie Hartsinck, blz. 940 vlg.
11
•
inbczitncming van Cayenne door de Franschen in 1664, die de
Joden en Nederlanders verdrcven, verhuisden zij naar Suriname,
toen een Engeische kolonie, Zij legden daar vele plantages aan en
ciangezien zij met den tropischen landbouw bekend waren, kwa-
jnen zij tot welvaart en werden een blijvend element in de bevol-
king. Hunne afstammeiingen leven daar nog tot op den huidigen
dag. Drie jaren na nun vestiging, — de dcrde vcstiging in Suri-
name — vonden de Hollanders. of liever de Zeeuwen, na de
verovering door Crynssen, hen daar terug.
Hoewel Suriname eigenlijk nimmer rechtstreeks van de Compag-
nie afhankelijk is gevveest, is het octrooi van 1659 er steeds als de
grondslag van de rechten der Joden beschouwd. Wellicht heeft
daartoe de omstandigheid medegewerkt, dat het blijkens den aan-
hef, niet bij uitsluiting een vestiging in Cayenne had bedoeld. maar
de mogelijkheid had geopend om zieh, desgewenscht, op , »andere
plaatsen aan de wilde Kust van Westindien" neder te zetten.
♦ * *
STICHTING VAN DE PORTUGEESCH JOODSCHE
GEMEENTE 1661/2. De stichting der Portugeesch-Joodsche
gemecnte in Suriname, schrijft Mr. Bijlsma, heeft blijkens de ge-
gcvens in het kerkelijk archief, waarschijnlijk in het jaar 5422
(1661/2) plaats gehad^).
PRIVILEGIE DER ENGELSCHEN 1665. Toen de ge-
meente enkele jaren oud was, verkreeg de Hebreeuwsche Natie
in Suriname van het Engeische koloniale gouvernement, onder
^) Dat de Port. Joodsche gemecnte in 1662 is gesticht, bewijst Mr. Bijlsma
in zijn artikcl in de W.I. Gids, hierboven aangchaald uit het volgendc:
Iste. Het bcsluit en accoord der Joodsche Natie tot het stiebten van een Syna-
goge Staat gebockt als artikel 1 in het thans niet meer aanwezige „Livro
Politico La A Anno 5422 fol. 1, volgcns de inleiding tot de Ascamoth
van 1748.
2de. Het oudste gcboortercgister, waarin de ecrstc bcsnijdcnisscn staan in-
geschrevcn op de maandcn Adar en Nisan 5422. (1662).
3dc. Het cxtrnct-trnnslaat gctrokkcn uit het Ascamothbock No. 1, waarvan de
aanhcf luidt: ,,f" 1 v. Op den eerstcn Tisry des jaers 5423 (14 Sept.
1662) sijn alle de Heeren Lcdemaetcn dcser Hcylige Gemecnte benevens
den Parnas vergadcrt; enz." alsmede uit F 2 recto: „Op den eerstcn
Kislef dessclfs jaers syn alle de Heeren descr H. Gemecnte vergadcrt en
hcbben met toestcmming der Heeren Daruch da Costa cn Selomoh de
Solis geüccordecrt cnz.".
12
•
I,
«
dagteekening van 17 Augustus 1665, belangrijke Privilegien, die
o.a. ook inhielden vergunning tot vrije uitoefening van godsdienst
en tot het bouwen van ,.places of worship and schools'* op „tQ:n
acres of land at Thoraric^i" ^ ) . Met Thorarica is blijkbaar de
Qivisie van dien naam bedoeld, zooals de in 1671 gedrukte kaart ^)
van de rivieren Suriname en Commewyne uitwijst, volgens welke
de loodsche Synagoge reeds destijds gelegen was bij de Suri-
namerivier ten noorden van de Caxapoerakreek ^), dus ongeveer
ter plaatse van de later zoogenaamde Joden Savanne, tusschen
het land van Nassy en dat van Da Costa.
EERSTE SYNAGOGE. De eerste Synagoge moet derhalve
zijn gebouwd tusschen 1665 en 1671. In Januari 1671 geschiedde
bij de Synagoge de beeediging van de Joodsche burgerwacht-
compagnie; deze compagnie wordt in de Resoluties van Gouver-
neur en Politieken Raad ook aangeduid als die van „het Joden-
quartier". Hiermede vervalt de mededeeling in de Historische
Proeve I. blz. 50, dat de Joden eerst in het jaar 1672 op een ver-
heven plaats nabii de 10 akkers in Thorarica gelegen en aan de
Joden De Costa en Solis toebehoorend. een kleine vlek met een
kleine Synagoge bouwden.
TWEEDE SYNAGOGE. Van de eerste synagoge is geen
spoor meer ovcr. De tweede synagoge, thans een bouwval, werd
in 1685 gesticht.
BEVESTIGING DER VOORRECHTEN DOOR CRIJNS-
SEN 1667. Op 27 Februari 1667 veroverde de Zeeuwsche vloot-
voogd Abraham Crijnssen de kolonie Suriname op de Engelscbcn.
De voorrechten, welke deze laatsten aan de Joden hadden ver-
leend, werden bij art. 3 van het verdrag van 6 Maart tusschen
Crijnssen en Byam bevestigd en door de Staten van Zeeland
goedgekeurd. Volgens art. 4 zouden ,,alle tegenswoordige in-
woonders, van wat natie die zouden moogen weesen (art. 3 zegt
,/t zy Engeische, Jooden, enz.**) zullen hebben en genieten, alle
gelijke Privilegien, als de Nederlanders."
INVENTARIS BIJ DE OVERNEMING IN 1668. Op het
tijdstip der overneming van Suriname — 1 Mei 1668 — waren er in
1) Bijbgc II.
^) Invcntaris verzameling kaarten Alg. Rijks Archief no. 1666.
') Cassipocra-krcek.
13
#
•
de divisie Thorarica ^ ) van de 9 plantages met 233 slaven, 55 sui-
kerketels, 1 06 stuks vec en 28 blanken: zes plantages met 1 8 1 sla-
ven, 39 suikerketels, 66 stuks vee, welke aan 18 Portugeesche Joden
toebehoorden, van welke plantages beheerders waren: Mesa>
Pereira> da Costa> de Silva, de Casseres en Alonzo de Fonseca,
OUDSTE ARCHIEFSTUKKEN. Onder No. 416 van den
inventaris in het Rijksarchief bevinden zieh de alphabetische
staten van geboorten van 1662 — 1777 (waarvan in 1843 af Schrif-
ten werden vervaardigd ter gelegenheid van de afgifte van de
oorspronkelijke aan het Archief van den Burgerlijken Stand). Dit
zijn de oudste stukkcn.
In het jaar 1677 werd een broederschap opgericht tot instand-
houding van een leerschool .»Hets-Haim" (Boom des Levens) op
de Savanne.
JOODSCHE RECHTBANK. Behalve als kerkelijk bestuurs-
College fungeerde de Mahamad tevens als rechtbank voor kleine
civiele zaken. Bij het Engeische privilege van 1665 was aan de
Hebreeuwsche Natie voor kwesties tot een bedrag van 10000 pond
suiker een eigen rechtspraak toegestaan, uit te oefenen door ,,Ge-
deputeerden van de Natie". (Bij resolutie van het Hof van Politie
d.d. 30 November 1741 werd dczelimiet gesteldop 500 gülden. -)
OPENBARE BEDIENINGEN. Vooral hun rijkdom en ken-
nis als planters maakten hen tot steunpilaren der kolonie. David
Mercato vond in 1663 een nieuwe wijze uit om suikermolens te
bouwen. Hoewel ,,400 ä 500 inwoners meest Engeischen of Joden
hun suikermolens, 32 ä 33, verwoest of weggevocrd zagen" bij den
aanval van John Harmon in 1667, behoorden er in 1730 van de
ruim 400 plantages, meerendeels suikerstaten, 1 15 aan Joden. Men
wist hen blijkbaar ook te waardeeren. Zoo wordt Joseph Nassy
aangestcld als Commandeur van de rivieren Sinamery, Iran en^
Connamawe in 1668; Isack Mesa, Samuel Nassy en Jacob Pe-~
reira worden in 1677 in den burgerlijken krijgsraad benocmd;
Sam. Nassy in 1678 ,,gecommittcerd om de rebcllige weggeloopen
^) ,,Dc ccrstc uit Nedcriand naar Suriname gczondcn landmeters (1667)'*
door F. E. baron Mulert. Tijdschrift van het Kon. Ned. Aardr. Genootschap,
2de Serie, dl. XXX, 1913. afl. I.
^) ÜQze limiet wordt als 600 gülden vermeld by Hartsinck. ,,Beschryving
van Guiana of de Wilde Kust in Zuid^Amcrika", cnz. Amsterdam, 1770, dl. 2,
blz. 876 en „Historische proevc over de Kolonie van Suriname, Geschicdcnis
der kolonie van Suriname, geheel op nicuw samengesteld door een gezelschap
van geleerde Joodsche mannen aldaar", Amsterdam en Harlingen, 1791, ver-
taling van de „Essai Historique", Paramaribo. 17S8,
14
#
negers te verjagen, te vangen ende ten onder te brengen"; Abra-
ham Nunes Kenriques in 1682 als landmeter binnen het district
en de divisie van de Joodsche Natie toegelaten; Samuel Nassy in
1684 benoemd tot „Jurator in de Suriname"; Samuel de la Parra
commissaris voor het schoonmaken van de Cassawinicakreek in
1686, Josua Servatty Pina benoemd in 1693 tot „houtvester en
weymeester". Hun invloed blijkt ook uit een bericht in een schrij-
ven van Hun Hoog Mog. van 1679: „dat de Jood Fonseca den
Gouverneur van Barbados had aangeboden de Kolonie onder den
Koning van Brittannie te brengen".
EERSTE VERSCHEPING VAN SUIKER. In het jaar 1674
verschepen zij de eerste 8000 pond suiker naar Amsterdam, be-
stemd als bruidschat voor de dochters van J. Brandon aldaar.
INVALLEN VAN INDIANEN, FRANSCHEN EN
BOSCHNEGERS. MOEDIG OPTREDEN. Evenals die der
kolonie in het algemeen had ook de welvaart der Joden, behalve
door den strijd tusschen Engeischen en Holländers om het bezit
van Suriname, zeer gclcden en was hun vooruitgang ernstig be-
lemmerd door de invallen der Indianen, die zij krachtig hielpen
bestrijden. dcor de strooptochten der Franschen onder Du Casse
in 1689 (waarbij Kapitein Samuel Nassy zieh onderscheidde
,, welke zieh in den opstand der militie door zijn trouw en dapper-
heid bekend had gemaakt") en Cassard in 1712, waarbij vooral
hun Savanne het moest ontgclden, en niet het minst door de aan-
Valien der Boschnegers.
Wederom trecdt daarbij, in een bedanking van Gouv. en Raden
voor vervolging van Boschnegers, de naam van Samuel C. Nassy
op den voorgrond, een alleszins merkwaardig man, zeer rijk en
milddadig; ook na zijn vestiging in Holland (1694) blcef hij groo-
ten inviocd op de zaken der kolonie uitoefencn. In het bestrijden
der Boschnegers had hij onder zijn geloofsgenooten een aantal
navolgers die zieh een enkele maal zelfs door de heiligheid van
den Verzoendag niet lieten weerhoudcn hun overval door te zet-
ten, bijv. David Nassy ^) die na 30 boschnegertochten in 1743
tegen hen sneuvelde. Kapitein Jacob D'Avilar, die hun tuchtigde
voor de verwoesting van Nassy 's plantage (1718), Isac Arrias
^) In verschillcnde lochten gedroeg dcze Nassy zieh zoo dapper, en oogstte
hij zoovcel roem in, dat hij daarvoor door den Spaansch-Franschen dichter
Ben Venida del Monte in sierlijke verzen werd bezongen en gevierd. (Zie
H. ]. Koenen. Geschiedenis der Joden in Nederland, blz. 297).
15
•
I
f
#
en Abr. de Brito, wrekers van den moord op Manuel Pcreira door
Boschnegers begaan, Kapitcin Naär, door den Raad beloond we-
gens het welslagen van een tocht tegen de Aukas ( 1749) met een
geschenk van / 150. — en een zilveren koffiekan, gegraveerd met
hct wapen der Kolonie^). Een jongmensch, Isac Nassy, onder-
neemt (1750) met zijn vrienden en slaven een bcschnegertocht
met 200 man en sncuvelt, niet opgewassen tegen den overmacht.
INBREUK OP DE PRIVILEGIEN. Het ontbrak niet aan po-
gingen^) om inbreuk op de Privilegien te maken. De rechtsgeldig-
heid hunner huwelijksacten werd al spoedig bestreden, zooals
blijkt uit de missive van 10 Dec. 1685 van Directeuren der Geoctr.
Societeit aan Van Aerssen: ,,dat voor sooveel aangaet 't trouwen
van de Joodsche Leraers volgens haar wet, sulx weesen sal ten
haaren periculen in cas naemaals hier te lande weegens de suc-
cessie van haare kinderen als andersints de soodanige Huwe-
lycken voor onwettige sulIen werden gehouden." In 1705 werd
door het Hof van Politie een resolutie genomen ,,houdende inter-
dictie aan den dito der Joodsche Natie geen huwelycken te solcm-
niseeren als nae vertooningh van de trouwceel van den Hove op
poene van / 200. — boeten." Op hun eigen rechtspraak werd be-
knibbeld, zoodat door de Ed. Societeit een missive werd verzon-
den ,,wegens de gravaminas van gem. Hve (van Politie) tegens
de actens judicieel bij de Joodsche Natie daar te lande werdende
gepleegt." Maar vooral het recht om op Zondag te werken, was
velen een doorn in het oog. Van Aerssen trachtte hen reeds tot
Zondagsrust te dwingen, maar moest, na request van 19 Maart
1695 van Emanuel baron de Belmonte^) en Samuel C. Nassy aan
de Directeuren der Societeit, daarvanafzien. Niettemin is er een
placaat van 21 November 1718: ,,inhoudende verbod aan de Jooden
om op Sondagh hunne winkeis teopenen, uit dezelveof längs de
straaten te vcrkoopen, publiquelijk in de deuren haarer huysen te
Sitten nayen ofte brayen, ofte eenig ander werk te doen, dat aan
die van onse religie eenige ergernisse soude kunnen geevcn."
SCHEIDING VAN DE HOOGDUITSCH EN PORTU-
GEESCH JOODSCHE NATIE 1734. De stichting van een ge-
bedehuis te Paramaribo door enkele Hoogduitsche Joden aldaar,
^) Notulcn en Resolution van den Hove van 11 Maart 1749,
'-'j Encyclopaedie van Ned. West-Indie, blz. 385 volg.
^) De stamvader der Bclmontes, Jacob Israel Bclmontc, geboren op Madeira,
bchoorde onder de 16 mannen, die ten huize van Don Samuel Palache in 1597
in Holbnd de eerste godsdienstocfening hielden. De Belmontes werden later
tot Markies vcrheven.
16
31Ü IV"^^
r
^♦fi/^T p67/<v y.yi^j^fxl:yD^Tp':tp:y^ipj'ibft\ j//6i yjit6i nJM Ä'jyp ftjwipö
t'v')pj^n')tt>:fyy)ü hp\ ^jup^i fs^iip^p\ rrvtif^i ^jmi&m^*J irm pityy
tp'7n*-^3i -^»y J^.r ojfi iijü^ pjt .V3 :?i/,J -jpx (^^nöMr^bm rp^y i6»
^''\ "^
■*i»
' ■-. ..;.
*xi,
k-r \*\.
•';n
i^-
i4r'
^-^ ^'9 Kf «^i9
Tr .?:
/*-f j/ r"^
V'.
h
M
♦• '.
..'■>'. i <■'
Acte van hct eerste huwclijk in Suriname gcslotcn op 14 Elloel 5403 (1643) tusschen den
Haham Ishak Mcatob en Jehudith d/o Jechiel Mcatob.
Op verzoek van den Rabbijn J. S. Roos in 1905 in Suriname gcfotografeerd.
Zie blz. 10.
. 1
.•1
■
■• V.
Co-rdc-n
ik^
lip,f6oc^
^o
f
t
0
^
?
>#»*N •♦»»■»,,
^0
Ou
^/^ Sur, yit.
\
.**
y k: U ^ <^
•
z
<
>
<
CO
^ ns
D ^
O i
<
>
H
Di
<
f
#
TrylT '\'? i^^ 5^" ^'^ ^^" ^^ Keirerstraat krcgen, en hct in
4n d. H^ W ^r^^ M "^^'""^^^^ ^enomen besluit tot sche.d ng
o^er d "r^^ ''^"J^'^'f ^'''^" aanleiding tot geschillen. waar-
over de Gouverneur bi schrijvcn van 9 Maart 1729 de uitsormk
van Dkecteuren der Societeit inriep; de kwestie werd b SS
door de resolutie van Directeuren van 6 Januari 1734 en he cön-
m T M'^'r^i ^^i^' ^'^' ^''"^''^^ het gebedehuis NeVe SaC
(huis des Vredcs) te Paramaribo aan de nicuw opgcrichte Hooa
duitscne gemeente ovcrging. Hy'-'^"-nte noog-
P^!Z°rTT'^^'' Joden gingen daarna een nieuw gebedehuiste
Paramaribo bouvven dat den naam ontving van Scdek Ve SaJom
(Rechtvaardigheid en Vrede). Nadrukkel?k blijven de Askamoth
ISettnaot T"""' ?%P-^"9--h-Joodschi Geme'ente sSt'
^ene Synagoge, die op de Savanne, zou bestaan, terwij] het gcbouw
te Paramaribo n.et meer roude wezen dan een „Gaza de Ora?ao."
TWISTEN IN DE GEMEENTEN. Inwendige twisten ble-
dkf^". ^'"' ^^-i""^'" ceremonien- zulk een beroering ge-
wekt dat er vcrscheidene gekwetst werden; door een schriiven
van het Amsterdamsche Rabbinaat werden de gemoederen oej
tot bedaren gebracht,
VERHOUDING VAN JODEN EN CHRISTENEN Hun
aantal was vooral in vcrhouding tot dat der Christenen belanq-
njk. In een ambtelijk rapport van 1675 luidt het: „and findina
the Jews to be as considerabJc both for number and forUine •' ^
w rf ". ' einde der 17de eeuw was de vcrhouding van Joden
tot Christenen als 3 : 1, a ' juuen
UITTOCHT DER JODEN. Niettegenstaande in 1670 door
het drijven van Willoughby 200 Joden mct de schepen van dicns
zoon Henry de koJonie verlieten, in 1675 wcderom „een aanmer-
kclijk getal en m 1677 nogmaals 10 famijies mct hun slaven 322
Personen heengingen, telde de gemeente in 1694 nog 570 Perso-
nen, die meer dan 40 plantages en 9000 slaven bezaten.
ASCAMOTH 1746. Bijzonderhedcn over de bcvoegdheid,
samcnstel ing enz. van het kerkbcstuur zijn te vinden in de Reole-
menten of Ascamoth^). De oudste in het archicf aangctroffen
Ascamoth zijn die van 1 746 welke gebockt staan in het „Receuil der
^^ij^ Ascamoth of Hascamoth betcekcnt: Ovcrccnkomst of gcmccntc-regle-
17
r
• • . • ^.4 '
•
Privilegien vergunt aan de Portugeesch Joodsche Natie in de
CoTonie van Suriname" Ascamoth 1754. Daarna komen de regle-
S:Lra vTn 1748 en 1754. De Ascamoth ofkerkeh^em^^^^^^
van 1754 werden goedgekcurd bij brief van 22 Augustus l/Di
d or Prinses Anna Douairierc van wijlen den Prins van Oranje^ ) .
Ket oorspronkehjk Receuil der Privilegien wcrd vcrvaard.gd
door Ph Camyn, gezworen klerk ter secretarie volgens het con-
frac van 24lanuari 1746. Hij zond zijn Receuil in bij schnjven
van 13 Mei d.a.v. Dit excmplaar wordt thans nog bewaard m het
^tlf gÄS:: ll'S^tr.ä het College van de Maha-
mad op De Askamoth van 1 748 Tractaat 39. art. 37 schreven voor.
dat de Senhores do Mahamad -como deputatos" moesten vergade
ren om recht te sprekenincivielezaken.Inde Ascamoth van 1754
s hraSel eenigszins gewijzigd en luidde ^at de Mahanjad za
vergaderen „com os deputatos" en dat ten mmste 5 jechtersjoor
het wijzen van een vonnis aamvez.g moeten zijn (Tractaat JV
art. 38).
BESTUUR EN NAAM DER GEMEENTE. Uit andere
bepalingen blijkt. dat de oud-leden oE adjunctos waren aange-
wSefom mel de leden van den Mahamad het noodige aantal
Gcdeoutcerden der Natie" voltallig te maken
" De kerkelijke gemeente. de Kahal Kados (Heüige Gemeente)
zooals zij werd aangeduid. droeg de naam van „Beracha Ve Sa-
oT (Zegen en V?ede). Dezen naam «eft men o.a. aan m h t
fragment van een Ascamoth-boek over de jaren 544|-^^^
(1681/2), waaruit wij cveneens verncmen, dat de K.t^.ß-V.ö.
teschouwd werd als cene Jilia.ao" van de Amsterdamsche ge-
meente en van deze de gewoonten en f ^ruiken volgde
Het bestuur der gemeente was opgedragen aan het College van
de Senhore"do Mahamad. Tot 1785 bestond dit College uit 4
Parnassvnsof Regenten en den Gabay (penningmeester, wiens
Tmbt ?n 1785 verviel door de instelling van het ontvangerschap
%folfUlnyan het Mahamad droegen den titel van adjunto;
•• In rn^f het colleoe van den Mahamad de generale vcr-
gStS rnta'tn wX voor bepaalde .angelegenheden het
bestuur toekwam. , , ^
rFSrHILLEN Bij de Portugeesch Joodsche Gemeente
heSe - schrijft Wolbers -^) steeds verwarring. Bchalve
1) Historische Procve, dl. 1. blz. 135.
aj Wolbers, Gcschicdcnis van Suriname. 1861, blz. 41U vig.
18
#
dat er partijschappcn onder hen bestonden, die bij de achteruitgang
der kolonie, waarin de Joden vooral deelden, zeer ten nadeele hun-
ner belangen strekten, kwamen de verschillen op kerkelijk gebied.
In 1735 en 1741 waren Resolution noodig ,,tot herstelling van
de rust en vrede onder de Port. Joodsche Natie." Onder het
Bestuur van Mauritius waren er heftige geschillen tusschen de
Regenten (Parnassyns) en den burgerkapitein Is. Carillo, zoodat
deze, op aanklacht van eerstgenoemden, zelfs uit de kolonie ge-
bannen zou worden. Toen hij zieh later bij de ,,Cabale" tegen
Mauricius aansloot, betrok hij de gemeente in de partijschappen
voor en tegen den Gouverneur, hetgeen het aanzien der gemeente
langen tijd schaadde.
Onder Mauritius en van Spörcke had de regeling van kerke-
lijke verordeningcn vele moeilijkheden veroorzaakt. De regeling
was echter tot stand gekomen. De behoefte naar veranderingen
deed zieh in later jaren opnieuw gevoelen en een groot gedeelte
der natie drong in 1 785 hierop sterk aan,
ASCAMOTH 1787. De Joodsche regenten stelden veel ver-
trouwen in Gouverneur Wichers, want op de algemeene vergade-
ringen van Regenten en bijgevoegden (het College der Mahamad
en Universeele Junta), gehouden den 8sten Maart 1785, waarde
verbetering van de instelling en het bestier der natie werden be-
sproken, besloot men deze over te laten ,, aan de zorgenen het be-
scheiden oordeel van den heer Gouverneur, ten einde die daarover
naar zijne wijsheid oordeelen mögt." Wichers ontving alzoo ,,de
magt en authoriteit om te disponeeren in zoodanige middelen als
hij tot reforme en redres onder de Portugeeschc Joodsche Natie,
ZOO omtrent dezelfs Privilegien, Ascamoth, Usantien, costumen
als finantien van den Synagoge, nuttig en billijk mögt vindcn."
Nadat Wichers, met deze macht bekleed, omtrent het een en
ander nader was ingelicht, waartoe voornamelijk de Adjunct
penningmeester David de Is. C. Nassy (een der schrijvers van de
Historische Procve), hem ten dienste stond, achtte hij het noodig,
,,alvorens eenige pogingen van reforme of redres te beramen"
het getal der Regenten te vergrooten en deze voor een längeren
tijd dan bij Ascamoth was bepaald, hun ambt te doen beklceden,
,,om daardoor met gestadigheid, zorg en vlijt te kunnen werken,
en door een grondige verkregene kennis van zaken, in Staat
gesteld te worden om een voUedig en welgesteld plan van reforme
uit tc werken." Zeven Regenten werden tocn voor drie en een
half jaar aangesteld en onder dezen D. de I. C. Nassy i).
^) Over dezen David de Is. C. Nassy, schriivcr van de „Essai Historlque"
schreef Mr. R. Bijlsma een zeer belangrijk artikel in de Bijdragcn v. Vadcr-
19
Dczc nieuwe Regenten beijverdcn zieh, om ovcreenkomstig
den last hun door den Gouverneur opgedragcn „de gemocderen
der leden in hct bijzondcr voor te bereiden; en allengs bragten zi,
hct zo vcrre. dat zij de nieuwe instellingcn of Ascamoth. in ordcr
hcbbende aebragt, dezelve aan de aigemeene vergadermg der
Natie overgaven. om daar onderzocht en veryoigens goedgeKeurd
tc worden" M. Dit geschiedde net de vcreischtc uiteenzcttmg. Z-i)
werden daarna aan den Gouverneur aangeboden. om vervolgens
door hem en H. H. M. te worden goedgckeurd.
VITANDIGE STEMMING TEGEN DE JODEN. In de 2de
helft der 18de eeuw heerschte er zulk een vijandige stemmmg
teqen de Joden, dat men te Paramaribo zelfs een Ghetto wilde
instcllcn (1767) en Joden den schouwburg niet mochten bezoeken
{ 1 775 ) ; zij richtten toen een eigen schouwburg op, die eenigen
tijd blocide.
ACHTERUITGyXNG. Een sterken knak ontvingen de Port.
Joden in dezen tijd door de geldleeningen met het huis Deutz te
Amsterdam aangegaan en den windhandel in wisselbneven, door
Surinaamsche handelsagenten afgegeven, tcn gcvolge waarvan
landsche Gcschiedenis. Jaarg. 1919. 5c Rceks, deel 6 Hij werd geooren m Febr.
1747 en overlced in Maart 1806 en is cp de Joden Savanne bcgravcn. Ta van
belangriike ambten nam hij in de Gemecnte waar. Ook was hi, evends z^n
^^Jlr notarirLatcr werd hij planier en eigenaar van ..Tulpenburg , dat hij
ZiTf 93m- kocht. Het ging'hem zoo siecht, dat zijn P!-ta|en.ce^t worden
aeexecutecrd. Hij wcrd translateur der Portugcesche en Spaansche taicn.
Later bcflon hij e n apotheek op de Savanne. Hij was mcdeopnchter van r.et
genc^tsdiS -Doccnd'o Docemur". Zijn inn-.iddc s n-^, P--,^ vrouw'^s"
nlaatstc apothcck vcrliep. Hij vcrtrok mct :ijn dochter in 1792 (zijn vrouw ^vas
Aden) naar Noord-Amcrika, waar hij 4 jaren blecf als geneesheer m Phila-
delohla Daar werd hij benoemd tot lid van de Acadcmie van Wijsbcgecrtc ea
CO Sspondcnt voor de gcneeskunde. In Sint Thomas wcrd hij door aen „Mcdi-
Cordes Kon ngs" geexamincord en gelicentieerd. De titel van Doc er werd
hcm door Parnissyns tc Paramaribo verleend. Hij ontwierp een plan ^t stich-
S van een kweek-school op de Savanne. Ter wederlegging van een Dord s h
Sflet tegen de burgerlijke gelijkstdling der Joden (o schoon de kwestie in
crsSen z n bcshst las door het Decrect der Nationa e Vergadenng van 2
Sep ^796) schreef hij de „Lettre Politico-Thcologicc^Mcrale sur les Ju.fs .
oo 0 Deccmbcr 1798 tc Paramaribo uitgegeven blj Soulagc Jr. (latcr m he
Ned vertaadK Hij huwdc ten tweede male in 1799 op 52-)arioen leeft.jd mc
de 24-^a g Ribca de David de la Parra. Zij waren het ccrstc brmdspaar. dat
de quetuba (huweüjksvoorwaarde) in het Hollandsch cn n.et in het He-
breeuwsch of Portugccsch, dced opstellcn.
1) Historische Proeve, dl. II, blz. 195/6.
20
t
een deel hunner plantages voor schulden verkocht werd en hun
rijkdommen verminderden.
In 1791 bezaten zij slechts 46 van de ±: 600 plantages. Waren
zij dus verarmd, toch mag dit slechts betrckkclijk opgevat worden;
in 1 796 bijv. toen een plan werd ontworpen voor een opvocdingS'-
huis van arme kinderen van alle gezindten. teekenden eenige Port.
Joden in voor / 58930. — wat niet bepaald van armoede gctuigt^),
VERDRAAGZAAMHEID JEGENS ANDERSDENKEND
DEN. De schrijvers van de ,,Geschiedcnis der kolonie Surina-
^) Honderd jarcn tevoren, den 5den en ISdcn Maart 1695 noodigde de Gou-
verneur bij resolutie en missive de inwoners van Suriname uit om in te schrijven
(a) voor de ^tichtinq van een qasthuis te Pairamaribo. Hieraan werd prompt
voldaan. Alleen de Joodsche natie maakte aanvankelljk bezwaren. In den brief
waarin de Gouverneur het verzoek doet, schrljft hij ook: »Jk heb het zeer
vreemd gevondcn, dat Gylicdcn U, op eene oppermagtige wijze den tytel vaa
Regenten der Natie hebt aangemaatigd, en in het gevolge daarvan doc ik U
weeten, dat ik hebbe goedgcvcnden U te verbieden dien tytel in hct vcrvolg
te voeren: want U komt gecn andere toc dan die van Regenten der Synagoge;
hct besluit van hct Kof daaroratrent zal U worden ter band gesteld" enz. la
de PoHtieke Notulen van 16 Mei 1695 Staat aangeteekend: „werd gelesen vaa
regenten der Joodsche Sinagoge luidende onder andere dat sy de resolutie en
missive van dese regcering van 5 cn 15 Maart hadden ontvangen, rakendc het
houden van een collccte voor het nieuwe gasthuis".
Zij meenden dat deze boven hun krachten zou gaan en maakten hun onmacht
bekend, daar de kosten hunner natie (uitgezonderd de gemeyne en modique
lasten) tot onderhoud van de kerk, schoolmcestcrs» armen en wcezcn, rccdj
bljna 60000 pond suiker bedroeg, welk bedrag niet door vrij willige bijdragen*
naar door quotisatie werd verkregen. Zij beloofden voorts het hospitaal nooit
te zulien lastig vallen.
De raad was van meening „dat sy onder bare armen wel particuliere uyt-
deelinge vermögen te docn, maar sulx niet en can excusecrcn ten reguarde van
de gemeyne armen dezer lande, waaraan een ygelyk ingcsctene is vcrplicht, dat
sy regenten op soo een voet voortvarende haar soudcn bcdriegcn, ende niet kun-
nen vcrantwoorden voor hare natie, tcrwijl sy hierdoor haar mcde vcrwydcren
van de Privilegien door den Staat vergunt ende haar onttreckcn die voordeelcn
die de duytsche ingezetencn genicten ende derhalvc haar alsnog te ordineren de
voorz. resolutie van den 5 Maart prompt cn naar behooren te voldocn".
De Joodsche Natie schreef ten slottc in voor een bedrag van 25905 pond suiker,
welk bedrag op 28 Juni 1695 van de regenten werd ontvangen (Zie Politiekc
Notulen van Ö Juli 1695). Onder de 63 inschrijvers waren de hoogste giften vaa
Samuel Cohen Nnssv 2Ö00 pond, ^1400 Pond suiker van Jacob Rodrigucs de
"Prado cn, Jacob Cohen Nassy, twee vaa 1200 pond van Mo.sc'h Henriqucz ea
Sara da Silva en drie van 1000 pond van Abraham Pereyra, Sara de Joseph C.
Nassi, en Jeosuah Serfati Pina. De laagstc gift bedroeg 25 pond.
(a) Geschiedkundige aanteekeningen over Suriname en Paramaribo, door
Fred. Oudschans Dentz, Paramaribo, 1911, blz. 20/21.
21
^
•
•
me"^) deelen mcde, dat erin dcganschcwereldniet eenplaatste
vinden was, waar degodsdicnstigevcrdraagzaamheid zieh zoover
uitstrekte, en 200 nauv/gczet onderhouden werd als in Suriname.
Nooit hoorde men van eenigerlei godsdicnstige gcschilstukken:
clk aanbad daar God cp Zijne wijze, ieder deed naar hetgeen
bij 't best en bekwaamst oordeelde ter behoudenisse zijner ziel.
Tot staving hiervan vermeldt de zooeven genoemde bron, dat
een zekere directeur eener Flansche plantage, die zieh op reis
bevond te Lyon, in gezelschap zijner landslieden, waar men breed
opgaf van de verdraagzaamheid in Frankrijk, verhaalde, dat hij
in Suriname had gegeten in een huis, waarvan het gezin bestond
uit hcidcnen, Joden, Roorasch-Katholieken, scheurzieke Grieken
en Calvinisten; „zij zaten", voegde hij er bij, ,.aan tafel vrolijk en
weltevrcden en leefden voor het overige in de volmaaktste eens-
gezindheid." 1 t c t j
Het feit, v/aarop hij zinspeelde, was het volgende: ben Jood
van groote belezenheid en een gezond oordeel had eene negerin
tot bijzit. Zij baarde hem verscheidene kinderen, welke in den
gereformeerden dienst werden opgeleid; vervolgens huwde hij
de oudste dier dochters uit aan een Roomsch-Katholieken we-
duwnaar, die uit zijn eerste huwelijk een zoon had, in Rusland
geboren en opgevoed in de leerstellingen der Griekschc Kerk;
zoodat de vader een Jood was, de moeder eene Heidin, de dochter
eene Gereformeerde, de schoonzoon een Roomsch-Katholiek en
zijn kind een Griek. Toen de man kort daarna overleed, hertrouw-
de zijne weduwe met een Engelsch Presbyteriaan!
VERZORGING VAN ARMEN ENZ. Behalve de algemeenc
armenkas. wier gemiddelde uitgaven zeven tot acht duizend gül-
den bedroeg, bestonden er bij de Port. Isr. gcmeente nog ver-
scheidene broederschappen, zooals: de in 1778 opgerichte broe-
derschap „Liviat Hen" (Liefderijke kroon) tot begraven der
dooden en ondcrhoud der kerkhovcn, ontbonden in 1819; die tot
verzorging der zweetdoeken, doodlakens, doodvaten, grafsteenen
enz en het onderhoud der arme huisgezinnen gcdurende de zeven
dagen van den rouw; een andere „Hozer Holim" (Vcrzorger
van zieken) voor het verleenen van onderstand aan behoettige
Zicken. Bij de herziening van het reglement in 1838, werd als doel
vastgesteld het verleenen van onderstand met woningbouw voor
behoeftigen op de Savanne. Dan bestond de „Eben Yecara 6
Guemiluth Hassadim" ( Gebroederschap der doodgravers ,,bdel
Steen en Betoon van Weidaden) voor het begraven te Para-
1) Historische Procve. dl. 2, blz. 20/1
22
•
maribo, opgericht in 1745 en ontbonden in 1830; de Gebroeder-
schap ,,Ahaba Usdaka" (Liefde en Barmhartigheid) voor instand-
houding van en hulpverleening op de Savanne, opgericht in 1815
en ontbonden in 1824.
Door deze broederschappen werd ongeveer vier duizend gülden
jaarlijks tot onderhoud van de armen besteed. Zoogcnaamd ter
tegemoetkoming voor de armen, werden in 1787 00k twee plannen
tot het houden van loterijen gevormd, eene van / 50000. — en
eene van / 30000. — . Tien procent zou van de te betalen prijzcn
voor de Gereformeerde armen worden ingehouden. De HH. Di-
recteuren, aan wie goedkeuring was verzocht, antwoordden, dat
zij deze loterijen zouden toestaan, ,,doch geene meer, voordat de
ondervinding zoude hebben geleerd, dat dezelve geene zoo na-
deelige gevolgen op de zeden en gemoederen der inwoners heb-
ben als dit in Europa het geval was."
RIJKDOMMEN. Niettegenstaande de groote verliezen door
hen geleden, bevonden er zieh weleer onder de Joden verschei"
dene rijke menschen.
Bij de Portugecsche Joden vond men eertijds personen en farai-
lien, die van vijftig tot viermaal honderdduizend gülden kapitaal
bezaten, grootendeels bijeenverzameld door handel met de Engel-
schen enz, en cok personen die twintig tot vijftig duizend *s-jaars
besteedden in de houtvellingen, welke goede opbrengsten gaven.
DOHM. In 1781 verscheen er te Berlijn een werk in twee dee-
len van C. G. Dohm, ,,Krijgsraad, Opperpapierbewaarder cn bij-
zonder gchcimschrijver in het Departement der Buitenlandsche
Zaken van Zijne Majesteit den Koning van Pruissen, Minister
Plenipotentiaris bij de Neder-Rynsche Kreits", gctiteld: ,.Ubcr
die bürgerliche Verbesserung der Juden". De Regeerders der
Portugeesch Joodsche Natie namen van dat werk kennis in 1786
en schreven hcm. naar aanleiding van deze verhandeling, welke
door M. J. Bcrnouilli, lid van de Koninklijke Academie van We-
tenschappcn in Pruissen in het Fransch was vertaald. den lOden
Maart 1786 een brief van instemming cn hulde, waarop Dohm
den 29sten Januari 1787 antwoordde^).
Ook de Joodsche gemecnte van Berlijn en Halberstadt zonden
aan Dohm een adres van dankbetuiging.
Dohms verzock om inlichtingen te verschaffen omtrcnt de
Joden in Suriname was de aanleiding tot de verschijning van het
werk, waaraan de hoofdbron voor de geschiedcnis der gemecnte
haar ontstaan te danken had; de titel luidt:
1) Bljlagc III.
23
•
«
ESSAI HISTORIQUE. „Essai historique sur la colonie de
Surinam avec THistoire de la Nation Juive Portugaise et Alle-
mande y Etablie, leurs Privileges, imtnunit^s et franchises: leur
Etat politique et moral, tant ancien que moderne, la part qu'ils
ont eu dans la defense et dans les progres de la Colonie", Parama-
ribo 1788, aangehaald als ,, Essai historique"; in het Ncderlandsch
vertaald: ,, Historische prceve over de Kolonie van Suriname, door
cen gezelschap van geleerde Joodsche mannen aldaar", Amst.
1791. (Een nieuwe uitgave verscheen in 1802 te Amsterdam onder
den titel: Geschied en Handelkundig tafereel der Bat. W. Ind.
Colonien). Onder de samenstellers ervan was de voornaamste Dr.
Nassy^), wien de Regeering van Portugal in 1797 in een dank-
betuiging voor vriendelijke opneming der bemanning van een op-
gebracht schip aanzocht, zieh met zijn geloofsgenooten weder in
Portugal te vestigen. Van 1798 dateert de Lettre Politico-Theoio-
gico-Morale sur les Juifs par Dr. Nassy Paramaribo ook in het
Nederlandsch vertaald. Hij was ook de schrijver van een (nietuit-
gegeven) ,,Memorie over de Verbetering van de Colonie van
Suriname" en hij had een woordenboek van het Indiaansch
Galibi vervaardigd.
LETTERKUNDIG GENOOTSCHAP. In 1785 werd door
een aantal Israelieten een Letterkundig Genootschap opgericht,
„Docendo Docemur" gcheeten, waarvan Gouverneur Wichers
beschermheer was.
AANTAL GEMEENTELEDEN. In 1791 is het getal ge-
meenteleden gestegen tot 834, in 1878 gedaald tot 662 en op
1 Januari 1926 bestond het aanta! gemeenteleden uit 603.
REGLEMENTEERING VAN HET KERKGENOOT-
SCHAP 1814. De reglementeering in 1814 bij Organiek Besluit
voor het Israelietisch Kcrkgenootschap in het Koninkrijk der
Nederlanden vastgesteld, werd bij Kon. Besluit van 2 April 1825
no. 149 toepasselijk verklaard voor de kerkorganisatie der Israe-
lietische gemeenten in Nederlandsch West-Indie.
Dit Koninklijk Besluit verklaarde tevens alle Privilegien, aan de
Israelieten binnen de Westindische volksplantingen verleend, voor
afgeschaft. Na de bekendmaking ervan in de kolonie Suriname,
bij publicatie van den Gouverneur van 20 Juni 1825 (G.B. no. 3),
^) Met buitcngcwoncn lof gcwaagt Malouct over Nassy in zijn ,,Collectioa
de Memoires et corrcspoadances officiellcs sur ladministration des colonies,
et notamment sur la Guianc franc^aise et hollandaise" door V. P. Malouet,
ancien administrateur des Colonies et de la Marine. Tome III, Paris, 1810,
blr. 52.
24
:
nam de rechtspraak van den Mahamad in kleine civiele zaken een
einde. Door de beeindiging der rechtspraak verviel voor den Maha-
mad, die al sinds lang gewoon was te Paramaribo te vergaderen, het
voornaamste raotief ora voortaan nog op de Savanne bijeen te
komen. In verband met het Kon. Besluit van 1825 en naar aanlei-
ding van het Organiek Besluit van 1814, werd voor de Port.
Israeiietische gemeente in Suriname de benaming vastgesteld van:
Nederlandsch Portugeesch Israeiietische Hoofdsynagoge.
KERKREGLEMKNTEN. Het Kon. Besluit van 1825 gelastte
in art. 5 het ontwerpen van kerkreglemcntcn door de kerkbestu-
ren der Israeiietische gemeenten in West-Indie, ter onzending
naar het moederland. Een ontwerp-reglement voor de Ned. Port.
Israeiietische Hoofdsynagoge in Suriname, in het jaar 1829 naar
Nederland gezonden, verkreeg eerst de ministerieele goedkeuring
in 1843. Het kerkbestuur in Suriname achtte dit reglement toen
verouderd en ontwierp een nieuw, dat 20 Maart 1845 door Par-
nassyns en Ouderlingen werd vastgesteld. Het daarop in het
moederland gewijzigde reglement, goedgekeurd door de minis-
ters van Kolonien en voor de Zaken van den Hervormden Eere-
dienst 20 Augustus/7 September 1S47, deed bezwaren rijzen bij
het Kerkbestuur in Suriname, zoodat ook van dit reglement de
invoering achterwege bleef.
ARCHIEFVERZORGING. De zorg voor het archief der ge-
meente, hetwelk bewaard werd in de Synagoge B.V.S. op het
komptoir van de Sedaka, was bij de Ascamoth van 1746, artt. 8
cn 9, van 1748 en 1754 Trac. 40 artt. 1 en 3 opgedragen aan den
Gabay, die aan het einde van zijn dienstjaar de bocken en papie-
ren onder inventaris aan zijn opvolger moest ovcrgeven. Asca-
moth 1787 Tract. VI § 2 legde aan den secretaris van het College
van den Mahamad de verplichting op voor het archief zorg te dra-
gen. In de vergadering van 20 December 1772 kreeg de Mahamad
de klacht te behandelen dat het archief der gemeente geheel in
wanorde was; het kerkbestuur besloot aan D. B. Louzada, 2de.
voorzanger B.V.S. op te dragen de papieren te onderzoeken en te
inventariseeren. Eerst in het jaar 1788 kwam Louzada met dezen
arbcid gerced (zic notulen Mahamad 17 Juni en 23 September).
Zijn inventaris dd. 27 Juh 1788 is niet bij het archief aange-
troffen. In 1819 bleken de papieren wcderom in wanorde te ver-
keeren; krachtens resolutie van den Mahamad van 7 September
1819 toog Louzada opnieuw aan het werk; het verslag zijner be-
moeiingen is te vinden onder nummer 126 van den Inventaris in
het Rijksarchief.
25
•
•
V
Blijkens een inventaris. opgemaakt in het jaar 1831. werd het
kcrkelijk archief te dien tijde niet meer op de Savanne, maar te
Paramaribo bewaard. In de Synagoge B.V.S. waren slechts ach-
tergeblevcn de ßtukken betreffende de civiele rechtspraak. Bij een
onderzoek, ingestcld op de Savanne in 1859 kwam aan het licht,
dat de aldaar woonachtige voorbidder de papieren geheel had
verwaarloosd. Op voorstel van het Kclcniaal Bestuur besloot de
Groote Kerkeraad het archief van de vroeger bestaan hebbende
rechtbank ter beschikking te steilen van het Gouvernement, In de
vergadering van het Kerkbestuur van 21 April 1861 werd mede-
deeling gedaan van de Gouvernementsresolutie van 19 April 1861
no. 7 bepalend, dat de papieren geplaatst zouden worden in de
Surinaamsche koloniale bibliotheek, onder uitdrukkeiijke voor-
waarde, dat zij het eigendom van het gouvernement zouden blij-
ven. De in 1861 naar de Koloniale Bibliotheek overgebrachte
stukken zijn in 1916 mede ovcrgekomen naar het Algemeen Rijks-
archief en beschreven onder nummers 251 — 331.
Voor de verzorging en het behoud van het kerkclijk archief
hecft zieh veel moeite getroost de heer P. A. Hilfman, destijds
Iceraar bij de Ned. Port. Israel. Gemeente in Suriname. In Publi-
cation no. 16 ( 1907) van de , .American Jewish Historical Society"
gaf deze een lijst van door hem geinventariseerde stukken. die
hoof dzakelijk de registers en de 1 9e eeuwsche losse stukken omvat.
OVERBRENGING VAN HET ARCHIEF NAAR NE-
DERLAND. 1916. Aan den heer Hilf man is het te danken, dat
het archief (tot omstreeks 1864) in 1916 naar het Algemeen
Rijksarchief werd overgebracht.
Bij de inventariseering daarvan bleek. dat de door Louzada
indertijd aangebrachte ordening zoo goed als geheel te niet was
gegaan; de papierrepen met nummers en opschriften. waarin de
losse stukken waren verpakt, hadden geen weerstand geboden
aan de invloeden van klimaat en vocht en de door hem bijeen-
gevoegde papieren waren her en der verspreid geraakt. Dit maak-
te het voor Mr. R. Bijlsma noodzakeHjk de losse stukken geheel
opnieuw te ordenen. hetgeen dan echter ook volgens eigen syste-
matiseering kon geschieden. Vooral van deze papieren is een
groot gedeelte door vocht ernstig geschonden. zoodat zij nauwe-
lijks geraadpleegd kunnen worden.
TAAL VAN HET KERKBESTUUR. De schrijftaal. welke
het Kerkbestuur gebruikte was Portugeesch. Eerst in het jaar
1837 werd het Nederlandsch voor de notuleering gebruikt.
26
:
■
•
OUDSTE BLIJVENDE VESTIGING VAN JODEN OP
AMERIKAANSCHEN BODEiM. In körte trekken en uit tal
van bronnen is de vestiging van de Portugeesche Joden in Suri-
name behandeld, die zeker raerkwaardig mag genoemd worden,
en, omdat zij de OUDSTE BLIJVENDE vestiging is van Joden
op Amerikaanschen bodem, en om de rechten en Privilegien, haar
in de 17de eeuw reeds toegestaan. Aangezien de Joden met den
tropischen landbouw bekend waren, werden zij aanzienlijke plan-
tage-bezitters en kapitalisten en vormden van 1664 af een kern
van notabelen onder de Surinaamsche burgerij.
KARAKTEREIGENSCHAPPEN. Met de Hoogduitsche
Joden, die zieh later in Suriname vcstigden. hebben zij zieh —
evenmin als in Nedcrland — in de eerste tijden niet vermengd.
Huwelijk tusschen beide naties was zelfs uitgesloten. Gastvrij-
heid heerschte er bij hen (evenals bij de Hoogduitsche Joden).
Den geheelen dag was de tafel gedekt en zij beschouwden het
een groot voorrecht, wie dan ook, aan hun disch te zien. Voor de
,,kweekjes" — meestal kinderen of kleinkinderen van gewezen
slaven, — hadden zij veel over. Een zekere heerschzucht kan hun
echter niet worden ontzegd.
Verdraagzaamheid en milddadigheid jegens den medemensch,
burgerplicht jegens het land, liefde en trouw aan het Oranjehuis
waren hun deugden. In kunsten en wetenschappen hadden zij hun
aandeel. alsmede in de slavernij. Hun macht is echter sterk ach-
teruitgegaan en het zielentaj sterk geslonken.
JOODSCHE KLEURLINGEN EN SIVAPLEIN. Ook onder
de Joden heeft veel vermenging met inboorlingen plaats gehad.
zoodat een groot aantal van Suriname's inwoners van Joodsche
afkomst is die de namen dragen van eertijds machtige en trotsche
Portugeesche geslachten.
Deze Joodsche kleurlingen richtten in 1759 met behulp van
eenige Portugeesche en Hoogduitsche Joden een genootschap of
Siva op. geheeten ,.Darhe Jesarim".
In 1779 kondigden de regenten op de Joden Savanne en in het
gebedehuis te Paramaribo een publicatie af. tot oproeping van alle
mulatten en kleurling-Joden, die onder den naam van congregant
in hun kerk wilden bijeenkomen. Zij werden verzocht bij den
mcderegent D. Nassy hun naam te teekenen. De kleurling-Joden
der Siva hadden hun godshuis, tot den opbouw waarvan Christe-
nen, Portugeesche en Hoogduitsche Joden behulpzaam waren
geweest, op den grond staan, toebehoorende aan een hunner, nl.
op het plein aan het einde der Dominestraat, waar deze door de
27
■' m
•
Zwartenhovenbrugstraat werd doorsneden. Dit plein krceg den
naam van Sivaplein. Deze Joodsche „couleurlingen" richtten op
2 September 1793 ecn memorie aan het Bestuur der Kolonie, cm
vercfunning te erlangen cm hun godsdienst uit te oefenen.
De kerk op het Sivaplein is in 1800 afgebroken^).
KOLONISATIE^EIGENSCHAPPEN. De Fortugeesche
Joden zijn meer dan een Europeesche natie in Staat gebleken zieh
aan de tropen te kunnen aanpassen en — zooals gezegd — blij-
vend te koloniseeren tot den huidigen dag. Professor Stokvis^)
kwam tot de slotsom:
„De vestiging eener Europeesche volksplanting van generatie
tot generatie tot in meerdere geslachten in de tropen is volkomen
mog^lijk; de stichting eener echte Europeesche exploitatiekolonie
— zooals onze Oost en West die aanbieden — is, onverschillig
of de stamouders tot de Ariers dan wel tot de Semieten behooren,
een voldongen feit."
^) „Geschiedkundige aanteekeningen ovcr Suriname en Paramaribo/' door
Fred. Oudschans Dentz, Paramaribo, 1911, blz. 10.
^) „De invloed van tropische gewesten op den mensch, in verband met
kolonisatie en gczondheid", door Prof. ß. J. Stokvis, Haariem, 1894, blz. 52.
28
m
11.
DE GESCKIEDENIS VAN DE
JODEN SAVANNE.
De vestiging van de Portugeesch Joodsche Natie is nauw
samengeweven met de Joden Savanne, hun dorp, waar zij in
1685 hun Synagoge hadden gesticht.
De volgende beschrijving geeft een duidelijk beeld van deze
historische plaats aan het einde der 18de eeuw.
BESCHRIJVING VAN DE JODEN SAVANNE EN VAN
HET KORDON^).
,,Acht of tien mijlen verre van Paramaribo, ter linker zijde van
de rivier van Suriname, bij het opvaaren van dczelve, vindt men
het Vlek der Jooden bekend bij den naam van Savanne; 't welk
aldus genoemd wordt v>'egens de uitgestrekte weidlanden, die
hetzelve omringen; zijnde deeze Spaansche naam in Amerika
algemeen aangenomen, om daardoor een weidland, of eene uit-
gestrektheid van effen land en zonder bosschen te bctekenen.
Dit vlek behoort in vollen eigendom toe aan de Portugeesche
Joodsche natie, volgens uitdrukkelijke vergunning daarvan, aan
de Natie gedaan door den Heer Samuel Nassy, in Hcrfstmaand
1682; hebbende hij daarbij, in Oogstmaand 1691, nog gevocgd25
akkers van het nabijgelegen land, volgens de notulen van deze
dagtekening, die in de Archiven der Natie voorhandcn zijn. Dit
veld werd, kort daarna, vergroot door het geschcnk van Honderd
akkers land, welk de Gouverneur van Scherpenhuizen, uit naam
der Heeren Eigenaars in Holland, deed aan de Natie, volgens den
giftbrief, die daarvan te vinden is in de verzameling der Privile-
gien, titel 8, gedagtekend den 12 van Hcrfstmaand 1691 "). Deze
^) ..Gcschicdcnis der Kolonie van Suriname gchcel op nicuw samcngcstcld
door een gczclschap van geleerde Joodsche mannen aldaar", 1791 dl. I., blz. 42
vlg. gcschreven in 1788 als .,Kssai Mistoriquc".
Ecn andere beschrijving van de Joden Savanne is te vinden in de Surinnamsche
Almanak voor het jaar 1833, blz. 287 vlg., geschreven ecn jaar na den brand.
'^) De oudste bekendc grondbrief in de kolonie Suriname, hiidde: ,,Jan
van Scharphuisen, Gouvcrr.-Gencraal van Suriname, rivicrcn cn districtcn
van dien,
Pcrmittccren en vergunncn mits dcesen in allodialen eigendom en erfelijkc
bezittinge aan de Joodsche natie tot gebruik van hare sinagogue, begraafplaats
29
•
Savanne is gelegen op cen gebergte, dat zieh tusschen de 30 en
36 voeten boven 't waterpas der rivicr verheft, hebbende aan beide
zijden eene diepe vallij, die aan de Savanne de volkomen gedaante
eeiier landengte geeft. De bewoonde grond is van eenen zeer har-
den leemachtigen aart, doormengd met steenen van eene rose
klcur, eenigszins trckkende naar het zwarte. De Heer^ Renaud,
Flansch kruidkundige, die eenige jaaren in Suriname heeft ge-
woond en zieh werkelijk in Frankrijk bevindt, meende daar laaven
eener oude vuurbraakingen gevonden te hebben; maar de groote
menigte van wit zand, welke op den afstand van 200^ schreeden
van deezen berg gevonden wordt, maakt dat denkbeeld zeer twij-
felachtig en onzeker. De plaats waar men de huizen volgens een
geregeld ontwerp, gebouwd vindt, maakt een vierkant van 450
voeten lang tegen 300 voeten breed, en is met vier dwarsstraaten
doorsneden. De huizen, op de hoeken van het vierkant gebouwd;
zijn groot en gemakkelijk, schoon, van eene middelmatige bcuw-
kunde, die nog smaakt naar de zuinigheid onzer voorvaderen: niet
te min heeft men er eenige onder, die tamelijk fraai zijn. De hui-
zen die van achteren uitzien op de twee valleien van den berg en
op den oever der riviere, en ieder een klein tuintje op 't hellen van
den berg, welke beplant zijn met laag geboomte en mceskruiden
voor de keuken, geven een alieraangenaamst gezigt aan het oog,
wanneer men de plaats van den rivierkant nadert.
In 't midden van dit vierkant vindt men de Synagoge, van
tigchelstecn gebouwd in den jaare 1685 ^): dezeive heeft de lengte
van 90 voeten, tegen eene breedte van 40 en eene hoogte van 33
voeten, en wordt ondcrsteund door vier groote houten pylaaren;
waar boven men een fraai gewerkt geweif ziet, waarmede het dak
des gebouws bekleed is. Aan den eenen kant heeft men het vertrek
der Vrouwen om hoog, en recht daar tegen over, in het vertrek
der Mannen, heeft men een groot kas van cederhout, waarin de
rollen der Wet bewaard worden; dezclve is van een zeer schoon
haarcr doodc, etc, een stuk lands, groot Een hondert ackcrs, gelegen aan de
Oostseide van de riviere Zuriname, ter plaatse daar alsnu haare sinagogue Staat,
namentlijk twintig kettingcn op de face van de riviere soodat tien kcttingen
sich na benedcn cn ticn na boven strecken, gaande voorts de rest landwaarts
in. op welke plaats (alsoo dcsclve voor cen gcmccn lant wcrd gehoudcn cn gc-
rc'kcnt) een ieder syne huisinge cn ervcn sal vermögen te selten cn hcbbcn, cn
ook geene die aldaars berecds haare huisingen cn ervcn hebben sullen deselvc
aldaar moogen behoudcn cn onbckommcrt gcnicten en bchooren, Actum enz."
(Encyclopacdie van Ncd. W. L, blz. 337). ^^
1) Teenstra zcgt in zijn „De landbouw in de Kolonie Suriname , Groningen,
1835, 2dc deel, blz. 136. naar aanlciding van zijn reisjournaal gedagtcekend
12 September 1828, ..dat het jaartal 1686 van ijzcren ankcrs aan den Westclijken
gevelmuur Staat".
30
f
>
f
maaksel, en versierd met zeer wel uitgevoerd beeidwerk, 't geen
grootelijks tot eere strekt van den geencn, die dezeive vervaardigd
heeft, toen de Kolonie, om dus te spreken in haare kindsheid was.
Deeze kcrk pronkt, daarenboven, met stoffeeringen van het zelv-
de metaal; groote kaarskroonen van geel koper met verscheiden
armen, en kandelaars van veelerlei soorten, die veel gelds hebben
gekost aan de partikulieren die' er de geevers van zijn.
Onder de Synagoge, of onder het vertrek der Vrouwen. heeft
men de kamer waarin de Regenten hunne vergaderingen houden,
en waarin ook, aan de eene zijde de Archiven der Natie in zeer
goede orde bewaard worden. Alles is zo zindelijk gebouwd, en de
Synagoge heeft zo iets deftigs, dat niet wel met woorden valt uit
te drukken, hetwelk, schoonze, maar van eene middelmatige groot-
te is, de verv/ondering tot zieh trekt van een' ieder, die ze voor de
eerste reize ziet. Aan de eene zijde van de Savanne heeft men een
krijgspost en het magazijn van leevensmiddelen voor het Kordon
het welk zijn' aanvang neemt van een' der hoeken van de Savanne,
recht tegenover de Synagoge, waar de groote weide begint, die
aan den eenen kant het Kerkliof der Natie insluit, en in haar mid-
den eene afhelling heeft van meer dan 200 voeten in den omtrek,
vervuld met zand, zo wit als sneeuw, waarvan men zieh bedient
tot verscheiden gebruiken, en 't welk men ook in eene groote me-
nigte naar Paramaribo vervoert, zo tot dienst van het hospitaal
als voor Partikulieren enz. Na deeze helür.g voorbij te zijn gegaan
komt men aan 't begin van twee valleien, die, zo ze vol water
waren, de gedaante zouden maken van tw^e Zeeboezeras rondom
den berg. Deeze twee valleien zijn beide van dezelfdc uitgcstrekt-
heid en diepte: in 't midden van dezeive vindt men op een' grond
van wit zand. twee kleine bronnen van water zo koud als de
sneeuw en welke roodachtig klcur te kennen geeft, dat 'er eenige
ijzerachtige stof in den boezem des bergs verhoolen zit. Op de
hoogte van een deezer valleien is nog eene andere bron van zeer
smakkelijk water en van de schoonste Krystallijnen kleur. Deeze
bron komt voort uit de kruin des bergs, en loopt slangsgewijze
voort tot aan het midden van dien; daar maakt zij zieh eene ope-
ning, en vlocit regelmaatig voort tusschen klein geboomte. Het
schijnt. dat de natuur, deezen hoop waters. op de gezegde wijze,
doende voortschieten, verscheiden kleine kanaalen heeft vereenigd
tot eene enkele buis. die als door een kraan uitloopt sint dat de
Savanne bekcnd is. Nooit, het zij in den Winter of in den Zomer.
zelfs in de allergrootste bitte heeft men gezien dat deeze bron en
de twee kommen waters, uitgedroogd, verminderd of vermeerderd
waren. De Geneesmeester Stuivesant, die langen tijd in Suriname
31
gewoond heeft, doch zieh thans te Utrecht ophoudt, hceft vcelc
proeven gedaan op het water dat boven van den berg afvloeit en
daarbij gevonden, dat hetzelve de vexstoppingen tegenstaat en
afdrijvend is; iets waarvan ons de waarheid, bij ondervinding»
duizend maal gebleeken isr want wanneer men dit water in den
Zomer of op eenen anderen tijd. waarv^an men verzekerd kan zijn
dat het met geen regenwater vermengd is, gebruikt, na het al-
vorens met Rhijnsche wijn en suiker vermengd te hebben, bevindt
men dezelfde opzieding, en hetzelfde uitwerksel alsof het met
Seltzer- of Spawater wäre vermengd geworden, uitgezonderd de
reuk en ziltige smaak, die aan deeze wateren eigen zijn; doch
welke aan dit water gansch en al ontbreken.
De Jooden maaken 'er gebruik van in de geneezing van derden-
daagsche koortsen en in ziekten, die uit verstoppinge ontstaan^).
Even voor deezen berg neemt het Kordon, of de linie van ver-
dediging der Kolonie, een begin, en is beurteHngsbezet met een
post van Kapitein, van een Piquet, en een' post van Sergeant enz.
tot aan den grooten post van Major, genaamd Mauritsburg, daar
men het hospitaal heeft, waarin de zieken van de andere posten
worden gebragt om daarin bezorgd te worden. Ter zijden van dee-
zen post vindt men de zogenaamde huishoudelijke wooning van het
Kordon, sedert het Gouvernement van den Heer Beeldsnijder, be-
kend bij den naam van Gouverneurs hst, en voorheen bij dien van
1) In aansluiting aan de lijst der geneeskrachtige planten kan nog iets
worden toegcvoegd over het water, dat op de Joden-Savanne in Suriname
sinds mcnschenheugenis in een dun straaltje uit een heuvel loopt en aan den
voct van dien heuvel een klein beekje vormt cn gebruikt wordt bij verstoppin-
gen. Het water is koud en bruingekleurd door de humusstoffen en niet door
ijzerverbindingen.
Een ondcrzoek van het water bracht aan het licht, dat het gemiddeld bevat
per litcr: 60—100 milligrammen verdampingsrest; waarvan 40'-'60 m.gr.
humusstoffen cn 20—40 m.gr. zouten.
De zouten bcstondcn uit keukcnzout, carbonatcn cn hoofdzakclijk uit kiczel-
2urc zouten. De wcrking moet dus waarschijnlijk worden tcegcschreven aan het
gchaltc van humusstoffen.
Dr, Justus Petrus van Stuyvezand, wcrd in 1759 stadsdoctor in Utrecht.
' in 1766 Pracses en vcrtrok in datzclfde jaar naar Suriname met zyn zoon,
met het docl om in het huwelijk te trcden met mejuffrouw Van Kopcrcn.
Tocn het huwelijk nlct doorging, hceft hij zieh verbunden met Dr. Mocsncr,
directcur van het Hospitaal. om samen de gcnecskundige praktijk in de kolonie
uit te oefenen. ^^ r> t c i,
Zic „Gcnccskundig bronwatcr van de Joden Savanne", door Dr. J. Sack,
Bulletin no. 13 (1908) Inspectie van den Landbouw in West-Indic en „Wapen-
bordcn van de voorzitters van het Utrcchtsche Collcgium" door Dr. A. J.
van der Weyde. arts te Utrecht, blz. 59. Ncd. Tydschrift voor Genecskunde
4 Juli 1925. 2dc helft, no. 1.
32
•
#
jff ^
"•. ; : -1 ••
I
-^.^.;-^-^'
\.
t-
• I'
;4
.^^c •
■A^ia^i^-iii'i'i,
GEZICHT OP DE JODEN SAVANNE.
Naar een teekening uit den atlas behoorcnde bij het werk van M. D. Teenstra „De Landbouw in
de kolonie Suriname", 1835.
r.
/•'
:..\
^jt-. f>^' ' \ ,1' ...
.-.V'
■ ( » .- ■
.-.^1
' • ^*!j4jü:ä^u .v-if>»tvr-»^>" ■
^
j..
■'<■'.• -
i^fc.';.'. -.lif«,
GEZICHT OP DE JODEN SAVANNE.
Teekening naar de natuur uit ..Voyage ä Suriname" door P. J. Benoit, Brüssel, 1839.
Lithographie van Madou en Lauters.
r sLt^ ^* *.
;. Ä, . t « u. .^-.r«
.,*-.» . > * I 1..^ . ! .1 *-
> «««^^i^pv
•vT*'*-« '
_ ■ V-
••^•••r«»»-
■ > I .
i«)ii »»i^wy^Ji^-y
•
1.^1. —.IT-
■f
. ■■ ' ■
■, . . ^ • I
.*iV >A''t>»'r ■.■••-..■ , ■ . . -
i .
f
WC",'»-
^.^-^-'■aSuK^-^/; -^iniV- 'i -tili "■"■■*■■: '"i- -^-^■--^:^^^-
Gczicht op de Synagoge cn hct kerkhof der Joden Savanne van de zijde van hct Kordonpad gez>en.
?aare nfotograLvanMei.AXuneIuitde.,Ge.igt^ uitNeerlands West-Indien, naar de natuur
^et 4nd en besc^^^^^^ door G.W. A. Voorduin. Luitenant ter Zee^ op -- «^b^^. .^-'.j^ 1
Je vanHcemskerkvanBeest.Luitenant ter Zee. Amsterdam, Frans Buffa =n Zonen, 1860,18o2.
J
■.'<■.>■.
mm^'
> f.. '
•
.>"'- .
1* ■
\''
4
Rhehobot, zijnde een Hebrecuwsch woord, dat rüste betcckcnt.
. Deeze wooning bcvat in haaren omtrek schoone tuinen, beplant
met veelcrlei kruiden, kleine boomen en keukenvruchten; als ook
groote weidlanden, waarop een genoegzaam aantal vee onder-
houden wordt, zo tot dienst van het hospitaal te Mauritsburg, als
tot onderhoudt der paarden en muilezels, die men noodig heeft
cm de leevensmiddelen uit de Savanne over te voeren, en aan de
verscheiden posten tusschenbeiden te bezorgen.
Alles is daar zo hecht gemaakt, en wordt zo geregeld onder-
houden, dat deeze wooning inderdaad een aangenaam voorkomen
heeft, zonder dat 'er eenigerlei pracht, hoe genaamd vernomcn
werde, of iets in voorkome, dat niet volstrekt noodzakelijk is.
Hier ter plaatse ziet raen de misdaadigen, zoo Blanken als Negers,
geboeid den hun cpgelegden arbcid verrichten, om dus voor hun-
ne wanbedrijven te boeten; en dus mag dezelve met reden het
Rasphuis van Suriname genaamd worden. Van den post Major
Mauritsburg, komt men, längs een weg van vier uuren gaans, op
de hoogte van de rivier Commowine: deeze oversteckende komt
men aan 't begin van het tweede Kordon, dat zieh bijkans tot aan
de zee toe uitstrekt.
De weg van het eerste Kordon, zijn begin neemende bij de
Savanne, heeft de breedte van tusschen de 150 en 200 voeten,
ccnen grond van wit zand. en is aan den eenen kant, bezet met
krijgsposten, en, aan den anderen, met een digt bosch, waar door
te wege gebragt wordt, dat deeze weg een der allervermaakelijk-
sten is, *t zij men dien in karos of te paard längs rijde, of ook te
voet bewandele.
Voor deczcn telde men in de Savanne 75 of 80 huizen, be-
woond door 50 of 60 huisgezinnen, waarvan iedcr vier of vijf
siaaven had, met genoegzaame leevensmiddelen, dieze om niet te
kreegen van de nabij gelegen plantagien, dezelve hiclden zieh in-
zonderheid bezig met hct vervaardigen van planken cn timmer-
hout, waarbij zij hun bestaan vonden. Thans, dewijl de Natie de
mecste haarer plantagien verlooren heeft, en wel 5/8 van haare
bijzondere leden te Paramaribo woonen, is dit vlekbijna een woes-
tijn, in zo verre, dat 'er geen andere inw^ooners zijn dan 22 arme
huisgezinnen en 49 huizen, zijnde alle de overigen onder voet ge-
Valien, wegens *t onvermogen van derzelve meesters omze te her-
stellen. Deeze arme lieden, ten getale van 100 of 120 persoonen,
die er thans woonen, hadden voor deezcn hun bestaan in de koop-
manschap, dieze dreeven met de Officiers en Soldaaten van het
Kordon, welken zij alles leverden wat ze noodig hadden, tegen den
gewoonen prijs van Paramaribo; maar dewijl 'er, ongclukkiglijk,
*% 33
l> ...'••«.■.
thans vcel mededingers zijn, die deeze koopmanschap met het
krijqsvolk driiven, bevinden de arme inwooners van de bavanne
zieh in zo deerniswaardig eenen toestand, dat, op de eene ot
anderen tijd. dit vlek. ongetwijfeld. geheel en ^I Staat verlaaten
te worden. Daar ondcrtusschcn de Synagoge en de Vnjheid. die
mcn "er gen->t, de Jooden aan deeze plaats verklcefd doen bli)ven:
ontbrcekt het 'er in de Herfstciaand van ieder jaar aan geen yolk.
dat dan, ter viering van het Loverhutten Feest. daar sameavioeit.
somwijlen tot 200 en 250 persoonen, gekomen van Paratnanoo
en de plantagien. die als dan alle de huizen vervulien. In deeze
maand ontbreekt het 'er ook niet aan een groote menigte Chris-
tenen, die alsdan deeze plaats insgelijks komen bezoeken, en zieh
verlustigen met den weg van 't Kordon te bewandelen; en met-
teqenstlande den beklaagenswaardigen toestand der Natie, over
het qeheel, gecft men 'er als dan cvenwel kleine danspartijtjes en
andere vrcugde bedrijven, die, voor den tijd van vier weken. dee-
zen plaats tot een aangenaam verblijf maaken. Dewijl, daaren-
boven. de lucht. die men 'er inademt, volgens een standvastige
ondcrvindingc. de gezondste van de geheelc Kolonie is, en de
Savanne, behalven dat, de eenige wijkplaats is, daar men a.le
mogelijke vrijheid geniet, om naar zijn eigen zin en welgevallen
te leevcn, zo wordt dezelve. ten tijde van net feest druk bezocht:
doch daarna is het 'er alles wederom doodsch en treurig.
Deeze plaats, over 't geheel beschouwd zijnde, levert niet te
min verscheiden eenvoudige schoonheden der natuur op, die wel
verdienen, dat men ze met oplettendheid gadesla. De mengelmg
van allerhande groene kruiden waarmede de weiden pronKen en
de boompjes van onderscheiden soorten die bloemen en vruchten
van verschillende kleuren draagen, en waarmede de grond van
wit zand als bezaaid is; de twee valleien, die ter zijden van den
berg liggen, en die wederom, aan beide kanten twee andere bergen
zo wit als sneeuw voor het oog ontdekkcn; het gczigt der Syna-
goge en des vleks ten westcn, en van den weg des Kordons ten
oosten zieh in eene rechte linie vijf uuren gaans noordwaarts. m
het heilen der bergen en 't gczigt der rivier uitstrekkende; met
daar bij, ten zuidcn. het groen van een bosch, dat in groote nict
te bcpalcn valt; levcren zo aangenaam een gczigt op, dat de
vrcemdclingen, ondcr andere de Heer Malouet. algcmcca op-
zigter van Kayenne, die dit alles in 1776, met oplettendheid heeft
• opgcmcrkt, getroffen zijn geworden, dat de natuur, in hnare
spaarzaamheid, deeze anders onvruchtbare plaats, zo Iraai hcett
wcten te versieren."
34
^
m
HONDERDJARIG JUBELFEEST DER SYNAGOGE.
Kort na de aanstelling der nieuwe Regenten vind het honderd-
jarig-jubelfeesti) van de stichting der Synagoge op de Joden
Savanne plaats. Deze was onder Van Sommelsdijk in 1685 ge-
bouwd, en vierde den i2den Oct. 1785 (bij verschuiving van een
dag, in verband met de ongesteldhcid van den Gouverneur) het
ceuwfeest dier stichting met vcel plechtigheid.
Gouverneur Wichers en de meeste leden der beide Hoven,
tezamen ruim 1600 personen waarvan 12 tot 1300 van Paramaribo,
woonden het feest bij\ waarbij alle praal, die de natie daaraan
met mogelijkheid kon bijzetten, niet werd gespaard als: kostbare
tafeis met ruim 300 schoteis. eene verlichting van 1000 lampions
en fraaie versieringen. Er werd gegeten en gedronken, vcle
redevoeringen gehouden, eenige Hebreeuwsche gebedeu uitge-
sproken enz.
De beeren Roos en Lemmers droegen dichtstukken voor,
terwijl een luisterrijk bal — Surinaamsche gewoonte — het feest
besloot.
OP DE JOODSCHE SYNAGOGE.2)
Staande aan de Rivier Suriname, op de Savanne.
Het zaad van Abraham, verspreid door 's waerelds oorden,
Sticht, längs het rollend nat aan Suriname's boorden,
Een' tempel, welkers kruin met Salems bouwkunst pronkt
Tot eer van God, waarin oud Israel, ontvonkt
Tot deugd, met eerbied komt op Feest en Sabath nadren
Om God te dienen, en de wetten hunner vadren
Te staven: zo dat hier op dees Savana dan
't Gebucht van Jacob schijnt in 't land der Canaan.
Dit nieuw Waerelddeel blijv' van uw deugd getuigen!
Vaart voort u voor den throon van Isaac's God te buigen
In dit Gewcisscl. dat, door gruwlen nooit besmet,
U altijd kennen doet voor Zuilen van de Wet.
^) Tcenstra, „De Ncgcrslavcn in de Kolonie Suriname", blz. 335. BcschriJ-
ving van de plcchtighedcn nevens de lofdichten en gcbeden, uitgesproken op
het eerste Jubcifccst van de Synagoge der Portugcesche Joodschc gemeentc
op de Savane in de Colonic Suriname, genaamd Zcgcn cn Vrcdc op den 12dcn
van wijnmaand des jaars 1785 te Amsterdam blJ Hendrik Willem cn Cornelis
Dronsbcrg.
Zie ook het fcestgcschrift Z(5chcr Rab (Groote hcrdenking) gcdnikt te Am-
sterdam, 12 p. Hcbr. en 40 p. NedcrI. met Hcbr. gcdichtcn van M. J. Pisa en
Ncdcrlandsche van den dichter P. F. Roos en Advocaat Lemmers; predikant
der gcdachtenisrcde was Jos. Wallach.
*) Uit het eerste dcel van het bock „Eerstelingcn van Surinaamsche Mcn-
Qclpoezy" door P. F. Roos, anno 1783.
35
f
•
Zo zal Hij, die mij thans tot Israel hoort spreken,
Uw kroost doen groeijen als de Parwas aan de bcken,
En door Zijn gunst bcsproeid, hier in dit verre Land,
Word door uw' nazaat dus den Godsdienst voortgeplant.
«
•,
r
Aan het
VOLK VAN ISRAEL,
bij hct
Ecrstc Eeuw-Getydc ' ^
van hunnen ^
tcmpelbouw
op de
JOODSCHE SAVANE.
In den Jaare 1785.
O Volk van Israel! ik nader tot den drempel
Van uwc op dezen dag, 20 trotsch vercierde Tempel,
Door 's Vaders vroomheid in de voorige Eeuw gestigt.
Dit Feest, ter heugenis des Opbouws aangerigt
Vernieuwt de blydschap, die men hier voor honderd jaarcn
In 's Voorzaats hart vernam by 't wycn der Altaaren.
Gezegend Hy, die op dcez' dag
Dit Fcest cerbiedig vieren mag;
Zijn blijdschap uitt* door Psalm-gezangen!
Gezegend, die om zulk een lot,
Zieh nedcrbuigt voor ABRAMS GOD,
En aan der Rcedc's band, al dankende, bhjft hangen!
Gezegend, die voor 't Bygcloof
Der afgcwentelde Eeuwen doof,
Den waaren Godsdienst mag belyden!
Een Godsdienst, die in ons verstand,
Door Isrels God werd ingeplant,
En aan ons zielsgestel 't Vooroordeel leert vermyden.
Uw wensch, ö Voorzaat! is voldaan;
Uw Nakroost mag ter Rye gaan.
Van blydschap tintlende in hunne adrcn
Daar 't op dit plegtig Eeuw-gety
Eendragtig juicht: Verheerlykt zy,
Verheerlykt zy de God, de God van onze Vadcren!
36
Gezegend zy deez' dag te meer.
Daar 't byzyn van 's Lands Voedster-Heer
Den vreugd van 't Eeuw-Feest doct vergrooten!
Waarom en Jeugd en Ouderdom
Hozanna roepen; Wellekom!
Hozanna! WICHERS zy met zegen overgootcnl
De GOD van JACOB, 't Eeuwig ligt.
Voor Wien dit Feest is ingerigt,
Vergunne uw Kroost in volgende Eeuwen,
De plechtigheid van dezen dag,
In 't byzyn van 's Lands Hoog Gezag,
Te vieren met gejuich, tot luister der HEBREEUWEN!
U Lieden uit achting tocgezondcn, door
P. F. ROOS.
BRAND OP DE JODEN SAVANNE. Den lOden Septem-
ber 1832 werd het dorp een prooi der vlammen. Teenstra^)
schrijft van den brand, dat het dorp door kwaad willige brand-
stichters bijna geheel verwoest werd, daar vijf der voornaamstc
huizen en bijgebouwen een prooi der vlammen werden. De brand
ontstond in een onbewoond huis van den boedel M. de la Parra,
hetwelk recht tegenover de Synagoge stond, vanwaar de brand
in het groote hieraan beiendende huis van den oud-burger-
kapitein der Divisie Bovcn-Suriname, den Heer Jacob de Meza,
oversloeg, hetwelk, met het huis van nu wijlen Josua de la Parra
(in Dccember 1832 overleden) en nog twec huizen, totaal af-
brandde.
HERSTEL DER GEBOUWEN. In 1838 gingen inteeken-
lijsten rond tot hcrstel van de gcbouwen op de Savanne. Wat
die opgeleverd hcbbcn. is mij niet bekend. De uitkomst moct
wel siecht zijn geweest; de belangstelling voor de afgelegen,
onbewoonde Savanne was geheel verflauwd.
VERVAL. Men heeft den bouwval van dit 17de ecuwschc
monument meer en meer doen vervallen, zondcr er verder een
hand naar uit te steken; de eenige ruine, welke in de kolonie
bestaat en die gewis tot geheelen ondergang zal zijn gcdoemd,
wanneer thans geen maatregelen worden genomen om haar
verder voor het nageslacht te bewaren. Overgroeid door trO'*
^) „De Landbouw in de Kolonie Suriname". M. D. Tecnstra 2de decl
bb. 144.
37
i (
t
#
•
pischc gewasscn, doorgrocid met boomen, welker groeikracht
meer en meer steenen doen afbrokkelen, een schuilplaats voor
tallooze slangen en ander ongedierte, is deze herinnering aan
de voorouders van een trotsche en machtige natie, die mede
Suriname hielpen koloniseeren, haar ondergang nabij.
Toch heeft de Joden Savanne steeds aantrekkingskracht. leder
jaar worden tochtjes in den drogen tijd naar deze plaats onder-
nomen. Maar wat zag men gewoonlijk van deze historische
piek? Heel weinig. De mcesten wisten nauwelijks bij gebreke
•van een gids, den weg te vinden. *
De Kerkeraad van de Nederlandsch^Portugeesche Israelieti-
sehe gemeente heeft thans in de bladen van Paramaribo ter
kennis gebracht van het publiek in het algemeen en van cxcursie^
ondernemers in het bijzonder. dat zonder zijn schriftelijke yer^
gunning de Joden^-Savanne niet toegankelijk is voor het publiek.
Deze maatregel die door elk weldenkend mensch goedgekeurd
zal worden, heeft, naar wij veronderstellen, zijn ontstaan te
danken aan het feit, dat, doordien er geen vaste wachter oP geen
geregcld toezicht meer is sedert den dood van den ouden Wiin-
gaarde, het terrein van de Joden Savanne meer dan gewenscht
is wordt bezocht door niet daartoe gerechtigden.
'Zal tengevolge daarvan de belangstelling van de Surinaam-
sche ingczetcnen verflauwcn cn dit historisch dorp nog meer
in vcrgctclheid raken, een dorp onder zulke gelukkige o"J^tan^
dighcdcn door een veelbelovend voorgeslacht gesticlit? Waar
mccr dan twee cn ccn halve ecuw geledcn de voorzatcn ccn
blijde tockomst van vrijheid. rust en welvaart tegemoet gingen,
voorzaten van familicn. die nog steeds in ons vaderland ;wonen,
bchoorende tot de oud-adelijke geslachten van Portugal? Vcle
van de nog in Ncdcrland bekende familienamen zooals: Cardozo,
Carvalho, De Casscrcs, De Castro, Coen, da Costa. Cnspo,
Gabay, De Lcaö, De Mattos, Morcno, Nassy, Pereyra, De la
Parra, De Payva, De Pinto, De Piza, Salzedo. Da Silva, De
Souza, Zamora, Zapacha en tal van anderen, werden toen ondcr
de bewoners van de Joden Savanna aangetroffen, die geacht
werden er hun hoofdverblijf te hebben.
Zij hieldcn zieh hoofdzakelijk bezig met den landbouw, vooral
met den suikercultuur, op hunne in de nabijhcid gelegen planta-
ges die zij voor een deel Bijbelsche namen gaven als: Beherseba,
Dothan, Carmel, Guerahr, Haran, Hebron, Mahanaim, Moria,
Rama, Sucoth enz., en welke plantagcs thans behoorcn tot het
grijs verleden van Suriname's welvaart en grootheid.
De Synagoge is thans eene begroeide ruine op een savannc
waarvan het zand zoo wit is als sneeuw.
38
De beide bcgraafplaatsen, de oudste aan de Cassipoerakreek,
zijn wederom in een Staat van verwaarloozing.
HERSTEL. In 1906 werden door de goede zorg van den
leeraar der gemeente te Paramaribo, de bouwval der kerk en de
begraafplaatsen in orde gebracht, de meerendeels marmeren
grafsteenen opgedolven en voor zoover mogelijk leesbaar ge-
maakt. Rijke tomben en opschriften van geschiedkundig belang
zijn daarbij aan het licht gekomen, monumenten van den rijkdom,
maar tevens van de weelde en ijdelheid der vroegere bewoners.
Als wij in aanmerking nemen, dat de Joden Savanne voor een
zeer gezonde piek wordt gehouden — in het begin der 20ste
eeuw overwoog het gouvernement een plan om er een herstel-
lingsoord voor ambtenaren te vestigen — dan moet men het wel
betreuren, dat tengevolge van den siechten geldelijken toestand,
waarin de kolonie verkeert, er niets gedaan kon worden om de
Joden Savanne, een gewijde grond, met den bouwval der Syna-
goge en de in den grond bedolven grafzerken, haar waardig aan-
zien terug te geven en alzoo dit plekje gronds aan de vergetel-
heid te ontrukken.
39
•
Bijlagc L ,
Vrijheden onder Exemptien. door de Bewindhebberen van
de Geoctroyeerde Westindische Compagnie ter Verga-
dering van de Negentienen geaccordeerd en toegestaan
aan David Nassy en Medestanders, als Patroon ofte
Patroonen van een Colonie op 't Eiland Cajana ofte
andere Plaatsen aan de wilde Kust van Westindien, bij
haar op te rechten.
•
Art. I.
De voorsz. David Nassy en Medestanders werden geconsen-
teerd en toegestaan een Colonie op te rechten van vier of vyf
Mylen Land of het Eiland ofte Rivieren van Cajana, bestaande
in zo veel Landeryen als door de Coloniers zullen werden gecul-
tiveerd, mids blyvende zo verre van de Colonie op Cajana, dat
zy de Ingezetenen van dien aldaar niet hinderlyk en zyn en zai
dezelve gehouden zyn de voorsz. Colonie te bepotiveeren ende
bezetten in den tyd van vier eerstkcmende Jaaren, aanvang
nemende tcn längsten op primo September 1660, op pocne In-
dien zulks op en binnen dien tyd niet en komt te geschieden,
dat als dan de ongecultiveerde, onbearbeide, onbewoonde, of on-
beheerde Landen wederom zullen vervallen aan de Compagnie,
om by tyd en wyle daar mede zoodaanig te handelen als haar
goed dünken zal.
Art. n.
En zullen de gemeide David Nassy en zijne Medestanders
hebben en genieten de Jurisdictie over de Baaijen die in zyne op
te rechtene Colonie bevonden werden, en de helfte van de Rivie-
ren die aan beide zyde van de gemeide Colonie, daar van hy
nadere aanwyzingen zal doen, gelegen zyn; mids dat de Compag-
nie voor haar, en die aldaar uit haaren naam zoude mögen ver-
schynen, de vrye Vaart en Negotie in de gemeide Baaijen en op
de voorsz. Rivieren zo wel als de op- en nedervaart aan haar is
behoudende.
Art. IIL
Werd den gemeiden David Nassy en zyne Medestanders ook
toegelaaten de vrye en alodiaale eigendom ten eeuwigen dagen,
van de voorsz. Colonie met de appendentien en de dependentien
van dien, voor zo veel hem daar van en zyne Medestanders in
40
dien tyd van vier Jaaren zal zyn bevolkt, bearbeid, beheerd
aangeweezen en gecuitiveerd, en zullen dien volgende dezelve
daar van vermögen te disponeeren voor altoos by Testament,
Contract, Verbintenis ofte anderszins, zo men hier van zyne
vrye eigen Goederen vermag te doen, zonder dat nogthans zo-
daanig Testament of Contract plaats zal hebben, indien de
yoionie daar door van dczen Staat en Compagnie zouden wer-
den afgesneeden en aan andere Landen gebragt.
Art. IV.
En zal de meergemelde Colonie mede werden geaccordeerd
cn toegestaan, hooge, middel een laage Jurisdictie, die waarge-
ncomen zal worden in manieren als in Articul XIV werd
uitgedrukt.
Art. V.
En zal de voorsz. Colonie by hem David Nassy en zyn Mede-
standers bezeeten worden bij form van Icen, stellende ten dien
emde sutficantelijk een Persoon ofte meer Persoonen daar op het
leen geconfereerd zal werden, met betaaling van zekere Heere-
gewaaden ter waarde van zestig Guldens.
Art. VI.
^ Blijvende niet te min de Souverainiteit en de hooge Overig-
neid met al het geene daar aan dependeerd, aan Hun Hoog
Mogende en de Compagnie, voor zo verre dezelve het octrooy
daar toe i^ gerechtigd.
Art. VII.
Ook zullen de Jooden genieten zodanigc vryhcid van Cons-
cientie met pubhque excercitie. Synagoge en Schoole, gelyk by
hcn heden gebruikclijk is in de Stad van Amsterdam, volgens
de Leere van hunne Ouderlingen, zonder eenige verhinderinge
20 in t District van deeze Colonie als in alle andere plaatsen
van onze Domeinen, en dat met alle excemptien en vryheden
die onze ingeboorene Burgers genieten; want wy hen lieden voor
zodanig houden, en de voorsz. Patroon en zijne Medestanders
zullen gehouden zyn te conserveeren de voorsz. vryhcid van
Conscientie, onder alle hunne Coloniers, van wat Natie dezelve
zouden mögen zyn, en dat met de excercitie en de publique oefe-
ningen van de Gereformccrdc Reh'gie, als alhier te Landen x^
geschiedende.
Art. VIII.
De Compagnie Staat aan den voornoemde David Nassy en
zynei Medestanders toe, vrydom van Thienden voor den tyd van
41
■ ■■I ■■HP» »li-^wwr^ir^niii^.
#
t
twintig Jaarcn, van dewclke hy aan zijne Coloniers zal vermögen
te gecven zo veel jaaren Vrydom, als hem geraade dünken zal.
als mede vrydom van Hoofdgeld en andere Schattingen, de-
welke na de expiratie van de tien Jaaren, tot de twintig Jaaren
toe, zuilen ontvangen worden, zal gebruikt worden, tot verval
vai) de Gemeene Lasten, opbouwing van genieene Werken, ofte
Fortificatien aldaar, en zal na de expiratie van de tv/intig Jaaren,
t een. en 't ander zoo Thiende als Hoofdqeld kernen ten be-
hoeve van de Compagnie.
Art. IX.
lemand van deze Coloniers, hetzy door hem zelfs ofte iemand
in haaren dienst ziincc körnende te ontdekken eenige Mineraa-
Jen van Goud, Züver of Cristalle Gesteenten, Marmoren,
Salpeter, ook Parelvisscheryen. van hoedaanige natuur dezelve
zouden mögen weezen. zullcn zy die als eigen voor hen mögen
bezitten, ende behouden, zonder daarvan eenige Lasten op Recog-
nitien te betaalen binnen den tyd van tien Jaaren, maar naar
verloop van dezelve tien Jr.aren, zullen zy qehouden zijn. een
tiende part aan de Compagnie te betaalen van het geene daar
van zal komen te procedeeren.
Art. X.
De Coloniers in *t generaal. zullen voor den tijd van tien achter
een volgende Jaaren. ook vry zijn van des Compagnies gerech-
tigheid van al zodaanige Goedcren. als ten dienste van de Land-
bouw, het bearbeiden van Mineralen, 's Menschen onderhoudt,
opbouwing van Huizen. Logien. Visscheryen en diergeJijke
zaaken van nooden zyn en van hier der^^aarts zullen qeb'-aat
worden. ^
Art. XI.
Gelijk deze ook voor den tijd van vyf Jaaren zullen vry zijn
van s Compagnies gerechtigheid, van Gommen, Verwen. Balse-
men, Gevyassen, en andere Waaren. geene uitgezonderd die in
haare Colonie vallen, en door haar industrie gevonden. uitge-
werkt en hier te Landen gebragt zullen worden, en zullcn naar
dien tyd daar van aan de Compagnie niet meer betaalen voor
Recognitie, als by andere worden bctaald die daar omtrent ge-
legen zyn, daar de Compagnie possesie hecft.
Art. XII.
De Coloniers zullen met haare eigene, gehuurde. bevrachte
otte wel der Compagnies Schepcn, indien eenige bygeval daar
mogte komen, vermögen haare Goederen alhier te' Landen te
42
aehZk^^ J Compagnie volgens en in conformitei van h^t
fn de;^Li-^,^en v' ^T^T'"- '" 9^^>'^ ^^> '^^' anderen, vaarende
m Cc Limiten van des Compagnies Octrov werd npH=,=,„ \xr j
n.ede toegestaan aan een ieder aldaar TodZlg^ Vaartu^Tol
haar gebruik te houden als zy liedcn zullen "oe'd dünken'
Art. XIII.
nioi- .r. ^/''"^^"* ^^ :>traat, bpanje en eiders, des dat zvlicden
c nige M T-X°'-^ "'" '"" ^'^'^^ ''' ^^^^^ -g te'voeln
IveerL ^'^"'^'"^^^n: Gewassen en wat zulks ook zoude mögen
ueezen, op poene indien contrarie bevonden werd dat de Ver
Benders aernalve. ten behoeve van de Compagnie zdfen verbc,
ren de waarde van al dien, behalve dat de Goederen ^^T.
acnterhaald en gevonden worden, ook verbeurd zu] e^zyn ten
behoeven alsvooren, •^'-^^'■^ ^uiien zyn, ten
Art. XIV.
delLüt^tn^Pnvf '?/^ ^°°"'- ^°'^"''^ ^^^"^" ^^n Schout om
ae jijstitic en Folitie aldaar waar te necmcn m;rlc rl,* a^ r i
z:ud:?d-^^"'^' '"J" '^^^'^^ parSre' Sadet^ of R^cte";:
2ouden dienen gesteld te worden, dat als dan de Patroon of pT
oppercommnndo «1 hebb.n gcdefcerf, daar „i, de pZSlg
Art. XV.
Alle Zaakcn, Verschillcn en Delictcn zullen bii d
Kechters worden gedermineerd '
behoudelyk nogthans d
u.aouaeiyK nogthans dat zodaanige Vonnissen kwamen te exceJ
deeren oc Somme van vyf honderd Guldens; dat van de ocmeld;
Gerechten zal mögen werden geappelleerd aan zod^anfg? Cot
e voorsz.
en de vonnissen geexecuteerd,
te ex(
gerne!
43
•
•
gicn, als daar te Landen tot het oppergczag door Hun Mogen-
den cn de Compagnie zullen werden gecommitteerd.
Art. XVI.
En zullen de voornoemde Coloniers omtrent den Handel der
Slaaven, voor zo vcel zy zullen van noodcn hebben voor haare
Colonie, zulke cn zodanigc Vryheden genieten als na deezen
door de Vergadering van Negenticnen op 't zelve Vaarwater zal
worden bcraamd, tot accomodatie van dezclve, cn altyt niet
minder worden getaxcerd, als de Coloniers, sorteerende onder
de Colonie van de Kamer Zecland ondcr Essequcbo.
Art. XVII.
Zulkn zylieden ook door de Compagnie verzorgd worden met
zodaanig getal Slaaven als aldaar Successivelyk zullen van noo-
den weczen, op order en rcglement bij de Vergadering der
Negenticnen gemaakt, ofte nog te maaken; doch de Slaaven, die
by de Coloniers in Zee zouden mögen verovert werden, zullen
dezelvc gebragt worden in deeze Colonie, ter vr>'dom van dien
te mögen vervoeren ter piaatzen daar 't haar gelieven zal, mids
betaalende voor Toi aan de Compagnie tien Guldens per Slaaf;
met dat beding, dat de vierde part van de veroverde Slaaven
aldaar aan Land zullen moeten verblyvcn, tot behoef van de
Colone of de Wilde Kust.
Art. XVIII.
De Compagnie zal vermögen, na de cxpiratie van de cerste
tien Jaaren, aldaar te houdcn, of te stellen ecn Ontvanger van
des Compagnics gerechtighcden, welke de Oppcrhoofdcn van de
Colonie cn die van de Gerechten aldaar gehouden zullen zijn de
behulpelyke band te bicden, cn maintinccren in het vorderen
van des Compagnics gerechtighcden.
Aldus gedaan en gearresteerd bij de Bewindhebbercn van de
Kamer van Amsterdam, op den 12den September 1659.
Bijlage II.
GENERALE PRIVILEGIEN i).
Alzoo de Politie medebrengt tot augmentatie van een nieuwc
L-olonie te animeeren, iedcr En zoodanige Personen van wat
x^atie otte Religie zij moogen zijn, die met de Erven van Enqe-
land in verband zyn, dezelve aan te lokken, om onder ons te
willen w-ooncn en trafiquceren, en alzoo wij bevonden hebben
dat de Hebräische Natie, Rede te vooren alhier resideercnde
zoowel met haare persoonen als met haare goederen in benefitie
van deze Colonie zijn geweest, en verder de voorn. Natie te
animeren tot continuatie van de voorn. Wooninge en Traficque
aJhier; zoo is t dat wij goed gcvonden hebben, met authoriteit
van den Gouverneur en zijnen Raadcn assemble een acte te con-
tmueeren als volgt.
Dat ieder en alle Persoonen van de Hebreeuwsche Natie
tegenwoordig hier resideercnde, en die in toekoomende hier in
zulien koomen resideeren, te trafiquceren onder ons, ofte onder
de L/.'strichtcn en Lirriten van deeze Colonie zullen genieten
en jouisseeren eile de Privilegien en Vrijheden der Burqcrs cn
inwoonders van deeze Colone vergunt, als of zv Enqelschen
geboorcn waarcn, zoo wel zy als haare Erfgenaamen in diervoe-
gen zullen haare goederen genieten, zoo roerende als on-
roerende.
^ Werd ook verklaart. dat zy niet en zullen moogen werden qe-
owongen te komen tot excercitie van eenige publique Bedienin-
gen ni deze Colonie, ontfangende haar en haare goederen zoo
present als toekoomende. die zy nu bezittcn, ofte hicrnamaals
zuiJcn bezittcn. ofte alhier zullen gebragt worden, van wat riik
. ook zoude moogen weezen, onder ons Gouvernements pro-
textic en dcfcnsie. noch vcrgunne wy hen, zoo wel in 't qene-
raal als in spctiaal. dezelve Privilegien en Vryheden. zoo wy
zclye zijn genictcnde. 't zy Wetten, Acten cn Costumen zoo
wel conccrnecrcnde onze Persoonen als onze Landen en Goe-
deren, beloovende verzekerendc haar daar niet van alle 't geene
zij bezittcn of te zullen bezitten. haar zal afgenoomen ofte ont-
vreemt worden, van wat qualiteit t' ook zy, door ons of te door
eenige Persoonen ons berustende, maar ter contrarie zullen vry
44
^) Dit privilegc was het BERSTE van dien aard, welke het Engclsche Gou-
vernement aan de Joden hceft verlcend. Lord Willoughby, patroon van de kolo
nie Suriname, verkrccg het voor David Nassy. Zie „Handbooks prepared
under the direction of the historical section of the Foreign Office", no 136.
Uutch Guiana, 1920 biz. 10, noot I.
Essai Historique, dl. II, blz. 122.
45
•
•
2ijn om te mögen planten en trafiqueeren, en alles wat haar goed
zal dünken tot haar beste profyt, onder conditie dat zy zullen
onzen Souvereine Koning van Engeland trouwe Vasais zijn,
observeerende de Orders door hem gesteld, en die in toekoomen-
de zullcn gesteld worden; wel te verstaan, dat *r geen zullen
weezen. die 't vcorgaa nde contrairie zullen zyn. Ook werd haar
vergunt en geconsenteerd vry en Übre exercitie van haare Reiigie
Ceremonien en Ccstumen, in de breedste manieren als zoude
kunnen weezen, volgens haar gebruikt, mitsgaders 't gebruik van
haare Testamente en Huwelyken alle observeerende op haare
maniere. insgelijke haare trouwbrieven zullen validecren, zynde
gemaakt volgens hare Costumen, verder word verklaard, dat zy
niet zullen verhinderd worden in haare Sabbathen en Feestdagen;
zullende die geene die haar daar in tribuleeren, geconsidereerd en
gestraft worden als pertubateurs van de gemeene vreede.
Dat zij niet en zullen gehouden zyn te compareeren op de
voorschr. daage op de Court oite Magistraat, en dat de Citatie
op der tyden gedaan, zal zyn nul en van geener waarden, dat
haar ook niet en zal praejudicecren 't weigeren van eenige be-
taalinge, die haar op dusdaanige daagen zal werden gepresen-
teerd, en dierhalven in minste haar regt verminderen, haar werd
ook vergunt cn geconfirmeert genut van tien akkers Land op
Thoxarica, om daar op te bouwen Huizcn van Godsdienst en
Leerscholen als ook begraavinge van haare dooden: ook zullen
zy niet gedwongen worden tot Exercitien, stellende een Persoon
in haare plaats, uitgezonderd in cas van Vijand, in welke gelee-
genheid zy meede zullen compareeren als anderen, werd haar
geconsenteerd, dat zij onder haar moogen pleiten en uitspraake
geeven, in cas van questie, door de Gedeputeerde van de Natie
tot de somma van tienduizend ponden Suikcr, waar od den Rech-
ter in den tyd der Executie zal verleenen op de S'ententie, by
de Gedeputeerde gepronuntieerd, waar van ''t Register en Pro-
thocolboeken zullen houden volgens Costumen: ende in cas van
Eed zal de Magistraat zieh gedraagen volgens de Costumen van
de Natie onder haar gebruikelyk, 't welk in alle zaaken, van wat
qualiteit die zouden moogen weezen, vigeur en kracht als een
V/ettelijken Eed zal hebben, niettegenstaande eenige Acte zoude
moogen weezen ter contrarie; ter kennise van allen deezen, hebbe
door ordre van Gouverneur, zynen Raad en Assemble, onder-
tekend op den 17 Augusty 1665.
(onder stond) JAN PARY,
Secretaris.
46
Bijlage III.
Vermaarde en waardfge vriend der Menschelijkheid!
nis^erlSe S^^"""' doordrongen .IJnde. waarmede de erkente-
tot U :i';it"fkonen D^T' V ^ T^"'^'^"sheid, deezen bSe
U o- ^uike aetS; a ^^''^' ^f ''^"" ^^ menschelijkheid aan
onaclukkV v?.?t Y^ ^"^ ^" "'^ '^■^^^' t^" voordeele van een
r d;%oorwip :%r"-"T '""''''^'^''^ "-^^-•- - ^^
nanm te qedenker S In^i^ ü f °" "^' ^"^^"^^ ^^^ "^^n
n^enschdfkheS Sat wi °n on"\'^^!f '°\ ^^^^^'^^ ^^'^"^ der
Reprezentanten der KtiaeesSe 100^^ 'm"'" ^^^^^'^^ ^"
dan eene ceuw f Anrin!^ a >°°°^^^^ N-itie, sedert mecr
bied doo^ 7^.^!^S L^^'^et'uSr^'d".'^^" ^^^-
de voor uwen loffelijken ilvc e?l et Werk d.?i- '^ 'l^^'"'
staatkundige her^-ormingi, weT in heUkht Ih^'.'^n^'''' ^"""'
een Werk, dat, schoon reeds in den iaare j^^oV" i'\9"^""=
in de jonost vooWeedon ,r,!,!j i. ^ ^^ gedrukt, ecrst
onzer kenni^sefs aeko^" p I^" ^'} tegenwoordige jaar. ter
wijsgeeriae verdraaazaan,h.iH T^^l ^^J^' "" ^°°^^^ ^^" ^^'^
door uchtlqe Sb^Lk v/„' V^T^^^ "*' ''"'P^'"'^ '^ ^^" de
rcdcnen h^hK.T^ " Holland, ons mocderland. veele
e:hre;loten wrMlIn Helr^n-T^ Y ^^^"'^'^ '^ -'^^'S
heid te bcv/ondlän d^^n Pni T "'''^''" "^" belangeloos-
.0 verheeven°tj S'htS b^'l ? u? W^e^k^Ie^tsch?" 'T
;:^rrrerde^;urhf Ve^; z"^ f ^ri^^^^^^^^^^
mct hun den-euZn cL u ^" '^" nadeelen van zulken. die
ven, en iaaten de vuunge wenschen U weloevallen v^^M-^ ,,,•■•
vereenlginge n,« aeh.el d= Joodsche N^T^TZf^lZlZ
47
(
r
V
U bctreft, cn in *t bijzonder, dat de God van *t Heelal U de
kracht en hct vermögen schenke, om de bestendige steun der
ongelukkigen, en de beschermer der onderdrukten bevonden te
worden!
Wij zijn met den diepsten eerbied,
Mijn Heer:
Uwe zeer onderdaanige, dankbaare en gehoorzame
Dienaaren,
(getekend) De Regenten der Portugeesche Joodschc
Natie van Suriname
D. D. }. C. Nassy, J. H. De Barrios Jr., S. H. Brandon,
Mos. P. De Leon, S. H. De La Parra, Is. De La Parra.
Suriname,
deezen 10 van Lentemaand 1786.
Den Heere C. G. Dohm Krijgsraad, Opperpapierbewaarder
en bijzonderen Geheimschrijver in het Departement der buiten-
landsche zaaken van zijne Majesteit, den Koning van Pruissen.
•
£(
Antwoord:
Mijne Heeren!
De vcrpligtende Letteren van den lOen der Lentemaand des
voorleeden jaars. waarmede Gyl. mij wel hebt willen vereeren,
zijn mij, eerst sedert onlangs, in banden gekomcn, en wel over
Berlijn, dat ik sint eenige maanden hebbe verlaaten, dewijl de
Koning, mijn Mecster, mij den gewigtigen post van zijnen Minis-
ter Plenipotentiaris bij den Neder-Rijnschen Kreits heeft toc-
betrouwd.
Op het aangenaamste werd ik verrast, door uit uwe Letteren
tc verneemcn, dat mijn Werk, raakende uwe Natie, die zo gansch
tc onrecht bijna overal ongelukkig is, tot U heeft weeten door te
dringen.
De gevoelens, die mij in het opstellen daarvan tot geleide dien-
48
i
te weqe brenoe^ dpit yn ^^^ j l -'^ucpe .k, eindeiijk eens
Zins n:edegcwcrk? te h£hTnZLTSt h ertorhee7t"°'- T''
op her eigen oogenblik. waarop mij ZfkttclentLh f'""'
men, vcrstaan, dat men miin h^Pk \^V>^ ? c ^,^^^^^ ^wa-
ik hoope, dat het alleenlesch ed moa?^ '^^ "'^""^'' ^°^^
stand, dat .en spoedig zafz'eren t'eT.s Iien°" ^^" ''''^'''
De goedkeurfng. Mijne Heeren' welke r!,?' •• •.
veraflegen wcrelddeel qetviot TJlü 7f ^ ""^ "'* "''" ^°
hct geluk ccniet v^^^..V i ^^ ^?"9'^"amer, omdat Gyl.
VooLd;r?rte we'eten CO wdk .°°' ^'- ^^^'^---"9en uvver
Europa bederft ^ ^^"'^ "^'^^^ '"^^ "^^ Natie in
ni)^rstSf iVdTtdef ^'r overtuigendste bewijs van
alle anderen.^ goede bVaAte --7''°' 'V' °"- ^^ ^^^ ^'^
tociaat. ^ ^"^'^ *^ '^°'^^"' ^°odra men hun zulks
indferS ^lo„T.'"''''^^'f '"" """^'9 Sebruik können maaken
mve Na°e 7n II n^"^' °t '""'^ «"derscheid maake. tusschen
komen eigenste Merkten r^^r","'"' P'^ntagien in vol-
mgen. die men misschien in uwe burgerlijke vrijheden en rechfen
heeft gen.aakt; wegens de zedelijke en slaatkuidige gesteSheld
h?/^ d' ^''°°'' ^^9^^^^ ^^ gevoelens, die de rechtvaardio
49
l
(%
Indien Gyl. mij met uw antwoord gelieft te vcreeren, verzoek
ik U, hetzelve over te zenden onder couvert van den Heere
Helleman van Eickclnberg, Consul des Konings te Vlissingen.
Met den allcroprcchsten wensch, dat uw geluk van onafge-
brokeu duur möge zijn, betuige ik Ul. de hooge achting, welke
mij uwe Lettcrcn mcesten inboezemen.
M( t deeze gevoeiens hebbe ik de eere van te zijn,
Mijne Heeren!
Ul. zeer onderdaanige en gehoorzame Dienaar
(get.) DOHxM.
Keulen aan den Rijn.
deezen 29 van Louwmaand 1787.
Aan. de regcnten ea Reprezentanten der Portugeesche Jood"
sehe Natie in Suriname.
50'
(«
#
Bijlage IV.
GESCHIEDKUNDIGE TITDTAFEL VAN nu mc
GEMEENTE IN SURINAME.
^^'^' ^Lilt'^'ui^ZfV' ^? Portugeesch Isracüetische
gemeente bhjkt het, volgens documenten uit den
Engdschen tüd. dat er reeds Joden in SurLame
^^^^^^' Hli^'H^^lf^^ r^/' ingezegend tusschen den
^aham Ishak Meatob, den eersten Opperrabbiia en
Jehuduh d/o Jechicl Meatob { H ElJoel 5403)
1662. Lord Willoughby of Parham komt voor de t^veede
maal m Suriname, met zieh brengende een aantal
J^oodsche gezinnen uit Engeland, die zieh op de
..avanne bi, de Cassipoera in Thorarica vestigcn.
1661/2. Stfchting van de Portugeesch Joodsche gemeente
in Suriname (5422). y<=mccme
1663. David Mercato vindt ecn nieuwe wi/ze uit om sui-
kermoiens te bouwen.
en de aidaar wonende Joden trekken onder David
. INassy naar Suriname.
1665. Het Engeische koloniale Gouvernement verleent cp
iL l\ '"•'*" ^^ Hebreeuwsche Natie bclangrijke
voorrechten. o.a. tot vrije uitoefening van gods-
aicnst en tot het bouwen van kerken en scholcn.
I665/I671. De eerste Synagoge tusschen deze jaren gcbouwd
op een stuk land, toPbchoorend. ...n ^^ f,niil->-
aa v^osta en bohs.
1667,
Bi) de verovcring vnn Suriname door Abraham
Cri;nssen bevestigt deze in de artikelen 3 en 4 van
het op 6 Maart gesloten verdrag met Byam, de be-
staande rechten en Privilegien der Port. Joodsche
51
l
1668. Op hct tijdstip der overneming van Suriname — 1
Mei — Vv'aren er in de Divisie Thorarica zes plan-
tages met 181 slaven, 39 suikerketels en 66 stuks
vec» tocbehocrende aan 18 Portugeesche Joden.
1668. Toseph Nassy aancesteld als Commandeur van de
rivieren Sinamerv. Iran cn Connamawe. *"
1670. Het groctste gedeelte van de Joden, die met Wil-
loughby naar Suriname waren gekoraen, verlaat de
kolonie, tezamen 200 personen.
1674. In April verschepen de Port. Joden de eerste 8000
pond suiker naar Amsterdam, bestemd als bruid-
schat voor de dochters van J. Brandon aldaar.
1675. Een groot aantal Portugeesche Joden verlaat an--
dermaal de kolonie.
1677. Oprichting op de Joden Savanne van een broeder-
schap tot instandhouding van een leerschool ,,Hets-
Haim" (Boom des levens). Kapitein Nassy sticht
een opvoedingsgesticht voor kinderen, dat hij aan
de gemeente aanbiedt.
1677. 10 families met hunne slaven, tezamen 322 per-
sonen, verlatcn andermaal de kolonie.
1677. Isack Mesa, Samuel Nassy en Jacob Pereira in den
burgerlijken krijgsraad bcnoemd.
1678. Samuel Nassy aangewezen om de oproerige weg-
geloopcn negers te verjagen.
1679. Uit een schrijvcn van H. H. M. blijkt, dat de Jood
Fonseca den Gouverneur van Barbados aanbiedt,
om de kolonie Suriname onder den Koning van
Groot-Brittannie te brengen.
1682. Abraham Nunes Henriques toegelaten als land-
meter binnen het district en de divisie van de
Joodsche Natie.
1682. Samuel Nassy schenkt in September de Joden
Savanne aan de Port. Joodsche Gemeente.
52
•
1684.
1684.
Samuel Nassy benoemd tot Jurator in de Suriname.
Volgens de lijsten van hoofdgcldschuldigen zijn er
^j2 joden, t.w. 105 mannen, 58 vrouwen en 69 kin-
deren.
16S5.
cn
De twecde Synagoge (Beracha Ve Salom-Zegen .u
Vrede) op de Joden Savanne ingewijd. Samuel
Nassy schenkt 25 akkcrs land rondom de Syna-
goge aan de gemeente.
1686. Samuel de la Parra benoemd tot Commissaris voor
ftet scnoonhoudcn van de Cassawinicakrcek.
^encht uit Nederland ontvangen, dat de wet op de
/Sondagsrust niet van toepassing is op de Joden.
Samuel Nassy bezet met de Joodsche divisie, groot
Ö4 man, het fort Zcelandia en verdedigt het met
goed gevolg tegen de Franschen onder Du Gase.
Samuel Nassy schenkt in Augustus nogmaals 25
aKkers land aan de Joden Savanne.
Gouverneur Van Scharphuizen schenkt bii qiftbricf
van U September 100 akkers land aan de Joden
Savanne (Titel VIII. No. I van hct Recucil der
fnvileaien).
1689.
1691.
1693. Josua Servatty Pina benoemd tot houtvester
weymecster.
en
1694. Er zijn ongeveer 92 Portugeesche Joodsche families
en ongeveer 50 ongehuwde Port. Joden in Suriname
die mecr dan 40 plantages en 9000 slaven bczitten.
1695. Voor de stichting van een gasthuis te Paramaribo
schrijven 63 Portugeesche Joden voor een bedrao
van 25905 pond suiker in.
1712. De Portugeesche Joden onder Isaac Pinto bewiizen
goede dicnsten bij den inval van Cassard. De Fran-
schen nemen de Joden Savanne.
1718. Placaat van 21 November, houdende verbod aan de
Joden om op Zondag handel te drijven.
53
54
1719, De Synagoge NeVe Salom te Paramaribo ingewijd.
1730. Van de- 400 plantagcs behooren er 115 aan Joden.
1734. De Hoogduitsche Joden vormen een eigen gemeen-
tc en verkrijgen ender zekere voorwaarden van de
Portugeesche Joden het gebedehuis NeVe Salem
(Resolutie van Directeuren van 6 Januari).
1735. Het contract wordt geteekend, waarb:; het gebede-
huis NeVe Salom aan de Hoogduitsche Joden over-
gaat (5 Januari).
1737. De Synagoge der Portugeesche Joden: Sedek Ve
Salom (Rechtvaardigheid en Vrede) ingewijd.
1743. De Boschnegers dooden David Nassy, die dertig
tochten tegen hen heeft ondemomcn.
1746. Het oorsprcnkelijk Recueil der Privilegien, vergund
aan de Portugeesch Joodsche Natie wordt verv^aar-
digd door Ph. Camyn, gezworcn klerk ter Secreta-
rie. volgens contract van 24 Jan. Het uitgangspunt
is het Engeische Charter van 17 Augustus 1665.
Is. Carillo, een zeer invloedrijk Portug'eesche Jood
en kapitein van de Joodsche burgerij, voegt zieh
aan de zijde van de vijanden van Gouverneur
Mauricius.
1748. Herziening van de Ascamoth.
1750. Isaac Nassy en 200 van zijn manschappen worden
gedeeltelijk gedood, gedeeltelijk zwaar gewond in
een strijd tegen de Boschnegers.
1754. De Ascamoth bij brief van 22 Augustus door de
Prinses-Gouvernante herzien.
1759. Joodsche kleurlingcn richten een genootschap of
Siva op, geheeten „Darhe Jesarim".
1767. Men wil voor de Joden te Paramaribo een Ghetto
insteilen. De plannen komcn niet tot uitvoering.
Den slaven der Joden, die buiten Paramaribo wo-
nen, wordt vcrbodcn naar de stad te komen.
<, . t ■' r
'.. • -...'>,».^w*^i*.Vv:\?r.'f.-iVv-, ;"'f •.-.'•. . r : r. jv-'i^jV'."/
%
#
'"''■ ?^Ll°'^Z k"'"" ''' schouwiurg van de Chris-
tcnen niet oczoeKen.
1776.
I7S4.
1785.
1785.
! "7
787.
1788.
179\.
1791.
1793.
1796.
De Joden richten te Paramaribo een eigen schouw-
De Joodsche schouwburg vcrgroot en verfraaid.
Het letterkundig genootschap „Docendo Doccmur"
opgericht (17 September).
Met veel iuister viert men het eeuwfeest der Syna-
goge^Berache Ve Salom op de Joden Savanne.7r2
Octooer). Joseph Wallach houdt de feestrede.
Een nieuw Ascamoth vastgesteld door de Junta en
prov,s.oneeI goedgekeurd door den Gouverneur^
Oeneraal, dat. hoewel gccn bekrachtiging in Neder-
Ic^iid geKregen, als reglemcnt voor de gemeente is
bii;ven geldcn. -^ *
Vijf Regenten en represcntanten van de Port
Joodsche Natie schrijven een geschiedenis der ko-'
te Suriname, geheeten „Essai Historique sur la
co.onie de Surinam avec l'Histoire de la Nation
Juiye Portuguaise et Allemande y Etablie. leurs Pri-
vileges immunites et franchises: leur Etat politique
17.1 \ *"";,°"^^^" T '"°^<^^"^^ La part qu'iis ont
eu dans la defense et dans le progres de la Colonie".
De Portugeesche Joden beritten slechts 46 van de
ÖOU piantages; hun aantal bedraagt i3i.
Van de ..Essai Historique" verschijnt een Ncder-
kndsche vertahng door M. R de Leon. S. H. de la
H cf' u ^^^'y ^"^ ^- "• Branrfon, qcheeten:
r. fT,>!l Proeve oyer de Kolonie van Suriname.
Geschiedenis der Kolonie van Suriname, qehee
opn.euw samengcsteld door een gezelschap van
geleerde Joodsche mannen aldaar". Amsterdam cn
xiarJingen.
Een aantal Joodsche „Couleurlingen- eischt rech-
ten als Jeden der gemeente.
Eenige Portugeesche Joden schrijven voor een be-
55
drag van / 58.930.- in voor cen opvoedingshuis
van arme kindcren van alle gezindten.
1 799. David de Is. C. Nassy huwt met Ribca de David de
Ja Parra. Zij zijn het cerste bruid.spaar dat de hu-
weui.ksv'oorwaarden in het Nederlandsch en niet in
het Hebreeuwsch o? Portugeesch doen opstelien.
1800. De kerk der Joodsche kleurlingen op het Sivaplein
■ wordt afgebroken.
1825. Bij publicatie van 20 Juni G.B. no. 3, wordt het
K.ß. van 2 April 1S25 no. 149 afgekondiqd dat
verklaart, dat alle Privilegien aan de Joden ver-
Jeend binnen de Westindische volksplantingen, zijn
afgcschaft. » > ^
Voor de Portugeesch Israelietische gcmeente wordt
de naam vastgesteld van Nederlandsch Portugeesch
Israelietische Hoofdsynagoge.
1827. De Synagoge op de Joden Savanne vertimmerd en
verbeterd.
1828. Inwerkingtrcding van ecn nicuw Rcgeerjngsregle-
ment voor de kolonie Suriname, waardoor o.a. Jo-
den openbare ambten mögen bekleeden.
m
1832. Het dorp op de Joden Savanne door brand grooten-
deels verwoest (10 September).
1836. De Synagoge NeVe Salom opnieuw vergroot en
verfraaid.
1837. In plaats van Portugeesch gebruikt men thans voor
de notuleehng de Nederlandsche taal.
1838. Er gaan inteekenlijsten rond tot herstel der gebou-
wen op de Joden Savanne.
1852. Het voorstel wordt verworpen tot samensmelting
van de Portugcesche- cn Hoogduitsche Israelieti-
sche gcmecntcn.
1854. Inwijding van de verbouwde Synagoge der Ned.
Port. Israehetische gemeente.
j
56
^^^^' !!!Lf°'^''^°"i' ^^' ^^^- P°^t- Israelietische gc-
meente opgencht* ^
1858. De Operrabbijn M. J. Leeuwenstein houdt zijn
mtreepreek te Paramaribo. '
1861. De Gouvernements resolutie van 19 April no. 7
bepaalt dat het archief der voormalige rechtbank
K^ui .1!°'!''" Savanne in de Surinaamsche koloniale
bibhotheck zal werden geplaatst als eigendom van
het Gouvernement.
1864. De Opperrabbijn Leeuwenstein overlijdt.
1865. Tot djt jaar wordt er nog kerkdienst gehouden op
de joden Savanne.
1907. Het 50-jarig bcstaan van het armcnfonds feesteliik
ncrdacht. ■"
^^^^' S?,R^?''^ ^l' ^^^ P°^V Is^^Slietische gemeente
tot 1 864 naar het Rijksarchief overgebracht.
1926. De kerkeraad der Ned. Port. Israelietische gemeen-
!^1, ff i?i ^" ^^""'' ^^° ^^^ P"^''^k' dat zondcr
schnftelijke vergunning de Joden Savanne niet toe-
gankehjk is.
1926. De heer Fred. Oudschans Dcntz, te 's-Gravenhage
roept eene commissie in het leven, welke zal trach-
ten gelden in te zamelen voor herstel van den
bouwval van de Synagoge en de begraafplaatsen
op de joden Savanne.
57
BLADWIJZER,
l ONDERWERPEN.
Achtcruitgang 20
Amcrikaanschcn bodem, oudste'
blijvende vcstiging op- 27
Armen, vcrzorging van 22
Asca-Tioth. 1746 17
Ascamoth, 17Ö7 .*.'.*.*.**.'..'.'...' 19
Archicfstukken. oudste ..!!.'!.*.'.* H
Archicf, overbrenging van het-
naar Nederland, 1916 26
Archiefverzorging 25
Bedieningen, opcnbare- H
Bestuur en naam der gemeente IS
Bevpstiging der voorrechtcn
door Crynssen, 1667 13
Bcschnegers, invallen van Indi-
^ anen, Franschen cn- 15
Brand op de Joden Savanne!
183?
37
Christenen, verhouding van Jo-
17
den cn-
Dcrde vestiging ...*.*.*.*..*.'.. Ü
Dolirn 23
EcrstQ grondbrief 1691 29
Ecrste huwelijksacte, 1643 ....'.** 10
Ecrste Synagoge 1665/1671 ...' 13
Ecrstc verschcping van suiker,
1674 j5
Ecrste vcstiging, 1639 ....'..*.'.'.' 10
Essai Historique 24
Franschen, invallen van India-
nen, Boschnegers en- 15
Gcniccnteledcn, aantal ..., 24
Genceskrachtig water .] 31
Genootschap, letterkundig- ,',D(>
cendo Doccmur", 17S5 ... 20, 24
GcschiJlen ig
Gift voor het hospitaaJ, 1695...
Orondbrief, oudste bckcnde
BIz.
21
29
Hcrstcl der gcbouwen op de
Jcxlen Savanne, 1S3S 3^
Herstcl van de Joden Savanne 39
Hoogduitsche en Portugcesche
Joodsche Natie, scheiding van
de-, 1734
Hospitaal, gift voor het-, * 1695
Huweiijksacte van 1643 ...
16
21
10
Inbreuk op de Privilegien
indianen, invallen van Fran-
schen, Boschnegers en-
Inyentaris bij de ovememinö
1663 ^
in
16
15
13
Joden en Christenen, verhouding
van- 17
Joden Savanne, beschrijving van
de- 29
brand op de-, 1832 ........* 37
hcrstel van de- ...,.'* 37
vervnl van de- ^j
Joodsche rechtbanic ..'.....'.*..'..' 14
Karaktcrcigenschappen 27
Kerkbestuur, taal van het- 26
Kerkgcnootschap, reglementee-
ring van het-, 1814 24
Kerkrcgicmenten '.'..* 25
Kleurlingen, Joodsche- en Siva-
plein 27
Kolonisatle eigcnschnppen 28
Letterkundig genootschap „Do-
ccndo Docemur", 1785 ... 20, 24
Naam cn bestuur der aemeentc.
1825
18
59
Upenbarc bcdieningen H
Optrcden, moedig- [[[[ 25
Oudste archicfstukken .....'!.'.'* H
Oudstc bckende grondbricf ".'.'.' 29
Oudste blijvcnde vestiging van
Joden op Amerixaanschen bo
dem 27
Overbrcnging van het archiAf
naar Nedcriand, 1916 26
Privilegie der Engclschen, 1665 12
Privilegien, inbrcuk cp de- 16
Portugcesch Joodsche gemeente,
stichting van de, 1661/2 12
Portugecssch Joodsche Natie,
schciding vnn de Hoogduit-
sehe en-, 173"^ |g
Rechtbank. Joodsche- 14
Regicmenteering van het kerk-
genootschap. 1814 24
Rijkdommen ] * 23
Savanne. Joden- zie bIJ J
Scheiding van de Hoogduitsche
en Portugeesch Joodsche Na-
tie. 1734 i^
Sivaplein 77
Stichting van de Portugeesch
Joodsche gcraeente, I66I/2... 12
buLker, eerste verschcping van-
1Ö74 1^
Synagoge, eerste-. 1665/71 .'.*.* 13
Synagoge, tweede-, 1685 .' 13
Synagoge. Hondcrdjarig jubei-
feest der-. 1785 ^5
Taal van het kcrkbestuur .. 26
Tweede vestiging. 1652 ....*.'.* H
Twisten in de gemecnte 17
Uittocht der Joden 17
Verdraagzaamheid Jegens an-
dersdenkenden 21
Verhouding van Joden**'"cn
Cnnstcnea 17
Verschcping van suiker, eerste-.*
1674 j5
Verval van de Joden Savanne 37
Vestiging. eerste- in Suriname.
Iö39 ; IQ
Vestiging. tweede- in Suriname,
iö52 21
Vestiging, derde^ in Suriname*.
-/^^"^ 11
Vestiging. oudste blijvendc- op
AmerLkaanschen bodem 27
Voorrechten, bevcstiging der^
door Crynssen, 1667 ]3
Vljandige stemming tegen de
Joden, 1767 20
Bljlage I. Reglement van vrfjhe-
dcn onder cxemptien van 12
September 1659 van de ge-
octroyeerde West-Indische
Compagnie. toegestaan aan
David Nassy en medestanders 40
Bljlage II. Generaale Privilegien
van het Engeische Gouverne-
ment van 17 Augustus 1665 45
Bljlage III. Brieven aan en van
Dohm 1786/7 47
Bljlage IV. Geschledkundlgc
tijdtafel van de Nederlandsch
Portugeesch Israclictische ge-
meente in Suriname. 1639—
1926 r«
n. EIGENNAMEN.
Abi(
Blz.
Aukas ^
AviJar. Jacob d*''*'*''**.'*,*'***'*'*' |-
Bai Jon. Ds. S. A.
ßarrios, Don Miguel de '.' * o
Barnos, J. H. de 4c
Beeidsniider Matroos, Mr. W.'t' 32
'Cherseba
BqM
3d>
^ ^ '^nte Jr., Aug " 7
Be monte. Emanuel. baron de" 16
Beimonte. Jacob Israel ... ]^
Benjamins, Dr. H. D.
16
3
i7
Bemouiili,' M."j'" "" jq ^
Bucno de Mesquita. Rev.'b" ' 7
Bucno de Mesquita, l. ]. "" 7
Brito, Abr.-de ^' ^' ^' »
60
g7"' PI' 18, 54
Cardozo „
Cosc, du ;;. i\
^'^^"<i- 1 .■■.■.'.■.■.■:.■:::;;:: 5 53
Cassawinicakreek, . 15 53
Cnssipocrakrcck ... 11. 13, ^^ i"
C-astro, de -'S
Caycnne, ... ]0, K'iz'^^^'^O. 51
Carvalho ,;
.Cohen Nassv. Jacob '.'.'."
38
21
Cohen Nassy. Mosseh . ii
L.ominewijne .... ""\\ ^i
Connamawe .'".' 14 i^
Costa, da ^7 II
Costa, A. J. da '. ^' ^2
- Costa, Rnn.^K ^^ ..'*.""y2"iq i?i
Cocn ■" — ' ^-^^ ^
Coctinho, D. 7
^^^^po '^^'^"''z;;;'" 3«
Crynssen, Abraham.... 5, 12. 'l 3, 51
Dohm. C. G n'i Ao trr^
py^_. ^ 23. 48. 50
Doramestraat .. 07
Dothan 27
Driclsma. J. A. ..'.*.'.'.*.'..'.'.'.*.* .'.*.*;; 7
Engeischen 12 1^ i^ -7^
Enoch. Jacob .....::...:.' ^^' ^^
Essequibo ^
Fernandes, A 7
Elavius Josephus *.*.*. i
Eonseca, A. de *.'.' il
Fonseca . <^ il
p L 15, 52
^'^^sch,n 12. 15 51
Fuentes. Philip de ... g
3S
11
44
Gabay
Gottheil. Prof.* Ri'chard '". §
.Gucrahr "* -p
Guyana c c
Haran .■.'.■.■.■.■.■.■.■.■.■;; %f
Harmon, John ""■ ,>
Hartsinck .... ,"i 1.1
Hebron ■;;;;;;;; ^'-j^
Hccmstra, Mr. Ä. j.Ä! A.'bäron
van _
Honriqiics, Mosch ". ?i
'■'"f"'^"' P- A :.■.'■ 10; Tl. 26
Iran
Is.'>ek
lie
""'''^ 9. 10
61
I
BIz.
Jehudith d/o Jechiel Meatob 10, 51
.-■kos s/o Mass^h Tnhen Na.^.^y. 11
Joden Savanne 6, U, 13. 14, \5. 17
?,' II l'/ l^' ^^' 2^' ^^' ^^' 52;
53. 55. 56, 57.
Josephus Flavius 9
Koenen, H. ] J5
Koperen, Mej. Van ...., 32
^o^^oii 297*32, 33
Leaö, de 3g
Leeuwenstein, M. J *'.' ^y
Leramers, Mr. A ]..' 35
Leon. Mos. P. de ...'.'48. 55
Louzada, D. B. de ....7. 25,* 26
Mahana'ira 33
Malouet, V. P 24, 34
Mariana, Vader 9
Mattes, de 33
xMauricius, Mr. J. J 19, 54
Mauritsburg 32, 33
Maurits van Nassau-Siegen... 9, 10
Meatob, Ishak 10, 11, 51
Meatob, Jechiel 10,' 5\
Mendes da Costa. A. J * 7
Mcrcato, David, I4, 51
Mesa 10,' H
Mcsa, IsaJ^ 14^ 52
Mcsa. Jacob de 37
Mcza. David de n
Moesner, Dr ^2
Monte. Ben Venida del ....~15
Moreno 3g
Moria 3g
Mulcrt, F. E. baron 14
Naär I5
Nassy jq, |3^ 33
Nassy. David, 6. iV, i5,"40, 45, 51, 54
Nassy, D. de J. C. 19, 24, 48, 55, 56
Nassy, Isac, iß 54
.Ng35V. Taroh Coh^n ;.' ' j]
JNassv. Joseph. H. S2
Nassy, Samuel, 14, 15, 16. 17. 21.
29. 52, 53
Nassi, Sara de Joseph C * 21
62
ISoord-Araerika 3, 20
Nunes Henriques, Abraham, 15,' 52
Oppenheim, Samuel ß
Oudschans Dentz, Fred 3. 7, 21,
28, 57
Palache. Don Samuel 16
Palache, Prof. Dr. J. L 7
Parra, de la 33
Parra, Is. de la 43
Parra, Josua de la iy
Parra, M. de la 37
Parra. Ribca de David de la, 20, 56
Parra, Samuel de la, 15, 53
Parra. S. H. de la, 43' 55
Pary, Jan ' 35
Payva, de 33
Pereira 10, T4. 3S
Pereira, Jacob 14, 52
Percira, Manuel 16
Pereyra, Abraham 21
Philadelphia 20
Pinto, de 33
Pinto, Isaac 5^
Pinto, Jacomo 6
Piza. de 33
Pomeroon 5, ß
Portugal 9, 24. 3&
Pos. C S 7
Prado, Jacob Rodriguci de 21
Rama 33
Renaud 3Q
Rhchobot 33
Ribca de David de ia Parra, 20, 56
Rodrigues Pereira, S 7
Roos, J. S 7, 10
Roos, P. F 35
Sack, Dr. J 32
Salzcdo '" 33
Scharphuizen, Jan van 29, 53
Schoch. Mr. Dr. C. F. 7
ocott. Major John 5
Sceligmann, Sigmund 7
Serfati Pina. Jcosuah 21
Servatty Pina, Josua 15, 53
Silva, da ^„
Silva, de ;;:;:;; f^
Silva, Sara da 21
Sinamcry * ""J4 c^
Sivaplein Z',['Z'.[ 28 U
Sola Pool, Rev. D. de ......... ' 8
Solls, .Inanuel de ,,.[,,, H
Solls, Sciemoh de .' 12, 13 51
Sommelsdyk, van Aerssen van 16, 35
Souza, de 33
Soulage Jr *'.'*.*.'*.*.'.*.'!.'''' 20
Spanje * g
Spörcke, H. E. baron van".*.*.**" 19
Spranger, Gerard ] jq
Staal, G. J. /: T
O^ » , yi 1 0, 7
Stokvis, Prof. Dr. B. J. . 28
Stuyyesand, Dr. J. P. van ... 31, 32
oucotn ^r>
Surinamerivier [] i^
Teenstra. M. D. ... 30, 35. 36. 37
Thomas, St 20
Thorarica ... 10. 13, H, 46, 51,^52
Vas Nune.<;.Fernandes, Mevr. C. 7
WaUach, Jos 35 «
A'-eyäe. A. J. van der ■■■.'.■.■.■.■. ' 32
Wichers, Mr. J. G. IQ 94 «
Wilde Kust vin We^ünSn'"' if
Willoughby of Parham, Lord F.,^' ^^
Willoughby, Henry .... 17
Vvolbers, J f J^
WoJff, Luden ^l
Wouw, Ir. J. J. van ....'.*.*.' 7
Wljngaarde ***' 3g
Zamora ^««
Zceland ""l.*.*.*.*.*.*.'.'.'.'.* ' f?
Zecuwen 5 6 12
Zwartenhovenbrugstraat *.*.'...'. 27
63
V '
(
F
I
Fermin, Philippe, 1720-1790 . ( l/|/«^>/^^^
. . . Ausführliche historisch- physikalische
Beschreibung der Kolonie Surinam. Auf Veran-
lassung der Gesellschaft Naturforschender
P"'reunde in Berlin, aus dem Französischen über-
setzet, und mit Anmerkungen begleitet ... Mit
Kupfern. Berlin, J.Pauli, 1775.
2 v.in 1. fold.map, 3 fold.plates. 20 cm.
1. Surinam- -De scr.& trav. 2.Surinam--Hist.
--To 1814. 3. Surinam- -Econ.condit.
I.Gesellschaft Naturforschender Freunde,
Berlin. MiU
4
^
U
DE WEST-IMDISCHE I GIDS v.29,19U8
WAT ER OVERBLEEF VAN HET KERKHOF EN DE
SYNAGOGE VAN DE JODEN-SAVANNE IN SURINAME
met jo afbeeldingen
DOOR
FRED. OUDSCHANS DENTZ
Op ongeveer tien uur roeiens van Paramaribo, — ruim vijftig
kilometer in rechte lijn — lag indertijd een dorp, dat naar de
aldaar wonende Joden, de Joden-Savanna geheeten was. Deze
Joden, uit Portugal afkomstig, waren in verschillende groepen
naar Suriname gekomen en hadden zieh ten slotte allen op deze,
aan de Suriname-rivier gelegen Savanne nedcrgezct. Hun dorp
kwam hier tot grooten bloci, maar raakte spoedig in verval cn
werd ten slotte, na door brand tc zijn geteisterd, verlaten. Wat
er van ovcrbkcf waren de resten van de synagoge cn de begraaf-
plaats, zoodanig door de vegetatie overwoekcrd dat nauwelijks
meer iets van deze historische vestiging was waar te nemen.
Gedurende den tweeden wereldoorlog is deze Savanne het
voorwerp van bijzondere zorg geweest van de Overheid, die de
aanwezigheid van een aantal gedetineerde N.S.B.-ers uit Ned.-
Indie heeft gebruikt om een onderzoek in te stellen naar de
resten van deze nederzetting, in het bijzonder van de synagoge
van 1685 en de begraafplaats, met haar talrijke grafzerken i).
In de eerste helft der 17de eeuw waren reeds een aantal, waarschijn"
lijk uit Italiü cn Nederland alkomstige Portugeesche Joden in Suri"
name gevestigd. Zij woonden in Thorarica, in de nabijheid van plan'
tage ,,Zandpunt", waar in het begin der 18de eeuw nog overblijfselcn
van een, tusschen 1661 en 1675 gebouwde synagoge en een begraaf-
plaats te vinden waren 2). Een tweede groep was met Francis Wil-
1) Voor meer bijzonderheden raadplege men mijn boek: ,,De
holonisaiie van de Portttgeesch Joodsche Naiie in Suriname en de ge-
schicdenis van de Joden Savanne", Amsterdam, 1927, 63 bladz. met
6 afb. buiten den tekst.
2) ,,De stichting van de Portugcesch- Joodsche gemeente en syna-
goge in Suriname" door mr. R. Bijlsma, W,L Gids jrg. 2, dl. 3, blz.
58, 1920.
*
— 210 —
KERKHOF EN DE SYNAGOGE VAN DE JODEN-SAVANNE 21 1
LOUGHBY (1613-1666), gouverneur van Barbados, die in Maart 1656
uit zijn ambt werd ontzet, naar Suriname gekomen en versterkte de
Joodsche bevolking in deze door hem gestichte volksplanting — naar
hem 00k Willoughbyland genoemd. Deze Joden vestigden zieh op de
Savanne bij de Cassipoera-kreek. Na de inbezitneming, in 1664, van
Cayenne — destijds een Nederlandsche kolonie — door de Franschen,
verhuisden een aantal Joden, onder leiding van David Nassy, even-
eens naar Suriname en vestigden zieh op de Joden-Savannc, waar-
heen ook de andere Joodsche bevolkingsgroep verhuisdc. Aldus werd
dit dorp het centrum van de Portugeesch- Joodsche Natie — een
plaats welke bekend was om zijn gezonde ligging — een uitverkoren
piek.
WiLLOUGHBY — door Karel II opnieuw tot gouverneur van
Barbados benoemd — werd met Laurens Hide, 2de zoon van Lord
Clarendon, bij charter van 2 Juni 1663 met Suriname begiftigd.
Aan de Joden schonken de Engeischen op 17 Aug. 1665 belangrijke
Privilegien 1), welke hun vergunning gaven tot vrije uitoefening van
hun godsdienst en het bouwen van ,,places of worship and schools
on ten ecres of land at Thorarica". Dat daarmede de divisie van dien
naam bedoeld was blijkt uit een in 1671 gedrukte kaart van de rivieren
Suriname en Commewijne 2), volgens welke de Joodsche synagoge
rccds destijds gelegen was bij de Surinamcrivier, ten Noorden van de
Cassipocra-krcck, dus ongeveer ter pUuitse van de latere Joden-
Savanne.
Bij de vcrovcring van Suriname op 27 Febr. 1667, bevestigdc de
Zecuwsche commandeur Abraham Crijnssen, in art. 3 vun hot vcr-
drag 3), niet allecn de door de Engelschon aan de Joden geschonken
rechten, maar Icgde bovendien bij art. 4 vast dat ,, alle tcgenswoordige
inwoonders, van wat natie, die souden moogen wcsen, sullen hebbcn
>) De Privilegien aan de Port. Joodsche Natie vergund, zijn samen-
gevat in een Recueil M.S. 1746 in fo. Uitgangspunt daarvan is het
Engeische Charter van 17 Aug. 1665. Dit Ascamoth werd in 1748 .
herzien, nogmaals herzien bij brief van 22 Aug. 1754 door de Prinses
Gouvernante. In 1787 werd een nieuw Ascamoth vastgesteld door de
Junta en provisioneel goedgekeurd door den gouverneur-gencraal,
dat, hoewel geen bekrachtiging in Nederland gekregen hebbende, als
reglement voor de gemeente is blijven gelden.
Het kerkreglement werd vastgesteld bij K.B. van 2 April 1825,
Publicatie van 20 Juni (G.B. no. 3).
2) Inventaris verzameling kaarten in het Algemeen Rijksarchief,
no. 1666.
5) Luidende: ,,Dat alle persoonen, wie die oock souden mögen wesen
ende van wat natie, die oock soude mögen sijn, hetsij Engeischen,
Joden, etc., die tegenwoordich met hare lijff en familie in Suriname
woonen, de middclen, landen, goederen van wat aert of te spccie die
oock mögen wesen, deselve absolutelyck voor haer gereserveert houden
ende geconfirmeert voor haer ende hare erffgenamen om die voor altijt
te besitten, te genieten ende te erven sonder de minste tegenstellinge,
molestatie ofte verhinderinge, enz."
Co
212 FRED. OUDSCHANS DENTZ, WAT ER OVERBLEEF VAN HET
ende genieten alle gelijke Privilegien, als de Nederlanders, die met haar
sullen cohabiteeren".
Eerst 18 jaren later kreeg, in 1685, de Joden-Savanne haar Syna-
goge, Beracha Ve Salom (Zegen en Vrede) genoemd. Samuel Nassy
schonk in 1682 aan de Portugeesch-Joodsche Natie grond voor den
bouw, bij de inwijding nog 25 akkers er rondom heen, en in 1691 nog-
maals 25 akkers. Ook gouverneur Ligtenbergh liet zieh niet onbe-
tuigd en schonk in het laatstgenoemde jaar aan de Hebreeuwsche
Natie 100 akkers land op de Savanne, bij grondbrief van 12 Sept.,
welk document als de eerste in Suriname verleende grondbrief wordt
beschouwd »). Zoo nam dus het dorp snel in omvang en beteekenis
toe. In 1665 haddcn de daar woncnde Joden zelfs hun eigen recht-
spraak, nl. de rcchtbank voor kleine civielc zakcn, welke hun gclcgcn-
hcid gaf kwestiestot ecn bedrag van 1 0.000 pond suiker te behandelen.
Op 30 Nov. 1741 stelde h^t Hof van Politie dit bedrag aan 500 gülden
gelijkJ). De gedeputeerden van de Natie door wie deze rechtspraak
werd uitgeoefend, de Senhores do Mahamad, bestuurden de kerkelijke
gemeente.
Nabij de Synagoge hadden de Joden hun begraafplaats aangelegd.
Vele inwoners zijn daar te rüste gelegd, wier namen ons nog bckend
in de ooren klinken; namen van vele thans nog in Suriname wonende
families, maar ook van uitgestorven geslachten.
In een ,,Rede" van den oud-rabbijn der Port. Isr. Gemeente in
Suriname, wijlcn J. S. Roos, wordt van de Joden-Savanne het vol-
gende gezegd J). ,,De eerste kolonisten waren hooge beeren, bcschaafd
cn vermögend, voorzoover ze uit Brazilie waren overgekomen, gewezcn
Mammen, die de Inquisitic waren ontvlucht. De streck, waar zij
zieh, na eenigc voorloopigc pogingcn eldcrs in de kolonie, vestigdcn,
naar hcn de Joden-Savanne gcheeten, met als centrum het Joodsche
dorp, was wcl gcschikt hun zin voor onafhankelijke hoogheid te be-
vredigen. Deze door de natuur bevoorrechte piek, heuvelachtige
schelprots aan de Boven-Suriname, met mooie beplanting, liefelijke
valleicn en het koele verfrisschende water van natuurlijke bronnen,
was geheel vrij te hunner beschikking en daar hebben zij een reeks
plantages aangelegd, meest suikerstaten, die zij uit eerbiedige herin-
nering aan het verrc verleden Joodsche namen gaven. Zoo vinden
wij achtereenvolgens : Rama, Gerar, Hebron, Moria, De ladder
Jacobs, Nahamoe, en aan gene zijde der rivier: Goossen, Gilgal, Ber
Seba, Succoth, Maganaim, Kajam en, als hoogstgelegene, Karmel.
Hun vrij heid was onbeperkt. Behalve de Indianen, die van den oertijd
de bcwoners waren, waren zij de eerste bezetters van de kolonie,
vöör de Engeischen, de Franschen, de Hollanders. Het geheel der
rechten was te mooi om blijvend te zijn in een niet-geheel Joodsch
») ,, Essai historique sur la colonie de Surinam...." Paramaribo,
1788, dl. 2, blz. 122; Encyclopaedie van Ned. West-Indie, blz. 337,
onder ,,Grondpolitiek".
2) Verslagen van 's Rijks oude Archieven, 1919, bijlage 8.
') Rede gehouden op 11 April 1937, in een bijeenkomst van het
Genootschap der Joodsche Wetenschappen, Nieuw Israelietisch Week-
blad.
KERKHOF EN DE SYNAGOGE VAN DE JODEN-SAVANNE 213
^
land, maar gedurende een eeuw bleef alles ongerept en voor een
groot deel nog tot 1825, toen de privilegiön werden ingetrokken en
vervangen door een koel kerkrcglement, dat behalve algehccle vrij-
heid van religie, weinig van de vroegere glorie overliet. Om politieke
redenen waren er velen voor den bloeitijd van de Joden-Savanne
weggetrokken ; in 1670 reeds 200 personen, in 1675 een aanmerkelijk
getal, in 1677 wederom 10 families met hunne slaven, 322 hoofden.
Het aanzien en de invloed dezer planters maakten hen in de kolonie,
waar zij eenige malen zooveel in aantal waren als de Christenen, tot
kleine vorsten. De Savanne was de gelicfde residentie, later het
Jerusalem hunner droomen".
De huizen waren gebouwd op een rcchthoekig stuk land van 450
voet lang en 300 voet breed; er waren 4 dwarsstratcn. Alle huizen
hadden een tuintje, waarin de bewoners groenten kweekten. In het
midden lag de Synagoge, 90 voeten lang, 33 breed; zij was uit bak-
steen opgetrokken en stond op een cirkeivormig plein i).
Deze plaats werd voor zoo gezonä gehouden, dat nog in het begin
der 20ste eeuw het Gouvernement overwoog er een herstellingsoord
voor ambtenaren te vestigen. Men haalde het heldere en overvloedige
water uit de bron niet ponten weg voor de schepen 2) .
De verdedigingslinie (Cordon) welke gouverneur Jean Nepveu in
1772 tot 1774 deed aanleggen in verband met het gevaar der wegge-
loopen negerslaven (marrons), grensde aan lict dorp, welker bewoners
met de deze linie bezettende militairen handel drcvcn en hcn van
versehe groenten voorzagen.
Een blijvende vestiging is het Joodsche dorp niet beschorcn ge-
wccst. Tal van bewoners trokken langzanierhand weg om zieh in de
hoofd plaats Paramaribo te vestigen, waar zij zieh in den handel
begaven of leefden van de opbrengst hunner plantages. De eenzaam-
hcid en de af stand van de overige bcvolkingsgroepen waren blijkbaar
voor vele bewoners redenen om naar Paramaribo te verhuizen en
alleen op fecst- en hoogtijdagen nog naar hun oude dorp te komen,
dat, vooral voor de ouderen, groote aantrekkingskracht bezat — waar
zij nog uit eerbied voor hun voorouders, in den gewijden grond, hun
dooden ter aarde bestelden. Op die kerkelijke feestdagen gaven de
*) Voor uitvoerige beschrijvingen van het dorp zij verwezen naar de
„Essai historique", in 1791 in het Nederlandsch uitgegeven onder,
den titel ,, Historische proeve over de Kolonie van Suriname, ge-
schiedenis der Kolonie. . . .", dl. 1, blz. 42 en de Surinaamsche Alma-
nak 1833, blz. 287. Men zie ook de Encyclopaedie van Ned. West-Indie,
blz. 393.
2) Over deze bron leze men wat de ,, Essai historique" er over ver-
meldt, en het stukje van J. Sack, ,,Geneeskrachtig bron water van de
Joden-Savanna", Bulletin Inspectie van den Landbouw in West-Indie
J3» 1908.
Alhoewel men bij het recente terreinonderzoek deze bron niet heeft
kunnen terugvinden, trof men wel in een tweetal ravijntjes bronnen
aan, waarvan het water door den gouvemementsscheikundige J. N.
Heesterman is onderzocht. Dit water kon worden geken merkt als
sterk zuur en arm aan opgeloste Stoffen.
214 FRED. OUDSCHANS DENTZ, WAT ER OVERBLEEF VAN HET
uit Paramaribo overgekomen Joden familie- en feestmaaltijden,
waarbij een algemeene verbroedering rijk en arm aan denzelfden disch
tezamen bracht i).
Bij den »nval van Cassard, in 1712, hielden de Fr^nschen vreeselijk
huis op de Savanne, maar de buitgemaakte kerksieraden werden voor
hun vertrek toch teruggegeven.
Tal van gouverneurs werden op de Savanne gehuldigd; vooral
worden vermeld de feesten en ceremoniön bij de ontvan'gst van
gouverneur Nepveu in 1770.
Den 12den Octobcr 1785 had het jubelfeest der onder Van AERSSEN^
VAN SoMMELSDYCK in 1685 gebouwde Synagoge plaats. Gouver- ;
neur Wichers, de raden van politie en justitie en talrijke nota-
belen uit Paramaribo waren daarbij tegenwoordig, totaal ruim
1600 Personen. Er waren tafeis met ruim 300 schoteis, fraaie ver-
sieringen en 1000 lampions. Er werd gegeten, gedronken, velc rede-
voeringen gehouden, Hebreeilwsche gebeden uitgesproken en dicht-
werken voorgedragen, terwijl een luisterrijk bal het feest besloot.
Feitelijk was het dorp toen reeds sterk vervallen, daar er nog slechts
22 gezinnen woonden die niet van de rijksten waren.
Na dit eeuwfcest naderde het einde rasch. In 1825 werd de Joodsche
rechtbank opgeheven. Hiermede verdween het laatste restje luister-
van de Savanne, en ofschoon er nog in 1827 een vertimmering en ver-
betering van het kerkgebouw plaatsvond — er woonden toen nog
slechts 8 familics — spocdig luiddo de doodsklok over het oude dorp.
Op 10 September 1832 brak er een brand uit die nog 5 huizen
vcrnieldc. Herstclliiigcn blcvcn achtcrwegc. De belangsteiling voor
het ZOO gocd als onbcwoondo dorp bleck gchcol vorflauwd. Do Sa-
vaiiiiü raakte in vergetolhcicl en werd nog slechts het doel voor
excursies der stadsbevolking in den drogen tijd. Ook de begraafplaats
raakte gehcel in verval; de marmeren grafzerken met rijk beeldhouw-
werk, wapens en inscripties, werden door den tropischen plantengroei
aan het oog onttrokkcn en verzonken in den bodem, terwijl de Syna-
goge tot een meer en meer afbrokkclende bouwval verviel.
Doordegoede zorgen van den toenmaligen leeraar der gemeen-
te, P. A. HiLFMAN, waren bouwval en begraafplaats alreeds in
1906 in orde gebracht, de grafzerken opgedolven en zooveel
mogelijk leesbaar gemaakt 2). Tomben en opschriften van ge-
schiedkundige waarde kwamen daarbij aan het licht, monumen-
ten van den rijkdom, maar tevens van de weelde en de ijdelheid
der vroegere bewoners. Maar de jaren snelden heen en doorgemis
aan onderhoud overwoekerde de natuur, wat met liefde en voor-
zorg washersteld3).
») Negers werden in grooten getale medegenomen en deze vierden
met dansen en trommelen zöö feest, dat daartegen een plakaat
(Plakaat lyii) werd uitgevaardigd.
2) P. A. HiLFMAN, ,, Notes on the history of the Jews in Surinam",
Publications American Jewish Historical Society i8, 1909.
5) In 1926 werd nog eenmaal getracht fondsen voor het herstel
1
KERKHOF EN DE SYNAGOGE VAN DE JODEN-SAVANNE 2 1 5
Tijdens den tweeden wereldoorlog werden 139 N.S.B.-ers, die
uit Nederlandsch-Indie veiligheidshalve waren weggevoerd, in
Maart 1942, op de Joden-Savanne geinterneerd — tot midden
1946, toen zij naar Nederland werden overgebracht. De terri-
toriale commandant van Suriname, kolonel der artillerie A. van
OosTEN trok zieh het lot van het historische dorp aan en gaf
toen de omstandigheden zulks mogelijk maakten, opdracht de
ruine van de synagoge, alsmede de begraafplaats van onkruid
en struikgewas te zuiveren en te doen schoonmaken. Met veel
ambitie en zorg — schrijft kol. Van Oosten — hebben gein-
tcrneerden dit werk verriebt. De grond in en om de ruine van de
Synagoge werd tot op een halve meter diepte omgespit en de
aarde, voor onderzoek op eventueele aanwezigheid van voor-
werpen, gezeefd. Slechts eenige flesschen, een aantal zwaar
verroeste hengels en spijkers en een klein gedeelte van een lamp
zijn te voorschijn gekomen. Deze voorwerpen zijn op het kantoor
van den beheerder Interneeringsdienst bewaard. Ook vond men
nog een koperen plaat, waarop in Hebreeuwsche letters stond:
, »Geschenk van .... de Meza".
Aangezien het terrein waarop de synagoge stond in den boezem
van het domein is teruggcnomen, zijn al de gevonden voor-
werpen en alle op de Savanne staandc gobouwcn eigondoni van
het gouvernement geworden. Kolonel Van Oosten heeft den
gouverneur voorgesteld de 6p de begraafplaats gevonden voor-
werpen öf aan de Portugeesch Israelitische gemeente te schenken
öf te bestemmen voor een museum te Paramaribo, waarvoor in
1 946 oprichtingsplannen bestonden.
De blootlegging van het kerkhof was een groote verrassing,
daar slechts weinigen hadden kunnen vermoeden dat dit zoo uit-
gestrekt was. Voordat de begraafplaats was schoongemaakt
waren slechts enkele zerken zichtbaar. Het afzoeken van het
terrein moest zeer zorgvuldig geschieden, daar de inrichting van
het kerkhof niet systematisch genoemd mag worden — te oor-
van den bouwval en de begraafplaats in te zamelen. De hiervoor in
het leven geroepen coramissie bestond uit 19 personen, welke op blz.
7 van ,,De kolonisatie van de Portugeesch Joodsche Natie...."
worden genoemd. Vloeiden in den beginne de bijdragen naar tevreden-
lieid toe, weldra hielden zij geheel op. Met rente op rente kwam er
een som van / 1200, — bijeen welke zieh thans nog onder mijn hoede
bevindt. De opperrabbijn van de Port. Isr. Gemeente te 's-Graven-
hage, S. RoDRiGUES Pereira — de eenige die met mijzelf van deze
groote commissie overbleef — heeft zieh van de juiste boekingen van
het fonds overtuigd.
♦•
V
'I
'/
216 FPED. OUDSCHANS DENTZ, WAT ER OVERBLEEF VAN HET
deelen naar de plattegrond welke door een der geinterneerden,
Sprey, werd gemaakt. Enkele graven bleken met ongeveer vijftig
centimeter äarde te zijn bedekt. De opschriften der zerken werden
voor zoover deze nog te lezen waren, alle opgeteekend. De vorige
voorganger van de Port. Isr. gemeente, de beer A. Lopez Car-
Dozo, die met den beer Ph. A. Samson, praktizijn, de synagoge
en het kerkbof bezocbt, sprak eenige gebeden uit.
Volgens degenen die de overblijfselen van het kerkbof, zoowel
destijds als nu bebben bezocbt, moet bet scboonmaken ervai> dit
keer meer deskundig zijn verriebt, betgeen ongetwijfeld aan de
belangstelling van de geinterneerde N.S.B.-ers te danken is. Dit
laatste klinkt eenigszins paradoxaal, scbrijft kol. Van Oosten.
Tenzij voor een geregeld onderboud van de Savanne kan wor-
den zorg gedragen bestaat er kans dat de ruine van de synagoge
en het kerkbof weer spoedig onder onkruid en struikgewas zuUen
verdwijnen. De groote af stand van Paramaribo zal voor een goed
toezicht wel eenig bezwaar blijven, zoodat het aanbeveling ver-
dient iemand ter plaatse te vinden, die met bet voortdurend
toezicht kan worden belast, waarbij dan met een enkele contröle
van de stad uit zou kunncn worden volstaan 0.
j Van de 436 grafzerkcn, welke zijn blootgelegd, hccft men
slcchts op 59 de opschriften kunnen ontcijfcrcn (57 nummcrs,
daar 4 zerken die naast elkaar zijn gelegen, 2 nummers dragen).
Van die 57 nummers zijn er 10 in het Nederlandsch en 47 in het
Portugeesch en Spaansch. Slechts op een dezer wordt de geboorte-
plaats vermeld, nl. die van Abraham Mendes, Livorno.
Volledigheidshalve zijri alle 69 ontcijferde opschriften hierbij
opgenomen, m^t hun vertaling in het Nederlandsch. 6 zijn van
in de 17de eeuw geboren Portugeezen, 28 van personen uit de
18de eeuw, 5 uit de 19de eeuw; van 20 der begravenen is geen
geboortejaar vermeld. Wat hun ouderdom aangaat vinden wij
1 persoon van 90 jaar, 4 personen van 80-90 jaar en 6 van 70-80
jaar; vijf waren jonger dan 1 jaar.
Möge het Gouvernement spoedig maatregelen beramen 2)
welke zuUen voorkomen dat de historische resten van de Joden-
Savanne weer door de weelderige plantengroei wordt overwoekerd
en aan het menschelijk oog onttrokken.
>) Voor het houden van toezicht beveelt kol. Van Oosten den heer
Cheltius aan, een op Gelderland wonende r.k. onderwijzer.
2) Het onder mij berustend fonds is daarvoor ter beschikking.
Fig. 1-2 Ruine van de Synagoge op de Joden-Savanne nadat zij
door de gcintcmccrden was schoongemaakt. Fig. 1 : Naar het
Noord-Oostcn, gczien. Fig. 2 : Gezicn naar het Oosten. (Foto's
van dr D. C. Gcijskes: Febr. 1946.)
Q
•3yi
naqoqe
öden - Savanne
-5
unnanne
Dlalleqnond
Ochaol ) 4b200
Fia 10 Plattegrond van de ruinc van de Synagoqc op de Joden-Savannc : rcsultaat van
hct graafwcrk van gcinternccrdcn in oorlogstijd. (Gctcckcnd door den heer bprcy.)
\
KERKHOF EN DE SYNAGOGE VAN DE JODEN-SAVANNE 217
GRAFSCHRIFTEN
1. Sa. / Do Bern Aventurado / Mos, de Sam^ De Meza / Faleceo
Em Primo Tebet / 5550 Corr.de a 18 Dczembro / 1789. Da Idade De
49 / Annos 2 Mezes 17 Dias / S.A.G.D.G.
2. Sa. / Do Ajinho Rephael / Del Castilho Filho / de MoS. Robles
de / Medina, Faleceo Em / 12 Sebath 5540, Que / Corresponde Com /
19 Janeiro 1780 / Da Idade De 3 Annos / 6 Mezes & 20 Dias /
S.A.G.D.G.
6. Sa. / Do Anjo / Mirjam Rahel Filha / de David Bueno de Mes-
quita / Fo Em / 28 Tisry 5567 / Corr.de a / 10 Octobro 1806 / Da Idade /
9 Mezes & 2 Dias.
g. Jacob Haim / Robles de Medina / overleden / den 10® Februari
1832 / in den Ouderdom / van 64 jaren / en 19 dagen.
i6. Jacob / de Miranda / Geboren den / 8 Augustus 1789 / en over-
leden den / 30 Juny 1849.
ly» Sa. / Do Anciao / Ishak de / David Baruh Louzada / Fo. Em /
9 Yiar 5559 / Corr.de a / 14 Mayo 1799 / Da Idade De / 78 Annos.
i8. Sa. / Da Bem Aventurada / Roza Hana Q. Foy Mulher /
d'Is. de Dd. Baruch Louzada / Faleceo em Pro. Tamuz 5533 / Q.
Corresponde / a 22 lunio 1773 / Da Idade de Circa 49 Annos. / S.A.G.
D.O. / Capullos, Mitig. ad / La Triste Ansia / La Rosa que aquy laze /
Scpultada No Llorcys / Infoliz Ny Malognida / Sus VirUulos Lc
Dicron / Tal Flagancia Que / Alcanso Con los lustos / iMpa Kslancia.
j(j. lliizaii Lousada. / 11 orma sua asta scntcm seus amigos cn
gcral / A suadc vocaö scptcncia no Kaluij / Z ehiva para u l)s. contcn-
tar / A seus irmaos todos agradar / N o par ais em recompcn9a pois
rade dcscan9ar /L..../ O vorcumprido mcrcccu / U.... / Sccumahumilda
de Q rendcu, / A sua felis morte a todos cncantou / D ogco su^itamcnte
Iho alcancao / A pesar das penas que passou.
20. Sa. / Do Anjo / Rahel Fa. do / Hazan D. B. Louzada / Fo Etai /
26 Adar Seny 5546 / Da Idade De / 4 Mezes / & 26 Dias / S.A.G.D.G.
Sa. / Do Anjo / Mos. Fo. do / Hazan D. B. Louzada / Fo Em /
28 Yiar 5545 / Da Idade De / 22 Mezes / & 20 dias / S.A.G.D.G.
26. Sa. / Do Anjio / Ishak Uz.l. / D. Avilar / Filho de Jab.i. /
Gabay Fonseca / Junior Faleceu / a 22 Yiar 5549 / Da Idade 3 Mez.^. /
& 6 Dias.
J5. Sa. / Da Matrona Senhora / Reina Cahanet, V* do / Eminente
Sr. H. H. Meir / A. Cohen, / que Faleceo em / 16 Nissan 5561 / corr.de
a / 30 Marco 1801, / da idade de / 90 Annos / S.A.G.D.G.
40. S. B. Louzada / Geb.: 9 Januari 1792 / Overl. : 5 Augustus 1873.
41. Sa. / Do Bem Aventurado / Mos. Rephl. Blanes / Felesco em /
18 Sivan 5575 / Corr.de a / 26 Yunio 1815 / Da Idade De / 68 Aoa. /
3 Mes. & 7 Dias.
42. Sa. / Da Ingurtada / Charitativa & Malograda / Jeudith Mulier
/ que Foy de / Abraham Haim Arias / que Faleceu / da Idade de /
28 Anno 8 Meze / & Foy em / 18 Tebeth 5524 / Que Corresponde A /
21 Dezembro 1763 / S.A.G.D.E.G.
48. Sa. / Que Preparo / Em Sua Vida / Jahacob / H. H. Cotino /
Fo Em / 4de. Ab. do 5548 A^. / Que Corresponde a / 14 Dezembro do
Ao 1 788.
». ,
213 FRED. OUDSCHANS DENTZ, WAT ER OVERBLEEF VAN HET
5J. Sa. / Do Incurtado Mangebo / Joseph Arias Carvalho / Fo
Em / 7 Adar 5545 / que corresp.de / 17 Feb.^ 1785 / de Ydade de
19 A08. & 10 Mezes / S.A.G.D.G.
Sg. Sa. / Do Bern Aventurado / E Virtuozo De / Abraham Mendes /
Vais Nacido En / Liorneno / Anno De 5458 / Que Corresponde A /
Anno 1697 / E Apreparou / Em Sua Vida / Da Ydade / De 64 Annos /
E Fo Em / 1 Mayo.
61. Sa. / Do Anciano / Ishak E. Abraham / De Aguilar / Fo Em /
5 Kisleu 5522 / Que Corresponde A / 29 Novembro 1762.
64. Sa. / Do Bem Aventurado / Mosseh Hisq.'^ Naar / Que Fö Em /
31 Nissan 5545 / Que Corresponde A / 2 Abril A^ 1785.
yo. Sa. / Do Anciao / H. Naar Mora / Que Faleceo Em / II Elul
5576 / Corresponde a / 13 Setembro 1816 / da Idade de / 73 Aos /
2M8.& 19 Dias /S.A.G.D.G.
Sa. / Da Matrona / Sjirah m. d. / H. Naar Mora / Que Faleceo Em /
8 Hisvan 5560 / Corresponde a / 6 Novemb^ 1800 / da Idade de /
49 A08. / 1 M8. & 21 Dias / S.A.G.D.G.
82, Hier rust / Mevrouw / Rachel Jessurun / eerder Wed.® / Jacob
Nunes Mcrgado / laatst Weduwe / M. H. Nahar / Geb.'^ den 13®^ Mei
1762 / Overleden den 24«" Januari / 1843.
83. Aqui Des / canciam / Moyses Hisq^ Nahar / que nasceo /
em 9de Hesvan 5524 / E Falleceo / em 4 de Ab. 5587 / ou / 28 Julho
1827 / viveo / 63 Annos 8 Mezes & 24 Dias / S.A.G.D.G.
8S, Do Anjo / Abigail / Filha de Jos. de / Saml. H». / de la Parra /
Faleceo a / 28 Hisvan 5570 / Corr.de a / 3 Novem^o 1809 / da Idade de /
5 Mezes & / 24 Dias.
102. Sa. / Do Bem Aventurado / Sabio &.Vcnerado / Scnhor Mord:
/ M»* Quiros que Serviu / de Hazan Neste: K: K: de / Beracha Vc
Salom 54 AS. & / Com Gloria Sc Boa Fama / Falecou / da Idade de /
84 AS. / cm 9 Sivan 5537 / que corres.P. a / 14 Junio 1777.
loj, Sa. / Do Anjo de / Mordchai / Fo de / Mendes Quiros / Fo
Em / 16 Hesvan 5530 / que corresponde a / 16 Novembro 1769 /
S.A.G.D.E.G. / Mordehay sacou per sorte / Este tryste mauseolo / &
rompeu com sua morte / do Mordehai 0 consolo.
108. Sepultura / de Joseph de la Parra / Falecido en 19 Sivan
5587 que corresponde / con 23 de Junio 1818 de la Edad de 32 Annos /
7 Mezes & 12 Dias dexando en lagrimas un / Padre Viejo de quien
seu fue Unico y / una Esposa con tres Ninos.
Lleno de bienes y de mi Hijo amado / Me creia feliz quando la muer-
te / Por un golpe fatal mudo mi suerte / Dejandom de mi todo privado.
Ay, mi Hijo, si tu padre desolado / Puede aun vivir despucs de
perderte / Es solo para merecer de verte / Onde estas en el cielo colo-
cado?
Assi tomar^ mi mal con paciencia / Mostrar(5 quanto se puede sufrir /
Tranquilo cargando mi triste existencia / Que Dijome Joseph Padre
vivaü / Ay, Hijo amado senti mi sentencia / Es Uorar suspirar asta
murir.
ijg. Sa. / Do virtuozo incurtado / Biniamin Filho de Is. / Henriq.'.
^ de Granada que / Faleceu No Dia de Sabat / Em 27 Abril 1771, /
Da Idade De 27 Aos, 1 Mes. & 27 Dias.
Goza picdra dura / Un Cuertio Elado / Que no importa / Tenga lo
%
KERKHOF EN DE SYNAGOGE VAN DE JODEN-SAVANNE 2 1 9
del Suelo / Sy La Parte Principal / Quo E. del Cielo / Subiose Ya
A los Bib.entes da / Un Gran Consuelo / Pues quien Bive Con Dios
Siempre En La Mente, / Clara Gloria Rondia / Y Eternamente '
120. Sa / Da Incurtada / Abigail / Mulher, que foy de /^Samuel
Hgnriqv,g?: dff Granflifl / que Faleceo cm / 9 Dezembro 1770 Da
ttci"! '° ^^' * ^ ^''^ ' ^" ^ ^'''"^"^ * ' ^^^' de Gazada
VMf\ Do Digno & Valerozo / Sr. David Jessurun Lobo / Em Sua
Vida Regente / Da Santa Congrega / B. V. S. & Capitao da Divizao /
. Judaica Portugeza / em Surinam / Faleceu em 6 Sivan 5576 / Sendo
premeyro Dia da / Festa de Sebuhoth / Corr^e a 2 Junho 18 6 / Da
Idade De / 58 Annos & 6 Mezes <^ / *
146. Gracia / van Emden / geboren / de la Parra / Geboren den
9 Dcccmber 1804 / Gctrouwd den 2 July 1826 / Overleden den 8 Augus-
tus 1 827 / Dit marmer dekt de braafste vrouw / Om oudermin en
huwehjkstrouxv / Om moederlicfde voor haar kind / En minzaamheid,
van elk bemind. / Zij droogde veler tranoa af / Maar strömen vloeicn
op naar graf / God nep 200 vroeg haar hemelwaard / Wiil zij reeds
Engel was op aard. ' j j >-^"»
2 Md 'l8S*^°™°° / de la Parra / Geboren : / 12 April 1778 / Overleden /
^/J°-,'n ^'" ^'^*, o^!f f "^^ ' Mordechai / de la Parra / Geboren /
den 20 January 1809 / Overleden / den 2 October 1841
J65 Wcd6 /.jQjpa dQ Ijt Pitmi / geh: Fernandes / Geboren 12
Augustus 1 763 / en / Overleden 3 1 Mei 1 85 1 .
^ 166. Sa. / Do Ingurtado / Joven Sei Filho de Jcos. / de la Parra/
Faleceu em 4 Tamuz 5563 / CorrJo a 24 Julho 1803 / Da Idade De 1 9
Annos / 4 Mezes & 5 Dias / Debaixo Desta Loxa Fria, / Descansa l.um
quo Discreto Seria / Ante Todos Kesplandesia / A Seus Paes Daba
Alegna / O Seu Gualardao Pretendia / Gozar de D» Sua Companhia, /
Poys Sua Ley Obedecia, / No Cora9ao Seu lello Ardia.
J67. Hier rust / het stoffelijk overschot / van den WelEdelen Heer /
Jozua de la Parra. / geboren te Suriname / od de loden Savannah /■
op den 5. July 1758, / en aldaar overleden / op den 22 November 1832 /
ten 1 ure 's middags / in den ouderdom / van 74 jaren, 4 maanden /
en 17dagen. '
c V-^' c^t i °° '^^ Aventurado / Ishak de la Parr;». / Faleceo em
5 Yiar 5571 /corresponde / a 29 Abril 1811 / da Idade de 73 Annos /
4 Mezes & 1 1 Dias. / Tumba triste inanimado / De las lagrimas del
pobre, / Tan amenudo Regada. / Cubre los restos de un hombre, /
Supenor por sus Acciones, / Esclavo de su Conciencia / Y amo de sus
pasiones / Fue el sombulo de prudencia. / Assy Cierto su Virtud /
Podiendo la beatitud / Fue su momento de morir / Tranquil como
quien va a dormir. / S.A.G.D.E.G.
* "^^tco ^^*^"* ^' ^. de la Parra/ geb.: Samson / Overleden 21 Augus-
191, Sa. / Da Malograda / Abigail Fa. de / Rephail Del Castilho /
.ilT^J^J ^^ ^'^^'' ^^^^^ Ao 5518 que / Corresponde a 4 Marco
1758 / Da Ydade de / 7 Annos / y Meyo.
194' Sa. / Da Malograda y Incurtada / Ester / que Foy Mulher de /
I *
220 FRED. OUDSCHANS DENTZ, WAT ER OVERBLEEF VAN HET
Mosseh de Ab."^. de Britto / Faleceo em / 7 Janeiro A^ 1774 / quo
corresponde a / 21 Tebeth do Anno 5504 / S.A.G.D.G.
ig^. Abraham / de Matos / Faleceo em / 26 Febreyro 1747 /
S.A.G.D.G.
213. Sa. / Do Anginho / David Haim / Filho de Ab.ni / Dovale /
que Faleceu em / 17 Agosto de 1740 / S.A.G.D.G.
225. Sa. / Do Bern Aventurado / de / Samuel Coen Delmonte /
que Fo em / 17 Yiar 5501 / que Corresponde A / 3 de Mayo 1741
284. David Rcphael / Robles de Mcdina / Fo Em / 15 Agosto
Anno 1747 /S.A.G.D.G.
joy, Sa. / Do Bem Aventurado / E Honrado Varao Abraham /
Rcphael Arias Insigne / Na Virtude Fervorozo / Procurador Do Bem
De / Seu. Proximo O. Depois De / Haver Asistido 70 Annos / Neste
Mundo Foy Chamado / De Seu. Criador Para A / Eterna Gloria Em
6 de / Nissan A» 5487 Q. Cor- / responde A 28 Marco de / 1727.
317. Scpultura / Dcla Muy Virtuoza Honesta / y Incurtada S"»-
Rachel / Mugcr de Tosseph de Meza / La quad Feleceo a los 25 Anos /
de SU Edad y fuc Sepultada / El primer Dia de Pascua / de Coabanas
del Anno de la / Creacion 5494 que Corresponde / a 24 de Septembro
delAo/1733.
312. Sa. / Do Bem Aventurado / Varao Ab'" Nunes / Fo em 22
O.bfo. 1742 / Que Corresponde A / Po. de Hesvan A© 5503 / S.A.G.D.G.
j/j. Sa. / Da Bem Aventurada / Sarah Mulher que / Foy de /
David Lüpcs Crispo / Falcscu em / 8 Dezembro 1742 / que Corres-
ponde a / 11 Kislcu 5503 / S.A.G.D.G.
3T(j. Sa. / Do Bern Aventurado / E Incurtado / David / de Joseph
Senior Coionel / Fo Km / 2 'IVbet A<» 5500 / Sua AlnuiGozc Da Gloria.
JJ5. Sa. / Do Aiijinlio / David Fo / de / Binj.»^ Jcss." Lobo / Fu
Em / 6 Nissan 5565 / Corr^^o a / 5 Abril 1805 / Da Idade De / 3 Anno
Ä 6 Mozes.
353- Sa. / Do Anjo / Binjamin Filho de / Joseph Gabay / Faro
Falcccu / No segundo Dia / de Ros. Asana / sendo 2^ Tisry / que
Corresponde a / 6 Sctcmbro 1747.
J56. Sa. / De Abigail / Fa de / Josef Gomez g're / colleu Deus em
8 Yiar de 5485.
3yS. Sa. / Da Bem Aventurada / de Ester / Mulher que foy de
Semuel Carillo / que falesco em / 14 de Ab. 5456.
3g8. Sa. / Do Bem Aventurado / Yeosuah Sarfati Pina / Fo. a
10 Adar Ao 5463 / Sua Alma Goze Da Gloria.
400. Sa. / De Sarah Aryas Filla / de / Yoseph Baruh Caruallo
que Faleseo em / 4e Hesuan Anno 5457 / Sua Alma Gose Da Gloria
403. Sa. / Da Bem Aventurada / Rahel Mulher / que Foy do
H. H. Yshak Arias / Faleseo em / 4^® Hesvan 5489 / que corresponde a
7 Octubro de 1728 / Sua Alma Goze Da Gloria.
420. Sa. / Da Incurtada / E Virtuosa / Sarah / Mulher que foy de /
Mosern D6 Ab.»". / Gabay Yzidro / Fo Em / 1 1 de Yiar 5490 / que
corresponde / 28 Abril de 1730.
427. Sa. / Da Bem Aventurada / Da / S^*^ Minha Maim / Branca
Mesiah / Que Faleseu Em / 27 de Nissan / do A«. 5453 / Sua Alma
Goze Da Gloria.
^
KERKHOF EN DE SYNAGOGE VAN DE JODEN-SAVANNE 22 1
Vertalingen van de opschriften uit het Spaansch en het Portu-
geesch. (Enkele vermoedelijke overschrijffouten zijn in de ver-
talingen verbetcrd; het eerst gcgeven jaartal ward hierbij steeds
als juist aangenomen.)
1. Graf van den gelukzaligen Mozes de Samuel de Meza: overleden
den eersten Tebet 5550, overeenk. met 18 Dec. 1789, op den leeftiid
van 49 jaren, 2 maanden en 17 dagcn. Zijn ziel rüste in vrede.
2. Graf van het kindje Rafaöl del Castilho, zoontje van Mozes
Robles de Medina: overleden den 12den Sabbath 5540. wat overeen-
komt met 19 Jan. 1780, op den Iccftijd van 3 jaren, 6 maanden cii 20
dagen. Zijn ziel rüste in vrede. •
6. Graf .van het kindje Mirjam Rachel, dochtertje van David
Bueno de Mesquita; overl. den 28sten Tisry 5567, overeenk. met
10 Oct. 1806, op den leeftijd van 9 maanden en 2 dagen.
17' Graf van den grijsaard Izak de David Baruch Louzada- overl
den 9den Yiar 5559, overeenk. met 14 Mei 1799, op den leeftiid van
78 j aar. "^
18. Graf van de gelukzalige Roza Hana, die echtgenoote was van
Izak de David Baruch Louzada; overleden den Isten Tamuz 5533
wat overecnkomt met 22 Juni 1773, op den leeftijd van circa 49 jaar!
Haar ziel rüste in vrede. - Rozcnknoppcn, vcrzacht de drocve smart.
De roüs die hier begravcn ligt, beween haar niet als ongclukkig of
rampzahg. Haar dengdcn schonkcn haar ziel zulk ccn gocdc rcputatio
(= geur, in verband met het bceld van rozcn), dat zij met de vromcn
het vasLe vciblijf boroiktc.
19. Hazan Louzada. // Tot het laatste vocldcn zijn vriendcn algc-
mcen A zijn devotic die zeer groot was. Z Hij ij verde om God te A
behagen; zijn broedcrs allen aangcnaani te zijn N en voor niets anders;
om als belooning gerust te kunnen stcrven. L 0 Hij vcrdicndc
volkomen U .... 5 .... A Zijn gelukkige dood verrukte allen. D
Zonder smart bereikte hij spocdig den hemel, A niettegenstaandc de
pijncn die hij doorstond.
20. Graf van het kindje Rachel, dochtertje van Hazan D. B.
Louzada; overl. den 26sten Adar 11 5546 (= 1786), op den leeftijd van
4 maanden en 26 dagen. Haar ziel rüste in vrede.
Graf van het kindje Mozes, zoontje van Hazan D. B. Louzada«
overl. den 28sten Yiar 5545 (= 1785), op den leeftijd van 22 maanden
en 20 dagen. Zijn ziel rüste in vrede.
26. Graf van het kindje. Izak Uz.l. d'Avilar. zoontje van Jab.l.
Gabay Fonseca junior; overleden den 22sten Yiar 5549 (= 1789),
op den leeftijd van 3 maanden en 6 dagen.
35' Graf van de bejaarde mevrouw Reina Cahanet, weduwe van
den weledelen beer H. H. Meir A. Cohen, die overleed den 16den
Nissan 5561, overeenk. met 30 Maart 1801, op den leeftijd van 90
jaar. Haar ziel rüste in vrede.
4T. Graf van den gelukzaligen Mozes Rafa6l Blanes; overleden den
18den Sivan 5575, overeenk. met 26 Juni 1815, op den leeftijd van 68
jaren, 3 maanden en 7 dagen.
42, Graf van de edele, weldadige en ongelukkige Judith Mulier,
die echtgenoote was van Abraham Haim Arias, die overleed op den
u
K
222 FR ED. OUDSCHANS DENTZ, WAT ER OVERBLEEF VAN HET
leeftijd van 28 jaren en 8 maanden, den 18den Tebeth 5524, wat
overeenkomt met 21 Dec. 1763. Haar ziel rüste in vrede.
48. Graf dat bij zijn leven bereidde Jacob H. H. Cotino; overl. den
4den Ab. 5548, wat overeenkomt met 14 Dec. 1788 (= 1787!).
5J. Graf van den edelen jongeling Josef Arias Carvalho; overl.
den 7den Adar 5545, wat overeenkomt met 17 Febr. 1785, op den
leeftijd van 19 jaren en 10 maanden. Zijn ziel rüste in vrede.
5g, Graf van den gelukzaligen en deugdzamen De Abraham Men-
des Vais, geboren te Livorno in het jaar 5458, wat overeenkomt met
het jaar 1697. En hij bereidde dit graf bij zijn leven op 64 jarigen
leeftijd en overleed op 1 Mei.
61, Graf van den ouden Izak E. Abraham de Aguilar; overl. den
5den Kislev 5522, wat overeenkomt met 29 Nov. 1762 (= 1761!),
64. Graf van den gelukzaligen Mozes Hisq.>^ Naar, die overleed
den 31sten Nissan 5545, ^wat overeenkomt met 2 April 1785.
yo, Graf van den ouden H. Naar Mora. die overleed den 11 den
Elul 5576, overeenkomende met 13 Sept. 1816, op den leeftijd van
73 jaren, 2 maanden en 19 dagen. Zijn ziel rüste in vrede.
Graf van de bejaarde Sara, vrouw van H. Naar Mora, die overleed
den 8sten Hisvan 5560, overeenkomende met 6 Nov. 1800 (= 17991),
op den leeftijd van 49 jaren, 1 maand en 21 dagen. Haar ziel rüste in
vrede.
83, Hier rust Mozcs HisViuiao Nahar, die werd geboren den 9den
Hcsvan 5524, en overleed den 4den Ab. 5587 of 28 Juli 1827; hij
lecfdc 63 jaren, 8 maanden cn 24 dagen. Zijn ziel rüste in vrede.
88, Van het kindje Abigail, dochtcrtjc van Jos, de Samuel H»^.
de la Parra; ovcrlodcn op 28 Hisvan 5570, overeenk. met 3 Nov. 1809,
op den leeftijd van 5 maanden en 24 dagen.
102. Graf van den gelukzaligen, wijzen en geßerden Senhor
Mordechai Mozes Quiros, die dienst deed als gazan in de Gemeente
Beracha Ve Salom, 54 jaar en die met roem en edele faam stierf op
den leeftijd van 84 jaar op 9 Sivan 5537, wat overeenkomt met 14
Juni 1777.
J03. Graf van het kindje van Mordechai, zoontje van Mendes
Quiros; overleden den 16den Hesvan 5530. wat overeenkomt met
16 Nov. 1769. Zijn ziel rüste in vrede, — Mordechai viel dit droef
grafmonument ten deel en verbrak met zijn dood de vreugde van
Mordechai.
loS. Graf van Josef de la Parra, overleden op 19 Sivan 5587, wat
overeenkomt met 23 Juni 1818 (= 1827!), op den leeftijd van 32
jaren, 7 maanden en 12 dagen, een ouden vader, wiens eenig zoon hij
was en een echtgenoote met drie kinderen in tränen achterlatende. —
Vol aardsch bezit en door zijn zoon bemind waande ik mij gelukkig,
toen de dood met een noodlottige slag mijn geluk veranderde, mij van
alles beroofd achterlatende. — Ach mijn zoon, indien je troostelooze
vader nog kan leven na jou verloren te hebben, is dit alleen om te
verdienen te zien, waar gij in den hemel zijt opgenomen. — Aldus zal
ik mijn leed met geduld dragen; zal ik toonen hoeveel men kan door-
staan en rüstig mijn droef bestaan aanvaarden; want Josef zeide
mij ,, Vader leef!". Ach dierbare zoon, ik gevoel dat mijn vonnis is te
weenen en te züchten tot mijn dood.
l
9
KERKHOF EN DE SYNAGOGE VAN DE J ODEN-SAVANNE 223
119- Graf van den deugdzamen en edelen Benjamin, zoon van
^s. Hennquez de Granada, die overleed op den Sabbathdag, den
27sten April 1771, op den leeftijd van 27 jaren, 1 maand en 27 dagen.
— Geniet, o harde steen, een ijskoud lichaam. Want het is van geen
belang dat de aarde dat heeft, wanneer het voornaamste deel dat aan
den hemel toebehoort reeds opsteeg om ic genieten van zijn zoeten
toestand. Deze, die met deugd zoo overladcn was, geeft aan den leven-
den een groote troost. Immers wie leeft met God bracht altijd in den
geest, voor eeuwig, heerlijke roem.
^20' Graf van de edele Abigail, die echtgenoote was van Samuel
^Henriquez de Qr^nada..die overleed den 9den Dec. 1770, op den
leeftijd van 27 jaren, 10 maanden en 6 dagen, na 6 weken eii 4 dagen
gehuwd te zijn geweest. Haar ziel rüste in vrede.
^'^^' y^?, ^^^ waardigen en deugdzamen beer David Jessurun
Lobo; bij zijn leven bestuurder van de heilige gemeente Beracha Ve
Salom en kapitein van de Joodsch-Portugoesche divisie in Suriname.
Overleden op den 6den Sivan 5576, zijndc de eerste dag van Pink-
steren, overeenk. met 2 Juni 1816, op den leeftijd van 58 jaren en 6
maanden.
166, Graf van den edelen jongeling Salomo, zoon van Teosva de
^la Parra; overleden den 4den Tamuz 5563, overeenk. met 24 Juli
1803, op den leeftijd van 19 jaren, 4 maanden en 5 dagen. — Onder
deze koude steen rust iemand die bescheiden was, bovcn allen uitblonk
en aan zijn ouders vreugde schonk. Als bcluoning wilde hij genieten
van God's gezclschap. Want daar hij zijn wet gehoorzaamde, ver-
langde er geen hart zoo vurig als het zijne.
168. Graf van den gelukzaligen Izak de la Parra; overleden den
5den Yiar 5571, overeenkomende met 29 April 1811, op den leeftijd
van 73 jaren, 4 maanden en 11 dagen. — Somber, levenloos graf,
door de tränen van den arme zoo vaak besproeid, bedek het overschot
van een mensch, verheven door zijn daden, slaaf van zijn geweten en
meester van zijn hartstochten. Hij was het toonbeeld van verstand.
Zoo zeker als zijn deugd de zaligheid verwierf, zoo rüstig was het
oogenblik van zijn sterven, als van iemand die slapen gaat. Zijn ziel
rüste in vrede.
191, Graf van de ongelukkige Abigail, dochter van Rafa^l del
Castilho; overleden den 24sten Adar 5518, wat overeenkomt met 4
Maart 1758, op den leeftijd van 7 en een half jaar.
194' Graf van de ongelukkige en edele Ester, die echtgenoote was
van Mozes de Abraham de Britto; overleden den 7den Jan. 1774,
wat overeenkomt met 21 Tebeth 5504 (= 5534!). Haar ziel rüste in
vrede.
195. Abraham de Matos; overleden den 26sten Febr. 1747. Zijn
ziel rüste in vrede.
ai3. Graf van het kindje David Haim, zoon van Abraham Dovale,
die overleed op 17 Aug. 1740. Zijn ziel rüste in vrede.
22§. Graf van den gelukzaligen Samuel Coen Delmonte, die over-
leed den 17den Yiar 5501, wat overeenkomt met den derden Mei
1741.
284, David Rafael Robles de Medina, gestorven den 15den Aug.
1 747. Zijn ziel rüste in vrede.
Plaat4
224 KERKHOF EN DE SYNAGOGE VAN DE JODEN-SAVANNE
3oy, Graf van den gelukzaligen en geßerden beer Abraham Rafa6l
Arias, uitblinkend door zijn deugd, vurig verzorger van het welzijn
zijns naasten. Na 70 jaar in deze wereld te hebben vertoefd, werd hij
door zijn schcpper geroepen tot eeuwige roem op den 6den Nissan
5487, wat overeenkomt met 28 Maart 1727.
312. Graf van den gelukzaligen Varao Abraham Nunes^: overl. den
22sten Oct. 1742, wat overeenkomt met den eersten Hesvan 5503.
Zijn ziel rüste in vrede.
313. Graf van de gelukzalige Sara, die vrouw was. van David
Lopes Crispo; overleden den 8sten Dec. 1742, wat overeenkomt met
1 1 Kisleu 5503. Haar ziel rüste in vrede.
31g. Graf van den gelukzaligen en edelen David de Josef Senior
Coronel; overl. den 2den Tebet 5500 (= 1739). Zijn ziel rüste in vrede.
335' Graf van het kindje David, zoon van Benjamin Jessurun
Lobo; overl. den 6den ^issan 5565, overeenk. met 5 April 1805, in
den leeftijd van 3 jarcn en 6 maanden.
353' Graf van het kindje Benjamin, zoon van Josef Gabay Faro;
overleden op den twecdcn dag van Rosj. Hasjana (= nieuwjaar),
zijndc den 2den Tisry, wat overeenkomt met 6 (= 16!) Sept. 1747.
356, Graf van Abigail, dochtcr van Josef Gomez, die God tot zieh
nam op den 8sten Yiar 5485 (= 1725).
3y8. Graf van de gelukzalige Ester, die echtgenoote was van
Samuel Curillo, die overlccd den Hdcn A)). 5456 (— 1696).
3gS. Graf van den gelukzaligen Josua Sarfati Pina; overleden op
10 Adar 5463 («= 1703). Zijn ziul rüste in vrede.
400, Graf van Sara Aryas, dochter van Josef Baruch Carvallo;
die ovcrlced den 4den Hesvan 5457 (= 1696). Haar ziel rüste in vrede.
405, Graf van de gelukzalige Rachel, die echtgenoote was van
H. H. Izak Arias; overleden den 4den Hesvan 5489, wat overeenkomt
met 7 Oct. 1728. Haar ziel rüste in vrede.
420, Graf van de edele en deugdzame Sara, die echtgenoote was
van Mozes de Abraham Gabay Yzidro; overl. den 1 Iden Yiar 5490,
wat overeenkomt met 28 April 1730.
42y. Graf van de gelukzalige mevrouw mijne moeder Branca
Mesiah, die overleed den 27sten Nissan van het jaar 5453 (= 1693).
Haar ziel rüste in vrede.
I
\
•0^-4. »LI
mr^-. *Ui,
(yj-
'■; '
tt-
l^--
^r
Fig. 9 Plattegrond van het Kcrkhof op de Jodcn-Savannc : resultaat van hct graawerk van gcintcrnccrden in oorlogstijd. (Geteekcnd door den hccr Sprcy).
SURINAM
SAMUEL OPPENHEIM:
An early ix^tk. Jewish colony in Western Guiana and its
relation to the Jews in Surinam, Cayenne and Tobago.
AMERICAN JEWISH HISTORICAL SOCIETY PUBLICATION. 16(190?) 95-186
99
100
100
100
101
102
103
104
104/5
106
Apparently some Jews came to Surinam with Lord Willoughby in
1652 (but theywere not the fiirst ones there) .
Jews came to Cayenne, and a Charter was obtained by H Guerin
Spranger (I656).
DAVID NASSY appointed Patroon Käst er aM in I659 when he
went to CAYENNE, and in I66O, 152 Jews from LIVORNO (Leghorn)
saled on the KONTE DEL CISNE(in July I66O) for Cayenne.
DUTCH GUYANA: I655 decision to settle there (after the loss of
Brazil). In I656, the ZEELAND KHEcpaHy Chamber of Commerce of the
DUTCH WEST INDIA COMPANY "adveertised", and offered Privileges
(1657).
On I'arch 22 1657 the firstsettlers arrived (no Jews) at the new
colony of ESSEQUIBO. sorae years later, PCfv^ROON was settled.
nearby. It was then called NOVA ZEELANDIA (the area) , also
note that the river Essequibo is spelled in Dutch Essequebo,
and ISEPEKE aad YSEKEPE are also found.
Jews who fled from Brazil enter ESSEQUIBO I658/59, and in
SKiiKHary January 25, I658, DAVID NASSY agreed to delivery several
hundred slaves to Nova Zeelandia.
Apparently colonists first came in Feb.1658.
The first ship to bring Jews to N.Z. sailed in Feb.1658 and was
the JOANNES, which left VLISSING/EN on 2 Feb.1658. In April I658,
the d'EENDRACHT sailed with more Jews. in Sept. 5,1658, the
PRINS WILLE"' sailed with Jews on boaöd .
On the same day (Sept. 5,1658) a ship sailed from SALEE (Korocco)
April 1659 more Jews asked for ships to sail 4o N.Z. DE FUENTES
sailed in I66O on the ARGYN.
the GEr"EINDEBUCH of HAMBURG mentions 25 Nissan I658 that Jews
from that city propose to emigrate to "SEREPIQUE" . Names mentioned
are irANUEL DE CAKPOS , DANIEL son of ABRAHAM DE CAivPOS,
DAVID o' LIVERIA, DANID NUNES and JACOB SENIOR.
"SEREGIPE" settled by the Dutch in I637 Y also called ESQUIVO,
ISEQUIBE, ISEQUIPE, SEQUIBES .ESSEQUAKE, also ESSEBECKE.
108
109-13
120
122
123
124
135
137
138
Reference to Jews settlüng on TOBAGO dated Tay 21,l660.
long discussion of the GRANT which was not an English but a Dutch
Grant: It is the Grant of January 24, 1658 (rather: the specifics
on the slave contract (p.117).
The grant to DAVID NASSY for the CAYEl^INE colony was dated Sept.
24, 1659. issued by the Amsterdam Ch of Comm.
POIvTEROON: colonists who left Flushing Feb. 2,1658 settled there.
it is not far from the mouth of the Essequibo.
Some Jews went from Livorno to Essequibo, some to Tobago--
report by Kajor John Scott on Jews in Pomeroon in I65I in error,
as is much of his information. Disregard.
CAYENNE captured by the French in I665 (De la Barre)
Enjlih under I'ajor John Scott invade Cayenne from Barbados in
Winter of 166^-66, , „,, ^ ^ ^ ^ 1
POKEROON §ettlement destroyed in fifi;l666- ^hey had come from Cayenn«
tto, and in 1666 all went off to Surinam, now Dutch, smce the Peace '
of Breda. (1667)
SURINAM
-2-
p.li|-4ln April I66I, BENJAMIN and HENRY DE CASERES and JACOB FRASO
petitioned the King of England for permission to reside in
SURINAr.' and Barbados and the Council ißor Foreign Plantations
recommended that the Petition be granted (Jime 5.1662).
Probably no ENGLISH Jews went to Surinam before I665, and
HENRIQUE3 DE CAS2SES was in Surinam I669
(see AJHS PUBLICATION v. 5: 63-64)
145
1^7
1^9
155
156
156-57
2 Jews sailed from Rtterdam to Surinam in FebVl664-5"one of
them is MEZA (spelled Mera) one of the Jews in Surinam v^o
claimed Englis citizenship in 1677»
mentioned DAVID RAPHAEL DE tlERCATO, got a pass from CRCr.WELL
in 1655 "to go to BARBADOS, where Willoughby was then governor.
Ko jews who left Pomeroon or Essequibo ever went to CURACAO. . .
among those who went to Surinam were DE FONSECA, DA COSTA,
NUNES and ATTIAS (Arrias) .
The colony was called WILLOUGHBY LAND because the governor
got a patent from CHARLES II June 2, I662. He remained gov.
of Barbados.
mentions TARORICA (Thorarica) as the old capital of British
Guyana .
Grant of August 7. I665 was the first ever given to Jews by
the English and was very liberal. That was the grant for Jews
in what became SURINAM and Dutch in I667.
Willoughby surrend er ed to Dttch Admiril CRYNSSEN, the first
Dutch governor of SURINM'.
DISCUS3I0N OF THE I/IAPS OF 1750 (???) and one of I718. copied.
■#
,^
,jljlglll
i
^r
i
p
I
l
A> 'I
^
^> ^Ä»
i<>55
NAPllTALl BEN ÜAWID. ^ NA8SY.
10Ö6
raUhi Vlo/.es f.'SijrIcs. NapliLali was «'cn ^rool
ral?uMp<ii>t «'II t^cnool rcn roep als Kahaljst.
Slochls 66n hoek vcrsrlMMin van /jjn Ii.iipI nl. /j.jn
/iCH itawut Aiusüinlain 1729), cc?» < ritisrhi;
besclHHiwiuj^ van lul S(j(jrl^'elijki3 werk v.ui M ft-
u a (• ii i' in h (» lii i / a ii o, nnirr M(in.
Zw : JcwisU Enrifditpaedui IX, 107. Zwaits.
MAS! \.ins(;i)lij, als marraan ^elKM^toii J o Ä o
M i q u ü s, {3'eii. in Tortugal (hogin Kk; «;ouw),<»vprl .
U' iJonstantinopel 2 Augustus 1579. Zijii vader
was een junguit; liroedcr van tloii l''ran<:isro cn
Uiugo .\4isi-M<Mi(lo.- Zij htihuordcn tut ü«; farnilir
Nabi, 'iiu bi.) <lü virvoli^iii^Müi (rind IfxJf! «jouw)
1^ rtuii^al was •ntvinclit. Mol zi.jn \a(i<M' on /ijn
ooni Diügu LfMk Inscpli iiaar »Ir Ncflcrlanden ;
/.i.j slutf^n zit h Ic vnlwtrpt'n hij «l«; niarran^'U aan.
W<.'l(lra vuigdo /ijp laiito, dcbü^'aald«), rijkL* pliilan-
liin^pc, dona (jijk 1 1 M(;nd(;'/ia (Ib-alrictMlc Lima,
v^'J. Kol. lUl5j. l)»/'i J(>scj)li ricIitU; t<' Antwerpen
niel /'jn tante (!n et* ii Idoedverwanl, Al'ialianj \Ui\\-
venisLe, liet grihdr i^aukiershuis op. /ijn kna[»p«'
verschijning, inneiii'Mide niaidercn, zi.jn tiouw en
de i^Toolu i'ijkdoniiucn van het hiiis luacliten heni
111 aanrakin^' in«;t ]«• K^j^'eiib.'S Maria, i,.indvo<>^'-
dt's le iimssel sn;: il i.>..il. In l.» ;«. was ,J(»seplj
intjt /.jn tanlr U \idWLiprn, ;il,> dnn .in.\n Miijin.'s.
Iltjl \ uurliiuiL'n'l s''inz''ii \iin lj»'t i\;itlii;li( isnie
.'iinderde ix-idm < n .lusrpli \(:itr(»k nict d»; zijnen
iiair Venctjij, u 1 n li.j in l.)i'J, n; \^'W. ni«»eilijk-
neueri u\ »JiAVonijt'.ii l^ylieidien, ii.uikv,.inj. \'("ji' de
vt'inauncn fnaiiiineii \ (MV.ueiiL Inj de vt;rndiaansriie
I t;^tji!i'iin4 c(.'n »'.ilaiid al' te slaari, Jit.'tf^een lirni gc-
wi'iytTd wiMil. hijüa liraeia'h vennn^'m wen) etdi-
ler in In'slag ^».'iiMtnoii : Joseph ne]) de inilp van
-ultan Solinian Ui. waaidoui liel ^'eld Lein^-
.rege\en \\<'id tu ili- i«'is naar (Junstant,in(»pei
Kon U'trd(;n \ mui 1 L:t'/.tl . in l.).»2 i>eiTikLen zij
«^unstantin'p«:! <;n \v»*i(ii;ij daai openlijk weder
J'ideii. .Spu'dj'-; v<'iie«'iidi; rrnliiiMn ii (1.">2U — (iO)
♦•u uok di».'n.-j ujAnl^iif doli .ioscpli gnxjte slaal-
i.undigc niai.iil iMu de ruiMpeeselje diidoniatieke
i*ctrekkin'jt;n \aii den Sultan W. ondeiliuucien.
i:ad .Soliiniin ii lj«'in /iiM;ria.«> algestaan ter vesti-
ging van et;n jood:>«;.iie Ivdloni.saiie, de iaatsle ver-
mal licrn VA lierlMg van .saxus en de (^yciadisclie
olianden. i''»t /j.jn dood i»t;lnrl(i h,*z(; lieitug,
on'iiinks zijn seie vijanden, gnude rnaclil en de
\ Mornaai 11.-5 le imjimjmm 1 in; iiu\«f! lia»;idle*n /irli
ru« t ii» in l<; v^üdaan, <iie wp zijn K.i>te«'l IJjjlvedeie
\\\vX \er v.iii r^tii-lanlniopel tronnde. 11 j liuwdr
l»} ^iMn.sta.Mtino|..'l /.iin idciit «Ifna J< <; y 11 a
N a s i. \jv iKielj'ion in dr /uidelijke .\ed<;iiand(;n
n »ezfM/iden Jiein als uiidAnlvv«,Tpi;naar giouLc
Ijülangibdling in. In !.»♦>. inJiltc inj aan den cai-
\ inisll.^eiieii kerkoraatl \ an Antwerpen een sciirij-
\en, waarin in,; (o»;/.(;;;de den slrij 1 t(igen ^I)anje
rne.t ^^'cid al^ •\"^)V liipionnjlio te znileu stcnnen.
I Ml i>.»ndgen<a»L."-(;liap, «iat t<»t d(; vrije vesligin^' (!♦;]■
Ion<n in .\e<J( riand zou leiden, wcnl dankijaar
aanvaard. in (.';•>'.< l*e<;iinn-n •nderiiandeiing(;ii
niet pJln^ Wdiruj \ in Oranje le Cnnstanlinupel.
I>'»n Jf .>e])ji k<»M i'nrkip; eeljhj niel tnl een uniing
niet .Spanjei»ew< L;en,/<»(idat 'nzaak ^een vnoit^ang
nad ; /.ijii oveilijd«n in ir»/'J Wi'id dnor Jaden inT
laiJit, die zijn weidadi;.dn'id, ^tlt'CKllieid en
aan/ien eei(|<;n. ii.) i^ een dm- rnee^L vooraun-
staajide Jaden der Inde eenw. M o /, es AI ni u-
sii i 111 a rJioeg licni /ijn etliisei» werk lA Ucyunienlf
• ip <;n h 1 i a z a r As ii K e n a z i zi)n eomnien
laar Josffih l.cLacli. \hn\ J"^ej)|. j icin h in (^(nistan
'»n(>pt;l <;en jcjndsclie ae;idt'inj(. ^i\^ ; Jeseliiinij en
.tieiitte er «;en tiein« (;uws( Ije druKKi lij ; ii«'ni
wanlt 00k een tlie<dugiseli apoi(ig<disc ii i;aekje
taegesoiireveii waann iiet Ja(Jendajn tegen l<
k;riel;se)j«* j>liii'»iOi>lin w(»!(il vei(Jedigd.
Zie a n (; / wart s, De. V'fisliying der Sephar»
lipm ni fle HcpiUflicJc iU'i Vereeniffde \e(lprlanden
Amsterdam \\)ZJ 1 'j vig. Zwarts.
NASSY (David de Ishae Coinn), gel), in
de Joode-Savanne -^urinamej i'^eln liW, overl.
tc ParaniariPu Ma.irt läOn, zunn van ishak de
Joseph dcjlien Nassy (die vaigt) (Jpgeleid in de
nutarieele praiitijk werd iiij in Mei 170.* i- gezwn
ren klerk aan zijn vader, den juratorde- juudsche
natic;, toegevoegd. V6ör deze gonverneur.^beslissing
was liij geiiiiwd met zijn bloedverwante 1«J s t h e r
A b i g a ii (. a h a 11 a t N a s s y. In l i ti) kocJit Inj
de Ivoftieplantage ,,Tulpeiibnrg" aan <ie Snrinanie-
rivier vour y;>.()00 guldens, tcTwijl de laxatie der
piantage inet inventaris 117.000 gniden:^ Iteliep.
Isliak (Isaae) vestigdo zicJi ap zijn ;»lantage,
welke explaitatie hein wijinig vaardeel bra(dit. In
1 772 was tot Inj gabay (penningmeeste:^ \ im di-
onafhankeliJk(; juodsehe nederzetting de ,,Juode-
Savanne" gekozen In 1^'ebr. i77J benoenide lud
liuf van .Justitie iiem tot gezworen transiatenr
in de spaans(die en f)ortng«!eschc taal. In H/Ii
bridv icn st(nfte ander zijn negers uit, di(; Xa.s>>>
ziek v;in iiioedebMisiieid maakte. Tuen ging de pban-
tage loor verwaarloo/jng \erl(jren ; /ij werd
geirrlilelijk «mder secpiestiatie gestcld •n kon
do»n' de <Tisis aan ile amsterdams(die bems in
lli.'. sleohts /lO.OOO snrinaam.-t)ebe gnldensopbKMi-
gen. llet volgende jaar erfde liij van zijn vader
een berlrag, waarvan liet grotdste deel, n.l. I .s.oou
gülden, «loor de di'ibaele oninvorderijaar Ideok.
Uet nestunr der j»ortngeesr,iijo(jds(die gemeente
b»;val lieiii inet warinle bij den gniiscrneui' al.-
opvolger van zijn vader aan, z<M/dat hij in Kebr.
17/.') jural(»r di-r jaodsehe natie weMd, liet;^^;en beiii
•iOO guldens salari.^ inbr.aht. /ijn sr,nuldi*i.>eiiei>
lieLen liein e<Jiler ni<'t imd lusl (mj na een iiali' jaai
wiston zij Iji'in te doon scharsen. um teaiil kuin'U
aan de gij/eling Irak bij zieh mel vi'anw »n Kind
in 1 77o liil Paramaribo naar de Joden-Savaniai
zelvc tcrng waar inj daor het gerecJit nuM'i.ijK
acliterliaald kon worden. uHieieel nam iiij nu onl-
siag ais juratur en als t lanslate'nr. De koninklijkt;
commissaris-gcneraal en adininistratenr, de dcs-
kundi,-(e ötaatsman Alalouet, dicMle Joade-Sa\ iinnc
i»e/orht, hcsfdnijft den JO jarig«'n .\assy als een
,,liamme extraardinaire ', die de nial«rno talen
\lut sprak, Arabisfdi, <dialdeeiiws( h ci; de rabbijn-
sclKi ietterknnde kende. Nassy iiioest nu in ande
,,galons" handelcn am aan <len kasl le kninen.
In 1777 ging iiij »;(ditt;r nnd <len joodselien d(»kte,r
der Savanne gezamenlijl; een apotlnkeiswiiikel
drijven. Met de artsenijKunst bestndeeidc? Inj nu
ouk d( goiieeskumb', waartoe zijn rijKe nibliolb«ek
hem de gehigenliejd bood. iJeze in I J.SJ verku( Ide
bibli(dlieek bevatte een graid aanlal liü'isehe zedt-
kundige an pliil(is(»piiisclie werken , n(d^ franst die,
spaan.S(die, p'ulu^MM'selie en klassieke Ietterknnde
iH'nevens histnrisi In; wetensebappen waren rmia
vert.«;genwoar<ligd. .Natnurkundi^ seiieikunde, ^.e-
nees-, hecd en verlosknnde, physioiugie, pli.nina« n
waie'n er, en iMikde lienreuuwsi he nat-Ken Lje"V«'ii
\ erder eun denklnM-ld van de aiilv. lUkelin^* \ an
den man, di«: de/u InK^Ken bijernlaa» hl . Dan
tnssrJien zien wij zijn ,,mat hina ele( irici na.i.>l
de lieclteni.ssen van \allaiie en Kau <• au In
Aug. 1 i i>^ kiiM!g Nassy hei iatzaldigde seeietiinaal
de-r ge'meenii: (a<ijndanle-gal)ay), welk amil
hij kon waarnemen, daar «le recblszittmgen »n
\ergaderingeri ter bynag(»ge iieraba \ •' .^aloiii
zegen (tu vrttdej up de .Savanne werden gehou»]en.
In ilHl} ijratdjt hj een ivglements wij/.ik'ink' Ld
stand, die d(jor de-n raad ^ Junta; gDedLjckeurd \syu\.
ihj het \ cr/oek oin goedkeurin^,' aan h«'t t;"n\ti
aement, .steM«' .N'assy een nn inorie op. w.iaiin liij
ook op verbeUrii
dpong. Gonven»
syna üf regente«!
den, om de rßM|
te neriien. lliero»!
den titel ,,adjuc|
bezuldigü secn.
bestond de syn|
en Nassy, tuen
voornaaiu aand
van dit ,,fe3ta d
f> artugeesche io
College ,,lj(>cen
neur Wichers \
zieh aan »le stu
zenakmidige w
zette iiet colleg'
sehen krijg.sra;
Varhessprunij d
rnaribo een
daar sedert l
st«d<le den kerk
l>etuigirig te
sassy sehr«iei
niief aan D;)hri
tefi, het vertai-
ge<! (die otigine
ondeitussehe/i 1
naine. .\a.s.sy o,
de .luden vari
ond«a' hem i>
raad vij'i.egl'
ij\ enge b'iiiM'
weck tc le/eii
naar de, dir«-
h.i iden bezw
pa>)-.ige.-,, d
iiislui tt^tif Hti
t<* Amslttrdfi
d't. ii vvel ine
koiotiiir. i\\ S
inanen, /and
kii; werk je".
voi»rk«'nuis e^
yrzf'iarUait [/< '
slerdi..:i 17'.'
ifl I80i aldi)
als l»estnuro
si;e,retaris, d
i->'n iangdn
der H'gleiue;
u warnen. U*
und mede,
voortaan pi
d'MMl van Zij
te l^irinlUli
In 17*J2 ver'
NoiU'd .Vniei
IMiiladelplii.i
Aead'iiiie \
de geneesk>'
nver tie epi
een nnMiiuri*
Snrinamt^ d
Mailand wt
naar het d«*»
,,nn' lie.ns n
gelieentieer«!
laet nianala
Uli n itte vi\
leu iiij dam
stnm") sclia
zuadat hij .
Na ;:gu t
Niouw N
•r—
it^m^ m.iiuMUämti\
".
yi
/^'
i
}
1067
NASSV.
NAUCLEKUS.
1058
*%
:> <
.'^
.oknp v.'rb^'UM'itiu'v.iiilKitondrrwijs.lrr.lodfMiajin-
.lr.ri^?. (ioiivcni.'ur Wicin'is hrnooiiKlc (i J>iinias-
sijiis of ivgoiiten, i\\i) :iV, jaar /ittiiiK zoiidcn liou-
.l.'ii, Olli <1«' n!f(.ifiiati(' (l(;i' ^•^'l(3IaeIlt(Ml t«'r Jiand
{r. iioiiion. llierondca' was Xassy, die im niet lan^tT
den titfM ,,adjudant«; ^'ahay" kon vocirii, doch wd
;M.zoldii,'.i si'cndaris Id.rf. I,, Wijninaarid 17.S0
i.. stoiMi ((•' syiia^'MK«' d(jr Savanne liondcrd jaar,
• M .\a>sy, Um'ii jiiist V(»urzitl»Mi(i panias, nairi cni
v»t'»rnaam aaiid«M'| in d,. voMilxTridin^' cn rcLjcijn"
v.iii dit. ,,fosta du .J.)!»«'!". .Vussy riclittc iii'-f fMikrii]
j. *rtii,i;ec.MlK?.[.Mlori t«' l'aramariho h<^t l(dt,<'rkiin<li^'
o.jilci;«: ,,l).Mriid,, üocoriiur" (,p^ waaiv;iri ^ouvcr-
ii'Mir Wichoi's l)<'scli('rmli(M'r wvni n\ \v<!lU culhi^Mj
zicii aari dr sludi«; \,ui liistorisi^lic, wijsf^t'cri';«; cn
z.idrkiiiidige w^M'kfMi /ntto. In \u>l ixj-in van i:,s«i
zcttc lu;l clloi,'«! /irh aari lud hor-k van den pniisi-
schLMi krij^siaad Dolmi, IJdKtr din bunfnlirhe
Ve.rhessi'nuuj (kr JikO'h. .\as.sy (dio tuen in IVira-
maiil)«.» i'VAi ;ip<»tlM'kri>\vinkc| h.id ^M-opend,
daar sndürL l ?.s^ d«; ^Mj/.«•lint< npi^Mdioven vvasj
.stt'l<l»3 düii kMikcraad vuor (h;n scJirijvcir oon daidv-
«Hitui^'ini,' to /cndfii, waarL»«' ix-slntcn w(;rd ;
Nassy scfin-cf Loen drri in li.'t Franscli ^'t'st«'ld«'/i
ini.'f aan JJulini. De nHla<ai(^ der ni<.'nwe n',%'lt'ni(:n-
U'ii, UeL vorlalMn in liet ilniiandscli van hcit ixalii-
;,'«Mjs(:ii(M)ri;^Mnu«;i, vrr^Mlo nu vlmjI lijd. I^idiin vnx'^'
MfidrrtiissrlKüi iniifdilin;,'«:n (»vorüf^ Judm van .Suri-
name. \assy onlwii'rpdaarop (3(in j^Mjsc.liiuih'nis van
de Jinitin van SurinairKfJ- niet l)ijla;/<!n nit li«!t
ondt'r hr-in lMTn.-t«Mid arclii«d, wciki- ii,| den Krrkf-
raad VM..rl«;u'd«', di«; ln'in dank hracliL vonr /.ijn
ijvon-«' t.eni<)«'iin-c»'ii. M«mi iu'Si(Hd, :.'U Jan. 1 is.s ln-l
NV'rk h; i.'/«'n »wi Lcr i,'M<'dk<'iiiinu' van d«; npdraclit
naar d»; dir<,'rL»'nr«'n d(jr kol.Mij«! ti; /<'nd<'n. I)«'z«;
liaid'-n i>«'/w.ii'(;n Le;,'L'n v<;i's<;iii||rndt; pulilifkr
pa,sa^N's, die .Vassy im scluaph'. Ild Ksstii
hisbn'Kimt s>ir hl Cnlnuif. dr Sminain. ^rln^' in 1 ;,s'.)
t'- Aüish-rdiini I.t p.-isc, /j.nder \assy s naiini,
d<M;ii wel \iv'l «le updraclif, aan d»; (Jireclenn-n d».'r
k'dM.iii«. In Snrinani«' was in''n «r \veini;< ni<'d«; ini^e-
n'Mii'.'n, /.M.idat .\assy .sj>n'«'kL van ,,niijn '.n^'clidv-
ki^' wrkje". In I il>u vers-dicrn er /'»ndrr /:|n
VMMrk«'nnis tjrn li«»lland.>,r,lic verlalin;^ van llis(<ni-
sr/w, ftronjr iwrr dr l^nlmur. Sniuuinu\ dooi iwn
ifrzds' '»Uli ij>-i,t>,dr JiKKiscIu' iiuunim tihhuir (Ani-
>lerdani 17^1, (jnder a(jd«:r«;n UL(!i v«;rscli<'<n n
in I.SO^ aidaar een h<'rdrnk van). Na zijn atlrrdcn
als bestuurder in 178S, knir,^ |iij het" arnht van
»e'^retaris, (iat lutm 10()0 ;^nj|dens jaarlijks inhrachL
Ivri l.in;.'diiriL,M; ziekte vertraaj^de de vrrl.aiin^
d<a' iv./|rfnt'nten, die eersl in S«'pl. 1 78'.* -(M('(!d
kwanien. I)«* dire<:li;nren Ixinocidiin zieli t'v (Mditfw
ni"t nied<*, zufMlat <J«' .Vsciinnt ;r«!;^lenn'nl.<'nj
Voorfaan [ii-aeliscli :^\:^ ^'«'bi'nik o'ddt'n. Aa dtn
dMM«tvan zi|n \in\i\\ ^\ov. IIh'j. vi-rhi-p /ijn /.-r.ik
I«; l'arainard»') «'n /ijn ^,'ezondh»'i(i ;^Mn^ ar|d«*rinL
In 17!)j vrhuk fnj inet zi.jn dnclittr Sara naar
.\nord Arn'wika. llij vest ^'d<! zicb als rnt-dirns in
lMiiladel|>lu.i, waar Inj bennernd was tnt lid van dt;
Ar.idrrnie van wijsiM-i,'eerLe eu 'i<»rresp(Hidt'nt v«Mir
<bi ^elleeskund'^ llirr gaf hij een Ki'S'liiill nit
over de epid«'niie in die .-^lad en stride hij nnk
"efi Fnt'innrie np »iV«-r de* v<'riaderin>< van df'kojnnie
Surinam«;, die in 1 7'.K'> aan d«r nienwe i'»;^jeerin;.; in
Ibdiind w<'rd nj>;.,'»'/.ond«'n. \'andaar vcrtiok Mi)
naar lie-t dee-nsdie' St. 'rimmas, waar bi| dnor den
,,me*dieiis ib'S KnninK.->" was j<<'cxannn«('rd «-n
Kelircntie-rrd. Ilierop trok bij eind«; it'Xt w«'d»'r
met ma/mfa(;tnp;n, seboe/ien, seheerm«'s><'n, dru^'«'
e/i n<itte vivre.^ enz. naar Snrin;nne, w«;lk<' artiki;
len Inj daar te kuop bond. I)t' Mab.imad keikl)«-
stuur) s'Jionk bem nu den titel van ,,do<'fMi",
zoodat bij als ,,flnetor Nassy" iiekend wenl.
Na zijn terngkcer bervatte bij zun .st'en;laris-
Nlouw Modorl. Hiogr. Wo-riMil. Vj.
ambt cn lud, transbitenrsebap in iUi franscbc,
boIlandscdMi, pnrtni^erselie en spnansehe taal. llij
ofitwierp een plan vonrdesMidilinK van een kweek-
scbooi i)\) de .ioden-Savanne, waiirvan bet prospee-
tns in bet Pdrlii^'ccseb, Hnilandscb (;n Kransi b in
1 71Mi i(» Papaniaribo versrlxen. Tocüi een d(»rdtseb
pamflet te^rn de eniancipatie der .loden vcüsebecn,
scdn'e'ef bij Ut wed('rle[,'^,dn^' (ofsebonn de NationiiN?
vcrj^'adiiiiii}^' d«; eniancipallr recMls np V Sept. 1791)
vcrIiMind bad) zijn LcUm jKßlUiro-tlu'olitylcn-tntnulc
sur Ich Juifs, dir, voorzien van e(;n opdraebt
aan i\r\\ ;^'onv('rn»'nr-;.,'<'ner}nil, in 170H nitkwam
(onk in boliandscJie vertulin^' veiseln'nen). In
I 7U7 nam Nassy dr be'niiinnin^' van een np^'ebracbt
s( bij) vricndelijk np ; d»; pcjrtu^eescbe rei^M;ering
(biidvt(! b<'in liiervunr (l(M»r de uitnixMJi^'in^' om
zicb nn^t zijn ^,'<'l(»(ds.^(;nout<'n weder in l^ortn^'al
te vesti^'rn. \)i\ .\nssy vcTvaardif^de nu ook et'ii
\vonrd»'nb(M'k van Ijrt Indiaanscb (jaiibi. In 1799
trad Nassy vv«*d(i in b't buw<'lijk n.l. met dt; '^\-
jaii^'e Kibea d(; David de la Pair-a ; bnn buwelijks-
vuorwaanb'ii wt-nb-n vunr beteerstinbetl lollaiMlseb
^'«'stcifl. l'Jnk»;!«; maandi-n latcr Icj^Mle Nassy zijn
ainbt ji<Ml«;r en bleel adjnneto («»ud-r(;}.;e'nt) van tiet
kerkht'stuin'. in S«;pt. iso.') nam bij u.a. (jm zijn
;<e'zundbei<l<tnestand en zijn ^'ev«*rd(Td<;n budlljd
;4'diet;i untslag. Ihd. v<)l^'('n«le jaar «»verieed bij en
werd üj) de uude be^raaiplaals der .in(i«;n-Savanne
bij zijn vad(^ren be;^'raven. llij was «;«'n der j^rnnt.^te
,l>n\f)n der isde ee'uw e'ii de e(!rst<; srbrijver van een
;<«'Sf,liie(|enis der .b»drn in Amciika.
/ie : K. H ij l s m a, Dnrid dt' /s. C Xassi/,
st'hrijver van de ,,i'^ssai llisbnuinv sui Siniumn''
in Hijdiiu/cn vooi \'<id. dcsrii. fxie rc^'ks, dl. r>,
j). -MS; Siirinunfl S r c I i - ni .i n n, Ifand
Xdsst/ (ff S'üuuiiK lind, his l.'ltir l'nldirn 1 hcnhh
i/ica Mifiab: SU, h'S Jtnfs in l'nhhndtons nj tlm
Aiiu'.rican h'Ujisli Utsluiind Sm-irtu n«». iJ (r.Mi),
:i.'); ICnri/rl(,jiu>'dn' ran .\cdciL i\<'.s/ /;///</• ;{«(> v.
Zwart.s.
NASSY (Idj.ik CnlH'nj, ov»:il. .\nv. 1 7 7i, znnn
van .1 M s e- ji b M t» b e n N a s b y en vadrr van
David de Isbak (loben .Nassy (zie vuri^' art.),
nejende b«d ambt van Jnralni der joodsebt; naiie
van .inrinaint; ult, die op de .loden Savanne <;«'n
iHiliupaiie ;-'eni<'en,se,bap liad. Srdert 17i»'j bezat
Inj dll ami)t, n.l. ile notaiieeb; praktijk oniler
dt!/«' portugeescb«; .bab'n. Deze wnnnibin m«'(;r«'n-
«l«;«'ls <»p de .Ioden-Savanne, bet mJ«lil«'lpuni
binin«;r planta^;«'s. Daar was uok de synaK«»ge.
^'('V«;Nti^'«l ,,Der<iija Vesalom" (z«'^'e'n en \n'de;.
Ili«'r}»ij verviJbie l>bak (Isaae) K'eruinien tij«l bft
ambt v;in adjnd;mt irabay, d«'n perman«'nl»*n ><'ci'«;-
taris, di«i d«; [»«-n \()«'i-«b' in «b* v«'riraileiin.'4«'n cn
r«;«dils/ittinr«,'n van (b-n .Mabamad (k«M kl.«'>tnni;.
« )'ik v«'rl«;«'nib' bij idJNtand aan d«'n p«'ri«'dit'k .ilti«s
dend«'!! n;L'«'nt M'-ibay (p«'nninL'm«'« .>h'r;. I lij was ^c-
bnwd m«d. Sara, «b- d<i« btei' \ .ni lsba«k lincn«)
«I«: .\D .-«.|iji ta, np '.'<; risjii«';.i9;{(17;:::). In 1 iba
w«'r<l zijn z«M»n I » i\ id bcm bij i touv «•rricnrsb«'S( bik-
kin;< alr, ^^c/w«ii«*n kl«;rk Idf^^'i-vtMifj'd (zi«* \ nnj-.
^'a;md all.). Zijn forlnm b'cd z»*er nntb-r d«;
crisis aan «b; umstcnlam.^« b«! bcurs in \liA. Tut
Zijn <l«M»d bb-cf bi| la t .nidd \ an jurat«»r uil-
n»5l«;ncn. llij \\«'id ln';.,'rav«'n «»p •!(; .iu«bu Sas.mne
(;n in zi|n ainijt <*|)L(«\ nl^'d duor /.ijn zonn David.
/••■ : D. H i| l > m .» in lti)diu/ru vunr \(id.
iirs'li. ."»d«' rei'ks. dl. ,'19 «n \!:i \ i'uhlinUions of
tili' Anu'iiriiii .Int^stt Ilisin ant .S/y«'/W//, nu. \H
'1909,, ?m:;, ZwarLs.
NAUCLERUS .bib , j»rn>l«r, ^v\>. te Dordreebt
t.%'il , nv. il t.' \nK\/pcn 10 IVnr. Ia91, sLudeerde
aan d«! imi\ «iMih-d, t«; |.«uven cn Indiaalde (b'n j^raad
van Ini'nti.i.il in de K<'di,'«'lct'r«lb«;id. länr» was Inj
past«M»r«l«;rSt.\\albnr;iiskcrk t«; Antwerpen. 21 Mei
84
et
(:'
,{i:
f;<*"4»
\ I
5«'^M'
' J
• ;. \
1*" 1
<l.
►i
^ ■•,i--«IW» j^
1 1< .''-it I
1
M
'*?-';^
^.^>>-^*)n^
^:^^
156
American Jewish Hisiorical Society.
the Pomeroon colony was destroyed. Byam, in his Journal,
describes the deplorable condition of his colony for defence at
the time of its surrender to the Dutch Admiral Crynssen in
1667, and shows why he was compelled to yield. He also
mentions a visit he made to the Dutch Admiral with the view
of treating for terms, and says he advanced towards the Ad-
miraFs ship with a fleet of small vessels containing Christians
and Jews, 168 in number, and that he was well received.
Probably Jews predominated, and many of them having come
from Holland and the Dutch colony of Pomeroon, Cayenne,
and possibly Tobago, the Dutch were inclined to lend a willing
ear to their request for favorable terms. Under the capitula-
tion dated March 6, 1667, provision was made for the benefit
of the Jews resident in Surinam. A list of the Jewish and
Christian inhabitants was also agreed, by the sLxteenth clause,
to be furnished to the Dutch Commander.'"" A copy of this
list in all probability exists in the archives at Surinam. In
the archives at The Hague it cannot be found. The names of
the Jewish inhabitants then in Surinam would probably be
substantially the names of the colonists in Pomeroon and
Cavenne.*^ . _
^'^ See Byam's Journal in Bijdragen, supra.
*•• As many of the Jewish planters of Surinam were no doubt
partly from the Pomeroon it may be well here to note a map, not
(lated. disoovered by the present writer, containing the name of
Jewish owners of plantations in Surinam before 1718. With a
few exceptions all the names on this map appear also on two
maps of 1T5Ö, and later, made by other designers and engravers,
a copy of which has been reproduced in the article by Prof. Ricb-
ard Gottheil, in Pubs., Am.Jeicish Hist. iSoc, No. 9, pp. 128-133. The
map in question is probably a reproductiun of a map much earlier
in date than 1718, and is to be found in the Lenox Library in a
work entitled Deschryvingc van de Volk-Plantinge Zuriname, by
J. D. HL., Leeuwarden. 1718, XX, 263 pp. It is entitled Land
Kaart van de Land Streeken Cottica, Comowini en Suriname,
Alles naukeng afgetckent Door A. Maars. Starting from the
mouth of the Surinam and going south, we find the foUowing
I
Eafiy Jewish Colony in Western Chiana — Oppenkmm. 157
The snbseqnent changes in the goyemment of Suisam
under the treaty of Breda are matters of history and need not
be dilated npon here. Surinam became again a recognized
Dutch possession, and New York, captured by the Engüah in
1664, was relinqnished to England*
Eeturning again to the eolonies in Nova Zeelandia we find
that the colony at Esaeqnibo was, after some years, re-eatab-
lished but that few Jews are known to have gone there or to
their former location on the Pomeroon. There is, however,
a ref erenee to a Jew as travelling in Pomeroon and as having
died some months before March, 1684, and as the only one
then knowing how to prepare the vanilla bean for trade. This
appears in a letter of Abraham Beekman, the Commandeur
at Essequibo, addressed to the West India Company, nndcr
date of March 31, 1684, reading as follows: ***
names in the order given. On the ri^ht bank, looking sonth.
oceur the names of dePlna, d'Ariab» deFonseca» David, Drago,
Duivelaar, Marlk de Britta, Serfatyn, Nunes de Costa» Parade»
Barug de Costa, Joods Doorp en Sinaa;oge» Naasa» deSilva,
Abraham de Plna, Jacquee da Costa, Benjamin daCosta» Joaeph
Nassy, Samuel Nassy. Opposite the Joods Doorp en Sinagoge
we find the names Nunes, and Moses I. de Pona. Ob the Cottica
river is found the name of Abraham de Jood. On a branch of
the Comowini appears the name of Aron de Silva
Of these names we find that in the list of »ome of the members
of the Jewish Community in Surinam in 1669, meationed in the
EsMai historique, in the Petition for the additional Privileges In
that year» and in Appendix IV hereto, the following appear in
the surname» Naasy, da Costa, deFonseca, Nunes, deSilva, Parada
under the name of Pardo and Ariab under the name of Arias.
Duivelaar appears later, in 1735, as Davilar. See Pul^,, No. IZ,
p. 132. The appearance of the name ** Joods Doorp en Sinagoge "
indicates a date after 1685, when the synagogue was bullt, but
the plantations were undoubtedly there before that time.
*'*Ca«e for Qreat Britain, supra, Appendix I, p. 186; Keport,
ü. S. Com., supra. Vol. II, pp. 161-162.
■ -f.
•»
M
Q
r
M-^ ^
■■.♦ -jt
«.- >
IGO
American Jtwish llisiorical Society.
The following is a summary of what has been principally
shown herein, not heretof ore appearing in relation to the Jews
in South America :
1. The establishment in 1658 by the Dutch, probably under
an agreement with David Nassy, dated January 25, 1658, of
a colony of Jews on the Pomeroon river, in the region of the
Essequibo, in British Guiana, then in the possession of the
Dutch, and known as Nova Zeelandia, and the development
of that colony until January, 1666, when their plantations
were destroyed during an incursion by the English f rom Bar-
bados under Major John Scott. Extracts from the Dutch
archives indicating the activity of the Jews in the colony, and
appearing here f or the first time in print, are appended.
2. An emigration of twenty-five families of Jews from Leg-
horn, Italy, in the spring of 1658, sent out by Holland under
a grant of Privileges and immunities to them, to form a colony
in the region between Surinam and Cartagena, identified
herein as at Pomeroon in the Essequibo district, and the
probabilit)' of part of them having become dispersed to the
Islands in the neighborhood ; and also further emigrations of
Jews from Leghorn to Nova Zeelandia in 1659 and 1660.
3. The identity of the grant of privileges discovered by Mr.
Lucien Wolf in the British Museum, in the Egerton MSS.,
Xo. 2,395, set out by him in the Transactiotis of the Jewish
llisiorical Society of England, Volume 3, and reprinted in an
article by Mr. ^Max J. Kohler in Puhlications of the American
Jewish Historical Society, No. 8, and claimed by ^Er. Wolf
to be an English grant of 1654 for a Jewish colony in Surinam,
between the banks of the Amazon and those of the River Oro
[noquo].'* See Case for Venezuela, Reply to British Blue Book
Documenta and Correspondence, p. 59.
^**Case for Oeat Britain, aupra, Appendix II, p. 42.
^'•Jbid., p. 48.
*^ Report, supra. Vol. I. p. 202.
^*Case for Oreat Britain, Appendix III, p. 111.
Early Jewish Colony in Western Ouiaria— Oppenheim. 161
witk ihe Dutch grant to David Ntssy, dated January 25, 1658,
above ref erred to, for a Jewish colony in the Easequibo, which
aettied on the Pomeroon, in what is now British Guiana, theo
belonging to the Dutch, and for the benefit alao of the colo-
nists from Leghorn who probably first went to Tobago bef ore
proceeding to the Essequibo region.
4. The genesis of the British grant of privileges to the Jewi
of Surinam, of August 17, 1665, and that it was modelled,
probably at the instance of the Jews, upon the grant discovered
by Mr. Wolf, but as a Dutch grant and not as an English grant
or draft English grant, as claimed by him, and that in 1669,
two years af ter the capture of Surinam by the Dutch, two of
the four further provisions that were added to the British
grant of 1665 by the Dutch, at the request of the Jews, were
taken from the very grant discovered by Mr. Wolf, indicating
that that grant was then known to the Jews of Surinam of
whom many had been in the colony at Pomeroon and at
Tobago from which they had undoubtedly gone after the cap-
ture and destruction of their plantations in 1665-6.
5. Some additional data as to the Jewish colony in Cayenne
under the Dutch grant to David Nassy, of September 12, 1659,
ot which a copy in English is given, and tlie relation of that
colony to the colouies at Pomeroon, Esseiiuibo and Surinam,
and reasons for believing that after the capture of Cayenne
by the French in 1664 the Jews did not at once go to Suri-
nam, as is generally suppoeed, but that they went to Pomeroon
and Essequibo, and that it was only after their plantations
in Pomeroon had been destroyed by the English from Bar-
bados in 1666 that they went to Surinam, which had just pre-
viously issued a special invitation to Jews to settle there,
granting for the first time in English history füll reügious
liberty and citizens^hip to them.
f
*'*».'A/
•^ ■:.t'^*^m^]
-f
180
American Jewish Historical Society,
of England, and shall obey all Orders already issued by hlm, or
which he may hereafter promulgate. It is, however, to be well
understood, that none of these Orders shall be contrary to what
is herein contained.
It is also hereby granted and permitted, in the most ample
manner possible, to the Hebrew nation, to practlce and perform
all ceremonies and customs of their religion, according to their
usages; also those relating to their marriages and last wills or
testaments; and that the acts of marriage made according to their
rites and customs shall be held valid in every respect. It is also
hereby declared that they shall not suffer any let or hindrance
in the observance of their sabbath or festivals, and those who
shall trouble them on that account shall be considered disturbers
of the public peace, and shall be punished accordingly. Also that
they shall not be bound to appear, on the said days, before any
court or maglstrate; and that all summonses and citations for
the said days shall be null and void. Neither shall their refusal
of payment of any claim made against them on these days
prejudice them in any way, or diminish any right they may have.
The possession of ten acres of land at Thoxarica is also hereby
granted to them, that they may build thereon places of worship
and schools; also for the burial of their dead. They shall, more-
over, not be compelled to do personal duty, but shall be permitted
to send a Substitute, except in case of war, when they also shall be
bound to come forward with the other inhabitants. Permission
is also hereby granted them to have a tribunal of their own; and
that In cases so litigated, the deputies of their nation may
pronounce sentence in all cases not exceeding the value of ten
thousand pounds of sugar. Upon which sentence, pronounced by
the said deputies, the judge of our court shall grant execution to
issue; and they shall keep registers and records of the same
according to custom. When an oath shall be required, it shall
be administered in conformity with the customs of the Hebrew
ratlon, and such oath shall be deemed valid, and have all the
force and effect of a judioial oath, notwithstanding any law to
the contrary.
That all this may be fully known, I have, by order of his
excellency the governor, his Council and assembly, signed the
present on the seventeenth of August. 1665.
(Signed) John Pabry, Secretary.
%i
;
i
t
, t
>
I
.i
1
i
Qviana-^f penkeim.
IV.
PETITION FOR AND GRANT OF ADDITIONAL PRIVILSQSS
TO THE JEWS OF SURINAM, DATBD PARAMARIBO»
OCTOBER 1, 1669.*
To His Excelucncy, Philippe Julfüs LicHmmao, Sov«wtiajf or
THE PBOVINCES, RiVEBS, AND DiSTRICTS OF SüBINAM.
With due reverence, the Jewish nation residing her© ia SurinaxB
Show how that at the time of the Engllsh goTemment. by &
special Act in our favor granted by the Governor, bis Council and
Assembly on August 17th, 1665, we enjoyed. without moleetatlon,
certaln Privileges, more fully specified and mentloned In the
Act set out below, by virtue of which and without the lea»t
infraction thereof we resided continuously under the aforeaaid
government, secure in our persons and possessions, and also how
that owing to the manlfold troubles that occurred during the
last two years we have hitherto had no opportunity to Petition the
Governor for the time being about the same, and that we are
being daily requested in letters reeeived from various quarten
from many of our nation who are inclined to oome to settle
here to infonn them of our Status here and how we are tre&ted
here; and desiring moreover for ourselvee and our descendants,
our people and our property, further favorable Privileges which
we look forward to have secured to us through your Lordshlp by
a special Act of the Noble and Mighty Lords of the SUtea of
Zeeland, as was heretofore done by the Knglish government;
We thorefoFc humbly requeat >our Excellency to take into con-
»Ideration thli our Petition of the . . . . and several other snuül
polnts tending to nobody's prejudice but only to the maintenance
of peace and quiet. and to propose the same. with your Lordship't
favorable intercession, to Their Noble and Mighty Lordshlp«, and
to explain the same to them in a detailed document relating
thereto and confirmed with your hand and aeal. and that in the
meantime, while you are awaiting the decision of Their Noble
and Mighty Lordships, we may be provislonally allowed, by a
gracious note, under your hand and seal, to enjoy the benefit of
the said Privileges hereunder specilied:
'Vt:c UGi*.., i^ rcmaln dutifully Their Noble Lordships obedient
subjects and your Excellency's humble servants.
♦ Translated from the Dutch in Etsai hMoTin^ %ur la CoUrnie
de Surinam, Ac, Paramaribo, 1788. II, pp. 131 et seq.
t
■*c -"
182
American Jcwish IlUtorical Society.
(Here follows a copy of the Surinam Grant of August 17,
16()5.*)
Additional points that we ask:
1. That all church matters which shall be ordered by persons
elected from among them for the preservation of unity among
them shall be effective, and that those who fail to obey the same
shall be complained of to the Governor in order to be punished.
2. In case it should happen that among them there shall be
found a person or persons leading an evil life, from which it may
be feared that at some time or another, they may fall into the
hands of justice and thus cause a scandal to the nation, then the
Governor, on complaint being made to him against such person
or perons by the deputies of the nation giving sufficient reasons,
shall, in order that there may be no difficulty in preventing a
scandal to the nation, require the said person or persons to leave
the colony.
3. In case some of the nation should come to settle here. whose
property has been confiscated, perhaps through the Inquisition
or otherwise, so that they have thereby fallen into debt, they
shall not be unexpectedly seized for the debt but shall be con-
venienced by the department of justice, according to the custom
in all the colonies, and only obliged to pay something now and
then so that they may be able to exist in the meantime.
4. That we may be permitted on Sunday, on which we as well
as our slaves are allowed to work. to have the privilege to visit
each other, and that the Marsball meeting us while on the river
for that purpoht» and finding us laden with goods which would
lead to the prPiumption that work was being dono, shall he
obliged to let us pass and repass unmolested.
Thar all the above mentioned may in good fairh bp ronfirmed
to the nation. And if in the futurc it should api)ear desirable,
for the bcnefit and advantage of the nation, that the same be
annulled, that a request therefor in due form, with good
reasons, be granted.
(Subscribed)
David Nassy, Isaak Part yra. Isaar Arrias, Henrique de Caseres.
Raphael Aboab, Samuel Nassy, Isaac R. de Prado. Aron de Silva.
Alans d'Fonseca, Isaak Mezo. Daniel Messiach, Jacob Nunes, I.vaac
Gabay Cid, Isaak da Costa, Isaac Drago, Bento da Cobta.
I
]:
j.
I
l!
i
Early Jewish Colony in Western Gutana — Oppenheim. 183
In View of the request of the Jewish nation, I provlsionally
aecord to them by this the enjoyment of all that they ask therein
and I will on the first occaslon, so far as lies in my power, try to
persuade Their Noble and Mighty Lordships to pass an Act to
that effect, confirmed by their hands and seals, so that the same
may thus be assured.
Done at Paramaribo, October 1, 1669.
(Signed) J. Lichtenberg, with his seal affixed.
Conformed, after collation, with the autnentic copy shown me.
and registered May 28, 1734.
To which I certify,
(Signed) Abraham Bols, Secretary.
♦ See Appendix III.
V.
GRANT BY THE DUTCH WEST INDIA COMPANY (AMSTER-
DAM CHAMBER) TO DAVID NASSY AND PARTNERS
FOR A JEWISH COLONY AT CAYENNE, DATED SEP-
TEMBER 12, 1659.*
Liberty and Exemptions by which the Council of Nineteen and
the Shareholders of the Chartered West India Company agree and
settle with David Nassy and his Partners, as Patroon and Patroons
of a Colony to be established by them on the Island of Cayenne, or
other Places on the Wild Coast of the West Indies:
1. The aforesaid David Naüsy and his Partners are permitted to
establiöh a Colony to the extent of four or flve miles of land on the
Island or Rivers of Cayenne. consisting of so much laiid as oan
be cultivated by the Colonists, provided they do not extend so
far from the Colony of Cayenne as to interfere with the other
settlers; and they shall be bound to settle in the aforesaid colony
within the period of four years. commenclng not later than the
first of September, 1660, on pain that if after the said period they
♦ Reprinted from Annais of Guiana, by James Rodway and
Thoraas Watt, Georgetown, Demerara, 18^8. I, pp. 145 et seq.
Translated from the Dutch in Jan Jacob Hartsinck's Beschryving
van Ouiana, Amsterdam, 1770, Part 2. pp. 940 et seq.; Essai his-
torique swr Ja Colonie de Surinam. Paramaribo. 17S8, II, pp. 113-
122; H. J. Koenen, Geschiedenis der Joden in Nederland. Utrecht,
1843, pp. 460-466, and other works.
Ji
^>«-
=f->:
• ••»
184
American Jcwish Historicd Society.
..t
should fail to do so. all the uncultivated uninhnhif.H .
2. The Said David Nassy and his Partners shall h» «ii„ a
Jur sdlction over the Bays which n.ay be roun^ i" the CoC
e^theJ s de of Ihf n r '? '"' ^"^ '^^'^ "^ ^»^^ ■•'-- -'«a^'i at
hereafter a^llvt ^ !"''' "' "'''"•' «««'snation will be made
nerearter. always provided that the Company reservf> t« fh.
thtr;:yfr/^^'^"!- .^"^^ ^'^•»^ ^^ '- nav^^atr^^ldeTn
mose Bays and up and down tne said rivers
ohlrit' s^Z'tf''''" "^ *^^*^'"^"'' '=°°^'--t- engagei Jnt or' -
j^» ..»x^.- r-c--- -"isr .r.r<;^:
with Artlcle XIV. carried out in accordance
5. The aforesald Colony shall be held by the said n«vM m
in manner of a fi^f an.» ^^ .. . ^ iJavid Nassy
neLr;.erirh!\t r s::r;s\;rhtr^^^^
seiende wUh pu^rcT-S, "a^ *'^^'^ '° »«^^^ '-"- "' -•
same manner'as a7owe7;„'l CUyTf ' '"', "•'°"'- "^ '*'«
ance with the doctrinos of thL e de 'J thr'htr' '" '"°^'-
Jn the distrlct of this Colonv. as in o,h;r^ aZ „. ^m" ^' '^'"
and that they shali enjoy "all L^ties andP '"'*''''•
other colonists as long as they rema n fh» '^^"'"'""»'« «' «"'•
i'ar/y Jewish Colony in Western Gnianor^ppenheim. 185
Reformed Religion, or any other that may happen to be la tbe
country.
8. The Company grants to the before-named David Nasay and
his partners, freedom of tithes (tenths) for the period of twenty
years, in which Privileges he may allow his Colonists to partici-
pate for as many years as he shall consider adviaable. also free-
dom of head tax and other duties, any of which may be receired
from the expiration of the tenth year until the twentieth, shall be
applied to defray the expenses of public works and fortiflcationa»
and at the expiration of the twentieth year this and all other
tenths and head taxes shall devolve on the Company.
9. If any of these Colonists, or any other persons shall dis-
cover any mines of gold, silver, precious stones, marble. saltpetre.
or pearl fisheries of any nature whatever, they shall be considered
as the property of the Colonists for the period of ten years without
Charge, after which time a tax of a tenth part of the net proceeds
shall be paid to the Company.
10. The Colonists shall be exempted for the period of ten suc-
cessive years from all the Company's taxes on materials exported
for agricultural purposes, working of minerals and provisions.
for the erection of houses, logies, fisheries, and the like articies
of necessity appertaining thereto.
11. During the term of five years these persons shall be free
from the Company's taxes on gums. dyes, balsams. plants. and
other merchandize found in the Colony. or raised by thelr in-
dustry, which shall be imported into this Country from that land.
after which time the same duties shall be claimed as are
paid by the other settlers on the possessions of the Company.
12. The Colonists will be permitted to transport thelr goods
from this land by their own ships. as well as by the Company's
vessels if any should be available, but they shall be bound to glve
an exact account of the size, number of men, equipment, and
lading of these vessels. either here or at any place where there is
a Chamber of the Company, also befo^^e saillng to provlde them-
selves with a Commission from the Company. In conformlty wtth
the custom of all others within the limits of the Company's
charter. Permission is lully granted that they may keep for their
own trade what vessels they shall consider necessary.
13. The Colonists shall be permitted for the beneflt of the
Colony. all the rights of establishing ftsheriee for the drylng and
salting of fish of all descriptions. and shall be allowed for the
period of twenty years to transport the same to the Weet India
"?^^.i
.v-W.
»ia
jjl^-f-}' ,4
\H
,.-:.J:J'
^H
V
,j
■*,
II
Mi
>
ili
^ um 'i ' '
l;l
1
i
/ 1
1
IK«
American Jewhh I/iMorkal Society.
slan.ls Spam, thP Sfralt. an,l -Isowh.r... provi.Ioä they Co not
ncler u,«, „„.„.„,^ ,.„,,y ^^^^^. ^,_^, „^,^^^^,^^^^ ^^^^^^ ^^ ^^^^^^^^
.. ohir.lt^,!, on paln of the oxportors forfeltlns f„r tho beneflt
14^ The Company ahall appoint in tho aforr-sald Colony a
■S<'hout, for the maintenan.e of .UmtUo nn,] Pollrf». provi.lod' th<>
«täte of the Colony hP sn.h as .hall ju.tlfy ih». appoinrn,<.r,* nf
a (.overnInK Council In whi.h .ase thr patroon or ,«.roons .hall
nomlnajo (wo of th., moKt ahle p^rsons llving in tho Colonv b..|n«c
nn.rh ( hristians of th. Roform.,1 H.liKion. thro„«h whom th«
t?r .'i'^'.k'"*'"''""""""'^*' °' '^' Company, may havo .„pr^m«
conirol in the oountry.
15. All tho affaira, .lifferences an.l iitlKalions shall b.> .leolded hy
• he aforesai.1 ri.lers and the .sentenoes exe<„r,.,|. provi,!...! the
sentenre shall not exoeed the sura of live hun.lred Kuilders. (n
case thls sum «hould be exreeded ;,ppeal may he nm.le ,o .such
Courts as their Hi.'h Mightinesses and th. Company mav .omrnis.
sion for tho piirpos^».
H>. The afomianRHl Colonists shall ho allowor! all rho pr'vi-
eß»^s of tra.lin^' for slaves as may ho hon.arr.T rlooMerl bv r'ht.
CVuincMl of Ninetoon. This acromnio.I.Tion in he rhe same as rhar
allowed fo tho Colony of Essoqniho uri.lor the Chnmhor of Zoehui.)'
I^. They shall also ho providod hy tho Company wifh such num-
hors of slaves as may he reniiire<i from time to f in.o. in aorordano^
with the Orders and re^n.lations m.do or to ho mado hv rhe
Cnnncil of Ninetoon. hut all the slavos whioh mny ho oaptunM ^r
sea hy the Colonists shall ho allowe<l u) ho hpo.uhf to the (V^lony
for turther transportatlon on paymon; of a tax to (ho Company
at the rate of ton ^nilders for oach sh.ve. with the nndorsmndinu^
hat a fonrth part of (he slaves thns oaptnrod shall ron.ain in
that rountry for the honotit of the Coh)ny on rho wipi c'oa^t
18 After the oxF)iration of tho first tcn years the Company
shall be entitled to there appoint a reoeivor of the Con.panv's
taxes which the rhiefs and rulers of the Colony shall holp "in
mamtaining to the furtherance of tho CompanVs aulhority
Thjs done and enacted hy tho Shar-hohhTs of the Chamher of
Amsterdam on the 12th of Septemhor, 1051^
fP^
rnfFimmmmimm
L
M
w
0
t
C
li
1
tl
[.
tr
er
t(^
tl.
ir
p:
.)•
N
o:
p;
I"
I'
(i
J'
hf
dUMIGA
PHILATELIC
A
Publication
of the
eJQURNAL
JUDAICA HISTORICAL PHILATELIC SOCIETY
Volume 11 Number 2
June 1975
k>^
w^i
See Story, pages 1442-1450
La Giudecca, the Jewish
Island,
lÜM^zx^
22
1421
JUDAICA PHILATELIC
OURNAL
THE JUDAICA PHILATELIC JOURNAL
P.O. BOX 68, QUEENS VILLAGE STA.
JAMAICA, NEW YORK, 11429
Published under the direction of
the Judaica Historical Philatelie
Society. Devoted to the study and
dissemination of philatelic
material related to Judaica.
PRESIDENT Robert Lane
Ist VICE PRESIDENT Morris Salis
2nd VICE PRESIDENT. .. .Ha rold Alter
TREASURER Robert Lane
CORRESPONDING SECRETARY. . .
Albert Shenkman
PROGRAM CHAIRMAN AND
SECRETARY Harry Schwarz
DIRECTORS Maurice Burnston
Clara Brown
Ellen Shoshany Kaim
Martin Kanarvogel
John Henry Richter
Sam S imon
******************
Editor, .Maurice A, Burnston
6700 Peachtree Ind. Blvd.
Apartment C-2
Atlanta, Georgia, 30340
Assistant Editor, ,
John Henry Richter
1103 So, University Ave,
Ann Arbor, Mich., 48104
Contributing Editor,,
Harold Alter
48 Cocksfield Ave.
Downsview, Ontario
Canada^ M3H 3S6
******************
DUES..are set at $7.00 annually
ending December 31. Copies
of all Journals issued are
automatically sent to each
member. Dues outside the
U.S. is $ 8.00.
MEETINGS., are held on the third
Tuesday of each month at
the Collectors Club, 22
East 35th St. , N.Y.
1422
ADVERTISING RATES
1. Inside Back Page $50.00
per issue.
2. Outside Back Page $75.00
per issue
3. Füll Page $40.00 per issue
4. 1/4 Page $15.00 per issue
5. 1/2 Page $25.00 per issue
6. 2 Page Centerfold $100.00
per issue.
*** -k-k-k *** ***
RATES PER YEARLY CONTRACT
(4 insertions)
1. Inside Back Cover $200
2. Outside Back Cover $300
3. Füll Page - inside $160
4. 1/4 Page $60
5. 1/2 Page $100
6. 2 Page centerfold $400
7. Half-tones extra.
*** *** *•* ***
Please send ads to P.O. Box or
coitununicate with the Treasurer
or the Secretary.
Do not send scribbled or hand
written items. What you send
US is exactly what we will
photocopy. Copy should be no
more than 6 inches wide and
either 1/4, 1/2 or füll page.
^nM^»»<^
JUDAICA HISTORICAL PHILATELIC SOaETY
P.O. Box 68. Queens Village Station
Jamaica. N.Y. 11429
PRESIDENT 'S MESSAGE
June 1, 1975
Dear Members :
The Summer is here again and we are all looking forward to a bit
of rest over the vacation period. Due to ill health over a long
period of time I am reluctantly giving up the post of President
in our beloved Organization. I find that more and more of my time
is being spent in hospitals and just do not have the time to de-
vote to the Organization that needs constant care and devotion.
I would like to thank very much our Editor, Maurice Burnston for
his wonderful help over these years with the Journal and to many
other aspects of this Society that does not openly reflect his
work. His devotion to our Journal has been an Inspiration to me.
To John Henry Richter whose work has been so wonderful for the
Society and I am sure you are aware of his contributions to the
Journal, Album Pages, and last but not least "Judaica On Postage
Stamps" for which he was just awarded a Silver-Bronze Medal at
the International Exposition, ESPANA, held in Madrid in April of
this year.
I would urge all members in the Society to try and contribute
articles to the Journal so that we may see new articles, new
blood in the Organization that is so vital to the continued suc-
cess of the JHPS. I would like to pay special tribute to the Jan
Bart Study Group of Canada for their wonderful contributions to
the Society and for the Standard of programming that they have
each month at their meetings. I would hope that our contributing
Editor from Canada, Harold Alter, will contribute his column once
again to our Journal, the issuing of new Judaica stamps around
the World. I get many letters that this be done and I am sure
that this column will meet with tremendous response.
In closing I would like to again request the membership at large
to get active in the Society by writing articles, voicing your
opinions on various issues, write to your next President or to
the Editor of the Journal or to any Officer of the Society and
make this Society better as the years go by. My best wishes to
all of you for a happy, restful summer and with the coming New
Year and years to come, a very healthy, happy, and most of all
Peace in the land of Israel. Answering of mail over the summer
will not be as rapid as during the year, due to the summer
vacation. Shalom,
Bob Lane
1423
EDITOR'S FAREWELL MESSAGE
After nine years, nine volumes, thirty-two issues and a grand
total of one thousand and sevonty-five pages I must regretfully
resign my position as Editor, Giving up the chore comes after
long deliberation and because of personal and health reasons.
During the past nine years editing the Journal almost became a
way of life, a habit, and meeting the ever swiftly approaching
deadlines became a most pleasant welcome duty.
My greatest thanks must go to two of the most consistent and
steadfast contributors to the Journal, Dr. Jean Kohn of Paris,
whose articles in "Amicale Philatelique France-Israel" he per-
mitted me to translate and whose tremendous outpourings remain
yet to be tapped, Merci beaucoupi The other is John Henry Richter
whose amazingly thorough research in many aspects of Judaism gave
him a most unique opportunity to add countless pages of Jewish
History to our philatelic archives,
As Editor, I was perforce obligated to fill approximately 32
pages per issue, When material was lacking, it was my duty to
write articles, fillers and occasional pieces. I have always been
a Jewish Historian and a Historian of Judaism and over the years
I developed into a bona-fide "stamp collector". I trust that you
enjoyed my series of biblical poetry, "A New Look At The Book Of
Genesis", my fillers, "Jewish Geography" and "Semitic Semantics",
my off-beat articles such as the ones on "Fernando de Noronha"^
"The Nabis", "The Jewish Chautauqua Society", "A Jewish Cemetery
in Paris", my many translations from the French, German and Yid-
dish, my special slanted issues such as "The Woman in Philatelic
Judaica", my "Introduction of "Autographs, A New Judaica Topic",
"Was Abraham Lincoln Jewish?", "The Herschels", and the "Jewfish",
My treatment of "Beethoven 's Jewish Melodies", "Jewish History in
Art", Henry Wadsworth Longfellow and the memorial issue to Jan
Bart, the treatment of "Emperor Norton" and the many other un-
signed as well as signed articles, I enjoyed writing them and I
hope you enjoyed reading them,
My grateful thanks also to other consistent contributors without
whom I could not have done my job.,,Dr, Oscar Stadtler and his
wife Bea Stadtler, David Bernstein, Harold Alter and Ellen S.
Kaim for her numerous columns,
To the next Editor I can only leave a legacy of tradition and
high Standards, I must refer him (and you) to my article on pages
1090-91, "Who, What, When and Where" or the trials and tribula-
tions of an editor.
My thanks to the late Jan Bart who was always "standing over my
Shoulder", guiding me as he did when I first got started 9 years
ago and the Journal was put together in his basement, My thanks
to Bob Lane, whose moderation exerted a great influence on the
Society and the Journal.
To my successor as Editor, good luck and to you all, Shalom
Maurice A, Burnston
1
1424
nHE DOCKER'' : A MONUMENT TO DUTCH SYMPATHY FOR THE JEWS
BY JOHN HENRY RICHTER, ANN ARBOR, MICHIGAN
On the 19th of December 1952, Queen Juliana of the Netherlands un-
veiled a monument in Amsterdam which is Europe's only direct re-
minder of a unique event in modern Jewish history: a spontaneous
public demonstration of outrage of Dutch Gentiles against the
persecution of Jews by the Nazis, then occupying the Netherlands,
The Docker, a statue by Mari Andriessen, shows a heavy set, proud-
looking and determined stevedore, recalling the Februari-Staking,
the Strike of February 1941, and its story should be known and re-
membered by every Jew,
The German occupation of the Netherlands in May of 1940 was soon
followed by the "Standard" actions against Jews: their social and
economic Isolation, their exclusion from the business world, their
ouster from government positions, and in November of 1940, their
dismissal from educational institutions (which triggered "a sympathy
strike by Dutch University students). The Dutch bitterly resented
the actions, but remained outwardly calm, in the face of the over-
whelming German presence. The Nazis, on their part, took it for
granted that the Dutch, Gentiles, blood-related "Aryans" and first
Cousins to Germans, would share their political and racial theories
once they realized the folly of parliamentary democracy and the
error of treating Jews as human beings. Thus, they feit they could
proceed with their program of Isolation of Dutch Jews (followed by
their deportation) without any reactions from the Dutch,
They were strengthened in this belief by the activities of small
bands of Dutch Nazis, who enjoyed organizing noisy forays into
Jewish neighborhoods and did not mind beating up any Jews they
might happen to meet - or looting Jewish Stores on the way, But
the Dutch Jews didn't hide behind their doors in fear: they organ-
ized vigilante groups which patroled the streets, usually joined
by Gentile sympathizers, These squads were armed and on various
occasions gave a good account of themselves, It was one such en-
counter with a Nazi gang caught redhanded which left the latter
looking much the worse - and which brought the fury of the Germans
upon the heads of the Amsterdam Jewish Community. It was ordered
to form a Jewish Council, (Joodenrad) by which the authorities
might be better able to control the Jews, and to surrender all
weapons, The Council was founded, but no weapons were ever turned
in, This happened early in February of 1941. A few days later, by
one of those incredible and unforseeable turn of events, a pro-
tective device in a Jewish störe, meant to deter intruding Dutch
Nazis, happened to hit a German police patrol looking for such a
gang of Dutchmen, Now the Germans acted as if the incident had
been a premeditated attack on the occupying authority, and ordered
the arrest of 425 Jews between the ages of 20 and 35, The arrests,
1425
carried out most brutally and
in füll view of the horrified
neighbors^ took place on Feb-
ruary 22 and 23. The victims
were deported, and none but
four or five were to return
alive,
The Dutch heard the news of
the outrage with unspeakable
resentment. Now the Dutch
Conununist Party, small but
well disciplined and organized,
decided to call a strike, for
it was certain it would find
sympathetic support among the
Population. Within hours,
posters were printed and dis-
tributed, and on February 25,
all streetcars, the main pub-
lic transportation for workers,
stopped running, municipal
employees failed to report for
work, and, most importantly ,
the city's largest work force,
the dockworkers, Struck, soon
joined by workers in other Industries, and several other Dutch
eitles.
The spontaneity of the strike, and the overwhelming support it
received surprised the Communist Party, which had called for it
but did not lead it. But no-one was more taken aback by the suc-
cess of the strike than the Germans, finding that the Dutch would
actually publicly demonstrate in sympathy with the fate of the
Jews - and clearly in defiance of the occupying powers. They sim-
ply could not belle ve their eyes. By the middle of February 26,
while the Germans called in troops "to restore order", the strike
ended, as had been planned beforehand. The purpose had now been
achieved. In a genuinely political demonstration, Dutchmen of all
political parties had joined in expressing tneir resentment against
German brutality and inhumanity and the rising wave of terror con-
ducted by the Dutch Nazi Party. From the days of the Februari-
Staking dates the end of the period of silent Submission and the
rise of the Dutch resistance movement. The Docker recalls not only
the largest group of workers to take part in the strike which pro-
tested the mistreatment of the Dutch Jews, but he Stands for the
traditional belief that all men are brothers, and that in justice
done to some is an in justice done to all. We who read about the
courageous assistance given to the Jews by the Dutch and the
Danish peoples during World War II should never forget that they
1426
Scott # 433
Scott # 434
count indeed among our true and lasting friends.
The monument Stands on the Jonas Daniel Meyerplein, between the
hulk of the old Great Ashkenazi Synagogue and the Portuguese
Synagogue. The square was once the center of the old Jewish quarter
of Amsterdam, and was named in memory of the distinguished Jurist
who in 1815 was the chairman of the commission who wrote the Con-
stitution for the Kingdom of the United Netherlands, and who ser-
ved as he ad of the Council of Dutch Jewish communities. The Docker
is shown on Scott #433 and 434, issued in 1965 on the anniversary
of the liberation from the German occupation.
References; Philip Friedman: Their brothers* keepers, N.Y. 19 57;
Walter B. Maass: The Netherlands at war, 1940-1945, London,
1970; Bernard Postal and Samuel H. Abramson: The Taveler's
Guide to Jewish Landmarks of Europe, N.Y,, 1971; B.A, Sijes:
De Februari-Staking, 25-26 Februari, 1941, s 'Gravenhage, 1954
(English summary, pp. 216-28). Studio 146 (1953) p. 174 (photo) .
ie*iciticic'kicieicicicicic*icicicicicicicicieic-kicicicic*ieici(ic*icicicicicicieieicicicicicic'kieicicic
JEWISH GEOGRAPHY: RECIFE, "ROCK OF ISRAEL"
By Maurice A. Burnston, Atlanta, Georgia
Recife was the first and most important of the Jewish-Portuguese
Settlements in Brazil. In 1640, it is said, the Jewish population
was twice that of its non-Jewish Citizens.
I I i I m I I When the Dutch conquered the
Ijiimi Portuguese city of Pernambuco,
t
y4r %».-'^ ♦**^tn»-^
^•HS955
r m
fi
1
(1630) , the large number of
crypto-Jews were able to declare
their faith in Judaism. They
renamed the RECIFE, THE ROCK,
for, so the story goes, that
was the translation of their
Jewish Community name and Synagogue, "Zur l'Yisrael" ("Rock of
Israel"), The Jews of the city made it so famous in international
trade that the city received the knick-name, " orto Juif" or the
Port of the Jews. Alas, it ended too soon upon the reconquest of
Brazil by the Portuguese.
1427
TIPU SULTAN AND THE BENE-ISRAEL OF INDIA
BY SAMUEL H. ELIJAH/ BOMBAY, INDIA
On July 15, 1974, India issued a 50 P, stamp - part of a set of
three stamps issued under the "Personalities On Stamps" series -
showing the portrait of Tipu Sultan, the Muslim tyrant of the
18th Century who ruled over the State of Mysore in South India,
(now part of the State of Karnataka, one of the States of the
Indian Union), Tipu 's contact with the Bene Israel was destined
to play a very vital role in the religious revival among the
Bene-Israel Conununity of India,
With the decline and fall of the Mogul Empire in India, at the
turn of the 17th Century, various European Trading companies
which had established foot-holds in the Indian sub-continent
began to extend their political influence in the country by
waging wars with the local feudal Maharajahs and Sultans. The
British East India Company which was one of these, was established
principally in Bengal with headquarters in Calcutta, On the west
coast it had only small trading posts at Surat and Broach, But in
the 17th Century, with the acquisition of Bombay Island as the
dowry of Charles II, King of England, the importance of the west
coast increased rapidly as Bombay has one of the finest natural
harbors in Asia, For the British East Company, if it had to ex-
pand south of Bombay, the clash with Tipu Sultan, the most power-
ful ruler in South India at that that time, was inevitable,
The British Army was composed mainly of Indian na-
tive troops led by British and Indian officers,
Amongst the natives, the British found the Bene-
Israel recruits as the most reliable, trustworthy
and fearless fighters and recruited them in large
numbers, Soon more than two-thirds of the native
Commanders in the British Indian Forces were Bene-
Israels, They rose rapidly to the highest ranks per-
missable to Indian recruits in the British East India
Company 's Army. During the second Mysore War 1780-
1784, several Bene-Israel soldiers, including two
commander-brothers, Samaji (Samuel) Hassaji (Ezekiel) Divekar
and Essaji (Isaac) Hassaji (Ezekiel) Divekar of the Bombay Army
were taken prisoner by Tipu Sultan, As the story goes, these
prisoners in due course would have been hanged as was the common
practice of the native rulers, Three days notice was given to
the prisoners, and they were given all possible comfort and food,
The two brother-commanders, who were to be sent to the gallows
refused all food and prayed day and night for their deliverance,
They vowed that they would build a House of God if their lives
were spared, Early in the morning on the day of their expected
doom these great soldiers were brought out of prison and were
asked to teil their race, They promptly replied, "Bene-Israel",
1428
v.iiii-ii'v:-?!;--; »y.
<r t
2
-K'#' ^ }t^.^.^. t
1429
Tipu was not a religious man and it would have made no difference
to him what Community the prisoners belonged and would have hanged
them anyway; but the Sultan 's mother who was watching the pro-
ceedings was well read in the Koran and knew that the Bene-Israel
were the people mentioned in the story of Moses (Mussa to the
Muslims), She therefore interceded on behalf of the two youthful
Bene-Israel Commanders and persuaded her son Tipu to spare their
lives, Tipu in deference to his mother 's wishes was prepared to
let them go but added his own stipulations for their release. They
were put on their own captured Indian army horses after Tipu 's
mother had loaded the animals with bags of gold and other costly
gifts, Tipu had their hands tied behind their backs leaving only
their spurs to ride their horses. He gave them a furlong start
and told them that his mounted soldiers would chase them with
their swords and if caught they would chop off their heads, The
two brothers ran the race of their lives with Tipu 's soldiers in
hot pursuit on their swift Arab steeds, However, the Indian
horses survived the gruelling distance of several miles towards
the East India Company 's forward post and Tipu 's soldiers failed
to close in on their adversaries, Samaji Hassaji set about to
build the first Bene-Israel Synagogue in Bombay City at Mandvi.
The Synagogue called the "Gates of Mercy" was opened to the pub-
lic in 1796, Samaji Hassaji was a pious man. He died at Cochin
on 14 th Kislev, 5557^ a year after the Synagogue was built and
while he was trying to take a Scroll to the Synagogue, He lies
buried in Cochin, The street on which the Synagogue Stands is
to this day called Samuel Street after its founder. In the 18th,
19 th and the beginning of the 20th Century, many of the Bene-
Israel lived around the Synagogue, At one time as many as 300
houses belonged to them, The area came to be called the "Israel
Mohalla" or Jewish Quarter, The Synagogue still Stands today,
but the area around it is no longer inhabited by the Bene-Israel,
who spread out to other parts of Bombay in recent years,
It is interesting to note that Ezekiel Rahabi, Official Agent of
the Dutch East India Co, and leader of the Jewish Community of
Cochin some 30 years earlier averted an attack on Cochin in 1766
by Hyder Ali, father of Tipu Sultan, by presenting to Hyder Ali
sltpeter, sugar, and precious stones on behalf of the Jewish
Citizens and 2 lakh rupees and eight elephants on behalf of the
Hindu Maharajah, Hyder Ali then turned northwards to attack the
British positions in Canara and Maharashtra, where the Bene-
Israel lived,
The Bombay Army formed by the British rulers in India, the major-
ity of whose Indian Commanders were Bene-Israel in the past, is
the most powerful force of the Indian Military today,
Reference :The History of the Bene-Israel of India, H.S, Kehemkar,
Dayag Press, Tel Aviv, 1937; History and Culture of the Bene-Israel
by Moses Ezekiel, Ashram Press, Nadiad, 1948
1430
SURINAM IN JEWISH HISTORY
Editor 's Note: The articles by Dr. Jean Kohn of Paris and Philip
Samsonof Paramaribo not only complement each other, but are wel-
tained parts of the fascinating history of the Jews in that South
?prJ"Lr^^;8^''''''c^/;o'"""'^°'^ ' The Surinam Jewi.h minÜy
Vovaae Irom'TnJ?!; ^l' f^^"^^' ""^"^""^ L. Cardozo: A Jewish Stamn
Voyage from India to Surinam, 1568-1968, jpj 5, Dec. 1969, pp,699l
^'';,T^''l^ article appeared first in his periodical Amicale Phila-
telicjue France-lsrael, Jan. 1973, and was translated from the
French by M.A. Burnston. Mr. Samson, the historian of the Jews of
Surinam and a prominent member of the Paramaribo Community, wrote
his article origmally for the Judaica Post, where a shortened
Version translated and annotated by j.h. Richter, appeared in No.
16, April 1961, pp. 121-25. The füll Version was later publlshed
by the Jerusalem Post. Jan. 18, 1963.
I. SURINAM
THE JEWISH STORY
BY DR. JEAN KOHN/ PARIS. FRANCE
On August 28, 1968, Surinam, the old Dutch colony of Dutch Guiana,
issued a set of three stamps to commemorate the tercentenary of
the settlement of Jews in Surinam and the plans to restore the
syangogue and the cemetery of the Joden Savanne. The set was de-
signed by J.L. Volders. The 20 cents value shows a 17 th Century
map of the Joden Savanne highlighting the Surinam River. The in-
scription below the map, given in Hebrew, states "Your ancestors
lived beyond the river" (Euphrates), a quotation of Joshua 24:2.
The 25 Cents Vignette presents the Joden Savanne Synagogue in
1685, with the caption reading, again in Hebrew, "My house shall
be a house of prayer". Isaiah 56:7. The 30 cents stamp displays
a tombstone of the Community 's cemetery, dated 1783. The Hebrew
legend is taken from Genesis 31:52, "Let this stone be a witness".
This beautiful stamp set illustrates a significant but yet little
known chapter of Diaspora history. After the expulsion from Spain
in 1492 and from Portugal in 1497, the Jews sought refuge not only
in Protestant countries like Holland and England, but also in North
Africa and those of the Eastern Mediterranean and the Middle East.
In the 17th Century, a number of immigrants came to the New World
to Cayenne, Martinique, Curacao and, most importantly, to Brazil,
which belonged to the Dutch Netherlands since 1624.
1431
Old map of the Joden Savanna area. Bib-
lical text: "They dwelt on the banks of the
river. üoshua 24, 2)"
1432
1
Jews were first established in 1639 in Guiana and Surinam, then
English possessions. The first group probably came from Holland
and Italy. In 1643 there were already enough to require the Ser-
vices of a full-time rabbi. They lived in Torarica, a city
located on the left bank of the Surinam River.
Torarica is clearly visible on the Surinam stamp, issued October
27, 1971, which reproduced the first map of the colony drawn in
1671. On this stamp one can also distinguish the name "Israelyt".
The name of the city Israelyt can be found equally as clear on a
map of 1677 preserved in the archives of the Parisian National
Library (La Bibliotheque Nationale de Paris) , but it disappeared
from later maps.
A contingent of twelve Sephardic Jews came as colonists from
England. They arrived in Surinam in 1652 with Lord Willoughby of
Parham.
A third wave of immigrants came in 1666 when a number of Jews
arrived in Cayenne. Their leader was Joseph Nunez de Fonseca, who
was also known as David Nassy. The latter, a Brazilian Jew, in-
telligent and energetic, obtained in 1659 a charter from the West
India Company which authorized the Jews to settle and to do
business in French Guiana and particularly Cayenne. On the other
hand, in 1660, a group of 152 Jews, led by the great sephardic
poet of the era, Don Miguel Levi de Barrios, arrived in Cayenne
from Holland. The guiding spirit of this group was Samuel Nassy,
who later was to play a very important role in the colony 's
affairs. After the conquest of Cayenne by the French all the Jews
sought refuge in Surinam. However, the majority of this third
group of immigrants went directly to Brazil. This colony had been
taken from Portugal by the Dutch in 1624. Under the benevolent
government of Maurits van Nassau-Siegen, the Jews benefited by
favorable Statutes. But when the Dutch hold on Brazil weak-
ened and the Portuguese reconquered it in 1654. They expelled the
Jews.
The Brazilian Jews who found refuge in Surinam were excellent
merchants and farmers without peer. They had considerable exper-
ience in tropical farming and the growing of sugar-cane. They
settled a little distance from Torarica, on the Surinam river, in
the Joden Savanne, the "Jewish Savannah". They prospered very
quickly and gave the colony a great economic boost. The British
governor recognized its importance and he encouraged the colony
further. The Privileges granted them were such that were never
accorded them elsewhere in that era by other English authorities.
Thus Great Britain and the Surinam Assembly guaranteed the Jewish
colonists the füll enjoyment of their civil rights and the free
exercise of their religious pursuits.
1433
To encourage the immigration of other Jews, they decreed that all
Israelites arriving in Surinam, in order to settle, would be con-
sidered as if they were of British birth.
The Situation soon became complicated, for in February of 1667
Surinam surrendered to the Dutch fleet. The conditions of sur-
render, and, later the Treaty of Breda stipulated that all Eng-
lish subjects desiring to leave the colony would be permitted to
do so. They were also a number of Jewish colonists who had volun-
tarily followed and fought for the English, Following the Treaty
of Westminster (1674) which guaranteed anew the freedom of the
colonists to leave, Charles X of England sent two commissioners
and three ships to bring back his subjects who desired to leave
Surinam, Then the Dutch governor, aware of the importance of the
Jewish colonists, refused to let them leave for English Jamaica
or grant other important priveleges he had promised them. He
voiced his opinion that "their departure would do no less than
ruin this place". He also claimed that, "the Jews were neither
English, nor free Citizens. Moreover, a frigate which had entered
his port had brought strict ordere from his government to that
opinion." Finally the English commissioners raised anchor and
left without accomplishing their mission. Two years later, the
Dutch authorities gave the Jews of Surinam the express pledge that
the free exercize of their religion would be accorded the.
After the initial dif f iculties, the Jews were loyal to their new
masters, henceforth to be called Dutch Surinam, In 1689 for ex-
ample, Samuel Nassy, at the head of a special division of 84
Jewish men successfully defended the Fort Zeelandia from an attack
by the French Commander Du Casse. When the French attacked Surinam
again in 1712, the Jews, under the leadership of Captain Isaac
Pinto, fought with great courage. . "one time they even fought on
the day of the Sabbath".
Under the Dutch administration the Jewish Community of Torarica
and the Joden Savanne experienced great prosperity. Captain
Samuel Nassy (Captain of the City) was a rieh planter of Surinam
and we must also take note of the names of several other planters
on the map of the 20 cent stamp: Parera, Josoe et Jacob Nassy,
,Mesa, Nunez de Costa, Rafael Aboase, Isaque Preim (this name,on
the later map stamp, the end of the name is spelled eira instead
of eim, therefore the name may have been wrongly transcribed. If
it is eira then the name is a typical Iberian name. .Pereira. ) ,
Peirson, Elias Ely, de Silva, Abram de Pina, Lambert, and finally
Benjamin de Costa^^ The latter had an important sugar plantation
in Martinique in 1654; but in 1685 Le Code Noir, the French anti-
Semitic law was promulgated and the Jews were forced to leave
Martinique, in the Torarica district we note among others, the
names of Alonzo de Fonseca, Isaac Aries, Isaac Drago and Isaac de
Pardo.
i
1435
1434
Certain planters were named by the Dutch authorities to iraportant
positions:
* Joseph Nassy became "Commander of the Rivers Sinamery, Iran
and Connamawe"
* Isaac Mesa, Samuel Nassy and Jacob Pereira were members of
the Civil Defense Council
* Samuel de la Parra received the post of Commissioner for
Commerce of the little river Cassawinica
* We must mention David Marcato who in 1663 invented a new
sugar mill process
Progressive ly , the Joden Savanne Community became more important
than that of Torarica. The land of the Savannah belonged in most
part to Samuel Nassy; in 1682 he donated land to the Jewish Com-
munity and three years later they built the second synagogue in
Surinam. This building is shown on the 25 cent stamp. The syna-
gogue had rather large dimensions, 90 feet in length and 40 feet
in width (approximately 28 m x 12 m) . The building was supported
by four huge wooden columns.
In 1694, the Joden Savanne whose main area called itself loodsdorp
(Jewish Village) was inhabited by 92 Sephardic families comprising
570 individuals, owners of 40 plantations and 9000 slaves. Some
of them left the countryside and settled in Paramaribo, the
capital of the colony. There they built a "house of prayer" but
they prohibited the appellation "synagogue" in order to maintain
the Prestige of the grand "Esnoga" of the Jodensavanne. This
rural exodus was compensated by new arrivals. This time they
consisted of German Jews. Their number increased rapidly and in
1794 they were in the majority.
In the 18th Century the Jewish planters had to face several dif-
ficulties. In 1678 Samuel Nassy had been in Charge of the Adminis-
tration of hunting, fighting and ending the rebellion of the Negro
fugitive slaves. In fact, the fugitive slaves had formed several
resistance forces (maquis) in the forest and constituted a grave
menace to the colony.
Especially after 1730, the area was continually menaced by attacks
of fugitive slave bands and Indian marauders. A militia was made
up of a "Company of Jewish Citizens" and was organized to defend
the plantations. The leaders were David Nassy, Isaac Carvalho and
Moses Naar. In 1750, David Nassy *s son, Isaac, and about 150 to
200 men of the Jewish militia were killed or wounded by these
marauders. Until 1772, insurrection of the fugitive Negroes, who
were also called "Marrons", were a constant menace to the Surinam
colony. The sad problem of slavery, with its rebellions and re-
pressions was not resolved tili much later. The Blacks of Surinam
were emancipated in 1863. Then they gave up their guerilla ac-
tivities and returned to the fields. Note incidentally the curious
I
URINAME 25C
i
l
m "• —
s?
im
^^^^^^W / ■
ü^^
RS?
ßt:
-'^••"j^
'Ä.-^:
ii;
m
w
rm
*
1
^^tjfcj^«»\^^jrt«^
2«
5^. yfi
g
Jt^*3r ^^It^
f^k
mk
lotei Savanne Synagog« 16li$
n7Bn n^3 ^n'^a
View of the aclual Joden Savanna settle-
ment, including the synagogue as it was
in 1685. Biblical text: "For my house shall
be a house of prayef. (Isaiah 56, 71"
Elaborately detaiied gravestone from a
cemetery in the area. Biblical text: "And this
monument be witness. (Genesis 31, 52)".
1436
1437
fact that the Negro slaves like the other inhabitants of the
Dutch colony continued through three centuries to speak English,
the language of their first masters while the Jews spoke among
themselves the language of their tradition — Portuguese.
The Jews also had to defend their religious liberty which was
menaced several times. This was done initially by a decree in
1704 which abolished marriage Privileges accorded them in 1665.
In the future no marriage could be performed according to the
laws of Moses: it was necessary to comply with the Dutch laws of
1580. In 1686 the Dutch government promulgated a law relative to
the fact that Jews did not consider Sunday as their day of rest.
Subsequently the authorities tried to force the Jews to abstain
from travelling on Sunday. It was due to the influence of Samuel
Nassy that this decree was suspended, after a short time of being
in force. Then, on November 21, 1718 a poster stated that "it
cannot be tolerated anymore that Jews should work on the Christian
day of rest".
During the second half of the ISth Century this latent Anti-
semitism was transformed into open hostility. Thus, in 1767, there
had been proposed, in vain, it is true, that a ghetto be in-
stituted in Paramaribo. The Jews^ forbidden to attend the theatre,
Started one of their own, which, for years, was extreme ly suc-
cessful.
In the 19th Century, the existence of the Jews in Surinam was
serener. In 1825, all special Privileges previously granted them
were abolished. As füll Dutch Citizens they had earned the rights
and equality like all other subjects of the kingdom of the Nether-
lands. Three years later they obtained the privilege of holding
positions as Postal officials. Use of the Dutch language spread
more and more and in 1837 it was officially stipulated that the
minutes of the Jewish Community be recorded in Dutch and no longer
in Portuguese.
The sugar plantations were less and less profitable and the for-
tunes of the Jewish Colony progessively declined. While in 1730
there were 115 plantation owners,in 1791 there were but 46. On
September 10, 1832 a huge fire destroyed the city of Joden Savanne,
but miraculously spared the synagogue. Despite all their efforts
to rebuild their houses, the Jews of Joden Savanne were not suc-
cessful. They finally abandoned the synagogue and the cemetery
and resettled in Paramaribo.
From that time the temples in Paramaribo gained in importance.
There were two in that city. The older Portuguese, Neve Shalom
we have already discussed above. The German Jews organized a
separate congregation in 1734 with their own synagogue. They
were of Ashkenazic origin, but followed the Portuguese rite.
1438
"
In 1835 the German Jewish Community comprlsed 719 persona, 35
more than the Portuguese Community, In that year, the German Jew-
ish Congregation inaugurated a new Synagogue "Neve Shalom" (Hoog-
duitse Sunagoge) because the older one became too small. This
temple was constructed in a magnificent colonlal architectural
style. We can admlre the beautiful facade on the stamp (Scott
No. 351).
Three marble plaques have commemorated Royal vislts: that of
King William of Holland who laid the first stone, and later the
Visits of Prince Bernhard in 1942 and of Crown Princess Beatrix
in 1958.
During the last World War— when the Netherlands were occupled by
the Germans and the Dutch East Indies by the Japanese— Surinam
and Curacao remained the only free territory belonglng to the
Dutch Kingdom. And again Surinam became a place of refuge for a
number of Jews who fled the Gestapo from Holland and other oc-
cupled countries. Thirty-five Jewish f amilies still live in Su-
rinam, but all reslde in Paramaribo.
But the Jodensavanne invaded by the jungle will be saved from
neglect. Since 1906, Rabbi Roos of Paramaribo; in 1926 Frederick
Dentz of the Hague and recently, Colonel Vooren attempted the
arduous task of restoring the ruins. Soon the synagogue and the
cemetery with its 439 tombstones (one of which is depicted on
the 30 Cent stamp) will be restored. "These stones will bear
witness",
II. THE JEWS IN SURINAM
EXCERPTS
BY PHILIP A. SAMSON/ PARAMARIBO
The presence of the Jews in Surinam led to the absorption into
common parlance of quite a few words and expressions of Jewish
origin: the word "kaseer" (kosher), meaning "clean", is a word
very commonly used by non-Jews. "Treef " (derived from the Hebrew
"trefa") , the designation for food which according to ritual laws
is forbidden to the Jews, has been fully adopted into the gentile
Speech. For years, the physicians have fought hard against the
belief that leprosy (Hansen 's disease) is caused by the consum-
ption of "treef" food, which is considered injurious to the human
body. At the time of Sukkoth, many gentiles come to the Sukka
(which is locally called the "cabana") , to partake of the bread
over which the Bracha has been said, When a child has the "orgrie
ai" (the evil look) , it is said to be bewitched, and can be re-
stored to health only by the prayer of a Chasan, or by that spoken
by an orthodox Jew, When a gentile wants to say that "all hope is
gone, not even a prayer will help", he will use the expression
1439
"Je kunt je taillit vouwen" or "You may as well fold up your
tallith"...a typical populär belief is that the Jews pray for
rain on the Atonement Day. In 1957, Yom Kippur happened to come
during an extended period of drought. And, lo and behold, at noon
of the Atonement Day occurred a most marvelous rainfall. On the
following morning, during a walk through the city, I heard many
times the words, "Djoe Gado Tranga", "The God of the Jews is
mighty". Many of my gentile friends called me to express their
great pleasure at the fact that the prayer of the Jews had been
heard and answered.
«
Of great importance to the history of Surinam was the publication
in 1788, of the "Essai historique sur la Colonie de Surinam", by
the Jewish Community. The reason for the publication is of con-
siderable interest: In 1781, G.G. Dohm published, in Berlin,
Germany, a small book titled "Ueber die buergerliche Verbesserung
der Juden" (On the civil amelioration of the Jews). The book
reached Surinam only in 1786, and in that year, the "Regents of
the Portuguese-Jewish Nation" wrote to Dohm, praising his work.
In those times, it was a courageous undertaking to publish a work
which expressed sympathy with the Jews, and naturally, the Jews
in Surinam, enjoying all civil rights, took great pleasure in
commending the author.
Dohm answered the Regents with a request for more Information on
the Jews who lived in a land of which he had not heard before. And
the Regents took Dohm 's request as the occasion for the publication
of the "Essai historique". A Dutch edition appeared in 1791 under
the title "Historische proeve over de kolonie Suriname". It teils
the Story of the settling of the country, and has become a frequen-
tly consulted volume.
Editor 's Note
The importance of Dohm 's pamphlet cannot be overstated. Directly
and indirectly, this practical government official was responsible
for the emancipation of the Jews of France, Westphalia, and Prussia
and lived to see the granting of citizenship to the Jews of all
German states, as well as in the Austrian Empire. A few details
of his work will indicate its importance.
Christian Wilhelm Dohm (1751-1820) was appointed a Councillor and
entrusted with the direction of the Prussian State Archives by
King Frederick II. By personal inclination, he was greatly in-
terested in the history of the Jews. He was a friend of Moses
Mendelssohn and his circle, and it was Mendelssohn who urged Dohm
to forget about the Jews' past and concentrate on the present.
Dohm, like Montesquieu forty years before, demonstrated that "the
misery of Israel was the work of Christendom". Their exclusive
restriction to money-lending and petty trade degraded the Jews,
for whom he asked nothing less than the immediate abolition of
all restrictions which kept them from crafts, industry, professions
1440
and the land. In the measure that this freedom "improved" their
condition, he proposed their gradual enf ranchisement as "füll
and equal Citizens of the state". Lessing *s earlier appeal had been
intellectual, based on humanitarian and philosophical principles,
Dohm, "as the hard-headed Prussian he was", argued from Utility.
Not only the Jews but society and the state would benefit from
this emancipation. His descriptions of the sorry, sub-human exist-
ence of the very large majority of the Jews in German states, if
painfully familiär to the subjects of his discourse, was quite
"new" tp most of his fellow-Christians. There was a great deal of
debate, but no immediate action. Dohm was of course accused of
being in the pay of the Jews, but generally, the pamphlet sowed
some seeds which were to bring fruit some thirty years later, in
Prussia 's Emancipation Proclamation of 1812.
The first event after the publication of Dohm's pamphlet was the
announcement of Emperor Joseph II of the Edict of October 19,
1781, which removed the "poll-tax" and the requirement of the
Yellow Badge. On January 2, 1782, the Toleranspatent removed many
of the civil disabilities of Jews of the Austrian Crown Lands.
Joseph 's decisions, however, had been arrived at quite indepen-
dently from Dohm's publication.
A direct consequence of Dohm's work was the emancipation of the
Jews of France. Mirabeau met Dohm in che Salon of Henriette Herz,
and took a copy of Dohm's tract back to France. He wrote a pam-
phlet of his own on the subject, and three years later, after
having been elected deputy to the French States-General (the
later National Assembly) , he worked actively, and successfully ,
towards the goals expressed by Dohm. When a Jewish friend asked
Mirabeau what he intended to do as a deputy, he answered: "I will
make you a human being". Dohm's part in the amelioration of the
Alsatian Jews was followed by this participation in the writing
of the Napoleon-sponsored Kingdom of Westphalia, which was pub-
lished in 1808, granting Jews equal legal Status with all gentile
subjects of King Jerome.
It' s no surprise to hear of the appreciation of Dohm's work by
the Jews of Surinam. They may well have understopd the abyss which
separated the Jews of much of Europe from the freedom enjoyed by
the Jews in the Dutch colonies: Dohm mentioned that 2/3 of all
Jews in the German states were petty tradesmen and peddlers, and
at least 84% of all of them belonged to the poorest classes. What
he described were the conditions of "living" which had not changed
much* from the time of the darkest centuries. The emancipated Jews
of Central Europe owe much to Dohm, who helped to end the Jewish
Middle Ages.
References :Marvin Lowenthal: The Jews of Germany, London
Drummond, 1939, pp. 206-211? and Heinrich Gratz?
History of the Jews, Philadelphia, Jewish Pub-
lication Society, 1891. Vol 5, pp 351-58, 500).
J. H. R.
1441
DERIVATION OF THE WORD "GHETTO'' - LA GIUDECCA.
nHE JEWISH ISLAND''
BY MAURICE A. BURNSTON/ ATLANTA. GEORGIA
Dr. Jean Kohn of Paris, France sent me a cancellation of the 1971
Venezia - Giudecca cancellation. This cancellation started a long
research which culminated in this article. In the Interim other
postal and philatelic items were issued. Notably is the Vatican
set of four stamps, which together show a 1581 map of Venice, part
of which is the Island of Giudecca, the source of the cancellation,
and the reason for this article.
The familiär word 'Ghetto' has been the subject of much speculation
as to its origin. There have been many theories postulated, some
of them having great merit and some of them seemingly far-fetched.
Professor Cecil Roth in a private communication (a term report on
"The Ghetto" presented for a course on Jewish History taken at
Queens College in 1968) stated that, and insisted that the only
source for Ghetto is the word for Poundry, where the Jews were
isolated, il Geto.
The purpose of this article is not to take a stand on any one of
theories but simply to highlight the one for which there is now
some philatelic material, If you agree or not with the Giudecca«
Ghetto theory is unimportant, Some people do and we therefore have
a philatelic story. All the other theories are presented here only
for background and Information.
Please look on the maps on the next two pages, On the next page
is a large map which was drawn in the 12th Century and is now in
a manuscript in the Italian Marciana Library, The little map in
the Upper right hand corner superimposed on the 12th Century map
is a map of Venice in 1581 from a Vatican fresco in the gallery
of maps painted under the direction of Ignazio Danti. The second
page we have a current map of Venice (1972) duplicated from the
National Geographie Magazine. Above it is the 1581 map reproduced
on the block of four stamps.
Note that on the 12th Century map the Island (see arrow) is called
"Judaica" and the same Island is identified as "La Giudecca"
later and current maps.
on
^pf^w^
^^wm
I'
riiiaiiiaiaaf •><
The illustrated stamp (Scott 1801, Czecho«
slovakia) issued on Feb. 16, 1972, in re-
membrance of Terezin (Theresienstadt) is not
the only stamp with the word Ghetto (ghetta),
The Rumkowski 'stamps' of the Lodz (Litz-
manstadt) Getto may also be included in this
category (see JHPS p. 14). Also see p. 1450.
1442
'
■*■■ ■«!»
Note : On 12th
Century map |
it was 'judaica'
On 16th Century I
map, above, it *
became Giudecca
Ancient map of Venice. From a 12th-century manuscript in the Biblioteca
Marciana. The shape of the city, bisected by the Grand Canal, had already
been established.
m-
■^•«>^^;
1443
Note four se-tenant
stamps issued by the Vatican,
They show Venice, the canals
and most important of all,
the Island and Canal on the
bottom. , ,the Jewish Island
and the Jewish Canal,
Scott Vatican City 519
Painting by Emilio
Vangellio Block of four«
Issued June 6, 1972
National Geographie, November 1972
9SM^Mieti«i|Vip%
5«r»
Mkhttk
\ ct«*frs«t
K^^fKJCt
^&iL
,<^'
1
--•^
'<*!
^•'^^^^^w ^^tP^^W^^V
■^Al
^il
^
^i
\
1^
n« t
\ \ Sin Ci©rg?w / /
üttHMV
s«»^^«^^
«w*^
*'r^~
The current map of Venice as shown in the November 1972
issue of the National Geographie clearly shows the canal -
Giudecca Canal and the Island, "La Giudecca".
1444
GIUDECCA In the thirteenth Century the Jews were not allowed
to live in the heart of the city of Venice and were
confined to the Island of "Spilunga" or "Spinalonga" . They had to
conduct their business affairs only on this Island. The Venetians
Started to call the Island "La Giudecca" -the "Jewish Island" and
eventually, "La Ghetto" in everyday native parlance. Dr. Jean Kohn
submitted the first day
cancellation of the cat-
hedral *della Salute*. He
wrote, "La Basilique de la
Salute se trouve au con-
fluent du Grand Canal et
du Canal della Giudecca.
Au 13e siecle, les Juifs
3^ europa
><»S-x!<,'«S »¥ ;«,*>i(f:>f '. t:N
n etaient pas autoises a
resider ä Venise meme. Ils
devaient vi vre sur l'lle
de Spilunga, appelee d'
apres eux La Giudecca ,
* La Juiverie' . Note the
Position of the Cathedral on the map illustrated with this article.
It is on the tip of 'Dorsoduro' Island, opposite La Giudecca and
the Giudecca Canal.
The Republic of Senegal issued a series of stamps,
one of which shows a detail of a painting by Guardi (1699-1761) ,
titled GIUDECCA E S. GIORGIO MAGGIORE. See Illustration on last page
On April 22, 1515, the Venetian leaders
that the Jews should be sent to live on the Giudeoaa
where, according to report, the Levantine Jews had es
themselves centuries before. This was voted down and
confined to the Island of Cannaregio (see map) . This
the accepted 'ghetto* area because the 'iron foundry*
there. Professor D. Gold of Columbia states that "der
ghetto from giudecoa is unlikely." The term giudeoaa
applied to Jewish sections of town in various parts o
900 C.E. onwards. It is the Latin Judaiaa to Judioari
Paul IV' s time. In Salerno the area was called Judaca
Judaiaam.
suggested
- the Island
tablished
the Jews were
area became
or geto was
ivation of
has been
f Italy, from
a of Pope
In Capua,
Vallentine's Jewish Encyclopedia (1938, London),
States that "Levantine Jewish marchants began to come to Venice
for trade, taking up their residence on the Island, subsequently
called, after them, the Giudeoaa, The theory that Ghetto is de-
rived from Giudeoaa is also cited in the Jewish Encyclopedia,
(S. Kahn). C. Roth criticises this theory in that phonetic simil-
arity provides no proof. Poul Borchsenius in his "Behind The Wall"
states, "Their business had to be restricted to the Island of
Spinalunga, and in time this came to be known as Giudeoaa^ a
derivative of giudeOy the Italian word for' ' Jew* . They had to live
in the neighboring town of Mestre, on the mainland, and were al-
lowed to Visit Venice across the lagoon only fourteen days in a
year, paying heavily for the privilege. When Mestre lay in ruins after
a war, the Jews were permitted to stay on, thus beginning the true
Jewish settlement of Venice.
1445
After all the arguments in favor of the derivation,
Prof. Gold stated: " I still can't accept the development of
Giudeooa into Ghetto. It's not a plausible phonetic change. And
why should there be any change at all? Since Giudeaoa has been
used in Venetian, Italian for hundreds of years (witness the can-
cellation) , it was, so to speak never "corrupted". I see there-
fore no etymological connection between these two words.
It must be emphasized however that the Latin Judaica=Giudaca=
Giudecca term was often applied to the Jewish Quarter from the
tenth Century onward.
GITTER
The German word for "bars". The German origin has
also been suggested, According to this theory^ the
derivation is the word 'gitter' or bars, meaning the bars of a
cage. Prof, Gold, however, says that Gitter as a derivation seems
very weak. In German it means 'lattice' or 'trellis' something
very much more flimsy than 'bars' as 'gates'. He also questions
the German influence in Venice and dissociates himself from this
etymology. But,.in 1509 the German invasion of the Venetian terra
firma drove large numbers of Jewish refugees, mainly of German
origin into Venice, The source for the word as a derivation is
a question, The Yiddish form would be 'giter', but so far it has
not been found in any dictionary and two Yiddish linguists to
whose attention I brought this to, have never heard of it,
Borghetto This is a diminutive for the Italian word for Borough
or Section, Could the area have originally been "The
Jewish Borough", La Borghetto Judaica (Giudecca) and
then through usage simply shortened to Ghetto ? Dr, Roth states
that this derivation is quite plausible and has the support of the
Oxford Dictionary, In 1925 it was also supported by Prof. Roth as
the derivation. He later changed his mind after more evidence
seemed to indicate that "Foundry" had more supportive evidence,
Guitto or Ghitto Two words from the dialects of Tuscany and Mod-
ena, which mean 'sordid* or dirty, also 'place',
This is Judeo-German from the German "Gehectes Ort",
a hedged place, Source YIVO, A, Landau Jubilee Volume,
Ghectus
Egitto The Italian for the Latin word Aegyptus (Egypt) , This
derivation was postulated by W, Meyer-Lubke in his
1911 Romanisches Etymologisches Wörterbuch,
Geiton
Gatvo
The Greek word for neighborhood. Derivation proposed
by M, Mortara in Revue des Etudes Juives, 1884
The Gothic word for street, Proposed as a derivation
by U, Cassuto in Encyclopedia Italiana,
'
1446
GET This is the Hebrew word for Separation or divorce,
[ghet., ]. In "The Ghetto and the Jews of Rome"
published by Schocken Books, N.Y., (a translation of »Figuren
Geschichte. . .Der Ghetto und die Juden in Rom) Ferdinand Gregor-
ovius writes with reference to the Jewish Quarter...
"At first it was called vious judaeorum; then the
name ghetto came into use. This name appears to have no relation
to the Venetian appelation Giudecaa and apparently is formed from
the talmudic word get which signifies Separation '.' The talmudic
get simply means document, though it did come to denote 'bill of
divorce'. Gregorovius' translator takes him to task for errors of
fact.
Professor David L. Gold (Columbia University Depart-
ment of Linguistics) wrote in a private communication that the
Italian Jews say ghet (like the English get) or sometimes ghete.
But it has never entered Italian proper. What your source prob-
ably meant was not spelled gheto in Italian, but pronounced by
Jews (i.e. in Judeo-Italian) . I would render it ghet(e). Remember
that divorce is unknown among Italian Jews, so that the word is/
was rare in their speech. This would be an argument against this
etymology. What does speak in its favor is the phonetic similar-
ity of the Hebrew and Italian words and the semantic relationship
between 'Separation' and 'separate living quarter'.
Yiddish influence on the language of the Jews is
traced to 1509. In that year the German invasion of the Venetian
controlled lands drove large numbers of Jewish refugees (Yiddish
speaking German Jews) into Venice. It was these Jews who were in-
terned in the segregated quarter. This term is very interesting
and probably stems from the Germanic influence. It must be remem-
bered that the Holy Roman Empire in 1000 C.E. extended down to
Rome and though it did not include Venice, there was much migrat-
ion. Maurice Harris, in 'Medieval Jews' says that "the settlement
of some German rabbis in Italy, refugees from persecution (Cru-
sades) brought with it their narrower aspect of religious life".
Did they bring with them the divorce concept as well as the word
get ?
An interesting Interpretation of the origin of ghetto
from get is Solomon Grayzel's explanation in "A History of the
Jews" published in 1967 by the Jewish Publication Society of
America. On page 474, he writes, "The Jews of former days ex-
plained the meaning of ghetto with bitter humor by tracing its
origin to the Hebrew word for divorce, get. It looked as though
the peoples with whom the Jews cooperated in the building of the
World they lived in had decided to divorce them and send them
forth from their common household."
In "Behind The Wall", the Story of the Ghetto, (Simon
and Schuster, 1965) Poul Borchsenius states that "if the theory
(that ghetto is derived from get) is correct, the ghetto, instead
of being the quarter behind the wall, is the wall itself."
Max Dimont in "Jews, God and History" provides us
with another explanation, "that it is a latinization of the Heb-
rew word get which is spelled gueto in Italian.
1447
Professor Gold postulated as follows: "Getting from
geto (the g as in gern) to ghetto is not improbable since Jews
almost always used Hebrew script for whatever language they had
to record, the problem arose of how to transcribe the soft g,
which does not exist in Hebrew, For Yiddish, the sequence daled^
zayen^ shin. was developed and in other areas (e.g. Dzhudezmo) ,
a giml with a sort of apostrophe was adopted. Assuming that giml
i- apostrophe was also used by Italian Jews, a reading error led
to the pronunciation ghetto. Eventually, one supposes, the apos-
trophe was omitted entirely.
The Jewish Encyclopedia commented on this 'get' idea
or theory as follows: "A few scholars derive the word ghetto from
the Talmudic get , which is similar in sound, and suppose the
term to have been used first by Jews and then generally. It seems
improbable, however, that a word originating with a small des-
pised minority of the people should have been generally adopted
and even introduced into literature.
According to Cecil Roth in "The Origin of Ghetto" ,
(Romania, Vol. 60, pp. 67-76, 144, 1934) the earliest theorist as
to the etymology of ghetto from get was Ludovico Muratori in his
"Dissertazione Sopra Le Antichita Italiane", 33a. It was a
romantic, simple and appealing hypothesis.
Raffaele Giacomelli in Archivum Romanicum, (16, No. 4
October-December 1932) also Supports the get-ghetto theory. Prof.
Roth objects to Prof. Giacomelli *s arguments as follows: "The
objections to this theory, plausible though it is, are very
streng. In the first place the use of the term to designate the
specific quarter inhabited by the Jews considerably antedates the
year 1555 when such an Institution was established in Rome. Prof.
Giacomelli cited a papal bull of 1562 which authorized the Jews
to open Shops extra gheotum seu septum hehraioum. This proves, he
Said, that ghetto did not signify the quarter but the barrier.
Secondly, the Hebrew get does not properly signify the 'act' of
divorce but the formal 'legal Instrument' drawn up for the pur-
pose: it is occasionally used, indeed, to designate other types
of legal documents . It would appear out of the question that a
term bearing this narrow signification could have been applied to
the place designated for the Jewish Separation. Moreover the
Ghetto was never officially known among the Italian Jewish Com-
munities by any homonophous equivalent but always as Hatzer,
(Court) Migrash (place) or Mesillah (street). On the other hand,
it is not to be excluded that the pronunciation at Rome was af-
fected by the well-known Hebrew word.
FROM THE LATIN Segregated Jewish quarters in various Provencal-
Italian towns were called ...Judaca, Judacaria,
Carriera^ Carriere des Juifs, Juaterie, Juzatorie, and Mesillah.
Prof. Roth States that some of these hypotheses "do credit to the
ingenuity of the persons who have invented them. None seems par-
ticularly plausible. The origin of a term essentially Italian in
usage must be looked for in Italy."
1448
IRON FOUNDRY In Italian the foundry is called 'geto'. Another
translation for the word would be "weapons Workshop"
There is much confusion however with the fact that there is an
old foundry or old ghetto which existed after the new foundry or
new ghetto. Prof. Roth in all of his writings and his private
communication insists that the 'foundry' derivation has the best
etymological origin. In "The Jewish Life In the Middle Ages" ,
Israel Arahams states that the word (ghetto) is "most probably
derived from the Italian 'geto'. The word 'ghettum' occurs in a
document dated 1306. "
In Order to explain the chronological sequence of new ghetto^ old
ghetto^ and newest ghetto I propose that the following happened.
The sequence is supported by dates and the literature. This is
the reconstructed story:
1, 1516 Italian Jews were segregated in the New Foundry^
(Ghetto Nuovo)
2. 1541
3.
4. 1589
5. 1591
6.
Levantine Jews were segregated in the Old Foundry,
(Ghetto Vecchio) , simply because there was no more
room in the Ghetto Nuovo and the older, more miser-
able area was available.
Up to this time the word ghetto simply meant foundry.
The foundries when they were used as weapons Work-
shops were known as Ghetto Vecchio and Nuovo as
early as 1306.
The history books State that the Jews of the ghettos
were joined by their fellow Jews of Iberia, the
Marranos# late, toward the end of the Century, and
some even give the year as 1589.
NOW, BY THIS TIME THE AREAS ENCOMPASSED BY THE NEW
AND OLD FOUNDRIES LOST THE FOUNDRY APPELLATION AND
IN COMMON PARLANCE CONVEYED THE SEGREGATED QUARTERS
MEANING.
"More than 50 years went by (1541 + 50 = 1591) before
the Jews were allowed to buy out the people living
in three old palazzi in a slum to the northeast of
the new foundry."
The new purchased slum area next to the original
segregation site was now called Ghetto Novissimo,
not this time^ the newest foundry^ but the newest
ghetto area. Thus I believe, for the first time,
was the word 'ghetto' recorded as actually meaning
■Isolation' and not foundry.
1449
aEPUBLIQUE DV SKNEGAL | L^ft t
^ Senegal- Scott CHI
Issued Febo 26^ 1972
Identification of scene
on bottom of stamp reads,
"Giudecca o o o o " painting
by Giovanni Antonio Guardi
«MfeMMMAiAAAAAAAAihMkAII^MUMk
REPUBLl
SENEGAL
^■•■«■•■■i
••mMU I
l^fc m iT A**AA******
IS GHETTO A YIDDISH WORD ?
Right ; Senegal CllO^ 50F
Painting by Canaletto - il
Fonteghetto Della Farina
(detail)
free translation of Prof. Gold 's
The following is a
comments in the magazine YUGNTRUF, Dec. 1970.
"For Yiddish Speakers 'ghetto' was never a character-
istic yiddish word. Among Jews the "Jewish quarter" was always
known as 'Judengasse' or 'Yiddishe gasse ' . In the Yiddish lan-
guage "ghetto" was always a foreign word and seemingly never en-
tered the Yiddish language, until the last half Century. It has
been shown that if ghetto were traditionally a Yiddish word it
would be pronounced 'gete' (i.e. blote, mud, or täte, f ather) .
Like other newcomers into the Yiddish language (radio, studio) the
"o" sound remained ünchanged in ghetto. In evaluating the word and
its history one must bear in mind two facts, the abstract view,
"Jewish Isolation;« Separation from the non-Jewish world, and the
concrete view, the "Jewish quarter".
ISRAEL STAMPS
CELEBRATE THE JEWISH HOLIDAYS
"Nothing siicceeds like success" is
an old cUche, but it is most appro-
priate as applied to this filmstrip.
In ISRAEL STAMPS CELE-
nr. \TE TIIF JFWTSH HOLIDAYS, pro-
diicer Dr. Samuel Grand has once
again come up with a highly sophisti-
cated and technically outstanding
filmstrip that may be regarded as a
foUowup on bis previous successes, or
that can stand up on its o\vn.
Using techniques still somcwhat
unique in filmstrips, designer William
Steine! iutermittcutly arrangcs Israeli
stamps devoted to a particular Jewish
holiday, in juxtaposition \Nith actual
photographs related in subject to the
accompanying stamps. Many of the
12 principal holidays portrayed by
the filmstrip include stamps superim-
posed on sections of photographs. This
provides a superior Visual, is innova-
tive and eye-catching. The reality pic-
tures used are well sccted, quite bcau-
tiful, and niccly complement the
selected stamps. It is acknowledged
that Israel prints and releases some of
the world's most aesthetic examples
of postal papcr.
A frame-by-frame narration guide
accompanies the filmstrip. This re-
vicwcr confesses to missing a profes-
sionally made diso or cassette com-
nicntar>'. The produccr believes that
the teacher or group leader be given
the flexibilit>' to adapt the suggested
narrative Script according to the age
level of the audience and "in addi-
tion, the instructor (can) Supplement
the spcech notes with more personal
comments . . . or elaborate on the
philalelic aspect of the pictures."
ARTHUR A. DELANEY
53 framtt, coler, wifh narration guid*. Pro«
duccd 1974 by Samu«l Srand in Cooperation
with tht Israel Philatelie Agency in America.
Di«tributed (sale) by Minkut Publ'cationt Inc.
(FN), 116 West 32nd St., New York lOüOl
1450
TROTSKY: 1879-19^10 by Maurice a. burnston, atlanta
The illustrated stamp, Minkus 1485, one of a set
of stamps (Minkus 1470-1488) showing uniforms of
various countries shows the uniform worn by the
Russian Trotskyite Infantry of 1920. It seems that
in 1920, in the aftermath of the World War and the
internal strife in Russia between the Reds and the
Whites, the European Powers referred to the Com-
munist military forces as the Trotskyite Army, and,
of course, the Infantry, the Trotskyite Infantry.
It is Strange indeed that Ajman would commemorate
a phase of Russian history that Communist Russia has erased from
its history books. . .anything to do with Trotsky. On August 20,
1940 he was murdered by a Russian NKVD agent (Ramon Mercador) . A
supposed confidante of Trotsky, he killed him by hitting him on
the head with a skiing ice ax. Trotsky died the next day.
Leon Trotsky was born Bronstein in Jwanowka, Russia in 1879 and
murdered in Mexico in 1940. He was a Russian revolutionist and
Bolshevik leader. He was the son of a Jewish agricultural settler,
and joined the Socialists while he was still in school, and was
sent to Siberia in exile. In 1902 he escaped, took the name of
Trotsky, and joined Lenin. He was returned to Siberia and after
a second escape lived abroad, in London, Vienna, Paris and N.Y.
until he returned to Russia in 1917, In the Bolshevik revolution
he became the Peoples Commissar for the Red Army. He directed the
the Russian armies against "foreign and internal enemies and dis-
played military genius of the first rankü Although designated as
Lenin 's successor he was displaced by party rivals. He was dep-
rived of all his Offices and later exiled. He fled from Turkey
to Denmark, France, Norway and finally met his death in Mexico.
This item is just to highlight the fact that there is a stamp
connected with Trotsky. A füll biography needs to be written.
Also details and much more Information relative to the Trotskyite
Infantry. How, and why?
EXCERPT
page 91.
■ ■ wmmw^irm'^^^^
from J.H. Richter 's Book, "Judaica On Postage Stamps"
LEE, MANFRED BENNINGTON (1905-1971). Also known
as Barnaby Ross, he published a number of de-
tective stories which became a world-wide series
of best sellers over the forty years in which
he wrote them in partnership with his cousin,
Frederic Dannay, and published under their Joint
Pseudonym of Ellery Queen. Their original names
are Manfred Lepofsky and Daniel Nathan, and
their mothers were sisters.
Nicaragua Scott C 807
1451
^JLyU^
1.
I
DAVID NASSY WAS BORN 7 Adar 550? = in Feb.l?^?
(Bijlsma 1919) 3760 years difference
5^01 =
1647
5iH0
1650
5415
1655
5450
1660
5425
1665
5430
1670
5435
1675
54/4-0
1680
5445
1685
5450
1690
5^55
1695
5460
1700
5465
1705
5470
1710
5475
1715
5480
1720
5485
1725
5490
1730
5495
1735
5500
1740
5505
1745
5510
1750
5515
1755
5520
1760
5525
1765
5530
1770
5535
1775
5540
1780
5545
1785
5550
1790
5555
1795
5560
1800
iSS^
^JidUOMBUMaBabBJ
.•.
O - (^vc^^^,y.> (^ J^t^i^^wX C^^k/-
FiARRIAGES RECORDED BETHEEN FERSONS WITH NAKES ON THE STAKP
192
I93
198
(Hilf man 1909)
GROOM
BARUCH ben AHARON DA COSTA
ISHAK PINTO DA FONSECA
BRIDE
DATE
=YEAR
RACHEL d JOSEPH
CORONEL
JEHUDITH, d HAZAN
BARUCH DA COSTA 1^ Nissan 5^65 l/jp^
17 Ellul 5^62 1702
24 Adar I 5^99 '?3?
3 Siwan 51^65 \1<PT
ABRAHAM" b ISHAK GOMES SILVA ESTER d SELOTON
NUNES DA COSTA
Abraham s Arm DA COSTA Abigael d Jkseph
DA SOI ZA
ABxRAHAM DA PINA as witness
Joseph b Kosseh Cohen NASSY Ester s Hahan Keatob 25 Ellul 5^6^ I 7ipr
(the first Rabbi 's daughter)
Abraham da PINA Ribca d Ishak Uziel
d'AVILAR h Shebat SkSk [fO^
Jeos b Josseph Cohen NASSY Ester d David Lopez
HENRIQUEZ 1 Chschwan S^66 i7(PG
Baruch b Josseph Cohen NASSY same bride 4 Siewan 5466 » 7oC
David Gradis da Fonseca
Sarah d ISHAK PEREIRA 8 Ellul 5^66 ^^O0>
Ishak b Jahacob de Keza Sarah d David Lopes
: Henriauez 1 Chshwan 5468
15 Tishri 5474
Josseph b Jahacob Cohen NASSY Abigael d Jeos
Drago
Ishak Pereira Rachel d Selomoh
de la Parra 13 Siewan 5478
Gabriel s David Cardoso Baeza Ribca d Baruch
da Costa 10 Niesan 5481
Jahacob s David Cohen NASSY Ester d Samuel Drago 12 Cheshwan
17^
Josseph s David de Meza
Jahacob Gobay de Crasto
Rachel d ABRAHAM: DE
PINA 25 Ellul 5484
Sarah d Ishak PEREIRA 17 Adar II
Jahacob s Abraham de PINA Ester d Jahacob Uziel
de Avilar 14 Tishri 5488
Kosseh s Eliau Naar Ribca d Ishak s
Jahacob de I'"eza 4 Siewan 5^89
Aharon Hisq. s Baruch da Costa Ester d Abraham
da Costa 12 Tishri 549O
Aharon s Abraham da COSTA Ester d Kosseh de Britto
24 Ellul 5490
\1(H
\1\S
5484
5486
1726
l7Zi
Ishak s Abraham de Britto
Ester d Abraham de PINA l4 Tishri 5491
1)31
• •
GROOr.^
Aharon s Abraham DA COSTA
Josseph s David DE I'ffiZA
b Abraham de PI NA
Ishak s Binjamin Henriquez
Gran ada
m. BRIDE
ON
=.vear
Rahel d Binjamin Henriquez
de Granada 1^ Tishri 5498
Hana d Abraham da mS*
Costa Ik Tebet 5^99
Rachel d Selomoh Redriquez •
Monsanto 26 Tishri 5500
Rahel d Seml Uzial de Avilar
20 Ellul 5502
Selomoh Rodrigues Monsanto Aigael d Arm. Pereira 12 Tishri 5476
Benjamin s Abraham Henriquez Moron Ester d Samuel
Uzial de Avilar 17 Nissan 5^85
(72. r-
Ishak s Samuel Uzial de Avilar Rivka d Benjamin
Henriquez de Granada 10 Sjebat5i<-95
i7sr
ik-A/V^
^Tf-zoy
\
f.
NOTES ON THE HISTOKY OF THE JEWS IN
SURINAM.
By Rev. P. A. Hilfman.
In my " Annotations on tlie Additioual Notes by Eev. J. S.
Roos/' (Pitilications, No. IG, p. 188), I stated that Eev.
J. S. Roos' words: "There are büII some tombstones,^'
(Id., No. 13, p. 130), sliould be roplaced by the following:
" In whieh there are over four lumdred tombstones still
to be found.^^ After a closer invesligation of this matter,
it became evident to me, that I was deceived by a false
Statement in the "Essai Historiqu(^/^ of J. C. Nassy and
others (Paramaribo, 1783), and I beliove the Eev. J. S. Eoos
has also been misled by the same. The real f act is as follows :
As far as can be traced, the first synagogue was rcally built
on a Stretch of Innd tcn ncrcs in sizc in the neigliborhood of a
small hamlet " Thorarica," whieh land had bcen grantcd by
the English (see R. P. I. 1). Ilowever, the land presentcd by
Da Costa and Solls, is that on whieh the synagogue of the
Jooden Savana was built, this synagogue being the second one
in this colony.
It is impossible to give the cxact dato whcn tliis synagogue
was built, but it must, at any rate not have been long after
1C72, and most likcly evcn bofore that tinic, ns in 1085 the
third synagogue had been built or rebuilt (the second one on
the Jooden Savana).
Of the synagogue at " Thorarica,^^ nothing remains, nor
can any traces be discovered of tombstones whieh might have
been there. On the Savana some remnants of the synagogue
are still to be found; I succeeded in finding them through
the assistance of the old watchman of the Savana, This man
is 83 years of age, and rccollects that in his youth he had
Hcen many more remnants and had always heard that this
179
Co
^
^
180
American Jewish Eistorical Society.
synagogue was tlie sccond in the colony, and the first on the
Savana. The cemetery to which I referred in my annotations
is now sitimted very near tliose remnants and contains more
than 400 tombstones. It is an absolute mistake to say that in
1672 the first synagogue had been built on the land of Da
Costa and Solis dose to " Thorarica/^ as may be read in the
" Essai Ilistoriquc ^^ ; this is clearly shown f rom the arehives
of the Community wliich contain the deeds of gift and which
are still legiblc in great part. The gift is a part of the
present Jewish Savana.
The little hamlet of " Thorarica," in all probability, was
feituated near the present estate of Waterland, and it has not
been so long ago that the district (Surinam is divided into
districts), in which this estate is situated, bore the name of
" Thorarica/' From this spot to tlie Jewish Savana is a dis-
tance of tliroe hours by boat. The estate of Waterland is
called "Ston Gron " by tlic negrocs, i. e., a ground füll of
stonos, bocauso of tlie mauy remnants of liouscs and toinb-
stonos thcrc. llowover, not a singlc tombstonc discloses
wlicLher Jcws worc inlcrrcd Uierc. Ilebrew inscriptions have
nevcr been cliscovcred thcre. This place was also the first
settlemcnt of the Dutch in all probability and it may be safely
eoncluded that these tombstones belonged to the pioneer colo-
nists. In the bcginning of the last Century much of the
ruins of the synagogue and courthouse could be seen at
Waterland, and there are some few people still living who have
a faint recollection of tliem.
Why "Thorarica^' had to cede her place to the Jewish
Savana has to my knowledge not been explained yet, but one
thing is certain, while Jews were still living there, several
had already settled on the Jewish Savana.
May I be permitted to suggest an explanation ? It may be
that those Jews about whom there is uncertainty whence they
eame, but who most likely originated from Italy and the
Netherlands, had settled at *^ Thorarica.''
Notes on Eisiory of the Jews in Surinam — Hilfman. 181
Among those Jews the family of Meatob occupied a promi-
nent place. In 1664 a great number who arrived here from
Cayenne, wished to constitute a separate Community from
aristocratic tendencies. They settled on the Jewish Savana,
near the " Cassiepoerakreek,^' which they later abandoned to
go Northwards close to the "Kordonpad,^' for sanitary reasons.
It is very natural that not all went together at the same
time. Every group had its synagogue. The group at the
"Kordonpad^^ had the greatest number of people, because
they had selected the healthiest spot, and gradually the most
went there, even those who arrived later in the colony. The
two others became gradually depopulated, and " Thorarica,''
numbering the smallest quantity of inhabitants, ceased at last
to exist.
For the topographic discription I beg to rcfer to the map of
Ottens or to that of Maars, which is of an older dato.
I.
INSCRIPTIONS OP TKK TOMBSTONES.
"Let thy pricsts be clothed wltli rlghtooiisness and lot thy
saints shout for joy."
Tombstono Inscrlptlon
On the grave of the accompllshed scholar, dlstlngulshed judge.
The saintly, meok, venerable and esteemed,
Rabbi Meyer the Priest, teacher and Rabbi of the holy Spanish
Congregation
** Brocho U'Sholem " in Colonla Surinam.
For ten years he fiUed the holy post,
And died on the holy Sabbath, New Moon Day of Nisan
In the year 5535.
The sun became dark, alas, what a great loss wo sustalned.
The righteous priest that illuminated [the world] with his wis-
dom, ^umbers.
The Rabbi and teacher of the law in our Community,
The pious, the pillar of the world, and defender of falth.
The Saint and upright, who diffused the light of the law,
The shield for the thorns and thistles of sin.
182
American Jewish Ilistorical Society,
He left US, with tears on our eyes,
He departed from us to gather the fruit of Eden.
Let his soul be bound up in the bond of llfe.
In the year "Let me fall now into the band of the Lord: for
bis mercles are great" (5585).
Tombstone inscrlption on the grave of a man, flrst and foremost
In every holy cause, the Keystone of age,
The seed of the steadfast Patriarchs, aged and revered, ^
Scholar and Sage, revered because of his holiness.
The venerable sweet singer of Israel,
In the Jewish Community " Brocho U'Sholem "
In the city of Surinam.
The Scholar and sage, wealthy and generous.
The salntly and meek Rabbi
David Hezekiah Baruch Luzado
Sweet Singer of Israel, who while alive was also
a " Mohel "*). and head of the academy
"Gemiluth Chasodim": who departed
From thls world according to the will of God
Creator of heaven and earth,
On tho sccond New Moon Day of Ayer
In the year 5585, peace upon him
May he rest in honor.
A Michtam of David
From his youth he feared God,
His commandments and Statutes he observed.
In compensation of which he merlted Paradise
The privilege to dwell there with purity of heart he acquired.
In the year "And tho Lord called unto Samuel" (5557).
Here ia interred
Tho Uuirncd and wlso, voncrablc, wealthy and generous
Rabbi Samuel Rublio de-Medlna,
Of blessed memory, Sweet singer of Israel In the holy
Community " Nevah Sholera " in the city of Surinam
Died whon he reached the age of 73 years, with good name,
On the 5th day of the month of Shevat
In the year 5557: Let bis soul be bound up in the bond of llfe
The man Samuel went up to Ramah,*
* Performed the rite of circumclsion.
•Blblical Quotation, Ramah meaning "high place."
Notes on History of the Jews in Surinam — Hilfman. 183
His soul reached the abode of the ministering Angels.
No unrighteousness ever escaped his mouth
His soul, therefore, now partakes of tlie heavenly bliss.
Favored with happiness, honor and wcalth,
He was gathered unto his people.
And went to a world all through happiness,
At the age of sixty nine yeara,
Surrounded and exalted by distinguishod sons,
The venerable and revered David de-Mizah.
Let his soul be bound up in the bond of life.
Tombstone Inscription on the gravo of the venerable and re-
vered,
Wealthy and generous, the saInt Isaac son of
The Wealthy and generous David de-Mlzah.
Died on the Seventh day of the month of Cheshvon
In the year' .... and in the "Sedrah"* "I will establish
My Covenant with Isaac." [Gen. 17, 19.1
Let his soul be bound up in the bond of life.
II.
DE JODEN-SAVANE (THE JEWISH SAVANA).
(Translated from "Onzo West")
There is in these days a tendency which seems to have brought
new life from a historical point of yiew to the very interesting
Jewish-Savana on the upper Surinam River.
We were informed that Mr. P. A. Hilfman, pastor of tho Nether-
lands-Portuguese Jewish Congregation, has been maklng several
exploring expeditions to thls plao?, and decided to interview that
gontlenmn on this matter. To our enquirlca wo recolvod tho fol-
lowing written reply:
" Whcn I raade a trip to the Jewish-Savana last year for the
investigation of some historical facts, I stopped there several
days.
" I was greatly moved by the sad condltion which the two
cemeteries there were in.
" When in town I had repeatedly been told that on account of
a dense forest it was almost impossible to penetrate into them,
•
* Date omitted.
* Portion of the law read on Saturday morning.
184
American Jewish Historicdl Society,
but always consldered that Information strongly exaggerated; to
my great disappointment I soon learned that I had no.t been told
too much.
" I at once conceived the idea, in the interest of Judaism and
also in that of the colony, to have these graves cleared, and try
and have the tombstones dug up, some of whlch were remarkably
finely carved, and somctimes were burlod in the ground about 54
of a Meter deep. But almost a year elapsed before I could, carry
out my plan. In the mean time I recelved offers of financial
Support whlch would enable me to realise my intentions, from
foreign parts and especlally from the United States of America,
but as I supposed that my Community would prefer to have this
done without foreign assistance, I kindly declined these offers;
and I very soon found that my supposition had not been wrong,
for when four weeks ago I revealed my intentions to the mem-
bers of my Community, I recelved from them ample support, so
that I have now all reason to express the hope that both ceme-
teries will be in a presentable condition within a short time.
" It was by no means an exaggeration from my slde when I
Said before that I considered this matter also in the interest of
the colony. Surinam cun boast of an cxcoodingly small numbor
of historical spots and I think it would be worth the while to
taUo proper caro of thoin in ordcr to proscrvo them.
•* The Bottlcmcnt of tho Jews in Surinam has surely been the
rirst cstabllshment of whitcs in this country and the place where
thoy scttled, the largcst of all, of courso Paramaribo cxccptcd,
although I doubt, on very good grounds, whether at the time
when the Scalandcrs seizcd the colony, the number of houscs on
the Jewish Savana was not largor than that in town.
" Not only was a secmly village found at the South of the
Cordon-path numbcring four strccts which crossed each others
at right angles, in the centro of which stood a beautiful church,
the ruins are still to be seen, but beginning just a little North
of Post Gelderland, up to where the Cassiepoera divides In two
branches, — there were all along the borders of the Surinam River
and the Cassiepoerakrcek a large number of houses, the ruins
of which the explorer may still find if he will put up with the
difüculties cncountered pcnetrating tho forest.
" Both cemeteries on the Cordon-path and at the mouth of the
Cassiepoerakrcek are however not the only ones which the Neth-
erland Jewish Portuguese Congregation must have possessed in
former days; as the flrst settlement of the Jews must not be
1
Notes on Eistory of the Jews in Surinam— Hilf man. 185
looked for at the Jewish Savana, but on the estate which now
bears the name of Waterland or in its proximity.
" It would no doubt be amply worth while to explore the en-
virons and should I ever have a Chance, I shall not neglect it.
"While the Israelites were still living here, a part of the^
settled on the present Savana, not on the riverside but more in
the Interior where they must have had another burying ground.
This is proved by the fact that at about forty-flve minutes' walk
from the river front some tombstones are to be found having
Hebrew inscriptions, and if I may believe the Indlans there are
still higher up many more similar stones, which perhaps some
day will be discovered.
" Whether a search for these stones would result in finding
them, one does not know but one may consider himself amply
rewarded as they are mostly closely connected with the lives of
those interred beneath and contribute a small share to the history
of Surinam. To see these stones or, better said, to discover
where they are lying, is not the work of a couple of hours at
this place, as many hours and even weeks are required."
So far goes the Interesting Information of Mr. Hllfman,
which Is however incompletc ou one point. Our question about
the extcnsiveness of the Savana recelved no rcply.
III.
LIST OF RABBIS OP THE DUTCH-PORTUGUESE JEWISH
CONGREGATION AT SURINAM FROM 1G42 TO 1750.
Abraham de David Pardo.
Abraham de David Cohen.
Aharon Capadoce.
Dr. Aharon de Ishak Lodesma.
David Pardo.
David Mendes Meza.
David de Mosseh Ledesma.
David de Abraham.
David Pintto da Fonseca.
Hm. Ledesma.
Hm. Meatob. •
Hm. Izidro.
Ishak de Jona Jz. Cohen Nassy.
Is. Ledesma.
Is. Meatob.
Is. Marques Cardozo.
(Incomplete.)
Is. de Sem. Hm. Cohen N.-issy.
Imanuel Pardo.
Jona Abarbnncl.
Jeos. Hm. Arrlaa.
Jeos. de Abr. de Capadoce.
Jahacob Cohen Nassy.
Mordechai Mendes Quiros.
Mosseh Cohen Nassy.
Mos. de Britto.
Selomoh Leon Templo.
Sei. Turgeman.
Sei. do Josseph Halövy.
Sei. Rl. Arrlas.
Ury de Josseph.
Jeuda bar Seby Hartogh.
186
American Jewish Ilistorical Society,
IV.
MARRIAGES SOLEMNIZED BY DIFFERENT RABBIS, ETC.,
OF THE DUTCH-PORTUGUESE JEWISH CONGRE-
GATION AT SURINAM, FROM 1642 TO 1750.
Dr. Abraham PIntto da Fonseca : Ablgl. de Britto, wid. David de
Mos. C. Nassy.
Abraham Gomez Silva : Ester Nunes da Costa.
Abraham da Costa : Abigl. de Soiza Montezinos. \
Abraham Rephl. Arrias : Ester da Fonseca Meza. ,
Dr. Abraham Pintto da Fonseca : Sarah Arrias.
Abraham de Britto : Bianca Henrqz. de Barrios,
Abraham de Pina : Rlbca Uzl. d'Avilar.
Abraham Ho C. Nassy : Ribca Henriqz. Coutinho.
Abraham de Quiros : Rachel Nunes Henriques.
Abraham van Edam : Sarah bat Melr de Dort.!!
Abraham de Mattos : Miryam del Castilho.
Abraham Nunes Henriquez : Jeudit Lopes Crespo.
Abraham Pintto Junior : Sara Pintto da Fonseca.
Abraham Fonseca : Abigael Messiah.
Abraham bar Josseph : Mendele bat Mosseh.ü
Abraham Perrclra : Rlbca Lopea Crespo.
Abraham Jessurun : Ester Bueno Bibaz.
Abraham de David C. Nassy : Jeudit Canet Nassy.
Alnaliain lIiMuMq'/.. do Barrios : Uacl^ol Hz. do Barrios.
Abraham de David C. Nassv : Jondit Mpfitnh.
Abraham Hm. Mondes Meza : Ester Mcsslah Pcnso.
Abraham do Britto : Jaöl Canet Nassy.
Abraham Dorballe : Rlbca Canet Nassy.
Abraham de Mattos : Rachel Robles de Medina.
Abraham Nunes da Costa : Ablgl. Roblcs do Medina.
Abraham Ledcsma : Rahel Henriqz. de Barrios.
Abraham Fonsoca : Rahel Gabay Farro.
Abraham de Is. Bo. de Mesquita : Ribca Bueno de Mesquita.
Abraham Hisqo. Arrias : Jeudit Arrias.
Abraham Pardo : Hana Franco Pacheco.
Abraham Nunes Henriquez : Hana da Fonseca.
Abraham Ledesma : Abigael Robles de Medina.
Abraham Duwarte : Sarah Garcia Pas.
Abraham Nunes Monsanto : Ester Robles de Medina.
Aharon Bueno Bibaz : Rachel Canet Nassy.
Aharon bar Jacob : Rahel David.!!
Aharon Capadoce : Rahel Arrias.
w»
Notes on History of the Jews in Surinam— Hilf man. 187
Aharon Hisqo. da Costa : Ester da Costa.
Aharon de Abraham da Costa : Ester de Britto.
Aharon de Abraham da Costa : Rahel Henriqz. de Granada.
Dr. Aharon Ledesma : Jeudit Lindo.
^ Baruh da Costa : Rahel Coronel.
^ruh Cohen Nassy : Ester Lopes Henriquez. •
^ Baruh Cohen Nassy : Ester Arrias.
Binjamin Hz. Moron : Ester Uzl. d'Avilar.
Binjamin bar Abraham : Sarah bat Jeuda.ü!
Binjamin Jessurun Lobo : Luna Canet Nassy.
Binjamin Jessurun Lobo : Sarah de la Parra.
David de Is. Messiah : Abigael da Fonseca.
David da Fonseca : Ribca Cardozo.
David Gradiz da Fonseca : Sarah Pereira.
David de Is. Messiah : Ribca Hz. de Barrios.
David de la Parra : Rahel da Fonsern.
David Barzilay : Ester Coronel Brandon.
David bar Abraham : Ester bat Jahacob.ü
David Pereira : Jael Bueno de Mesqulla.
David Senihor Coronel : Sarah de Aqullar.
David Uzlel d'Avilar : Rahel Uzl. d'Avilar.
David de Jos. C. Nassy ; Grasla Mementon.
David de Britto : Ribca Pintto.
Daniel aCohon : Roza da Costa.
David Ledesma Jr. : Ribca Meatob.
David Gradiz da Fonseca : Abigael Pintto da Fonseta.
David Meatob : Rahel Musaphla.
Daniel Messias Peuso : Ablgl. de Britto.
David Pintto da Fonseca : Rahel do Britto.
David Gradiz da Fonseca ; Grasla Mementon.
David de Seml. de Meza : Ablgl. de Jos. de Meza.
David do Robles : Rlbca Gabay Izldro.
David Mos. C. Baeza : Ester Gabay Farro.
Ishak Pintto da Fonseca : Jeudit wld. Joseph Coronel.
Ishak de David de Meza : Abigael Mendes Meza.
Is. de Jacob de Meza : Sarah Lopes Henriquez.
Is. Perrelra Brandaö : Miryam del Castilho.
Is. Arrias : Abigael Pintto.
Is. Hm. d'Aquilar : Hana Lopes Arrias.
Is. Perrelra : Rahel de Sei. de la Parra.
Is. Hamelbeurog : Ester bat Ellezer.ü!
Is. de David de Meza : Sarah Pintto da Fonseca.
188
American Jewish Historical Society.
Is. Carrllho : Sarah Henrlquez de Barrios.
Is. bar Mosseh Japy : Bllha bat Jona.! !
Is. Marques Cardozo : Jeudit de Leon Gedes.
Is. Henrlquez de Barrios : Slmha de- Castro.
Is. Gradiz d'Fonseca : Ablgael Canet Nassy.
Is. Drago : Ester Dovalle. ,
Ismael Juden : Hanna de Mattos. ;'
Is. de Brltto : Ester de Plna.
^Is. C. Nassy : Sarah Bueno de Mesqulta.
Is. C. Messiah : Lea Mendes Meza.
Is. Uzl. d'Avllar : Ribca Henriqz. de Granada.
Is. Hoeb : Ester de Mercado Bon Rey.
Is. Hm. Memento : Rlbca Bo. Blbaz.
Is. de Mosseh de Medlna : Ester da Fonseca.
Ishak de Plna : Rahel Rodriquez Monsanto.
Is. de Miranda : Sarah de Molina.
Is. Corea : Ribca Alveres.
Is. Hz. de Granada : Rahel Uzl. d'Avllar.
Imanuel Jessurun : Abigl. Cohen Delmonte. .
Is. Vas Farro : Jeudith Canet Nassy.
Is. Nunes Ferro : Sarah Musaphla.
Is. de Brltto : Ester Fonseca.
Is. de Jcos. C. Nassy yiSstcr Arrlas.
Is. Corea : Ribca da Fonseca.
Is. de Dd. Baruh Louzada : Roza Robles de Medlna.
Is. Rodriqiies Monsanto : Ester Gabay Izldro.
Gabriel Cardozo Baeza : Ribca da Costa.
Cabriöl Cardozo Baöza : Rahel Hz. do Granada.
Jb. Hm. Meatob : Jeudit Meatob.
Jacob bar Jossei)h : Rahel de David Samuel.!!
Jacob Hz. de Barrios : Rlbca Sarphaty Plna.
Jb. Coronel Brandaö : Dcbora d'Aquilar.
Jb. Jeuda Leon Templo : Sara Uzl. Cardozo.
Jb. de la Penha : Ester Coronel Brandon,
Jacob Lopes Nunes : Hana da Costa.
Jahacob Hcnrz. Coutinho : Jeudit Lopcs Henrlquez.
Jacob bar Abraham : Miryam Pclengrlno.
Jacob Messlas : Pelengrino : Ribca de Mattos.
Jacob C. Nassy : Ester Drago.
Jacob del Castllho : Ester Coronel Brandon.
Jacob bar Aharon : Hana bat Jacob aCohen.!!!
Jacob bar Alexander : Roza bat Abraham.!!!
\
:
Notes on History of the Jews in Surinam — Hilfman, 189
Jacob C. Nassy ; Slmha Uzlel d'Avllar.
Jacob Nunes Henrlquez : Sarah da Fonseca.
Jacob Gabay Crasto (sie): Sarah Perreira.
Jacob bar Benjamin : Ester bat Joseph.
Jacob Henrlquez Perreira : Rahel Messiah.
Jacob de Meza : Rahel de la Parra.
Jacob de Is. de Meza : Sarah Arrlas.
Jacob Henrlquez Coutinho : Rahel Hz. Coutinho.
Jacob Lopes Nunes : Rahel Isl. Pizarro.
Jacob Henrqz. de Granada : Abi. de Meza.
Jacob Uzl. d'Avllar : Ribca Hz. Moron.
Jacob de Miranda : Sarah Fernandez.
Jacob VIdat : Penina Lopes Nunes.
Jacob Rodriquez Campos : Sara de Aqullar.
Jacob Robles de Medlna : Abi. Henrlquez.
Jacob Rodriquez Monsanto : Sarah Gradiz de Fonseca.
Jahacob Teuro : Rahel de Robles.!!
^Josseph de Mos. C. Nassy : Ester Meatob.
^Josseph de Jb. C. Nassy : Ablgael Drago.
Jos. Luis Gomez : Rahel Pardo.
Jos. Rz. Monsanto : Rahel Meatob.
Jos. bar Alexander : Miryam de Aron Polak.ü
Jos. del Castllho : Ablgael Perreira.
Jos. Gabay Farro : Ester Gabay Izldro.
Jos. Plntto : Jael C. Nassy.
Jos. de Meza : Rahel de Plna.
Jos. Rz. dol Prado : Jaol Isl. da Costa.
Jos. Gabay Farro : Sarah Hcnrz. do Granada.
Jos, de Scmucl Nassy ; Luna de la Parra. '
Jos. do Is. Buono do Mosqultu : Rahol Fonseca.
Jos. de Meza : Ester Hana da Costa.
Jos. Fonseca : Abigl. Fonseca Nunes.
Jos. Luis Gomez : Dina Marques.
Jos. Abarbanel : Rahel Habilho da Fonseca.
Jos. Namlas Torres : Rahel Bueno de Mesqulta.
Jos. de Abr. de la Parra : Ribca de Meza.
Jonathan Dovalle : Rahel Habilho da Fonseca.
Imanuel Pardo : Rahel Messiah Mendes.
Jeos. C. Nassy : Ester Lopes Henriquez.
Jeos. C. Nassy : Ablgael Meatob.
Jeuda bar Seby : Abigl. aCohen.!!
Jeos. Ho. Arrlas : Sarah Carrllho.
'
190
American Jewish Tlistorical Society.
Jeos. C. Nassy ; Rlbca Hz. Coutinho.
Jeuda bar Abraham : Clara bat Simon.!!!
Mosseh Bo. de Mesquita : Sarah Cardozo Baßza.
Mosseh Henrqz. de Barrios : Ribca Arrias.
Mos. Perreira de Leaö : Hibca de Abr. aCohen.
Mos. Henriquez de Barrios : Sarah Perreira.
Mos. de Abr. Izidro : Sarah de Britto.
Mos. de Rlbaz : Rahel Pizaro.
Mos. Naar : Ribca de Meza.
Mos. Marquez : Siphora Levy.ü
Mos. Izidro : Rahel Bueno de Mesquita.
Mos. de Britto : Ester Bueno de Mesquita.
Mos. Nunes Henriquez : Ribca Nunes Henriquez.
Mos. C. Nassy : Sarah Rz. Monsanto.
Mos. Alveres : Rahel Nunes Henriquez.
Matts Perreira de Leon : Sarah Fonseca.
Mos. Henriquez Moron : Ribca Pintto da Fonseca.
Naftaly bar Mosseh : Abigael Abrahams.!!
Mordechay Mendes Quiros : Rlbca Marquez Cardozo.
Mordechay bar Israel : Abigael bat Jeuda.!!
Reuhel Obidiente : Rahel da Fonseca.
Rcphael dcl Castilho : Jeudit Gradiz d'Fonseca.
Semuel de la Parra : Rahel de Meza.
Semuel C. Nassy : Ester de la Parra.
Scml. Cohen Dclmontc : Bienvenida Nunes de Almeida.
Seml. Hm. C. Nassy : Jael Cohen Lobatto.
Sem. de Meza : Bianca Hz. de Barrios.
Seml. Abenacar : Bianca Messiah.
Seml. Bueno Bibaz : Bianca de Britto.
Seml. da Fonseca : Hana Nunes Henriquez.
Sei. Rodriquez Monsanto : Sarah Perreira.
Sei. Gabay Side : Simha de Zamora.
Sei. Levy Ximenes ; Miryam Vila Real.
Sei. Rz. Monsanto : Abi. Perreira.
Sei. Turgeman : Miryam Habis.
Selomoh bar Jos. Halevy : Branca bat Sadok.ü
Sei. Turgeman : Ribca da Costa Pilmeltel
Sei. de la Parra : Ribca Arrias.
Sei. Reph. Arrias : Rahel Carilho.
Sei. Phanes : Rahel Lopes Nunes.
Sabetay Sigalla : Ribca de Mercado Bon Rey.
Ury bar Josseph : Batseba Marco.!!
Notes an History of ihe Jews in Surinam— Ililfman. 191
\
(0
00
a
■^^
^
o «*
»5 n
a
w
•-9
Od
W
m
00
O
«)
B
<
9
U
Q
^
CO
o
-^
io
%
o
H
S 02
PQ 6»
s-g
o
od
•9
O
o
i)
1^
Ol
O
u
B^
K »-3
et ^
a o
cd hJ
09
s
CO
V
V
B
C9
d
«I
d
.4
'S
o
CO
.d
H
U3
o
a
CO
10
d
s
0»
OS
0k
»4
09
.d
O
•4.4
ed
ja
o
0)
»-9
!>
ja
»mm
ja
v
•-5
«9
N
V
ei
o
N
O
•O
1»
«I
ü
•#■4
d
o
hm
o
o
d
a
«<
OQ
J3
et
I1
«8
•n
m
od
.d
«
o
•o
tue
Ol
TS
.d
o
d
CQ
d
od
N
Cd
O
5-
d o
-du
V
•-9
ed
O
.0
ed
m
cd
V
V d
Ä o
08
«
d
d
A
O
a
o
V
OD
O
V O
•
a
«
0
0
0
•^
u
ed
to
0)
<u
WH
•Ö
»*%
u
^
n
es
(0
»-H
a
<«
A
Ol
cc
1
•PN
d
o
n
.d
V
o
o
et
d
o
i-i
cd
<3
.d
o
d
cd
Wd
P<
v
«o
00
O
00
O
cd
V
■9
d
o
«8
d
«d
>
od
9
i
ed
PM
•PN
«
a
o
O
<s
.d
<
.0
» ed
^3
(d
B
•So
Mi«
09 ed
•d \Z
CO
d
od
1«
o
«VH
H
QQ
«0
^
09
od
N
W4
£
0
•0
0
M
O
P o
od
0)
d
Ol
X3
od
00
(fi
O
o
Q
h
e
8
es
XI
I
>-
(O
«A
Od
d
0)
x:
o
Ü
xa
0)
o
o
X3
•9
190
American Jewish Ilistorical Society.
Jeos. C. Nassy : Rlbca Hz. Coutlnho.
Jeuda bar Abraham : Clara bat Simon.!!!
Mosseh Bo. de Mesquita : Sarah Cardozo Baöza.
Mosseh Henrqz. de Barrios : Ribca Arrias.
Mos. Perreira de Leaö : Hlbca de Abr. aCohen.
Mos. Henriquez de Barrios : Sarah Perreira.
Mos. de Abr. Izidro : Sarah de Britto.
Mos. de Rlbaz : Rahel Pizaro.
Mos. Naar : Ribca de Meza.
Mos. Marquez : Siphora Levy.ü
Mos. Izidro : Rahel Bueno de Mesquita.
Mos. de Britto : Ester Bueno de Mesquita.
Mos. Nunes Henriquez : Ribca Nunes Henriquez.
Mos. C. Nassy : Sarah Rz. Monsanto.
Mos. Alveres : Rahel Nunes Henriquez.
Matts Perreira de Leon : Sarah Fonseca.
Mos. Henriquez Moron : Ribca Pintto da Fonseca.
Naftaly bar Mosseh : Abigael Abrahams.!!
Mordechay Mendes Quiros : Ribca Marquez Cardozo.
Mordechay bar Israel : Abigael bat Jeuda.!!
Reuhel Obidiente : Rahel da Fonseca.
Rephaöl dcl Castilho : Jeudit Gradiz d'Fonsoca.
Semuel de la Parra : Rahel de Meza.
Semuel C. Nassy : Ester de la Parra.
Seml. Cohen Dclmontc : Bienvenida Nunes de Almeida.
■Seml. Hm. C. Nassy : Jael Cohen Lobatto.
Sem. de Meza : Bianca Hz. de Barrios.
Seml. Abenacar : Bianca Messiah.
Seml. Bueno Bibaz : Bianca de Britto.
Seml. da Fonseca : Hana Nunes Henriquez.
Sei. Rodriquez Monsanto ; Sarah Perreira.
Sei. Gabay Side : Simha de Zamora.
Sei. Levy Ximenes : Miryam Vila Real.
Sei. Rz. Monsanto : Abi. Perreira.
Sei. Turgeman : Miryam Habis.
Selomoh bar Jos. Halevy : Branca bat Sadok.ü
Sei. Turgeman : Ribca da Costa Pilmeltel
Sei. de la Parra : Ribca Arrias.
Sei. Reph. Arrias : Rahel Carilho.
Sei. Phanes : Rahel Lopes Nunes.
Sabetay Sigalla : Ribca de Mercado Bon Rey.
Ury bar Josseph : Batseba Marco.!!
Notes ort Hisiory of the Jews in Surinam— IliJfman. 191
So
SB
o
O *
•^ n
. kl
m
J4
0«
•-9
"C^
CO
o
in
«>
o
^^
C9
d
>
a
o
o
ja
o
o
ja
N
0)
Ol
o
N
O
ü
k
«I
o
>^
.a
Ol
Im
s
o
o
u
4)
•Ö
u
n
ja
o
•**
ja
B
Ol
0
«)
O
n
ja
o
a
-SS
ä s
CO ^
«CO
« &
c
o
kl
o
o
M
00
JA
o
a
o
00
o
cd
4)
•
a
w
«9
o
ü
Ol
•-9
2^
o
CO
H
«5
o
I«
o
ü
2
o
0)
ä
a
ü
CO
«
Q
o
*^
•o
.a
OD
o
a
o
Im
Ol
JA
O
m
xi
u
E
Ol
p«
«>
«IQ
•0
O
o
ja
o
a
es
s
CO
4)
1
<
a
o
PN
•9
•O
O
a
x>
o
«^
00
ä
o
U
od
na
0«
»-3
00
«9
MM
JZ5
ja
o
9
00
o
P o
JiO
- ,••
ii
S a
a
w a
09
*J o
V
■gü
iJ a
1-1
^i4
s§
•
a
* nj
00
tt .
tt
«
Ä
V
■9
a
o
«9
•d
s
Ud
kl
«9
TS
C0
00
o
ja
• •M
.o
00
M
cd
V a
Ä o
00
V
Q
0
o
a
o
l»H
V
CO
o
V O
Ol
•
00
a
o
00
• VM
oo
a
o
O
00
.4
1.*
ja
•> 00
o 5
?^
09 00
•o 'S
-^
fl
00
MM
CO
«
o
lA
00
o
OQ
«>
JA
p.
o
M
o
•-9
o o
U)0
o
■«-•
00
V
;^
d
00
00
O
u
oa
00
(O
o
00
a
Im
<
a
00
I
«
00
d
4>
o
ü
V
«9
o
o
JA
4>
«9
«a
O
Bridegroom.
David s/o Isbak Messiah Mendes.
Abr. Ref. Arrias.
Jahakob s/o Abrah. Henriquez
de ßarrios.
Abigael d/o David da Fonseca
Meza.
Ester da Fonseca Meza.
Kibca d/o JozaaSarphaliaPina.
Date of tbe
marriage.
Dr. Abraham Pintto da Fonseca. Sarah d/o Habam Isbak Arrias.
Abr. s/o Isbak de Britto.
///<^ (^ A^r^isPini.
David da Fonseca.
Jak. Coronel Brandaö.
• •
Bianca d/o Abr. Henriquez de
Barrios.
Ribca d/o Isbak Uzlel d' AvUar.
Ribca d/o Selomob Cardozo.
Debora d/o Abraham d^ Aquilar.
I
Jeos s/o Joeeeph Cohen Nassy. | Ester d/o David Lnpes Hpn.
rjquez.
Uaruch s/o Joeseph Cohen Nassy. The same.
Witnesses.
27 Ellocl 5405
13Tiesjrie5457
15 Siwan 5463
23 Siwan 5463
13 Tleßjrie 5404
4 Sjebat 5464
15 Cheswan 5465
16Tamsez5465
1 Cheswan 5466
4 Siewan 5460
H. Hm. Meatob,
Is. de Britto. '^
H. Hm. Meatob,
Imanuel Musafia.
Is. de Britto,
Dr. Abr. Pintto.
Is. de Britto,
Abr. de Pina.
Dr. Abm. Pintto,
Abr. de Pina.
Is. de Biitto,
Abr. Pereira.
Jak. Coronel Brandaö,
David Crespo.
Mos. Bo. de Mesquita,
David Crespo.
Is. de Britto,
II. Hm. Meatob.
H. lim. Meatob,
David de Meza.
CO
X
i
Co'
Co
B.
o
1
Bridegroom.
Ol
Ißhak s/o David de Meza.
JJavid Gradis da Fonseca.
Semucl B/o Selomoh de la Parra.
Moeseh s/o Abr. Henriquez de
Barrios.
g- Isbak s/o Jahacob de Meza.
Aharon s/o Mos. Bueno Bibaz.
_6emuel s/o Josseph Cohen Nassy.
Selanoh s/o David Sr. Monsanto.
David s/o Isbak Mesiah.
Selomoh Gabay Sid.
Bride.
A bigael d/o Hazan David Mendes
Meza.
Sarah d/p Isbak Pereira.
Date of tbe
marriage.
ichel d/o David de Meza.
Ribca d/o Abr. Arrias.
Sarah d/o David Lopes Hen-
riques.
^Rachel d/o Moa. Cohen Nassy.
Ester d/o Selomob de la Parra.
Sarah d/o Aharon Pereira.
Ribca d/o Jahacob Henrlq. de
Barrios.
Simha de Zamora.
5 Siewan 5466
8 Elloel 5466
14 Tiesjrie 5407
11 Niesau 5467
t Cheswan 5468
J28 Elloel 5460 17^|
Witnesses.
22 Elloel 5469
12 Tiesjrie 5470
13 Tiesjrie 5470
14 Tiesjrie 5470
H. Hm. Meatob,
Mos. Henr. Coutinho.
II. Hm. Meatob,
Selomoh de la Parra.
H. Hm. Meatob,
Dr. Abrah. Pintto.
H. Hm. Meatob,
Is. Pintto.
Selomoh de la Parra,
Dd. Mendes Meza em resy, ..
H. Hm. Meatob,
Is. Pintto.
H. Hm, Meatob,
Is. de Meza.
H. Hm. Meatob,
Abraham Isidro.
H. Hm. Meatob,
Is. Pintto.
Ab. Rafael Arrias,
Is. Pintto.
1?
l
CO
CO
Bridegroom.
Imanuel s/o Hazan David Pardo.
Jahacob s/o Haham Jehnda Levä
Templo.
David s/o Selomoh de la Parra.
ßanich Cohen Nassy.
Semuei s/o Ishak a Coen Bel-
moDto.
Abr. Hr. s/o Mosseli Cohen Nassy.
Ishak s/o Abr. Refael Arrias.
Jahacob de la Penha.
Bride.
^ Semuei Hain s/o Mosseh Cohen
Nassv.
Selomoh Levi Xlmenes.
Rachel d/o Ishak Mesiah Mendes.
Sarah d/o Dd. Uziel Cardozo.
Rachel d/o Aharon da Fonseca.
Ester d/o Abrah. Rafaöl Arrias.
Biemvenida Nunes de Almeida.
Ribca d/o MoBseh Henriq. Con
tinho.
Ahigael d/o Ishak Pinto.
Ester d/o Jahacob Coronel
Branda6.
Jael d/o Ishak a Cohen Lobato.
Mirjam d/o Selomoh Vila Real.
Date of the
marrlage.
15 Menahem 5470
12 Niesan 5471
16 81ewan5471
13 Niesan 5472
3 Tammsez 5472
27 Elloel 5472
20 Siwan 5473
20 Siwan 5473
17 Menahem 5473
1 Elloel 5473
Witnesset.
David de Meza,
Jak. Henr. de Barrios.
Ab. R. Arrias,
David de Meza.
H. Hm. Meatob,
Ib. Piutto.
H. Hm. Meatob,
Imanuel de Solls.
Binjamin Henrlquez de Granada,
Abr. da Costa.
David Mendes Meza,
Imanuel de Solls.
Mos. Henriq. Continho,
Jac. Henriq. de Barrios.
Jahacob üzlel de Avllar,
David de Mercado.
Jb. Hz. de Barrios,
Is. de Medina.
Abm. R. Arrias,
Is. de Medina.
3
Sä
o
HMMMW
Bridegroom.
Bride.
Date of the
marrlage.
Witoesses.
Jeos s/o Mosseh Cohen Nassy.
Abigael d/o Haham Ishak Me-
atob.
15 Elloel 5473
David de Meza,
Imanuel de Solls em resy.
Josseph s/o Jahacob Cohen
Abigael d/o Jeos Drago.
15 Tlesjrie 5474
Dr. Abm. Pintto,
Abm. R. Arrias.
Nassy.
Jeuda 6/0 Tsebi Hartog.
Abigael d/o Efralm Abraham
(Hahohen).
4 Kieslew 5474
li. Pintto,
Jak. Uzl. de Avllar.
Naftali s/o Mosseh Hartog.
(Mozes?)
Abigael d/o Abraham s/o Sem-
uei (Abigael Abrahams).
2 Tebeth 5474
H. Hm. Meatob,
y hum tadesco em resy.
Abraham s/o Jahacob de Quiros.
Rachel d/o Abrah. Nunes Hen-
riquez.
6 Elloel 5475
H. H. Meatob,
Ab. R. Arrias.
•
Selomoh Roderiques Monsanto.
Aigael d/o Arm. Pereira.
12 Tlesjrie 5476
Ab. R. Arrias,
Bamet da Costa.
Arm. s/o Jahacob (Polak em
resy).
Rachel d/o David.
26 Menahem 5476
Jahacob Coronel Branda6,
y Hum tadesco em resy.
Mosseh Pereira de Lea6.
Ribca d/o Abraham a Cohen.
16 Tebeth 5477
Mosseh Bo. de Mesquita,
Selomoh Rr. Monsanto.
Ishak s/o Abraham de Aquilar.
Hanna d/o Michael Lopes Ar-
rias.
25 Tebeth 5477
H. Hm. Meatob,
Abr. de Britto.
Abraham s/o Jehuda (van Edam
em rcsy).
Sarah d/o Meir (van Dordt).
27 Addar 5477
Dr. Abr. Pintto,
y hum tadesco em resy.
o
0»
b1
O
9
1
t
Bridegroom.
Abraliam s/o Isbak de Muttos.
Aharon s/o Abraham Capadose
em resy.
Joßsepb s/o Abaron Gomes.
Jossepb s/o Jabacob Rodriquez
Monsanto.
Jabacob s/o Isbak Lopes Nunes.
Isbak Pereira.
Bride.
Mirjam del Castilbo.
Ester d/o Abrabam Refeel Ar-
rias.
Racbel d/o David Pardo.
Rachel d/o Habam Isbak Me-
atob.
«^'j.ij ^
Isbak s/o Alexander (Hamel-
berg).
David s/o Isbak Barzilay.
Jabacob s/o Mosseb Uenriques
Coutinbo.
Abm. Nanes Henriqnez.
Hanna d/o Mosseh da Costa.
Rachel d/o Selomob de la Parra.
Ester d/o Eliezer (Hammel-
berg).
Ester d/o Jabacob Coroncl
Brandaö.
Jebuditb d/o David Lopes Hen-
riqnez.
Juhudlth d/o Abm. Lopes Cres-
po.
Date of tbe
marriage.
6 Niesau 5477
4 Elloel 5477
4 'ilesjrle 5478
15 Addar I 5478
27 Addar II 5478
13 Siewan 5478
28 Tjar 5479
20 Siwan 5479
4 Siwan 5480
lOTammsez 5480
Witnesses.
CD
David Baruch Louzado,
Abr. de B ritte.
Abm. Nunes Henriquies,
Jac. Henrz. de Barrios.
H. Hm. Meatob,
Jac. Corouel Branda6,
David Mercado.
Jabacob Messiah Peuso,
Jabacob Henriquez de Barrios.
Jeos C. Nassy,
Mos. de Ribas.
Binjamin Hz. de Oranada,
Abm. de Britto.
Jak. N. dalmeyda,
Abrabam van £dam.
H. H. Meatob em resy,
Jak. N. dalmcyda em resy.
Jak. Henriquez de Barrios,
Dd. Barncb Louzada.
H. H. Meatob,
Jak. Hz. de Barrios.
i
o
Bridegroom.
Jeos Cha. s/o Abr. Refael Arrias
em resy.
Jossepb B/o Alexander (Hammel-
berg).
Gabriel s/o David Cardozo Baeza.
Jossepb del Castilbo.
Jabacob s/o Abraham em resy.
Jabacob Mcsiab Peligrino
(negroü!)
Abrabam s/o Isbak Pintto da
Fonseca Jr.s. i ^ ^
Isbak B/o David de Mcza. ^.
Bride.
Jossepb s/o Isbak Gabay Faro.
Abrabam s/o David da Foneeca.
Sarah d/o David Barzilay.
Mirjam d/o Arm. Polak.
Ribca d/o Barncb da Costa.
Abigael d/o Arm. Pereira.
Mirjam Mesiah Pelingrino
(negress! ! !)
Ribca Meatob! ! (negress!!)
Sarah d/o Dr. Abr. Pintto da
Date of tbe
marriage.
Fonseca.
.Jarah d/o Ishak Pintto da Fon-
seca.
Ester d/o Abr. Gabay Isidro.
Abigael d/o David Messias.
12 Tiesjrie 5481
27 Kicslew 5481
10 Niesan 5481
11 Niesan 5481
9 Siewan 5481
24 Tjar 5481
18 Elloel 5481 V2^
18 Elloel 5481
23 Elloel 5481
23 Elloel 5481
Witnesses.
Semuel de la Paira,
Dd. I. C. Nassy.
Selomob Josseph,
David Ul. Cardozo.
A. R. Arrias,
Ishac Pinto.
Jac. Url. de Avilar,
Jac. Hz. de Barrios.
Jac. del Castilbo,
Isbak Carilho.
Isbak Pintto,
Ab. D. Costa.
Jak. Usl. de Avilar,
Binjrain Hz. de Granada.
Jak. Usl. de Avilar,
Biuj. Hz. de Granada.
Dd. Mendes Meza em resy,
Is. de M. da Costa.
Dd. T. C. Nassy,
Binjmn. Hz. de Granada.
O
CA
Co
<!
5s-
Qq
(O
Bridegroom.
Bride.
Dato of tbe
marriage.
labak s/o David Carilho.
Mosseb Henriquez de Barrios.
Ishak a/o Mosseh Jepy (or Jafe)
ein resy.
Selomoh s/o Jabacob em resy.
Jahacob s/o David Cohen Nassy.
-t^
fr^-p^Ay -r/7>i«-
Jossepb s/o Isbak Pintto da
FoDseca.
Mordecbai s/o Ishak Mendez
Qniros.
Jahacob s/o Refael del Castilho.
Jahacob s/o Abaron s/o Jabacob
Polak.
Jossepb 8/0 David de Meza.
Sara d/o Jabacob Henriquez de
Barios.
Sarah d/o Ishak Fcreira.
Bilba d/o Jona.
(Tbe flrst marriage solemnlzed
Mirjam d/o Jabacob.
Ester d/o Samuel Drago.
Jael d/o Dd. Cohen Nassy.
Ribca d/o David Marques Car-
dozo.
Ester d/o Jabacob Coronel Bran-
don.
Hanna d/o Jabacob s/o Jossepb
Cohen.
Rachel d/o Abr. de Pina.
1 Chenvan 5482
12 Kieslew 5484
18 Tjar 5482.
at Paramaribo).
22 Tebeth 5483.
12 Cheswan 5484
2 Siewan 5484
3 Siewan 5484
13 Menahem 5484
13 Menahem 5484
25ElIoel5484
Witnesset.
CO
00
H. Hm. Meatob,
Isbak Pintto.
Jahacob Nunea Dalmeyda,
Gabriel Cardozo Baeza.
Abraham R. Arrias,
Isaque Gabay Faro.
Abr. R. Arrlas,
Jab. Uzl. de Avialar.
H. Hm. Meatob,
David de la Parra.
Samuel de la Parra,
BiDJmiu Uz. de Granada.
Jab. Hz. de Barrios,
Samuel Uzl. de Avilar.
Isaque Gabay Faro,
Samuel de la Parra.
Ahm. R. Arrias,
David de Meza.
Isaque Gabay Faro,
Jab. Hz. de Barrios.
2.
o
^
MM
Bridegroom.
Bride.
Ishak 8/0 David Marquez Car-
dozo em resy.
Abraham s/o Jossepb.
Benjamin s/o Abraham Hr.
Moron.
Jahacob s/o Alexander s/o Mos-
seh. '
Samuel s/o David de Meza.
Jossepb Rodrlquez del Prado
(negro).
Abraham s/o Abaron Ferelra.
Jabacob s/o Dd. a Cohen Nassy
^ em resy.
Jahacob Gobay de Crasto.
Jehudith d/o Benjamin de Leon
Gedes.
Miendela d/o Mosseh.
Ester d/o Samuel üziel de Avi-
lar. ' —
Date of tbe
marriage.
Joyflah f/o gahftm Moenf 1k J^ibca Canet Nassy.
Cohen Nassy _ p.j. ;^^^;q ^.^ij i
Roza d/o Abrabam.
Bianca d/o Jahacob Henriquez
da Barios.
Jael Israel da Costa (negress).
Ribca d/o Abrabam Lopez
Crespo.
Simba d/o Jabacob Uzlel de
Avilar.
Sarah d/o Ishak Ferelra.
14 Tiesjrie 5485
10 EUoel 5485
17 Niesan 5485
13 Tjar 5485
11 Siewan 5485
14 Tamsez 5485
0 Elloel 5485
27 Elloel 5485
17 Adar II5486
11 Menahem 5486
VVitnesses.
Ahm. R. Arrias,
David de Meza.
Abr. R. Arrias,
y hum Tuderco em resy.
Binjmn Henriquez de Grauada
Abr. Pinto Junior. *
David de Mercado,
Aron Vas Faro.
Dd.. T. C. Nassy,
Ab. da Costa.
Dd. J. C. Nassy,
David Hm. de la Paria.
Abraham de Aran 'Sescano??
Is. de M. da Costa.
Ab. R. Arrias,
David Hm. de la Parxa.
Saul Pizaro,
Jeossuah H. Nassy,
Abr. R. Arrias,
Ahm. de Aran Sescano.
IT
s-
Co
Ö3
3.
I
3
CO
CO
«<
Bridcgroom.
Abrah. s/o Jahaco Semuel Jess-
urun.
Sclomoh b/o Josseph Halevy ein
resy.
Jeuda 8/0 Abrabam em resy.
Mordechai s/o Israel em resy.
MoBßch fi/o Abrabam Izidro.
Ifthak Henriquez de Barlos.
Jabacob b/o Abrabam de Pina.
Isbak B/o David Gradi« da Fou-
seca.
^Abrabam b/o David Geben Nassy.
David 6/0 Abraham em resy.
Bride.
Ester d/o Abaron Bueno Bibaz.
Branca d/o Sadok.
Clara d/o Simeon.
Abigael d/o Jeuda s/o Abraham.
Sarah d/o Abraham de Britto.
Simba de Castro.
Ester d/o Jabacob üziel de
Avilar.
Abigael s/o David Cohen Nassy.
Date of tbe
marriage.
12 Tiesrie 5487
? Adar 5487
10 Adar 5487
26 Adar 5487
24 Elloel 5487
14 Tiesjrie 5488
14 Tiesjrie 5488
4 Siewan 5488
Jfhuditb d/o Josseph Cohen 4 Siewan 5488
Nassy.
Ester d/o Jabacob s/o Morde-
chai.
(5 Elloel 5488
WitnesseB.
David de Isb. Messiab,
Is. de Meza.
Wolf,
Binjm. Henriquez de Granada.
doses Andescos em resy.
Dd. M. Meza em resy,
y bum tudesco em resy.
Dd. M. Meza em resy,
Benjm. Hz. de Granada.
Dd. Meudes Meza em resy,
Abm. Pintto Jr.
T. Manuel de Solis,
Is. d. M. da Costa.
Jah. Hz. de Barrios,
Is de Meza.
David Hm. de la Parxa,
Abraham de Fonseca Mza.
la. de M. da Costa,
Jah. dcl Castilho.
s
S:
i?
^
Bridegroom.
Bride.
Date of tbe
marriage.
Witnesscs.
Binjamin s/o Abraham em resy.
Sarah d/iTJeihuda.
6 Elloel 5488
Is. d. M. da Costa,
Joset Eliezer.
Mosseh (derRibas.
Rabcl d/o Saul Pezaro.
26 Tiesjrie 5489
Isbak Arias,
Isbak Carrilho.
Abraham s/o Mosseh Hz. de
Rahel d/o Jahacob Hz. de Darios.
SO Kieslew 5489
David Ms. Meza em resy,
Barrios.
Abrabam de Aran Serano.
Isbak s/o Josua Drago.
Ester d/o David Dovalle.
4 Siewan 5489
Isbak Carilbo,
Mordi. Ms. Quiros cm resy.
Mosseh B/o Eliau Naar.
Ribca d/o Isbak s/o Jahacob de
Meza.
4 Siewan 5489
Jahacob Hz. de Barios,
Josseph Gabay Faro.
Ismael Jedau (negro).
Hanna d/o Gabriel de Mattes
(negress).
11 Siewan 6489
I. Manuel de Solls,
Job. de Meza.
Rehuel b/o Simson Obediente.
Rahel d/o Abraham da Fonseca
18 Siewan 5489
Isbak Arias,
Josseph Gabay Faro.
Abaron (Hisq.) Baruk da Costa.
Ester d/o Abraham da Costa.
12 Tiesjrie 5490
I. Manuel de Solis,
Jah. Hz. de Barios.
Jabacob s/o Daniel Nunes Hen-
riquez.
Sarah d/o Abraham da Fonseca.
26 Tiesjrie 6490
Jah. Uzl. de Avilar,
I. Manuel de Solls.
Jahacob s/o Binjamin em resy.
Ester d/o Josseph.
23 Tjar 5490
•
Dd. I. C. Nassy,
y bum tudesco em resy.
Co
^
02
t^
o
i
Bridegroom.
Bride.
Jpsseph B/o Isbak Gabay Faro.
Sarah d/o Bln^amln Hepriguez
Granada.
Date of the
marriage.
Gabriel >/o Dayld Cardozo Baeza. Rahel d/o BJDJamlp Henrlquez
(iranada.
Abraham s/o David Cohen Nassy.
Aharon b/o Abraham da Costa.
Semiiel s/o Jahacob Abenacar.
Abraham Hisquiau Mendes Meza
■/o Hazao David Mendes Meza.
Ishak B/o Abraham de Britto.
Melr B/o Mosseh Marques.
U/«
gelomoh Tnrgeman em resy.
üry i/o Josseph em resy.
Jehudith Meatob.
Ester d/o Mosseh de Britto.
Bianca d/o David Messiah.
Ester d/o Jahacob Messiah
Penso.
Ester d/o Abraham de PJna.
Ziphora d/o Benjamin Levy.
Ribca d/o Abraham da Costa
..Siffientel.
Batseba d/o Jahacob Marqnes.
12 Menabem 5490
13 Menabem 5490
14 Elloel 5490
24 Elloel 5490
25 Elloel 5490
14 TieBJrie 5491
14 Tiesjrie 5491
7 Geswan 5491
4 Tebet 5491
4 Tebet 5492
WitneBseB.
David Ms. Meza em resy,
Jah. Gabay Crasto.
Dd. Mb. Meza em resy,
Is. d. Is. de Meza.
Abr. Hm. Mb. Meza,
Aharon de Abm. da Costa.
Josseph Rz. Monsanto,
Ishak Carilho.
Dd. I. C. Nassy,
Jos. de Meza.
Jeossuab C. Nassy,
Abr. Pinto Jr.
Dd. Hm. de la Para,
Is. Arias.
Isbak Arias,
Selomon Josseph Levy.
David Ms. Meza em resy,
Jah. C. Nassy em resy.
David Car Abraham em resy,
f
^9
3
3.
Ö3
Bridegroom.
Mosseh 8/0 Abraham Gabay
Izidro.
David s/o Aharon Pereira.
BInjamin s/o Daniel Jessurun
Lobo.
Jahacob Henrlquez Fereira.
Abraham s/o Josseph de Britto.
Bride.
Ishak 8/o Josseph Cohen Nassy
em resy.
David s/o Josseph Senior Coro-
nel.
Abraham s/o David Dovale.
Josseph B/oSemuel Cohen Nassy.
David s/o Semuel Uziel de Avi-
Rabel d/o Ishak Bo. de Mes-
quita.
Jael d/o Isbak Bo. de Mesquita.
Date of the
marriage.
^Lnna d/o Semnel s/o Josseph
C. Nassy.
Rahel d/o David Messiah.
Jael d/o David Cohen Nassy.
Sarah d/o Isbak Bo. de Mes-
quita.
Sarah d/o Ishak Halm de Avilar.
Ribca d/o Semuel Cohen Nassy.
Tär.
Luna d/o David de la Parra.
Rahel d/o Jahacob Uziel de Avi-
lar. ?
25 Tebet 5492
8 Adar 5492
10 Adar 5492
16 Tamsez 5492
12 Tiesjrie 5493
26 Tiesjrie 5493
8 VieBlew 5493
28 Tjar 5493
12 Adar II 5494
4 Nieaan 5494
Witnesses.
II. ilin. Izidro em resy,
Seml. Uzl. de Avilar.
Seml. Uzl. de Avilar,
Ishak Arias.
Dd. Mendes Meza em resy,
Isbak Carilho.
Is. de Meza,
Aharon de Abm. da Costa.
H. Hm. Izidro em resy,
Mordechai Ms. Quiros em resy.
Seml. Uzl. de Avilar,
Gabriel Cardozo Baeza.
Mord. Ms. QuiroB em resy,
?
H. Hm. Izidro em resy,
Seml. Uzl. de Avilar.
Sera. Uzl. de Aiilar,
Ishak Carilho.
Abm. da Fonseca Mza.
Jah. Gabay de Crasto.
1«
öl
-?.
r
[
8
Od
/
Bridegroom.
Moseeh s/o Abraham Refael de
Britto.
Ißhak s/o David Messiah.
Bride.
shak s/o Samuel Uz de Avilar.
iBhak ß/o Hoeb.
Ishak Haim s/o Abraham Mem-
enton.
Jahacob s/o Rabbi David de
Meza.
Jahacob s/o Ishak de Meza.
Selomoh s/o Semnel (fe la Para.
David s/o Josseph Cohen Nassy.
Abraham de Mattos.
Ester d/o Ishak Bo. de Mesquita.
Lea d/o Hazan David Mendes
Meza.
Ribca d/o Binjamin Henriquez
de Granada.
Ester d/o David de Mescado
Born Rey.
Ribca d/o Aharon Bueno Bibaz.
Rahel d/o Semuf 1 de la Parra.
sarah d/o Ishak Arias.
Ribca d/o Ishak Arias.
^raciad/oAbrahamMementon.
I
Rahel d/o David Robles de Me-
dioa.
Date of the
marriage.
1 Sicwan 5494
24 Tiesjrie 5494
10 Sjebat 5495
29 Adar 5495
4 Sicwan 5495
2ü Elloel 5494
29 Kieslew 5496
30 Kieslew 5496
19 Sjebat 5496
19 Sjebat 5496
Witnesses.
Abm. de fonseca Mza.,
Ishak Carllho.
H. Hm. Izidro em resy,
Seml. Uzl. de Avilar.
H. Hm. Izidro em resy,
Is. D. Meza.
H. Hm. Izidro em resy,
Seml. Uzl. de A?ilar.
II. Hm. Izidro cm resy,
Ishak Carllho.
Jah. Hz. de Barios,
Abm. Pinto Junior.
D. de Meza,
David de Mercado Bom Rey.
Josseph Rz. Monsanto,
Aron de Abm. da Costa.
Mosseh Cardozo Baeza.
Ishak Carilho,
Aharon de Abm. da Costa.
O
«MMM*M«M
Bridegroom.
Bride.
Josseph s/o Ishak Bo. de Mes-
quita.
Rahel d/o Jahacob Fonseca.
Date of the
marriage.
Abraham s/o Mosseh Robles de ' Ribca d/o David
Medina.
Abraham Nunes da Costa.
dina.
Robles de Me-
^ Aharon s/o Abraham da Costa.
Ißhak B/o Mosseh de Medina.
Abraham s/o Daniel Ltdesma.
Josseph 8/0 David de Meza.
Ishak s/o Abraham de Pina.
David s/o Rabbi Mosseh de
Britto.
Abigael d/o David Robles de
Medina.
Rahel d/o Binjamin Henriquez
de Granada.
Ester d/o Jahaco Fonseca.
Rahel d/o Jahacob Henriques
de Barios.
^Hana d/o Abraham da Costa.
Rahel d/o Selomoh Roderiquez
Monsanto.
Ribca d/o Josseph Pinto.
29 Tiesjrie 5497
17 Kieslew 5497
21 Sjebat 5497
14 Tiesjrie 5498
28 Tiesjrie 5498
12 Elloel 5498
14 Tebet 5499
26 Tiesjrie 5500
H
Witnesses.
1 Niesan 5500
Abm. Pinto Junior,
Jah. Gabay de Crasto.
Abm. Bo. de Mesquita,
Is. Hoheb Brandon. .
Abm. Bo. de Mesquita,
Jah. Gabay (de) Crasto.
H. Hm. Ledesma em resy,
Abm. Pluto Junior.
H. Hm. Ledesma em resy,
Seml. Uzl. de Avilar.
H. Hm. Ledesma em resy,
Aron de Abm. da Costa.
H. Hm. Ledesma em resy,
Ishak Carilho.
H. Hm. Ledesma em resy,
Jah. Gabay Crasto.
H. Hm. Ledesma em resy,
Abm. Ledesma.
r-k.
Co
o
CT
i
k
Bridegroom.
Daniel b/o Abraham a Cohen.
Rabbi David s/o Mosseh LedcB-
ma (Junior).
David b/o David Gradis da Fon-
Bride.
Roza d/o aftlomoh Nunes da
Costa.
Ribca d/o Haham lahak Meatob.
Date of the
marriage.
13 Siewan 5500
8 Elloel 5500
seca.
iBhak b/o Abraham de Miranda.
ßelomoh Refael s/o Josua Hz.
Arias (em resy).
Selomob b/o Mosseh Haim
Blanes.
Abraham s/o Jahacob Fonseca.
Jahacob s/o Ishak Henriquez
Coitinho (?)
Abjgael d/o Ishak Pinto da
Fonseca.
Sarah d/o Jahacob de Mohna.
Rahel d/o Ishak Carilho.
Rahel d/o Jahacob Lopez Nunes.
Rahel d/o Josseh Gabay Farro.
Rahel d/o Jahacob Henriques
Coitinho (?)
14 Tiesjrie 5501
1 8jiebat5501
1 Geswan 5502
2 Geswan 5502
13 Nlesan 5503
4 Siewan 5502
WitnesseB.
t3
O
H. Hm. Ledcsma em resy,
Ahm. Pardo.
H. Hm. Ledesma cm resy,
Aron de Ahm. da Costa,
Ahm. Ledesma.
Mordechal Ms. Qulros cm resy,
Is. de Pina,
Ahm. Pardo cm resy.
Ishak Carilho,
Mosseh Robles de Medina.
David Ms. Mcza (em resy),
Ahm. Pinto Junior.
I ■
David Ms. Meza cm resy,
Is. Carilho.
Mordechal Mcndes Quiros em
Semuel Uzl. de Avilar, [resy,
Aron de Ahm. da Costa.
Mordy. Ms. Quiros em resy,
Semuel Uzl. de AtIIsf,
Josseph Gabay Far(r)o.
2
3.
O
f.
Bridegroom.
Bride.
Ishak B/o Mosseh Correa.
Josseph s/o Jahacob Fonseca.
Abraham b/o Ishak Bueno de
Mesquita.
Ishak s/o Biniamin Hz. de
Granada.
Imannel s/o Jahacob Jessurum.
Mosseh s/o Abraham Nunes Hen-
riquez.
Ishak ß/o Aharon Vas Faro.
DaTid Meatob Junior.
Date of the
marriage.
Ribca d/o £manuel Alveres.
Abigael d/o Abrah. Fonseca
Nnnes.
Ribca d/o Abraham Bo. de Mes-
quita.
Rahel d/o Seml. Uziel de Avilar.
Abigael d/o Semuel Cohen del
Monte.
25 Siewan 5502
25 Siewan 5502
15 Menahem 5502
20 Elloel 5502
25 Kieslew 5503
Ribca d/o Abraham Nunes Hen- 28 Tjar 5503
riques.
Witneßses.
Jeudith d/o Semuel Haim Cohen
Nassy.
Rahel Musaphia.
8 Elloel 5503
13 Tiesjrie 5504
Mordechay Ms. Quiros em resy,
Mosseh Naar.
Mordy. Ms. Quiros em resy,
Ahm. de Is. Bo. de Mesquita.
Mordy. Ms. Quiros em resy,
Josseph Fonseca.
Mordy. Ms. Qulroß em resy,
D. D. I. C. Nassy,
Josseph ^z. Monsanto.
Mordy. Ms. Quiros em resy,
Ishak Carilho.
Mordy. Ms. Quiros em resy,
Josseph Rz. Monsanto.
Mordy. Ms. Quiros em resy,
Josseph Rz. Monsanto,
Is. Gradis da Fonseca.
?
Cq
r
i
f
3
^^
o
SURIN AK 359 (1968) THE NAMES ON THE STAMP
Number shovm is the one assigned by Gottheil 190I1 P.133
Most of the names on the earlier map (plotting the plantations which
are numbered (see Gottheil lis'C) are only on that map,
not on the map showing the owners' names. Those whose
names show on BOTH maps are so indicated below.
Rieht : of the river
JHR ff:
NAME
GOTTHEIL
(GOTTHEIL:) '/
on the plantation
map?
1
3
ISAQUE PEKEIM
NUNES
ISAQUE PEREIRA
NUNES
7
8
see PUB 2:76, k-ij
6:18,19
3
RAFAEL ABOAFE
DE CASSERES
same
not listed
9
no, but mentioned in
Publ . IV : 3
5
JOSOE NASSY
(lOSOE en JACOB NASSY 10
6 / :
JACOB NASSY
)
7
PARERA MESA
PARERA (?)
12
. .LEKT
of the River:
.8
NUNES DA COSTA
same
21
9
PARADA
same(?)
22
10
BARUG DE COSTA
same
23
11
ELIAS ELY
same
26
12
DE SILVA
same
27
13
ABRAHAr.: DE PI NA
same
28
yes: ff 85
Between Arrarikika Creek
and Cassepoure:
1^
NASSY
not listed
15
BENJAMIN DA COS
TA not listed
SURINAM '78
Notes on Jews names on thestamp and mentioned in CUDSCHANZ-DENZ(1927)
PARERA
p.lO
181
14
BARUCH DA COSTA
12
13
51
family name among those who went to' Holland
1654 from Portugal.
When Crynssen took over SURINAM at the end of
the French occupation, I668 (May 1), there were
l8Jews in TORARICA, ovming 6 plantations with
slaves, 39 suikerketels ( ) and (iS stueck
vi eh.
their names were
MESA, PEREIRA DA COSTA, DE CAS S ER ES , ALONSO DE
F0N3ECA.
Jacob pereira was a member of the civilian War
Coiincil in I677
On 13 Sept 1662 (1 Kislev 5423) he and SELOPIEH
DE SOLIS were So it seems, elected into the
Board, (not clear) .
In 1672, a verheven plaats was acquiried, 10
acres, in THORARICA, which belonged to( BARUCH)
DA COSTA and SOLIS apparently Baruch, first name
not given here)
same Statement inthe chronology.
JOES son of MOS EH COHEN NASSY married ABIGAIL daughter of ISHAK T/IEATOB
probaly Jose 11 15 Elloel 5^73
or Josua
JOSEPH NASSY l4 a JOSEPH NASSY was appointed Governor of the
&52 districts (rivieren) SINA]\1ERY, IRAN and
CONNAI.iAWE in I668.
JACOB( COHEN) NASSY 21
DE CASSERES
14
15 l^larch 1665: Governor 's resolution to found
a GASTHUIS in Paramaribo - for which he asked
for contributions/ The Jews gave 25905 pond
suiker (sugar)(?) which the Rgents accepted
28 June 1695« 63 Jews contributed, the most by
SAMUEL COHEN NASSY (2000) and JACOB COHEN NASST
1400, and a SARA DE JOSEPH COHEN NASSY gave
a 1000, as did several others mentioned here.
see under PARERA. Name without first name ment-
tioned as one of the plantation owners in I668
RAPHAEL ABOAFE is not mentioned by IZAK ABOAB is p.lO he was a Rabbi who
moved to the Netherlands in 1654,
KAYSERLING, M. Die Juden in Surinam. MONATSSCHRIFT FUER GESCHICHTE UND
WISSENSCHAFT DES JUDENTUIvlS 9 I859).
In 1669. the following were residents in
DAVID NASI
ISAAC PEREIRA
ISAAC ARIAS
HENRIQUES DE CASERES
RAPHAEL ABOAB
SAIviUEL NASI
SURINAM:
ISAAC DE PRADO
ARON DE SYLVA
ALOIS DE FONSECA
ISAAC MEZA
DANIEL MESIAH
JACOB NUNEZ
ISAAC GABAY CID
(Kayserling)
SURINAM •78 -2-
läAAC DA COSTA
ISAAC DRAGO
BENTO DA COSTA
names p. 206-0?
They were the Notables of the Surinam Jews, come to ask the
GoverriDr (Julius LICHTENBERG) to conflrm their Privileges -
which he did.
SAFRJEL COHEN NASI
ifxi^^ p.207
Soherpenhuisen
ISAAC PINTO
DAVID NASI
(1663-17^3)
p.208
p.209
mentioned as an important and influential Jew
who not only successfully fought off the marauding In-
dians but effected the recall of the ( unpopulär )Gover-
nor Jan van Schar phuisen. SAr.lUEL COHEN NASI was the
Citizen-Captain, described as a very learned and
respected m an, who expected to become Governor and
when Soherpenhuisen was appointed instead, he left
Suirnam and went back to Amsterdam. Scherpenhuisen
resented his candidacy and was unfriendly toward the
Jews, which is why Samuel Nasi worked to get him fired.
What seems to be the Nasi response to Scherpenhuisen 's
defense in a trial given him in Amsterdam was published
in 1697 (Punten en artiK^KKin articulen und Bericht
en antwoord van den Gouverneur Jan van Scherpenhuisen.
was Captain of the Citizens of Surinam in 1712 when
Admiral Cassars threatened (and bombed) Paramaribo with
his French fleet. Peace of Utrecht ended warfare.
but Jews suffered with the other inhabitants of P.
very cruelly.
in 1730, he was chsen as captain, to lead an organized
attempt to "pacify" the bushmen (marauding Indians)
"once and for all." He is a grandson fof the earlier
DAVID NASI. The last effort to pacify the blacks
was in 17^3 t and the disappointment of the charges made
against him by his enemies led to his death,at the
age of 70. Therefore, DAVID NASI, 1663-17^3-
p.210
p.2ia/ll
p.211
JODEN-SAVANNE was created I685 by SAMTEL NASI, with
the approval of the government. I686 the stone=built
SYNAGOGUE. The centenary of the building was celebra-
ted with much pomb and in the presence ofthe Governor
Ol 12 October I785.
the HOOGDUITSCHE (Dutch) Jews built their synagogue
in 1775 (April 14) and tore it down 1835, after which
the new one was erected (corner stone laid by Prince
Henry of the Netherlands I/ay 5 I837.
note: ISENBURG v. II, table 1: HENRY 1820-79, no
children. younger brother of William III and an uncle
of Queen Wilhelmina.
DAVID J.C. NASI, also called ISAAC NASI, peddler,
highly educated, history and oriental languages,
author of a dictionary of the Calibi language of the
Indians. Published 1788 la in PARAMARIBO the
ESSAI HISTORIQUE HZXXX SUR LA COLONIE DE SURINAM
...MIS EN ORDRE PARßBB LES REGENTS DE LA NATION
JUIVE PORTUGUAISE. very prosperous in 18501 es.
SURINAM •78 -3-
JACOB RADER Fv' ARCUS: The Colonial Jew, 1492-1776. V.I.Detroit, 1970.
p.146
P.1^7
DAVID NASSY( former ly JOSEPH NUNEZ DE FONSECA was the empresario,
leader and chief of colonizers of a group of Jews who came to
South America. Originally a Brazilian, he settled in (Surinam)
after the DUTCH WEST INDIA COMPANY branch of ZEELAND (The Zeeland
Chamber) had, in 1657. published a charter by which Jews would
be able to settle on the WILD COAST (now Guyana) .
NASSY is the same who in I659 settled a grop of Jews on CAYENNE
and later became active in SURINAM. Thus started a Jewish
settleraent in NOVA ZEEIANDIA
He also proposed to send Jews to Curacao (but apparently did not
settle there himself.)
ENCYCLOPEEDIE VAN NEDERLANDSCH IN WEST INDIES 191^-17, s'Gravenhage.
p. --
P.385
JOODE SAVANE (JOODSCH DORP) . Jews already there by I632, or
l6k^■, or eise I652. Those who went to the Savanne came in 1666.
LONG LIST OF FAMIY NAI/IES GIVEN HERE. Apparently names of the
settling families and their descendents, or names of those who
came later.
First settlers came to THORARICA, were there by 16^3, from Italy
and Holland. Had a synagogue and a cemetery.
With Lord Willoughby(english) came, in I652, a number of ENGLISH
JEWS, who settled not in Thorarica butin the Joode Savane by
the Cassipoerakreek.
in 1664, Jews of Cayenne, driven out by the French, came and settle|
in NOVA ZEELANDIA of Essequibo ( Engl . Guyana ) - but when that settle
ment was destroyed in I666, they were invited by DAVID NASSY of
the Joode Savane to settle in Kordonpad, nearby.
AMERICAN JEWISH SOCIETY PUBLICATION 4(1896):
FEISENTHAL AND GOTTHEIL: Chronological Sketch of the Histoyy of the Jews
in SURINAM:
excertps:
1644
1664
1667,
1669
1680
1680
1685
1689
1690
1691
1712
17I8
July 13s
first Jews come to Paramaribo
Jews come from Cayenne.
SURINAM BECOMES A DUTCH PROVINCE.
free exercise of religion granted to the Jews,
names of the chief members given heee (p.2-3)«
ISAAC NETO as Rabbi (first one) .
DAVANNAH (an island in the river Surinam) given
to the Jews by SAMUEL NASSY.
Congregation founded (and synagogue) BERACHA V'
SHALOK.
SAF/UEL NASSY leads successful fight against the
French squadron.
Governor "Van Scherpenhuitzen" (error) refuses to
help the Jews when slaves revolt (R.Machado
killed) .—
CAPTAIN SAMUEL NASSY THE RICHEST PLANTER IN S.
Jews, under Captain ISAAC PINTO fight off the Frer|
und er Admiral Cassard.
DAVID NASSY's plantation destroyed, by negross...
surinat: '78 p.^
The following data are from the chronology by DENTZ, 192?:
/ 1639
l6kZ/k3
1662
1661/62
1664
1665
1665-71
1667
1668
1670
1674
1675
1677
first mention of Jews in Surinam
first rabbi Chaham ISAK MEATOB (llif Ellul 5403)
English Jews arrive with Lord Willoughby and settle
on the Savanne near the (river) Cassipoera in the town
of THORARICA.
The Portugeesch Joodsche Gemeente s is statted in Suriname
(the Dutch name) .
The French ocoupy Cayenne (May I5) and the Jews living
there come to Surinam under DAVID NASSY.
n
1677
1677
1678
1682
1682
1684
1685
168$
1689
1691
1691
1693
1694
1712
English govt grants religious freedom to the Jews in
FIRST SYNAGOGUE built on land given by thi-^JaMftll^
DA COSTA and SOLIS.
ABRAHAr." CRIJNSSEN Order of 6 Karch, affirms the Jews
Privileges.
181 slaves in THORARICA, and 18 Portugeesch Jews.
Those Jews who came with Willoughy, or most of them,
leave Surinam, about 200 persons.
the first sugar is sent to Amsterdam: 8OOO pond, as
dowry for the daughters of J. BRANDON.
A large number of Port. Jews leave Surinam.
a school is built on the Joden Savanne (Hets-Haim)
Captain NASSY starts a children's school which is open
to all children in the JS.
10 families leave the colony, with 322 (!) persons.
(includes their slaves).
ISACK KESA, SAI.'IUEL NASSY and JACOB PEREIRA are elected
to the civilian ViJar Council (Kri jgsraad) .
SAFiUEL NASSY busy chasing revolting Negrees away.
ABRAHAH NUNES HENRIQUES becomes Landmeter (surveyor) for
the territory of the JOODSCHE NATIE.
SEPTEr.lBER: SAMEL NASSY makes the JODEN SAVANNE a present to the
Portugese Jews.
SAI-IfEL NASSY becomes Jurator ' ??? ^ A^>v .
the Second Synagogue is opened on land given by SAMEL NASSY
(Beracha w Shalom).
SATaUEL DE LA PARRA becomes Supervisor of the river (Cassa-
winicakreek (in Charge of keeping it clean) .
SAf.IüEL NASSY, with 84 men, occupies the Fort ZEELANDIA
and defends it successfully againat the French under
(Admiral?) Du Gase.
SAIV.UEL NASSY gives another 25 acres to thxBf the Savanne
Jews .
on Sept. 12, the govdrnor VAN SCHARPHUIZEN (Ouflschanz* spellinj
gifts 100 acres land to the »Jews (to the Joden Savanne).
JOSUA SERVATTY PINA becomes Forester and weymester (??)
92 Jewish families and ab.50 Single Jews. They own more than
40 plantations and 9000 slaves...
ISAAC PINTO & the Jews fight the French who occupy the JS.
V
SURINAI.l '78 p.5
SALO WITTP.'AYER BARON JUBILEE VOLUft'E: Annotation for the History of the
Jews in Surinam by DAVID ISAAC COHEN NAS3Y, I788.
DAVID DE ISAAC COHEN NASSY is a direct descendent of the first
DAVID NASSY, who in 16^1-2 went from Amsterdam to Brazil, left
Recife in 165^ and settled in Surninam. In I66O he got a charter
from the DUTCH WEST INDIA Company to found a colony on the islaüd
Cayana .
iMixxsiSKXÄas ISAAC COHEN NASSY was official notary (Jurator)
of the Portuguese Jewish Nation in Surinam
DAVID DE ISAAC was born l?^»-? in February, in the Joden Savanne.
See further info on p. ^64& of LEO FUKS : Jewish historiography
(BARON JUBILEE Volume I). (^^ ^.^^^^ ^9/^^^
OTHER INFO:
SURINAM 1907 (fromA. Hilf man, Paramaribo, from his chronology, p.9-12)
1660 152 Jews from Livorno Italy settle in CAYENNE . ( leave r/iay 15,166^1-)
169^ SAI.IUEL NASSY settles in Holland (after Scherhuisen becomes Governor)
very few names in tiiis article.
SURINAM 1909 (Notes by Hilfnan) p. 179-207-
p.180 Thorarica was settled before the Savanne, which is 3 hours by boat
distant. . .
p.l8l in 166^ the Jews from Cayenne settled in the Savanne, not in Th.
FTARRIAGES:
p.186 ABRAHAM DE PINA married Ribca Uzl. d'AVILAR
ABRAHA!'" NUNES DA COSTA married ABIGL. ROBLES DE KEDINA
p.187
p.192
p.200
p.201
p.202
BARUH DA COSTA married RBAEL CORONEL
ABRAHAr^ DE PINA married 4 Shwat ShSk
JAHACOB son of ABRAHAIvDE PINA m. Ester daugher Jahacob Uziel
d'Avilar om 14 Tishri 15^^88
AHARON HISQ. son of BARUH DE COSTA marr. Esther, dau of ABRAHAM
DA COSTA 12 Tishri 5^4-90
AHARON ben ABRAHAIu DA COSTA ra. ESTHER d of MOSSEH DE BRITO
24 Elloel 5490
(7ZO
l?0'i
l7Zf
l /
I
2-0 5.. M
2i :sr
<2ea
2^^c^€5>U.VlMg2«
ZV /4^/- c<3t,<H, tw^zso
7
\
r
2%
23
}
}T
Hl
v^
^v.
3
k9
;VV
"^
%
^^^
V
D
orjp
'Tö
\
«f~/
2.0 U, H
2\ z,
aZCK
^i^i<cee'^u:äMe2^
/Y /^h><. CoCia^ l\j^^
7
/,
1X7
((-i
6?
77
-7^
^7
ya
73
7
7S>
1
t
I
«
/'
tJ',;- ?ii- -s
Bijdragen voor vaderlandsche Geschiedenis
en Oudheidkunde 5. (Vijfde)Reeks,
(v.6, 1919.
DAVID DE Is. C. NASSV, SCHRIJVER VAN DE
»ESSAI FlISTORIQUE SUR SURINAM"
DOOK
Mr. R. BIJLSMA.
Over den levensloop viin David de Ishak Cohen Nassy,
voorvechter van de burgerlijke emancipatie der Joden en
publicist der Portugeesche Israelieten in Suriname, is weinig
bekend. Wel heeft Nassy de aandacht getrokken van de
American Jewish Historical Society, maar de Publications
dezer vereeniging konden niet anders mededeelen, dan aan
Nassy's gedrukte schrifturen te ontleenen viel. Siegmund
Seeligmann in zijn opstel over ^ David Nassy and bis Lettre
sur les Juifs" (Public. 22, ed. 1914) verklaart dan ook: „we
know but little of Nassy' . Lüt de Surinaamsche archieven,
die thans bewaard worden op het Alg. Rijksarchief, washet
raij mogelijk, verschillende bijzonderheden te verzamelen
over Nassy's werkzaaraheid en loopbaan ; zij geven ons een
juistere kennis van zijne vielgewandte figuur en bevestigen
tevens de gegrondheid van de belangstelling der Joodsche
geschiedschrijving in baren geloofsgenoot *).
I) Voomamel^k raadpieegdc ik het archief van de Portügeesrh-
Jood«che Kerkeljke gemeente fwaarvan de be»cheideii in den regel in
het Portugeeech zijn gewteld), het oiid-notarieel archief en de archieven
liet Hof Taa Poiitie ea van de GouverneoQtentiisecretahe.
I
219
David de Is. C. Njissy werd in Februiiri 1747 H Adar
:^:i)l) in Sminanie v;p|),,ron. Zijn va<ler fshak <le Tosrph
Cnhon Nassy oel'endo, met don titrl van jiiiatoi der .loodscfie
natio, sedert 175} de notarif^elo praktijk ond^M* do Purtii-
goescbe Isia.dieten uldaar uit. De/e wnon«len fnccrenderls
op of nabij de .Joodo savaiine, de iiedeizoliino i\Qx Joden
aan de Surinamo-rivier ori mi(1delpaiit liunnor planta^^-s
Hovendien vorviilde Ishak C. Nassv hij de JN.iiusprsciKlond-
scbo Koikelijko ^^einfvate in Sininaim^ J5erarliali Ve Salorn"
(Ze^on en Vrede;- fT<n"'«i»n'^n tijd het aiiiht van adjudanU^-
gabay; als /ocMhini«; was hij de {KMnianpnte secretari<, dit
de pen voorde in de ver«:aderingen en ieclit/irtin<,ren van
het Kerkbcsluur op de J«M)de-savanne, waar de syna^^r^re
..Beiacliah Vf Salorn' stuiiij, cii vei leende liij bijslaiid aaii
den periodick aftifloiidoii regiMit-gabay ([»enninfiiiieoster).
De vader li-i.lde den zouii in de nutarieele practyk in. op-
dat de/e lieni boliiilf»/.aan) zun kiinnen zijn bij de uitnoCening
van zijn jiiiatoisanibl. Daaitoe werd David bij gouverneurs-
bescbikking in Mei 170.", als gezwuicn kleik aan den Jura tor
«ier .loodsclie natie toegevoeg.l. De jonge klerk was toen al
niet meer vrijgezel : in Decernbei- 1703 was <le in het He-
breenwsch gestelde (^uctuba verleden. waarbii Nassy v.,;.
gens de wet Moses en Israel in het liuwelijk werd verbon-
den met zijne verre bl.iclverwante Esther Abi^ail Caliauat
>Nas3Y. Hij underteekende de akte David De Is. C. Nassy.
zooals hij langen tijd zou blijven doen, om zieh van gelijk-
namige leden der farnilie te onderscheiden.
In 1770 deed Nassy den gewichtigen staj), die zulke nood-
lüttige gevolgen zou hebben voor zijn verdeie levensoni-
standigheden. Het was in de kolonie Suriname de tijd, dat
voor de twcede maal door liot Amsterdamsche kapitaal'eone
ruime gelegenheid tot verkiijging vangrondcrediet was open-
gesteld. Nassy maakte van een dezer aanbiedingen gebiuik
en werd planter. Hij ging over tot den aankoop^van de
koffieplantage „Tulpenburg", gelegen aan de Suriuarne-rivier,
I
220
v<K>r ecn hodrag van circa 93.0(X) guMen. Nassy liet, nadat
liet aantal slaven noR was uitgebreid, het effect priseeren;
de taxatie van de plantage niet invontaris benevenseen huis
in Paramaribo beliep 187.350 gülden. Tot % van dezesonr),
zijnde ruim IIT.OOO gülden, kon bij geld op hypotheek ver-
krijgen uit het Fonds van nepotiatie onder diiectie van
Roelof Hagemaii te Amsterdam ; Nassy deed zulks en ver-
bond zieh daartegenover tot atlossingder leening inSO jaren,
bf^aling van 6% rento en verscheping der koffie-plantage-
productin naar het moederland uitsluilend ten behoeveder
nogotiatie Hae:eman.
De nieuwe plantage-eigenaar vestigde zieh op zijne be-
zitting. Onder zijn peloofsgenooten nam de jonge Nassy reeds
een zekere positie in, zooals het feit uitwijst, dathijin 1772
tot gabay (penningmeester) in het Kerkbestuur werd gekozen.
Met de exploitatie der plantage gronden blijkt het al dade-
lijk weinig voorspoedig te zijn gegaan, en Nassy verzuimde
dan ook niet om „tot subsistentie zijner broodwinning'' zieh
door het Hof van Politie te doen benoemen tot gezworen
translateur der Portugeesche en Spaansche taal, toen dit
ambt in Februari 1773 kwam te vaceeren Nog in hetzelfde
jaar volgde de katastrophe en kon Nassy het plantagebe-
drijf niet langer voortzetten: er brak een vreeselijke sterfte
onder de negers op „Tulpenburg" uit — volgens zeggen,
doordat een der z warten zijn medeslaven vergiftigde — cn
de medicus, die Nassy kwam bezueken, vond hem ziek van
chagrijn over het aanhoudend verHes zijner arbeiders. De
plantage werd gerechtelijk onder scquestratie gesteld. De
inventarisatie in Juni 1773 bracht uit, dat de gronden ter
grootte van 127 '/, akkers (acres), elk ä 500 koffiestruiken,
en de kostgronden, beplant met voedingsgewassen als taja's
en bananen, erg waren verwaarloosd : de struiken vol kwaad
liout, de gründen ongewied, de trensen (trenches) of slooten
niet uitgediept, de achtergronden meerendeels onder water,
de koker tot waterloozing onbruikbaar. De oogsten wareni
1:
* •
•3
I
i
I
I
2Jt
nanr opoHve v,\n Nas^v, verloivn gegaan do^r gebrek aai
wtTkkrarliien. Nitt laiii» diama liad «ie cxrcutie |>laats, dij
jüist vit^l in <!(' c<'ti|uii«liiar. -ia d?' nisis aan do Ainslei
dänische beius van het jtar IT/ii vnur Suiinam«' -io wii«;»!
stigste ^evolgfn liad ; iW oiii'-O! tMide goodoren met tit« <«vei
gebleven slaven en/. kninlrn l ij .1(mi ;^r.i\V(»iigen vui koop hi<
meer (»[»bringen «lau M.WO ^julit n Surinaamsch. l it ei^ei
ervaring was Nassy das maai al te goed bekeii-1 m^t d<
ünancicele (iöbacle in de kuhiiiiv die liij in zijn „K»ai llii
t(»ri«jue snr Suiinaiu" bescliriilt
Nassy morst thans naai" een m ]er eni[)l'M»i nil/ien. Zijri
«mistandigheden veibeteKlrn . pnus/in?, tocii in Noveiubi
1774 zijn vadei\ dan n<>^' jinaloi' dfi .l(HMi>clie luiie, kwaii
t(» oveilij'ien. I>t^ naiat(M!srli:ii) l>leek nirt inee t^' v.illrii : ;
vuornaamsle }>Oht, een bothag van rniui ISIMIO gnl«!»!! aaj
wisseis, ophiengst van een ind^'ilijd veiknchien linijt,i:it»n.
moest als oninvordorbair \v(nden ^elmokt : de|>apuMeii iiai
den door het. ,,ongelukkig al;z'Mneen disciediet voor d-zj
(Kolonie" hunno waarde verloren. Het gelukie aan l)avif
Nassy zijn vador in het juratoisanihl op te vollen; het Toj
tngeeseh-Joodsche Kerkbestuur beval hem met waiinl.^
den Gouverneur aan en in Kebruaii 1775 veikree- hij d
benoeming. Lucratief was de belri^kking niet: van /ijn i
komsten mischt de nieuw aangestelde juialnr siecht-^ i
gülden voor zieh zelf behouden.
Nassy's notarieele practijk zun sleehts körten tijd duiej
Zijne schuldeischers — onder wie de agent van het c<a!ii»t<
der negotiatie Hageman — heten hem niet met tust
nauw een half jaar na de aanvaaiding van zijn ambt di.'m
de Iste Haad-Iiscaal bij het Hof van Politie een eiscli
schorsing van Nassy in. welke werd ingewilligd. Sindsdii
begon vooi' dezen eei'st lecht de eilende: om aan dt^ gijz
ling do(U' zijne crediteuren te outkomen, zag hij in hei be|
van 1770 zieh genoodzaakt met vrouw en kind uit Parani
ribo den wijk te nemen naar de Joode-savanne, waar hij di
^.'
222
de dienarea van het gerecht moeilijk te achteihalen was.
Tegelijk besloot hij, loch geschorst als jurator, zijn ontslag
le vragcn uit zijn ambten van jurator en translateur, oni
aan dezon twijfelachtigen toestand een einde te maken en
op andere wijze ^zijne arme en ongelukkige faniilie* te
kunnen onderhouden.
In dezen Staat van armoede en verval kwam het goed te
pas, dat aan zijn dochtertje Sara door hare grootouders een
5-tal slaven waren geschonken, die thans te gelde kondtm
worden gemaakt. En verder schijnt Nassy op de Joode-Savanne
zieh met eenige negotie te hebben beziggehouden. VVij
kunnen zijn spoor volgen niet behulp van het relaas, door
een hooggeplaatst Fransch anibtenaar uit het naburige Cayen-
ne gegeven van een bezoek aan Suriname (en de Joode-
Savanne) in den zomer van 1777. A.!skoninklijkcommissaris-
generaal en administrateur vertoefde destijds in de kulonie
Cayenne de deskundige staatsman Malouet tot het insteilen
van een onderzoek, waaraan een reis naar Suriname ver-
bonden was. In diens „Collection de Memoires et correspon-
dances officielles sur Tadministration des colonies et notara-
ment sur la Guiane francaise et hoUandaise" trelVen wij een
verslag van zijn reis naar Suriname aan, dat velerlei belang-
rijks over de Surinaamsche toestanden, regeeringspersonen
eiiz. bevat. Een inspectie van het cordon, dat in Suriname
legen de weggeloopen slaven werd aangelegd, bracht Malouet
in Augustus 1777 naar de Joode-Savanne en bij deze ge-
legenheid had hij een ontmoeting met een 30-jarigen bewoner
aldaar, dien hij Isaac Nassy noemt. Onder dezen naam heb-
ben wij oogetwijfeld, daar een Isaac Nassy niet in aanmerking
kernt, David de Isaac C. Nassy te herkennen [). Over zijne
kennismaking met dezen ^homme extraordinaire" deelt Ma-
louet het volgende mede:
«Le cordon commence dans la riviere de Surinam u la
4
i
m
i
2
i
22:i
Savane on ville dos Jnifs. Muinze li»'ns audessus de Parama-
ribo; rt pour lendro la i'KniKMiiidi^ plus interessant« , la natioa
juive ful pr'ov<Mju<'e a fi«>us tjtiir les hnnneuis de la n»»uvelle
Jernsaleni. Cos hons Isr:«» litos <i( poiiS^ivnt poui cela beaii-
coup d'tirgent, ot leur enipicssenjent, lours attentions meriteiit
ma reconnaissanoe Je li^ pai ticnliproment connais-ance avoc
<lenx Juifs (l«.Mit rriu<liti(Hi rt los luiiiieies UiNjut fori t'l«»nnt'' :
Tun se nornme J<»seplj l»arnos ot Tautit^ Isiao Nas^i Le
dernier est un homme extianrdinaire, si l'on cunsidere (|uej
ii't'tant jamais sorti <le Smnicnn imi 11 ^sl no, il rst pai votitij
a trente :ins, sans :nilro soinürs (jno son gerno, .t s'oirvcr
audessus des »'irouis do sa ^rtU*. j oti aMj»i(>ruii lit' i' hist^ii t^j
a relovor los t;iutos de Ijnulai j^oi' dans oo (ju'ii \\ "Otii -mj
Taiiti^piiti' V), a apiaindrtMijflli'Mliijiioniont rai.ilK'. lo oaido^'ii,
riirbit"^!! rabiMtrnpio. ot la pliipait dt\s hmguos mod'Miios,
i|u'il j)aile et ecrit pujonjont. Ki LOt houiiiO', qui |Kis>t' huii
lioiires pai' jour daiis S(Ui cal»inet, (jui ost en onncspofidoüo»^
aveo dos liommes ctdobros de rKiit<n>e. s'<>ccu})e oopoiidaii
conmie ses plus vils coiifivios, ä acheter et levondio ih
vieUX galnljs".
Tot zoovo]' Malouet. Zijaer/ijds bewaaide Nassy een goodi
hei'innoring aan liet bezoek van den F^ranschen C(miiiiissari!
gohei'aal, zooals blijktuitde mododooüng daarover, ingelasoli
in zijn „Ksi-ai llisl«>ri(jue sur Surinam''.
Van een ontwikkeld en verlieht man als Nassv viellovoj
wachten, dat hij 14» den duur zou trachten zijn bestaan
vinden in een moor wotenschappelijk beroep dan dal \\
koopniaii in twoodehands goederoii laoheter et itvendro
vieux galons). Nog voor het einde van het jaar 1777 slaag^
hij daarin. Op d(» Savanne \vuund<' dt^ Joudscho g(uieeshe(
apotlieker, dioii wij reedsals Nassy's huisdoktei ludjben loen
kennen; blijkhaar lieofl do/.o aPsoulaa[» vortrouwon gehad
Nassv's kundo - - althans de tweo mainien oin^on eencoÄ
1) Dil Tol^ 00k alt Notiden Eerkbestaur (Mahamad) van 28 Juü 1777,
Ij Boulauger, L'autnjuitc liüv'oilc dans st^s usagöN (H •'>'*).
%
224
pagnieschap aan, om voor gezamenlijke rekening een apo-
thekei^winkel te houtlen op de Savanne en de geneeskunJe
uit te oefeneii. Daaibij schynt Nassy voornamelijk de apo-
tlioek voor zijne rekening te hebben genomen, maar naast de
artsenijbereidkunst hield hij zieh toch ook met de geneeskunst
zrlve bezig Ilierop wijzen de later voor Nassy gebruikelijke
beroepsaanduiding ^apotheker" benevens de uitlatii)g van
het Portugeesch-Joodsche Kerkbestuur, dat beide conipag-
nons lieden waren, ^que praticao a medicina".
Met welke middelen had nu Nassy zieh de künde eigen
gemaakt, die den vreemdeling had getrolTen en waaruit heeft
hij zijn aanvankelijke pharniaceutische kennis verginard P
Het antwoord vinden wij in den catalogus van Nassy 's
boekerij, opgenomen in den inventaris van zijn boedel, welke
akte bewaard is gebleven in het protocol van den Joodschen
jurator over 1782. De boekenvriend Nassy treedt hier te
voorschijn als een algemeen ontwikkeld man, vervuld van
de denkbeeiden der verlichte Fransche wijsbegeerte en zede-
künde van dit tijdperk. Beeltenissen van V(»ltaireen Rousseau,
in den inventaris genoemd. geven de gedachtensfeer aan.
De bibliotheek bestaat grootendeels uit oorspronkelijke
Fransche of in het Fransch vertaalde werken. Voorhanden
zijn omvangrijke verzamelwerken als: de Dictionnaires van
Moreri, Bayle en Robinet en de Histoire g^^neiale des voyages.
Over Philosophie en zedeleer handelen boeken van Hobbes,
Locke, Hunie, Bossuet, Montesquieu, Voltaire, Balthasar
Gracian. De Fransche letterkunde is o. a. vertegenwoordigd
door Corneille, Moliöre, Boileau, l*ascal, Fenelon, Fontenelle,
Voltaire, Rousseau, Marmontel ; de klassieke htteratuur door
vertalingen naar Homerus, Dennosthenes, Esopus, Ovidius,
Lucretius, Boetius. Ook zijn voorhanden de groote Portu-
geezen-Spanjaarden : Camoens, Cervantes, Lopez de Vega.
Op historisch gebied zijn aan wezig enkele klassieken (Taci-
tus, Plutarchus, Flavius Josephus) en verschillende nieuwe
werken zooals : Linguet, Armales; ideiu, Memoires; RoUin,
I I
2.
I
^
I
Histoire ancieimo : Moslieirn, Histoire ecclesiastiqun ; Pri-
deanx, Histoire des Jnifs: Raynal. Histoire philosopliiqueet
püliti'iue. Van fsaac <lo i'iiitu trelle)i wij in de boekerij aan :
Fssai sur Ic Luxe, Traitr do la Circnlation, lYecis des ar-
guinens contre les Mat»'iialistes.
De exacte wetenschappen zijn ruim bedacht ; over natuur-
künde, sclieikunde, geners- heel- en verloskunde, physiologie,
pharniacii^ enz. bevat d»^ bibliotheek werken van Pliniiis,
ruHMliajvo, Newton, f{(»nnet, Tissot vn anderen. Zelfs een
„nuH'liine electiica' in d^lVct^n toestand (»ntbreokt niot. De
opsommiiig in den \S\ titels bevattcnden catalogus eiiidigt
met enkrli' Hei»reouwsLhe en pebed-boekcn.
Zijn apMtliPck en «-Uidie lirbl^en aan Nassy den tijd ^e
iateii, :indor<'n arbf^d rr bij tfMieinon. De post van adjiidiinte-
gabay bij de kerkcliJU' i^enio(Mito kwam te vucooren en op
zijn soliiritalie kneg Nassy in Au;^ustus 177S van liot Keik-
bestuur, het zoogenaamdr» College van de ilalianiad, d(^
beniHMiiing tot liet bezo!dig<le secretariaat. IV waarneining
van het ambt viel hem te gernakkelijker, daar de Mananrad
de meeste vergaderiiigen en alle rechtziltingen placlit te
houden op de Joode-savanne in de Synagoge Beracliali Ve
Salom. En de bezwaren, verbonden aan lu't bezoeken van
Paramaribo, waar zijn schuldeischers heni waclitten, werden
ondervangen, toen in 17S2 Nassy liet beneticie van boedel-
alstand ten behoeve van zijn crediteuren veikreeg en daar-
mede liet gevaar van gijzeling verdween.
Met volle toewijding zou Nassy zieh in het keikelijk be-
stuursambt nuttig gaan niaken. Hij kwani tot de overtni-
ging, dat er wijziging noodig was van de keikelijke instel-
lingen of reglementen, de Askamoth, zooals deze in 1754
door de Prinses-Gouvernante waren goedgekeurd. Nassy
zociit daartoe den bijstaiid van aanzienlijke geloofsgenooten
in liet nioederland, den geleeiden Isaac de i'into en r>enja-
miii Teixeira. In 17S3 werd door De Pinto opening van zaken
gedaan aan burgemeeste]' Rendorp te Anjsterdam, den in-
15
i.\ -T
226
vloedrijken Directeiir der Kolonie Suriname. Tegelijk traci
in Holland als voorspraak der Jodon op Mr. Jan Geriiard
Wichers, vroeger Raadtiscaal in Suriname, wiens achtiüu
Nassy in hooge mate had welen te winnen. De zaak uutn
een voor de Joden gunstige wending doordebenoeming van
Wichers tot gouverneur generaal der Kolonie; de nieuwp
dignitaris arriveerde einde 1784 in Surinanrie en zou a!
spoedig enkele maatre^elen in de JoodscheaangelegenhediL
kunnen trelTen.
De noodzakelijkheid van een hervorming der Askamuih
vormde voor het eerst een punt van bespreking in de ver-
gadering van de Mahamad op 4 Februari 1785. Nassy krer^j
opdracht een renionstrantie saraen te stellen, die zou kun-
nen dienen, om de Junta (Kerkeraad) voor te lichten. I)*
Junta hechtte hare goedkeuring aan de voorgenomeu hci
ziening en besloot de medewerking van den Gouvenunu' i:?
te roepen. Het verzoek daartoe ging vergezeld vaneen«lnMj
Nassy gestelde memorie, waarin de overwegingen tot rc^U*-
mentsverandering werden opgesomd. Een passus in de iii«-
morie betrof de wenschelijkheid van beter onderwijs v». i
de Joden ; daarover liet Nassy zieh als volgt uit :
„Met grooten harteleed zien wij de kwijnende Staat vah
onze geraeente, desselfs bittere armoede en verval, en ai-
wij wat nauwer onderzoeken, kunnen wij niet anders bt
vinden, daartoe eene der grondoorzaken te zijn gewce-i
dan de onkundigheid van de gemeente, die in vroeger da^rri
in een ruime overvloed hebben geleefd zonder de niin^tt^
gedachten te hebben om hunne nazaten de noodige ontiei-
wijzing te geven ; en hoezeer *t omtrent onmogelijk zal ziP'.
de bejaarde tot kennis en wetenschap te brengen, nochthans
om de natie niet altoos in de blinde onkundigheid telatt^-.
dünken wij het onze plicht te zijn, een publiekeschool alli»».'
aan Paramaribo te introduceeren''.
Gouverneur Wichers steunde het Joodsche streven cn wr.-
een College van 6 parnassijns of regenten aan,datgeduni5' •*
227
i \
-?
1
V» jaar zitün^ Z'»u lion leii en de retormatieder Askanintli
;. r \id\h\ zou nemen. Nassy behour«1r h)i de benoemd^^n ;
,iU [Kiifias kon liij met laii^rr den titel van adjndaiite-^dbiiy
\ M-ii*n; liij zetto ecliler, im;l gnedkciiriri^r van hol Knkbe-
.Miir. zijiio vvei kzaanjiiei'l van secrctaiis voort en behieid
■iPi tracteinent, d;iar zijne omstandiglirlen hem niet toelietf^n,
t.. t „lucrativu" vooi' het „honorilico" op te ^!;even.
in denzelfden tijil l)e;,';()!i omlor do i^oi tn;ieesclie Joden in
.^■iiinamc <^ok het Vfilangen naar goestulijke ontwikkr'litit;
:.tc:i sterkor te docn gelden. Tot dit dofd liciittPii w l'uia-
• rjaiiijo enkele Jod«ri een letterku!i<lig College op, Xvi ire-
yiih'^nlijke bestn«l<^f'rinir vaii iiistoi'iscljo, wijsgee]i<^^e en /e'le-
k^iii liire wei'kcMi. Nassy beliO'>rde mvdc tot <le o|)ricbtej*s en
M»»Me vennoedelijk dni pi ispectus (af^cdnikt in de ,,Kssai
Hi>tori(jue''j. llet bescherrnh»*erschap ov«n ht't genoutschap
..h'»cendo Doceniur" wenl door ^ouverneui Wiehere aan-
vaar I
In Wijnmaand 17X5 viel het eerste eeuwgetijde van di^
stiiMitiug der Synagoge ,.l]eracliali Ve Suloiii'', waarvan dr
M-irliJke herdenking op de Joode-savanne gevieid wenl.
Na-sy was tt^en juist vooizittend parnas ; blijkens de ir^ liet
k^-rkelijk arcliief bewaard gebleven stukken liad hij een voor
Jiiani deel in de voorbereiding en regeling van dit Jubelteest
nVvia ,1,) Jobel).
K<»it daarna vinden wij David Nassy niet langer op de
>.ivanne woonachtig, maar blijkt hij zieh te Paramaribo te
b^^dnu gevestigd, om daar een apolhekerswinkel te gaan
h'Mi,ieii. Zijn wonen in de lioofdstad stelde bem in de w
^'•;rt*nheid, geregeld de bijeenkomsten van ,,Docendo Doce-
«J«ur** mede te maken In de beginniaanden van 1780 bield
•'^'t genootschap zieh bezig rnet de lezing van de Fransche
^'•Mahnnr van het leeds enkele jaren te voren versehenen
"'^^ van den Pruisischen krijgsraad Dohm : „Ueber die bür-
K'^^ilicht^ Verbesserung der Juden". Nassy achtte het werk, in
**^twelk de geest van den „seculo de luzes da philosophia"
>« -l.*f
'*hi
tot uitii.g kwam, zw Wangriik, dat hij in de vorgatierint;
T*n ue Mahama.1 v.^rstvMe, dat de regenlen. als vertegen-
woordi^ers der Portugee?c}i-Ji oische natie in Suriname, eeii
iH-ief van dankbetuiging aaii den ^chrijver zonden sturen. De
Mabamad vereenigde ziel- met het voorstel eit de brief, door
Nas<n in het Fransch gesteld, w« i-ri naar Europa verzondeii.
De . p Nassy rüstende Uak var, redactie der nieuwe A.ska-
raotb vergde veel arbe:d : in d»-n zomer van 1787 kreeg de
zaak haar beslag. uen de imita in hare vergadering van
22—21' Juii het ontwern l^handelie en den tekst vastPtel'ie.
Vocr Nas?T was daarmede lie werkzaamheid n. 2 niei af^t-
lof.pen ; de Mahamad gaf liem als gezworen translateui o^-
dracht ' een HoUaudsche ver:a'ii,g van b^t Portugee^cl.t-
origineel te vervaardigen, ten eiiide op de nieuwe insteiln.-
gen de goedkeunng van de Directeuren der kol .nie Suri-
name te kunnen aanvragen.
Ondertusschen had Nassv reeds een nieuwe taak in liet
belang zijner geloofsgenöuten op zicii genonjen. Er waseeii
antwoord van Dohm ontvangen. waaibij deze verscbillen.l.-
inlichüngen vroeg over de positie der Joden in Sunname.
In de veigaderinp van de Mabamad van 4 Juli 1787 kwam
de brief ter ufefen bij die gelegenheid deelde Nassymede.
dat hij reeds het plan voor een geschrift ontworpen had.
betwelk de d«x>r Dohm geviaaj-dt inlichtingen zon bevatten.
Üuder dankbeiuiging mmjt den ijver en detoewijding. waai-
mede Nassv ter eere van de Joc.dsche natie werkzaam was.
keurde de Mahamad het voorneaien goed. legen het einde
van bet jaar was Nassv mei zijn in het Fransch geschreven
werk ZOO goed als gereed ; hij stelde Gouverneur ^ ichers
er mede in kennis en deze ried hem aan, dat het gesehnt.
20U w'^rden opgedragen aan de Directeuren der Kolonie
Suriname te Amsterdam Ir. de Mahamad-vergaderii.g ^•^r■
20 Januari 1788 kon Nassv het complete werk met de f)0-
wöastukken als een geschiedenis van Suriname eu vau
de Juden overleggen ; het (verkbestuur besloot zoo spocii^
I
i
V
„,....,,iik ,arl ^r hcUmr orvan t« b.-ginncn en /.ond in
;„1; li.t Ininds-dnia af, bcslo.nd vocr de Dimctouron der
""''yrr d.> zijde van Directoiiren re/.on b.^zwaror. tego,, ver-
.ohi'll.M..lc i.issagos van lu.litioke strckkii.g, .oodat Nassyen
,,.., Korkl.cst.iur mo^'Sle.i bosluiten deze te doen sdu.ipirn
U.-t aa..bHM.g.m der v.Man.leringen goschioddc in Uullan.l
.,. /oer onlun.digo wijzo. Ik- l'arnassijns schrevon daurover
llter aan l»ohu. (brief v:>n t>r. .\ag 1791): „I/autni. a ou
|,> n.allMMr d.- v.-ir son ouvn.yo t.,n.V- cidre le.s rna.us d un
i,a,,l)ile .•orr-.-.to.n- en llollande, 411. ..-ayant pas on 1 .irt
.le rac.m.MH.d.M los iipuroaiix. .|U0 la politiquo i.t ntcr Ui
nviMH«5.Ti|.t, ot d'iut.ipoler dans leur piaco -viclqueH pKiles
f,i«os ,K..u cn.-bainor les pdriode« dans l'ordre rcqu'^^ <"'"-
fondit ....Heines nutes avoc Ir toxi.' ol laulila l'..uvragf> jus-
quä le rendie .n.To.,n..is.sahle ä l'auteur et ä ceux qui out
lu son nianuscript" „ . •
De Essai hstnriq.io sur la Cnl.>nio de Surinam ging in
bet vöorjaar van 17S0 ter pcrso ; voor de uitgave droeg
zorg de boekl.andelaar Hendrik Gartman te Amsterdam.
Het werk verscheen zonder naam van den sclirijveK maar
«lecbts met oen door Parnassijns geteekende opdracl.t aan
de Directeuren der Kolonie Suriname te Amsterdam. In Maart
1?H) arrivecrrlc .le eerste bezonding ervan in Suriname: bet
Word bekcnd, dat David Nassy de scbrijver was van bot,
werk. De ontvangst d(.or het publiek was verre van viien-|
• lolijk. Na de verscl.ijning van de „Kssai historique won^
„de brandklok tegen de Regenten geluid" - aldus g;if .1'
Mabamad aan Gouverneur Wichers te kennen, en Nass;
zolf rept van zijn bock als .,miin ongelukkig workje . als
een „onvrago döcriö .lans cetto colonie" '; Een bollandsclu
vortaling van de Essai, blijkbaar gebeel buiten v..orkonnil
W
\) Zie voor bbzon>ierhe.lon o. a : Meu.orie van Nasny a>in U.mverne.
kber« U uJ i;.H. ^..oucept iu bei archief Port l.r.kerk.(.emeenu
2»
^IM
van den auteur vervaardigd, werd in 1791 in het moe^Icr-
lanrl in het licht gegeven.
De termijn, waaivoor Nassy al? i»iirnas was benoemd, was
in het najaar van 17S8 verstreken : hij krreg toen van het
Kerkbestuur een aanstelhng als secreturis (zooals de bena-
ming van het ambt in de nieuwe reglementen luidde) oj»
een jaarlijksch tractement vau 100i> gülden.
Dour den arbeid aan de Kssai on een langdurige ziekto
had Nassy zieh aanvankoUjk weinig kuniien bezighoudon
met de vertaling van de in l)et Poi'tugeesch gestelde Aska-
nioth. In September 1780 kwam hij liiermede gereed M. Het
Kerkbestuur bood de nieuwe instellingen aan den Gouver-
neur ter doorzending naar Amsterdam aan ; Directeuren
lieten zieh echter met de zaak niet venler in, zoodat de
reglenienten voortaan als geprojecteerde Askamuth door de
kerkelijke gemeente werden nageleefd.
Na den dood zijner huisvrouw, die hem in November
1789 kwam te ontvallen, bliikt voor Nassy weder een zorge-
lijke tijd te zijn aangebrokeru Zijn zaak in Paramaribo ging
verloopen door verlies van klanten en insolventie van debi-
teuren en met zijne gezondheid bleef het sukkelen. Hij nam
daarom het besluit de kolonie te vertaten en vertrok met
zijne dochter in het voorjaar van 1792 naar Noord-Ame-
rika.
Voor de Portugeesch-Joodsche gemeente was zijn heengaan
een groot verlies. Zoo was het oordeel van oud -Gouverneur
Wichers, die uit Den Haag aan de Mahamad schreef, nadat
het Kerkbestuur hem van Nassv's voornemen had kennis
gegeven : „Het vertrek van David Nassy heeft mij leed ge-
daan om het verlies dat de natie daardoor lijdt. want hij
waarlijk een man was, die met lijf en ziel de welvaart en
1) Een exemplaar der vertaling, onderteekend door David De Is. C.
Nassy, secretaris en gezworen tranalateur, bertist in het archief der
Foitng'etesch-lsraeiietiBche gemeente. Van af ITl^M gebruikt Nassy als
onderteekening kortweg : Dd. Nassy.
behuigens van (!•> n,itie behartigde en uit h(»r>fde win hrt
•il'rineen belang dik\MJls zijue particulitMv inzi^'ten aan eeu
ziid(^ stehle. Ik weiisclie echter van h.irte lat 'themenziju
dichter wel^^a vn li't lieni iiuoit beruuwe, de assche hunner
vatleien te hebbeii verlöten".
Ken lang.lnrio; verl.lijf in den vreeiade zou echter vo'»r
Nassy niet zijn weg«reh»;:d. Vnor het omle van het jaar I7ir>j
w.is hii weder in Sunnanie teruggeketM i De bewoner-^ den
kchnii*^' ve!inirnen vijiM iiiink'jin'^t <1'h r een advertentie m
iW Siiriiiainisciie (Miiriin', WHiirbij \Ki\A Nassy hekend:
niaakte. dat hij. k.mMMi.l v.in rhil.jdel}>liia - n het eilanii Siiit-|
Thomas, alleilei art'kt^h'n b- kiMp biMMJ als: manulactui- mi,
seli«»eneu, seheermesseii, droM;e en nalte vivres enz.
Oj) :\\ Jannari 17*HJ maakte Nassv ziju n titree in de ver-
'-ailernr- van de Mahamad en deeldf^ hij <lie gelegenlieid]
mede. wat hij alzoo in Noord-Anierika had uitgevoerd. P:ers1
had hij zieh als medicus gevestigil in Piiihidelphia; daa
was liij benoemd tot li.l van de Aeademie van Wijsbegeerti
en corresiM)ndent voor de geneeskunst, terwij! hij ook cei
reschrilt liad uitgegeven over een ei)ideniie m diesta<l.Vai
Phihiilelphia had Inj zieh naar de Deensclie kulnnie Siir
Tiinmas lu^geven. waar hij door den , medicus des konings'
was geexamineerd en gelicentieerd Nassy verzocht thari
aan de Mahamad, daai" hij, met het oo-; o|» deii in Sur^
ham(Mieei seilenden nijd en vooringenomenheid tegen de Jodei
het (ungeraden achttt^ een poging tot immatrieulatie tedoei
hij het Collegium M.dieum te Paiamaribo, dat het Kerf
besinn]' hem den titel van Doctor zou vergnnnen; Tarnu
sijns willigdcn het verzjiok in. meenende dezen titel niet
mögen onthouden aan een niedicus, die als zoodanig ecj
reputatie genoten had in een aanzienlijke stad als Phih
delphia, de hoordstail d. i Vereenigde Staten van Americ;
V(»nitaan zou ile medieus Nassy bij zijne geh.idsgenoot«
bekend staan als l>oetor Nassy.
Tijdens zijn verbhjf in den vreemde ha l Nassy zijn g(
t
232
ti33
boorteland niei uit hef oog verloren Te Philadelphia was
door hem een memorip (.ppesl'l.i cver de verbeten, ig van
de kolonie Suriname, welk stuk in l^et jaar 1795 naar Hol-
land was opgezoiidon aan de nioiiwc jogocring aldaar.
Na zijn tenigkeor te Par.tmaribo trad Nassy weder als
secretarif in funclic bij «le koikolijKe gemeente en door
den Gouverneur werd hij opnietnv toegelaten als gezworen
translateur in de Fronsche, Nedcrduitsche. Torugeesche en
!^paansche taal.
Met de oude t^^^wiiding bleef \as?y zieh diensthaar inaken
aas. de opheftmg zijiier geloolsgeiiooten in de kiilonie. Ilij
<'ntw!prr een plan tot stichling van een kHeckschoo! op de
.lor-iie-SavaTine. wa.irvan een i.rospectus in het Portiigeesch,
Hollandsch en Fiv-nsch in h.'t jaar 17!>6 te Paramaribo in
■Irnk werd uiigegeven ' . Ook als {>ublicist bleef Nassy actief.
Ken Dordtsch pamdet tegen de burgerüjke gelijkstelling der
Joden, waarover in de Eataafsche Republiek strijd was ge-
voerd. trok zijne aandacht; ter wederlegging schreef hij , ol-
schoon de kwe?tie in gunstigen zin beslist was door het
Decreet der Nationale Vergadering van 2 Sept. 1790, de
, Lettre politico-theologico-morale sur les Juifs", die, met een
opdracht van 1l» Dec. 1798 aan den Gouverneur-Generaal,
te Paramaribo werd uitgegeven ^)
In 171*9 irad de 52-iange Nassy opnieuw in het huwelijk
raet de 2ijarige Ribca de David de la Parra. Zij waren het
eerstc bruidspaar, dat de quetuba (huwelijksvoorwaarde) in
het Hollandsch en niet, zooals gebruikelijk was, in het He-
breeuwsch of Portugeesch passeerde.
Enkele maanden daarna legde Nassy zijn kerkelijk ambt
neder; sindsdien bleef hij als adjuncto (uf oud-regent) deel
uitmaken van het Kerkbestuur. In September 180.5 achtte
hij den tijd gekomen zieh geheel terug te trekken ; in een
1) Een geschreven prospectns is bewaard in het archief van de Port.
Isr. Kork, gemeente.
2) Vollen» Seeligmann, Nassy and his »Lettre snr lee Juifs".
n
i
i
z\vacirmo«Mli<T scIirijviM) 'IreMo hij rnede, <liit zijn ^ez«»!,«!-
hi'i<ls1orst.in«l, /ijn ^^fvonlculp UN-»fti)!| oii vrM'Sctiiüoinlp an»l*'rp
«Iroovr ou i\\\'.\A\)ypnii}\\r noi'/akon Ihth niet lauter in s; i;il
stC'M»*n, etMii^;-/in< ten nutte van «l«' kOik(lijk'' ^onunM ir
woik/aaiu te kuniMMi zijn. Divi-l Njssy overleeii in Mii.ut'
1>s(M); op \ir\ k»*iktior van <l( Jon, Ic Savanne \ver<i hij l'ij
(io asscli«' /ijner vailcMcn lH*>4;raveM.
V-f
in SALO WITTMAYER BARON JUBILEE VOLUME (v.l) NY,Colnmbia UP,197U
462
LLO AND Rl NA i TKS
[30J
ben Phoehus Glogau, 1786]. And .T yoi ha\e '"kci^ hc other
chronicle, I am willing with Gud's hcip [u prini ..j whcii ihc iime
comes. And while you have witnesbcd miracles like the exodus
from Egypt, we do hopc also to witness the consolation of Zion
and the rebuilding of Jerusalem, wiih all our brethren of Israel,
soon in our days, amen."
We See that our author Zalman the cooper had great liteniry
and historical ambitions and we are certain that lie was not the
only one among his kinsmen. We also see that Sc'erit yisra'el was
indeed a very populär book and that it inspired many people to
continue it.
The chronicle of Prinz is vvritten in a ver> populär \ein. He even
inserts typical Jewish jokes which were told in the strects. His
facts are the same as those David Franco Mendes teils in his
chronicle, but the outlook of the author is somewhat diiferent.
Franco Mendes and Prinz do agree in their hatred for the Patriots
and rebels and their love for William V and the cid order. But
Prinz records many facts which Franco Mendes probably had not
Seen at all: dearness of victuals and water and all other evils which
always accompany troublesome times and which are feit most
bitterly by the common people. Prinz adds at the end of his chro-
nicle a detailed description of the festivities in Amsterdam after
the victory of William V oi^ Orange.
XII. History of the Jews in Surinam hy David de Isaac Cohen
Nassy, Para-Sfaribo 17 SS,
Essai historique' sur la/ Colonie/ de/ Surinam,/ Sa fondation,
ses revolutions, ses progres, depuis/ son origine jusqu'a nos jours,
ainsi que les causcs/ qui depuis quelques annees ont arrcte le coiirs/
de sa prospente; avec la description Sl Tctat ac-, tuel de la Colonie,
de meme que ses re-/venus annuels, les charges & impots qu*on y/
paye, comme aussi plui-ieurs autres objets/ civils Sc politiques; ainsi
qu'un tableau/ des moeurs de ses habitants en general.' Avec/
rilistoire de la Nation Juive Fortugaise 6i Al-lemande y F.tablie,
leurs Privileges inmiuni-/tes & franchises: leur Etat politique &/
moral, tant ancien que moderne: La part qu'iU ont eu dans la
[31] Jl.WISH msfOklOüR \PHY IN TUE NITHLRl ANDS ^63
ici> i^ a lUS I MO^'
de •.. Cv>' 'lie.
tou; ediiiv ur
pieces autheutiqucb y jomtes, 6i mis cn oruic par les Regens/ cV
Representants de ladite Nation Juive Poruigaise./ Premiere partie./
A Paramaribo 1788.
Reposes m the BibUoiheca Rosenthaliana Res. 19 G 38.
8 ; 2 vols; I: XXXVIII -^192 pp.: II: 197 pp.
Soon after ihe original edition two Durch translations appeared,
re^p. in 1791 and in 1802.-'^ A facMrnile edition appeared in Amster-
dam. 1968.-^^ The authorship of Da\id de Isaac Cohen Nassy Stands
above doubt, although his name is not stated in the title. Nassy
himself described it as ^'my unfortunate booklet'' in a memorandum
to Governor Wichers of Surinam in June 1790.-^i
David de Isaac Cohen Nassy is a direct de.cendant of ihe first
Jewish colonist in Surinam, David Nass>', who had left Anisterdam
in 1642 for Brazil and had settled in Surinam after the Portuguese
conquest of Recife in 1654.-*- The fir.t David Nassy received a
charter from the Directors of the Dutch West-India Company to
found a colony '^on the island Cayana or other places on the Wild
Coast of West-India'' in 1660.-*-^ The Nassy family has remained
in Surinam ever since and played an important role in the life of
the Jewibh Community.
Our historian was born in February, 1747 in the "Jooden-
Savanne" (a region w ith many Jewish plantations along the Surinam
river) and died^n Paramaribo in March 1806.-*-* His father Isaac
Cohen Na^by was official notary (jurator) of the Portuguese Jewish
Nation in Surinam and he taught his son hmiself, as he was to
i^ 3^ S. Seeligniann. '•Da\id Nassy of Surinam and his 'Lettre rolitico-theolo-
r^ gico-niorale ^sur les Juifs\" Piihlicutions of the American Jc^sish Hi.stoncal
5(»nVn-. XXII (1914). 27-:^.
•«> Pubüshed by S. Enimering.
41 R. Bijlsma, -David de b. C. Nas.y. v.hrnver van de Tssai historiquc sur
/ Surinam'." BijJragcn voor Viidcrhmdschc pcscIüeJi'füs cn OndhcUfkiindc. V, 6
(191^)). 210 >q.i.
■»- Essid, U. Pieces justincativeN. pp. Hl 122.
■»^ Ibid.
-- Bijlsma. op. eil.
%
464
LFO AND RI NA FUKS
[32]
succeed iiim in thc office. But David Nass\, afici manying r;
relation, Esther Abigail Cahanat Nassv^ hoii^hr a plantation *Tiil-
penburg'' for which he had to borrow a great siim in Holland. The
enterprise did not pro\e to be succcssful and, after an epidcmic
among his negro slaves, he had to seil the plantation very cheaply
in 1773.
Nassy went to Paramaribo and becanie sworn translator for
Spanish and Portiiguese at tlie Court of Justice in Paramaribo, but
he had to flee soon, as he was pursued by his creditors. He settled
again in the Savanne, where his creditors could not reach him,
studied medicine from books in his private library and associated
with the local Jewish physician who already practiced thcre. In
1778he became secretary of the Sephardi Community, but had still
to stay in the Savanne. Only in 1784 when his debts were super-
annuated. Nassy could return to Paramaribo. He began a pharmacy,
founded a literary society "Docendo Docemur'^ under the special
protection of governor Wichers-^-" and was very active in the Sephar-
dic Community. In this period he wrote thc Essai Instorique. After
the death of his wife in J789 the pharmacy did not flourish any
more, and in 1792 Nassy departed with his daughter Sara to the
United States, much regretted by his friends in Paramaribo. He
settled m Philadelphia as a physician and became a correspondent
of the .Ajnerican Academy of Medicine. Later he went to St. Thomas,
then a Danish colony, and received his medical license from the
official royal physician there. Fmally back in Paramaribo in 1796,
the governors of thc Sephardic Community granted him the title
oi doctor medicinae. During his stay in Philadelphia Nassy had
heard of thc revolution in the Netherlands in 1795. He immediately
\>^rote a memorandum on improvements for the colony of Surinam
and sent it to the governmcnt of thc new Batavian Republic.
In Paramaribo Nassy returned to his old oflice as secretary of
the Sephardic congregation and remained alert in the cause of
JevKish emancipation. When a pamphlct against civil rights for the
--^ Thc tc\t oi thc prospcctus issucd by thc ncw society is publibhcd in ihe
Essai. II. 176-1S3.
[33] JLWISH HISTORIOGRAPHY IN THE xNM TH I- Rf A NDS 465
Je\^"=i reachcd him which was written b\ a member of a patriotic
club in Dordrecht. he inmiediately reacted with an apologetic
''Lettre- Politico-Morale sur les Juifs'\.. Paramaribo, 1798.'^f> In
1799 Nassv married Ribca de Da\id de la Parra, a vouni^ sirl
of 24. A mobt interesting fact about this marriage: the ketubah
(marriage-contract) was written in Dutch, the first of its kind. Few
monihs after his marriage he retired from his office, but remained
a m.ember of the governing board of the congregation. After retire-
ment from all otlices, he died in March 1806 and was buried in
the cemetery o{ the Jooden-Savanne.
Nassy was an extraordinarilv eifted man. Born and educated
in Surinam, tar from the centers of European civilization, he did
not only acquire great mastery in many languages, but became
a ph\sician as well. His extensive library which was seid in 1782
and of which the catalogue repo^es in the notarial archi\es rf
Surinam,-*^ consists of all the great works on philosophy and history
from Bavle to Voltaire. Classical liierature, French, Portusuese and
Spanish helles lettres are also well represented, as well as medicine
and physics. The catalogue ends with some Hebrevv prayer books.
This was the intellectual world of an enlightened Sephardi, a
Champion of political and social emancipation of the Jews. When
challenged, he set it as his tasks to. describe his country Surinam
andihehistor> of its Jewish inhabitants. The result ofhis endeavors
was the best historical werk ever written on the subject until our
davs.
The challenge for the writing of the book camc frojn Europe:
In Mav 1784 the French Gazette l.itterairc which was read avidlv
b\ the cultured Jew^ of Surinam, published a review of M. J. Ber-
nouilli's French translation of the work of C. G. Dohm, Lher die
bür'zerliche l'erbesscrun^ der Juden. It was ordered in Holland and
finally, in February 1786, some copies of the much desired work.
arrived in Surinam. It was read and studied in the literary society
"Docendo Docemur'' and the members were so enthusia:>tic, ihat
the\ wrote Dohm a congratulatory letter. This letter reachcd Dohm
•^'' SeclißLinann, op. eil., pp. 25 sqq.
■*" BijUma. op. cit., pp. 224 sqq.
w
466
LEO AND RENA FUKS
[34]
t
via Holland and he answered it. Both letters arc published in ihe
preface of the Essai, pp. XIX-XXIV. In his letter Dohm asked
for information on the Jews of Surinam, and wanted to be informed
on their rights and economic Situation. This incited the learned
Society, in casu David Nassy, to compile his vvork which became
the apogee of Jewish historiography in the 18th Century.
Nassy divided his work in two parts, precedcd by a preface and
introduction. The first volume is devoted to the history of the Jews
in Surinam, the second volume to the geography, economic devel-
opment and social and cultural Situation of the colony. At the end
of Volume II (pp. 88-96) a hst of exported goods from Surinam
from 1700-1788 is added, complete with the ships which departed
from the colony for Holland. The list is followed by an enumeration
of all governors and high officials which ruled the colony from
1665 until 1788. The rest of the work is filled with *'Pieces justifi-
catives," important documents on the history of the Jews in
Surinam.
Though the vvork had been conceived as an Apology for the Jews
and a plea for political emancipation, the Essai itself is a most
useful history, dealing critically with a wealth of material, bolh
from the archives of the Sephardic Community and from the
official government archives of Surinam. For the description of
the island no better man than Nassy>couId have been found, with
his profound knowledge of .the interior of the country and its
inhabitants.
Nassy's Essai also represents the end of an era in Dutch Jewish
history. His plea for emancipation of 1788 was fullilled in 1796
when the Dutch Jews — inclusive all Jews dwelling in the Dutch
colonies — were granted cqual civil rights with the rest of the Dutch
Population.
DOCUMENTS ON ROUMANIAN JEWRY,
CONSUL PEIXOTTO, AND
JEWISH DIPLOMACY, 1870-1875
Lloyd P. Gar i ner
One of Professor Salo Wittmayer Baron's most enduring interests
as an historian has been modern diplomacy and the Jewish question.
Since his Die Judenfrage auf dem \\'ie?wr Kongress fifty years ago,
numerous studies from his pen have illuminated the place of Jewish
questions in 19th ceniury international alTairs. and have shown how
emancipated Jewry worked within the concert of nations to relieve
and liberate their people. This small contribution in that field is a
tribute of esteem and affection to a great teacher and scholar.
The plight of Roumanian Jewry prompted emancipated Western
Jewr\' to extensive diplomatic eflbrt in ihe period between the
Treatv of Paris of 1856 and the Treatv of Berlin of 1878. The first
treaty, which concluded the Crimean War, ga\e broad autonomy
to Moldavia and Wallachia, known as the Danubian Principalities,
under the supervision of the consuls of the signatory powers. Article
46 of the Treaty of Paris proclaimed Jew ish emancipation in those
lands. This pro\ision did the Jews little good. however, for the
resime of the Principalities vieorously opposed it and by chicanery
and deception circumvented and outwitted the inetTective consuls.
The Treaty of Berlin iwenty-two years after the pact at Paris settled
the Balkan crisis and the Russo-Turkish War, and recognized the
accomplished facts of Roumanian unity (since 1866) and indepen-
dence. In the most specific terms, the emancipation and equality of
the Roumanian Jews was a set condition for the füll international
recognition of the new Balkan State, i
1 Standard accounis o( the foundirfg ot' the Roumanian State and related
diplomatic history are T. W. Rikcr, The Makin^ of Roumania: A Study of an
International Problem JS56-IS66 (London, 1931); WilHam L. Langer, European
iC
otQ
Ul |v/o»^es da Coifcc^
Nasw
Cir ßdyyq de
I
1^ Ue SiU<v
0^
.^
ass^
LA«Mbarb
Mj^wt^ i H
<Aa. <^^t«».
(/fvo f/Ohi-rH.) J)^ G^JJer^^ T^^M
LOuhdb^Az
Mt. /^^ f /. jL ji^^ii?>u
t r
'tJ
6
American Jewish Historical Society. \fJm^'^'^ , ' ^
not very well enlargc its policy to the printing and publication
of local historics of rcasonable size written in the true his-
torical spirit, always, of course, in conjnnction with those
locally intercsted, who might demand a larger edition than
this Society produces, and raight relatively share in the cost
of production.
It is not my pnrpose to impose npon this gathering a lengthy
address. At the last annnal meeting in Cincinnati I occupied
the entirc evening session with a paper upon " The Jews in
the Diplomatie Corrcspondence of the United States/^ which
tnrned out to be so lengthy a paper that it conld not be
printed as part of the volume now in press, and will be issued
as an indcpcndcnt vohime.
In concluding these words I wish to express my acknowledg-
ments to the local committee for the ability they have dis-
playcd in making the arrangements for this meeting, to the
Maryland TTistoriral Society for tho conrtcsics which they
liave tcndcrcd tliis Society, and to all who have attended our
scssions, for the paticut liearing they liave given our work.
\
vi
%.
,.
SOME FURTHER NOTES ON THE HISTORY OF THE
JEWS IN SURINAM.
By Rev. P. A. Hilfman, Pabamaribo, Subinam.
In the Chronological Sketch of the History of the Jews in
Surinam, appearing in Number 4 of the Publications of the
American Jewish Historical Society, the Compilers say : " The
literature of Surinam is quite extensive/^ Although it can-
not be contradicted, still this surely does not refer to the
History of the Jews in Surinam. Certain authors may, per-
haps, have devoted some study to the History of the Colony,
but about the Jews one seldom finds anything eise men-
tioned, but what has been related in " Essai Historique sur la
Colonic de Surinam,'^ which appcarcd in 1783, and of which
I hopc crc long to publish an English translution. Tliis work
is quotcd almost literally in all other historical works, so tliat
it does not pay for the trouble of investigating other sources.
This is the conclusion I have come to af ter having gono through
a literature of about 120 periodicals and books. Where other
works make any mention of tlie Jews, they always bear
marks of great partiality and should, therefore, as a rule be
considered unreliable. Among the latest works regarding the
Colony, a principal place is occupied by '^ Geschiedenis van
Suriname door J. Wolbers," Amsterdam, 1861, a volume of
about 850 pages which contains many excellent appendices.
All that is contained in this work has for the greater part
been takcn from the above cited " Essai,^' and where not, the
author shows so much prejudice that one had better not attach
too much weight to what he says.
Books which had been published before the appearance of
tho " Essai ^' gcnerally contained so little that they are not
worth quoting. .. ^
\
Co
c
< —
t
9
8
American Jewish Historical Society.
Jewish authors, exclusive of those of said ^^ Essai '' and of
the ** Historische Proeve/^ etc./ (which latter is a translation
of the '^ Essai/^ Amsterdam en Harlingen, 1791, and second
edition Amsterdam, 1802, under the title '^ Geschied- en Han-
delkundig tafereel der Bat. W. Ind. Colonien ^^), which treated
of the history of the Jews are scarccly found, and only re-
peat what already has been said. From the hand of David
J. C. Nassy, author of the " Essai,^' was published, " Lettre
Politico-Theologico-Morale sur les Juifs,^^ etc. Paramaribo,
Soulage, Jr., 1798 (afterwards translated into Dutch), bnt
as a matter of course one need not look out for new indica-
tions as this work in general does not dcal with history.
Other writings of Jewish authors are not numerous. Dur-
ing the 17th or 18th Century the above named were the only
authors, and of later date are known to me: E. v. Emden,
Gcbrs. V. Praag, S. B. Bibaz, Bucno de Mcsquita, and others,
but llicir publicatious wcre nothing eise thun cssays on
jurisprudcncc, etc.
Nor call wo find nny information in the " Surinnamscho Al-
manakken'* (Surinam Calendars). The oldest dates from
1792, but therein is found little more than a list of oIGcials
and cstatcs.
Daily papers and Journals were scarcely published; the
oldest known to me is " De Surinaamsche Nieuwsverteller '^
(Surinam News-tcUer), 1789-1793, which was published oncc
a weck, cvcry Thursday. Some very few numbers of this
paper are occasionally found. %
Jewish Printers, worthy of that name, were unknown here
in former days. From the beginnings of the last Century
there is known to me, J. Morpurgo, who also possessed a
letter-box with a set of Hebrew characters. The last member
of this firm has just retired from business.
The only historical sources which still remain are in my
»The translators of the "Historische Proeve" are: M. P. de
Leon, S. H, de la Parra, D. C. Nassy, and S. W. Branden.
• • •
!
Further Notes on the Jews in Surinam — Hilf man. 9
opinion, except some valuable pamphlets, which will be re-
ferred to later, the Government Archives and those of my
Community; the former have iilready been investigated by
Mr. Roos, and the latter have had my serious attention during
the last years. I have already had the pleasure of forward-
ing to Mr. Max J. Kohler a catalogue of a part of what I
found (see Appendix I), which I expect soon to continue.
The time to make public what these archives contain has not
. yet come, but as soon as I shall liave gathered more connected
information I shall certainly do so.
The archives offer almost insurmountable difficulties. Most
of the oldest papers are in a dc[)lorable state, cither through
climate or on accoimt of the carolcss way that they were kept
(this has now been changed for the better). The languages
used in nearly all documents aro the Spanish and the Portu-
guese, very often confusedly in ono and the same document.
Morcover, very often expressions used are from the so-called
Negro-English (Negro dialect, n mixture of all languages)
which oll'er to the uninitiatcd a sourco of coustant worry.
Taking furthor into considoratioii that tlio modo of writing
these languages which had been adopted had nothing in com-
mon with any grammatical notion, but was simply as the
words were pronounced to the car, one will better undcrstand
how difEcult it is to go through them.
1G39. The oldest indlcatlon In the archives of the Dutch-Portu-
giiese Jews shows that the Jews had already settled in
Surinam in this year.
1643. As far as can be traced In this year the first marrlage was
celehrated between Haham Hm Meatob and Jeudit Meatob
(the first Haham in the colony).
1652. Lord Willoughby, arrlvlng for the second time in Surinam,
brings with him several Jewish famllles from England.
1659. September 12. The Jews are permltted (under patronage
of David Nassy) to found a colony on the Island of Cayenne.
According to the tenor of the 18 articles contained in the
Letters Patent of that date, all the land over which they had
exercised the right of possession within four years from that
10
American Jewish Historical Society,
Further Notes on the Jews in Surinam — Hilf man» 11
datc, will become their property; and they will be allowed to
administer justice according to the Jewish usages and
* customs.
1660. One hundred and fifty-two Jews from Livorno settle In Gay-
enne. The thanksgivlng pronounced for their safe arrival
may be found in the work of D. Miguel Debarrios.
1664. May 15. The French take possession of Cayenne and all
the Jews leave Cayenne for Surinam under leadership of
David Nassy.
1667. The Dutch take wlth them a booty of more than 400,000
guilders. Joh. Hermans, an English Captain, arrives in the
Colony in times of peace with 7 men-of-war and plunders
many estates, through which the Jews suffered most.
1670. Most of the Jews who arrived in the Colony with Lord Wil-
loughby, leave same again with the vessels of Henry Wil-
loughby. Two hundred persons in all leave the Colony in
this way.
1672. The Jews build a synagogue on the land belonging to the
famillcs Dacosta and Solls near the spot called Torarica.
No tnicos thcrooC oxlat.
1674. April. To tlio daughters of J. Branden a dowry Is given
(to euch ono of thom) of 8000 pouiula of Bugiir.
1077. Ton JüwiMh famllloB loavo tho Colony togetbor wlth their
HlavoB, numborlng in all 322 porsons.
An uuyluin for tlio odumlloii of childron 1h foundnd In a
housc belonging to S. Nassy and afterwards presented to the
Community by him.
1680. May 6. The Jews under Nassy, Meza, and Aboab lodgo
remonstrances against certain acts of the Government.
1682. (and not 1080 as F. & G. have it) Samuel Nassy transfers
the right of possession of the Jewish Savanna to the Com-
munity.
Ab. Nunes admitted as a sworn land-surveyor.
1685. Sam Nassy bestows 25 acres of land around the syna-
gogue on the Savanna (this synagogue was not bullt in thIs
year, but enlarged and much embcllished. The Information
on this point Is somewhat confused).
1686. August 9. From Holland the tiding arrives that the
law on Sunday-keeping does not relato to the Jews.
1688. Captain Nassy Is the first to arrlve in town with his men
after the assault on Governor van Sommelsdyck. The two
vessels " Sara " and " Samuel " belonging to said Nassy are
manned in order to pursue the riflers.
\.
I .
^1
(^
^^'
1689. At the assault of the Frenchman Du Casse the defence of
the principal fortress in the Colony (Zeelandia) is entrusted
to Captain Nassy with 84 Jewish Citizens.
1691. Nassy bestows 25 acres of land. ,
1694. S. Nassy settles in Holland. About this time the number
of the Portuguese Jewish families, exclusive of some 50 un-
married persons, number 92, and about 10 or 12 German
families (in all about 570 persons). They possess more than
40 estates and 9000 slaves. They contribute as a gift 25,905
pounds of sugar for the building of a hospital and agree to
Support 12 soldiers and one adjutant.
1695. Governor van Scherphulsen prohibits the members of the
Government of the Jewish Nation calling themselves "Re-
genten " of the Jewish Nation, but only " Regenten " of the
Synagogue. The Sunday laws brought into force against
them (but later repealed).
1696. The " Regenten " are informed that they will have to de-
fend themselves about a letter written by Samuel Nassy and
Baron van Belmonte to the Government of the Colony in
Holland.
1704. May 3 (and not 1703 us F. & G. havo It). Marrlagoa con-
tracted solely according to the Jewish tenots are no more
recognlzcd as logul. About this tlnio tho Gornuin Jows havo
80 Incroanod that thoy connt half tho numbor of tho Portu-
guese Jows.
1707. Tho JüWH allow Governor W. do Goyor 12 ciipablo carpcn-
tcrs to bulld his house.
1712. The French take the Jewish Savanna. The Synagogue Is
desecrated by them and a plg klllcd on the " Theba."
1719. Governor Coutier receives a present of two cows and 50
casks of sugar. Commn Raineval receives 10 casks of sugar
and 24 slaves. Commander de Vries 24 slaves (1731).
1731. Captain Nassy Is accused of misconduct on an expedition
against the Bush-Negroes, but Is acquitted.
1734. The German Jews request to form a separate Community,
which is allowed. They were, however, prohibited to own
any possession on the Jewish Savanna, nor were they al-
lowed to have their own Jurisdiction.
1747. I. Carrilho, a very important gentleman, a Captain of the
Jewish Citizens, jolns the enemles of Governor Mauricius.
1751. Serious disputes in the Portuguese Community. Isaac
Nassy, Debarrios, and Dacosta depart for Holland to Protect
there the Interests of partles.
a.
V i
12
American Jeivish Historical Society.
1754. May 27. The " Ascamoth " are revlsed.
1761. The Jews under Sal. de la Parra are very heartlly recelved
In the Bush-Negro village.
1767. The slaves of Jews living outslde Paramaribo are not al-
lowed to come In town.
1768. The Intention to build a Ghetto for the Jews In Paramaribo
Is prohiblted.
1775. The Jews are forbldden to vlslt a theatre erected by some
amateurs. •
1781. Dr. d' Anavia, a zealous member of the Society for the Pro-
motion of Natural History, deccased.
1784. The Jewlsh Theatre enlarged and embelllshed.
1791. The Portuguese Jews number 834 and the German Jews
477, besides 100 Jewish mulattoes, constltutlng In all more
than one-thlrd of the white popnlatlon of the Colony.
APPENDIX I.
PROVISIONAL CATALOGUE OF THE OLD RECORDS OP THE
DUTCH-PORTUGUESE JEWISH CONGREGATION
IN PARAMARIBO.
By P. A. Hilkman, Rabhi of thk Dutcii-Poutugüese Jkwisu
conoreoation, suuinam.
Fl HAT TAUT.
Inventory and Catalogue of Books and Papers of the Archives of
tho Dutch'Porlnoucsü Jewish Oongrcijation, whioh
aro noxo fonnd at Paramaribo.
La. A. Thls Inventory.
B. Some Inventories of papers of whlch a part were at the
Jodcn-Savanc, and of which another part have been
brought over to Paramaribo, whlch latter papers are
provlsionally published in this Inventory.
C. Two books contalning an original and a copy of the
"recuell der prevllegien " (recueil of the Privileges)
granted to the Portuguese Nation.
D. Letter-book from March 29, 1780, to September 28, 1792.
B. A reglster of transfers of land and lots sltuated on the
Savane from September, 1773 to 1782, In whlch are to
be found some publlcatlons.
F. Two scroll-books.
G. Three books containing "the old Escamot" in Portu-
guese as well as In anclent Dutch.
H. The new escamot.
Fnrllicr Notes on tlie Jews in Surinam — Tlilfman. 13
I. A book contalning mlnutes up to the year 5467 or 1706.
A book containing mlnutes from the year 5421 up to
5500.
A book contalning mlnutes from 7 Tlsrl, 5492, up to
5506 or 1745.
A book contalning mlnutes from October 20, 1751, up to
February 21, 1769.
A book contalning mlnutes from February 22, 1769, up
to April, 1770.
A book contalning mlnutes from March 13, 1779, up to
May 8, 1780.
A book contalning mlnutes from June 12, 1780, up to
October, 1788.
A book containing minutcs from March 20, 1781, up to
July 12, 1790.
A book containing mlnutes from July 13, 1790, up to
August 11, 1799.
A book contalning mlnutes from October 16, 1799, up to
March 19, 1812.
A book containing mlnutes from Decombor 1. 1788, up to
May 17, 1818.
A book containing mlnutes from April 11, 1812, up to
March 30, 1817.
A book containing mlnutes from April 9, 1817, up to De-
combor 20, 1818.
A book contalning minutos from Docombor 29, 1818. up
to September 14, 1820.
A book contalning mlnutes from Soptombcr 18, 1820, up
to July 17. 1825.
A book containing mlnutes from July 13, 1825, up to
August 18, 1830.
A book containing mlnutes from September 5, 1830, up
to December 20, 1840.
A book containing mlnutes from January 7, 1841, up to
July 13, 1847.
A book containing mlnutes from July 4, 1847, up to April
2, 1857.
A book contalning mlnutes from April 29, 1855 (from the
Junta).
A book contalning mlnutes of meetlngs of Parnassim
from April 13, 1857, up to 1857.
A book containing mlnutes of the comblned meetlngs of
both Jewish Congregations from May 30, 1857.
IC<A Onvh ivvuo .
,j. r ,.,! mti V .,■■ •.
V-.'V'v -'■
- . "'"^t
'■ Av
.^JS«*^
if^l
^
< •
.•% >--- .. p7
I
r^tsi
(i^
m^j>-
'SjSt^ Pi-pA^yiJl)
CONTRIBUTIONS TO THE HISTORY OF THE
JEWS IN SURIXAM.
By Pkofbssok Richard Gottheil, Columbia Universitp, New York.
* » * .
While rummaging, a few years ago, in the book shops
of Amsterdam, I came across a niimber of charts aod maps
of Surinam, which are of interest for the local history of
the Jews there and more particularly in Paramaribo. These
maps are not dated ; but I believe I am not wrong in
placing them somewhere between the years 1750 and 1780.
The oldest and the largest bears the title: Algemeene (:7yi76j?
Kaart van de Colonie of Provintie van Suriname. . .
Door last, op kosten, en met approbatie der E. E. Herren
Directeurs van de Societeit, naar de naaukeurigste AVaar-
neeraingen, door den Ingenieur Alexander de Lavaux
getekent; In't Köper gebragt door Hendrik de Leth. . .CD
Aecording to Van der Aa, Biographisch Woordenhock^
de Leth lived in the middle of • the eighteenth Century,
and in the catalogue of M. Nijhoff) (N"o. 298, Americana, p. ,
104), the date of the map is given as ^^ circa 1750.^ This
map gives a detailed picture of all the plantations in the
Colony, and shows the exact position of the " Joodsche
Dorp '' and the " Joode Savaane."^* Upon an English map,
drawn by Captain Edward Thompson and published in 1781,
I find " Jews' town "also mentioned. (See the ß^or^ of the
* Philippe Fermin, Description, . , de la Colonie de Suriname^
Amsterdam, 17G9, has reprintedthia map. "f tie namea of the owners
of the plantationa are, however, not given.
^Asmall reproduction of this map is also to be found in Jan
Jacob ^^xismok^ Beschryving van Öuiana^ Amsterdam, 1770, p. 520;
but it contains merely the skeleton, without either the names of
the plantations or their ownera.
9
IVi- P^^VvCv
/ ''
*^
130
American Jewish Hhtorical Society,
Venezuela Boxindary Comviissiony vol. iv, Atlas, p. 43,
AVaslnngton, February, 1897.)
I have selectedin thefollowing Hstthoseplantationswhich
evidently bclongcd to Jows. I haveused as guide thenames
of the owners, which are a pretty certain indication ; where
I have been in doubt, I have indicated the doubt by an
interrogation point. The names given to the plantations
might have served as an additional check ; but by the side
of namcs which are undoubtedly Jewish, c. g., Rama, Carmel,
Hebron, Moria, Mahanaem, Sucoht, Bersaba, Nahamoe,
Haran and Petak Enaini, occur others of native or Diitch
origiu. For the sake of easicr refercnce I have added the
namcs of the PhiiUations in parenthcses. With the cxeeption
of three on the Caswinika Creek, all are along the River
Surinam — showing, how the Jews, even here, naturally
chistcrcd togethcr. On the Corropine Creek and the River
Para, thcrc are some plantations belonging to u family
Pallak. I am not sure tliat this is a form of '^Pollak,'' and
have, tlierefore, omittcd it. Tlie numbering is that of tlie
map itself.
PLAXTATIONS ON TUE CASAriXIKA CREEK. ^ ACRES.
F. E. R. R. de Prado (Waico rebo).
T. Pardo (Prado?).
Iv. G. Jacobs (?).
PLANTATIONS ON THE SURINAM RIVER.
15. Widow of Jo. Co. Nassi (Porto Bello).
20. Sa. Meza^^
21. Ishak de David Meza (Venetia).
22. Solomon Meza fd^Otan).
23. I. Gr. de Fonseca (Carmel).
24. Abraham Cohen Nassi (Knynm).
2.5. David Cohen Nassi (hon Esperansca).
^ An ofCshoot of the Comowine River.
2300
300
ACRES.
800
1000
1000
1000
L
Ilislory ofthc Jeics in Surinam — GottheiL 131
PLANTATIONS ON THE SURINAM RIVER.
26. Abraham de Brito (Guerahr).
27. Moses Nuiiez Henriquez (Hebron).
28. David de la Pera (Abocha ßanza).
29. David idem (Warjamoe).
30. Ab. Mementon (Byanerahr).
31. Ab. H^ de Barios (Moria).
32. Ab. de Pinto (Cadix).
33. Ab. Bueno : bibax.
34. Widow of Sara, de la Para (Anoa doel).
35. rieirs of Sam. Co. Nassi (Inveija).
36. Ab. Nun. ^Tcnriq^
37. Jac. Gabai Crasto (Jeprens).
38. Neph. Messias (Porfio).
39. Is. Carelco (Lucha d' Jacob).
40. Widow of Sam. de la Para (Anca).
43. Jac. Gab. de Crasto.
44. Heirs of Moses Cotinhio (Retiro).
45. Ilcirs of Mo/a (Quamabo).
46. Sam. d'Avilar (la Diligcnza).
47. Joode Savane. 1
48. Jac. IP de Barlos.
49. Iz. Uz. de Avilas.
50. Jac. ir^' de Barios (Uncultivated).
53. AVidow of Gab. Bacza (Mahanaem).
54. David d'Iz. Messias (Floreda).
55. Ab. Fonseca Meza (Abroea).
57. Mord. M. Quiro (Klyn Amst.)
58. Mos. C. Baeza (Sucoht).
59. Ilcirs of Mess. Penco (^Yayapinnica).
60. Widow of Ab. M. Maeza (Bersaba).
61. Heirs of B^ H' Granada (Pomibo).
62. Heirs of Jos. Arias (Guillgall ?).
63. Bene H''' Granada (Nahamoe).
_64. Jos. Coh. Nassi (la Confianza).
67. B. H' Graiiada (Zaut Punt),
ACRES.
600
400
2250
1050
1775
800
800
110
200
550
250
500
450
430
1558
A>
M
I F.:
J f ' l.-f
f!
>h
I li
i W'^
'.•-41
./^o
132
American Jetvish lihtorical Society.
68.
69.
70.
71.
72.
73.
74.
75.
76.
77.
78.
80.
81.
82.
83.
84.
85.
86.
'M
■ y j
:;-i*
PLANTATIO:^S ON THE SURINAM RIVER. ACRES, m
Moses Naar (Sarga).
Is. de David d'Meza (Boavi.sta).
Heirs of Granada (By Zaut Punt).
M« de Britto ( Vrapanica ?).
Widow of Coc. Nassi (de Sonusco).
Is. de Britto (de Goede Fortuyn).
Ab. Dovalle (?).
Is. Henriq^ f Jusego).
Ab. Pinto.
Is. Carilho (Ptoode Bank).
Ab. & Is. Pinto (Stretta Nova).
Ard^ Ab. da Costa (Abofi Pas).
Heirs of Baeza & da Costa (Cabo Verde).
Jos. Gabaj Faro (Gooscen).
lacf de Prado (la Recuperada).
Pardo Gen^ Carthago (Ptake Kak).
Mos. Isidro (de Goe de Buurt).
AVidow of Ab. de Pina (BehersebnV
1000
100
750 1
1081-;'
250^
140 'I
224^
1700*
1800 «'
1042 "J
'i-V 1 -f
1 452 »^
283
400
Sam. Uz. d'Avilar (de 3 gelroeders).
1. Widow of Jac. Uz. d'Avilar (Restaurada).
Esth. Lorenco.
Btui H^ Morori (Klyn Curacau).
lac. de Pina (Haran).
lac. Coh. Na33i (Petak Enaim).
Dav. Uz. d'Avilar (Parmllk ?).
Heirs of Sol. les. Levi.
2.
3.
4.
5.
«.
7.
89. Heirs of Ab^ Arias (Gelderland).
1000
1200
200 ^
130 **.
130 4i,
130
300
.i^^J
The secoud map bears the title: Xieuwe Kaart van. . . ...,
Suriname, Comowini, Cottica, en Marawini. . . met naauw-;';-^
keurige aanwyzinge van alle de Steden, Sterktens en Plan- iH
tagien. . . T Amsterdam by J. Ottens.» This map iajyi'
'According to Van de Aar, Ottens was an engraver who
hved during the ürst half of the eigbteenth Century.
; , • ^t'*'-*'^''^ '.
, * >
1 '*
."i .'
' ',' *
'S
'I i f i 1
i 1 ■ '■"■V \\
t?«!-'-
' -1 t»;
.f*
n
r' *•
X
i\
iaA
(
History ofthe Jews in Surinam — Gottheil, 133
evidently a little later in date than the first, and gives us a
number of new iiaines. The "loods Dorp en Sinagoge" is
represented by a number of buildings. With the exception
of one place on the Para Creek, and another on the Cottica
River, the plautations are still to be found along the Suri-
nam ßiver. The n umbering is my own.
PLANTATIONS ON THE PARA CREEK.
(1). Samuel Nassy.
PLANTATIONS ON THE RIGHT BANK OF THE SURINAM
RIVER.
(2). S. Nassv. T
(4). Simson. V^
(5). M. Nassv. j j^^»/
(G). Moixiesinus.y I
(7). Isaque Pcreira.
(8). Nunes.
19
-(10
(11
112
(13
(14
(15
. Rafael Aboafe.
. losoe en Jacob Nassv.
. Mose I. de Pona»
. Parera. (?)
. Mesa.
. Josef Nassy.
. Solis.
PLANTATIONS ON THE LEFT BANK OF THE SURINAM
RIVER.
(16).
De Fonseca.
(2i). loods Dorp en Sina
(17).
David. (?)
goge.
(18).
De Pina.
(25). Nassy.
(19).
Aron. ■^■^
(26). Elias Elv.
(20).
Serfatvn.
•
(27). de Silva.
(21).
Nuiiea da. Costa. .
(^8). Abram de Piua.
(22).
Parada. (?)
(29). Jaques da Costa.
.23). Barug de Costa.
PLANTATION ON THE COTTICA RIVER.
(30). Saare Brit, (i. e. Sha'are Berit).
The following alphabetical list ofthe persons and families
mentioned upon the two maps may serve as the beginning of
a name-list for Surinam:
Q^
y K-.
V.. .
I'ij!
{
%%\i
it
134
Ämmcan Jewish Hiüorkcil Society.
Aboafe^(z=Aboab), Rafael, ii, 9.
P^io, IV, 3.
Arias, Abraham, i, 89.
Arias, Joseph, i, 62.
^ Aron, ii, 19.
Avilar, Izak de, i, 49.
Avilar, Jacob Uziel d', i, 86, (1).
Pub. iv, 3.
Avilar, Samuel de, i, 46.
Avila/, Samuel Uziel de, i, 86.
Avilas, (Avilar?) David Uziel d'.
i, 86, (6).
Baeza, i, 80.
Baeza, Gabbai, i, 53.
Baeza, Moses C.,i, 58.
Barios, Abraham Henriquez de,
Barios, Jacob Henriquez de, i,
•J8, 50. P?/6. iv, 6.
Brito, (orBritto), Abraham de, i,
2Q. PxLh. iv, 4.
Brito, Isak de, i, 73.
Brito, Moses de, i, 58.
Bueno, Abraham, i, 33.
Careleo, Is[aac], i, 39.
Cajilho, (= Careleo ?), Is[aac], i,
Costa, i, 80.
Costa, Abraham da, i, 79.
Costa. Ban>(zzR5irnn>i)r^a, ii,23.
Costa, Jaques da, ii, 29.
. Costa. Nunes de^ ii, 21.
Cotinhio, Moses, i, 44.
Crasto, Jacob Gabai, i, 37, 43.
David, (?), ii, 17.
Dovalle, (?), Abraham, i, 74.
,Elv. Elias. ii,2fi.
Faro, Joseph Gabay, i, 81.
Fonseca, de, ii, 16.
Fonseca, I. Gr. de, i, 23.
Granada, Henriquez, 1, 61, 63, 67,
Henriques, Abraham Nunez. i.
36. *
Henriques, l8[aac], i, 75.
Henriques, Moses Nufiez, i, 27.
Isidro, Moses, i, 84.
Levi, Solomon les., i, ^ß, (7).
Lorenyo, Esther, i, 86 (2).
Mementon, Abraham, i, 30.
Messias, David de Izhac, i, 54.
Messias, Naphtali, i, 38.
Mesa [— Meza), ii, 13.
Meza, i, 45.
Meza, Abraham Fonseca, i, 55.
Meza, Abraham M., i. 60.
Meza, Isaac de David, i, 21, 69.
Meza, Salomon, i, 22,
!Meza, Samuel, i, 20.
Montesinas, ii, 6.
Moron, H(enriquez?), i, 86, (3).
Kaar, Moses, i, 68. Pub, iv, 4.
Kassi (Nassy), ii, 25.
Xassi, Abraham Cohen, i, 24.
Nass!, Coc(?), i, 72.
■Nassi. David Cohen, i, 25. Pub.
IV, -d.
Nassi, Isaac Cohen, i, 86, (5).
Jsassi. Jacob, ii. 10.
Nassi, Joseph Cohen, i, 15, 04.
Nassi, Joseph, ii, 14.
Xassi, Samuel, 1,35; ii, 1, 2, 3.
Prö<. iv, 3.
Nunes, ii, S.
Para, Samuel de la, i, 34, 40, iii.
Parada(?), ii, 22. '
Parera. (mPereira?), ii. 12.
Penco, Messias, i, 59.
Pera, (= Para ?) David de la. i.
28, f:-9. ' '
Perelra. I-^anuR. ii, 7. Pub. ii, 76;
IV, 3; vi. 18, 19.
Pina, de, ii, 18.
.Pina, Abraham de. i, 85 : ii. 28.
Pina, Jacob de, i, 86, (4).
Pinto, Abraham de, i, 32, 76, 78.
Pinto, l6[aac,] i, 78.
Pona, Mose, I. de, ii, 11.
Prado, Gent. Carthago, i, 83.
Prado laq' de, i, 82. Pub, iv, 3;
vi, 19.
Quiro, Mordecai M., 1, 57.
Serfatyn, ii, 20.
Silva, de. ii,27.
Simson, ii, 4.
Solis, ii, 15.
:^'
;♦'«
Ti
-**.;^'«*
'::n
l^^S^tfl
Hislory ofthc Jews in Surinavi — Goühcil. 135
It is possible that some duplicates will be found in the
abovc h'st. This is due to the fact that the sccond map does
not give the prenomen. The variations in spclling are not
due to my own fault.
The plan of the city Paramaribo or New Middelburg, as
it was for a time called, is taken from the "Landkaart van
de VolkplantiDgeu Suriname eu Berbice.'' Its date may
be a little later than that of the other two ; but there is
nothing to indicate the exact period it represents. Atten-
tjon may be called to the ^^ Jooden Eree-Straat,^^ No. 6 : the
Portuguese Synagogue, No. 13 ; and the German Synagogue,
pjo. 14.
The picture of the Jews' Savanna seems to me to belong
to some aecount of Surinam, published during the early part
ofthc ninctccuth Century. Itboarsthc legend ^* Gesicht van
de Jooden Savane, in de Colonie van Surinamen, van de
Rivier zyden te zien.^' I do not knowits jirovenance.^
Anothcr picture of the Savanna is to be found in M. D.
Teenstra, Dö Landhouw in de Kolonie Suriname^ Groningen,
1835, vol. ii, p. 142. I appcnd bis aecount of the Savanna,
a sad picture of what was once a flourishing Community, (sce
also. Van Sijpesteijn, Beschrijving van Suriname^ 's Graven-
hage, 1854, p. 85).
%
APPENDIX.
[Translation of Teenstra, Agiucultuke in Surinam,
II. pp. 133 et scqJi
§2. DESCRIPTION OF THE JEWS^ SAVANNA.
The savanna of the Jews is an insignificant village or
hamlet, being the property and the late residence of Portu-
* In J. G. Stedman, Narrative of afive yean* Expedition agavist the
revolted Negroea of Surinam, 2(i ed., 1806, vol. ii, p. 303, there is a
small picture entitled "View of the Settlement called the Jews*
Savannah."
• ;>•
1 Suriname
■^
CORNELIS KOEMANS: Biblio^raphy af printed maps
of Suriname 1671-1971# Amsterdam, Theatrum Orbis
Terrarum, 1973^ (MiU: Z6027.S93K77)
f
1671
MOGGE, W.
Caerte ofte vertooninge van de Rivieren van Suriname en Commewyne
met verscheyde creken uyt deselve spruytende, als Para, Surinoo en
Cütteca ende ander meer gelyck die nu tegenwoordich bewoont verden.
Anno 1671.
1 : 250,000. Without border, size of the copperplate 52 x 41 cm.
This is the oldest known printed map of Suriname'. Its attribution to the
landsurveyor Willem Mogge is based on the following facts:
Willem Mogge was the one and only surveyor despatched to the colony in
1667. In his instructions, the drawing of the kind of map mentioned
above was stipulated.*
Further the name Mogge is shown at the Commewijne river. This
engraved map, without imprint is supposed to be derived^ from one or
two ms. Charts in the John Carter Brown Library, Providence, N.J. One
of the Charts is on vellum, dated 1667; the other map is undated and is
preserved in the Blathwayt-atlas. Another engraved map, but from British
origin (see no. 3) is certainly based on the dated ms. map of 1667,
representing the same area.
A second amended edition of Mogge 's engraved map has the date altered
into 1677 and has several new names of ov^ers and plantations added, as
well as a vignet and illustrations.
Space foT annotations
l;t
i
»''^'
** M/'
1
m
«u
'••-»'..<.. ,
■ «*•»* *.Lt
20
■■' ■'/
• >♦.»>..».»»» »>«'*«N«<«i«n«#i'i .um»*!» »v)^
FERMIN'S MAP
20 (1769)
FERMIN,Ph.
Carte de la Colonie de Suriname, situ^e dans TAmerique Meridionale en
Terre ferme, ä six Degres de LatitudeSeptentrionale,& ä dixneut Degres
quinze Minutes de Longitude, avec toutes ses Rivieres, Criques & c. Sur la
quelle on a numerote toutes les habitations & leurs noms. comme on les
trouvera dans la Liste Generale, qui suit immediatement la dite Carte: la
quelle ä ete dressee d'apres celle que Messieurs de la Societe de Surinam
ont fait faire dans le Rays. Par Mr. A. de Lavaux.
1 : 300,000. 41 X 53 cm., with the title-border. Copper-engraving.
In: Philippe Fermin, Description generale, historique, geographique et
physique de la colonie de Surinam. A Amsterdam, chez E. van Harreveit
1769. vol. I.
This map is a rather good copy at about half the scale of A. de Lavaux'
map of 1737.
21 1770
FERMIN, Ph.
Nieuwe Kaart van de Colonie van Suriname, met alle derzelver rivieren,
kreeken enz. V. van der Plaats junior excud. 1 770.
1 : 300,000. 40.5 x 54 cm. Copper-engraving.
In: Nieuwe Algemeene Beschrijving van de Colonie van Suriname Te
Harlingen, V. van der Plaats, MDCCLXX.
22 1775
FERMIN, Ph.
Topographische Charte von der Kolonie Surinam, welche in dem Theile
des vesten Landes von dem Mittäglichen America, unter dem 6 ten Grade
mitternächtlicher Breite und dem 19ten Grade 15 Min. der Länge
gelegen ist. Worauf alle Wohnplätze und deren Nahmen, wie man sie in
der unmittelbar nach dieser Charte folgenden Haupt Liste verzeichnet
findet, numerirt sind; nach derjenigen verfertigt, welche die Herren von
der Gesellschaft in Surinam alldort haben aufnehmen lassen. Durch Herrn
A. von Lavaux.
Gericke Junior Sculps. Berol. 1775.
1 : 300,000. 41 x 53 cm., with the title border. Copper-engraving.
In: Philippe Vtimin, Ausführliche historisch-physikalische Beschreibung
der Kolonie Surinam Berlin, 1775, 2 vol.
This map is a faithful copy of the map in the French edition of Fermin
ofl769.
U.B.A. 28-28-12.
OUj/. HiU
Cooy ,
nM
► » V«MM>« *«•*•*• .,•
■ »*• ••■•t«iV*«i
A
f
mufimmW* I inwv^mmfmmm'^
«pnppMWMMiNpappimR
w^m
^
ifck>..,.., ..j^.j^ .. .^.■...i-^^^^^l^^^
1
OCH
XXI3
D1|1K2
eere Helleman
^» . . ■ '
k van onafge-
achting, welke
9
rzame Dienaar
esche Joodsche
li>>i — üt ,Li.
HP
^j^
t^-. ^^^. h. .- . .^..^.^.^ ^.^..>>^^,,^
.i..ii.,..,^L^i^j>.L.,^,. .>.i .. ...^f— ^..1 ,i^<iiiiiyütf-r-rttiiMir^-^--' 1. .
I'.
DENTZ, FRED (ERIK) OUDSCHAWS.
(OUDSCHANS DENTZ) De Kolonisatie van de Portugeesche
Joodsche Natie in Suriname. 1927. 63p.
V'
f
Bijlagt IV.
GESCHIEDKUNDIGE TIJDTAFEL VAN DE NEDER-
LANDSCH PORTUGEESCH ISRAELIETISCHE GE-
MEENTE IN SURINAME.
1642/3.
1662.
1639. Uit de archieven van de Portugeesch Israelietischc
gemeente blijkt het, volgens documenten uit den
Engelschcn tijd, dat er reeds Joden in Suriname
wonen.
Het eerste huwelijk wordt ingezegend tusschen den
Haham Ishak Meatob, den eersten Oppei'rabbijn en
Jehudith d/o Jechiel Meatob (14 EUoel 5403).
Lord Willoughby of Parham komt voor de tweede
maal in Suriname, met zieh brengende een aantal
Joodsche gewinnen uit Engeland, die zieh op de
Savanne bij de Cassipoera in Thorarica vestigen»
1661/2» Stichting van de Portugeesch Joodsche gemeente
in Suriname (5422).
1663. David Mercato vindt eennieuwe wijze uit om suiker-
molens te bouweii.
1664. De Franschen nemen bezit van Cayenne (15 Mei)
en de aldaar wonende Joden trekken onder David
Naäsy naar Suriname.
1665*
1665/1671.
Het Engeische koloniale Gouvernement verleent op
17 Augustus aan de Hebreeuwsche Natie belangrijke
voorrechten, o,a. tot vrije uitoefening van godsdienst
en tot het bouwen van kerken en scholen.
De eerste Synagoge tusschen deze jaren gebouwd op
een stuk land, toebehoorende aan de families da Costa
en Solis.
1667. Bij de verovering van Suriname door Abraham
Crijnssen bevestigt deze in de artikelen 3 en 4 van het
op 6 Maart gesloten verdrag met Byam, de bestaande
rechten en Privilegien der Port. Joodsche Natie.
51
t
1«^
J »
^.i
il
;
»
,■ t
6.
•■ J»
I h ^
n
,^
it
ü
4
'vr«'f>i*t'ipi 'iBii ■iMP I
%r
1^1 1| rn^imm .fptliüi J.W »II
^'<iiyw
fr'
M^
%
«**•' ^fvi-
'«f.r
C
1668 Op hct tijdstip der ovememing van Suriname —
1 Mei — waren er in de Divisie Thorarica zes plan-
tages met 181 slaven, 39 suikerketels en 66 stuks vee,
toebehoorende aan 18 Portugeesche Joden»
1668. Joseph Nassy aangesteld als Commandeur van de
rivieren Sinamery, Iran en Connamawe.
1670. Het grootste gedeelte van de Joden, die met Wil-
loughby naar Suriname waren gekomen, verlaat de
kolonie, tezamen 200 personen*
1674 In Aprü verschepen de Port, Joden de eerste 8000
pond suiker naar Amsterdam, bestemd als bruidschat
voor de dochters van J. Brandon aldaar.
1675. Een groot aantal Portugeesche Joden verlaat ander-
maal de kolonie.
1677. Oprichting op de Joden Savanne van een broeder-
schap tot instandhouding van een leerschool „Hets-
Haim*' (Boom des levens). Kapitein Nassy sticht een
qpvoedingsgesticht voor kinderen, dat hij aan de ge-
mcente aanbiedt.
1677. 10 famUies met hunne slaven, tezamen 322 personen,
verlaten andermaal de kolonie.
1677. Isack Mesa, Samuel Nassy en Jacob Pereira in den
burgerlijken krijgsraad benoemd.
1678. Samuel Nassy aangewezen om de oproerige weggc-
loopen negers te verjagen.
1679 Uit een schrijven van H. H. M. blijkt, dat de Jood
Fonseca den Gouverneur van Barbados aanbiedt, om
de kolonie Suriname onder den Koning van Groot-
Brittannie te brengen.
1682. Abraham Nunes Henriqucs toegelaten als landmeter
binnen hct district en de divisie van de Joodschc
Natic.
1682. Samuel Nassy schenkt in September de Joden Savanne
aan de Port. Joodschc Gemeente.
k
I
i
52
o
• •
0
7^
1684. Samuel Nassy benoemd tot Jurator in de Suriname.
1684. Volgens de lijsten van hoofdgeldschuldigen zijn er
232 Joden, t.w. 105 mannen, 58 vrouwen en 69 hin-
deren.
t
c
1685. De tweede Synagoge (Beracha Ve Salom-Zegen en
Vrede) op de Joden Savanne ingewijd. Samuel Nassy
schenkt 25 akkers land rondom de Synagoge aan de
gemeente.
1686. Samuel de la Parra benoemd tot Commissaris voor
het schoonhouden van de Cassawinicakreek.
Bericht uit Nederland ontvangen, dat de wet op de
Zondagsrust niet van toepassing is op de Joden.
1689. Samuel Nassy bezet met de Joodsche divisie, groot
84 man, het fort Zeelandia en verdedigt het met goed
gevolg tegen de Franschen onder Du Case.
1691. Samuel Nassy schenkt in Augustus nogmaals 25
akkers land aan de Joden Savanne.
Gouverneur Van Scharphuizen schenkt bij giftbrief
van 12 September 100 akkers land aan de Joden
Savanne. (Titel VIII, No. I van het Recueil der
Privilegien) .
4
f
{
1693. Josua Servatty Pina benoemd tot houtvester en wey-
meester.
1694. Er zijn ongeveer 92 Portugeesche Joodsche families en
ongeveer 50 ongehuwde Port. Joden in Suriname,
die meer dan 40 plantages en 9000 slaven bezitten.
1695. Voor de stichting van een gasthuis te Paramaribo
schrijven 63 Portugeesche Joden voor een bedrag
van 25905 pond suiker in.
1712. De Portugeesche Joden onder Isaac Pinto bewijzcn
goede diensten bij den inval van Cassard. De Fran-
schen nemen de Joden Savanne.
1718. Placaat van 21 November, houdende verbod aan de
Joden om op Zondag handel te drijven.
53
;4
\
O
• ^
c
c
r
1719. De Synagoge NeVe Salom tc Paramaribo ingcwijd«
1730. Van de 400 plantages behooren er 115 aan Joden,
1734. De Hoogduitsche Joden vormen een eigen gemeentc
cn verkrijgen onder zekere voorwaarden van de Por-
tugeesche Joden het gebedehuis NeVe Salom (Reso-
lutie van Directeuren van 6 Januari).
1735. Het contract wordt geteekend, waarbij het gebedehuis
NeVe Salom aan de Hoogduitsche Joden overgaat
(5 Januari).
1737. De Synagoge der Portugeesche Joden Sedek Ve Salom
(Rechtvaardigheid en Vrede) ingewijd.
1743. De Boschnegers dooden David Nassy, die dertig
tochten tegen hen heeft ondernomen.
1746. Het oorspronkelijk Recueil der Privilegien, vergund
aan de Portugeesch Joodsche Natie wordt vervaar-
digd door Ph. Camyn, gezworen klerk ter Secretaric,
volgens contract van 24 Januari. Het uitgangspimt
is het Engelsch Charter van 17 Augustus 1665.
Is. Carillo, een zeer invloedrijk Portugeesche Jood en
kapitein van de Joodsche burgerij, voegt zieh aan de
zijde van de vijanden van Gouverneur Mauricius.
1748.
1750.
Herziening van de Ascamoth.
Isaac Nassy en 200 van zijn manschappen worden
gedeeltehjk gedood, gedeeltelijk zwaar gewond in
een strijd tegen de Boschnegers.
1754. De Ascamoth bij brief van 22 Augustus door de Prinses-
Gouvemante herzien.
1759. Joodsche kleurlingen richten een genootschap of
Siva op, geheeten ,,Darhe Jesarim'^
•
1767. Men wil voor de Joden te Paramaribo een Ghetto
instellen. De plannen komen niet tot uitvoering.
Den slaven der Joden, die buiten Paramaribo wonen^
wordt verboden naar de stad te komen.
54
0
0
1775» De Joden mögen de schouwburg van de Christencn
niet bezoeken.
1776. De Joden richten te Paramaribo cen eigen schouw-
burg op.
1784. De Joodsche schouwburg vergroot en verfraaid.
1
c
t»
1785. Het letterkundig genootschap ,,Docendo Docemur
opgericht (17 September).
1785. Met veel luister viert men het eeuwfeest der Synagoge
Berache Ve Salom op de Joden- Savanne. (12 October).
Joseph Wallach houdt de feestrede.
1787. Een nieuw Ascamoth vastgesteld door de Junta en
provisioneel goedgekeurd door den Gouverneur-
Generaal, dat, hoewel geen bekrachtiging in Neder-
land gekregen, als reglement voor de gemeente is
blijven gelden.
1788. Vijf Regenten en representanten van de Port. Joodsche
Natie schrijven een geschiedenis der kolonie Suriname,
geheeten „Essai Historique sur la colonie de Surinam,
avec THistoire de la Nation Juive Portugaise et Alle-
mandey Etablie, leurs Privileges, immunites et fran-
chises: leur Etat politique et moral, tant ancien quc
moderne: La part qu'ils ont eu dans la defense et dans
le progres de la Colonie".
1791. De Portugeesche Joden bezitten slechts 46 van de
600 plantages; hun aantal bedraagt 834.
1791. Van de „Essai Historique" verschijnt een Nederland-
sche vertaling door M. P. de Leon, S. H. de la Parra,
D. C. Nassy en S. H. Brandon, geheeten: „Histo-
rische proeve over de Kolonie vah Suriname, Geschie-
denis der Kolonie van Suriname, geheel opnieuw sa-
mengesteld door een gezelschap van geleerde Joodsche
mannen aldaar", Amsterdam en Harlingen.
1793. Een aantal Joodsche ,,Couleurlingen" eischt rechten
als leden der gemeente.
1796. Eenige Portugeesche Joden schrijven voor cen bedrag
55
c
i: ^-.:
r
van / 58930. — in voor ccn opvocdingshuis van arme
kinderen van alle gezindten»
1799. David^e Is. C. Nassy huwt met Ribca de David de
la Parra. Zij zijn het e erste bruidspaar dat de huwelijks-
voorwaarden in het Nßderlandsch en niet in het
Hebreeuwsch of Portugeesch doen opstellen.
1800. De kerk der Joodsche kleurlingen op het Sivaplein
wordt afgebroken.
1825. Bij publicatie van 20 Juni G.B. no. 3, wordt het K.B.
van 2 April 1825 no. 149 afgekondigd, dat verklaart,
dat alle Privilegien aan de Joden verleend binnen de
Westindische volksplantingen, zi)n afgeschaft.
Voor de Portugeesch Israelietische gemeente wordt
de naam vastgesteld van Nederlandsch Portugeesch
Israelietische Hoofd Synagoge.
1827. De Synagoge op de Joden Savanne vertimmerd en
verbeterd.
1828. Inwerkingtreding van een nieuw Regeeringsreglement
voor de kolonie Suriname, waardoor o.a. Joden open-
bare ambten mögen bekleeden.
1832. Het dorp op de Joden Savanne door brand grooten-
deels verwoest (10 September).
1836. De Synagoge NeVe Salom opnieuw vergroot en ver-
fraaid.
»
1837. In plaats van Portugeesch gebruikt men thans voor
de notuleering de Nederlandsche taal.
1838. Er gaan inteekenlijsten rond tot herstel der gebouwen fC(^i^ ^(?i/<iiiKc<
op de Joden Savanne.
1852. Het voorstel wordt verworpen tot samensmelting van
de Portugeesch- en Hoogduitsch Israelietische ge
meenten. .\
1854. Inwijding van de verbouwde Synagoge der Ned.Port.
Israelietische gemeente.
r
1
56
it
V •>•»'
r
0*
i>
I
l.
1857» Het armenfonds der Ned. Port. Israelietisciß^emeentc
opgericht.
1858. De Opperrabbijn M. J. Leeuw^nstein houdt zijn
intreepreek te Paramaribo.
1861. De Gouvernements resolutie van 19 April no. 7
bepaalt, dat Tiet archief der voormalige rechtbank
op de Joden Savanne in de Surinaamsche koloniale
bibliotheek zal worden geplaatst als eigendom van
het Gouvernement.
1864. De Opperrabbijn Leeuwenstein overlijdt.
1865. Tot dit jaar wordt er nog kerkdienst gehouden op de
Joden Savanne.
1907. Het 50-jarig bestaan van het armenfonds feestelijk
herdacht.
1916. Het archief der Ned. Port. Isra^lietische gemeente
tot 1864 naar het Rijksarchief overgebracht.
1926. De kerkeraad der Ned. Port. Israelietische gemeente
brengt ter kennis van het publiek, dat zonder schrifte- A^^^"^""^ *^^^
lijke vergunning de Joden Savanne niet toegankeliik is.
1926. De heer Fred. Oudschans Dentz, te *s-Gravenhage
roept eene commissie in het leven, welke zal trachten
gelden in te zamelen voor herstel van den bouwval
van de Synagoge en de begraafplaatsen op de Joden
Savanne.
*5
57
( ^
gewoond hecft, doch zieh thans te Utrecht ophoudt, heeft vcelc
proeven gedaan op het water dat boven van den berg afvloeit en
daarbij gevonden, dat hetzelve de verstoppingen tegenstaat en
afdrijvend is; iets waan^'an ons de waarheid, bij ondervinding,
duizend maal gebleeken is: want wanneer men dit water in den
Zomer of op eenen anderen tijd, waarvan men verzekerd kan zijn
dat het met geen regenwater vermengd is, gebruikt, na het al-
vorens met Rhijnsche wijn en suiker vermengd te hebben, bevindt
men dezelfde opzieding, en hetzelfde uitwerksel alsof het met
Seltzer- of Spawater wäre vermengd geworden, uitgezonderd de
reuk en ziltige smaak, die aan deeze wateren eigen zijn; doch
welke aan dit water gansch en al ontbreken.
De Jooden maakcn 'er gebruik van in de geneezing van derden-
daagsche koortsen en in ziekten, die uit verstoppinge ontstaan^).
Even voor deezen berg neemt het Kordon, of de linie van ver--
dediging der Kolonie, een begin, en is beurtelingsbezct met een'
post van Kapitein, v<in een Piquet, en een' post van Sergeant enz.
tot aan den grooten post van Major, genaamd Mauritsburg, daar
men het hospitaal heeft, waarin de zieken van de andere posten
worden gebragt om daarin bezorgd te worden. Ter zijden van dee-
zen post vindt men de zogenaamde huishoudelijke wooning van het
Kordon, sedert het Gouvernement van den Heer Beeldsnijder, be-
kend bij den naam van Gouverneurs tust, en voorheen bij dien van
1) In aansluiting aan de lijst der geneeskrachtigc planten kan nog iets
worden tocgcvoegd over het water, dat op de Joden-Savanne in Suriname
sinds menschenheugenis in een dun straaltje uit een heuvel loopt en aan den
voet van dien heuvel een klein bcekje vormt en gebruikt wordt bij verstoppin-
gen. Het watcr is koud en bruingekleurd door de humusstoffen en niet door
ijzerverbindingen.
Een onderzock van het water bracht aan het licht, dat het gemiddeld bcvat
per liter: 60'— 100 milligrammen verdampingsrest; waarvan 40'— 60 m.gr.
humusstoffen en 20— '40 m.gr. zouten.
De zouten bcstondcn uit keukenzout, carbonotcn en hoofdzakelijk uit kiezel-
zure zouten. De werking moet dus waarschljnlijk worden tocgcschrevcn aan het
gehalte van humusstoffen.
Dr. Justus Petrus van Stuyvezand, werd in 1759 stadsdoctor in Utrecht,
in 1766 Praeses en vertrok in datzelfde jaar naar Suriname met zyn zoon,
met het doel om in het huwclijk te treden met mejuffrouw Van Kopercn.
Toen het huwclijk niet doorging, heeft hij zieh verbonden met Dr. Moesncr,
directeur van het Hospitaal, om samen de geneeskundige praktijk in de kolonic
uit te oefenen.
Zic „Gcnccskundig bronwater van de Joden Savanne", door Dr, J. Sack,
Bulletin no. 13 (1908) Inspectie van den Landbouw in West-Indic en „Wapen-
borden van de voorzittcrs van het Utrechtsche CoUegium" door Dr. A. J.
van der Weyde. arts te Utrecht, bb. 59. Ned. Tydschrift voor Geneeskundc
4 Juli 1925. 2dc helft, no. 1.
32
^
^tl^iiÜtiÄLuiM
GEZICHT OP DE JODEN SAVANNE.
Naar een teekcning uit den atlas behoorende bij het werk van M. D. Teenstra „De Landbouw in
de kolonie Suriname", 1835.
5j-:/-,.:v;^-;-..?'
•*■.
.<»^'
• . ^?>^N^<<*
GEZICHT OP DE JODEN SAVANNE.
Teekcning naar de natuur uit „Voyage ä Suriname" door P. J. Benoit, Brüssel, 1839.
Lithographie van Madou en Lauters.
,-K. k» «*. m^ *«■•-■
^^?^^^^^^T^-;t.'J ^:^^zljr-^ U-.*t.ty^-,v .'i •>». -^'^i*. -— • > — ,.-»ilu..-. .-w ^ttur^*^*—
■.„ I m. II." ■■ j'».V n' '" ■! ' < ". ' "V....' '"; I.-' J' — "^"
. * ' Ißt ' .» j A. T* Ä«^ >
'-■<*.
' ■■i'' ..■'-.
Gericht op de Synagoge en hct kerkhof der Joden Savanne van de ziide van het Kordonpad gezien
Sar e n fotoSraL van Mcj. A. Curiel uU de ..Gezigten uit Neerlands West-Indien. naar de natuu
Naar een totog a j G W A. Voorduin. Luitenant ter Zec, op stcen gebragt door Jhr
^"ii
Rhehobot, zijnde een Hebrecuwsch woord, dat rüste bcteekent.
Deeze wooning bevat in haaren omtrck schoone tuinen, beplant
met veelerlei kruiden, kleine boomen en keukenvruchten; als ook
groote weidlanden, waarop een genoegzaam aantal vee onder-
houden wordt, 20 tot dienst van het hospitaal te Mauritsburg, als
tot onderhoudt der paarden en muilezels, die men noodig hecft
om de leevensmiddelen uit de Savanne over te voeren, en aan de
verscheiden posten tusschenbeiden te bezorgen.
Alles is daar zo hecht gcinaakt, en wordt 20 geregeld onder-
houden, dat deeze wooning inderdaad een aangenaam voorkomen
heeft, zonder dat 'er eenigerlei pracht, hoe genaamd vernomen
werde, of iets in voorkorae, dat niet volstrekt noodzakelijk is.
Hier ter plaatse ziet men de misdaadigen, zoo Blanken als Negers,
geboeid den hun opgelegden arbeid verrichten, om dus voor hun-
ne wanbedrijven te boeten; en dus mag dezelve met reden het
Raspkuis van Suriname genaamd worden. Van den post Major
Mauritsburg, komt men, längs een weg van vier uuren gaans. op
de hoogte van de rivier Commowine: deeze oversteekende komt
men aan 't begin van het tweede Kordon, dat zieh bijkans tot aan
de zee toe uitstrekt.
De weg van het eerste Kordon, zijn begin neeraende bij de
Savanne, heeft de breedte van tusschen de 150 en 200 voeten,
eenen grond van wit zand, en is aan den eenen kant, bezet met
krijgsposten, en, aan den anderen, mtt een digt bosch, waar door
te wege gebragt wordt, dat deeze weg een der allervermaakelijk-
sten is, *t zij men dien in karos of te paard längs rijde, of ook te
voet bewandele.
Voor deezen telde men in de Savanne 75 of 80 huizen, be-
woond door 50 of 60 huisgezinnen, waarvan ieder vier of vijf
slaaven had, met genoegzaame leevensmiddelen, dieze om niet te
kreegen van de nabij gelegen plantagien, dezelve hielden zieh in-
zonderheid bezig met het vervaardigen van planken en timmer-
hout, waarbij zij hun bestaan vonden. Thans, dewijl de Natie de
meeste haarer plantagien verlooren heeft, en wel 5/8 van haare
bijzondere leden te Paramaribo woonen, is dit vlek bijna een woes-
tijn, in zo verre, dat 'er geen andere inwooners zijn dan 22 arme
huisgezinnen en 49 huizen, zijnde alle de overigen onder voet ge-
Valien, wegens 't onvermogen van derzelve meesters omze te her^
stellen. Deeze arme lieden, ten getale van 100 of 120 persoonen,
die er thans woonen, hadden voor deezen hun bestaan in de koop-
manschap, dieze dreeven met de Officiers en Soldaaten van het
Kordon, welken zij alles leverden wat ze noodig hadden, tegen den
gewoonen prijs van Paramaribo; maar dewijl 'er, ongelukkiglijk,
% 33
(Mozes Heiman Gans: Memorbook . Baarn|1971| p.267)
•^
• 1 ;
• ■ • •
•.- -'S
. t
A . A « ~ .■•*■ ** «"• « •.•4.,
üczccAt^ yrut
dc/^6
a/)ti7ie
y'xey^ ofthe Jewish Savannah* (in Surinam). (Engraving front
Reize naar Surinamen (Voyage to Surinam) by J. G. Stede-
man, 1800.)
ihc llistory of the Colony of Surinam ... entirely rewritten hy
(i Society oflearned Jewish residents (1791) contains a report
about this Jewish village *cight or ten miles up-rivcr from
Paramaribo, on thc Icft bank ofthe Surinam, located in a
place known to the Jcws by the name of Savannah, and so-
lallcd bccaiise of the extensive pastures surrounding it\ Here
thcre stood a good fifty houses surroiinded by Jewish planta-
tions. So important a position did Jews hold in Surinam that
they looked upon themselves as modeis of what Jews could
have achieved in Europe, given füll equality. In 1781, when
ihe German writer CG. Dohm published bis Über die buer-
verliehe Verbesserung der Juden. (On the civic improvement
ofthe Jews), the most prominent Jew in Surinam responded
with an Essai Historique sur la Colonie de Surinam, in which
he claimed that the history of Surinam proved that *Jews can
generally become as good Citizens as Christians, as soon as
they are allowed to do so\
Thc Governor of Surinam, Aersscn van Sommcisdijck, callcd
the Jews *our best colonists'. In the eighteenth Century there
evcn arosc a special Community of coloured Jcws, biil whcn
the revolt of the Negrocs during thc American War of Inde-
pcndcncc produccd a trading slump, it was thc Jcws who
were hit lirst of all. A recovery admittcdly followcd but by
then Savannah had bccomc a ghost town.
At first thc I^ortugucsc Community oulnumbcrcd thc Cicrman,
but this was later to change: in 1791 there were 834 F^ort-
uguese and 447 German Jews in Surinam. The beautifully
carved tombstones, which were dug up some fifty years ago
and restored, strongly resemble those found in the Port-
uguese cemetery in Ouderkerk, and like the *Joden-
breestraat' in Paramaribo, they reflected the dose links that
existed between Jews in the Dutch colonies and those in the
home country.
Sb"^ [a^iA]
SQl'^ fCK/nXs^
i
>,
^A
^c
^na'f «♦«
o<<
n ^
^r^^.
//
^
R
05
AXC
t
I
3r
\
\
• *
0
0
^
•3
vi
I;
«0 •^
'^a^» *■
z
z
>
<
y rC U ^ <^
CO
N
2
<
>
waartoe zi; m 1716 ccn erf aan de Keizcrstraat kregen, en het in
172^ door Mahamad en adjunctos gcnomen bcsluit tot scheidinq
van de Hoogduitsche Natie gaven aanJeiding tot geschillen, waar-
over de Gouverneur bij schnjven van 9 Maart 1729 de uitspraak
van Directeuren der Societeit inriep; de kwestie werd beeindiqd
door de resoJutie van Directeuren van 6 Januari 1734 en het Con-
tract van ä Januari 1735. bij hetwclk het gebedchuis NeVe Salom
l rt-is ces Vrcdes) te Paramaribo aan de nieuw opgerichte Hooq-
duitsche gemeente overging.
De Portugeesche Joden gingen daarna een nieuw gebedehuis te
Paramaribo bouwen dat den naam ontving van Sedek Ve Salom
{Rechtvaardigheid en Vrede). Nadrukkelijk blijven de Askamoth
vermeiden, dat er voor de Portugeesch-Joodsche Gemeente siechts
eene Synagoge, die op de Savanne, zou bestaan, terwijl het gebouw
te Faramaribo niet meer zoude wezen dan een „Gaza de Ora^ao."
TWISTEN IN DE GEMEENTEN. Inwendige twisten hie-
ven der gemeente niet gespaard. In 1689 had Sam. Nassy door
„breu/.en tegens der Joden ccrcmonien" zulk een beroering qe-
wext aat er verscheidene gekwetst werden; door een schrijven
van het Amsteraamsche Rabbinaat werden de gemoederen toen
tot bedaren gebracht.
VERHOUDING VAN JODEN EN CHRISTENEN Hun
aantai was vooral in verhouding tot dat der Christenen belanq-
rijk. In een amötelijk rapport van 1675 luidt het: ..and findinq
the^jews to be as considerable both for nuwber and fortune "
legen het einde der 17de eeuw was de verhoudinq van Joden
tot Christenen als 3 : 1. a j "
UITTOCHT DER JODEN. Niettegenstaande in 1670 door
het dnjven van Willoughby 200 Joden met de schcpen van diens
zoon Henry de kolonie verlieten, in 1675 wederom „een aanmer-
kelijk getal" en in 1677 nogmaals 10 families met hun slaven 322
Personen heengingen, telde de gemeente in 1694 nog 570 perso-
nen. die meer dan 40 plantages en 9O00 slaven bezaten.
ASCAMOTH 1746. Bijzonderheden over de bevoegdheid,
samenstdling enz. van het kerkbestuur zijn te vinden in de Regle-
menten of Ascamoth^). De oudste in het archief aangetroffen
Ascamoth zijn die van 1 746 welke gebockt staan in het „Receuil der
M Ascamoth of Hascaraoth bctcckcnt: Ovcrccnkomst of aemcente-recic-
mcnt. • *
17
« i ,
t*r.
M
W^
I
)
11
^ii
' .
i-m^mm^^:^^
204
v^^^^^^ic/^'li/'A^i^lW« ^;Jf.'l4-^^9V
WotijcTt. '
NDn*»! :inn .^y N'^^^rr« nt^K hvdkh ik^dd o^^iyn "»t^^N
D"»DyD^ — 3^^"^ Scrfläubnil t)icfcr ©tcdcn i(l notI)n)enl)i8 ju be*
mcrtcn, tag in t>cm bcfanntcn Heilmittel Icrjat; tDcl^c« im SKit*
tclaltcr fo bcrüf)mt mar, unb tvc(d)c« au« einer großen ÜKenoe Sm
flrcticnjcn beflanb, ba« gleifcf) ber Si^cr aH baö iDirtfamfle barunter
bctracl)tct mürbe. I)ie Eiper [clbfl ijl ßiftig, nur in bicfer Somvo*
fttion taun Pc if;rc ^ciltrdftc bemeifen* ^' ■ '■
3)a« lerjaf ifl alö nu^lo« t?erfd)n)unbeu im Caufe ber Briten,
bic M'ianPf;ci(cn aber, mofür ti aU ^cilfam betracf)tet murbc, fmb
geblieben. ^Iber aud) ^ta^ ®leicf)ni§ ifl geblieben unb gehört mie
ba« lerjaf felbjl je^t nur ber ®efd;»cbtc an. 5« ijl ein« ber
gei[trcid)(len ^Infd^auungen, meiere bem allgemeinen ©a^ jut Hülle
biencn, baf; (\\\^ etma« 6d)led;ten jnmcilen ctma« ®ute« folgen fann.
3n bicfem ßmecfc ifl e« Ijier gegeben. 3el)uba f)aleiM, ber ben
®a(} mol;l vorgcfunben b^t,,^at if)n gciflreid; benu^t. Der eng^
Ufd;e I)id;ter Söatleri mar nieUeld;t ber lefcte ber i^on biefem
OMeidjnijTc PUbrand) mad^te. Derfelbc-fagt in einem ®cbid;te an
ffönig Äarl IT.: Your vipor« tronclo yicld (5urc 33i})ern geben
lerjaf). Dr. trend) in' feinem lel;rreic^en fflerfe: English past
and prcRcnt S. 187 füt^rt biefe 6tcl(c rth unb ertlart fte, worauf
mir iKrmeifcn. !JJad;bem mir biefe 6telle gelefen, l)ahcn mir bem
gelel;rten Serfajfer eine' bei* ©teilen be« 3c^uba I^alcui gefanbt
ald Seitenflücf ju bet l^ön UBalUr: :
f
6old;e ®leid)nifTe flnb oft. bi^ cirtjigen Jteflc bon el;emaU fe^r
berül;mten 6ad)en. ®anje 359lfer flnb t^erfc^munben, fte leben nur
in irgenb einem ®leid)nijfc ober ©j)rüd)morte fort ^. D.
.0*^-
<.i,^
H «y • • • »
' 3^^^ ®cf$i(ibu bet SJetruntenbeit.
3m ^-^"I7 HT« lefen mir (S. 50) folgcnbc JBorte: yot^n nb)
»'ina THN DJ/D D)i: nnDit^n "»d noN'» nti'N^, — G« bürfte
mand;em Cefei intereffant fein ju erfal;ren, ba§ ©ir Xt}oma^
33romn in feinem berübmten unb oft gcbrucften ^wd)^ jjopular
Errors (iind) V Sap. 25), biefe« ebenfalls nod) unter Dolf^t^üm»
lid^en aufjäl)lt, unb, mie gem51;nlic^, mit großer ©ele^rfamfeit be*
gleitet. I)er jübifd)e Slabbi bc« 14. 3al)r^unber« in ©panien unb
ber englifd;c iBaron be« 17. 3abrl)unbert« , Ijaben pcf) in i^ren
moralifcben 71nrid;tcn über bie Wul^lofigfcit ber 'menfd;lic^en Setrun«
tenl)eit begegnet. . ,,
■ggo<
:r V
■'•!
f''.
«on Dr. OT. ÄaijfcrHitg.
l>tc Silben n 2rmevtfa in.h if.v, m2 .\ J ** *''•"' 3'''^'^<'"
«cfle, mlä,, tatst« MtÄnfl l?i''; "'"«"Wn
IWItn. ' 'wiwilliin rmt, ju fainiutlu unk milju.
»mm,, »cnn »u* r^l ,* * J" ""' '" «'"""'"™<"
5 p a n f « ( , aJJonotöfc^rift. VUI. 6.
Joden in Neder-
16
jt
i^
;hv, V V r .,
f':f?(
i\i
r!
206
!E)ie 3ut>cn in Surinam.
unb nic^t wcntgcr ftcubig, M unfcre ®taubcn«6rübct in ber
befc^ricbcncn Stabt fclb(l jle au8 ben •g)änbcn l^rcö ßanbömanncä
entgegen nahmen ^),
9iacl)fl »rafltien, bcm aKerfrül^effen @i^e ber 3uben in ber
neuen SBelt, ivav bie üon bicfem $Reid;e bcgtenjte, am 2ttlantif^cn
Dcean gclec\ene ficinc Kolonie Surinam ber Sobcu, n)clcl;cr ju-
nadjjl öon Subcn ju 2Bo(;nvIä^cu aufienv>äl;U tvorben war.
9{a^bem nftmlid; ber 63raf ^c>l)([m üJtorife t)on SJiafTau 1644
fflrajiUen »crlaffen unb biefe f^one Sefl^uug bem gröberer ab=
treten mugte, n)urben bie bort anfafftgen S^bcu \o fe^r bebriitft,
bag jle eö üorjogcu, bie i^neit treuer genjorbcrie «^cimat ju \)cr-
lajfcn» Sie »anbteu ifiren SBlid auf baö ttcine Surinam. 3)a\)ib
9tafi, ein üRann portugieflfc^er 2(bhnift, jog mit einer tieinen
®d;aar 93ra(Ilian{fd)er 3ubcn baljin ab, bcncn fid; einige 3al;re
fpater 63Iaubcnöbrüber au« anberen Ocgcnben Slmcrita'^ unb
ane .g)ol(anb nugefelltcn.i : SDa eö ber ^)oIlftnbi[d;en {Regierung
barnm ^u =tM wat, bie burd) gleiß, S!Böl;Iflaub unb ibeirleb=
famfcit fiel) auöjeid^neuben neuen Äoloniflen an beu ncd; n)llb
n)ud;ernben ©oben ju fcffctn, fo gcftanb flc [\)\k\\ uid)t allein freie
{Religionöübung, fonbcrn aud) melc 5Priinlegien unb JRed;te ju.
ajlit bcit)uubernfiirurbigem gleite unb feltener Sluöbauer
legten bie nur ju ^fuiflg t5ou mlim 3"bianer- »Sorben in il;rer
SRul)e geflfrtcn 3uben •g)anb an'ö SBcrf, flc^ ben morajtigen
Sobcn ergiebig j^u niadjcnj, unb i^rcn JJnftrengungen gelang eö,
Surinam in einen u^ol;Ibe|leIlten ©arten urnjuwaubelu» Die
griid;te il)rer ü)iiil)cn unb 5lrbciten genießen il)re ?Jad;fonimen
|.nod;^eute. . ^v '•' '■ '?'^'' -*'' <> * -
SDcr erflc I;olIanbifd;e ®out)erncur Surinams u>ar ber bur^
feine ffteifcn unb Gntbednngen n)ol;lbefannte Sapitdn ^mUm^
2id?tenberg. Sei feiner 9lnfunft in ber Kolonie (1669) t^aubten
jic^ bie 9?otabctn ber bertigen 3uben, Damb S^afi, Sfaac
iPercira, 3faac. Striaö, «^enriqueö be Saferes, (Ra^j^acl Slboab,
.tU:r
. (
j 2) Der *13cvfaffcr, Jüicutenant ber ^rtiHctie unb Qlbjutant beö bortiöcn
®ouvcrncur^, \)(\i fld;cr fein ilOcrf nid)t ouf Gubfcnption brucfen laffcn. 3"
ber bcm 2ücvfc oorgcbrucftcn „Naamlijst der U. H. Intcckcnarcn" bcfinbcn
fld) bie Dramen Abrabancl, Abcndanon, Amson, AnsUjn, Arons, Bacza,
Barnett, Barrios, Boas, Bclmoiitc, Curicl, Ezcchicls, ElUs, Fcrnandes,
Fonscca, Gelder, Hijnianns, Mesquita, Mcza, Monsanto, Morpurgo
u.a. m. ©in ßutcd t)rittcl ber Gubfcribcntcu flnb 3ubcn!, , :, ,.
■> .UV .; ,
Üi
u
i
■4ii*^iiig**i6*.:;.,.
I^ie 3uben in Surinam. . 207
eamuci IRaft, Sfnnc bc «Prn^o, Stron bc e\)ln, 5lWö beSon»
fcca 3fa« 3Kc^a SDanicI Ttm), Sccob 9iuncj, 3faflc ®aba^
m 3faac brt SoHa, Sfaac 2)rago unb Scnto ba Sofia mit ber
- »Ute (in i^n , bie i[;neu fvül;cr eingeräumten ^Jricilegien »u be.
mm- 8{4)ten(.crG trug , fein «ebenfen i^ren 2Bünf*en »u
»ittfiiliren. '^ »
^. Söon uni^crfcnnbareni einfluffe auf ik fernere innere wie
äußere ®cmm feer Äofonie, mie auf bie SBer(;ärtnilTe i^rer
iubifd;en SöcmP^ner >«ar bie Ji^ätigteit beö unter ben («otabefn
genannten Samuel (Soi;en) 9ia[i. C^r mrb al6 „iönrner.
Sapitan bejet(^net ') unb trieb ni(i;t aUein bie fletö mieber neu
etntrec^cnben Snbianer mit fiarfem 2(rm jurücf, fonbern bcwirfte
<ni*, baö ber neu ernannte ®oui>erneur 3an (3o()ann) van
®d)atvl;utfen »on feinem (poficn abDerufen unirbe.
ejc nod; ©d;arp[)Hifen auf Surinam lanbete, Ijatte Samuel
m bic Stolme wrlaffen. 5«afi fonnte eö ni<1)t ertragen,
einen aubcn. SDi'ann in ber Stellung ^n fel;eu, meiere er felbfi
JU erlangei, I;offtc unb ukM^c er' i^ermt^ge feiner bem ßanbe er.
ivtefcnen 15ienfle unb gäl)igfciten, mit m}i beanfvrnrf;en fcnnte*).
fr ''"'v'^ ^"""'"' ""^ f*^ff*' ^^ "«* Slinüerbam ein. 3n
golge ber SWitbenjerbnng be« 3ubcn um bic ©onüerneurfleUe
;at c ScT;ar))I;uifen bie jübifc^cu Äolonipen mit weniger grennb.
Ii*fcit bcl^anbclt unb pe l;iM;er befleuert al6 bie übrigen ©emobner
bcv .^iPlcme, fo \>4 jene bei bem ®rafen be »elmoute unb ilirem
^ingcr.eavitau Samuel ?iafl Älage fnl;rten unb bie Dincfbe.
vut.iug bc8 ®ou»ernenrö nufö bringcnbflc wn ber 5«egieruna "
jcvlanglen. SBtrfiid; würbe ein anberer OSonoerneur in be?
jkrfonbe« Paulus van der Veen befiellt. Sd;arpl;nifen fc^iffte
m mä) mani ein; untenvegö i^on ben granjofen jum ®e.
fangenen gemad;t, gelangte er erfl nad; met;reren 2«onaten in bie
^eimat. Äaum aber in Sfmflcrbam angefommcn, mürbe er »on
JiaJ öor ®cric|t geforbert nnb gejmungen, flc^ ilffentlicb ju
»ertljerbigcn. «). ..,.;., h ^^ j
3) Sijpenlldn 1. c. 22; ©atrio« fagt oon U)m (Arbol de las Vidas, 90) ■
Del Pucbo de Sariflam Samuel NaH, Scfiorea Ehcoracon con los doncs
y et cstudio con la cicncia.
4) Äocncn 1. c. 20-1: Samuel Nasi. Die voor zync Komst bijkan«
alle gczag in zieh vcrecnigd had
ö) „Puntcn cn aiticulen" und Bericht cn antwoord van den Gou-
Tcrncur Jan van ScLerpenhuiscii. 9lm|}«l)am 1697.
16*
\\i
li
i
i •
'K
.^^;t^ft^t«$*^^i0!!!S^*f -^^ > ^
. ,;,^i<,;: i-^i^'-^^f^k' ■ -i^-; -
i^'^-J&*
^ vtv ■T'-f-'i *'
mäaümUt
tir f —"->■-* ■''•■^•'-"■^-
fc>.lCl'?
208
Jjie 3ub(ti in «Sutinam.
3n bcn folöcnbcn 3a^rcn na^m Mc Kolonie, t)on äußeren,
gcinku weniö bcläjliflt, an Slüte unb 2Bo(;tflanl) ju. Doc^
fd?on 1712 na()tc ein franjJftfcIjcö ilncg^9cf(I)n)at)cr unter bem
Slbmirat ßaffarb unb I>cbroI)tc ©nrinanu Die S3eu)oI;ncr, flanj
fcefonbcrö bic Suben unter Slnffil^rung ll;rc8 Sayitaii? %\^^^
jDinto, leii^etcn I^utnacfigcn SBtbcrflanb, fonnten aber benuod)
nlc^t rcrljinbern, baß bic ©tabt iparamaribo Oombarbirt unb
i()re eimvpl;ncr In graufamcr 2Bei[e öebranb[d;a|}t n)urbcn^ ßrjl
ber lUreAter grieben ma^te bcn gclnbfetiateiten bcr granjofen
ein Gnbe.
SRidjt fo [d;nell l;iH*tcu bic ßinfaße ber a3ufd;manncr auf.
Söercit« im 3al)rc 1G90 Ijatten fld} bie SJegcrfcIai^en ber
ipiautage bcö reid)en TOac^abo er(?oben unb il)ren ^&errn cr=
[dalagen. Sd)arvl;uifen , bcr iubcnfclnbUd;e (Öoui>erneur , t\)ar
Vflid;tmöeiTcn genug, bcn kbrücTtcn 3ubcu tcincvlei 23clftanb
jn (ciftcu, fp bafi blcfe allein auf i(;re ®id;cr(;eit bcbadjt fein
mufiten: ®ie vertf)elblgtcu pc<) mcljr alö clnmat mit gutem Gv^-
fotgc; nld;t«bcftinvcuigcv brangeu ble J}ufd;mSnner immev U)ieber
\m unb vcranlaßten ble Äolonlilen 1730, einen großen ßug gegen
flc \\\ untcrnel;men.
3u U;ren 2(nful;rern n^S(;Iten fle ben Sürgep-Dffliler 58oev6
unb ben Sayitan Dat^ib 9lafu '''•
Diefer, du ©nfel bcö frul;cr genannten erjlcn Jlnftebterö
gleld;en gjamenö, Ijatte flc^ bereit« 1718 unter bem a3cfel)lc be*
tüblfd;en ßapltanö Sacob bc3UlIar fo rüf;mUd; auiic\cjcid;nct,
baß er [^nell jum ßleutcnant unb jum (Sapltan ber 23uvger^
Somvagule a\)anclrte. 3(nf bem mit 23oei)e gemelufam untere
nommeneu Strelfjugc - griff er, ein SWann i>oIl 2a^[erteit unb
Äraft, ben geinb In feinem SBerped an, ti3btete ©tele unb machte
eine 9(njal)l |\n ©efangencn. %\t>% ober \)lellelc^t u)egen biefed
errungenen Siegel ivurbc Damb 3^a[l vom Sürger^Dfrliier
SSoe^e angct(agt, nld)t aber, u^le bei ueiblfd;e 2lnflager ernjartet
Ijatte, \)erurtl;ellt; bie fpanlf(I; = jübl[d;e 3)ld}terln iöenveniba
a3eImontc t)at feine Ärlegöt{;atcn t)erl;errlid;t unb feinen ?Ja^
men tn jierll^en Söevfen befungen^)»
2llö fid) 1738 ble Sieger ber ^piantage be§ 2KanueI ißeretra
erhoben unb U;ren «&crrn erfdjlugen, fanbte ^sfaae 3lrta«, ein
0 itocncn, 1. c. 297, fd)jciOt irvt!;üm(id) : Spaansch-Joodschcn dichter
Ben Venida Del Monte; t)öl. 6e))r;arbim 251.
I>ie 3ubcn in Surinam.
209
vormaftger Dffijlcr ber Jfiblf^cn Gom^agnle, bcffen Sefi^ung jl^ •
in ber S^i^barf^aft beö crmorbeten ^ereira bcfanb, eine ©c^aar
jüblfc^cr Ärlcger unter 9(nfüt)rung be« ta^)fern üDat>lb 9iafl unb -
beö 5(brat;am be ©rlto gegen bie mit bcn uni*u()igcn Siegern
»crbünbeten Sufdnnannev auö. ®ed)§ 2[Bod;en lang ftrclfte ble
®^aar auf fclnblld;cm 53obcn, ol)ne 9lad;rld)t üon jlc^ ju geben
unb JJlemanb tvußte \Daö au« \^x gen^orben: mit 47 Äriegöge^
fangenen unb ben «Rauben fed;^ ermorbcter Suf^mdnnef fe^rten
jle Ijelm unb nnirben i>on bem "^^W) ber Äcfonic reic[)Ii^ belohnt.
2Bo()l über brelßlg ß^^Ö^ l)^^'^^ Sl^^P fl^^l^^^ ble U)ilben
gelnbe geu^agt, ber le^te, meld)en er 1743 uutcvua()m, bereitete
il;m baö Gnbe; I)iefc« SKat galt e« ble frcoIifd;en Sieger, ble
eine fc[;r broI)enbe ©tcflung elnnal)men, ju befrlegen. 5(n bem
93crfö()nungötage rucften fle \s\\^. Sang« be« Surinam fielen fle
in ba« 23innen(anb ein, verfolgten ben S^nnb, ftecften feine 'g^utteu
in Jöranb, rlffen ble Se(bfrüd;te au«, brad)ten eine ?(njal)l um
unb fd;Ie^^pten vierjlg Scfaven a(« befangene mit fld; fort.
1^^^) and) bem attcn Ttafl bereitete biefcr Sieg bon lob. "^kwx
machte il;n glauben, baß bie Sieger bie IH'uunen vergiftet (;atten,
fo baß er, ^w^ QJianget an SWnnbvorratt; gejivungen, ben illücfjug
autrat, oljue juvor ben 23efe()l be« 9iatl;« abzuwarten. SDlefe
(Welegenl;elt benuj)ten feine S^ielber unb 2ölberfad;er, ll;u bei bem
9Ratl) In SKl^creblt ju bringen; feine SSertbelblgung U'^urbe faum
gebiHt unb ba« ©df)ulblg über Ibn au«gcfprocI)en. Gine foId)e
llnbanfbarfclt l;attc er nlc^t crnnutet. J)cr Äummcr nagte an
feinem «^Krjen, ivarf bcn (leben^iaiabvigeu (^3rci« auf ba« ^ranfen-^ /^
lager, von bem ber lob il)n balb erlöfle. • * ^^
Sein ?iad;fo{ger in ber ßavltan«mürbc n^ar fein ©lauben«^
genofye Sfaac ßarvall;o, bem nad; einigen 3^ü;ren Staar
folgte. ^
3m ajereln mit bem Dberflcn SWij«borv befrlegte ?iaarbic
ncd; immer 33erl;eerung anrld;tenben Sieger, ßr verbrannte ein«
ihrer größten Dörfer, nal^m lljren «Häuptling gefangen unb ivurbe
n^egen feiner an \it\\ Jag gefegten Japferfeit anfetjnlid) be(ol}nt.
Die blefem }üblfd)en 'g)auvtmann geworbene 2lu«jeld)nung
flad)elre \)i\\ nad) 5Jut)m unb 9lu«jeld)nung burjlenben jungen
Sfaae Siafl <\\\f ebenfall« einen ^rleg«jug gegen ben Stamm
ju u>agen, gegen iveld)en feine ?(I)ncn fo fiegreld) getämpft Ratten»
Sobalb |tc^ ble Äunbe verbreitete, baß ble Sufd;neger im an-
juge feien, verfammcite er In «^aitj^njölf feiner greunbe, ben^affnctc
I
I
ir?
I Vi
k
jV
!::r'
I
V
l<
1«
it'
: <
ij^V.- *♦>•V^^.^l^■i?^ *^^ -r
ft I ^
ii^i
210
©tc 3uben in ©iirinam.
feine @cla\)en nub joß, nur \6)\x>(iä) mit ßetenSmitteln i^erfel)cn,
iljncn entöcgcn. Die fclnbUd;e aRannfdjaft \\)av {cbo^ größer
alö er verntutl;ct (;attc. l«afl ktt)a^vte. fiel; al« «g)elb. Durc^
einen gUntenfd^ng t?erIot er ba« re^tc Sein; ol)ne auf feinen
©c^merj ju ad)ten, fluvjte er fld) mit ßilnjcnmutl) In'« ®efcd}L
©eine lejjte Slujlrengung n^ar tjergebenö ; er n)urbe ergriffen unb
auf gragildje SBclfe ermorbet. 3^t)anjlg [einer Seute bebecften
mit ll;m baö ©d)ta^tfclb.
drjl In bcn jlcbcnniger 3a^ren be« t^orlijcn 3al)r{;unbetti5
I;5rtcn bie Ginfade bcr 9?cget auf»
I)lcfe* bic voUtifd;en SSerljältnlffe ber Kolonie.
SBerfeu mx ic^t einen fluchtigen 93Ii(t auf i()r rcllglöfe«
geben, fo tritt unfi ba« nldjt tvelt ton ^Paramaribo gelegene,
große 3ubcnborf, n)eld;cö unter beni Spanien „3wbcn-@at)anne"
allflcmeln befannt Ifl, juerfl entgegen,
JDle ?>uben>®a\)anue würbe Im 3abre 1685 burd) bcn mcbr^
fad) crtvfibnten 6amuct 9?a|l mit RnUlmmung bcr SRcglerung
,flngc(egt 3n biefem clnfl mad^tlgeu ÜDorfe erl)ob [\d) 1686 eine
flelnerue @i)nagoge^); blefeö ®ebäube unb ble nod) erl;altcuen
J5r4d)tigen ©rabflclue flnb bie elnjlgen Ueberrcfle bcr früljcr fo
blüljcnben, }c^t \)erfallenen ©aminne^). ^\)x I;unbertial;rlgeö
Subclfcfl feierte fle mit großer ?prad)t In ©cgenujart be« ®cux>cr*
neuro am 12. Cctobcr 1785 »), '
©lue reid;e unb ja()Iveld;e ®enielnbe beflnbct fid) in ipava^
maribo, bem »g)auvtort uUb iJlegieruiigöfl^^ bcr Äolouic. 1720
erbauten blc bortigcn portngicrifd)en 3^1^^» eine 6\)nagogc, mUi)t
\)or einigen 3al)rcn (1851 — 52) neu reftaurirt unirbeO* 2)ie
I;od)bcutfd}cn ober ulcberlanblfdjcn S^bcn errld)tctcn bcn 14. 3lpril
1775 ll;r crfteö ®otteöI)auö '). 1835 rlffcn jlc blefcö alte ®e=
7) gcrmin, •iöcfd}rcibun9 bcr Kolonie 8urinam (Berlin 1775). ,,iRcim '
ÜJlcilen oou lovravita (einem "^orfe, n)e(d)cc uon lautcv 3"bcn bemobnt n?irb)
i(l nod} ein jübifd}cct ^orf mit einer großen unb fe(;r fd}öncn S^nagoßC
leflnblicf)."
8) 6ijven(lein, 1. c. 17, 85.
9) Jubel fcost. Bcsclirijving van de plcgtighcden, cnz. op hct ccrstc
jubclfccst van de Portugccschc gcmccntc op de Savana iii Suriname,
12 October 1781(5). Amsterdam (Dronsbcrg) 178C. 8.
1) 6ijpen(lcln, 1. c. 84.
2) 8o Sijpenflein; anbcr^ gernün, 1. c. 25: „T)k Suben, t\)t\d)t fiicr
(Paramaribo) in flrüljcr 9lnja()I (inb, folüü^l portusiefifd)? alö bcutfd;e, ^aben
1 '
I
:v<8t..v^^j^j|^,ti^rfii»»Wa^
Iiic 3uben in Sutlnnm.
211
liAubc ntcbcr unb fül)vtcn ftn bcffcn ©teile eine vtä^tiflc ®^na»
(loc^c auf, ju welcher iptinj ^cinvic^ bcv gjicbcrlaiibe bcu etjlcn •
©vuubflcin lefttc unb wetd;e am 5. SKai 1837 mit vieler ^xaäjt
eiit<jc>ucil;t nnitbc"). •
' , 2118 etflei JRabMnci: ©iivinnm« wirb un» 3faac ^Reto*)
genannt»).: ^faac' erhielt feine ^luölnlbnng in ber 2ltabemic de
los rintos in iWütterbam ju c\tcid;cr 3cit mit 3ofijat)n ißarbo,
Sofe^l; gtanco, fväter in Surinam, ^ncob Slbenbana,
bem Uebcrfe^cr be8 (Sufari ii. 91.«). 2llö bie »ol;ltl;äti((e Slnflalt
„Jctnimc ^atd)" in 3lmflcrbam 16G5 in'ö 8cbcn (iernfcn würbe,
cr(;iclt Sfaac bic ©teflc eine« iRofd; ober i'\eiftlic()cn DOerl^aupte« ')
wnb unterrichtete aud; an bcr Slnftalt „9(ln3ctl)omim"8). Uebet
bic 3eit feiner üßerufung m^ Surinam, wcldje icbenfaüs »or
1683 JU fc^cn ifl, fo wie über feinen Job, wiffcn wir ni^t«
©enaue«. „
. r, ©einer wi(Tcufd>aftlid)en Sciftnngeu wegen »erbicnt no* ^r-
wäl;nunQ: ,«./■'
j^flyib ^. R. gZrtfi. olnic ,n. reifet berfetlte, welcher 3ffl«c
9iafl genannt unb „al6 jübifd;cr Ir^bler in bcr Savanne, alö
cbenfaüo j\vo ^pnaßcgcn. Der erfleren i(;rc ifl fcl;r fd;ön, ber beutfd;cn il)re
I;inGeocn muß bcrfelbcn meit nadjfleljen." ., .
3) eijpenflcin, 1. c. 84. \ .. -r * '
4) SPßül;l JU untcvfd)eiben i>on Sfaoc DJcto, bem 2c\)m M bcrul;mtcn
IHMiboncr Okrrabbinerc« Dauib l«eto. W- ^^fPO^vbim :307.
5) ^m 30(1, 03c[d). bei Sfraeliten, VIII, 200, irrtf;ümlid) I)amb ^]arbo,
er Itnrb 1710"(!) mx ßUniben, U\] bie[cr 3vrtl)um auf einer 33crn)ed)ölunö
mit bem 8ol)ne T^aoibo, Sofijabn %^arbo bcvuljt, iveld)er aüerbinöd M
a\mi)m nad) '(SuriKao, fpater nad) Samaica berufen imirbe, fcineömeßö aber
in euTinam al^ JRabbiner funcjivte. Daß Dat»ib ?arbo ber 6ol)n bed
crflen «mflcrbamer IHabbinerö Sofepb qSorbo unb 3citöcnoffc iWenaffe ben
3fracl« nid)t 1716 verfd)icb, bcbaif feiner tuciteren artvdf;nunö.
6) Barrios, Ycsiba de los Pintos. (2). ' *'-
1) Barrios, Tcmime Derech s. p. (IV) :
: • . : * Su primer Ros, 6 doctrinal Cabc^a
* El Jaxam Jshac Kcto la prcside
. y oy en la Indiana Sa(u) rihan, riqucza
I '.Del Bicn Mosayco, prcccptor residc.
8). Barrios, Ubi Jctomim, 40 :
Mcrecen scr iiombrados por la cicncia,
Quo huerfanos aprcnden con dcsvclo,
Jshac NctOy Jahatn cn Indio such.
En 8u cscucla con artcs de eloqucncia.
'^ ')v\i'-'i\7iA
mp^M^^istm^it^^^
:i .^'^,. ^^^,f^^^i>i/^^>V'i^^^^^i}i<>:^ ^f^m:}nf^l''^^t '^%}. • ^f^^n>/•^ltö^'?•^-^iwW'H/^^
,mm,
:/,
212
©ic Subcn in ©itrinöm'.
l)iä)\i gcicfirt in bcr ®cf(f)id;tc unb bcn oncntaIifd)cn S^racTjcn,
afö in 23riefn)cd;fcl mit tjielcn ©elcditcu gutopaß flel;cnb, aucf)
alö iDcrfaffcr eincö SBi^v{crbu(f;ö bcr (yaIUn--6prad;c bcr Jnbicr
von einem reifenben gran^^ofcn \)cv brcißig 3al;vcn flepricfcn
tturbc"^). er tjcröffenttic^te 1788 in Sparamaribo ein SBevf
unter bem Sitcl: „Essai historique sur la colonie de Surinam
etc., mis en ordre par Ics r6gents de la nation juive Por-
tugaise** (2 II;ciIc in 8.)^), fo nnc „Lettre politico — tWo-
logico — morale sur les Juifs etc.** ( ^Paramaribo , 1798,
1 Jfjcif in 80. .. -
3n ncucftcr 3eit jci^nctcn fid; in bcr Äölonic bur^
®d)riftcn auö:
J. J, de Mesqtdta, wcldjcr 1842 einen ,,gntn)urf jur 93er-
biffcrunc^ bcr flnanjiellcu 3u|lanbe ber ,<lo(onic Surinam" ^) ux^
5ffcntUd)tc;
E van Emden burc^ eine „Untcrfu(f;ung bcö gircularfi befi
^errn Dtto Sauf, 93orflet)cr bcr ctjangclifd^en SBrübcrctemeinbe
iu Surinam»), fo wie burc^ eine „9(brcJTe an bie 2. Äammer
bcr ®cnerat.'©taaten" (23. 3ull 1852) -i) ;
H. W, Eins, tt)eld)er 1853 eine I^ottanbif^ öcfc^riekne
„Cf)ronoIoflic bcr fficfd;id;tc i^ou Surinam" (ißaramaribo, %
QJJorpurcjo) t)cröf[entl{d;tc.
Der gegenujartige Buflanb ber 3uben in Surinam ifl in
leber SBeifc ein erfrcnlt(ticr ju nennen. Sie befl^en bie melftcn,
größten unb rci^flen ipiautagch unb finb uberijaupt bie begütert::
Pen unb intcnigcntc(len 93etvo^ner bcr Äolonic. 3Mc einVincn
Plantagen, bereu SKamen ^äu^g an bie el;emaligc ^cimat bcr
9) 3ofl, 1. c. VIII. 267.
1) 3nd ^onänbifcf)c übcrfcftt unter bem a;itel: Gcschicdcnis der Kolonie
Suriname, etc.. door ecn gcsclschap gclcerdo Joodschc mannen aldaar,
5lmflcrb«m 1701 (2 !3:r;circ in 1 IDanb). Äocncn, bcv bicfc« SDcrf I)diipQ bc-
nu^tc, faßt üon i^m In feiner Geschiedcnis der .lodcn cn Ncdcrland 9:
„Dbfd^on in einem vcrn)orrencn unb unanijcnc^men etl;I öefd^ricbcn, cntf;dlt
bicfc« Höerf uiclc bcIanQrci(f)e ißcfonbcrtieitcn über bcn 3uPanb ber 3uben
im TOcflcn, irabrenb bcd 17. unb 18. JaWunbcrtci, Quföcl;cnt unb bcfraftist
burd) ec^tc etürfc unb Urfunbcn." X^oö C^rfd)cincn bicfcö Essai historique
feil burd) T>oW^ edjriftcn veranlagt Sorben fein. '
2) 5lmflcrbam 1842 in 8.
3) ^Paramaribo 1848 in 8.
4) ^Paramaribo 1852.
u
JDifTcnf^aftlidjc Ttuffaljc.
ii^-'j-äji^i/U;-^' '• V^. /:v i;.* v> .*;*<< ^■^,
213
fp«tt{f(I;>^5ortitfltcflf(l)cn Subcn mitnctn \\\\\> fiitcii neuen Scwei«
Ucfcrit, wie il;re Siebe jum fvaiufd;cu .^eiumtlanbc Tid) «ud) auf
frtmbcn Sobcn vcvvflamtc, \v> wie il)re (5ii}entl)ümev l)ict einjetn
aHfjufiit;rcii, roätc eben fo ubevflüffi{\ nl« ^wecflo?. 2Bit emSI)nen
nur bie «plantaren lolebo, aSictotia, SUio, Duapibo u. bci^'^i.,
»e(d)c ßigentl^um ber SKeöquita«, ßotinoö, !Dvpcnt)cinicv«, SiliM«,
gonfcca», ®anc^c6 u.' ci. fliib.
5Da5 bei bev »imigen ffitcicfjPeltung (iller Scwcl;uev ber Äo»
lonic aud; Suben wichtige ®taat«nmter bef(cibeu, ip fclbfli'er»
flänbtid). 1853 faßen 3ubcn (®((ifi, 3uba, gcrnaubcö) im ®c»
rid)t6l)of; unter 13 9lbv»ptaten, 9?ptciren unb «Pvocuratcren be«
fauben ^) 7 Subeu (^cilbronu, (Solaco, 23cIiuoute, bc Wvanaba,
9lbenbanon ic.), 3ubcn bicnen in bcr 9(nnee atv^ ßavitanc, Sien«
tcna,'>tv\ «pia^^ßoinmanbautcn, Majore, 3;auibpur--5«aipre, itapcU«
mciiicr ; 3ubcn flnb ip«ticiflen, SBegemeifler ; fie liefern ber Kolonie
juni -oiu^ßten Z\)t\\ bie 2Ierjtc, fie tcitcn baö Uuterrid;tö»efen
unb fbljiil bcr ®eri4)t«botc ifl ein 3»be.
fr
••-■>
/ 2Biffettfcf;ttftlid)c 5tuffäi^c.
i. 3cl)ulba aidjarifi aU fivilikcr.
Sine (itcvar[)iftorifd)c öctrad;tuug üon ßcopolb !E)u!e«.
2öic tanjtc üor bcd ßcbcnd 2Öaöen
Die lufUßC SScglcitung t;er.
,„ * . , . (8d)itlet.)
(D^ij; nj'-nn) — ']V^T\rh ihn vnm ididö^ hdd ptni
v'
2)ai'bic ®c[d)ld)tc bcr Subcn in il^rcr Literatur liegt, ifl eine
bfr ncucr^,n interciTantcn gntbccfungcn. S3on allen 6citcn unb uad)
aücn IHidjtungcn I?in ifl mit glcig unb (Jrnfl SU^atcriat jum 93au
ber iüb. ßitcraturacfd)i$te gcfammclt morbcn. e<S i(l Diel gcfd}c^cn,
e« ifl t»icl iju t^un, c« ifl nod; mand;c Surfe audjufüacn. Sammeln
— fo I|(fr^^uvten mand;e — mad}t in fid) Scrgnügcn; man mufi
ba« ®cft|,Qmclte cnblic^ bod) aud) einmal anfangen l)ctrad;tcnb ju
bcurtl?ciU: unb beutt^cilenb ju gcuicfecn. ©clc^rfamfeil — ba«
Sinjelncj etenb unb ertidrcnb — trägt ba« Urt{)cil; Urt^cil —
ba« ®ar^^ flar überf^auenb — mad)t bie (Sclc^rfamfcit für ®c*
(5^ (t / /L//^/v
256
The National Union Catalog Pre-1956 Imprints
VOLUME 435
NO
(/
4^
Oa4tchuuDtiiii,Frfd«ri'K ) If7&<-
History of th« English charch tt th« Hagut, 158^1929,
together with • short account of the familj Tinn«, a member
of which, John Abraham Tinne, founded th« präsent church
building. Compiled from rarioua aoarccs in HoUand and Eng-
land, bij Frwl. Oudschans Denti ... Dalft (Holland) W. D.
Meincma, 1929.
IBS p. front, plat« (loci, porti.) a«|*.
1. Hittw. Anglleaa rtaorch. t. Tlnn« (amlly. l Tltl« : Engllih
<«nrrb «t th« BagM, BUtory of.
Library of CoBgrMa
BX36fi3.HSO«
31-2001
CBPac
0168689
DLC ICU IE6 CtY NN ICN MH PU CSmH
1
V
^
1
!
Oudschans Dentz, Fredrik.
De kolonisatie van de Portugeesch Juodsche natie in Suri-
name en de geschiedenis van de Joden Savanne, door Fred. Oud-
schans Dentz. . . Amsterdam: M. Hcrtzbergeri. 1927]. 63 p.
plates (incl. facsim., map). 8°.
Pbtn priotad oa bo(h tid«>.
Oudshoff , V
Volledlg th«or«tHch en praktUch
handboek voor het Itali mansch of koop-
■am boekhoudtn» «aarin allea, tot dazt
«atenachap betrekkelyk, uitvotrlg en op
het duidelykat ontwikkeld «ordt.
Rotterdam, BIJ Menalng en Van Weatreenen,
X833.
313 p. lllui. 27f «.
NO 0168695 NjP
G«i
Booi
Geneil
Oadaiioff ¥
VoUedic th«or«tisdi en praM:tiach haiidbo«k
▼oor het It.all «snach of koopaans-bo«khoud«n
••• door ¥• Oodalioff ••• S* druk. Vermehr-
derd Bot blJTo«gael«n van J« Isler ••• Rot-
terdoi, P. II. Dupaia, ld4S*
arrllf SIS» 2S p. fold. tablss. 27ca«
I. laier, J
Booi
NO 0168696 NNC PPT CU
OttdsthoiJ
Ou(
handbl
KoomI
harboif
1923,
68p.{
430807 A. I. Jcwi in Guiaiu, Dutch.
M. y. P. I.
%ifumi»t I«. I«*'«
NO 0168690 NN ICU OU CU TxU CtY NNC OCH PPOrop
Oudshoorn, J. van, pseud.
Feylbrief. JanKoos. 1876-1951.
L Ol
feouni
DT84(|
NO 0168706
Oudaehans Dtntz, Frcd«rik, 1876-
Onz« West in beeld en woord; platenalbuni roor het huis-
gezin en ton gebniike bij het onderwijs aan gjmnaaia, hoogere
burfrerscholen, kweek-, normaal- en andere scholen, door Fred.
Oudachnna Dentz ... en Herrn. .1. Jacob« ... 2. Term. en verb.
druk. Amsterdam, J. FI. de Bussj, 1929.
138 p. lllua ( lad. map«) S2 x 241*-.
ErraU allp attacbed to p. 40.
"Lljat Tao d» roornaamste boekeo OTtr Burloauw": p. 12(^131.
"Lijat ran de vonrnaamatr boeken over Cura^to" : p. 131-132.
1. Waat Indlea. Dutcb— -Daacr. 4 trar.— Vtevra.
Dwior. A frav. — Vl«wa. 3. Dutch Oolaaa — Bibl.
I. Jacoba. Hern. J. iL Tltl«.
Library «tf Coiibtcm
F2141.0S5
2. Dutch GuUna—
4. Curacao — BtbL
41-34344
•17.287
Het oudste burgexboek van Maeatrlcfat (1314-1379)
■e« under Maastricht.
Eencj
Het oudste Cbrlstendom en de antieke cultuur
see under Waszlnk, Jan Hendrik, 1908-
Ondteata
Leiden!
NO 0168691
DLC FU UaU
Publll
laNede
Dutcf
Oudachana Dentz, Frederik, I676-
Surlnaaaache peperpot; bont allerlei over
land en volk van Suriname. Oordrecbt,
Holland, SchefferdrukkcrlJ, 1935.
Het oudste Nederlandsche Verboden boek
see under Bomelius, Henricus, 1500-1570,
supposed author.
1. Bill
tUch W
32 p. 20cm.
1. Surinam. I. Title.
NO 0168708
ÜB
93U3
NO 0168692
FU
CDMinOf
D« oudst« oorkonde an de Jongst« weten*
achap, of theologie en geologi«; ««ne
poglng tot beider venocnlng. Aasterdaa,
C. J. Borleffa, 1852«
112 p.
1. Blble azki geology.
Oudahoff, W
Eeavoudißo en bovattelljI:e Toorstellinjj van
('« regelen van het Itnliaansch of '.rocpnans
joekhovden, not ceno boschrijving van de drie
voreischt v/ordcnde. bcnov«ns
Cud:
South AI
fniV.Vrl
... R.,|
R ran
and A|>||
June. I!
printersj
JACOB RADER MARCUS: THE COLONIAL JEW,lU9?-1776.
(vol. I) Detroit WSU Press, 1970.
The Coloniäl American Jew: II
England had already dealt her Dutch rivals a severe blow in the
first Anglo-Dutch War of 1652-1654. The Dutch were not merely
interested in outsmarting the Enghsh. They were determined to
maintain their coloniäl lead in the Americas by allying themselves
with Spanish-speaking Jews able to further Holland's trading and
mercantilist policies, particularly as they applied to the Iberian de-
pendencies in the New World. The Dutch ans wer to CromwelVs
flirtation with the Sephardim was, therefore, larger grants of liberties
to those Jews who would emigrate to Dutch America. Indeed, as
early as 1645 — ^ven before the threat posed by Cromwell — the States-
General had assured "the Jewish Nation" in Holland's dechning
Brazihan enclave that its members could rely on the government to
protect their persons and also their "goods, wares, or merchandise."
That rather vague, all-inclusive letter of protection was followed
about a decade later by charters that were far more specific; charters
granted not merely to Jews but to any group, for in establishing their
trading posts in the Americas during the seventeenth Century, the
Dutch were eager to enlist men and energies wherever they found
them.iö
In 1657 the Zeeland Chamber of the Dutch West India Com-
pany pubhshed a charter specifying the rights and immunities of
Jews willing to settle in that section of the Wild Coast (present-day
Guyana) then under development. It deserves notice, however, that
the initiative for the chamber's pro-Jevvish charter did not come
from the West India Company, some of whose members were emo-
tionally incapable of emerging from the mire of medieval prejudice.
It came, rather, from the Jews of Holland, who had haggled success-
fully for rights. The Dutch Christian merchants — many of them
pious Calvinists torn between their anti-Jewish sentiments on the
one band, and on the other, their self-interest and the economic
welfare of their coloniäl empire — ^had compromised by stifling their
consciences and agreeing to encourage the Jews. This is what made
it possible in 1658 for the first Jewish group to set forth as a colony
under the leadership of a professional colonizer or empresario, a
Brazilian by the name of David Nassy (alias Joseph Nunez de Fon-
scca). A remarkably enterprising man, Nassy had already proposed
sending a Jewish colony into Curajao and was to be the patroon of
[146]
«
Sl/i^^tuAtl
i.1
I
s
I
u
a similar colony on
likeUhood he was a<
Surinamese coast."
It is probable tl
to Nassy and his Je\^
area which may at tl
ment. The terms sp(
and may well have
charter of 1593. Th|
hörn) Jews, Sephan
dam and Middlebui
autonomy to deal
Livomina, the Italij
decisions of the Je^
promised the Jews *'
and writes [rites] ai
ancients, without ai
public worship, theil
on minor civil suits,|
enforced by the 1<
gated the secular ai
the Jewish communj
"of badd proceedinj
court summons wasi
and Jews were gran|
but also to enjoy ti
until they were se(
were, moreover, to
tives were to sit wil
the common welfari
A few of the
have come from
European Marrano]
gregated in Livorn(
prosperous Jewish
Settlements in Nov:
Livornese, and oth|
.0
:d
le
id
of
leir
ide
iny
a
»n-
;ed
of
Other Antilles
a similar colony on the Guianese island of Cayenne in 1659. In all
likelihood he was active later also in the settlement of Jews on the
Surinamese coast.^^
It is probable that the charter of 1657 issued by the Zeelanders
to Nassy and his Jevvish foUowers applied primarily to the Essequibo
area which may at that time have also included the Pomeroon settle-
ment. The terms specified had obviously been suggested by the Jews
and may well have been influenced by La Livornina^ Livorno's liberal
charter of 1593. The Italian charter had offered the Livorno (Leg-
horn) Jews, Sephardim in close touch with their brethren at Amster-
dam and Middleburg, religious tolerance and a considerable internal
autonomy to deal with civil and criminal cases. According to La
Livornina, the Italian authorities solemnly undertook to enforce the
decisions of the Jewish court. The Nova Zeelandia charter of 1657
promised the Jews "libertie of conscience, with exercise of their laws
and writes [rites] and ceremonies according to the doctrine of their
ancients, without anny prohibition/' They were to enjoy the right of
public worship, their own schools, and Jurisdiction in cases touching
on minor civil suits, though decisions of the Jewish court were to be
enforced by the local Christian authorities. The charter further obli-
gated the secular authorities to implement any recommendation of
the Jewish communal leaders for the banishment of recalcitrant Jews
"of badd proceedings and that should give them anny scandall.'' No
court summons was to apply to Jews on the Sabbath and holy days,
and Jews were granted the right not only to own and alienate land,
but also to enjoy tax exemption, in most instances for seven years,
until they were securely established on their new holdings. They
were, moreover, to be deemed burghers, and two Jevvish representa-
tives were to sit with the Gentile deputies in all matters concerning
the common welfare of the colony.^^
A few of the settlers were old Brazilian hands and others may
have come from Morocco. But the majority were Sephardim with
European Marrano backgrounds and Jews who had settled or con-
gregated in Livorno, which sheltered one of the largest and most
prosperous Jewish communities in contemporary Europe. Thus the
Settlements in Nova Zeelandia included Dutch, Brazilian, Moroccan,
Livornese, and other European Jews, probably several hundred all
[^7]
JAVANRN, — JOOÜE SAVANE.
JUkmMtti^^U^^tklt^^MMdll^Al
A.
KRATSCHJA-
orten, met kalk
u aanoonHohnko-
46 gelixiingen he-
PAP. Gracilaria,
vt, koordvormig
kan wordon.
Zie;^MAU18CUS
Zio CYPERUS
l-^io ANDROPO-
WALTHERIA.
EUPHORBIA.
^OERHAAVEA
erpa scrtularioi-
liuipendc Htengcl
In.
Zie CROTON
DIGO.
lerpa racemosa,
liipenden Stengel
takking eindigt
(schilpadplant)
Het eerstc een
bniinwier; het
dikwijla vrij-
len als vc» dscl
iu VLsehvallen
^PORÜBOLIS
DA SPINOSA.
|:ieCHENOP0-
1 1 MUM.
(^ELTIS.
|«ANDRC)PSIS.
PORTULACA
E, BEN.E. Zie
Zie ROER.
liseris Hoorteii,
\/Ae CROTON
Zie SANSE.
Zu» PORT IT.
1(3 CROTON
-soortoii, nu't
■ een aanecii-
L'wequgc gele-
V E. Zio MA-
CAPPARIS
IV.
JEERBAPATAAKA. rkn.k. ZieCISRAMPELOS.
JEERBA PLAATA. bkn.k Zio EVOLVir.lS
ALSINOIDKS
JEERBA POESJI, bkn.k. Zie PORITLACA
HALTMOIDKS.
JEERBA RAGADIESJI, bkn.k. Zio RHVN-
CHOSIA MINIMA.
JEERBA SJIEKO brn k. Zie EVOLVULCS
ALSINOTDKS.
JEERBA STAASIA, kkn.k. Zie BOUCHKA.
JEERBA STINKI, bkn.k. Zie DATURA MKTKL
JEERBA TONKA. bf^.f. Zie GLIRICIDIA
JEERBA TSJOEBAATOE, bk.v.r Zie CROTON
OVAI.IFOUITS..
JERUZALEM THORN, bov.e. Zie PARKIN-
SOMA.
JIPYAPA, PAP. Zie H()EI)KNVLK(^HTKKIJ
JOBSTRANEN, suh. '//w VA)\X.
JOHANNES (GOÜDEN). Zie MÜNTVVKZKN
CUKAgAO.
JOHNSON GRAS, hkn.e. Zie ANDR0PO(J()N
80RGHUM var. HALKPENSIS.
JOKOMAN SIRI, N.E. Zie CKOTALAHIA.
JONG VAN BEEK EN DONK (JHR. JAN OL-
PHERT DE). Zie GOUVERNKIJRS.
JONKMANSLIEFDE, suk. Zie LOCHXERA
JONOPSIS PANICULATA Lndl. Kam. Orehida-
ceae. Ajtrilhlocm, SapotWe-orchidec, sur. In het wild
voorkomende en ook vaak gekweekte Orehidee met
groote pluimen van paarso bloemen. (iroeit veelvul-
dig op den Sapotilleboom.
JOODAAP. Zie PITHEOIA.
JOODE SAVANE of JOODSCH DORP, eigendom
en yoormalige zetel der „Portiigeesche .loodsche
Natie" in Suriname, 10 nur roeien van Paramaribo,
aan den rechter oever der Suriname, aedert |- IHlifi
verlaten. De eerste vestiging aldaar vond pla.its aan
de Cassipoerakreek, naar somnüjro berichten in MWVl
of 1(544, naar andere in \i\7i2 (Zie ook het art ISP,
GEMEEiNTExN, A. I.). In \m\ koos een nieuu- aan'
gekonien groep .foden zieh een ander deel der Sa-
vane, meer henedenwaarls, tot woonplaats, waar-
heen later om de gezondt^re ligging ook de eorstgi«
noemden verhnisden. 1072 zag er d(^ eerstc Synagoge
vcTrijzen (de 2e in de koionie) op de 10 akkers land,
behoorende aan JM Costa en Solis. Samuel Nassy
.schenk der Natie in 1(582 grond voor den bouw eencr
groote Synagoge, die in KiS") ingewijd en Bfracha ice
^Juilom (Zcgen en Vredo) genoemd werd. Rij dr in-
wijding kreeg de Oemeentc nog 25 akkers rondoui
de Synagoge van hem ten geschenke en in 1(5{)1 we-
derom 2.") akkers. Ook 4iel (Jouvernement lict zieh
niet onhetuigd, blijkens den grondbrief van lOO ak-
kers land op do Savane, door ( Jouv. v. Scharphuisen
in 1()<)I ycrjec^nd (Tit. VIII no. I van het Recueil dir
Privilegi('n). De volgende voor een deel in Nederland
thans nog bekende familicnanien werden toen aan-
gotroffen onder hen, die geaoht werden er hun lioofd-
verblijf to hebben: IT Aguiiar, Agustar, Aljueyda.
Anhnos, Arrias, Arlay, Asservelt (j); De Barios,
Hrandon, Pravo, De Britto, Rueno; Cardozo, Car-
nlho, Carvalho, De Casseres, De Castro. Herni(|.ios
de Castro, Coen, Coroncl, Da Costa, Mines da (\)sta,
Crispo;Dclca, Drago; Espinosa; Da Fonseca, Frau-
co; Cabay, (Zornes; Henriques; Israel, Izidro; Ju-
dou; Coen do Leaö, l^)pe8 Mines; De Matos, Mona-
oar, Mendes, Meza, Mesiacb. De Mesquita, Meza-
MinoH, Mirandella, Moreno, Mosanto; Nassy; Ob«,
diento; Do la Parra, Pareyra, De Payva, PeVegiino,
De Pina, Pinto, De Pisa, Pizarrc. Do Prado; Kty-
iiozo; Salvedo, Semah, Serfaty, Sierra, Da Silva, Du
.a»
JOODE SAVANE, -- JOURNAJJS'nEl^
N»n/«: /amora. Zap*eha. Zij hielden zieh hoofdza-
kelijk be/ig met landbouw, vooral Hniker<Miltuur op
^^^^^^^^^ in de» nabijbrid gelegen plar.tagPs, rho zij voor
<•<'«) d''ol P.jbols.br. namen gavon. als: PrMsaba, Car-
niei. Ornir. Haran, Hed>ron, Mahanaim. Moria, ka-
ma. S„(,oth enz. (zie kaart van de Uva.jv, Pnhl Am
, .lew. Soe fX on Politieke NotuNn 1(100)
<>!';'' n fienvel trebouwd, bood het dori) een sehil-
deraebt.grn aanblik op deomliggende valleien, som-
mige nu-t uKgestrekte viakten van wit zand, en on
de MVHT. De Synagoge, van haksteen or»(?etrr,kken
slond op een cirkelvormisr plein, waar bovendion 1(5
b.nzrt, wcTcb'n aangetrofTen, en voorts bestond h<.t
Ma,)yallige dorp uit drie breode, elkaar kru.s.nde'
Straten. De plrk werd en wordt v<,or /.er «../„„d ^r...
)<>nden; nog ,n bet begin d.-zer (20e) . euw ov.rvn.oi:
bet Couvernement een plan, om er een b^r^tdlinus
nord voor ambtenaren te vestigen. H^f fieldere en
ov.TvIeerh^e water baalden scheepskapiteins met
|)onten w(>g, als voorraad voor rle reis
In 't begin der 18e eeuw reeds vestigde zieh een
< rrl der Oemeervte te Paramaribo, ten nadeele van
drn bK,o, der Savane. Op de hooge fe.. Klagen echter
n,k ales naar de Savane. een gebrnik, dat tot A- de
helft d(T Hie eeuw bleef bestaan. Dan werden er fa-
mdiefresten en maaltijden gehuuden. waarbii een
g.rst van al^rrneene verbroedering njkcn on armen
aan den/.elfden diseh samenbraeht. Ook de ncgers
werden dari in grooten getale meegenomen en dezen
vierc en er door dansen en trommele,, zoodanig hooL-
('.I, dat m 1711 daartegen een plaeaat werd uit ge.
vaard.gd R,J dvn ov(>rval van Cassard in 1712 werd
door de 1« rauschen <q. de Savane vrecsHijk hwis go.
In>u(len; de k(»stbar.' kerksieraden maaktm vu buit
iraven Z(» r(;bt(>r terug vöör CassarrPs V(Ttr<"k De
ManKg van h(>t Kordonpad M772-1774) en de"ves.
titring van een garni/nen bij ,le Savane brarbt er een
r>f)bloei te wer«g d.M>r den bandel. die de bewonersnn
met de iMihtairen dreve;,. Wrsehill.-nde (.nuver-
lUMirs werden op d. Savane grbnldiurd; xnoral wor-
d.«.i verm.dd de UrMon en (..remonirr« bij d. ont.
vaimst van (louv. Wpveu in 1770. SehiUereml was
de viermg van het iionderdjarig bestaan der ^xnn.-
gog(> op 2 Ml i:i Oct. 17S.-; in tegenwon,dig!,eid van
Oony. Uiebers. de Raden van Politir, die van
.lustitie en vele notabelen, totaal mim Um peiNo-
nen, getuJ^r het feestgeschrift Zerhrr lUih (clroote
«•"l.;r>kmK), g.'drukt te Amsterdam, 12 p. Hebr. .-n
10 |>. Nederl met Hebr. gediebten van M. .1. Pisa <>„
rSeaerlandscbe van den Surinaamsebm di.bter P
I^ Koos en den Advoeaat Lemmers; pndikant der
gedacht enisrede was Jos. Wallacb. Fcit,.l,jk waseeli-
tn- de Savane toen reeds zeer vervallen; er woondm
nog sirehts 22 Kczinnen, niet van de r.jksten. Sedert
de Joden zieh niet voornamel.jk meer aan den land.
bouw w.jd.b.n. was b(4 ov(Mgroote deel naar Para-
mar.b(, getrokken e.i w(.rd de Savane nog siecbts in
eere gehouden als plaats van samenkomst'in de feest-
maand on als be«,aatplaats van families, die niet-
t^gcTist.iande bet moeilijke en langdurige vervoer
daar Wilden ter aardc. besteld word.n. hi PS2r, werd
»nj K. B. de Joodsciu' rechtbank op de Savane, op.
geheven, waarnice ook bet laatste restje luist.r v. 'r
clween; het archicf ervan werd in iStll aan de Kol
Ribliotbcck atgestaan. De Synagoge werd in 1S27
vcrtimnierd en verbeterd, ofschoon w toen ter
plaatsc nog siechts 8 families in bonwvallige l.ui/en
wo(,ndei . Een moed willig aangcstokm brand ver-
niet.gde in PS32 nog ö daarvan, zoodat sedett dien
U|d de plaats als verlaten kan worden brsebouwd
hoewcl er nog tot 1- l«b5 kerkdieaat werd gehouden
\ »^n er du^ kerkelijl
Oaania worrbn de
l*arftmarif)(» overgel
lot 'nerg»»/afen; zij
beide bi ^raafplaats'
'<r(,ek.f|f. andere op
^'»t voor weinige ja
vrTwaarlonzing vf>vV
g'n van den Leern
bracht, de grafsteet
v[\u)iv[\]V hosbaar p
seh ritten van g<'seh
aan het lieht gekot
Lüt. Hartsinck, c
Colonie de Surinam,
stra, de Landbouw ii
Almanak, 1^33; Pul
V. K. .Mnlert. Deeers
gezonden landmeter
AfbeelHingen Van
o. m. in Stedmans re
in evengenoemden Si
rinam. Par P. J. Ben
in de Cezigten uit Ne«
natuur geteekend ei
Voorduin. Amst. 18(;
JORO-JORO, x.E.
heeten bij uithreidin
negers en Indianer!
sehaal der vrucht rij^'
gezangen op rle maat
soms rond het been o
de band gf'diacfen; so-
van een kalebas met
JOROKA. N.K. Spo.
raibiscnen oor^pioriif,
van negers in iujruie
JOROKA FOWROE
JOROKA-OKRO,
AIOSCHIS.
JOROKA-PESI, N
TALIS.
JOSEPHS COAT,
HKTK1{()PHVLL.\.
JOURNALISTIEK.
aan Mr. \V. J. li«.t.l,l
bij het eollegie van klci
leL'ie van <l(; drukpersr
2;J jaren. Aldus wcMd d
de landsdrukkerij, gev(
en verkreeg Mr. Heelds'
legie" een vnor de wek«
rant enden lOih'n vand
lijks(;he Woensdagsche
eerst(; Surinaamscho C(
in de Koloniale bibliotl
wezig(! nummers (van
zij in 4o post-forniaater
in twee kolomraen, voo
advcrtenties, meestal C'
zijde, soms ook de derde
over do g<»hcele breedt»
der Witte regeis. Alleen
voorkonienile nanien ni
li«'t' aan de advertentitv
het wapen der Surinaai
bcstonci boohizakelijk n
— waarvoor in die woe
mate aan wezig was — <
kon werdüu uit buitijnla;
IPir
ijixiii lii I üriiwtiüirliil
«i '
ttm^muttätmt
^j>M»tmt»,,miktJllMlma^mtk
jMixiiiW.in tfi#i.<t»jr|inl|wf^'» "^*'
n RlochtA
^ement op
uriname»
n t.A.p.
J. F.
<lieren do
ordori bo-
op te wy-
de insec*
onnis van
dezc aan
[ringor ia.
waarvan
'i wy hier
ona. Wel
inseot in
iwoordig-
irazilie o£
i»'ld, maar
• het werk
•nige klci-
Jord, goen
|kond, dan
rERA ge-
Ische vUn-
on en an-
II RHYN.
I nz\jn ve-
de betee»
<le dieren
kerheid ia
0 danken
lat in het
ier opge-
htgeven-
' )oral ook
II bedekt.
J. V.
NAL. Zie
: X.
vs.
KU.
N.K. Op
I nict ver-
1 )e zaden
Ijrpaahhj
i'itti-abia
(\)nv()l-
potatoeSf
hartvor-
litcrvor-
rHTKN.
ivolvula-
le eenigu
t'halk'en
ivolvula-
lant mot
'in. lang
voor/.icMi
I«* bhu'm-
\ ulafeao.
iH>t drie-
»bcn loo-
• lijnvor-
sc beiden
IPOMOEA PES CAPRAE. — ISRAßLlETISClIfC OEMEKNTEN.
385
IPOMOEA PESCAPRAE Roth. Farn. C^nvolvula-
ceac. Sea wine, bov.k. Kruipondo plant met loorach-
tigo, aan den top duidolijk ing.^snedon blarleron;
komt voor aan liet atrand.
IPOMOEA SINUATA Ort. b^am. Convolvulaceae.
Swttt-sopo-wivnn, n.k. Ken Rlingorplant met klok-
vormige bloemen en diep-handvoimig ingesneden
bladoren.
IPOMOEA TILIACEA Choiay. Farn. Gjnvolvula-
ceae. Wild potatovinf, bov.k. iSlingerplant met liart-
vormige, tot 14 em. lange in een spit»epunt uitloo-
pendo blad«'ren, die tot 15 cm. langgesteeld zijn; do
bloemen tot 4 em. lang, staan in soheimvormigo
bloeiwyzen.
IREARTEA EXORRHIZA Mart. Fani. Palniae.
lenpi'pina of lenqi-prasara, n.k. P:en aan de boven-
rivieren vrij veel voorkoniende, tamelijk hoogo
palm. gemakkelijk kenbaar aan de gestekelde lucht-
wortels onder aan den stam.
IRESINE ELATIOR L. Cl. Rieh. Farn. Amaran-
taeeae. White snowplant, bov.k. Kiuid nietlaneet-
vormige, aan het underste gedeelto der plant bree-
dere bladeren; bloemen in goheei viltigo aarvor-
mige bloeiwijzen.
IRON BERRY, Bov.E.ZieKUlJGIODENDRON.
IRYANTHERA. Fam. Myristicaceae, Fintri, n.e.
Een boom, na verwant met Baboen-hoedoe.
IRYANTHERA SAGOTIANA Warb. Farn. Myris-
ticaceae. Srebm, N.E. Een tamelijk grooto boom,
<lie bouwliout levert. verwant mot Jiaboen-hoidoe.
ISCHNOSIPHON GRACILE Körn. Fam. Maran-
taceae. Warimho, n.e. Een kruidachtige plant met
breede, ovale bladeren en bloemen in lange aren.
Uit den Stengel, die een ige raeters lang kan worden,
snijdt men dünne reepen, die vooral voor vlecht-
work gebruikt \v(^rden. De Indianen gebruiken de
I ) laden u als ])akpapier.
ISOCARPHA OPPOSITIFOLIA R. Br. Kam.
Coinpositae. Magdalena, hkn.i:. IMaut met laiig-
uerpigr, kort gcHteelde en tepenoverstaande blade-
ren; de bloemhoofdjes staun opeengehoopt aan het
eind van den stenpel.
ISRAELIETISCHE GEMEENTEN. A.SL KINAMK.
1. 1)K NEDKHLANDStll PORTUc; KKSCH ISK AJCLiTlK-
siiiK (iEMKENTK, oorspronkclijk ^enaamd de Poitu-
geesche .loodsehe Natie in de Colonie van Sui iname,
meikwaardig als oudste blijvend^ vestiging van Jo-
den op Amerikaansehen bodem en om de leehten en
Privilegien, haar in de 17e eeuw reeds toegestaan.
Dat 1032, zooals sommigen beriohten, het jaarzou
/ijn der eerste nederzetting, vindt ge«Mi bevestiphig
in de bereikbare bionnen. Ver van het juiste tijdstip
kan het echter niet liggen, daar blijkens arehiefstuk-
ken der Gemeente in KWW) reeds een doodsehe vesti-
ging bestond. J)e eerste hnwelijksakte in het re^ister
der (jeni. dateert van \{\\\\. l),»ze eerste doodsclie
kolunisten, waarschijnlijk uit Italir« en Holland
stammend, vestigden zieh in TJKnanea. in de nahij-
heid der tt^genwoordige plantage Waterland; over-
blijfselen eener Synagoge en Joodsche begraat'plaats
waren daar begin i8e eeuw nog te vinden. In \{\:>2
kwamen met Jvord WUloughby een aantal Kngelselie
J()den in de Kolonie, ^die zieh op de Joode Savane
(zie aldaar) bij de Cassipoerakreek vestigden. Ken
derde eontingcnt Joden, In i()()4 wegens d(! verove-
»■i»g vian Cayenne door de Franschen vandaar naar
Nova'ZeeJandia of "Essetiuiho (Kng. (iiiiana) ver-
liuisd, liet zieh na de \ erwoesting dezei Hollandse 1 1 e
kolonie in 10(3(1, onder aanvoerin^ van David Nassv
(jp de Joode Savane neder nabij het (later aldus ge-
noemde) Kordonpad. Zij behielden den naam van
gemrenle nit Cnyenne. Andere VPRtigingon, aan de
Oommewijne en de Cassewinica, Bchijnen nief, van
belang te zijn goweest. Of bij deze groepen ook reeds
z.g. Ho()g(lniiH(lu> Joden waren, in niet uit teniaken;
langzam«"iliMn(l kwamen er wenige familim vari
laatstgetioemden in Suriname, die zieh bij de P< »rtug.
Natie aansloten ; in [mO waren zij tot K) \ 12 fami-
Jien gegroeid en tiÜnien m drri U)op(ier jaren zoo foo.
dat hun anntal in 1734 de helft van dat der Portut"
geez<Mi h(«liep, zoodat er toen een afzonderlijke
Hon^fl. gemeento werd opgcrieht.
J)e Privilegien „vergunt aan die van de Portugoo-
sehe .lo.uls(;hf» Natie" zijn Hamengevat in een „lie-
ceuil,*' M.S. 1740 in fo. Uitgangspunt daarvan \h het
KngelseiKi (harter van 17 Aug. K^tif). Niet F:nK<land
echter k«.mt de e(T too van prioriteit in zoo liberale
behandelin« van Joden toen ten tijde, daar het een
navolging blijkt [v zijn van nogruimere Hollandsohe
bej)alingen van 1057 omtrent Joods.die Kolonisten
in Amerika. Ket bevatto als hootVlpunt^n: „dat
ieder en alle Fersoonen van de Hebräische Nntie
nullen gcnieten en jouiflseeren alle de Privile-
„gien en Vrijheden. . . . alHof zij Engeische gebooren
„waren; dat sij niet en sullen moogen werrlen
„ge(hvoi\gen te koomen tot Exercitie van ecnigo Pu-
„blicque bedieningen in deeae Odonie ; om te
„moogen lMant(>n en Traficqueeren en alles wat haar
„goet zal duncken tot haar beste profijt; werd
„haar ver^nnit vnj en libre Exercitie van haar Ileli-
„gie, Ceremonieti en Costuymen mit>sgader.i
„'t gebruik van haar Testamenten en Huwelijken. .,
„dat sij niet sulleii verhindert worden in haare Sab-
„!)atthen en Feestdagen ; dat sij niet en .«^ullen
„gehonden sijri te com[)areeren op de voors. daege np
„ih' (Joure (»fte magistraat ook vergunt pu ge-
„confirmeert het g^.iuit vanTienakkers Land cpTh»)-
„rariea, om daai op te bouwen Huysen van (iod.-(-
„di(Mist en Leerscholen, alsook hegraavinge van haar
„dooden. . . . ; wert haar g<'<nnsenteerd, dat sij onder
.Jiaar mongen plijten «mi iiytspraeeke ^eeveu....
,A\inn- (h. <;(>d(«puteerde van de Xati.i t(.t de snnmia
,.van TiiMuluysend pomb-n suiker, ' Hij dr v mve-
ringd.K.rdr Hr.llanders in I0ij7 werden de/.e i*rivile-
gien door Krij rissen l)evestigd.
Het ontbiak niet aan poPingcn inw inbreuk op de
privilegiii) te niaken. !)♦» revhtsgeldigheid Inmner
hnwelijk^akten werd al spuedig bestreden, zooals
blijkt nit de niissive van l>ireete'uren der Ueoctr.
Socielcit aan Van Aerssen van 10 J)ec. lii>:>: „dat
„voor suoveel aanj:aet 't tronwen van de Joodsche
„Leraers volgeus haar wet, sulx weesen sal ten haa-
„ren periculen in eas naemaals hier te lande wee^/erii
„de suceessie van haare kinderen als audtMsnits «le
„soodaiiii^'e Huwelijeken v.xir onwettige sullen wer-
„den gehuuden'" ( n in 17n.j werd door hei llof van
Folitie een re8(»iuti«' g"nomen „houdmdc interdietie
„aan den Do. der J(»o(ische Natie geeiie huuelijcken
„te solcnuiiseeren ,ils nae \ertooiMngh van dt; trouw-
„ceel van dvn ll(>\e op puene var / 2tH) boeten." ()|)
hun eigen rechtspraak werd beknibbeld, zoodat door
de Fd. Societeit een missieve werd verzonden .,\ve-
„gens dv gravatuinas van gem. Hove (van l*olili»j)
„teegens de actens judieit'el bij de Joodsclie Natie
„<laar t(> lande werdende gei)leegt." Maar vooral het
recht om op Zonda^ te werken was veleii een dooi ii
in hetoog. Van Aerssen traehtte heii reeds tot Z(jn
da^srust t(? dwin^'en, maar moest na re(|iiest van
baron De« Bcinionle e^lJ^anlUel N'assy aan do Diret.--
lernen der Societeit daarvan atzicn. Nietteniin vin-
den wij een plaeaat van 21 Nov. 1718: „inhoudende
„verbod aan de Jooden om op JSondagh bunne win-
Vit
1"
9
mmmmmmmm^m
wmmmm
I^W^PPIPP^IWP
l«p
\m\mm
m
-'■ -^ iMiu^'i 4«().. 4' '.:/>'<<•(•:
.U~'
sS^ß.iiv;AM
/4ft:j(fw/^MTJ^^. /^^' "^(^^^
>ii
1
CHRONOLOGICAL SKKTCH OF TUK HISTORY
OF THE lEWS IN SUIilNAM.
Ry Dr. B. FeIaSKNtiial and I^rop. Kichakd (Jottheil.
On Oktober 24, 1894, Dr. Folsentlial sont ino '* Some
Additional Notes concornin*; tlui Jew.s in Surintirn." These
notes were ^athered froni ^^Caialor/ der rciclilui/tif/cfi Samm-
lunr/rn hehrälHcher und jndhehor l]iif'hcr^ dc^ rcdir/irt von M.
lioed, welche <na 3. November^ 18 GS, durch Fred er ick M filier
in AmHerdam wllen rerdeu/ert werden/^ Amsterdam, 1868.
The artiele was in the form of a letter to nie, with the
request to verify and Supplement the inforniation hy a
careful seareh in the lihrary of Coliunbia Collc^ije. The
lihrary ofTered for siile hy MiiUcr was nuidc u|> of the collec-
tions of (linseppe Almanzi, Jacob Emden anrl Chief llabbi
M. J. Lewenstein of Parainiiriho. Jt thus eontninrd a
nnniber of l)()oks and ])tunphh'ts directly bearin-j; iipon the
iiistorv of tlie Jcws in Surinam, l'^nlbitunatr 1\ , in its
severni jonrneyin|j;s a niimber of the books have either boen
lost or misplaeed. At h^ast severnl ol' those mcntioiK-d in
the ( Htdlofj iive not to be found in the ('ollere I^il>rary, to
whieh the Temph* Emanu-El u^Mierously ^ave the \vh«de
collection. FndefHl, I am alraid that manv ol' the vohimes
never reaehcd these shores. A nnnd)er of th(j MSS wcnt to
the nriti>h Museum, and many of the printed books were
seattercul elsewhere. The firsl impnlse to buv the librarv
was given by Dr. Felsenthal himscUV'- It was imderstood
that the library was to be br)u<i;ht e)i Idnc In how far this
was (Jone I am unable to say. I made iiKiiiiiies in Amster-
dam, bnt the old firm had gone out of husinc^sn. I have
found no mention in the niinutcs of the Board of Trustees
of the Tenn)lc.
♦See his letter in the Nation, June 18, ISGS, \., 492.
\<mmm
> '«Kf^» mm II mi» i,n y,Biili»r
I*' \ '
. <■
^«■,
'■■'tr • 1
••rM^^IM^vVMpn
■■ <ljp iJüimau
■<>*«MM
i
I
I
2 American Jnrish Hüiorical Society,
I have taken IV. FelsonthalV notos mul jiddid to thcm
sufficioiit to nuikf a chronoloiiical skctch ol'tho historv of the
Jews in Surinam. ¥ot tliis ])iirp(»S( ] liave excerpted H. J.
Koeiirn, Grj^cliiefhuis der Jodet} in Xe(Jrrlrn)fKVirvc\\i, 1843;
and L.(i. Vissclier, CItronologiache Taft/ voor de Gc^chiedenis
der Isrni liefen in XrdrrlaTid, Utrecht. 1S50.* 1 havo no
doubt that a gocd deal more niatenal lOiHd he hroiitrht
togethrr by a careful search throu^h the Juarbocken voor
liiraelielen in yederJand, but these are not at niy disj)osak
The same is true, iio doubt, of the Snr'madinsche Atmanak,
The literature on Surinam is quito extensive.f Some of the
auth(»rs are uiuloubtedly Je\vs, e, g. A. HalbcrFindt, S. van
Praag, M. Juda, M. P. de Leon.
RiriiAUD Gottheil.
1624. First nieiition of the Jews in l^razil.
1644. The Jews, in small numbers, eommeucc to go to
Paramaribo.
1662. Lord Willoughby get« i>ermission from Charles II to
colonize Surinam. The Portnguese Jews of Cay-
enne are givtu the same i»rivileges as the English
colonists.
1664. Jews come to Surinam from the colony of Cayenne,
which had been dissolved.
1667. July 13, Surinam becoraes a Dutch province. Jews
are allowed all the rights of Citizens. A nuniber
of thera, however, left with the I^nglish and went
to Jamaica.
1669. The home government gives the Jews of Surinam a
formal promise that they will be allowed the free
exercise of their religion. They were largely
engaged in agriculture. The chief members of the
*See also Kayserlinj^, Die Juden in Surirutm, Monatsschrift für
Gesch. und Wiss^ennch. des Judenthurns, 1850, ]>p. 2(5 seq.
fSee Catalogue de L irres sur les Possessio jin Neeiiaitdaises . . . chez
Martinus yijhof, La Ilaye, 1893, pp. 12G seq.
Tl\e Jiujs in Surinam — FeUenthal and Gottheil.
8
conirrenfation were: David Nassy, Isaac Pereira,
Isaac Aria«, Ilenriquesde Ca«eras, Raj)hael Aboab,
Samuel Nassy, Tsaac R. de Prado, Aaron de Silva,
Ahius de Fonseca, Isaac ^^e^a, Daniel Mesiah,
Jacob Xunez, Isaac Gabay Cid, Isaac da Costa,
Isaac Drago, Bento da Costa.
1680. Tlie Jews were again confirnied in their equal rights
with other Citizens.
16>^0. (?) Al)ont this time Isaac Xet(. is called as Üie first
Rabbi in Surinam.
1()S0. Savann:ih (a small island in the river Suriuam) was
givcn ovcr to the Jews by Samuel Xas.^y.
1685. The Savannah con<rref2;ation (K. K. Ucrachah \Ve-
shalorn) foundcd.
1689. Länder Samuel Xassy the Jews did good Service in
beating off the French squadron.
1690. The slaves on the plantation ofM. Macliado revolt
and kill their master. The Governor, Van Scher-
j)enhuitzen, refuses to assist the Jews.
1691. Samuel Xassy — with the title Capitein — is mentioned
as the riebest planter in Surinam.
1703. Marriages according to the Mosaic law contracted in
Surinam up to this time are confirmed. Hence-
forth they must be contracted in conformity with
the marriage law of 1580.
The Jews again, under Capitein Isaac Pinto, do good
1712.
1713.
1717.
1718.
Service in beating off the attack of the French
under Cassard.
Death of Rabbi David Pardo, who had been called
from London to Surinam.
Continued trouble of the Jew^s with the bush-negroes.
The bush-negroes destroy the plantation of David
Xassy. They are chastised by the Jews under the
leadership of Capitein Jacob D'Avilar. David
Nassv serves under D'Avilar with distinction.
llis praisesaresung by the Judaeo-Spanish poetess,
Renvenida Belmonte.
^
1719.
1726.
1737.
1738.
1738.
1743.
1744.
1747,
1749.
1749.
1750.
American Jewiah Hiatorical Society,
New Portugnose synagoirue foundcd in Paramaribo.
Tlie Jews have still further trouble with tl)e hush-
nep^roes.
A (new?) synacfosrne d^^hVated nt I*nramnribo.
Raporte fcito a os SS'*^' do Mah^ desto K. K. pelloa
SS""^* Jac. Jcs. Pinto elshak do Inian, Cnrid,comi-
tidospellos SS'^'' Dcpiitados do Maliomad e volho«
de iia(,^ao, p* odespacho de faniillias povres e des
validas p» Surinam, de Pan 541)3 (1733), (av. 6
append.) ainsi qu'un extrait des ]{('soliitions d.
Piroeteurs de la Societe d<^ Suriname, <1. 6 Jan.
1734 et iine Requrte aiix mOmcs, d. 3 S<'pt. ITCo.
.MS. de 53 i^p. 4^.*
Manuel Pereira in Siirinnm n.iirdtrcd hv thc hush-
iK-roos of his esfate. I-nnc Arias (a former officer
of the Jewish eompanv), David Nassv and Abram
de Brito avenire liis deatli.
David Xassy in Paramaribo, 71 years of age, is
successful in more tlian 30 engajjements with the
bush-riegroes. But he is eventually killed, and
Isaac Carvalho takes his place as Capitcin.
The Dutcb Jews in Paramaribo (ake possession of
the synagogue built there in 1719 bv the Portu-
guese.f
William IVbeconies Governor-General of thc Dutch
Indies. The Jews place great hope in his rule.
Uprisingof Aiika-negroes, which the Jewish Capitein
Naär succensfully combats, For this he is liberally
rewarded bv the Raad.
The Jews in Surinam aregranted their own judiciary
in matters affecting a sum less than 600 gülden.
Isaac Nassy, a very yoiing man, wishes to make an
end of the bush-negroes. He arms his friends and
his slaves and Starts out. But he had not reckoned
*Catalogue de la Collection de feu Mr. Isaac da Costa, Amsterdam
1861, p. 95.
tKayserling seems togive 14 April, 1775, as the data, loc. ciU p. 210.
7
i
\
v
^
1751.
1772.
1780.
1783.
The Jews in Surinam — Felscnthal and Gottheil. 5
upon mceting so large a nuniber of them. He is
kiiled, together with 200 of his men.
Princess Anna confirms the rights of the Jews in
Surinam.
In S|)ite of the peace concluded on May 23, 1761,
with tlie bush-negroes, the aid of the mother-
country had to be calied in. 500 men were sent
to put them down. In 1774 forts were erected and
a military h'ne drawn from the Savannah of the
Jews along the river Commr)imber to the sea.
The Gcrman synagogue in Paramaribo is enlarged
in Order to incet the wants of tiie growing Gcrman
Community. This seems to be the synagogue
mentioncd above (1744). Two burial-grounds
were ])roeured.
J. C. Nassy and others write Essai hidorique sur la
Colonic (h Surinam, avcc riristuire de la nationjuive
y etahlie, Paramaribo, 2 parts, 8°.*
23 Deccmber. The Community in Surinam adopts
a Ilabbinical code (Ascamot) sent from the mother-
land.
2 June. S. J. Rudelsom composed a ^'Lof-zang"
in honor of Jan Gerhard Wichers, Governor-
General of Surinam. It was recited in the syna-
gogue " Neve Salom" by the Hazzan, Juda Machiel
de Vries. The MS. has the title " Lof-Zang
op den Bleyde Dag der luhuldiging van zyn
Webedle Gestrenge Den Heere &Mr. Jan Gerhard
Wichers." The " Regenten der hoogduijtsche
Joodsche Xatie '^ mentioned are Benjamin Jacobs,
Machiel Jacob de Vries and Solomon Jacob Sanches.
The MS. is in the Librarv of Columbia Colle^'-e.t
♦ Thi8 is the date piven by Visscher, but the Catalogue of da Costa,
and Kohler, Pub. Am. Jewhh Hist. Soc.^o. 2, p. 96, give 1788.
Kayserling {loc. cit. p. 21*2) gives the same date upon the authority
of Jost.
t Müller, Catalog, p. 355.
1784.
1785.
i
6
1791.
9
Amfrican Jciris/i H'idortcal Sociäy. I*^- ^^^f^^^^
On Octobor 12 tlic oontoimial celobrntioii of the
fonnding of tha oongroiration Borarliali Weslialom
in the Savannali of Surinam was Iield. The memo-
rial sernion was proachcd U- Josojih "Wallach.
The Parnasim wcro : .]. C. Nas8y, D. N. Monsanto,
J. de Barrios, Jr., S. H. Rrnndon, M. de Leon, S.
H. de la Parra and J. dr la Parra. A description
of this ceremoiiy «u« puDVished in Amsterdam,
1786, undcr tho title n>'i>chryvmg ran de plech-
tipheden nerens <i( h/<lich(m mgcMcn, de, etc.*
The Litcrary Society "Docendo'docenms "Vounded
in Surinam.
Gf.'^'rhiedenis der Kolonie van Suriname . . . op Nieuw
SamengrsffJd door rm gczchchap ran f^eleerde
Joodüclie Mannm aldar, Am.<<<erdam. The men
were : M. P. de I>eon, S. H. de Ja Parre, D. C.
Xassy and S. W. P>rai.don. A second editioii was
published in Amsterdam, 1802: Gei^chied m han-
delk Tafereel ran der Bataaßche Wed-Ind. colonim,
bijzonderlijk ran Surinanw.f
David Nassy pul.lishes T^Urepoi;ti,-o-tficohe/ico-morale
siir Jen Juives, Paramaribo.
Juda Machiel de Vries, Hazzan of the conjrregation
Neve Shalom in Surinam. Flechiigheden, Vreugde
ge.mngen en gebeedeu in de Hoogd. 'joodxche Syna-
gogue Neve Salom, te Surinam, op d. dag d. in-
huldig, ran Sir Charles Green, Gourcrneur Generaal
over Suriname, opgesteld en gezongen d. J. 31. de
Vries, Voorzanger. [Paramaribo.]!
PUchtig gebed roor de Hoogd. Joodiche gemeente U
Suriname, te gelegenheid d. dan k-, rast- cn hededag, op
den 22 Aug. opgestelt in de Hebr. iaal en in H Nederd.
i- L^!k ^vt "*"*■ f^f ^^''"- *"'• ^"^ 2' P- 29- A copy of this book
18 in the Iibrary of Columbia CoUeRe.
tM. Nijhoff, Catalogtie de Livre», La Haye, 1893 p. 138
X Müller, Catalog, p. 296.
1798.
1804.
1810.
Thr Je WH in Surinam — Fehcnihal and Gottheil.
ovcrrjehr. d, Juda Machid de Vries, MS. 10 pp.
II('l)r. and Diitch.*
1822. Dc'crmhcT 23. PIcchtige Vrcugdezangcn en gcbeden,
vcrricht in de Hoogd, Isr. Sj/nagoge Xeve Salom
, . . te Sil ri Wime , , , op d. dag d, inhuldiging r. . . .
Ahr. de Veer, Gouverneur Generaal, gozongen door
den Kn'iriirden Herr Philip Gompert Heilbron, Voor-
zanger dezer gemeente . . . op gesteÜ d. Tobias TalL
10 pp. MS. Hehr, and Diitch.t
1830. (?) We liear of one Coenraad Beiiedictus "Oud Practicus
Chirur^ijn en Morl te Suriname'^ who published
Examen roor den nieuw aan te nemen Mo'cl o/ hes-
nijder der Israel, Kinder en, Hierhij gcdeeltelijk het
manndijh lid onilecd, ook leerzame beschrijving der
Br^nijdenis en Circum Cisione operaiie de, in tragen
en anfwoorden [Paramaribo]. 8°.J
1836. New ^'Hoogdiiitselie of Nederlandsche " Synagogue
in Paramaribo consecrated with much pomp. The
synagogue, which had heen built in 1719 and
enlarged in 1780, had become inadequate for the
needs of the communitv. The architeet of the new
building wus J. F. Halfhide. In July, 1835,
Prince William Frederick Henry had j)ut the first
stroke to the new building.
The Community of Dutch Jews at Paramaribo num-
bers 719 souls. The Jewish Community following
the Portuguese rite counts 684 persons. Cf.
Inwijding der nieuive Synagoge Neve Sjalom te Suri-
name. Paramaribo [1837]. §
1838. December 9. B. C. Carrilon preaches his first serraon
as Rabbi of the Dutch Portuguese Community at
Paramaribo.
1851. Portuguese synagogue in Paramaribo repaired.
♦ Müller, p. 351 . Now in the Iibrary of Columbia College.
\Ibid. p. 351.
t Tbid. p. 202.
SA copy of this exists in the British Museum. Cf. Müller, p. 250.
AeuJo^^A^ /ih^AM. (^7/
220
f«r?jpi/' Simon N li^rp^.m. ,/ >o. . St..
\\I\ «]%:•. ?.
"Siicar Trad*-. Sonu- Rrf^T* r«< i-^ tn jr-wv in
xhor Te»- M. Frir'Hm.Hn. l'iJH>. \I H
SulzhuhrT. I •»wi«. "I.'»ui« ^iilziia' h( r. Tu««-
tirc" c»f \hr SupFf-mr Court f»f Piirri«»
K\<*>. Vii>f)VHy\r Onar Kr.iinfs /. So>.
St.. MI] * WM». 127
Siil7.h»*Tßer. Cyni* I.. **Cvrii« I . Sulz.hf^rger."
M'.rri^ n. X^aMmun. 4./)/?, XXW
Sulzl»» rgf-r. r.\ru«. l '*M"rri<i l.oeh."
/'4;//>. Wll 'J9I4'. 22.%
Sulzh^rpfT. (.>iii<i» r. 'Tfie ^ •ar."* 4/}/?.
VT <1<^)i.'>». 19
^u]/h#rp«r. Da\i<l. 'T!h nf»pinninc* <»f
Ru=if» .]♦ >*i«.li Immipr itirm to !*f;i'adfl-
phia." r4JHS. \T\ .1^10». 12%
Sul7}>frß' r. r>a\id. **nH\id Sulz.horp^r,"
A S. \t. Ro^er.harh. /'.^JHS, W i 1911 >.
170
Sul/Kfrppr. David. "Cff-v^rh nf the Jr^i*.}!
Population in ih«- T'nit^-d Statf-^." f*.4///.**'.
VI MR<^7'. 141
SiiblMTper. I^a\id. *'H<»r3rf \. Nathans/'
PAJHS. Xll 0901 . 180
Sulzhrrgrr. David. i-al»'l!a H Rosrn-
harh/- R4JHS. X\1I M009». 217
Sulzh'Tgrr. David. 'Mm^»«. Aar^n Dropsie,*'
PAJHS. XVI «i9():i. IQH
Sul/herger. Jaroh. NVrp»log\, P4JHS, VIII
(1900), 131
Sulzberger. Mayer. "Joseph Jacobs,
PAJHS, XXV (1917». l.>6
Sulzberger, Mayer. **Jos#'ph Jacobs,
AJYB, XVIII (1916 17 >, 68
Sulzberger, Mayer. "Mayer Sulzberger,"
SoluiTion SolisCohen, AJYB. XXVI
(1924-2.5), 382
Siilzberger, May»*r. "Mayer Sulzberger.
Louiv Marshall. AJYR, XXVI (1924-2%),
373
Sul/berger, Mayrr. "Mayer Sulzberger/'
»♦
»•
yi
INDEX
.AkN.in.lpr M.^rx. riJHS. XXIX <192%>.
IH«
•^ui/h» r^-r^r. At.n'^r. ".^olLnion S< h*^( hier to
1'»«!^. \t.i\er Siilzl»^ rgrT.*' V.r'n B»n-
]l nr.. /. Sor. St.. XXV < 196.1». 249:
\\\ll •PX>%». 7%: XXX <1968». 262
>ul/l>''Tg» r. M.ner. "^'iilliam R. Hacken
hur-.** PAJHS. XXMII (1922). 282
->.v^.'.i ]-.*..•• AJ)n. XV (1^11). 212:
\\\ ' j91%.. 139; XVll <1916». 2(U
>uniijv L.<ws. "Anti Jf'wish Sentim^nt in
<:ahf.Tnia. 18.%%,** AJ4. XU < !%(»>. 1%
•^und^y I ;iws. 'Thur^ h md State." Ijirv S.
D.^Kidnwiiz. AJVn. \\\U (]966). 128
>UTHJd\ l,aw<i. "(hiirrh State Is^ues.**
Philip jdrnhson, AJYH. I.XII (1961».
88
SundiN T aws. "Nr.te Rclating to Jew«
K'-'ping Ihfir Stctr«'^ Opm «m Sunday in
tlir Di^trift of Charlf-s-ton. South Caro-
lina." Hrrhcrt Frird.nwald. PAJHS, V
(1897». 202
Sunrlax lau«. \ot#' on.** All)crt M. Fried-
enh.rg. PAJHS. Xll <1904>. 171
"Siinda\ Law* <d ihe l nitod State« and
I.radinp ju<licial D«m isions }Ia\ing Spe-
ri.il Rffcrnnfr to tbe Jews,'* Alhert M.
Friedenhrrg. AJYP. X 0908 9). l.%2
.*^unda\ .Srhool«. "Reberra Gratz and tbe
jewi^h Sunda\ Srhool Movement in
Phi]a<h'lj!hia.** Joseph R. Ros'-nhloom,
PAJHS. XI A III «19.%8». 71
Sunday Schools. "Rosa Mordecai's Recol-
le< tions of the First Ilebrew Sunday
.^rhool." Joshua Bloch, PAJHS. XLII
n9%.^.»..'>.97
".Suiinafii. Additional Notes on tbe His«
tory of the Jews in,*' J. S. Roos, PAJHS,
XIII (19051, 127; XIX (1910), 177
Surinam. "The Authority of ihe Trustees of
the Ashkenazic Hoogduitscbe Congrega-
ti<*n in Paramaribo,*' Philip A. Samson,
AJA, VI (1951), 16
"Surinam, A Chron<dogical Sket« b of tbe
J Hislory of tbe Jews in," Richard (^ottbeil
^Jc.^iti
f^ ^RFICLFSON AMFRICAN JF:WfSlf HIsrORV
221
and R. Frl>.rilhal. PAJflS. IV (1896),
1
'"Snrin.Mn, rnnfrilmtion^ to tli»' llistory of
thr J.'w« in.*' Rirh.ird Cofthril. PAJHS.
IX < l')01 K 129
Sinin.ini. 'D-iNid Nas^y «»f ^iiiinam and his
'l.«l!rr Politi« n Thefd<tgico-Morale ^ur
les Juifs'" Siprnund Secligmann,
PAJHS. XXII (19nf,2%
"SuriiKnii. Dr. I)a\id Nassv in.*' Richard
(rofihril, PAJHS, IX (1901), 113
Siiiinatn. "Dorurnrnts Rrlafin^ to the De
parlUH* of tlw Jews fropi Surinam in
167%,** J. II. IbdhmdM, PAJHS, VI
( 1 897 ) , 9
Sui inain. 'An K.irly Jcwish r<»lon\ in
Wrstrni Cwijna, 10%8 K)66: And its
R« l.ition to ihr Jews in Surinam, Ca-
\rnnc. and Tohiio«i.** S.inuicl Opiimlirim.
PAJHS. \\1 < 1907), 95
"Surinam, Thr .Iruivh Congregation in,"
R. FrlMnih.il, PAJHS. II (1894), 29
"Suiinam. .|e\v« in." Joseph Lehowich,
/M.///S. XII (1901», 169
"Surinam. J«'ws of." Krön Huchner,
PAJHS. XVI (19071, 188
"Surinam. L«tt<r of David Nassy of."
Samuel Oppenheim, PAJHS, XXIII
(1915), 185
Surinam. "Mobclim of Curagao and Suri-
nam and Ol her Notes," David de Sola
Pool. PAJf/S, XXV (1917), 138
Surinam. "The Name of the Country Suri-
nam as a Family-Name; The Biography
of a Surinam Planter of the Eightcenth
Century," Fredrik Oudschans Dentz,
PAJHS, XLVlll (19.%8.%9), 19, 262
"Surinam, Notes «m the History of tbe
Jews in," P. A. Hilfman, PAJHS, XVIII
(1909), 179
Surinam. "Notes on the Spanish and
Portuguese Jews in the Uniled States,
Guiana, and the Dutc h and British
West Indi« s During th«* Seventeenth and
Eight<'enlh Centuries," (^ardozo de
Bcthrmourt, PAJHS, XXIX (1925), 7
>urinim. "Privihgrs Granted by tbe
British (»(»vernment to tlie Jews of
SurinaoK 166%." II. P. Mendes. PAJHS.
IX (1901). lU
"Surin im, Some Furthrr Notes on tbr
lli«tnr> of ihc J'w- in." P. A. Hilfman,
P1JHS. X\I <1907». 7
"Surinam. A Tra\elrr in,** Cyrus Adler,
P'IJHS, U\ (189%). 152
Surinam. "Who Was ihc F'irst Rabbi of
l^urinam?" (rcf>rge .Mexander Kohut,
PAJflS. V (1897». 119
Svvadov. Marvey. **Jewi«h PopuKilion Stu-
dios in thr l niled Stalr>." AJYH. L
( 1918-19». 651
Swastika. •intrrnatinnal Swa-tika Out-
brrak," Sidnev Li^knf.kv, AJYH. l.XIT
(19M». 209
Swidikow, Louis J. •Thr J«'uish Agricul-
tural (!<dony of Arpin. Wisconsin,"
AJHQ. I.IV (196%), 82
Swirbkow-, Fouis J. '•Jrwish Community
of Milwaukee, Wisconsin, 1860 1870,"
PAJHS. \L\ II (19%7),34
"Swit/erland and American Jews," Sol M.
Stroock, PAJHS. XI (1903), 7
Symbols. "Tbe Dynamic Role. of Jewisb
Symbols in the Psy<'bolopy of the Jewisb
Child in America," Leihush Lehrer, YA,
VI (1951), 37
Synagogue Architecture. "Thr Fgyptian
Revival in Synagogue .Architecture,"
Rachel Wischniizer, PAJHS, XU
(1951), 61
Synagogues. "American Synagogues: Tbe
Lessons of the Names," Abraham Cron-
bach, AJA. XVI (1%4), 124
Synagogues. "Descriptions of the Syna-
gogues in New York in 1776 and 1828,
David de Sola Pool, PAJHS, XL (19.50),
187
Synagogues. "Gifts to tbe Mickve [sie]
Israel (iongregation | Philadelphia!,"
Abraham S. Wolf Rosenhach, PAJHS, II
(1891», 180
Svnagogurs. "The History of tbe First
(^
^
p
m
I * £
i
i:
;i
1 '*
^1
•5* t
14
ilmmran Jc/^'wä Ilistoriml Society, r^^^^'^'^^y \
Amsterdam in 1675; he was at thc tinie president of the holy
brotherhood Magen David. •^
IL SUEIXAM."
Paramaribo in 1G44 was the first scttlement of the Jews
within the confines of Surinam. In Spanish and Portuguese
documents belonging to t^^ AmstorHnTn Community the name
Surinam assumed very various forms: Sarinan, Sarinhäo,
Serenam, Serrinäo, etc. About 1669 Joseph Franco of Suri-
nam was a ßtudent of the Pinto yesiba in Rotterdam." In
1674 ho was a professor"* at the Ets Haim (Amsterdam) to
which rank he had bcen promoted previously. Two young
girls from Surinam were among the applicants for dowries to
the Santa Companhia:" 1675 Eachcl, daughter of the late
Semuel Semah Aboab, 1G77 Eibqa, daughter of the late
Jacob de Pina. The last-named is probably identical with the
poet Jacob, or Manoel, de Pina/' wlio wrote verse with equal
facihty in Portuguese and Spanish.**
In 1682 three young men were sent from Amsterdam to
Surinam: Selomoh Mesiah, Jahacob de Gabriel Nunes and
^ Sermöes que pregaräo os Doctos ingeniös do K. K. Talmud
Torah, Amsterdam, 5435, pp. 133-135: Sermäo setimo que preegou o
muy Docto Talmid H, & celcbre precgador David Sarphati, Ros da
Illustre Yesiba de Magen David.
""The Jewish Encyclopedia," vol. i, p. 494; vol. xii, p. 509.
ünless the contrary is indicated the Statements in the text are based
on these two articies. [Frequently discussed, e. g., No. 2, p. 29 et seq.;
No. 4, p. 3 et seq.; No. 5, passim; No. 9, p. 129; No. 13, p. 127; No
18, p. 179; No. 22, p.25.]
*D. L. de Barrios, Insigne Yesiba ö Academia de los muy nobles
Senores Jacob, y David Imanuel de Pinto cn el ano de 6443 [No 3 p
19; No. 5,p. 123]
^ Idem, Hes Jaim,i).ß5.
*^ Santa Companhia, Amsterdam, livro d. [No. 9, pp. 132, 134.]
"D. L. de Barrios, Relncion de los poetas y escritores Espanoles
de la Nacion Judaica Amstelodama, n. p., n. d., pp. 54-55.
• Elogios que zelosos dedicaron a la felice memoria de Abraham
Nunez Bemal, n. p., n. d., pp. 23, 50, 138 [=136], 152.
k
yoics on Spanish and Portuguese Jews — de Bethencourt, 15
Abaron Uziel Cardozo.** I add the following notes on their
families. January 1, ]02(), Izaque Mesia [ = Messiah], a
native of Lisbon, aged twcnty-six, married Hester Fonseke
[ = Fouscca], sixtocn ycars old, in Amsterdam.'" Jacob Uziel
Cardoso bcloiiged to the first minyan fornied in Amsterdam.**
Isliac Neto, haham of Surinam in 1C83, was the aiithor
of a sornion in Portuguese preached at the dcdication of the
roriuguose synagogue in Amsterdam in 1G75." He was a pupil
uf the liolv brotherhood Abi Yetomim/* and president in 10(15
of tlie lioly brotlierhood Tomime Darex. Of him Daniel Levi
de Barrios*' wrote:
Su primcr Ros, 6 doctrinal Cabega,
cl jnxnm Yf^hac Ncto la prcside:
y, oy [1GS3], cn la Indiana Sarinan, riqucza
dal bicn mosayco, prcceptor rcside.
The sviinf::oirue of Surinam was dedicated in 1G85 by
l^al)l)i David Pardo, who died in the colony in 1713. He was
the son of Joseph Pardo, hazan in Rotterdam, grandson of
David Pardo, haham of Amsterdam, and great-grandson of
Joscj.b Pardo, the carliest rabbi of the same city, who, though
li. came tliither from Turkey, belonged to a Spanish family.'*
After haviiis: studied in Amsterdam, where he was in 1667 a
founder of the holy brotherhood Honen Dalim," David Pardo
became hüzan in London. Among bis publications was a
** Rejistro de Äbyetumym, f. 19 recto et verso.
Municipal Archives, Amsterdam, D. T. <k B. €nfO, f. 59.
D. L. de Barrios, Triumpho del govierno populär, p. 62.
Sermöes que pregaräo os Doctos ingeniös do K. K. de Talmud
Torah, Amsterdam, 5135, p. 59. [No. 3, p. 18 et seq.; No. 4, p. 3;
No. 5, p. 123 ; No. 16, p. 34 n.]
*"D. L. de Barrios, Abi Yetomim, p. 40.
^ Idcm, Tcmime Darex. Academia tercera caritativa; lies Jaim,
p. 90. [No. 3, p. 19 n.]
"'^ Certificate of Haham Isaac Abuab, Amsterdam, Menahem 13,
5448, pp. xi-xv of the werk cited in note 52, infra. [No. 3, p. 19;
No. 5, p. 126.]
" D. L. de Barrios, Jonen Dalim, Yesiba, p. 69.
45
M
4T
i
I
%
f
T
-. »
I
I
f
1(\
American Jnvish Il'isforical Society.
11
. XX t
; 'X- TT • _
troHt,> on <ho ,/,;„,•„, (1,1:9)." .loJic.iod fo that wealthy
Jsrn.],ro. Ishac .Nuun... B..lmoi.fo. ..ounf-,>alafino, minister-
rosuloui „f Spaii) in Holland.
Snnin.1 Xasi, or Xas.y, who couragoouslv defcnded Suri-
R-hoiar and pliilaiithropist.
ße/ pueblo de SariTian
Samuel Nnsi Kenorea
el corofon con los dones,
V el estudio con la ciencüi.
The follownig Kft Amsterdam for Surinam:" 1709 Jacob
1 ouro. ] .1, Abraliam M|ende.s] de Acosta or da Costa 1718
Al.ro„ Mena.=oe Mosseh de Eliau Xahar and Binvamf^k-lf
1.22 Abraham Je.^surun. IT-G J....,ua Cardozo, 1729 Ishac
Xune.« Ferro and Ahar,.n Henriques Feroira or F rreira 1731
Mo,.mta. wl,>ch was bon.e by important Amsterdam per
^onal,t,os abont IGS.-IG.SG. Abraham de David B,! de
Älosqu.ta pro.ented a donation to tho holv brotherhoS
(«uenulut Ilassadim.- David de Jacob BuonJ deM ouita
7~. of Amsterdam, was ..... BercsUk inlG85 H Ij
also minister-resident of Prus«ia »«,1 „ . ^"'3- "e was
duehy of Brunswick in HoIirnJ." «^'*^"*-^--^' «^ «.e
kTTt T i ^"-"^ ^ ^"'''^- ^"^ ^««'^ J'<^rdo. hazan del
viii hf l ?' ^"'^t^'-'^''"'' 54«, 12 folios numbrred i toTWi to
« ?' •^; *^^ P"""""'' "^^ •^^*'"' P- 90. [Xo. 4, p. 3 ]
Rejulro de Ahyrtumym, ff. 41 vcrso. 42 rerso 69 vcrso 71 R2
rmo, 92 verso. 111. 112, 117 t,crso. 122 ' ' ^
^i ümo. Sr. Dd. Bueno de Mes.uila, Enima dal vrinci^ enU
Kotes 011 Spanish and Fortugucse Jews — de Bethencourt, 17
In 1731 Diivifl Marhado de Scqueira expressed thanks to
*the parmts'slni of Amsterdam in the dedication of a funeral
oration, ])r()iu)niicTd in Bordeaux, for having clccted him
j)rea('l)or and 1(\'icher in Surinam."
Tlie exodus to iln's colonv ('<<ntiiiued. Tlie followinir de-
parted froni Amsterdam : ^'' 173() Jacob de Eliau Touro, 1748
KM S-inu..] de Selomoh Acolicn, 1755
;: ■»
1 ^T ]
Manuel Vallal)re<]:a. A fow facts eoncerning these emigrants
mar be added here. Jacob Touro, wliose familv became famous
in tlie Tnitod States, ]iad an ancestor in Surinam, Aharon
Tonro, montioned abovo. Macborro was of a Portugiese
family. Diogo Fernandos "Macborro'* was a prisoner of the
Inquisition of Evora in Deccmber 1581. David Macborro
went from I)ayoiin<' to Amsterdam'^ in 1G32 and, soon tbere-
after, to Lcgborn. Jacob Macborro, known in Portugal as
Pedro Podrigucs de Moraes, was cbarged by the Inquisition
of Lisbon " witb judaiziiig in Hamburg about 1G40. About
1G83 tliere wore in Amsterdam the sopher and musician Abra-
ham Macborro/' tlie poet Eliau Macborro" who had been in
Brazil, and Mosseh Macborro** who was an important figure.
fiesia dcl Ilustrisimo Scfior David Bucno de Mcsquita, jatnn Brresit,
ano de 5445, residente dcl inclito principe Christinno Ernesto, marques
de Brandcmhurq , duqiie de Pnisia. [Xo. 7, p. 103 n.]
*^ Scrmäo funcbre nas excqräas dos trinta dins do Scnhor David
Ergas La Cour. Composto, c prcgado em Bordcus, por David Ma-
chado de Scqueira, Amsterdam, 5491, 22 pa^os.
*^ Rejistro de Abyctumym, ff. 131 vcrso, 1G2 vcrso, 189, 199. [No. 3,
p. 108.1
^ Archivo Hisforico Portugues, 1914, vol. ix, p. 477.
** Arcbivcs of the Portu^upse Jewish Community, Amsterdam, Livro
dos tcrmos da ymposta, ff. 34 verso, 49.
" Pedro A. de Azcvcdo, 0 Bocnrro Franccs, in Archivo Historico
Portugues, vol. viii, p. 196.
" D. L. de Barrios, Dczima a los insignes en la flauta y la pluma
Abraham Machorro, en la bihucla Ishac Mendez.
^ I de 717, Relacion de los poetas, p. 58.
** Jdem, Temime Dar ex.
■■•t ih
r
i
IS
Amrricafi Jrwish lUsioricnl Sorirfy.
Tlio Valabrpga fjiniily. of lialian origin. appnrontly did not
cor^o to AmstiTclam l'of.Mv iho ♦'iphioonlh ronturv. In this
City"" Kacliel, dtii^ditrr cf tljii^ob l>a]al>roon oi\ nioro oor-
rMly, Valabroga, was Im.iii »lan'.arv 1 7. 1 T.*^?.
Tho coloiiisis in Aid« r!' .i niaiiiiain.-«! iiiliinafe mLitions
wjlh ihe Amsterdam commr.iiify ; für r\am].](\ in 1757 iwo
rc.^idonts of Surinam wcvo nu'inbors of ihe lioly l.rotli.'ilioo.l
Mischenet ZeqnoiMin.* T\u y were Jahac(»l> irinriqnos (h
Barios [ = Barrios], oiivmiui/cd ar Tho Jlairno*' Juno in,
1701, whose son J. U. de Barrios Jnnior" was pnr?ias.9 of
Surinam in ]78(i, and Isliac llenriqnez Morao | =Mora«)].
perhaps identical x^-ith Ishac de Aron TTonriquos ]\rorno.*" a
founder uf the holv brotherliood Eben Yocara in Amsterdam
in 1 7 33.
The year 1759 was notable for iho nnrnbor of emiirranls
from Amsterdam destined for Surinam.'" The ]ist ineluded :
Joseph de David Alasrar. David de Daniel Barnh Bueno,
Mosseh Faleao or Tnic>on wiih bis wife, two eliildren and two
adopted cJn'ldren " Isliae and Jacob, sons of Mosseh da Fon-
seca. Joseph Levy Flore?:, son or grandson of Josejdi d^ Tsliae
Levi Flores, director of tlic holv brotlierhood Livyat TTen '*
in Amsterdam in 1704. Tsbae and Jacob, sons of Josepli Lpvi
Montesinos or MonteziT^os. Scmuel de Jechiel :\ressias, whnse
ancestor Selomoh ]\fesiah Jiad already emigrated to Surinam,
a< has been noted, Mordehay de Selomoh :\folho, brotlier of
Municipal Archives. Amsterdam, D. T, & B. 400.
Anno de 5517, Pauta dos Scnhores Irmaos de Mvihenct Zcquenim,
Am^fordam, 5517, Spages.
*" Archives of the Portupuese Jrwish Community, Amsterdam, Livro
dn.f cirrunsisons fcifas pnr Mo'^sch Aharbavcl.
•"Carmoly. Revue Orientale, vol. iii, pp. 200-201. fNo. 4, p. 6.]
*^ Livro das ordenanQns ou Ehcamoih da meritoria e pia hirman-
dade intitulada Eben Yecara, Amsterdam, Ellul 20, 5493, 23 pages,
pp. 3-5.
"^Archives of the Portuguese Jewish Community, Amsterdam,
R( giüro dos? despachos, fif. 1-3, 5-9.
Ibid.. f. 7. Eis departure was postponed on account of iJIness.
Ishac de Sola, Sermones, Amsterdam, 5464, p. 100.
M
n
\
l
yntc.^ oti Spaniel mul rorluguefie Jcivs — de Bethencourt. 19
I>;ivi«j .Aroblio,' l.(»rn in Amsterdam, November 16, 1737,
Klian d.» M(»ss.>li Va»b< eo-, wbose name reminds us of Aaron
Parheco. marric«] in Amsterdam ir,81 to Loa Mendes de
C'artro/* Al^rnbam dr ])ani»l J^odri.iriK.'S Soldado. Here I
a.'il AI.>S(di racbrTo/' wbo departed January 28, 17G0, to
i..iii ]]\< hrntlirr l'^liau rar-boco. pr«'vionslv referred to.
lü ]:s(; the n^;,^('iits (d' iho Portugncse Jewish nation of
»Surinam wroic io Dobm " to thank him for bis favorable
pxjiressions toward Israelitrs in Jn's writinf]:s. This letter,
dal.'d ]\Iar('h 10, jias ]}cou printed by Carmoly." The signa-
tnrios boro tbose namos: J. JT. do Barios f' = J]arrios] Junior,
(\ n. P.randon. Is|aac] and S. IT. de La Parra, Mosch P.
d(^ Leon, D. D. J. C. Xassv.
Aerording io dornnviits in the archives of the Portuguosc
(Muinnunify (»f Anistcrdam,'' llie last omigrant wbo loft for
Surinam was Afo>ps Comes CarvalJjo Junior, wbo received bis
tickft Xovend)(.'r IL 1802.
T»
111. Catexxe.
Adjoining the colony of Surinam, Cayenne was ceded to
France by Holland in 16GL Jt was thought that Jews
settkd it about lCu>0, but what is certain is that a group of
152 Israelites left Leghorn in IGGO to establish a colonv in
"Municipal Archives, Amsterdam, supra,
"D. L. de Barrios, Dichoso epithalnmio de los rnuy nobles senores
Aaron Pachcco, y dona Lca Menden de Castro, Amsterdam, 5444,
2 folios.
'^ Rcgistro dos despaehos, f. 12.
'"Christian Wilhelm von Dohm, 1751-1810, who retrieved for ihe
Jews of Grrmany thcir rights as Citizens. [No. 3, p. 126; No. 26,
pa.'isiyn.]
''Revue Orientale, supra. [No. 13, p. 133 et seq.; No. 22, pp. 27,
36 n.]
^ Rcfjistro dos despachos, f. 202.
"'' The Jewish Encyriopedia," vol. i, p. 494; vol. iii, p. 634. [No. 2,
p. a.); No. 3, pa<^shn; No. S, p. 7; No. 16, passim,]
i
\-
i
Hü
ii I
INDISCHE GIDS
ÄS
#
%^^^^- '•
2 (1920)
DE STICHTING VAN DE PORTUGEESCH-JOOD-
SCHE GEMEENTE EN SYNAGOGE IN SURINAME.
DOOR
MR. R. BIJLSMA.
In de gedrukte literatuur over de geschiedenis der Jo-
den in Suriname \Hnden wij het jaar van de stichting der
Portugeesch-Israelietische gemeente niet aangegeven;
deze aanvang kan zeer waarschijnlijk, naar de archief-
stukken der Gemeente uitwijzen, op het jaar 5422 (1661/2)
gesteld worden.
In de inleiding tot de Askamoth of Reglementen van
1748 voor de Kahal Kados „Berachah Ve Salom" (Heilige
Gemeente „Zegen en Vrede'') wordt aangehaald het be-
sluit en accoord der Joodsche Natie tot het stichten van
een Synagoge ; dit besluit stond als artikel 1 geboekt in het
thans niet meer aan wezige „Livro Politico L"* A anno 5422
f° 1." Met dit aanvangsjaar stemt overeen het oudste ge-
boorteregister, waarin de eerste besnijdenissen st aan in-
geschreven op de maanden Adar en Nisan 5422 (1662).
Een derde archiefstuk, dat voor de kwestie van belang
is, bezitten wij in een extract-translaat, volgens het op-
schrift getrokken nit het „Askamothboek no. 1"; de
inhoud ervan bestaat uit gewone resolut ien en met het
Askamothboek zal dus bedoeld zijn het reeds vermelde
Livro Politico Litt. A ^). De aanhef van het extract-trans-
laat luidt : „f ^ 1 v°. Op den eersten Tisry des jaers 5423 (14
„September 1662).sijn alle de Heeren Ledemaeten deser
,,Heylige Gemeente benevens den Parnas vergadert etc.
>) Het stuk beriist injhet dossier betreffende de gedchillen van Regenten
cofitra Is. Carilho, oud- Regenten enz. 1740 — 1747.
\
i
n
TT*
»
»
SncMt. V« t>. JOODSCHE GEM. EN SYNAO. IH SVHIIAME. 59
•
„r 2 recto. Op den eersten Kislef dessriis y$er% z^
alle de Heeren deser H. Gemeente vergadert en bebben
met toestemming der Heeren Baruch da Costa en Sek>-
,>moch de Solls geäccordeert etc."
Toen de Joodsche kerkelijke gemeente eenige jaren ood
was, verleende het Engeische koloniale gouvem^sient aan
de Hebreeuwsche natie in Suriname, (xider dagtedketiing
van 17 Augustus 1665, belangrijke Privilegien, die o-a,
ook inhielden vergunning tot \Tije nitoefening van gods-
dienst en tot het bouwen van „places of worshlp and
schools" op „ten acres of land at Thorarica". Dat de term
„at Thorarica" in ruimen zin (Thorarica-divisie) verstaan
moet worden, blijkt uit de in 1671 gedrukte kaart van de
rivieren Suriname en Commewijne (Inv. verzameling
kaarten Alg. RijksArchief no. 1666), die aangeeft dat de
Joodsche Synagoge reeds destijds gelegen was bij de Suri-
name-rivier ten N. van de Caxapoera-kreek, tusschen het
land van Nassy en dat van Da Costa. In Januari 1671 ge-
schiedde bij de Synagoge de beeediging van de Joodsche
burgerwacht-compagnie, in de Thorarica-divisie gefor-
meerd ; deze compagnie wordt in de Resoluties van Gou-
verneur en Politieken Raad ook aangeduid als die van
„het Joden quartier".
Met deze gegevens schijnt moeilijk te rijmen de opgave
van het jaartal in Nassy 's Historische Proeve I 50, waar
medegedeeld wordt, dat de Joden eerst in het jaar 1672 op
een verheven plaats, nabij de 10 akkers in Thorarica gele-
gen en aan de Joden Da Costa en Soüs toebehoorend, een
klein vlek met een kleine Synagoge bouwden. De beide ge-
noemde Joden zijn dezelfde als die genoemd in de hierbo-
ven geciteerde Askama van Kislef 5423.
In verband met de waarschijnlijkheid van de stichting
der gemeente in het jaar 5422 moet er nog op worden ge-
wezen, dat de beer J. S. Roos foutief het jaar 1643 ver-
meld heeft als datum van het fungeeren van een hahamen
het verlijden eener akte van huwelijksvoorwaarden (Ke-
tuba). Het betreft de Ketuba van Haham Ishak Meatob,
waarvan de in Hebreeuwsche letters geschreven text door
den beer Roos gepubliceerd werd in Publication American
j^- <
*> ^
%
Cn
'%
^w^
u
w 'w|p
-•♦
0^
[■^l.
.4
II
■^,
1
/ V'
IW
7 ■ > v-- .
P
v:i
M ■ r-'^
MfUi«
Wi-'.-f^.r
■ " ,.
1
,
'4
'S
i»t
^^^^■'•jivi ; ^^.Vjv^^^-^^^j,
60 STICHT. V. D. JOODSCHE GEM, EN SVNAG. IN SURINAME,
Jewish Historical Society 13 (1905). Bij vergelijking met de
authentieke akte in het Ketubothboek bleek mij, dat in
de publicatie de woorden we sjiwiem (en zeventig) in het
jaartal zijn weggelaten; in plaats van 5403 (1643) draagt
de akte den datum van 5473 EUoel 14 =« 1 7 1 3 September
6. Deze dateering komt overeen met hetgeen uit andere
stukken in het archief der gemeente over den diensttijd
van Haham Meatob bhjkt.
', '(»♦••■
i
I
I
vi /,
*')
4\
rc-
m%
\
\
I
I
t
\
l
\\
i
»"t-.
' ri^
./
• 0.
%
'%
i
i
■mv
•t
m
,Ii
-i •: i I
V«;'
'^■u>i^
' ;^f
■ .V '■
j"
m^
■tjrVi \t - - ^< <! ~'<«.Smm4»
v*«Tf»» ^ rnrny^m-f
»T^
^•^ ' ■' V
M>a)p.m A/AK(ft§. l)CC(?A^r)
t
■ '
IMl!
r
I, •
i
I-
\X'
u
(
\ ■
S/avej
\'a\ue in Pesos
Year
30
2,483
1700
249
22,816-5-2
1701
482
46,754
1701
10
1,000
1701
11
1,100
1701
j 02 ?
10,200
1702
156
14,800
1705
29
2,900
1705
10
1,000
17057»
?
1,850
1705
46?
4,572
171073
ISAAC S* ans SITZANTJE A. EW^NUEL:
HISTORY OF THE JEWS OF THE NETHERLANDS ANTILLES Cincinnati 1970,
v^l (to pap^e 111
and part for auctioning to the planters. jewish participation in thc slavc trade rest= v,2
with the Company was large in the twenty-five years between 1686 and 1710,
as the following figures show: ]
Purchaser
Philipe Henriquez & David Senior
Idem & IJem & Juan Goedvriend^»
Manuel Alvares Correa
Abraham Lucena & Gabriel Levy
Moses [Levy] Maduro
Philipe Henriquez & David Senior
Mordechay [Namias] de Crasto
Idem & Moseh Lopez Henriquez
Moses [Levy] Maduro
Jacob Benjamin Jesurun Henriquez
Ferro & Neyra
During this period Manuel Alvares Correa gave the govcrnor of Curac^ao
a draft for 123,784:8:0 Horins74 for a sLive purchase, payable by Antonio
Alvares Machado (otherwise Moses Machado)^« of Amsterdam. Ahnost every
Jew bought from one to nine slavcs for bis personal usc or for eventiial resale.
Prominent among such purchasers wvvc the cantors David Pardo in 1701 and
David Lopez Fonseca in 1705, and the physician Isaacq da Costa in 1705.
After that time the slave trade diminished steadily. It seems that thc firm
represented by Philipe Henriquez et al. ceased opcratin^ about I722j^ or
possibly shortly after Henriquez' deatli in 1718. In 17 30 anv resident of
Curac^ao could import slaves on th^* |\nment ol a hcad tax ol four pesos. In
spite of this facility, the Jew did not brin^ slaves in lari^e numbors. If he did
import a slave, it was usually in payment for merchandisc. The Jews, as a
whole, were not too interested in exportini^ slaves born and rcared in Curavao.
These would not fetch the same price as slaves from other pr()vin< es and the
new owner could not expect to derive much benefit trom a slave accustomed
to kindness.77
7» A Gentile. In 1709 he was a member of the Island Council aiid caj)tain of tho Civil Dclip^^
Corps (WICA 203, p. 78).
7i GAA 4775, p. 1069.
73 WICA 200, pp. ^69, 48r>; WICA 20^ p. 78; WIC \ 56(., p. 2->S.
74 WICA 566, p. 22 5; WI( A I7S2, Kamer op de Ma/e.
75 He was the noted provislon snj)plier to thc Outch and Lnglish arrnirs.
7<> Hamelberg, p. 76.
77 Governor I. J. Kammelm.m I Iscvicr Jr. of Curavao wrote to tlu- (nhuiial Mnustci- «i MmÜuuI i
1849 that **the slavc in Curav«»o IS lirer than a (loniestic in luroiJi'" iciuofo'! l»s '. • >si'.n«,M, '.c'.,p U;
ii
78
few ^
and t
rest. j
the j'
vigor'
Sund
work
pesos
'Whc,
slave
rest (
It >
This '
not o
Here
"Serai
in 17.
freed
in 18
Sor
with i
Carva
were
tlu'ir n»
Jowisli
ht'ticr .
«I \\
of. Cura
with ll
li'stinio
»iavos h
^■- Th
8«) ()\
S7 ei
\
'■J.
T
■ AVMk.vaMUi^sU«k ;
■iJS^jKLtinsr^fr^'' .■ •"**ai'.'**ww»'vr,
MÜ
I
wo
are
Ker
hu-
)fa
ives
ley.
Ihis
van
end
vish
'AVS,
^63.
had
rion-
Jing
ping
•kely
lolly
iras,
'hich
ihcir
pany
)turc
FCONOMIC AC'TfVITY
the Dutch West India Company that the greatest prize w.is tho Island Vs finc
port. The Jews of Cura<;'ao, and tspecially their young intm, took advantage
of this natural position to go forth as sailors and traders. "Here, in Curasan,"
wrote David Levy Mendes to his brother Manuel Duarte of Amsterdam
in 1697, "the young men have to takc to the hoats in order to earn their
livelihood."^2 They had their own ships, which saiied to the ports of the
Spanish Main and even those of North America and hurope.
The merc hant or his reprcsentative saiied his "Hoating störe** tr) neiahhoring
ports. Thcre he exchanged his goods — manufactured princ ipally in Kollan«!
— for raw materials destined for Curavao or for the export trade. He was
exposed to constant peril. Pirates of various nations infested the Caribhean
waters and the Spanish Main, often with the consent and Cooperation of their
respective governments. So thick was the area with buccaneers that no ship
dared venture from Curavao when Holland was at war with England and France
in the second half of the 1 7th Century. In 1697 twenty-six french ships were
harassing Dutch and English shipping in the Caribbean. Finally a fleet of twentv
English vessels called at Cura<;'ao, picked up four Dutch vesseis and together
set sail to wipe out the French fleet. »^ Betvveen 1703 and 1704 the brothers
Philipe Henriquez and David Senior lost to English privateers four ships with
their rieh car^o valued at 68,715 pesos.
As a result of these staggering losses, the States General of Holland decided
to equip two ships with fifty cannon to convoy Cura^oan ships betvveen
Holland and Cura(;:ao. To meet this outlay it was pruposed to hnv an ad
valorem duty of 2 \I2% on shipments Ironi Flolland to Curavao and 3 ' ', oii
those from Cura<;:ao to Holland. ^4 Hvidently it was dilhcult to carrv this into
eftect. Not until 1708 did the States General vote the sum of 200,000 llorins
necessary for a convoy to Cura(;:ao.^5 Such convoys, however, could not
protect the shipping between Curagao and the surrounding islands. For that
reason thirteen merchants of Curavao — eleven of them jews — banded
together and obtained Company permission to arm two privateers in order to
defend themselves against the French and Spanish. ^^ Like thv.>sc petitioners,
f
;X:
r.e to
hc CC
,vs w^s
rtainly
V.
9* Ms., Ets Haim Library.
•»^ LeUer of May 29, 1697, written by Gabriel Levy at Curavao to his uiicle Manuel Duarte, Amst^-i-
dam (Ets Haim Library, loose papers).
*^ Resolutions of the States General, meeting of June 22 ^ 1705.
95 Ibid., meeting of Dec. 13, 1708.
^ The eleven Jews were Philipe Henriquez, David Senior, Manuel Alvares Correa, Mordcthay
Namias de Crasto, Elias Parera, Gabriel Levy, Abraham Henriquez Moron, Mordochav Henriquez,
Abraham and Josua de Pina and Elias de Crasto. The two Gentiles were Aubin Neau and Jicob Kiinp.
Seven merchants opposed this petition, among them very surprisingly, tlie JeNMsh hrni of lorrc» ci.
.Neyra (WICA 203, p. 310, meetings of Sept. 4 and 10, 1709).
81
f»1^^PII*W»W^PPW|»if»W^PP«"WW
nr*
ir^
'i'i]
!: Tt
t
Um iHiliI ilMiii
m3^3SSS2m
.a«zaL*."ai'3T^'" t.;T»ir!SPr^
Lbätffc
ael
to
ies
im
tnc
^ly
leir
he
ad
lies
ed
ed
e-
ar
le
Te
■•)
cz
h
|ve
t.
o
)r
7
s
ADVANCES AND SETBACKS
was excluded from all rcligious assistance, including the circumcision of
his sons and the burial of himself and his family in the cemetery.
THE SYNAGOGUE OF I703
Thanks to these regulations — unconstitutional by today's Standards but in
1696 indispensable — the parnassim were able to build their fifth svTiagogue
and thus replace the house of worship of 1690. The new synagogue had to be
large enough to contain at least 200 seats for the men and boys and another
eighty seats in the gallery for the women. That deduction is made from the
income tax record of 1702^7 in the Company archives at The Hague. It hsts
101 Jewish families among the taxpayers of Cura^ao, and to this number may
be added twenty-five more famiUes^* whose modest earnings were non-taxablc.
Funds for the synagogue were raised in various ways. By good fortune the
Community came into a legacy in 1699 from Abraham and Sarah da Costa, ^^
and with those funds was able to purchase a house for 977:1:4 pesos. »^
Following the pattern of their Amsterdam colleagues, four men of means —
Eliau Pereira,5i Mordechay Hisquiau Namias de Crasto, Abraham Honriquez
Moräo, 52 and Gabriel Levy — outbid one another for the priviloge of [>ur( hasing
the four cornerstones.
Various mtMiibers donated furnishinirs or equipinent or Joe orations. Isaac
Haim Senior53 and his wifo Kachel supplicd tlu- tcl\ih. Monitt hav Namias
de Crasto oRered a Sepher Torah. Their names are resptH tfullv nKntiontd
every year on the Feast of Pcntecost in homage to tluir religious zeal.^*
from Yoni Kippur tve to the Saturday Nvhen the hrst Sahhatic.il portioii — Bcf'.'ihith is rr.i«l. In
thein was reserved the honor of acrofiipanying the hü/zanim to tlio pulpit on 'mni Kippur n»'»rni.i^.
rhey and their wives were Haiikcd hy two hest men and bridesmaids as thou^h liicy wor^' ncvNlyuir i^,
In their honor each member called to the Torah had to donate sonicthiiig lo the synagofTuc. 7!u*
crowning glory: the hatan was called Melckh Israel — King of Israel.
47 WICA 567, p. 36S-72.
48 Taxpayers for 1707 included 104 Jewish families (WICA 572, pp. 3h9-7Sb; sce appotulix 8».
*9 MIA, Hashcaboth Register, vol. I, months of Kislev and Tebet; b.mminuel, Precin^s St<>iu*'>,
p. 539, nos. 2095-96.
50 MS and MC, y. 5459, 5462.
i^' From 1719-28 tliau Percira and Jacob Joudaii Leao servcd as liio c()niiniinit\'s b.rst rcpresem-
atives to the government. See appcndix 1 3.
52 He died in Amsterdam in 1718, loaving five sons and loui d.uightii^ .ni<l i KutUM • ! ^l.n' t
llorins (PJCAA, bündle).
53 Isaac died in 1726. See F.mmanuel, Preciom Stone^^ ^*PP- P* ^^^^' ''*' ^''^' iÜn-^firicMi >1 h!> Ic.ivi
tifui tombstone.
54 MIA, Hashcaboth, vol. 2, "Shavuhoth."
93
^m-.
h
1
mmmmumttm
r
JiTifa
32.
m.
•|irillfaiT?R '
^jf^^fjp*^
^|i
jJiim
itah
g a
imp
ncc
hey
red
neti
i to
<lis-
ex-
an
for
ons
guc
^hia
\am
the
ike
de
uve
am
ive
•re-
-aat
anta
iate
ADVANCES AND SETBACKS
to serve as the home of Haham Lopez and his successors. In the same perio<l
they asked for and obtained contribution» for the new altar. This was built
five years later by the joiner Pieter de Mey^' at a cost of 731 :4 pesos.
Other Ornaments were presented to the synagogue. Abraham de Chavcs
and the brothers Abraham, Isaac and Jacob de Benjamin Henriquez Morao —
the first in 1706 and the others in 1709 — gave two of the four btaiitiful
chandeliers of twenty-four lights each which still hang from the ceiling of
the present synagogue.^* hliau Namias de Crasto gave a silver Torah crown in
1711. His father Mordechay bequeathed another silver crown in 1716, on
the day of his dcath, to adorn the Scroll of the Law he had previously oHered.
Thanks to this religious zeal, the synagogue was magnificcntly ornamentcd for
the glory of God.
RELIGIOUS ADMINISTRATION
Haham Lopez, like his predecessor, presided over all questions relatinc; to
religious administration. His success in this area was complete. Undcr his
rabbinate the first synagogue as such — since the others were houses trans-
formed into synagogues — was constructed in the city. He and his Beth Din
settled questions dealing with the levirate and inheritances; defended and
protected the rights of orphans, and resolved matters pcrtaining to the
Marranos who kept arriving (e.g., Abraham de Paz, "Father of the St. Domini-
can Order, "^^ and Daniel Suarcs, Father of the I ranciscan Order/* to mention
two). Haham Lopez, also like Haham Pardo, took partikular carc (^f the
religious school and of the Es Haim ve Ohcl Yahacob. This acadnny traincd
cantors and rabbinical assistants who later servod ditfercnt ( ommunititvs in
the Americas.
The parnassim on their part gave niuch importance to education which was
then exclusively Jewish. The subjects ofterod vvcre clcmcntarv roadinij,
writing, prayers, Pentateuch, Prophets in Ladino, Lthics of the Fathers, ^^ng
of Songs, Ruth, Lamentations, Ladino translation, grammar, Kashi and Tahruid
with commentaries. Haham Lopez taught the last three subjects. Two Parnas-
sim de Talmud Torah had been appointed, since Haham Pardo\s rabbinate, as
4*',
lf^
V
i
inni
I
kT-
.1 «*
iios,
ther
:h€ir
*' The first Pieter de Mey known was encountered in Brazil. Ho was entitlml to r«'«\'ivc 10,000
florins from the Portuguese Crown for assets abandoned in Brazil (ÜWIC A b?, Loket K.ts K, l iitn a l. ».
** See Illustration 2 1 .
65 Philipe Henriquez, a.k.a. Jacob Senior, of Cura^ao, in his deposition to tht* lru|\ii>iiorCuMU'ral
of Cartagena in 1699 (Hamelberg Collection, ms. 120 K 10).
'»^ M. A. Schabel, "Relatio itineris," pp. 72, lOS, courtesy of tht* late J.M.I . M.AJur«).
95
jJäWlSH RHLATIONS WITH THF DIITCH WFST INDIA COMPANY
M
laflict
firom
their
rs of
'Tnen
must
d by
imor.
lences
yzing
idron
icques
l>hare-
s and
veted
ivainly
ected
duty
•f the
I ap-
ering
rused
ncnts
corcl,
cnicd
sc von
)d to
ed t
()
engage In battle. Renowned for his boldness, Casiard knt^w how to inspire
terror in the Caribbean waters. Thedefendcrsofthc Island be( ame demoralized.
Thus Cassard was able to lanii on February 16, 1713, and push throu'jh a gd|>
that has since been known as "Cassard *s gat." This pati) v\as so in.K ( tssihle
that "two men vvould have been sutficient to stop the eneniv" ii(ior<hng to
a report Governor ]. Rödler suhmitted to the Company in 1774. Biit, vrrites
the historlan Hamelherg, **it appears that the twr) men conid not l)e found
among the eight hundred that the qovernor and councillors had led to the
battlefield."^® The French fired 115 bombs and caused ^reat pank in the
populatlon. As the Dutch militia was too small to attac k the 2,000 ?, 000
enemy soldlers, the governor udied for volunteers. At this sta^e, fortv ]*-\\s
were charged to defend "Cornetsbaai" (Boea Julian) and th(* v\at«Ts r^f Mine
Pampoen,^» under the c ommand oF Captain Mordechav Henriqiies, 1 i« ;;tenaiit
Aron Levi Maduro and Standard-bearer Samuel Gomez. Demorah/fd as tliev
were these Jews, like the soldicrs led bv the Protestants (jerrit van Uytrec ht
and Nathaniel Ellis,were unable to defend thelr positions. Cassard profited
by this confusion. Üuring the shelling Flias Perelra\s house was hit and two
negro children in it met their death.^^
To spare the Island from destruction the governor, his counc il and the
Inhabitants agreed to negotiate with the enemv. He .»ppointed a conunitlee nf
ten — with Gabriel Levv iwul Mordechav [Namiasj dr Ciasfo reprvsrntin'^ tl>e
Jews — to deal with the invaders and to tax \\\c inhal>itants ! !v lictuh
officers dele^ated by Cassard then met on the plantaiiOns *' of M-.i lr«Ii.»\
Crasto and of the brothers Gaspar (alias j^udah) and Isaac roii). ^ Ca-.ird
consented to refund the booty il the treaty ot poace Intwe^n I ranc o aiui i lollnd
30 Hamrlherq, p. 127; Doaimcntcn, p. 178.
31 WICA 20^, p. 151.
3^ A contoinporarv of 1713 in Cma<;ü«>, ^^l^o vMoto sdino s.mrir \' i ,v^ n li\ulini» iK* Iumv-s" \\I.(*
« '''..'IS, !
Da n'"i
I.;
"defendcJ" the isLiiul a^Ainst thr ( assard iiiNaNion, iiK!i.ul<M!, ann»n^
Ellis, Maduro, Honriquez and (ionuv. (H. de (i. rortniaii, WId, Di^--??, pp r> ^ i^^) \Mvr C )^n,v i
departure, higli-ranking emplovees l)!ainod each other tor tlu* dcKat. l .»jiain » iiTai«! cK' Mv [»s^ !u'
reported to the WIC that Uytrecht had deserted his post at St. Mitliiid (WICA M>">, np. 4S*v-SSv;
WICA 206, p. 149). Fiscal J. F. van Halamde wrote his supcriors that ^00 men ;(>üld havr Jt-jend*' l
themselves against 2,000 invaders, even with stones (WICA 20S, p. U4). Ihe }^.m>v, •»•:»»• d«'pl«>p.Ml tiic
lack of Cooperation on the part of the Commanders nn hoard the ships. Isaai* Höhet« »>| \m>ic»Jain
wrote his hrother David in C ura<;ao that ship captains irtuniin^ In^ni (inu.io reported that '
governor did not have trained soldicrs (PJCAA, Corrospondencij Isaii M<»'i. !.\.
33 Apparently the "Piantersriist " and "VVelgelegen" plant \tioir>. Jcwjsh h'>nii"N ^n.- o .,' i
ecjiiipped to receive verv important [x-rsons. Several <lavs earliei l)ut».h cap' U'i> *\» ' i.;. '. .' ' r
of Benjamin da Costa (ijrarulson ol henjamin da Costa <>l Martlniipn-) nn hjs "MihMi>" , l.iiif hoi.
34 Not Vooro. For details ahout them, see Prccimis Sfo/u'?, pp. 1+7 4S, ' ?? ' \
m
105
Dp«
nmrm
»o »■■» .
'*!»'*». >««lti.i '.,.*■
"- HtKÜiiiiH t iii> li»u. -.mi- «Iwlililll
./-a .1/
'^r,*'/"»»
iiühi^
lÜHMMMMMMllMHMiaM*
Ü^MMMM<klM«teMMMM^i
HISTORY OF 1 ML JhWS OV THh NhTHtRLANDS ANTILLES
r
had alrcady bccn signcil.-^s As |)cacc was not dcclarcd until April 11, 1713,
Cassard kopt the ranso ii. The govcnior insistcd that the Jews should be
taxed as a group and lliat the parnassiiu should bc hcld rcsponsible for the
paymcnt. The parnassiiu naturally vvould not hear of such discrimination
when the Protestants vvere bein<T laxed as individuals. This becanie such a
sore issue that the ])arnassim eventually had to complain to the Company at
Amsterdam.
Thanks to the presumal)ly good ollices oF Mordechay de Crasto,-^^ an accord
was reached to pay only 1 15,000 pesos of the 400,000 Cassard demandcd.
As that much money was not available, the Jews su^gc^sted making payment
in merchandise, slaves and money. ^7 Some lews like David Hoheb and Daniel
Cohen Henriquez paid entirely in merchandise. Cassard preFerred receiving
scarce items, and spices in particular. Fiach taxpayer was taxed ac cording to
bis financial State and had to pay six percent oF the value oF bis holdin^s. OF
the 151,800 j)esos^^^ collectecj From all the taxpa)ers, including the 12,000
pesos on Company holdings, the Jews contributed 35,460 pesos. One Gentile
— Matthys Brandau — and one Jew — Philipe Henriquez — were delegated
to evaluate and turn over the merchandise and slaves to the French. After
collectina the ransom Cassard removed the siei^e on March 22, 1713.
In Holland there was great anxiety over the peril in which the besieged
CuraCjOans Found themselves. The Amsterdam parnassim closed their letter
of August 10, 1713, to their colleagues in Cura^ao with thcse words : '*We
sii^n this with praises to tlie blessed God (or having so merciFulK delivered
you From deep distress. May the Almi^hty keep you and all the thildren of
Israel from all anguish, and may tliere be peace."-^^
Because the amount paid by the Jewish taxpayers clearly reflects the h-
nancial Situation of the Jewish families of 1713, we present a list oF the Jewish
taxpayers with their correct names and respective contributions.-^o The
35 WICA 472, p. 47.
36 Wc arrivc at this hypotlicsis because liis cpilaph dcscribes hini as "precurador da Paz." See
lininianucl, Vrcciom StoncSy pp. 229-30.
37 Not onc-third as statcd by tlic Curüi;üosihc Coutunt of Jaiiuary 2^, 1825 (see OAC 1532 for more
dctails). Of the nincty slaves Cassard rcccivcd, sixtccii adults and a youngster were furnished by the
Jews. Valucd at 120 pesos each, the slaves tlierefore accouiitod for alinost 10% of the total ransom
(WICA 205, p. 514).
38 Aside from the 115,000 pesos deliveretl to C'assard, there were other expenses.
39 PJCAA, C'opiador de Carlas, 5462-5479.
*^ Hanielberg, Documentcn, pp. 117-29, presents the complete list of contributors, of Jews and
Gentiles togelhcr, with several errors. A.J.C. Kiafft, Hi'itorie cn OuJe Families van de Nedcrhndse
Antillen ('s Gravenhage, 1951), pp. 47-48, lists the Jews separately ; he repeats Hanielberg's errors
and adds two non-Jews.
106
r
i
i '■
♦ ii
**<,
1
mmtf^
A>a;iiV<i)j
Miiti^tammimuä
i
I
IC
Ml
I
ui
^.
.4i/:.i
^JEWISII KHLATIONS WITH IHH DIITCH WLST INDIA COMPANY
numbers in parcntlicses alongsidc thc namcs rofcr lo tlie cataloaue of tho
OKI. Jcwish Ccnictcry givoü in cc/in;.s Sioncs (p.^g^^^s 495-S48). ScNcnty-fou!'
out of alinost one hurulrod conirihiitors rcpose in tliat ccmctcry ; niost ot
the othcrs are nicntioncd in clivrfs rec'orils and in appcMidicc^s 8, 9 and 12.
Taxpaycr Contrihution
Jacob Abcnatar (1176) l^esos V)
Sara Abendana (118 3) ... ^ \^0
Widow Josua-** Aboab and son (app. 9) ^ ()0
Isaaq Abrahams/ (app. 8, 9) ^ 120
Abraham Kodrigucs cTAguilar (app. 8) „ 200
Jacob Andrade (1004), inchidin^ holdings ot Joseph Garcia, a
Catholic \ . . ] „ 300
Jacob Bchiionte (671) „ 60
Widow Aboab Cardoza (app. S) „ 50
I3anicl Aboab Cardozo (1999) „ 90
David Aboab Cardozo (929) ^ 240
Widow [David] Carillio (1086) 150
Benjamin de Casseres (906) „ 900
Abraham de Chaves (2092) « 1,200
Isifäq de Chaves (1703) „ 60
Samuel l(n)danha de Casseres^^ (74S) „ 30
Daniel Coheijn [Menricjuezl (a|)j). S, 9) „ 90
Manuel Alvares Correa (2075) n ^M^^
Benjamin da Costa [de Andrade] (1249) ^ 90
Doctor |isaac| Da Costa (202 3) „ 1 20
Widow J()seph43 da Costa [d' Andrade] (1202) ^ SjO-.
Isaaq Henricjues Coutinho (189S) „ 80
tlias [NamiasJ de Crasto (2016) „ 360
Jacob [Namias] de Crasto (2019) ^ ^ -^
Mordochay [Namias] de Crasto (2017) n 2,600
David Lopez Dias (app. 8, 9) „ 1,200
Isaaq Lopez Dias (546) n 50
David Vaes Faro (1721) n ^^
Anthonie Fcreira «• 20
Ferro & Neira = Jacob Semah Ferro (2079) and
Joseph Athias de Neyra (950) n ^,^^0
Joseph lidanque (598) n ^"^^
Widow Jacob [Nunes] Fonseca (201 3) ^ , ^^^^
i
♦' 1 hc First ijanio, Josua, oniitted l)v lIainoll)org. tjn^j,
*^ JKnd not I. Daniel de Casseres as given hy Hanulherg. f
*^ Not Josua, as given hy Hanielbeig. In re Jüse|)li, sec I innuinuel, Prcciom Stones, pp. 200-2.
V 107
• t
f
I'
Mm
•f'f
v> I
i
•i-'-4,:..'
.:4'*-.'
MBM
mm
iMMiMHMi
jtWlSH RELATIONS WITH THE DUTCM WbST INDIA COMPANY
^tr-l'i
138
11 the
'. was
II the
rness
nter-
i Van
'uard
|\ ould
1, the
l>se of
ifc oF
lirbor.
miilies
lulah
* fort
Army
u om-
ii trce
IS the
o the
prcss
hken-
(1 the
psche
ehest,
lacles,
ion of
lat after
• ; three
rioheb).
JA 368,
the sanctity of their synagoguc so arouscd the |)arnassims3 that they called
at oncc upon Governor van B( uiüivcn. llu v (kplorcd this flagrant violatioii
of their privileges and the procise instructions of the Company to the croveinors
of Cura^ao. Captain Mepsc he callcd at the honie of the president to ofier
his apologies. The parnassini insisted ihat he sliould he made to apologize
puhhcly in order to stop such oulrages froni being repeated. As tlie governor
was not overlond of Mepsche, the man was dismissed from his post and ex-
pelled from Curavao.54
Not aivvays was it so easy lor the Jevvs to ohtain satisfaction. The mail
used to bc distributed at the: (jovernor's niansion. Hvidently there were some
irregularities and incUscretions. The parnassini were forced to punish, with
excommunication, anyone lound guiltv of opening another's mail. As late as
1870 the lavvyer, Abraham M. Cluimaceiro, deeried the shamefui violation
of letters. One Isaac de Moises I lenricjuez Cotinho calied for his mail at the
governor's mansion. According to the clerk in charge with whom Cotinho
exchanged words, Cotinho had entered throiigh the window and insulted the
Gentiles. Jewish eyewitnesses insisted it was just the reverse. Cotinho was
jailed. When he was about to swear "on the Law of Moses'' (the bihle) that
the clerk had lied, the Council refused to admit his oath.
The parnassini intervcned in his hehall witlunit success and then turned to
their Amsterdam colleagues and the Company directors for justice. The result
was a strongly-worded Com])any directive, datcd January 12, 1717, to the
governor and his Council. (A copy was sent to the Amsterdam parnassini. )55
They were enjoined : To mete out equal justice to the Jews and their tellow
Christian inhabitants; to see that the oath was made with covered head as
otherwise the Jewish Nation would considei* it invalid. ^6 On the arrival ol
Orders from Molland for his release, Cotinho was set free after an unjust
imprisonment of over ten months.57
Anarchv was so rife in Cura^ao that this same Cotinho vvms murdered bv
three Frenchmen on November 4, 1720, in his home.ss Fiscal Van Bergen
53 The j)arnasbiin who signed tlie coniplaint to ihc goNt-mor wcrc Manuel Alvares Cornea, B. d
Casseres, Abraham Pen(;:o, Abraham de Chaves, [Dr.] l:,hak de Atosta, Gabriel Levy, David Senior,
Abraham I lenrifjuez Moräo, M. de Oasto, Hlias Parera, Isaac Touro, Jacob Belmonte and Jacob
Abenatar (WICA 206, pp. 174-75).
5^ WICA 206, p. I49v.
55 PJCAA, end ol Copiador de Carlas, S462-5479. 1 he Amsterdam Community sent a copy of
it to the parnassim of Curavao according to a notation in MS, 6 Tanius, S477.
56 WICA 472, p. 156; WICA 573, p. 252. h ^ .
57 WICA 573, pp. 747V-48.
58 See Kmmanuel, Precious Stoncs^ p. 5i5, no. I8'•^^.
III
J
*
mmmm
'. ^^:
|ny ■■wmnUimtft.iOtiW'o »u,
■»*>»» 4,.' t«><
.Wkirt 1->'<IM4
! 4.,n
t'*.'V i
. C'%' :
EMMANUEL, ISAAC S.! HISTCRY ft THE JEWS OF THE NETOERLANDS
ANTTLLES. Cincinnati, 1970, v.2
HASCAMOTH OF CONGREGATION MIKVE ISRAHL 1671 l<»6}
•d;
IVny
aca
ans
the
IN THK NAMF OF BIESSED GOI)
ors
ile.
ags
an
."SS,
in
ear
ved
|t as
ital
WC
of
sale
was
iien
the
>ers
)W.
his
he
was
on
on-
)rce
uded
rom
.ord
On 4 Tisry [of the| year 5460 [I699| the meml)ership having been made aware
how tremendously important it is for our conservation ano the prosperity of
this Holy Congregation to observe the Regulation«, it was unanimously agreed
that those previously made and signed by all continue in effect. The gentlemen
of the Mahama(l, each <Mie in his time, shall try by all means to enforce their
observance with the Cooperation and assistance of all so that no one may excuse
himself on the ground that they were or have been revoked since they remain in
the same vigor as when first established. In further support thereof, the members
were pleased that the Haham [Lopez) (following the opinion of the tiders of
the Nation and of the heads of families), in the Company of the gentlemen of the
outgoing Mahamad, was disposed to explain and discuss some of the Kogulations
and especially to establish (divine) [duej obedience to the gentlemen of the
Mahamad, all of which brieHy follows in this form, etc.
1. As to relatives permitted to serve together as members of tlie Mahamad, it
must be explained that althoiigh there are ditlt rent degrees of afhnity pro-
hibited under our laws, nevertheless, if these very ones were classed and
legally accepted by the Holy Congregation with the consent of the entire
membership, then under the Din (law) they could lawfullv serve together.
For the convenience of the Holy Congre^^ition, this Regulation allows one
to serve together with the husband of a niece or of a cousin and with strangers
whose vvives are in the relationship of aunt and niece, or of coiisins. Such
relatives shall be allovvcd whenever the gentlemen of the Mahamad find it
necessary and convenient to elect them. All others <>f t loser aihnitv or con-
sanguinity shall be prohibited, etc.
2. The penalty of Beraha «^hall be imposed on anv ptrson or persons who m,\v
insult the gentlemen of the Mahamad [as a wliolej or any ()f them in their
official but not private capacity, either by word or doed, or l)y raising his
voice insolently against them to contradict their (Orders or to critici/f the
distribution of the Misvoth in the Synagogue and outside of it, or to disparage
their work of an offic al nature.
The gentlemen of the Mahamad shall be unable to pardon such elTrontery,
but shall be forced to proceed against such a person or persons, without
exception, by denying [admittance to| the Synagogue, For the enlightenment
of all, that [punishment| shall be announced trom the pulpit. Former members
of the Mahamad, as well as other disinterested individuals, shall use all their
efforts in carrying out this Regulation. Such person or persons incurring
this penalty shall not be excused until giving füll satisfaction to the gentle-
men of the Mahamad and paying the fine of twenty-Hve pesos. The penalty of
Beraha shall thereupon be removed with the ceremonies necessariiy held
in such cases, at the disposition of the Haham.
3. In consideration of the fact that some gentlemen take ad van tage of paying
the slight fine rather than accept some worthy office of this Holy Congre-
gation, it has been deemed fitting to increase the fines as follows:
549
■ '.V
|.
' ■ . H *f
,fe
J^^l ^
«
I 1
F( •
■iH
. V
^ . 1 ^
1^
/
HisroKV Ol- rill; ji-ws uv \\\y Ntrm kiands ANiiiLfs
i
For rrfusing thr olfice of Mahamacl, fifty pezos; '
For retusing thc ottice oJ Parnas oJ Ilebra r>r of lalmncl Torah, twentv-
(ive pezos ;
J'or rciusing tho honor of Briciegrooms of tlu* Law, twenty-five pc/os ;
lor raising one's voice insoltMitly in thc Synagogiie against a neighlu)r,
vvhrther man or wonian, twenty-fivr ptvos ; and
For oHoiuling, hy dccds (i.c;., striking), a neighbor, vvhether nian or wornan,
in thc Synagogue, filty pe/os, etc.
ir any of those hnes, as well as others imposed in the discretion of the
Mahaniad, are not paid wlthin the time ordered, the gentlemen of the
Mahamad shal! proceed against such [delinquentl by denying hmi admittarice
tu the Synagogiie. If he remains obstinate anti the case is orie requiring the
protection of our Holv law, they are empowered to deny hini circiimci^ Ion,
biirial and the like. Those gentlemen of the Mahamad succeoding in oHice
shall be obligeci to proceecl with the same rigor and withcnit inv niitigation
in Order to obtain fiill satislaction It is hoped that the zeal ol dll the nienil)v^rs
of this Holy Congregation will not glve occasion for the exec.ition of such
punishment. May Cjod implan' in us love and reverence for Hirn to serve
H»m as vve should. And may peace reign ovt r Israel, etc.
D<>uc m thc II[olv| C[ongregation| of Mikve Israel thc 8th of Tisrv, 5460
I1699I.
Si^naturcs oi the iminediately
past Mahania<l:
rhe Messrs. Issaque de Marc hcna
Isaq Prarcira (sie)
Gabriel Lew,
Treasurer
With thc a[)|)rova' )f thc worthy
Fleiers and licads ol lamilics,
vve sian as med lato rs, in the
name of dl, in Ciiravao, in ihe
H|ol\| C (ongrcgationi ol Mikve
Israel the 8th <}\ Tisrv, 5460.
(Siijncd)
Miau Lopez
Joseph da Costa de
Andrade
Mordehav Nam ias de
Crasto
J
i
Sine
shouid
their i
the lal
directi
therefr
wise, I
text s<
shall b<
May G
On th<
their c
which
of II is
ccnigrej
lairness
also re
I . \r»
iM'ii
2. No
or I«
Olli'
]. It a
otiv.
as N '
Mab
4, No
thcii
M
Ainc
On the 2 5th of Adar Scnv, 5461 [1701 1, the gentlemen of the Mahamad met to
consider the manv disorders arisiitg out of th' marking of casser mcat with papers.
Since notice has come that trefa meaf has been cookcd lor casser, it is again
ordered that evcry Treasurer shall see to it that Icad ta^s are handcd down trom
Treasurer to Trc\isurer to avoid such irrc^gularities.
Th( rcfore, vnc order the slaughterer and examiner of the Community to
Icave bis house at the strike of the |tovvn| bell to kill and cxaniinc for the entire
Nation, and the Samas to mark with lead tags all mcat |(lcstined| tor all ol our
people.
On tu-
and thci
certain
First
and on
Keaulati
^ SiM» a
<» Soo l>.
550
.IF'ri» '■i\¥* mmitt.-
i..^.|»*A.. <.■.-»
;i«|j|^;S
'.^f^
*?v ■
A. SHIPOWNF.RS
00
Vessel
Ester
De Vrijheid
JlIFER. GeREBKECHT
St. Franciscus
Het Wappen van
HoLlANI>3
NlIESTKA SeNORA
de concepciun
Anna
FORTIJN
St. Jan
!
Year
1681
1693
1699
1701
170^
170 3
to
1705
1705
1709
1 TO«^»
C *n! IhfN \ VAN C UKAc ».' • i " . ' >
Owner
Value
Pesos
Manuel de Pina, Benjamin C'arvalho,
Isaac de Marchena & Co.
Philij)e Henriquez, aliaa
Jacob Senior
Philippe Henri(jue/, r)avid Senior
& Co.
Abraham 1 undain
1701 Philip[)e Henll(|uc^
1702 Philippe Heniitju«'/
Moseh I . Madui.. 5)8:7
Phili[)e ileniKjiu/, I )aMd St*fiiur ife
(_()., Mordet ha\ N. de < ra>tM,
Jacob Benjamin JrvMiiim
Henri()ue/, (iabriel Itvv i<i Co.»
Isaai I ouro, Maimcl ManaM:)
(jn. 11/. b Mostrh 1 OjHZ
Henritjuez, Jacob de C raslo & Co.
Isaac fouro
Philippe Henrii|uez & Co.
Al>r.\haj"n Hcnriqucz Morou 1,001
Source
Remarks
Ferrt* & N»-%ra
WICA617, p. 292
GAA 4775, p. 255
WICA 1282
WICA 567. p. 317
WICA :(X), p. >9S
WrCA 200. p. 3 32
to 3 3 3 b
WICA 214
WK A 203, p ^2
\ ». I > • ■■ \ I
\' ,-. .•! \ I h .ti
:7,500 t
WK A S7ü, p. 617\
PJCAA*
A well-armed nLvc ^hip which
brought slave^ fn.m "Cap*
(Africa); see p. 76
Slave ship; see pp. S2-83
Kented to the WlC für the
iransportatiua ol ^ood^
froni l uravao to Holland
Iheir ship.-» and pret.n»us
cargoes caj'ktureil bv the
tnijlish betvNcen 1703 and
1705
Arnied ves^fl
Vaiue o\ this 40- ton vcs^el and
H
o
H
X
m
m
TS
H
m
Z
m
H
m
r*
>
o
>
z
;/3
.<'X
ff
k-<^'., r»
*f''^
FORTIJN
1706
St. Jan
1709
Le Genereus
1709
Henriquez, Jacob de Crasto & Co.
Isaac Touro
Philippe Henriquez & Co.
Abraham Henriquez Moroa 1 ,001
WICA 214
WICA 203, p. 332
Armed vessel
t
M
Cathakina van Cuka^ao 1710
CaTHAKINA VAN CURA<, AO 1710
De Dorothea
De Hoop
De Dorothea
1713
1713
Ferro 8t Neyra
Mordechay, Manuel & Eliau
N. de Crasto
Mordechay N. de Crasto
Manuel Alvares Correa
27,500f
1716 Gabriel Levy and David Ls. Dias 6,300
La Confian<,a
1717
David Lopes Dias
Wymout
1720
Isaac Senior & Co.
De Societyt
-•
1720
Ferro & Neyra
JoNGE Abraham
1720
Daniel Moreno Henriquez
JoNGE Daniel
1721
Ditto
JoNGE Jacob
1721
Ditto
Hanna
1721
Widow Mordechay de Crasto
CS
00
JoNGE Mordechay
Helena
1721
1721
Ditto —
Isaac 1.. Hcnriqut'z, David &
"
Isaac Senior
De Benjamin
1721
Daniel Moreno Henriquez
H endragt
■
1721
Ferro & Nevra
• •
Fortuyn
1721
David Stinior
Philippo QUINTO
1721
hlias ik Manuel Touro
Sara
1721
Salonio Vaz Faro
Elisabeth
1722
Mordechay A. Coriea
NUESTRA SeNORA
de
1722
Flids Jesurusi Henriquez
ROSARIO Y LAS
An IM AS
•
Zeeblom
1722
Ferro & Nevra
1.000
350
WICA 570. p. 617v
PJCAA* Value of düs 40-ton vessel and
cargo in florins
One-eighth intcrest
WICA 207, p. 82 ;
Hamelberg D, p. 117
WICA 572, p. 373 Their vessels, valued at over
6,300 f>csos, taken by the
English in 1716
WICA 574, p. +74
Maduro's list
Ibid.
Ibid.
Ibid.
Ibid.
WICA 215
OAC 796, Sept. 30, 1721
Seized by the Spaniards
Seized by the Spaniards
OAC 1564, Apr. 4, 1721
Maduro's list
Ibid.
Ibid.
<
>
c
z
<
X
'V
C
z
m
9s
I
\o
"'JL-
3 The vessel belonged to the WIC and was chartered to Henriquez at 9,375 florins the trip to bring slaves from Africa (p. 77>.
^ Correspondence Isaac Hoheb, letter oF Nov. 26, 1710, to Joseph Fidanque of Cura^ao.
•«<» ;. *
"H^'^Ü^S^.
-ar '*e^>?'*r^,-ii^ -L^^Li;^-^^
!^i=?^^**r^ifi'®l*^i56^*^^
■4«a.^a.MKa..<:^:frriMJp(!54J»<Bi»i.i»njy
' — • -••- — _«. V ■^ • ^
( , ~
.r 'iBe* ^"si:
X ■ - ■- .
i*»*^"-'-'---'- ■'■•5i<5.'
r,' ^, . i» ,
LIST OF LICENSED BROKERS (last part)
iiisTOKr or- Till |j WS ot im- Nr thi-klanus antm ifs
YtMl
Nain«
Snijn e
K-\.
\ T) I ^4
1 TK^.
I )^) 'n
I 794
1794
1794- 1805
1 794- 1 S !(>
17^>S
I79S
I7^r,
17S)S
179^
1795
1799
1 800- 1 6
1801-27
IS04-i(i
1805
ISN
1 S 1 9
ix.n
IS5rv7l
ISbS
I li.»s 1 f.iiin S.iss()
AhraK.m» ( anlo/c» <l,i t osta
Mossi'li Jesuruii SasporMs
Ju<lal) de it'on StMiior
Ahraliam <!♦» U.\Ai' ^onlnr
AhraKain JisuruD I oho
Saloinr- «lo Mordtuhav f . Ma«lun>
)a('()l> |t'siirun Naspnrtas
lsa«U' (lo \hjal»aii) Sonidr
Moses Va/ Niifii's
Salonu» (, t)hrij iLinit|ii«*/
haai i alvo An'lr ido
Ka|)l»arl Naniias de t. rast«»
David de Salt»nio de \le/a
II las Kodn^vle/ Mir.nula
Üanlel Jesu* im I olu»
Davul |llaini i\r |eii(!a!d '- «>"»'n Mci.M^jue/
haa( I laiin Salas^
Jai ol) I laini ( alvo
Jai'oh Senior
M(»eli «le r)aniel I.o[)c/ l'enlii
SanHj«d P«T«Mra
Samuel da C o>ta Ciome/.
Danitd ila L\>>>ta ^iohkv Ak ia Penha
(>\( 116, y 1791
OA( I i4, V. 1792
0\( IM, V. 179;
(>A( !()0<. rw). 4-4
W, I. C or»)it<'', HO, I Ui
OAC. 1 i(), no. I \->
W. f. AiiMMik. Xaad v.
Kol. 179, p. ?2
Kolonien ^^) I 1 , |uly "t,
IHK,
W. (. < oniil«', HO. I •(>
W, 1. ( (;nnte, nn. I J(>
VV. I. ( .JlHlte, MO. I Vi
VV ( < oinite, no, j i^
VV. I. ( <MniJ/\ v.n. I ]^i
W. i. ( oniitt, no. 1 ^6
OAC 141. nos. 8^^90
W, l. Anu'rik. R.iad v.
Kol. I7':>, p. .^^
< )\C :M1-, no. { M
()\C .!U, ho. in
CC, IVe. I 1, tS2l
j»ai»«M «. ot >, I .S7I
7 Laler on he was contracted l>v tlie irovorrMnent as /.jr?:/, UjhLur or ijiivemment hrokei.
#
■■»'»■IKTHeiV
' ;. '^'^
1?^
VA»)
■plp'lpl^ipp'*"''^
I
MÄV* /
1* ^li^^^^^^^^^^W^^^
APPENDIX 8
1»' )\
JEWISH INCOMH TAXFAYLRS IN 1702 AND 1707
AND THEIR FAMILY STATUS IN 1709
>
IN 1702 THF GOVERNOR and his Council took the decision to levy an income
tax on the residents of the island. The jewish taxpayers are listed below for
the years 1702 and 1707 with the amounts paid, It is noteworthy that of a total
of 4,002 pesos assessed in 1707 on Cura<;:ao's 377 residents — including oßicials
and employees of the Dutch West India Company — 1,380 pesos or 34.5% of
the entire amount was contributed by 104 Jews. They represented only 27.75%
of the taxpayers.
The eight Jews in the top income tax bracket for the year 1707 were Manuel
Alvares Corrca, 45 pesos; Jacob Namias de Crasto, 36; Philipe Henriquez
Senior, Mordechay Namias de Crasto, the Widow of David Carilho, Gabriel
Levy, Moses Lopez Henriquez and Abraham Lucena, each 34 pesos.
The eight Gentiles most highly taxed were Willem Meyer and the Widows
Kerckrinck, Jan Stoonhous and Apero van der Hoeven, each 50 pesos; the
Widows van der Straaten and Juan Moijaert, each 34; Johannes Goedvrind and
the Widow Tribier, each 32 pesos (WICA 201, pp. 94-100; WICA 567, pp.
365-72; WICA 572, pp. 369-75v).
Shortly afterward during the War of the Spanish Succession the Governor and
his Council, on Company orders, introduced the Family Tax. All white residents
twelve years and above had to pay a peso tax annuallv; children six to twelve,
ahalfpeso. Only children under six were tax-exempt (WICA 203, p. 4v). This
list is combined with the preceding one in ordcr to give an idea of the Jewish
Population in 1709 (WICA 571, pp. 61-65).
As the Dutch were unfamiliar with the spelling of Portuguese names,
numerous corrections have been made, for example: Jacob Guardal en Andrade
to Jacob Guadalupe de Andrade or y Andrade; Frano Henriq & Bonai to
Francisco Henriquez & [David] Bernal ; Jacob Henriquez Manase to Jacob de
Menaseh Jesurun Henriquez; the Widow Manasch to the Widow Menaseh
Jesurun Henriquez; and so on. ^
il,...
i< »
>' <■-»
»«•1
763
f^^t%t^AiiM^^Ml^tAk.i^.hUM t^ifchlii
.,. - . .> t-..j*.
<-, *^^^f.^;<«r.k^,^;>i;r
: U^
"'.■''i^ii-r.
^ -^.f^^^^ilU-^'^^Jr
■f WV '' '
- -^'f
'lr.m^^^.M
hV.
■♦";
^f" •' *!»■•*•?•<.
^■^''H<i-
i 1709
ChUdran
6-«2yn.
APPENDIX 9
JEWISH HOMEOWNi-RS IN WII.I.EMSTAD, 1715
PROVISIONAL GOVERNOR JONATHAN VAN BEUNINGEN had a CCnSUS teken in
March 1715 of the privately owned houses in Willemstad or Punda, that
is of all the houses bordcrcd by the city wall. Exciuded from this census were
the houses which belonged to the Dutch West India Company in the "Fort
area The jews possessed 85, and possibly 86, of the 218 privately owned dwcllings
in the City — or 39% (WICA 206, pp. 35-41). Below is a list ol homes owned
or occupied by jews. The number opposite the homeowner's name is not his
house number. since there were none at the time, but his place on the census
list That census makes it strikingly clear that Jews and Gentiles lived s.de by
side The only exceptions to this nearly perfect Integration were the eight houses
on Prinsenstraat (today's Madurostraat) and the fourteen houses south of Breede-
straat exclusively owned by Gentiles. Where no tenant's name appears, the
inference is that the premises were occupied by the Jewish owner.
"aEN de WAETER KANT" — ALONG THF WATERFRONT
(Not to be confused with today's Handelskade which did not exist in 1715)
Thrce out of ten houses Jewish-owned
1. Abraham Henriquez Moron — occupied by IZebaoth Callinghs
7. Henriquc/, & Francisco Henriquez — occupied by Jacob Preto
8. Gabriel Levy — occupied by a Irecd Negress — Isaac Abrahams/ i.ved at
no. 4 owned by fGodfried Nieuwpagie.
"IN DHEERE STRAET AEN DE WEST ZIJDE" — AREA WEST OF
HEERENSTRAAT
' Nine out of sixtecn houses Jewish-owned
11. David Lopes Dias
12. Salomon Senior — occupied by fja" van Erpecum
13. Philipe Henriquez [Senior]
14. Gabriel Levy — occupied by Jacob Teiles
15. Abraham Henriquez Moron - occupied by tMoijaert and fvan Prui)sen
16. Elias Pereira
20. Elias Pereira — occupied by Abraham Lopes
21. Elias Namias de Crasto , , u n
22. Mordechay Namias de Crasto — occupied by Jacob Semach Ferro
769
n
11
.i|
• l;«
...
1' »
"♦■•
ml ^
Ml
- • *
;;i
:l.
!l
y^'i,
IMm
>^iii4a^*,.
f
0
^V
.', t
HISTORY OF THI. JEWS OF THH NF THFR I, ANDS ANMLLES
"IN DtTO STRAAT, AI N DR OOST ZYOF" — ARFA fiAST OF
MF FRFNSTR A "VT
Six out of seventeen houses Jewish-owned
28. Mordcthay Namias <Io Crasto
30. Mcirs <.f Manud .le [>ina (Naar| - «ccupied partly by these hcirs and parfly
31.» WicJow Jacob Namias de Crasto
36. Isaac Touro
38. Manuel Gomcs ~ occupiecl by Jacob Gaon
39. Jacob Andradc ~ occupi(.d b) fFreere & Otte
"IN DE BRFED STKAAT AIN DK ZUIfOT SYDE' — AKHA SOUTH
OF BREEDFSTRAAT
All fourteen houses exciusively Gentile-owned
0
Salomon Vaz Faro nevertheless lived at no. 51^ together with the ouner
tjan I>orcas, the E:lder.
räJ
^VJ
,M
f^i
^.
"OP DE BREED STRAEDT AEN DF NOOUDT SliDE*^ — AREA NORTH
OF BREEDESTR AAT
Four out of eighteen houses Jevvish-owned
69. Benjamin de Casseres
71. Widow [David] Carilho
72. Gabriel Lew
73. Widow fOavid] Pardo
f r
"IN DF JOOnESTRAFT SOO AFN DF ZlIIDT ALS NOORDT ZYÜF - NORTH
AND SOUTH JOODESTRAAT MAKCH 13, 1715
18, and probably 19, out of 22 houses Jewish-owned
76. Widow Balthazar de Leon
77. Abraham Henriquez Moron — occupied bv Isaac Henrinuez (\)utinho
78. Abraham de Chaves
79. Isaac Mendes de Gama j
80. Widow de Pas — occupied by Jacob Salom
81. Isaac Touro — occupied by Isaac Malas
82. fBelongingl "to the Jevvish Church" - occupied bv Abraham de Meza
8 3. Jacob Gaon — occupied by fThomas Hobberts
84. Jacob Gaon — vacant
85. Abraham Ulloa
86. Isaac Marchena — occupied by Abraham de Leon
' Father Casecio livccl at ao. 32. house helonging to the l.eirs of the Widow Willem Kerckrinck
^ Father Schabe! livecl at no, '0, house helonging to the Widow Christiaen Boom.
■^
770
fST^
'^^y''k:'1l^^:^'ii'^ir%t^lM^^^^ ; -.•
<!♦ •'"''' .P^' '♦•*■.*-
n.,v i' V V
PARNASSIM 1671 1969 -- BRIDI.G ROOMS 0\ THR LAW
dfei'-i-*'
j^Ai*v-:>..:iti^v. .:tr,
5468
My lord father (David Senior)
Jacob de Crasto
Abraham Naar
Manuel A Iva res Correa
Ishac Lopez Dias
5469
Abraham de Chaves
Mordechay Henriquez
Selomoh Senior
[Dr.] Ishac da Costa
David Lopez Dias
5470
Abraham Penso oro
Manuel Alvares Correa
Gabriel Levy
Jacob Efraim Jesurun Henriquez
Mordechay de Crasto
Eliao Pereira oro
Jacob Semach Ferro
5471
[Dr.] Ishac da Costa
Eliao Pereira
Benjamin da Motta
Abraham Henriquez Morao
Joseph Fidanquc
5472
My lord father [David Senior]
Mordechay de Crasto
David Lopez Dias
Abraham de Chaves
Eliao Namias
5473
Abraham de Chaves
Mordechay Henriquez oro '
Abraham Henriquez Morao
Joseph Fidanque
Mordechay Henriquez
David Aboab Cardozo
P
2d
G
ß1
B2
P
2d
C,
Bl
B2
P
2d
G
Bl
B2
P
2d
G
Rl
B2
P
2d
G
Bl
B2
2d
G
Bl
B2
i
785
2d
G
Bl
B2
5474
Mordechay Henriqiiez P
Ishac Touro 2<l
David Aboab Carclo/o G
Ditto oro Aron (da| Costa Gomez Bl
Jacob (iaon B2
This year they started olecting
four counciliors to make up a
Council of seven members.
5475
Manuel Alvares Correa P
Benjamin de Casseres
Fliao Namias
David Vas Farro
Jacob Jeuda Leao
5476
Gabriel Levy
Jacob Belmonte
Jacob Abenatar
Semuel Levy Madiiro oro
Abraham Rois Gradis
Ishac Senior
5477
tliao Pereira
Jacob Ffrain\ Jesurtm Honricuiez
Jacob Jeud.ib I «mo oro
Jacob Semach F-erro
Ishac da Gania
Ishac Henriquez Coutino
5478
Abraham de Chaves
David Lopez Dias
David Vas Farro
Abraham Naar
Ishac Bueno Vivas
5479
Benjamin de Casseres
Abraham Naar
David de Crasto
P
2d
G
Bl
B2
P
2d
I
l]
t i
•I
• <
t
', «
W^
' J
%
• i
l>
1
w?
t
•.4
v.rr
';i:'-i»'f-*''^'^-''^ ''-'-'*■
ii
I
[^4^^'
1t ■
k.v(.
THE HEADS OF i^AMILIES:
HISrORY Or THE IHWS OV THF NTTUFiRLANDS ANTILLFS
1746
Mordechay Alvares Cornea
Mosseh Alvaros Cornea
Widovv Raphael Alvares Cornea
Abraham lienriquez Cotiilo
Jacül) Henriquez Cotino
Widow Isaac Henriquez Cotinho
Mosseh Henriquez Cotino
David Namias de Crasto*
Mordechay de Crasto
Abraham Rodriguez Cunha
Jacob Curiel
Selomoh Curiel
i/i/
D
Abraham Diaz
Isaac Diaz
Abraham de Isaac Lopez Dias*
Isaac Lopez Dias*
Jacob de Isaac Lopez Dias*
Moseh Lopez Dias
•
F
Abigail Vaz Farro
Benjamin Vaz Farro
Widow David Vaz Farro
Mosseh Vaz F'arro
Ishac Henriquez Fereira
Ishac de Jacob Henriquez Fereyra*
Jacob Semah Ferro
Abraham FI o res
Widow Abraham Lopez da F'onseca
Widow Aren Lopez Fonseca
Widow Jacob Lopez Fonseca
Mosseh Hisquiao Lopez da Fonseca
Mordechay Fundam
* Refused to sign.
** Not in the list although he initiated the project.
1026
1769
Jacob de Moseh de Chaves
Kaphael Alvares Correa*
Ishac Cardozo da Costa
Isaac Haim Rodriguez da Costa**
Mosseh Rodriguez da Costa
Abraham de Manuel Namias de Crasto
Abraham de Mordechay de Crasto
David de Mordechav de Crasto
Haim Isaac Namias de Crasto
Ishac de Morrlechay de Crasto
Jeosuah de (Mordechay de) Crasto
Manuel Namias de Crasto
Mordechay Namias de Crasto
Ishac Curiel
Moseh Curiel
Selomoh de Jacob Curiel
D
Abraham Lopez Dias*
Abraham de Jacob Lopez Dias
David Lopez Dias
Semuel Lopez Dias
David Haim Dovale
Josiau Dovale*
•. rll
Selomoh Vaz Farro*
Abraham Fidanque
Jacob Fioanque & Sons
David I opez Fonseca
David de Jacob Lopez Fonseca
Eliau de Aron Lopez Fonseca
Ger
Wi«
Repi
Mot
Isaac
Jose
Abr
Jaco
Wid
Benj
Jaco
Jeos'
Wid
Davi
Davi
J[ac(
Jeucl
H
Abn
Ktrai
Lliai
Jaco
Juss»
Benj
Wid
Wid.
Seloi
Benj
Fsth
Fath.
Hi
Mosn
Semi
Davi»
♦ I^
^1
.%
i4i
Pf';»l
' } ~J
•: H^^f
■^
1
7
^OoAi
(=4vv5 fiffn-r^i^) De, ÖJJ-t:
re^
LO^dbtz-i^z.
p.
^^"Ov^
\xy\^
/M(FL^S^
/
^Tv/^
; -
I
u ■* * ' • r '^ ,-
,■■< ^ . • •' . \ , ^
> I
Ji'i
l! ■•
f
^1
, !>
.1
'^»«ajwaii^^^
:ji»?«ü«!i. ;^*'
126 ARÜBA, BONAIRE, AND CÜRACAO
tive (Aruba at one time supplicd jo% of the world's consump-
tion), but now in vogiie as an alleged miracle cosmetic rejuvena-
tor— applied externally! (See 'Things to Buy/')
For touring the cunucu, Luis De Palm's De Palm Tours N.V.
Opera tes iVi-hour, 3y2-hour, and Vi-day junkets (lunch included).
Make arrangements at either their Sheraton-Aruba, Divi Divi,
Americana or Aruba Caribbean offices; the drivers will pick you
up at your hotel and return you there; so will Bruno and A.C.U.
Tours. All three outfits charge the same, Cover the same ground,
and will providc transfer Service from the airport to the hoteis
provided you have reservations in advance. Carry a vouchcr
with you. As to whether or not the sights to be secn are suffi-
cicntly enticing to Warrant leaving the lovely beach, opinions
Vary. For oursclvcs, we find no unmissable ones; you may disagrce.
Tlie Esso Company invites you to inspect the impressive Lage
Refinery at San Nicolas; phone the Public Relations Department
for reservations (Tel.: 9-2364 or 9-3605); operates Tuesdays and
Thursdays. If you decide to mcander on your own, get Esso's free
road map, which indicates and dcscribes the major high spots
with crystal clarity. Incidentally, you're welcome to patronize the
private Esso Club at Seroe Colorado for meals, movics, or bovvl-
ing. Mechanically minded explorers can view the world's largest
sea-water convcrsion plant; amateur prospectors might enjoy
clambering through the remains of the old gold mines at Balashi
and Bushiribana. Unless Aruba's recently uncovered 400-year-old
tombstone can be proven not to date back to 1563, Curafao will
have to concede to its sibling the long-held Status of being the
oldest Jewish settlement in the Netherlands Antilles, indeed one
of the oldest in the Caribbean. The prescnt-day Aruban Commu-
nity dates from the 1920s; Miami Beach architect Morris Lapidus
designed the synagogue (built in 1962).
In Bonaire, Washington National Park, the first such prc-
serve in the Dutch Antilles, offers a sanctuary for some 130 vari-
etics of birds (the Audubon Society has a check list), including
fhe pearly-eyed thrasher, hummingbirds, and around 6000 flamin-
gos. When the Antilles International Salt Company necded to
expand their Operation a while back, they spent $100,000 redc-
signing their plans in Order not to disturb the birds ncsting in the
old Salt paus of the Lake of Brine. In gratitude, prcsumably— no
one eise can come up with another rcason— the flamingos now
hatch twice a ycar instcad of once!
Bonaire oflfers no world-shaking sights, but it has miles of bliss-
fully uncxploitcd hintcrland, a havcn of trancjuillity for don't-
www^
i-^^M^^^']i^^M^^i^
''<^\ HC^^ ^^iCi^ii^^J^-K^
ARUBA, BONAIRE, AND CÜRACAO 127
fence-me-in folk. Wallow in wonderfully wasted Space, shoot the
breeze with the charmingly bashful Bonairians, and take your
time; there's no place you must see, no destination you haye to
reach.
Curo^ao's primary attraction is still the city of Willemstad it-
self, and still one of the most stunning towns in the West Indies.
Of her splendid seventeenth-century architecture, conceived at the
height of Holland's cultural flowering, 9070 remains superbly
Standing to this day. As you stroll about the 200-year-old streets,
the colors and forms of these magnificent houses will entrancc
you; each is a diflerent hue, shading through lavenders, wisteria,
tangerine, lime, olive, amber, pink, and blue; the eflect is as unin-
hibited and exciting as the primary colors on a painter's palette.
Tlianks to the cfforts of the nonprofit Foundation for the Pres-
ervation of Historical Monuments, more and more island land-
marks are being rejuvenated: Fort Nassau, the imposing bastion
dominating the harbor; Brievengat, a country estate originally
built as a small fortress to protect the north coast from piratcs;
Kuiperstraat 28, a laundr)' until workers uncovered a 300-year-
old Jewish ritual bath hidden for centurics behind plastered-over
walls. The newest labor of love is De Rouvilleweg on the Otra-
banda side near the pontoon bridgc. Built in 1737, named after a
former governor, this 4-building complex is a classic example of
Colonial Dutch architecture.
The Mikve israel-Emonuel Synagogue (comer of Kerkstraat
and Columbusstraat) constitutes Curagao's most celebrated land-
mark. This citron-colored celebrity is not only the oldest synagogue
building in the Americas, it also houses the most ancient Jewish
congregation in the hemisphere. Patterned after a seventeenth-
century Portuguese temple in Amsterdam, it is built around a
Spanish-style courtyard; the interior resembles a traditional Israel-
ite camp, with the altar in the center and the congregation sur-
rounding it (as the tribes clustcred in circles on the sand). Of the
four 24-sconced candlesticks, duplicates of those in Amsterdam,
3 date back 266 years; the 1 5 sumptuously decorated Torah scrolls
over which bums a perpetual flame are a breathtaking sight when
the hekhal is open; much of the hand-smithed ritual silver is over
2 centuries old. Sand Covers the synagogue floor; one theory ex-
plains it as symbolizing the passing of the Jews through the desert
from slavery to freedom; another recalls Genesis 22:17 and explains
the grains as Symbols of fertility; pragmatists consider it merely
floor covering to muffle the sound of shuffling feet on the hard-
wood planks. Sincc the eariy settlers were Sephardic refugees from
mmnimßmimitmrT'm
fmwimm iiwip jiiii ..yjjjiji^i^^ ^ , ipt,||||j|nii]ni|iniii|.nipp|
• ; '^
^
trj
Q
(A
C
CD
cf
O
H-
(^
o
CT*
(D
3
H
C
09
'f:
}J
CO
0\
ö
V^npp^Pü^p wm m . i |ii|! mrmi/ßißmmiimmm'mfr
■•PflPfPPiüWi»**
i»w «
■i -.rt.'
r;4.rv
V- •■'" *■■;
»'* •,
4M«iK^i4^.
*^'' — *r''"' fi
'Äf,.
' -t.
1
■ ' V
.1
I
> i'
126 ARÜBA, BONAIRE, AND CURACAO
tive (Aruba at one time supplicd 70% of the world's consump-
tion), but now in vogiie as an alleged miracle cosmetic rejuvena-
tor— applied externally! (See 'Things to Buy.")
For toiiring the cunucu, Luis De Pahn's De Palm Tours N.V.
opcrates iVi-hour, 3V2-hour, and 1/2-day junkets (lunch included).
Make arrangements at either their Sheraton-Aruba, Divi Divi,
Americana or Aruba Caribbean Offices; the drivers will pick you
up at your hotel and return you there; so will Bruno and A.C.U.
Tours. All three outfits Charge the same, cover the same ground,
and will provide transfer service from the airport to the hoteis
provided you have rescrvations in advancc. Carry a voucher
with you. As to whethcr or not the sights to be secn are suffi-
cicntly enticing to Warrant leavang the lovely beach, opinions
Vary. For oursclvcs, we find no unmissable ones; you may disagrce.
Tlie Esso Company invitcs you to inspcct the impressive Logo
Refinery at San Nicolas; phone the Public Relations Department
for rescrvations (Tel.: 9-2364 or 9-3605); opcrates Tuesdays and
Thursdays. If you decide to mcander on your own, gct Esso's free
road map, which indicates and dcscribes the major high spots
with cr\^stal clarity. Incidentally, youVe welcome to patronize the
private Esso Club at Seroe Colorado for meals, movies, or bowl-
ing. Mechanically minded explorers can view the world's largcst
sea-water convcrsion plant; amateur prospectors might cnjoy
clambering through the remains of the old gold mines at Balashi
and Bushiribana. Unless Aruba's rccently uncovered 400-year-old
tombstone can be proven not to date back to 1563, Curafao will
have to concede to its sibling the long-held Status of being the
oldest Jewish settlement in the Netherlands Antilles, indeed one
of the oldest in the Caribbean. The prescnt-day Aruban Commu-
nity dates from the 1920s; Miami Beach architect Morris Lapidus
designed the synagogue (built in 1962).
In Bonaire, Washington National Park^ the first such prc-
serve in the Dutch Antilles, offers a sanctuary for some 1 30 vari-
eties of birds (the Audubon Societ)^ has a check list), including
fhe pearly-cyed thrasher, hummingbirds, and around 6000 flamin-
gos. When the Antilles International Salt Company needcd to
expand their Operation a while back, they spcnt $100,000 rede-
signing their plans in Order not to disturb the birds ncsting in the
old Salt paus of the Lake of Brine. In gratitude, prcsumably— no
one eise can come up with another reason— the flamingos now
hatch twice a year instead of once!
Bonaire offers no world-shaking sights, but it has miles of bliss-
fully uncxploited hinterland, a haven of tranquillity for don't-
i'^ifflfe^iti-ife^i«^^
ARUBA, BONAIRE, ÄND CURACAO 127
fence-me-in folk. Wallow in wonderfully wasted Space, shoot the
breeze with the charmingly bashful Bonairians, and take your
time; there's no place you must see, no destination you ha\e to
reach.
Curojao's primary attraction is still the city of Willemstad it-
self, and still one of the most stunning towns in the West Indies.
Of her splendid seventeenth-century architecture, conceived at the
height of Holland's cultural flowering, 90% remains superbl)'
Standing to this day. As you stroll about the 200-year-old streets,
the colors and forms of these magnificent houses will entrancc
you; each is a different hue, shading through lavenders, wisteria,
tangerine, lime, olive, amber, pink, and blue; the effect is as unin-
hibited and exciting as the primary colors on a painter's palette.
Tlianks to the cfforts of the nonprofit Foundation for the Pres-
ervation of Historical Monuments, more and more island land-
marks are being rcjuvenated: Fort Nassau, the imposing bastion
dominating the harbor; Brievengat, a countr}^ estate originally
built as a small fortress to protect the north coast from pirates;
Kuiperstraat 28, a laundry until workers uncovered a 300-year-
old Jewish ritual bath hidden for centurics behind plastered-over
walls. Tlie newcst labor of love is De Rouvilleweg on the Otra-
banda side near the pontoon bridge. Built in 1737, named after a
former governor, this 4-building complex is a classic example of
Colonial Dutch architecture.
The Mikve Israel-Emqnuel Synagogue (corner of Kerkstraat
and Columbusstraat) constitutes Curagao's most celebrated land-
mark. This citron-colored celebrity is not only the oldest synagogue
building in the Americas, it also houses the most ancient Jewish
congregation in the hemisphere. Patterned after a seventeenth-
century Portuguese temple in Amsterdam, it is built around a
Spanish-style courtyard; the interior resembles a traditional Israel-
ite camp, with the altar in the center and the congregation sur-
rounding it (as the tribes clustcred in circles on the sand). Of the
four 24-sconced candlesticks, duplicates of those in Amsterdam,
3 date back 266 years; the 15 sumptuously decorated Torah scrolls
over which burns a perpetual flame are a breathtaking sight when
the hekhal is open; much of the hand-smithed ritual silver is over
2 centurics old. Sand Covers the synagogue floor; one theory ex-
plains it as symbolizing the passing of the Jews through the desert
from slavery to freedom; another recalls Genesis 22:17 and explains
the grains as Symbols of fertility; pragmatists consider it merely
floor covering to muffle the sound of shuffling feet on the hard-
wood planks. Since the carly settlers were Sephardic refugees from
V
, 'u
hd >
M
J^
H 1
b
M
^
Q
CO
m
C ,
H»
Pi 4
(D !,
H- ^
0
c+
sr
<i>
^ 1
^ «
^' •«
er
^ ]
^ i i 1
s • 11
• 1
•ö ;
*fl
M
ijfl
c ■
M .11
H- . J
xr i '1
(D
bd ^
p} i
13- .1
P i
B ■ -^
P
CO ,'
•
•1
1
vo ;
^
ON
D
l
r • ■ ^- ■ -
P *ip.lWI|PPW.IM"I^Jl|i'ip»^iPPli<<pwifitpiJIPWfPW»ii|W
iptUptflPi
!yeias^o!^g?i^iyib^i:;^^^;iyg^ilHa^^^faaSii^!i^
^■■»..rViöF.-.v
.. ^:^jii|^^
Mmmmm^m< '*
«' r.
r>
f
)
1 i
•1
f- '. 'I
■il
I
128 ARÜBA, BONAIRE, AND CÜRACAO
the Portuguese pogrom, and sincc many synagogues in Portugal
have the sand, the custom is probably a carry-over from the home-
land. Island females became emancipated 5 years ago and can
now Sit with the rest of the congregation instead of being confined
to the balcony; during the wedding ccremony, the Curafaoan
bridcgroom tosses his crystal goblet onto a silver tray instead of
smashing it with his foot. The local congregation is proud to point
out that this was the first Scphardic Reform group in the world.
l'he seventeenth-ccntury Beth Hayim Cemctery is also meaning*
ful— of the 2568 stoncs elaborately carved in several languages, 70
date prior to 1700— as is the new museum next door (ac'cess
through the synagogue courtyard). Significant memorials, uniqucly
well preserved. ,
Of the dozens of handsome estate houses dotting the island, 3
Landhws are espccially splendid: (1) the Curagao Museum build-
ing on van Lceuwenhockstraat in Otrobanda; (2) the eighteenth-
century Civil Regisfrafion Building where wedding ceremonies
take place in the painstakingly restored marriage room; and (3)
Senior's Curasao Liqueur Distillery in Chobolobo. A tour through
this factory costs nothing and includes sampling the C O C spirits
on the Spot.
You'll spy some striking statues in your wanderings. The Auton-
omy Monument (on the highway bctwcen the airport and Willem-
stad), Curafaoan designer J. Fresco's supermodern tribute to
autonomy-representing the islands as birds freed from their nests
but still linked to the mother country—is as vibrant a piece of
twentieth-century art as any in the Americas. The World War II
monument, near the main post ofBce in Willemstad, Spotlights a
slim, elegant Eve, füll of movement, stirringly graceful, lightly
suspended on soaring stone needles; alsojocally conceived; of its
kind, as fine a sculpture as Copenhagen's beloved mermaid. Alto-
gether Curafao has an impressive total of 39 sculptures and
Plaques. Librarian Johan Hartog's little guide entitled Stone Por-
traits meticulously identifics cach by photograph and text, in
English; pick up a copy at Van Dorp's book shop; it will greatly
enhance your savoring of these cultural treasures. Curajao's most
overlooked beauty bonus. ^ ^
Special to the island? The Shell Oil Company created a Traffic
Safety Park for shavers aged 10 to 12 in the Casa Cora, near the
so-called zoo and botanical gardens. Under the exacting tutelage
of 2 policemen, the moppcts learned to park, observe Signals, Start
and stop, act out all sorts of vehicular hang-ups in doll-size scooters
and pushcars, and got called on violations. At one point, over 10-
%
ARUBA, BONAIRE, AND CÜRACAO 129
thousand kids a year attended, and visitors, and their cameras,
were welcome to watch the 3 p.m. weekday classes. We missed this
the last time around and are not sure whether the program still
functions; the Shell Company or your taxi driver should know.
THINGS TO BUY WATCH YOUR STEP! The Dutch islands
cnjoy one of the kindlicst duty structures in the cntire Caribbean
and purvey internationally gathercd treasures at a fraction of their
Stateside cost. Merchants in general choose with taste and experi-
ence. BUT! Besides the honorablc, totally rcliable hard core of
old-time merchants, you can run into carpctbaggers who will stop
at notliing to make a florin— honest or othcrwise. Some of the
practices indulgcd in by thcsc floating fohnny-comc-latelies would
givc pause to the most pragmatic pcddlcr in the Casbah. Thcy
crcnte such an aura of niutual distrust as to makc you hcad for
homc, disgustcd, confuscd, and empty-handcd. Don't.
Instead, stroll selectively down Nassaustraat in Oranjestad,
Aruba; through Heerenstraat and Breedestraat in Willemstad,
Curafao; and stick to the tried-and-true emporiums mentioned
here. We sj^ent hours and days sifting through the Chinese mer-
chandise being ofFered as Portuguese Madeiran; listcned to the lies
about brocades; jousted with the price-cuttcrs; and cuUed out from
the bewildering brigade of brigands what wc hope to be the houses
that are safe. TTiesc islands are not only among the most publicized
hunting grounds for dedicatcd shophounds— they are also about
the trickiest. Not in the marketplaces of Tangier, the gigantic ba-
zaar in Istanbul, nowhere in our travels have wc encountered Op-
erators of such sophistication and skill in scparating suckers from
their shekels. Procced, therefore, with caution, PLEASE!
Several establishments are represented on more than one island,
purveying parallel merchandise on each; let's have a look at these
first.
Perfume, liquor, cigarettes? Tlie Aruba Trading Company and
the Yellow House in Curajao are sister concerns which offer a
wide ränge of spirits, sccnts, smokcs, and cosmetics. The Aruba
member of this family also offers male haberdashery. The Curo^-ao
sibling adds Hummel figurines, Kent brushcs, Altmann sweaters,
and assorted feminine frippery.
Cameras, radios, and tape recorders? El Globo houses a bumper
crop. It maintains brandies in Sint Maartcn as well as Aruba,
Bonaire, and Curo^ao. A reader complained one year of having
paid $499 for a Minolta at El Globo because the shop informcd her
this represented a 40% saving, only to find the same camcra in the
U
from Arnoldus J.C. Kraf f t : Historie en oude families
van de Nederlandse AntiHen. s 'Gravenhage, Ni jhoff ,.1951 .
CCRACAO
1 GOUVERNEMh'NTSHUIS.
2 TELEGRAAF- EN HAVENKANTOOR.
3 GOUVERNEMENTSSECRETARIE.
" ALL AMERICA CABLES AND RADIO.
DOUANEDIENST. INSPECTIE BELASTING. KADASTER
SYNAGOGE ..MIKWf ISRAEL".
PASSAGE KANTOOR ..K.L.M."
8 BIOSCOOP ..CINELANDIA".
9 KANTOORGEDOUW ..K.N.S.M."
10 PROTESTANTSE OF FORTKERK.
4
S
6
7
II
12
13
14
IS
16
17
18
19
20
ALGEMENE MlDDELBARE SCHOOL
HOOFDBUREAU VAN POLITIE.
GERECHTSHOF.
VRIJMETSELAARS LOGE GEBOUW.
JOODSE TEMPEL ..EMANuEL".
WILHELMINA- EN HENDRIKSCHOOL
ADMINISTRATIE VAN FINANCICN.
MARKTHAL.
STADSSCHOUWBURG „ROXY".
EMMA SCHOOL.
DEPARTEMENT VAN ONOERWIJS EN VOLKSONTWIKKELi
METHODISTISCHE KERK.
SINT ALBERTUS COLLEGE.
SINT JOSEPH SCHOOL
R.K. KERK VAN DE HEILIGE ROZENKRANS.
SINT ALOYSIUS SCHOOL.
DEPARTEMENT SOCIALE EN ECONOMISCHE ZAKEN
28 LANDSWATERVOORZIENINGSDIENST
29 ADMINISTRATIE ..K.L.M."
30 POSTKANTOOR.
21
22
23
.24
•25
26
27
416
y
ARNOLDUS JOHANNES CORNELIUS KRAFFT: Historie en oude families
van de Nederlandse Antillen.
s'Gravenhage, Ni jhoff ,1951.
(MiU:F2l4l.K89)
DE JODEN EN HUN RABBIINEN
Over de Portugese Joden op Curagao zijn wel is waar allerlei publicaties versehenen (ook in het Engels),
maar al die verspreide geschriften zijn niet voor iedereen gemakkelijk te raadplegen, zodat een samenvatting
van de geschiedenis der Curagaose Joden niet ongewenst leek. We hebben in dit hoofdstuk vooral de namen
willen bekend makcn van de Joodsc families, die reeds van vroeger tijd op Curagao voorkomen en wier af-
Stammelingen nog steeds aldaar aanwezig zijn.
Tot nog niet zolang geleden nam men aan, dat de Joden in 1659 op Curagao gekomen zijn, zulks zou
blijken uit een rekest van hen van 1727 i). In de Resoluties en Sententien van de Raad van Curagao van 1727
wordt n.l. een verzoekschrift vermeld, waarin sprake is van de vestiging der Joden op Cura(jao in 1659 onder
de Directeur Matthias Beck, straks nader te bespreken, maar uit andere brennen blijkt de aanwezigheid van
Jeden op het eiland reeds in 1650, 1651, 1652 en 1657.
Doch sinds de publicatie van wijlen pater P, A. Euwens O.P. in De West-Indische Gids van 1931 2)
weten wij, dat in 1634 bij de verovering van Curagao door de Hollanders onder Johannes van Walbeeck zieh
reeds een Portugese Jood, Samuel Coheno, onder hen bevond. Diens naam was ons reeds bekend in het
bekende ,,Jaerlyck Verhael van de Verrichtingen der Geoctroyeerde West-Indische Compagnie in 13 boecken"
van Joannes de Laet^). Hierin leest men in het 12e boek. dat de Portugese tolk Samuel Coheno, een trouiv
en vetnuftig man, als opziender over de op het eiland achtergebleven Indianen in September 1635 door de
Hollanders was aangesteld en ook Hamelberg vermeldt terloops zijn naam (p. 35, noot), maar het was niet
bekend, dat hij een ]ood was. Het is pater Euwens bovengenoemd geweest, die uit Documenten van de ,,Ar-
chivo General de Indias" te Sevilla meer bijzonderheden over deze Coheno vond.
Tijdens deze verovering was onze Republiek nog in oorlog met Spanje en Portugal. Het was dus onwaar-
schijnlijk. dat van Walbeeck een Portugees als tolk bij zieh zou hebben gehad en pater Euwens vermoedde
daarom reeds, dat hij een uit Portugal uitgeweken Jood zou zijn geweest. Uit de geraadpleegde documenten,
getuigenverklaringen van op Curagao door de Indianen in 1636-'37 opgelichte Hollandse Soldaten, die door
hen te Caracas aan de Spanjaarden waren uitgeleverd en daar verhoord werden, blijkt, dat er op Cura(jao
een Portugese Jood was die Samuel heette. Na de verovering had n.l. Van Walbeeck alle op het eiland aan-
wezige Indianen - op een klein aantal na - naar de vaste wal van Venezuela laten overbrengen; over de
achtergeblevenen was de tolk Coheno als kapitein aangesteld. De Indianen van de kust brachten 's nachts
telkens bezoeken aan hun stamgenoten op het eiland - op last van de Spanjaarden - en daarbij gelukte het hun
af en toe een Hollands soldaat van de bezetting op te lichten.
Euwens noemt o.a. de gctuigenverklaring van een c^zer opgelichten, een soldaat Jan Ingelberg, die tegen-
over de Spanjaarden bij zijn verhoor verklaart, dat hij het langst op Cura^ao was en van Samuel zegt, dat deze
met de eerste schepen uit Holland was meegekomen - vaak via Pernambuco - en ,,het Joodje" genoemd werd;
veiklaringen van andere opgelichte Soldaten bevestigen zulks. Wat er later van Coheno geworden is, is niet
bekend geworden.
Zeer belangrijk is voor onze Studie het jaar 1659. Toen kwamen er 12 Joodse families, die van de Stad-
^) Hamelberg. De Nederlanders op de W.I. eilanden, I, p. 101 en 102.
2) De West-Indische Gids 1931, 12e jg., 13e dl; p. 360. De eerste Jood op Curagao.
3) Uitgegeven door S. P. THonorc Naber en J. C. M. Warnsinck, zic IVe decl (1937), p. 184; ook in De Laet's lle
boek de verovering van Cura^ao en als bijlage het rapport van Joh. van Wallbccck d.d. 27 Augustus 1634 daar van aan Amsterdam.
44
%i'
houder ^ ) verlof hadden gekregen zieh op *t eiland neer te zetten ,,om de commercie en welvaaren van het
voorschreven eyland te helpen bevorderen." De namen van deze 12 gezinnen waren: 1. Aboab; 2. Cardoze;
3. De Chauez; 4. Ilenciqtiez Coutinho; 5. Jesurun; 6. De Leon; 7. Marchena; 8. De Meza; 9. De Oliuiera; 10.
La Pacta; ll.Perefraen 12. Tou ro. Wanneer wij straks de namen opgeven van alle Joodse gezinshoofden, die
in 1713 op Curagao waren, zal men zien, dat van de vorenbedoelde 12 f amilies alle namen, behalve De Meza
en La Parra, er dan nog voorkomen.
In 1651 berichtten de Bewindhebbers der W.-Indische Compagnie aan de Gouverneur van Nieuw-Neder-
land - onder wie Curagao toenmaals ressorteerde - dat zij /oao de llhao een contract verleend hadden om een
Joodse landbouwkolonie op Cura^ao te stiebten; een dergelijk privilege ontving van hen 22 Febr. 1652 Joseph
Nunes da Fongeca alias David Nassy (geb. in Brazilie) om een groot aantal Joden naar Curagao over te
brengen, terwijl hun tevens godsdienstvrijheid werd verleend - een eerste dergelijke vergunning op dit gebied
in de Amerikaanse Bezittingen. Hoewel beide voornoemde personen oud-kolonisten uit Brazilie waren, mis-
lukte de landbouwkolonie, o.a. door gebrek aan slaven en hulpmiddelen en tegenwerking van de Compagnies-
dienaren. Deze Joden gingen zieh daarna op de handel toeleggen, waarvoor zij ook meer aanleg hadden dan
voor de landbouw. David Nassy is zelf als kolonist nooit op Cura(jao geweest.
In 1654 kwam een aanvulling voor de Joden doordat verseheidene hunner, na het loslaten door de Com-
pagnie van onze vestigingen in Brazilie, zieh op Curagao vestigden, waaronder meerdere zeer gegoede Joden,
zodat met de te voren reeds daar wonende Joden de gemeente een grote uitbreiding kreeg. Wijl er een voort-
durend eontaet was geweest, zowel van uit Brazilie als van uit Curagao, met de Portugees-Israehetisehe ge-
meente te Amsterdam, werd de Curagaose gemeente ook aangevuld in de loop dezer jaren door geloofsgenoten
uit deze stad.
Reeds dadelijk hadden de Joden een stuk land gekregen twee mijlen van het fort te Willemstad in de
noordelijke buitenwijk; daar was toen de Jodenwijk gestiebt. Op dit pereeel werd hun bedehuis en hun begraaf-
plaats (Beth^Haim) gestiebt, de laatste in 1656.
Zij bleven eehter niet afgezonderd in hun wijk wonen, want na verloop van jaren vindt men hen ook in
de stad zelf woonaehtig. Hun in 1654 gestiebte gemeente Mikveh Israel (de Hoop van Israel) volgde de tradi-
ties en gewoonten uit Spanje en Portugal, zoals deze bij de moeder-gemeente te An;sterdam in aeht werden
genomen; de eerste voorganger in het houten bedehuis was Abraham Haim Lopez da Fonseea, overleden (22
Menahem 5432) 1671. 2)
In 1657 3) vindt men melding gemaakt van de vestiging van een aantal Joden uit Curagao te New Port
in Noord-Amerika. In de „Notulen en Besoignes" van de Bewindhebbers der W.-I. Comp. dl. 1655-1659, komt
o.a. ook een vergunning voor verleend op de vergadering van 12 Sept. 1659 aan David Nassy om een Joodse
kolonie te stiebten op het eiland Cayenne of op andere plaatsen aan de z.g. ,, Wilde Kust" van West-Indie.
Deze kolonisatie mislukte eehter. De Ned. kolonisten en ook de Joden werden in 1664 door de Fransen naar
La Roehelle vervoerd, van waar zij op eigen gelegenheid naar Nederland terug konden keren (v. Grol, II, 91).
In 1673 was de Jood David Senior deelgenoot in de negotie van de in dit jaar opgetreden nieuwe direeteur
Jan Donker. ^ ) /
Blijkens de ,,Resoluties van de Kamer van Amsterdam", dl. 1671-1674, kreeg in 1674 Josiao Pardo, Joodse
Rabbi, vergunning om met zijn vrouw en 6 kinderen naar Curagao te gaan, zonder betaling van de versehul-
digde 2 % reeognitie voor mee te nemen huisraad. Deze opperrabijn was de opvolger tan de hiervoor genoemde
eerste voorganger en was een zoon van David Pardo en een sehoonzoon van Saul Levi Morteyra, rabbijnen
te Amsterdam, ß) Rabijn Pardo was tot 1683 op Curagao en ging daarna naar Jamaica.
De reeds vöör 1656 gebouwde houten Synagoge werd na verloop van tijd te klein voor de groeiende
gemeente, reeds in 1680 vernemen wij, dat er aan een Joodse Synagoge gebouwd wordt en wel uit de klaeh-
^) Sommige bronnen geven op dat Prins Maurits hun verlof gaf tot de vestiging op Cura^ao, maar deze was reeds in 1625
gestorven.
2) Zijn grafsteen is een der oudste op de Joodse Begraafplaats te Willemstad.
^) The Jewish Student Companion by J. Mendes de Solid, 1880, p. 169.
*) Gedenkboek Nederland-Cura(;ao 1634-1934. De Portugese Joden in Curagao, p. 69.
*) J. M. Corcos. Synopsis of the History of the Jcws of Cura^ao, 1897.
45
doen werLn .n ^ ""^""^"^ "''\"' ^^' '^'J ^^ «laven van de Compagnie aan de bouw van de synagoae had
doen werken en ook aan het omheinen van de plantages van particulieren. voornameliik aan die van de Joden
Willo . r f T '^"'°^' ""^ '" '^" ^^^ '^^"'"^'•ae hoofdstraten. (later genaamd-de Kerkstraa ) van
rr:„ ZZCZfr 'rr '''' '-^T'- •'^ ^-^---^^^U wa^s nog gebeufd ondeH^.:;^
Correa^i) de 2e door Samuel de Casseres. de 3e door Jacob Hizkiaho Morea en de 4e door Manuemtkiaho
Kebecca. De Hacham van Amsterdam zond in 1692 ook voor de nieuwe Synagoge als Rabbi Eiiaho Lonez een
^arz fpttdt gtLr '-' -'- -'''- '" ''''■' ^'^- - '-" -- - ^-^ "-) hI'h-
Deze Synagoge, die in 1731 vergroot werd, is nog steeds in gebruik en is de fraaiste in heel West InHii^.
Z:t'T']^':f'r''' T 'r ^^-•'^^^ «^^^' -^^'^" ^^'^ ^'-- ^^ ^^ West-lnf^ds anY9?4; 5 '
dat er dest-d r^ M '.' u '' '"''' " "'" eensgezindheid en het machtig intens en begeesterend g loof
I ,t ' " '^f '''""' '"'' aangroeiende kolonie van Joodse ernfgranten." ' '
nadaf d! F ^ezelschap, meest Italiaanse Joden, ging in hetzelfde jaar uit Livorno naar Cayenne maar
^!^E^-^-F^^^^^^^ :-~r .aar .Jcas ^..Z
(Venezuela) in handen van deSt^g^lleT. weT^ i^m '^"^ '''' '''• "^-^'^""' '' ^^^^^^^
brief van 20 lar'^ ''"'/'k '^•"'- ""^T- ^'^"'^'^ ^'^ '^^^ "°^'9 was. voor de Joden op de bres: in een
opg d e ' e^I erva^deTs^a-T : Amsterdam aan de Gouverneur Van Beei op Jra.ao. werd dfz
tiSati J te' laten rkeVon^der opl^^^^^^^^^^^ dl'de^J F ^Th'" '' '^''"' '°°' '"" '^^''^ ^^" ^^ ^-
op Sabbath - onttrokken hebben om t^^d.^^t^ rt^e^^Htr ^'^ "-
die de Joden niet welgezind was. een waarschuwing gekreqen om w;!. I i . f Gouverneur.
In 1715 werd door de leden van ..Mikveh Israe ' ' e Xbreeuws L^dTdth H T ''\ '' "^'"•
grote menigte van brieven uit het archief v.n Ai. n- . "^breeuwse Liefdadigheid Genootschap gesticht; de
werd verricht. niet alleen op Curacao iar ook 71 'f ^ Genootschap bewijst hoeveel werk er door
bouwen voor de eredien^t in andere lande" ' "'" '^^^^'"" °^ '^ '''''' °°^ ^°- °P-^""9 -n ge-
EindrF:;t;7lf velTee?rFrn?e '''''"T '!^"^ ^^^°"'^"' ^^^'^ ""^°^^^«" ^^^^^^ -^t worden,
-et enige schepen Too/ C-ac!^^^^^^^ com-„deur Jacqques Cassard - na Suriname gebrandschat te hebben -
maar alleen om het te brandschaUen Zt T'T"'"'"^ ^^" '^' ^'^^"^ ' "-' °- ^it in bezit te houden,
Om dit bedrag bii e kaar te kdt t ben^ ^^ A r ' "" "" '°" ^'" ^ ''•'"' P"°'^ °^ «'"^ken van achten
de burgerij. die tot 1 i^^^^^^^^^^^ ^\^^^-" ^^ .~""^ ^^" Oecommitteerden uit
oners een taxatie vaststelde van elks aanslag, het totale bedrag was met de kosten
Rj.Itz:i:; Z::^ x:rt^z^jZr^:^'' °^" '?' :": - '^ ^- '^^' - ^^ — van de
op Curatao geboren. Mordecha. AJvares Corrca met Sarah de Crasto, wed. van Elias de Castro, beiden
'1 iTwZZ"' u°"n^. ^""^^ °PP'="«''iin van 1674-1683, hiervoor genoemd
) Ue West-Indische Gids, 16e ja 17p Hl n 999 n t ^ o y*:"üema.
*) Hij was de vader van de grot'; philaLoist ' . H T " ''"'°'' "^ ^"^^^^°' '^""^ ^- ^ ^uwens O.P.
Cura,ao stierf (1673). zie diens graEift aldaan " "" ""' "" ^'"'° ""''^'^° '^°"^°- '^'^ ^ A'' ^434 op
») J. M. Corcos. Synopsis of the History of the Jews of Cura^ao. 1897.
46
rioln GabH^ rr* ^"^/f''^;-- S^df'-'^d 9 Maart 1713. ondertekend door de gecommitteerden. waaronder
sa d na ^,f bu. T " . .1' ^"''°' ^''"' '' floedkeuring weg van Gouverneur en Raden. e„ Gas'
gestten) °" '' ''"''"' '"''""" "^" <'" '^'^ ^^^^ ^^^^^ -"^ ^^ U'-^''' de vrede met Frankrijk
in 17n' i""'""'^'''« "" '7' '"^" d^ "^"'^" ^«" v"i-el alle Joden kennen, die als gezinshoofd oi zelfstandig
on i °P.^"^"«^° "°°"d-= -'i vermelden hun namen in alfabetische volgorde en in de speliing waarin z«
beho l"""t T rf °"'"' '"°'"^' '"^ '''^"'^■'^ "'^' aeheel iuist is;'ook het bedr g. waar;^' "ten
behoeve van de brandschatting waren getaxeerd is achter hun namen opgegeven ^
60
120
len
tt
»t
tt
tt
t»
*t
tt
f >
tt
Jacob Abenater 30 pesos
Sara Abendana 15g
de wed. Aboab en soon
Isaac Abrahamsz . .
Jacob Andrado, waaronder de penningi
van Grasia i) 3O0
Jacob Belmonte 60
David Aboab Cardosa 240
de wed. Aboab Cardosa 50
Daniel Aboab Cardosa 90
de wed. Carillo 150
Benjamin de Casseres 900
I. Daniel de Casseres 30
Elias de Castro 35O
Jacob de Castro 120
Mordechay c/e Crasto. w.o. 1/8 in het cas-
ko en cargasoen van de hoeker De
Dorothea 2600
Moses Chargie 5O
Isaac de Chaves 60
Abraham de Chaves 2OO
Benjamin Cheef 5O
Daniel Coheijn 9O
Zeabaoth Collings 3O
Manuel Alvares Correa, w.o. meede be-
grepen de brigantijn De Hoop, Capt.
Swart, met desselfs cargasoen sijn
E(dele) aengaende 2) 3^00
Doxter da Costa 120
de wed. Josua da Costa 50
Benjamin da Costa 90
Isaac Henriques Cotinho 80
David LoopesD/as 1200
Isaac Loopes Dias 5O
David Vaas Faaro 5O
Joseph Fidanque 850
de wed. Jacob de Fonseca 60
Isaac de Gaama & Zn 120
Jacob Gaon 60
Samuel en Aron Gomes 600
Manuel Gomes voor Groot St. Märten 3) 360
Abraham Israel Gomes, factor v. Andrado 30
Isaac Halas 30
Henriq. y Franc. Henriques 2000
Mordichay //ennques 120O
Jacob Efraim Henriques 200
de wed. Manath Jesurun Henriques . . 30
Josua Henriques 36O
Bettie Hilhem 20
Abraham Jesurun 50
Benjamin Jesurun igQ
Jacob Juda Leon 600
Abraham Loopes de Leon 1 20
Gabriel Levy sooveel op intrest van de
effecten in consignatie wegens de prijs
van Joseph Grasia 4 ) hieronder be--
greepen, alsmeede van Rua Toro . . 2200
David Levy . . . .' 25
Pasqual de Lima 120
de wed. Loopes 120
Abraham Loopes 60
Elias Lopes Joodse gaham en soonen . . 60
Isaac Baruch Lusado 20
Gradis Mac/zrora 120
Salomon Maduro de oude 300
Isaac Maduro en moeder 350
Aron Levy Maduro zie bij Misquita.
den boedel van Abraham Marchena . . 600
Aron Marchena 300
Orobio de Mattos 50
Jacob Mo/ma 150
Abraham Henriques Moraon .... 2000
pesos
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
^) Deze bijvoeging komt blj andere 00k soras
aanwczig was, toebehoorde, in de aanslag was begrepen.
2) Dit is op een na het hoogste bedrag van de gehele aanslag.
') Een plantage. ^
*) Zie noot 1.
voor en betekent, dat het bedrag voor een buit, welke Joseph Grasia. die
niet
47
de wcd. Jacob Henriqucs Moraon ... 30 pesos
Daniel Moreno 48O
Abraham I lenriques Je Misquita en Aron
Levy Maduro \2Q
Moses Vaas Je OUviera 90
de wed. ParJo 25
Hlias Parera 430
Moses Parera 30
M(oses) Penso 2OO
Abraham Je Pina 500
Josua Je Pina 300
David Pinjero 30
Aron Cohijn Rodrigues 60
Abraham Rodrigues d'Aqiiilaar .... 200
Jacob Salorn gQ
David en Isacq Senior, w.o. van de gefi-
nanticeerde penningen v. Joseph Grasia 700
Salomon Senior, w.o. de penningen van
Grasia 120
Isaac Toero 12O
Juda Toro 59
Tourauchon(l) 2OO
Ab. en Abraham lllhoa 320
David en Isaaq Biiene Vivas .... 120
de vervallen boetens van de Joodse natie
wegens de wagt 420
tt
tt
tt
»♦
tt
tt
tt
tt
tt
voor
Tczamen werd dus door de „Joodse natie" een bedrag van 32.920 pesos opgebracht. dat is biina 22 % van
de gehele brandschatting. ' '
Dat de Joden desondanks 2 jaar later - zoals wij hiervoor verhaald hebben - het Hebreeuwse Liefdadigheid
Genootschap konden oprichten, bewijst wel dat deze aderlating hen niet ernstig geschaad heeft en dat hun han-
delszaken wmst opleverden. Dit blijkt ook hieruit. dat zij in 1722 gelden bijeenbrachten voor de aankoop van
een commissie-vaarder.
In een brief in 1720 ontvangen van de gemeente „Shearith Jacob" (later „Shearith Israel" geheten) van
New York, d d 3 Shebat 5489. ondertekend door Moses Gomez. president. Benjamin Pachuo Jr en Daniel
Comez. werd het verzock gedaan om bij te dragen voor de oprichting van een Synagoge aldaar. waarvoor de
grond reeds gekocht was.
2 September 1720 zond ook de gemeente van Tucacas - hiervoor reeds genoemd - een brief ondertekend
door Samuel R.ss. Gradis Gabbay. aan „Mikveh Israel" op Guragao. met een geschenk van 340 dollars
de aankoop van een ..Sepher Torah" met haar versieringen ten gebruike in de Curagaose Synagoge.
In d.e tijd was Raphael Jesurun i) opperrabijn op Curagao, hij was einde 1715 dit geworden, 3 jaar na
het overhjden van zijn voorganger Rabbi Eliaho Lopez: tijdens zijn benoeming vertoefde hij te Amsterdam, waar
zijn famihe zeer bekend was, doch te voren had hij al op Cura^ao gewoond, waar hij lid van „Beth-Din" was
geweest.
Rabbi Raphael Jesurun vcrvulde zijn ambt 30 jaar lang tot zijn overlijden 6 Tishri 5509 (28 Sept. 1748)
Tijdens z^-n leven vielen allerlei belangrijke gebeurtenissen in de Joodse gemeente voor, b.v. in 1726 de oprich'
tmg van de z.g. Kaapvaartkas, welke aanvankelijk aanleiding had gegeven tot hevige onlusten. De kwestie
was de volgende: daar bij de gevechten op zee tegen kaapvaarders veel zeelieden verwond werden en er daardoor
d.kw.;ls tegen op zagen het gevecht tegen deze boucaniers op te nemen, had de Gouverneur van Cura?ao
an Noach du Fay voorgesteld om voor verwonde zeelieden een hospitaal te stichten en de kosten uit vrijwil-
hge b.jdragen te bestrijden; de zeelieden waren dan zeker bij verwonding kosteloos verpleegd te worden. Teqen
d.t voorstel verzetten zieh de raadsleden Frederik Eck, Jan Martin en Cornelis Berch, die zeiden dat als op
verlangen van de Joden het recht van 1 % op Spaanse goederen niet was afgeschaft of in onbruik geraakt
er nu genoeg geld voor dit doel aanwezig zou geweest zijn. boveitdien zou het stichten van een hospitaal enkel
ten goede komen - volgens hen - aan de Joden, die zo goed als alle scheepvaart in handen hadden en zelf
kapers mtmstten. Door deze uitspraak, gevolgd door onaangename woorden van Eck over de Joden en scheld-
woorden geuit door Berch. ontstond een hevige ruzie. Daniel Senior, woordvoerder van de Joden, merkte op,
p Blijkens acte nr. 66 in het Secretarieel protocol van Curafao over 1722 had Raphael Jesurun. dan weduwnaar, op 20 Oct
708 voor „oans P.eter Schabalje te Amsterdam huwelijk.e voorwaarden gemaakt met Rachel Sasportas; hi) za „u (1722)
hertrouwen met Ester Vaz Martines, ionge dochter van wijlen Jacob Vaz Martines en van Rachel de Leon Grieies hij maakt in
d.e acte bepahngen inzake het moederUik deel voor zijn 6 kinderen Judith, Moiseh, Ester, Abraham, Gracia en £;
ook LTeb" ^is "'' "" '' '^^ ''" '" '''"'"' ''"'°"' '"'"• ''' '''■ «^''°^^" "^^ '' "^'"''"^« - ''^' ^'i" ^e'vrouw Ester
48
a X^::Tsr^^^^^^^^ ^^^^ff °P — '^ -n de Joden, .aar dat o.a. Eck zelf daarop had
en de veraadenna eindtZ ' u"' ^«"^"-^ '^' «^ ^^- 9ekon,en was om zieh te laten beledigen
te scheTden ^e p" T^' '" ''" "^^^'P^'^'J' "^'^'^'^ ^e Gouverneur tussenbeide moest komen om de vechtenden
deden e :„ Eck Ma^ •'" B "^^""7..^? 'l''^'''^' »^^P"-' ^^-m wel tot stand, .aar de Parnass."
dit feit we^en de Parnass^ door r '" ' ^an afkondigen. verbiedende met hen Handel te drijven. Voor
Kamer van ALtdaTr™ . ^°T""' '" ^'^'" '°' '^" '^"^'^ "^" ^000 pesos veroordeeld. doch de
om de execut vi; dT vol T ' ''" '7''' "'" '^^ ^^'^'^ ^" ^"^^^»^^ ^^ ^" F^X «»« -n te wenden
het ei and te herstellen 7z" R '"^ Z '"' "''^ '" '" "'""^ ^^ ^^'^''^^- - ^^ -^^ - de vrede op
t! ^'^^;"J'^"^"- (Z>e Bneven van de Kamer van Amsterdam van 6 Sept. 1727 en 27 Febr 1728) D
qrotina bctaalH. A. JA '^"'''«^° ^^^ '"^731 de Synagoge vergroot; voor zijn toestemming tot die ver-
orPaa'savtnd 5492 732) T^T'^ '' 'T' ^'''' '' ^"'^^""'"^ voltooid was. had de inwi/ding pla s
(\7nk\ ^ N>T j. I ; (1/üo)» van Benjamin Henriquez Morao Feqarao 1 Ellul 5469
(1708 en van Mordichay van Isaack en Esther de Marchena 24 Kislev 5491 (1730)
Van het jaar 1735 zijn in het archief van de W I Comn 9 i.icf«^ u j Vi
Jacob Abenator 2
Abraham Aboab 2
Abraham da Costa d'Andrade ... 1
Benjamin da Costa d'Andrade . . 2
Daniel da Costa d'Andrade . . . . _
Jacob Guardeloupe d'Andrade ... 1
wed. Mordechay d'Andrade ... 1
Mozes Parera Athias i
Jacob Belmonte 2
Isaac Calvo j
Abraham Aboab Cardozo . 7
Daniel Aboab Cardozo i
David Cardozo I
Isaac Carvallo 1
Benjamin de Casseres 7
Samuel de Casseres
Samuel Idanha Casseres 1
Abraham Mendes de Castro ... 2
Mordechay de Castro 2
Benjamin de Chaves 2
wed. Isaac de Chaves 1
Mozes de Chaves 6
David van Daniel Cohen 2
aantal familie
slaven geld
4 pesos
2
2
2
2
2
1
t»
tt
tt
2
2
2
2
2
7
4
2
2
2
2
2
7
tt
tt
tt
tt
t»
II
ft
tt
»0
II
II
tt
II
II
II
P»
tt
tP
David van Mozes Cohen ....
Abraham Alvarez Correa .... 1
Mordechay Correa jq
Mozes Alvarez Correa ..... 4
wed. Raphael Alvarez Correa ... 11
Abraham da Costa j
Abraham Dias Coutinho 1
wed. Isaac Coutinho ...... S
David de Crasto 3
Aron Israel Santa Crus 1
Jacob Santa Crus ]
Jacob Curiel 3) ^
wed. David Dias 1
Isaac Lopez Dias 2
Jacob Lopez Dias j
Joseph Dovale j
wed. David Faro 1
Samuel Ferro 5
Joseph Fidanque *
wed. Abraham Lopez de Fonseca . .
Jacob Lopez de Fonseca ....
Mordechay Fundam j
wed. Aron da Costa Gomez .... 4
aantal familie
slaven geld
— pesos
2 „
7
2
2
II
II
2
2
4
4
4
2
2
2
4
2
2
2
tt
it
11
II
II
II
II
It
II
ti
99
tl
»9
tt
tl
tt
II
II
11
») Hamelberg. De Nedcrianders op de W.I. Eilanden. I. p. 136-139
Z,e hierover de beschrijving enz. door Corcos in zijn hiervoor reeds genoemd boek.
longe^oS:' geb^^t Tir.af °°"'' ^^" '^''''""'' '''-'' ^°°^ '' ''"''^'^' *« ^^^^ ^8 Febr. ,722
21
met Riboa da Gama,
49
Isaac Gomcz —
Isaac da Costa Gomcz 1
Joseph da Costa Gomcz 1
Samuel da Costa Gomcz —
Sara da Costa Gomcz —
Abraham Jesurun Henriquez ... 2
Benjamin Lopez Henriquez .... 10
David de Jeudah Cohen Henriquez . 1
David van Mozcs Cohen Henriquez . —
Elias Jesurun Henriquez .... 1
Ephraim Jesurun Henriquez .... —
Francisco Lopez Henriquez .... —
Jacob de Ephraim Jesurun Henriquez . —
Jeosuah Henriquez 16
Joseph Jesurun Henriquez .... 1
wed. Mordichay Henriquez ... 4
Mozcs Cohen Henriquez 3
Nved. David Hoheb 2
wed. Abraham Jesurun 1
Benjamin Jesurun 1
David Jesurun 1
Jacob Jesurun —
Raphael Jesurun —
David Leon —
Elias Jeuda Leon 3
Jacob Jeuda Leon 3
wed. Balth. de Leon 12
Mordechay Hisquia de Leon ... 8 —
David Levy 1 2
Elias Levy 6
wed. Gabriel Levy 4 2
Manuel Levy — 2
Francisco de Lima 2 2
Manuel Lopez 1 2
David van Mozes Baruch Louzado . 2 2
Isaac Levy Maduro 6 4
Jacob Maduro 1 2
Mordechay Levy Maduro .... 1 2
Samuel Levy Maduro 1 —
Samuel Levy Maduro 1 4
Jacob Manasse — 2
wed. Isaac Marchena 2 4
Abraham Vaz Martines — 2
wed. Salomon Medina 1 2
aantal f.imilie
slaven gcld
— 2 pcsos
2
4
2
2
4
4
2
2
2
4
4
4
2
4
4
4
2
4
2
2
4
2
4
4
7
t»
*»
tt
tt
tt
tt
tt
tt
$t
tt
tt
t»
tt
tt
t*
tt
tt
n
tt
1 1
»»
1 1
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
1 1
tt
Jacob Millado
Aron Molina
David Molina
Jacob en Isaac Monsanto ....
Isaac van Jacob Henriquez Moron . —
Benjamin Motta 2
Benjamin Naar 2
Jacob Naar 6
Daniel Vaz Nunez 1
wed. Samuel Orio 1
Josias Pardo 2
Elias Parera 12
Isaac Parera 1
Jacob Parera —
Mordechay Parera 1
wed. Abraham Penso .... 2
Isaac Penso 2
Mozes Penso 6
Abraham Pimentel —
Abraham de Pina 2
Jacob Pineda
Rachel Pinero —
Abraham Nunez Redondo .... —
Isaac Nunez Redondo 1
Salomon Nunez Redondo .... 1
Jacob Salom . . » 1
wed. Sarate(?) 1
Abraham Sasportas 2
Abraham Sasso * —
Abraham van David Senior .... 2
Abraham van Isaac Senior .... 1
David Senior 12
David van Isaac Senior 1
Jacob Senior 3
Mordechay Senior 2
Abraham da Silva —
David Suarez —
Isaac Touro 4
Joseph Israel Touro 2
Mozes Touro 2
Samuel Touro 1
wed. Abraham Ulloa 2
wed. Vaz —
wed. Vivas 1
aantal
slaven
1
3
1
2
2
4
2
2
2
2
2
2
2
2
4
2
2
2
4
4
4
2
4
2
2
2
2
2
2
2
4
2
4
2
4
2
2
2
2
2
2
2
2
2
Familie
geld
pesos
>»
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
t$
tt
tt
tt
tt
tt
$»
tt
$$
tt
»t
tt
tt
tt
»»
tt
tt
tt
tt
tt
tt
tt
»t
tt
tt
tt
t*
tt
Behalve verscheidene namen, welke reeds voorkomen op de aanslag in de brandschatting van 1713, vindt
men op deze lijst van 1735 - 22 jaren later - vele nieuwe namen, b.v. die van Curiel, Monsanto en Naar, welke tot
op deze tijd bekendheid hebben verworven. Onder de oudere familienamen valt op het grote aantal der dragers
van de namen Henriquez en Jesurun in 1735. Ten aanzien van de aangeslagenen van 1735 wordt de aandacht
50
tv-\.
mumim
' " -
«»KM« i—i^mt^B
mm
IZZIT^'^' "^"^ "'"?n" ^"' ^''^"^ '"" ^'' familie-geld niet is opgegeven. dit n^eestal hct bewijs is dat
rtd::°t::r?7r/:; c::;: '" -''-' ^^^-^'^^ -'-• '-^^ -« --^'«= ^^'^ -^- — ^- ^^-^
2waar tcgen om de afstand naar de Synagoge in WiUemstad, waarvoor zij moesten overvaren langer af te
ZZ'vT r: ^""u ""' '"" '" '"" "'^■'^ '^^^^^^^^^ ^- --'"9 *" beschikking geste d.' waa' Lrlun
dienst konden houden tot hun Synagoge gebouwd was. ^
Uit het Secretarieel-Protocol van Curatao van 1743 blijkt zulks en uit dat van 1746 kan men lezen dat
Gouverneur en Raden toen bepaalden. dat de zaken op de oude voet zouden blijven doorgaan en dat het've
niet'ndLT? '^"^^"^ ', ''' -!''''' ';'°'"" «^"°^'"^ ^^ ' ^ ^^^ ^un eigen Parnassi. i te taan
en niet onder de Synagoge in de stad, was afgewezen.
Otrat'n7"''1t7°'^^' "^TV" ^l'^ '"'''" ^"^' P^'^'J'^" ^^" verzoening. Intussen was de Synagoge op
geleid werd door Samuel Levy Maduro. tot dusver assistent Hazan van de „Mikveh Israel"
van 6 Maatten ^2 iT" fz/.f 7 T'^K /"'T '' P-^^'"'^-"" (B"-- ^^^ de Kamer van Amsterdam
van lö Maart en 12 Dec. 1748). Zulks gebeurde en die te Amsterdam gaven te kennen dat de ontstane oe
schillen het gevolg waren van de invloed van een Italiaanse Jood David Aboab uit Jamale doch da" daa"
deze teruggekeerd was. vermeend werd. dat de onenigheden wel zouden worden bijg legd. Dieno ereenkom
Iren X h ^T r '^ ?"^'"^ '^^^^^ «^^^•^^^^^"- ^^^^ '^ --^9heden tussen .Mik^rh
n A 7, "^r , ''"'^'" "'"''^' ^'°'''- °P ^^ J°°dse begraafplaats was reeds een stenen muur qebouwd
sTledentr '" ' ^f"^^^" '^ ^^'l^^^- ^ '' ^^^ '^49 kwam het in de Herenstraat tot een vec^tpar^ tussln
e helte, ; W i^ pas aangekomen Rabbi Raphael Samuel Mendez de Sola te vergeefs trachtte de vred^
, !n T . X ™ ^^' °°3 ''"' '°' handtastelijkheden tussen de Parnassim. leden van de Mikveh
Israel en 40 Joden van Otrabanda. Aangezien ernstige gevolgen voor de gemeenschap werden geduchtbe
n / u7f"M'; "°"'"' " ^"' "^'^ ^" ''•^' ^^" P"'^''""^ dd. 's Gravenhage 30 Aprü ^750 van de
Stadhouder Willem IV 3 werd gelast. ..dat alle de dissenteerende Ledematen van de Portugeesche Joodsch
..natie hun aanstonds na de publicatie deezes weeder zullen voegen bij de Vergadering om volgTns de Porta
■g::::e:rt^::tfd '"'t''^ --titui^n (genaamt Eskamoth) als van ouds 'door pLalm rXelnrld
„geregeert te w rden. 1 evens dat ten bewijze van de verzoening op een door Gouverneur en Raden te bepa-
len dag „een solemneele algemeene Dank- en Bededag" zou worden gehouden
Men^errTr""? Tu ^^"'^'^"^'"S r""^ '9 Aug. 1750 gehouden. waarbij door de bovengenocmde Rabbijn
Mendez de Sola in het Portugees een leerrede werd uitgesproken. welke onder de titel van Triumfo da Uniiö
contre operniciosa vicio da Discordia" in ,751 in Amsterdam werd uitgegeven. vooraf gegaan d r een opdra h
aan de Prins van Orange, die daarin ..instrumente desta Paz" genoemd werd. De vrede was nu gesloten en
7nm7ltZr "T r'^'^'f:-^^^/^ scheidingsmuur op de begraafplaats bleef gehandhaafd en is pas
in 1858 afgebroken op last van de hieronder in noot 3 genoemde Hacham Chumaceiro
De hiervoor genoemde Rabbi Mendez de Sola - die een groot redenaar en Talmudist was - overleed 19 Mei
46 iarireTlt-T'" ,' . °' ^'"'^ '"'^ "'"^''^"^^ ^^"° "'' Amsterdam, die echter reeds 10 Juli 1762 op
46-)arige leeftijd overleed, waarna de gemeente 3 jaren vacant was.
De gemeente nam nu steeds in aantal toe en fortuinen ontstonden; omstreeks 1750 zou zij ongeveer 2000
leoflila v°a'„ ^deTtand h""" ""^ "" '''. Gouverneur en Raden, noch aan de Bewindhebbers der W.I.C. verantwoording of open-
Zie Secretarieel Protocol van Cura?ao over 1749. en Hamclberg I, p. 162
) Deze Publicatie is afgedrukt in: A. M. Chumaceiro Azn. Zal het kiesrecht Curagao tot het Kanibalisme voeren' 1895 en
vertaald in het Engels in: J. M. Corcos. Synopsis of the History of the Jews of Cura.ao. 1897. De pllatills ook " v «1; Z
de archieven van Cura?ao te Den Haag onder: Plakaten 1750. i^uoi.cat.e is ook te v.nden in
51
lidmatcn gctcld hebben/waarondcr mcest gcgoede koopliedcn, doch niet alleen kooplieden, langzamerhand
komen er ondcr hen ook als makelaars voor (in 1794 waren van de 25 beeedigde makelaars er 17 Joden), ter-
wijl zij ook nog landbezit haddcn, waarvau zij zieh in loop van de 19e eeuw hebben ontdaan.
De vacature na het overlijden van Rabbi I. Henriquez Farro in 1762 werd in 1765 weder 'vervuld, thans
door ecn geboren Curagaoenaar Jacob Lopez da Fonseca, leerling van Rabbi de Sola; hij studecrde tijdens zijn
benoeming te Amsterdam en bleef 52 jaren op Cura^ao in dienst, waar hij in 1817 (5575) overleed, waarna
de gemeente zeer vele jaren (tot 1856) zonder rabbijn bleef.
Gebeurtenissen van belang voor de Joodse gemeente vielen in de jaren na 1765 vooreerst niet voor, de
onafhankelijkheidsoorlog der Vercnigde Staten tegen Engcland bracht door de smokkelhandel grote bedrijvig-
heid op Curagao (ook op St. Eustatius) en daardoor veel geld binnen. Aan het openbare leven namen de Joden,
wanneer nodig, steeds deel; mccrmalen werden leden hunner gemeente door het Bestuur met zendingen naar
de naburige gebiedcn belast - vooral door hun geschiktheid om o.a. met de Spanjaarden te ondcrhandelen -
zoals in 1778 en 1779 naar Caracas, de Bahama's en Jamai'ca. In 1781 hielpen de Joden met hun slaven aan
het verbeteren van de vcstingwerken van Curagao. Na de revolutie in Frankrijk blckcn zij overwegend anti-
Frans te zijn en ontstondcn onenigheden onder hen, toen enige pro-Fransgezinde Joden op Curagao Propa-
ganda maakten voor de nieuwe denkbeeiden, vooral in 1797-1799 toen de Jood Isaac Sasportas van Frans San
Domingo daartoe op het eiland was gekomen. Reeds een paar jaren tevoren waren er in die onrustige tijd ten-
gevolge van de revolutionnaire denkbeeiden wanordelijkheden en twisten voorgekomen. In 1875 en daarna in
1797 blijkt uit de Rekwesten van die jaren in het oud-archief van Cura(jao, het bestaan van geschillen tussen
de hoofdsynagoge .,Mikveh Israel" met haar onvermengde Portugese Israelieten - de aristocratie i ) - en de
lidmaten van de tempel ,,Neveh Salom", die merendeels niet van dezelfde stand werden beschouwd, die zieh
trachtten te onttrekken aan de Parnassim van de eerstbedoelde en die dit standsverschil in tegenspraak vonden
met de nieuwe denkbeeiden van gelijkheid en broederschap. Waar toen nog de aanhangers van Sasportas er
bij kwamen, welke laatste zelfs in officicle stukken de Israelieten de grootste beledigingen naar het hoofd
slingerde, nam de wanorde toe en beklaagden de Parnassim zieh daarover bij de Raad (Rekwesten van 1797).
Zij kregen van deze wel genoegdoende verklaringen, maar hun ontevredenheid bleef vooreerst bestaan. 2)
In deze tijd 1797 en 1798 hielpen de Joden op financieel terrein het Bestuur aan leningen toen het door de
oorlogstoestanden en de verbreking van het verkeer met Nederland in voortdurende moeilijkheden verkeerde.
In 1804 hielpen zij op andere wijze, n.l. door het eiland tegen een overval onder Murray te verdedigen. In
de voorafgaande jaren vindt men de Joden niet meer alleen bij de handel J^etrokken, maar ook reeds als
medicus, chirurgijn, practizijn, translateur en onderwijzer; in 1797 vindt men Joodse officieren bij de Nationale
Garde, later komen zij ook voor als districts- en wijkmeesters en schoolopzieners; in 1821 vindt men bij de Schut-
terij een afzonderlijke Joodse Compagnie. Hoewel de emancipatie van de Joden in Nederland dateert van
1796, geschiedde deze voor Curagao pas in 1824. In 1830 kwamen zij in het gemeente-bestuur en in 1844 in
de Koloniale Raad.
Bij publicatie d.d. 12 Oct. 1825 van de Gouverneur en Raad van Curagao werden de 8 artikelen van het
Kon. Besluit van 2 April 1825 nr. 149 gepubliceerd betreffende de kerkorganisatie van de Israelietische ge-
meenten in West-Indie, in verband met de afschaffing van de paivileges aan de Israeheten aldaar verleend en
de toepassing zoveel mogelijk van de kerkorganisatie van de Israelieten in Nederland.
Bij publicatie van 4 Sept. 1826 werd bekend gemaakt, dat ingevolge aanschrijving van de Minister van de
Marine en Kolonien de Joodse gemeente op Curagao voortaan de naam zou voeren van Nederlandse Portu-
gese Israelietische Hoofd-Synagoge.
De Joden hadden in 1810 onder het Engelse tussenbestuur een eigen Weeskamer gekregen. In 1855 werd
voor het eerst een tegemoetkoming gegeven uit de openbare kas (1000 gld.) aan de Israelietische gemeente,
welke tot dusver voor alles zelf had moeten zorgen.
*) Chambers in zijn „History of the Jcws in England" wijst reeds op de hoge posities, die de Spaanse Hebreeuwcn in Spanje
en Portugal hadden bcklced, een positie welke zelfs in hun verbanning het verschil tussen hen als geheel tegenover de Duitse en
Oost Joden accentuecrde.
*^) Jaarlijksch Verslag van de Vereniging voor Geschiedenis enz. te Willemstad, 1897, p. 49-50, Een veel bewogen tijdperk
1796-1804.
52
• ■ n. .
tmu ■> >» 11—111 «ti«<M>«tfc..i^....«.trfM»»^Mi^i^rtL>rfihiiL
Waar nodig trad hct Bestuur naar buiten ook steeds voor de Joden op. Toen in 1826 twee Joodse koop-
lieden van Curagao, die provisien gelcverd hadden aun de Intendant te Maracaibo en daar in moeilijkheden
geraakten en gevangen werden gezet, werd Z.M. „Panter" van Cura^ao daarheen gezonden, waarna bij hct
verdrag van 1829 hun schadevergoeding werd tocgekend. Ook bij moeilijkheden met de nieuwe Repubiick Vene-
zuela in 1830 en bij de mishandeling en beroving van Joden te Coro in 1854. trad de Regering op door als
regeringscommissaris P. van Rees en oorlogsschepen te zenden, waarna schadevergoeding werd toegekend.
Wij herinneren voorts aan het bekende geschil tussen Nederland en Venezuela sinds 1870, begonnen met
twisten tussen Guzmän Blanco, de President van Venezuela, en de firma J. A. Jesurun & Zoon op Curagao.
Deze firma was in de 19e eeuw bekend op scheepvaartgebied; recds sinds 1845 had Jacob van Abraham Jesu-
run een barkschip in de vaart op Amsterdam, in 1855 kwam daar een 2e schip bij. ook op New York werd
gevaren; in Nov. 1865 nam zij het contract over van R. Todd met de regering van Venezuela voor de mail-
dicnst op St. Thomas; te voren had zij zieh in 1861 verbondcn om de Curagaose mail kosteloos naar St. Thomas
te vervoeren, waar aansluiting was op de Engelse boten naar Europa. Het hiervoor bedoelde geschil werd in
1872 gercgeld met Venezuela, welk land de vorderingen van de Jesurun's regelde. doch in 1875 verbrak deze
Republiek opnieuw de betrekkingen met ons land. welke pas in 1894 werden hersteld. i)
Wat de gebeurtenissen op godsdienstig gebicd bij de Joden in deze tijd betreff, hiervoor hebben wij ver-
haald.dat na het overlijden van Rabbi Jacob Lopez da Fonseca in 1817 zijn plaats lange jaren onvervuld bleef.
In die tijd. althans vöör 1820, bestond de gemeente op Otrabanda niet mecr. Eerst 19 Jan. 1856 kwam Hacham
Aaron Moses Mendez Chumacciro uit Amsterdam op Cura?ao aan. Deze zorgde al dadelijk voor een opgewekt
gcestelijk leven: in 1857 werd een tentoonstelling gehouden ten bäte van de armen in vereniging met de Her-
vormde predikant en de Roomse pastoor, de ontvangsten / 2718.— werden verdeeld onder de 3 gezindtcn. In
1858 werd een Midrash (school) opgericht voor de bevordcring van de Hebreeuwse en godsdienstige kennis
onder de jongcren.
In 1863 vond een scheuring pinats in de Portugees Israelietische gemeente op Curagao; rceds vele jaren
te voren waren onder hen onenigheden onstaan over hct ontslag en de wederaanstelling van een Chazan (voor-
zanger), doch in 1821 had een vcrzoening plaats gevonden en waren de afgescheidenen tot de hoofdsynagoge
teruggekecrd. De scheuring van 1863 was echter definitief, de reformpartij had in 1862 de Vereniging ,.Por-
vcnir" gesticht als gevolg van geschillen met de Parnassim en de voorbidders. Bij de reformpartij sloten zieh
enigc Curagaose Joden aan. die in Europa hadden gestudecrd en vrijzinnigc ideeen' hadden opgedaan. Zij kwa-
men in 1863 terug. Mcde door hen ontstond in dit jaar de nieuwe gemeente. welke ..Emanu El" genaamd werd.
Ook in de gemeente ..Mikveh Israel" werden enkele hervormingen aangebracht, doch zulks geschiedde tegen
de zin van de Opperrabijn Chumacciro. die orthodox in zijn opvattingen was en daarom aftrad en in 1869
naar Nederland terugkcerde. Hij was de laatste, die in het Portugees prediktc.
De nieuw gestiebte Nederl. Hervormde Israelietische gemeente was bij beschikking van 12 Mei 1865 als
rcchtspersoon erkend met bepaling. dat zij door die afscheiding ophield aanspraak te hebben op de bezittingen
der Nederl. Portugees Israelietische gemeente en op het genot harer instellingen. 17 Nov. d.a.v. werden de
hoekstenen gclegd van de tempcl ..Emanu EI", waar de ritus gevolgd zou worden van ..Emanu El" te New
York; de grond ervoor op Pietermaai was kosteloos door de Gouverneur afgestaan, de bouw werd bekostigd
uit vrijwillige giften en een lening onder de leden (kosten ongeveer / 40.000); haar president was J. A. Jesurun,
haar eerste rabbijn was Josuah Naar. De gemeente kreeg een eigen begraafplaats en klom van 86 leden bij de
oprichting. tot 195 in 1868; in 1934 telde zij 150 leden en de Mikveh Israel ongeveer 350. te samen circa 500
Sephardischc Joden. Thans zijn deze getallen geringer door vertrek en sterfte.
De in 1 868 afgctreden Rabbi Chumacciro werd opgevolgd door Haim Israel Sant Gross, die als Hazan
en Hoofd de gemcenschap ruim 20 jaar diendc en in 1889 naar Nederland terugkcerde. Zijn opvolger was
de zoon van zijn voorganger, n.l. J. H. Chumacciro, geboren te Amsterdam 3 Juli 1844, die reeds meerdere
ambten in Amerika had bckleed en die tot 1891 op Curagao diende. Na enkele jaren vacant te zijn geweest.
in welke tijd 2 geziene ouderlingen Benjamin de Casscres Jr. en Manuel Penso Curiel de gemeente vrijwillig
1) Voor het een en ander zic mcn het voortrcffelijk artikel van de historicus J.
Nedcrland-Cura?ao 1634-1934, getiteld: „De Portugese Joden in Curagao".
M. L. Maduro, versehenen in hct Gedenkboek
53
als Hazan dienden, werden achterecnvolgens voorganger Eleazer Haim Polak van 1893 tot 1894, Joseph M.
Corcos van 1896 tot 1898. David van Ishac Querido (overl. 1917), Mayer H. Battan (1921-1922), Baruch van
David Duque (1923-1936), Dr. Isaac van Samuel Emmanuel (1936-1939), Is. Jessurun Cardozo ( 1939-heden).
De voorgangers van de jüngere gemeenschap ,,Emanu El" waren na Josuah Naar, Jacob Mendes de Solla,
Moiscs Salas, Moises de Leao Laguna. Mortimer Alvarez Correa (1928-1943) en Dr. Maurits Goudeket
(1946-heden).
In 1932 werd tussen beide gemeenten een vriendschapstractaat gesloten; onderling trouwden de leden der
twee gemeenten onder elkaar. De gemeenten zijn orthodox, maar niet helcmaal zuiver. De gemeente Emanu El,
thans genaamd Vrijzinnig Israelitische gemeente volgt de ritus van de z.g. Liberale Synagoge, aangesloten bij
de World Union for progressive Judaism. ^) Sinds de vestiging van het oliebedrijf is het aantal Duitse Joden en
Oost Joden toegenomen, maar de raszuivere Portugcse Israehtische kolonie, met talrijke directe afstammelingen
van de eerste Joodse kolonisten handhaaft, zieh onverzwakt.
In 1894 werd enige bcroering onder de Joden op Curagao verwekt door een artikel in ,,Vragen van den
Dag" van November van dit jaar, van de hand van de West-Indische ambtenaar J. H. J. Hamelberg, getiteld
,,Het kiesrecht in Cura(;ao cn de afscheiding van de eilanden bovcn de wind van de kolonie". In dit artikel trad
de schrijver op als bestrijder van het toekennen van het recht aan de bewoners van Curagao om hun vertegen-
woordigers voor hun wetgevend lichaam te kiezen. Voornamelijk om de volgende reden: het eiland telt ruim
27.000 inwoners, daarvan zijn ongeveer 3.500 blanken, de rest maakt de gekleurde en zwarte bevolking uit en
is geheel Rooms-Katholiek. Onder de blanken zijn ongeveer 2.500 Protestanten en ongeveer 1.000 Israelieten
(Kol. Verslag 1893). Volgens Hamelberg zouden bij het toekennen van kiesrecht twee wegen gevolgd kun-
nen worden: een hoge of een läge census. In het eerste geval zou een overwegende invloed aan de Joden
worden toegekend, wat een ^roo^ gevaar voor de kolonie zou opleveren, want 1°. zijn zij voor het merendeel
kooplieden van wie men dus verwachten kan, dat zij alle belangen van de kolonie aan de handel zullen ten offer
brengen, en 2°. zijn zij noch door banden des bloeds, noch door die van de historie of traditie aan het moeder-
land verbonden. Wordt tot een läge census besloten, dan valt het kiesrecht in banden van de gekleurde bevolking
en dan zijn wij er veel erger aan toe, Curagao wordt dan een tweede Haiti met afgodendienst en mensenoffers,
dierlijkheid en kanibalisme. '»
Tegen deze conclusies kwam A. M. Chumaceiro Azn. op in een in 1895 te Cura^ao uitgegeven brochure,
welke hij opdroeg aan de toenmalige Minister van Kolonien, getiteld: „Zal het kiesrecht Curagao tot het kani-
balisme voeren?" Voor ons doel vermelden wij alleen zijn verweer tegen Hamelberg's verkeerde zienswijze
over de Joden. Chumaceiro wijst op de geschiedenis en betoogt, dat de Joden van Curagao, ofschoon van
Portugese oorsprong wel door geschiedenis en traditie aan Nederland verbonden zijn; dat zij zieh als trouwe
en vreedzame burgers hebben doen kennen, waartoe hij de geschiedenis van hen op Curaqao uitvoerig schetst, en
verklaart, dat er steeds een band tussen hen en Nederland heeft bestaan en dat hun nationaliteitsgevoel en hun
liefde voor Oranje en Nederland in de loop der eeuwen steeds gebleken zijn, waarvoor hij weer tal van voor-
beelden aanhaalt.
Ook uit deze brochure leert men de geschiedenis van de Joden op Curagao kennen, in het bijzonder ver-
melden wij de geschillen met Venezuela in 1854 over de vervolging van Curagaose Joden te Coro, waarbij de
Nederlandse regering verklaarde, dat deze ondanks verschil van ras en godsdienst, Nederlandse onderdanen en
geen vreemdelingen zijn.
Ook in het artikel over de Portugese Joden op Cura<jao in het ,,Gedenkboek 1634-1934" kan men vol-
doende bewijzen voor het vorenstaande vinden, ook ten aanzien van hun milddadigheid, niet uitsluitend aan
eigen geloofsgenoten bewezen, maar ook aan andere gezindten, zowel in West-Indie als eiders.
Ten slotte vermelden wij volledigheidshalve, dat er eertijds op St. Etistatiiis ook een Joodse gemeenschap
was: in 1739 gaven de Bewindhebbers der W.I. Comp, vergunning tot het bouwen aldaar van een synagoge;
tot op heden zijn de rumen van dit ruime gebouw nog op dit eiland te zien, evenzo een aantal graven. Een-
maal was daar dus een vrij grote Joodse gemeenschap, thans is er niets meer van over. De daar bloeiende
^) In „The Jcwish Encyclopedia", Vol. IV (New York en London 1903) vindt men p. 387-389 afbceldingen van het inwen-
dige van de Hoofdsynagoge en van de tcmpel ,, Emanu El" van buiten gezien.
54
..Honcu Daum" ging na de plundcring van het ciland in 1781 door Rodney verloren; in 1790 waren er nog
10/ Joden met een voorganger en een koster.
Tnn^?! ^°"''''' cn Aruba is geen synagogc. ook eertijds niet: in 1754 kreeg M. S. Levy Maduro als eerste
ood vergunning z.ch op Aruba te vestigen. doch een afzonderlijke gemeente ontstond daar niet. wel is er een
Joodse begraafplaats. . ^ ic> ci eca
Zo nemen de Portugees Israelietische Joden na 300 jaren een voorname plaats in op Cura.ao als kooplieden
ILtTpr .t ",ni"""rl'f "f'"- "'' "'"^'' ^" ^^''^^ ^*=^^^^9' -9-^- 700; tot de gemeente
„tmanu El behoren 100, tot „Mikwe Israel" 300 leden. 2) "
C JLchf paSen". '' ^""'■"" ''"'°" '" ^''" .«^^^^'^" -"'<'^' "O- J-^"" '-en" in hc, Gcdcnkboek „Oranjc en de zes
VOORNAAMSTE JAARTALLEN IN VERBAND MET DE JODEN OP CURAgAO
1634
1651
1652
1654
1656
1659
1674
1692
1693
1703
1713
1715
1732
1743
1750
1765
1856
1858
1863
1869
1880
1927
Cra7ao?at'"° ''°'"' ""'^ ^^' "°"^"''' ^'^^'^'' °"'^" ^'" Walbeeck als eerste Portugese Jood op
Joao de Ilhao. een Portugese Jood. sticht de eerste Joodse landbouwkolonie op Cura?ao
Tweede Joodse landbouwkolonie op Curagao gesticht door Joseph Nunes da Fonseca' (alias David
Nassy. ook bekend uit de geschiedenis van Cayenne en Suriname). De Privileges verleend aan qe-
gewltborgd'''^ ''°''"'" '''''' '^'''''' '^^''^'' ^^" "^^ ^°'''" '" ^'"""'^^ godsdienstvrijheid wordt
Recife geeft zieh aan de Portugezen over. De Holländers verlaten Brazilie, een grocp Portugese Joden
vestigen z.ch op Cura^ao en vermoedelijk is toen de gemeente „Mikvc Israel" ontstaan
Ue eerste houten Synagoge opgericht.
Iret^h-'T'V"^" ^'"f r " "f '"^ """^'" ^"^ '^P ^"^^^^° ^" '^"ifl- -" ^'-^ 9-nd toe-
gewezen bij Blenheim, waar de beroemde begraafplaats ontstond
Josiao Pardo. de eerste Opperrabbijn van Cura.ao. komt met zijn gezin uit Holland op dit eiland aan.
terste Synagoge in „Punda gesticht.
De tweede Synagoge ingewijd.
Een gezelschap Joden ongeveer 90 personen, gaat van Curagao naar Noord-Amerika, waar zij zieh te
Nev/port, Rhode Island, vestigden. ^
Ingebruikneming van de derde Synagoge.
Jacques Cassard brandschat Cura.ao. De Joden brengen een vierde deel van de grote som op. Reeds
toen had men dus gefortuneerde Joden.
I?rf r. "" u'l ••"'^^^^^"-^^ Liefdadigheid Genootschap", dat op allerlei plaatsen steun heeft ver-
leend, ook voor het bouwen van Synagogen, o.a. te New York.
De vierde, de nog bcstaande Synagoge, in gebruik genomen.
De Joden van Otrabanda wijden de Synagoge „Ncweh Sjalom" in.
Verzoening tussen de bestuurders van „Neweh Sjalom" en „Mikve Israel"
De op Curagao geboren Opperrabbijn: Jacob van Aharon Lopez da Fonseca
opTuI^'afaat"" "" ^"°' ^"'" '''"•"'""° "" ''"^'"'^^'" "^'"^ '' ^^"-" ^^' -i" 9ezin
Het Kerkbestuur van „Mikve Israel" sticht een „Midrash", d.i. een godsdienstschool.
Scheunng in de gemeente „Mikve Israel". Ontstaan van de Nederl. Herv. Isr. Gemeente. die zieh thans
„Vrijzinnig Israelietische gemeente" noemt.
Opperrabbijn Aaron Mendez Chumaceiro vertrekt naar Amsterdam met verlof en dient daar zijn ont-
Nieuwe Joodse begraafplaats aan de Berg Altena ingewijd.
Vestiging van Asjkenazische Joden, uit Oost-Europa vooral.
55
1933
1940
1941
1945
1946
Stichting van het „Joods Hulp Comite".
Het „Joods Noodfonds" gesticht.
De Nederlandse Israelietische gemeente op Aruba gesticht.
en.
LITERATUUR OVER DE JODEN
Esrste Jaarlijksch Verskg van de Geschfedkundige e„:. Ver„nigi„g ,e WllUmslad IR«
» "■ '• "™'l'"9^ E'" veelbewogen lijdperk 1796-1804, p 49 50 """""'""'• '«"•
P. W.ennk: History of the Jews in America. New York. 1912
S'^sutrh:tds"'ir3ri2f ;^^ ^/- \^,%- '/ ''^''''--'' '-'- ^" ^"-- p- ^^-^^•
J9. 1934/35. ,6e Jg.. IZe'dl .' 222 .1: P A L^e O P De iT;^ ^'"'^ ^^ ^"^? ^°°' ^'^ ^"-^^°-
IX ntS :l nr^ rTh:7e!:rCu;ro '°"'^' "-'-^^^ ^' ""^^ "• ^^' '''■ "^' ^^' -•• ^V. 63:
Max . Kohler: The settlement of the Jews in North America, p. 9-1 1
üncyclopaedie van Nederlandsch West-Indie, 1914-1917
Staatkundig en staathuishoudkundig Jaarboekje. 1868, 20e ja n US '
Pubhcatie Blad voor Cura.ao. 1825, nr. 95: 1826, nr. 103
A. H. Bisschop Grcvdink: Beschrijving van het eiland St Eustath,, in n-A
en vreemde Kolonien. Utrecht, 1846. p. 6: 1347 p 36 199 ^^ '^'" '°°' '^^ ^^""'^ ^" Ned.
Mr. H. J. Koenen: Geschiedenis der Joden in Nederland, Utrecht 1843.
T S d« S-. r'"' ?" u"'/- ^''"'^•" Geschiedenis der Joden in Nederland 1940
LS. da Sdva Rosa: Geschiedenis der Portugeesche Joden te Amsterdam vanaf' 1593 tot 1925 A . .
Dr. I. S. Emmanuel: De Nederlandsche arafschriften od R^H, H.- .. Vl . ! Amsterdam.
Cu«,a. ,„ Ge,cb,edku„dige Op,,ene„,\pg±X a- de H^rw.t'HoTef , T/'^' """"' ""
X L^T""""- "" """^ '~^"^' ■^'*^°' "" =""'- '" "« M.a„dbra7uJ™-,a„„a.-Feb,uaH
56
'«•iM
JMKiiMfc.
ARNOLDUS JOHANNES CORNELIUS KRAFFT: Historie en Oude
Families van de Nederlandse Antillen. s'Gravenhace.
Nijhoff, 1951.
/4A>üi?c?
MADURO
Dcze genealogie is grotendecls in 1926-1938 samengesteld door de historicus J. M. L. Maduro, tijdcns
zijn verblijf in Europa, waar hij en zijn vrouw gcruime tijd moesten verblijven in verband met de opvoeding
van hun kinderen. Van zijn hand is het buitengewoon interessante opstel „De Portugese Joden in Cura?ao" in
hct „Gedenkboek Nederland-Cura?ao 1634-1934". Deze genealogie. zoals verder zal blijken, steunt op authen-
tieke gegevens, opgeleverd door de uitgebreide nasporingen door hem gedaan in:
Hct Arquivo Nacional da Torre de Tombo, Lissabon (waar de Inquisitie-processen berusten).
Handschriften (autos-da-fc) op de Bibliotheca Nacional, Lissabon,
Het archief van de Geoctroyeerde West-Indische Compagnie ( Rijksarchief , Den Haag),
Het Gemeente Archief van Amsterdam,
Het archief van de Port. Isr. Gemeente te Amsterdam,
Het archief van de Santa Companhia de dotar Orphas e Donzellas, Amsterdam,
Hct oud-archief van de Port. Isr. Gemeente „Mikveh Israel" op Cura^ao,
Geboorte-, Trouw- cn Stcrfteregisters van de Burgerlijke Stand, Curagao.
Oude familiekronieken van Port. Joden op Curagao.
De familie Maduro stamt af in mannelijke lijn rechtstreeks van Mosch Levy, die te Amsterdam in 1619
huwde met Rachel, dochtcr van Antonio Rodrigucs Maduro en van Elisabeth Rodrigues. Het bestaan van deze
echtparen en van hun kinderen blijkt uit authentieke acten, gevonden in het .oud-Gcmccnte Archief van
Amsterdam, in de archeiven van de Portugees-Israelictische Gemeente en in de „Libros de Termos" van
de aloude „Santa Campanhia de dotar Orphas e Donzellas", beide eveneens van Amsterdam, welke hier-
onder vermeld zullen worden. Waar de tegenwoordige familie Maduro dus haar naam ondeent aan
de stammocder Rachel Rodrigues Maduro, daar vangcn wij de genealogie aan met haar ovcrgrootouders ook
al omdat hun namcn in de acten, welke hct bewijs van de afstamming levcren, voorkomen.
I.
Antonio Roiz 1 ) gchuwd met Leanor Roiz woonde te Soural „tres Icgoas de Trancoso" in Portugal. Beiden
stierven voör 1612 en waren Nieuw-Christenen. Volgens het Inquisitie-vcrhoor (Mago 749, Processo no
7309, berustcnde op hct Arquivo Nacional da Torre de Tombo) hadden zij drie kinderen:
1. Djo^o Roiz Maduro, volgt II.
2. Luis Roiz. gchuwd met Brites Gongalves. Deze woonden in 1612 te Trancoso en zijn vermocdclijk de
stamoudcrs van cen tak van het geslacht Rodrigucs Maduro, die nog steeds in Portugal verblijft, woon-
achtig in Vianna do Castcllo en waarvan de heer J. M. L. Maduro tijdcns zijn verblijf in Portugal
m,1934 alle leden persoonlijk heeft ontmoet. Een dochtcr van het echtpaar Luis Roiz cn Brites Gon-
Calves bevond zieh in 1619 tc St. Jean de Luz in Zuid-Frankrijk, waarschijnlijk als uitgewekene, vol-
gens een lijst van „Donzelas quc tem pay habitantes cn outras paizes" voorkomcnde in hct „Libro de
Termos A" van bovengenoemde Santa Companhia. fol. 79 verso, dat vermeldt: „I filha de Lujs
Rodrigucs Maduro en Joan de Luz".
Isabel Roiz gchuwd met Antonio Mendes. Zij woonden in 1612 „cm Castela junto a Tolledo", dus
in Spanje. Dit doet vermoeden, dat het geslacht Rodrigucs Maduro oorspronkelijk in Toledo bloeide
totdat het in 1492, bij de verdrijving der Joden en Moren uit Spanje, naar Portugal was uitgeweken'
3.
1) Rodrigues (in hct Spaans Rodrigucz), d.w.z. de zoon van Rodrigo. wcrd in de oude tijd veelal vcrkort in Roiz. Het wapen
van het geslacht Rodrigues Maduro is te vinden in een der Supplementen van het zeer bekende wapenbock van Rietstap.
MADURO 1
f^l-itj ^öö-lll
100
XIVo. Rebecca Levij Maduro, 27 Nov. 1930 werd haar voomaam wettelijk verändere! in Bequita, geboren 4 Juni
1888, huwde 25 Maart 1908 Salomon Mordechay Levy Maduro, geboren 29 Juni 1881, overlcden 21 Jan.
1938, 2oon van Mordechay Salomon Levy Maduro en van Emma van David Lopez Penha (zie Xlllb, 1).
Hun kinderen zijn vermeld sub XlVe.
XIVp. Salomon Mozes Levy Maduro, zieh nocmende en schrijvende Salomon Levy Maduro, geboren 8 Sept.
1890, huwde 18 Aug. 1915 Abigail Abinun de Lima, geboren 29 Juli 1890, overlcden Havana 15 Juni
1947, dochter van Jeudah van Isaac Abinun de Lima en van diens eerste vrouw Abigail Lopez Henriquez.
Uit dit huwelijk sproten:
1. Robert Maduro, volgt XVn.
2. Adrienne Maduro, volgt XVo.
XI Vq. ]osuha Levy Maduro, zieh noemende en schrijvende Joshua Moses Levy Maduro, geboren 12 Oct. 1891,
huwde 20 Mei 1915 Rebecca Deborah Levy Maduro (zie sub XIVc), geboren 6 Oct. 1895, dochter van
Ehas Salomon Levy Maduro en van Sarah van Elias Jesurun Henriquez (Xllla).
Uit dit huwelijk sproten:
* / !• George Joshua Maduro, wiens naani 29 Nov. 1928 wettelijk veranderd werd in George John Lionel
Maduro, geboren 15 Juli 1916, overlcden in het concentratiekamp Dachau 9 Febr. 1945.1)
2. Sybil Lois Maduro, volgt XVp.
XlVr. Elias Levy Maduro, zieh noemende en schrijvende Elias Maduro, geboren 3 April 1902, overlcden
Havana 12 JuH 1936, huwde Havana 25 Nov. 1930 Grazieila Victoria Maria Parraga y Ponce de Leon,
geboren Havana 10 Maart 1905. dochter van Carlos Ignacio Parraga y Fernändcz en van Maria Luisa
Ponce de Leon y Bachiller. Zij hertrouwde New York 13 Juni 1940 met Ernesto de Blanck.
Uit het eerste huwelijk sproten:
1. Cristina Maduro, geboren Havana 7 Maart 1932.
2. Vivienne Adele Maduro, geboren Havana 23 Mei 1935.
XI Vs. Sarah Levy Maduro, geboren 24 Aug. 1906, huwde 28 Maart 1928 Frank Brandao, geboren 14 Oct.
ber 1902, zoon van Mauritz van Elias Brandao en van Delia van Samuel Alvdres Correa.
Uit dit huwelijk sproot:
1. Marjorie Brandao, volgt XVq.
XVa. Elsie Levy Maduro, geboren 5 Aug. 1923. huwde Port-of'-Spain (Trinidad) 17 April 1943 Laurens
Clemens Luckmann, geboren Medan (Sumatra) 12 Sept. 1917. luitenant ter zee 2e kl., zoon van C/emcn5
Anton Theodoor Luckmann en Jonkvrouwe Anna Marie de Stuers.
Uit dit huwelijk sproot:
1. Marie Madeleine Luckmann, geboren 20 Maart 1945.
^) Hlj studecrde aan de Lcidse Universiteit, was candidaat in de Rechten en nam als reserve 2de luitenant der Huzaren dcel
aan de verdcdiging van Ncderland in Mei 1940. Na de capitulatie werd hlj 2 keer gevangen genomcn en in Schcveningcn opgc-
sloten, daarna dook hlj ondcr en trachtte in 1943 Spanje te bcrcikcn; door verraad van een Bclg in handcn van de Gestapo gcvallen
aan de grens tussen Belgie en Frankrijk, werd hlj ecrst ccllulair opgcsloten in Saarbrücken en in November 1944 naar het bcruchte
concentratiekamp Dachau vervoerd. waar hij 9 Fcbruari 1945 aan vlektyphus stierf. Hij werd posthuum benoemd tot Ridder 4dc klasse
in de Miiitaire Wiilemsorde met de volgende citatie:
„Heeft zieh in de strijd door het bedrijven van uitstekende daden van mocd, beleid en trouw onderscheiden, door op 10 Mei 1940
als Commandant van een peloton jonge Soldaten met veel bcleid en op eigen initiatief de vermeestering te ontwcrpen en voor
te bereiden van de achter de Vliet bij Rijswijk door de vijand bezette villa ..Leeuwenburg" (Dorrepaal). Met zcer veel moed
aan het hoofd van twee groepen de onder vijandelijk mitrailleurvuur liggende brug over de Vliet ovcrschreden. de aanval op
het versterkte steunpunt (Villa ..Leeuwenburg") persoonlijk geleid en bij de stormaanval als eerste binnengedrongen. het verzet
aldaar gebroken en de bezetting krljgsgevangen gcmaakt." (Koninklijk Besluit van 9 Mei 1946, No. 6).
Hlj is de enige Cura^aoenaar aan wie de Militare Wiilemsorde ooit verleend is geworden.
115
MADURO IC
CAPISTRAM 0
" • ■■'■'-'
/
vä»
ISCANA
CALEM ILLUSTRANT
CAt^'\iiM(y
0\ Hs^t^ I
JOHANNES KAPISTRAN
EIN LEBEN
IM KAMPF UM DIE REFORM
DER KIRCHE
RAN
von
Jobannes Hojer
BAND I
If'^M'^fin-i^^i^
-1(0
NeuBy he arbeitete Ausgabe
OMAE 1964
F.H.KERLE VERLAG - HEIDELBERG
if^s-
... .Kjt'^^'
>«-. -*4.,iMlt '«.li^
'1 '
t '
88
/l'. - Lifxjtr Versuch ttimr Ftmu
r
i ■
Starke Mann zur Gewalt. An den empfindlichsten Teilen des Körpers
brachte er sich Brandwunden bei, deren Spuren noch bis in sein Greisen-
alter sichtbar blieben ^^ Einmal stürzte er sich in den Haufen der abgelegten
Klosterwäsche, bis der Ekel vor Schmutz und Ungeziefer jedes andere Ge-
fühl erstickte ^^ „Lieber gab er sein Fleisch den Flöhen preis als der Un-
zucht und dem Teufel ^2/* Versuchungen dieser Art mögen für ihn mehr
lästig als gefährlich gewesen sein. Die Welt lag weit hinter ihm. Ohne jeden
Erfolg bereitete ihm seine Frau im Sprechzimmer einen stürmischen Auftritt.
Die Obern hielten es für klug, ihr die erbetene Unterredung zu gestatten.
Unter vielen Tränen beschwor sie ihn, zu ihr zurückzukehren. Er aber redete
ihr so eindringlich zu, seinem Beispiel zu folgen, daß sie neuerdings das
Versprechen gab, keinen andern Mann zu nehmen ^^.
^® Vgl. Udine 489, 24: candenti ferro ipse sibi genitalia decoxit ; Varese 308, 70
und Fara 448, 22. ^^ Ebd. ^^ p^ra 448, 22. ^^ Vgl. Exkurs 5 (Ende).
Das „Porträt" aus Massonio
Zum Bild,
Der Autor dieser effigies ad vivum expressa ist unbekannt^ der Stich wohl eigens
für Massonio und sein Kapistranbuch geschaffen worden^ dem er entnommen ist.
Ein echtes Porträt Kapistrans besteht nicht ^ ist wenigstens nicht bekannt geworden.
Wohl wirft Matthias Döring den Gefährten vor ^ daß sie ymaginem eius depingi et
venerari fecerunt, dum adhuc viveret; Riedel^ Codex 227. Auch spricht Massonio
seinerseits von einem Bilde Kapistrans in Aquila^ una tela grande, dipinta col suo
ritratto in mezzo, e con la cruciata attorno, mandato da lui d'Ungcria; in Mara-
vigliosa vita 2^8 n, 28, Wenn sich let^^tere Angabe nicht überhaupt auf das bekannte
Bild von Sebastiano di Cola da Casentino be^^ieht (Aquila, Museo)^ so besagen diese
Stellen aber konkret nicht mehr als neuere Vermutungen^ etwa für ein Bild aus Italien
(also aus der Zeit vor dem Übergang Kapistrans über die Alpen) ^ das dem Bilde des
Thomas Burgkmair als Vorlage gedient hätte. Vgl, Kap, XIII Anm, 18,
Wenn auf unserem Bild ausdrücklich festgestellt wird ad vivum expressa, so kann
das J ja fahre nach dem Tode Kapistrans nur heißen^ daß man den lebendigen Eindruck^
den seine Biographie damals machte y in dieser Weise am vollkommensten bildhaft wieder-
gegeben sah; in der übersteigerten Ausdeutung dessen^ daß die Seele den Körper formt,
IntelUgenv^^ v^elstrebige Klarheit und Entschlossenheit sprechen denn auch aus dieser Dar-
Stellung^ vielleicht auch ein gutes Maß von Wendigkeit, Doch die Unruhe und der verq^eh-
rende Tatendrang der historischen Gestalt treten etwas :(urück vor der akademischen
Kühle y dem Abstandhalten ^ ja nachdenklicher Gelassenheit^ die mehr Massonio eigen waren.
Das volkstümlich ^^Fromme^* in manchen Bildern dieser Zeit wird wohl bewußt vermieden.
Vgl. Kap. XV Anm, 72.
h Teilen des Körpen
f^^ bis in sein Grciscn-
Haufen der abgelegten
^:^icfcr jedes andere Gc-
Vtien preis als der Un-
niögen für ihn mehr
Wntcr ihm. Ohne jeden
stürmischen Auftritt,
crrcdung zu gestatten.
kehren. Er aber redete
laß sie neuerdings das
di.oxit; Varcsc 508, 70
' Vgl. Exkurs 3 (Ende).
|tt/, der Stieb wohl eigens
erJnommen ist.
rieht bekannt geworden,
iginem eius dcpingi et
■. Auch spricht Massonio
Icnnde, dipinta col suo
jui d'Ungcria; in Mara-
'i-2upt auf das bekannte
Y^useo)^ so besagen diese
Ji*r ein Bild aus Italien
^yen)^ das dem Bilde des
hvum expressa, so kann
den lebendigen Eindruck,
•rKensten bildhaft nieder-
l: den Körper jormt,
I denn auch aus dieser Dar-
[/ Unruhe und der len^eh-
\:k vor der akademischen
rr Massonio eigen waren,
Y « ohl bewußt vermieden.
i
\
CapistraniEfficies
AD VIVVM EXPRESSA. J
■.i,ii.ii iiiii'ii'i"i|i [ ii"iiiiirfflT!
>
;■■
11
Lt.'l
4(7
den vollen Rang von
dende Stelle für 14^^
ipistrans vom Alvcrnt
. es sind deshalb nur
[:hc, daß der General-
;chlcsicn und Böhmen
IS, und zwar die über
iß; Teichmann 47.
iae scheint gering ^^j
geworden, die unter
icken des beginnenden
In Brescia 1502 (Quin-
|m Druck beeinflußten
bis sie erst wieder in
wrum pars III f. 223-8
1 102-11, Gubematis
18. EXKURS
Zur Judenfrage
[i.] - Ein Inkunabeldruck
(Kap. VIII Anm. 6i)
nie Commissio facta fratri Johanni de Capistrano circa conversionemjudaeorum . 1447,
von der HaTnll 487 einen Inkunabeldruck anführt, ist offenbar nur die Judenbulle
^on U47!^cht eine literarische Arbeit Kapistrans, wie Chiapp.n.. Produ^o^e 75
""roTüruck von Basel 1474, und nach ihm ein weiterer Straßburg .476 (eben-
Js n?2forn:at; GW^ .,8. 7^39). bietet .uerst f. ,-xz einen anon^^^^^^^^
Tracatus de iudeorum et christianorum communione et conversai.one ac constUutonum super
l:T^:^Hone. Inc. Judei ,uoru. perßdia fre.uenter ad -f --f • ^ "'^
cathoUcas venire voluerint ... Es sind 15 juristische .m.;^.«/->, v^ /' ' — ,/
AhTuck der päpstlichen Bulle angehängt wird, placmt pro s.g.llo av.samentorum et
^onfr^^t^^^^^^^ delti frlris Johannis de Capistrano Nach letzteren
WortTn die Kapistrans Autorschaft auszuschließen scheinen, formulierte Hatn
Tr^tl des Druckes Der GW bezeichnet den Autor als unbekannt und ver-
tte?iß der Traktat f^Ueicht aus Schriften des Johannes de Capistrano zu-
ramm^ngestellt" sei. Die Literatur der zeitgenössischen Predigten und Traktate
bzw def Rtchtsberatungen in der Judenfrage ist noch nicht g-ügend gesichtet^
Vgl auch Kap. VIII Anm. .00. Es besteht in Basel Univ. -Bibliothek Cod. FLJI-i
2 Textzeuge Articuli circa conversationem Christianorum cum Judets, die Kapistran
Textzeuge ^r unvollständige, aber sonst ein-
':!:^t:Z^ZT^tU.^. genante illustris domina Paris ^bl
genenae rc s behandelt zuerst qualiter judeos generahter
"^ZZea?"! dann S^nJelhlL. besonders die e.actiones et precaria aber
ZäT,iLn..Au^o.Jr.Johar,nes Serbiens fratribusMino^^^^^^
lyt\.perusiis?)ofßcio lectionis, ist schon nach der ganzen Art der Behandlung kaum
Johannes Kapistran*.]
2. - Konversion römischer Juden
(Kap. VIII Anm. 124)
Wadding XII 64 gibt irrtümlich an, daß die Disputation in Rom mit dem Juden
G-W/>/erst nach der Kanonisation Bernhardins stattgefunden habe.
ij
• ».iii«*, »»•.
^.m.M
4i8
if. -Judische Konper/iten
Bc. Hra 449. 26 hci(5, er Ga^^,//us, Romanae syna,o,af mamUr ■ ■
Juden habe er sich taufen lassen. Varesc 49.;. ,4 wie FaTf ohn 7" ^° '"^^'cn
richtet nur von der Bekehrung des /r/^r^tliViTem 1 J ^"»"^abe. b,
ol«.cn. Jüdische Historiker bezweifeln emweX' die Na^ict^rr"? "'" "-^
Brann ..7 Anm. 6) oder suchen sie .ur BcdeutunXtkd. K ü^'"'"" *»3:
R.cper ,4 vermutet im Gamaliel W,.Mi„„c .:„. "^ '''"*^>,"" »'"''bzudrück' .*
Ricger ,4 vermutet im Gam.lie, Wadd^^s; ne ^Tw^S I^k"''^^^
eine Art Büchertrödler, der sich ...r T.X u,u. f ?" ?'""''''^' ^en Salomo.
eine Ar, Büchertr.dler. der sich ^urTX hXTCrn t^ef ' '^^-0.
;cr„d^rb\":3e"r^^^'" -- --p-ens^iiS^^^^^^
hiJ^ierdth^^SirC^^^^^^^^ ^— ^"«^^en jet. auch
bestätig. i„ ,er zuVien am t8. Jut 4^ t ^ -"-
darüber an : Dco ,„i„ ,oUnte deduU^us t W S,« S ^"'f ^°'8'"de,
,^in,ua^.a duo Judei ,.p,.., sunt in/ZlJ uTJZZa^ ^^^^^^^ ''/"' "
Das Jahr darauf in einer Predigt zu N.imK. ""^"^" ^»d- lat. 1619, f. 217,
*Mf /o" secuti sunt tum; München Cod l,t , , T ? w//,/«^o f^^*/ / • .
Schrift der oben angeführten Win«Prdi;t'om '" ^'"^ -^eren^Nach^
qm nunc vocatur WUhdmus, et tost in fr. Lun, ./TT' ^ ^ ""^'^'"^ «''**.
Jude,- multa ahraserunt de ibriZrlTS ^^ ^apttsati sunt. Et di>cit, w
^-'^^o,o.„.t.it.te^^;^:?z^-r::^''^ "'''-''''- ^'^>'-
H.^: ^ic ^^i.erbru;tef;;::iT^^^^^^^^^^^^^ r^"^^ ^-^«^
willkürliche Annahme Mit aleicrm R I ^^' *^'"^'"'^"" ^53). ist eine ga„,
ken. daß das überwä Uige^f Shaus^lf '^^R ™^^
nicht ohne tiefe Eindrücke auf dt Zln der EwT '". ^f^'^t'' ^^'^^^ ^«•
Die Kontroverse des berühmten I ,1 u f ^^"^ ^'^''' geblieben ist.
aus Rieti gegen den/." ' derTRom r^^^^ .T/"' ''"'^'"^ ^°- »-" I"c
Berliner 7! fzweifellos a^f tp^trardttSl/"'" 1"^"'^' ''^^'^^^ -»^ "-'^
und gegen die Juden wütetet S St sTwltr^^ 'T '" ^^^ ^''^'^'^
haupt in Rom gepredigt noch TJTa , beweisen, daß Kapistran über-
wäre an Robertson t'c'e'd^^^^^^^^^^ deTx ^'' P '" ^"''^^ ^^""'" ^'''- E»'"
zutrauen, daß er sich in seinem ^K '^r.'" ^°'" P'"'^'«'^' '*'" ^"e es zu-
die Jude; erlaubtl "'''" "'^^'^ ^''P"'^"^^' h^%<= Ausfälle gegen
wL°:rte"iX'7^f.r^ Judenbekehrung spricht Kapistran in zwei
fiäem et per jSannailZdZZ V ^"7 ""'''" '"" ^''''•'''- "' -«"-- -"/
»»ultos. Habebat et iljZuulr^ '' t"' *"''" ^'"'"' " '^'^'' '''^' "^'^''"^
ego Judeo : E. quo tpttZsTlir 7/ ' '"' "'''' "'"''''' "' fi'"" '' ^i.i
q pttiatus es, bapt,za et fibos tuos, et fecit. Videns autem uxor se
t
/
l
c
l\
e
d
V
Hl
sc
R
dti
21
ZI
C
f.
K
is
gl
n(
i\
4'
1
\j:isUr; mit 40 anderen
ohne ZciiangalK, be.
mehrere andere" nach-
hricht (Kaufmann ijj;
i:keit herahzudrücken*
Gamaliel ben Salomo*
h lassen; von den Vcr*
|dcr römischen Juden-
>cs Angaben jetzt auch
'inen Predigten vollauf
ligt führte er folgende«
4Jcoru//; ht die Palmarum
ta et conclusa de fide ef
'od. lat. 16191 f. 2i7r.
|/>; annojuhiho recepimus
ia et recipiendo caput ( ?)
In einer anderen Nach-
|ii 1451 hcifk es: Anno
\ahi (I) videlicet eorum,
iati sunt. Et dixit, quod
f; nostre fidei. Hec facta
>ruck äußerlich gefügt
mn 253), ist eine gan?
[n darf man daran den-
ibcljahre geboten hat.
It geblieben ist.
►ichters Mose ben Isac
|griff, bezieht sich nach
1450 in Rom predigte
i, daß Kapistran übcr-
Idcn gewütet hat. Eher
jdigtc; ihm wäre es zu-
leftige Ausfälle gegen
:ht Kapistran in zwei
itteratt4j est conversus ad
lelmo de Austria, patris
^tea et dedit sihi redditus
\converti ad fidcm et dixi
Videns autem uxor sr
tf.- Herrschaft der Vorurttitt ?
419
privatam filiis^ rogavit eciam pro haptismo et adhuc vivit uterque parens et amho receperunt
ord'tnem tercium Sancti Francisci ; München Cod. lat. 16191 f. 2 54r. In der anderen
Nachschrift der gleichen Predigt steht noch: Hahui magnum certamen cum quodam
iudeo peritissimo. Dixi sihi : aut tu pervertas me aut ego convertam te^ et ipse conversus est ;
Cod. Maria-Saal f. 159V. In einer weiteren Wiener Predigt erzählt er, wie dieser
Ladislaus dem königlichen Beamten Raimund Wcyl, dessen sechzehnjähriger Sohn
an Kieferkrebs unheilbar erkrankt war, den Rat gab, den Kranken zum Grabe des
eben verstorbenen Bernhardin von Siena nach Aquila zu schicken, wo jener dann
wirklich völlig Heilung gefunden habe; ebd. f. 243V.
3. - War in Breslau alles Legende^
(Kap. XI Anm. 216)
[Die älteren Darstellungen dieser Vorgänge in Breslau, wie überhaupt der Ju-
denverfolgungen in Deutschland, sind für Kapistran seit der Reformation weithin
von Vorurteilen und Ressentiments überlagert.]
ölsner 92 erklärt, jedes Wort der Abweisung gegen die Wunderhericbte ket:^er-
richtlicher Protokolle sei eine Verschwendung. Die historische Kritik hat aber mit
der Möglichkeit zu rechnen, daß ein wirklich begangener Hostienraub mit Wun-
derberichten ausgeschmückt wurde. Die legendären Beigaben vom Bluten und
Springen der mißhandelten Hostien sind durchaus kein vollgültiger Beweis, daß
überhaupt nichts vorgekommen ist. Scherer 348f erinnert an ein Edikt der
Rabbiner- Synode von Mainz aus dem Jahre 1 220, das den Ankauf und um so mehr
den Raub von Kultgegenständen einer fremden Religion wegen der damit ver-
bundenen Gefahr verbietet ; besonders habe der Ankauf von Hostien als Verstoß
gegen die religiösen Vorschriften gegolten. Auch zeitliche Vorteile hätten solche
Handlungen nicht geboten, und bei der gerühmten Klugheit der Juden sei es
„mehr als zweifelhaft", ob aus blindem Fanatismus oder aus kindischer Neugier
solch gefährliches Wagnis unternommen worden sei.
Diese ganzen Erwägungen scheinen der Psychologie der Leidenschaft zuwenig
Rechnung zu tragen.
In unserem Falle drängen sich allerdings die von Scherer angedeuteten Be-
denken von selbst auf, wenn man erfährt, daß die Breslauer Juden gerade das Jahr
zuvor unter Anklage gestanden hatten, in der Osternacht ein Kruzifix mißhandelt
zu haben. Die einzige mir bekannte Nachricht darüber enthält ein Schreiben des
Codex Novoforensis, datiert aus Liegnitz 1452; Staatsarchiv Breslau Rep. 135 D-8
f. 396V. Wie das nächstfolgende Stück dürfte der Brief von Bischof Nowak an
Kaspar Weigl gerichtet sein. Daß die Anklage zu einem Strafurteil geführt hätte,
ist nicht bekannt. Sollten wirklich die Breslauer Juden, und zwar ihre Vorsteher,
gleich das Jahr darauf und noch dazu in der Anwesenheit eines Kapistran, einen
neuen, viel gefährlicheren Religionsfrevel riskiert haben? Oder ist vielmehr der
420
iS. - Mangfinde Über lief rrung
'>>
Prozeß von 14 v^ nur aus der Wiederholung eines im Jahre zuvor vielleicht miß-
glückten Anschlages gegen die Juden entstanden ?
Vgl. die bemerkenswerten Ausführungen von Grau, Antisemitismus i44flrühcr
die Ritualmordbeschuldigung. Auf unseren Fall trifft es vollkommen zu, was er
feststellt, „daß der überlieferte Stoff mehr Fragen als gesicherte und zweifelsfreie
Erkenntnisse zutage fördert"; ebd. 145.
4. - Hat Kapistran in Breslau ^.mitgewirkt'' ^
(Kap. XI Anm. 218)
Den Verdacht eines bewußten Mitwirkens Kapistrans an einer verleumderischen
Anklage zurückzuweisen, ist überflüssig. Brann sagt es nicht ausdrücklich, scheint
aber Kapistran zum mindesten der Mitwisserschaft falscher Anklage beschuldigen
zu wollen; vgl. seine Darstellung i23ff.
Besonderes Gewicht legt Brann auf die Tatsache, daß der (damals eben ver-
storbene) Besitzer des Absteigquartiers Kapistrans, Johann Glatz, in Rechts-
streitigkeiten mit den Juden verwickelt war. Der Druck, den Kapistrans Einfluß
auf solche von Juden gegen Christen angestrengte Prozesse ausübte, sei deutlich
darin zu erkennen, daß im Laufe des April die Gerichte ihre Praxis allmählich
ändern. Wiederholt heißt es in den Protokollen, das Verfahren sei wegen Aus-
sichten auf einen Vergleich aufgeschoben worden. Es ist sehr gut möglich, daß
Kapistran dabei die Hand im Spiele hatte; lehrte er doch überall die Ungültigkeit
der auf Wucherzinsen abgeschlossenen Verträge.
Nur als Phantasie zu bewerten ist jedoch das, was Brann 124 weiter schreibt:
„Ende April merkte der wcltkluge Mönch sehr wohl, daß die Erbitterung gegen
die Ungläubigen hoch genug gesteigert sei. Die Saat war zur Ernte reif und ein
Ausbruch der Leidenschaften ganz unausbleiblich."
Belastend für Kapistran ist nach Brann ferner die Notiz im Striegauer Stadtbuch,
dcrzufolge er bei seinem Abschied aus Breslau die ihn begleitenden Ratsherrea
heimgeschickt hätte mit der Bemerkung, sie würden bald eine neue Mär erfahren;
sie sollten sich dann gut halten usw. Als sie heimkamen, wurde ihnen die Anklage
gegen die Juden vorgebracht. Jedenfalls geschah dies nicht zu Pfingsten, wie der
Bericht angibt. Zu Pfingsten ist Kapistran aus Neiße nach Breslau zurückgekehrt.
Die Äußerung könnte nur beim Abschied Kapistrans aus Breslau am 29. April ge-
fallen sein. Sie würde übrigens nur das eine besagen, daß Kapistran noch kurz vor
seiner Abreise auf vertraulichem Wege vom Religionsfrevel der Juden und der
unmittelbar bevorstehenden Anzeige bei den Behörden in Kenntnis gesetzt wor-
den wäre. Auf die weiteren entscheidenden Fragen nach der Wahrheit dieser An-
zeige, und was Kapistran damit zu tun hatte, gibt das Striegauer Stadtbuch keinen
Aufschluß.
^ Wenn übrigens Kapistran am 29. April Breslau endgültig zu verlassen beab-
sichtigte, wie auch die fragUche Nachricht voraussetzt, obwohl er bereits vom
J
Y
g
11
7
\
^
cl
1
t
I
ll
1
cl
tS. - Komponier ende Phantasie
421
icllcichl mili
^*f M4ffühcr
licn zu, was er
d zwcifcisfrclc
cumdcrischcn
|:klich, scheint
beschuldigen
hals eben ver-
[z, in Rechts-
ttrans Einfluß
[2, sei deutlich
:is allmählich
|j wegen Aus-
möglich, daß
Ungültigkeit
|:itcr schreibt:
tcrung gegen
1; reif und ein
Iff
[er Stadtbuch,
In Ratsherren
Klär erfahren ;
i die Anklage
sten, wie der
ückgekehrt.
•29. April ge-
och kurz vor
|tdcn und der
gesetzt wor-
lit dieser An-
|;buch keinen
lassen beab-
bereits vom
Judcnfrcvcl und dem bevorstehenden Prozeß Kenntnis erlangt hatte, so paßt dies
wieder ganz und gar nicht zu den übrigen Annahmen Branns: Warum soll denn
Kapistran davongehen, als die „Saat zur Ernte reif war**? Branns Erklärung:
„Seine Anwesenheit war dabei zunächst entbehrlich und vielleicht sogar (ergänze:
weniger) wünschenswert**, befriedigt nicht, zumal ja nicht eine bloß vorüber-
gehende Abwesenheit geplant war, wie Brann anzunehmen scheint. Und warum
sollte auch seine Abwesenheit dem Rat „wünschenswert** sein, wenn sich dieser
in seiner Verfolgungswut mit Kapistran eins wußte?
a) Befangene Vorurteile (Kap. XI Anm. 219)
Daß Kapistran durch seine Judenpredigten die Menge aufgehetzt habe, schreibt
z.B. Graetz VIII 195: „Der durch Kapistrans Predigten erregte wahnsinnige
Fanatismus der Breslauer wurde durch ein ausgesprengtes Gerücht gesteigert.*'
Ahnlich Dubnow 326. F. Kampers, Schksischt Landeskunde, Leipzig 1915, 135:
,,Sein Fanatismus führte die Katastrophe herbei.** Morgenbesser-Schubert 76:
„Die in Breslau entstandene Religionsschwärmerei zeitigte noch andere Früchte."
Markgraf, Geschichte Schlesiens: „Es scheint, der neu entfachte Religionseifer wollte
einfach ein Opfer haben.** Weiß, Oröw*/(: der i'W/ j5rf //j// 477 : Die Capistranosche
Bewegung führte eine Episode herbei, „die uns so recht abschreckend die Schat-
tenseite dieses letzten Abschnittes des Mittelalters und eine recht abscheuliche
Kraftprobe des Capistranoschen Christentums zeigt**. Grünhagen 282: „Der er-
regte Fanatismus suchte noch weiteren Ausdruck.** Vor allen anderen aber Brann
123, der das Gras wachsen hört: „Zusehends wuchs der täglich geschürte
Fanatismus der Bevölkerung.** Vgl. dazu aber unten Bd. II 2i7f.
b) Widersprechende Deutungen (Kap. XI Anm. 225)
Brann 128 verwickelt sich in seltsame Widersprüche. Das Mahnschreiben
des Bischofs an den Rat vom 2. Juni 1453, von Brann zum erstenmal aus dem
Breslauer Stadtarchiv veröffentlicht, entlockt ihm hohe Lobsprüche über diesen
„edlen Kirchenfürsten**, „diesen wahrhaft gottesfürchtigen Priester**. Zum Un-
heil für die Juden hielten ihn aber nicht bloß seine Geschäfte in Neiße zurück;
„möglicherweise war ihm auch die Sorte Frömmigkeit, die für Capestrano charak-
teristisch war, und die er soeben im täglichen Verkehr mit dem Mönch ihrem
wahren Werte nach kennengelernt hatte, im tiefsten Herzen derart zuwider, daß
er Bedenken trug, gemeinsam mit ihm das Gerichtsverfahren zu leiten**; um
wenigstens nicht mit eigener Hand Blut vergießen zu müssen, entschloß er sich,
Capestrano mit der Untersuchung zu betrauen, „damit Friede werde und nicht
durch Aufschub größerer Nachteil entstehe**. Wenn Bischof Petrus wirklich so
gehandelt hätte, wie Brann es ihm zumutet, dann verdiente er nicht die Prädikate
edel und gottesfürchtig, sondern feig und gewissenlos.
Die Behauptung Markgrafs 245, Kapistran habe sich selbst vom Bischof die
Vollmacht erbeten, in den Prozeß einzugreifen, dürfte auf einem Mißverständnis
:
1.
I.
I
^
%
:.^:, n
422
i 9, -Sogar böser WWf?
I
des bischöflichen Schreibens an Kapistran vom 14. Juni beruhen: die littera postu-
lata, von der hier die Rede ist und die er ihm erst jetzt expefiita et sipillata schicken
könne, weil bisher seine Notare anderweitig zu sehr in Anspruch genommen ge-
wesen seien, bezieht sich offenbar auf die Ausstellung irgendeiner von Kapistran
erbetenen Urkunde, die wahrscheinlich mit dem Bau des Klosters und der Kirche
St. Bernhardin in Breslau im Zusammenhang steht. Erst im zweiten Teil des
Schreibens ersucht dann der Bischof (von ihm geht die Anregung aus) Kapistran
am Judenprozeß teilzunehmen. \Ctterum affectamus, quatenus />. ]/. R. (assumptis
ven. viris dominis Capituli nostrae ecclesiae Wrathlaviensis, fratribus in Christo nobis
sincere dilectis) casum vener andissimi et pratcolendi Sacrannnti corporis domini nos tri Jesu
Christi examinare et mediis salutaribus dignetur terminare, ne ex eius indecisa dilatatione
etc.; Wadding 1453 n. 8 (XIP 192), bzw. Hermann 435].
c) Zweckgerichtete Erfindung (Kap. XI Anm. 251)
Es sei ausdrücklich bemerkt, daß uns weder eine mündliche noch eine schrift-
liche Äußerung Kapistrans zum Breslauer Judenprozeß überliefert ist.
Der für ihn ungünstigste aller Berichte De expulsione Judaeorum trägt den Stempel
der Erfindung offen an der Stirn. Bei der Tortur quält er eigenhändig die Unglück-
lichen; nach der Hinrichtung der 14 als schuldig Befundenen läßt er die Unschul-
digen vorführen; ein mächtiger Holzstoß wurde in Brand gesteckt, daneben der
Taufwasserkessel; dann verkündete er das Urteil. Die als unschuldig Erkannten
hätten zu wählen zwischen der Taufe und dem Feuertod - fünf Priester im Ornat
standen schon bereit, die Taufe vorzunehmen. Nur 20 Jugendliche ließen sich aus
Furcht vor dem Tode taufen, alle übrigen, jung und alt, wurden verbrannt. Dann
erließ Kapistran ein Dekret, daß die Erzbischöfe und Bischöfe in allen Städten,
wo immer sich Juden befänden, ebenso vorgehen sollten.
Ob dieser unsinnige Bericht nicht die Aufgabe hatte, irgendeine grausame
Judenverfolgung mit Kapistrans Namen zu rechtfertigen ? Wie viele Äußerungen
und Weissagungen tendenziöser Natur sind ihm in der Folgezeit in den Mund
gelegt worden! In seiner Passionspredigt verurteilt er den Mord an Juden und
steUt ihn mit dem Morde an Christen auf gleiche Stufe: Homo occidendo Judeum
eciam fit homicida sicnt occidendo (Cod. occidetur) Christianum ; Wien Nat.-Bibl.
Cod. 4348 f. 205 r.
5. - Kapistran und die Judenverfolgungen in Deutschland um i4jo^
willkürliche Annahmen
(Kap. XI Anm. 245)
Von den zeitgenössischen strengen Maßnahmen gegen die Juden verschiedener
deutscher Länder werden manche rein willkürlich mit seinem Namen in Verbin-
dung gebracht.
■tri
/ /. - Fritden durch Gerecht igkeil
425
uhcn: A^^ iittera postu.
Jifa et si^illata schicken
^pruch genommen gc-
idcincr von Kapistran
|ostcrs und der Kirche
im zweiten Teil des
icgung aus) Kapisiran,
|/// 1\ I '. R, (assumptis
itribus in Christo nohis
Vporis domini nos tri Jesu
eins indecisa di/atatiorte
:hc noch eine schrift-
rrlicfcrt ist.
\rum trägt den Stempel
jnhändig die Unglück-
in läßt er die Unschul-
;esteckt, daneben der
jinschuldig Erkannten
fünf Priester im Ornat
idliche ließen sich aus
|rden verbrannt. Dann
löfe in allen Städten,
irgendeine grausame
^ie viele Äußerungen
Dlgezeit in den Mund
Mord an Juden und
viomo occidendo Judeum
\m; Wien Nat.-Bibl.
Vid um i4J0y
fc Juden verschiedener
Im Namen in Verbin-
Im besonderen werden die Judenaustreibungen in Würzburg, Bayern, Erfurt
und Mähren (Brunn und Olmütz) auf Kapistran zurückgeführt. Für keinen dieser
Fälle läßt sich ein Beweis erbringen.
Daß Bischof Gottfried von Würzburg, der in den früheren Jahren seinen Juden
unerhörte Freiheiten gewährte, sie 1455 plötzlich aus seinem ganzen Gebiet aus-
wies, gilt als ein typisches Beispiel für das Unheil, das Kapistran über die Juden
heraufzubeschwören vermochte; vgl. Graetz VIII 194. Und doch dürfte er gerade
mit dieser Maßnahme in gar keinem Zusammenhang gestanden haben. Ins Würz-
burgische kam er erst ein Jahr später; zur Zeit der Würzburger Judenausweisung
befand er sich in Schlesien. Dagegen ist bekannt, daß Kardinal Cusa im Jahre 1451
ausdrücklich verordnet hatte, die scharfen Bestimmungen der Bamberger Synode
gegen die Juden müßten auch auf die Würzburger Diözese ausgedehnt werden.
Ebenso müssen die Nürnberger Juden bereits vom St. -Jakobs-Tage 145 1 an-
gefangen wieder die äußeren Abzeichen tragen; Würfel 95.
Ahnlich liegen die Dinge in Bayern; Herzog Ludwig vertrieb die Juden, nach-
dem er sich von ihnen 25 000 fl. hatte bezahlen lassen; Urkunde vom 4. November
1450. Um diese Zeit war Kapistran überhaupt noch nicht in Deutschland. Trotz-
dem schrieb nicht bloß der alte Gemeiner III 205 : „Capistrano scheint in beiden
Fürsten (Ludwig und Albrecht) diese Verfolgungswut entfacht zu haben**, auch
Straus 114 stimmt dem zu mit der Begründung, ,,man dürfe das wegen der son-
stigen Tätigkeit Capestranos mit großer Wahrscheinlichkeit annehmen**, ebenso
die Encyclopacdia Judaica V, Berlin o.J., 33ff und Dubnow 529. Bereits A. Kluck-
hohn, Ludwig der Reiche ^ Nördlingen 1865, 41 hatte Zweifel an Gemeiners Fest-
stellung geäußert. Graetz 194 glaubt, daß Kapistran die bayrischen Herzoge
,,noch mehr fanatisiert habe** und möchte wenigstens deren judenfeindliche
Erlasse von 1452 auf ihn zurückführen. Der Erlaß vom 24. August, der für die
Regensburger Juden das Tragen der Abzeichen wieder einschärft, könnte ja von
ihm angeregt worden sein, er kann aber ebensogut auf Kardinal Cusa zurück-
gehen. [Das dürfte sogar wahrscheinlich sein, da diese Verordnung zu den
Reformdekreten gehört, die Cusa auf seiner Legationsreise zu erlassen pflegte,
Quoniam ex injuncto officio ... Von Februar bis August 145 1 ist das für etliche
Diözesen bekannt: Salzburg, Bamberg, Würzburg, Magdeburg, Hildesheim,
Minden, Breslau; Koch, Umwelt 112, 116, i22f, i2 5f, 128.]
Ein gleichlautender Beschluß für die Erfurter Juden im Jahre 1452 ist, wie
Cammermeister in seiner Chronik 131 uns mitteilt, über Auftrag des Kardinals
Cusa vom Mainzer Erzbischof Dietrich ausgegangen. Die Erfurter Juden-
gemeinde mit ihren fünf Synagogen und vier Fleischbänken war eine der be-
deutendsten des damaligen Deutschlands ; vgl. S. Neufeld, Die Juden im thüringisch-
sächsischen Gebiet während des Mittelalters y Halle 191 7 und 1927. A. Jaraczewsky
nimmt es als selbstverständlich an, „daß Kapistran auch hier, wie anderswo, die
Volksmassen gegen die Juden fanatisierte** ; Die Geschichte der Juden in Erfurt ^
Erfurt 1868, 58. Ahnlich Kolde 21 f. Erst seit Ende 1456 hören wir von Bedrük-
\^. -^
1 1
ii'.
II
424
/#. - Schuierigkeittn k/eihen
kungcn der Juden m Erfurt. Als sich die Stadt dadurch den Zorn des Kaisers zu
r "p '"!! T' ''*'^"'" ^•"'■•^ •'^'^e* ^"^^<=' ''<="«=r sich die Bürßerschaft "u
.hrer Emschuld.gung auf die Predigten Cusas und Kapistrans; Jaracfewsky und
Erfurt, ^u ZatschriJ, des Vereins für thüringische Geschichte 4 (186.) „off
auf Betfeih"" ;i"'^.0'^"'^ -"^^- d'«^ J"dcn von König Ladislaus „ohne Zweifel
auf Betreiben Captstranos" verjagt; Graetz ,99. Das Verbannungsdekret ist vom
i3- Jul. 1454 datiert. Kapistran traf, aus Breslau kommend, am 25. Juli in Olmütz
e.n_ Er mußte also noch von Breslau aus auf brieflichem Wege die Ausweisung der
mahr,schen Juden durchgesetzt haben, wofür keine Anhaltspunkte vorliegen
J.W.Fischer ijiff (hier das Ausweisungsdekret vom 2, Tuli m,.^ unH fhl
folgend W. Müller. Geschichte der käJ^ichen Hauptstadt oLi^^W en un"
Olmutz ,882. ,00 führen in Unkenntnis des Itinerars Kapistran auf dessen
(zwe,te) Anwesenhett in Olmütz das Unheil der dortigen Juden zurück und ver"
muten sogar. Kapistran hätte mit Absicht die Predigten zum Teil „Auf der
Bleiche" gchahen und gerade diesen Platz sich auch füf sein Kloster au erzählt
weil sich in der Nähe das Judenviertel befunden habe! Nach einer (mündSen)'
Mitteilung des Olmützer Heimatforschers Dr. med. Kux in Olmütz ist aVerdS
N?ch T ? "^''^ Judenviertels von Fischer völlig falsch bestimmt worden
Nach den be, >Xiener 247 mitgeteilten Akten wäre eher daran zu denken daß
Olmutz und Brunn selbst die Ausweisung ihrer Juden ins Werk gesetzt hätten
Die Ausweisung aus Brunn wurde am 27. Juli ,454 verordnet.
es dem iTt^^'^'c^'''^-' ^'^ ""''^'^^'^ ^''^•^"^^^ ''"" '"tischen Quelle, daß
e dem Juden Moses Soncm gelungen sei. Kapistran samt seiner Schar aus dner
St dt zu vertreiben. Der Name des Ortes wird von den einen Fürth (bei Nürnberg
gelesen. ^Brann M9. Graetz 205 denkt eher an Firet bei Tolnau uLerMohS
an der Donau. Dann hätte sich der Vorfall während des Feldzuges gegen £
Türken 145 5-1456 abgespielt. ^ ^^ ^
E
h.
m
ri<
S2
S)
k
A
U!
St
'•(!
I
29,- Itinerar
}*j
iij
M^< »«^'l 164
-542
• 54*
*>U9
Mt,547
• $42
54$
•541
544^
»>^"I*) . 547
|. Scpolcro 547
547
•^»«•548
55*
4*3
t4v*. n 109
555
<•*. 561
«-»^^.SJJ
• . . . 5)4. t«'4. 1' 108
555
555
555-7
557
5«'. MV. 557
14^550
558
549
565f
^fo 565
565
56*
564
II I
n,
n,
3*
ustadt. . . . ^r*2,ll4
. . . .55iJ>5.«.49
iustadt/Wicn 11 H. 12.54
11^22
.... 565.11 if, 10
.52,418,459,444.516
6, 45-5, 50
.... 54», \\ 12,45
IJ 174
. . 562f
5^4.1^71
I
•45»
Vn 11/21 Wien. .60,64.565—1110,20,55
^"-*^ 414.516,111,45
(VJI-25) '
Vil-*7 Wien in,
^''-5- 117.54
VJII-i/15 Brunn . . 465.lI49.71f. 74. 281
Vni-i6 Wischau II 74
Vlll-iyf Olmütz 461,1174
VJIJ-2of ....;.. 465f,II69,76,79
VIII-22 Olmütz. . . . 46,465f,II67,79
V II 1-27/50 OJmütz. . .11 24,67, 75, 87f, 281
IX-? Olmütz 11 8y
'^'-* II 89
IX-5 Olmüte. . 46,46if.464,Il84. 86
IX-5 (Olmütz) n 89
^^-7 II 96
lX-8/14 Brunn . . . .380,457,461.1189
l^^-M 1188,96,111
IX-20/5 Brunn . . . . 461,465,11 89f, 95
IX-? (Brunn) ixz
lX-23f Znaim . . . 461,466 —II 95,
95,281,429
^^-'5 II95.95
X-(Anfang) Znaim II281
X-5 Znaim 1195,97
X-7 Eggenburg 119-7
X-8 Wcitra n ^g
X-iof Eggenburg . .560,565,1198,107
X-12 Zwcttl II 98
X-15 Wcitra n 98
^"'^ Il49.*44
X-i7f Krumau . -457» H 95, 97, 99, 102
X-*i/5 562,11108,115
X-27 Brunn II 159
X-28 . . . II 94, loif, 107-9, 119, 135
Xl-6/8 Krumau II 101
XI-i* IIi05f,iii
XI-15 Krumau II 101
Xl-20 Passau II 105
Xl-22 Vilshofen 11105,158
Xl-25 Regensburg H 105
XJ-30 II 106
Xll-2 Waldsasscn 11105,149
Xll-5 Eger li 106
Xll-4 II 105
Xll-8f Eger 11,07
X"-i6 11,01
XII-17 Bayreuth II 107
Xll-20/5 Eger .... 11107,111,115,197
Xll-28 II ,49
M5a
1-6/10 Eger . . 95.458,466— II 84, 92f,
95. 97. 108, 111, ii5f, 460
^-M II, ,5
^-^8 II 149
II-1/2 Ölsnitz II 117
11-4/14 Zwickau 440,11117
11-16/9 Chemnitz. . . . 440,11117,155
"-^o^ II 117
11-22 Chemnitz 11117,155
"~^5 11119
II-24 Chemnitz a^q
11-28 Frcibcrg n ,,^
III-5 Frcibcrg .... 11117,119,145
"^"^ 458,11155.159
III-8/18 Mcisscn 440, II 11 7f
"^-'9 454. II 107. 116
111-22 Freiberg 11,,^
111-23 Sayda ii,,^
Ill-26f Brüx IIii7f
^V-i*/3 455,11121
lV-18 Brüx II ,2,
iv-20 ; ; 3^*
^^-23 II 121
IV-24 Brüx II ,9j
^y-^7 11126,155
^-5 5*.IIi*i
V-? Brüx 58^
V-5/9 Brüx. . . . 268,11111,128,155
V-17 Brüx Il9i,i50,i56f
V-*o II 138
^-^9^ IIi52f
^W4 II 1*7, 15*. 154
VI-6/8 Brüx 25,11133,157
^^-^5/8 11134,159
VI-22 Regensburg 11,59
^^-^^^ 447.11 141, I45f
Vl-29f (Regensburg?) 447
VIl-2 (Amberg? Regensburg?) . 444f,
II 147. 504
VlI-5 11,46
VII-5/4 Amberg . . 11141,145.147,150
V"-7/io n 145, 177, 258
VII-ii (Amberg) 11,5,
VII-17 Nürnberg II 151
VlI-19 II 162
VIl-24 Nürnberg II153
VIII-14 Forchheim II 161
VIII-i 5/20 Bamberg 442,11 i6if
VIIl-25f Koburg .... 442.11147,165
VIlI-25 Koburg/Amstadt . . . . 11 165
\
5 »6
2i. ^ Itinerar
I 4
I
k-
\';;7 E'f"" n.64..77
IX-4 Erfurt' '. '. " '^^
IX-j Weimar . . ^T^'
IX-6 Jena ... \/,^,^
ix-7 ......;;; ; ; • JJjg^
IX-8 Weimar ....
^^l'"t M^"". • • • 449. 11 MS. ^66,, 68
lX-(29) Naumburg jj^
X-i HaUc TT
X-6 Bernburg j, ,^^
A-7 Magdeburg jj
^~^* ... Tl /
A-15 Magdeburg . . . IT t^»-,
X-16 • • . . Ai 177
(X-17) zerbst* : : : ; ; ; ; ; ; j;;;j
(X-18) Wittenberg . tt,,^
A-21 Leipzig. . .45o,IIi8o.i82,i94f
t% "^'-'^ 4;>'^4
Al-4/8 Leipzig 43, 450 ~ II 176, 183, 193,
293
Xl~" .... TT
XI-.2f Leipzig . " '"^
X -20 Le,p2,g ,j
xn:rnre;.;„-::"-'^--':ä
M53
H Bautzen ij ^ ^
I-10/26 Görlitz „,^6
n-5f Goldberg ,1 ^^
n-5 Breslau ^^g
n-io Liegnitz .* .' 'n .
II-II TT
11-12 Neumarkt II 108
n-i3f Breslau io IT tL
TT r T» 1 451,11 198
ni-.4ff Breslau....; :::;„p:
^IZ':,, ^"^= nao9
V-:f (Neiss-e)! ! ! ! " " " "^'«-'j
V-.5 ^reslau) .' .'li^^f
V-19 Breslau n,,„
V-27 (Lauban) „ ,5,5
^"*' II«78.i99
>45J
Vl-a
VI-14 Breslau . • *»'
VJ-17 Breslau. . " ' /. J '"^
VlH/8 . . . II," : ••♦'7.11 2,, f
Vll-9 Breslau. '. " " "''•'°9;*4..a„
VII-I5/24 ' TI * ■ ■ ""''«J«
VII1-.0/20 :;■•■• "'"V'*'*^*'*^'
Vlll-21 Breslau! ' ' " '"♦?;*'»• »99
VIIl-28 Krakau. ""5.»JJ
1X-2J/JO ; • • •.• • • "»5>
X-28 . . •"'»9. 202, ,00
XI-J/9 . . .' ii" ■ ■ "*'»
XI-25 Krakau ; ; * ' ' " ^9. »44 2J9f
24,4 ""J.»4M6of
1-18 . .
1-29 Krakau. ." "*^'
1V-9/2J " »66f. 269. 272, 299
IV-28 Krakau ..'.■** '' \, " '°°f
IV-jo . . »70. II 268. ,00
V-i ^'»71
V-12/4 Krakau.' ..' ' {{„' ' " "'^9
V-20 Beuthen .. "^7;"^.»°
V-2J/28 ... ■ ■ ■ • "^70,299
V-29 Breslau .'.'.'' '^°; '°'
V-30 . "*70
VI-ii .' .* • . II240
VI-.4 Breslau.' .' .' ,5* il,,, '°!'"*
VI-18 •""i,»75. joi
VI-.9 Breslau! '.'.''' "'°,V
vi-25f ■ • ;.l^'^'
V11-4/15 : : "iil'j"'
VII-18 Breslau. . ' "*74-^'5.4
VII-20/, ' ' l^lii ''^
V11-2/ oimütz : ; -''''"riVl
VII-27f 4^4.11278
VIII-(?) 6hnüa. ; 4M.1 Jjo
Ä'\2'';"^^^'^''''°'^'''^^'°'
Vlll-21 (Znaim) ,. .'
VIIl-22f Znaim .... n 7,f «'s!
VlII-26/8 "75f.284,,04
IX_,; • • • ; • • • • • "'79''°*
IX-14 Landshut . . II |o^
1x1«/ r"u'"- •• -n ^7;. 504. 2.
IX-i 8/22 Augsburg 11J05-7
IX— 23 ,,
IX-24/5 Dillingen .'..'/.'.[[ u JÖJ
X-i Frankfurt jj ^^^
X-io/6 Frankfurt 11508,525
H
>:
X
X
X
XJ
X
X
X
X
M5
I
I
n
II
II
II
i\
\
V
\
\
\
V-
Y
VJi
Vj
V
VI.
VI]
VI
VI
VI.
VI]
vu
VII
VIIl
VIII
VIII
VIII
VIII
IX
IX-
IX-
«< «-V*
40
IX. - Bineilen bttrUhi, niimals tramig
die bcrühm, gewordene kurze Beschreibung des Enca Silvio ■" Doch ve
ll, ; "" r. '"'='""""•" Gesichrsausdruck und sein frohe^tje,
Alle d,e angeführten leibUchen Strengheitcn wurden ihm nlch, ZZ.
d,e er muhsan, f„r,sehlepp,e. Fcrnersrehcnde wie ständige Bcgleirlr "erte
«me unveränderliche Hei.erkeh ausdrückUch an ; mi, auffallender Zfi.
Udine .... Bin Mann von so fci^: Slt^'ru^ ^ '^rEnTsi,;-
gesehen; immer der gleiche Ausdruck des Gesichtes heiter «n/C ^
wüstHcher Arbeitsamkeit "»" Fin. ol- n^ xT ''°" ""''^'■•
offenbar .u Hilfe geTolen.' ' "''^ ''^^""'^^^ ^" ^ ^"^^
»" Geschichte Friedrichs lU. (Kulpis 42O
" Udine 486. n. Vgl. Fara 440. .; 444. \^■, 44«. ^^.
11»
Kulpis 42f.
Z/^/!?? ÄÄ/.
Ein Aszetenkopf
nächsten stehen dürfte Dieser ict r^r^rU u ,- , ;^^'^^^<^^^ ^w///ry6 Kapistran am
Aufmerksamhit tiimeiend rZZ~R 7 f ''^'''' '^" ^"'^hfes erwecken
so,.r .or L oL si„ä Särei^XJ '""'" """" ""' "^""^'"^
"•S"yi».>.*l«6r.ü^.
-aJ*-..i »..^iJi'-A,
V
llnca Silvio "^ Doch vcr*
juck und sein frohes Wesen.
wurden ihm nicht zur Last
c ständige Begleiter merken
In; mit auffallender Häufig.
[eines W^csens wieder. Einen
beteuert Hieronymus von
mgsgabe wie Enea Silvio
Wesen dieses Mannes, der
Lnicmand hat ilin je traurig
ntes, heiter und von unver-
laturanlage ist ihm hierbei
22.
11»
Kulpis 42f.
\von Bartolomeo (aus der vene-
"emälde hejindct sich heute im
'u^ahre Charakter typen. Hat
ie des Sockels war das Bild
]}lungen :(eitlicb Kapistran am
Y^bus!) mit Strahlen umgehen,
Konisation bestehen,
iteressanten As:;etenkopJ, der
\ Fahne und obere Legende hin-
fast seherisch in die Ferne;
yf fallender Haut (was durch
-alten des Gesichtes erwecken
^biegend solche auf der Stirn;
trennen Mund und Wangen;
bochmögende Persönlichkeit,
fs tief besorgt, aber nicht ^//
\schwendet und vollendet.
yr - /
s-*^
fc^
• « .
:• •^*'.
,1
* ..t '■■1^
'^ü
.>*i
k^x
« t
II '
208
XI. - Schwere Erkrankung
fühlte er sich so weil hergestellt, daß er wenigstens der Predigt des Fi
Friedrich beiwohnen konnte ^•^. Am Ostermontag bestieg er selbst wiede
die Kan7xl ^•*; am Schlüsse des Vortrages sprach er von seiner Krankhei'
dankte dem Bischof, dem Landeshauptmann, dem Bürgermeister und de
Räten, die ihn in der Krankheit wiederholt besucht hatten, und alle
anderen für ihre Gebete; er sei überzeugt gewesen, daß das Ende kommt
er schreibt seine Genesung den zahllosen Gebeten zu, die für sein Lebe
zum Himmel gestiegen seien. „Ich war schon an den Toren des Paradiese
Ihr habt mich zurückgehalten. Ich weigere mich nicht zu sterben, verweigei
aber auch nicht die Arbeit. Wenn es Gott so wohlgefällt, daß ich mic
weiterhin abmühe, so verfüge er über mich nach seinem Willen." Wenn t
glaubte, die Krankheit überstanden zu haben, so hat er sich offenbj.
getäuscht. Er scheint noch den ganzen April schwer leidend geblieben 2
sein; nur an dem einen und anderen Tage mag er sich zur Predigt aufgerafi
haben ^^^. Am 22. April, Sonntag Jubilate, predigte er auf dem Elbing vc
dem St.-Vinzenz-Tor. An diesem Tage wurden hier alljährlich kostbar
Reliquien zur Verehrung ausgestellt. Sogar aus Preußen und Polen eilte
Pilger herbei, den wundertätigen Vater zu sehen ^®®.
Am 27. April hielt er im Dom dem Klerus hinter verschlossenen Türe:
eine Standesunterweisung ^^''. Montag, 30. April, schied er von Breslau
Auf Bitten des Bischofs ging er zunächst mit diesem nach Neiße ^•®. De
feierliche Abschied, den ihm Breslau am 30. April bereitete, läßt erkennen
ung. Gulden für diese Kapelle, ob man die würde hauen ^^ukMnjtig an der stat de
Gemachs y darinn etwenn der andächtige Vater Johannes Capistranus im Lehen persönlic
und leihlich gelegen hat; Samuel Benjamin Kloses Darstellung der inneren Verhält
nisse der Stadt Breslau vom Jahre 1458 bis zum Jahre 1526, Script, rer. Siles.
Breslau 1847, 253.
^w Auszug der Predigt in Paris Cod. 9608 f. 73V-5V; Breslau Q>d. I-F-51}
f. i28r-3or. 1^ Cod. Paris f. 75V-7V, Cod. Breslau f. i3or-i:
i»5 Der Cod. Paris 9608 hat Nachschriften von Predigten am 12. und 13. April
die 42. Predigt bei Jacob 11(3) i83ff ist am 14. April gehalten worden. Klose 3
spricht von einer langen und schweren Krankheit. [Am 12. April 1453 sendt
Kapistran aus Breslau einen Filianzbrief an Abt und Abtei Tegernsec; Münche;
(Hauptstaatsarchiv) OFM-Litteralien 95 f. i.j
1^ Klose 37. Am gleichen Tage noch predigt Kapistran zur Vesperzeit in dt
St.-Johannes-Kirche; ebd.
i»7 Klose 37; Cod. Bamberg f. 86r. ^^ Klose 38
\' ^^^ l'^<^digt des p,
■J^ticp er selbst >vicdcr
[von seiner Krankheit
Bürgermeister und den
:ht hatten, und allen
laß das Ende komme;
'u, die für sein Leben
Toren des Paradieses.
Izu sterben, verweigere
jlgefälh, daß ich mich
lern Willen.- Wenn er
hat er sich offenbar
leidend geblieben zu
2ur Predigt aufgerafft
-r auf dem Elbing vor
^r alljährlich kostbare
ißen und Polen eilten
verschlossenen Türen
[hied er von Breslau.
nach Neiße i*». Der
kcitete, läßt erkennen,
\K}*künftig an der stat des
^anus im Lehen persönlich
|ng der inneren Verhält-
1526, Script, rer, Siles.,
J; Breslau Cod. I-F-518
ICod. Breslau f. i3or-ir.
m am 12. und 13. April;
[alten worden. Klose 38
12. April 1453 sendet
|ci Tegernsee; München
m zur Vesperzeit in der
iw Klose 38.
XI, - Kupistrtm in Ntiße
209
daß keineswegs ein nur vorübergehender Aufenthalt außerhalb der Stadt
geplant war *•'*. Daß er in Wirklichkeit nach kaum drei Wochen wieder
nach Breslau zurückkehrte, mag wenigstens teilweise mit den nach seiner
Abreise eingetretenen Ereignissen in Zusammenhang stehen.
6. - Ein aufgebauschter Judenprozess
Kaum war er mit dem Bischof fortgezogen, als die Kunde die Stadt
durchflog, in der verflossenen Karwoche sei von den Breslauer Juden ein
Sakramentsfrevel begangen worden. Am i. oder 2. Mai drangen Stadt-
knechte in die Breslauer Judengasse ein und führten die ganze Judenschaft
gefangen ab; in den folgenden Tagen brachte man die Verhafteten samt
ihrer Habe auf die königliche Burg.
Vorausset:^ungen und Verlauf
In den Verhören ergab sich folgender Tatbestand ^^: Der Vorsteher der
Breslauer Judengemeinde stachelte einen jungen Juden auf, in der Fasten-
zeit den Gott der Christen „zuwege" zu bringen. Es gelang, einen polnischen
iw Auch die Mitteilung Faras 467, 87 von einem dreimaligen feierlichen Einzug
Kapistrans in Breslau weist daraufhin. Cod. Bamberg f. 145 hat eine kurze Notiz
über den Abschied aus Breslau : in der Vigil der Apostel Philipp und Jakob, als
sich der Vater auf Bitten des Bischofs Petrus nach Neiße begab, magno comitatu
conducehatur de Wratislavia Jallatus turma tam secularium quam spiritualium^ gaudencium
et lugencium eius recessum suhitum. Es wird hier weiter berichtet, wie ein Knabe, der
den abziehenden Vater gern gesehen hätte, im Gedränge unter die Hufe eines
Pferdes geriet. Kapistran nahm das schwerverletzte Kind in seine Arme und rief
den hl. Bernhardin an, oracione facta iuvenem tetigit et sublevavit ; mox abs aliqua
p'aciarum accione velut inscius et minime doli capax puer fuge arripuit viam.
200 Protokoll der Verhöre vom 22. Juni und 9. Juli, in Monumenta Poloniae
Historica III 786ff. Weiteres Aktenmaterial bei ölsner 57ff. Der Bericht des
Oswald Reicholf an den Rat der Stadt Wien, Breslau, 7. Juli 1453; Fischer 3oiff.
Von zeitgenössischen erzählenden Quellen kommen in Betracht: Nikolaus Fara
467, 87-8; Varese 499, 34; Rosizius 3iff; Eschenloer, Geschichten I I3f; Pol 3f;
Bericht des Strigauer Stadtbuches, mitgeteilt von C. Grünhagen, in Zeitschrijt des
Vereines für Geschichte und Altertum Schlesiens 6 (1864) 378ff; De expulsione fudae-
orum^ in Monum, Poloniae Historica ebd. (erzählende Einleitung zu den Protokollen);
De persecutione fudaeorum Vratislaviensium i4Jßj in Monumenta Poloniae Historica
^. ■ \
lii
I
210
A7. - Breslau gegen die Juden
1
Bauern ausLsmgcwiesc bei Öls, ein paar Meilen von Breslau, durch Geschenke
tMt Ausführung der Tat zu bewegen. Am Mittwoch vor Gründonnerstag,
28. März, staiil er aus der Dorfkirchc von Langewiese das Ziborium, warf
es aber, durch ein plötzliches Gewitter erschreckt, auf freiem Feld weg,
nachdem er zuvor 10 oder 1 1 Partikeln daraus entnommen, die er durch die
Frau eines Breslauer Stadtknechtes den Juden überbringen ließ.
In Gegen\k-art von etwa zwanzig Personen wurden in der Synagoge von
Breslau die geraubten Hostien mit Rutenhieben und Messerstichen bear-
beitet. Aus den mißhandelten Hostien floß so reichlich Blut, daß alle
Umstehenden davon bespritzt wurden. Die blutgeröteten Gerten warf man
nach der Tat in einen Bach. Erst einen Monat später kam das Verbrechen auf.
Der Kirchenräuber von Langewiese, samt seinem Weibe vor Gericht
gestellt, bekannte seine Abmachungen mit den Juden. Auf die Meldung des
Rates hin entsandte die Regierung des Königs Ladislaus zwei mit allen
Vollmachten ausgerüstete Boten, Sigismund Potembrunner und Oswald
Reicholf, nach Breslau, die aber kaum vor Anfang Juni hier eingetroffen
sein können *^^ Noch vor ihrer Ankunft hatte einer der Hauptbeschuldig-
ten, der Jude Meyer, im Kerker Selbstmord begangen.
Um die Mitte Mai war Kapistran aus Neiße nach Breslau zurück-
gekehrt, ob in erster Linie infolge dieser Ereignisse oder aus anderen
Gründen, bleibt unklar ^^^. Den Bischof, bei dem Kapistran in Neiße als
f
f
f
IV ifF (ein deutscher Auszug davon in der Breslauer Zeitung, 19. Oktober 1884).
In neuerer Zeit sind diese Ereignisse wiederholt dargestellt worden. Außer der
oben schon angeführten Literatur über Breslau vgl. besonders Schlesische Provin^^ial-
blätter 40 (1804), 108 (1838), 117 (1845); Zimmermann, Geschichte der Juden im
Herv^ogtum Schlesien, Breslau 1790. Die genaueste, die ganze ältere Literatur
zusammenfassende Darstellung bietet Brann mit urkundlichem Material im
Anhang, darunter der Neudruck der oben angeführten Protokolle auf Grund
einer Kollationierung mit einer in Rom befindlichen Hs.
Nach Fara 444, 14 hätte Kapistran gegen die Breslauer Juden eine Schrift
herausgegeben, von der uns aber jede Spur fehlt.
201 Das königliche Beglaubigungsschreiben ist vom 22. Mai datiert ; ölsner 1 3 2f.
202 Nach Klose 38 ist Kapistran am 19. Mai (Pfingstsamstag) j-r^j^ör^^ und krank
nach Breslau zurückgekommen ; danach hätte möglicherweise ein Rückfall in die
Krankheit ihn bewogen, nach Breslau in die Mitte seiner Mitbrüder zurück-
zukehren. Rosizius 63 gibt den 13. Mai an. Damit würde übereinstimmen, daß uns
für diesen Tag wieder eine Predigt, die 44. bei Jacob i97ff, erhalten ist. Zur zweifei-
I
.A««(.<^4*-" O^**
XI, - Maftftlhaftt ÜbfrlieffTtm^en
21 I
|vslrtii,durch Geschenke
\*\u Gründonnerstag,
iNC iks Ziborium, warf
«Vit freiem Feld wej^^,
[nincn, die er durch die
nnceii ließ.
\\ in der Synagoge von
Li Messerstichen bear-
iiohlich Blut, daß alle
nrn Gerten warf man
VM das Verbrechen auf.
Jv. \\ cibc vor Gericht
l Auf die Meldung des
[viislaus zwei mit allen
j.hrunner und Oswald
luni hier eingetroffen
I vier Hauptbcschuldig-
la.
ixTh Breslau zurück-
ssc cxler aus anderen
Kipistran in Neiße als
.-^TC 19. Oktober 1884).
trll: worden. Außer der
pi^ Schksische Provin^ial-
|. G( schichte der Juden im
^xrvLt ältere Literatur
|^::ilichcm Material im
Protokolle auf Grund
Vczz Juden eine Schrift
|NLl: datiert ;ölsner i32f.
r.5Ug) schwach und krank
j:>e ein Rückfall in die
.^r Mitbrüder zurück-
oereinstimmen, daß uns
'--hilicn ist. Zur zweifel-
Gast weilte, hatte nämlich der Breslauer Rat über das Verfahren gegen die
Juden ohne jede Nachricht gelassen. Darüber drückt der Bischof noch am
2. Juni in einem Schreiben sein Befremden aus*®^ und mahnt zugleich die
Ratsherren, mit Vorsicht zu Werke zu gehen. Wie er gehört, hätten sie
auch Unschuldige eingezogen. Da ihn selbst Geschäfte noch länger von
Breslau fernhielten, ersuchte er in einem Schreiben vom 14. Juni Kapistran,
im Verein mit dem Domkapitel die nötigen Untersuchungen im Juden-
prozeß vorzunehmen und auf dessen baldigen Abschluß zu dringen, damit
kein Ärgernis entstehe *^*. Gleichzeitig bat der Bischof König Ladislaus,
den Prozeß beenden zu lassen, solange Kapistran noch in Breslau sei ^^.
Über den Verlauf des Prozesses sind wir sehr mangelhaft unterrichtet.
Die Verhöre, die auf dem Rathaus unter Anwendung der Tortur statt-
fanden, brachten noch schlimmere Dinge zum Vorschein. Eine Breslauer
Bürgersfrau, eine getaufte Jüdin, beschuldigte vor dem Gerichtshofe ihren
Vater ins Angesicht, daß er vor 16 Jahren in Löwenberg in einem Keller
eine ähnliche Missetat mit Hostien, die er von einem Weibe gekauft,
begangen habe. Die dreimal ins Feuer geworfenen Hostien seien dreimal
wieder herausgesprungen. Eine alte Jüdin, die bei diesem Wunder in die
Knie sank und ihren Glauben an den Gott der Christen bekannte, sei
ermordet und im Keller verscharrt worden. Dann wurde das Sakrament
auf ein Tischlein gelegt und mit einem Messer in vier Teile geschnitten;
die Hostie blutete heftig; weder das Messer noch das Tischlein konnten
vom Blute gereinigt werden, und so warf man alles zusammen in den Bober.
Die Klägerin beschuldigte ferner den Juden Jonas, daß er in dem
gleichen Keller an einem dreijährigen Christenknaben, den er von
einem Bauern gekauft, Ritualmord begangen habe. Die Beschuldigten
stellten alles in Abrede. Eine Kommission ging von Breslau nach Löwen-
berg und fand an der bezeichneten Stelle die Spuren einer Feuerstätte sowie
die Gebeine einer Frau und eines Kindes. Die Überreste wurden nach
haften Einreihung dieser Predigt vgl. die Bemerkungen Teichmanns z^i. Nach
Wadding XII 194 hat am 18. Mai Magister Paul (vgl. oben Anm. 185a) vor
Kapistran seine Irrtümer abgeschworen, was wohl in Breslau geschehen sein
dürfte, wo Paul in Haft war. 203 Brann lxxvii.
2W Wadding XII 1 6 5 f. «» Schksische Provin^ialblätter 117(1843)615.
'!♦
212
XI. - Ztit gemäßer Prozeß
^*
ii
V
\
\
\^
Breslau gebracht und Kapistran übergeben. Nikolaus Fara berichtet er
habe selbst gesehen, wie dieser die Reliquien des Christenknaben in den
Händen hielt.
Schließlich wurden noch weitere schlesische Judengemeinden in das
Verfahren gezogen. Aus dem Verhör wurde nämlich bekannt, daß einige
der in Langewiese geraubten Partikeln nach Schweidnitz geschickt, dort in
der Synagoge in älmlicher Weise mit Stichen und Schlägen mißhandelt und
darauf dem bettlägerigen Rabbi ins Haus gebracht worden waren, der
drei mit dem Messer zerschnitt; eine Spanne hoch spritzte das Blut auf.
Eine Hostie schickte der Rabbi an die Juden in Posen. In der zweiten Hälfte
des Juni wurden auf Grund dieser Erhebungen nicht nur in Schweidnitz
sondern auch in Jauer, Striegnitz, Reichenbach und Liegnitz die Juden
ergriffen und ihre Habe beschlagnahmt «<>«. Insgesamt lagen in Schlesien
318 Juden in den Gefängnissen *o'. Von den in Breslau selbst geführten
Verhandlungen liegen uns die Protokolle der Verhöre vom 22. Juni und
9. Juli vor. Unter den Namen der Richter vom 22. Juni fehlt noch der
Kapistrans ; erst am 9. Juli befindet er sich unter den Vorsitzenden *08,
Die ersten Todesurteile wurden noch vor dem 9. Juli vollstreckt, wie aus
dem Berichte des Königsboten Reicholf an die Stadt Wien vom 7. Juli
hervorgeht. Sie hätten, schreibt er, von den Schuldigen drei getötet und
zwei lebendig verbrannt; „die anderen haben wir noch alle"; der Rabbi
von Schweidnitz sei bereits gestorben ; seine Gebeine würden ausgegraben
und verbrannt werden. Damit stimmt die Nachricht des zeitgenössischen
Breslauer Domherrn Sigismund Rosizius überein, am 4. Juli seien in
^ Pol 4 gibt den 17. Juni an. Am 26. Juni dehnt König Ladislaus die Voll-
machten seiner Boten auf ganz Schlesien aus; ölsner 134.
»7 ölsner 142. ölsner 95f nimmt an, sämtliche Gefangenen seien nach Breslau
gebracht worden, was aber der Text der Abrechnung in keiner Weise nahelegt.
Nur einzelne, die als Rädelsführer galten, mögen nach Breslau überstellt worden
sein, wie der alte Rabbi von Löwenberg Caiphas, von dem Reicholf (Fischer 304)
dies ausdrücklich berichtet.
208 Brann nimmt willkürlich an, daß sich unter den Zeugen der Verhandlung
vom 22. Juni auch Kapistran befand, wenn er auch nicht genannt werde. Es ist
ebensogut damit zu rechnen, daß er erst auf Grund der Bevollmächügung durch
den Bischof vom 14. Juni, die möglicherweise am 22. Juni noch nicht zu seiner
Kenntnis gelangt war, regelmäßig an den Sitzungen teilnahm.
'»•'1
XL - Todesurteile
*i5
•ara berichtet, er
•nknaben in den
*meinden in das
:annt, daß einige
geschickt, dort in
mißhandelt und
rden waren, der
iXc das Blut auf.
ler zweiten Hälfte
r in Schweidnitz,
^gnitz die Juden
^gen in Schlesien
selbst geführten
^om 22. Juni und
[i fehlt noch der
sitzenden ^^,
)llstreckt, wie aus
^'ien vom 7. Juli
drei getötet und
alle"; der Rabbi
rden ausgegraben
zeitgenössischen
4. Juli seien in
-adislaus die VoU-
J seien nach Breslau
er Weise nahelegt.
überstellt worden
Icholf (Fischer 304)
der Verhandlung
[annt werde. Es ist
Imächtigung durch
)ch nicht zu seiner
Breslau zwei Juden verbrannt worden. Die allgemein verbreitete Nachricht,
daß alle zum Tode verurteilten Juden, 41 an der Zahl, an einem einzigen
Tage, genannt wird eben der 4. Juli, in Breslau verbrannt worden seien,
ist demnach nicht mehr aufrechtzuerhalten. Die Hinrichtungen der als
schuldig Befundenen erfolgten zweifellos an verschiedenen Tagen im
Laufe des Juli und August und verteilten sich auf mehrere hchlesischc
Städte. Ausdrücklich berichtet werden Hinrichtungen nur noch von
Schweidnitz, wo am ij. August 17 Juden den Feuertod erlitten haben
sollen *^. In Liegnitz kamen die gefangenen Juden zum großen Teil bei
einer Feuersbrunst anfangs Juli im Kerker um. Alle übrigen Juden, gegen
JOD, wurden aus Schlesien verwiesen *^®, ihre gesamte Habe verfiel dem
König, die unter sieben Jahre alten Kinder wurden den Eltern genommen,
getauft und christlichen Familien zur Erziehung übergeben *^^.
Jahrhundertelang bezeichnete ein eisernes Sühnekreuz auf dem Breslauer
Salzring die Stelle, wo die Juden ihren Frevel mit dem Feuertode hatten
«>• Die Nachricht bei Pol II 4, daß Kapistran auch in Schweidnitz an dem
Verfahren gegen die Juden persönlich beteiligt gewesen sei, muß dahingestellt
bleiben. Es ist aber nicht richtig, wie Teichmann 24 angibt, die einzige Möglich-
keit eines Besuches Kapistrans in Schweidnitz liege zwischen 10. und 13. Februar.
Im August, zur Zeit des Prozesses in Schweidnitz, könnte er doch ganz gut dort
gewesen sein. Er ist doch erst am 21. August von Breslau abgereist, und von
evtl. Aufenthaltsorten Ende Juni bis August liegen keine Daten vor.
Die nur von Nikolaus Fara berichtete Zahl 41 der Todesurteile mag richtig sein.
Nach Reicholfs Bericht waren an dem Hostienfrevel in der Synagoge zu Breslau
ungefähr zwanzig Personen beteiligt. Wenn wir die 1 7 in Schweidnitz Hingerich-
teten dazurechnen, ferner die beim Raube der Hostien beteiligten Personen, so
ergibt sich ungefähr die Zahl von 40 Hauptschuldigen. Nach dem Bericht De per-
secutione Judaeorum^ in Mon. Pol, Hist, IV 5 wären aber in Breslau insgesamt nur
14 schuldige Juden gerichtet worden. Nach den Glogauer Annalen, in Script, rer,
Sites, 10, Breslau 1 877, 19 sind in Breslau die Juden um das Fest Maria Himmelfahrt
(i J.August) verbrannt worden. Um diese Zeit mögen die letzten Todesurteile
vollzogen worden sein. Die gleiche Quelle gibt an, einige der Juden und die zwei
christlichen Mitschuldigen (der Hostienräuber und die Frau des Stadtknechts)
seien mit Feuerzangen zu Tode gemartert worden.
210 Aus Löwenberg erfolgte die Vertreibung der Juden nach B. G. Sutorius,
Die Geschichte von Löwenberg, Bunzlau 1784, 100 erst am 4. Dezember 1453.
*ii Fara 467, 88: Omnes filii a septennio citra wird von ölsner 97 falsch mit
„alle mehr als siebenjährigen Kinder" wiedergegeben.
ii
««*,*, ^•n^.i.t'r
)i
214
XI. - Vwurttilt
büßen müssen. Das Kreuz hat in neuerer Zeit einem Blüchcrdenkmal
weichen müssen ■^*.
I
f
1:
I
Die Beurteilung
Die Erinnerung an jenes grauenvolle Hochgericht ist jedoch bis heute
lebendig geblieben. Die Rolle, die Kapistran dabei gespielt hat, wird von
den ersten Biographen und anderen seinen Ruhmestaten beigezählt; heute
bildet sie auch für den katholischen Beurteiler eher einen Gegenstand des
Bedauerns, ganz zu schweigen von der jüdischen Geschichtsschreibung,
die seinen Namen nur mit größtem Abscheu ausspricht *^^.
Schuld oder Unschuld
Das Urteil über dieses tragische Kapitel seines Lebens muß naturgemäß
von der Schuldfrage ausgehen.
Haben die schlesischen Juden tatsächlich jene Frevel begangen, die
ihnen zur Last gelegt wurden, dann wäre über Kapistrans Verhalten weiter
kein Wort zu verlieren, selbst wenn sein Gutachten für das Ausmaß der
Strafe entscheidend gewesen ist, wie Nikolaus Fara berichtet. Ritualmord
und Religionsfrevel würden auch heute schwer gestraft. Was damals über
die schlesischen Juden verhängt wurde, überschritt durchaus nicht das
Maß dessen, was die Justiz jener Zeit in solchen Fällen für recht und billig
hielt. Alle die harten Urteile über Kapistrans richterliche Tätigkeit in diesem
Prozesse haben doch nur dann einen Sinn, wenn die Schuldlosigkeit der
verurteilten Juden angenommen wird, so daß also ein Heiliger der katholi-
schen Kirche die Verantwortung oder gar die Hauptverantwortung trüge an
einem furchtbaren Justizmord.
212 Das Kreuz wurde zuerst zwischen zwei Fenstern des Stockes jenes Hauses
angebracht, das irrtümlich für Kapistrans einstiges Absteigequartier galt, nach
Abbruch dieses Hauses dem Verein für das Museum schlesischer Altertümer über-
geben. E. Hintze, Katalog der . . . Ausstellung : Das Judentum in der Geschichte Schle-
siens ^ Breslau 1929, 12.
213 In der weitverbreiteten Geschichte der Juden von Gractz (Bd. 8, in der kleineren
volkstümlichen Ausgabe Bd. 3) finden sich über Kapistran Ausdrücke wie : Ketv^er-
henker^ Dieser Heilige mit einem Hennen von Stein, Dieser Menschenwürger in Gestalt
eines demütigen Dieners Gottes^ Die geistlichen Lehrer hatten sich in Kannibalen ver-
wandelt usw.
■^
A7. - Voraufttt^unj^m
^M
icm Blücherdcnkmal
ist jedoch bis heute
^spielt hat, wird von
ten beigezählt; heute
|incn Gegenstand des
rcschichtsschreibung,
it "3.
Sehfeld oder Unschuld
ens muß naturgemäß
[revel begangen, die
:ans Verhalten weiter
für das Ausmaß der
^richtet. Ritualmord
ift. Was damals über
durchaus nicht das
für recht und billig
le Tätigkeit in diesem
Schuldlosigkeit der
Heiliger der katholi-
rantwortung trüge an
Den mittelalterlichen Anklagen gegen die Juden auf Kindcrmord,
Brunnenvergiftung und Hostienfrevel stehen wir heute mit Recht sehr
kritisch gegenüber *^*. Manche dieser Anschuldigungen tragen den Stempel
der Erfindung offen an der Stirne; sie sind ähnlichen Anklagen einfach
nachgebildet worden. So kehren die blutenden und springenden Hostien
mit verdächüger Regelmäßigkeit wieder. Auffallend ist auch schon, daß
solche Vorgänge zuweilen rasch hintereinander in benachbarten Gebieten
sich ereignen. In einzelnen Fällen wurden derartige Beschuldigungen schon
im Mittelalter als Verleumdungen entlarvt. Der Unfug mit blutenden
Wunderhostien bot eine sehr bequeme Handhabe, eine Judenverfolgung
zu rechtfertigen oder eine solche zu entfachen, wenn schwer verschuldete
Christen keinen andern Ausweg mehr erblickten, ihre jüdischen Gläubiger
loszuwerden. Eine blutige Hostie war leichter und gefahrloser zu beschaf-
fen als die Leiche eines Christenkindes.
Andererseits gehen jüdische Historiker wieder entschieden zu weit, wenn
sie in Bausch und Bogen alle diese Anklagen als Märchen abtun, ja sie
förmlich als psychologische Unmöglichkeiten hinstellen möchten. Raub
und Entehrung konsekrierter Hostien sind leider keine Märchen *^^;
Frevel dieser Art werden auch heute noch begangen. Es ist kein stich-
haltiger Grund zu ersehen, daß nicht auch im Mittelalter einzelne Juden
ihrem altererbten Hasse gegen Christus durch solche Freveltaten Luft
gemacht haben sollten ^^•.
Damit aber haben die Christen sicher viel Unrecht begangen, daß für die
Vergehen einzelner ungezählte Unschuldige mitbüßen mußten; weiterhin,
daß mit einer gewissen Leichtgläubigkeit jede auftauchende Anklage gegen
die Juden als wahr genommen wurde.
|s Stockes jenes Hauses
:igequartier galt, nach
I scher Altertümer über-
in der Geschichte Schle-
(Bd. 8, in der kleineren
.usdrücke wie : Ketv^er-
\enschenwürger in Gestalt
II sich in Kannibalen vcr-
21* Vgl. Scherer 348ff und besonders den gerecht und besonnen abwägenden
Aufsatz von P. Browe, Die Hostienschändungen der Juden im Mittelalter^ in Römische
Quartalschrift XXXJV iGyff. [Ebenso Ders., Eucharistiewunder 132; wo auch auf
eine Nachricht über die Predigt Kapistrans in Striegau hingewiesen wird (aus
dem dortigen Stadtbucli), in Zeitschr, des Vereins j, Geschichte u. Altert, Schlesiens 8
(1864) 378.]
215 Vgl. Browe, Die Eucharistie als Zaubermittel im Mittelalter^ in Archiv für
Kulturgeschichte 20 (1929) 1391?, 151: „es ist uns heute unbegreiflich, wie oft im
Mittelalter in die Kirchen eingebrochen und das Sakrament geraubt wurde".
21» Vgl. Exkurs 18 n. 3.
t
216
A7. - ZwitU Unbfkatmtt
Zum Teil war es gewiß eine unbeabsichtigte böse Folge der Juden-
gesctze, dieser öffentlichen Brandmarkung der Juden, daß die öffentliche
Meinung diesem Volke jegliche Schandtat wie etwas Selbstverständliches
zutraute. Die wilden Ausbrüche dieses Judenwahnes stehen sds trauriges
Gegenstück dem Hexenwahn zur Seite. Im Banne dieses Wahnes mögen im
besten Glauben zahlreiche richterliche Fehlurteile bei Judenprozessen
gefällt worden sein. Nicht den Tatbestand zu klären, sondern die Unglück-
lichen zu bewegen, sich schuldig zu bekennen, war dann die einzige Auf-
gabe des Prozesses. „Wir haben unseligeres, böseres Volk nie gesehen, als
die Juden sind; sie lassen sich eher zu Tode martern oder töten sich selbst,
als daß sie etwas sagen", schreibt in sehr bezeichnender Weise Reicholf vom
Breslauer Prozeß nach Wien. Bischof Nowak hielt es für notwendig, den
Rat zur Vorsicht zu mahnen und verwahrte sich gegen die Verhaftung
Unschuldiger.
H
ir
Ob aber die gesamte Anklage gegen die schlesischen Juden wirklich
nichts anderes war als ein verbrecherischer Anschlag mit dem Zwecke, die
drängenden Gläubiger unschädlich zu machen - wer mag das heute noch
entscheiden ? Der genau geschilderte Hergang beim Raub der Hostien, die
bestimmten Angaben der Örtlichkeiten, der Zeit, aller beteiligten Personen
(auch Christen befanden sich unter den Angeklagten) möchten fast den
Eindruck zuverlässiger Erhebung des Tatbestandes erwecken, wenn wir
nicht wieder wüßten, daß diese Angaben, zum Teil wenigstens, erst von den
Folterknechten erpreßt worden sind und damit ihre Glaubwürdigkeit
dahingestellt bleiben muß. Das Geheimnis dieses Prozesses zu lüften, bleibt
vorläufig den Romanschriftstellern überlassen ^^', der Geschichtsschreiber
21^ Die historische Novelle von J. Seeligcr, Der Ketv^trrichter und die Juden in
Breslau (Breslau 1834) ist ein blutrünstiges Gemälde von Kapistrans Grausamkeit.
Anna Bcrnard, Der Mönch von Capistrano^ Historischer Roman (Breslau 1927)
läßt einen an die Juden tief verschuldeten Brcslauer Messerschmied die Anklage
erfinden ; auch Kapistran wird getäuscht. Erst in der Schlacht von Belgrad gesteht
der Messerer dem Heiligen sein Verbrechen und stirbt zur Sühne den Heldentod.
Bei Wilhelm von Scholz, Der Wegnachlloky Roman (Berlin 1930 [neu verbreitet
Stuttgart 1952]) erfindet die von Kapistran getaufte Jüdin Lea gegen ihre ehemali-
gen Glaubensgenossen die furchtbaren Anklagen. Als Kapistran gleich nach voll-
zogenem Urteil zur Erkenntnis gelangt, daß er das Opfer der Phantasie einer
geistesgestörten, verkommenen Person geworden, bricht er physisch zusammen.
XI, - Ktine JuätfipTtiiit Kapistrans
^n
Polpc der Juden.
J daß die öffentliche
Selbstverständliches
Vchen als trauriges
Wahnes mögen im
ei Judenprozessen
idcrn die Unglück-
^ die einzige Auf-
>lk nie gesehen, als
'T töten sich selbst,
'^eiseReicholfvom
für notuxndig. den
^n die Verhaftung
-n Juden wirklich
t dem Zwecke, die
ag das heute noch
\h der Hostien, die
'teiligten Penoncn
möchten fast den
-wecken, wenn wir
^stens, erst von den
Glaubwürdigkeit
|es zu lüften, bleibt
reschichtsschreiber
^fer und die Juden in
Jstrans Grausamkeit.
[man (Breslau 1927)
:hmicd die Anklage
^on Belgrad gesteht
me den Heldentod.
930 [neu verbreitet
[gegen ihre chcmali-
in gleich nach voll-
Icr Phantasie einer
^hysisch zusammen.
I^min nur das eine noch feststellen: Wenn wirklich das ganze Verfahren
gegen die schlesischen Juden einer verleumderischen Anklage entsprang,
dann muß diese mit ungewöhnlicher Klugheit und Vorsicht ausgedacht
und durchgeführt worden sein.
Selbst wenn wir die ganz unzulänglichen Methoden des damaligen Ge-
richtsverfahrens und die Voreingenommenheit der Richter mit in Rechnung
wichen, bleibt es doch auffallend, daß damals niemand an der Schuld der
Juden zweifelte. Das Verhalten des Bischofs Nowak beweist, daß es doch
auch I^ute gab, die dem Prozeß nicht ganz kritiklos gegenüberstanden. Der
Brcslauer Stadtschreiber Peter Eschenloer beklagt die Ausweisung aller
Juden, ohne Rücksicht auf ihr Verschulden, als unchristlich, äußert aber
nicht den geringsten Zweifel an der Wahrheit der Anklagen. Eschenloer
kam 143 5 nach Breslau und schrieb um 1470. Demnach wäre auch späterhin
nie etwas von dem wahren Sachverhalt durchgesickert! Darm müßten wir
annehmen, daß die Richter, von einem unüberwindlichen Irrtum befangen,
ihr schreckliches Fehlurteil gefällt haben. Allgemein verbreitete Vorurteile
gegen die Judenschaft im Verein mit einer raffiniert ausgeklügelten Ver-
leumdung hätten dann das Urteil über mehrere hundert Unschuldige her-
aufbeschworen.
Der Anteil Kapistrans
Wird Unschuld angenommen, dann wäre die weitere Frage zu stellen,
wieweit etwa Kapistrans Auftreten in Breslau diese in verbrecherischer Ab-
sicht herbeigeführte Judenverfolgung wenigstens mittelbar veranlaßt haben
könnte *^® ?
Daß er zum mindesten durch seine aufreizenden Predigten während der
Fastenzeit eine erregte Stimmung gegen die Juden hervorgerufen habe, gilt
vielen als ausgemacht ^^®. Seit einigen Jahren liegen nun die 40 Predigten
vom Aschermittwoch bis Palmsonntag in umfangreichen Auszügen im
Drucke vor ^^^. In der 32. Predigt mahnt Kapristan, an Samstagen nicht
einmal aus Verehrung der Gottesmutter die Arbeit ruhen zu lassen, damit
nicht die Juden dies als Teilnahme an ihrer Sabbatruhe auslegen könnten ^^^
Das ist in den ganzen 40 Predigten die einzige Stelle, die sich mit den Juden
befaßt!
"8 Vgl. Exkurs 18 n. 4.
21» Vgl. Exkurs 18 n. 4 a.
220 Jacob 11(3).
ii!
218
XI. - Zu Btginn des Proxjissti abwesend
1)1
!l
Mögen auch diese Texte nicht den vollen Wortlaut der gehaltenen Pre-
digten darstellen, soviel läßt sich mit Sicherheit erkennen, daß von einer
ausgiebigen Judenpolcmik in diesen Fastenpredigten nicht die Rede sein
kann. Im Vergleich mit Wien und Nürnberg hat sich Kapistran in den
Breslauer Predigten sogar auffallend wenig mit den Juden abgegeben. Das
mag sich vielleicht daraus erklären, daß Breslau allem Anschein nach nur
eine kleine Judengemeinde beherbergte *^2. Er hat es hier offenbar nicht der
Mühe wert erachtet, ähnlich wie in Wien und Nürnberg in seinen Predigt-
zyklen auf die Judenschaft Rücksicht zu nehmen.
Die übliche Vorstellung, daß er in der Fastenzeit zu Breslau Tag für Tag
gegen die Juden gedonnert hätte, bis es endlich zur Katastrophe kam, er-
weist sich als reines Phantasiegemälde. Daß er in Breslau überhaupt nichts
gegen die Juden vorgebracht hätte, soll damit nicht behauptet w^crden. Wie
überall bei den Fürsten und städtischen Gemeinden wdrd er auch hier auf
die genaue Durchführung der Judengesetze und des Zins Verbotes gedrungen
haben. Wenn demnach zwischen seiner Tätigkeit in Breslau und einem ver-
leumderischen Angriff auf die dortige Judenschaft überhaupt ein ursäch-
licher Zusammenhang bestanden hat, so bliebe nur noch die Möglichkeit
übrig, daß die Anwesenheit des als scharfen Judengegners bekannten Pre-
digers verbrecherische Elemente zu ihrer Tat ermutigt härte.
Mancher Berichtigung bedarf auch die Überlieferung in dem, was sie
von dem Anteil Kapistrans an dem Verfahren gegen die angeklagten Juden
zu berichten weiß.
Er hatte weder mit der Verhaftung der Juden etwas zu tun, wie Eschen-
loer und Pol behaupten ^^^, noch lag die Oberleitung des Prozesses in seiner
Hand ^^*. Die ersten vierzehn Tage nach der Ergreifung der Juden war er
\\
221 Ebd. 124.
222 Die Zahl sämtlicher aus verschiedenen schlesischen Städten eingezogenen
Juden betrug nur 318; ölsncr 142.
223 ,, Gegen den ausdrücklichen Wortlaut unserer Urkunden", wie ölsner 93
dazu bemerkt.
224 So der Bericht De persecuiione Judaeorum^ in Mon. Poloniae Hist. IV 4. In der
Vollmacht für Potembrunner und Reicholf wird Kapistrans Name nicht erwähnt.
Die Bestätigung des Königs über die Auslieferung des Eigentums der Juden,
24. Juli 1453 (ölsner i34ff), nennt Kapistran nebst vielen anderen, vor denen die
I
A7. - Wohnf späteren Sitvimpfn hei
219
Icr gehaltenen Fre-
ien, daß von einer
ücht die Rede sein
Kapistran in den
|cn abgegeben. Das
inschein nach nur
ir offenbar nicht der
in seinen Predig t-
reslau Tag für Tag
Ltastrophe kam, er-
|u überhaupt nichts
Luptet werden. Wie
:d er auch hier auf
erbotes gedrungen
[lau und einem ver-
rhaupt ein ursäch-
:h die Möglichkeit
|crs bekannten Pre-
lätte.
g in dem, was sie
[angeklagten Juden
tun, wie Eschen-
Prozesses in seiner
der Juden war er
:ädten eingezogenen
en", wie ölsner 93
\e Hist, IV 4. In der
lame nicht erwähnt.
;entums der Juden,
leren, vor denen die
.herhaunt nicht in Breslau, sondern beim Bisehof in Neiße, dem der Rat
St e nmal Berieht erstattete. Den Quellen .um Pro.eß ist m.t S.cherhe»
"thaupt nur das eine zu entnehmen, daß Kapistran im wetteren Verlaufe
d^imersuehungcn neben anderen Geistlichen den Gcrichtss.tzungcn bet-
t^hnte. Daß die! auf ausdrücklichen Wunsch des klugen und maßvollen
Bischofs geschah, ja daß dieser besonderes Gewicht darauf legte den Prozeß
noeh vor der Abreise seines Gastes beendet zu sehen, läßt d.e Dmgc tn
einem völüg neuen Lichte erscheinen und bedeutet geradezu eme Ehren-
Ung Kapistrans gegenüber all den wiUkürUchen Voraussetzungen und
Annahmen, unter denen sein Andenken so schwer gehtten hat .
Was besagt ferner die Nachricht, von der so viel Aufhebens gemacht
wird Kapistran habe die Folterknechte in der Anwendung der Tortur per-
sönü'ch unterwiesen -, ein Zug, der das Bild des grausamen Judenhenkers
vervollständigt ? Abgesehen von der sehr fraglichen ^'^^^^^^^^^^^^^^^^
Lberüeferung. müßte sie unbedingt nur in dem Smne aufgefaßt werden, daß
er Anweisungen gab zu einer möglichst schmerzlichen Behandlung der Un-
glü^lichen"'? Er hatte selbst die richterliche Laufbahn hinter steh, war
J-n verhart worde^se.^^^^^^^^^
"1 NthtrX:87 h.te Kapistran. kraft seines Amtes als O^^^f^^^^
A rvhrauch der Tortur angeordnet. Die Nachricht jedoch, daß er die Henker
n^^t e^Lb woS die Juden am härtesten angreifen könnten, stammt von
\r7e Hrft > (Fulda I9J0 I«; vgl. AFH xxvil =9). In ein™ anderen FaUe
;rie1ürK4iSn UaLgi i«h,e„„,n.„6 bei Manisch als spa,c,=
"'Ä «It^i F^lriwien „=,. 44-, laute, : »M-'« -' -"/«^<--
»' [Die Stelle Dei rar . ^^.^ i,qäM,mt ^ /«•*<•
Kapistran selbst die Rolle des Folterknechtes übernimmt! Vgl. Anm. 231-
v;''^..yV5'v...'-\:^/
.pwt
>?*■
220
A7. - Vertmhe tiner Kiänmg
r, . t
ur
ein bis zur Ängstlichkeit genauer und gewissenhafter Jurist, immer darauf
bedacht, das Recht nicht zu verletzen. Wenn jene Nachricht den Tatsachen
entspricht, dann kann sie vernünftigerweise bei Kapistran nur den Sinn
haben, daß seine Belehrungen auf genaue Einhaltung der von der Prozeß^
Ordnung vorgesehenen Grundsätze im Gebrauche der Folter abzielten. Seine
Anweisungen können somit ebensogut zugunsten wie zuungunsten der
Gemarterten gelautet haben. Es ist daraus nicht einmal zu entnehmen, daß
er selbst ein überzeugter Anhänger der Folter gewesen wäre. Jene andere
mindestens ebensogut bezeugte Nachricht, die das Gegenteil von Kapistran
behauptet, könnte noch immer zu Recht bestehen «^e. £§ blieb doch kaum
dem Gutbefinden des einzelnen Richters überlassen, ob er in derartigen
Schwerprozessen die allgemein übliche Tortur anwenden wollte oder nicht.
Das eine wird man freilich annehmen müssen: Auf den Gang des Pro-
zesses und das Endurteil wird er bei seinem Ansehen als Jurist und In-
quisitor, bei der allgemeinen Verehrung, die er genoß, starken Einfluß aus-
geübt haben. Man wird aber fragen dürfen, ob ohne ihn das Urteil wesent-
lich milder ausgefallen wäre ? Für Religionsfrevel kannte jene Zeit nur die
*28 Vgl. oben Kap. I Anm. 46. [Die hier für den Breslauer Prozeß entschei-
dende Stelle, vgl. Anm. 227, erweckt mit ihrer eigens beigefügten Begründung
sogar den Eindruck, daß der 1462 schreibende und sich erinnernde Fara in seinem
Sinne zu Ehren Kapistrans verbindet und konstruiert. Die ganzen Breslauer Vor-
gänge werden später, je länger je mehr, von beiden Seiten weiter ausgeknetet;
sie dienen auf dieser Stufe höchstens noch als Ausdruck der Zeitstimmung.
Neuestens geht (in einer Schrift der Bayerischen Akademie) ^2ib\ngcT,Quellenmrt
26 etwas weit voran, wenn er (doch nach dem Studium Hofers) sagt: „Von Gio-
vanni da Capestranos Lobrednern, wie etwa G.-B. Barberio, wird unter anderem
erzählt, daß aufsein Betreiben allein zu Breslau 414 Juden zum Feuertod verurteih
und sämtliche Juden aus Böhmen und Ungarn ausgewiesen wurden. Die meisten
von ihnen suchten Zuflucht im Osmanenreiche Mehmeds des Eroberers, wo sie
gute Aufnahme und Verwendung fanden". Zu „sämtliche Juden aus Böhmen und
Ungarn" ist hier nichts mehr zu sagen. Eine kritische Schrift über „Quellenwert"
hätte sich mit allen Ehren des Hinweises auf den 250 Jahre späteren Barberio
enthalten dürfen oder müßte doch wenigstens einen Beleg anführen. Dabei hätte
sich gezeigt, daß sogar bei Barberio, dessen Schwächen bekannt sind, auch nur
von 41 Juden und (soviel wir sehen) nur einmal die Rede ist; Compendio 112. In
Compendium 117 (rusticus hehraeique ddictorum complices merito concremati fuere) und
danach Vita 143 (gli autori e complici de delitti insiemt col villano condannati alle fiamme)
gibt er keine Zahl mehr an.]
^*'^'.>
TM->;<.v>.^
•■ .■,..'fc<k'.«ii.4l
^-/ ^
ütm
XI. - Ein scbm'ierigrs Kapittt
221
\ Nv
- ^^*«^X immct dtnuf
^^^'^^^ öut öw Sinn
,. >v. t\>r. der iV^jttU.
>^v iMun^nsttn der
>^«. .^ciK anJcrr,
^^^ ^^^ ^vi^ kium
-v.' C»*nc do Pro
^ ^- )uri5t unJ In-
'■- '«^i-'' l rtcil \kT^cnf-
. ^"^ ^»^ Zd: nur die
xi-c PrArr^' cnrschci
^-*^ f^^-» in seinem
\ w.Tr.- Bnesliucr Vor-
«r-?tr iu5ce knetet;
-"cr Zcirjünimunp.
^vj^T-ctr , i^LfXM ert
•^ Sict: ..Von Gio-
vr-i ur.:e: xr.dcrem
^,5rr:Ai rcnirteilt
* -:"^sr. Djc tacisten
i- Lr- r^crers, mo sie
.,r:: i-< Böhmen und
-.-CT ^(^^ll^^^ert*'
— "* ^"^^rrrr- Borberio
^: ^-tr. Dibe: hirtc
"-— ^' 5^-^- lud*: nur
/^«v*^ 1X2. In
-^-T«j.-./*r^/; und
Xodcssti^fc als Sühne, die ja für ungleich geringere Vergehen verhängt
^irurdc. Eine mildere Strafe für die Hauptschuldigen konnte gar nicht in Be-
tracht kommen, sie wäre als Ärgernis empfunden worden. Selbst die Aus-
weisung der gesamten Judenschaft aus Schlesien entsprach in solchen Fällen
der allgemeinen Auffassung "^. Die Juden galten grundsätzlich nur als ge-
duldet; der christliche Staat hielt sich für berechtigt, jederzeit, wenn das all-
gemeine Wohl in Frage kam, seinen jüdischen Gästen nicht bloß den Auf-
enthalt zu kündigen, sondern ihnen auch ihr Eigentum abzunehmen ^^.
Bei der angeblichen Teilnahme auswärtiger Judengemeinden am Breslauer
Hostienfrevel schien die Entfernung sämtlicher Juden aus dem ganzen
I^nde als Sicherheitsmaßnahme geboten. Im übrigen vollzogen sich die
traurigen Ereignisse in vollkommener Ruhe, ohne die sonst üblichen wilden
Ausbrüche der Volksleidenschaft.
Kaplstran und das Judenproblem
Wenn der Breslauer Judenprozeß immer wieder herhalten muß, um die
düstersten Farben für Kapistrans Charakterbild zu liefern, so ist dies schon
deshalb verfehlt, weil gerade diese Episode seiner gegen die Juden gerich-
teten Tätigkeit noch sehr einer weiteren Aufklärung bedarf, bevor das
letzte Wort darüber gesprochen werden kann*^^. Das Gesamturteil über
ihn als Judengegner muß aus Quellen geschöpft werden, die deutlicher
reden.
Wie sich Kapistran im ganzen zur Judenfrage gestellt hat, sagen uns vor
allem seine Predigten. Die franziskanischen Wanderprediger jener Zeit ge-
nießen im allgemeinen den Ruf maßloser Judenfeindschaft. Gewiß haben
manche aus ihnen die rechten Grenzen überschritten und mußten sich hier-
für von geistlichen und weltlichen Obrigkeiten Zurechtweisungen gefallen
229 Albrecht IL, des Königs Ladislaus Vater, hatte z.B. im Jahre 142 1 wegen
eines zu Enns begangenen Hostienfrevels sämtliche Juden aus ganz Österreich
auf ewige Zeiten verbannt. Eschenloers Kritik an der Ausweisung der Juden aus
Schlesien, Geschichten I i3f, hat mit Humanität nichts zu tun; er erinnert nur an
die Weissagung Christi, daß dieses Geschlecht bis zum Ende der Zeiten bestehen
werde.
*^ Selbst der den Juden sonst milder gesinnte Alexander von Haies lehrte so;
vgl. FranzStud XVI 13. 231 Vgl. Exkurs 18 n. 4c.
■ '%^^^'
•'T'^^^ '^ " '♦ '^•^ '-'^
(1
M
222
XI, - Certihtigkei/, nicht Htt^t
■4-
Vi
s I
lassen ■^*. Insbesondere hat man sich von Kapistrans Predigttätigkeit die
Vorstellung gebildet, daß sie in überwiegendem Maße in einem fanatischen
Eifern gegen Sünden und Laster, in Kampfreden gegen Ketzer, Juden und
Türken aufging. Mit den Juden hat er sich allerdings, wenigstens in Städten
mit größeren Judengemeinden, als Prediger eingehender befaßt. Von der
Sitte der Zeit, eigene Judenpredigten zu halten, zu deren Besuch die Juden-
schaft verpflichtet war, hat er in Deutschland und wohl auch in Italien oft
Gebrauch gemacht ^^^. Die üblichen Vorstellungen aber, daß er auf der
Kanzel die Leidenschaften des christlichen Volkes gegen die Juden aufge-
peitscht hätte, treffen nicht zu. Es finden sich ja einzelne Stellen, die in die-
sem Sinne gedeutet werden könnten, wie die Behauptung, die Juden hielten
sich auf Grund des Talmuds für berechtigt, sämtliche Christen zu ermorden,
nur wegen ihrer geringen Zahl wagten sie dies nicht öffentlich zu sagen *^*.
Wo er sich aber im Zusammenhang mit den Juden beschäftigt, sind es ein-
fach Bekehrungspredigten, was er vorträgt. Schmerz und Entrüstung über
die Hartnäckigkeit dieses Volkes sprechen ja oft aus seinen Worten; ver-
i
*
I*
1:
232 Vgl. Hefele 51 ff. Nikolaus V. warnte in einer Bulle vom 5. November 1447
unter Androhung der Exkommunikation, gegen die Juden Blutbeschuldigungen
zu erheben, und untersagte gleichzeitig jede Art aufreizender Predigten gegen die
Juden. Herzog Heinrich von Bayern-Landshut verwies 1449 den Prediger Feucht-
wanger wegen seiner Judenpredigten aus dem Lande; R. Straus, Die Judenpolitik
Her:(og Friedrichs des Reichen von Landshut ^ in Zeitschrift für Geschichte der Juden in
Deutschland i (1929) 96ff.
233 Das Basler Konzil schärfte die Zwangspredigten für die Juden neu ein.
Schulte, Das katholische Kirchenrecht II, Gießen 1856, 464 bemerkt dazu: „In diesen
Vorschriften ... liegt kein Zwang, auch kein indirekter, zur Religionsänderung,
sondern nur vom kirchlichen Standpunkt aus die Erfüllung der Pflicht, denselben
auch wider ihren Willen die Möglichkeit zu bieten, das Christentum kennenzu-
lernen. Freilich, unsere Zeit wird das als einen Eingriff in die Freiheit des Indivi-
duums ansehen ; aber jene Zeit, aus der diese Vorschriften sind, und jene Verhält-
nisse waren nicht die unseren. Übrigens fragt es sich, ob jene Verordnungen denn
weniger für sich haben (natürlich vorausgesetzt das Durchdrungen sein vom
Christentum) als die Zwangspflicht, die Schule zu besuchen, auch wenn die Eltern
oder Kinder nicht wollen ?"
234 Z.B. in den Wiener Predigten; München Cod. lat. 16191 f. 222V. Unter
Hinweis auf alttestamentliche Stellen, die zum Kampfe gegen heidnische Stämme
auffordern, bemerkt er : Propter quod verhum adhuc hodiefudei taceni propter timorem ;
tarnen in corde^ si hodie possent^ putant^ quod ohligarentur nos omnes interficere ex precepto.
A7. - Ktin modemer Antisemititmus
"5
IS
Prcdigttäügkcit die
|c in einem fanatischen
cn Ketzer. Juden und
wenigstens in Städten
ndcr befaßt. Von der
ren Besuch die Juden-
>hl auch in Julien oft
aber, daß er auf der
Rcn die Juden aufgc-
ne Stellen, die in die-
ng, die Juden hielten
Christen zu ermorden
öffentlich zu sagen *3«.
:schäftigt, sind es ein-
und Entrüstung über
seinen Worten; ver-
-^om 5- November 1447
1 Blutbeschuldigungen
er Predigten gegen die
9 den Prediger Feucht-
Straus, Die Judenpolitik
Geschichte der Juden in
ir die Juden neu ein.
nerkt dazu : „In diesen
ur Religionsänderung,
; der Pflicht, denselben
hristentum kennenzu-
lie Freiheit des Indivi-
ind, und jene Verhält-
je Verordnungen denn
jiirchdrungensein vom
|| auch wenn die Eltern
16191 f. 222V. Unter
m heidnische Stämme
tacent propter timorem ;
s interficere ex precepto.
ächtlich oder wegwerfend geht er aber nicht mit ihnen um; er nimmt sie
ernst, „unsere Freunde**, wie er sie oft anredet.
Rassenmäßiger Judenhaß ist ihm wie wohl dem Mittelalter überhaupt
fremd geblieben '^^. Die Judenfrage ist für ihn eine rein religiöse. Sobald
der Jude an Christus glaubt und sich taufen läßt, gibt es keinen Unterschied
mehr zwischen Christ und Jud. Ja er beteuert auf der Kanzel, die Juden,
wenn sie Gottes Wort hören, lieben zu wollen wie die nächsten Verwand-
ten *^®. Trotz seines stürmischen Bekehrungseifers bleibt er sich aber be-
wußt, daß sich der Glaube nicht erzwingen lasse. Als obersten Grundsatz für
die Behandlung der Juden verkündet er: „die Juden dürfen (zum Glauben)
nicht genötigt werden, sondern sind mit Wohlwollen zu ermuntern. Jedoch
müssen die Dekrete der Väter beobachtet werden *^'.** Mit der Bekehrung
des Juden zur Kirche ist ihm die Judenfrage restlos gelöst. Für die im Un-
glauben Verharrenden gibt es aber nur eine Lösung, die Dekrete der Väter,
das heißt, ihre möglichste Absonderung von der christlichen Gesellschaft
im Sinne der Judengesetze. Daher sein unablässiger Kampf gegen Juden-
privilegien, die allmählich jene Schutzmaßnahmen außer Kraft zu setzen
drohten.
Wenn er als Vorkämpfer gegen das Judentum über den Durchschnitt
seiner Zeit irgendwie hinausgegangen ist, dann war es sein zähes Bemühen
und Drängen, die geistlichen und weltlichen Gewalten zur strengen Durch-
führung der Judengesetze und zur Abschaffung der entgegenstehenden Pri-
vilegien zu bewegen. Vereinzelt steht er übrigens auch darin keineswegs in
seiner Zeit da. Es lag im reformerischen Zug seines Zeitalters, die vielfach
eingerissene W illkür und Laxheit in der Handhabung der noch immer zu
Recht bestehenden Judengesetze zu beheben. So hat vor allem das Basler
2^ Vgl. oben Anm. 27-30.
23« Tantum facerem amore carnali pro parentihus meiSy quantum pro iudeis ; Cod.
Maria-Saal 255V.
^' Vgl. München Cod. lat. 13571 (Nürnberger Predigten) f. 38r: De Judeis^
quid est de Jure communi, Judei non sunt cogendi, sed cum benevolentia animandi. Sunt tarnen
servanda decreta sanctorum patrum. Es folgen in 1 2 Punkten die Bestimmungen der
Judengesetze. Ähnlich bei Cessi 6off: Quamvis ad fidem suscipiendam judei cogendi
minime decernantur^ sed potius henignitate^ racione et exemplis bonis . . . servanda sunt
tarnen etc. Es folgen in 21 Punkten wieder die Judengesetze. Der angeführte
Grundsatz geht auf ein Wort Papst Gregors des Großen zurück, das im
Decretum Gratiani Aufnahme fand. Vgl. FranzStud XVI 9.
«sjMJ^fc^
i.'-^S-:'
'^^'^y^^.:
114
XI, - SchitdliclhFHidiich
m
!}
Konzil diesen Bezirk des kanonischen Rechtes sehr nachdrücklich wieder in
Erinnerung gerufen. Die Maßnahmen des Kardinals Cusa zur strengen
Durchführung der Judengesetze wurden in einzelnen Fällen von Rom aus
gemildert •^®.
Immerhin hat Kapistran eine nicht gewöhnliche Rührigkeit und Tatkraft
entfaltet, die Judcnschaften in die ihnen von den Gesetzen gezogenen
Schranken zurückzuweisen. Zunächst lag das ja in seinem Temperament.
Die Juden waren durchaus nicht die einzigen Leidtragenden, die das kräf-
tige Zugreifen dieses Tatmenschen zu fühlen bekamen. Auch seine eigenen
Mitbrüder konnten davon erzählen, und nicht einmal vor dem päpstlichen
Throne verstummte sein freimütiges Wort. Man kann auch nicht sagen, daß
nur juristische Pedanterie hier im Spiele war oder eine übermäßige Ängst-
lichkeit vor den gefährlichen Folgen eines allzu freien Verkehres der Chri-
sten mit Juden. Dieser letzte Gesichtspunkt lag ja gewiß der ganzen Juden-
gesetzgebung mit zugrunde und auch Kapistran betonte ihn gelegentlich,
ja er ist in diesem Punkte strengerer Auffassung als Thomas von Aquin ^^.
Werden aber alle seine Äußerungen zur Judenfrage zusammengenom-
men, dann wird man eher zum Urteil gelangen, daß seine stark betonte
Judenfeindschaft, wenn wir schon diesen Ausdruck gebrauchen wollen, in
der ganzen Eigenart seiner Religiosität ihre tiefsten Wurzeln hatte. Ihn be-
herrscht völlig der christliche Königs- und Reichsgedanke. Christus ist der
König, seine Kirche das Gottesreich, die Juden - die Abkömmlinge des
verfluchten Geschlechtes der Königsmörder. Den Christushaß haben sie
alle von ihren Vätern geerbt und lassen ihm freien Lauf, wo immer sie es
ungestraft tun können; dies war seine Überzeugung; „und deshalb dürfen
wir gegen sie Verdacht hegen ; sie sind nun einmal unsere Feinde, wie öffent-
lich bekannt ist; sie haben unseren Herrn Jesum Christum gekreuzigt **^".
238 Vgl. Archiv für katholisches Kirchenrecht 53 (1885) 211, 21 yf.
23» In einem juridischen Gutachten über die Frage der Erlaubtheit des Verkehrs
zwischen Christen und Juden schränkt Kapistran die Meinung des hl. Thomas,
soweit keine Gefahr für den Glauben bestehe, sei ein solcher Verkehr nicht zu
beanstanden, sehr stark ein, indem er ausführt, dies gelte nur für die ganz Voll-
kommenen; Capestrano Cod. VII f. 9V.
^^ Wien Nat.-Bibl. Cod. 3704 f. i68v. Seine höchst pessimistische Auffassung
der jüdischen Seele tritt hervor in seiner Stellung zu der von den Theologen oft
iachdrücklich wieder in
als Cusa zur strengen
|n Fällen von Rom aus
ührißkcit und Tatkraft
I Gesetzen gezogenen
seinem Temperament.
agenden, die das kräf-
tn. Auch seine eigenen
1 vor dem päpstlichen
I auch nicht sagen, daß
he übermäßige Ängst-
h Vcrke^es der Chri-
jviß der ganzen Juden-
bnte ihn gelegentlich,
homas von Aquin ^^,
Ige zusammengenom-
ß seine stark betonte
gebrauchen wollen, in
/urzeln hatte. Ihn be-
anke. Christus ist der
ie Abkömmlinge des
hristushaß haben sie
|auf, wo immer sie es
„und deshalb dürfen
re Feinde, wie öffent-
tum gekreuzigt **o"^
llaubthcit des Verkehrs
nung des hl. Thomas,
|hcr Verkehr nicht zu
lur für die ganz Voll-
rmistische Auffassung
bn den Theologen oft
A7. - Tbtologiicbe hrwägfmgtn
"5
Daß diesem Volke in den christlichen Ländern Aufenthalt und Duldung ge-
währt werden muß, daran trug er schwer, wenn er sich auch, schon aus
theologischen Erwägungen, damit abfand •*^. Daß aber Juden über Kinder
des Reiches irgendwie herrschen sollten, und dies wurde unvermeidlich,
sobald die gesellschaftlichen Schranken zwischen Juden und Christen fielen,
gegen diese Zumutung bäumte sich sein hoher Christenstolz mächtig auf.
Christen dürfen den Juden in keiner Weise dienstbar werden ■**.
Einmal wurde er von einem Rechtsgelehrten um ein Gutachten ange-
gangen über die Streitfrage, ob Christen die von den Juden aus rituellen
Gründen verschmähten Fleischteile geschlachteter Tiere kaufen und essen
dürften. Der Fragesteller war geneigt, zu bejahen. Kapistran sagte ganz ent-
schieden nein. Was er zur Begründung vorbringt, enthüllt vielleicht am
deutlichsten seine letzten Gedanken in der Judenfrage **3. Er fürchtet, die
Christen möchten in den Augen der Juden minderwertig erscheinen, wenn
sie an ihren abergläubischen Gebräuchen teilnehmen. „Wenn die Juden das
für unrein halten, was von uns berührt worden ist, weshalb sie ja die von
Christen geschlachteten Tiere nicht kaufen und essen wollen, warum sollten
nicht auch die Christen es für unwürdig halten, die von den schmutzigen
und ruchlosen Händen der ungläubigen, perfiden Juden weggelegten Stücke
zu verspeisen ? Sie mögen sich selbst ein Tier kaufen und davon essen, was
erörterten Frage, ob der jüdische oder der heidnische Unglaube verwerflicher sei.
Während z.B. Alexander Haies die Gleichstellung der Juden mit den Heiden
bekämpft (vgl. FranzStud XVI 9), lehrt Kapistran im Gegenteil, die Juden seien
noch viel schlechter als die Heiden ; wegen ihres Verbrechens an Christus sollen
die Juden nicht nur den Christen, sondern auch den Heiden und Sarazenen unter-
tänig sein; Cod. Paris 9608 f. 81. In einer Wiener Predigt sagt er mit Berufung auf
das Wort Christi von der Bußfertigkeit der Niniviten : Pejores sunt bodie judei
nolentes credere veritatem^ quam gtntihs ; Cod. Maria-Saal f. i54r. Im Traktat De con-
scientia serenanda verweist er auf eine Glosse: Judei sunt difficiliores ad convertendum
et faciliores ad suhvertendum sc, fideleSy quam sunt gentiles^ quia judei legem babent et
prophetas ; Wien Nationalbibl. Cod. 5704 f. i68v.
^1 Vgl. Varese 499, 32.
*42 Nota dejudeis, quod nullo modo licet Cbristianis eis servire^ presertim in temporibus
festivitatum judeorum ; Bamberger Predigt, München Cod. lat. 18626 f. i85r. In einer
Wiener Predigt sieht er in Esau die Juden, in Jakob die christlich gewordenen
Heiden vorgebildet ; erstere sind diesen unterworfen : sie populus Judaicus servit
populo gentiliy /. e, nobis ; München Cod. lat. löijif. 282r. ^^ Cessi 56fr.
y^'Air
#•
226
XL - Prakiiubt Brjabrmgen
\\\
Iti
ii>
\
ihnen beliebt, das ist ihre Sache, damit jene keinen Anlaß finden, von unse-
rem makellosen Glauben verächtlich zu denken und sich für besser 2u
halten,** Nicht einmal den Wein sollen Christen von Juden nehmen. „Es ist
unter unserer Würde, den Schmutz ihrer Hände und Füße, womit sie den
Wein keltern, zu genießen, als ob wir ihre Lohnsklavcn wären. Es sei ferne
von uns, unserem Ruhme eine solche Schmach zuzufügen. In vielen Städten
wird es daher so gehalten, daß sich die Juden Tiere kaufen und damit an-
fangen, was sie wollen, ebenso Weintrauben zu ihrem alleinigen Gebrauch,
damit sie nicht etwa auch jenen Wein mit ihren unheiligen Füßen keltern,
dessen sich unsere Priester bei ihren wahrhaften und heiligsten Opfern be-
dienen. Vom Fleisch aber mögen sie nach ihrer Sitte Opfer bringen oder
auch ihre Jagdhunde damit füttern, daß sie ihnen Wachtebi und Fasanen
fangen, die sie bei ihren delikaten Gastmählern verspeisen.** Der Frage-
steller möge also zusehen, daß er nicht sein Gewissen verletze und „unser
Herr Jesus Christus nicht gekränkt werde durch den Verkehr seiner treu-
losen Feinde mit den Gläubigen ^«a/«
243 t [Bei dei- Beurteilung müssen neben den theologischen auch die histori-
schen Gesichtspunkte gebührend in Rechnung gestellt werden, besonders der
psychologische Effekt persönlicher Erfahrungen Kapistrans. Das gilt auch für die
ganze Wanderpredigt des 15. Jahrhunderts. In der Zeit des frühen Kapitalismus,
in der die Prediger scharf gegen den Wucher vorgehen und das Zinsnehmen noch
schlechthin ablehnen, waren es ja nicht selten jüdische Geldgeber, die teilweise
bis zu 60% und mehr Zinsen nahmen (vgl. u. a. AFH 49, 1956, 129 f.), so daß
Christen sich einfach nicht mehr aus der vielgestaltigen Schuld knechtschaft zu
befreien wußten, ja bisweilen ganze städtische Haushalte in Unordnung und Auf-
lösung gerieten. Die Friedensstifter zwischen den Parteien stießen ja fast regel-
mäßig auf die gleiche Ursache. Kapistran sah auch sonst, später vor allem im
Gefolge des Untergangs von Konstantinopel, die handelnden Juden sehr un-
rühmlich am Werke. Es hat eher den Anschein, als seien die Wanderprediger
eilig und etwas a priori in die Verteidigungsstellung gesetzt worden; trotz aller
Publikationen fehlen auch heute noch in dieser Hinsicht weithin die Spczial-
forschungen. Über A\t judaei fenerantes sprechen so manche Predigten. Und das
doch wohl nicht aus purer Erfindung und Böswilligkeit ? Die Traktaten- und die
CoÄ/Z/w-Literatur wäre zu sammeln; vgl. etwa Hain 2155 ff. (im Druck des Niko-
laus von Osimo) und Stinzing, Geschichte 545. Kapistran verficht als Jurist noch
das Schiedlich-Friedlich der bestehenden Gesetze als die beste Lösung des
Problems, aber schon die Generation der Schüler sucht die Frage des Mutuums
und der Zinsen auch theoretisch zu lösen und gründet die Leihbanken der Montes
pietatis; vgl. Holzapfel, Ghinato u. a.].
t
XI. - Einfluß dts Rtssentimmts
*^7
ilaß finden, von unsc-
|d sich für besser 2u
idcn nehmen. ,,Es ist
Füße, womit sie den
:n wären. Es sei ferne
:en. In vielen Städten
:aufen und damit an-
alleinigen Gebrauch,
[iligen Füßen keltern,
iciligsten Opfern be-
Opfer bringen oder
[achteln und Fasanen
speisen." Der Frage-
verletze und „unser
Verkehr seiner treu-
|chcn auch die histori-
Trdcn, besonders der
js. Das gilt auch für die
|s frühen Kapitalismus,
das Zinsnehmen noch
|eldgeber, die teilweise
>, 1956, i29f.), so daß
|Schuldknechtschaft zu
Unordnung und Auf-
stießen ja fast regel-
:, später vor allem im
jlnden Juden sehr un-
dic Wanderprediger
tzt worden; trotz aller
|t weithin die Spczial-
ic Predigten. Und das
>ic Traktaten- und die
[. (im Druck des Niko-
xrficht als Jurist noch
lic beste Lösung des
e Frage des Mutuums
rihbanken der Montes
Jeden geschäftlichen und gesellschaftlichen Verkehr zwischen Christen
und Juden durch buchstäbliche Handhabung der Judengesetze zu unter-
binden und die entgegenstehenden Privilegien wieder rückgängig zu ma-
chen, war der Kerngedanke seiner Judenpolitik.
Eine andere Frage ist, wie weit sie ihm geglückt ist. Daß er den Juden
vieler Länder die tiefsten Wunden geschlagen, wie die jüdische Geschichts-
schreibung behauptet ***, bedürfte noch sehr des Nachweises im einzelnen.
In Italien gelang es ihm ja, umfassende Widerrufsedikte der Judenprivile-
gien durchzusetzen. Aber ihre Ausführung stieß auf Hindernisse, und fak-
tisch sind sie wohl bald wieder außer Kraft getreten. Diesseits der Alpen
fehlte es ebensowenig an Mißerfolgen in dieser Hinsicht. Unter den ge-
krönten Häuptern erreichte er bei den zwei notorischen Judenfreunden
Kaiser Friedrich III. und König Kasimir IV. von Polen so gut wie gar
nichts, so sehr ihn diese Fürsten sonst schätzten.
So manche strengen Maßnahmen gegen die Juden verschiedener Länder
sind ferner willkürlich mit seinem Namen in Verbindung gebracht wor-
den •*^. Das öffentliche Gewissen aber im ganzen genommen wird hinsicht-
lich der Judengesetze zweifellos von diesem wortgewaltigen Manne wach-
gerüttelt worden sein. Ein schärferer Kurs gegen die Juden wird sicher in
vielen Ländern die Folge seines Auftretens gewesen sein. Das lehrt schon
die Tatsache, daß die Judengemeinden ihn überall fürchteten, mancherorts
ihm sogar Geschenke anboten, die er freilich lächelnd ablehnte ^*®. Ihn
deshalb als gehässigen Judenverfolger zu brandmarken, hieße den zeit-
geschichtlichen Hintergrund der Judengesetzgebung verkennen. Der Kampf
für und wider die Judenprivilegien, wie er sich damals abspielte, darf doch
nicht aufgefaßt werden als ein Kampf der Finsternis mittelalterlicher In-
toleranz mit der aufziehenden Morgenröte edlerer Menschlichkeit. Es hat
sich doch um ganz andere Dinge gehandelt. Nicht Regungen menschlichen
Mitleids, sondern sehr selbstsüchtigen Berechnungen verdankten im all-
gemeinen die Judenprivilegien ihren Ursprung. Die Judenschaften mußten
diese Freiheiten regelmäßig sehr teuer bezahlen, und Kaiser Friedrich IIL,
der große Judenfreund jener Tage, konnte gegen seine jüdischen Kammer-
knechte sehr ungemütlich werden, wenn das Geld in Frage kam 2^^.
*** Graetz VIII 192. 245 Vgl. Exkurs 18 n. 5. ^4« Varese 499, 54.
**' Das wohlwollende Verhalten des Kaisers gegen die Juden kann nicht mit
seiner „Vorurteilslosigkeit" und seinem „tiefen Gefühl für Gerechtigkeit und
' I
2Z8
XL - Fä/ttbe Vtraltgemtinerwig
I» '
I »■ ■
Bei all dem bleibt aber doch die Möglichkeit bestehen, daß Kapistran in
dem einen oder anderen Falle in seinen Maßnahmen gegen die Juden das
Opfer einer Täuschung geworden ist. Es liegt in der menschlichen Irrtums-
fähigkeit, daß zuzeiten Wahnideen ganze Generationen beherrschen, von
denen sicli dann auch beste und edelste Geister nicht loszumachen ver-
mögen. Die Geschichte des Hexenwahns bietet hierfür eines der traurigsten
Beispiele. Man könnte auch von dem Walten eines Judenwahnes sprechen
in dem Sinne, daß für das Verbrechen einzelner das ganze Volk zur Verant-
wortung gezogen und überhaupt in einer Art Verfolgungswahn selbst bos-
haft erfundenen Anklagen allzuleicht Glauben beigemessen wurde. Daß
auch Kapistran diese verhängnisvolle Leichtgläubigkeit mit vielen seiner
Zeitgenossen geteilt hat, ist bei seiner schon gefühlsmäßig starken Ab-
neigung gegen das Judentum nicht so unwahrscheinlich. Nur darf man
daraus keine ungünstigen Schlüsse auf seine Sittlichkeit ableiten.
Auf keinen Fall aber geht es an, was oft genug geschieht, das Urteil über
Kapistran in der Hauptsache auf die mehr oder weniger verbürgten Nach-
richten von seiner Juden- und Ketzerfeindschaft aufzubauen.
V w».
St
ii
7. - Der Charakter Kapistrans
Das Bild seines Wesens muß aus den gesamten Quellen geschöpft werden.
Schon die Eindrücke, die eine Reihe hervorragender Zeitgenossen aus ihrem
persönlichen Verkehr mit Kapistran empfingen, lehren mit voller Deutlich-
keit, daß er unmöglich jener finstere, harte Mann gewesen sein kann, als der
er heute nicht selten geschildert wird. Enea Silvio zum Beispiel war gewiß
kein Anhänger einer weitabgewandten, düsteren Aszese, und selbst ein so
lebenslustiger Fürst wie der HohenzoUer Albrecht Achilles von Branden-
burg fand an Kapistran so großes Gefallen, daß er ihm sein volles Vertrauen
schenkte. Ein ungenannter deutscher Zeitgenosse erklärt sogar, den Um-
gang mit Kapistran ziehe er allen Freuden der Welt vor **®.
Humanität" erklärt werden; Scherer 491. Vgl. z.B. sein Vorgehen gegen die
Juden in Regensburg, Augsburg, Erfurt; Wiener 85, 203, 247. Treffender bemerkt
Straus 116, daß Friedrichs III. Wirken für die Juden auf einzelne Fälle beschränkt
blieb, und er „an dem Problem als solchem vorüberging". Noch schärfer Grau 94,
108 : „(Friedrich III.) schützte die Juden nicht um ihretwillen, sondern seinetwegen"
I
■^■■''m-
-^^."^^c.
..:.:f\'
.5 ■ V::.'
.«».'M : ^ui— •'•. -
& COLüMBüS
■T- ■ '..mm*
<•■
i' A--'
*» '
ieifj
H)^ r:
I
I
I
/k
3* r'
Blu k in die Zeit
VWe 3iM.U<. ^k 2-3 0:?7<9
Rolf Simon:
Über die jüdische Abstammung des Christoph Kolumbus
Auf der ganzen westlichen lialbkugeK von der kanadisch mi Ciren/c
bis nach Feucrland, begeht man ailjährhch am 12. Okiober, also
nicht bloß in diesem Jubiläumsjahr der USA, einen wahrhaft kon-
tinentalen Feiertag: den ,,Columbus Day"oder- in Lateinamenk.i
- den ,,Dia de la Raza" (Tag der Rasse) zu Ehren des großen I.ni-
deckers. Noch immer gilt Christoph Kolumbus als der erste Furo,
piier. der seinen Fuß auf amerikanischen Boden setzte, obwohl man
ziemlich sicher ist, daß es der Wikinger Leif Eirickson war. Vor wc
nigen Jahren wurde durch eine Proklamation des damaligen Priisi«
denten Nixon der 9. Oktober als Erinnerungslag für den nt)ruegi
sehen Seefahrer festgesetzt, der bereits auch eine amerikanische
Briefmarke ziert. In der überreichen Kolumbus-Literatur, die nur
noch mit der über Napoleon zu vergleichen ist, wurde das Leben
des Kolumbus von allen Seiten durchleuchtet, ohne daß man genau
über seine Jugendjahre und seine Abstammung Auskunft ueKn
konnte. Erst die neuere Forschung befaßt sich mit der Hypothese
seiner mutmaßlichen jüdischen Herkunft. Die Aimahmen über-
schneiden sich, aber immer mehr gewinnt die Überzeugung Raum,
daß Cristobal Colon, so wie sein spanischer Name lautete, ein ge-
taufter Jude war und als solcher mitten im schrecklichen Gesclie-
hen seiner Zeit - Inquisition und Vertreibung der Juden aus Spa-
nien - ein gewagtes und nervenaufreibendes Doppelspiel zu beste-
hen hatte. Gewiß, seinen großen Wunschiraum ..Indien" jenseits
der bis dahin bekannten Meeresgrenze bei den Kanarischen Inseln
zu erreichen, konnte er verwirklichen, abei er dürfte einen holuii
Preis dafür an Verstellung und Heuchelei, an Demütigungen.
Kränkungen und Enttäuschungen, an Geheimnistuerei und Inni-
gen bezahlt haben. Die langen Jahre des Wartens, des Antich.uii
brierens. der Vorbereitungen, bis er endlich die ,,Capitulaeiones
die Vertrage mit dem spanischen Herrscheipaar Ferdinanil uin!
Elisabeth in der Hand halte, haben sicherlich ein Höchstmaß an
seelischen Anstrengungen eingeschlossen. Sie wären vielleicht mit
den Bemühungen eines ,,Nichtaners" zu vergleichen, von der
564
COLUMßüS
höchsten Autorität des Dritten Reiches mit dem wichtigsten
Staatsauftrag bedacht zu werden. Colon war für sich und alle Zeit-
genossen - die Chroniken beweisen es - eine ,, Insel". Und dieser
Begriff von der Insel im geographischen und metaphysischen Sinn
bildet das Thema des Buches ,,La isla y Colon" (Die Insel und Ko-
lumbus) des argentinischen Schriftstellers Rafael Pineda ^ a'i»v,
(Jas in den fünfziger Jahren in dem Verlag Emeee (Buenos Aires)
erschien, aber nicht die internationale Aufmerksamkeit erregte,
die es verdiente. In ihrer Logik bezwingend sind seine Beweise für
die jüdische Abstammung des Großadmirals, die von vielen ande-
ren alten und neuen Historikern aus durchsichtigen Gründen nicht
fur Kenntnis genommen wurde. Von damals sechs Millionen Spa-
niern waren etwa eine Million Juden und eine weitere Million dürf-
ten infolge der ,, guten Zeiten" von Inquisition und Taulgesetzen
Mischlinge bis zum vierten Grad gewesen sein. Weiterhin waren die
Intelligenzberufe, zu denen auch die Seefahrer und Kartographen
gehörten, stark mit Juden durchsetzt und nachgewiesenermaßen
Itanden die berühmten nautischen Schulen von Katalonien, Mal-
lorca und Sagres (Portugal) unter jüdischer Leitung; gerade zu die-
sen hatte Kolumbus besonderen Zutritt. Es ist wenig wahischein-
lich, daß er als ,, fanatischer Katholik", wie er gelegentlich geschil-
dert wird, das kartographische Geheimmaterial der Akademie von
Sagres hätte einsehen und verwerten können. Er selber behauptet,
in Genua als Sohn eines Wollwäschers geboren zu sein. Heule noch
sieht man in jener Hafenstadt sein ,, Geburtshaus", und eine große
Dokumentensammlung, veröffentlicht vor Jahrzehnten von der
italienischen Regierung, stützt sich auf diese Aussage. Aber dage-
gen spricht, daß Kolumbus nie die italienische Sprache beherrschte,
niemals etwas für sc ine ,, Vaterstadt "tat und selbst zu Zeiten seines
großen Ruhmes nie von Genua reklamiert wurde, obgleich Genua
zwei Konsuln am spanischen Hof hatte. Mehr noch: man weiß, daß
Kolumbus in jungen Jahren als Korsar im Dienste des Königs
Renntus von Anjou und des französischen Admirals Casenove-
Collun bei Kap San Vicente gegen genuesische Galeeren kämpH^.-
Außerdem sind Briefe von ihm an Genueser Behörden, an dortige
Bürger und an seinen Bruder Bartolome erhalten, in denen er Spa-
nisch schreibt!
565
¥i
N'
i
Blick in die Zeit
Die Behauptung von Rafael Pineda Janez lautet daher, daß er cinrr
spanisch-jüdischen Familie entstamme, die Ende des 14. oder /u
Beginn des 1 5. Jahrhunderts, nach Genua auswanderte, dort siiin.
dig im Ghetto lebte und die spanische Sprache beibehielt. Hieraus
erklärt es sich auch, daß er, als er nach jahrelangem Aufenthalt in
Lissabon nach Spanien ging, dort durch sein etwas altertumlicho
Spanisch auffiel. Seine Ehe mit der Portugiesin Felipa Monis de Pc-
restrello, deren beide Tanten die Mätressen des Bischofs von I.iv
sabon, Pedro de Noronha, waren, machte ihn zu einem entfernten
Verwandten des judenfreundlichen portugiesischen Königshauses,
sagt aber nichts über seine Beziehungen zum Judentum. Dagegen
ist, nach seiner plötzlichen Abreise aus Portugal, sein außercheli-
ches Zusammenleben mit der jungen Beatriz Enriquez de Arana.
Tochter des Landwirtes Pedro de Torquemada, der jüdischer Ab-
stammung war, aufschlußreich. Dieser Vereinigung entstammte
Kolumbus' Sohn Fernando, der spätere Chronist der Familie. Und
in einer Testamentserklärung bestimmte der Entdecker, gewisse
Beträge an zwei Personen in Lissabon auszuzahlen, eine von ihnen
bezeichnet als ,,der Jude am Eingang zum Judenviertel".
Wir können es uns ersparen, auf die Zeit einzugehen, die zwischen
der Ankuft des Kolumbus in Spanien, seinem Aufenthalt im Klo-
ster La Rabida und seiner privaten Unterredung mit der Königin
Elisabeth liegt, einer Sternstunde der Menschheit im Stefan Zw cig-
sehen Sinn. Nur Vermutungen lassen sich über seine Helfer und
Mittelsmänner anstellen, die ihm den Weg bis zu der entscheiden-
den Aussprache unter vier Augen ebneten. In diesem Zusammen-
hang steht einwandfrei fest, daß ihm viele getaufte Juden, die
Schlüsselpositionen am Hofe und in der Verwaltung einnahmen
und von denen einige sogar scharfe Antisemiten waren, tatkräftige
Unterstützung zuteil werden ließen. Nur eine begnadete Phantasie
kann sich vorstellen, wie in dieser Atmosphäre von Gefahr und
Verfolgung, von Heuchelei und Gegenintrige, von Ehrgeiz und
Glaubenseifer auf beiden Seiten, von Unternehmungsgeist und Bü-
rokratie der Mann Kolumbus allein seinen Wunschtraum zu ver-
wirklichen sucht, immer beobachtet und bespitzelt von den Augen
und Ohren des „Santo Oficio'\ der Inquisitionsbehörde. Sollte es
dann nicht möglich gewesen sein, daß in der entscheidenden Stun-
566
Simon, Kolumbus
A^ alssich die Herrscherin und der Entdecker des noch Unbekann-
ten gegenübersaßen, eine Königin, die nach einer neuen Welt und
(leucn Schätzen verlangte, und ein Vasall, der sie ihr versprach.
Heischen diesen beiden Menschen die standesüblichen Hem-
inungen fielen? Daß sie nur noch Bundesgenossen, oder bes-
lergesagt, Spießgesellen wurden, die alle Politik und allen Glauben
|)eiseite ließen? Wäre es unwahrscheinlich, daß im verschw iegenen
Ocmach der mächtigsten Frau ihrer Zeit im ureigensten Interesse
beschlossen wird, Unklarheit zu lassen im Spiele der ganz persönli-
chen Wünsche und Begierden und die sonst übliche Staatsräson
beiseite zu schieben? Einige mündliche Befehle der Königin, ein
paar Worte für den Beichtvater- und das Rätsel Kolumbus bleibt
fördie Zukunft ohne Lösung. Auf das Talent königlicher Beamten,
Archivare und Chronisten, Wahrheiten zu verschleiern, konnte
tnan sich immer verlassen.
Kehren wir zu den Tatsachen zurück. Der 31. März des Jahres 1492
ilt ein Schicksalstag: das königliche Dekret über die Vertreibung
der Juden erscheint, das mit einem Federstrich ein sieben Jahrhun-
derte währendes Zusammenleben beendete. Wohl nur wir Heuti-
gen, in diesen Jahren des 20. Jahrhunderts, können den ganzen
Umfang dieser Massentragödie und soziologischen Umwandlung
verstehen. Ausgenommen von der Verfolgung sind nur diejenigen,
die sich taufen lassen - die Antwort auf diese Maßnahme w ird die
Massenflucht der spanischen Juden, die damit jegliches Recht und
jeden Besitz verlieren. Am 4. Januar des gleichen Jahres hatte das
Königspaar die Reise des Kolumbus autorisiert und am 17. April
wurden die ,,Capitulaciones'* unterzeichnet und zwar, Ironie des
Schicksals, von dem gleichen Juan de Coloma, der auch das Ver-
treibungsgesetz signierte. Welche Beziehungen bestehen zwischen
diesen beiden Dokumenten? Kann es nicht möglich gewesen sein,
daß eine Gedankenkombination plötzlich und mit dramatischer
Wucht Gestalt annahm, nämlich: Vertreibung eines ßevölkerungs-
teils und gleichzeitiges öffnen des Tores zu einer neuen Weh, um
die Vertriebenen aufzunehmen? Könnte ein Jahrhundert jüdischer
Vorausahnung kommenden Unheils in dem getauften Juden Chri-
stobal Colon und der habgierig-fanatischen Königin Isabel Werk-
zeuge göttlichen Willens gefunden haben?
567
.•>*-/
TH,.^.^
n
> ■
i
i
n
ü
r •'
11
i'i;
Blick in die Zeit
Im Hafen von Palos liegen des Kolumbus drei Schiffe, die ..Sani«
Maria'\ die „ Nina" und die „Pinta", zur Ausfahrt bereit vor Ankci
Aber weit entfernt von den allegorischen Darstellungen eines uc.
segneten Auslaufens ist die Wirklichkeit. Wie in vielen anderen
spanischen Häfen stöhnen auch in Palos tausende von jüdischen
Flüchtlingen, die nach rettenden Schiffen Ausschau halten. D^f
viermonatige Termin ist abgelaufen und sie verdanken ihre Gn««
denfrist nur noch den wenigen Tagen, die ihnen Torquemadas der
Großmeister der Inquisition, zugebilligt hat. Was tut in diesen iru«
gischen Stunden Kolumbus? Man weiß aus Dokumenten, dali ein
Teil seiner Besatzung von insgesamt 120 Mann aus Juden oder
Mischlingen bestand und daß er, am letzten Tage und in der letzten
Nacht, noch einige weitere Flüchtlinge mit an Bord nahm, die nie«
mals in den Schiffslisten verzeichnet wurden. Weit wichtiger ah
dieser Umstand ist jedoch eine andere Tatsache: als er am Morgen
des 3. August die Segel hissen läßt, hat er keinen einzigen katholi-
schen Geistlichen an Bord! Stärker als alle anderen Argumente und
Vermutungen, daß es sich bei Kolumbus' erster Fahrt um ein „jüdi-
sches" oder ,, ketzerisches" Unternehmen handelt, spricht dieser
höchst überraschende Umstand! Während es im damaligen Spa-
nien nicht die kleinste Lebensäußerung ohne geistlichen Beistand
gab, ein Kuttenträger an jedem Ort und zu jeder Zeit zu finden war,
das Zeichen des Kreuzes bei jeder öffentlichen und privaten Ange-
legenheit geschlagen wurde, brechen die Schiffe der Katholischen
Majestäten zum größten Abenteuer auf, ohne einen Vertreter der
Kirche, der zweiten Gewalt im Staate, an Bord zu haben! Drängt
sich nicht beinahe zwangsweise die Vermutung auf, daß sich die
Königin und der Entdecker über dieses wichtige Detail der Expedi-
tion schon vorher einig wurden und daß ein Machtwort der Herr-
scherin eine sonst fast unverständliche Ausnahme zuließ? Die Hi-
storiker schwiegen sich über diesen Punkt aus, der für einen Beob-
achter und Kenner der spanischen Verhältnisse und Mentalität die
Konstruktion eines ,,echt" katholischen Kolumbus für so gut wie
unmöglich erscheinen läßt.
Ein weiteres Indiz für unsere Behauptungen ist die Anwesenheit
des Übersetzers Luis de Torres, eines Mannes, der sich selber als
getauften Juden bezeichnet und indessen Händen sich ein Brief des
568
u, r
Simon, Kolumbus
Herrscherpaares an den sagenhaften Großen Khan befand, der als
Herrscher über die auf dem Seewege zu entdeckenden Gebiete be-
(fichtet wurde. Hätte sich im ganzen spanischen Reich nicht ein
Uyger katholischer Würdenträger finden lassen für den gleichen
Zweck, der außerdem noch den ehrenvollen Auftrag hätte haben
können, den Großen Khan im günstigen SinnQ dem Christentum
legenüber zu beeinflussen?
An jenem denkwürdigen 12. Oktober 1492 hat Kolumbus sein Ziel
erreicht: er betritt den ersten Inselstrand der langersehnten neuen
Welt. Kurz darauf läuft sein Flaggschiff, die „Santa Maria", auf, und
dcir Entdecker beschließt, einen Teil der Mannschaft in dem eben
errichteten Fort Navidad zurückzulassen, da die beiden anderen
Schiffe nicht genügend Platz bieten. Man nimmt an, daß es sich um
dreißig Männer handelte, aber die Vermutung liegt nahe, daß es
mehr gewesen sind, eben jene, die nicht im Register verzeichnet
waren. Rafael Pineda Yanez führt interessante Einzelheilen über
die Herkunft der sicherlich freiwillig Zurückgebliebenen an, zu de-
nen sich, natürlich könnte man beinahe sagen, auch Luis de Torres
gesellte. Fast alle sind jüdischer Herkunft, denen in Spanien Kerker
oder Zwangstaufe drohen würde und die nun beinahe durch eine
gütige Vorsehung - wie es auch Kolumbus zum Ausdruck bringt —
die erste dokumentarisch festgelegte Europäersiedlung auf ameri-
kanischem Boden bilden. Daß fast alle diese Männer bald einholen-
des Ende fanden — sie brachten sich gegenseitig um oder wurden
von den Indianern getötet - ist in unserem Zusammenhang nicht so
wichtig wie die Tatsache, daß einer von ihnen den Indianern ge-
genüber die christliche Religion so verächtlich machte, daß Ko-
lumbus ihm bei seiner Rückkehr ein .lahr später als Strafe eine sil-
berne Madonna an einer schweren Kette um den Hals legen ließ.
Als nun der ,, Großadmiral Kastiliens auf dem Ozean, Vizekönig
und Gouverneur" durch seine Tat wirklichen Anspruch auf diese
Titel hatte, gab er einen weiteren Beweis seiner wahren Einstel-
lung. Anstatt die Freudenbotschaft in Form eines (^ffi/iollen Be-
richts zuerst dem Herrscherpaar zuzustellen, schreibt er vorher
zwei Privatbriefe an zwei getaufte Juden in hohen Stellungen, die
ihm entscheidend geholfen hatten: an den Hofschreiber Luis Angel
de Santangel, der als Enkel des bekannten Juden Azarias Jinillo
569
.-wj"^
Blick in die Zeit
erst im Jahr 1491 von der Inquisition seine Unbedenklichkcihcr»
klärung bekommen hatte, und an Rafal oder Gabriel Sanchc/» den
Schatzmeister des Hofes von Aragon, der ebenfalls ein gct;»uficf
Jude war. Dann erst setzte Kolumbus seinen Brief an das Konia,
paar auf. Ein weiteres Detail, fast ebenso überzeugend wie dm
Fehlen eines Bordgeistlichen und ebenfalls kaum je kommcnlicfi
ist die Tatsache, daß, ehe Kolumbus bei seiner triumphalen Kuck«
kehr an Land gehen konnte, längs seiner Karavelle ein RudcrbiHM
festmachte. Diesem entstiegen einige Männer: Funktionäre der In*
quisition. Sie verhörten die Besatzung und durchsuchten das Schiff
um nach Spanien zurückkehrende Juden zu entdecken. Sie fanticn
zwar niemand, aber ihr Erscheinen ist doch ein Beweis dafür, daü
Kolumbus bei seiner Abfahrt Juden an Bord hatte und daß ande-
rerseits die Inquisition den Herrschern zeigen wollte, daß ihr auch
trotz Gegenorder nichts verborgen geblieben war.
Wie dann Kolumbus' Stern durch eigene und fremde Schuld ver-
blaßte, wie die Gegenkräfte am Werk waren und er auf seiner letz-
ten Reise in Ketten zurückgebracht wurde, wie seine letzten Le-
bensjahre mit Klagen und Prozessen ausgefüllt waren - all dax
brauchen wir hier nicht aufzuzählen. Wichtig bleibt nur in diesem
Rückblick, daß der Autor von ,,La isla y Colon" genügend Einzel-
heiten anführte, um seine Behauptung von der jüdischen Abstam-
mung des größten Entdeckers aller Zeiten und vom Eintreten des
Columbus für seine verfolgten Rassegenossen zu erhärten. Sicher-
lich kommt einmal der Tag, an dem über dieses Problem vorurteils-
los diskutiert und die historische Wahrheit endgültig festgestellt
werden kann.
■ 9* V
iKMß"
dasneuebuchn (indieReihe
rmitdem
li leuchtroten
Rahnnea Herausgegeben von
Jürgen Manthey
Das Programm 1976
Schenk Johannes
Jona
das neue buch. Band 67 DM 8-
Hochhuth Roll
Tod eines Jägers
das neue buch. Band 68 DM 8.-
Plnter Haroid
Niemanüsiand/MonoioQ/Die Geburtstagsleier/
Der Hausmeister/Heimkehf
Fünf Theaterstücke das neue buch, Band 69
DM12.-
ChriSt Jan
Asphaltgrunde
Erzählungen das neue buch, Band 70 DM 8 -
Piwitt Hermann Peter
Bocchenni und andere Butgefpfiichten
Essays das neue buch. Band 71 DM10.-
Literaturmagazin 5
ßas Vergehen von Huren und Sehen Aspekte
der Kullurvernichtung Herausgegeben von
Hermann Peter Piv^^ilt und Peter Ruhmkoff
das neue buch, Band 72 DM 12,-
KOCh Kenneth
Vielen Dank
~ Geoichte und Spiele Deutsch von Nicolas Born.
dasneuebuch. Band 73 DM10.-
PynchOn Thomas
^ Roman
das neue buch. Band 74 ca 480 Seilen. DM 18,
Haufs Roit
pie Geschwindigkeit eines ein/igeri Tages
Gedichte das neue buch. Band 75 DM 10,-
In Vorbereitung^-^ '^ '
Bayer Komad
Pas Gesamiwerk
Herausgegeben von Gerhard Ruhm das neue
buch, Band 76 ca. 420 Seiten, DM 16.-
Oklober 1976
Celine Louis-Feromand
Kanonentutter
Mit dem Notizbuch des Kürassiers Oestouches
das neue buch. Band 79 DM 12 - Oktober 1976
üteraturmagazin 6
pie Literatur und die Wissenschalten Hg von
Nicolas Born und Hemz Scniaiitf das neue buch.
Band 77 DM 12.- November 1976
Sartre Jean-Paul
Per Idiot der Familie
Gustave Flaubett 1821 -1857. 1 Die Konstitution
(La Constitution) Deutsch von Traugolt Konig
das neue buch. Band 78, ca 648 Seiten,
DM32.- November/De2emberi9 76
m
i-^
570
/
» (ertificatc
"iue. Itsaid,
' missing in
arthekiosk,
sscs'* on thc
• res, atomic
it*s). He was
hing out to
vi
T{;.
%
I
'A
Kaufman
\rch, 1979
V-
HISTORY
Christopher Columbus — A lew?
CHARLES ALPERIN
The claim that Christopher Columbus was
a Jew is tar from novel. First maintained
by a Spanish scholar in the 1890s, it was
repeated over the years by a large number
of reputable Spanish scholars. Also, Marius
Andr^ in France, Charles Duf f in England,
and Hyland C. Kirk in the United States
reached the same conclusion. Among Jews
ihe scholars Maurice David, Moses B. An-
zalak, Samuel Tolkowsky, Simon Wiesen-
ihal the noted Nazi-hunter, and the great
British historian Cecil Roth all accepted it.
Let me summarize the evidence.
Eight hundred years after the Moorish
conquestof the Iberian Peninsula, and after
gradual reconquest by the Christians, only
one Moorish kingdom remained among
several Christian kingdoms by the time of
Columbus. The population of the Christian
kingdoms was composed of Christians and
Moors with a strong admixture of Jews, who
had first settled in Spain at least 1 ,400 years
before. Jews had attained important posi-
lions in Christian and Moorish kingdoms
alike, and the "Golden Age'' of Jewish cul-
ture in Spain was in progress.
Still, there was violent feeling against
ihem. In 1391 in Scville, anli-Semitic
rabblerousers brought about a wholesale
massacre and looting of the Jewish quarters
of the city. The idea spread to and was acted
upon in cities and towns throughout (Chris-
tian Spain despite the active Opposition of
the King. The total number slaughtered
may have reached 50,000. Scores of Jews
were forced to convert; large numbers emi-
grated.
Throughout the 15th Century, anti-
Semitism — pliysical, economic, social —
continued to plague the Jews of Christian
Spain; many more Jews lelt the (ountry,
many more converted. Convertcd Jews and
converted Moors were called "Conversos"
or "New Christians.'*
A substantial percentage, perhaps a large
majority, of such Jews became Christians in
name only. Publicly good Christians, in pri-
vate they continued to practice as Jews and
to teach their children to practice as Jews.
They eventuaily came to be called "Mar-
ranos," "swine" in Spanish. Although origi-
nally an epithet of opprobrium, the word
"Marrano" has come to denote the large
heroic segment of the oppressed Je ws of the
time who did not surrender to religious op-
pression and racial persecution.
In 1480, King Ferdinand and Queen
Isabella insututed the Inquisition in Spain.
It was neither insututed against, nor did it
act against unconverted Jews; ils victims
were Christian converts from Judaism and
other persons defined as heretics. It was
finally abolished in 1834. Its devices in-
cluded encouragement of denunciations by
informers whose names were required to be
kept secret, barbarous tortures of defend-
ants and witnesses alike for extracdng in-
formation and corroborating confessions,
and eventuaily multiple burnings at the
stake in the public pageant called an auto-
da-Je held at the biggest public Square avail-
able. Being strangled by the executioner at
an auto-da-fe prior to his igniting the fires
was considered an act of mercy reserved for
those vicdms who had offered penance at
the stake.
The Conversos, sincere and insincere,
who remained in Spain had to live with the
limpieza de sangre ("purily of blood") regula-
tions, dating from even before the Inc|uisi-
tion, which made it impossible for anyone
with mancha (the stain of Jewish or Moorish
blood) to pursue a wide variety of carecrs.
1 n 1492, a few months after the surrender
of Granada, the last Moorish stronghold,
35
' »
\\\
ii
1:^
n:
t I i
, (
J f
'ii
■'
r4i
« ; •
'« i
1U
,
■l vjI
i't
Wi^
1:^
.^fl
^ 1 •■
).
li
P'erdinand and Isabclla prepared two cru-
cial documcnts. I he first was a decrce,
signcd on March 31, which required all
non-convcrted Jcws to leave Spain byjuly
3 1 . rhe dcc ree was not announced until the
end of April, hence they had only three
nionüis to leave. Nevertheless, the remain-
ing Jews — somewhcre between 1 50,000 and
300,000 of them — managed to leave by Au-
gust 2 (the 9th day of Ab, or Tisha b'Av, in
thejewish talendar).
Contemporary authors write that the
roads to the seaports and borders were
swarining with multitudes of people — the
cid, the young, the sick, the lame, and chil-
dren of all ages — most on foot, some lucky
ones on ( arts, a few riding mules and horses.
All along the route writes one Christian
eyewitness, the thronicler Bernäldez, their
footsteps were dogged by priests and others
who, tili the very last moment, were urging
them to submit to baptism; some in distress
converted and stayed, but very few. The
rabbis encouraged the weary and despair-
ing, and, when the tolumns moved, the
women and children sang and danced and
playcd their tambourines to cheer the
trowd. When they at last reached the shore,
they wept and prayed for a miracle to
change the decree. For hours they stared at
the waves, but no miracle came. Once
aboard ship they were plundered, mur-
dered, sold to pirates, abandoned ashore,
and refused entry by many countries.
Jews could not take their real estate with
them, of course, and were not permitted by
the decree to take gold, silver, currency, or
goods on the prohibited export list. In the
three months allotted to them they had
gone about begging to seil their houses and
lands, but found no buyers. They gave,
writes Bernäldez, a house for an ass, a vine-
yard for a small holt of wool or linen. The
decree had expounded on religious reasons
for the expulsion of the Jews who would not
convert — that consorting with Jews was im-
dermining the faith of the Conversos.
Nevertheless, it should be noted that on
November 23, 1492, Ferdinand issued an
edict that all propcrty of the Jews, including
such as had illcgally been taken from them
by C^hristians, be confiscated and sold for
the royal treasury.
The olher fateful document was the
"Capitulations of Santa F^," signed on April
36
17, which resulted in Columbus*sattemptlo
find a western route to Asia. He left on
August 3, the day after the last of the Jews
had departed.
Columbus's background remains re-
markably obscure, indeed mysterious. His
own rare and ambiguous references to his
past created a mystery that persists unsolved
to this day. The celebrated Spanish histo-
rian, Salvador de Madariaga, wrote that
Columbus,
.... like the squid, oozes out a cloud of ink
round every hard Square fact of his life. The
ink, multiplied by the industry of his histo-
rians, has made but blacker and thicker the
mystery which attaches to him.'
The Spanish author Blasco Ibanez gives
three reasons that scholars have advanced
for Columbus's secrecy about his early
life — some people propose his shame at his
modest origins, others suggest an attempt to
obscure the early period in his life when he
undoubtedly was a pirate, still others hold
that he was of Jewish origin. ... In this era,
which was concurrent with the Institution of
the Inquisition and expulsion of the Jews
from Spain, many thousands concealed their
religion and changed their names.*
The year of his birth is uncertain. Most
opihions center on Genoa in 1451, the el-
dest son of a Domenico Colombo and
Susanna Fontanarossa, though the evidence
gives US sixteen possible dates between 1430
and 1456. Furthermore, in addition to
Genoa, at least sixteen other towns in Italy, a
number in Spain, and several in other coun-
tries daim him as their native son. Colum-
bus mentions Genoa as his birthpiace in
solely one document — his mayorazgo
(majorat or entail), a combination of a last
will distributing his property and a declara-
tion establishing his hereditary dynasty and
bequeathing his privileges. However, histo-
rians assure us that for a Seaman to claim he
came from Genoa at the time enhanced his
prestige.
Consider the following five examples of
apparcntly inconsistent ages and early oc-
cupations of Columbus that historians have
been hard-pressed to reconcile:
1 . A contemporary biographer, Colum-
bus's son Fernando, states that Columbus
attended the University of Pavia where he
Midstream—March, 1979
T?
ment
2.
ment
3.
Gen(
man.
wool
and .*-
he w;
4.
wrott
thes(
away
Yetb
Spaiti
at se^
5. i
Quee I
the sc
1451.
ten.
Eai
in the
Jou (t'
Jou w
with !
dinan
1476,
pens
Casas
pirat(
Coull-
battlc
suppc
he wa
In 1
on bc
King«
route '
in 14J
Th(
clean
the Sj
enceh
spons
bitant
üon u
Coli
covei^
many
the is'
manaj
of the
Histor>
i'imbus'sattemptto
Asia. He Jeft oa
'j^^ iast of the Jc%«»
'ind remains re.
i mysterious. Hb
> references to his
i persists unsolvcd
^ d Spanish hisio-
Maga, wrote ihai
out a cloud of ink
f aci of his life. The
lustry of his histo-
l^tr and thickcr ihc
him.'
isco Ibanez givcs
I s have advanced
about his early
his shame at hb
kcstanatiempito
his life when hc
stilJ others hold
l'n. ... In thb cra,
|| ihe institution of
psion of ihe Jrw»
IsconceaJed thdr
iiames.*
luncertain. Most
in 1451, the el-
('olombo and
i<h the evidence
sbetween 1430
l'n addition lo
fownsinitaly.a
1 inothercoun-
|ve son. Colum-
birth place in
INS mayorazgo
lation of a last
and a declara-
li V dynastyand
^>wever, hislo-
iian Co Claim he
enhanced his
cxamples of
and early oc-
|iNtorianshavc
»her, Colum-
«t Columbus
via where he
March, 1979
studied astronomy, gcometry, and cosmog-
raphy; the roUs of the University do not
mention him.
2. According to Columbus's own State-
ment, he went to sea at the age of fourteen.
3. Documents submitled by the city of
Genoa, if they arc speaking of the same
man, connect him with the family trade of
woolweaving in 1470 and 1472 in Genoa
and Savona, at which dates, if born in 1451,
he was between 19 and 21 years of age.
4. On December 21, 1492, Columbus
wrote in his Journal thal he had "followed
the sea for twenty-three years without being
away from it for any time worth counting."
[», Yet before his trip in 1492 he had been in
Spain seeking Sponsors for his plans and not
at sea at all for some 7 years.
5. In 1501, he wrote to the King and
Queen that he had at that time been sailing
the sea for 40 years, which, if he was born in
1451, means he was sailing from the age of
len.
Early on he secms to have been a corsair
in the Service of the Frenchman, Rene d'An-
jou (though this has been disputed). D'An-
jou was ruler of Catalonia du ring its conflict
with King Juan II, the father of King Fer-
dinand, as well as an enemy of Genoa. In
1476, in anothcr disputed incident from the
pens of both his son Fernando and of Las
Casas, we find him sailing with the French
pirate-admiral Guillaume de Casenove-
Coullon on a vessel which fought in a fiery
battle against several ships of Columbus's
supposedly native Genoa. If Genoese, then,
he was certainly not a patriot.
In 1479, Columbus settled in Lisbon, but
on being turned down bv the Portugucse
King on his |)r oposition to find a western sea
route to the "Indies," he emigrated to Spain
in 1485.
The facts of his life now bccome much
dearer. He made many important friends at
the Spanish royal court. Due to their influ-
ence he was eventually able to procure royal
sponsorship of his plans despite the exor-
bitant rewards he demanded if his expedi-
tion was successful.
Columbus captained four voyages of dis-
covery and exploration thereafter but made
many powerful enemies. While he was in
the islands on his third expedition, they
managed to sccure his removal as governor
of the lands he had discovered. Thereafter
History
he made constant attempts to gain royal res-
titution of his honors and privileges and
payment of the huge commissions due him.
He died on May 20, 1506, unsuccessful in
these goals and still unaware that he had
discovered two new continents.
So much for the facts of Columbus's life.
Letusconsidertheproofsofhisjewishness.
rl IS SECRECY. Columbus was not alone in
veiling his origins. Neither his two brothers
Bartolome and Diego, nor his contempo-
rary biographers, his son Fernando and the
friar Las Casas, nor his other son Diego and
his wife in their extended litigation against
the crown to obtain the inheritance prom-
ised Columbus, nor anyone eise at any time
ever divulged the hard facts of the back-
ground Columbus was at such pains to
obscure. The very extent of the conspiracy
makes it obvious that the problem underly-
ing the facts they were withholding was of
no minor proportions.
A French historian of Columbus, Henri
Vignaud, concludes:
Their silence, under all circumstances, leads
to the belief that they were intentionaliy mute
and that, for some reason or other which we
cannot fathom, they did not wish to convey to
US what they knew, what indeed they could
not help knowing on the subject.'
Let US look at Blasco Ibanez's three rea-
sons for this secrecy — Columbus's modest
background, his early life as a pirate, his
Jewish origin.
The piracy argument is defective. Both
Las Casas and Fernando openly describe
ihc two episodcs indic aling C>olumbus was a
pirate in his youth — his Service uith Ren<^
D'Anjou and the incident while sailing
under Casenove-Coullon against Genoa. In
addition, Columbus himself wrote a letter to
King Ferdinand in which he described his
Service as captain of a vessel seizing ships in
behalf of D'Anjou, the ruler of Catalonia in
its conflict against Juan II, Ferdinand's fa-
ther.
As to his uncxccptional origins, Colum-
bus himself on at least two occasions refers
to his humble background.
But Columbus aside, why would his early
biographers, after all his accomplishments
and his renown, continue the mystery long
after his death in 1506? Fernando fmished
37
•.i
I /
**-\
• . . . • .. r.
4i
i \
> •
! V
t '
I *
II«- r
:,4 •'.(
mmk
k
in
i
' V
IM •
/, ■
1^
L VX
P'^
:c>
;i
1
l4
|- ■ f
his biography just prior to bis own death in
1539. By then Columbus had been dead
over 30 years and his son Diego, thirteen.
Yet, Fernando says merely that his father
preferred not to disciose the facts of his
family and birthplace.
Las Casas's case is even more curious. He
commenced his biography in 1527 but
composed it mosdy between 1550 and 1563
after his return to Spain from the Indies. By
1563, over 25 years had elapsed since the
Claims of Columbus's family against the
crown had finally been compromised in be-
half of his grandson Luis. Las Casas had
been an intimate of Columbus's brolhers
and his two sons. He had all Columbus's
papers available; his room in Valladolid was
reported to be so füll of documents as to
make entry difficult. Yet he was so intent on
hiding Columbus's background, except for
vague generalities, that, after saying Col-
umbus was of Genoese extraction, he sup-
ported it by weakly and evasively quoting
another historian who had reported only
that everyone says Columbus is of Genoese
origin.
Hence, I find it almost impossible to ac-
cept that at those late dates of authorship
the omissions by Las Casas and Fernando of
details about Columbus's origins resulted
from his modest background or from his
youth as a pirate. Something much more
serious, it seems to me, had to be the real
cause. We must remember that in the years
before 1539, when Fernando wrote, as well
as between 1550 and 1563, when Las Casas
wrote, the Inquisition was in füll bloom in
Spain, anti-Semitism was rampant, no ad-
mitted Jew had resided thcre since 1492,
and the inlamous limpieza de sangre reguia-
tions were in effect against all Conversos,
including those who had been sincere Chris-
tians for generations.
Indeed, Las Casas makes a definite pat-
tern of evasiveness in handling Columbus's
religiosity. He describes in detail Colum-
bus's extensive open Christian observances,
yet States, as Madariaga points out quoting
Las Casas,
"In the matters of the Christian religion, no
doubt he was a Catholic and of much devo-
tion." Why, no doubt? And agai»: "Having said
all about the origin and fatherland and
lineage and parents and even appearance and
ways . . . and also what was known of Chris-
38
tianity in [Columbus]. . . ." And again: "Who
realizing he was so feeble as a Christian, which
certainly he was, he received the Sacraments
with greai devotion."*
Why, asks Madariaga, this reticencc,
"suddenly, on referring to his Christianity?**
The answer, as 1 see it, can only be that Las
Casas, not wanting to lie, specifically meant
to be ambiguous about Columbus's Chris-
tianity.
H
K NEVER WROTE IN ITALIAN. The rallying
point of the Spanish-birth advocates of Col-
umbus, and thebaneof the Italianschool,is
the fact that Columbus wrote fluently, even
eloquently, in Spanish but could not write in
Italian — an oddity for a highly intelligent,
accomplished writer born in Genoa. The
sole example that has been found of Col-
umbus's written Italian, a marginal note of
some 60 words, is such a poor example of
Italian that the Spanish and Portuguese
words included exceed the Italian. Fur-
thermore, the note is in a book written itself
in Italian in which all his other marginal
notes, except one in Latin, are in Spanish.
This establishes several pertinent facts
about Columbus: that his "thought lan-
guage" was Spanish, that he could read Ita-
lian, and that he could not write in Italian.
The latter fact is further strongly buttressed
by certain Italians to whom the discoverer
wrote in Spanish and not, as one might ex-
pect, in Italian, such as the Genoese Ambas-
sador to Castille, an official with the Bank of
San Georgio in Genoa, a good friend Father
Gorricio, and his own brother Bartolom^.
The language factor is the principal basis
for the Position of those Columbus sc holars,
led by Madariaga, who assert that both the
Spanish and Italian schools are partially
right — that Columbus was born in Genoa of
a family of Spanish Conversos who had at
some time in the past emigrated from Spain
to Italy to avoid persecution, but who had
retained much of their Jewish culture and
had remained faithful to Spanish, the lan-
guage of their country of origin.
rl IS EXTENSIVE JEWISH ASSOCIATIONS. StU-
dents of Columbus have long pointed out
the extent of his associations with Jews and
Conversos throughout his career and the
significant part they played in the success of
his venture. Columbus himself said in a let-
Mjdstream — March, 1979
tertotlp
*'constai
and mai
importa
Spain w<
Andre
I .
promme
whose W'
Diego
Salaman«
and Gray
accordii;
frien ded
through(
Spain.
Juan C
h berlain a
\i Ferdinan
known C<
Seville al:
steady flo
royal cou'
Diego de
advice in t
crown.
Luis de
who convt
voyage in (
in the Indi
eral specia'
Luis de '
the Budgc"
the Queen
umbus's fn
money toll'
when Santi'
. . . the n(
defmitelv
and distrc
with somt
It was Sant.
Columbus s«
erieson the •
tives of San
flames asjuc
1491, had b(
the Inquisiti'
Gabriel S;
the kingdon
which severa
the stake by •
report from
dose on the 1
the Conversj
History
nd again: "Who
I C Christian, u'/wV/i
tlie Sacraments
his reticence,
s Christianity?"
nly be that Las
( ifically meant
iiiibus's Chris-
\ The rallying
vocates of Col-
lalian schooI,is
tluently, even
hld notwritein
|lily intelligent,
1 Genoa. The
lound of Col-
»rginal note of
M)r example of
1(1 Portuguese
Italian. Fur-
k written itself
|(her marginal
IC in Spanish.
»crtinent facts
ihought lan-
ould read Ita-
rite in Italian.
iigly buttressed
lihe discoverer
one might ex-
noese Ambas-
ih theBankof
I f riend Father
r Bartolom^.
Iprincipal basis
rnbusscholars,
|i that both the
are partially
Im in Genoa of
I- )s who had at
kdfromSpain
I. but who had
h culture and
iriish, the lan-
|igin.
lATIONS. StU-
l; pointed out
vvith Jews and
»reer and the
ihesuccessof
Ksaid in a let-
ter to the sovercigns in 1 50 1 that he had had
"constant relations" vvith Jews and Moors
and many other learned men. The most
important to Columbus while he was in
Spain were as follows:
Andres Cabrcra, an early protec tor, was a
prominent Converso advisor of the Queen
whose wife was the Queen's close friend.
Diego de Deza, once theology professor at
Salamanca and later Archbishop of Seville
and Grand Inquisitor, was of Jewish descent
according to most authorities. He be-
friended Columbus early and stood by him
throughout the vicissitudes of his career in
Spain.
Juan Cabrero, the powerful Royal Cham-
berlain and an executor named in King
Ferdinand's will, was also from a well-
known Converso family. While still ill at
Seville after his last voyage, Columbus's
steady flow of letters to his son Diego at the
royal court consistently referred him to
Diego de Deza and Cabrero fbr help and
advice in establishing his claims against the
crown.
Luis de Torres was a Jewish interpreter
who converted just before Columbus's first
voyage in order to qualify for the trip. Onte
in the Indies, Columbus chose him for sev-
eral special missions to the Indians.
Luis de Santangel, the King's Minister of
the Budget, was instrumental in changing
the Queen's mind about Sponsoring Col-
umbus's first voyage, and he loaned her the
money to finance it. According to Las Casas,
when Santangel had heard
. . . the ncgotiations with Columbus had been
definitely broken off, he feit as much sorrow
and distress as if hc hinisclf had been afflictcd
with soiiic grcat misfortune.*
It was Santangel, not the Queen, to whom
Columbus sent the first report of his discov-
eries on the initial voyage. Several close rela-
tives of Santangel were consigned to the
flames as judaizers, and he himself in July,
149 1 , had been sentenced to do penance by
the Inquisition.
Gabriel Sänchez, General Treasurer of
the kingdoms, was also from a family of
which several members had been bumed at
the stake by the In(|uisition. He reccived a
report from Columbus on his first voyage
close on the heels of the first report sent to
the Converso Santangel.
The extensiveness of Columbus's Jewish
associations led Werner Sombarl, the un-
friendly German economic historian, later a
dedicated Nazi, to say in 1911:
The very discovery of America is most inti-
mately bound up with the Jews in an extraor-
dinary fashion. It is as though .... Columbus
and the rest were but managing directors for
Israel.'
Columbus's extensive Jewish and crypto-
Jewish Support has led many scholars to as-
sert that Columbus's major goal on his first
voyage was the discovery of a haven for the
Jews from Spanish oppression.
11 IS KNOWLEDGE OF THE OLD TES FAMEN T.
There is a profusion of erudite Old Testa-
ment references in Columbus's writings and
sayings. He also had the habit of constantly
comparing himself to characters in the He-
brew Bible.
An example of this appears in a letter
Columbus wrote to the governess of Prince
Juan:
. . . Ict them call me by any name they want,
for after all David, a very wise king, lended
sheep and later was made King of Jerusalem;
and I am a servant of that same Lbrd who
raised David to that State. ^
Another appears in the log of his first
voyage. No land was in sight, the sea was
becalmed. Conspiracy and mutiny were in
the air. In this State of affairs Columbus
wrote in his log on September 23, 1492, that
all of a sudden the sea rose very high with-
out any wind, which of course amazed them
all:
. . . at that point the high sea was very neres-
sary for me, the like of which had never oc-
curred except in the time of the Jews, when
they wem out of Kgypt with Moses who was
leading them out of caplivity.*
In his report to the monarchs on his last
voyage, Columbus wrote that while ill with a
high fever he heard a voice saying:
Oh, fool. man slow to bclicve and to serve thy
God, God of all! What more did He do for
Moses or for David His servant? From thy
birth, Healwaystookgreatcareof thee. When
he saw thee of an age which satisfied Him,
marvelously did He make thy name rcsound
in the Earth — What more did he do for the
people of Israel when he led them out of
I
M
I'
l
I
li
:(
I
l-l
I I
\
t
li ' .
1*1
I '
'•II
March, 1979
History
39
I
f^w>
■^ 1^ ''^
1«1
Ül
1< -■*
i -.
- k
> 5 ■
/■'Ä^^ -«l]'
^(t
-^
•^i
i
ll
i
Vi.
^
4
Egypt? Nor for David, whom from a shephcrd
He raiscd to bc King of Judca? . . . Thy agc
shall not hiiicirr great things. , . . Abraham
was over a liuiidrcd whcn he begat Isaac, and
Sarah, was she a girl? . . .®
(k)Iuinbus shows an extensive knowledge
bolh of Josephus, the renegade Jewish his-
torian, and of other books of the Hebrew
Bible:
Solomon rcccived at one time six hundred
and sixty-six hundred-wcights of gold over
and above what mcrthants and mariners
brought and what was paid [him] in Araby. . . .
Josephus in his Chronicie "De Antiquitatibus"
vvrites it all down. In the "Paralipomenon"
[Chronicies] and in the "Book of Kings" it is all
told. . . . David in his tcstament left three
thousand hundred-weights of gold of the In-
diesto Solomon, asacontribution in thebuild-
ing of the tcmplc, and according to Josephus,
it was the gold of tliese lands. Jerusalem and
Mount Sion are to be rebuilt by Christian
hands: whose hands, God by the mouth of the
Prophet says in the fourteenth Psalm. The
Abbot Joachim said that this person would
sally forth from Spain.'®
The last two sentcnces are particularly
relevant. The fourteenth Psalm says:
Oh that the salvation of Israel were come out
of Zion! VVhen the Lord turneth the captivity
of His peoplc, let Jacob rejoice, let Israel be
glad.
Thus, Columbus is saying that the person
who was going to rebuild Jerusalem and
Mount Zion would come otit of Zion and
sally forth from Spain. He assuredly isallu-
ding here to his second great dream, the
liberation of Jerusalem from the Muslims,
roncerning which he was constantly seeking
the royal couple's sponsorship. Hence, his
association of the predicted liberator with
both Spain and Zion is highly signifitant.
In a similarly suggestive vein Columbu^'s
son Fernando compares Columbus's failure
to divulge his background to the same reti-
cence on the part of a well-known (Christian
w ho was born a Jew. He vvrites that the Lord
chose Colmnbus to publish
. . . His [the Lord's] name on disiant seas and
shores, not in ( iiies and palaces, thereby im-
itating Our Lord himself, who though his de-
sceni was from the blood royal oi Jerusalem,
yet was content to leavc his parentage from an
()bs(ure source."
40
Ina letter to the King and Queen in 1502
Columbus stated:
I have said that, for the accomplishmenl of the
venture in the Indies, I have bencfitted from
neither reason, nor mathematics, nor worid
Charts: I simply fulfilled completely what was
said by Isaiah. .
12
H
IS USF. OF JFWISH PHRASKS AND RF.FER-
FNC:fs. In addition to the multitude of
quotations from the Hebrew Bible in his
writings, (>)lumbus at times expressed him-
self in other matters in a way character-
istically Jewish. For instance, as noted by
Cecil Roth the British historian, Columbus
is Computing the age of the world in a mar-
ginal note in his own band:
This is the computation of the creation of the
World according to the Jews: [Here he lists
Jewish chronology from Adam to Abraham]
.... and from the birth of Abraham tili the
Second House was destroyed there passed
1 088 years, and from the destruction of the
Second House according to the Jews up to the
present, which is the year of our Lord 1481,
there passed 14 13 years, and, therefore, from
the beginning of the world to this year 1481
there were 5241 years. '^
In the first place of course, he is Comput-
ing the age of the world according to Jewish
tradition. Where did he learn it, and why
did he quote the Jewish as opposed to the
Christian tradition?
In the second place, non-Jews do not use
the term "Second House" for the Second
Teniple of the Jews in Jerusalem. "Second
House" is adirect translation of the Hebrew
Bnyif Shmi which is the designation com-
monly used in Hebrew for the Second
Temple.
In the third place, non-Jews refer to the
destruction o{ Jenisalem as having occurred
in the year 70. Only Jews would call it "the
destruction of the Second Hoiise.''
In the fourth place, in Columbus's
chronology when you deduct 1413 from the
year 1481, you get the year 68 CK for the
destruction of Jerusalem. Jerusalem wasac-
tually destroyed in 70 C.E. But according to
Jewish tradition and to constant, inaccuratc
repetition in Jewish lore, the destruction
took place in 68 CE.
And in the fifth place, Columbus himself
dates the entry (written in Spanish) in the
MJdstream— March, 1979
I
year I
his an
Spanis
As V
It is
earl
oste
eas\
that
Coli'
his ow
readin
he wrii
In ano'
astron^
third n
ised lai
Of p
|l. ments <
verted
Book oj
from a
tury b)
vert to (
ina ma
of Esdi
"by tht
cepted
them VN
conclu<
two — a
the pr'
course
Esdras
accept(
Christi;
only a'
Jews? (
spicuoi'
to have
Christi:'
H
IS L
will (m
ground
Columl
any sul
10 pen
estate a
. . .c
pers«
whetl
part
com(
History
< nin 1508
/*^
imentofdir
titted rraa
nor MtodA
Iv what
\n REFEÄ.
Iiitude oT
'ble in hb
' ssedhim-
< haraacr-
iioted bf
|( 'Olumbus
in amar-
ition of che
rre he lists
Abraham]
.im tili the
re passcd
tion ofthc
s up to ihc
ord 1481,
fore, from
ycar 1481
(■
|s ( omput-
lo Jewish
and why
«d to ihc
' ) not use
Second
Second
Hebrew
l'on com-
Second
rr to the
\ 'ccurred
iliifthe
|tiinbus*s
|f Vom the
for the
|ii wasac-
irding to
Kcurate
truction
liimself
ii) in the
.'4
fear 148 1 , which is a good Ibur years before
his arrival in Spain and his contacts with
Spanish Jews.
As Roth says:
It is part of the intellectual ecjuipincnt of his
carly years, passed so far as we know in an
oslensibly non-Jewish environmcnt. It is not
casy to explain this except on the assumption
that his was a semi-Jewish famiiy.'*
Columbus had the habit of annotating in
his own band the margins of books he was
rtading. Recognizing severai place names
hewrites: "many Jewish places mentioned."
In another he notes: "All nations have their
astronomy derived from the Jews." In a
ihird ne discusses the small size of the prom-
iscd land of the Jews.
Of particular significance are two coni-
ments of Columbus on conversion and con-
▼crted Jews. In a book he wrote called the
Book of Prophecies is his quotation at length
from a long letter writtcn in the 1 Ith Cen-
tury by a renegadejew urging Jews to con-
verttoChristianity. Elsewhere hecommcnts
in a marginal note that the apocryphal book
of Esdras has not been acccpted as proj>hecy
*by the reprobate Jews, but it has been ac-
ccpted by the innumerable ones among
ihem who have believed in ihe Gospels"; he
condudes: "Accordingiy Israel is divided in
two — a division pronounced as destined by
ihe prophet Samuel to King Saul/'*^^ Of
course, the reason convcrted Jews accepted
Esdras as prophecy was because Christianity
accepted it. Why then separate converted
Christians from all other Christians and talk
only about converted and unconverted
Jews? Clearly this offhand remark is con-
spicuous ethnorentrism and m(^st unlikely
10 have been expressed in that manner by a
Christian of non-Jewish origin.
H
IS LAST WILL AND TKSTAMKN T. His last
will (mayorazgo) attcsts his Jewish back-
ground in severai other ways. At one point
Columbus provides that his son Diego or
any subsequent principal heir should take
10 percent of the incomc from his entire
estate and
. . . cause the said tenth to be paid . . . to diose
persons of my lincage who are most in need
whether they are here or in whaiever other
pari [of the world] . . . and, when the time
comes for some of the tenth to be dislributcd
to our kinsmen, tlwy ymust distrihute and spnul
this tenth for the marriage of young women of
our lineage who are in need of it, and to do as
much kindness as they can. [Emphasis
supplied)'**^
Of all ihe dire needs to which a poor rela-
tive might best appiy (lolunibus's charity —
food, clothing, shelter — why on earth did
Columbus decide to insist that his principal
heirs must expend these funds to provide
assistance for p(X3r girls of his lineage in
getting married?
Cduld it be the continuation of a long-
standing tradition of his father? Jewish tra-
dition specifically requires that: "Treasur-
ers of charity who have funds available
should first assist poor brides to get married
before they distribute money to other poor
people (Yorah Daiah 249:15; Chochmas
Odom 131). "'^'* Long before and through-
out the Middle Ages dowries suppHed by
Jewish fathers to their daughters were con-
sidered an absolute necessity. To be unable
to provide a dowry was considered a matter
of considerable shame to a father and a de-
privation to his daughter in her search for a
husband. An extremely poor girl was pro-
vided for by Community funds. The Tal-
mud places assistance to a bride in the same
class of ethical injunction as being just or
fair and being benevolent or kindly, which
bespeäks the disproportionate significance
given \\\\smitzvah or good deed in the Jewish
tradition. Christians too, of course, pro-
vided brides with dowries, but they never
accorded it the extreme ethical import Jews
did which alone can satisfactorily explain
this otherwise illogical provision by C^olum-
bus in his will.
Another curious provision of the
mayorazgo relates to Genoa:
I Order the said Don Diego, my son, or the
person who inherits the said mayora/go to
kcep and always maintain in the City of Gcnoa
a person of our lineage, [to] . . . have foot and
root in the said city as a native thereof,.vr) that
he will be able to have the aid and accommodatwn of
the said city in thase thtngs where hefinds it neces-
sary. . . . [Emphasis supplied]'*
One may well ask why C>olumbus does not
mention here the sons of Antonio Columbo,
the brother of his assumed father. They
assuredly already had "foot and root" in
Genoa. In any case, he revcals where undcr-
(
il
1«
U.
u
. u
(,•
l •
h, 1979
History
41
^kmtmt
t ■■■
i .
t
**!
(j|i*.^n \X
^\::t
\n
ly
. 1
• 4 ■
i;r
\ ■
1^'
y-
''• ri:
lined his real reason for thc stränge Pro-
vision. He is opcnly ordering that a safe
refuge be set up and hcld available in Genoa
against thc possibility that his family might
have tc) flee Spain. Further on, he directs
Diego to invest all the money he can spare in
the secure San Georgio Bank in Genoa.
Were thcse provisions merely Columbus's
recognition of the generai vagaries of hfe or
did they concern a possibility much more
specific and menacing?
Mysteriously also, Columbus at the end of
his will leaves:
To a Jew who was living at the entrance of the
ghetto in Lisbon, or to another whom a priest
shall designate. the value of a half mark in
silver.''
Jews and matters of Jewish significance
keep cropping up in all of Columbus's writ-
ings.
lllS USK OF IHK "BKn-HAV SYMBOL. Be-
tvveen 1892 and 1894, the Italian govern-
mcnt published in fifteen volumes of photo-
static reproductions known as the Raccolta
all the documents it could gather in Italy
and Spain related to Columbus. The set
contains several dozcn letters of Columbus,
of which 13 were written to his son Diego.
On all but one of these letters a symbol ap-
pears in the upper left band corner above
the first Word of die letter (see illmtration
pagr 47). To the knowledgable eye, thc
mark, sometimes more legible, sometimes
less, is a disguised Hebrew "beit-hay." The
mark had long been noted by historians but
had not been explained except as, possibly,
an affectionate paternal sign of recognition.
Then a Mcbrew scholar (Maurice David)
recognized it as identical with the "beit-hay"
constantly uscd in correspondence by his
father and grandfather.
The "beit-hay" is an abbreviation of the
Hebrew Baruch haShem. "praised be the
Lord," and is still used today by pious Jews
on all letters.
Many pertinent factors about this
monogram support its being a "beit-hay"
Symbol:
1 . Not one of the large number of other
letters of Columbus extant thatare not writ-
ten to Diego bears the sign.
2. The penmanship of each monogram
agrees with the penmanship of Columbus in
42
the body of the letter.
3. While the letters are all written in
Spanish or Latin from left to right, the Sym-
bol itself is clearly written in the Hebrew
fashion from right to left.
4. The Hebrew custom is to write the
"beit-hay" above the first word of the letter.
Since Hebrew is written from right to left,
the symbol would customarily appear in the
Upper right-hdind corner above the first ward
of any letter written in Hebrew. In Colum-
bus's letters, written in Spanish and Latin
from left to right, the mark appears in the
Upper /f//-hand corner above the first word of
the letter.
5. One letter from Columbus to Diego
dated February 25, 1505, was obviously
written, probably from dictation. by the
band of someone other than Columbus, but
the signature is plainly that of Columbus.
Scrawled in the upper left band corner
above the first word of the letter is the same
"beit-hay" written in a band similar to the
signature and totally dissimilar to the
handwriung in the balance of the letter.
6. Most striking of all is the one letter
written to Diego that does not bear the
"beit-hay" symbol. The reason for Omission
of the sign is obvious from the contents of
the letter. Columbus teils Diego that he is
sending a gift of some very large nuggets of
new gold for the Queen along with the
bearer of the letter. When Diego found an
opportune moment to present the gift to
her, he was to
. . . kiss her royal hands for meandgive it tohrr
with this letter which goes with it, and inasmudi
as I explain the reason in uritiiig to you and to
everyone at greater Icngth in other Irttcrs, I
do not enlarge more. . . . [Emphasis
supplied]**
Obviously it was not wise to place the He-
brew Symbol, no matter how illegible ii
might be made, on a letter to be presented to
the Queen.
It is also often noted that the letters of
Columbus, including those to Diego, beara
small cross written at the top center. This
particularmarkingof correspondence wasa
common custom of Christian letter-writers
of the period. With reflection upon Colum-
bus as a Converso this seeming paradox in
the letters to Diego disappears and becomes
instead unmistakablc cvidence of the neces-
Midstream— March, 1979
^W
". .#
sarily a
verso, \N
Columl
was sin.
mon Cl
ihbjew'
atradiii
with kn
. . . ni
monr
theii
selvc
signit
T
HE Rl
tends th
rumored
in the L
Father Ji
paniola,
Columbi
third ex|
For (i
been i
from I
neithci
these i
Colup
nicknauK
landsattl
friar. Ma'
show tha
"Jew." Tl
cans amoi
as a Jew, ,
nicknanu
that they
Jews. Für
spread ci
nickname
was then a
later becai
H
ISFAMl
umbusch:
inghislife
"Columbii
üon of hi
that matte
opher eiti»
submitted
claim his b
name in It
some poiri
History
m I '1
all vvritten in
|n right, thesym-
\n the Hebrew
is to write the
rd of the letter.
»in right to left,
ily appearin the
n>e the first word
I (*w. In Colum-
Kiiish and Latin
^ appears in ihe
the first word of
inbus to Diego
was obviously
K tation, by the
II C.olumbus, bul
|t of Columbus.
I band corner
tter is thesame
I similar to the
isimilar to the
of the letter.
the one letter
js not bear the
m for Omission
ihe Contents of
|>icgo that he is
nge nuggetsof
ilong with the
>iego found an
rnt the gift to
\M' and give ü tohrr
lt. and inasmudi
iiigtoyouandto
in othcr letiers, I
. [Emphasif
place the He-
vv illegible it
)c presenled to
in
the letters of
Diego, bear a
|j) center. This
)(>ndencewasa
I letter-writer»
II lipon Colum-
II g paradox in
s and becomes
c of thencces-
-March. 1979
> T
sarily ambiguous predicament of the Con-
verso, whether a Marrano or a true convert.
Columbus by placing the cross on bis letters
was simply and openly following the com-
mon Christian practice, and by inscribing
thejewish monogram vvasagain continuing
a tradition of his father either intentionally,
with knowledge of its import, or
. . . mechanically, long after the letters [of the
monogram] had lost appreciable similarity to
their original form, and long after they them-
selves had ceased to remember the true
significance.'*
HE RUMORS IN HIS TIMF. Madariaga con-
tends that in his time Columbus was widely
rumored to be of Jewish descent, especially
in the Indies. He quotes from a letter of
Father Juan deTrasierra, a resident ofHis-
paniola, to Cardinal Cisneros in Spain upon
Columbus's return in irons to Spain after his
third expedition:
For God's sakc . . . since your reverencc has
becn the occasion . . . for freeing this land
from the sway of King Pharaoh, see that
neither he nor any of his nation ever come to
these isiands.*"
Columbus and his brothers were
nicknamed/arflrmfi, or Pharaohs, in the is-
lands at the time. Trasierra was a Franciscan
friar. Madariaga adduces other evidence to
show ihdiifaraon was Franciscan slang for
"Jew." This vvould mean that the Francis-
cans among themselves spoke of Columbus
asa Jew, and by extension, considering the
nickname given his brothers in the islands,
that they were widely rumored there to be
Jews. Furthermore, the rumors were wide-
spread cnougli for Frasierra to use the
nickname safely in a letter to Cisneros who
was then a Cardinal and Prime Minister and
later became Grand Inquisitor.
H
IS FAMILY NAMF. Although we know Col-
umbus changed his name several times dur-
ing his life, he was never known by the name
"Columbus" while he lived. It is a Latiniza-
lion of his Italian name of Colombo. For
that matter, he was never known as Chrisl-
opher either. According to the documents
submitted by the city of Genoa in order to
Claim his birth and youtifihcre, Columbus's
name in Italy was Christoforo Colombo. At
some point while he was in Portugal he
History
switched to the name Colom. In his first few
years in Castille he was known as Cristöbal
Colomo. Commencing with the Capitula-
tions of Sante F^ in 1492 and continuing
ihroughout his period as a celebrity and
until his death, he called himself Cristobal
Colon.
There is no evidence of the reason for any
of these name shifts other than the last. His
son Fernando writes:
... in Order to bring it into conformity with
the land where he went to live and to start
anew in his new Situation, he cut down the
word to make it conform with that of old and to
distinguish his descendants from those of his
kinsmen, and thus called himself Colon; this
State of affairs leads me to believe that just as
most things related to him were burdened
with some kind of mystery, so whatever may
be behind the diversity in his name and sur-
name were surely not without mystery. [Em-
phasis supplied]^'
The mystery here, like so many of the
other mysteries about Columbus, can be
readily solved by assuming his Jewish back-
ground. Fernando admits that Columbus's
ancestors "of old" were named Colon.
"Colon" is a Jewish name although not ex-
clusively so. Among the Jewish Colons on
record are a Rabbi Joseph Colon in Lom-
bardy in the 13th Century, a physician
Joseph Colon in Lombardy in the 15th, a
Rabbi Joseph ben Salomo Colon, the
foremost Talmudist of his time, who died in
Padua in 1480, an Elijah Colon in Bologna
in the 16th Century, a Solomon Jedidiah
Colon in Fossano in the 17th, a Joshua
Colon in Turin in the 17th and 18th, and a
Jacob Colon who prepaicd a largr marine
atlas in the 17th Century in Holland, where
he lived among many other descendants of
Spanish Jews named Colon. The record also
discioses many Jewish families named
Colom in France, Holland, and Spain, sev-
eral in the latter country having even been
tried and burned by the Inquisition.
Cecil Roth, whosespecialties were Italian-
and Spanish-Jewish history, noted the con-
sistent interrelationship between the names
Colon and Colombo among Italian Jews:
I do not mean by this that there was some
accidental connection. I mean that a man who
signed his Hebrew letters "Colon" wasini'fln-
ably known in the outside world by the name
"Colombo" "
43
( '
i
■ h
••**ri
*n
■* «IP^^^
:*'•
h
>■>•
K.
,'.»
X
r
Columbus, moreover, took great pains to
make certain that if at all possible bis titlcs
and all bis estale sbould go to no one otber
than a pcrson named Col6n. Tbe mayorazgo
(last testamcnt) of Columbus dated 1498
States that, after decease of tbe beirs and
successor beirs named, bis estate and
Privileges sbould be inberited by bis nearest
relative,
. . . hc being of Icgitimate birth and named
and always named, derived from bis father
and ancestors being named, de Colon. Said
mayorazgo in no manner sball be inberited by
any woman, extept if neitber here nor in any
otber end of the world shall be found a man of
my tme lineage who has been called, and wbose
ancestors and hc himself have been named, de
Colon. [Emphasis suppiicd]^'
Tbis definitive and unequivocal de-
volvement of bis estate and privileges solely
to persons "named and always named"
Colon wbose fatber and ancestors were
named Colon bas caused no end of diffi-
culty, as you can well imagine, for tbe
Italian-birtb scbool. Tbis paragrapb was tbe
logical and precise occasion for Columbus
specifically to name Genoa and bis Colombo
relatives if tbey actually were relatives. Cer-
tainly at least two of the sons of Antonio
Colombo, tbe brother of bis assumed fa-
ther, are known to have been residing in
Genoa at tbe time. Yet Columbus ordered a
search of tbe world for relatives named
Colon witbout even mentioning the Colom-
bos in Genoa. His use of the words "my true
lineage" at that point is most significant.
And when mentioning women he ngain
does not mention Genoa or the Colombos,
not even his assumed sister Bianchinetta. By
bis words be effectively excludes all bis sup-
posed Italian relatives named Colombo
from any cbance of inberiting bis estate or
bis Privileges.^
1 HE OPENING OF HIS JOURNAL. At the be-
ginning of the Journal of bis first voyage,
Columbus wrote a sbort prologue ad-
dressed to tbe King and Queen. The Journal
or log was an absolutely crucial document
for bim. In it was written, of course, a day-
by-day arcount or diary of everything that
occurred and everything tbat was discov-
ered on the expedition as seen tbrough his
44
own eyes. Both the extent to wbich be would
gain any recognition for his years of effoit
to obtain backing for the expedition and ihc
extent to wbich be would realize his dreaim
of power, wealth, and glory would be dc-
termined by wbat the sovereigns and the
world would find in his Journal; its entrics
show he was well aware of tbis.
In the prologue he makes an ambiguous
but revealing allusion to the Jews:
Thus, after all the Jews had been exilcd fron
your realnis and dominions, in the saroc
month of January your Highnesses com-
manded me that with a sufficient fleet 1
sbould go to the said regions of India, and for
tbis grantcd me many graces, and ennobled
meso that henccforth I mightcall myselfDoo
and be Grand Admiral of the Ocean Sea and
Viceroy and Perpetua! Governor of all the
Islands and mainland that I should discovcr
and win, or that henccforth might be discov-
ered and won in the Ocean Sea, and that my
eldest son should succeed me, and thus from
rank to rank forever.**
First, why mention the Jews here at aD?
Why mention them in tbis particular spot
apropos of nothing eise in the long sen-
tence? And why couple the expulsion of the
Jews with the expedition? Furthermorc,
why couple the two events in January? The
month is wrong! Experts have found no
basis for bis linking of the two events to the
month of January. Obviously the sentence
on the surface is meant by Columbus to caD
the attention of themonarchsto thatpartof
their written contract with him wbich re-
lated to the honors and titles granted him
and his posterity. As far as we know the
plight of the expelled Jews had no relation
to his enterprise or to those honors and
titles. Or did it?
Still more cogent is his failure, whilc men-
tioning tbe expulsion, to make any com-
ment on it. Tbis decree of the rulers cer-
tainly was more widely discussed than any
otber in Spain in tbe three months prior lo
the commencement of his voyage, wbat with
up to three hundred thousand people fruil-
lessly attempting to seil all their propertics
and swarming all over the roads leadingout
of the kingdoms. Since the prologue of the
Journal is specifically addressed to tbe King
and Queen, it was nnheard of or even
dangerous for Columbus to mention the
expulsion at that time without some com-
Midstream— March, 1979
'It pliment
tr
4
pliment.
bcnellts
reiigion
markabl
fidcncy
die art o!
scrjous (
jLi^ Asimi<
T oversigii
bcfore tl
Jews:
And v
and Pi
Faith
cnemi'
idolati
Christ«
India.
Wbat a '
monarch
What an
andingia
Yet no sp
Jewish r(
sect of M
The Jew\^
view of e'
that very
mention \
of the m-
that mom
The wl
error at st :
documen
planned. 1
way to V
momento'
sors, yet n
chose aml
düemma.
H
IS MYS
signature
opinion c
signed a^
mirante" •,
Tbis si^
shades of
zies of int
ways to ini
whatever
meaning \^
few coinm
Cid Sp;
History
:l
'ouid
ffort
uithe
V ams
« de-
I the
iitries
kiious
from
samc
( om-
irct I
id for
' )bled
1 Don
1 and
1 the
ovcr
SCOV-
it my
' rom
all?
spOt
*^rn-
• ihe
nre.
Ihe
' no
ihe
iice
< all
lof
re-
him
ihc
'lon
ind
(11-
rn-
cr-
\ny
; lo
iih i .
lil-
<
les
»Ul
:he -H
•hc
'T>. : 'i
plinicntary remark to the sovereigns as to its
benefits to the country or to the Christian
reiigion. The Omission is even more re-
markable in light of the high degree of pro-
ficiency Columbus had by then attained in
the art of flattering those in power. Was this
serious Omission an oversight?
A similar type of seemingly extraordinary
oversight appears in the same prologue just
before the remark on the expulsion of the
Jews:
And your Highncsses, as Catholic Christians
and Princes devoted to the Holy Christian
Faith and the propagators thereof, and
encmies of the sect of Mahomct and of all
idolatries and heresies, resolved to send nie,
Christopher Columbus, to the said regions of
India. . . .**
What a perfect spot to compliment the
monarchs for their expulsion of the Jews!
What an opportunity to castigate the Jews
and ingratiate himself with the royal couple!
Yet no specific mention is made even of the
Jewish reiigion as a heresy, although "the
sect of Mahomet" is dutifully cited as such.
The Jews were being expelled in the füll
view of everyone at that very time and for
ihat very reason. Why would Columbus not
mention the sovereigns as being "enemies"
of the most obvious "heretics" around at
that moment?
The whole sequence of ambiguity and
error at such a critical point in such a crucial
document strongly suggests that it was
planned. Realizing he must somehow find a
way to mention the very recent and
momentous pronouncement of his Spon-
sors, yet not wishing to approve, Columbus
chose ambiguity as the means to resolve the
dilemma.
H
'79
IS MYSTICAL SIGNATURE. Columbus's
signature is certainly not apt to lessen our
opinion of him as a man of mystery. He
signed as "Xpo FERRENS" or "El Al-
mirante" {see illustration page 48).
This signature has thrown writers of all
shades of opinion on Columbus into fren-
zies of interpretation. There are unlimited
ways to interpret the signature but no way
whatever to determine with assurance its
meaning as intended by Columbus. Süll, a
few comments are in order.
Old Spanish Hebrew prayerbooks and
HIstory
Bibles frequently abbreviate oft-repeated
words and phrascs by using ihc initial Ictter
in Spanish for each Hebrew and Spanish
Word with dots before and after each letter.
Thus we find ".A." as the cutomary abbrevi-
ation for Adonai (one of the Hebrew words
for God), and ".A.N.D.R." iovAdonatNostro
Dio Rey, or "God, Our Divine King." Thcre-
fore the .S. and .S.A.S. of the first two tiers
of Columbus's signature would probably be
read by a Marrano as Sayito Santo Santo
Adonai or "Holy, Holy, Holy is the Lord (of
Hosts)," a direct (Quotation from verse 3 of
the 6th chapter of Isaiah, Columbus's favor-
ite prophet. Thisexclamation from Isaiah is
also repeated in the Hebrew prayerbook as
part of the constantly recited Kedusha.
The "XMY" is subject to and has been
given so many dozens of interpretations,
none more credible or provable than any
other, that it is useless here to make any new
Suggestion or to choose one from among the
multiplicity of entries.
The signature "Xpo FERRENS" could
mean "bcarer of Christ," which is the same
as the meaning of Cristoforo in Italian or
Christopher in English. One Hebrew in-
terpretation dcrives "forgiving ini(]uity,
transgression and sin" from the words.
The Colon to the left of the word "Xpo"
could easily mean the name Colon, but if
"Xpo FERRENS" is the e(|uivalcnt of Chris-
topher, why is the colon placed to the left of
the Word "Xpo" as in Hebrew read from
right to left rather than to the right of the
Word "Ferrens" as in Latin and Spanish?
No credible interpretation has been made
of the other dots, slashes, and dashes in the
signature. The triangulär form of the
signature however has been compared to a
cabbalistic symbol and to the ancient Jewish
triangulär sign which is still evident today in
the double triangle of the Star of David.
Whatever the indefiniteness of the mean-
ing of the mystical signature, Columbus def-
initely wanted it retained in his family
through the generations and in just the way
he himself wrote it. In his mnyorazgo or last
testament he specifically rc{|uired his prin-
cipal heir to use as a signature an exact du-
plicate of his own.
H
ISDKI.AVKD nKPARruRF. Cecil Roth tnen-
tions another interesting facl.^^ Although
the entire crcw and all necessary supplies
45
Ir*
'!i
■:r
),
'. f
m
■Vi
Vi*
:: V
\1
1^
;;•
\
) ■
Sf
wcre fully aboard thc Nina, thc Pinta, and
thc Santa Maria on August 2 ready for sail-
ing, tor some unknown reason the first voy-
age in 1492 didn't commencc until onc-half
hour bcfore sunrise on August 3. Why?
As previously noted, August 2 in 1492
was Tisha B'Av, the 9th of thc month of Ab,
a widely-observcd fast day among all tradi-
lional Jcvvs. On this samc date, though sepa-
rated by over 600 years, tradition says thc
first Tcniplc and the second Tcmple in
Jerusalem were dcstroyed by Ncbuchad-
nczzar of Babylon and Titus of Romc rc-
spcctively.
No traditional Jcw who is aware of thc
ill-fated significancc of the date will ever
commencc a venture, business or otherwise,
on that day; tradition spccifically says that it
cannot bc crowned with succcss.
Is it possible that thc unexplained dclay in
the dcparture of thc expedition was caused
by Columbus, aware of the date and its
significancc?
H
IS jEWISHNKSS MAKES A GRF.A I MANY
FACTS COMPRKHF.NSIBLF.. It is astonishing
how many of the facts which have created
dilcmmas for Columbus's historians,
Strange and mysterious by thcmsclves, arc
immcdiatcly made comprehcnsible, even
accjuirc a certain consistcncy, by mercly as-
suming Columbus bclongcd to a family of
reccnt Jewish origin. Consider the concise
summary made by Walter McEntire in
1925, long bcfore the new discoverics and
analyses of Columbus's Jewishncss by
Madariaga, Roth, and Maurice David:
He was of plebeian origin, and his father and
he pursued an avcKation in which many poor
Jews were eiigaged, in mediaeval seclusion;
and they lived among them — the wool com-
bers and weavers of Genoa.
After obtaining an education, how we know
not, he is found writing in Biblical style, and is
deeply concerned in thc study of thc Jewish
prophecies which are often quoted by him.
He associates with learned Jews — convertand
nonconvcrt — and delights to read and study
the books of Jewish authors.
Is deeply interested in Jewish niysticism, and
has a mystical signature that seems to recall
some Jewish doctrine.
Is aided, assisicd and proletted by Jews and
men of Jewish blood.
And he leaves a legacy to a Jew.*^
46
Now add to McEntire's summary that:
C^olumbus and all members of his family and
their ciose friends took great pains in his timc
and thereafter to conceal the facts of his back-
ground. It was an age when the Inquisition,
the expulsion, and the limpicza de sangre would
have resuited in extreme detriment and seri-
ous danger to him and his descendants if üicy
were known to be of Jewish origin.
His easy assumption of Portuguese and latcT
Spanish nationality indicates at the very least
that he was not a fully assimilated Genoese
(and similarly for his brothers). If born in
Genoa, his activities against Genoa as a pirate
show he was not a patriotic Genoese.
He never wrote in his supposedly native Ita-
lian biit was proficient and even eloquent in
Spanish.
His contemporary biographer the friar Las
Casas was tentative and ambiguous about his
Christianity even while expounding on thc
extensiveness of his open Christian obser-
vances.
In his writings he constantly compared him-
self to heroes of the Old Testament.
He sct and supported his goals in life from the
Hebrew Bible.
From his writings he obviously had a knowl-
edge of many matters of peculiarly Jewish
significancc and at times used particular
terms to describe them that are characteristic
only to Jews.
In his writings he consistently returned to
mentioning the Jews in one way or another.
The short prologue to the crucial Journal of
his first voyage which he addressed to the
King and Queen contains a curious reference
to their expulsion of the Jews from Spain. The
reference is made without expression of ap-
proval or rompliment whatcver.
He used a synihol writtcn from right to left in
the Hebrew fashion above the first word of
letters to his son, and only to his son, that can
be and has been identified as a disguised He-
brew "beit-hay."
Rumors of his Jewishness were abroad in his
time.
The departure of his first voyage was delayed
for one day, which happened to be Tisha
B'Av, a day of Jewish mourning when Jews
traditionally will not commencc a new ven-
ture.
He changed his surname three times retiirn-
ing at the bcginning of his fame to his ancest-
ral name of Colon, a name held by many
Jewish families.
Among Italian Jews the change from "Colon"
Midstreann — March, 1979
%
lo "Colon
sible bui
Hc insist
petuity Ol
named (
named C
HCj made
his suppt
In his WT
maintain
commod.
and then
nancial r<
ing the i*
In his wi
quest was
which ht
poor fem
of Charit '
shelterisv
sources. '
leave ihi«
were Jew
Now tak
Columbus '
fact that l
mediale Iv
* tat
History
11
imary that:
s of his family and
it pains in his time
'( factsof hisback-
II the Inquisition.
za de sangre would
( triment and seri-
k scendants if they
h origin.
luguese and laier
s at the very leasl
iinilated Genoese
liers). If born in
(»enoa asa pirate
Genoese.
i,)()sedly native Ita-
|l even eloquent in
)licr the friar Las
i)l)iguous about his
|>()unding on the
|) Christian obser-
ly compared him-
estament.
•als in life from the
•usly had a knowl-
peculiarly Jewish
> used particular
|! are characteristic
i ntly retumed to
f way or another.
( rucial Journal of
addressed to the
' iirious referencc
1 rom Spain. The
' xpression of ap-
' cver.
om night to left in
the first Word of
> hisson. thatcan
as a disguised He-
ere abroad in his
•vage was delayed
ned to be Tisha
|ii ning when Jews
IC nee a new ven-
liiee times retum-
ame to hisancest-
|iK' held by many
n
ge from "Colon"
Ig "Colombo" and vite-versa was not only pos-
siblc but invariable.
He insisted that his estate devolve in per-
petuity only to an heir who had always been
named Colon and whose ancestors were also
named Colon.
He madc no mention whatcver in his will of
his supposed Colombo relatives in Genoa.
In his will he ordercd his principal heir to
maintain a relative in Genoa "for aid and ac-
commodation" in rase "he finds it necessary"
and thcn directed the eslablishmcnt of a Fi-
nancial reserve in Genoa, as though anticipat-
ing the flight of his family from Spain.
In his will his sole substantial charitable be-
quest was a tithe from the income of his estate
which he requircd to be used for dowries for
poor female relatives. The priority of this use
of charitable funds over food, clothing and
shelter is dictated by Jewish, and solely Jewish,
sources. Thereby Columbus even intended to
leave this world with final acts of charity that
were Jewish in nature.
Now take away from all thcse actions of
Columbus listcd by McEntire and myself the
fact that his background was Jewish. Im-
mediately they become a large number of
unexplainable mysteriesagain, thedilcinma
his historians have succumbed to.
As is always the case with circumstantial
evidence, each of Columbus's above actions
alone may be explained away, but when the
quantity of evidente becomes substantial
one can in any fair judgment no longer at-
tribute it to circumstance. VVhat is more, the
sole explanation that can fit the dozens of
curious facts stated is Columbus's Jewish
origin; and this conclusion fits them all
beautifully. Some of them permit no other
viable explanation.
One is compelled to conclude, following
Brother Nectario M. (a Venezuelan Roman
Catholit friar and member historian of six
historical academies) in an address in 1966
before the Royal Hispano-American
Academy, that Columbus
. . . was a member of a lewish familv of so-
called 'Conversos'. . . . The proofs that [he]
was of Jewish origin are innumerable.**
CHARLES ALPERIN is a practicing atUmin in
White Plains, N.Y., unth a particular interest injeuish
history.
- -V..
\ V
1 »
•.f
• . . »
\J^
An example of Columbus's use of the "beit-hay" symbol
< •
r
S
■t
h — March, 1979
History
47
if:
.(•
•t«!
! .i' '
t: -I
ix*
7V . tJ
l'^
1 '•
)■.
J1\ ^
«
7<
-1^ V
TWO EXAMPLES OF COLUMBUS'S
MYSTICAL SIGNATURE
Fooinoies
1. Salvador de Madariaga. Chnslopher ColumbxLs:
Bcing the Life oj the Vrry MagiußcnU Lord Don Cris-
tiibal Colon (New York: Macmillan, 1940), p. 19.
2. In Spanish in Viccntc Blasco Ibanez. En Busca
del Gran Kan (Valencia: Prometeo, 1929).
3. Vignaiid, The Real Birth Date of Columbus I45I
(London. 1903). p. IX.
4. Madariaga. pp. 56-57.
5. M. Kayserli»^g. ^^nnstopher Columbxui and the
Participation ofthejews in the Spanish and Portugnese
Discoveries (New York: Hernion Press, 1968), p.
59.
6. Sombart. The jews and Modem Capitalism (New
York: (Towell-Collier. 1962). pp. 50-51, original
German edition. 1911.
7. In Spanish in Fernando ('olnn. HiUoria drl
Almir ante Don Cristohnl Colon (Madrid, 1892), Ch.
II.
8. In Spanish in Martin Fernandcz de Navarette,
Coleccion de los Viajes y Descubnmientos que hicieron
por mar los Espafioles (Madrid: Imprenta Real,
1825). Vol. I, p. 12.
9. Madariaga. pp. 374-375.
10. fhfd., pp. 379-380.
1 1 . Fernando Colon. The Life of the Admiral Chris-
topher Colnmhus hy His Son Ferdinand, tr. and anno,
by Benjamin Keen (New Brunswick, N.J.: Rut-
gers University Press. 1959). p. 3.
12. In Spanish in Raccolta di Documenti e Stndi,
puhblicata dalla Reale Commissione Columbiana pel
{hiarto Centenario dalla Sroperta dell' America
(Rome, 1892-4). pt. 1. vol. II. p. 82.
13. In Spanish in Madariaga, p. 434, note 20 to
48
Chap. V.
14. Cecil Roth, Personalities and Events injeuish
History (Philadelphia: Jewish Publication Sodety,
1953)', p. 207.
14a. In Latin in Madariaga, p. 451, note 37 to
Chaptcr XI.
15. In Spanish in IgnacioB. Anzoätegui, ed.,Laf
Cuatro Viajes del Almirante y Su Testamento (Madrid:
Espasa-Calpe, 1946) pp. 212, 215.
1 5a. Zelig Pliskin,Lrtvf Your Neighbor (Jerusalem:
Aish Hatorah, 1977), p. 397.
16. Ibid., p. 213.
17. Ibid., p. 221.
18. In Spanish in John Boyd Thacher, Christ-
opher Coluwhns: His Life. His Work, His Remains
(New York 8c London, G.P. Piitnam's Sons,
1903-4), Vol. III, p. 123.
19. Roth. p. 209.
20. Madariaga, pp. 355-6.
21. In Spanish in Colon, Historia, Ch. I.
22. Roth, p. 203.
23. In Spanish in Anzoätegui, ed., p. 207.
24. Samuel Eliot Morison, tr. and ed., Journals
and Other Documents on the Life and Voyages of Chris-
t opher Columbus (New York: The Heritage Press,
1963), p. 48.
25. Ibid., p. 48.
26. Roth, p. 200.
27. Waltire F. McEntire, Was Christopher Colum-
bnsajew? (Boston: Stratford, 1925), p. 160.
28. (Brolher) Nectario M.,Juan Colon {Colon the
Spaniard) (New York: Chedney Press, 1971), p.
28.
Midstream — March, 1979
TOP/CS
.>^'
1
Worl
every.
"KU!
scnse
'In ti
youU
In 1951 tl
and the
people w(
Arendt's ( '
UUitarianisv
extent to
likelihood
Scale of th<
would gua
War, they;
be believc«
derided as
even consi«
covery to t
lionsof coj
that to b
enormous
from beut'
proclamaii
the Jews u
bugs (i.e.,
body from
Critical '
literature ^
Hannah A
modified (
*n^he Incredil
of Edward Ali
says on Hol*
be pnblished i
University Pi
University Pr
STROUSBERO
HMKf B'ETHEL
HG30I18.F87
FITBSTENBERG, HANS.
Carl Fttrstenberg. die Lebensgeschichte eines
deutschen Bankiers, Berlin, Ullstein, 1931,
pp.57ff., 6?, 69if, 123, 280/
reproduction of xxpkadkBxotf Strousberg's fandly facing
p.72 (Painting by Loodwig Knaus)
o
f
4
AZDJ 6]i, 1900 p.332t
BBTHSL HARRY
,,,..Dr. Bethel Hariy Stroussberg, (eisenbahnkönig)
welcher Im konstituiarenden norddeutschen Reichstag mit
mit Rothschild auf der rechten Seite des ^auses sass«..
Carpin, S. s Jüdische i'arlainentarier (p. 330-2)
■i
/
y
\
SCHNITZER
EDUARD
critical biography by
FRANK , WALTER ;
AHASVERUS, das Leben des Dr. Eduard
Schnitzers. (EMIN PASCHA, 1840-92)
FORSCHUNGEN ZUR JUDENFRAGE 8 (19^3) 7-80
O
DK
V95
Voronov, fljrii Sergeevich.
(Stil' delovoT rechl V. I. Lenina)
Cth äcjioboh peHH B. H. JIbhuhb. : Couhojihhitbhct.
onepF K). BopoHOB. — iCapaTOBj : H3A-bo Capax. yn-ia,
1970.
228
Ine
1.0
20 cm.
bn>Hographical references.
USSR77
1. )
guage
Llbiv»
>, Vladimir irich, 1870-1924— Lang uage. 2. Russlai lan-
le. I. Title.
46V655 / ^
Congress
TT
77-515326
MiU
STROUSBERG
BETHEL
long "bio by Herbert Michaelis:
BETHEL HENRY STROUSBERG (born Neidenburg
; 20 Nov 1823)
oS-'-'
FORSCHUNGEN ZUR JUDENFRAGE 8:81-133 (19^3)
\
o
jAä!<5
f
4
/
830.6 Voswinckel, Klaus.
P745 Paul Celan, verweigei-te Poetisierimg der Welt : Vei^uch
no . 36 e. Deutung / Klaus VosNvmckel. — 1. Aufl. — Heidelberg :
Stiehm, 1974.
242 p. ; 24 cra. — (Poesie und Wissenschaft ; 86) GFRT5-A
Blbllo^aphy: p. 2^)-231.
Ineludes Indexes.
DM36.00
1. Celan, Paul— Crltlclsm and Interpretation.
PT2605.E4Z87
Library of Congress T5
I. Title.
O
75-590547
MiU.
4
STROUSBERG
Stronsberg, B.
r> Dr.Strousberp ui
llßjCf peschiftäert. B<
VJ
N
ll'^e^'^- Y-^^^^M^ nz<Co^-MU
r
f
f' 2/ WA>r^ .7 ^^ ,1^ ^.*^'«-^.
r.
'^y^/^yi^cy^
4
OR'
STROUSBERG
HENRY
X KEITBOECK, GOTTFRIED
Der EiHsenbahnkoenig Strousberg und seine Bedeutung
fuer das europaeische Wirtschaftsleben,
in BEITRAEGE ZUR GESCHICHTE DER TECHNIK UND
INDUSTRIE, JARHBUCH DES VEREINS DEUTSCHER
INGENIEURE, 14(1924) 65-84.
BERLIN BIBLIOGRAPHIE (1965) p.306
i
STROUSBERG
BETHEL HENRY
Michaelis, Dr. Herbert,
^ethel Henry Strousberg.
inrFORSCHUITGElI ZUR JUDEI^Il'TUGE. Band 8,
1943. Hamburg, Hanseatische verlagsan-
stalt, 194.3. (series: Schriften des
Reichsinstituts für 'jeschichte Hades neuen
Deutschland.
p. 81-133,
gf died shortly after nap.War, father when
^ethel was 12 (prob. I835(l^ethel bom 20Nov23
Neidenburg). Mother: KAROLINE GOTTHEILIER of
Inowrazlaw. original narae BARUCH HIRSCH ST.
He niarried a British wonian, MARY ANN SV/ANN, (
_,_had 10 eh. ■ iio>:3fiMa5c±x6:f 31MaylS84. I
/
STROUSBERG
HENRY BETHEL
Kohut II, p. 396-7.
original name Baruch Heinrich Strausberg,
"born Neidenburg Opr 20 Novl823 d, 31 May IS84.
Berlin. list of the RRs he built.
FOTO p.396.
O
■4
STROUSBERG
his torabstone in
BERLINER FORUM Sept.1976
BLOCH, PETER.
Grabmaeler in Berlin.
LBI
Baptized Jews buried in Katthaeus
Gemeinde cemetery.berlin
1977:13^15
J
i
Vh" LC^ DW
STPOüSütRG
HtMEi BLTiiliL
AGtiTMtßLKG, LRiCÜ & Maximiliai Uueller-Jabusch.
Lebensbilder deutscher Bankiers aus fuenf Jhdtn.
F/Main, Knapp, I963.
LEI 3950
STROUSBiilG
CATüLöGUE, i899, p.-^^
'
Die rechtswidrige Aneignung des elektrischen Stromes.
kitkkiit DR.JUR. ERLiuNGhlM 1898. (printed Bin)
(#792)
hu.,
foM^JjL.
M. 1,^ . Co, Ui,5vr._
Äi5
St
>ri^SS
Urj
r-rr
26S-1I -^^ $■<«!«; Ü(i,e U ßeu:Wi
(^
Ifi^. f^;<^ .(^/^^^ cpy^C^'^^ —
tcor^i-.^y^^^ (5^lt
SlhOübßiitG
(vol. III) «i^Ri
p.112: floor plan and cut of the MGLISH i..ib..sSY
P.n3.IlI:[ÄrSj;\r ?r ^1 ''''^ ^0
P.113: feto ofZTslllu '°"^^^^^-- ^32-^)
in bhftLlI^ UivD SLiJ^L üüuxj^-y
(aut,:or: üKUiilMIiuN ViJiLlK ZU hkriiw rr-, x- ■
i^llUGUhü ß^i,i,K ^CnllMIM vol IT h "
Der Hochbau, Berlin, Em.f ^SohnTl896 ^'"•*
STROUSBERG
1/ '
.. i^A fevk-YS/l \
/
tTRUDI AZERBAIDZHANSKOGO NAÜCHNO-ISSLEDOVATEL »
SKOGO INSTITUTA MNOGOLETNYKH NASAZHDENII
[Perennial plants]
Azerbaidzhanskii Nauchno-Issledovatel 'skll
Institut Mnogoletn/kh Nasazhdenii, Baku.
1949.
Library of Congress
i
0'f)^»3 1
^
y ^ n / r7 / STROUSBERG
Ki^
fU^> '(!0TU^^(<fl( ^-^^ /^,^/y^
e^>.%,^^^^^
/ hv// ^''^^^^ , /^
Qn^^^ ly^/^p
STROUSBERG
HEITRY
S^S-"^^^"-
(j.yk
^ IP/C
jp^W'O^'^'S'i >
l^'ilur. r-^A^, 2.,W- .V ^^A_
^^/'^
1
ky^
»
9
tJTKOUCBERG
HENRY
BEKLiWER BILDER,
ine rormer d-
the oritish
V. 2, 1899;
^sche ralais
ii^mbassy.
is
nov/
^P'l)
o
4
Haroldl. Sharfman: Jews on the frontier; Chicago/ Regnery,1977.
MiU:E184.J5S441 1977
CO^OM^OS-
nay have been the
V. arolina during the
V 22, 1794.
-. Wis., 1948), pp.
luence of the three
' a Jewish French-
on Kilbourn and
uljacent watci front
• Miousands of dol-
..n rose the cily of
cc in pionccr days
. friend of Franks
w.
, lohn La WC pur-
ncar Michiliniack-
can and Canadian
I'uny made so bold
hl* trade in Hudson
jipany in home ter-
"nccnnes, Indiana
'iiiladelphia. Likely
' Citizen. (Philadel-
SI2."
idrew from Mack-
vvhich they **wan-
war were subjected
I0:94ff;97.
a Fincastle, Virgi-
y (Louisville, Ky.,
. McLean in 181 1
t)ld by him to the
vV'ilkins referred to
\ Feb. 27, 1807:
N Indiana Territory
1807
rge Wallace Mr.
121/1
121/1
122/3
125/4
129/5
130/9
131/3
131/4
131/4
132/1
(i32^
A
Sources 303
the following articles the amount of which shall be forwarded either to
yourselves or to my friend Gcnl. Ino Wilkins as soon as 1 receive your
account viz- one hundred pounds of Cofee one hundred Ditto Single
refined loaf sugar six pounds best Tea ten Gallons Madeira Wine &
fifty pounds of rice
I am respectfully your
Huml Servt [Humble Servant]
Willm H Harrison
P.S.
To make a füll barrel it will not be rnaterial if the quanlity of coffee &
sugar IS encreased 20 to 25 Ibs. cach.
Ibid., 10: 132 33 After the war, ( iiptaiii John Askin ordcrcd Lieutenant
Lawe to notily the Indians that further hostilitics against Americans would
be to [erat ed.
iP/iy//S Vol. L. No. 3, Mar. 1961, p. 243 "The World of Hyman Gratz"
by J. Solis-Cohen, Jr.
The Grat/ brothers' role as soldiers is noted in Mcws in the War of IKP''
by Leon Ihihnci. /VL///.V. 2(,: 171 77 The story ol MouWc.u Mve.s role
M u. .""oun'" '"'^"'^ ^"^"^ ^^^'^' '• '^P ^^^ ^^ Hiograph.cal data on
INaphtah Phillips is presented in his historical sketch published in PAJHS
21: 172-228. See also Harry L. Coles, Jhe War of I8I2 (Chicago, 1971).
m^!j!^^.xr^^'n^^. ^'^*'"'' ^^^'^ ^-^-^^^'' G^^^l^^cin Rover (New Orleans,
1952). Of all the studies of Jean Laffite, 1 have found Arthur^ to be the
mos^t accurate for it is based on primary sources and interviews with des-
cendants.
Leon Huhner, The Life of Judah Teuro r/77J-M5^; (Philadelphia 1947)
pp. 60-61.
Brooks, Charles B., The Siege of New Orleans (Seattle, Wash., 1961) p.
2oo. "^
Arthur, Laßtie. p. 122. Jackson misspelied Laffite.
Ibid., pp. 123-24.
"'■'';' ?f;,'-""^^- President Jaincs Madison's Prociamation dated Febru-
ary 6, 1815, quoted in füll.
The pirogue originated with the Indians. To paddle the bayous. the Bayou-
goulas and Mongouiachas of the lowcr Mississippi cut out or burned out
the trunks of cottonwoods, and shaped the ends similar to canoes (Indians
et the Upper Mississippi used birch-bark canoes.) French traders improved
the pirogue by fclimg cypress trees nearly 50 feet long and hollowing thcm
so that they would carry from 20 to 30 incn, or several tons ol freight.
In 1795 France received the eastcrn part of Hispaniola-the Dominican
^^ünn T'^*"" ^P"'"- ^''^" "^«= Dominicans revolted against the French
in 1809, the country reverted to Spain. In 1821 the Dominicans again re-
volted, this time against Spain, and declared their country free.
I^^ '"^"''''•'°" ''"^ <-■'"''" ccrtain Jurisdiction over unbaptized Jews The
Holy Office prosecuted Jews for a variety of offenses, including sorcery
and witchcraft, blasphemy of personages or objects sacred (o the Church
and for obstructing their co-religionists from Converting to Citholicism.
Among proofs advanced that Juan Colon, alias Cristobal CMon or Chris-
'f ^", Fn^J""^^""' '^'^^ ^ marrano. is the find of a Span sh documcnt
dated 1494, currently at the Universiiy of Barcelona. Therein Juan de Ba-
romeo, Duke of Angiere, "do hcreby confess that I was forbiddcn to reveal
< ;!
^!
f
■'* 1
!
t'
JO^ Sources
the truth of this secret that was confided to me by Senor Pedro de An-
giero, treasurer of the Catholic Majesties of Spain. However, since 1 wish
to preserve this secret for the bcnefit of posterity and history, I hereby
record the fact that the so-calied Christopher Columbus, or Cristobal
Colon, came from Majorca. The aforementioned Pedro de Angiero was
convinced that for poHtical and religious reasons Juan (Colon) of Majorca
concealed his identity ..."
133/2 Mendel Silber, "America in Hcbrew Literature," PA JUS, 22: 1 12 14.
Ibn Verga, Solomon, Shebet Yehudah, Adrianople, 1550; Sabbioneta,
1554. Joseph ha-Kohen, Emek ha-Baka. 1563-1575 (Vienna, 1852; Cracow,
1895).
133/3 Seymour B. Liebman, The Inquisitors and the Jews in the New World,
Sumrnaries of Procesos, 1500 18 10, and Bibliographicäl Guide (Coral Ga-
blcs, Fl.. 1974), p. 40.
G. R.G. Conway, "Hernando Aloiiso, a Jewish Conquistador with Cortes
in Mexico," PAJHS. 31: 9-31.
Arnold Wiznitzer, "Crypto-Jcws in Mexico during the Sixteenth Century,"
PAJHS. 51, no. 3 (March 1962): 168 72.
133/4 1 he island of Hispaniola (llispanola) or Ixt Kspanola, as callcd by Colum-
bus, was renamed Santo Domingo after the Dominican Order, and not, as
some historians allege, in honor of Colombus* father, Domingo, who in the
eyes of the Church was a Jew, an unbeliever. So states Rafael Pineda
Yanez, one of the foremost authorities on the Spanish colonial era in La
Isla Y Colon, Buenos Aires, Argentina, 1955. It should further be noted
that there was no priest aboard any of Columbus' three ships to Christen
the island.
133/5 Spain senl a Dominican mission headed by Domingo de Mcndoza and
Pedro de Cordoba to give no quarter in the war against sin and heresy in
Hispaniola. As part of this antiheresy, Christianization campaign, Hispani-
ola was renamed after the Order.
134/ 1 No such rite exists in Judaism. Introduction of a son into Judaism requires
the act of circumcision performed by an observant Jew as a religious act
accompanied by a ritual which includes a benediction over a cup of wine.
The prayers are recited on behalf of the newly initiated full-fledged
member of Israel; a few drops of the wine are then placed upon the lips of
the child.
134/6 The Cathedral was built upon the site of the Aztec Temple and constructed
out of its stones, the Indian Temple having been demolished by the Spa-
niard conquerors.
Records of the Inquisition in the Western Hemisphere, set down in detail
by the tribunals of the Holy Office in Mexico, and half a Century later in
Lima, Peru, and since the early seventeenth Century at Cartagena, Colom-
bia, disclose in detail the observances of Jewish rites by crypto-Jews, thcir
imprisonment, torture, and the penalties meted out to them.
135/3 At New York's Portuguese Congregation, Shearith Israel, a bathing house
was built over a spring in Mill Street, before the erecting of the first syn-
agogue there. At Newport, Rhode Island, too, at Yefhuat Israel, wells were
discovered not so long ago in the synagogue ya*^d, long since covercd over,
that seem to have been connected with a ritual pool, the location of which
can no longer be traced.
At PhiK
lylcs, bi.
136/3
N. Tayl
chado.'
136/5
Cccil f
136/6
1 hc e
Marliii
ölten -
thereb\
137/2
Gulsteii^
137/3
PAJHS
137 5
Kccord
detail 1
Carla^v
ties mci^
137/6
George
PAJHS.
139 1
Korn, 7
Arthur,
tained in
written ;
139/6
PAJHS,
Blau ur.
the 19t(
nam, l)i
dies; B.
Thoma>
141/2
Arthur ;
141/3
Ibid., p
Jane L:
leans, ( \
145/3
AlexaiK
145/7
Bertran
PAJH^
146/1
Ibid., p
Coluni '
perfori
149/4
Maxwi
1970).
150/3
MAJ. .
150/5
Korn.
Secret.
151/2
Ibid
151/5
Ibid., .
bridgc.
goods.
152/2
Ibid., (
c
SALO WITTMAYER BARON: A SOCIAL AND RELIGIOUS HISTORY OF THE JEWS.
vol. XIII. 2nd ed. Columbia UP, 1969-
[ciher with his
|st lo living in
>tcd Christian.
je recall, oftcn
|services he rc-
'or unknown
he Canary 1$.
|. To the very
jilh his neigh-
ial, he defied
llaws of their
jhe comniand.
|fe and shoultl
or morc, and
lidiful to ihc
[hat die Jcws
*ld, prey ont-
|imilar. for if
ime.
irkabljTjic
Irther prosc-
)ncentraicd
relapso i »
\n coast. In
intil 1587
\s than 107
includin,;
[cw Chris
^us and hi\
ged .\ri%.
hratedl\
f^lars talc
cnoese of
thri>ii^h
[nissionr\l
>Iarly de-
in 1 191.
MARRANO DISPERSION I33
have now tried to reclaim the distinguished explorer by at-
tributing to him a gencalogy leading back to New Christians liv-
ing in Spanish Galicia, in the vicinity of Barcelona, or on the
Island of Majorca.
A variety of linguistic arguments have been bandied back
and forth. The pro-Marrano faction points to Columbus' constant
use of Spanish rather than Italian, while the pro-Italian group
emphasizes the numerous Italianisms which crept into his Spanish
style. Another curious piece of evidence occurs to Columbus' cor-
respondence. Thirteen of the fourteen letters from Columbus to
his son Diego bear a mark which, with some ingenuity, can be
read as the Standard Hebrew abbreviation of be-'ezrat ha-Shem
(With God's help), frequently used by Jews at the beginning of
letters. The sole epistle lacking that symbol was to be shown by
Diego to the Catholic monarchs; hence, it has been argued, the
abbreviation was suppressed by the writer out of fear of self-
betrayal. The Opposition claims, on the other band, that the mark
is merely a library stamp indicating the provenance of the thirteen
letters from a specific collection, and that the fourteenth letter
belonged to another library. Another much discussed point relates
to Columbus' will, which included the legacy of "half a mark of
silver to a Jew who used to live at the gate of the Jewry in Lis-
lx)n." Columbus' own seven-letter device in three lines reading
S./ S. A. S./ X. M. Y. has likewise been subjected to all sorts of
conjectures. While some read it simply Servus supplex altissimi
Salvatoris (Suppliant Serf of the Highest Redeemer), others have
suggested such Jewish connotations as Sanctus, Sanctus [Sanctus\
Adonai Sebaot (Holy, holy, [holy] is the Lord of hosts), the well-
Inown liturgical formula borrowed from Isaiah 6:3, which was
•ilso used by Christian apologists as a prophetic *'testimony" for
the Trinitarian dogma. Nor can one doubt the profound impact
<»f Christian theology upon Columbus' semivisionary, semirealistic
«niilook on the world, which sustained him in his darkest hours.
In his "Book of Prophecies" he quoted more extensively from
I*wlms and Prophets, viewed through the spectacles of Nicholas
<lc Lyra's interpretations with their substantial indebtedness to
Jewish commentators, than from the New Testament or the
Church Fathers, but he included several lengthy excerpts from
i
i
%
2
}
{
o
134
MARRANO DISPERSION
the anti-Jewish tract by "Samuel Maroccanus/' Chapters xvi-xvii.
He also added such purportedly original comments, deeply col-
ored by Christian homiletics, as the various meanings of the namc
Jerusalem:
There is a fourfold meaning [he declared] clearly given by the Holy
Scripture to that term. Historically, "Jerusalem" refers to that terres-
trial city, to which pilgrims journey. Allegorically, it signifies the
Church militant, Tropologically, it Stands for any believing souL
Anagogically, it represents the celestial Jerusalem or the fatherland
and kingdom of heaven.
Although he and his ccmpanions were primarily animated by the
widespread *'gold fever" and lust for gain, Columbus indubitably
took quite seriously his mission *'to learn their [the American na-
tives'] disposition and the proper method of conveying them to
our holy [Christian] faith." Many more details have been, and
may further be, adduced on both sides. All that can be said at this
stage of the debate is that the weight of the evidence still favors
Columbus' Italian ancestry but the possibility of converso antece-
dents cannot be totally dismissed.^^
Be this as it may, there is no question that many Marranos, as
well as professing Jews, were prominently involved in Columbus*
expedition. Among the eighty-eight men who participated in
Columbus' first journey, at least five appear to have been con-
versos. One, Rodrigo Sänchez, had been asked by the queen to
serve as Superintendent of the fleet. Another, Mestre Bernal,
served as a physician; he had been accused of judaizing and had
been reconciled by the Valencia Inquisition in 1490. The first
sailor to sight the new land was a Marrano, Rodrigo de Triana,
while the first Spaniard to tread on American soil was Luis Torres.
who had adopted Christianity less than a year before the journey.
He had been takenoalong as a linguist familiär with Arabic and
other languages, and it was natural enough for Columbus to send
him out first to communicate with the natives. He remained for
the rest of his life on the island of Hispaniola (now Santo Do-
mingo and Haiti). The eagerness of conversos to join a highly dan-
gerous voyage of exploration was doubtless partly motivated by
the panic which had seized the whole Community after a decade of
relentless activity by the Spanish Inquisition. The newly promul-
1
gated dccrr^
ovcr, that
counsel pr«^
Characterir
and the di
himsclf in
pedition, s i
pcllcd ihe
month of J
with a suflu
cdicl of ex:
ranos, inclu
ihc treasur:
Sinchcz, v:
counsciors »
pcdition. Sü
\oyzgc: wir
cxplorer's n
Cover)'. Not
Icticr to Sa:
combinatic:
ought to
givc solemn
ihall have b
nexi for the
ffigcrio] anc
Nor must (
ncw cxplor.
icicncc, 10 ^
tributcd. T
before she .
ham Zacut'
urumenis !i
eral critical
r.ama, Ped:
ptcdiclion.
«:lipsc of i:
local India:
t
4
» »
t
«
1»
« 1
I
!i
376
LVi: MARRANO DISPERSION
Solomon's magic for posscssion of which its (Marrano?) owner was iried by ihe In-
quisition in 1527.
Vet therc still arc many lacunae in our information. Additional data should !)c
made availablc now. since the Inquisitorial archivcs, long kept on the Islands, havc
becn transferred lo Spain. See J. Fern.lndez Pomar's bricf noie of April 1957, "El
Archivo de la Inquisition de las Islas Canarias vuelve a Espana," Boletin of the
Direcciön General de Archivos y Bibliotccas, VI. No. 42. pp. 12-13 (unfamiliar wiih
Wolfs researclR^s. FernAndez Pomar apparently understatcs the figures when hc
Claims that, in the entire pcriod of its Operation from 1499 to 1820. the Canaiiotc
Inquisition exccutcd only 11 persons. burned 107 in effigy. condcmned 498 to re-
conciliation. and 1.647 to penances). The use of these materials may shed a rc-
markable light not only on the beliefs hcld and the ceremonics peiformcd by ihc
local Marranos but also on certain prejudices currcnt among their neighbois as
reflected, for instante, in the debate recorded in 1528 as to whether "Moors and
Jews and all who live outside Our Holy Catholic faith have souls." See the sum-
mary in Birch, II. 113.
Not surprisingly. Protestants were able to retaliate sharply for the inquisitorial
cruelties. In 1570. when a Norman Huguenot captured a ship starting from the
Island of Gomcra for Brazil, he quickly put to death the forty Jesuit missionaries
found on board. and landed the rest of the passcngers and crcw in a Gomera port
See Miliares. Historia de la Inquisiciön, II. 152 fF. It may also be noted that Pedro
Hernändez de Albor. an allcged Judaizer prosecuted in Mexico in 1538. had come
Ihere from Vila de la Plaia in the Azores. See A. Toro. ed.. Los Judios de la Nueia
Espana: Selecciön de documentos del siglo XVI (Publicaciones of the Archivo Gen-
eral de la Naciön, Mexico, XX). p. 195 No. 7.
77. Christopher Columbus. Libro de las Profedas in C. de Lollis's ed. of his
Scritti, I. 75-160, esp. pp. 77, 94 ff.; Jourtial of the First Voyage to America, wiih
an Intro. by Van Wyck Brooks, p. 2. On the side of Columbus' Jewish anccsiry
one need but mention C. Garcia de la Riega's Colon, espatlol. Su origen y patria; M.
David. Who was "Columbus-? His Real Name and Real Fatherland: a Sensational
Discovery among the Archives 0/ Spain (claiming that Columbus "secretly rcmaincd
a Jew. in spite of all the spying of the inglorious Inquisition); L. M. Friedman.
"Was Christopher Columbus a Jew?" in his Jewish Pioneers and Patriots, wiih a
Prefacc by A. S. W. Rosenbach. pp. 61-72. 381-84; S. de Madariaga. Christophrr
Columbus: Being the Life of the Very Magnificent Lord Don Cristöbal Colon (ihe
same view is upheld in the 1956 rcedition of that biogiaphy included in his Kl
Ctclo hispdnico, esp. I. 65 ff .); R. Curiel, "Nuove ipotesi sulle origini ebraiche <!i
Cristoforo Colombo." RMI, XXIV. 271-74; and, most passionately. R. Pineda Yanc/.
"Para los que aün dudan que Colon era Judfo," Cömentario, X, 38-47 (claiming
that the pertinent documents were wilfully destroyed by the protagonists of lim-
pieza). In El Enigma de Colon (La otra historia del descubrimiento de America),
Fermart (pseud.) claims thaP Ferdinand the Catholic kncw the secret of Columbus*
descent but for obvious reasons refused to divulge it to the public. On the oppov
ing side are arrayed such distinguished historians as S. E. Morison in his Admiral
of the Ocean Sea: a Life of Christopher Columbus; Ramön Mendndez Pidal in hit
La Lengua de Cristöbal Colon; P. Revelli. "L'Italianitä di Cristoforo Coloml)o."
Studt colombiani (published by the Comitato cittadino per le celebrazioni colom-
biane), II, 9-«
Colon a Saniu
töbal Colon r
reply to .M21'..
judfo de Cn^
essay citcd a:
ceming Co!ur
by contcmpo:.
See esp. Chr.
English-Gcrm^
in facsimile a:
»tili rcmains l
An initrmo
printcd in bis '
Lot in her C^'
Cristöbal Colo:
which in\okrs
Majorcan and '^
ciön definitiv a
{Ofar Yehudc
y cl monognur...
Portuguese or:.
Maia. "A Nac.
LXXXVII, 524-
raphy accumu .
Colon tat cuci
mds justificadc.
raphy since 10;
of opinion arc ;
antcccdents anc
aftcr he achior
perhaps becau^c
ihc Crown of C^
menios ineditoi
tiguas posestoif
burial place k>:
among the pco:
Wliate\cr hii
olic to whom l <
and dcsir^ble ^*^ ^
la Sagrada Lu: :
crcncc 10 CoIud
Estudios amen j
de Colon." H /.
ligiosi di CoIc*r I
1015. cmph^5Uir |
hit dcfi-nir ol 1 #
which. oC courv^
j*» -r*
:.-...V^.i^.;^-^
,:jt-
'■'y\. V.
>^'^_- <#r»*-'
■fi^V
# «H« %^
L m #«•*-•»
'O
l»r>*ii| #*%M
LVi: MARRANO DISPERSION 377
biane), II, 9-38; P. Catal^ Roca, "Sobrc los italianismos obscrvados cn 1a carta de
Col6n a Santängcl," ibid., pp. 282-90; and, most sharply, A. Älvarez Pcdioso, "Cris-
töbal Colon non fuö hebrco," lieinsla de historia de America, No. 15, pp. 261-83 (a
rcply to Madariaga); T. Cantazaro, "Sc pictcnde levivir la absurda tcsis del origcn
judfo de Cristöbal Colon," El Faro a Colon, VI, 96-100; and P. Chaunu in the
cssay cited at the end of this note. Much of this cvidence derivcs from data con-
ccming Columbus' immediate family connections in Genoa and opinions voiccd
by conteniporarics conccrning bis Genoesc origins, which but few really dispute.
See csp. Christopher Columbus. Documents and Proofs of His Genoese Origin,
English-German ed., publishcd by the City of Genoa in 1932 (with many sources
in facsimile and an additional bibliography). The main issue, which unfortunately
still remains unresolvcd, is the explorer's eailier antecedents.
An intcrmediary position is taken by C. Roth in his "Who was Columbus?" re-
printed in his Personalities and Events in Jewish History, pp. 192-211; M. Mahn-
Lot in her Christophe Colomb; R. Llanas (or Llamas) de Niubö in "El Enigma de
Cristöbal Colon," Sefarad, XXI, 58-64 (reproducing in facsimile a 1499 document
which invokcs the testimony of Pedro the Martyr of Anglerfa for the explorer's
Majorcan and Marrano origin); and, based thereon, J. M. MillAs V^allicrosa, "Solu-
tion definitiva del problema de la patria de Colon," Tesoro de los Judios sefardies
(Ofar Yehude Sefarad), VI, vii-xv. See also F. Cantera, "El Origcn judi'o de Colon
y cl monograma de su firma," Atlantide, II, 303-309. The possibility of Columbus'
Portuguese origins has not been overlooked. See C. Roma Machado de Faria e
Mala, "A Nacionalidade jjortuguesa e o nome de Cristöbal Colon," O Instituto,
LXXXVII, 524-73. See also the compiehensive critical survey of the vast bibliog-
raphy accumulatcd (mainly in Spanish) before 1961 in E. Bayerri y Bertoracu's
Colon tal cual fue: Los Problemas de la nacionalidad de Colon y su resoluciön
rtids justißcada, pp. 11-321; and the more succinct review of "Columbus Historiog-
raphy since 1939," by M. Torodash in HAHR, XLVI, 409-429. These differences
of opinion are Icss amazing when we rcalize how much about the grcat explorer's
antecedents and biographical details is still shrouded in obscurity. Even his career
aftcr he achicved world fame has left many controvcrsial problems, despite (or
pcrhaps becausc of) the extended lawsuits between him and his descendants and
ihc Crown of Castile. See Pleitos de Colon, partially ed. in the Colecciön de docu-
mentos intfditos relativos al descubrimiento, conquista y organizaciön de las an-
tiguas posesiones espaiiolas de Ultramar, Vols. VII-VIII. Has not even Columbus'
burial place long been a lx>ne of contention, not only among scholars but also
among the pcoplcs of the Dominican Republic and Spain?
Whatevcr his antecedents, Columbus pcrsonally was indubitably a pious Cath-
olic lo whom the inissionary rcsults of his entcrprise appeared as most significant
and desirable goals. See, for instance, F. Alvarez, "Cristöbal Colon y el estudio de
U Sagrada Escritura," Archivo Hispalense, 2d ser. XVII, 129-40 (with special ref-
trcncc to Columbus' Libro de las Profecias; J. Irazustra, "Colon y su tiempo,"
Estudios americanos (Seville), VII, 1-38; G. Porras Troconi, "La Vida misteriosa
de Colon," El Faro a Colon, VI, 104-120; P. di Leturia, "Gli Ideali politico-re-
ligiosi di Colombo nclla 'Carta' del suo Maggiorasco 1498," Humanitas, VI, 994-
•015, emphasizing in particular the explorer's expressed love of the Holy Scpulcher,
Hii defense of the Papacy, aiul his high estecm for scholastic philosophy, none of
^'hidi, of course, has any bearing on his possible Jewish anccstry. See also infra.
o
n.
i
i .■
i
}
378
LVi: MARRANO DISPERSION
n. 78; and P. Chaunu's pcrccptive observations in "Christophe Colomb cn proic
aux historiens," Annales ESC, XVIII, 981-94, with special refcrcnce to A. Cioran-
escu's trilogy on Columbus and his wrilings.
78. Christopher Columbus* oftquoled Journal of the First Voyage, hcre cited,
with minor variations, from C. Dufl's English Irans, in The Truth about Columbus
and the Discovery of America, pp. 120 f.; somewhat differently trans. in Columbus*
Journal of the First Voyage to America, with an Intro. by Van VVyck Brooks, p.
t; M. Kayserling, Christopher Columbus and the Participation of the Jews in the
Spanish and Portuguese Discoveries, trans. from the author's [Gcrman] manuscript
by C. Gross (also pointing out that the Portuguese Jewish astronomer Joseph
Vecinho had earlier advised his king against supporting Columbus' venturesome
scheme; pp. 17 ff-)- I" ^^^ populär sketch "Columbus* Doctors" (in The Americas,
XVII, No. 6, pp. 34-37), L. H. Roddis does not mention Bernal's name, perhaps
becausc he concentratcs only on the chief medical officers of the three ships par-
ticipating in the expedition. The discussion on the participants in Columbus' voy-
ages of exploration has not come to rest even after the publication of A. B. de
Gould y Quincy*s fruits of over forty years of painstaking research in her "Nucva
lista documentada de los tripulantes de Colon," BAH, LXXXV-CXV. However, the
presence of at least five New Christians in the crews of the ships of the first voy-
age seems to be assured. On Santängel, whose genealogy was reconstructed, from
the Libro Verde de Aragon, by M. Serrano y Sanz (in his Origenes de la domina-
ciön espatwla en America, I, 494 ff. App. i), Sänchez, Hernando de Talavera, and
the other influential New Christians involved in that momentous undertaking, see
M. K.'s Intro. to The Spanish Letter of Columbus to Luis de Sant' Angel Escrihano
de Raciön of the Kingdom of Aragon, Dated 75 February, 149^. Reprintcd in Fac-
simile, Trans, and Ed. from the Unique Copy of the Original Edition (Printcd at
Barcelona early in April 1493), from which the passage in the text is quotcd; and
supra, nn. Bf. and 13. See also J. Manzano Manzano's detailed reconstruction of
the preceding negotiations in his Cristöbal Colon. Siete aiios decisivos de su vida,
148^-1492, pp. x6i ff., 319 ff., with the notes thereon. On Zacuto's scientific werk,
See esp. A. Fontoura da Costa, L'Almanach Perpetuum de Abraham Zacut, Leiria,
1496 (reprinted from Actes, Conferences et Communications of the Third Inter-
national Congress of the History of Sciences, Coimbra, 1934); and J. Bloch, "Zaculo
and His 'Almanach Perpetuum,"* DNYPL, LVII, 315-18.
That Columbus gave January, rather than the correct month of March, as the
date of the decree of expulsion, is, if anything, doubly indicative of how large the
nexus between this event and his voyage loomed in his mind. Yet we must also
remember that the idea of discovering a new passage to India was much in the
air and must have greatly appcaled to the adventurous spirits among the endan-
gcred Marranos. See E. O'Gorman, La Idea del descubrimiento de America: His-
toria de esa interprelaciön y critica de sus fundamentos, and the commcnts thereon
by M. Bataillon in "L'Idöe de la d^couverte de l'Am^rique chez les Espagnols du
XVI« si^cle (d'apr^ un livre r^cent),'* BH, LV, 23-55; as well as W. E. ^Vashburn's
more pragmatic, if largely scmantic, discussion of "The Meaning of 'Discovery* in
the Fifteenlh and Sixtecnth Centuries,** AHR, LVIII, 1-21. See also R. J. H. Gott-
heil, "Columbus in Jewish Lilerature,** PAJHS, II, 129-37 (with refcrcnce to Jovph
ha-Kohen and others); as well as the broadly suggestive observations by J. H. Parry
II
in The Spanish T
New Vieu'poinu c
79. Colecciön de
organizaciön de U
titled Colecciön .
X, 462 ff.; and t
Sorte de la coni' .
idcnt of the Sup:
in his Pasajeroi z
HispanoAmörica. .
Dependencies, pp
ed., Book IX, Tu
tiva Inquisiciön c
Boleslao Lewin i."
triotas), pp. 113 f!
tudo divini cons-..
romanum, On th:::
quisition, see sut^ .
Becausc of their
olic monarchs 2$ •
death if they werc
Lewin points out
transgressions. In <
a conflict between
such local inquis::
quent occasions 10
thorities. See J. C-
Zumärraga primer
cer and A. Castro
Inquisiciön, with «^
ibid,, I, so6ff.; W
Analysis of Bishop
423-32. See also, rr
Mexico: and the li*
80. F. Femind«^'
Liebman in "I^o«
No. 1, p. 149; the
published extensr
fully. by C. Benr
a Indias durante t
fumishing dau c
cunae and inacci
by J. Friede in "1
1550,- HAUE, \^
pendix. in his " \
cn la primcra m.:.
-.rr^i^"^-"^
•r^r
LVi: MARRANO DISPERSION
381
> *«»! OM C^
» «I«
«VM»»* 1i^ » 5
►' )i
Jev/$ of Colonial Mexico/* HAHR, XLIII, 95-108; in his aforcmentioned cssay, "Los
Judfos," Cuadernos americanos, XXVI, No. i, pp. 145 ff.; his earlier study "Fucnlcs
desconocidas de la historia mcxicano-judfa," Historia mexicana, XIV, 701-714; and
particularly A Guide to Jewish References in the Mexican Colonial Era, 1^21-1821;
and Faith and Flame: the History of the Jews in New Spain, Most of this material
is particularly relevant for the pcriod after 1569 and will be discussed hcrc in this
context. Liebman also published a special monograph on "Hernando Alonso: the
First Jew on the North-Araerican Continent," Journal of Inter-American Studies,
V, «91-96, bringing up to date earlier studies by G. R. G. Conway, "Hernando
Alonso, a Jewish Conquistador with Cortcs in Mexico," PA JMS, XXXI, 9-31; and
by Boleslao Lewin, Mdrtires y conquistadores judios en la America hispana. Fran-
cisco de Millän's trial was analyzed by R. £. Grecnlcaf in his Zumdrraga and the
Mexican Inquisition, 1^36-1^4), esp. pp. 95 ff.; and, more fully, in his "Francisco
MilK'^n before the Mexican Inquisition, 1538-1539," The Americas, XXI, 184-95 (o"
ihc basis of the MS Proceso preserved in the Mexican Archivo General de la Na-
tion). See also supra, n. 7g; and, on the underlying legal assumptions, cf. F. de los
Rios, "The Religious Character of Colonial Law in Sixteenth Century Spain," Pro-
ceedings of the Sixth International Congress of Philosophy, 1926, pp. 481-85, citing
among other testimonies Pedro de Quiroga's Lihro intitulado Colöquios de la
verdad (written ca. 1555), ed. by J. Zarco Cuevas, p. 47: "The Church ordcrs us to
win over faithful brethren . . . on this consideration our Princes have and possess
this land, and to interpret their posscssion in any other way is blindness of hcart."
See, more broadly, the literature cited supra, n. 74.
82. See J. A. de Busto Duthurburu, "Tres conversos en la captura de Atahualpa,"
Revista das Indias, XXVII, 427-44. More extensive records of the scttlemcnt of New
Christians in Spain's South-American colonies have become available only from
the latter part of the sixteenth Century, particularly after the establishment of the
Lima inquisitorial headquarters in 1570. The few data about the earlier pioneers
have been patiently culled from scattered sources by C. Larrafn de Castro in Los
Judios en Chile Colonial; and by G. Böhm in his Nuevos antecedentes para una his-
toria de los Judios en Chile colonial. The füll title of Pedro Mcxfa de Obando's
werk, when published in Lima, 1621, and republished in Madrid, 1915, was Pri-
mera parte de los cuarto libros de la Obandina, donde se trata la naturaleza y ori-
gen de la nobleza politica y de muchas y noblissimas casas, con los que an passado
de ellas a estos Reynos y al de Nueba Hespana. This work by a mercenary author
will bc more fully analyzed infra, Vol. XV. For the prescnt $ee A. Bab's brief re-
marks in "Der 'Semi-Gotha* und sein Vorgänger vor 300 Jahren/* JFF, I, 91-92.
Considerable progress was made in ftcent decadcs in the investigation of the early
history of the Jews in Spanish America. The most assiduous Student of that history
has been Boleslao Lewin. See esp. his El Judio en la epoca colonial. Un aspecto de la
historia rioplatense; idem, Mdrtires y conquistadores judios; idcm, El Santo Oficio
tn America y el mds grande proceso inquisitorial en el Peru; idem, La Inquisiciön
^n Hispanoam^rica, with a documentary appendix relating to the "great conspiracy"
^' '635-39, etc. A general review was offered by J. Monin in Los Judios en la Ame-
rica Espanola. Among recent monographs we need but mention here G. Fried-
länder, Los H^roes olvidados (listing in alphabetical order a considerable numbcr
of carly New Christian pioneers); and particularly L. Garcfa de Proodian's well-
documcnted study Los Judios en America. Sus actividades en los Virreinatos de
o
jj • ^- .• «
IT >•
!
n
. j
i!
li
t'
382 LVi: MARRANO DISPERSION
Nueva Castilla y Nuex>a Granada s. XVtt, with a Forcword by M. Ballcsteros Ca-
brois. Much Information has also comc forth fiom gcneral works on the Inquisi-
tion and thc sociopoliiical as well as rcligious historics of the vast expanscs of Latin
America. But since most of that story was to unfold only during the late sixtccnth
and thc scventeenth centurics. a fuller analysis of the Jewish evolution in that re-
gion must be relcgated to a later chaptcr.
83. Caspar Correia, Lendas da India (Legends from India), I, Part 1, pp. 125 f.,
14t. 149. »5»! Joäo de Barros, Asia. Dos feitos que os Portugueses fizeram no desco-
brimento e conquista dos niares e terras do Oriente, Primeira d^cada, iv.ii (6th cd.
in a modern orthography and annotated by H. Cidade with historical notcs by M.
Mürias), pp. 168 ff.; Damiäo de Göis, Crönica do felicissimo rei D. Manuel, I, xliv,
Coimbra 1949-55 ^^•» I» 104 f. The intriguing personality of Caspar da Gama (who
is not to bc confused with Vasco's Arab pilot Ahmad ihn Majid) has long engaged
the attention of scholars. Among the more rccent studies see L. Bagrow, "The Vasco
Gama's Pilot," Studi colombiani, III, 105-110; T. A. Chumovsky, "A Identifica^äo do
piloto ärabe de Vasco da Cama" (Portuguese trans. from the Russian by M.
Malkicl-Jirmounsky), Ocidente, LIX, O7-75; and, more generally, the century-old
but still valuable study by M. Kayserling, "Theilnahine von Juden an den portu-
giesischen Entdeckungen," Jahrbuch für Geschichte der Juden, III, 303-317. Wc
also recall thc mcdical and other Services rcndcred to the Portuguese, particularly
Martim Affonso de Sousa, by Garcfa de Orta, discussed supra, n. 21.
Important data on the later Inquisition of Goa were anonymously published in
1688 by one of its prisoners (Claude Dellon, a physician) in his Relation de l'Inquisi-
tion de Goa which was almost immediately thereafter trans. into English by H.
Wharton under the title History of the Inquisition As It Is Exercised at Goa. It
was recently reprinted, together with other data, by A. K. Priolkar in The Goa In-
quisition, Being a Quartercentenary Commemoration-Study of the Inquisition in
India. Jewish cartographers may also have becn helpful to the Portuguese in their
eastcrn explorations. See A. Kammerer's writings, esp. his comprehensive work, La
Mer Rouge, l'Abyssinie et l'Arabie depuis Vantiquiti, Vol. II: Les Guerres du
poivre. Les Portugais dans l'Ocean Indien et la Mer Rouge au XVI* si^cle. Histoire
de la cartographie Orientale; and Vol. III, Part 3: Im Cartographie du monde ori-
ental. Mer Rouge, Ocean Indien et Extrime-Orient jusqu'au XVIII* siicle. Car-
tographes portugais et fran^ais; as well as his earlier study of La Dicouverte de la
Chine par les Portugais au XVI* siicle et la cartographie des Portulans; and H.
Bemard-Maitre's comments thcreon in his "Notes sur l'ouvrage d'Albert Kammerer
concernant l'histoire de la cartographie des Pays de la Mer Rouge et de l'Ocdan
Indien," DEP, n.s. XVII, 199-218. See also supra, n. 78; K. G. Jayne, Vasco da Gama
and His Successors, 1460-1^80; and, more generally, J. Bensaude, Histoire de la
science nautique portugaise, esp. I, 27 ff.; idem, L'Astronomie nautique ä Por-
tugal ä Npoque des grandes decouvertes, I; L. Bagrow's more recent History of
Cartography, trans. from the German by D. L. Paisey and ed. with corrections by
R. A. Skelton; E. do Coutö Lupi, A Emprisa portuguesa do Oriente, conquista e
sustentagäo de senhorio do mar (seculo XVI), esp. pp. 77 ff. analyzing the mixcd
sociorcligious motivations behind that enterprise; J. J. a Campos, History of the
Portuguese in Bengal, with an Intro. by F. J. Monahan; A. Bariäo et al., cds., His-
töria da expansäo portuguesa no mundo, Vols. I-III; E. Prestage, The Portuguese
Pioneers, esp. p. 251. On the earlier Jewish Settlements in India, see supra. Vol.
III, pp. 114 f., 284 f. n. 50; and infra. Vol. XVI.
I
All along, thc As
wcre pari of thc \
sionary Agostinho v
Portuguese audio:
he also wishcd to
tians" bccause of
But generally thc l|
Even while rcfcm: .
in his report to k
mention that Jrv%.
(based on two Bnt.
und Briefe aus der »
Portugiesische for
tee in anothcr cor. •
centuries. See alio. t
I: Thc Century of 1
84. Pictro Rontl
ane per la scoperta
mento do Brasil, R:'
O Descobrimento c
nautica, id ed.; E. <
bis zum Beginn drv
pp. 40of!., 404, 423
from Colonial to M>
dale, pp. 6 ff.; M.
A. Wiznitzer. "Thc
98; and, more gcnt-
1502 dispatch in a >
recent essay, 'TemJ«
ogy," The Americas.
the king cxpired in
rulc the clear tesiirrl
contract for ten yea |
patroon and his a
hence the king did
neurs. See also B. d
de Azcvedo's comp.-
donatärios a bist ct.
studies, that by J. (
noteworthy; it iliov
inhospi table arca. 1
guese administrat:':
Gon^lves's "Os C:.
de Histöria (Säo Tu
political sutus ind
85. Francisco P>:
Moluccas and Brau
and ed. with Note»
t\\
^...;r-^^r
^/* ■^-
lir. >
'^>
>^\--ti^.
—- •^-"'--"- -
t» I n tan rii-.«aifaMat»i>.
r/£i2 V a^v^ /aj^ ^-^
y
-JffA OK
oi/ißi^o^^ /Q*^'
lih'jh
^
hw -iTIftliMMliillit
^>^>mamktm\\mk I tmt
■•»•iaiAMMHB«*««*«
f
' N
Co^uM^^^
WAS CHRISTOPHER COLUMBUS A JEW?
IEARNED researchers have spent years investigating
-/ ancient archives and examining rare manuscripts and
remote records, trying to solve the mystery of Columbus'
origin, only to leave it like a crossword puzzle with un-
bridged gaps and conflicting alternatives without a con-
vincing conclusion.
Was there some secret bond or was it mere coincidence
that on Columbus' first American voyage five^ of the one
hundred and twenty who manned his three tiny vessels
have been identified as Jews? Was it accident that the great
Marrano theologian, Diego de Deza, Bishop of Salamanca
and Professor in its university, gave him more than moral
Support when his project needed a champion? Abraham
Zacuto, learned Jewish astronomer, publicly advocated the
Columbus adventure and his astronomical tables guided the
Western course Columbus steered.^ The Jews, Abraham
Senior and Isaac Abravanel, royal contractors, gave their
financial aid to the expedition. Juan Cabrero, Luis de
Santangel, Gabriel Sanchez and Alfonso de la Caballeria,
all Marranos, were his ardent advocates and supporters. Was
it mere coincidence that so many Jews were thus associated
with this enterprise? Indeed an unfriendly critic, Struck by
all this Jewish association of Columbus, has written:
It is as though the New World came into the horizon
by their aid and for them alone, as though Columbus
and the rest were but managing directors for Israel.'
61
62
JEWISH PIONEERS AND PATRIOTS
We ask whether the reference with which Columbus
begins his Journal has personal significance:
After the Spanish monarchs had expelled all the
Jews from all their kingdoms and lands in January/
in that same month they commissioned me to under-
take the voyage to India with a properly equipped
fleet.
Even from Columbus comes corroboration of Jewish
affiliations. The first glad tidings of the success of the
voyage, written off the Canary Islands on February 15, 1493,
were dispatched to Luis de Santangel, Chancellor of the
Royal Household and Controller-General of Finance in
Aragon.^ Santangel was a native of Calatayud, which in
the fourteenth Century had the riebest Jewish Community
in Aragon. He himself had come from a Jewish family,
members of which had been burned by the Inquisition for
their Jewish faith. He had married Juana de la Caballeria,
of a distinguished Marrano family. That Santangel was
known as a Jew is evidenced by the fact that in 1497, as a
mark of esteem, Ferdinand granted him, his wife and his
children and heirs, exemption from all charges of apostasy,
while the Inquisition in Valencia and elsewhere were ad-
monished not to molest them or their descendants. Is there
any significance that Columbus imparts his great news to
his Jewish friend rather than to the king and queen direct?
It has been asserted that "the blood that flowed in Colum-
bus' veins was three-quarters Jewish." Even apart from
historical proof, there are those who see the Jew in Colum-
bus' personal characteristics. In spite of the pronouncement
of science that there is no Jewish type, one author insists
that **it must be admitted quite frankly that all existing
portraits of the discoverer gave him a Jewish cast of counte-
4
CHRISTOPHER COLUMBUS
V
63
nance."<* While the famous German Jewish author, Jacob
Wassermann, points out:
He has many of the traits of the eager apostate who is
nervously anxious to cover up the paths that he has
trodden A certain soft-heartedness in Colum-
bus is a Jewish trait, in the best and worst sense of
that adjective; Jewish, too, is his unmistakable incli-
natlon to find a sentimental Solution for practica!
Problems; Jewish likewise is his characteristic timidity
in the face of far-reaching responsibilities — a timid-
ity that Springs from age-long fear of the irrevocable
and of what has been decided from above.^
»
Christopher's son, Fernando Colombo, and his friend,
Las Casas, in their biography of the discoverer, claimed a
noble lineage for the family. They had in their hands all
Christopher's papers, but they furnished no real information,
much less proof, about the family and its antecedents.
Their silence, under all circumstances, leads to the
belief that they were intentionally mute and that, for
some reason or other which we cannot fathom, they
did not wish to convey to us what they knew, what
indeed they could not help knowing on the subject.®
So we are fairly justified in agreeing with the conclusions
of Justin Winsor that the only real information upon which
we can rely is that **beyond his birth of poor and respectable
parents we know nothing positive about the earliest years
of Columbus."* V
That his real name is Cristobal Col6n and that he was
the son of Domenico and Susanna Fontenarossa Colon
seems now fairly established. The date of his birth is still
.'L^,^^
,tmmmtmä6tiiummik^MiMmamJiithämia^
rfÜiftküHMiiig«iMfaiMli
tJk^Un
Mi II ■ iJibAlwriMl
im
mmuunbmt
itttt
rfUMilill
mm
mmmit
MBi^Mite^^MIhi
>*tJ«i
64
JEWISH PIONEERS AND PATRIOTS
a matter of debate. Eighteen or twenty different Italian
towns have put forth claims as his birthplace. Based partly
upon contemporary documents from the local archives,
but largely on the strength of his act of Mayorazgo (the
formal legal document setting up a family property, which
is a Strange medley of will and declaration of trust estab-
lishing a hereditary estate), in which he declares he was
born in Genoa, that city has generally been accorded the
honor of being his birthplace. But in the light of critical
analysis, that declaration is by no means conclusive. For
a sailor of his day to boast that he came from Genoa was in
the fashion of the hour merely to boast of superior seaman-
ship/° like the artist of yesterday claiming to have studied
in Paris, or a surgeon boasting of his European hospital
training. In no documents has Columbus called hiniself a
Genoese, while in some he has merely described himself as
a foreigner. It has been pointed out that he called himself
Col6n, not Colombo.^^ If a native Italian, it is curious
that in all Columbus' correspondence and in his literary
work he used Spanish. It is said that there are extant only
two of his letters in Italian, and those in that faulty Italian
commonly called * macaroni Italian.'* While his Spanish is
not always perfect, it is at least without Italian idioms and
points to the dialect of the province of Galicia. Those who
argue for his Spanish origin lay great stress on the anomaly
of a Genoese sailor, learned and skillful in the nautical arts
and science, being awkward in the use of his alleged native
language.
About 1900 Don Garcia de la Riega, a Spanish historical
Scholar living in Pontevedra in Galicia, discovered in the
local archives records of a family which had lived there in
V
CHRISTOPHER COLUMBUS
65
the fifteenth Century by the name of Colon, whose members
bore the same forenames as were found amongst the Colom-
bos of Genoa — notably Bartolome and Cristobo, brothers
of Domingo, and a sister Bianca. He further located, at
that date at Pontevedra, a Fonterossa family of Jews. The
coincidence that Columbus' father was named Domingo
and that he had a brother Bartolomeo and a sister Bian-
chinetta and had married a Susanna Fontenarossa was so
striking as to suggest that, instead of Genoa, Columbus'
birthplace was in Galicia, and that the secret which Colum-
bus hoped to hide was his Jewish origin. ^^
This hypothesis necessitates several wide leaps. The
name Colon was commonplace in Latin countries. Domingo
and Bartolomeo appeared not infrequently in conjunction
with the family name of Colon in Genoa and elsewhere. The
hypothesis further assumes that Domingo Colon of Pon-
tevedra married a Fonterossa and that she was named
Susanna and that after the revolution in Galicia the family
emigrated to Genoa and adopted the Italian form of Co-
lombo as its name.
To bolster their argument the **Spanish" protagonists
claim that the land which Columbus first saw in America
he named San Salvador, which was the name of the parish
in Galicia in which he had been born. To Cuba they claim
he gave the name of Porto Santo after a Galician town.
And so through the islands and bays and points, one after
the other, they point to names, not Italian, but Spanish
Galician.^'
It is also asserted that Columbus' signature, as found in
his letters, forms a hieroglyph which can only be deciphered
with the help of the GalicianNdialect,^* while the astute Mr.
_Mt MitlLllll
MHiu«^— iiirt IM amim
««M>^riMM>>B««aaiB<>«te^fli»««lh«J<«UM*Ml«***«a*lni«MMku*«i*M<*MMa«B«MiMIMtbMi^
66
JEWISH PIONEERS AND PATRIOTS
David finds in the Signatare ''a perfect triangle — a figure
sacred to the Jews and used by them on the front of syna-
gogues, on church vessels for sacramental wine, and on
gravestones/'" Nor do they neglect to point out that not
only was he fond of quoting the prophets but himself wrote
a book on prophecles.
To offset this it may be pointed out that, while there
were Jewish Colons in Italy as well as in the Spain of Colum-
bus' day, there were also recognized Christian families of
the name. Because the mother of Columbus had the
biblical name of Susanna it is farfetched to reason that it
proved her Jewish. Even more strained is it to travel to
Spain to pick out the name of Fonterossa when just to the
northeast of Genoa lies the Valley of Fontenarossa with its
considerable market town of that name.
Sefior de Madariaga advances the hypothesis that the
Colombo family were Spanish Jews who came to Genoa to
escape religious persecutions. He accepts, therefore, the
documents that Christopher was born in Genoa of a humble
family of weavers and claims a Catalan Jewish origin for
the family.
To accept the thesis of Columbus* Spanish Jewish origin
blindly necessitates the rejection of so many Italian docu-
ments of recognized authenticity that many scholars are
content to pass Don Garcia's contentions as merely an
interesting interlude.
Like so many myths, the discovery of Columbus' being a
Jew is perennial. Only lately an industrious researcher has
boldly announced:
_u._. iiwiiii ■ I I II I iiiail" " *'"--
■ .«Mi ■ » <ili J.JMM— AiU>«m>.»0<M»xr»i'*lM»a».w«
•«MB>««»-«~
t
'^
CHRISTOPHER COLUMBUS 67
A casual research among the age-old and discolored
letters hidden away for over four centuries in the
archives of Spain — all written by the hand of the
discoverer — have brought to light the sensational
proof that the great benefactor of mankind, who
opened a New World to the suftering and overcrowded
Old World was:
1. A Spaniard and a Jew.
2. That he secretly remained a Jew in spite of all
the spying of the inglörious Inquisition.
3. And that his name was Cristobal Colon, and
never, at any time, **Columbus.''
Although Maurice David thus accepts as proven the theo-
ries of Garcia de la Riega, he demonstrates the Jewishness
of Columbus from a totally different angle. Ingeniously,
from a study of Photographie reproductions of the auto-
graphed letters of Columbus, with enthusiastic conviction,
he offers a ''sensational find.*'
He points out that generally the letters written by Colum-
bus, according to the fashion of the day, have a cross at the
top of each letter as a symbol that the writer was a true
believer. But Mr. David finds a different symbol on the
thirteen letters written to his son.
On all of these thirteen intimate letters but one,
the attentive reader can plainly see, at the left top
Corner, a little monogram which may seem cryptic to
him, but which is, in fact, nothing more or less than
an old Hebrew greeting or benediction, frequently
used among religious Jews all over the world even
to this day.
\
•^'
^^v-^rniMl
mm
rtii r^Momimammmi^lttimtk
68 JEWISH PIONEERS AND PATRIOTS
This monogram, consisting of two cTiaracters, hlh
and hat, the second and fifth letters of the Hebrew
aiphabet — written from right to left, like all Semitic
Script — is an abbreviation of the Hebrew words,
Baruch Hashem (Praised be the Lord). Any hand-
writing expert can confirm this.
I have stated that the Hebrew monogram appears
on all, but one, of the thirteen letters from Columbus
to his son. Its Omission from that one is probably
more revealing than its appearance on the others.
Because, [although] this particular letter begins with
the traditional: Mny Caro fijo (My dear son), [but]
its Contents show that it was intended to reach the
eyes of Queen Isabelle. Colon therein advises his son
that he is sending him by special messenger two bags
of large gold nuggets, the first found in India by the
Spanish explorers, and directs him to hand them over
to the Queen together with the letter, adding: *To
you, I am writing another long letter, which will leave
here tomorrow."
What a powerful revelation in these four innocent
words! — "together with the letter" — this very letter,
which out of the thirteen remains the only one ad-
dressed to his son without the Hebrew greeting; yet
Colon, even in those letters which required more
than one page, was careful to put the same Hebrew
greeting on top of the second sheet, exactly as reli-
gious Jews would do it at the present time.
No contemporary of Colon, knowing his secret — if
he could come back to us and testify — would con-
vince us more than does this Hebraic salutation and
its Omission on just the one letter that the father
directs his son to pass on to the Queen. It leaves no
doubt that, if ever we could find yet another letter,
directed to the son, it would bear the same Hebrew
greeting on top. But such a communication in the
Mü
ÜM
..MMadMMMHMÜÜ
MM«MakM^rii«*M*iAl
««kMMAdfeyhMi
i'
\\
CHRISTOPHER COLUMBUS
69
possession of Queen Isabelle could have easily fallen
into the hands of the bitter enemies of the Jews —
the Grand Inquisitor of Spain and his many accom-
plices — which would have ended everything for
Colon. ^^
Fantastic as this "proof" may appear to some, it cannot
be casually dismissed. Senor de Madariaga considers it at
length and leaves it an open question. The scholarly Cecil
Roth expresses himself as sceptical of it. He points out
that, while it is ''possible for the eye of faith to read the
Hebrew letters Bet He, standing for be-Ezrat haShem
(that is, Svith the help of God' — not Baruch ha-Shem, or
*Blessed be God,' as the author of the theory believes),'*
it may be "nothing more than a library sign; for all the
letters bearing it come from the Beragua collection and the
exception is from the Alba.*' At the same time Roth lends
plausibility to the David argument by pointing out that
"it was certainly usual among the Marranos for old religious
customs to persist in an atrophied, meaningless form," so
that a fifteenth Century Marrano, remembering how his
eiders when writing used to make a certain mark on the
top of a letter, might well have followed the practice without
intending more than to follow a family usage.
To those with a 'Vill to believe*' there are provisions in
Columbus' last will (1506) to add proof to the argument
from another angle. In this will he Orders his son, Don
Diego, to pay debts named in a special list. In the list of
persons thus designated he directs:
I want to be given from my fortune the amount
namcd in my list without changing anything of the
amount etc. It must be given to them in such a way
'■ *
\
*»iim^^mm^mimm
M rirug
iüaahi
^MÜWMMMfiiillL
•M*4lMU«MW .
70
JEWISH PIONEERS AND PATRIOTS
that they do not notice wherefrom it cbmes . . . To a
Jew who lived at the entrance of the ghetto in Lisbon,
or to another one who may be named by a priest,
the equivalent of one half mark in silver.
There are some who speculate that thls was the remem-
brance of some kindly act of some fellow Jew who had
befriended him when, as a down-in-the-pocket sailor lad,
Columbus was sowing his youthful wild oats. If this were
not so, why should he go to all this bother over some poor,
unknown, unnamed Jew of Lisbon? Why, indeed, must the
beneficiary be a Jew? Why Lisbon? One guess is as good
as another.
Cecil Roth has added a further line of argument which
he modestly offers as **something which must be taken
into account in a final summing up of the problem,'' but
which, when presented to Senor de Madariaga, that scholar
feit clinched the argument. It centers on Columbus* use
of Jewish viewpoints and expressions, so casually and
naturally employed as to indicate his ''study of Jewish
literature at first band.'' The Columbus note on Pope
Pius II, Historia Rerum Ubique Gestarum, reads in part:
"and from the destruction of the Second House according
to the Jews to the present day, being the year of the birth
of our Lord 1481, are 1413 years.''
By "the Second House" Columbus means the
Second Temple in Jerusalem. The words are a literal
translation of the Hebrew phrase always used^—
Gentiles spoke of "the destruction of Jerusalem."
But according to the Jewish tradition (quite inac-
curate, it may be added) universally used in Jewish
lore and chronology, that tragic event took place two
years earlier, in the year 68 — the precise year that is
r
CHRISTOPHER COLUMBUS 71
indicated in this passage (1481 minus 1413 equals
68, not 70). Thus, in an alUmportant point of Jewish
chronology. Christopher Columbus followed the
inaccurate Jewish, not the accurate Gentile tradition,
and used Jewish and not Gentile phraseology.^^
Columbus ended his life under an eclipse, in obscurity
and misery, forgotten and neglected by the Spanish crown.
It was only long afterwards, when his accomplishments
were better understood, that his true greatness appeared.
Italian, Spaniard, Jew, which was Columbus? Perhaps
further research may discover some conclusive proof to
settle the controversy. Today, as the historian assembles
the facts, presents his arguments and replies to his adver-
saries, he is prone to overemphasize anything supporting
his contentions and to reject as untrue, or at least to soft
pedal, disconcerting evidence, and, as all the facts cannot
be reconciled, he finds the answer as he wills.
Trifles light as air
Are to the jealous confirmations strong
as proof of Holy Writ.
There are those who brush aside this controversy with
the argument that it is inconsequential and that the sig-
nificant Jewish role in connection with Columbus was the
scholarly contributions of Jews to the advance in science
which made possible the voyages of discovery of the fif-
teenth and sixteenth centuries. They point out that the
discoveries of Vasco da Gama, Magellan, Columbus and
the other great navigators of that age, were based on the
contributions of Jews in perfecting the Instruments and
science of seamanship. The new astronomy with better
*mtt/mmmmmttm»tmtm>mmm»amtmmrmm
mmmmtmmitm
M» I niafc»— «■üittxh.... ...
mmMMMi
iiiahftUMteMMMU«
ItllH «■ II
■«MMMMMlMai^bM
•MiOltfitf«»^ ..^
72
JEWISH PIONEERS AND PATRIOTS
astronomical tables, the improvement of the astrolabe
and its successor the quadrant and the advance in map
making, are all associated with the names of Jews such as
Abraham Zacuto, astronomer royal of Portugal, Pedro
Nunes, cosmographer, Jehuda Cresques, el jiidio^ de las
brujelasy "the compass Jew/' Abraham ibn Ezra, Joseph
Vecinho, and numerous other Portuguese and Spanish
Jewish scholars.^*
THE MARTYRDOM OF FRANCISCO MALDONADO
DE SILVA
"Where the history of the Jews in Spain ends, their history in
America begins; the inquisition is the last chapter of the con-
fessors of Judaism on the Pyrenean peninsula and its first chapter
on the continent of the western hemisphere.'*
M. Kayserling.
IT IS interesting to speculate whether, in the support
which made possible the first voyage of Columbus to
America, Louis de Santangel was not animated by more
than a hope for the conquest of new markets. Treasurer of
Aragon, head of a great business, Louis de Santangel, one of
Spain's most eminent Jewish financiers, had at the time
only lately been through the harrowing experience of seeing
members of his own family burned for apostasy by the
dread Inquisition. Already the expulsion of the Jews from
Spain had long been forecast. At the end of March preced-
ing this voyage of Columbus, the dread edict of expulsion
of Jews from Spain was finally promulgated. Did Santangel
dream of an enlarged world in which his fellow Jews might
find a haven of safety?
The Spaniards, in preparing for a final desperate war to
regain the Kingdom of Granada from the Moors, permitted
their own prejudices to make them fear the Jews as a poten-
tially dangerous element who might give comfort and sup-
73
%
colqm
**f
»< •kt^i
.^fJfft.-jS
«.^.•^
FRANCISCO CANTERA BURGOS. in ATLANTIDA 2(196^)303-10
tarAS
SOS
I origen juJto de Colon
et monograma de su firma
ttWdo ei ti eniimt que cnvuclve |oi
0%um dcl ckscubrKior de America
:1i M propio hijü, Fernand.^ CoUSn. cn
' «I fitftoria Je^ Ahnirante (cd Madrid,
W2, 1 vol„ fAf, 4) tsegurt quc cuantü
k persona de est« tue a prop*^siio "y
adomada de todo aquello quc convcnia
para tan grand fccho, tanto mcnos co-
ttocido y cicrto quiso que fucse lu origen
y patria". Y fxKo anics. el mismo dm
Fernando cxprcsa ^u creencia de quc "cl
Almirante fu^ clenido pt>r Nufstro Se-
ftor para una cosa tan grandc como la
que hito. y porque habia de »er vcrda-
fcro Apöstol, como lo fui^ cn efccto.
quiso quc cn cstc caso imitase Ä los
otros, i los cualcs, para pubUcar su nom-
kte. cligl6 en las orlllas del mar. y no
«n los palacio« y las grandezjs; y aün
^t ' Imitase al mismo Crisito. quc sicn-
<*o sus dcscendiL»ntc$ de la Rca! Sangre
*^« lerusaWm, fu^ su voluntad quc sus
Wrcs fucscn menos conocidos".
Nada cicrto sabcmos de las causas
^tte movicron a Colon y los suyos a
' No "lunque". como lutJt t^»Ur«
7^«''«i 0€rjKum. Madnd I«?. por no aur
**"tore% mcnoi »wrtiliUvSoi como M AnJrt.
rodcar de mislcrio el problcma de su
pairia y familia. Para alpinos hisioria-
dorcs '. la dave csii cn la posibic av
cendcncia |udu dcl insn^ne navcgantc;
pcro no noji cxplican por quo hab(a
de LHTultar Col^n esc origen, dado quo
• siendo *in duda catölico y de mucha
dcvociön, como cscribi6 c1 P. I a^ Ca-
sas— ninnuna dificuliad >crddaeranicn-
t: gravo *i(recia cntonces tal a^ccndon-
cia cr> una c^rtc como !;» de* Uw Heyc«^
Catolicot. dondc puUilaban Ioü sefvido-
res de abolongo judaico. Quiid la cxpli-
cacion de e*c ocultamicnto y csa cnvol-
tura mislcriosÄ radiquc en la Singular
psicologfa y el car»Wrer mUtico y visio-
- nario -do cnsoftadnr apocaliptica— que
tuvo Col(^n, as( como en la influcncia
quc cn 6\ pudicron efcrccr personal f
escritos de tendencias cabalisticas, que
tanto trabajaron a multiples figurai.
cnstiains o no. del Renacimlcnto, segdn
vicncn comprobando h^ cruditas inves-
tigjcioncs* de Franvois Secrct.
I.o cicrto CS que, pesc a cont\indcntcs
/.^nf de la Rtnamancf. P»r<i. Dunod. 1963.
fr
;;
I
m ■
- »
I :
t .
^
1
}
l
f-'':
( ..
y
; ".i
i^-'
t
.r::.-2
: ]■'
\
4 • . .
/»/
'■»*T
1^ n>l
--''-•""''* 'f>'i-
IKtiHJL.
Lit ^« 1
r-r»-'
•«w-
«-, — ,
); ■
,^..-i
t^"'
V
r tfc'itl Jftr 'T' w^«difc...t.iA.t^.4tü , li
i
iifiimiicioncs de muchoi cscriiorcs mo-
Jernos (v. gr., Celso Garc(a de la Ricija,
C. Iloria y Pardo, Viccntc Parcdcs F.
Ibarra, jakob Wassermann, Mosscs Ben-
sabat Amzalak, Salvador de Madariaga,
C. Roth. R. üanas de Niub6, J. M. Mi-
llis y tantos otros), el origen hebreo de
Co\6r\ — que. en absoluto, no negamos-—
a juicio nuestro, no cstA suficientemente
probado. Coincidimos mäs bien con auto-
rcs cua! don Ram6n Mencndez Pid»^l.
cuando tiene por ''debiles o fnntisticos
los indicios dcl judaismo de Colon", de
cuya opinic^n no di*iuenan las de erudi-
los como Samuel Eliot Morison. R(^mu•
jo Carbia. Alvarcz Pedroso«. Fritz
Streicher, etc., etc. Cosa similar ocurre
con tantas y tantas figuras de la hisii)-
ria cspanola, a quicncs h<v ^^ ^^ ^*^^^^
cn la mania de calificar con bastante
apri«^rlsmo de iudias. sin prccisar. ade-
n^ai, cuando pv>scen algun antecesor he-
breo, en K\\ii medida y grado esta lAn-
^re entra en cada caso.
Fn el que ahora nos t>cupa. ni> lo
frueban apvHJicticaniente sus asccndien-
tcs mis o menos vero!kimilcs cn las di*
vcrsas ctudadcs quo »e han disputad'>
sr cuna. ni cl c'-pfritu y cultiirn biMicos
de que eslan inipro)^nad >>» sus cnciiIos
y cn cspccial el llamado /.i^M Ur /d>
fritjccun, ni aluunas frar»es suyjs dv* in-
flujo judfo, ni nadu de cuanto ton ^e-
KUirjdad sabi*mos dcl Alnnrante
Fn üu Dinrh, cuando alude fr^ne«.
te »i| pucMo jüdio, no hallami»» ba$e
para apoyar tal prctendido orlyicn hc.
bralco; por eicmpK^. cuandv> escribe:
**Asi que desput^s de habcr ccbaJj fue.
ra tödos los judios de loJos vu.stros
rcinos y seftorfos, en el mismo mes de
encro mandaron vucstrai Altenas a mi
que con armada suficiente me fuese i
las dichai partidas de India" V
O luego en el pasaje que las Casas
lianscribe asi: "Pero despuds alz6se
inucho la mar y sin viento, que los asom,
braba, por |o cual Jice aqu( el Almiran.
te : assy que muy necesario me fue |a
mar alta. que no parecid salvo el tiempo
de los judios cuando salieron de Egip.
M contra Moyscn que los sacaba (fei
caplivcriü". lo mismo cuanvio nüs ad«.
lantc escribe: **Acordö el Almirantc«|.
viar (al interjor de Cubaj dv>s hombrcs
e^panoles... el otro era un Vuii Je To*
rrcs. que habfa vivido con el Adelan-
rado de Murciu. y habia sido judfo, y
subia diz * que hebraico y calduo y aui
algo arabigo. y con cstos envii^ «hi i|.
dios".
Alguno« han vfito una confirtnaci^i
rotunda de la supuesta ascendencti ji-
dta de CoL^n tn Ui ii«tc enigmkkii
ktras que preceden • su ftrmi €• m
cboi de \o% autöinifos suyot ccmienn
d«H '. De riku queremos tratar akon
brevemeofc.
i«i
Sohtm $\
^.f' i^
Mi*iwO, iiw l'M.V
y 76); y cfr f ij» 2 de I.« cJui^Jn dt Mtrcflona,
PM4 diicyo ^\^s n y 50) Fl iki;rrto cxpul-
sonv ilu>*c el V Je m^r/o ct^m»» >4 idviriu^
I crn;»nvfcv de Navarrclt
Mn IM» f$i«ha f» copAdo— I 4t uum^mai^
7 ViAkt Dt Ql'MA Df ifiaWICK Y Qt AUl
immio, Madrid Il9a. y Nm€¥<BBm$dr^*
CMn. Midfid It03 TamMte 4uk>ir0ßkfi
iii^n de Ci%ap ni l^*il«. ^ama Hl •■
Hacroha. ctuda t « li iKMa f.
i-.\
■^
•ii-
y ' 1
i< < _ jj ■ -t 1 1
nrnwmnmm
V"T'?.*"
, '--•■• t.j- >- vj!^"*^';« ■ .J?^
".;» , I '-^ .• i'> K,''; 7i' •< ' . ■ ■* w , ■,.
ür^'
u K
-IF^W ^ '.
r>ij
h
dos to*
nclt H-
luiticas
en n»W'
.)n8erva-
i Ar ahor»
. quc CO'
in ^ *•
He aqul una de las formas que a me-
nudo presenUn:
•AS
X M
Xpo FERENS^
Sobre su descifre conocomos varias
decenas de mterprctaciones y con razön
sfirma Madariaga * quc la ftrma de Co-
'^ "ha venido constituyendo coto fa-
vorito para loa cazadores de mistcrios"
y "hay Icctuns para todos los gu«fo$,
^csde c1 supra-ingonioso al infra-tonto'*.
La doscripcion de las si«»las aparecc
^^ la cscrinira de instituci^n del mayo«
^^n^^ (22 fcbroro I40H)». quo al^unt^s
l^^an fuisificada sobrc e( documcnto de
'^2, hoy desaparecldo. Colon en ella
'»^tima a su hljo Diego, o a qaien dicho
•^ayorazeo berede : "firme de ml Hrma,
• ^«l «Rora aco^tumbro, que ea una
^ ^ una S encima. y una M con una
* foniana encima. y cncinu della una
'7^^spucs una Y griega con una S en-
^* de su$ rayas y %irgula<?. como yo
l^ra fago y se parecerä por nnis fir-
4^' ^ALVADoa Df M^o^nuoA. Vidü äci Muy
ciön * ^*'''-^'' ^'^'^ Crisfi^hal Colon. 5.» ed.-
"• Mexico, 1952. pig 359.
CoiJ [ ^'^<'« puhhhcati
(Je RaccoUa di D 'tu-
ifafla R. C^nm/iiiMMt*
Romt. |g92. parle I. vol I
305
inas '* Tras cUo, anade, no cscribira
$ino El Alttiiratiti'; pero tambien eicri-
be X;;i» fi'rens, y al^una vcz Icenios
La cliusiila cii.ida «^i* estima como
*'casi sefjururnentc genuina": pero ha
ayudado poco a dcsvelar el secreto de
la firma colombina, de afoctada poro no
* ridfcula" solcmnidad, como la calificö
cl P. Slrckhcr.
Para Francesco Cancellieri y M. Per-
nändcz de Na\drrotc taics siglas son in-
iiescifrables.
Otros han %isto en la parte triangu-
lär del monograma las m^^ variadas
forn^ulas latmas (muchas. hartn bira-
rras). y cn la linea inlitera inferior los
nombres de Xristuü, Maria y Ycsus o
Yosephus. y aun al\:unos otros menos
probables Asf podnamos alei^ar las in-
te rpretaciones de Fnrico Croce. que
llc^6 a ver en !a parte primera una alu-
$i(^n a la conver5i<Sn de Ins infieles y a
la liberacion tlel S:mtv^ SeruKr» f ! ! i, las
de Becker, Ceradinl. W Inving. F. Fita
(luc interpri'taba las letras X M V por
el nombre hebreo S M I, **nomen
meum" ! ! ). Ronelly de Lorgues. S. Moniz
P.ilha, lim^nez de la Espada, |. Serpou-
let. Albert Magnai^hi. Lambert de Saint
Bris, A Sanguinetti, Alvarei Pedroso,
y otros varios que no nos detendremos
cn preciwr.
Citcmos. por cjemplo, la de Dognee '*
Qiiicn lee: **S(it) Sfibi) A(ntecedens)
S(emper). XCrIstus» M(aria) YCesusV.
t() Cir. en .4utii\:rafot ciUdo t1 'acsfmil
cnire pig« ?§ v ^T corre<pondientc • etcrito
Je I5W
If FiT.^Nr M O DoGNFE. La ti^nature dt
Chnxtophf C.'/(>^^. BRAH II (1891) 303-130.
-vi'
V
i
-.c ^* -*'-7-/'.r-.-">t>r 3J«' . ■
*'». 'T"^.
l'ATi
iisxji
^»rf tw ; ,
« ihiMki:»«.'
.*.*,! lt.*. .
• i vi .j-^ mi^n^ *■ -u.hkiit^.
f^t9^
♦ <
/
.■..i:;;
^*>ih-4
30€
O la de! jesuila V. Streicher '\ quc
coniideni U signarurt referida como
♦1a firma solcmne de Co\6n llevada a
SU förmula mäs abreiiada'\ y crncluye
que sc trita de "un monngrama de
norribr« y t(tu!o que dice : -SubScrip-
Si. Xristoval (Xrlstofcrcnsl Almirante
Mayor de las Yndias'*. Pero. ani^n de
otras diftcuUades que pudicran objctar-
»«• ipor qu^ aiiadlrfa luego ia rcdur\-
dancia de "El Almirante" o ''Xpo fc-
TampiKo no5 convcnccn otr,u lectu-
ras m4s recientes. como la que en 195^
no« cxponfd cn Madrid el Profcsor Car-
copino: "S(ub) S(iRno) A(ükumo) «anc-
tae) M(atns) ./*
Otros autorcs ban hecbo hincapi^ cn
la supuc-sta forma triangulär de la hr-
ma, sin rcparar en quo la figura que
discfian Us sicte in ister iofuiü Ictras no
es un triinnulo (ni nicnos un pcntalfa.
que sucAan ofro«), sino mds bien un
pentdgono. As( Luis de Ulloa. to 1927,
un tn esos caractcres un simbolismo
reliposo inspirado en R Llull. > expre-
sivo. por SU forma triangulär, de la idea
dt* la Santisjma Trinidad : A y M serfan
abrevialura de Ate Warui, mmibrc estc
quo ^\ suponc de la niadre de Colon,
asf como la Y scr(a la inicial de ^a^o o
faimc, tu padrc. y la S cl prefijo cata-
Idn Sa (1 ! ) como en Sa Costa.
Tambi^n a Madariaga (p. 561) la
••(ndolc triimgular" de la firma le lleva
inevitablcmentc" la imaginaciön a la
ku ät CMh. • InvcMifÄciön y frogrew". III
nüm s. 192').
|J. (fr Mi aaiciilo ,Ca/cii ftirrm«7lii . tn
•*ÄfV. de tÄlremadura". qiM fKOftö amplu*
mcnte ö^'tn Anti»nio HallcMtroi tn lu Critlöhml
cabala, y le (ucrza *a p<nsar en la cicn-
cia oculta de los judios". "Eato boiU.
ria — agrega — para aÄadir otro elemcn-
ta de intcr^s a los abundantes Indicios
yc apuntados de su orij;en bebrco; pero
ocurre que la intefT)retaci6n cabah'stici
de este triingulo de letras. V en particu.
lar Lti eses puntcadas, transfiguran esta
lirma en el escudo de David, doble
triingulo o hcvagrama. Asf el anciano
niarincro volvfa a su fc prfstina al acer.
carsc a la muerte'V Todo ello es pura
clucubraciön gratuita, carente de base
Asi nos lo parcce tambi^n el estudio
cibaUstico de la sigla hecho por el doc-
tor Barbosa Suciro. que Patrocinio Rj.
beiro incluyA en una publicaciiSn de
1927.
Pero vengamos a quienes mäs directi-
mente aün han visto cn las discutidii
siglas una prueba del judaismo de Co«
bn. Ya en 1903 Vicente Paredes '• m
treaba en ellas nonibres de familiäres
colombinos y lanrö la hip<^tcsi$ de que
tl Dcsrubridor descendfa de una hija di
Pablo de Santa Maria '• y un Monroy
placentino. "La misteriosa firma —an.
Vera rotundo — explica su abolengo ju-
Jaico" y trata de descifrar las siglai
cuya lectura seria scgdn i\ : XpoferenS
f\ vlYsaiH't Soror MAiriS SAnctoi Ma-
riae, Y aun aÄade muy seguro de su du
cidaciön : "El nombre bebreo de Ptblo
de Santa Maria era Halevi Sehmoh y
parcce tambi^n implicado en It finw
porque la H latioa equivaie a la Yoi
CMr* y ^ äticuhrimlenio ä* Amirict. t IV A
ti Hnhm4 ät Aminca. iarcclona, 1945. päfi
na« 9«|0l.
14. Sohff eile y %\n ftmllitrei piwde l^erv.
f r^KTFiiA. Alvar Cürda dt Santa ^^*J!/[
1952.
Noru
tuy< (It
«padal
ftHas«n
rtafot q\
del abuelj
Mcrero d«
No
hl txplici
Durld en
Cn palabi
OavMoonl
dfsh Vi) p<
rens oor II
Sfiadal. Ai
qkcBedt M;«
Diffdl teai
AI lado
el deictfrt
Ainrahil:,
rior de Co;
so db Qk
afio 1927. S
problenui d
tino, »
.■:k1
11.
U
1
•.:"■■ 'A^
^■f.,r.!-v
V
•T »« * I
1^ %,"■,
mf-mmmmtm»
1
\
1^
L
l4^ -'!^ ^
.> *
'#»•
r
I
t
#0
t
^ Pablo
la y^
i
I
)
^.\s
SOTAS
kih-M y Uy sn«|i con U que s« su5ti-
tuye (I!)": p^a Cvmcluir: 'dlon iu\ >
opicül anpelk) en que lus sucesorea no
ftriiieo U firma f en sus Ub^rinticos
nifDS quedaba tncubtcrto el nombre
dd ahuelo Pablo de Santa Marij y el
sccreto de lu oriundez judaica *
Ho menoa atrevida y disparar^da es
li fxplicaci^ ifitentadj per Maurice
Difid en fu obra Who moj Co^ombtiü"*
Efl palabras de Nfadariaaa (p ^S2\
Ikrid considera la 6rma "como un Kad*
dish (") para ap^cicuar la concioncia ju-
d(i de Colöo" e, intcgranJo cl Xpv fe-
ms cx)n la firma rnisma, lee: ' Shadai.
Shadii, Adonoy, Shjdai VeJhra. mvMai/
^hesed, Naiithdi. o *vou p'j'^ha. chaijo"
Kffcil imaginär lülimitm mas jh^urd.v
AI Udo sufo todarfa resulia wnsjto
si descifre propuest.) pvv M Bencjbat
Amzalak, »^rofrsor Jcl InsMtJl^ Sup:-
f'or de Comercio de LisK^a. al C^nere-
^ de Cierciis cel€brad^> en CaJ z •!
*-^o 1927. Su trabaio*'. trj^ r.»fcrirvc al
Pfoblerna dcl origen de e'itc. a $u <emi-
'ismo. a !os nombres quo dio a las ti«*
^*^' ^ue descubrfa. at tema de Ccbn
i^rtugues. etc.. ded'ca las üUima» cinco
["^»sinas a la ßrma del Almiranic y ve en
^ *»cto famosas letras la reprcsenta-
^^n de otras tantas hebraicjs, oivo sen-
'*'^» <n rciurr.cn, ieria * Dt'its äs «m.V.
"^ •'^ xlcl interior dcl triä?guk> reprcnia«
''^14 Kl -nicial de /\Ji ':ji. nombre d.'l
Dl.
^ hcbreo. y la S sena l.i inicial Je
^^ot '\os eiercitv's*, •» b en ! »n ♦';•»» ^'
'Mo '^ ''»N'^MM Am/M u t "«»i f'^'-'f
* -^^ ■ •
l6 T
tf' "femoi ^«mrl^* ^ f.nmjA c.^r Ar«
'^' <*e ftbrtro. mirzc. cic. J< »* : p. f»
-er an la primcra leiru de i.,/:rv >*.;/::;>
.s'i.rii.', »> se»i Sintiiimo: en cjanto a
K M V represeniada el vocablo 'S\ S
•*e*cucha", cor que ci'rrienra la rrofe-
iicn de fe )ud!a en el D:cri ünic* las
dfficienciai Je esta intcr^'etje'.'^n <on
paienfes : por im !aJ.>. o rre>c nie Je
di>; Je las S Je! ana?;rarr.i. . rrercia en
e' e? hebreo y el ca^tella'^o: pt-^r otro,
v^a rcpre^er^ai' r Je! NOw^ibK» Af § r<
injdT.iiiblc : a^n U . letras !r»vert;Jj$.
w »"cpr ^Jucida p^^r V. etc. Tar'^pvM ros
pjt^c:c acertar c! h'storiador porrugue*
cuanJ' precunta <\ !.i siutirurv^n del
nrn J>re XPO FFRFVS ps-r £/ .t'rni>;r.
.• er. firrra< Je e-^te p.'^sr.'n^rci a '.4^2
-f'';j urj JjtV'^sj .!c! cri>» •." "» :\,:c. •
v.n*r;i persecuw'.r^nes ;r?q ji5;toriale> o
ura ri'.K'cs'n reügi» >a que llevarjj a T^v
li^f! a »bar.J.^';ir !.i firrra priir?ra i'n
s'Uf !.ir.: > babfj he:hc^ rv-aüjr el r\om-
bre Je rrlNt.v N\^ lene.T '»^ fu?. JaTento
pjM ra!e$ b:p^te«ii$. y e<3 supuesra sus-
r fiici'n no e.s eraera ••
\U^ -ecienterrente, .Andre Blum ha
».•i^ratiJ^ en Tteresante art.?ulv'< •* la
tesi« de* Vi^en tuj!.> de Co!v>n. afirman-
d V c%^n razc*r. quc el bech-» es muy
Ji5pu*3J:» y h% prieba« fa'tan. luego.
:ras reiumir un b'itn nuTero de las in-
t rrpretaji'^nes daJas a las letras famo«
5a<. aJuJc opornjnas ob«erva:ione? del
P 1.1« Casas en su His*^ni de las !v*
i/:..« V •• br? t'^J\ d" Fernando Colon
en la bi-'fraf.a ^: <a prv>geni:or. segün
V's ."C\]i% !i<» f.!-^*'-...^ ^-.'ilas **aur;iient
/*? si2P!*:a^ Ti e««ent?enement reü-
*%•***
I
.'c ».irf'\
•"** Ä €i c! hip tüJ dei*it
.■;-^r l\'/ •••j- ■ Fvdc-.c* . rürr 12 H.*0.
r r 1« ::
f.
t •
1}?,
1: Afy
ifi ■
* *. •
■ .:■■» ■:
ff •
1
\
.i
t ;
1
V
i
ir
UMM*
i«\t
\, ' r
^
■i
i
308
gicuse et reveleraient la foi Ju niv>ia-
tcur cn I^su» et Marie". Lo misnur dicc.
sc manificsta en las cartat du C.;K n a
los Reyes Catolicos. por eiorr.rlo aiuc-
Ha en quc le dicc a D.n rcrnando habcr-
sc dirigido a Su Majcv^tjJ 'cnviado pvu
la Santisimt TrinidaJ'V Am puc«. la de-
hatida firma. anief quc rcsfH ndcr a ur. »
pura fantasia o a un Jc-co de sumir.i«-
trar indicacioncb ^obrc la familia dc^
firmante. a fJu-* prc^ycctos de descabri-
micnto y a su preocup«ci6n de r^o*^'
lilitfT.o cTiifiano o de con^U1«tar para
F«paf^a el f^antr» Sepu^cro. resp.-nderu
ii un »cniiniicntvi reli»iioso. A neg^uida
de tan wnfiato wc\i\ imacina Blum quc
ColiSn **quiso mezdar lo sacro a lo pro-
fano dcslirando »u r.onbrc en tredio de
una ind^c^Cl^n a la Virgen. a Cri^ü^ v
al Espiriru Santo". Propone, puei. se
len :
S<ancta)
S<tncto) Aive) Sipintu)
X(n»tophorc) Miaria) Y(e:»u>
o sea ! A>e Sancu Maria / Yesu Sancie
Spiriiu > Sancie Xnstophore. U solu-
cic^n n> la estimamos navia (cliz. Ln cual
5e ai^raNa al aftaitr ^ue "la dL.p.>5»ciön
de cstas Ictras es tal que la^ tre« Ictras
üel mcdio y las de la legunda linca for-
man una cru7. Hay tres triinfulo^ cons-
tituidos vi un.^ piH 1.1 S sujKnor y las
tres sijlas de la sci^unda hnca, y los
otTO* dos que parien cl unc> de A a X
;. el otro de A a Y. separad.H por A y
M. Puede rcconocerse con el profesor
Bensabat Amwlak. de LislK^a. que estaf
combinac.ones trungularei tienen un
caräcter hehraico. *ea que (ucran tomi-
da» a la Cahala o al Talmud, wa que
fiicran iniitadas de ciertos hibiti^is y^.
!:cos de los rabinos medievtles ' y
todavia continüa escribiendo, poco de$.
pues. de la intenciön maquia>>iica de
Ct»lon. de su e«piritu de orgullo y astu-
CM. y de SU malicia al n^eiclar a la sa«
l'.taciAn ang^lica del Espfritu Santo $u
propia hrma "qu'il a reprise aprh les
scpt lenres, par cette appellation : XPQ
TTRENS".
Mache mis prudentes y sencillas nos
J^arecen dos interpretaciones bastantc
alejadas de nuestros dias, quc no que.
rcmos omitir. pucs al nienos tienen h
virrad de ajustarse a la cliusula del ma-
>ora7k:ö que mis arriba reprodujimos.
rvhefie uni de ellas al P. 1j. Spotomo,
•clor del Cödice Dipi^rndtico colombo
omericwu^ (Genova. \^2V. y icu isi:
S(alvet)
Sul^itoi) Aladjuvei» S(uccurat)
XCnstus) Miaria) Y (cvphas)
la ofra qu«, sorprendcntemente, sue
Ic olviJarse por complcto en los tnh|.
;(n recientes. Ii publica »• Manuel Lage
y Gon/lle?. obispo de Tüy. Su lectim
es XrilT«»! MVI'U^' rU>I, es decir.
rnif»> hiio de MarU. CUro « que supo-
nc cn Colon conocimienlos del firiegp,
lo cual no nos const* <su bijo Fernando
riH d:ce. sin cmbarfo. que ese apellido
Significa en gricRO •'miembro"). EDo
hacc dificil df accptar un lema como
t%U\ plenamente hcl^nico.
El enigma. pucs, no esti adn pJen-
mente aclarado ni mucho menos, y, pw
intcntar una vti wii loffirlo, amt»
ft^rj
protM*!
de tmt
trislMri
n e
^1 >l^. - ti
i^W 'IK
^^^-^m^ • ^-\-
-■^^ J.
S ^W^
yy ««w
Jl
/'V
■:^..rf
fllÄybA
.v^ifi
-^P^
Vl^<^^,
tt iMdio jpiftir de Idi ditot eler-
W m9^m^m VH OTIIvXIOn COT Mi
■I Mwra ■nOTt WN ptrtci m-
lÜ In illlit •ocürrtii im tif-
jr criiciiiio. AfMMTt
4ttm A m M^riM piadoio q«c
M kl tKHtot d«
rf Im iNMleiM i|iit dt «I »oi
«lii dlrtctot conc-
; ti del dopma tri*
cnemoi ttnü qm
•p Im liMii cMttrtoi, Hl li far-
li^]rii4iM«yM«rii.
li litt di ^ « ti ilgnanirt cotofa«
^ VM •labantt a U 9iin*
lifelMi TrbiMUd m» fKirtct tumamcnte
JNMtWt. Todoi üM tstHto9 ttiAn tlefii>9
dli ttseimottlot de encrndiiia devocion
Ya el K Las Ciias» rcprodaciendo
^Mnto sobra la relifiostdad de Colon
toi 9U hiio Hemando« eacribe: "En
■i eosas dt la reUfi^ cristiana, sin
diMla tra cat6lico y de mucha devociön;
Mi cn cAda cota que hacia )r dtda, o
♦••rfa comenrar a hactr, sicmpre ante-
P^ii: cn d nombrc de la Santa Trini-
W har# tM6 o rcrni estr, o c^pero que
•^ eato".
U in.^til^wii^n dct ^la|ro^atgo comien*
^J "Efl fiombre» de la Santfsimi Tri-
'^Mad que mc puso en memoria... que
^Ha nj\c^^r e yr a las Indiaa desde
f^rafia. ;*
Y rn Jiver«ia carus lcemo< : "Yc^ es^
309
•oy de partiJa en nombre d.« !a Santa
Trinidad". "AKora tigo mi viaje rn notr-
bff de la Santa Triniilad v espero dcl
ia vitmia". "My paiiida ^eri en n^imbre
de la Santa Trinidad el mi^rcoK*^ on la
niaflana...**
Y en Carla de^de Can.uias .i U^% Rpven
«
Cat^hCiH decia el M de fohrern d« H91
"Ali que pue< nro Redentor dio cMj
vitnria I nuestriH iliiMrt«iimr»^ rev ^
«
reyna I A tut Reinoa (amovvt de un
att.1 Ci*%ä, adondi> ttKl.i Ij crisiiani).« 1
dehe tomar aleprfa y facer f^rande« fies-
tat, dar iraciat »olemnes a )a Santa Tri«
r.idad, mn mutha< <»rari.>nc< »n|irT>-
nes
*•
Y Fernando C4>li«n oncnbo «//iir- "u
dt't Almirahtk', II. 46): 'M Almirantc
li puso por ni^mbrc la i?l.'. Je ';< Tf?ni»
dad. »%i poT tener pensam lento do poner
este nombre i )a primer tierra que ha-
llate *
tn Hn. pari* no prodipr inülilmonte
cstos pasajes, consigncmos que CohSn
en SU testamento pide a su bijo Diego
' mantcnna una capilla de ires capella-
nes ^ue digan trea misas diarias. una en
bonor de la Santa Trinidad ctra en ei
<lc la Concepcion de Nuestra fvenora y
otra per el alma de su padre, madre y
muier".
De igual mancra pucde acrcditarse am-
pliamcntc la devcciön ternisima Je
O^lil^n n la \'irgen. que ya dcstacan su
hijo Fernando y el P. La5 Casas. "fhcsus
cum Maria sit nobis in via** le oy.> grit'ar
la tripul«iciön a su Almirante cl 1 de
agcsto de 1492. v ire^ ncccs seseuid.is
consigna dichas palabras a la cabeza de
fu memorial.
A^i pues, ccmo conclu>l6n de e?te
•
j' I
^mi
» »-
31Ü
brcve csrudio nos itrevenamos a propiv
ncr Dueva intcrpretaci6n de las &i^ia$
sibilinas. Arriba, en jefe o alto conio ia
pieza mds honorable de Ia signatura, y
conformc a las reglas de ia herilldica.
una alabanza a Ia Santfsirna Trinidad.
Bajo ella los dulccs y caros nombrwS de
Criato (Xristus o Xrisio) y Maria, y
cn tercer lugar uno que no nos alrevenios
a decidir si seria losL^ph o lüscphus,
pues no nos consta suhcieutemenU su
divulgaciöa entre el pueblo fiel de fi*
nales del siglo kv; o bien Yesm,
como picficren otro«, «lunquc no de ja
de scr algo raro dcfrds de Xiistus; o
iiicluso Yacobus, ekto ^s, cl nombrc del
apostol Santiago, tan vinculado con las
mayorcs empresas y persona lidades de
Ia historia cspanola.
Diria. puet,
Sanctus
Saruius Amen SAnctiu
X rJKtus M aria Y otephu« <Veiui, «
lYacubui)
•) sca: Sanctus, Sancnis, Sanctus. Amet,
Xristus. Mari«. Yoi^phut (o Yevui ^
Yacobus); o bien: Santo. Santo, %nu^
Amen, Chriito, Maria. Yosaph.
Como pociblc variaota pabe tnotif
kihmis esta otra: Saactua, Sanctiu
Sanctus. Ave Maria. XristuiYesoi. (^
partidariof del judaismo ik Colöa ha|.
U podrian ver en estoi dos Ultimos vo*
cablos el nombra y ei supuesto ori^
hebrco da Ia (amilia dal Alroirante. <
interpretar : XristovalYonali (Palonjo o
Paloma).
A^f^l
La nochc tenchrosa de ^oan Maragall
IPtra ei
fante c^
leflanL
(,
I
Rci iniosin^n dc sv oim po^icü
Tiene raion SutlUui a! creer que no
es posible considcrar a |(un MaraMÜ
como un pcMta catölico a Ia mancr« dc
un "Hopkins o ( laudel o cl no«tre L6*
peiPicö" * Cake aiadir, % \m ^ _
de esta ilustra aacntor, q/m m lim
memo litarark) tfe Martfril m
cn poefaa dattacadoa «ip«Maa, nn »i
iitud espiricual m ta foaafa.
un pocta a \o Moaen lacinlo Vi , ^
ilt una urtodoiia inmaculada f tl^^l
gurf (f 0 — paaaado | k |HififMü
A'4' :.i
I r MK<ni H%nit«i "t*in«;onfüniiiu»<
reiigicVv üt loin MArftg«!!". cn cl libro y«MM
i diiunal MeeU. iiii. S4.
I«
1,
'■ri
., i
*!lÖi*^.fti
^-V
747
COLUMBIA
polilical lifc in (\)l()mbia is miniFiial. Thcrc arc no Jcwish
members of parliamcnl or Jewish slalesmen. The rclalions
bclween thc Jews and ihc Roman Calholic Church are
cordial and werc strcngthencd during Pope Paul VI's visit
lo Ihe counlry in 1969, when a dclcgalion of Icaders of ihe
Jewish communily was received by him. Throughout thc
years, a variety of Jewish pubhcalions have appeared in the
country. By 1970 only iwo remained, bolh in Bogota:
Menora. establishcd in 1950, had a Zionist-Revisionist
orienlation, stresscd pohtical problems, and prcsented
Community news; Ideal, Zionist and nonpartisan, pubhshed
cultural andgencral news, bolh local and international.
Columbia did not vote for the partition of Palestine in
1947, nor did it recognize the State of Israel immediately
upon its estabhshment. Later, however, it maintained an
embassy in Jerusalem and Israel has established an embassy
in Bogota. Cordial relations exist between the two coun-
tries. A large number of Colombians participated in
lechnical courses ollered in Israel and haveeven e.stablished
an Organization calied Shalom.
Bibliügraphy : C. S. Rosenthal, in: JSOS, 18 (1956), 262 74;
Jewish Central Information Omce, Amstcrdüni, Hosition ojJews in
Columbia ( 1937): J. Bellcr, Jews in Latin America ( 1969), sx 67 ; J.
Shatzky, Yiüishe Yishuvim in Laiavn Amerike (1939), 195 205; A.
Morik and J. isaacson (cds.), Ctnuimidüdes Jmliasile I.uiinoann^rica
(1968), 57 63: Asociacion Kilanlropica Israelita, Buenos Aires,
/('//// Jahre Au/huuarheii in SueJamerika (Ger and Sp 194^)
''' ''' IM.N..J
COLOMBO, SAMIKL ('S6S 1923), Italian rabbi and
Scholar. Born in Pitigliano, Colombo completed his
rabbinical studies at Leghorn under Israel Costa and Llia
Bcnamozegh and graduated from the University of Pisa.
I rom 1900 he scrved as rabbi and head of (he rabbinical
seminary in Leghorn. In 1912 he was accused before an
Italian court of having applied Jewish law by refiising to
conduct thc v\cdding of a mamzer (see RMI, 29 (1963),
207ir), but he won his case. Colombo was prcsidenl of thc
Italian Rabbinical f ederation and a keen Zionist. Among
his published wrilings are: Babel und Bibel (1904) against
Delitzsch; // pensiero religioso di (i. Sfazzini (1905); l.a
coscienza di un popnlo (1923); Vmi quesfinne di Divorzio
secondo il Diriito Ebraico (1895); and Sepoliura o
Cremazione'.^ (1908); Vivere per im' Idea (1958); L'ldea
deir Ebraismo (1958); Verso Sion (1920).
BiMiography: A.S.Toaff, S. Colombo (1948): A. Pacifici,
Inierluäio (1959); Cj. Laras, S Colombo (1968); V. Colombo in'
RMI,35(l969),21tr. |A.m'r.]
COLOMBO, VOSLPH (1897 ), Italian educator. Colom-
bo was born in Leghorn, the son of Samuel ♦Colombo; he
studicd philosophy and pedagogy at the University of Pisa
and taught history and philosophy in high schools. He was
one of the foundcrs of the Mebrcw High School of Milan
and its head from 1938 to 1945, when govcrmental schools
werc closed to Jews. He taught Hebrew-Ianguagc and
literature in the University of Milan and began editing
Rasse^na Mensile di Israel in 1965. Colombo contribulcd lo
Italian encyclopedias as well as to Italian-Jewish periodicals
and Lestschriftcn. Among his published \Norks are:
Froblema della Scuola hbraica in Italia (1925); Conceziimi
ehraiche e teorie moderne (1926); an Italian Iranslation o{
and commentary to Avot and prelaccs to L. *Bciiamo/cgh's
scicctcd writings, Scritti Scelti (1955), and to his work on
the immortality of tliesoul in thc Pcntaieuch (1969).
lA.M.K.j
COLON, JOSLPII BLN SOLOMON (c 1420 1480),
Italian halakhist. Among Colones tcachers was his oun
falber, an eminent lalmudist. In his early youth he Icft
Cou:)ki '
lAK
Lrance, uhere he was born, and Icd thc IHc of a uand^r
gaining a livelihood by teaching childrcn. In 1462 hehcJC
a yeshivah in Seville. He held rabbinical positions in P"
di Sacco, Mestre (before 1467), Bologna, and Mini«
(apparenlly from 1467). In M<nitua he and Mudah h. Jch'
Mes.ser Leon became involved in a dispute, as a rcsult j
which they were banished b\ thc authoriiics. CV'^^
aflerward became rabbi of Pavia, makmg ii ihc ccntcr •
talmudic learning in Italy. Scholars in (JcrnKiin, liirUH
and Italy soughl his dccisionson Jewish law. Aller h\skA
his responsa were collected and have since bccn frctiucini^
reprinted and published (Venicc, 1519 etc.). Ilis dcci^u'"
had great influence on later Iialian halakluih. .iiui ihcre^l
scarcely an Italian rabbi of thc I6lh and I7ih ccniui) ^^M
does not quote him. In the responsa hccndcavorcd iiolonH
lo decide the case but also to la\ down gcncral priiicir'H
according to which related cases could hc dccid«^^'
Possessed of a wide knowicdge of rabbmic iiicraiurc. iireJ
crilical insight, independence of ihoughi, and a sironii>cn^
of justice, hc spoke out couragcousls aiiainsl nia"M
decisions that were widcly acccplcd al ihal iinic. Hc iiphel'*
the Claims of an individual agaiiisi an arhiirar\ nuijoriiM
He was not cowed by aulhi)rilv, and linnK. ihouii"!
respectfully, reproved Israel *Bruna, thc forcniosi (icrm"'
lalmudist of his timc, for prcsuming lo acl as ,i nidüc inJ
dispute in which hc was an inlcrcsicd parl\. When avM
accusation was madc against somc Jews of Kciiciishurii. ü'^^
the neighboring communities rcfuscd lo hc Li\cd for iIh'!'
ransom (although agrccing to niakc \olunLu\ pa\mcn^i-
Colon dccided that since such falsc accnsalioiis co u kl ^il^'^
be brought against ihem, it was in ihcir iiiicrcsi aii(i
consequently, their duty, to pa> thc tax (icsp. wo. 4). Onon«
occasion, Colones zeal for jusiicc and hulh Icd him inio'
dispute with Moses b. Llijah *( apsali of lurkc\ ILiMn;.:
been wrongly informed thal ihc latlcr had bccn Iw i'^
decisions concerning divorce and bcirothal, Co\o\\, l^^
Protect the sanclily of marriagc aiiainsi ihc ill-considcrci)
decisions of individual rabbis, wrolc ihrcc Icllcrs to iH«^
leaders of the Constantinople cominunii\. ihrcalcinnii U^
place Capsali under a ban if he did noi cancci his dccisioii>
and do public penance. This unprcccdcntcd allack on ihe
rights of the Community arouscd a lurorc in ConsUiiiH-
nople. Capsali answcred the attack \chcincnll\. Soon maiiN
of the leading rabbis of the da> wcic cmbroilcd in ih«^
dispute, which ended when Colon learned thal he had hccn
the victim of intrigue. With this discover>, COlon's remorse
was as swift and thorough as had bccn his rcbukc. aiul He
did all within his power to makc amcnds lo ihc \ iclini olhi>
unjust attack, to the degree o{ sending his son Pere/ K^
travel to Constantinople and bcg forgivcncss of Ciipsalf
Colon is the author of a commcnlarx on thc Sefcr Milz^oi
Gadol of *Moses b. Jacob of ( ouc>. pari o{ which \Na^
published in Munkacs ( 1899). His ^SV^At/z^z-OV/ appeared in
Judah Minz's She'elot u-TeshuuH (Venicc, 1553). Nc\^
responsa, under thc title Shc'cloi u-leshuvoi u-lhkci
ha-Maharik ha-Hadashim have bccn cdilcd and published
by E. D. Pines(1970).
Bibliography: Marmorstein, in: Devir, 2 (1923), UM., no. 59;
Colorni, m: Annuario de Studi Ebniici. I (1934). 169 82; H
Rabinowic/, Life and Times oj Hahhi Joseph Colon (ihesis.
llniversityof London, 1947); idcm, in : J.IS, 6 ( I95.S). |66 7();idcm.
in: JQR, 47 (1956/57), 336 44; idcni, in: IIJ, 22 (1960). 61 70:
Tamar, in: Z/iv/. 18(1952/53), 127 35.
I.A.M Rl
COLOPHON, in.scription at ihc cnd o\ i\ manuscripl, ofa
book or pari ofa book writtcn hv ihc copyisl. in which
he records detads of his work. Colophons werc not addcd
to every manuscripl, and man\ o\ thcm have bccn losl
because usually the last (and lirsl) pagcs of thc book ucrc
Ii
hr
Li
dl
ih
Ol
Ii
Hi
Ci
Ih
\s
0
il
U
h
il
a
St
i
0"^^^^^ ^ r r
"V \ I. ':' '^ "M' \r 'j j j .« j jT i i •
C
1
tr
m.
1
1
i
ÖÄ|»>»
<:7
^iäl
!^^ mo^fb'.
t-1-
r
f
>z<^
J2VV)
*-
T
il^J^clC
V^'
■■U.T;r^<Ä.t:,
M^-/fJ./<aU(,^.^./^Sr
1-
-^^ÖilAi-W^^
l
J^xi
rr
C
tgAi)
<(«cc<etcc<»«»c»»etc««eetttt«'v«^<^''fe «e o t • © ft « e v «» e, » t. e
C
yJiA^ Ji-fA^Cr (?tt %v l)|£-l
©
J^VWM; ^Vu^iU/t^^f -^ ^uiiLl^it} tu ü^^^^*^^ Vi&y^.
^9o^'}w-£<^ 5^npJ^ p,v^:^ y^- 2/v5^ 2/^
— ■ ■ ^
^S^<^
^^^^ W 51y^< (^^-/^^ '.
Av
Lh'h<^^-^2 cft- ^2^^ uM^^-
c
'^^^Jd^^^ -" ^^•^^•^ ^:^_iö- /o^ (^i^J
VK^^it^
dL^LWx i^/S7S. Ch^ff^
Gk QVy ^QJL u,^ h{^^^ äc C^L^uf^ p^
r Uci^'i^-^ isLcle^J^ i^s^K^^ J^cjosv
i03.
Ufi
4/(.yo. 2g3y
^^k ^■'^3T JjuU^JCL ^ t^^^
IfkJ V7^ V^>>»K>
^.
^/?A^^;
(^•ISVO^ M ^/ri3.
/^
CJ
^UL. ),J^^ ^o " i\ K^<^JJSI
« • ».f • • % «-«> # «
« • • • •
rr
/5ripj>(r/ /v T
f^ni>'7i
>»
J>«A Qr>\^KL^^<u
2
I
■j^i i'in.
TT
13'^'^ //^mJ^x^.
A/07^
;'^.
Cvvi^iv (^ t^//*v, d^v^^/^T^ I __ C^^A A (Sl/^ ''j)
^j^u^^^u,, f/A /J^^z ^yy/3
/©
/'--^ /C^^ Ayf
\)->\ tttPir^trtt^.
/^^^jtA.vA^.'
1401^^ l^U
«yl/^
^9>^? ^^^^^H^J^V^, ^5&
"TOT
G^Ohf <r(^^ (^iW/flM »/fe7H7ny
^/^ <?>Jtv3^
lM>^ 2vv^ jt^i^rt«— / / V-ij ,'
^^ir
( '^ fö-^ ^te_/^/vf6
Vj(
-Z^fH J^JJ?^ -/W
^r~
■>*\
Cyw-f idßcU/if^ C»Ä^ ^^^ c^o<^<Mjr U/^^). )v^,e(?A/t j: /v^r
UiJbik^s. In/
-t\
c
r'>
6t.\^hme~
yQrMfJ^h^. hol ^
y^- '^07
JßH- ^^^^ VA ^J^»^
w„._„.^^.^.^.,
ht^^ /Y2^- /Vi^- /V7/—
l^r^^
^^■■■■■' *f
\
~~SAiZof> (n\tJ,
;
4Viv.
(^ / ^ 7 SAttA cqp^jTc^A/, ..A- /v/5r ^j^ A^c^ 7^>^^- /»^
__l
/
/
U\^Tl~ y.N^ [/^4<N^ kuU^^ /t /*5^7 <^w4>:^»<>UJU ,
^
\
•
t
■A
l
'i
■k
'■\
ii'
MUSIKGESCHICHTE UND GENEALOGIE VIII
jöie 2lt)ncn öeö ßornponiftcn Oiacomo TJFteucrbEcr
Von Gerhard B a 1 1 i n
Im Jahre 1964 wurde der hundertste Todestag des Komponisten Giacomo Meyer-
beer begangen. Aus diesem Anlaß erschien auch im Jahrbuch der Leo-Baedc-Gesell-
schaft eine Biographie des Musikers. Eine Ahnentafel wurde aber bisher noch nidit
vcröffentlidit. Wohl gab es verschiedentlichc Hinweise auf seine Ahnen in der Lite-
ratur, aber ohne daß diese bisher zusammengefaßt wurden. Die hier vorgelegte
Liste der Meyerbeer-Ahnen bringt diese Zusammenstellung. Es ergab sich, daß die
Ahnen zu den bekanntesten und berühmtesten Familien des Judentums gehören.
Über viele Vorfahren läßt sich leidit in der Literatur nachlesen, was hier an bio-
graphischem Material nicht gebracht werden konnte. Eine Ahnengemeinschaft zwi-
schen Meyerbeer und dem Komponisten Felix Me^idelssohn BartUoldy führt über die
Familien OppcnUeim und Wilner.
In der jüdischen Genealogie ist oft mit einer gewissen Unsicherheit der Zusammen-
hänge zu rechnen. Das Fehlen von Urkunden oder die bruclistückhafte Erhaltung
von Quellenmaterial zwingt daher zu Vermutungen oder Kombinationen. Ein soldier
Fall ist bei Ahn Nr. 48 eingetreten. Es ist nicht sicher, ob Juda Lob Frenkcl, der
in Berlin als Wiener bezeichnet wird, mit dem gleichnamigen Lob Frenkel, t Worms
173 5, identisch ist.
Eine durch Herkunft und Schicksal besonders stark in sich gefestigte Ahnenscliaft
bilden die ehemaligen Wiener Familien. Sie wurden 1670 aus Wien vertrieben und
fanden in Deutschland eine neue Heimat. Die Ahnen Nr. 384, 788, 1580, deren
Familien den Namen „Fränkel" führen und levitischer Abstammung sind, haben
möglicherweise denselben Ahnherrn, der vermutlich in Deutschland lebte. Diese
Vermutung, die schon Bernhard Wachstein äußerte, wird gestützt durch die Tat-
sache, daß Ahn Nr. 384 nachweisbar aus Baiersdorf nach Wien einwanderte, und
die Familien der anderen „Fränkel" sich auch „Aschkenasi" nannten. Aschkenasi
aber heißt, in engerem Sinne, der Deutsche. Die Nachkommen der Fränkel in Prag
nennen sich aber außerdem noch „Theomim", vermutlich nadi einer unerwarteten
Zwillingsgeburt, da das Sternbild der „Zwillinge" hel^räisch Theomim heißt.
Die Namen, die als Familiennamen anzusprechen sind, wurden kursiv gesetzt.
Bei einigen Namen wie Jever, Soldin, Bamberger und Halle ist der Übergang von
der Herkunftsbezeichnung zum festen Familiennamen zu erkennen.
Die Stammfamilie OppenUeiPU hat sich zu Ehren ihres Stammvaters und wohl
audi zur Unterscheidung von mehreren anderen Famihen gleichen Namens in Frank-
furt am Main „Beer" genannt. Diese Doppelbezeichnung „Beer" in deutschen
Quellen und „Oppenheim" in jüdisdien Quellen finden wir auch bei den Nach-
kommen z. B. in Aurich und Friedberg.
Woher stammte die musikalische Begabung Meyerbeers? Wir wissen es nicht.
Die Quellen haben darüber nichts zu sagen gewußt und nicht einmal ein Kantor
oder Vorsinger konnte unter den Ahnen ermittelt werden.
>
Ahnenliste
1 Meyci* Jacob Beer = Giacomo
Meyerbeer, Komponist, 1842 Gene-
ralmusikdirektor der Oper in Berlin,
erhielt 1822 die Genehmigung, sich
P
[
wL
i'
u
r
228
\
■iif<j>^\if^vm*ivfpmy!!PiJ\ympV^^ )^FlV,^V^H''''.''<P''^'■^!^''^^*'i^':^^^^^^'*^^^^'^y?^'^'^
f
#)
P>
^9.fS
^^Ii
a,
^
r\
<
JA.Q&X
•.
yf^-^^-^^n)
4 «f%«
im 11» III i. .
-^i"i mutam^^m^t^
J
l > '
)
..4l»fl
3
•;
W]>()^f
I
I
Die Ahnen des Komponisten Giacomo Meycrbecr
\
■•i
A
A
i
i
)i
0
Meyerbeer zu nennen; '^ßcTntC579»
1791, t Paris 2. 5. 1864; c» Berlin
25. 5. 1826 Minna Mossopt, T. v.
Josef MossoH u. s. E. Jeanette, T. v.
Liepmann Meyer Wulf.
Eltern (1. Ahnengeneration):
2 Jacob Herz Beer\ 1794 preuß.
Heereslieferant, Zuckerfabrikant in
Berlin, erhielt 6. 4. 1809 Bürger-
x^t in Berlin; * Frankfurt/O.
Qh^. 1769, t Berlin 27. 10. 1825;
OTBerlin 4.9.1788
3 Amalia (T. v. Liepmann Meyer
Wulf) *, erhielt für ihre Tätigkeit
in den Freiheitskriegen den Luisen-
orden in Medaillenform, * Berlin
1772, t Berlin 27.6. 1854.
Großeltern
(IL Ahnengeneration):
4 Naphtali Herz Beer^, lebte in
Frankfurt/Oder, * Frankfurt/O.
29. 5. 1736, t Frankfurt/O. 10. 10.
1811; OD , . .
5 Jente Halle, f Frankfurt/O. 22. 9.
1808.
6 Liepmann Meyer Wulf*, 1794 Ge-
neralpächter der preuß. Lotterie,
Entrepreneur des Postfuhrwesens in
Berlin, Getreidelieferant d. preuß.
Armee, Bankier in Berlin, Ältester
der Jüdisdien Gemeinde, besaß in
seinem Hause eine eigene Synagoge;
^ BcrVmA. 9. 1745, f Berlin 16. 8.
1812;^|^erlin 1764
7 Esther üflwiberger ', Bürgerrecht in
•lin am 26. 1. 1818, * Berlin
12. 1740, t Berlin 13. 4. 1822.
•;
Urgroßeltern
(III. Ahnengcncration):
8 Juda Beer, lebt^[j^Frankfurt/Oder,
t Frankfurt/O.Q76J) c» . . .
9 Beile (T. v. Isaat :)aul), f Frank-
furt/O. 1773.
10 Enodi Halle*, Henodi, Sohn des
Jacob aus Halle, Generalprivileg
1704, 1713 in Halle erwähnt.
12
15
Meyer Wulf = Meyer Levi =
Meyer Tausk', 1749 Synagogen-
vorsteher in Berlin, „lehnt auf
Pfänder", * Berlin ca. 1711, t Ber-
lin 18. 10. 1759; 00 Berlin ca.
)^S, 1739 (Datum der Konzession)
. . . (T. d. Samuel Moses).
4 Michel Hirsdi Bamberger^, Rabbi-
natsassessor in Berlin, 1749 han-
delt mit „einländisdien fabrizierten
Waren", Wollwarenhändler in Ber-
lin, t Berlin 4. 12. 1 772 ;(g) Berlin
ca. 11. 8. 1732
Hindel (T. v. Samuel Bendix),
t Berlin 2. 11. 1793.
IV. Ahnengeneration:
16 Herz Beer', aus Frankfurt/M., lebte
in Frankfurt/g., f Frankfutt/O.
25. 1. 1708;^^Wesel 1699?) ^/^
17 Hindchen (TT v. Jost Liebmann),
t Berlin 17. 1. 1713.
18 Isaac SauP", Vorsteher der jüd.
Gemeinde in Frankfurt/O., f Frank-
furt/Oj(8)4. 1749.
20 Jacob Levin = lacobiphn dcsWoW
Wilner ", seit ca. 166VlnTTalbcr^
Stadt, zog 1691 nadi Halle, 1713
Generalprivilg für Halle.
^ J. Jacobson, Die Judcnbürgcrbüchcr der Stadt
Berlin, Berlin 1962, Nr. 16, zitiert: J. B. B.
' J. B. B. Nr. 390.
' J.B.B. Nr. 16. ^ •
^ LB.B. ^t.JMT 2tZ^
5 J.B.B. Nrr651.
• Selma Stern, Der Preuß. Staat und die Ju-
den. Liste der Juden in Halle 1713, Nr. 5.
' Jacob Jacobsoiv, Jüdische Trauungen in Ber-
lin 1938, Nr. \^ zitiert: Trg. zwei weitete
Töchter heirateten in die Familie Ebers. Nadi-
komme ist der Assyrologe Georg ^hers.
8 J.B.B. Nr. 176, Trg. Nr. 65.
• L. Geiger, Gesdi. der Juden in Berlin, II,
Berlin 1871, S. 41: Paß f. Jost Liebmann 20.6.
1699 f. Reise nadi Holland u. Wesel z. Hochzeit
seiner Frau (riditig Toditer) mit Arendt Beer
(riditig mit dessen Sohn).
*** Mitteilung von Dr. Bernhard Brilling, Mün-
ster, dem ich für seine ständige Unterstützung be-
sonders zu Dank verpfliditet bin. Zitiert: Brilling.
^* Max Freudenthal, Aus der Heimat Men-
delssohns, Berlin 1900, S.l^; Löwenstein, Blät-
ter f. jüd. Gesdiichte und I^teratur, III, S. 110.
Qyyfi
\
229
^
TS
toC
t^'
?
t.
»r«''
l»||J,||■^^^j.,lw^||^^l.,MJlMMiWlly^|^JJ^■^^^^,luJ^^lj^^l^l^l■l^Jllpplll^^
ymmrn
\^i^Mx^M\y»\y^\^^
>i
1 1
..V
.,'
3^.
A
■
^%iiM^^'^^-^^^^
7
ilU{l^
b^jJ^'f ^'^' >^^
j
Vi
'i
ö^-
\
4
1
^ ^^,-7f l^rJJ^ff'^-^^^
y
(
hl. jT6 M r-5' ^fa
K •
f.'
'=*
)
j.
i-
yio, (K ^ni
:
7^ i^5
^lyA^'im^C,
Y
i'
m^TlfmfmfJßf»AWv^^mw^^yvm!l9''|^r^^^^^''>|^f^^
m,w}w\mmm*^ " ' i''i^'"|iMM,iiuiir ii'!!'i|Lgf;Vfi!P^PWiiu
)
;
■n
)
• s
.5
1
:^
:!
•t
7
!,;
Die Ahnen des Komponisten Ciacomo Meyerbeer
)'
G>
24JWolf Levin Frenkel = Sceb Wolf
Sohn des Jchuda Lob ** halcvi, „von
der Vertriebenen aus Wien" ; er wird
auch Wolf Tausk genannt, 1714 in
2^ Berlin; * Wien ca. 1669, f Berlin
\^^9. 3. 1751.
/^Samuel Gever'\ * ca. 1693, f Ber-
W^lin 7.10.1741; 00 II. Berlin ca.
20. 12. 1737 Esther, a Berlin 23. 9.
1808 (T. V. Lob Katz aus Rathe-
now); 00 I. Berlin ca. 27. 6. 1725
27 Mindel Soldm, f Berlin 14. 7. 1737,
Witwe des Moses Jochen.
28 Hirsch Bamberger.
30 Samuel Halberstadt = Sanwil Sohn
des Bendix aus Halberstadt ", Rab-
binatsassessor (Dajjan) in Berlin,
Hauptprivileg am 10. 2. 1732,
t Berlin 1. 8. 1742, 72 J.;^^ . . .
BrjRechel T. v. Hirsch Wienert
o
V. Ahnengeneration:
32 Aron Beer Oppenheim ^•, lebte in
Frankfurt/Main im Haus „zum Pe-
likan", dann im „Paradies", kur-
pfälz. u. kurbrandenburg. Hofjude,
t um 1712; 00 I. Hannele, T. v.
Mendel Bacharadi, f Frankfurt/M.
18. 11. 1676; 00 II. ...
33 lachet, T. v. Manes Darmstadt,
t um 1712.
34 Jost LiebmayiH = Jehuda Lob ben
Elieser Lippmann ^^ bei den Behör-
den stets Jost Liebmann genannt,
bei den Juden Juda Berlin, Hofjude
des Großen Kurfürsten in Berlin,
t Berlin 30. 1. 1702; 00 I. Malka
Hameln, f Hildesheim 25. 6. 1675,
aus der Familie Goldschmidt; 00 II.
Berlin Anfang 1677
35 Esther Schulhoff, f Berlin 15. 4.
1714, Witwe des Hof Juden Israel
Aron aus der Familie Hammer-
schlag, Hofjüdin des Großen Kur-
fürsten in Berlin, genannt die Lieb-
männin *®.
36 Samuel Sanwil *•, Vorsteher der jüd.
Gemeinde in Frankfurt/Oder, f Ber-
lin 25. 8. 1717; 00 . . .
230
37 Vogel (T. V. Levin Manusch),
t Frankfurt/O. 28. 3. 1717.
40 Wolf Wilner = Simon Wolf ben
Isaak aus Wilna ^", Vorsteher in
Wilna, von dort vertrieben, kam er
zuerst nach Hamburg, ließ sidi dann
in Halberstadt nieder, t Halberstadt
25. 12. 1682.
48 Juda Lob Fränkel = Lob aus Fürth
= Lob Berlin, Gelehrter, 1670 aus
Wien vertrieben, kam nach Fürth
und später nach Berlin, seit 1732
in Worms ", t Worms 31. 5. 1735;
CO . . .
49 Pessel Mirels "", f Berlin 23.12.
1727.
52 Moses in Jever/Oldenburg.
Cij^Jechiel Michel in Soldin.
60 Bendit Sohn des Meier Halber-
stadt ", Rabbinatsverwalter, Gc-
^i^^ehrter, f Halberstadt 1700.
^62/Hirsch Wiener = Hirsdiel Sohn des
^^^ Modechai Model ^*, über ihn ist
nichts bekannt geworden. vi^^'A^^*^-.^^ ^
VL Ahnengeneration:
64 Bär Oppenheim^, Bankier in
Frankfurt/M,, 1650 im Haus „Ein-
horn", ]r6« Tittm ;vPelika!t^
^* J. B. B. Nr. 282. Trg., Tausk = Taus^ig.
^' Trg.
" Trg. Nr. 15, Nr. 65. Vcrmutlidicr Stamm-
vater der Familien Bendcmann und von
Bendemann (Admiral v. B.).
*5 Löwenstein, Blätter, IV, S. 53, Anm. 20.
^^ Dr. S. Ettlingcr, „Elc Toldot". masdiincn-
sdiriftlich in Stadtbibliothek Frankfurt/Main,
zitiert- Et.
" Rudolf Hallo, Gesdiiditc d. Familie Hallo,
Berlin 1930.
^^zitiert: Hallo, weitere Nadiriditen in allen
Arbeiten über Juden in Preußen und Berlin, zu-
letzt bei Sdince, Bd. 1, sehr ausführlidi.
^* Mitteilung Brilling.
*° Löwenstein, Blätter 111, S. 110, hebr. Stamm-
baum d. Fam. Halle, Freudenthal, Aus d. Heimat
Mendelssohns, S. 152, Stammtafel.
'^ Löwenstein, Blätter IV, S. 50 u. S. 94.
^ Löwenstein, Blätter IV, S. 50.
** Auerbadi, Gcsdiiditc der jüd. Gemeinde
Halberstadt.
** Löwenstein, Blätter IV, S. 53, Anm. 20.
" Et.
L
b
f»
r:
7\-
l
\
■f.
t-
"-->.
lo^X\
r^v'^f>!^^^iv*»ßi*^i»^\rjfiffgjljfl^^ .1 II. . <ii)wvy|Jiyi'i!P->»ii'^Liii,,iiii|iiijpyt,ii;,wii
77<ft1f:
■:
1!
■'1
,-'i
^TJUav
43^ /viAs^i ^
K
\ A^
Si ^1 1'^"^^
^. jZp^ 7 ^ %^'i
>
9fly[AM-rJJ> ^tW -/j.
l
V
•}..
A
ii
il
\'
\
)
.1
'■i
[■
1
i»«r!y*ifu" ■'"<"' '■' ryiry rjt.m? ifh'*fW>:'''*y"^ ijp,.ijiii!ijit f^mj j m ■>ff!^''ivtnn.my ■ w » i*\ »u *, 'uwww-im v im^mi'i^^^^ii^fiiffffji^i^^
WP««»''^»«iW«PiP">'^*'*^
l
)
c
■
'■^
p
■■!;
\\
■ 1
:
t'
Die Ahnen des Komponisten Giacomo Mcycrbecr
67
68
69
70
71
72
74
80
96
97
98
99
f9
25
VII.
128
t Frankfurt/M. 13. 1. 1695; OO . . .
Gutlc Bonn, t Frankfurt/M. 30. 9.
1681.
Manes Darmstadt, 1662 im Haus
„zum goldenen Brunnen" in Frank-
furt/M., Höchstbesteuerter, erbaute
die „Klause" (= Sdiule mit Syna-
goge), t Frankfurt 1684; oo Frank-
furt 1662
Gütle, im Haus „zum grünen
Baum".
Elieser Lipmann Aschkenasi ", um
1660 in Göttingen, oo . . .
Merle . . .
Samuel Sdiulhof", aus Prag, Kauf-
mann in Berlin, f Berlin 1704;
00 . . .
Grethel Jacob, lebte sdion 1675 in
Berlin, f Berlin 1696.
Salomon.
Lewin Manusch *^ lebte 1683 in
Frankfurt/Oder.
Isaak Meiseis, Vorsteher in Pinsk,
sein Bruder Jehuda Lob war Besitzer
einer hebräischen Druckerei in Kra-
kau.
David Seckel Frenkcl ", wurde 1670
aus Wien vertrieben und kam nadi
Fürth, t Fürth 4. 11. 1691 ; OO . . .
Radesch, T. v. Zadiarias halevi.
Benjamin Wolf Mireh^^, wurde
1670 aus Wien vertrieben, kam
nach Berlin und wurde dort Ge-
meindevorsteher, t Berlin 22. 3.
1691; 00 . . .
Rösel, aus Wien, T. v. Bärmann
halevi, f Berlin 6.4.1694.
Mordechai Model Öttingen = Mo-
del Ries ", vertrieben aus Wien,
Rabbiner in Schnaittach, kam dann
nach Berlin und gilt als Begründer
der Berliner Gemeinde, f Berlin
10. Flui 1675; 00 ...
essel Mirels (-Neumark), aus
Wien, t Berlin 1678.
Ahnengeneration:
Leib Oppenheim ^^, = Joseph Juda
zum Sdiwert, Vorsteher, 1595 in
■13
132
136
140
142
160
161
192
Frankfurt/Main, f Frankfurt/M.
7.4. 1655; 00 f. $^5
Frummet Ballipt ", aus Worms,
t Frankfurt/M. 28. 1. 1649.
Moses Bonn '*, wohnte in Frank-
furt im Haus „Zum fröhlichen
Mann", Gemeindevorsteher, f
Frankfurt/M. 29. 7. 1647; OO 15^^
anna Celhäu$er, f Frankfurt/M.
1.9. 1648.
? Herz Darmstadt, in Wien.
Jacob Asdikcnasi, in Schneidemühl.
Jacob Jokel SdiulUof, in Prag '*.
Jacob, S. V. Benedikt Israel '•, ge-
hörte zu den vom Kaiser in Glogau
privilegierten wenigen Judenfami-
lien.
Simcha Bonem Meiseis ", t Krakau
1624; 00 . . .
Dresel Isseries, * 1561, f Krakau
1601.
Koppel Frähkel = Jacob Fränckhl
Hoff Judt'®, genannt der reiche
Koppel in Wien, f Wien 17. 4.
1670; CO I. Vittoria Meschulmim,
aus der italienischen Bankierfamilie,
die in Deutschland auch „Dal
banco" genannt wurde ", f Wien
5. 11. 1640; 00 II. ...
2« Mitteilung Brilling.
*7 Hallo.
2® Mitteilung Brilling.
*• Löwenstein, Blätter V, S. 18, D. Kaufmann,
Die letzte Vertreibung d. Juden aus Wien, Wien
1889. S. 191.
'* Löwenstein IV, S. 88.
'* Löwenstein IV. S. 34.
'2 Et.
" Et.
»* Et.
^* Hallo, und Mitteilungen d. Ges. f. jüd.
Fam.-Forsdiung S. 3 55.
»« dgl.
'^ Frcudcnthal. Heimat, S. 152.
'* Wachstein, Die Insdiriften d. alten Juden-
friedhofs in Wien, Bd. I, Wien 1912, Nr. 634.
zitiert Wadistein I.
^' Wadistein I, Nr. 265. Ein Zweig der Fa-
milie Mcsdiulmim - del Banco ließ sich in Ham-
burg nieder: Nachkommen waren die Familien
Warburg, Ballin (Albert B.), Abra-
ham s o n (Otto B r a h m , Deutsches Theater
Berlin).
231
l'-
' I
I ' ■
y;
I'
>..
f
'■:■
K:
,t
HWWf JH'.PWftl ' V '" " " '"^ W w.;ii;np>i»iy y;
!.
■ liiW)IH|I^IW,^!ii .jjjii iivii>»»i,WMHn>.i^ji.i iii l^iTl.WMiJH!!ii.ilM,li|»llipiiP..I|ll||»jyyBipy^^
/
r
'«»»fV*!»«*»^-
1
r
■
i;
y
'1
!■
F
\
f.
r
1
i
f.-
r
■ '»•*.' ■ ■■,"'•', T'>>1 •^"-
►
?9f Dm. 4 a
\
idO ooT hfm. 46"!^ ^
i-
yiC-n
\
U3
0
1
/'»JM
n
3il -- 6~^^
f
\
•I
U
n
1%J
3n
-32'=)
r.
1;
:
■! |,<.p/ni,y,yiif.»yM>^up,i.>ii,;) il>>ff;«.'t,y
lS.mi>pifi"i'mwimui^,i. II iiwp|iiwip<|iiwi'.w.ii;>.^wigijinwii m\>^M}*\mnmfmi^nnmm*VM^]iym'9rym
>
L
j
■4
,\
.;
%'i
■^j
.'^
,t
«;
Die Ahnen des Komponisten Giacomo Meyerbeer
193 Zortel, T. v. Avigdor, t Wien
21./22. 12. 1661.
194 Zacharias, S. v. Issachar Beer ha-
levi *^ Gemeindevorsteher, Gründer
und Stifter der Mayer-Synagoge in
Wien, t Wien 15. 7. 1664; 00 . . .
195 Vögele, T. v. Isaak", t Wien 6. 3.
1657.
196^acob David Neutaark**, ein sehr
gelehrter Gemeindevorsteher in
Wien, t Wien 11. 2. 1657; CD . . .
197^Rediel Heller *\ f Wien^,>^SKl664.
198 Issacher Bärmann halevi**, t Wien
27. 3. 1662; 00 . . .
199 Nechama, T. v. Moses Beredi**,
t Wien 19.6. 1654.
248 David Tebele öttingen** halevi,
t Wien 1.7. 1658.
250 = 196.
251 = 197.
VIII.
256
257
258
261
262
Ahnengeneration:
Moses Oppenheim ^\ 1577 in
Frankfurt/Main im Haus „zum
Schwert", Hochs tbesteuerter^^ f
Frankfurt/M. 12. 3. 1626; co/iHi^/b
. . ., T. v. Gumprich Friedberg zum
Schwert.
Samuel Abraham Balliyi*^, in Worms
im Haus „zur Kanne", Vorsteher
der Gemeinde, spendete für sein
Seelengedächtnis 10 Gulden, 200
Gulden stiftete er, damit aus den
Zinsen die Beleuchtung der Syna-
goge am Sabbath bezahlt werden
konnte, t Worms 4. 4. 1622; CO . . .
Gutrut Worms.
ron Nathan Bonn *^, aus Türk-
heim, wohnte in Frankfurt im Haus
„zum Bisemkopf", 1565 im „fröh-
lidien Mann", bedeutender und zu-
verlässiger Geschäftsmann, t Frank-
furt/M^iS; ooi,h^^S^^l
Gutlin, T. V. Moses Bonn, f Frank-
furt/M. 27. 2. 1609.
Isaac Gelhäuser '^^, lebte 1577 im
Haus zur weißen Rose" in Frank-
furt, 1620 Hödistbesteuerter, Ge-
232
2 65 («*^
meindevorstcher, t Frankfurt/M.
284 Benedict Israel", 1598 in Glogau
privilegiert von Kaiser Rudolph IL,
1615 Erneuerung des Privilegs,
1600—1620 Besucher der Messe in
Frankfurt/M. als Juwelier, f Glogau
vor 1622.
320 Abraham, S. v. Josef Mcisels ".
3^2 Moses, S. v. Israel Isscr, gen. Moses ^2
Isseries ", Rabbiner in Krakau,
* 1520, t Krakau 1572; CO . . .
343. ^AW. d. Rabbiners Mordediai ben
Gerson Cohen Zedek.
384 Seckl Paiersdorf = Jeremia Isaac
halevi**, kam um 1635 aus Baiers-
dorf nach Wien; 00 IL . . .
385 Rietschel . . .
386 Rabbiner Avigdor, Almosenpfleger.
388 Issachar Beer halevi = Peer Mayr
befreiter Hoff Judt", f Wien 16. 10.
1634; 00 . . .
389 Liba (T. v. Zacharias)", = Eliesä-
beth bAayr, f Wien 27. 5. 1662,
80 J. alt.
392 Naphtali Neumark, Rabbiner in
Fulda »^
cob Koppel Heller-V/altersteiH
394^
395 Mirjam Mirl SatsTTheoHtim^, aus
halevi *^, f Wien 15^9. 1612; 00 . . .
*^ Wadistcin I, Nr. 590. ^
*^ Wadistcin L Nr. 468./
*2 Wadistcin I, Nr. 465.;
*' Wadistcin I, Nr. 581. i^
^< Wadistcin l Nr. 1^8. rSy ^
*^ Wadistcin I, Nr. 425//
. -*• Wadistcin I, Nr. 491.^
*' Et.
<« Oskar Ballin, Gcsdiiditc d. Farn. Ballin.
Gandcrshcim 1913, S. 26, Nr. 10.
« Et.
«<> Et.
*^ Hallo, Mitt. d. Ges. f. jüd. Fam.-Forsdi.
S. 3 55 ff.
** Frcucnthal, Heimat, S. 152.
" Frcuenthal, Heimat, S. 152
** Wadistcin 1, S. 542. ^
" Wadistcin I, Nr. 208.^
*^ Wadistcin I, Nr. 560.^
*^ Löwenstein IV, S. 5.
w Wadistcin I, Nr. 52.»^
•• Wadistcin I, Nr. 240. «."
»
k
(f
,*■
<h^
Fi'
t
\
y.
^'■
S»';
\
ftiflM'WiF"! 11, inujiipi., nmnimi
^fiFWf"
W'f.W^P'.'^"!! mii^.^ü! J ""■ M.i<IWtllJll'JJ!!<yW fA'f>'*f*WWW^*^^^'yy^^
Tf -1* "y: ?;\;;i'r ■^vT""."'vr'
1
.i
i
V
,'J
(,
1
//
//
//
//
H
t.
t
)
^.
■!!
■^
[;)10 (/m^lM/^ "UA ^mJfUA^V^ 7 r. /14/vi^ ''S / O
;J
ot\^ ^.Sm%I^j
^J U^ L Ä^ f^ 7,^^sc<iodirMAJ4s$i
)
^
>*«j»a -^. ^Mü
\.
5"iV oöX /i**»^
}y<t^h^
W
I,. ,:,>/L AiUi/^I^Ol ooZ^^S^i,
d
.■iH
f;z>
j;^ -t^. V^iA ^«^^^- j ? ?r' ^^-^-^^^^
ji-
Vpnuimyyyijy i.ii I lu» ii>i v,mt\m>nm'^3m'iimn\v\m m}\ WIM ,f ly.ngiwwiiyi pmf.w^]ymiw*i* ,ffw,i
.ypijUilJW W'W.P "■1T'W.''"P'"" WiiliWiiiiiiiiip.nlHiUlJf HP' M'l IIHPiililli.lliiiM' I "i"'i'll-l ill^W
)
c
V
I
B20f2^
I «
C
»i
Prag, ihr zu Ehren nannten sidi
Nachkommen audi„Mircls",tWicn
21.2.1639.
396 = 384.
397 = 385.
398 Moses Bcredi = Moses Molazky
= Moses Benedikt ••, Hof Jude in
Wien, * 1589, f Wien 25. 1. 1649;
CO . . .
399 Rösel, t Wien 4.11.1641, T. v.
Mordediai Model ".
496 R. Model halevi", Rabbinats-
assessor (Dajjan) in öttingen,
t öttingen Anfang 1600.
500 = 3^2.
502 = 394.
503 = 395.
t^^ IX. Ahnengeneration :
•^ 512 Leib Oppenheim*^, ous Heidelberg,
1531 — «1 — Frankfurt/M. — im — Haus
»Eutn Hirfldi'', später in Worms im
Haus „zum Riesen", f Worms
1572/73; OO-H. , . . Sörlin . . .,
513 -Edcf y/jot^ t^ ^5S^
514 Gumpricht Salomon Friedberg =
Isaak Efraim ben Salomon •*, aus
Friedberg (Hessen), Gelehrter und
Vorsteher in Frankfurt/M., im Haus
„zum Sdiwert", f Frankfurt 21. IQ.y,
1569; CO II. um 1562 Htn^eW:^
00 I. um 1540 . /
515 Jutlin bimiUeim.yi/^AU^
Sie Elieser Sußmann^Ba/Jm •', t Worms
1601.
518 Elieser Meir Worms, od . . .
519 Frummet Levi.
520 Jacob Bonn*', ooit 1^12 im f
„zum Hirsdi" in Fj:>a«kfurt/M.,
t Frankfurt kyxa-^vtJfl 544; 00 . . .
521 Sprin5^.<<'6o IL 1544 Jacob Jesse
rftndou.
524 Seligmann (Pinchas) GelUäuser, seit
1550 Tudi- und Seidenhändler in
Frankfurt/M., im Haus „zur weißen
Rose", brandenburg. Geldgeber,
Vorsteher, t 1574; co um 15^^^^?
Die Ahnen des Komponisten Giacomo Mcycrbeer
/'
525 . . . Lcdiffidt. fiMM/fS^S
776 Meier, S. v. Meschulam halevi *\
Stammvater der Familien Mayr und
Maar in Wien, f Wien 18.12.1615.
778 Zadiarias, Märtyrer in Eisenstadt.
788 Abraham halevi •^ Stammvater der
Wiener Familien Heller, Waller-
stcin, Fränkcl und Mirels, t Wien
zw. 1610 u. 1613; CO . . .
789 Bela . . . ", f Wien.
790 Meschulam Salman Theomm ha-
levi ^^ in deutschen Quellen audi
Sallaman Lämlein und Salomon
Munkhen genannt, stammt aus be-
rühmter Gelehrtenfamilie in Prag,
t Wien 22. 8. 1621; CO . . .
791 Dwerl Pohelitz '\
X. Ahnengeneration:
1030 Isaak Nauheim, 1533 im Haus
„zum Wolf" in Frankfurt/M., er-
baute dort 15 30 das Haus „gum
.Sdwert-" . öO // <^ uM>u ^
1032 Elia, S. V. Moses Ballm'^ lebte
zuerst in Bingen, dann in Worms,
Gelehrter, von dem Rechts-
besdieide erhalten sind (Bodleian
Bibl. Oxford Cod. 2184), f Worms
28. 3. 1587.
1048 SamueL^^fT Gelnhausen./^, .^y/f^^
1050 Isaak Lcduiidi — (Latftidt), aus
Ysselstein ^, 1598—40 im Haus
„zur weißen Rose", 1-55-3 — »rsw
PIftfHw" in Frankfurt/M., f 4556;
00 1 502 M^* ^SS4
aM
•ö Wadistein I, Nr. 364. ^
•* Wadistcin I, Nr. 275.^
« Wachstein I, Nr. 49l/und Löwenstein IV, •
S. 33.
" Et.
^ Et.
«» Familie Ballin, S. 25 Nr. 3.
•• Et., Dietz, Stammbudi d. Frankfurter Juden,
Frankfurt/Main, S. 3 8, Nr. 65.
•' Wadistcin I, Nr. 64.^-
•^ Wadistcin I, Nr. 4.^
«» Wadistcin I, Nr. 670, Datum unleserlich. ^
'» Wadistcin I, Nr. 105.^
^* Monatsschrift f. Gesch. u. Wissenschaft d.
Judentums, Breslau 1913, S. 341.
"^ Farn. Ballin. S. 25, Nr. 2, Löwenstein I. S. 30.
233
6*26 W7
j
iki^--
o
4 «f1«
f
4 «^«
n^^MNlWM BM tf I' ^
«
me
}
O
)
/fl^'^^
il
n
10 C¥ -il7^f
o
Wf^ (m
JhM fy^f/^^i^^V^l^
t^C' 7y\^*l<^f^ Ji
^^ • «•.. ^ «.^.-««..«^t
f
f
3
.v«
c
■■JttSi
Die Ahnen des Komponisten Giacomo Meyerbeer
'
1
■
:;
■•■)
1^
J.
®
1051 Adel V/orpfis, 1509—60 im Hause
„zur weißen Rose" in Frankfurt/
Main.jf-/l4w ^SCZ
1580 Moses Ahron Thcomihi Frähkel^*
= Aren Munk, Gelehrter in Prag,
t Prag um 1550; C30 . . .
1581 Rifka Hormtz,
1582 Jacob Pohelitz in Prag (Porlitz?).
XI. Ahnengeneration:
20^3^ Meier EpsfeiM, 1519 im Haus ,,zum
WiJJer", 153^^-33.™ Haus „zum
Wolf" in Frankfurt/M.
2064 Moses, S. v. Elias Balliyi '*, Besitzer
des Cod. Oxf. 672 in der Bodlein
Bibl. Oxford, lebte um 1550 (?) in
Worms.
2100 Cljakim LcttmSt. ' ,^
2102 Vifus (Feibesdi) -Bmg , Worpus,
148^ im Haus „zum sdiwarzen
Bär" in Frankfurt/M., f 1499/
1501; 00 ...
2103 Golde — Nürnberg, — 1-W9 — 1-9 — tm
Hau9 „gur weißen Rose" in Frank-
furt/M.
3162 Israel Horwifz '', * Prag ca. 1500,
t Prag 21. 9. 1572.
XII. Ahnengeneration :
4120 CumbrcAt (Ephraim) Ilalevi Li
Stern, 1464 im Haus „zum^JäftJlf"
in Frankfurt/M., t 151>r^
4121 . . ., T. V. Robin (Rplr^i).
4206 Jakob NMr«be;:<zrr wohlhabender
Jude in &^nkfurt/M., t nadi
1482j03M^447
4207 SankPpsfeifi, zahlte 1485 inFrank-
rt/M. olfl Witwe 70 gl. Steuer.
6324 Aron Mesdiulam Salman Hör-
Witz '•, halevi, Prag ca. 1470,
t Prag 15. 8. 1545; oo . . .
6325 Nediama, T. v. Menadiem.
XIII. Ahnengeneration:
6240 Nathan E^gfciM, 1120 in Frai
furt/M. genannt, mußte dic^Sfadt
1442 verlassen, 144^'^abbi,
zahlt 50 gl. Steueriyfnadi 1458.
8412 Salomon Nürpit^g, 1431 in
Frankfurt/M^rwähnt.
8414 Salomop^(^mel) Epsfefn, 1426 ff.
in pr^kfurt/M. erwähnt, 1470
>bi, wohnte im Haus ^zum
Buchsbaum", f i486; oo . . .
5 . . ., T. V. Nathan.
12648 Jesajas Horwitz, Pionier des
hebräischen Buchdrucks in Prag,
t Prag zw. 1514 und 1518.
XIV. Ahnengeneration:
164Q0 Jakob Lpsteht, 1409 in Frai
furt/M., im Haus „zum Stj
zahlte 55 gl. Steuern,yr 1438;
CO 1409
16481 Heve, im Haus n^tim Storch", als
Witwe 1440;7^ im Haus „zum
Buchsbaupr in der Saalgasse,
zahlte^^ gl. Steuern.
16824 Sim<5n Nürnberg, 1424 als Mei-
ter in Frankfurt/M. erw., zahlte
112 gl. Steuern.
^6026 - 161C0.
XV. Ahnengeneration:
32960 Nathan. —
32962 . . ., CO . .
32963 Gutle aijs-H?p stein, 1392-1413
irnJH^us „zum Storch" in der
>aalgasse in Frankfurt/M., zahlte
12 gli Steucrni '■
7S =s 71
7* Farn. Ballin. S. 25, Nr. 1, Kobcz al Yad, V,
Berlin 1893.
75 76 B^ Friedberg, Gesdiidite der Familie Hor-
witz, Antwerpen 1928, hcbr.
234
Sonderdruck^ auö <^e^
GENEALOGIE
^/V^a.
;
<■
;;■
i.
^l)i^|^^>p^Jl^Ull.lJlpi^M■pw^yBpy|yj^lllllT|]^^^ ^ijtmmffli^^fllfm'flfll^^ '■"■! .•'J'fJ'li"P i^''
t
€'
C)
y\
{.
-/-
COLLECTION OF MEYERBEER GENEALOGICAL ARTICLES (DR. REINHOUD BECKER)
c
i
o
(Author)
Auerbach, B.C.
Auerbach , Sl egf rl ed
Ballin 9 Gerhard
, Oscar
Bauer, Karoline
(Beer, Amalle)
Brann, Marcus
Dletz, Alexander
Dreyhaupt
Eberty, Felix
Epstein, A.
Freuden thal , Max
Freund, Ismar
Friedberg, Bernhard
Grau, Wilhelm
Gronemann, Selig
Gruenhagen , Colmar
Hallo, Rudolf
Hameln, Glueckel von
Heine, Heinrich
Holtei, Karl von
Hoff mann, Paul
(Isseries, Moses)
Jacobson, Jacob
Kaufmann , David
Kl seh. Guido
Landau, Alfred, and Wach
Landsberg, Hans
Landshut, Leser
Lewin, Louis
Lewinsky, A.
(Liebmann, Jost)
Loewenstein , Leopold
(Subject)
Eger genealogy (Halberstadt) ^
Auerbach Family
Meyerbeer ancestry (Genealogie print)
Felix Mendels sohn-Bartholdy ancestry (Genealogie)
Ballin family. Ballin in Worms
The Beer home in Berlin
Gedenkblatt an Amalie Beer (1855)
biography from Enc.Judaica
Teomim-Munk family (identity)
Fraenkel family (Vienna)
Jews in Frankfurt am Main
Jews in Halle
"Kauffmann Beer"
Esther Bamberger Wulff
Raschi buildings in Worms
Moses Benjamin Wulff
Leipziger Messgaeste
Juden in Preussen
tombstones in Krakau
Regensburg 1450-1519
Hannover
Herz Beer (Kriegslieferung 1794)
Hallo family
Memoiren •
on Meyerbeer
on Amalie Beer
Michael Beer and family
biography (Enc.Judaica)
Juedische Trauungen Berlin 1759-1813
Gomperz family
Vertreibung von Wien
Gemeinde in Halle ^
stein Privatbriefe Wien 1619
Amalie Beer
Meyerbeer family
remarks on Mirels-Heller-Fraenkel
R. Samuel Hameln
R.Samuel Hameln' s children
biography
Baermann Fraenkel (Fuerth)
Jehuda Loeb Fraenkel (Fuerth)
Juden in Fuerth
Halle family
Mirels-Heller-Fraenkel families
Michel Baer Oppenheim (wedding)
David Oppenheim
Teomim family
Paper No»
49
50
3
4
38
40
62
64
14
45
10
58
28
9
46
47
43
17
30
27
18
61
26
12
53
36
63
51
48
29
22
59
44
54
19
34
21
37
65
35
33
25
31
32
57
11
7
\J'
-.2-
a
(Author)
(Oppenheim)
Rachel, Hugo, and Wallich
Rosen thal, B.
Rothschild, S.
Sachs , Semmy
Schnee, Heinrich
Singermann, Felix
Stern, Moritz
Wachstein, Bernhard
Warschauer, Otto
Wetstein, F.H.
(Subject)
Oppenheim family data
Berliner Grosskauf leute: Beer
Die Juden um 1700
Liepmann Meyer Wulff
Jews in Germany
Worms, 1689
Isack Blin
R. Isaac Wulff, Jost LLebmann
Hoffinanz und der moderne Staat: Dokumente
Schulf hof , Li ebmann
The Lippmann-Tauss Synagogue, Berlin
Juden in Berlin, 1671
Oberlandesrabbiner Jacob Moses
Vereinsbuch des Beth Hamidrasch
Die Prager Munk
Die Instriften, Wien, I
Bankier Wulff
tombstones in Krakau
Paper No,
6
50
1
2
8
55
56
16
5
23
13
24
39
41
20
52
15
42
o
0^
1
SMALL PAGES (BLUE BINDER)
:' 0
I RACHEL, HUGO AND WALLICH:
0 2 -
3
BALLIN, Gerhard
Jr^ SCHNEE, HEINRICH
Q (Mss)
^ liOEWENSTEIN, LEOPOLD
^ ROSENTHAL, B.
(Oppenheim In Worms)
1
EBERTY, FELIX
DIETZ, ALEXANDER
KKlflKKKKWKH
LOEWENSTEIN, LEOPOLD
l2^ HAMELN, GLUECKEL VON
i7 SINGERMANN, FELIX
BRANN, M.
/C^ WARSCHAUER, OTTO
(^ SACHS, SEMMY
n FREUND, ISMAR
|a GRONEMANN, SELIG
19
LANDSHUTH
, lg/ser
7 Q WACHSTEIN, BERNHARD
Berliner Grosskauf leute. Berlin, 1938. (v.2,pp.26-42)
(publ.1967) "Die Juden um 1700"
pp. 393-429: "Liepmann Meyer Wulff"
Die Ahnen des Komponisten Glacomo Meyerbeer
special print from GENEALOGIE lssueno.6 ot 19i56.'
(GENEALOGIE ,1966, pp. 228-34.)
Die Ahnen desKomponisten Felix Mendelssohn-Bartholdy.
(GENEALOGIE 1966, pp. 644-55)*
Hoffinanz und der moderne Staat, v. 5(1965) pp. 17-21, 48-50
(prlvllegla^ etc.)
Oppenheim ancestry, typescript, from Lee F.W. Chudson.
Die Familie Teomim: MGWJ57 (1913) 341 only.
Die Geschichte der Juden in Deutschland (Elbogen)
1933, pl92-99. copled: 195-95
Jugend-erlnnerungen eines alten Berliners.
Berlin 1878. pp. 134-37 (on Esther Bamberger Wulff, the
widow of Lipemann Meyer Wulff)
Stammbuch der Frankfurter Juden. F/Oder 1907. p. 211-12.
DAVID OPPENHEIM, in: Brann and Rosenthal: Gedenkbuch David
Kaufmann, Breslau, 1900. pp.' 538-59 (I-XXII). pp. 550-51.
Die Memoiren. David Kaufmann ed., Bertha Pappenheim, tr.
Wien 1910. pp. 71-. . .204-247. (misc.pp.)
Die Lippmann -T aus s Synagoge und das Rabbinerhaus der
"Lipschuetz". Berlin, 1920.
Die Identitaet der Familien Theomim und Munk.
MGWJ 55(1911) 349-57.
Die Zahlenlotterie in B Preussen. Berlin, 1885, pp. 70-71.
(1794; Bankier Wulff in Berlin)
Die ersten Oberlandesrabbiner der Mark Brandenburg
und ihre Verwandten. JUEDISCHE FAMILIENFORSCHUNG,
2 (1928-30) pp. 13-19,37-43,67-72.
R. ISAAC BENJAMIN WOLF - /JOST LIEBMANN.
D e Emanzipation der Juden in Preussen k. II. Berlin, 1912.
p^. 14-15, 56-60,523.
Jued.
Grenealogische Studien ueber die alten Familien Hannovers.
Berlin, 1913. pp. 34,141-42.
Vollstaenfliges Gebet -und Andachtsbuch. . .Berlin, 1867,
pp, 34-35 (Meyer beer)
Wer sind die Prager Munk im 16. Jahrhundert?
ZEITSCHR F.D.GESCH D. J. I.DTSCHLD 1 (1929) 141-151.
LEWINSKY:
ö
KAUFMANN, DAVID
n
23 SCHNEE, HEINRICH
^M STERN, MORITZ
^2^ LOEWENSTEIN, LEOPOLD
ijlff HALIiO, RUDOLF
7 / GRAU, WILHELM:
-h'
Der Hildesheimer Rabbiner Samuel Hameln,
GEDENKBUCH DAVID KAUFFMANN Breslau, 1900 pp. 325-45 (I-XXI)
pp. 334-35.
» Die letzte Vertreibund der Juden aus Wien» Budapest, 1889.
pp.27...... ,215.
Die Hoffinanz undK der moderne Staat, vol. I, Bin, 1953«
pp. 47-266. (SCHUIÜOFF-LIEBMANN) and sources.
Die Niederlassung der Juden in Berlin im Jahre 1671,
ZEITSCHRIFT F.D.GESCH D.J.I.D. 2(1930) 131-149.
Zur Geschichte der Juden in Fuerth:
Jahrbuch der jued, lit.Ges. 8(i910) 65-213,
Geschichte der Familie Hallo. Kassel, 1930.
pp. 19-150,
Antisemitismus im spaeten Mittelalter: Das Ende der
Regensburger Judengemeinde 1450-1519.
Muenchen U.Leipzig, 1934,
pp. 15. ..-19o. (economic Antisemitism)
SMALL PAGES. GREEN BINDER.
o li
lo
EBERTY, FELIX
KAUFMANN, DAVID
FRIEDBERG, BERNHARD
7 ( LOEWENSTEIN, LEOPOLD
'33-
LEWIN, LOUIS
35^ LOEWENSTEIN, LEOPOLD
3 Q HOLTEI , KARL VON
'J'37
3X
LEWINSKY, A.
BALLIN, OSCAR (?)
Jugenderinnerungen eines alten Berliners 1925.
pp. 99-100, 102-05 (about Kaufmann BEER)
Die Familie Gomperz. Frankfurt ,1907. 3,164,165,259-61.
(ARON BEER)
Neue, auf dem juedi sehen Friedhof in Krakau aufgefundene
Grabschriften. MGWJ 44(1900)357-66.
ISSERLES Family, etc. tombstone inscriptions.
Die Familie Halle. Blaetter 3(1902) 110-11.
Stammbaum der Familie MIRELS-KSXXXXXXX HELLER-FRAENKEL.
Blaetter 3 (1903) (Beilage zu No. 13 of ISRAELIT (Mainz)
3-5, 34-37,49-54, 57-58,82-86, 113-20, genealogy, 129t
JEHUDA LOEB FRAENKEL IN WORMS. Blaetter 4(1903)94-95.
remarks to Lowenstein's Stammbaum der Familie MIRELS-HELLER
FRAENKEL. Blaetter 4(1903)159-60.
Baerman Fraenkel in Fuerth. Blaetter 5(1904)87-95,117-20.
Chargin (???) Erster Band, Breslau, 1866. **Mama Beer**(pp.
171-85.
Die Kinder des Hildesheimer Rabbiners Samuel Hameln.
MGWJ 44(1900) 250-59,366-80.
Die Familie Ballin. Gandersheim, 1913. pp. 25-26,13-19,74.
(Personenverzeichnis derWormser Ballin (p. 25-26)
(apparently Dietz (Frankfurter Juden) Is one.pf his major
sources) \
.MAttvul
-^-
o
t o
31
STERN, MORITZ
BAUER, KAROLINE
STERN, MORITZ
V2
HZ
vr
VI
WETSTEIN, F.H.
FREUDENTHAL, MAX
Der Oberlandesaelteste Jacob Moses. GESAMTARCHIV
DER DEUTSCHEN JUDEN. MITTEILUNGEN. 6 (1926?) 6-8.
Also in: Beitraege zur Gesch. d.Jued. Gemeinde zu Berlin,
Nr.l (1926).
(Ancestor of Mossner family)
Aus meinem Buehnenleben. (ed.: Karl von Hollaender).
Weimar, 1917. pp. 168-69.
About the Beer Home in Berlin.
Das Vereinsbuch des Berliner Beth Hamidrasch, 1743-1783.
Beitraege zur Geschichte der Jued. Gemeinde zu Berlin,
Heft 4 (1944)pp.l-38 (I-XVIII) pages copied: 4... 36.
(includes Samuel Sanwil Halberstadt, Tausk family, Michael
Hirsch Bamberger, Schulhof)
Noch ein Wort ueber die juengst in Krakau aufgefundenen
Grabschriften. MGWJ 45(1901) 165-76.
includes important corrections. Friedberg misread a fe^
Leipziger Messgaeste. MGWJ 45(1901) 460-509
copied Fraenkel, names from Halle.
LANDAU, ALFRED, and Wachstein Juedische Privatbriefe aus dem Jahre 1619.
Wien 1911. copied: ix, 18-21, 102.
BRANN, MARCUS
EPSTEIN, A.
FREUDENTHAL, MAX
JACOBSON, JACOB
AUERBACH, B.G.
RACHEL HUCX)^ and Wallich
Die Familie Fraenkel. MGWJ 45(1901) 193-213.
The Viennese family of Koppel Fraenkel. •
Die nach Raschi benannten Gebaeude in Worms.
MCWJ 45(1900) 44-75. (44-48 only, about Raschi)
Aus der Heimat Moses Mendelssohns. Berlin, 1900.
(copied: Moses Benjamin Wulff und seine Familie, pp.4,7-34,
and review of book in MGWJ 45(1901) 566-67.
Juedische Trauungen in Berlin 1759-1813. Berlin, 1968.
many pages.
Stammbaum der Familie Eger (from his Creschichte der israeli-
tischen Gemeinde Halberstadt. Halberstadt, 1866, pp. 34-34)
Berliner Grosskauf leute und Kapitalisten, vol. 3,
Berlin 1967. pp. 129-34, 316-446, 296,97. (about the BEER
family. 316-446: sources)
o
G
,ii
FULL-PACaS OOPIES
-4'
j^/lSSERLES, MOSES
JJ^WACMSTEIN, BERNHARD
^J HEINE, HEINRICH
LANDSBERG, HANS
ROTHSCHILD, S.
^6
P
liDEWENSTEIN, L.
biography from Enc.Judalca
Die Inschriften des alten Judenfriedhofes in Wien,
vol. I, 15407-1670.
Werke: historisch-kritische Gesamtausgabe (Elster)
4:540-53, S.Brief (on Meyerbeer)
"Mama Beer" (Vossische Zeitung, Berlin May 8, 1914,
Die Zerstoerung von Worms im Jahre 1689 und ihre Folgen,
Blaetter fuer Juedische Geschichte und Literatur (Loewenstein]
1(1900) 3-5,
Isack Blin (Wormeer Fluechtlinge) Blaetter 1(1900)30-31,
Eine Frankfurter Hochzeit vor 200 Jahren.
Blaetter II (1901) 44-45 (text in Hebrew)
Michel Baer Oppenheim and Bluemel bat David O,
Dreyhaupty Johann Christoph Pague neletici et nudzici, . .Herzogtum Magdeburg, Halle,
1755. 2. Teil, pp. 496-97, 503-05. (relatt ng to the Jews
in Halle. 503-05: General-Privilegium der Judenschaf ft zu
Halle, 28 Dec 1713.
KISCH, GUIDO
^ ^AUERBACH, SIEGFRIED
^ / GRUENHAGEN, OOLMAR
62
BEER, AMALIE
Z^ HOFFMANN, PAUL
C (JbEER, AMALIE
/ C LIEBMANN, JOST
Die Anf aenge der JuedischenGemeinde zu Halle.
SACHSEN UND ANHALT (Jahrbuch) 4(1928) 132-66.
copied: 132-33,142,150-52, 161-66,
The Auerbach Family. London, 1957.
(pp.9,18)
Eine suedpreussische Kriegslieferung von 1794.
Zeitschr der hist,Ges.der Prov. Posen 12(1897)53-60,
(Herz Beer)
Gedenkblatt an Amalie Beer (kein Author) . Kgl.Priv.BerliniscJ
Zeitung. Erste Bei läge, Mittwoch, den27.Junil 855., p.1-2.
(her birthdate is given on p. 2 as 10,Feb.l766) ^
Urkundliches von Michael Beer und ueber seine Familie,
EUPHORION 15(1908)557-68. (p.558: royal permit to acquire
a house in Frankfurt/Oder, for Juda Herz Beer, 1759)
biography from Encyclopedia Judaica 3:1225.
biography from the txniEk Universal Jewish Encyclopedia 7:55.
()
)
<ll>IBhll n
• k Xli«^l M ■
«olliW « »tnOi i*i «» ■i«»4A- I 't
>*«UM^iJ<MML
rt i^iiintiiiiti ifc<tl>ii
Ö
O
o
GENEALOGIE (DEUTSCHE ZEITSCHRIFT FUER FAMILIENKUNDE) 15(1966)
MUSIKGESCHICHTE UND GENEALOGIE VIII
jöic 2U)nm öcö ^omponiftcn C!5iacomo THcyerbEec
Von Gerhard Ballin (337 Seesen/Harz, Lautenthalerstr.50)
Im Jahre 1964 wurde der hundertste Todestag des Komponisten Giacomo Meyer-
beer begangen. Aus diesem Anlaß erschien auch im Jahrbuch der Leo-Baeck-Gesell-
schaft eine Biographic des Musikers. Eine Ahnentafel wurde aber bisher nodi nicht
veröffentlicht. Wohl gab es verschiedentlidie Hinweise auf seine Ahnen in der Lite-
ratur, aber ohne daß diese bisher zusammengefaßt wurden. Die hier vorgelegte
Liste der Mcyerbeer-Ahnen bringt diese Zusammenstellung. Es ergab sich, daß die
Ahnen zu den bekanntesten und berühmtesten Familien des Judentums gehören.
Über viele Vorfahren läßt sich leicht in der Literatur nachlesen, was hier an bio-
graphischem Material nicht gebracht werden konnte. Eine Ahnengemeinschaft zwi-
sdien Meyerbeer und dem Komponisten Felix Mendelssolin Bartholdy führt über die
Familien Oppenheim und Wiher.
In der jüdischen Genealogie ist oft mit einer gewissen Unsicherheit der Zusammen-
hänge zu rechnen. Das Fehlen von Urkunden oder die bruchstückhafte Erhaltung
von Quellenmaterial zwingt daher zu Vermutungen oder Kombinationen. Ein solcher
Fall ist bei Ahn Nr. 48 eingetreten. Es ist nicht sicher, ob Juda Lob Frenkel, der
in Berlin als Wiener bezeichnet wird, mit dem gleichnamigen Lob Frenkel, f Worms
1735, identisch ist.
Eine durch Herkunft und Schicksal besonders stark in sich gefestigte Ahnenschaft
bilden die ehemaligen Wiener Familien. Sie wurden 1670 aus Wien vertrieben und
fanden in Deutschland eine neue Heimat. Die Ahnen Nr. 384, 788, 1580, deren
Familien den Namen „Fränkel" führen und levitischer Abstammung sind, haben
möglicherweise denselben Ahnherrn, der vermutlich in Deutschland lebte. Diese
Vermutung, die schon Bernhard Wachstein äußerte, wird gestützt durch die Tat-
sache, daß Ahn Nr. 384 nachweisbar aus Baiersdorf nach Wien einwanderte, und
die Familien der anderen „Fränkel" sich auch „Aschkenasi" nannten. Aschkenasi
aber heißt, in engerem Sinne, der Deutsche. Die Nachkommen der Fränkel in Prag
nennen sich aber außerdem noch „Theomim", vermutlidi nach einer unerwarteten
Zwillingsgeburt, da das Sternbild der „Zwillinge" hebräisch Theomim heißt.
Die Namen, die als Familiennamen anzusprechen sind, wurden kursiv gesetzt.
Bei einigen Namen wie Jever, Soldin, Bamberger und Halle ist der Übergang von
der Herkunftsbezeichnung zum festen Familiennamen zu erkennen.
Die Stammfamilie Oppenheim hat sich zu Ehren ihres Stammvaters und wohl
audi zur Unterscheidung von mehreren anderen Familien gleichen Namens in Frank-
furt am Main „Beer" genannt. Diese Doppelbezeichnung „Beer" in deutschen
Quellen und „Oppenheim" in jüdischen Quellen finden wir audi bei den Nach-
kommen z. B. in Aurich und Friedberg.
Woher stammte die musikalische Begabung Meyerbeers? Wir wissen es nicht.
Die Quellen haben darüber nidits zu sagen geWußt und nidit einmal ein Kantor
oder Vorsinger konnte unter den Ahnen ermittpk werden.
Ahnenliste
1 Meyer Jacob Beer = Giacomo ralmusikdirektor der Oper in Berlin,
Meyerheer, Komponist, 1842 Gene-
erhielt 1822 die Genehmigung, sich
228
v^'
Meyer\
1791,
25. 5.
Josef
Liepmj
Eltern (j
2 Jacob
Heerei
Berlin,
•echt
12.6.
CO Bei
3 Amalil
Wulf)
in dei
Orden
Großel
(IL Ahn
4 Naphi
Frankl
29. 5.
1811;
5 Jente
1808.
6 Liepm|
neral]
Entre]
BerlinI
Arme(
der Ji|
seinei
* Berl
1812;|
7 Esthei
Berlii
13.1
Urgroß
(lU. Ahn
8 Juda
t Fral
9 Beile
furt/(
10 Eno(
Jacobj
1704,
I I > H I f I I
' ' A' •;
M^ ^05*?3^.^ •^--vcii_^-^
Iu,jLj A^^ <X:<r,^'
7
O
J
o
Ul^\
MMtM«
o
;alogie VIII
riacomo Meyer-
i-Bacck-Gesell-
ishcr noch nicht
len in der Lite-
Ihier vorgelegte
ib sich, daß die
[ntums gehören,
'as hier an bio-
Imeinschaft zwi-
[y führt über die
der Zusammen-
Ihafte Erhaltung
►nen. Ein solcher
[ob Frenkel der
enkel t Worms
Igte Ahnenschaft
vertrieben und
|88, 15>"^ deren
mg si haben
Ind lebte. Diese
durch die Tat-
linwanderte, und
iten. Aschkenasi
Fränkel in Prag
ler unerwarteten
)mim heißt.
kursiv gesetzt.
:r Übergang von
aters und wohl
amens in Frank-
r" in deutschen
bei den Nadi-
wissen es nicht,
imal ein Kantor
[er Oper in Berlin,
Genehmigung, sich
(jZ) :: b- ^ ty>4vvt l^(/<^/^
gi4h> **»«
iiiii/iiiij^--' ^*'*^'-i^
■••**i««M.',
iiMiÜliti
f
A^Mf
Die Ahnen des/ Komponisten Gincomo Mcyerbcer
^
^bl(!)
Meyerbeer zu nennen; ^^erffn 5.9.
1791, t Paris 2. 5. 1864; 00 Berlin
25. 5. 1826 Minna Mossoh, T. v.
Josef MossoH u. s. E. Jeanette, T. v.
Liepmann Meyer Wulf.
E It c rn (I. A h n e n g e n e r a t i o n):
/2)jacob Herz Beer\ 1794 preuß.
^^ Heereslieferant, Zuckerfabrikant in
Berlin, erhielt 6. 4. 1809 Bürger-
/ccht in Berlin; * Frankfurt/O.
yi2. 6. 1769, t Berlin 27. 10. 1825;
' oo Berlin 4.9. 1788
_nialia (T. v. Liepmann Meyer
Wulf)^ erhielt für ihre Tätigkeit
in den Freiheitskriegen den Luisen-
orden in Medaillenform, * Berlin
iQflllTffl^-'^ t Berlin 27. 6. 1854.
Großeltern
(IL Ahnengeneration):
aiß /"Äaphtali Herz Beer', lebte in
^ ^K7 "^Frankfurt/Oder, * Frankfurt/O.
29. 5. 1736, t Frankfurt/O. 10. 10.
n>lß) (fpJente Halle, t Frankfurt/O. 22. 9.
^=^ 1808.
/ if\ /^Liepmann Meyer Wulf, 1794 Ge-
|)|^,'JS:^neralpächter der preuß. Lotterie,
Entrepreneur des Postfuhrwesens in
Berlin, Getreidelieferant d. preuß.
Armee, Bankier in Berlin, Ältester
der Jüdischen Gemeinde, besaß in
seinem Hause eine eigene Synagoge;
* Berlin 1. 9. 1745, t Berlin 16. 8.
1812; 00 Berlin 1764
1/ lA /7)Esther Bamherger\ Bürgerrecht in
IblnO; C-^ Berlin am 26. 1. 1818, * Berlin
13. 12. 1740, t Berlin 13. 4. 1822.
Urgroßeltern
(III. Ahnengeneration):
1(7(2«) /^Juda Beer, lebte in Frankfurt/Oder,
^-^ ^^t Frankfurt/O. 1764; oo . . .
9) Beile (T. v. Isaak Saul), t Frank-
^furt/O. 1773.
(10 Enodi Halle \ Henoch, Sohn des
>=^acob aus Halle, Gencralprivileg
1704, 1713 in Halle erwähnt.
4
/l2)Meyer Wulf = Meyer Levi = I^^Ly
^<l^tAcycr Tausk', 1749 Synagogen-
vorsteher in Berlin, „lehnt auf /^ >^
^ Pfänder", * Berlin ca. 1711, t Ber- Vj^^^
Oji lin 18. 10. 1759; 00 Berlin ^^^/^^'r:^
>^ 8. 1739 (Datum der Konzession)^^. (7yJ
. . . (T. d. Samuel Moses). ^»>gf (jv
Michel Hirsch Bamberger \ Rabbi- ^ ^ ;
natsassessor in Berlin, 1749 han- [(j(loL^yr li
delt mit „einländischen fabrizierten
Waren", Wollwarenhändler in Ber-
lin, t Berlin 4. 12. 1772; 00 Berlin
^_ ca. 11.8. 1732 lor^
(lOHindel (T. v. Samuel Bendix),(moO
^^i Berlin 2. 11. 1793. ^^
IV. Ahnengeneration:
(l6)Herz Beerl, aus Frankfurt/M., lebt^
Xm^Frä
^ — ^2 5.1. 1/VO, v^^ VTTVJVi x^y^i/
(f7^indchen (T. v. Jost Liebmann), [(^
^^ Berlin 17. 1. 1713. ^— n
18 Isaac Saul*", Vorsteher der jüd. C^^Tj
Gemeinde in Frankfurt/O., t Frank
furt/O 8 4. 1749.
<;2a>Jacob Levin = Jacob Sohn des Wolf M- ^
^ Wilner ", seit ca. 16^6 in Halber- ^
Stadt, zog 1691 nach Halle, 1713 ^(fz^
Generalprivilg für Halle. vl^
^ J. Jacobson, Die Judcnbürgcrbüchcr der Stadt
Berlin, Berlin 1962, Nr. 16. zitiert: J. B. B.
2 J. B. B. Nr. 390.
5 J. B. B. Nr. 16.
* J.B.B. Nr.3*^ 2*2-
* J.B.B. Nr. 651.
« Sclma Stern. Der Preuß. Staat und die Ju-
den, Liste der Juden in Halle 1713, Nr. 5.
' Jacob Jacobson, Jüdische Trauungen in Ber-
lin 1938, Nr. 193, zitiert: Trg. zwei weitere
Töchter heirateten in die Familie Ebers. Nach-
komme ist der Assyrologe Georg Ebers.
8 J.B.B. Nr. 176, Trg. Nr. 65.
» L.Geiger, Gesch. der Juden in Berlin, IL
Berlin 1871, S. 41: Paß f. Jost Liebmann 20.6.
1699 f. Reise nadi Holland u. Wesel z. Hodizeit
seiner Frau (riciitig Tochter) mit Arendt Beer
(richtig mit dessen Sohn).
*o Mitteilung von Dr. Bernhard Brilling, Mün-
ster, dem idi für seine ständige Unterstützung be-
sonders zu Dank verpflichtet bin. Zitiert: Brilling.
" Max FreudcnthaL Aus der Heimat Men-
delssohns, Berlin 1900, S. 26 ; Löwenstein, Blät-
ter f. jüd. Geschichte und tltcratur, IIL S. 110.
t, i
it
'I
229
r\
n^mmm^tm
>*'■■' ' >
■ » I» >
J
"l't
' ' I
%»k . . . • *» •«■••«
v/uvv\/v\/uvv-vuu'vv/vi/V''u*uws/vi/'v'.></vwu«tftfwit'*¥if'.*Jil(^'*r</tfvyiJ
C
C
Off'M
I
iS)C^
Uiu »iM^t ^A
-/-
foMi
dxw^v
2ä
.. cSy (S) ® ® (^
Xii iL
fl, ^ Ol 2-t^OT ,\ ^
2,^Ui^ -^^k^vJ^
.(V.1^/
^.«vt;
(2) (2^^<^ (iA^a/jevti^ciXv
( 7«,^ i* fj^ (r22.
i-l3t(t%^
\ 1 t \<
^ t
--<-
M^: /Ic^&^mJ- (j.l(.'!r)k,^l,^j..(CS<^ f)iaicr>,<^^!^
o
]^ A ^-ju^ J^.jc^r ^Mcuu^j^ i^v^ ijhA^^^M^w.
l»>i»>iW»«»«>JfcM>»— *■»— —J— *>>i !■ ■ »"
^*i— ^»»lll I «
lhl«"ll ■">■ ■•^
■r
V
» —
I 1
t
-f-*-
>
^
o
. t
t AWä)
<^ ^ ^JT^ttJ
QDCt;(Ji
\/>/07tA\/i
A/jKHi
n^< ^ ^j>£i./
^>.
^ifu
*^i£*j)
U^VMn)
■
*♦•♦'*•'■*'•'•«/•* •■ •*><>«• t t / ,• t f t * »«9«4«»k»«»»»**» •k»Vk«*«4' '*r.»»% #«»«>•••
» • «
£
?2%3.
CS
rfi^ö
^^l<S^_
ayr^T/zJ
A/t?i^öt;)a?-
++
4
i
V.
T
r*
< ■
• >»«rf>rr9 • t 9 f » 9 » t » t ».il.
t I litt
> Pej2_ h^^
ll^uW
w
<-*•
>^-
CO^Äßv^^ÜicV. cj ^^_
■ > ii.< ■ Mi» . > <■!
'-♦-^
Ii^'3ia___
.>. ■! ^ .« *■
uNZß(/n(;-^iSßSZ
Gcjp. L u^y<i>yi ^ ßuN>Mij jiY/^\A c/Ww>^)
4j-
J
J^^ /
t
f
u^O i_
-♦-*-
t-»-
i.
-H-
ne^^W
U'&jfev)
t-f-
Ci%) Ja
osery- j^iisi^^u
(
3^ Ahti^inh teac
I-
M
l
l)«iU
-♦— »-
i^üd(vooKy^ heuaii ^5 l)mi?w /4f
CTSi?
E
£
?53
tt
dM<c^{(iZH
±Ss?c3LU?Vf I ri>H4o/
^
-U^
^^ . Ol^o>v/ Wc^'-Pk»«,
J4Ai<
UöLf UlLN^icf^ jjfcj
■-r )
•*V -t'^' '
( ^^iiyj'l^ff^^^/t.x ' ?y^ pd^C')-t\ T^tK T )
1
^ / / ^ ^
i
, )
^ j
•
1 ■
1
«
1'
i
.
i
i :
i
i
" t
; 1
1
1
j
o
kl®
Die Ahnen des Komponisten Giacomo Meyerbeer
ri
(24/Wolf Lcvin Frenkcl =
Sohn des Jchuda Lob '" halcvi, „von
Seeb Wolf
\^/vlL
(.
der Vertriebenen aus Wien" ; er wird
auch Wolf Tausk genannt, 1714 in
Berlin; t Wien ca. 1669, t BeTlin
Samuel Qcvcr **, * ca. l^^t Ber-
lin 7.10.1741; CO II. Berlin ca.
20. 12. 1737 Esther, a Berlin 23. 9.
1808 (T. V. Lob Katz aus Rathe-
^ now);C^I. Berlin ca. >^r^6. 1725
Mindel SoU'xn, t Berlin 14: 7. 1737,
_ Witwe des Moses Jochen. U^P^
^^/T^^^'^w;"^^ Hirsch Bamberger.
^^Tfo/Samuel Halberstadt = Sanwil Sohn
\^(kj)-^ des Bendix aus Halberstadt *^ Rab-
^^^^ binatsassessor (Dajjan) in Berlin,
Hauptprivileg am 10. 2. 1^^2,^._^^^___^
^^t Berlin 1.8.1742, 72 J.; 00 . . ./7^)Bcndit
3>Rcchel, T. V. Hirsch Wiener ". ^^ Stadt ^'
V. Ahnengcncration :
(^T2yAron Beer Oppenheim '*, lebte in
Frankfurt/Main im Haus „zum Pe-
•likan", dann im „Paradies", kur-
pfälz. u. kurbrandenburg. Hofjude,
t um 1712; 00 I. Hannele, T. v.
Mendel Bacharach, f Frankfurt/M.
18. 11. 1676; 00 IL . . .
CT3^Jachet, T. v. Manes Darnistadt,
^^ um 1712,
x^ — \ O4^ost Liehmann = Jehuda Lob bcn
(IC^) ^ Elieser Lippmann '^ bei den Behör-
^*-^^ den stets Jost Liebmann genannt,
bei den Juden Juda Berlin, Hofjude
des Großen Kurfürsten in Berlin,
t Berlin 30.1.1702; 00 1. Malka
Hameln, f Hildesheim 25. 6. 1675,
aus der Familie Goldschmidt; 00 IL
^-^Berlin Anfang 1677
|. X~x (35/Esther Schulhoff, t Berlin 15. 4.
/( 7(1 1^7^ 1^1^' Witwe des Hofjuden Israel
Aron aus der Familie Hammer-
schlag, Hofjüdin des Großen Kur-
fürsten in Berlin, genannt die Lieb-
männin *^.
6 Samuel Sanwil *•, Vorsteher der jüd.
Gemeinde in Frankfurt/Oder, f Ber-
lin 25. 8. 1717; 00 . . .
37 Vogel (T. v. Levin Manusdi), L^n0)
t Frankfurt/O. 28. 3. 1717. ^^
Wolf Wilner = Simon Wolf ben ^
Isaak aus Wilna ''", Vorsteher in I o»
Wilna, von dort vertrieben, kam er U^Ä^f^f^
zuerst nach Hamburg, ließ sich dann jTjp ^ ^^^^ '
in Halberstadt nieder, f Halberstadt ö-
^1^5.12.1682.
^8jjuda Lob Fränkel - Lob aus Fürth
^^ " Lob Berlin, Gelehrter, 1670 aus
/b// Wien vertrieben, kam nach Fürth
^rtm# später nach Berlin, seit 1732
in Worms ^*, t Worms 31. 5. 1735;
00 . . .
49 Pessel Mirels ", f Berlin 23.12.
1727.
52 Moses in Jever/OIdenburg.
54_ Jechicl Michel in Soldin. ^^ _, .
Sohn des" Meier Halber- /i> (41IJ
Rabbinatsverwalter, Ge-
lehrter, t Halberstadt 1700. ^ UyxJJif-^^-
65
66
n^
67
68
69
70
71
/6^ Hirsch Wiener = Hirschel Sohn'^e^
Modechai Model ^\ über ihn ist
72
74
ihn ist ^|7/J
VLAh^^^e^eration:^^WV^/r(g)
(^64)Bär Oppenheim ^, Bankier in
Frankfurt/M., 1650 im Haus „Ein-
horn", 1675 zum „Pelikan",
80
^^lU^ (
12
117
HT^^'
J. B. B. Nr. 282, Trg., Tausk = Taussig.
TrjjJ^
TrgT Nr. IS, Nr. 65. Vermutlicher Stamm-
AcT Familien B endemann und von
0 ;i n n (AdmirnI v. B.).
.'^cnsrcm. Ri irrer. IV. S. 53, Anm. 20.
"' Or S. Etr'" Toldot", maschincn-
schril-tlich in Stadtbio. v .».^ a Frankfurt/Main,
zitiert- Fr.
*' Rudolf Hallo, Geschicnu u Familie Hallo,
Berlin 1930.
*^2iticrt: Hallo, weitere .\.. . .uen in allen
Arbeiten über Juden in Preußcr. .iid Berlin, zu-
letzt bei Schnee, Bd. I. sehr ausführlich.
*• Mitteilung Brilling. ^ ^
20 Löwenstein, Blätter 111. S. 110, hebr. Stamm- V^ (o^ ^'-'**^
bäum d. Farn. Halle, Freudenthal. Aus d. Heimat ,y^L^(^J*^.Jl)^
Mendelssohns, S. 152, Stammtafel. /C/U2p'
** Löwenstein, Blätter IV, S. 50 u. S. 94.
^ Löwenstein, Blätter IV, S. 50.
2' Auerbach, Geschichte der jüd. Gemeinde
Halberstadt.
" Löwenstein, Blätter IV, S. 53, Anm. 20.
" Et.
99
124
125
VII.
128
t Fr
Gutll
168
Man!
„zun!
furt/l
die
gogc\
fürt
Gütll
BaurI
Eliesl
]66(
Merll
Sami
mani
oo .
Gretl
Berlil
Saloi
Lewil
FranI
Isaal
sein
einei
kau.
Davil
aus
Fürtll
Rad(
Benj^l
167(
nach
meinl
1691
Rose
hale\
Mord
del
Rabbi
nach
der
1 0. El
Pessc
Wier
AhJ
Leib
zum
230
o
( 6 1]^ <^i"^
mm&m
mm
^
lanusch)»
•
[olf bcn
Icher in
kam er
Ich dann
berstadt
IS Fürth
•70 aus
Fürth
it 1732
. 1735;
23. 12.
Halber-
|r. Gc-
)hn des
lihn ist
Her \0
IS „Ein-
rlikan",
lussig.
Stamm-
id von
1.20.
»sdiincn-
irt/Main,
ic Hallo,
in alleo
^rlin, zu-
Stamm-
Heimat
lemeinde
1.20.
f>
Die Ahnen des Komponisten Giacomo Meyerbeer
I
t Frankfurt/M. 13. 1. 1695: CX) . . .
65 Gutle Bonn, t Frankfurt/M. 30.9.
^^1681.
/66yManes Y)c\r\nsxa(\x, 1662 im Haus
/^ „zum goldenen Brunnen" in Frank-
\ji\/S\^ furt/M.. Höchstbesteuerter, erbaute
r^y,y^ die „Klause" (= Schule mit Syna-
l g:oge), t Frankfurt 1684; oo Frank-
^:ab fürt 1662
/o7yGütle, im Haus „zum grünen
^^ Baum".
"S^Elieser Lipmann Aschkenasi ", um
1660 in^öttingen, oo . . .
6^JMerle
SamueT-Säu<//io/ ", aus Prag, Kauf-
mann in Berlin, f Berlin 1704;
CO . . .
7l)Grcthel Jacob, lebte schon 1675 in
Berhn, t Berlin 1696.
72 Salomon.
74 Lewin Manusch -^ lebte 1683 in
Frankfurt/Oder.
80 Isaak Meiseis, Vorsteher in Pinsk,
sein Bruder Jehuda Lob war Besitzer
einer hebräischen Druckerei in Kra-
kau.
96 David Seckel Frenkel ^", wurde 1 670
aus Wien vertrieben und kam nach
Fürth, t Fürth 4. 1 1. 1691 : 00 ...
97 Radesch. T. v. Zacharias halevi.
98 (Benjamin Wolf NixreU^^, wurde
^f;:!^ 1670 aus Wien vertrieben, kam
nach Berlin und wurde dort Ge-
meindevorsteher, f Berlin 22. 3.
1691: CO ...
99 Rösel, aus Wien. T. v. Bärmann
halevi. f Berlin 6.4.1694.
Mordechai Model Öttingen = Mo-
/ X X ^r del Ries '*, vertrieben aus Wien,
Hi^Sv Rabbiner in Schnaittach. kam dann
nach Berlin und gilt als Begründer
der Berliner Gemeinde, f Berlin
10. Flui 1675: CO . . .
^Pessel Mir eh (-Neumark), aus
Wien, t Berhn 1678.
YILk hnengeneration:
^J£8^1eib Oppenheim ", = Joseph Juda
zum Sdiwcrt, Vorsteher, 1595 in
Frankfurt/Main, t Frankfurt/M.
7. 4. 1655; 00 . . .
29^Frummet Ballm '*'*, aus Worms,
t Frankfurt/M. 28. 1. 1649.
130 Moses Bonn •*\ wohnte in Frank-
furt im Haus „Zum fröhlichen
Mann", Gemeindevorsteher, t
Frankfurt/M. 29.7. 1647; CO 1595
131 Hanna Gelhäuser, f Frankfurt/M
1.9.1648. ^«^^
? Herz Darmstadt, in Wien. /^ j
Jacob Asdikenasi, in Schneidemühl.'"\si^
3 Jacob Jokel Sckulkof, in Prag "-^^^^—^
")Jacob, S. V. Benedikt Israel '^^- ^f
hörte zu den vom Kaiser in Glogau
privilegierten wenigen Judenfami-
lien.
160 Simcha Bonem Meiseis "'*^ f Krakau &^-^^
1624: CO . . .
161 Dresel isserles. ^ 1561, f Krakau j/J^i^
1601.
192 Koppel Fränkcl ^^ Jacob Franckhl
Hoff Judt ^", genannt der reiche
Koppel in Wien, f Wien 17. 4.
1670; CO I. Vittoria Meschulmim,
aus der italienischen Bankierfamilie,
die in Deutschland auch „Dal
banco" genannt wurde ^•, f Wien
5. 11. 1640; 00 IL ...
2® Mitteilung Brilling.
27 Hallo.
*^ Mitteilung Brilling.
*• Löwenstein, Blätter V, S. 88. D. Kaufmann,
Die letzte Vertreibung d. Juden aus Wien, Wien
1889, S. 191.
*® Löwenstein IV, S. 88.
'* Löwenstein IV, S. 34.
32 Et.
33 Et.
3* Et.
3* Hallo, und Mitteilungen d. Ges. f. jüd.
Farn. -Forschung S. 3 5 5.
»« dgl.
" Frcudcnthal. Heimat, S. 152.
"* Wachstein, Die Inschriften d. alten Juden-
friedhofs in Wien, Bd. I, Wien 1912, Nr. 634.
zitiert Wachstein I.
'" Wachstein I, Nr. 265. Ein Zweig der Fa-
milie Meschulmim - del Banco ließ sich in Ham-
burg nieder: Nachkommen waren die Familien
Warburg, Ballin (Albert B.), Abra-
ham s o n (Otto B r a h m , Deutsches Theater
Berlin).
: ,05, ^ ^ ^*
.^Aoi
T^f
231
mmmmm
mmmmmmm
mmemmmm
■ V V J V U V
ÄJ^IMti
3%^^t/Mmis.
I
f'v«-.
I/Zi'
()?.A(Bv^ l^^ij-e«.' na?^//^,
^7t/2>
t/JT/
6P
«•<^
•^
/
. ?J^
I w^
t
Jeit^^^f^/v^^MM
(P cS-rO fK (Pf? i^/s^^^^-^-^^"
Die Ahnen des Komponisten Ciacomo Mcyerbccr
liot
193 Zortcl, T. V. Avigdor, f Wien mcindcvorstchcr, \ Frankfurt/M
21./22. 12. 1661. ASVSS^r^VlÜP«^
194 Zacharias, S. v. Issachar Beer ha- (284^cnedict Israel'', 1598 in Glogau
levi **", Gemeindevorsteher, Gründer
^
und Stifter der Mayer-Synagoge in
Wien, t Wien 15. 7. 1664; 00 . . .
Y'/^^^y_^195 Vögele, T. v. Isaak'*, t Wien 6. 3.
^^>^^y^ 1657.
^7^2^ 196 Jacob David Ncumark*^, ein sehr
'^ gelehrter Gemeindevorsteher in
Wien, t Wien 11. 2. 1657; 00 . . .^
-^197 Rediel Hcllcr*\ f Wien 25.2.1664.
198 Issacher Bärmann halevi *^, t Wien
27. 3. 1662; 00 . . .
199 Ncchama, T. v. Moses Berech**,/
t Wien 19.6. 1654. /
$48JDavid Tebele öttingen ^* halevi
4 #5)
r
t Wien 1.7. 1658.
= 196.
= 197.
1
l
\
VIII. Ahnengeneration:
'Siö^^loses Oppaihcipti*\ 1577 in
Frankfurt/Main im Haus „zum^
Schwert", Höchstbesteuerter, f
i|j^'''\ Frankfurt/M. 12.3.1626; 00 . . .
■v^ ^^7^^„ T. v. Gumprich Friedberg zum
Ichwert.
258 /Samuel Abraham Ballin''', in Worms
im Haus „zur Kanne", Vorsteher
der Gemeinde, spendete für sein
Seclcngedächtnis 10 Gulden, 200
Gulden stiftete er, damit aus den
Zinsen die Beleuchtung der Syna-
goge am Sabbath bezahlt werden
konnte, f Worms 4. 4. 1622; 00 . . .
^59jfeutrut Worms.
260 AronJNathan jBonn *\ aus Türk-
leim, wohnte in Frankfurt im Haus
„zum Bisemkopf", 1565 im „fröh-
lichen Mann", bedeutender und zu-
verlässiger Geschäftsmann, t Frank-
furt/M. 1620; 00 ...
261 Gutlin, T. V. Moses Bonn, f Frank-
furt/M. 27. 2. 1609.
262 Isaac GelUäuser ^\ lebte 1577 im
Haus zur weißen Rose" in Frank-
furt, 1620 Hödistbesteucrtcr, Ge-
^^^'''^^privilegiert von Kaiser Rudolph II.,
1615 Erneuerung des Privilegs,
1600—1620 Besucher der Messe in
Frankfurt/M. als Juwelier, f Glogau
vor 1622.
320 Abraham, S. v. Josef Meiseis ".
360t Moses, S. V. Israel h
Isseries '*^ Rabbiner
3#^* 1520, t Krakau
sser, gen. Moses |r/j[U^^
»r in Krakau, / ^ — 'juws
1572; 00... iCt^^
[
Mordcdbai ben llQ^ a*^ '
:. flodjx'. "\-*"^ \A^^^^^
s@
X7
3. . . ., T. d. Rabbiners
Gerson Cohen Zedek.
384 Beckl Paiersdorf = Jeremia Isaac^
lialevi ", kam um 163 5 aus Baiers-
dorf nach Wien; 00 II. . . .
385 Rietschel . . .
386 Rabbiner Avigdor, Almosenpfleger.
388 Issachar Beer halevi = Peer Mayr
befreiter Hoff Judt", f Wien 16. 10.
1634; 00 . . .
389 Liba (T. v. Zacharias) '^•, = Eliesa-
bcth Mayr, f Wien 27. 5. 1662,
80 J. alt.
392 Naphtali Neumark, Rabbiner in ^ S^OO
Fulda ".cJb:(0_
394 Jacob Koppel Heller-WallersteiH ^JTO^ ^98^
halevi^^ t Wien 15. 9. 1612;00. . . ^ ^^
395 Mirjam Mirl Sara TUeomim ", aus ^ ^^ ^(l^^a)
^® Wachstein I. Nr. 590.
*^ Wachstein I, Nr. 468.
^2 Wachstein 1. Nr. 465.
^^ Wadistein I, Nr. 581.
*^ Wachstein I, Nr.^i-^^r-i^J^^
*^ Wachstein I. Nr. 42 5.
^« Wadistein I, Nr. 491.
*7 Et.
^^ Oskar BalHn, Gcsdiidite d. Farn. Baihn,
Gandcrsheim 1913, S. 26, Nr. 10.
" Et.
so Et.
" Hallo, Mitt. d. Ges. f. jüd. Fam.-Forsdi.
S. 355 ff.
*2 Freuenthai, Heimat, S. 152.
s^ Freuenthai, Heimat, S. 152
«* Wadistein 1, S. 542.
" Wadistein I. Nr. 208.
w Wachstein I, Nr. 560.
" Löwenstein IV. S. 5. - — :^ Vj^'^^'^ C^'^V^ü^ .
«» Wadistein 1, Nr. 52. H
" Wachstein I. Nr. 240.
Prag
Nach
21.2
396
= 3
397
= 3
398
Most
— »
Wier
CO .
399
Rose
Mon
496
R.
asses
fÖi
500
502
— :;
503
IX.
Ahn
512
Leib
1531
„zun
Hau:
157:
m I
513
Edel
514
Gurr
Isaal
Frie(
Vors
„zur
156^
00 1
515
Judi
516
Ehes
I60:
518
Ehe«
519
Frur
520
Jaco
„zur
t Fi
521
Spri
aus
524
Seh)
155-
Frar
Ros«
Vor
wmm
n
'rankfurt/M.
in Glogau
IRudolph II.,
Privilegs,
T Messe in
|:r, t Glogau
. eiseis ".
gen. Moses
[n Krakau,
; 00 .. .
»rdechai ben
•emia Isaac
aus Baiers-
|osenpfleger.
Peer Mayr
^ien 16.10.
I, = Eliesa-
. 5. 1662,
labbiner in
malle.. ,.«
|612;CO...
mim^^, aus
Farn. Baliin,
Fam.-Forsch.
o
Die Ahnen des Komponisten Ciaconio Meyerbecr
399
^
496
Prag, ihr zu Ehren nannten sich
Nachkommen auch „Mirels", f Wien
21.2. 1639.
396 = 384. ^
397 = 385. Ki6HT!
398 Moses Berech = Moses Molazky
= Moses Benedikt •^ Hof Jude in
Wien, * 1589, f Wien 25. 1. 1649;
CO . . .
Rösel, t Wien 4.11.1641, T. v.
Mordechai Model "*.
Model halevi •^ Rabbinats-
assessor (Dajjan) in öttingen,
t öttingen Anfang 1600.
394.
= 395.
IX. Ahnengeneration:
Cs^^cxh Oppaihehii *^ aus Heidelberg,
1531 in Frankfurt/M. im Haus
„zum Hirsch", später in Worms im
Haus „zum Riesen", f Worms
1572/73; CO II. . . . Sörlin . . .,
^ 00 I. . . .
CsjJ^dd . . .
514 Gumpricht Salomon Friedberg =
Isaak Efraim ben Salomon ^\ aus
Friedberg (Hessen), Gelehrter und
Vorsteher in Frankfurt/M., im Haus
„zum Schwert", f Frankfurt 21. 10.
1569; CO IL um 1562 Hindle . . .,
00 I. um 1540
515 Jutlin Nauheim.
tlöjEli^ser Sußmann Balliyt *', f Worms
rieser Meir Worms, oo . . .
5-{^
oO
789
'^(^^IoOj^
525 . . . LcdtHtch. ^^^^
776 Meier, S. v. Mcschulam halevi ",
Stammvater der Famihcn Mayr und
Maar in Wien, t Wien 1 8.12.1615.
778 Zacharias, Märtyrer in Eisenstadt. "^^
788 Abraham halevi "^ Stammvater de
Wiener Familien Heller, Waller'
stein, Fränkel und Mirels, f Wie
zw. 1610 u. 161 3; CX) . . .
Bela . . . ^ t Wien.
Vleschulam Salman TUcomim ha-
levi '", in deutschen Quellen auch
Sallaman Lämlein und Salomon
Munkhen genannt, stammt aus be-
rühmter Gelehrtenfamilie in Prag,
t Wien 22. 8. 1621; CO . . .
>werl Pohelitz ''\ CMiooi
Ahnengeneration :
1030 Isaak Nauheim, 153 3 im Haus
„zum Wolf" in Frankfurt/M., er-
baute dort 15 38 das Haus „zum
^ Schwert".
M032yElia, S. V. Moses Balliyt''^, lebte
^^ zuerst in Bingen, dann in Worms^
Gelehrter, von dem Rechts-
besdieide erhalten sind (Bodleian
Bibl. Oxford Cod. 2184), f Worms
1048 Samuel, in Gelnhausen. ^ ulc^^ tk i^'?'3v5^
1050 Isaak Lechnidi (lenmdi), aus \\^ ^
Ysselstein (?), 1508-40 im Haus (jlcU^»^^
„zur weißen Rose", 1552 „zur ^ .. \
Pfanne" in Frankfurt/M., f 15 56; Q^CU^*^N
00 1502
1601
8.
«0 Wachstein I. Nr. 364.
«» Wachstein I. Nr. 275.
I
51
[
9jFrummet Levi.
520 Jacob Bonn "^ seit 1542 im Haus
„zum Hirsch" in Frankfurt/M.,
t Frankfurt kurz vor 1544; CO . . .
521 SprinzQ^. ., CO II. 1544 Jacob Jessc
aus Landau.
524 Seligmann (Pinchas) Gelhäuser, seit
1550 Tuch- und Seidenhändler in
Frankfurt/M., im Haus „zur weißen
Rose", brandenburg. Geldgeber,
Vorsteher, t 1574; co um 15 50 ^
/
"2 Wachstein I, Nr. 491 und Löwenstein IV,
63 gj C/
«♦ Et.
•5 Familie Ballin, S. 25 Nr. 3.
•• Et., Dietz, Stammbudi d. Frankfurter Juden,
Frankfurt/Main, S. 38, Nr. 65.
•' Wachstein I, Nr. 64.
•* Wachstein I, Nr. 4.
"• Wachstein I, Nr. 670, Datum unleserlidi.
7» Wachstein I, Nr. 105.
^' Monatsschrift f. Gesdi. u. Wissenschaft d.
Judentums, Breslau 1913, S. 341.
"^ Farn. Ballin, S. 25, Nr. 2, Löwenstein I, S. 30.
L
233
mmmm
^mmmmm
wmmmmm^
mmm
«mi
■*■
mmmm
mß
■ ■ mnmfttim
rmi«>M» ww*^«
m^'wmmim
>
1^^/^
Die Ahnen des Komponisten Giacomo Mcyerbccr
1051 Adel Vforms, 1509—60 im Hause
„zur wcißcnRosc" in Frankfurt/
Main, t^ r7^(jC{
Ah;
^/t/2o/
Z(?l2>^1580yMoscs Ahron Tlieomim Fränkcl^^
—5 ^ = Aron Mimkr^clchrtcr in Prag,
fj — - — ~-._^t Prag um(l3J$^ oo . . \J
acob Pohelitz in Prag (Porlitz?).
(
XI. A hncngcncration:
2060 Mcicr Epstein, 1518 im Haus „zum
Widder", 1526—40 im Haus „zum
Wolf" in Frankfurt/M.
2064 Moses, S. v. Elias Ballin ''\ Besitzer'
des Cod. Oxf. 672 in der Bodlein
Bibl. Oxford, lebte um 1550 (?) in
Worms.
2100 Eljakim Lctmiclt.
2102 Vifus (Feibesch) Bing Worms,
148 5 im Haus „zum schwarzen
Bär" in Frankfurt/M., t 1499/
1501 ; 00 . . .
2103 Golde Nürnberg, 1509—13 im
Haus „zur weißen Rose" in Frank-
furt/M.
srael Horwitz '*, ^ Prag ca. 1500,
-p^S" t Prag 21. 9. 1572.
XII. Ahnengeneration:
4120 Gumbrecht (Ephraim) Halevi Ep-
stein, 1464 im Haus „zum Wolf"
in Frankfurt/M., t 1516; oo . . .
4121 . . ., T. V. Robin (Rüben).
4206 Jakob Nürnberg, wohlhabender
Jude in Frankfurt/M., f nach
1482; 00 1447
4207 Sara Epsfe/H, zahlte 148 5 in Frank-
furt/M. als Witwe 70 gl. Steuer.
6324 3Aron Meschulam Salman Hot-
Witz '*, halevi, Prag ca. 1470,
^t Prag 15. 8. 1545; OO . . :
CXi SOiJ 6325^echama, T. v. Menachem.
f^S^
XIII. Ahnengeneration:
-8240 Nathan Epstein, 1428 in Frank-
furt/M. genannt, mußte die Stadt
> 1442 verlassen, 1447 Rabbi,
zahlt 50 gl. Steuern, f nach 14 58.
8412 Salomon Nürnberg, 14 31 in
Frankfurt/M. erwähnt.
^ 8414 Salomon (Semel) Epstein, 1426 ff. ^ \/yU
in Frankfurt/M. erwähnt, 1470^ ^^ —
Rabbi, wohnte im Haus „zum
Budisbaum", t i486; 00 . . .
8411, . . ., T. V. Nathan. (/w>>ii^2*^
as Horwitz, .\.nier'^^dcs
äischen Buchdrucks in Prag^ j 6> ^^J,
t Prag zw. 1514 und 1518.
12öjß? Ic<;aja
~lL^ lu-hrä;
'&^'
XIV. Ahnengeneration :
16480 Jakob Epstein, 1409 in Frank-
furt/M., im Haus „zum Storch",
zahlte 5 5 gl. Steuern, f 14 38;
00 1409
16481 Heve, im Haus „zum Storch", als
Witwe 1440—52 im Haus „zum
Buchsbaum" in der Saalgassc,
zahlte 80 gl. Steuern.
16824 Simon Nürnberg, 1424 als Mei-
ster in Frankfurt/M. erw., zahlte
112 gl. Steuern.
16828 = 16480.
XV. Ahnengeneration:
32960 Nathan.
32962 . . ., 00 . . .
32963 Gutle aus Epstein, 1392— 1413 xD^vj^A />73
im Haus „zum Storch" in der Q^JTe'TtoJX^
Saalgasse in Frankfurt/M., zahlte
12 gl. Steuern. *
73 = 71
•
7^ Farn. Ballin, S. 25, Nr. 1. Kobcz al Yad, V,
Berlin 1893.
75 76 B Friedberg, Gesdiidite der Familie Hor-
witz, Antwerpen 1928, hebr.
234
)^
(^l;"k»Jß!:^C:
J^
. . . ang^
Sdiladit bei
budi des cn|
164, Londoi
jisdien Kön|
dem bei H;
König Harol|
mannisdicn
aufzeidinct.
Lady Godiv;
Ben von Co|
Hierzu hat
der reitendcl
Nachkommii
audi zu Pferl
ihrer Regime
... im
menszüge N;
volles Sdiii
wurde; dies
Problem Ch|
Züge. (Alb.
1966).
. . . die
in der tessl
Ccncri wiedi
Würdigkeit h|
Landvogtei
mal alljährlij
sdicn Syndi]
Verwaltung
wurden Wai
katsherren,
besonders
ten, an der
Loggien des|
Außenwand
im alten Zuj
lohnenden B|
ridicr Ztg.,
... die
adels mit de|
Reidisverfasi
hart werdei
gesetz von
Jetzt hat dal
unter VII C|
Auswirkung«
die seither
stillschweige!
einem der
... für
deres Permi
mmmmmm
mm
t
JOHN HENRY RICHTER:
THE ANCESTRY OF GIACOMO MEYERBEER
r
Ann Arbor, Michigan
November 1968
0
TIIE ANCESTUY OF GIACOMO MEYERBEEU
c
Most of the sources are published articles which include references to the
primary (documentary) sources. Some of the Statements in the referenced
articles were iater corrected by their authors, in which case the corrected
Statements have been used. In some cases, divergent positions were taken by
the authors which have remained unsolved.
The sources used are citod hero in conncclion with tho numbor of tho ancestor
involved. The genealogical numbers for this paper are preceeded by the letters
GM, and should be cited by this Code and Number combination in future corres-
pondence.
Numbers:
GM 1 - 15
Source;
Ascher, Siegfried: from his private genealogical files.
(Dr. Ascher of Haifa was one of the foremost genealogists
and collectors of data, but did not always cite his sourceil
GM 2,3,4, 6, 7
JBB: Jacob Jacobson: Die Judenbuergerbuecher der
Stadt Berlin, 1809-1851. Berlin, de Gruyter, 1962
0
GM 5, 10, 20
Q\I 8, 9
Rudolf Hallo: Geschichte der Familie Hallo.
Kassel, Privat, 1930.
Siegfried Ascher Information.
GM 12, 13, 14, 15
JJ: Jacob Jacobson: Juedische Trauungen in Berlin,
1723-59. Berlin, Jastrow, 1938.
GM 16, 32, 33, 64, 128, 129, Dr. Paul Diamant, Jerusalem. Öorrespondence Diamant-Rich-
256 ter in 1956. Dr. Diamant was particularly interest
ed in the Oppenheim/Oppenheimer families.
GM 512, 513
Rosenthal, Berthold: "Beziehungen zwischen der Wormser
und der Mannheimer Judenschaft in Zeitschrift
fuer die Geschichte der Juden in Deutschland
5 (1934) 192-99.
GM 66, 67, 132
Landshut, L. Toldot Anshe Hashem, p. 9-10; and
Dietz: Die Judenfamilien in Frankfurt/Main (a
well-intentioned but often unreliable work which
traces nearly all the Frankfurt Ghetto resident
families by the houses which they occupied)
0
GM 34, 35, 68, 69, 136,
GM 70, 71, 142, 284,
GM 140
partly Rudolf Hallo (see above GM 5), mostly Selig Gro-
nemann: Genealogische Studien ueber die alten
juedischen Familien Hannovers. Berlin, Lamm, 1913.
Hock, Simon: Mishpehoth K'K Prag (Die Familien Prags),
Pressburg, A.L. Kalay, 1892.
-2-
c
GM 30, 31, 60, 62, 63, 120
GM 124, 125, 250, 251, 500
Lüowenstein, Leopold: **Zur Geschichte der Juden in
Fuerth (II)'* in: Jahrbuch der juedisch-litera
GM 248, 496, 992, 993, 1984
GM 1986, 3968, 3972, 7936, 7944
GM 502, 1004
rischen Gesellschaft 8 (1910)
J^aggid: Zur Geschichte der Guenzburge. St. Petersburg,
Berman, 1897.
Loewenstein, Leopold: "Die Familie Mirels-Heller-Fraenkel
in: Blaetter fuer jucdische Geschichte und Litera-
tur 4-5 (1903-04) (w/corrections and additions
GM 503, 1006, 1007, 2012,
GM 2013, 4024
GM 2013, 4026, 8012
GM 16,104; 32,208
c
(Theomim Families)
Brann, Marcus: "Die Identitaet der Familien Munk und
Theomim" in: MGWJ 55 (1911).
Landau, Alfred, and Bernhard Wachstein: Juedische Pri-
vatbriefe aus dem Jahre 1619. Vienna, Braumuel-
1er, 1916.
Loewenstein, Leopold: "Die Familie Theomim" in:
MGWJ 57 (1913).
Wachstein, Bernhard: Die Inschriften des alten Judenfried
hofes in Wien. Vienna, 1913.
Wachstein, Bernhard: "Wer sind die Prager Munk im
16. Jahrhundert?" in: Zeitschrift fuer die Geschieh
te der Juden in Deutschland 1 (1929).
(Horowitz Families)
Friedberg, Bernhard: Toldoth Mishpachat Horowitz.
second ed., Antwerp, 1928.
Lieben, Kallmann (Koppelmann) Sefer Gal-Ed. Grabinschrif-
ten des Prager israelitischen alten Friedhofs.
(These Horowitz ancestors were also the ancestors of Moses Mendelssohn
and of his grandson Felix Mendelssohn-Bartholdy)
o
-3-
o
GM 1
GM lA
JAKOB MEYER BEER (GIAOQMQ MEYEUBEEU)
5 Sept 1791 Tasdorf, just East o£ Berlin on thc highway
to Fraiil^furt/Oder - 2 May 1864 Paris.
Buried in the cemetery in Berlin, Schoenhauser Allee,
(family plot) Zr/V^ •
MINNA MQSSQN (1804-1886) became his wife in 1826. Her mother JOHANNA
LIEBMANN-WULF (1770-1847) was a sisler of Meyerbeer 's mother
c
GM 2
GM 3
GM 4
GM 5
m 6
GM 7
JAKOB IIERZ BEER
12L June 1769 Franl^ für t/Oder - 27 Oct.1825 Berlin
married 4 Sept. 1788
(JBB 16)
AMALIE LIEBMANN WULFF (Liebmann-Wulf)
iß Feb 1769 Berlin - 27 June 1854 Berlin
Receipient of the Louisenorden, (^ß/ 'l7Ji:) /7^^-
NAFTALI HERZ BEN JUDA BEER
(JBB 390)
{O 0(/r
ZM'iy 1736 Frankfurt/Oder - 1811 Frankfurt/Oder
married
JEANETTE (JENTE) BAT HENOCH JAKOB
a native of Halle^c/./T^^ßAr IZSa^tiS^S.
LIEBMANN MEYER WULFF
\Uft) 4 Elul 1745 Berlin - 16 Aug 1812 Berlin (JBB 282)
He was amongthe wealthiest of Berliner Jews , and presided
over a well-educated, cultured family to which he contrib-
uted four well-educated daughters who, among other quali-
ties, had substantial dowries.
married 15 Adar 1764
ESTHER BAMBERGER
I33>ec 1740 Berlin - 13 Apr 1822 Berlin (JBB 651)
GM 8
GM 9
GM 10
JUDA BEER (HERZ OPPENHEIM)
of Frankfurt am Main, died 1764 Frankfurt/Oder
married
BEILE BAT SAUL died 1773 Frankfurt/Oder ^^ci Is^^^a^lQ
HENOCH JAKOB of Halle Qe^^finv. HxU(u(70^.
GM 12
GM 13
MEYER WULFF TAUSK
0(^\
1711 Berlin - 18 Nov 1759 Berlin. Recorded as one of the
wealthiest Jews in Berlin,
married in 1743, as his second wife
MIREL BAT MOSES GRAETZ
born in Berlin, died 10 October 1785 Berlin
GM 14
GM 15
MICHAEL HIRSCH BAMBERGER
1715 Bamberg - 4 Dec 1772 Berlin
married ab. 11 Aug 1732 Berlin (JJ 65)
HINDE (HENDEL) BAT SAMUEL BENDIX
ri237 (maybe 1713?) Berlin - 2 Nov 1793 Berlin
UBB 176)
o
-4-
c
GM 16
GM 17
GM 18
GM 2C
NAFTALI IIIIIZ BEER (OPPENHEIM)
"HERZ OPPENHEIMER ZUM PELIKAN"
of Frankfurt am Main, died 25 Jan 1708 (not in Frankf/Main)
married
HINDE LIEBMANN cA. |^<^^^, /? J^ ( 7/3
SAUL
(Ii.^ioua/ft^vK^.c^^'^^V'^'^^^- CB^.u..^)
JAKOB LEVIN of Halle
m 24
GM 26
WOLF (WULFF) TAUSK
born 1666 in Vienna, an exulant in 1670 who came to
Berlin 1671, and died 9 March 1751. Wealthy businessman.
MOSES GRAETZ
GM 28
GM 30
GM 31
HIRSCH in Bamberg
SAMUEL SANWIL HALBERSTADT (BENDIX)
1670 Halberstadt - 1 Aug 1742 Berlin
married
RACHEL WIENER
GM 32
AARON BEER OPPENHEIMER
c
GM 33
GM 34
GM 35
Daughter of Manes Darmstadt
JOST LIEBMANN (JUDA BERLIN)
at some time, he was a Parnass of Frankfurt/Main,
Recorded as a resident at '*Zum Palikan'* and "zum Paradies."
Was a representative of the Jewish Community at the coronat
tion of the Emperor in 1702. Died ab. 1712, after his son,
but not in Frankfurt/Main. p^vy^u-U^^t/^
married (2wX)
d.^illl
V?'
1640 Goettingen - 20 Jan 1702 Berlin, Court Jeweler to
the Great Elector, Frederick William, after 1677.
married, as his second wife ÖPcf^((,77
ESTHER SCHULHOFF j^t
born in Prague, died 16 April 1714 Frankfurt/Oder, buried
in Berlin. The most influential businesswoman and rather
energetic power in the Jewish Community, one of the few
Court Jewesses on record, first as the wife and later the
widow of Aron Hammerschlag, then as the wife of JL. After
his death, her power waned, and she died "in exile".
GM 48
GM 60
GM 62
GM 63
JEHUDA LOEB SEGAL
Resident of Vienna, exulant of 1670 who moved to Berlin.
BENDIT BEN MEIR
^\^k[<^,^^^\ /73i^vpCW,^Vo>iv.^ siA^mv
died 1700 Halberstadt.
HIRSCHEL RIES died 1715 Berlin. CUv^Uißi^v)
LEA (d.l677) or MIREL (d. 1721)
o
GM 64
BEER OPPENHEIM
"zum Einhorn" in the Ghetto of Frankfurt am Main,
died 13 Jan. 1695 F/M.
1
-5-
o
ai 66
ai 67
GM 68
GM 69
MANES DAIIMSTAOT
GUETEL
d, 1684 (Dietz) in Frankfurt am Main,
married f^6l ^
**zum gruenen Baum"
ELIESER LIEDMANN ASCIIKENASI of and in Goettingen.
forschung p.67, Gronemann)
married
MERLE
(Juedische Familien-
o
GM 70
GM 71
GM 120
ISRAEL (Samuel?) SCHULIIOFF of Prague. By 1680 in Berlin, died Berlin 1704.
married /. .
GRETL (JITL) of Glogau. kU^rMV«-^ ^.^^ m.
MEIR
c
GM 124
GM 125
GM 128
GM 129
GM 132
GM 136
GM 140
MQRDECHAI MODEL RIES (II)
Rabbi in Schnaittach, Dajjan in Vienna, expelled 1670,
died in Berlin 1675. lO&Lul
married
PESSEL (NEUMARK) JL.f3V:K(47^
JOSEF LOEB OPPENHEIMER "zum Schwert"
ir9r,\ f//^
FROMET BALLIN
died Frankfurt am Main 7 Oct.1655
(Diamant) . married
NAFTALI HIRZ DARMSTADT
in Darmstadt, or came from there« (V V/^1
JAKOB LIEBMANN of Bockum (Rhineland)
JAKOB SCHULHOFF in Prague. His first-known ancestor may have been JUDA
SCHULHOFF who was in Prague by 1574 and was nominated
(in that year) to be an Eider of the Community.
GM 142
GM 248
GM 250
GM 251
JAKOB
of Glogau
DAVID TEBLE (OETTINGEN) ' ^.j^lL^^ fUdk U^^t)
d. 'IGGy- Vienna
JAKOB DAVID NEUMARK (MIREI^)
d. 1657 Vienna H M- 't)7.
RECHL (HELLER)
married
d. 1664 Vienna 2rt^ '^Y
. h^^\\^7 {\aJ^\ )
GM 256
MOSES OPPENHEIM
it
zum Schwert"
d. Frankfurt am Main 12 March 1626
GM 258
GM 259
SAMUEL ABRAHAM BALLIN "zur Kanne" in Worms.
GUTTRAUT
"d. Worms 1622 ^^W
married
(in Worms)
-6-
o
GM 284
GM 496
GM 500
GM 502
GM 503
GM 512
GM 513
GM 516
GM 518
GM 519
BENEDICT ISliAEL
in Glügau. Privileged since 1598, (Hallo)
MOUDECIIAI MODEL (I) QETTINGEN
NAFTALI HIRSCH NEUMARK
Rabbi in Fulda,
JAKOD KOPPEL HELLER d. 1602 Vienna [jr^(6(Z-
married '
^^1
--39'i
MIREL(THEOMIM)
'^9r
u
M
\I
Usi)
(y
^Yo)
LOEB OPPENHEIMER
EDEL
ELIESER BALLIN
ELIESER
FRUMMET
b. Heidelberg ab. 1500, to Frankfurt am Main ab. 1531,
died there. ^ l^in^^ lr?Z/73
married
,iV
VT^^
d. 1587 Worms
Rabbi in Worms
married
lk\X ^ \oj>L<i.>^ 1^^' (m^
(
GM 992
GM 993
GM 1004
Cm 1 00 y-
GM 1006
GM 1032
GM 1036
HaGaon ELIA
BUNLIN
married
ABRAHAM HELLER (possibly Abraham Heller Wallerstein)
d, 1591 Prague (Hock). This is not certain, but
MESHULLAM SALMAN THEOMIM
d. 22 Augus
married
t 162^'^i<
:^ "Vienna (Wachstein No. 105)
GM 1007 D'^ERL(POHELITZ)
MOSES BALLIN
MEIR
tUUA%ß^l.^./)Y7^^?^>*o
in Worms
GM 1038
Rabbi JOSEF LEVI (HaLevi)
GM 1984
ABRAHAM QETTINGEN
d.l565
o
GM 1986
(VW loio
(M 2012
GM 2014
b. 1506, d. 1585.
SIMON GUENZBURG-ULMO
MOSES ARQN THEQMIM (MUNK)
d. before 1609 in Prague. *'Aron Munk" was among the
most influential of Community members from the leading
family, which shared the place of honor, at least in
theory, wi h the equally old-established Horowitz fa-
mily. He married
GM 2013 REBECKA (RYFKA) HOROWITZ
DAVID POHELITZ
? m ^w>3 1 iitx^ o*'j^
( r^ 0:v
•W)
-7-
GM 3968
ISllAEL HALEVI (OETTINGEN)
o
GM 3972
ABllAIIAM (or Elieser)
GM 4024
NATHAN VE I DEL
(not the Nathan Veidel recorded as iiving in
Frankfurt am Main)
GM 4026
GM 4027
ISRAEL HOROWITZ
URS ILA
died 21 Sept 1572 Prague (GAL-ED tt 89)
married
GM 7936
ABRAHAM HALEVI
OF GOETT INGEN
GM 7944
JECHIEL OF PORTO
(Porto in Portugal??)
GM 8052
r
GM 8053
ARON MESCHULLAM SALMAN HOROWITZ
' Zalman Munk" (or Munka) in the official records.
He was not born in Prague, but lived there by 1521,
was the richest Jewish merchant in town and financed
the rebuilding of the Pinkhas Synagogue, the^Horowitz
Family Synagogue", in 1535, which apparently was
erected in 1479 by a collateral relative named Pinkhas
Horowitz. Aron died 16 August 1545 in Prague, and his
beautifully-carved tomlbstone can still be seen in the
old Jewish cemetery. ^
He was married to ^
NECHAMA
GM 16104 JESAIAS HALEVI HOROWITZ
perhaps a native of Horovice, Bohemia, appeared in
Prague by 1503, died there in 1517,
GM 32208 MOSES HALEVI OF HOROVICE (Bohemia) (Moses HaLevi Theomim)
II
if
Moses Munk of Horovice is the first-known ancestor of
the Horowitz Family. The earlier "Pinchas Horowitz of
CracowV who supposedly lived 1375/1400, cannot be directly!
connected with Moses. Pinkhas could well have been his
brother, or a cousin.
C)
»4fii«9#>»#^#i;^^
9- r' r • *
\ » ^ . V ri* V», % iX
» j * • 1 • > I- r /— ^^f
VVV "Tk
p^f. f^ (Miu
-/Ui^ma-K
■JU])^ I^r2 iisen. ^ f)flAL/r
iö \w^ \ Wi uo
' gel .'• /^v
/7//?
^'^. ?7P^ (Sl
0
' }*tifP'9*'% • ' ♦ •«♦^tfc*4i«fi#t«»'ir#*».k,,»v»v#v-'i,%>%>*V'V*%v's'% -»-» v%-v
<A
/^/'B£^(^il/^W/.Vc (L^'^>^-
^O^W)R\0^ ^./r^/M^-^T 7-4f
lAMtl ^ (i>-vyu^
}
J^üd^ liar^^ Co^j[ft^ li^l^ fy^"^' ^-jjy^^L/h^ ^^ ^- /^ \7^^
l-hk fh^^^ hHOU $(^i^ O'fli^ f/Ä^h . L-
liV^ ifhX i Aa^cü
W'^
f
ri)
__
n
V
1
^
Mgf^iyJili
()ifß\jmi\
SM^a-
i^}^.
l^^^flB ^i^'/^'-o^y/y^hs^iinip^))
/ /0 X4At2\JX CR
Q
Q'iio)
GM
2
Jon Lii3/1,/)/i/(t^
trt-FX4lMK
hssoiJ
L
\H^. \W-
IK
I M'-ii /^ ifi/
/U//yM-
Jcc
\ u^.
Ü
• »
Xi
c
o
Mol
if
1 *
3-
i^ J'kjP^P^
R(ChT<£iL
J
&)CU^
wmmmmm
■••■^""^••«■^»■•»■^■WPWWI
wtttmmnmmmmmtmmim»»^
"XASioßF ^tu-
u^A y^i'J
Z'
'^.
he/hn^ ll^'^^-
■ ^ll^M
fik
^^^äz.. A
— ^cK >, /-^ -^ / jrt//^ z^ / /j.
'"Sfttmt^tm
c
r
Die Stimme de
Propheten
^*?.
lunii dritten Band der Briefe
und Tagebücher Meyerbeers
Giacomo Meycrbeer: Briefwechsel und Tagebücher; Dritter
Band (1837-1845). Herausgegeben und kommentiert von Heinz
und Gudrun Becicer. (Verlag Walter de Cruyter & Co., Berlin).
Die grosso, mit Unterstützung
der Akademie der Künste Berlin
in Verbindung mit dem Staat-
lichen Institut für Musikfor-
schung Berlin publizierte Meyer-
beer-Dokumentation ist nun bis
zum dritten Band gediehen; der
Ende IS36 beginnende und Ende
1845 schliessende Text — Briefe
von und an Meyerbeer, amtliche
und journalistische Veröffent-
Jichungen. Tagebucheintragungen
und kurze Kalender notizen
Meyerbeers sowie zahlreiche
Drittbriefc, schliesslich die sach-
kundigen Kommentare der Her-
ausgeber und zwei Register ent-
haltend — vermittelt -auf 850
Grossoktavseiten ein fesselndes
Bild der von Meyerbeer be-
herrschten Musikepoche.
Wie in den bisher veröffentlich-
ten Bänden, 1959 und 1970 die
wohl auf fünf Bände anwachsen-
de Dokumentation eröffnend,
wurden auch diesmal Briefe und
Eintragungen in der Sprache be-
lassen, in der sie geschrieben und
abgefasst worden waren; das
heisst, es werden vom Leser
Deutsch-, Französisch- und auch
Italienisch-KcnnlnisSe vorausge-
setzt, die über das auf der Schul-
bank erlernte Sprachwissen be-
trächtlich hinausreichen müssen,
soll er alle Facetten von Meyer-
beers widersprüchlicher Persön-
lichkeit und alle Zusammenhänge
im künstlerischen Schaffen des
ebenso angehimmelten wie ange-
feindeten Komponisten verstehen.
'•Roben, der Teufel*' und "Die
Hugenotten" — Erfolge, wie sie
die Operngeschichte bis damals
nicht kannte — haben Meyer-
beer zu einem berühmten und be-
güterten Mann, nicht aber zu ei-
nem Prahlhans und seine Mit-
menschen verachtenden Snob ge-
macht. Fr verbleibt der um das
Wohlergehen seiner Familie stets
ängstlich und liebevoll sich sor-
durchgesetzt. Hat auch damals
Heinrich Heine das Ergebnis in
groben Knittelversen glossiert
— "Beeren-Meyer. Meyer-Beer!
Welch ein Farm, was ist die
Mär'?", hebt das "Festgedicht'
an — , zum "offenen Bruch" mit
dem in Paris lebenden deutschen
Dichter war es im Zeitabschnitt
der jetzt vorliegenden Dokumen-
tensammlung noch nicht gekom-
men, obgleich Meyerbeer bereits
die beginnende Entfremdung wit-
terte.
Ein aus Königsberg datierter
Brief erreichte Meyerbeer im Fe-
bruar 1837 in Paris — unter-
zeichnet: "Ihr in glühender Ver-
ehrung ergebener Richard Wag-
ner". Der Beginn einer Hassliebe,
seitens Wagners anfangs in
schwärmerische Verehrung ge-
kleidet und von Meyerbeer mit tä-
tigem Eintreten für Wagners
Schaffen erwidert; Wagners Ge-
sinnung ab ovo dieser Beziehung
erhellt aus einer längeren Ab-
handlung, die er wenige Monate
nach Absendung seiner ersten
Epistel an Meyerbeer über 'Die
Hugenotten" schrieb: "Diese mo-
dernen Sujqts von .Scribe sind ei-
gentlich mehr geeignet, den Re-
Zitat der Woche
imiiiiiiiffiiiiiimiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiii
Heute im Mittleren Osten
"Präsident Assad von Syrien
ist heute, was Präsident Sadat
von Aegypten leider nicht mehr
ist: ein Mann mit Mut."
Franlifurter Alit>emeine Zeitung,
Franitfurt
-c*.
gisseur, als den Componisten zu
begeistern, der in ihnen zu viel
Märsche, Züge. Chöre und Tänze,
zu viel Veranlassungen zum Spek-
lakelmachen und Paradiren, zu
viel Massenhaftes, zu viel lange
Phrasen und Rezitative, — und
S.2l3IVWN3ZNn
i
mm
und Gudrun Becker. (Verlag Walter de Gruyter & Co., Berlin).
c
Die grosse, mit Unterstützung
der Akademie der Künste Berlin
in Verbindung mit dem Staat-
lichen Institut für Musikfor-
schung Berlin publizierte Meyer-
beer-Dokumentation ist nun bis
zum dritten Band gediehen; der
Ende 1836 beginnende und Ende
1845 schliessende Text — Briefe
von und "an Meyerbeer, amtliche
und journalistische Veröffent-
lichungen, Tagebucheintragungen
und kurze Kalender notizon
Meyerbeers sowie zahlreiche
Drittbriefe, schliesslich die sach-
kundigen Kommentare der Her-
ausgeber und zwei Register ent-
hallend ~ vermittelt auf 850
Grossoktavseiten ein fesselndes
Bild der von Meyerbeer be-
herrschten Musikepoche.
Wie in den bisher veröffentlich-
ten Bänden, 1959 und 1970 die
wohl auf fünf Bände anwachsen-
de Dokumentation eröffnend,
wurden auch diesmal Briefe und
Eintragungen in der Sprache be-
lassen, in der sie geschrieben und
abgefasst worden waren; das
heisst, es werden vom Leser
Deutsch-, Französisch- und auch
Italienisch-Kenntnisie vorausge-
setzt, die über das auf der Schul-
bank erlernte Sprachwissen be-
trächtlich hinausreichen müssen,
soll er alle Facetten von Meyer-
beers widersprüchlicher Persön-
lichkeit und alle Zusammenhänge
im künstlerischen Schaffen des
ebenso angehimmelten wie ange-
feindeten Komponisten verstehen.
"Robert, der Teufel" und "Die
Hugenotten" — Erfolge, wie sie
die Operngeschichte bis damals
nicht kannte — haben Meyer-
beer zu einem berühmten und be-
güterten Mann, nicht aber zu ei-
nem Prahlhans und seine Mit-
menschen verachtenden Snob ge-
macht. Er verbleibt der um das
Wohlergehen seiner Familie stets
ängstlich und liebevoll sich sor-
gende Sohn, Ehemann. Bruder
und Vater; er steht weiterhin treu
zu Freunden, die ihm Treue be-
weisen; seine Rilfsbereitschaft
(und die Zahl der Bittsteller ist
weit grösser als die der Ratsu-
chenden) kennt keine Grenzen;
er kämpft unerschrocken für
! künstlerisch Vollendetes, ein
Feind von Kompromissen auch
dort, wo seine naive, abergläubi-
sche Natur ihn dazu bestimmt, an
Zeichen und Sprüche Sinnen und
Denken zu verschwenden.
Der deutsche Komponist in
Frankreich — oder war Meyer-
beer, 18.42 von Friedrich Wilhelm
IV. zum Generalmusikdirektor in
Berlin ernannt, ein französischer
Komponist in Preussen? Galt die
Berliner Fäligkcit, deren Höhe-
punkt die im Dezember 1844 zur
Wiedereröffnung des abgebrann-
Icn Opernhauses slatlgefundene
Uraufführung' des Singspiels "Fin
l-eldlager in Schlesien" abgab, als
Sprunirbrell zur Wiedereroberung
von Paris mit dem längst ferliqge-
slclllcn "Propheten"?^ Immerhin:
an der Seine musste man auf diese
Oper bis /.um Jahre 1849 warten,
denn Meverbeer hal auf die Be-
sel/ung der Parlic des I ides durch
Pauline Viardof-Ciarcia bestan-
den tnid sein Verlangen schliess-
lich nach einem Direkt ionswechsel
durchgesetzt. Hat auch damals
Heinrich Heine das Ergebnis in
groben Knittelversen glossiert
— "Beeren -Meyer. Meyer- Beer!
Welch ein Lärm, was ist die
Mär'?", hebt das -Festgedicht"
an — . zum "offenen Bruch" mit
dem in Paris lebenden deutschen
Dichter war es im Zeitabschnitt
der jetzt vorliegenden Dokumen-
tensammlung noch nicht gekom-
men, obgleich Meyerbeer bereits
die beginnende Entfremdung wit-
terte.
Ein aus Königsberg datierter
Brief erreichte Meyerbeer im Fe-
bruar 1837 in Paris — unter-
zeichnet: *ihr in glühender Ver-
ehrung ergebener Richard Wag-
ner". Der Beginn einer Hassliebe,
seitens Wagners anfangs in
schwärmerische Verehrung ge-
kleidet und von Meyerbeer mit tä-
tigem Eintreten für Wagners
Schaffen erwidert; Wagners Ge-
sinnung ab ovo dieser Beziehung
erhellt aus einer längeren Ab-
handlung, die er wenige Monate
nach Absendung seiner ersten
Epistel an Meyerbeer über "Die
Hugenotten" schrieb: "Diese mo-
dernen Suj(;ts von Scribe sind ei-
gentlich mehr geeignet, den Re-
litat der Woche
miiiiiiiiiiiiiiiitiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Heute im Mittleren Osten
"Präsident Assad von Syrien
ist heute, was Präsident Sadat
von Aegypten leider nicht mehr
ist: ein Mann mit Mut."
Frankfurter Allgemeine Zeitung,
Frankfurt
gisseur, als den Componisten zu
begeistern, der in ihnen zu viel
Märsche, Züge, Chöre und Tänze,
zu viel Veranlassungen zum Spek-
takelmachen und Paradiren, zu
viel Massenhaftes, zu viel lange
Phrasen und Rezitative. — und
dagegen zu wenig lyrische und ei-
gentlich dramatische Elemente,
zu wenig Ruhepunkte, zu wenig
Arien. Eiedcr und Duette, zu we-
nig poetisches Fundament findet."
Meyerbeer wusste die Feder
sicher zu führen, ob er nun als
"Dein ewig treuer Mohr" an seine
"Theure einzig Geliebte" (Minna)
schrieb, an *'Mon eher ami" (wie
er Scribe, Louis Ciouin, sein Pari-
ser Faktotum) titulierte, an
"Hochgeehrteste Freunde", an
seine "Theure geliebte Nonne"
genannte Mutter, oder als "in tief-
ster Fhrfurcht Ew. Königl. Maje-
stät ersterbender allergetreucster
Unterthan" dem "Allerdurch-
lauchtigsten König und Allergnä-
digsten König und Herrn" (Fried-
rich Wilhelm IV.) Immer vertrat
er seine .Sache, ob es um Bagatel-
len des Alltags ging oder um wich-
tige künstlerische Dispositionen,
mit der Überzeugungskraft eines
gewandten Diplomaten; als sol-
cher reagierte er — manchmal
leichthin, mehrmals gekränkt und
oft erbittert — auch auf die offe-
nen und versteckten antisemiti-
sch Attacken, denen er als ein jü-
discher Komponist, dem Juden-
tum mehr als Religion, nämlich
Menschlichkeit l>edeutele. dies-
seits u\u\ jenseits des Rheins im-
mer wieder ausi»eset/.i war.
R. B.
/]-])])/ r^oA/^ ilorss
6'}
d^dilO^ ;. S^^
Uy^^^M:^:^''^^ .15<^1 [^- ^s'jp.ssyM)
fJ^^ßny '')k^l}'cr^ civ^U^ii fylx IG 77' [f-^.
t
(
/ •
obir L((2(UA/hos)
\iAi^oV>\'(mZi>iD£tz.
{^iitL
-J . __1
■ «
r
f
i.CVfOi-^ KD WTSN)r2tü7Ttf
1-'"^ 4—
|57Z
" .1
IU0-1^6Z
■1« -
c
John Henry Richter
1436 East Park Place
ANN ARBOR, MICHIGAN
48104
USA
26. April 1971
Sehr Geehrter Herr Ballin:
Meinen herzlichsten Dank fuer Ihren freundlichen und auflschlussreichen
Brief, und noch besonders fuer die Brillingsche Uebersetzung des Stammbaums des
Henoch Halle, Ich war grade im Begriff, das gleiche zu unternehmen, brauchte aber
eine bessere Kopie der Seite 111 als die die mir mein Freund Dr. Reinhold Becker
kuerzlich sandte. Es stellt sich also nun doch heraus, dass Jacob Levin ein Sohn
des Simon Wolf WJeners war, es sei denn, dass der Jacob Levi in Halle (ueber dessen
Ahnen sonst nirgends was zu finden ist) einen gleichnamigen "Doppelgaenger" hatte.
Darueber weiter unten.
o
Mit Rabbiner Dr. Brilling habe ich schon vor Jahren korrespondiert - heute scheint
er zu beschaeftigt, um sich meiner nicht grade welterschuetternde Problem anzunehmen.
Nun schrieb aber Dr. Becker grade vor einigen Tagen, dass Brilling die Familien-
geschichtliche Sammlung Dr. Ascher 's erhalten hat (wohl durch Herrn Herrraann Meyer)
und da will ich doch noch mal versuchen, Herrn Dr. B. zur Mitarbeit zu bitten:
Denn er einzigste Bewei», dass Liebmann Meyer Wulff nicht von der ersten sondern
der zweiten Frau seines Vaters stammt, ist in Aschers Akten. Als er mir naemlich vor
zwanzig Jahren eine Abschrift des Stammbaumes Giacomo Meyerbeers sandte, gab er das
Heiratsdatum der Eltern des Liebmann als *'l743." Leider keine Quelle genannt, was
umsomehr stört als dass diese Heirate scheinbar nicht in Berlin stattfand: Dr. Jacob-
son, den ich natuerlich auch schriftlich kannte und hochschaetze, erwaehnt sie nicht
als eine Berliner Hochzeit. Zu schade; Denn die Ahnenkette Meyerbeers aenderte sich
ja dementsprechend; Die Familie der ersten Frau war interessanter, aber wohl nicht die
rechte.
o
Zu, Stammbrief HALLE ist noch etliches zu sagen, obwohl es mir klar ist, dass keine
andere Quelle den Jacob Levin mit der Wilner Familie zusammenbringt, sodass man wohl die
Angabe bezweifeln koennte, aber sie nicht als falsch beweisen kann, wie so viele andere
Diskrepanzen in alten Stammbaeumen (vide Luria).
1. Moses Isseries war natuerlich der Urgrossvater, nicht der Grossvater von Simon Wolf
Wilner.
2. Die Jahresdaten des Schwiegersohns Schabbatai bei Meir HaCohen (1621-1662) werden
schon stimmen, obwohl bei Winniger es 1622-1663 heisst. Wo er diese Daten herhat,
' kann ich nicht bestimmen. Bei Winniger starb er ani 30. Schwat 1663, im Jewish
Encyclopedia> wo eine sehr ausfuehrliche Biographie und eine lange bibliographie
zu finden ist, steht" 1. Adar (Rischon) 1662. *
3. Wichtiger als dieses Datum ist das des Gfeburtsjahrs des Sj^mon Wilner. Der Herr Meyer
in Jerusalem, in seiner Ahnentafel fuer Moses und Fromet Mendelssohn (1967) laesst
ihn naemlich 1605 geboren werden, und nicht 1615. Und das ist wichtig: Simon
war zweimal verheiratet, und lebte bis 1648 in Wilna. Die zweite Ehe hat er ganz
sicher erst nach seiner Ankunft in Halberstadt eingegangen (mir einer Frau SARA
HIRSCH (so sagt Meyer). Aber mit dieser Frau hatte er keine Kinder; alle 5 Kinder
(die also alle Ahnen von Felix Mendelssohn-Bartholdy sind) sind in Wj^lna geboren,
und nicht spaeter als 1648 - «nd^^auch nicht:. fruehey als 163Q;
I#
-2-
4.
r
Nun ist es wesentlich, die Geburtsjahre der hier Auftretenden festzustellen,
und da haben wir leider sehr wenig Hilfe von den Grabsteinen oder alten
Stammbaeumen. Folgen Sie mir bitten in dieser nachfolgenden Aufstellung, und
Sie werden vielleicht sehen koennen, warum ich Jacob Levin nicht als Sohn des
Simon Wolf Wilners, sondern moeglicherweise als ein Enkel ansehen koennte.
5.
D
6.
SIMON WOLF WILNER wurde nicht 1615 geboren, wie Sie (FMB 74) mitteilen, sondern
viel eher 1605. Denn seine Tochter, die Frau des R. Schabbatai ben Meir Cohen
und wie es scheint, die EINZIGE Frau ihres Mannes, heiratete ihn in Wilna zweischen
1642 und 1646 (siehe Jewish Encyclopedia v.8, p.217)« Danach muss sie ungefaehr
20 Jahre alt gewesen sein, als sie heiratete, und ich glaube nicht, dass sie vor
1622 geboren wurde: d.h., der Vater kann unmoeglich 1615 geboren sein wenn seiae
Tochter spaetestens 1646 heiratete. So jung haben Juden auch damals nicht ge-
heiratetK.
Simon wurde 1605 in Wilna geboren, und ALLE SEINE FUENF KINDER sind ebendort
geboren, d.h. all'e sind aus ERSTER EHE, wie Sie sehr richtig andeuteten, als sie
der zweiten (Halberstaedter) Frab keine Nummer gaben. Aber der Herr Herrmann
Meyer (Jerusalem) der 1967 eine Tammtafel fuer Moses und Fromet (Guggenheim)Mendels-
sohn veroeffent lichte, hat diese erste Frau (ohne Namen) eingezeichnet, und ihren
Vater als **Hirsch** genannt. Woher diese Weisheit stammt, kann ich nicht mitteilen,
da niemand sonst ueber diese Mutter der 5 Kinder etwas besagt. Sie mag sehr wohl
in Halberstadt gestorben sein, oder schon viel frueher. Als Simon in H. ankam,
war er im Mittelalter, und seine zweite Frau (Sara), die vorher verheiratet«
war und die Grossmutter der Frau des Jehuda Loeb Eger wurde (Ahnin aller drei
Rabbiner Akiba Eger, aber nicht des *'Lewin Meyer^Eger), diese zweite Frau hatte
mit Simon keine Kinder.
deren
Dies bedeuted dass die 5 Kinder, üjaLxs&n (Jeburtsjahrenirgends erwaehnt werden,
wohl zwischen 1625/30 und 1635/40 geboren wurden. D.h. falls JA(X)B LEVIN der
juengste war, ist er 1640 geboren. Gewiss nicht viel »paeter, und ganz gewiss
nicht nach 1648.
7.
8.
9.
o
Dies ist nun wichtig, wenn man an seine Kinder denkt. Jacob Levin starb kurz
nach 1721, mindestens 60 Jahre alt. Der Sohn Henoch ist sicherlich nicht in Halle
sondern in Halberstadt geboren, also vor 1692, wohl um 1670. Nun kann ein Mann
der 1670 geboren wurde keine Tochter haben, die 1808 gestorben ist und dies als
Frau eines Mannes der 1736 geboren wurde. Dass Maenner hier und da mal Frauen
heirateten, die etwas aelter waren, stimmt schon. Aber Hirz Naftali (Herz)Beer
ist am 29 Mai 1736 geboren. Seine Frau ist bestimmt nicht frueher als 1730
geboren, wenn sie ueberhaupt nacht ein paar Jahre juenger alF er war. Dann kann
also HENOCH HALLE nicht ihr Vater gewesen sein - oder er war es schon, und Jacob
LEVIN war ihr Grossvater, ABER SIMON WOLF WILNER WAR NICHT DER VATER DES JACOB
LEVIN.
Ich bin mir keiner Stelle bewusst, wo die WULFF Familie als Leviten bezeichnet
werden. Aber "JACX)B LEVI(N)" war natuerlich ein Levite.
Freudenthal,, in seiner hochwichtigen Arbeit (Aus der Heimat MMs) , erwaehnt Jacob
Lewin, aber nicht als Sohn des SIMON WOLF. Die Arbeit erschien 1900, aber Loewen-
stein, der den Halle Stammbrief 1902 veroeff entlichte, wusste darueber schon einige
Jahre frueher. Beide Genealogen muessen darueber korrespondiert haben, denn es
muss ihnen ebenso wie uns aufgefallen sein, dass im zustimmenden Falle hier eine
Familie (WULFF) mit allen fuenf Kindern des Gruenders als Ahnen Felix MBs auftaucht.
■<»
10
O
-3-
Loewenstein (1902) hat sich zu den Angaben im Stammbrief Halle nicht weiter
geaeussert, aber wenn er es tat, so ist es mir nicht moeglich (von hier) dies
zu ermitteln: uns fehlt der Israelit (die Loewensteinschen *Blaetter"waren eine
Beilage zum Israelit) und ob es in der MGWJ diskutiert wurde, kann ich aus glei-
chem Grunde nicht feststellen.
11.
Bedeutend ist aber das Guido Kisch, in der grundlegenden Arbeit ueber die Anf aenge
der juedischen Gemeinde in Halle (1928) sowohl JACOB LEVI(N) wie BEREND (Bernd)
WULFF ausfuehrlich erwaehnt, ohne auch nur ein Wort ueber ihre Familien zu sagen.
Wenn nun Jacob Levin wirklich ein Sohn des Simon Wolf Wilners gewesen waere, duerft<
man nicht annehmen, dass dies Kisch bekannt war - zumal der'*andere" Berend Wulff
(Baruch Minden) ebenfalls erwaehnt wird, da auch er in Halle war und spaeter nach
Berlin zog - und da dieser ein Sohn Simon Wolfs war. In anderen Worten, waere
Äer Stammbrief korrekt, so haetten wir zwei Soehne von Simon in Halle, anstatt
eines Sohnes, und Kisch erwaehnt nichts anderes als das Jacob Levi der Schwieger-
vater des Berend Wulffs war, mit dem er gemeinsam 1692 nach Halle kam.
Kisch veroeffentlichte seine ausgezeichneten Artikel ueber Halle 1928-30, und
"die Anfaenge" 1928 - also gewiss lange nach dem Auftauchen des Halleschen Stamm-
briefs.
12.
JENTE HALLE kann nicht eine Urenkelin von S^mon Wolf Wilner gewesen sein, Zumin-
destfehlt da EINE Generation.
13.
Im Stammbaum Halle steht da die Phrase Diese Frau Gitel , was sich dem Text nach
nur auf die Mutter des »Joseph aus Kronach (des Ermordeten) beziehen kann. Aber
diese kann natuerlich unmoeglich eine Schwester des Jehuda Halle gewesen sein.
Ebensowenig war sie eine Schwester der Jente Halle Beer. Denn Joseph aus Kronach
war der Schwiegervater von Jehuda Halle (Bruder der beiden Frauen).
Ich erwaehne dies nur um zu zeigen, dass die Angaben nicht korrekt sind, und nicht
immer zuverlaessig, blos weil Jemand mit besten Willen aber schwachen Gedaechtnis
ein Schriftstueck verfasste. Das gleiche laesst sich vom beruehmten Stammbaum Lur:
sagen, wo GtexoAhxKH ein zu grosser Reichtum von Generationen vorliegt.
Wuerde mich sehr freuen, Ihre Meinung ueber diese meine Kritik zu hoeren.
Ich sende eine Kopie an Herrn Dr. Becker, da Sie so freundlich waren, ihm eine Kopie der
Stammtafel zu senden. Da Meyerbeer ein Nachkomme dieses Jacob Levin ist (wenn schon nicht
des Simon Wilner) interessiert dieses Problem natuerlich. Mittlerweile werde ich mir
Auerbach 's opus magnus (Geschichte der Juden in Halberstadt) borgen und sehen, ob da irgen<
was ueber die Wulff -Wilner und deren nach Halle gezogenen Verwaddten steht. Es ist naemli<
moeglich, daKs Jacob Levin xh ein Enkel Simons war, und nicht ein Sohn, oder ein Neffe, de:
viel juenger war als die sBhne des Simon (die zu seiner Generation gehoerten).
o
Verbleibe, mit ergebensten Gruessen,
^ Ihr
John Henry Richter
c
337 Spesen
L^^utenthaler Str. ^o
'^Seesen, Po. 4.71
fi
Sehr geehrter Herr Richter!
Vieler Dank fiJr Ihren Brief v. 2S.3. mit A-nlage. G-leichzeitig möchte
ich mich entschuldigen, fla.'^ ich atiif Ihren fri^h^ren Brief nicht geant-
wortet habe. Ich mußte mir rlie Anlagen erst übersetzen lapsen unfl das
zog sich en<^los hin,jo^?'S schließlich nichts mehr dfeus wurrle.
■^afür will ich aber heute antworten.
Zunäcljst über Dr. Shlomoh Ettlingens Ar\jeit über riie i^'rankfurter *iu^en
Dies ist eine unger^ruckte Sammlung von ^ersonalblätter in ca 5o Akten-
ordnern, wie mir ein Pr^unri mitteilte , der in i^Vankfurt im Stadtarchiv
oder der Stadtbibliothek gearbeitet hat. Für jeden jemals in Pankfurt
gelebt habenden Jud.en hat Ettlingen ein "Blatt angelegt, das na^h c^en
Sterb daten geordnet ist. Ich habe vor einigen Jahren mit Dr. Ettlinger
s^bst korr^espondiert und Abschriften einiger Blätter erhalte^ Er hat
nicht nur den vielfach >ehlerhaften Horo^tz benutzt sondern acuh
die ^"^emorbücheri Beerdigungsliste und die Akten des Stadtarchivs, sowie
viele andere Quellen. Ich halte f=?eine Anp'aben für dur^chaus zuverlässig,
Dietz ist völling unzulänglich, er kannte weder die jüdischen Warnen'
und ihre Abwandlungen noch konnte^Levi jira und Gohanim auseina/lerhalt ?n,
I-h mn--''-t^ Il.nen heute, damit Sie nicht allzulange warten müssen, den
hebr. "Stamnbrief Halle" übersenden, den mir Rabbiner Brilling , Münster
übersetzte. Alle 2usammenhän<p:e p-ehen nicht klar daraus hervor, dofch
die Abstammung von der i^aipilie Willner ist klar erj=5ichtlich, falls die
Angaben den Tatsachen entsprechen. Bitte teilen Sie mii* Ihre ^^-^einung
darüber mit.
Ich werde mich bemühen in einem weiteren Brief Ihre Fragen , auch 15
aus Ihrem friiheren Brief zu beantworten. Das Konz<=^pt zu einer Anwort
an Sie habe ich gerade gefundenrVon den Personalblättern ddr Familie
Oppenheim sende ich Ihnen gern Konten.
"^pt Ihnen bekannt, dab mein alter Freund Dr. Walter Mever, früher
Hannover heute -t^ad Pyfmomt, eine beschichte der Familie Eger-&ins
geschrieben hat? Leider hat er keinen Verleger gefunden. Schon vor
dem Kriege wurden Auszüge d arffui abgedruckt .
Mit freundlichen G-rüßen bin ich
Ihr
ß^^c:
v^
Eine Kopie '^ep "Hpille Stain'^V)riefep"habp ich an T)r. Rplnhold Becker
direkt p;esandt, se-ine Adre^^fe hat mir mein in Heidelberg lebender
•Brudf^n F!it.ö-e+e"i It .
^U,i*p, -^</ ^vw-*
J
f
^44/Jt Oia/1^ T^piri^'^ J\^y\/3^H^^
r
(M/Ücu
Dr ,med.Reinhüld Becker
69 Heidelberg
Boxbergring 18/Germany
An Herrn John Henry Richter
1456 East Park Place
Heidelberg, 29.3. 1971
nn Arbor,richigan 48104, U.S.A,
Lieber Herr Richter,
vielen Dank für die rasche Antv;ort und Ihre Bemühungen um ein Vv'ilhelm
Beer-Bildnis#
Zu Ihren sorgfältigen Ausführungen vermag ich leider nichts mehr hinzu-
zufügen,da meine genealog« Nachforschungen wegen anderer Aufgaben z.Zt«
leider nicht fortzusetzen sind.
Als Anlage erhalten Sie eine Ablichtung des kleinen Aufsatzes über die
Familie Halle aus den "Elaettern. . " •Dummer\;eise bin ich hebräischer An-
alphabet und aus obengenannten gründen nicht in der Lage, mir jetzt ein
Wissen anzueignen, da3 nach meiner I'einung unerläßlich ist, die hier nötige
genealogische Vertiefung zu erreichen,- 3o kann ich auch das Landshutsche
Friedhof sregister nicht lesen, ebensowenig das veröffentlichte Frankfurter
(l.ain) Friedhof sregister , noch die in St .Petersbutg erschienene "Geschichte
und Genealogie der Günzburge" ,die wahrscheinlich reichen Aufschluß über die
V/iener Vorfahren l-eyerbeers hinaus gibt. - Haben vSie in diesem Zusammenhang
( Ic Keyerbeerschen Ahnen der Öttingen usw. im Ries w^eiter erf orscht?Auch
darüber liegt vorwiegend noch unausgewertete Literatur vor, doch ist sie
nur über die jüdisch-deutsch geschriebenen Texte lückenlos zu verfolgen»
Ferner mache ich Sie auf das mir ebenfalls nicht lesbare Buch von Leisl
auf merksam: Josef Feisl: Protokollbuch der Jüdischen Gemeinde Berlin 1723-
1854 .Herausgegeben ...von Shgrul Fsch unter I^^itv/irkung von Georg Herlitz.
Jerusalem 1 962 . (Quellenwerk ! ) .
Vyeiterhin sende ich Ihnen eine Besprechung des Freudenthalschen Buches:
Aus der Heimat . .usv/. , sofern Ihnen die dort zusTitzlich erwähnten Ahnen
Keyerbeers entgangensein sollten (angekreuzte Stelle) .
Falls Sie es v/ünschen, schicke ich Ihnen auch wieder leihv/eise neine Kcpieen
zum langfristigen Studium zu, bin überhaui)t gerne bemüht, die Erforschung der
Keyerbeer-Genealogie zu unterstützen, in der Hoffnung, daß Sie eine nach
v/issenschaf tl# Kriterien angefertigte Ahnenliste veröffentlichen v;erden.
Auf Anforderung beschaffe ich Ihnen auch weitere Textkopien, sofern Sie mir
genaue Angaben (mit Seitenzah/len) machen, da ich ja leider nicht aus Bü-
chereien entliehene Werke nach Amerika senden kann. -Sehr viel und v/eiter
(^Jährendes Schrifttum bei ./achstein,
über die Frage Jachet Larmstadt/liannele Eacharach? könnte vielleicht das
große werk von Ettlinger auskunft geben, darüber hinaus über die v/eiteren V
I
I
Vorfahren Is.in Prankfurt/Kain. Vielleicht haben Sie Verbindung nach Israel. .
i
r
welche Ihnen diese einmalige und für die Keyerbeerforschung unausgeschöpf te
Quelle erschließt?
Pur heute mit herzlichen Grüßen
Ihr
O
N#S . :Inzv;ischen habe ich auch Ihren zweiten Brifef erhalten, insofern er-
übrigt sich ja meine Anregung betreffs Sh.I^ttlinger .
Keine Anfrage bezog sich M irrtümlich auf ein Schriftstück, daß ich
jemand anderem ausgeliehen hatte, v;ie ich jetzt feststellen konnte*
• Ich bitte darum um Entschuldigung.
)
f. ' i
• r^
1
'WiMc^ ^cut ^aA^^uitc^Ued,
€
INSTITUTE OF SCItNCE AND TECHNOLOGY
TUE UNIVERSITY OF MICHIGAN
POST OFFICE BOX 618
ANN ARBOR, MICHIGAN 48107
Telephone 313-483-0500
John Henry Richter
Librarian
25. Maerz 1971
Herrn
Gerhard Ballin
337 SEESEN/HARZ
Lautenthalerstrasse 50
WEST GERMANY
Sehr geehrter Herr Ballin:
<c
/»
Ich moechte Ihnen (anliegend) eine Kopie eines Briefes von mir an
Herrn Dr. med. Reinhold Becker in Heidelberg senden, der sich fuer die Familien-
geschichte Meyerbeer und besonders fuer Ihre 1967 veroeffent lichte Ahnentafel
interessiert. Ich fuehre dort meine Bedenl^en ueber einige Ihrer Daten auf,
und wuerde mich natuerlich sehr*' freuen, wenn Sie zu meinen Bemerkungen Stellung
nehmen wuerden.
Vor einigen Wochen schrieb mir Professor Dr. Hanns G. Reissner aus New York,
dass er mit Ihnen in Verbindung war. Er hat hauptsaechlich an den Mendelssohn
Ahnen Interesse, und daher auch an der von Ihnen veroeffent lichten Ahnentafel des *
Felix MB.
Meine eigene Pruefungen der gegebenen Daten finden auch in dieser Tafel
bedenkliche Daten (einige wohl einfach "Durckfehler") , aber, wie ich erfreulicherweise
sagen kann, sind Ihnen die groben Fehler des Herrn Dr. Meyer (Jerusalem) nicht
passiert. Dass es mit der traditionellen Reohenfolge der Luria nicht ganz stimmt,
haben Sie selbst schon herausgefunden, aber Dr. Meyer, in seiner Arbeit"Die Ahnen
von Moses Mendelssohn und Fromet Guggenheim", die 1968 wohl privat erschien, hat
tiK sich da voellig im Urwald verlaufen. Auf meinen Kommentar zu der (sonst sehr
brauchbaren) Tafel hat er nicht geantwortet. —
c
Ettlinger's Arbeit ueber die Oppenheims und anderen juedischen Familien
Franlvfurts ist Ihnen wohl in einer Kopie vorgelegen, da ich hoere, dass die
Stadtbibliothek Frankfurt keine Kopie des Originals hat (dies scheint in Naharya
zu sein, mit Kopien in Jerusalem). Da die oberen Generationen der FMB Ahnen dort
(und nur in Ettlinger's Arbeit) genannt werden, moechte ich mir doch gerne eine
Kopie beschaffen. Problem: Wie erklaert es sich, dass Ettlinger Daten gibt, die
weder Horowitz noch Dietz angeben? Er muss also doch andere Quellen benuetzt haben.
Ettlinger* s Arbeit scheint mir wichtig genug zu sein, um eine Veroeffentlichung
dieser hier anzuregen.
Wuerde mich sehr freuen, von Ihnen hoeren zu duerfen,
und verbleibe.
Mit vprzueglicher Hochachtung,
^/^hn
Henryk Richter
c
JOHN HENRY RICHTER 1436 EAST PARK PLACE, ANN ARDOR, MICHIGAN 48104, U.S.A.
22, Maerz 1971
Lieber Herr Dr, Becker:
Ich habe Ihren lieben Brief vom August 1970 erhalten, aber bisher nicht
beantworten koennen, da ich von anderen (und nebenbei gesagt etwas eintraeglicheren)
Arbeiten ueberhauf t war. Doch haette ich den Brief bestaetigen so) len. Nun war
ich grade am Ende meiner Pruefung der Daten, die Herr Gerhard Ballin 1967 in seinen
Ahnentafeln Meyerbeer und Mendelssohn-Bartholdy in der Zeitschrift GENEAIDGIE
veroeffent lichte, und fast mit meinem (diesem Brief vorangehenden, aber nun nicht
gesandten)Brief fertig, als Ihr kurzer Brief vom 15, Maerz 1971 kam.
Ich werde beide beantworten, so kurz wie moeglich.
I, Sie haben schon richtig geahnt, dass hauptsaechlich nur zwei wesentliche
Angaben bezweifelt werden: Die Mutter des Liepmann Meyer Wulff, und
der angegebene Vater des Jacob Levin.
o
II. Der dritte Punkt des Zweifels ist einfach ein ganz gewoehnlicher Fehler, der
dem Herrn Ballin nicht haette passieren durfte. Es handelt sich da nicht
um eine Verwechslung der beiden BEHEND WULFF (Halle und Berlin), sondern
um die unsinnige Angabe, dass BEHEND WULFF (Baruch Minden) ein Sohn
SIMCHA BONEM MEISEIä gewesen waere, was schon biologisch unmoeglich ist.
Tatsaechlich sind beide Soehne des SQHOH^XBfiOSfilXfilEQXSX SIMON WOLF WILNER
(Benjamin Wulff und Berend Wulff -Baruch Minden) Ahnen von LEA WULFF,
die Frau des Abraham und die Mutter des FELIX MENDEI^SOHN-BARTHOLDY.
Durch seinen Grossvater MOSES MENDEI^SSOHN hat Felix dann auch die beiden
Toechter des SIMON WOLF WILNER zu seinen Ahnen - also alle vier Kinder des
Simon Wolf Wilner. Derselbe ist schon ein Enkel des SimHcha Bonem Meiseis«
Diese ganze Frage brauchst Sie nicht zu besorgen, da die WILNER Familie NICHT
zu den Ahnen Meyerbeers gehoert; JACOB LEVIN (Meyerbeer #20 bei Ballin)
ist meines Erachtens KEIN Sohn des genannten Simon Wolf Wilners.
Herr Ballin hat leider seine Arbeit ein Jahr zu frueh veroeff entlicht: Jacobson* s
Meisterwerk (Trauungen 1759-1813) kam erst 1968 zur Welt, und hat eine
recht lange Liste von Daten, die bei Ballin fehlen. Ich werde sie meiner
zweiten Auflage der Gti Genealogie spaeter in diesem Jahr zufuegen.
• f
o
■^ -L »-ili.l ii«i ii'^mmiwmr'
-2-
C
III, MEYERBEER # 13; WER WAR DIE MUTTER DES LIEPMANN MEYER WULF?
Ballin scheint als erwiesen anzunehmen, dass sie die ERSTE Frau des
Vaters war, eben die Tochter des Samuel Moses«
Jacobson (siehe Anlage) glaubt nicht, dass er, trotz der vielen Dokumente,
mit Bestimmtheit sagen kann, welche der beiden Frau des Meyer Wulff die Mutter wair«
Ich wuerde also die gesammten Ahnen von No« 13 auslassen,
t .
In der Judenliste 1749 werden aufgefuehrt: /
MEYER WULFF ,
Levin 8 Jahre, Liebmann 3 Jahre, Esther ^ Jahr alt«
Die Liste wurde im Sommer angelegt, und, wie wir von Jacobson lernen, sind
beide Soehne des Meyer im spaeten Jahr geboren (Sept. und Oktober). Die Jahresangaben
fuer die Kinder stimmen:
LEVIN MEYER WULEF: 27 October 1740 (Jacobson (1968) # 35)
LIEPMANN MEYER WULFF: 1 Sept. 1745 (Jacobson (1968) # 161)
Die Tochter, falls sie lebte, scheint nicht geheiratet zu haben« Der Sohn
Levin heiratete, hatte aber keine Kinder«
C'
Wir haben also einen Juedischen Vater von zwei Söhnen, die 4 Jahre von einander
geboren wurde« Nun mag Ja ein anderes Kind, ozder gar n zwei, zwischen 1740 und 1745
geboren sein, die als Saneuglinge - oder Jedenfalls vor Sommer 1749 - starben« Davon
wissen wir nichts, lernen koennte man das nur von Landshuth's Berliner Friedhofsregister;
(was ich nicht hier habe).
Es waere also durchaus moeglich, dass Meyer zwischen 1740 und 1744 nochmals
heiratete. Es waere ebenso moeglich, dass die zweite Frau erst 1748 erschien und nur
die Mutter des Toechterchen ist«
Die Schwierigkeit liegt darin, dass die zweite Hochzeit Meyer Wulffs NICHT IN BER-
LIN stattfand; Jacobson erwaehnt sie ohne Datum«
Nun hat aber der verstorbene und sehr eifrig Daten und Ahnentafeln-sammelnde
Dr« Siegfried Ascher in seinem mir gesandten Auszug der Ahnen Meyerbeers ein Datum fuer
die Hochzeit der zweiten Frau angegeben: 1743« Wo er das her hat, hat er leider nicht
gesagt: wie so oft, hat er Daten einfach verarbeitet, ohne die Quellen mitanzugeben«
Auf seiner Ahnentafel Meyerbeer ist die ZWEITE Frau die Mutter des Liebmann«
Ascher* s Genealogische Sammlung, die unendlich wertvoll ist, hat Herr Dr« Herrmcuinl
Meyer in Jerusalem angekauft, und nur er koennte vielleicht herausfinden, wo das Datum
herstammt« Es koennte natuerlich einfach geschaetzt worden sein« Warum Meyer nicht in
Berlin heiratete, wenn er dort sein Privileg hatte, fragt sL ch auch« Nach Graetz ist
er sicher nicht, auch nicht blos zur Hochzeit, gefahren« Aber MIREL BAT MOSES GRAETZ
ist ebenso moeglich als Mutter des Liebmann wie die erste Frau, deren schoenen Ahnen
den Ballinschen Stammbaum schmuecken«
o
rikaflkM
i«*ia*«H*AiähM*M«M«M|iiMaMm
c
■y
IV. MEYERBEER # 20 : JACOB LEVIN.
Herr Ballin fuehrt ihn als Sohn des Simon Wolf Wilner an, wofuer nicht der
geringste Beweis zuhanden ist: Jacob Levin in Halle ist schon der rechte Ahne, ^
aber derselbe Author (Freudenthal) der ihn auf S, 26 erwaehnt, zeigt ihn nicht auf der
hoechst wichtigen Ahnentafel (S, 154-55) in seinem sonst hoechstinteressanten Werk
**^us der Heimat Moses Mendelssohns.** JACX)B LEVIN waere naemlich dann der dritte Sohn
W Iners - und durch ihn waere Meyerbeer eben mit all den Meiseis Ahnen verbunden.
t
Ich wuerde es sehr begruessen, wenn ich eine Kopie der Loewenstein, Blaetter,
III, p. 110 (mit dem hebraeischen Stammbaum der Familie Halle) auftreiben koennte» ,
Uebrigens sind die Blaetter nicht in hebraeisch, sondern mit deutschem Text erschienen.
Bios kann ich hier Irgends eine Kopie erwischen. ;
JACOB LEVIN war schpn recht wichtig als Jude in Halle, und als Mitgruender der
Halleschen Gemeinde (Klsch hat ueber Aeine angebliche Abkunft von S.mon Wolf Wilner
kein Wort), aber da stimmt was nicht: ueber seine Abkunft ist ebens nichts begaqnt.
V. MEYERBEER # 33: JACHET DARMSTADT
♦ •
(
Es ist ja wohl moeglich dass die,,, 1676 gestorbene ERSTE Frau HANNELE BACHARACH,
und nicht die zweite Frau (Jachet Darmstadt) die Mutter des so jung gestorbenen
#16 HERZ BEER war. Wenn das so waere, war er im Jahre seiner Heirat (1699) mindestens
23 - sehr wohl möglich drei-vier Jsüire eelter. Wenn aber Hannele 1676 starb, und der
Vater 1677 wiederheiratete, dann waere HERZ BEER 1699 zu jung zu heiraten - unter den
damals herrschenden Gesetzen, «wonach Juden oft nicht unter 25 Jahren heirateten durften.
Ich rate hier: vielleicht war es in Frankfurt nicht so. Aber kann man unbedingt
annehmen, dass HERZ BEER ohne weiteres von der ZWEITEN EHE stammt? Jacobson sagt nein:
Jacobson, Trauungen 1759-1813, # 117, wo nur der Name der ERSTEN Frau genannt
wird, und die zweite Hochzeit ueberhaupt nicht erwaehnt wird.
(
Soviel fuer heute. WIIilELM BEER wird in dem grossen SINGER: BILDNISKATALOG nicht
genannt, der einzigste der Beer und Meyerbeer der dort fehlt: vom Vater und Grossvater,
und sogar von Minna (Mosson)Meyerbeer, gibt es Gemaeide. Aber Wilhem fehlt. Es sollte
aber moeglich sein, festzustellen, ob vielleicht zur Zeit seines Todes ein Bild in der
Zeitung erschien (27 Maerz 1850). Sicher ein Nachruf. Als beste Quelle denke ich Jetzt
an das Leo Baeck Institut, dem ich heute schreiben werde. Wenn ich was positives hoere,
sende ich es Ihnen sofort. v.
Ich moechte hier meine Ueberprilfung und Vervollstaendigung der Ahnentafeln
fortsetzen, und die von Ihnen mir geliehenen Daten(d.h.die Kopien die ich hier habe)
zu studieren. Manchmal geht da einem ein neues Licht auf. — Ich weiss nicht recht,
welche genealogische Aufstellung, die mir der Herr Graf sandte, sie zurueckhaben moechten.
Wenn ich was bezgl. Wilhelm Beer finde, sende ich es natuerlich. Muss da mal etwas wei-.,
tergraben.
Cc ; A^ß,/^'4,
^-^O
#vwrc
Dr. med •Reinhold Becker
ö^Ueidelberg
Bb^hev^Tlnß 18
Germany
Herrn John flenry Richter
U56 East Patk Place
Ann Arbor,Kichigan 481 04, USA
Heidelberg, 15. 3.1971
Lieber Herr Richter , nachdem ich nun lange nichts mehr von Ihnen
gehört habe, mochte ich Sie fragen, ob Sie meinen letzten Brief vom Sommer
vergangene Jahres mit der von Ihnen erwünschten Potokopie erhalten haben?
Anlaß meines jetzigen Schreibens ist die bitte eines Herrn Heydeman auf den
Kanarischen Inseln, der ein Bildnis von V/ilhelm Beer, dem Astronomen und Bru-
der I'Ieyerbeers , sucht «Ich hatte Ihnen u.a. eine genealog. Auf Stellung meines
'• Vetters", des "Graf en" , geschickt , aus der ich vermutlich Einzelheiten, die
in dieser Präge weiterführen könnten, entnehmen würde .Pur eine Rücksendung
wäre ich Ihnen daher dankbar.- Haben Sie sich weiterhin miit der genealog.
Bearbeitung der Keyerbeer-Vorfahren beschäftigt?
f^fi Kit freundlichen Grüßen
Ihr
4
rver.t\c?r,3'i9di95±9H
'2-7/^4. fisv
<T)\^
19>Io9H; bIorinx9jrI. beoi.iü
):
yrt^A^
^^tJCtC^
■^
er 3nli3iedx63
YnßfniaO
^
.^'
^/ soßri 3flß? cfaß^ d^vf^r
-•AaU.>OrO> nsslrioi'^.TodiA nnA
.X
^'
nsnrfl nov -idsm atdoxn synsl £iu:\ riox m^örioGni^iBJ-dolH -iisH lodoiil
?n9dßd nej'lßriis oiqo^Ioj-o'i n.sJ'doE^nijvviö neadi nov 'lob itxa aoidßl^ onsanegisv
nsb luB nsmobY^H niial! ss/iis öJ-J-id oib J-ax anedloirioS neyxs^of, aonxaia (TisInA
-iJia bnij n^monoitsA ccsb^iDsS coIarilxW nov axnblxd nxs 'x^^^viL:^^^! nodo^iX'iBnsil
eonxsiD s^^-[-'^^*^Q'i^A.:iiOlß9n'33 snxo «ßtU nsndl 9Jct"ßd dol« trioaa, aieodioY^-I '^^^
exo.nei'xedlesnx.'l rioxl j-ijiuiov riox leb auß. t^loxrioas?^,. "nslsiO" asb, **ai*3j'd'3V
ff
§n]jbn937JDüa DHxe lü'^^ebiüv^ n9aidoaJn9,n9d''inö^ n9T:riijlioj'X9w 93ßi'^i i939lb ^i.
• £0lß9n9s 19b J-iflü nldioJ'i9w doxa 9x3 nedßH -.icd^lnsb T:t3dsb nandl riox eiiJw
?j'?}i:*lürioa9cf n9iriBlioV-'i9o(iT:9\;9 I lob jjnyj'i'3Cfiß9ü
nsßüiö nsrioillnfjöil tiM
iril
)
4
Dr. med. n. Becker
69 Heidelberg
Boxbergring 18
Germany
Heidelberg, 17 8.70
Sehr geehrter Herr Richter,
ich bestätige Ihnen flankend den ^ingsrng beider Pakete und freue mich
L'
s
Der die Aufstellung aller Einzelschriften/.7ie Sie sehen, handelt es
ich nur um eine kleine und unsystematisch zusammengetragene Ausv/ahl
von gerade Erreichbarem. Die weiterführenden Hinweise in diesem Schrift-
tim sind noch bei weitem nicht hinreichend benutzt v/orden. Leider habe
ich in meinem Beruf als angehender Nervenarzt zukünftig nicht genügend
Zeit, die Sammlung umfassend auszubauen - dies vielleicht einmal später -
Sofern man, wie ich es alleinig für zulässig halte, auf die gedruckte
Primärliteratur zurückgehen will und sich nicht mit immer v/ieder vonein-
ander Abgeschriebenem begnügt, ist es doch wohl erforderlich, die zahlreichen
hebräischen und jiddischen Texte zu lesen. Oft führt der Weg auch gar nicht
darum herum, wie z.B. bei den Frankfurter (Main) Grabinschriften, der Zeitschi;
Kobez al jad,der Geschichte u. Genealogie der Günzburge TOid den/ älteren
S
chriften überhaupt. Man müßte einen entsprechend beschlagenen Ivlitarbeiter
( > .
gewinnen.
Daß ich die Quellen für die handschriftl. Ergänzungen in der Ballinschen
Arbeit übrigends nicht erv/ähnt habe, liegt daran, daß ich sie nicht kenne.
Herr Ballin hat mir nur sein selbst überarbeitetes Handexemplar zur Ver-
fügung gestellt gehabt.
Zur Zeit wichtig erscheint mir der eindeutige Nachv/eis der geneal.Verbin-
dimg der Familie Halle mit 7/ilner.Ob der kleine .hebräisch gedruckte Stamm-
brief in den "Blaettern" wohl darüber Auslninft gibt?
Y/ie und ob überhaupt gedenken Sie weiter vorzugehen?
Als weiteiV;. Anregung übersende ich Ihnen als Anlage Llitteilungen des Prank-
furter Stadtarchivs, um deren Rücksendung ich gelegentlich bitte. Gleichzeitig
füge ich den von Ihnen erwünschten Aufsatz bei.
/^■"".Lee^^ (sein Nachname wechselt ja laufend) ist übrigends, um es zu betonen, |
nicht mein Yetter,er nennt sich nur allen noch so entfernten "Verwandten"
gegenüber "cousin'J^
MöglicheiT/else ini^r mit Ihnen ebenso weitnchv/eifig verv/andt v/ie mit mir. \
Ich v/ürde mich fremen,bei Gelegenheit wieder Yon Ihnen z\x hören und bin
für v/eitere Aufschlüsse zur Ileyerbeerschen Genealogie immer empfänglich.^
Mit freundlichen G-rüßen
Ihr
j
N.S.:Das Werkchen von Holtei heißt "Charpie'^Es handelt sich bei diesem
symbolischen Titelwort um die Bezeichnung eines aus '7erg gezupften Ver-
bandstoff es, v/ie er früher üblich war. Das ^/ort ist hette nicht mehr bekannt.
Nachdrücklich unterstütze ich Ihr Bestreben, zu jeder gnealogischen Angabe
den genauen Quellenvermerk hinzuzusetzen.
i|
I
^
^
")
V
J
/
__ *»
G
C
July "
1 KBgC 1970
• ?- _ ♦
Mr. John Henry Richter
1436 East Park Place
Ann ArbDr, MicMgan *8104
Dear Mr, Riclnter:
I am sorry not t» have written yxi since 4 July 1969, but I have been
movir« au*ound as a result of first the death of t«y great aunt Mr», M«
Weixelbaum geb, de Waller, and secondLy the re-^rganization of Vare
Industries, Inc., a Cöüpany owed (50%) by the Bosenthal family. The
re-organization is still not couplete, and I daresay I shall be still
C vforking en it thru the summer,
I trust you and your wife and faaiily liave been well.
In yoör l«tter of 20 September 1968 you wrote «Meanwhile the centenary
of the cemposer's (death) brou^t forth aaiong other publieations, bis
family tree, which was published in Israel in a publication I am still
trying to catch up with.« May I ask if you have indeed located this
publication? In your letter of 31 October 1968 you suggested writing to
Dr. Margaret Muehsam-Edelheim about this, which I will do & send you
a copy of the letter,
I would like to correct my faaily tr»ee about the Hosenthals, sent t®
you with my letter of 2 March 1969, «Georg Rosenthal, banker at
Aastardaa, created baron of Portugal in 1906'« is one entry, I received
the following infonnation froai Eugenio de Andrea da Cunha e Preitas,
Secretario Geral, Conselho de K>breza, Casa Grande, Asurara V da Conde
P»rtugal, in a letter dated 19 Ubijember 1969 - "George aosenthal waa
0
c
imm
1 July 1970
Öloxxnt '^copolb (!lI|ohKtc(uirz Ölljuhztlitcfotcz
•»^
created Baron of Bosenthal by King Luis I -> 24 January 1384« He was
General Consul of Portugal at Amsterdam."
I aay add to this that the SEMIOI-QOTH says about the other brauch ef
the same family (ef Rabll Llebmanr) Hosenthal also known as Babbi Leser
Bosenthal), Adelserwerbers Otto Bernhard auf Brynneclc bona 3.5,23 dled
17«12«83y Bes.v.B.y Polom und Hannusseck, Kr. Tost-Gleiwltz und Alt-
Schllesa bei Breslau» als Landesaltester von Koenlg Wilhela I 1869 geadelt
I BML Still loöking for the records of the 1861 creations ef barons by
the King of Portugaü. for their ancestors during the Portugese Civil War,
L^oking forwardto a continued correapot]denc6| I vemalnp
with best personal regardsi
£t^ CAfid^.c&Jv^
cc;
aeinhold Becker Paracelusaweg 4, 326/ÄinteiV Weser, West-Geruiany
Frau Dr Luise Rieht er-Kurschat 1 Berlin 38 3 Cimbernstrasse, West-Berlin
Ifr. WiUtred Aodwell 15 Eniersleigh GArdens, London K.W. 4, U.K.
Kr. Henry Rodwell 62 UeAdway» London« U.K.
{ "
■J
I ,
Ch
0 —m ":!
,r
John Henry Richter
i^ieber Herr Dr. Becker:
'23. Juni 1970
> -4
Als ich am ^erpacken der ^^opien war, habe ich mich doch entschlossen!
einen Index fuer diese grossartige und wertvolle Sammlung zu machen«
63 Artikel sind also im -^ndex aufgefuehrti der aus einem alphabetischen
Autorenregister besteht, in dem jeder Artikel eine Nummer hat. Dies6
ist auch auf der folgenden Liste der Artikel zu finden (die Liste entspricj
der ^Reihenfolge, in der die Artikel z.Zt. in den kleinen Ordnern sind,
und die ganzseitgen Artikel sind aKtra verpackt.
Nachdem ich nun die wesentlichsten Quellen auch studiert habe,
habe ich doch meine ^'^einung ueber die Verlaesslichkeit des guten Dr.
ßal?Lin geaendert. Nicht nur haben Sie selbst viele Daten verbessert, ich
habe andere Daten fuer falsch befunden, denn ich dchwoere auf Jacobson,
dessen '-Trauungen 1759*1813 ^allin nicht vorlagen. Ausserdem hat er auch
scheinbar in zwei Faellen die falsche Nutter zur Ahnin gemacht, woselbst
Jacobson sich kein ^rteil erlaubte.
Ich habe mich nun entsclossen, hartnaeckig wie immer, die ganze
•^ache nochmal zu machen, d.h. fuer jeden Ahnen ein Blatt anzulegen, und
alle -^aten, die sich tatsaeclich doku entieren lassen, darauf zu schreibe;
IN JEDEM FALL MIT ANGABE DER qUELLE(was Sie leider auch nicht immer tun).
Es sollte dann am Ende sich eine Ahnenfolge ergeben, die sich, wenn nicht
.; grade lueckenlos, so doch voellig auf Dokumente stuetzt, die sich als
zuverlaessig erwiesen haben. Wenn in einigen Faellen solche Beweise
nicht moeglichsind, dann sol ' mann nicht "schaetzen", sondern zugeben,
dass eben fuer dieses oder jenes Datum sich keine genaue Nachricht doku-
mentieren laesst.
VJie wichtig das ist, brauche ich wohl kaum sfl zu sagen
Ballin scheint ein guter Kerl zu sein, der eben gern glaubt. Aber mit
der ^iasse der Artikel, mit der sich so viele seiner Fehler beweisen lasse:
(und nicht nur rait Daten, sondern scheinbar auch in Faellen falscher
. Namen) sollte man Ballin s Arbeit nicht als endgueltig ansehen | ganz
gleich, ob das ^^esultat spae er mal veroeff entlicht wird oder nicht.
Im uebrigen steht es ebenso mit seiner Mendelssohn Genealogie, doch gab e,
da weniger glaubwuerdige Dokumente.
V ^\t tut es nur leid, meine Vorarbeit schon "veroeff en'
licht" zu haben, d.h. eine ^opie meiner GM Genealogie zum ^^eo Baeck Insti
gesandt zu haben, ^ie Zweite Auflage wird bestimmt besser sein.
Die i'aketchen gehen dieses Wochenende an ^ie ab,
X mit gewoehnlicher -^'ost. Bitte bestaetigen Sie mir den Erhalt. Von meine:
neuen Untersuchung werde ich Sie *' aufend" unterrichten.
^^it ergebensten Gruessen, und nochmals
besten Dank
TViT*
/*i^Än fienrj
P/S/t V/as macht Ihr Herr Vetter,
der Graf? ^at seit Monaten nicht
geschrieben.
nry^ichter
t <
I
BITTE WENDEN
i
MMMMMii
tMkMMki
IMMM
MMHMi
itk
tätä
Hau
1^
t
1
'i
•;J
'■3
■:i
Ich haette eine Bitte um eine Kopie von 2 Seiten eines kurzen Artikels
in SCHLESISCHE MONATSHEFTE, 7. Band (1930), pp. 265-66. Es handelt sich
UM DAS NEISSER HAUS, von Ernst Scheyer. Das Haus ist das des bekannten
Professors Albert Neisser in Breslau, der ein Vetter meiner Urgrossmutter
war, und nach dem Tode seiner Frau wurde das Haus der Stadt als Museum
geschenkt. Ich haette sehr gern gewusst, was man 1930 dareber zusagen
hatte. Ob es den 2, Weltkrieg ueberlebte, weiss ich nicht. Aber ueber die
Familie Neisser bin ich der einzigste heute der "alles*' weiss. Waere Ihnen
sehr dankbar, wenn es Ihnen moeglich waere, mir eine Kopie zu senden.
Ergebenst
^^^2^?L
atOJ ONOOBS
^^gr j£^
{
\
.Im
z
0
PI
2
o
r
0
c
m
cn
n
31
3
8
Z
S
W
>
m
0
H
O
m
^:.
\
c
Ti/UUw T^cM. Adi&o^utU'Uci.
INSTITUTE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY
THE UNIVERSITY OF MICHIGAN
POST OFFICE BOX 618
ANN ARBOR, MICHIGAN 48107
Telephone 3 1 3 • 483 • 0900
John Henry Richter
Llbrarlan
5 June 1970
Sehr geehrter Herr Dr. Becker:
Ihre Karte ist endlich hier angekommen. Ich habe die Dokumente,
wohlverwahrt, und glaube, die wesentlichsten Daten ihnen entnommen zu haben«
Verschiedene Raetsel sind da schon geloest worden, und ich muesste erst
wieder zu meinen Notizen zurueckk ehren, um Ihnen genaues mitzuteilen.
Leider bin ich in den letzten drei Monaten ueberhaupt zu keinen weiteren
Studien gekommen. Von I rem Herrn Vetter habe ich auf zwei laengliche Briefe
keine Anrtwort erhalten, vielleicht ist er, ebenso wie ich, beruflich mit
Arbeit ueberhaueft, so nehme ich doch an, dass es mit den weiteren Forschungen
keine Eile hat
Die urspruengliche Fragen, ob der veroeffent lichte Meyerbeer Stammbaum
korrekt ist, kann im allgemeinen nur mit JA beantwortet werden. Ich fand
einige Fehler - niemand ist 100% genau, wenn man mit alten Dokumenten arbeitet-
aber die groessten Fragen und Zweifel ide ich hatte ruhten uauf meine Unkenntnis
einiger Quellen, die eben in dem von Ihnen so wimderbar gesammelten Schriften
enthalten waren.
Diese Sammlung werde ich Ihnen so schnell wie moeglich nach dem 11, Juni
zusenden. Zur gleichen Zeit, hoffe, ich einen abschliessenden Bericht senden
zu koennen. Ich habe die Schweizer Quelle noch nicht angefragt, hatte einfach
keine Zeit, Der Stammbaum der aelikesten Oppenheim interessiert mich noch sehr,
besonders weil ich gern sehen moechte, auf welchen Quellen die Angaben beruKhen,
Ich verbleibe,
nochmals mit bestem Gruss und Dank,
Ihr
Herrn Dr. med,
R, Becker
69 HEIDELBERG
Boxbergring- 18
(
ü
im Mr<J^^
4f' Ä/ cii^ ^^^
ih //n
Oti*^i!£fiJ u^ (/ji^
v^^
/
,4fH^ y'^'f^^f'^^^^
d
4vi
fK ^4tP
yimm
'i W/U0tf
A^r M,^ /^-^ 74^ ^an^ "" -'-^-'"^-
'-^
../^J^
nUi4^i'} yff'l'U
w'i'i/y^ 4nup/ii
/
o
tfMi ' /i^ 4Ui^
4ivwjfi/ /tn
7^'
tVy^U^l
J^^-- 4pt
'U
^t^ff ynari.
n(/4u^uiUH^ ä'4'
^•/i'h /ir /yMh "^ii/--
ii
%
/miM
tiVt't
'J ^iimW 44y/%u Ji^ ^nm'^ i^u^ ^UiJ^i
1 -^ *»'■
%^
T/
^"^ M^i/Cnii/ /{^^t
(im7'
^v /C^wAi^yttt '^ü'i/f/y
^ntm^W'äi^ ym^ AT /nc^c/^i^ir<
' /mi^l'lUAyllt ^ äi(/uiAi^ff' f^^ ■
f^v/!^i/n^'^ii^^^tf^/t ^^ ^ftniiti^fjüi
^4^/^"""' ^
•r
v^fnd^^-
Ü^A^AttMi'^ ^,
Nv
J
•*
>
\,
7
i
V
Sehr geehrter Herr Becker:
Ich haette Ihren frdl» Uriefvom 26»Jan«1969
Mhoen eher ausfuehrllch beantwortet ^ doch erlaubten meine beruflichen und aai#r<
Aufgäben mir nicht, die noetige ^'eit dem mir eben am liebsten 3tudium xx entge-
genzubrie^^en. GK - und beßonders MM - sind ganz besonders interessant | und da
GM einigen Ahnen hat, die auch die des grosoen 1 oses Mendelssohn waren , so habe
ich viel Zeit mit der i^eric^itigung der beiden Ballin Arbeiten (an i^eyerbeer
und an Felix M-Bartholdy) verbracht ♦
Heiner Ansicht nach hat ^allin in einigen Faellen unzureichende beweise 9
und in anderen hat er sehr wohl bekannte und bestaetigte Ahnen einfach wegge-
lassen« iiuf meinen Brief (der sich nur auf r'MB bezog) hat er mir ueberhaupt
nicht geantwortet«
Oa oie aber schrieben, dass er Ihnen "soeben" (also im Januar 69) schrieb ,
moec.te ich mir eine ^rrosse Bitte Urlauben: Wuerden -^ie ihn fraj:rent ob er Ihnen
eine Kopie (oder Abschrift) desjenigen Artikels senden wuerde, der Mick beweist ,
dass der V/GLF LiiiVIN F3AENKEL (QM Nr« 2^) der oohn des i:v9hl:bKäixoiitKxib Juda Loeb
aus Kuerth was (Nr «48)1 und dieser eben ein Sohn von David 3eckel Fraenkel aus
Fuerth (Nr, 96)?
Ballin stuetzt sich da auf "Löwenstein, Blaetter fuer juedische
^eschichteund Literatur ^ Jahrgang k^ Seiten ^0 und 9^«
^8 ist mir hier unrnoe^jlich^ eine Kopie dieser Zeitschrift auf-
zutreiben, obwohl ich weiss, dass sie inder Lib ary of Congress ist^v/o ich
sie selbst ein/::eset:en habe* Ihm lie^t mir naernlich darum, festzustellen! ob
Dr«3allin vielleicht die uelle falsch auscedeutet hat ^ denn nirgendswo in
der Heyerbeer Literatur wird behauptet, dass der reiche ' ipp^mann Uulff (Tausk)
aus i^uerth stamrrite - Der Juda Loeb Fraenkel soll in «orms gestroben sein, ist
aber ksi nicht im Cirabregister, und was am meisten fraglich stimmt, ist die Tat-
sache, dass sleros2bkexojDexeKSteiQx<)xoxeiciCKXx£KeH{iaxtkxS: «ierselbe Loewenstein
den Juda Loeb Fraenkel in seiner Aufstellung der grossen Fraenkel Familie au«
und in Fuerth nicht erwähnt« Auch scheint diese »«eisheit den Biographen neyerbe*
und seines reichen Grossvatersentgangen zu sein, denn eine Abstammung vom reichsl
Juden .«iens (Koppel Fraenkel, all« I670) wuerde man gewios erwaehnen«
Die andere Frar:e ist ueber Hr. 20 Jacob Levin (v/ilner), denn auf oeite
26 des Freudenthal (Aus der >icimat **03e3 Mendelssohns) wird zwar Jakob Levin in
Halle genannt, nicht aber der Vater (.Volf Wilner)« Im gleichen iiuche, p»15^-55f
ist auch der /ulff *oche otammbaums 5 Kinder von oimon *Vulff (^«ilner )werden
dort aufgefuehrt^ aber nicht Jakob Levin in Halle« ••« Frage: i>ie -uelle öalline
ist Loewenstein, Blaetter, Jahrgang 4, >eite ^3% Anmerkung 2C« Die haette ich
auch ,f;;ern mal gesehen« ••
Heute den ersten Tneile meiner Alritik an Ballin *8 Meyer-
beer« Weiteres - und auch die fehlenden Annen- spaeter« Ich werde eine zweite
Auflage(verbes3ert ^ meiner 1968er .rbelt Anfang naeclisten Jahres vorbereiten
und Ihnen natuerlich eine Kopie senden«
VeAäeibe,
mit ergebensten Clruesaen
MlMMMi
•^Ma
^^m
JOHN HENRY RICHTER
1436 East Park Place
ANN ARBOR, MICHIGAN 48104, U.S.A
-a,^= üktober-1969
M
K_,
Sehr geehrter Herr Graf:
Leider konnte ich erst jetzt wieder 'zur Feder" greifen und meinen Kommentar zu
Ballin 's Stammtafel GM abschreibfertig machen. In der Hauptsache sind da drei oder vier
Personen als Ahnen genannt, die mir hoechst 'Verdaechtig*' sind, wie Sie spaeter sehen
werden.
Da inzwischen im Jahre 1967 noch zwei andere Ahnentafeln veroeffentlicht wurden,,
die teilweise die Mendelssohn-Ahnenschaft beruehren, moechte ich gerne auch diese erst
studieren, bevor ich etwas eine Arbeit oder Kritik veroeffentliche. Aber da stimmt
verschiedenes nicht - wie ich es zu zeigen hoffe.
G\I #
Ballin:
Bemerkungen:
(;
2-3
6-7
12-13
GM, geb. in Berlin
Heirat 1788
Heirat 1764
Heirat 1739
DAS durfte nicht kommen. Er ist in Tasdorf geboren.'
In Jacobson, Juedische Trauungen 1759-1813 als ^ 567.
Trauungen 1759-1813, No. 161.
BALLIN nimmt hier ohne weiteres an, dass es DIESE
heirat ist, aus der Liepmann stammt. Wie es klar aus
Jacobson's Erlaeuterung (Trauungen 1759-1813, p.l28)
hervorgeht, hiess die ZWEITE FRAU Mirel bat Moses Graetz
und starb 1785. Was wir nicht wissen ist WANN die erste
Frau, die bei Ballin als Liebmann's Mutter gilt, starb.
Der Judenliste 1749 nach hatte Meyer eine Tochter, die
1749 ACHT Jahre alt war, und einen Sohn (eben Liebmann,
GM 6)) der nur DREI Jahr alt war. Warum denn nun
fuenf Jahre zwischen zwei Kindern? Das - mit der Nach-
richt, dass Mirel den Meyer 1743 heiratete -wofuer mir
^r, Ascher leider nicht seine Quelle zitierte- scheint
es zumindest MOEGLICH erscheinen, dass Liebmann der Sohn
der ZWEITEN Frau ist. Diese hat Ballin ucbcrhaupt nicht
erwaehnt, weil er wo ohne Zweifel annimmt, die Kinder
sind alle aus der ä ersten Ehe...
13
Die zweite Ehe wird bei Jacobson, Trauungen (1723-59)
nicht erwaehnt, auch nicht im folgenden Band(1759-1813) ,
d.h. nicht als Heiratsdokument. Siehe aber die Notiz
auf Seite 128. ...
{ )
/
-2-
GM #
Ballin:
i i S.229,Fussnote 4 JBB 382
20 Jacob Levin
24
Wolf Levin Fraenkel
(WOLF TAUSK)
Bemerkungen;
muss heissen JBB 282
Er ist Trauungen 1759, #96 - 24. In Halle seit 1692.
Starb nach 1721. Auf dem Mendelssohn-Bartholdy Stamm-
baum erscheint er als FMB 74.
Ballin zitiert Freudenthals Heimat Momses Mendelssohn
hier, aber in diesem Buch wird der gute Jacob NICHT
erwaehnt, auch nicht auf der Wulff sehen Stammtafel
(p, 154-55). Man wundert sich ob da nicht eine
Verwechslung vorliegt...
Er war schon um 1688 in Berlin, nicht erst um 1714,
Er starb in Berlin 1751, 84 Jahre alt, kann also nicht
1669 geborden worden sein. Aber mit Altersangaben kann
mann es nicht so genau nehmen.
TAUSK ist ueberhaupt nichts: Jacobson gibt als Herkunfts
ort Taussig, was auch falsch ist. Die Stadt hies Taus,
und der tsche/chische(heutige)Name ist Domazlice,
26
Samuel Gever geb. 1693 Nein, 1697. Trauungen (1759-o813)#177/4a.
32
u
48
62
63
Aron Beer Oppenheimer
**zum Pelikan" und
"im Paradies"
JUDA LOEB FRAENKEL
Hirschel Wiener
Hirschel's Frau (fehlt)
Dietz, Frankfurter Juden: Der Pelikan gehoerte der Famil
Beer-Kann 1695-1711. (p. 464) . Aron starb NICHT in F/Main
Unter "Paradies" wird er nicht erwaehnt.
Wenn er in Worms starb, haette er eigentlich in
Grunewaldes "Le Cimetiere de Worms" (Revue des Etudes
Juives", 1938) erscheinen sollen, doch ist diese Liste
^obwohl sehr ausfuehrlich, noch immer unvolästaendig.
^Loenwenstein IV erwaehnt Juda Loeb, sowie einen Sohn:
ISACK Fraenkel, der 1754 in Worms starb.
VON EINEM WULFF LEVIN FRAENKEL (GM24) keine Spur.
Warum fehlt dieser Name wenn alle andere Familienmit-
glieder der Meyerbeer Ahnenschaft erwaehnt werden?
Von Fuerth (oder W.L. F. ) schreibt Jacobson auch nichts,
Kauffmann's Aufstellung der aus Wien nach Sueddeutsch-
^^^ land Vertriebenen beschreibt die Fraenkel Familien,
sehr ausfuehrlich, aber nennt keinen Wolf Levin. . .
Dieser ist Hirschel Ries, der in Berlin ganz bekannt
war und dort am 30. Aug. 1715 starb (Trauungen 1723-1759,
No.18, und 1759-1813, no. 15/14a(ausfuehrlicher).
Sffie war Lea bat Loeb ben Heschel of Vienna (sie st.l677)|
zweite Frau des Hirschel - oder aber dessen erste Frau,
die Mirel hiess. (es mag auch umgekehrt gewesen sein,
so dass Mirel die zweite und Lea die erste Frau war),
(Trauungen 1759-1813, no. 15/15a.
n
p.230 Fussnote 13
soll "Trauungen(1723-59)No. 12"leseia.
-3-
i
GM *f
257
Ballin:
(Name fehlt)
262
ff
Isaac Gelnhauser
starb 1575
MOSES ISSERLES
32ß
(Frau)
Bemerkungen;
Diese Frau ist HINDCHLN, No. FMB 337 (Stammbaum Felix
Mendelssöhn-Bartholdy, ebenfalls von Ballin)
gest. wohl am 7, Ijar 1624.
Unsinn. Er starb 1629 (Dietz, Frankfurter Juden,
p. 104)
Er ist der Gelnhaeuser IV, no. 3 (185), der dritte
Sohn des Seligmann G.
Die Nummer muss
No. 161 ist.
sein, da seine Tochter Dresel (II)
Seine beiden Frauen sind dem Namen nach bekannt, aber
es scheint von allen angenoomen zu werden, dass alle seine
uns bekannten (bei Freudenthal, Heimat Moses Mendelssohn,
Seit 9, Anmerkung 5) genannten Kinder von der ZWEITEN Ehe-
frau stammen, der Tochter des Mordechai Gerson Cohen-
Zedek.
Ihre Ahnen fehlen hier. Sind aber bekannt.
( )
Ich werde ihnen die weiteren Verbesserungen spaeter mitteilen, ebenso die vielen
Daten der Ahiien, die der gute Dr. Ballin auslies. Da im ganzen und grossen seine Auf-
stellungen besser sind als die verschiedener Anderer, moechte ich meiner Sache sicher
sein bevor ich seine Angeben ohne weitere Pruefung meiner Quellen verbessere.
Ich habe soeben aus Jerusalem einen hochinteressanten Stammbaum MOSES und FROMET
ÄlENDELSSOIiNs erhalten, der ebenfalls verschiedentlich irrt, aber einige weitere Ahnen
aufzeigt die weder ich noch Ballin kennen. Die ganze Frage der "Richtigkeit" bezieht
sich naemlich hauptsaechlich auf die Festeilung, ob ein Sohn oder Tochter von der ersten
oder zweiten Ehe der Eltern stammen, da natuerlich darauf die "richtigen" Ahnen aufgebaut
werden muessen. In zu vielen Faellen laesst es sich nicht entscheiden, und unsere besten
Genealogen, die sich darueber schon 1870-1930 den Kopf zerbrachen (Wachstein, Freuden-
thal, Rosenthal) haben in vielen Faellen eben ein Fragezeichen anstatt einer endgueltigen
Angabe stehenlassen muessen.
Ich bin eben dabei. Ballin Sund den von Herrmann M, Z, Meyer verfassten MM Stammbaeume
mit meinen Quellen zu vergleichen, es ist sehr interessant- baer schwierig, so lassen
sich die weiteren Angaben bis NACH NEUJAHR Koxöß verschieben - denn ich bin augenblicklich
durch berufliche und moonlighting Aufgaben schon ueberlastet. Naxh dem 1. des Neuen •
Jahres hoffe ich, mehr Klarheit zu schaffen, und dann eine Zweite Ausgabe meiner Meyerbeer
Genealogie zu verfassen - wovon Sie natuerlich sofort eine Kopie erhalten werden.
Da sind noch einige Ueberraschungen"in den Kulissen".
Mit ergebensten Gruessen verbleibe ich
Ihr
o
/
4
Ifcy 11, 1969
Room 514
Hotel Mtirleton
5, Eighth Stteet, West
West GreenvJich Village
New York 10011
Dear Mr. dichter:
Thank you f or your kind letter of the 25th of April, vjhioh was just handed to me today.
I have had to spend increasingly more time in New York City because of my new job, and
'.±t imist inform you that my trips home being as unreliable and irregulär ns they are
protring to be, it would be best if you wrote to me at the New York City address #
So Herr Dr Jacob Jacobson died, it is a pity as he was one of the great researchers of
all time 'and my work, as well as the vjorks of xgekk so many of us just oould not be
done without the groundwork that he has laid, he certainly is in our debt. May I ask
how you heard of his death? Yes, at the end of the sumner I shall try to see the
JUEDISCKE TRAUUNCEI^ IN B2KLIN, 1759-1813, Berlin de Gruyter, 1968, (Veroeff entlichungen
der Hisrtorischen KojTimission zu Berlin, Bond 28). I anxiously await your Information
on the Beer f amily from that particular boot, and I am sure that Cousin Reinhold B.
vjill also most definitely appreciate a oopy of your work. Cousin Reinhold B. has always
taken oare to '^cite his sources", a habit too many modern historicans and genealgoiosts
seem not to have©
I have received the f ollowing communication from West Grerraany:
"Your inquiry of 29 LIarch 1959 has reached me here at my new address. All the places
mentioned in your letter are now Polish. Samter - a town, not a village - was O-erman
up to 1919 in the Province of Posen (in PolishrPozneA) • Tlie village of lÄedzyn (not
Midzyn) had about 300 habitants in 1905; this is near Bromborg (na/7:Bydgoszoz) . In 1905
10^ of the 6000 habitants of Samter were Jews; I think thnt Samuel Rosenthal and Eva
Baer were also Jevdsh people.
Dynow is near ßrzezow and Jaslo in the neighborhood of Frysztak«
All the church or synagogal registers must be in Polish hands. Therefore I advise
you to contact:
Zakjfad Narodowy iiniena Ossolinskioh, V.arszavvq,
Faitlifully yours, (ottfrid Neubecker)
Dr. Neubeoker is the former President of the Oeerman National Cene-ao,^iCc.l Association.
V !
Uay 11, 1959
The birth of Eva Beer took picea in Miedyzn, while S. Rosenthal was born in Saxriter*
Now to find the birth certif icatesi I have already written to the Lippinann, Rosenthol &
Bank in Amsterdam about Baron Georg Rosenthal xfeü without sucess, but I will try again»
I am goint£ to ask
Prince Jaoa de Bruganoa who lives höre in Nev; York Gity if hex
has any ideadbs v;here inf orination on the ^rants of the title of txxisai baraoa (b:aron)
to the Rosenthal family in 1851 and again in 1906 can be found. My mother's firsth
Gousin Henry Rod;%fell, geboren Heinz Rosenthal, does not remember muoh, I am afreid©
Perhaps I have gotten sorae replies to my previous in^uries in Poland übout the Rosenthal
family, an^^ay, I shall keep trying.
I have been preparing for the "Semi- Gotha" as best I can, and shall spend almost all of
September pay9ng calls upon various German Jev.-lsh artstrocrats living here in the North
east.DÄ V/hen my new stationary arrives (It v^iU not be here for a few days, but I thought
it best to reply to your letter as soon as I oould, espeoially es I only got jt± it todny
and it was sitting out in H mesetead Park for several iveeksl) I shall send letters and
copies of eil my data to all my ^'oorrespondencts'» and see what they can add. The time is
Coming wheh the f irst volume of the Semi-Grotha should be sent to publishers for their
reaotions.
I hope to write you this FridÄy ard crclose for your persusal
the flrst drafts of the Semi-Goth editlor I am workixg or. I also
car ther give you a more detalled idea of who ard were I get ir-
formatlor.
wlth my be«t regardSf
I remair,
Leopold ITraf Ghodklewlcz
Johr Henry Rich^,
er
kay 11, 1969
Boom 514
Hotel Marie tor
5, Eighth Street, West
West Greer.wichjVilXäi^e,
lY 10011
{
Dear Cousir Reirholdi
I erclose the letter that I wrote to Mr,
Johr Herry Richter, who has beer ircred ible work or the arcestry
of Ritter üiacorao vor Meyerbeer, 1791-1>36&, He will serd you directly
his rewest researches, ard I also hope to receive them very qoqt}.
As you may krow, I am busy workirg or a rew editior
of the Pre-World War I '•Semi-Gotha'S ard tomorrow I will serd out a
freat iriary letters to the people I have beer writir^ to to see just
how mary people qualify for listirg ir the '•Semi-Gotha". I have charged
it a bit, all heirs of a Jew who received Lereditary robility ci the
Cortirert of Europe are eligible for listirg, ard ir the abserse of a
iffirect group of heirs, I will erclude- ^'rext-of-kir" or, as the iirglish
say, ''cousirs-gena:iair'' or the last holder of the title, The Beers will
be listed urder the titles of the vor Meyerbeer grart s of 18*^2 ard 18^6
•f Saxe-couburg ard Gotha ard %\aerttenberg, vor Beer of the 184<i grart
by Grard Duke Perdiaard II of lUscary, ard the '^reichslreiherrr vor
Sorrerfels" titles füll urder the Beer family listirgs as we are '•
re'irest cousir s-germair'" to the B^rors V.ierrer vor Jorerfels (creatiors
1797 & 1804) .
I have rot heard from Cousir e Maria-Edelg.ard von
Korff ard her father Botho, perhaps because their E^^glish is rot too
good. 'XKöClüfX There last address was v;aterloo Strasse 10, 33 BraurschweiF,
Deutschiard. Could you perhpas drop them a lire ir Geiniary ard ask how
they are? I would appreciate it very much.
rcress Heriy vor 3 hey vor Koromia ir Vierra i^
helpirg me very much ''rourdiig'' up cousire ard givirg nie address of
the Heires, RothscMlds, estc., ard I shall write agair rext Friday
to give you further details^
I remairi
very truly yoior s.
with love to your wife,
' -• 1 '
o
JOHN HENRY RICHTEI^
•' • V )
April 25, 1969
Dear Count Chodklewlcz:
Z-^TJli.
t "
(
( »
/%piOL^
Thanks for your latest note, and the info on Rosenthal. As to the
änt! ^T.TO genealogy, I now have the very latest Information, which was not
available to me last November, and was not available to Mr. Ballin either:
You cah see it for yourself the oxt time you go to the LBI library:
Jacob Jacobson: Juedische Trauungen in Berlin, 1759-1813, Berlin, de Gruyter, 1968,
(Veroeffentlichungen der HjjXHKHftt Hirstorischen Kommission zu Berlin, Band 28).
It if were not so expensive, I would even buy a copy, It is afantastic collection
of Information on 1076 weddings, and includes the ancestry on both sides, including
all ancestors back to the word Go in the case of the most prominent f amilies,
It is a monument without compare to the knowledge and industry of one man, who
spend twenty years completing it and died Just a month before it was published,, ,
The index to the work is not too detailed, and I have copied notes on 90 wddings,
including all the MEYERBEER and MENDELSSOHN relatives involved in the genealogies
of interest to both of us. I have also made a detailed index to the same, and
I will send you a copy as soon as I have typed it up (some 250-300 names),
The point of greatest interest is of course the accuracy of Ballin' s data.
On the whole, he is quite accurate, even though I have some doubts on the WILNER
Situation, and on the wisdom on relying so heavily on one particular source (Et.)
for the Oppenheim-Eppstein ancestry of GM which it seems gives no references to
its sources. The names and dates do not show up anywhere eise,
However, I cannot judge too much since I have no documents, and in general I
would accept Ballin 's tables, with one big reservation: he has no more good
reasons to accept his decision on the mother of LIEBMANN MEYER WULFF than we
have to accept mine:
Jacobson says that it is not possible to decide whether Liebmann was the son of
his father's first wife (bat Samuel Moses Gewer) or his second (as I show it)
(jax± Mirel Graetz). I still feel that the List of 1749, where Liebmann is shown
as a 3 year old, with an older sibling (older by 5 years) would very well make
it possible that the father had remarried in 1743 (Dr. Ascher gave me the date but
not his A source) and therefore Ballin 's fancy ancestry for the first wife does
not apply. If Jacobson cannot decide, I am not in suiy position to do so either.
But Ballin i sometimes a little too certain that a "possible" is a proven fact.
I shall send you (and Mr. Becker) a review as soon as I have time. The point is that
I have to check my own genealogy of GM against Jacobson 's data, and in general I
find that I am not wrong as far as names is concerned. It is only when the ancestor
himself or herseif is in doubt that we have trouble. More soon.
Yes, I think your idea of Publishing a revised (or rather, new) Semigotha might not
be welcome, but would be very useful in many respects. I do wonder though whether
in our days there would be sufficient interest in pointing out a division of ancestry
which, as we know, has caused such untold tragedies in the 19309es and to 1945. Would
there be a market? Of course, Genealogy is a big buslness in Germany(again), and from
c
(
a strictly historical point of view, it would be interesting to have the proof that
modern-day nobility has a well-mixed ancestry Indeed.
You list your name on your letterhead with "zu Sonnenfels". This brings up a famous
family, whose ancestry is also mentioned indirectly in Jacobson* s book. How do you
"relate" to the Sonnenfels?
If you could give me another month, I think I will have the third of
the three books I need to prove or disprove Ballin's ancestry for GM. On Beer and
Oppenheim, he is basically right, Only that in Dietz (Juden in Frankfurt am Main)
the ARON BEER family does not show up at all, neither under BEER nor under OPPENHEIM,
But the ownership of the houses shows that there are other relationships. Just why
this branch of OPPENHEIM would have dropped the name and retained BEER (Baer) is not
clear. SAnce they did live in Frankfurt, they must appear on the rolls, even if Dietz,
who is not at all reliable, missed the whole gang.
: I am now trying to figure out why nobody has noticed what Ballin
Claims to have been a fact: that the Tausk of Wien had come from Bavaria, and that
Wulff Tausk d^scends from one of the Berend Wulff (Fraenkel) relations who died in
Worms (of alj. places). Loewenstein, who was the expert on Jewish f amilies of Fuerth,
never mentions it. I wondey where Ballin got it from.
. . ><
• •■ ■•'
t .
V w
W >
. . w «.V
{
i " •
^ . • V
•) ^
(
( I
1
295 LongHill l^oad
Gillette (llomestead lark
NJ 07955
S,E, Leopold Graf Chodkiewicz zu Sonnenfels 30 Harch 1969
Mr. John fienry dichter
1^36 East Park Place
Ann Arbor, Michigan ^104
Dear Mr. Richter;
1 have been in Virginia for over a laonth on
business, so please excuse me for only ansjyerirv your letter
upon findlng it here vfhen I returned from my trips.
BQSSäTH^
There is an error in ray letter to you, It is not
Sumpter, Prussia, but Sampter, West Prusaia near
or rather in Poznan Province that concerns ne.
May I ask where you heard the terra or if you know
anthing about tbis particular village? kny in-
formation wbuld be appreciated.
Purther, you did not put the address of the Jew-
ish General Historical Archivas in your letter of
the 6th of March, so if you could, I would
appreciate same.
Well, you might a& well be the first one to
hear the news, I am going to put togbther a book and try to
öet it published as a continuation of the old Weimarer
the World of the former
monäfchreiTf^EÜi^-pe will ^«^^l f9^.^^^^'^?J;,;^^f ^'^tvfno^''''
of thetr tneaibershlr v'ba >^ulä liVe aore than not to have no
reminders of their i«gat»i origins. Well, we sliall s^e.
1 reaiaind, wlth best regards,
Count Leopold Chodkiewicz
VS 1 still h«e not l.ad the Chance to 0^ over *e Ephraij^.^
nateri8CL, tat «111 <his weekend, »nd wrlte to y
ly.
J
ü
2 March 1969
S.E, Leopold Graf Chodkiewtcz zu Sonnenfels
Dear Mr. Richter:
I lieve been literally ^snow-ed-in'* with work by the
recent snow-strom, vyhich could not possibily have conie at a ywvse time.
I should explain that the Rosenthal f ainily genealogy *hat follows Is not
complete or documented in the usucl way. While I can conf irm most of it
with the ^Geadelte juedische Pallien" and the^Semi-Gotha*^, Z am still in
need of exact government records to fill in missing dates and names and
places. The known family tree with un-oonfirmed naiaes in parenthesises is:
o
(Rosenthal)
e rabbi in a village on the Prussien-Hanovian border«
died about 1820 and was married to a cousin of the
Berlin Beer banking family.
Leser Rosenthal (
PQbbi in various villages in Hanover
died after the middle of the 18t h Century.
Rosenthil)
Greorg Rosenthal
banker at Amsterdam
cröated a baron by the King of
Portugal in 1906
Otto Bernhardt Rosenthal
Prussian official and
enobled with the '•von'^
in 1869 in Prussia
Moses Rosenthal
rabbi in Sumpter near
the Hanover border of
Old Prussia
Samuel Rosenthal
1845 - 1912
m, Eva Beer
1844 - 1911
o
Leopold itosenthal
1873 - 1943
0
John Henry Richter
1^36 East Park Place
Ann Arbor, Michigan
January 26, 1969
Dear Count Chodkiewlcz:
r
^ held back with my answer to your last letter only because
I wanted to have the encloeed Items ready for you. One is a copy of two pages fron
a small pamphlet prhlch I borrowed from the Hebrew Union College, In which there Is
a fine descriptlon of Heyerbeer's matemad grandfather. l'he other is the Chart to
which you will find all the Ephraim descendents which you enquired ab jut. 1 have
not traced everybody lown to 1900 siiaply because the ennobled descendents are all
from the daughters, so that my direct interest ceased eventually, as I was originally
inteested only in the ancestry axiyhow, and did not care too much about the later
branches.
All the nobility can be found vene today, in the Taschenbuecher series
which superseded the Gotha, anti naturaliy all of the 19th Century people are in Semi-
Gotha, which would make interesting reading even today,
As to the Ueyerbeer descendents, I do not have all of them either, as you
See» But it doesn't matter, as his Richters are not my Richters* 1 have no reason
to correspond with Mrs, Luise Richter, as she would have no Information Ahich I do not
already have*
Noif some more for you:
You may find soraething of interest to you on MiCHAfcL bhltii and his famiiy in
Paxil Hoffmann: Urkundliches ueber Michael Beer und seine Familie
in tUPHORiON, vol. 1$ (1908) pp. 557-68.
I would not be surprised if the NY Public Library has this periodical*
Euphorion had the subtitle"Zeitschrift fuer Literaturgeschichte." It might teil some-
th"ng about Heinrich Beer, but very likely nothing about the earlier Beers,etc.
ROSENTÜAL: ITianks for letting me know the names of your grandparents, because the
descent of the Rosenthals from Jost Liebmann would interest me very much indeed.
What data do you have about the ancestors of your grandfather Rosen thal? Teil all.
EBURAIM:
You will find correc data about the Ephraims who tumed into Ebers in
Jacob Jacobson' s masterful BERLlNiiii JUDENßükJlGERBUECHER. LBI has a copy,
and so does the Public Library ( lam sure) .
1/
rl am now awaiting the copy of the Meyerbeer ancestry which Hr. Becker is to send to me,
\ and then we will see how we can remove the errors, if any. — It should be fun*
In buying genealogical material, be sure not to buyanything which is already at the
Lbi: in some cases, it pays to get xerox copies of pages, rather than the whole book.
Well, you know that of c jurse. Our library here is none too good about it.
One tning y u might proflt from is to look at the GUUULATiVE IMDLX (Gesammtinhalts Ver-
zeichnis) der MONATSSCüRlFl tVtH DIE GEbUdiCdTÄ UND WiöÖkUSUiAFl DhS JUDiJNTüMS our most
G
valueable source for histor cal Information, particularly of loaal Jewish history,,
which was piibllshed for 83 years (untll 1938), and of which a copy Is in the New Xork
Public and 1 am sure also at Columbia and the LEI*
Therc are many pitfalls to watch and sidetracking can get expenßive and longwinded, so
let US keep in touch (also wlth Dr. Becker). I had meant to send a note along with my
copy to you of my letter to him, but goofed. Sorry about that.
I will let you know, if you like to help me now and then, what I need. I have plenty of
notes on various points but cannot always get the copies (perlodicals cannot be borrowed
frora any library). 1 hope to have a Chance to come to NYC next June, after our Convent-
ion in Montreal, and perhaps we can meet then« I know Dr.Muehsain of the Institute and
60 1 have still my name there if not my membershlp (which I n w find too expensive to
roaintain)«
Remainlng,
(
9 '
r
l
Reinhold Becker
326 Hinteln
Paracelsusweg 4
Germany
Hainm/V/estfalen ,26.1.1969
(
(
Sehr geehrter Herr Richter,
herzlichen Dank für Ihren ausführlichen Brief. Das beiliegende Heft
überlasse ich Ihnen gerne, Sie brauchen es mir nicht zurück zu schicken,
leider kann ich Ihnen auch keinen Hinweis dafür geben, wie Ihre Familie
mit Meyerbeer verwandt ist.
Zu dem Namen Daus folgendes:Nach Jacob Jacobson, Judenbürgerbücher Berlins
leitet sich der Beiname Liebmann Meyer Wulffs und der seines Vaters
"Tausk*Sin anderen Quellen '^Taus^^ ,von der böhmischen Stadt Taus ab,
ohne daß ich bisher eine Verbindung der Familie zu dieser Stadt feststel-
len konnte .Häufig findet sich auch auf Landkarten die Bezeichnung '*Daus",
tschechisch "DomaSlice" , so daß die G-leichsetzung von Taus gleich Daus
wohl berechtigt ist. sind
Ihre Angaben über die Abstammung Minna Mossons ie* mir sehr wertvoll,
weiteres ist mir unbekannt, so daß ich von Ihnen gerne näheres hören
würde und vor allem auch um Quellen- und Literaturhinweise bitte.
Ich wohne ja selber in jenem Rinteln!
Der Aufsatz Gerhard Ballins über Meyerbeers Ahnen stützt sich vornehm-
lich auf Sekundärliteratur , die unkritisch übernommen worden ist. Sie
stellt dazu nur einen Bruchteil deF vorhandenen Schrifttums dar und
geht auch manchmal nicht auf Quellen zurück, so daß man dann sogar von
"Tertiärliteratur" sprechen müßte .Immerhin werden wichtige Zusammen-
hänge aufgezeigt . Ich bemühe mich jetzt, die umfangreiche Literatur zu-
sammenzutragen und kritisch zu überprüf en .Leider fehlen mir für die äl-
tere Zeit dazu die Voraussetzungen, da ich kein hebräisch kann und mir
die Muße fehlt, es zu erlernen. Herr Ballin empfiehlt mir gerade in einem
soeben erhaltenem Brief das Buch:Jacob Jacobson, Jüdische Trauungen in
Berlin , 1 7 59- 1 8 1 3 ( ni cht identisch mit dem gleichnamigen Werk. ... 1725-1759)
gleich: Veröffentlichungen der Historischen Kommission zu Berlin, Band 28,
Berlin 1938, worin eine Fülle von einschlägigem Quellenmaterial zu finden
sei.
Die genealogischen Angaben Heinz Beckers in seinem ersten Band der Meyer-
beerbriefe sind übrigens auch recht flüchtig und unvollständig.
Mit freundlichen Grüßen
Lf
nr •"'h'' -9:1^ '«^» I
I !
Icl»'
P' ^ b c/^i
>/*/
^0
I^'»
?ä:
l/'^'H
X
Ä
viHv^**^*^
•^ ^ /
T^^uXi C4 O't^^
iSTr^ö^
^
fihlk^^
7
i$su^
I I
j.ÄJ^.iV.t?.'^ f^'^'/-/ "'^'^'^
I
Pfi<jclä^
f
fxfei**?*^
Of^^^ *
'^.IJD^ , If^^t
.v/r>>
1
PtXekM
iA^n.
JiU)iikAA4^
(J/U>^c^
w,^*^
Uu.M^'^
)
»j&ftuaAffx».
^raT-zfö^
I I
nr,b
I
ijUciko^
. ^icju ,a«¥4 jf
V-
^8,tLI«l
I '
DArviü^"«*^
If.'j. ßl
•
I i ,
1*%
#
30^'^"
«'
liT
90 '-^i
h'ti (/•"/ 1°
^, /<'7t
i;#4
^'j\o^
i'
h. i^'(2-
/i?x/ cb^
t I
^J
irt
f,^! Ul^rA^i^
'l»>
Jr)
I
^^^**^ »I I I i v^jt^ _ ^, l.i //i
f
T
Be
ryit^o^or Wie
{:.^%U'^-,'*iT ^MW'f''^'- '^'' aT!tf?.''«aß
OOM
G/fss/er ^jyV,j k/i-j
1 'T
ff
I
onooooooc
^ f ■ I i 1 A 1
1
Leopold Gra/ Chodkiewicz
A /Ä ^1
ÖW- ^ ,1^ iitiH ,
^ /Kj^4UJLArcj& j^tru^
(j^^^Jji ^BtJuh d^^
r
^t/rO^^
-ß/w^LijÖÄö-
(Jvw
tt«'^
Ouw/eü
'a.^t^
[
vxr^^
y^ttto/lt
gC3i/y^
/ß^lidiA
vZSVv.
^-t^tUyo--^^
^ . •^. f-v ^■v .
n
c
L
f
Leopold Graf Chodkiewicz /j2fi,.<$--^2-€^'AX^ SOJl/jß'^
VVAiLÄ^<^^^^
XU-
si^^^C
rw.3^^
^jJP^
l
Q
b ^ '•■^r:
df^
W^
^(JV-^"^
(
'^/v^
-^TÜ-^'*^
/l^VlJd
\
y^\y^\jjCiJLM^ '
^JS.E. Graf Leopold Chodkiewicz
l
V
\ V
I0.\^
.1,1 ■
(
.y^^JL. ZtÄttLln^ /^
<M£Lii yOAytAu»/**-
^*Sijv^<Äiu.
/U^^^JlH
.(^^••^
%sL:JJßei&^M^
KJÜCQI
/b^ec4/i?e4 cAti
ju^4
- S.E. Graf Leopold Chodkiewicz
(
L
»^J ^^.A vw b'^ ' A ^ >i /<■ j -./J-^
i*
MALJU/tKi^
CS
5/7
7^ ««-^f^f^r^rxj^ är^
Be^SS^^
(ix*^
Wl^C
sf^u.;,^^^ -^^^
r/u.
.^täfe-j,
l^,,^ifiS CA*MiujJt^
7y^
«
John Henrj^ Richter
l/,36 Efust Park Place
Ann Arbor, Michigan
10, Jonucir 1S^9
Sehr geehrter Herr Dr, Becker:
0
0
HeriilichsLen Dank fuer Ihren schon etwas erwarteten I^rief, da ihr
Korr Vetter mir schon von Ihrem interesse erzaehlt hatte. Yr haette innen uebri^ens
auch die richtige Wohnuni^caddressje geben koennon^ da Ich r:ieine .iniic ^.GaddresLe
nur fuer besonaere berufskorresponaen'^ benutze. jJas macht cjcjer nichL^ - /ei* naen
hat mich ihr ^rief - obwohl ich zwar nicht der Bibliothekar uer Universiöaet
bin, sonuern nur einer der 30 Bibliothekare .üe *'Zv;ei£sbibliotheken" ver:;chieaener
Groesiie leiten.
Ich kenne beide Artikel, den ueoer iViendelssohn-Bartnolay ebento v^e den
deber Lleyelierr (d.h. die Dater aie üei* andere Becker in seiner /vu:-tiabe uer u.i
Briefe gab). Ueber die ulossons habe ich auch nach-^eforscht, bin aber nicht all2^-
v;eit geKDiTunen. V.as ich habe, folgt hier (v.<eiter icnten).
Ihr guter Herr Vetter hat mich misverstanuen: icn cdn nicht mi^ C!J ver//aixdt,
auch soviel ich nerc-usfinaen konnte, aucn nicht mii, oer i^ioses — mosson i-a^ailie der
Frau des Komponisten. In meinem Fall handelt es sich um eine sehr reizvolle, rooian ti-
sche und scheinbar unbev», eisbare "i'raditicn", wonach "v;ir" mit Gf;! verv;£rdt sind.
"Wir" ist die Familie Colin neiner Ugrossmutter iva Cohn verheiratete Conit^'er (aus
der V'areuhausfamilie in V estpreusser: und spaeter brandenDurg,etc. ) . bva Cohn hatte
sieben Geschwister, von denen vier aus der ersten Fhe ihres Vaters stsm:r.ten. Moses
Aiichaei Cohn, der ^ater von Eva, hatte eine Tochter Fruir.et (1 April 1817 Nakel •
14 May lö96 Berlin) was also eine Halbschwetser meiner ürgrossmuti^er.
Fromet (Frumet) heiratete einen i^iiCri/ihL i-iüShS, wohl im «^ahre 1850.
Michael iioscs (li:-15? Nakel - 1866? Beriin-lreptov;) war nicht nur ihr Gatoe, sondern
auch ihr Vetter ersten Grades. Oder z'^eiten Grades. Jedenfai.is liege e.- nahe,
diese Verivandtsciiaf t als Vetternehe anzusehen, denn es ist aieser Llichaei :..oses
der als einstigster der Cohn far*ulie als"i.ieyeroeer-Verwandter"in Fragß korrimt.
Es heisst -Iso, dass Onkel ^«achael üoses ganz ploetzlich imd unerv.aruet in
berlin-Trepto'v starb - als er sich auf der Rueckreise von einem besuch zu Ver?/andten
mS!A9ääi^'7i9i befand. Er sei dort mit Unterlagen (also Dokumenten) ningefanren, aie
aie Verv/andtschaft mit ivicyerbeer bewiesen - und durch seinen pioetzlichen Tod sind
besagte Dokumente verlorengegangen.
Es kommt aber noch schoener. Mein Vorgaenger in Sachen Familienforscnung
der Familie Cohn uar ein netter md einst reicher Onkel Gabriel, der ein rechter
Bruder von Eva Cohn Conitzer war, und ein Halbbruder von Frumet. i\ls Gc/oriel
ungefaehr 70 Jahre alt war, zeichnete er einen Familien st ojiunbaum auf, aer
zwei sehr interessante, d^-mals aber nicht verstandene Randbemerkungen aufwies:
"Es war ijins nicht moeglich, unsere Verv/andtschaft mit Lipmann Daus zu
beweisen, wie es das Kuratorium erbat, da Grossvater i«lichael Cohn., ..aie Dok.
darueber verlor (sie sind durch seinen plotezlichen Tod veroren gegangen;."
.-.en tc
'K
c
o
"Die iklutter iMeycrbecr^- und ivlichael beerb war eine Daus unu der i.'uenzpuecinter
Lphraim v*ls ein Schv^ie^jersohn deL. Daus. Seine NücnkonMienen sina zum Chri.sten-
tiuTi uebergetreten und haben sich hbers genarint, wie der Schrifttteller Oeorc
l';berJ3."
Die andere Handbeii:erkuni; bezient sich nicht auf die Ueyerbeer V^rwanatschai t.
Nun iet zuia Obigen das folgenae zu sagen:
Der "Groscvater uiichael Cohn" ist nun nicht Gabriel' s Vater (der IbVü in iHakel
starb und wioees iviichael Cohn hieis) und auch r:;,anz eicher nicht aer GroB^vü ter
Gübriel's, der ^iiCnhL üOn^ hies, aber gan'/* sicher in i'^akel starb, schon vor 1817,
und dessen get->£i.mmte Verwandtschaft ueberhaupt nur in VVestpreussen lebte, vfogegen
die L^rihAikl damals schon i:^erliner waren.
Als unser Onkel Gabriel den Stömmbaum zeichnete, hat er also ^^öiir^^nxMixSiX??
mit Michael Cohn nicht seinen Vater sondern seinen Schwager geminet, und statt
IJichael "Cohn" (der Name eines Bruders von ihm) muss manruMoses lesen. Daait
hat es auch seine besondere Geschichte an^edeuted; denn Gabriel und ..ichaei ka-men
1857 nach Amerika, haben hier zehn Jahre lang zusammengearbeitet, und Lr.re
Kinder waren lange miteinander in Verbindung. Gaoriel kam spaeter oi'z nacn
Berlin zurueck, wo nach IHüü .ehrere seiner Meffen und laichten wohntc^r*. Und
fuer die Kincier der Halbschwester Frumet idoses hat Gabriel ^in Berlin) Jtrnen
Stammbaura aufgezeichnet. 1937 oder 193Ö wurde er dem jbnkel von Gabriel Gohn
nach San Francisco gesandt, als Bev.eis der ^er//andtschaft, denn eine von
.Hromet's Lnkelin.ien Vk'ollte sehr gerne nierrier auswanaem - was leider nicht
gelungen ist.
Als ich 19/j.l jenen is. //eitentf ernten Vetter von meiner *''*uLter kenien-
lernte, gao er mir (iiesen"Staiimbaum" , den ich heute noch habe, üna langsam vird
n an auch das Undurchsichtbare klar, denn ich habe seitdem mich bem <ehtyherauszu-
finden, v;as mkel Gabriel denn mit dem "Kuratorium" meinte, una arum "Michael
Cohn" nach -erxin fuhr, etc.
Der Daus von dem er spricht ist natuerlich der Vaocr von iuiiaiie
Äß^sxBeer und aer Grossvater von ;viinna üiosson i\le:. erbeer, rlos hiess ^..-r nie Daus,
sonaeni Tausk, und dies war aucn nur ein angelegter l^amiiiennaine. Denn Aiualie's
Vater war der reiche Kauf:uann Liii^ilüiM^ ^l^ILK IVul.!*! (lVii5-lbl2; ,ein geborener berliner
der selbst von einem ge orenen -öeriiner stammte: Meyer iVulff Tausk. (Siehe GiM
Stammbaum) .
LilV/ hat nun unter anderem eine Stiftung zur Ausstattang örmer juedischer
Braeute angelegt {llt^) von der hier una da mal die Kede ist. Jene Stiftung
hatte ein Kuratorium, und scheibar auch recht viel Geld. Was nun nicht ^unz
ricntig klingt ist die Angabe Gabrielas dass scheinbar diese Stiftung nur den
Toechtem armer Ver.vandier Äükaaiicn zu Hiufe kommen vaierde. Denn ich habe nirgends
vias davon gehoert. Jts v.ar eben einer jener vielen scnoenen wohlbaetigen Stiftiingen
die damals die Volkswohlfahrtsstellen von heute darstellten. — Ob nun Gabriel
dies gemeint hat? Also arm waren ^:iie Cohns und i.loses nicht, wohl aber war Gabriel
um 19Ü0 wohl der wohlhabenste der Gschwister (spaeter hat er alles verloren, so
'•vird mir das hier erzaehlt).
Letzte Information die nun hierher gehoert ist die ^ache mit der un-
o
-3-
O
c
erklaerten ..usaiiKiienhang zwischen Lippmann (Liebiuann) r/^oyer V"ulfr und "i^ou:^"
im Namen der in Berlin als ncnv alte Privatsynago^e bekannte Lip[)inann-i>::us
Synagoge, die noch 19/»0 bestand, dann ober augraruie ^in^,'. Ls hiess naer. .rdch das
die als tainiliens;,na^ogue der familie V'ulff unter'ialten v.urae (v.as scnelnLar auch
nicht stiaurit). Moegl icher ist sch:->n das die >'<imilie Daus (die es in -eriin fe;ab
uiid ciie nicht mit LlvlV/ verwandt ist) mehr als er zutun hatte, - und dac;^: Onkel
Gabriel, der hier und da nicht ganz so jenau t^escheid wustte, die r^aiuen und
An^Den verwechselt hatte.
Aioeglich ist cmch da. s (ile t'amilie mit der I.llehaei :.lor»es verv^andt sein :r.aesste
nicht die Vvulfi' oder i^aus ist, sondern die der P'rüu (Graetz) '/.ui.'f, oacr aocr -
die Kaiuilie von I.linna Mosson's Ehemann.
Minr.a Mosson (180A-18ü6) war die Tochter von Johanna Liep:ri.'>Lnn (V-ulfi*) (1770-
lc47) , eine der vier bekannten Toechter des Liebmann .Meyer Wulff, ihr ^lann war
der Herr Leutnant Josef r.Iosson, vonnals IJoses (1765-lö3^i. Lr war aucn .^el-'uortig
reriiner, wie auch tjeide seiner Eltern:
Abranam üloses Zwi (17ia-.i790) und Sara geb. Rintel (1735-1Ö17).
ger
Diese vier sina uebrigens in Jacobson' s iSerliner Juaenbure-^erbuecher -enannt, wo
auch meine Vieisheit hersta:a]i"«t. Doinach aber KOiTirat eine Uoberrascwung: bcr Vater
urid die idutter Rintel sidn warscheinlich uieyer Jakob Rintel (aus Rinteln) una
..'iirei, die -ochter des abrahaja dieses Kies (-berliner bamilie), ^^ber der V^tor
von iibrahaiü.'iMoses Zwi kam aus VVestpreussen/posen: tr war a MOoiiLi Dh\ .ai-.rcrui,mii z.'Ai
aus Schwersenz ^und staro 17/^1 in berlin. (die liutter, und trau üieses nerrn, war
ieder eine t>*^t:orene i^erlinerin Ksther oalomon k^) a.69!;-i765) .
Von Schwersenz nach Nakel sind es kauiri 20 Meilen. Sollte etwa die ^/erbindung von
daher komraen?
Uebrigens war üer Veitel Heine Lphraim der als iaann der ^etze Sara Lieoraann
V.'uiff auftaucht, un - ein Seh vager von ^akob iierz Beer war, nicht uerselbe wie der
beruehiate .viuenzpaechter Friedrichs des Grossen. Diese z eifelhaf'te Khre v.Xirde seinem
Grossvater zuteil. Also auch hier irrte Onkel Gabriel, a.er nicht zu viel.
— Man neha^^e ich an, dass Ihnen die Daten ivlinna ?.lo£.iion's und ihrer .orfai.ren
scnv)n bekannt sind. Falls nicht, gebe ich innen gerne Weiteres an.
ich habe ueber das Lieyerbeer-Maerchen in unserer Fa.milie absicntiich so ausf uehriich
geschrieben daaiit inoeglicherweise irgendein Maxae oder Datum etwas wachruft: V.ie
es ja so oft geschieht, venn aaan alte Geschichten anderen Verwc^ioten weitererzaen.lt.
Ploetzlich eminnert man sich da an Naiaen und Vorgaenge, die raan seit ^t.:irzer.nten
nicht erwaehnt hat.
o
-U'
c
hym^t^U - Il'^iG r'iviv.iLii'i^ (l'Al'lsL 11)
0
o
Hie;r i'eige Ich nur jene Vervaindtcn, eile in die I^Milff-?yiey^:rbfcer tarnii itn^yruppe
hineinheirateten, uiui aeren ni-^mori (}:i::»hraim mid Itzig) ebenTallt: unH infjhriaalf. in Oc;r
Cohn Genealogie auftauchf^n. ^in Itzig imbekannter ^^erxunft heiratete jene RehecKe die
eine Tc-iito von Onkol Gabriel war. Itzifjs lebten in i'»akel und v/aren ro-tit wcnlhabond.
Der GroL>i3vater von I.loscs Äliobael Cohn, i:Ov;eit ich e:*. her-ausfir-UGn konr. to, niest* i^AliiAl>i
>..PnhAiui, lebte scheinbar in VVongrowitz (nach 177t), da vordeni keine Juden dort leben
(iiirf ten) ." Der zweite Schwießervtter von -ioses i-dchael John v.ar ebenfalls ein LpaKüxi-'
(^branain br^iraim) der den btimiliennanicn ^i^U^Li/uüM jjchon vur 18ü0 hc;tte. Kali;nanoü stammten
aus V.ongrowitz. Seine Frau t'sther IT^lG wiederum waj- aus Scljv^ersenz. boiae Orce »sind
ein paar Kilometer von Makel, wo alle ditir^e raiidlien nach 180Ü wohnten, ^iniche (Caecilie)
Cohn, i.^i.lC's zweite Frau, war die erste dieser ^allniann bamilie die In Nakel (1^>C*^) e-.eboren
woj'ue.
All dies sind Spekula ti ^ncn , denn selost v.enn aie berliner liphraim un-:! Itzigr^ ir^-endwi'
Blutsverwandte von meinen Netzekreis Familien geweser] sind, aarui macht es aiese noch lange
nicht zu Blutsverwar.dten von GM. Daniel Itzig, aer Vai^er der beruehmten 16 /vinü«r,
und Ähnherr der beruehmten i^erliner Fa...ilie war ein Sohn eines Itz.ig ben DoLniel, aer aus
Graetz und Jarkiscn-Friedland nach Berlin kcxm (17Z,1 dort ^ tai-b) . Ueoer seine Annen ist nichts|
bekar.nt. Graetz und uiaerkisch-i*riedland sind nun auch nicht sehr weit von ^*aii.el, aber
das besagt gar nichts: Weder itzig noch Ephraim sind seltene jueaiscne Vor- oder iu.ch-
namen, i<nd schon gamicht als Vornamen.
ich habe uebrigens noch vor ganz wenigen Jahren mit iNlachkomiiien der i^^ekelcr itzig
korrespondiert, die aber aucn nicnts ueber die moegliche Verwanatschaf t mit GM sagen /.onnten.
Hingegen wissen alle NacnAom^.en in der Cohn FcuTdlie aar ueber - und es muss /.ohl ein schoenes
Maerchen bxeiben...
Hier zeige ich nun die gemeinsame A.bstaminung von Horowitz - sonst haben Felix und
Giacomo keine gemeinsaiaen Ahnen. Da QU meist durch Frauen von den norowj tz abstammt,
hat er mehr Generationen aufzuzeigen als FLIB.
Ballin' s Mendelssohn-Barthcldy Artikel nahe ich durchstudiert und fand einen uner-
warteten Fehler (uie V'ulff-V.iener Ahnen von Lea sind i^oeune von einem ^^loses i^ieiidelseohn
Ahnen, was Ballin nicht aufzeigt) a er die Fin?elneiten kann ich Ihnen ersparen, da diese
Des;-auer Familie Wilff eben nur Mendelssohn' s Armen Sinei, nicht aoer Meyerbeers.
RASCHi ALS AiiNt:
Da muss ich Ihnen, wie allen anderen Interessenten, mitteilen, dass diese sagenhafte
Abstammung fast aller juedischen Familien mit bekannten iMamen enen sagenhaft bleibt. Erstens
sind ueberhaupt keine i^acnkommen von Ftaschi bekannt, die mehr als Urenkel waren - aie Daten
und Quellen ueber seir.e Nachkommenschaft verlegen voellig mit aer viertem Gereration*
Daher ist alles, was ueber diese schoene aber eben nur "traditionelle** Ahnenscnaft ge-
schrieben wird, kein Beweis, da es keinen giut.
Im 19. Jahrhundert wurden verschiedene Biographien und Famili enge schienten und
Kachkommenscha tstafeln veroeff entlicht aie man z.T. et>en nur mit groessfeer Voi sicnt
gebrauchrn kann. So z.B. die lange ksi^i Reihe der Luria ithnen, uie auch fast allen uls
e:eimein£a;:.e Ahnen diehnt (auch fuer Füib) und die, aneher ÄEsat besehen, sich als biologisch
voellig uniiioegiich herausstellt. ;?eil eben mal jemand nicht aufgepas^-t hat und einen
Vater nd einen Sohn als zwei bruedern machte, und anderen solchen^ Fen. lern. I^amensver-
wechslungen sind immer aa, besonders da auf jueaische Gransteinen wohl aas Jahr des 'loues
aber weder das Jahr der GeV>rut noch das Alter erwaehnt wird (nach l60ü allerdings wiru das
alter manchmal angegeben. Daher ist es sehr schwer, Geneiotionslinien aufzustellen, aie
wirKlich "moeglich" sind. Luria-Spira-Treves sind ein Beispiel des Unmoeglichen.
^r-
C4^^ ^^ß^% ''T /f^(, ^i^ Ör\ Qfy
ß^I7*>^
y
o
ö
3
o
I
/tl
Vi/tiv.v
Mo
Ui
rViWtUw,
11
o
-1 f"?if-9(?
"3Alvübi4e/i^c/Cü At^tlil^ JöWÄWc-Cö'Joi;?? Sq^tv <J5tk-
<i.—
IG^-iS-lS
I
l79i-l^6^
v/
1769- n7ö-m7 HOiiJi^ ^» l,'2;t>;,L ^'^oiii-
J^sr^
(^«'•^Oiff'j) In^-iU:^ i{2^i.,
-L2i\"-ld'iH' i^
G-U (S) Mi^
'/;
/|V^»^i
[:^
A^
r
i^VvCSV
I
i
/r'jt/«-
Cf^^«.«^
t'VHM^M
Ul^
_- i
h
j
i
f
» V-VMU
fb^'^-ji^
J
(^OH-'?(J
r
I ^ i
V
vJOv\\/^
o
o
o
o
'1/^fg.T Efi^Aih
4-
IG-
CwAiK l-lftM6^ß&
lUSl:
nn-i? touv%
Tbl tei/vJL
[\wYt4JAi CuA
r
ü.
(/U^V^^ww.i CUv^^-JiC ^iiV<2-)
1-^1 wiT ni^-ifi'i
■CrZ-t-
ll^UM
TMii-a
mj^-i?^^, g:.
'i^ itiTa
ßs
(
HZI
Wl'
^v(Ve
IWi
S<:^K^
'^bovji
ciÄ^£
(w
C>X
S^
'i^)
^\n
I
■^{?WT2L irt^aij
teö-v«; bbßr$
1765
•1813
>
7<5><-iy4 ^rzi^r- Coi-W
^/Sfc-ye
TV
C^
.^/Ha-fT^V
*^^l.i
l/ijAUti
^TÖeriTy
)5'2'^H
u)
i 1
(
l
M^'^tU.u Cn-^Aii. tlv.
CuUs CCi;^.itiC/)
;
^.U.R
's
o
(.
\/lßLt TTT ,j^i ß -e (?,ii
L
A
AW'^^An'-^ (^'G=-.ß.-.i.WK^
U\1ii\
iTvi^/feL- bo^^w.T-
vJi<r-rÄ4 ©niv)Ci-ji^i !-bi'^i)L^'i~
X-
J
K'üc I4vyw.h.^ hact.Wft, (jV4fjl
UAtfu k. ijiti^
^/\(;LlJA(/Ju.-ni7
1/
IC>^^ hi£N;ba^^iw/ l7Z5)-i7i?6
(c VR<A((rh Z:?ri)Q, y/y^^ja ff^K> UtcZ/^tih
l
J
(i^Ol^K)
I
1 ^i/UL^ j
J7HFZ
17Z5
: I ^ . ,
V
1
.^7Z—
L
Dr. med. Reinhold Becker
526 Rinteln/Weser
Paracelsusweg k
Germany
Rinteln, 2o. 11. 68
An Herrn John Henry Richter , Bibliothekar an der Universität
Michigan.
i )
Sehr geehrter Herr Richter, von einem sehr entfernten Verwandten in Amerika,
Leopold Chodkiewicz (Chudson) ,habe ich Ihre wenngleich leider unvollständige
Anschrift erfahren und den Hinweis erhalten, daß Sie als Nachfahr der Familien
Ebers und Mosson schon seit Jahren familienkundliche Unterlagen über die
Ahnen Giacomo Meyerbeers und seiner Frau, Minna Mosson, sammeln .Da ich ein Ab-
kömmling Meyerbeers bin, habe ich mich seit einiger Zeit ebenfalls für die
Vorfahren Meyerbeers und seiner Frau interessiert , auch eine Reihe von Unter-
lagen zur Abstammung des Komponisten feststellen können, leider bin ich je-
doch bei der Erforschung der Abstammung Minna Mossons nicht recht weiterge-
kommen.Um so dankbarer wäre ich Ihnen, wenn Sie mir weiterhelfen könnten»Ich
interessiere mich für alle direkten Vorfahren väteilicher und mütterlicherseits
Mossons und Meyerbeers und bin für alle Angaben und Quellenhinweise dank-
bar.Das Prachtwerk Victor Ebers über Ägypten hats sich von meinem Urgroßvater
Gustav Richter, der es illustriert hat, auf micü vererbt .Der Zusammenhang der
Familien Ebers und Beer ist mir bekannt. - Falls Ihnen unbekannt , Sie sich jedoch
dafür interessieren, möchte ich Sie auf den Aufsatz von Gerhard Ballin hin-
weisen: Die Ahnen des Komponisten Giacomo Meyerbeer/Musikgeschichte und Genea-
logie VIII in der Zeitschrift "Genealogie" , Heft 6,1966, Seite 2^8-23^. Die Zu-
sammenstellung ist leider etwas flüchtig, die Quellenangaben sind ungenau, die
Abstammung Epstein unsicher .Ergänzungen finden sich in der selben Zeitschrift
in dem Aufsatz: Die Ahnen des Komponisten Felix Mendelssohn Bartholdy/Musik-
geschichte und Genealogie X,wo die gemeinsamen Vorfahren mit Meyerbeer vom
selben Verfasser sorgfältiger abgehandelt worden sind, und beider Abstammung
auf Raschi (sie!) zurückgeführt wird. Zur Zeit überprüfe ich alle Angaben, so-
weit mir möglich, da sich der Verdacht einer gewissen Unzuverlässigkeit nicht
ganz ausräumen läßt «Wenn Sie es wünschen, vermittele ich Ihnen gerne je ein
Exemplar. Ich nehme an, daß Sie der deutschen Sprache mächtig sind, so habe ich
hier auch deutsch geschrieben. Sie können mir aber gerne auf englisch antworten,
wenn ich Sie überhaupt darum bitten dacf .
Mit freundlichen Grüßen
v;i^
(
John Henry Richter
1436 East Park Place
Ann Arbor, Michigan
i;8104
Dec. 2^, 1968
<">
Dear Count Chodklewicz:
I höve been ^el^^yed in my correspondence and Christnaas card rnuilii^gs
fc^ *he Flu (which ci^oght ay childr^i and my wife tut not me, as I am to:) OE^ary to
get s?ick). Nor 1 h&ve your second letter, which I llke to anrwer before too long,
as i am Sure 1 will hh\e soae more important c mments onoe 1 sce the copy of G'A^s
family tree whicu y >u were '<lnd enough to ask you cousin to t;8nd to iLe.
Ä6 to the sources: i'ou aay *eli find yoursc-if ritjht at the oest
location for .see ng moet of th«»: The Hifw York Public Library, the J^lbrary of Jolümbia
Univer3i.ty anu, f c.urse, darvard ü. have a lar^^e nuiaber ofthese boöks, fcven thou^ih
one doet not anrajsj suspect so, They lat>t is •.hat t ieir Juuaica und '*^ er man n'ftlorical
c iloctioob are excellent, aud only triope of tne ne rew Union College i^ibrary (Cincinriati,
Oniö) and (formerly) tne Jewish l.ieologiteal Se.ftinary in ^eii iork are :nore c:^iiiplete,
eepeciax.y in serlala h ldir:gs, Gratz College in fcaltiaiore iß al£;o fairly subfctantial,
but X .uve fiOt jaed it uiuch to borrow fr^ra, Ihe source X ui^ed of ccurs^ vas the
Library of C ngresb, where nearly ever^t'^iing 1 quote can be seen.
.. ' t * ' * - • • ■ ♦ ,
1 «hoüld like to caution you on buying tooks (any boo^e) aiong tn«
line of ypur interest: mless y u are very familiär ^ith the field (as 1 om roteöbion-
ally^ as a librarian) you might spend a lot of money on b oks wnich do not realiy help
you mucb, Hpwever, »arvin /^o»ent^<^l's Hi2?tpry qf the^e\»s n üerma:> is a classic,
cxcellent ae history but n t too mach of vaiue lor genealogical information. 'hat you
nefed of couree iß a peraianert scat in t>he LBI iibrary , and 1 wlsh 1 h^d one. Ihey
ddn^t have everything either, but a gpod eal indeed,
^ Corti*5 rlse of tne house of Potnsch Id is v^el Iwrit ten but not as
informative as Morton* s amaller book. Ho'r.ever, taere iß no prgtoiem about getting data
on the Rothscilde if that's hat you need, because ihey are all neatly oSie:..bIeu in
the Genea.04;ir»cbv« iaßCJ^enbuecher seri s, ▼..';ich ßupercedes the old Gotija, All -..arge
iibx:arif5S have it, it is a raonster which has already ver 60 ▼olomes.
1 was indeed interested to see the names of your grar.dparents, and
guesK I lim right In assuaing that the '^rtockerton" is of Lnglish origin? What can \ou
tel . me arout the Baron hof^enthal anceßtry?
As for myself , my anceetors c :mc from Bohemia, Sileala &nd ^est Pru: ßlk. Vh%
Äeet Prui;si&ns ure my m^ther's, on both eides, anü the counties ^re ^chretz,
Tuchel, and the general dlBtrict of the Netze (origlnally part of IP but It^ter
of the Province of Posen). Ihe eitles of intereet to me are Nakel ,7empelburg,
Tuchel, Sc^-wetz (the ßeat oi the country goverrmenti, h.i\ü otidles of littie
villagesaround there. rurther Rest is the clty uh ch .-^eiS the llome of the early
Kichtere, ^uaerkißCh-Friedland, rhich suppü-d so mhxxy people as residente in
Berlin that one could say that th se Berliners aiaong the Jews wru: ^ere r*jt bom in
Uaer- iBch-friedland wr.re t .e oneß rho came from Filesia. Actually, iots of them
were natlve Berliners» like my father and hia aother ('he only onee in :ii> aneectry).
In fact, among the aore taan 500 r'elativeti of hhon 1 have complete genealogig<^ 1
data, my graridmother rechter U862-1936) was the only one who was bom and ».l;c lied
in reriin. Sh:^8 aoaeth-ng about the inigratorj^ habita - but of course many aad no
ch-^ice about :he Migration at a 1.
1^* you can glve me tne naaeft of eitles in Kest ?ruS£lä,etc. of interest to
you i c uid possibly give you &otne ieads i^t to rvhere y : ^ can find more irformation,
at leaet fttth regard to the Jeiri:h recordb, etc. If any. —
Ar. I inentioned earller this year, i am tiOt elated to IJeyerbcer, or to Georg
Lbfra, aitnough the intriguing pr.bleiü ia that i h&ve not be^n able to find out ho» the
stQvy got etarted" vat least loü years a^o) and can lind only thct it has bean perpectuat-
ed ever since - witho.t a ahred of evidence, it see^tis. Diit the possible key^ if tnere
iß one, se-wL^ to be "KaRel". in No^el lived the Daerwaid famiiy (ver^ prominent even in
NUC) aa Heil as my ov^n Cotm and Kalimann famiiies. Ine Cohns «eie not related to the
Eaerr/alds, but appäreritly there f^aa a thira family, Moses, and ohe Moses aarried a
half-slster (no lests or not laorej of «y great grtjndraothel* Eva Cohn Conitzer. (i am^^
related to that aistingu^shed family, of mercnants through her) luell, the hali-siatCT^
was Fromet Cohn SJoses, and ju^t by chänce It aight be that this Moses is related to
Asialie Beer's sister*s nusband's faaaily Josson (former name: Motee;. Ali o!* which ie
hard to document since there are no recörde on our side. But even if it «ere true
there Iß an added catch to It: Thlß Fromet ^ohn Moses aay have married a cousin of
hers, possibly a first cousin, in wnich case there wouid be some connection closer to
the Mosßon line. However, I have another theory ;hich is equally impröbable. it iß
a fact that one of the Kallaann family marrled a girl whose maidenname was Ephraim,
No* thlc ifi not a rare name eraong Jews, but it is of courße ciosely related to the
Itxig family (in t.m related to Meyerbeer^ , but nöne of the -^-tzigs -^ kn r, of had
relations In West Prussla: Danile itzig came to Berlir> and all hiß cnildrei- stayed there,
or marrled elseirhere, but did n'>t "go rack to West PinASsia. •• So you see that it is
really not anything one k can hang a hat on. A name play at best.
However, tnis did not keop me from belng interested in the genealogy of Gll,
and i have done some other etudiee which i hoped woald lead to more lucratlve and
Im ortant '•comniisslons'', but it did not. i leamed a :ot n the side, such as the
genealogy of nearly all the Oppenheim and Oppenelmers in '^err.any because one of mj'
anceist rs was an Oppenheim who apparertiy came from Worms (after the 30 >ears war.).
T^hen i founa out that the Beer ancestors are also Oppenheims, i got busy looking, but
founci not jg to connect me. One mutt be extremely carefui n t to connect ^u. c naaes.
— Uy «n family iistory has interested me since 1931, and -»• have done some reaearch
e er since, even in the war years. Personally, 1 am 49i marrled and have two toonage
cliildren, n iUier f whom care much ior the history, but then tne^ are a tit youug and
live toda;, i.nd for t.morrow, whereati i Iook cack at 40 years of rather hcKitic nistory
already wltnessed. -^'t glves \ ou Fome persej) tive which kids don*t have, especiaiiy i "
American natives. i -^at; bom in Vienna but wa» a Czechoalova^lan for Im: iirst 10
years of my llfe, U.en a uerii^n^by citl^enshlp; , now an American vs. 1943)« Profession:
researcn ilbrarian with the ^ of «Äj^ci-igan. —
,1 a-n al so interesteu in European Royalty ntiü genealogy, partiy because i am a stamp
co^xectom and ^ . ^.^o o^r^r-^ r
many ancestors sa^w up on sta-Tips.
€
•?,^'"
S.D. Leopold Prinz zu Chodkiewicz
296, Long Hill Road
Horaestead Park
New Jcrsay 07933
1 December 1968
Dear Mr. Richter,
O
Your compilation entltled «The Ancestry of
GiacooR) M«yerbeer " arrived in today'e mail. and T thank v^u
as Herr Dr med Reinhold Becker, Jr., will no doubt be Int&it
You 2lir?ind"^V??y ''^ ;»The'Anc;ltry of^Gil^oSo ulyHltl^:
You Will find, I believe, that the Ballin article on th«
"Porebearers of Meyerbeer" that CouSn HeiSholdil go ing to
send to you is more cooplete, yet less rellable tl£ yfur
f^tLn*^^''^- ^ '^^"^^ be intere.terin^H^a:ng^ ^ical
location of your «ources, but r ehall write on this at a later
^, , ^ There is a collect ion of old book störe« a
block from ray office in New York City, and if I decided to
stay at my peesent job I shall be able to inake a signficatt
collection of books on Gernan-Jewish genealogy, I have al-
ready been able to pucchase Marvin Lowenthal's THE JEWS OP
GERMANYj A STORY OP SIX CENTURIES and Count Corti's 1927
THE RI3E OP THE HOUSE OP ROTHSCHIIO, both in their American
English-language editon,
Chris tmastime isapproaching, asd as I usually *■
spend gi#t« or/and nekixt Christmas Cards to all the members <
of the family I shall make It my business to try andsee if an^
members of the family have any information that can help us to
further cnlarge our knowledge of our ancestors of the Beer
family.
In goiting over my oorrespondence fo the
last few years I definitely see that there are several sources
of Information that I have not followed-throögh on as ndJt
completely as I should have. I shall try to do so ncw.
I enclose a Short sketch Of my own genealogy
that may interest you.
I remain, your most obedient servatt and e
devoted oorrespondent,
Mr. John Henry Richter Ar vAlA/,is>^
1*36 East Park Place Ll^''>i6*^LL(P>^^^
Ann Arbor, Michigan 48104 Count Leopold Chokdiewicz
^* ^rr D», med. Reinhold Becker Jr,
i
I
C
Vvn . A (/} Iam~
I
<o
JjJCtL
CI't'iöK« 5^'^ i-
J'' Kock'ev^'^ÖAy
c
Po/i'^O
Z93 Uns k^ hä
r— ^
o
l
-I
5.E. Leopold Graf Chodkiewicz zu Sonnenfels
New, the obvious problem of this is that Samuel ^^osenthal
und his father and uncles were bt.rons, but not of Prussia« There is in
many books, a reference to an 1851 gr^nt of the b;. onial title to the Rosenthal
family. But, if the Hosenthals were br^rons in 1851, why was Greorg Rosenthal
given a seoond baronial title in 1906? The .^nswer seems to bo tii..i: tiiti
1851 title was jointly given to the five i^senthal brothers, ine lud ins Leser,
Moses, and three other brothers as a result of the Protugese Wars of Suocession,
durin^ which time the ^senthals lent money to the Portugese Pretenders, v;ho
^ eventually lost the war to the desoend^nts of the ^een Maria !!• This title
was valid, but not in the eyes of the Grovernment of Luis I and Manuel II, who
again enobled the Rosenthals in the person of Georg Rosenthal, senior partnmer
in the still existing Lippmeann, Rosenthal & Co., private banker et Amsterdam.
The present management of the bank is loooking thru their archives now for me
to locate what records they hevs on the five beothers and their brother in law
Lippraann.
The Sphraim material has not been oompletely digested by
me, F.nd I shall revert to it later«
I am despar.-^itely looking l'or the birth certificate of Ev
a
Baer (siis. Beer) born im 1844 at MLdzyn in Posen & her husband Samuel (von)
Rosenthal born in 1845 at Sumpter in Prussia. Do you know anything ybout the
Jewish üommunlties in these two viUages? Have you ever heard the names be-
\J fore? They were married in 1872/73 at Chemnitz, Saxony I believe, but again.
no records«
Best regards,^
o
0
o
innonnnoQ
■/
S.D. Leopold rrinz zu Chodkiewicz
22 No^rember 1963
Bear Li*. Hichtor,
I vras aiiv'ating tlie arrlv^l of your Sketches of tiie cncestors
of Griacomo üitter von Lleyerbeer 17971-1364 bcforö '■irtin^ you, but the un-
ezpected ax^rivcl of sone Oüteriol f orn my cousin Dr ned Riiiiliold Baoicer sus-
gests I v.Tite to you ncv;. Cousin Reinliold is ci descendent of the coiaposer jnd
tlie Gou of a StL.ff Dr. irieinhold Becker *^r. und Lüss ilstr^-ii.rir: xliciiter, tlie
eläeat doughter of tlie Inte Dr jur* Johj-nnes Bruno Herbert Riciiter (137G-
1955), the last surving Heyerbeer grandson, Cousin Reinhold, his inother, und
his ste^.-gründ-nother, Dr jur. Luise -"dichter ^eb, Kurschat, are very intereät-
in fc,jiiily history and are very knowled^ea^le« It vjas the Intervention «-^ind
interest of Frau Dr Luise Richter that ^jot me the infoririation I hLve nov; on
the Beer f ciiiily«
(JjJCRG iiBiiI?3 - Cousin Reiiüiold v;irtes that he vjas a loading Assyrianolo^ist and
desoendant of an early Beer ancestor. He \;rote a book on .^ssyrio uhich vjvs
illustrated by Gustav Richter the eldes, 1813-1882, husb-ind of Cornelia Richte
^eb. von keyerbe er«
your P,3. - no , you cannot ajsume bejSauie vjQ.are 2 ^- billon people thnt ve
all
are
deBcended iTrom so jtnc s®' ra^ny^'people in the
1660*
The Leers - in fact all noble faniilies, inter-narried, so, let
US say a Habsburg Archduke livinj in S 1800 would have no more
th^n 100 ancestores, mort of his ^thecnical" ancestors bein{^ the
xpniE people. ^iaul V^hal, as far as I kno.v, i± did not have cliil^-
ren after his reign# .-.t any rate, in 1764 thri; list of the nobility
did li ot several Jewish f .'.Jiiilies, but no descendnats of V/ahl.
I am in the midst of {^c3ttin^ thinjs inorder for the Kj^iC^rXfiii/^ls' Chrifetraastime.
ISy firm is re-or£:;anizin^, and my future is uncertain, three Jobs have been off i
ered to hig, and althou^h I will stay with the Corporation, -^hioh f irm I shall
evontually ba assijned to is 'ap-in-the-air for nov..
Lookine f or.Jard to getting that familily chart, I i^eiJiain,
Count L^o'vOlci Chodkieuic
*u
LIr. John Henry Richter
1436 East Park Place
Ann Arbour, Ilichigan 46104
€
SS VoYenbQT 1968
D«ar Htinhold^
X all dozietlng und«r specif lo eondltlon«» the graetast
amoimtfl of my laatorlals ond bcoks ond photographa on tha f anllyU
kLstory to the Leo Baeak Inatitute In New York (^ity aa tha Arohiy
diad freihBum Baer^ wlth tha agraeaant that shoold Z die In tha future
oontrol orar what gata publlshed, uaad« ato«p should ba dealedad by
four or tttk f Ire membara of tha fenlly who I haTa named in my will«
Tha negoiationa v;ith the LBI are not oomplate, hovater, aa azaotly
whet will ba tha dutftea of the UBI and what will be the reaponaibilitlea
of the f&Ally ooanoil« "Oiia we are still to agree on«
MTo Richter eaema to here ayailoble to hlm moat of tha out-^
of •* printeend out-of-date negazlnas and booke that I heve not been able
to looata» Aa fou may know, I beliebe the *^Zeitsohvift fuer die JUden
in TaohesolTakla^ haa Aaterisl on our oouaina, the Impezlel Barona of
Sonnenf elSp for inatanoe^ and theae x&agazines are coD^letely unavailable
here«
I aüt sending a oopy of thia letter to Ur. Riohter with the
ezplanatlon that your are; Giaoomoe^ Ritter Ton Ueyerboer, Coxnelie
Riohter geb. von Meyerbeer, Dr Johannea Riohter, Frau Dr med 'sta^lforiQ
Beoker gab« Richter, who is your mothar« I haTa also explaned that you
are tha main->apring of the faiidly-*in-*£urepe*8 intareat in ita Jewiah
origlns •
I enolosa a oopy of my letter to Ut. Richter«
o
OiTS jrour wif e e regard from aa,
c
JOHN HENRY RICHTER
1436 E 8t Park Place
ANN ARDOR, MICHIGAN
48104
»/...». .
Dear Count Chodklewlcz:
Jtks^v.1
i.
J .:
October 31, 1968
• • •
Kl
li
t'
Thanks for your kind letter of 29 September to whlch I reply only
today because I ran into some snags whlle copying my Meyerbeer data for you. I have
It all on paper now but want to add the sources, so you can see where all the wisdom
comes from, Besides, it is necessary since otherwise it looks Just unbelievable.
. . . . . , .
Actually, the only thing unbelievable, because it is unprovable, is the
supposed descendence of the Katzenellenborgens and various other rabbinical. families from
Raschiy the great talmudist whose grandchildren are known but about whose desdencence in
turn NOTHING is recorded in any jGorm which we can accept, as genealogists, as proof, Tra-
dition usually has an ounce of truth in it, and one would not wish to doubt the word of
the great ancestors, but descendence from Raschi might well be in the line of scholarship
rather than by blood, for only one great grandson of Raschi iß known at all and he had
no ;family. , . ..
Well, to you questions .
Beer Archives: I wish I could be of more assistance than just sitting here, in the
bibliographical and genealogical desert, and cheer yo on. A very valuable collection of
genealogica, which it may well'pay to look at in detail, is the Newberry Library in Chi-
cago (Chicago is also the national headquarters of a number of genealogical societies which
are interested in the European antecedents of American families (and have some Judaica on
the sidelines). —
A Semi-(jotha, up-to-date, wouldindeed be a blessing in many ways, and Judging
from the success of the new line of Genealogische Taschenbuecher, etc., there is a market
for it, Just as there was before the two wars.
Beer Relatives; Too bad, since only one of the family names you mention rings a bell: WEIL,
I was very interested in Weil families from three locations: Baden (the original home of the
rabbinical family), Lissa and Berlin. Most Weils ARE related, although I do not know how
your WEILs fit into the Beer line. Maybe I have something that might help you.
GEORG EBERS: Well, as I mentioned before, he is NOT an ancestor of mine (unfortunately) ,
nor even a collateral one. His najne and the name BAERWALD appear on a hand-drawn genalogy
"Stammbaum" in my possession which a brother of my greatgrandmother Eva Conitzer nee Cohn
made in about 1900. The connection supposedly comes through some relations who lived in
Amsterdam - and the darned thing of course is that Ebers and Meyerbeer both had relatives
living in Amsterdan , as did the Mosson family from which Giacomo*s mother came. Moreover,
the Mossons, formerly Moses, came from Westprussia in the very late 1790ies or so, from the
same corner in which the Cohn Family of my greatgrandmother came from (Schwersenz-Nakel,
Netze District, later Province of PQsen). But this does not make them blood relations. ••
POSEN ARCHIVES: I think there are some articles concerning the present State of archives in
Eastern Germany and the new Polish state in the periodicals published by librarians and
archivists, but I am also certain that little if any Jewish records survived. Those of the
Province of Posen had already been lost (if not evacuated to Danzig*s Staatsarchiv) in 1920.
There are some histories of Jewish communities published in the immensely valuable Monatsschrj
X
(MGWJ) which you can see at the Leo Baeck Institute and also In the New York Public Library]
if I am not mlstaken. Then there Is the excellent compllatlon of names of Community offlclal
and rabbis of Jewlsh congregatlons In the Province of Posen (Hepner and Herzberg) , also at
LBI. Other than that, I know of llttle, except that we are better off wlth Meyerbeer 's
^i^, ancestors from Frankfurt/Oder and Berlln,etc,. ^
For the 18501es and later I have nothing at all, but It would pay to check the Indexes of
the historlcal Journals ■loxoKhxBHOtetcbBexaKothH llke the Historische Zeltschrift fuer die
Provinz Posen, where lots of local hlstory was recorded, (at L.C. only, I thlnk). It Is
strlctly a matter of dumb luck, as they say here. Most Indexes glve poor subject breakdowns,
but when I ransacked the Library of Congress* perlodlcals In the area of local and provlnclal
hlstory, I hlt one gold mlne after another, except thatmy own famllles usually were not ment*
loned.
I have been In correspondence wlth none of the Richter descendents of Meyerbeer, as these
' Richters are. not"mlneV and I had no reason to contact them anyhow. I have not corresponded
wlth other scholars elther, but I understand that a famlly-tree of Meyerbeer was supposed
to be publlshed last yearln Israel, posslbly In an LBI publlcatlon (perhaps the German
tt
language Bulletin , of whlch I have not seen recent Issues, The lady to ask Is my very
good frlend and sometlme correspondent, Dr. Margaret Muehsam-Edelhelm, the secretary of
LBI New York. I had Intended to publlsh my compllatlon there when she told me that some-
one eise had already sent in all the Information, but I don*t know ks who and I have not
seen. the matter in print, ,
V_
P.S. I g^ess you know that Mendelssohn-Bartholdy and Meyerbeer shared ancestors, as well
as many other non-muslcians, the odd thlng belng that around 1600 everybody can Claim one
of the ancestors mentloned on the genealogy for hlmself, If you come to think. of it, every
Jew who lived in 1930 must, by the sheer mathematlcs of biology, have been a direct descend-
ant of Saul Wahl, the King of Poland for one day (18 August 1587). — Anyhow, I will keep lookii
for "Beer" people, for whlch I had a special Interest beslde the legendary relatlonshlp
wlth my mother's family (Cohn-Conitzer) because the Beers were Oppenheims, and on my (father*s
side I have Oppenheim ancestors. who apparently came from Worms to Brandenburg in 1700 or so,«
I shall send off the genealogy in a very few days, and beg your
indulgence for the delay. I had to go over all the notes and copies of Information which
I had cpllected since making the original genealogy some 15 years ago. It helped to correet
a few errors on the way, too.
-•♦• iw
ü...
•% ■»
ji ' j
\r*.
n.t ^:1J
U,,iü. I t il ^X, \.''. .1« ' ».
W*» .V
»c^ w
' f ^
v'
V
J.^ I
/ ' r, '}• r* '%■ ■ I 'h«!* ' , [•
•>UV
« Xs^ii :.<i
..i'X
no
. . V » ' V
•1.
» > I
.'. -i » • •
«
(
\
•: ^
;'..ci
.'j
' ^ » . v . . . » %
' *■ ] 'f j' i * '■ ' i '* ) '
.*•/•; ff r }■ i »,• '
.';>jt:*.:.
• -4
«i« -ttW.
o
-y . ^'^-- K
r
>
Dear Mr. Richter,
Thank you ver/ much for your letter of. the 20th of September containinj
back^round Information on your connection with the Beer foinily and Prof
Dt Heinz Becker.'
I MX^presnetly setting up a Beer Family Archives et the Leo Baeck Institut
in FevJ York City, and to achive this purpose I am in the possess ofloc-'^-
•-,11 the von Beer cousins and getting thelr support for this project.Mh
Cousin (Beeile Hansel has done the same for the von Mendelssohn f fiaily in
Berlin anionsst the M cousins,
I am working on a Beer fomi^y tree, and will eventually pufelish ^^ ^P-'l^J:«
edition of the fomous «Semi-Gotha«, the edition of the "Alamonack de Gotht
that dealt with Jei.ish nobles and related fainilies. This Information and
accompanyins date will make up a "Zäüä Adelige Archiv" at the Leo
/ Baeck Institute,
l&r researches steted 11 years ago uith an oral tradition, and I vjould
appreciate a little more detailed information about it as I ^o have tue
most conolete family tree of ^he Beer family, includ*ng the related famxl.
ies of K Feuerstein. Baer, Posener, Lenczinski, Falk. Rosenthal. Isaksohn
and ?aül. as well as the klberstein. Silber, Weil f etiles no.v in South
America (Argentina)«
I would appreciate knovJing how you are descended from Georg Sfeers. where
he lived, and whatever biographical information you have about hm. I hav
established a little archive dea].ing with the German P^^IJ^f \^^f ^^^»
and they are organized very well, except when dealing with the lost EaSte
rn Provincea in Itosen, Regretfully. I have gever been able to conp..ete
. the family tree because the Beer family I descend from was located at
Wihlemsohoehn which is now Poland and the Polish Government General
destoryed the records for the Jewish family associations t.iere.
• West Prussia is the birthplace of the f amilies mentioned abobe, so pleas«
!ee i? you haie any def inite knowledge about oyour ancestors from there
circa 1840-1870. after which the Beers mored again back to Berlin.
Should you have a copy of the Ifeyerbeer family ^^^^^^^ ™°f J^^^Havs"'
a copy. I shall send you a copy of the one I have done in *1^^«! J^^^»
but as thds generaUy deals with descendants of the Beers. do not hold
Up our corrspondence on this point#./
The present heod of the ifyerbeer family is, of course, f ^^ °^ f ^
LuisrRichter geb. Kurschftt. widow of M.'s youngest grandson, and have
you hod corrspondence with her?
i
1
S.E. Graf Leopold Chodkiewtcz
^
^
I have located most of the fa:ily, but, of cou se, there are alvjays people
who do not ivrite or speoially do not ivant to get invovled, ie. because
of the family feuds and changes of naiiie and religon» This has caused a
great slow-up in many ways, and, of oom^se, the personal lives of at least
four members of !.he family v;ere of an unfortunate nature so that any bio-
phical inf ormation I have on theni has to be oensored and faots deleted, a
rather stupid prectice wiich my family has insisted on in t^vo partioular
insidances.
c
I should appreciate kncy;ing if you have had contact with any members of th
family un-known to Lie and any scholars v/orkin^; in this field.
I remain, your most obdient servaut and
Sincerely graf eful,
Count Leo
ejLjAuu^
von und zu Chodkievdcz
'
/, •
K
.. •^-■
c
Ik. i,' I ,tilj;i il u.,1 Jon iü t.'.'i txn r.u •>, '}:•■ \.a\
^. John Henry Richter j..^,^ .^,, y.^^^,, .^..j. j;^^^,^ ,,,,;)r ,,,ajri«» .r.^:. ,^. ■..;
- 1436 East Park Placö ,,,.,„ .j^,,.^ ^,.,Sj^,, ^^^ ^^.,„^„^^ ^ -..„ir, '
j.Am^ ^'**'* Michigan ..^g^^^,, j„ „j.„.„,e «iji vii.i-xovijt < uJ. ^c^u
• ' ' ■.»»
J^jl
- iiij
V !•
•^ . ünfi )v: 5
..C:^ ^uolJr^i.ito'i.ii: on bniX b.i^^n l September 20^ 1968 ,;ji
:",... :: xl .öi;fii oi^r* yviU'i J ' JL » :. i ; «r- i Ui;I -xiiu V'öJJii; .'•^■^J:."
• ct'i: ^/iO'Ju ti.»-ii M qo'r.i-» .rii^i^a I ,i'i*\ i'i'-j^i' r/^.Jt
S.E. Graf Leopold Cbodklewlcz
5, Eghth Street, West v^ir^v^r,
Hotel Marlton RoomÖOS"
New York City, N.Y. 10011
dS.
•f ^
3 ^><..i
Dear Count Chodkiewicz:
^. <9 »'
o
1 was most pleasantly surprlsed to recelve your Interestlng
letter and, indirectly, a sign of life of Dr. Becker, with whom I corresponded some
years ago about the ancestors of Giacomo Meyerbeer, who are, as I see, also your own.
1 could not add too much to the admirable completeness of the data given by Dr.
Becker in his introduction to the definitive edition of Meyerbeer 's letters, and the
earlier (non-Berliner) ancestors were not discussed in detail. Meanwhile, the centenary
of the composer brought forth, among other publications, his family tree, which was
pubMshed in Israel in a publication I am still trying to catch up with.
My genealogical research into the ancestry of Meyerbeer has
an interesting reason, and it is unfortunately not because of any relationship to
Cornelia*s husband, who was of course a Gentile, whereas my family adopted the name
in 1812 and had no connection with the painter and other Richters. There has been
in my family an old oral tradition that "we were related to Meyerbeer" and to his
Cousin Georg Ebers. Well, if one is true, so would be the other, since they were
indeed cousins, but much as I dug around in the records, after all the wars and the
dlslocation of the f amilies even before the 1930ies, all I can say that there is no
evidence to show relationships. The nearest I came was the Mosson family, into which
two of Amalie Beer 's sisters married, because Mosson, before 1812, was a Moses who
came from West Prussia, fromVthe area in whichlived those of my ancestors who
supposedly were related to Meyerbeer,. It is all very interesting, very romantic, and
very doubtful.
L)
I had not paid much attention to Meyerbeer 's descendence, or
of those of his brothers, except to note now and then a family ad, like the stories
which were published after the death of the last (?).Andrian, (I am Just quoting fiom
memory) after World War 11 in Switzerland. All this you surely know better than I
would. I also knew, but did not record for my files, of the connection with the
Rothschilds, since my sole interest in the case of the Beer family was really the
fascinating ancestors of Giacomo, on both sides. The Leo Baeck Institute at one time
would have published a paper on this subject but someone, as usually happens, got
ahead of me. It is really not so difficult to come by that Information if you are
close to the sources (,'many data were discovered in the Monatsschrift der Ges. fuer
die Wissenschaft des Judentums, others in histories of Jewish communities like Frank-
furt/Oder and Frankfurt am Main, etc, also Viennä, ancestral home of the Tausks, al-
though they probably came to Vienna from Prague),
I see I am Just babbllng on and am of not much help, but If there are data which
you would like to have, concernlng the earller Beere or Wulfs, etc., I will be very
happy to oblige, It Is alway a pleasure, to those who still appreclate the part
that family history plays in mirrorlng the events of general history, tö read about
It and, occaslonally, be of assistance«
As to the specific question on Heinrich Beer, I fear I am not too much help.
But before I say that I could find no Information, give me a few days to look around« ^
Right after our holldays I will have more time« If I find anything at all that
might help you» I shall drop a note about it«
v■:'^J:'^'^J.
Remalning,
«.' ^
,'.'U'
.;
Most sincerely yours.
n Henry lUfchter
R^
Ä^
^ .
L
l
4< I am a llbrarian with the Universlty of Michigan, which has a fairly
"^i^- extensive but not overly specialized collection in German history or
Judaica. Our biographical resources are about as good as that of any
other large universlty library withthe Single exception of the Library
*-of ConKress. and possibly Harvard /'^^(MY Public 'is excellent. too)'- '/" 'i^^'^^'^a
'-"-'^ '-' of Congress, and possibly Harvard. \^-(MY Public is excellent, too)'-
* «
< '
/ •).
: )
«
V' •>.
c
u
' 15 SepVeii]ber^l9ff8*
Ho'^el Marlton \ ^^
5, West 8th Street
New Yoi^k, New York 10011
Rm 805
Dear Mr« RichtePi
For ten years I have been busy assembltng an archives on the Beer family, vjhose greatest
member was Rjtter Grlacomo von Meyebeer (1791-1864), whose daughters were Baroness Blanka
von Korff , Baroness Ceäilie von Andrian zu Vferburg| and Prof. Dr Ho^nialer Cornelie
Richter-von Meyerbeer» My own ancestor was the composer's eldest scsa brotlier Heinrich
Beer (1794-1842), married in 1818 to Betty Meyer (died 5 XI 1850) •
In 1968 I received a letter from Prof Dr Heinz Becker, biographer of Meyerbeer, that
you might be able to supply me with the missing complete names of the children of Heinrici
Beer and his wife Betty Beer geb. Meyer]^ liy ancestor and ancestress. I belive that I hav
complete inf ormetion on the f amlly of the thrid brother, Wilhelm Freiherr von Beer and
the fourth brot er died unmarried in Muni oh at 33 years old© The present Richters and
the descendants of the Wilhelm Beers (the de Rothschild f amilies in London and Paris)
are in correspondence with me, and their complete Cooperation has always been given very
freely to me«
Could you please be kind enoughto let me know what your coniection with Prof Dr Heinz
Becker is and what Information you might have is? I vjould appreciate hearing«
I should add my own genealogy is:
Heinrich Beer
1794-1842
m. Betty Meyer 1793-1850
Leopold Beer
*1872
m. Heinriette
Eva Bfier
1844-1911 '
m. Samuel Michael Freiherr von Rosenthal 1845-1913
Leopold Freiherr von Rosenthal
187301943
m. Eva, Comtesse de Waller de Hockerton 1880-J.962
Hannah Freiin von Rosenthal
1911-
m. Fuerst Franz Stanislaus von und zu Chodfciewiöz 1916-
Leopold Prinz und B*^b-Graf von und zu Chddkiewicz
1945-
(
Very tinily yours,
Count Leopold von undzzu ChodkievJicz
■«MV
]
Hfeftm John Henrv RLchttr
1436 East Park Place
Anne, Arbour, Michigan
C Ä N 0 1-
AV
pA»
AV
«»
S.E. Graf Leopold Chodkiewicz
5, EiGHTH Street, West
Marlton
GrEENWICH VlLLAGE, N. Y., 10011
J
««
JOHN HENRY RICHTER
1436 East Park Place
^ VNN ARBOR, MICHIGAN
48104 U.S.A.
Herrn Gerhard Ball in ,
337 Seesen/Harz
Lautenthalerstr. 50
WEST GERMANY
17 9 Februar 1969
Sehr geehrter Herr Ballin:
c
Im vergangenen Jahre hatte ich Gelegenheit, Ihren hochinteressanten genealogischen
Aufsatz ueber Felix Mendelssohn-Bartholdy 's Ahnen zu sehen, und Ihnen ueber einige schein-
bare Unstimmigkeiten zu schreiben. Da ich mich seit Jahren mit genealogischen Studien
befasst habe, die z.T. auch die Ahnen Mendelssohns und Meyerbeers beruehrten, war mir
: die Mendelssohn-Bartholdy Genealogie wie auch die mir jetzt vorliegendenMeyerbeersche
Ahnentafel hochinteressant.
Zunaechst moechte ich meine Hochachtung darueber ausdruecken, dass sich in diesen
Jahren doch noch Menschen finden, die genealogischen Studien soviel Interessen beibringen •
und ihre im allgemeinen gut-dokumentierten Studien veroeffentlichen. Ich moechte daher
darauf Wert legen, dass Sie meine als Beitraege gejdachten Bemerkungen nicht als scharfe
Kritik ansehen. Als "alter**Familienforscher bin ich mir nur zu wohl ueber die vielen
Trappen bewusst, in die man auch als erfahrener Historiker und Genealoge fallen kann.
Ich hatte in meinem vorjaehrigen Brief, den Sie hoffendlich erhalten haben,
auf die Brueder Wilner hingewiesen, die da scheinbar auf den Mendelssohnschen Tafeln
ihren Vater verloren hatten. Den Lesern der Genealogie mag es Ja nun ganz egal sein,
aber der Wahrheit zuliebe wollte ich doch auf Aufzeichnungen hinsweisen, die scheinbar in
Irrtum sind. Auch die wahre Sachlage ueber die Nachkommen der beruehmten Dresel Isseries
ist durchaus nicht klar, und heute ist es wahrscheinlich unmoeglich, die haeufig auf-
zufindende Information, dass Mendelssohn (und natuerlich auch sein Enkel Felix) von Moses
Isseries abstammen. Von Raschi stammen sie Jedenfalls nicht ab, allen ^^Legenden'* nach
zum Gegenteil: Raschi *s letztbekannte Nachkommen waren zwei Urenkel deren Kinder ueber-
haupt nicht bekannt sind. —
Zu MEYERBEER:
V
Ohne auch nur eine blasse Ahnung von Ihrem Artikel in der GENEALOGIE zu haben,
hatte ich meine eigenen Notizen in gleicher Weise zusammengefasst, sodass Ihre GM Nummern
und meine zumeist uebereinstimmen. Die von Ihren benutzten Quellen sind mir alle bekannt,
C^ sowie auch ihre teilweise nlchtsobekannte Unzuverlaessigkeit: Freudenthal hat auch Fehler
gemacht.
V
^2-
CM Nummber
Daten:
und Kommentar«
C
12
GIAOOMO MEYERBEER: geboren in Berlin. Das duerfte nicht kommen: Fast alle
neueren Quellen geben sein Geburtsort richtig an: Tasdorf bei Berlin,
eine kleine Kreuzweg/Haltestelle, nicht viel mehr als ein Gasthaus , aber
ungefaehr 30 Km oestlich von Berlin und einige wenige KM westlich von Frank-
furt an der Oder: Frau Amalie Beer wollte doch gerne das ihr aeltester Sohn
im Hause ihres Schwiegervaters geboren wird, blcts kam er etwas zu frueh.
(siehe Heinz Becker: Meyerbeer 's Briefe, wo es zuletzt noch genannt wird.
Im uebrigen wuerde es schon z.Zt. seines Todes erwaehnt. Doch die Lexika
kopieren immer fleie^ig von einander, einschliesslich alter Fehler.
AMALIE WULFF Nach Becker ist is am 10. Februar(7) 1767 geboren, nicht 1769.
MEYER WULF TAUSK
Hier beginnt das erste Problem: Die Heirate von 1739 war seine erste, und
nicht die Heirat aus der Liebmann stammte, Meyer hat 1743 zum zweiten Mal
geheiratet^ eben frau MIREL, die Tochter des MOSES GRAETZ.
Das laesst sich nur durch Jacobson *s Trauungen beweisen, und ich habe
soeben durch meine Universitaet um die Kopie des Buches (in dem Hebrew
Union College) gebeten (Leihgabe), Wenn meine Quelle stimmt, so sind alle
Ahnen von 13, 26 und 27, etc. hinfaellig.
20
o
JACX)B LEVIN: War er wirklich JACX)B BEN SIMON WOLF WILNER? Auf Freudenthal 's
Genealogie der Wilner-Wulff Familite erscheint er ueberhaupt nicht (FreudenthaJl
Aus der Heimat Moses Mendelssohns, p. 154-55). Das kommt mir doch recht komi8cl:|
vor, denn als Ahne Meyerbeers haette Freudenthal ihn bestimmt erwaehnt:
ein Jacob Levin ist 1692 in Halle niederlassungsfaehig geworden. Aber auch auj|
p.26 hat Freudenthal (AdHMM) ihn nicht erwaehnt. Alle anderen Wulffs sind
in grossem Detail erwaehnt, denn es war die Geschichte dieser Familie die
Freudenthal in Dessau aufgedeckt hat - waerend es ihm nicht geglueckt ist,
die Isseries — Mendelssohn Abstammung zu klaeren. —
Loewenstein's Blaetter III, mir ebenfalls bekannt aber nicht grade zur Hand,
will ich nochmals einsehen. Moeglicherweise handelt es sich hier um ein
einfacher Versehen,
24
WOLF LEVIN FRAENKEL - WOLF TAUSK. Er ist in Wien, vielleicht schon 1667
geboren, aber das er nach Berlin erst 1714 kam ist mir ganz neu. Woher stammt
das? Er starb in Berlin 1751, 84 Jahre alt, kann also nicht erst 1669 geboreij
sein, doch muss man die Altersangaben oft als nicht zu glaubhaft annehmen.
Jacobson, Judenbuergerblicher # 282 ( nicht 382) gibt als Heimatsort **Taussig**
was auch nicht stimmt: die §tadt hies Taus, heute, .tschechisch: Domazlice«
Taussig war ein Juedischer Familienname dervon dem Stadtnamen herleitete«
jtj\
(
-3-
48
c
JUM LOEB FRAENKEL
Er starb 1735 in Worms (leider wird er bei Grunewald: Le Cimetiere de Worms
-Revue des Etudes Juives, 1938) nicht erwaehnt, doch ist Jene Liste der
Grabsteine unvollstaendig) . Loewenstein, IV, erwaehnt ihn, sowie EINEN
Sohn: ISACK FRAENKEL, der 1754 in Worms starb. Von Wulff Levin Fraenkel
(24) keine Spur. Das ist bemerkenswert, denn Ihren Angaben nach war
dieser Fraenkel der Vater des Kroesus von Berlin, Liebmann Meyer Wulff.
Und wenn dem so gewesen waere, haette Loewenstein es bestimmt verzeichnet,
denn er hat Ja die andere Fraenkel Familie die zu Meyerbeer Ahnen wurden
sehr wohl genannt (Bamberger/Ries/Oettingen) . Warum dann fehlt dieser
Mann hier in Loewenstein *s Blaetter IV?
Der Sohn des
Wulff-Tausk, d.h. Liebmann Meyer Wulff, war der reichste Jude Berlins,
und seine Verbindung zu den Wiener Familien haette Wachstein bestimmt
erwaehnt (Die Inschriften des alten Jued. Friedhofes in Wien) - doch scheint
die Familie nicht viel vor 1660 nach Wien gekommen zu sein, und daher dort
niemanden beerdigt zu haben, Sie kamen von Taus (nicht Taussig), dem heutigen
Domazlice(in Westboehmen) und wenn sie wirklich 1670 von Wien erst nach
Fuerth zogen, und demnach Wolf Levin erst 1714 nach Berlin kam, dann wundert
es mich sehr dass Jacobson in den Berliner Trauungen darauf kein Kommentar
hat: die Haltestelle Fuerth wird nicht erwaehnt. Deshalb nahm ich immer
an, dass No. 24 1667 in Wien geboren wurden und ziemlich bald nach 1671
nach Berlin kam, obwohl sicher nicht mit den ersten Einwanderern.
c
Kauffmann (Die letzte Vertreibung der Juden aus Wien) hat viele der nach
Sueddeutschland gewanderten Familien erwaehnt, so auch natuerlich die beiden
Fraenkel Familien, doch von Wolf Levin ist keine Rede...
1580 MOSES AHRQN THEQMIM FRAENKEL ist ganz gewiss nicht schon um 1550 in Prag (gestorben.
Mein Kommentar ist noch **vorlaeufig** da ich auf die Anknift des Buches bei Jacobson
und der Kopie des Loewensteinschen Artikels in Blaetter, IV warte.
Mit Herrn Rabbiner Brilling habe ich schon vor Jahren korrespondiert und ihn als serioesen
Forscher kennengelernt. Daher moechte ich nicht ohne weiteres die von ihm erhaltenen Daten
anzweifeln (Ballin, und # 136 aus Schneidemuehl (?)).
Ueber die ungeklaerten Widersprueche bezueglich der Heller Familien in Wien (Leviten und
Nichtleviten) die von frueheren Forschern schon (ohne Erfolg) halbtod argumentiert
wurde moechte ich so wenig wie moeglich sagen. Ebenso sind da ungeklaerte Fragen ueber die
HOROWITZ uebrig, von denen einige sowohl zu Mendelssohn wie zu Meyerbeer Ahnentafeln
gehoeren, ,
Ich verbleibe.
Mit vorzueglichster Hochachtung,
»hn Henry ^chter t
( ^^Q2-^J^
\vs^kx X/^-x 0^1]
/9^f) (K^ Oey^y^'.
x"
y
A
c
John Henry Richter
1436 East Park Place
ANN ARBOR, MICHIGAN
48104, U.S.A.
'vM^lU "
/
//^^
27. Maerz 1968
VWpk^)
Sehr geehrter Herr Baliin:
c
Ich habe mit grosser Freude Ihren Artikel ueber die
Ahnen Felix Mendelssohn-Bartholdys gelesen, da Ich vor einigen Jahren, In aehnllcher
Aufgabe verwickelt, den, Ahnen seines Grossvaters Moses Mendelssohn nachging.
Mit Freude las Ich auch, dass Sie die Moegllchkelt der Hilfe Dr. Jacobson' s hatten,
mltdem Ich schon seit Jahren hier und da korrespondierte - allerdings nur ueber
meine eigene, voelllg unbekannten Vorfahren.
•
Die von Ihnen vorgelegte Ahnentafel (GenealögieMaerz 1967) zeigt aller-
dings einige Variationen zum Thema, und Ich hoffe, Sie werden es einem der letzten
**Familienforscher** nicht uebelnehmen, wenn er sich mit den scheinbar abweichenden
Daten etwas auseinandersetzt, Dass meine Quellen unbeglndt richtig sind wuerde
ich ebensowenig behaupten als dass alle anderen falsch sind« Vieleher scheint es
mir, dass hier und da ein Enzyklopaedlst vom andern abschreibt, und ein urspruengl Icher
Fehler einfach weitergetragen wird (siehe auch, leider, im neuen Lexikon des Judentums
(Bertelsmann, 1967)).
Im einzelnen bespreche ich die fraglichen Angaben unter Ihrer Grenerationen
(Ahnen) Nummer •
296 Kann unmoeglich 484 gleich sein. Dies wuerde bedeuten, dass ISAAK MEISELS (148)
ein Bruder von BEHREND WULFF war. Isaak lebte 1590-1652, Behrend war wohl kaum
v\-r :,^.Z vor 1620 geboren. Behrend lebte auch bis 1706. Isaack Meiseis war nunmal sein
Grossvater. » ^//-^/^
240 BENJAMIN WULFF WILNER und BEHREND WULFF WILNER / BARUCH MINDEN waren Brueder,
242 was hier nicht gezeigt wird. Sind sind aber NICHT die Sohne von 296. Sie sind
Brueder von 37 und Schwager von 36 (Juda Wahl). Und der Vater der beiden Brueder
240 und 242 ist auch hier, als no. 74. 296 ist also der Grossvater von 74,
(Quelle: Freudenthal: Aus der Heimat MMs. Berlin, 1900)
292 ISRAEL HORWITZ (Horowitz) heiratete "URSILA", 293, die hier fehlt.
(Quelle: Wachstein: Inschriften Wien. 1913), Auch: Wachst ein, Bernhard:
"Wer sind die Prager Munk des 16, Jahrhunderts? Zeitschrift fuer die
Geschichte der Juden in Deutschland 1 (1929),
•
588 "JOSEPH** war ein Nachkomme des beruehmten Meister Isserlein, (R, Israel ben
Petachja, ab, 1390-1460), Quelle: Enc.Judalca (Isserlein), und
Herzog, D, : Die Traeger des Namens Meisterlein In der Steiermark"
M(3WJ 79 (1935),
o
.,'<'-* .-.'
I Piai- j-ui II
-2-
c
1182
JECHIEL LURIA I: Seine Tochter Oresel (591) hatte eine Schwester die
auch hierher gehoert: die Frau des R. ISAAK KATZENELLENBOGEN, Dieses jr^
Paar wurden die Eltern des von Ihnen als erster K. genannte R. MEIR ^^/
KATZENELLENBOGEN (576). 1152 und 1153 fehlen also.
18912:
18917
R, MATITJAHU: Moeglicherweise liegt hier ein Fehler vor. Es gab, wie Ihnen
sicher bekannt , zwei Rabbiner gleichen Namens die zurselben Zeit lebten«
Dieser R. Matitjahu (Provencal) soll der Sohn von R. JOSEF BEN JOCHANAN
TREVES gewesen sein. Wie meine beigelegte Kopie des Stammbaums zeigt ,
hatte JOACHANAN eine Tochter , die den ersten SPIRA heiratete und Mutter
des SAMUEL SPIRA wurde. SAMUEL, Enkel von Jochanan, soll also Mirjam (I)
bat Matitjahu (Urenkelin von Jochanan, geheiratet haben. Moeglich, aber
stimmt es? Diese Mirjam I ist 18917.
9457
2364
c
Quellen:
N/ehemias Bruell: "Das Geschlecht der Treves" in Jahrbuecher fuer
Juedische Geschichte und Literatur, vol. 1, 1874.
Henri Gross: Gallia Judaica. Paris, 1877.
"MIRJAM": Mirjam II, heiratete SIMSON LURIA - oder aber war dessen Mutter.
Nach einigen Quellen war Mirjam bat Salomon ben Samuel Spira,die Urenkelin
von R. Matitjahu und Enkelin von Mirjam 1^ mit dem ERSTEN LURIA verheiratet,
und wurde die Mutter von SIMSON (2364). Nach anderen ist es auch mehr
wahrscheinlich dass sie die Frau von SIMSON war, denn sonst ist die biologischt
Frage unloesbar: da sind einfach zuviele Luria und Spira-Generationendabei«
Quellen: Enc. Judaica (Luria), Samuel Kahan: Anaf ez Aboth (KrakaU|1903).
Anton Lourie: Die Familie Lourie-Luria. Wien, 1923.
R, JOCHANAN TREVES
1
(151336)
(75668)
R. JOSEF TREVES
(37832) SPIRA heir. $.(37833) R, MATITJAHU (PROVENCAL) (37834)
(18916) SAMUEL SPIRAheir. MIRJAM I (18917)
t . \ 1
SALOMON SPIRA (9458)
m
(4728) LURIA l^e^V. MIRJAM II (4729) oder: 2364-2365
1 I
T
(2364)
SIMSON LURIA
l
JECHIEL UJRIA I (1182)
^ih^oj i,^v. hiKM^^
Ich waere Ihnen fuer Kommentar und Stellungnahme sehr dankbar, und
verbleibe I
■ * .
mit vorzueglichster Hochachtung
o
John Henry Richter
cc: Dr. Jacob Jacobson
I
mmtam
MMMMHa
c
John Henry Richter
THE ANCESTRY AND DESCENDENCE OF
NANNY EGERS ENGEL
-l-
Washington, D.C., June 1954
Sponsored by Dr. phil. Robert A. Naumann,
Baltimore, Md.
Copyright 1954
r« 1
This study is based in part on a renewed investigation of the traditional claim of several famous
rabbinical families to their descent from R. Salomon ben Isaac (Rashi). It appears that no evidence
in Support of this tradition was known to the many students of Jewish history and genealogy, and that the
Claim still rests on the unsupported Statement by R. Jochanan Luria, his family's first genealogist,
that his ancestor R. Salomon Spira was a descendant of Rashi.
The ajicestry of Rashi himself remains fully in doubt. The proposition, advanced by Dr. Michael
Simon (bibliography, no. 54), that R. Simon, Rashi 's maternal uncle, is identical with R. Simon theGreat
of Mainz, remains as unlikely as ever. Zunz suggested such a possibility, but Gross denied it rather
firmly. The ancestry of R. Simon, well -known since Zunz, and reproduced here, is claimed by Dr. Simon
for Rashi 's wife, about whom nothing is known to any of the consulted sources. It appears, that
Rashi 's daughters, or at least his famous grandsons, would have recorded such distinguished ancestry,
had it been their oWn. The claim that Rashi descended from R. Jochanan HaSandlar is a fanciful invention
publicized some five hundred years after Rashi 's death, at a time when the facts about Rashi's ancestry
were already as obscure as they remaln today.
/^ No Support could be found for the contention that Rashi's family is related to the Treves family. •
Ssrth Lucien Wolf and Joseph S. Jacobs speculate on such a relationship, without, however, sufficient
evidence in their favor. The fact that R. Matijahu Treves' grandfather lived in Trier (Augusta Treverorum),
and that in Troyes, Rashi's residence, there lived people from Trier and, perhaps, with the family name
Treves or 'of Treves', doesn't make them relatives of Rashi. The 'lost' generations between Rashi
and R. Jochanan (Treves) remain lost. There are reasons to believe, that the relationship, if any,
between Rashi and the Spira and Luria families did not derive from the Treves at all, but originated
with some unknown ancestor of R. Salomon Spira.
Dr. Simon 's Statement, based on research published by Dr. Chaim Chone, that R. Josef Porat was
the father of R. Matitjahu Treves, Chief Rabbi of France in Paris, is untenable and biologically impossible.
R. Josef was born ab. 1220/25, R. Matitjahu not earlier than 1320.
i
An investigation of the Spira-Luria genealogy as presented by R. Jochanan Luria leads to the
conclusion, that R. Matitjahu Treves could hardly be the grandfather of R. Salomon Spira, as both were born
at nearly the same time, 1320/25. Furthermore, the fact that R. Jochanan failed to indicate the years of
birth and death may have obscured the fact that this genealogical sequence is hardly probable, and very
nearly biologically impossible. Only two dates are known today: that of R. Matitjahu's birth, 1320/25,
and that of R. Jechiel Luria n's election as Rabbi of Brest-Litovsk (Brisk) 1470. R. Jochanan (Treves),
grandfather of R. Matitjahu Treves, was born not later than 1280^ more nearly 1270, and R. Jechiel Luria n
not later than 1450. The requirement, that eleven generations (from R. Jochanan to R. Jechiel Luria n)
were born within the Space of 170 years (1280*1450) is somewhat difficult to accept. If Kahan's Statement
is correct, and Mirjam was the wife, and not the mother, of R. Simon Luria, the number of generations
would be reduced to ten, which does not strenghten R. Jochanan 's case very much. The only conclusion
which can be drawn is that R. Jochanan either added a few names which ought to belong to collateral
descendants, or, that later genealogists misread his Statements. There are simply too many names listed
as direct descendants between R. Matitjahu Treves and the brothers Jochanan and Jechiel Luria.
o
r^T=
^M*a
«MH
i^Ml
MM
^M
iL
«MMM
.MiiLi
iMl
>m'*\
C
^-. This study also restates a correction of an error made by earlier chroniclers of the Teomim »
i^^illy relating to Sara Oppenheim Teomim, sometimes recorded as the mother of R. Lsaac Josef
Teomim -Fraenkel. As already noted by David Kaufmann, Sara died in 1713, most likely in Eger, and
was buried in Koenigswarth, near Marienbad. R. lsaac was not born until 1721 and thus is clearly the
son of his father's second wife, Roesel, daughter of Naftali Hirsch Neumark Mirels of Berlin.
Unsolved remain the questions of the relationship of the two (?) families Heller -Wallerstein
(HaLevi) inPraha and Wien; that of the ancestry of R. Mordechai Jafe; that of his relationship to the
Margulies-Jafe -Schlesinger family of Wien (a relationship denied by Wachstein); and that of the
relationship between the families Gans and Gins -Guens -Eger, ancestors of R. Akiba Eger II.
Unknown remain the missing generations between Rashi^s descendants and the earliest
known members of all the families listed here. There is a gap of two or three generations
between the last-known Rashi descendant and the first Treves and Spira. Unknown remains the some-
somewhat mysterious first ancestor of the Horowitz and the intervening generations. There is also
a gap between R. Mordechai Jafe and his descendant R. Jekutiel Suesskind HaCohen, the father of
R. Rafael Cohen.
The numbers under the names and data on the genealogical tables correspond to the numbers
given to the books and articles listed in the bibliography (p. 8). The bibliography contains only the
more important works consulted. A number of Hebrew works, mostly by early authorities, quoted
by the authors Friedberg, Kahan, Lieber, Wachstein, and Zunz, have not been mentioned here. Many
of the Statements made by early authorities have been revised subsequently, and the present study
brings together merely the findings that seem authoritative after comparison with the various and
I metimes contradictory Statements of earlier genealogists and historians. To find a final and
aefinite Statement in each case of controversy seems to be next to impossible.
r
'•:
The author wishes to thank Dr. Michael Simon, Jerusalem, Israel, for his kind Cooperation
and for his contributions to the discussion of the various genealogical problems. The data given
for the Simon family are quoted from Dr. Simonis genealogy. The author also wishes to acknowledge
his great Obligation to the Library of the Hebrew Union College, Cincinnati, Ohio, for their continuous
and kind service in making available a good number of books through interllbrary loan. Last but
by no means least the author wants to express his great appreciation for the assistance given him
by Dr. Lawrence Marwick and Mr. Abraham I. Lebowitz of the Hebraic Section, Orientalia Division,
the Library of Congress.
/
o
John Henry Richter, born 1919 Vienna, Austria. B.A. 1949, and B.L.S., 1950, Universlty of
California, Berkeley, Calif. A member of the staff of the Library of Congress since 1950.
mmmmmmmmmmmm
M*l
MMMM
(
u
c
-3
R. SIMON OF LEMANS
(Simon du Mans) 25,54
I
R. JOSEF THE ELDER
I 25,54
I
R. AKIDA THC GREAT
(Aboun le Grand) 25,54
ISAAC
125,64
Idenücal? ^<
ISAAC 00
Vlne grower and
merchant In Troyes
\ 25.54
Daughter SIMON BEN ISAAC
25,64 Uturglcal Poet 25,64
idenücal 7-
I
ISAAC CHASID
25
R. SIMON THE GREAT OF MAINZ
♦ab. 950, -ab. 1020/40. Great llturg-
ical poet. Possibly identical with
Simon Ben Isaac. i 25,35,64
I
SAMUEL OF VITRY
(Vitry-le-Brule; Aube)
25
SAMUEL
in Ramerupt
(Aube)
25
SIMCHA BEN SAMUEL
of Vltry-le-Brul^. =ab.ll05.
Author of the Machsor Vitry.
25,32
R. SALOMON BEN ISAAC (RASHI)
♦1040 Troyes (perhaps as early as 1028), «29 Tamus 4865/13 July
1105 Troyes. Studled In Worms 1055-65, founded a Talmud School
in Troyes 1070. He was the greatest of all commentators. His
commentary on the Pentateuch was the first book printed in Hebrew
in February 1475. 1 25,49,50,54.64
I (
MEIR BEN SAMUEL 00 JOCHEBED SHEMAJA BEN MICHAEL
MICHAEL
25
HANANCL
25
♦ab.l060 Ramerupt, =after 1135.
Tosafist and liturglc poet. Changed
part of the text of the Kol Nidre.
I 25.54,64
25,5465
of Dreux.
25
R.CHAIM
BEN HANANEL
25
I \ \
Daughter R. ISAAC BEN MEIR (RIBAM) R. JACOB BEN MEIR
25 =in Ramerupt before his father. (RABBENU TAM)
Tosafist and grammarian. 25 ♦UOO Ramerupt, =9 June 1171
Troyes. Head of the French
Sc hool of iTos af is ts . 2 5 , 54 , 64
SAMUEL BEN SIMCHA^o
of Vitry-le-Brul^and
Dampierre (Aube) 25
I — j — :
R. ISAAC BEN SAMUEL HASAKEN L'ANCIENT
OF DAMPIERRE (RI)
♦not after 1115 Ramerupt, =1195 Dampierre. Moved
to Dampierre after 1147. With Rabbenu Tam the
leader of the French Tosafists. 11,17,25,32
I
R. ELCHANAN'BEN ISAAC
1
MIRJAMGOR. SAMUEL BEN MEIR
25 (RASHBAM)
♦1085, «U74 Ramerupt.
Tosafist. I 25,32,64
ABRAHAM
BEN CHAIM
25
1
OD Daughter r. SALOMON BEN JACOBoo Daughter
25
25
25
MOSES BEN SAMUEL
(Don Bendit) of Caen
(Calvados)
CO
BEN SAMUEL (Eichanan of
Corbeil) =as martyr 1184.
Tosafist, Cabbalist, liturgic
poet. I 25,32
Daughter
25
25,53
JOSEF PORAT
of Caen and Troyes. Fl. 13th
Century. Student of Rashbam.
Great talmudist and tosafist.
25,32
R. SAMUEL BEN ELCHANAN
♦ab.1170 Dampierre. Supposedly
an ancestor of R. Mordechai Jafe.
25,32
l
R. ISAAC (BEN ELEAZAR) HALEVI
(Isaac HaBabli) Fl. 12th Century in
Barcelona. Supposedly an ancestor of
the Horowitz family. 33,60
l
I
R. SALOMON SPIRA
tl. 1350, R. in Hellbronn and Landau.
Mentioned as a descendant of Rashi.
I 17,33,48
1
Husband of Mirjam, oo MIRJAM (Rabanet Mirjam)
R. JOCHANAN (TREVES)
♦1270/75 in France, moved to Trier (Augusta
Treverorum) shortly alter 1300. 9,25,33
R. JOSEF BFN JOCHANAN TREVES
♦ab. 1305 Trier, moved to Marseilles,
where he was I^abbi up to 1343. 25,33
Daughter R. MATITJAHU TREVES (LE PROVENCAL)
33 ♦1320/25, =1385 Paris. Came from the Provence to Paris 1359?, founcled
a Talmud School 1361, appointed Chief Rabbi of France (Paris) 1363 by
/ Regent Charles, afterwards King Charles V. 9,17,25,32,33,48
äAMUEL SPIRA 00 Daughter
of Speyer. 17,33 17,33,48
I I
family name perhaps
Luria. i In Worms.
L
T
17,33,48
R. SIMSON LURIA
of Worms and Erfurt. Family name after
Loria, near Bassano, Italy. 17,48
R. JECHIEL LURIA I
of Erfurt, i 17,33,48
EUEZER
in Poland.
32
R. NETANEL LURIA
17,48
ISRAEL Ot KREMS
in Krems (Nieder -Oester reich). M.1350-99,
Author of Haggadot Asheri. 17
CHAIM (HENSCHEL)
of Hainburg 17
R.
4-
i
PETACHJA 00 Wife of R. Petachja. s ister of
117 R. Aron Plumel (Bluemleln).
Martyred 9 Nissan 1421 Wien.
n
kf ag;,ijijw.jji.'.^ü.w.. j u-jt^b;
'^' '.i^'mun'.Lj, liu ni,.im,it'.j!3rH;
i^»w — ■'■■ ■yxrs^sTrriTBr
(^y(=^%€^1l.
1/
^ÜLP-^fTAosk.)
1
^■■J'
. ■ » >■
(
-«-f-
U Al ffitl Ml^l. AlOS.K»y.
^m\
T
1
C
0 3UhiCA
rvavc— -- —
l^'iy^y^eukS^
OdM^if^f^,
rj^uJ^^
ca
^1 " "1 "^^^^^^^
^ Ot> )tfOt3-i e
^tjytvfcK (=»^<;mag. jl^
SV 2^/22,
COdG^JT^V ^f^i~fTt3c
JhyvJ' 1^ k^or^
S>.v4^>JK(/)^/-
RA(9ol mcyrdk^
-M-
Pröji^t^-^
-i
L
:^
^/^(-JßrOJ'
ÖO
C-d-v i
f
glChTd.
■^1 . - ■■
-(^SX'
■ ■ ■ • ■ " ■ ■. ' ■ ■ w
1 '
1 1
(
1 1
i
/ü
(/f)*^ /V'^-(?A<lk*^Trui>ii2wfc-)
!
(
1 i ' ' ■
1
1
•
i
•
/
formltät
iige W,
:enstcllcn
eine tief
|gung der
Kinder
traf zum
bis stren-
Univer-
|ilius, der
ingelisdie
nadi der
[geöffnet.
ung der
reburten,
>urg und
;Ichtigen,
.Icht nur
•heiratete
Iß keines-
If Mütter
latürlich,
|r gesetz-
aufe r"'
|lpatioh^ -
^gestellt
Ick.
lar dar-
'or allem
Einsicht
Lehren
Isch oder
les Ober-
st haben,
.nhänger
|ich, Ihre
le Erlan-
istellung
Jacob Jacobson: Juedische Trauungftn in Berlin, 1759-l8l5.
Berlin, de Gruter, 1968.
r.i?ilcit:!fjg XXXV
ihrer Gläubigen bedurfte, um ihr von innen her bei dem Bemühen um
die Herauslösung aus ihrer deklassierten Stellung zu helfen.^^
Sic alle, ob sie sidi nun von der jüdisdicn Gemcinsdiaft trennten, ob
sie das kulturelle Kompromiß wie Moses Mendelssohn vollziehen
konnten oder ob sie die talmudische Gelehrsamkeit nidit mehr wie er
beherrschten und hauptsächlich oder ausschließlich durdi die Ideen be-
einflußt waren, die Ihre Zeit bewegten, eines war ihnen gemeinsam: Die
Wurzeln ihres Könnens und ihres Strebens lagen in dem geistigen Erbe
ihrer Vfitcr.
Von dem geistigen Bemühen der Judenschafl jener Zelt sprechen die
Grabsteine, deren Inschriften so viel zum Aufbau der vorliegenden
Arbeit und zur kurzen Charakterisierung der in ihr vorkommenden
Personen beigetragen haben. Man mag früher wie heute noch so sehr
freigebig mit Lobsprüdien auf den Epitaphien gewesen sein, die Zu-
erkennung talmudischer Gelehrsamkeit, besonders in ihren höheren
Graden, gehörte nicht zu den Ehrentiteln, mit denen die Verfasser der
Grabsdirlften verschwenderisch umgingen. Jüdische Gelehrsamkeit, die
nur durdi andauerndes, tief eindringendes Studium erworben werden
konnte, gab Ansehen in der Gemcinschafl;; sie war notwendig zur Len-
kung des Gemeindelebens und stellte ein Band dar, das die landsmann-
schaftlich getrennten jüdischen Gemeinden umklammerte. So Ist die zu-
nädist auffallende Tatsache zu verstehen, daß in der vorliegenden
Arbelt Rabblnatsassessoren, Beisitzer des jüdischen Gerichts, erscheinen,
die zugleich kaufmännisdie Tätigkeit ausübten. Einerseits waren Ihre
Kenntnis, Geistessdiärfe, Tüchtigkeit und Autorität so groß, daß sie
sie für dieses Amt empfahlen; gleichzeitig waren sie In ihren juristischen
Entsdieldungen unabhängig, weil sie auf die Einkünfte ihres rabblnisdi-
jurlstlsdien Amtes nicht allein angewiesen waren. Andererseits war die
geschäftliche Tätigkeit nur Nebenbeschäftigung, meist nur von der Ehe-
frau ausgeübt,^^ um die Erträgnisse des Amtes zu ergänzen und seinem
Träger Muße zu Studium und Lehrtätigkeit zu ermöglichen. Als ein Bei-
spiel dafür, wie sehr jüdische Gelehrsamkeit audi in der Periode der
Krise und Umwertung überlieferter Anschauungen geschätzt wurde,
^* S. die zum Teil heftigen Diskussionen dieser Frage In zahlreichen Briefwediseln
bei Franz Kobler, Juden und Judentum in deutschen Briefen aus drei Jahrhunderten,
Wien 1935, sowie im Werk des gleichen Herausgebers Jüdische Geschichte in Briefen
aus Ost und West. Das leitalter der Emanzipation, Wien 1938.
^^ Zu der zur Tradition gewordenen Übernahme der geschäftlichen Tätigkeit durch
die Frau vgl. auch Jacob Katz, Tradition and Crisis . . ., S. 135 f., 141.
U
^i/''in4uv
y
(
<^«MaM»««i»
•mr^ftmm
tv*
XXXVI
E'nilcitung
O
(
1 1
\ i
>y
mag auf Licpmann Mcycr Wulff, den Krösus von Berlin und Großvater
Giacomo Mcyerbccrs, Michael Bccrs und Wilhelm Beers, hingewiesen
werden. Er kaufte, wie Landshuth beridnet, für eine außerordentlich
hohe Summe seine Grabstätte neben dem Grabe eines heute längst ver-
gessenen Gelehrten, des Ende 1796 verstorbenen Klausrabbiners und
einstigen Wollstciner Rabbiners Wolff Salomon, weil er eine Ehre
^darin sah, neben der letzten Ruhestätte eines durch Wissen und Fröm-
migkeit ausgezeichneten Mannes in die Ewigkeit einzugehen.
i'f
Die Gesdiichtsepoche, in der das Trauungsregister der Berliner Juden-
schaft entstand, jene Epodie der Kontraste, des Beharrungswillens und
des stürmisdien Hineindrängens in eine Welt freien geistigen, sozialen
und politisdien Aufstiegs — sie liegt wie eine Legende, wie eine Traum-
welt hinter denen, die Zeuge und Opfer des Untergangs der alten Ber-
liner jüdisdien Gemeinde haben werden müssen. Aber darüber soll nicht
vergessen werden, weldie Rolle der Berliner Judenschaft als einer bemer-
kenswerten Sondergruppe innerhalb der Bevölkerung Berlins und inner-
halb der Gesamtjudenheit zukam, und welche Rolle in dieser doppelten
Beziehung denen zugewiesen war, von denen dieses Trauungsregister
berichtet. Dabei madit es — was die Nadiforschung anbelangt ~ keinen
Untersdiied, ob es sidi nun um jene handelt, die in ihrer Zeit ein ein-
fadies und besdieidenes, wenig bedeutungsvolles Leben führten, oder
um soldie, die Erbgang, Können und Ehrgeiz zu einer bevorzugten
Stellung gebradit hatten. Für sie alle bestand die Spannung zwisdien
Gesetz und Leben, und die Entsdieidungen, die sie einst trafen, wirkten
riditunggebend im Schidsal nodi der späten Enkel nach.
Die nachfolgende
nealogisdie Beziffer»
tizen mit 1 und die
Eltern des Bräutigai
tizen über die Groi
den Notizen über
entsprediender Steig|
diende Vorfahrensrei
Die römisdien ZaI
neration gilt.
£h<
Vater des
Ehemanns
4
Vater
von 2
5
Mutter
von 2
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
! i
Vi
MI
V:
Mi
V;
Ml
V:
Mi
V;
M|
VA
Ml
V;
Mi
US'
-!■ > ■■!— — .»W.^^»'
(
■-^'^r^'ii '• -in -r -""-^"d i V- "--" -----^i r-fn-' ' '-'M'^^fiirfVTy''^ •" " •^"■"^- ■--'•-^- ••• ■ -• --■-^■«-^^^.^--'-i-^^ ■ ..- j.^.^.>J.i^^- .
-riiifiii'rl'iriWdttlrt'iiiiiriiii n miiiittiVfiiiWi n
tetik
Uli tfm türaifiiüditütiü
'M
^■^i.^^„...-
ib
.-Jl_A.i.*> ^Mfc.
^:LLvJ.^..v,-,i ■^..-.^■■■■-.■■^i...^^.
»•,
•
556
i&U^efm $o(lu^ ^u^ongvtiDct^ ^omaucrfKing.
bvüDcu Sic()tütl)ter ou^iul^audjcn. S?ou ^icr fa(ft ein (iinfttcrifrf) Oc«
rcdjtigtcr Siljnttcn auf Me fiicbfamcn mib bcl)aQlii1jcit Jaijc, bic bcm
UHv am .\">vii.gcu)ad)fcncu G1)cpaarc nod) Ic|d)Cit luciben imb luic
n»i\ cc^ il)iicir gönnen unb fic ^ci^c rci'ljliii) i-cvMcnt {jabcn.
aiMv U)ij|cn, Daö Slnjcngvubcv Mc Ijiuaiivtjcivorfcnc ©tnbtpartie
jitcincv nnbcvcn ©ijüfjlnng, „T)ic ^anicrobin" betitelt, üenuenbet
^Qt. 3luii} ba * Üafcnt entUM Jclnb, cigcnt(irf) unüci tcnnlmv nni im
Vänbfitlicn; im ©lun^c blou eine i?eiftnng an^ ötonomifiljen
©riiubcn, bcn Evtiag einer foftborcn ?(ibci(i53eit niügtiifjft ^n lualjvcn.
Untei- {eine geiammcttcn SScrfe \)at bcy Did)(cv bie{e ©fiätiüing
nid)t aufgenommen unb mit DoUcm 9f{eiJ)t; mie er e5 mit etlid)en
©ieucvftubien and) ician. 93cffcr a(5 bie gcnjö^nlidje Dufecnbware,
bie i^ren Uv^cbeni icidjlidjc Jantiömcn eingebradjt Ijat, waren c3
Ctaboratc, an bie and} 9lnjcngrnbcr5 entfdjicbenften 93crel)rer feinen
SWameu nur ungern gctnüpft jef)en. 9^un e^ übcrftanben unb abgetan
ift, toa3 bcr 3^ang-, äußerer 9?erl)ältniffe i^m abgerungen unb
toobci er bod^, tapfer gegen bie ©djicfiaUoljärten anfämpfcnb, öoUe
Ireuc. feinem Didjterbernf bciüaljrte, miSgen tüir barüber ^inmcg*
fcl)en, jumal bann ba5 2ragi]cf)e im 2}Zenid)enlo^ fein (Sorgonen«
ontlife un§ jumcnbet, tueld)c^ ju tcnnen i^m nidjt erlaffen würbe.
Ci3 möge un^ bie ©emipljeit Derfö^nen, Daß e^ i^m vergönnt war,
uuferc Siteratur mit fo oiet SJrefflidjem, Siniigaitigem jn bereidjern,
bau nunmef)r bav Slnbcntcn an fein Söiiten unb befjen Dentmaf
tin für al(e3eit gcfidjcrte)$ bleibt. • .
." ^" SDiit bi'efem a((e 3)iii3töne auvgteidjcnbcn Ginbrmfe fefen toir
immer wiebcr unb wiebcr feinen Stomancrftling in ber nunmehrigen
unb toie wir wiffen redjtmaßigen ®cfta(t: jebe Qdk Iünft{eri[d) ge*
galten, üon 3(nfang bi6 jutetjt DoÜenbet, Don unfel)tbarer bid)tcrifd)er
©d)on^cit. iJrcwbig bürfen wir i^m juftimmcn, baß e§ iljm^ wie er
anla^lii) ber am SBerfe oorgehommenen Umarbeitung einem J^eunbe
fd^ricb, burc^ befonber^ crfieulidje ^iebenumftänbe geförbcrt, wirftid)
gelungen war, hm Slioman ju ber il)m Don üornel)ereiu jugebad)ten
lünfttcrifdjcn SSotlgi(tigfeit ju bringen, ^luöbrücflid} fagt bie betreffenbc
©riefftcÖe: aüe^ ax\^ einem ®nß. ffleftätigt warb e^ if)m bann
j[eiten<3 berer, bie fic^ um bie nufdjäybare Slcttuug biefe^ ßnnftwerfiä
bemüht l)atten:- „91nn ift e5 genau M^, wa5 e5 t)on Slnfang an ^ättc
fein foüeu, cinljeittid) unb Ijavmouifd) feiner ganzen Gntwidlnng nad),
Bon wat)rt}afrjem Scben burd) unb burd) erfüllt, in aüen Ginjet*
- Reiten flar unb iibeifid)tlid) ben Sefer burdian^ mir fid) fü^renb unb
' iljm einen fd)önen, Dei]ül)ncnöcn ©in^lnc( juriidtaffenb. 5S}ir legen
großen SBert auf bcn lejjtercn Ümftanb, weil für unS barin cine5
ber widjtigften 33orredjte ber 1)id)tung befieljt. SJIit unueilennbarcr
(fnlfc^icbcn^cit jener' DaifteUungstrenc nadjftrebenb, weldje ai§
•
^aul .goffmann, tttfmiMiif;e5 üon Tl. ^ccc unb GOcc fdiic Samilic. 557'
fljealii3mn3 bejeit^net ju werben pflegt, f)aben ©ie bod), wie e^3 fid)
für einen Didjter gciiemt, bic ©dji)n()cit bcffen fletö üor 5(ngen,
roa^ ©ic bieten tootei.".
liCrkitJtMtcljcö xioit ^lidjacl §ccv ull^
nbev feilte ^itnitUe^
IKitgeteiÜ öon ^aul §offmann in granffurl a. b. Ober.
• • •
„©enn aber eiM ebler, dorjügfid) begabter SDJenfd) . . . fid) al^3
^aria fü^lt unb ale bic unfägüdje ©d)mad) feinem ©tanbcv mit
Sewußtfein in ooöem ©efn^l •feiner SDJcnfdjcnwürbe crbulbcn mnjj,
fo wirb ein Gonflict feinet cbcln ©ctbft mit ben i^n ernici)iiiicnbcu
©afenngen unb bürgoiidjeu ^Uer^ältniffcn cntfteljcji, t>c^ \M]i tiMgijMiJr
gebadjt werben fann-'' Wtt biefen SBorien, in- bic er bie ^t>:c uon
9)}id)ae( Seer^ f)an}?twcif faßte, berüfjrtc ßcEcrmann bcn üJifi in
einer Siufl, beffen llnf}eilbarfcit bie[er bie l>i)d)fic I)ai'cincauM!iic,
wie in ruhiger, ciii^dtlidjcr SPetatignng fic if)r. oorfdjwcbtc, immer-
Wäljrenb trübte, [a faft jevflorte, unb entblÖBtc bcn 3tciü iljicv
©irfen^ mit a^tcil^JDtIcm i^crftönbni!?. Um jein fcib (cbcuvwaljv
ücrförpcru, feine fdjnierjerfüütc ©eclc er(cid}tcru ju foniicu, bitbctc
ber I)id)tcr feinen gelben nad) bem ©piegel \ unb bciucgte if)n in
feiner romantifc^ Dcrbramtcn ©cticnwart. 2Blc foüte c» ba ücr*
wunbertid) er[d^cinen, baß fein „^aria" fidj aU abcntcuciliuj toftü«
mierte^ ©elbftportrat, aö „mn^tierter 9)Jid)ael SÖecr" entpuppte? CCeu
ongebeuteten ^onflitt ^attc bci§ ©djidfal in fein ?cbcn hineingelegt,
unb wenn t^ i^n auä) fo' crtriiglid} wie möglid) geftattctc, fo wußte
e5 fd)(ießlidj bo(^ feine befferc föfung, atig ber 'Didjtcr fie in feinem
iErauerfpiel gab. Seer erlag biefcni 3^^i^fP^f^ ^^<^"" anbcr^ bic Cr-
jä^lung feiner 3^i^9^offcn, 3. S). be<3 ©rafen üon ©d)act (ugl. „?(n^
einem falben ^afjr^mnbcrt" 3. Sluflnge, 1894. 1. ©unb, ©. 341 f.)
unb Suguft ßewalb^ (ogl. Panorama oon SDHindjen. 2)?nndjcn 1835)
über bie unmittelbare Urfadje fciue3 2obe^ ju 3Ied)t bcftc()t. 'Darüber
aber, wie bcr Didjter fid) im einjetnen mit bem Jatnm abfanb, über
•bie Fügungen ober IBcnbungcn fcincy £cben^3, ift unfeic ilcuntniy
trofe mef)rfad)er oerbienfttidjcr Jyorfdjungcn fcl)r tnden^aft unb ucrtiiigt.
eine Erweiterung ret^t wo^l. Gine foldjc glaube id) in bcr nadj^
fotgenben SDatteilung ju bieten. (Sclegentlid} aidjivalifdjcr ©tubien
fanb ic^ nämlid) eiHC beglaubigte Slbfdjrift Don SecuS leftamcnt
unb ba mir and) fonft einiget auf itju unb bie ©einen bejnglidjc
oufjufpüren glücftc, fege id) e3 ben greunben feiner 9Kufe üor.
M
• H
t CO
CO o
I H-
C/3 O
c^ .
CD 02.
H« O
^ ^3-
N ^i
H- H*
CtJ [^
cf
0^
vT)
O
CO
H
o
Ö
CL CD
»i
c
• CO
CD CD
cf 0)
CD o*
CD
<
O
3.
VJ1
VJl
KT
I
00
\
C3
s
7?
1 1< Miiii
diy^UiMikäii
li!f1Tfc1f>iMi' tiifiiyiMf«
ljljiaiLjL--lI_J-MULiiLiUtJ^ :-..-:.>^A^>AB^-.^w«.i^t.tkuw.,... ,i. ,r^.,^-^>.vv;..>.t^^^^^^..JL^.^.v■^^^.*.J..^w,,,w■.ft;^-^^.■.-i. ■.>.*...^^ a .^,.,...> J
■-
\>
l:
»
' I
.1
. I
^^
I
'w
■W
.vi
• t
t ■
.'-.f
!
> j
< . t
i >
1.
658 $au( ^offmann, UrTunbIti^e<S üoit 3)?. ^cer uiib fttcr feine ^amUie.
JBefainitlid) iuqi* blc 5^milie 93cci* (ougc ^t\i in 5i'a"tf"rt o. b.
Dbci' Qiigcfcfffii. 3"ba ^;>cri 93ccv (nm uIj^ cvftcr ooii Söcrliii nu5
. ^Icr^cr. ©einen U>nter ^eij Söccr, aiirf) i^irtj 2lron genannt, tjattc
er ipo^t lanni gcfannt, ba bicfcc beicitf> 1708 in lücriin Dciftorbcn
tt)ar. ^ir^ Slron, ein ®o()n Shon Süccr Dppcntjcinii^ an^ granffurt
am 9)2ain, get)5ite ju ben 9}iitbegvnnt)ein ber t^raeüti[d)cn ©cmeinbc
In bcr turbranbenbnrgijdjcn ^^anptftabt; fein 97amc finbct fd)on 1677
unter ben S3ci(iner ©djntjubcn SriDü^nnng. Q"ba ^cij SBccr, bnvd)
bcn olfo bie fjamitic nad) Sranffnvt a. b. Ober Derpflanjt mnibe,
bemieö ©inn {on)ot)( für bie SBebeutung ber ^eiligen ®d;riftcn^ ber
gciftigen SBinb» nnb Sifbefroft feineö SSo(fe5, qI§ aud) für bie
toiffenfdjQfttidje 2(rbeit feiner ©tonimc^gcnoffcn, inbem er bnrd) einen
©elbbeitrog ben35ru(f einer !oninuntieiten^cntntend);2ln5gabcförberte,
bie 1746 in granffnrt a. b. Ober erfd)ien. SBie redjt er boran tat,
fein SSoIfi^tnin ju pflegen, gcl)t anl bem fotgenben ©ilaß ^eröor.
Mm 4. 3uti 1759 njurbe i^m geftattet, in JJrantfurt a. b. Ober ein
$au5 ju enterben. I)ie (Sinfd)ränfnngcn aber, n)eldje bie bamatigen
gefe^Iidjen ©eftimmnngen- öorfa^en, mugten if)m jum SBeiuugtfein
bringen, ba§ er at5 !3[nbe eben nnr gebntbet n)ürbe, baß man fein
85o(f a(5 (Jinbringtinge betradjtete, bie, lüie fie ben übrigen ^i<xQXl^
bürgern nidjt gteidjgcartet njaren, Don iljnen and) nidjt a(ö g(eid)*
beredjtigt gcmertet n)nrben. 3Die)e töniglidje Drbre, bie, njic oöe
übrigen Urtnnben ^ier jum erften SWate mitgeteilt »irb, tautet: ,
9io(^bcm betj ©einer ßönig(icl)cu 2Rajeflüt in ^rcugcn p Unfern oder*
gnabigflcn-^crrn, bie 3ubcnfrf)aft ju Fratickfurth <x\\ bcr Ober attcruntcrtönigfl
Änfurf^nng get^on, bap i^r öerHattct njcrbcn niöcfjtc, flatt bcr 20 .^äiifcr fo pc
no(^ bem SpeciahPrivilegio de 1718 bQ(c(b)l lüicbcrtäufüdj 311 acqvirircn
berechtiget, fünftig 24. ^äiijcr erb(id) gu Ocfi^en;
^öc^flgcbnc^te ©r. ßönigf. 2}^ai. auc^ bicfcn (SJcfud), lüobcl) fo hjcnig bie
(J^urmärcfifdjc ßriegeö unb Domainen-dainmcr, q(5 bcr QJc^cimcn Justiz*3^at5
unb General-Fiscal Uhden etnjaS ju erinnern gcfunbcn, mit ^Tuf^cbung be3
biiS^erigen ffiicbcrfauf^ nnb nntcr bcncn im General-3ubcn«Reglement bcncn
Berlinifc^cn 3nben öorgefcf)ricbencn Conditionen wegen Sinqüartirung unb
Servis, m QJnaben deferirct, nnb patt ncgebcn l^abcn: %\^ Wirb in Confor-
mitaet beßen, bem bafigen (3cf)u^*3^^^»-*" a\i^7\. Hertz Beer über bcn' crb(iif)cn
^Befi^} feines ba[e(bft acqvirirten ^aufeS ^terniit bie crbct^enc Concession aücr*
gnäbigft ert^cUet. SBornad) fid) bie d^urmärcfifdjc ÄricgeS* unb Doinaincn-
dammet fottjo^t, o(3 bcr Coinmissarius loci, unb Magistrat ju Franckfurth an
ber Ober otteruntert^änigfl ju adjten, nnb benfelücn nebfl bcßcn Grben, babctj
je^örig gu fd^ü^en, aber nidjt gugcilotteu ^aben, baß bcifclbc, wenn er fein
■ te^iged ^aug an einen d^riflen oeraugcrt, bagegen ein anbered anfaufen bürfe.
Sighatura Berlin ben 41^ July 1769.
(1. s.)
m
Auf 6r. Äönigt. SWai. anergnäbigflcn Special 53efe^( . • ..
Happe.
Boden.
Blumenthal.
o
I
«auJ fioffmaiin, UtfutiMirfjc« Bou 2«. «c« unb ü6«t fehlt 3an.i(U. 559 r
■ «onnten i^m n5(I)t atte"9?td)te berltntcrtanen bt« ÄUntflS t,on
■ «reußtn Dotl AuacbiUigt werben, ?o mutete man benctmngcadittt t^m
ri. , , n« b«i gaftftt bie baS S5atertanb tro en, eia tebltd) IvX
f in Vn bie e*^^ uSu.9 «"rbe .if,m botb ©etegenfjcU^ für bie
• Sm £ ttn-ieie. e ajeroünftigung SA bautbar ju ertue.icn 2lm
SlSl« bV§ 30 «Yuü 1769 rüdteu nam(td) bie 3lu|ieu mj^ranN
fu f a b Db ein u?b tegm. ber ©tabt eine ««er|cl)n,ingli<i,e iJrieg^
l ..?h.,»!nn nnf aia bitfe ntd)t QeAaf)(t u-crbcii fonntt. na()nien bte
""SiA rMbS am 11 äuguft ben Dbcbürgermciftcv ?)ofraf .
K f unf tJ ften ^e^3«b'en^^ Jintu^. mm m^m
• unb^mfe"n '^uba ßer Seer, benen fi^) b« Senator^ Jpattrc Äneg^tat
\ ^ „hft.fr ffirüniifier unb ein t)tencr bei Dberbuvgermetfterä
rLff f In dtoffen öefang?^^ «nb führten fte atä ©eifelu in baä
SS^al t"Y«%2r ber ^Svt'eftcn S3el,anbl«ng fo ftrei.g
Ä toS?ben bafi fie fetbft über ben ?ü.lgang f« «njtt).)d)ett bcr .
SAorrrtaMoeÄt n ®d tac^t jnnädjft nid,tS erfuf,ren 9Jnd,bem
fi* ai bie ina 0 nrte SBeife ^in« unb ^evge[d)(eppt loorbeu »oarcu
L nid) itnerSS)e Oietbopfer gebrndit Ijnttcn. entl.eü bcr r«Md)c
S^:fcS bei Qui 16. Sluguft einige ®cife(u, bavnnter a«^) J" «
^ ?E - 3m Öa{)re barcnf mndjtc er üon ber .Jo"'3\'J)'"
^f^ nihi/ff.« ffo ceUion" a5ebraud), inbem er om 3. ^^u■j iTfiO
"bÄ '^unJÄt n« ® ..«.u^^iebcr unb ^^nnbcl,cbc •' gj-
Sf ^idlltße 50. - {ö"^<>°^ ^-^« -" ^'"' ^^"""'""""
®™^'<Jub"a"ft;rirSeer mar mit S8e(a, ber jodjtcr ^fnatSauf ©amue(§
5l?^fflhKr gbe Qinoen m r i?inber ^erBor. ta baS lolgcnbe
oermof)tt. 2tu§ '^«1:.^''' J ngeu o / ^^^^
5)olument fie »«f J«^"v «""^ " '°,^ ^1" 'J" |ocf)ter in grantfurt
?; \ §f« amcUe ©ob Slron Dppenf)cin, Sccr, 1743 gtcid,!««^ m
Ktf^rta^bDbS boren, (ebte fpäter in SveMa«, ©ein lung, er
^Rliroerroae« 1738 - feinen ©lern au Sronfrurt a. b Dbc je»
„>öurgerroue a«oo i ^JJadiftebcnbcn evirttlui) i|t,
fc^enft. auf i^n 9««9;.»<""f,/^"„J Wer» Scer 1764 geftorbcn
ba« »atertidie ©runbftüd über, «13 3uba ^"^Sf"^ /. ' ^Ifotate.
tldjt tautet: . * . •
I «tkiii I imd0im)di timäaii
■-A.:.^.^.»^:J.■A^....^^:--.t^^;i■.<■.^J^'r^■:^.^..■..■ - ... ,
»•i\ iiiirtt
jHfcäfei
•"^■'■"-^^•^-tI'"''- '^
iMäk
■ / r, - - ^ 1 — ,
-I
..
I '
; u*
l {
» j »
il
I. I .
I r
I >
I I <
i:;
t.
'f i
1
!i
:1I
•^11
! •
i i
1 :
|1
-1,.
,1
•• (
t
■ii«-n-ririi*m.Jf ir.>.„..^ ,., k .. v.^y«^.. ^ .^■.^^:.^.-^^ ■■,-^:i:>......-..>. ■^^..■, , .. .^ij||^^||
LMAAir^'il
MlkMlkM«M
(«taAMMl
1'
660 qjaut ^offmann, lUfunbrirfjc^ öon 2)?. 53ecc unb flCer feine gamilie.
'im. *^" 3^'^*' ^oni^U WlaUfiat in ^Jrcußcii
K,.^V^ ö^orbncte 53üröcrmci|lcr imb $natl} 2}?a!iH0M '
der d^ur 5öranbcnbitiiji)if;cu ^aupt uub 5)iuibciv. oiabt
"anckfurlh au bcr Ober
%^mbcn unb attestircn hiermit: iuie baß Ocu un5 be5 b^rftorfi.MiX
1) her ^nfiac (ScfjiH^^ gubc Hertz Baer
. S San,?ett£"BÜr '""'^" ^"" '"'^'^ «''^^ Oppenheimer
*^ '''Müns?e"rs''(sK« ^"" ''' ®^"'' 3"''" "' Be.M Mon Wulff
*. üngnad. Trümmer. (1. s.) Baerenreuth. Rive. ^
r V ,^". f''^^ ""^ beut fofgeiibett ergibt, Satte btcfe Scfdieiniüunn
• rebtgt,* ben ^med bcm ©cfud, an griebrid, bm ® o cf f 3cm
|era S8eer um b.e ©cuefjmigung tat, bn^ erabte f)a, / iu S
»lamen tn ba3 ^l)pott,ctc.,(.ud, eintragen 3.. bürfen, jur Scgrünbü 1
betgegeben jn »erben. Qä ift aljo übgefa|t: '. 4"^<^c9iunoung
■ «ffetburdjfaucrjtigflcc ©vofjmacfjtigflct flönig,
• . aüenjnobtgllcr König u.ib ^crr.
6efafl®b«'"bcmTer6r1u"b^'^""'jX^7''9"t^"''"^'S?^^^
»idiraictetabidirit subB bchTi^nor^v«^ ""^" eytt)cirtcn in 0erid)t(id)
S«it-(Jr6cn mit «um offcinincii ein • nth,?,, «hv^-flrr'"^ 9ctomiiien, u. won meinen
» - - - - •
^ani ^offman«, UrhmblidjciJ öon Tl. ^ccc uub üDer feine gamitie. 561
6ö bUte',(5tt)r : Jtönicjf. iWaf. oaenrntcrttjanigfl,
otlerflnabigfl on ben V'»^P3<^" Magistrat u. Stabt»ÖJcricf]tc bie er*
fotbertic^c SJcrorbnung crßo()cii 3U Iaf}on, bafe ba^S Don meinem
toerflorbencu i*atcr Juda Heitz Baor nnif^ßclotlonc unb auf miif)
^ .. ■- txUid) gefouimcuc in ber QJcriifjtv-Stvau*^ «l^i^^r bcicijcuc ,<>au5,
nunmc^ro auf meinen 9?af)mcn in bem (i^runb- unb Hypothequcrp
©uc^e o^nbcbcucflic^ gcftcttct tucrben tönuc.
9[n tieffter Submission crfterbenb
. CtDr. ßöniöt. Tlal
Franckfurlh an bct oleruntcrt^anigner
Ober Hertz Baer,
b. IS^ Augusü €(^u6-3ubc Vi«fe(D|l.
1773.
S)ic Siirtimmung bc^ 5?Buig§ ließ niil)t fange auf [\A) toarten.
Die Scbingung hbcr, unter n)efii)cr fie erfolgte, ift ju rfjaraftcriftifrfj
ote bag i^r nidyt ciir pnar ffiovte Doraufgefjeu fönntcu.
©op^ie 93ecfcr, bie 93cg(ctteiiit Glifa'^ dou bcr SRccfe auf ifjrcr
Weife burd) Deutfd)(anb, ucrlraii^e if)icni Üagcbnc^^ an:
■ ^©erlin, ben 19. !2)c3embcr 1785.
.... ffieit Sflomter mein 5?atf)üar lüaV unb meine ^ufnierffamteit auf ba5.
^oneÄan bcmevttc, woran irf) bie Sölunicu Ootuunberte, erjafiltc er mir bie 5(rt,
Wie berßönig feiner gabrit 3(0ganii uevfif) äffte. Gritlid) ]ui^ alle Suben, tueldje
beiraten, gehalten, für brei^unbcrt 9ttf)(v. ^sov.^oaan 3U taufen, tucld)e3 fie mieber
aud bem Canbc Derfaufcn lönuen. ^J^aurfjer arme 3cl)c(m ift, tueuu er nottueubig
©ctb Brauefit, aeAroungcn, fein ^of5et(au mit Scljabeu an grembe (ox^jufcfjlageu ;
fie haUn nicfit einmal bie ©al)( ber ©tücfe. 5luc() muffen oUe bicjenigen, mejcfjc
mit ben Cotterien jn tun f)a5en, iä()r(ic() für ein gewiffeS öe(b ^orjeüan
faufcn " (35g(. ÖJ. ßaro unb iW. Oie^er, ^'or ^unbcrt Sauren. Stuttgart
0. 3. .©. 226.)
f)ier tri« un^ nun in bem fontgtiii)cn ^©pcciaI-Sefer)l" ein ncue5
SKittel, bem Serliner ^porjcüau ein 9lb|a(jgcbict ju fdjaffen, entgegen,
^era Secr würbe fofgenbennaBcn befdjicben:
* Coli ®ottc3 guaben griebric^, Äönig Don Ipreugen,
gKarggraf ju ©ranbcuburg, beö !)ei(: rom: fJeid)<?, Crj}
dammerer unb (S(}urfürft ....
• Unfern gnabigen ©ruß jnüür, Sobtgcbot^rene, 25ejte, {yocf^gcfa^rte gf^ät^e,
Ciefie'.actreue! Söet) benen in euren 5^erid)t t»om U^ angezeigten Umftiinben
Rnb ©ir nirfit abgeneigt, bem (Bd)\i\i Suben Hertz Baer ju Franckfurlh an ber
Ober jum 5Bcrib be-5 üon feinem öerftorOencn 5>ater nadigefaöeue unb auf il;n
»ererbten ßaufc« bafelbfl, bie gcOctenc Coiicession 3U erteilen unb jn geftatten,
bag fotcfielauf feinen 9^af)men im ßl)poK;efen '6x1^)^ eingetragen iverbc, menn
toogen. OJcben. Sertin ben 29^ Septbr: 1773. , ^ , ^,
«uf 8r. ftönigt. SWoi: attergnabigilen Special-Söefc^l.
T« Derschau.
iiitäktäÜ^iäMmatditiMiätiäi
imnOuiaAmdliiJUmtttäm
td»
nmiiliUfiii'ii iimn
i-jiitfiiiiiriiif'i f
I l1>^i
"■^-■'^' -^^ -^r^'-^- ^^^■■^^^■^^'^'^^^^-.■^■■^^^^.'^^'i^'^^^
^äiiUkteUü^äl^
'i*'«uaiaiiNfai«ii*badBiM^^
üMMiAMMMM^iiliiitaiteteitefli
J '
t
1
i.lh
it
r ]\
'I
I'.
! 1
■ ' : t
•:i;t
I
• i! j]
:.vi;!
i!'
i'
' ' T
662 faul §offmaiin, Ur!mibtiifjc3 üoii Tl. 5öccv uiib üDct feiuc gamiüc.
tBcr Äricfl«« unb ©teuerrat Grootc metbctc bQrauff)in am
29.Dftober 1773 üoii Sranffurt a. b. Ober au5, bnß ber „©rfjutjiiibc
4^cra SBecr für jurnnjici rtl)(. Qi1)(e5 ^oiccHaiu außer bciicii ju cnt»
tt^tcubeii *Chargcn-Jurlbu;ä aujjcrfialb Sanbco bcbitirtu woUc, lucuii
ba^ oou feinem 2>ater ererbte $)au[3 auf feinen 9^amcn im ^tipo^
t^cfenbudj eingetragen tücrben" bürftc. S^adjbcm Seer biefcr Slnorbnnng
©cnuge gctciftet t)attc, mnrbc bic „erbetene Eonceffion" am 1. De«
jcmbcr 1773 erteilt. — Danintä gel)i)rte ^erj Sccr fd)on ju ben
Ötteften bcr jübifdjcn ©cmeinbe. Dnrd) ben Sitaß ber ©täbteorbnung
fom er nod) baju, am 29. 2)?ärj 1809 boö Sürgerredit ju enuerben.
Cr toar mit ^tutt geb. |)enod) an5 $aöe üer^etratet. Der Job trennte
bic e^e i^m Qo^re 1809. SBic fdjon enualjnt, folgte ^erj S3ecr 1811
feinem SBeibe. SSon bem großen 2Infct)en, beffen er fid) unter feinen
{RetigionÄgenoffen erfreute, jeugt ber 5TJadjruf auf feinem ©rabftein:
Hier ruhet
* • Herz Beer • : *
•Aeltestcr der Gemeinde
gest d. 10. Oct. 6572. „^^
Ein würdiger u. geehrter Greis '•
• die Zierde seiner Gemeinde . •
die er mit Gottesfurcht und
aufrichtiger Liebe geführt. J
Friede seinem Andenken. :? •
tinii bie ©ficber anberer ©(ouben^gemeinfdfjaften fottten Urfad^c
^aben, fidj banfbar biefc^ 5Diünne5 ju erinnern, ^rofeffor ©.-SB.
©pictcr, bcr Seqrünber bc5 „grantfurter patriotifdjen 5ßod)enbtatte5",
mad)tc im erften Qa^rgange am 19. DItober 1811 (©. 733 f.)
folgcnbes befannt:
^9Lm löten Oct. teiftc mit $crr Socob ^crfe 53eer au3 SßcxVxn bie an-
genehme unb für unfre $)Qu3ornien fo'^öc^fl crfccutidje ^adixidjt mit, baß fein,
am loten bic|e5 in unfcrcr ©tabt öerflorbcner Sßoter, ^err ."^erö 53eer, bor
(einem 2:obc b'cn Sunft^ geäußert \)aU, bag 60 ZijU. (Sour. nad) feinem ßin*
fc^eiben an c^rifttic^c fdjam^aftc Slrme t)crt^ei(t mcrben foaten. 3ug(eirf) über-
fanbte er mir jene 60 2:^(r. Gour. mit bcm STuftragc, bic 3[>erteiUing berfelbcn
SU beforgen. 3n 55crBinbung mit meinem §errn Soaegcn, bcm ^rcbiger ^(ot^c,
tt6e ic^ barauf bicfc« meii)d)enfreunbticr)c (55cfd;cnf an- 66 fdjam^aftc 5lnne
öcrteitt. (J3 rtaren enttucbcv ^üIfIo[c ©itiucn unb aftc ^oc^tetagtc ?cute, ober
ungtüdCic^e^ ol^nc i^rc <Bd)ült> jur 3)ürftigfeit ^crabgc[un!ciic gamiücn unb
öerfaffene Äraufe, njetc^c burc^ milbc ©abcn erfreut unb-crquidt njurben. SKögc
ber SjoUenbcte, bcr feinen SSaubcI ^ienicben burc^ SRcdjtfdjaffenficit, grömniigfeit
unb onfpruc^5(ofe5 23o^(tun auS;ieid;nctc, bie SBa^r^cit bcr biblifc^cn Ser^eißung:
Aitf üon bcinen ©ütern ben binnen unb toenbe txdj nic^t Don ben 2)ürftigen,
fo »itb bi(^ ©Ott tüieber anäbig anfe^cn*, (Tobiae 4, 7) oor bem SrngcfK^t be«
"öMen on fic^ felb)! erfahren. !3)em würbigcn ©o^ne aber gebührt 2)anf unb
oc^ac^tung, ba^ er ben Ic(}ten Sitten feincjJ frommen 5>ater« (o ^eiUg geachtet
i
vMtMiMkäteiit
•
^au( Joff^nann, Urfunb(ic^c5 bou Tl. ©eer unb über feine Jamifie. 563
unb fo gctüiffcn^aft befolgt ^at. 3eber unbefongene, t)orurteU3freie 3JJann toirb
firf) bei biefcr ÖJcIegen^cit in bcr 23at;rljcit bcj^ärfcn: ^baß unter ottcrlci ?>oIfe,
wer ©Ott fürdjtet unb rcdjt tut, i^m angenehm ift.**
Jixxi eb(er ÖJcifl flcbl ni(f)t am Staube; •
Cr raget über 3^*^ ^"^^ 8taub:
3^n engt n'xdji 5SoIf^gcbrauc^, nodj GJfanbc,
®ic ©onne ftcig unb taud)c niebcr;
©ic fo^ unb ficbt ringsum nur trüber:
2)er 3ub' unb (S^rift unb ^ottentott
Sercljren finbüd; Gincn öott."
^er5 unb Qente fflecr loaren bie ®(tern be§ 1769 in graiiffurt
0. b. Dber geborenen Quba ^er;^ Scer, ber, n)ie roit bei (Spieter
eben gefefjen ^abcn, nud) Q^icob ^erj S3eer genannt n)irb. ©eine ®e*
nia^lin Ufmatie geb. fiipmann 5Dteljer 2öu(ff würbe bie 2)?ntter be^
DidjterS Widjad Seer unb feiner Sriiber. ^cine fonnte fie nnit
{Redjt im* ^inbticf auf biefc ßinber „bie g(ücf(idjfte l^Jntter" nennen.
©d)on bcr äüeftc biefer ©ö^ne ^[afob 3)Jcljcr 93cer, nadjinat^ a(«
©iacomo SJJe^erbccr ebenfo.oict gepricfen a(5 ücrlaftert, ift nid}t me^r
in granffurt a. b. Ober, fonbern, n^ic 2tbo(f iJofjut ncucrbiug^ nad)*
gciüiefen ^at, auf einem ^(ann^agen oor bem ©aflfjaufc in Jaßborf
auf bem SBegc öon Serlin nad) granffurt, rnoljin bic G(tcrn jur
SKeffc reiften, geboren worben. Damit fällt au.-^ bic Sage, bog
ÜRid)ac( S3eer nod) in gra^Uurt a. b. Ober geboren fei; er erblidte
öietmc^r-am 26. ®in)an.5560, ba^ ift om 19. Slnguft 1800, ba^ fid)t
bcr Sßett JU Scrlin. 2Bonn Qnba |)era Seer feinen SBo^nfi^ nai^
JBerlin üerfegte, i)ermod)tc id) nid)t nad^jutüeifcn. Sr ftarb 1825;
feine ©attin überlebte i^n lange; fie t)erfd)ieb fpater al§ brci i()rer
©o^ne am 27. ^uni 1854. ©leid) feinem 93ater fefete aud).3uba
^erj fficer feine ©o^ttaten über ba5 ®rab ^inan^ fort, ©picfer
tonnte biefel^e ©umme nod) einmal Scbürftigen feiner ©emeinbc
übermitteln. 5ßir (efen in bcmfelben „©odjcnblatt" SJr, 45, üom
10. SRoüember 1827 (©. 509):
„!5)ie $crrcn ©ö^nc be« am 6tcn 3^ot)em6er 1825 ju Söcriin üerRorbenen
aud granlfurt^ gebürtigen Sanquier 3- ^. 53ecr ^aben mir 50 I^ater übcifanbt,
um pc am ©tcrbetage be§ geliebten 5>atcr§ on ^iepgc 3[rme ju üertcilcn. Tili
Vergnügen ^abc id) mid) biefcm angcneljmeu (S^cfdjaft untcrsogcu unb genannte
©umme an 60 arme Familien unb Ccute ucvtcilt. ©ie ^ben biefc fteunbüc^e
&aU unter ben (Jmpfinbungen bc3 ^cr^tidiflen 2)an!e5 in Empfang genommen,
unb fcgnen ba3 SInbenfcn ht^ Tlaxinc^, bcr fein Ccbcn burd) SBo^ttun fo
fegenSreid) für 95ic(e gemalt ^at , . ,"
83on ben ©ö^nen ^nba 5)erj 2)eer^ ^üben brci, ieber in feiner
art, ifjren 5Wamen in ta^ 3}iiA) bcr ®efc^id)te eingetragen. 5)au ber
be5 iüngften axiij t)om Sid)t fd)oner ü)Jenfd)Iic^feit umftrafjlt bleibt,
mirb fein leftauicnt bcjeugen, bo§ id) meinen obigen Urfunben nod^
aiijurei{)en ^abe. ^n jeber feiner (e(jtnjiüigen Seftimmungen erf(^eint
']
tumatumLaü
11 riiinifiii I üi'iittiabaJüiitih-iriÜ i Tni-iiiirrii 1 1' >
lüMiffi MriVtttiii \--ni^ kmmu.iMMimi^liiiiJtkki^atimaiiia
Säiääliädiiäi
tttämbikm
JilMiäääätJmim^amiimimm^tmtämiti HrnuiiO^^
atmiM^tkmm « i^{iniMiiMm^tii^ä^iMlääiäituäa^^
I' I !
I •
i '..
<* .
•i.'
l'.i
ü:'
[in-
»,'
664 ^auf ^offmonii, lUTuubfldic^ üoii 3?J. ©cct unb iiOcc feine gnmUie-
er un« of^ ein getreuer ©dIju feiner JUjiien, unb luenn tvir feinen
Didjtnngen and) nidjt boö Ijödjftc TOnß nicnfdjtirfjcn SDcifna^ joßcn
rönnen, fo lucrben n)ir i(}ui nni feine^5 S'eftanientc^ untten bod) npfcve
«d)tnn9 unb guncignug nidit üeifagen büifen. ©ciuinnen luir nii^t
ottjuöiet on^5 bemfclbcu für bie (Srfenntni^ feinet Scbcn^gangc5 unb
feiner QitU, fo gleidjt bic^. bei- (Ertrag für bie SBÜrbigung feinet
C^araTter« tofffomnien an^. SenicrfcniSiuert in erfter ipinfidjt erfdjeint
ti, m\ bei ßinjcrbcftiiuuinngcn jn öcruiciten, bog er befonber^ ber
©tobt Sonn gebenft; Icibcr ober erfahren mir nidjt, moburd) Sonn fid;
anfprudj auf eine fo bantbare Siebe ermorbcn ^atte. ©tubent im gc»
toS^ntidKU ©inne ift er bort nidjt gemefen unb bei einmirtungcn rein
perfonüdjer Statur fommen mir über aJernmtuiigen menig ^inau5.
IRebcn bcr SBefunbung jencl SSJo^ttätigreit^Hnnc^ tritt bie 33etonnng
it§ Qubentum^, hQ§ ©efü^t bcr ©tamnic^juge^örigfeit, ba§ er niema(5
Derleugnete, f(^arf unb bcbcnifam dcroor. 'J)aßver gerabe feinen
Colf^genoffen, bie bamat^ nod) oietfadj in. ber- 2(u§t)i(bung i^ier
natürtid)en Slntagen ein ©cgengeiuidjt gegen brüdcnbe 93«urtei(e
* trbliden mußten, biefe entfd)äbigung an feinem Seite fidjern unb
meliren min, auc^ barin offenbart er fid) o(^ Didjter be5 „?^aria".
Die Jragc enblid), marum er fo jeitig, fiebcn :3a^re Dor feinem
Jobe, „nod) ooKträftig unb gefuub", fein ^aii§ beftctlen mit!, mirb
fid) nid}t fo einfad) beantmorten (äffen. 25}ar e^ eine Hönung feinet
frühen 2obe^, ober brad)te \)a§ Slbfdjeibcn be3 geliebten SSater^, ba^
menigc aJJondte oor^er erfolgt mar, i^n baju, fid^ auf ben testen
@ong ju ruften? ©enug, mic einer ber SBeifen feinet 25o(fe^3 bebadjtc
er ju einer 3cit, al5 SHufjm i^m bcfouber^a (ädjctte, baj} er fterbea
muffe. SBie Kug er e^ tat, moüen mir nun fe^en:
Copia Tidimata. *
\ ' Tili ergebenen einn in bcn SBillen bcr ißorfe^ung, bie mi* in 5cr Slütfic
'"""^Jl?5'^^' *^.^"" ^^ ^°" ÖcfaUt, ^w bcr Grbe abrufen rann, fiatte icfi für
memc jSflidjt meine Gmric^tungcn fo ju treffen, baß bcr Xob, er fomnie n)aun
er tooUe, meine JRed)nung mit atlcm grrbifrfjcn abgefifiroffcn pnbc. 2)n5 ©cit
•2157^1?"^^ ^f?^^^ '^^^ ®''"- ^" ^^'äug aber auf Mc§, nja« icf) ouf biefcr .
®eU be/ibe, tüitt icl;, unb bicfc ^Verfügungen fcftc id) noc^ öottfräftia unb aefmib
fep, büß c« fo gehalten tucrbc, mic folgt.
8. 1.
-.n r ^i^^V ^^tj^^ÖJO«^". 5Jcr6rbnungen finb nur gültig, foHS irfi^ unöcrficirattjct
flürbc; Herbe it^ mit ©mtcrfaffung einer SSittioc unb e^clid) eraemjtcr ßinber,
JJ"| bur* (S^cpaftcn ober onbeviücitigc tcflamcntarifrfje 55crfügungcn über meinen
S^a^loß benimmt au ^abcn, fo luirb biel gcgcnmartige Jcftament CLh}> nirfit ge-
fc^neben geadjtct, unb cj5 tritt bie gnteflat-erbfotgc nod; bcu QJcfetcn ein.
' e^.^i^^l *^' ^^^^^ "^^"^^ aetiebte SWutter öon bcr ©ett gcfc^ieben \% fo
.gloube k^ i^r im Sobe.mie im Ceben,.bic giöijte 5Cnerfennung i^rcr unenblidjeu
^au( ^offinann, llrfunbridje» toon Wi. SBcer unb ÜSer feine Samiffe. 565
ober darüber no(^ i^rai beffercn 5Cnfiditcn ucrfüg.ii ivilL
. 8.
trifft mlA, ma« (Sott tjcr^üten möge, ber Job nod bem 9(b(c6cu meiner
tSeuren SD^utter, fo f»I mein gan.^cJ ^amögen bcn Äiii^rm iniiner S3rübcr J.
MeTerbccr Heinrich Beer unb Wilhelm Beer anljcinifdScn, bic id) für biefen
TkA olfo XU meinen ^rbcn berufe unb ernenne unb jwac bergcftatt, büji mnu
§la.l3la6 in brei gtei^ Xfjeite nad) 5(b3ug bcr Legate, grtf^cilt tucrbc unbbic*
2)c^;fnbenä eine« ieb«i meiner 53rübcr sufnninicn ein Xiittf)ci( erl)a(te. -
Unter ben Äinbcarn meiner 33rübcr ocrilctjc id) nid)t cUcm bie, njcldjc \\6)
bereite an meinem 2j»bc3tQge nm .Cebeu bcfinbcn, fonbcra aUc bie, meldje öon
meinen ©rübern na(| meinem %bUU\\ in redjtinaöiger 5^e \)vi ba^m erjeugt
»erben, bü§ i^t äfteM Äinb bie iKajorennitat errcid;t ^t. .
8.4.
Bon bem ^laÄoß merbcn ba^er, mcnn ouc^ einer meiner brei 53rüber
feine «inber babcn foUtc, bennod) brei X^eile gebKbct Eub foK ieber niemer
«rüber öon biefcm Dritt^eit bcn ^fJicfjOvaud) ber JJapitalicu bb3 snr SUittiüren.
nität feiner Rinbcr cff^attcn. @oba(b einc^5 meiner 9M'fen unb 5hdjtcu biv5 Jbicr
unb SnjanjigPe 3«^ errcid)t ^at, erhält er ober fie il|ivu 5(ntt)cil an bicfe^
2)rittbci(/ nad) bct 3ii^l ber ai^iUxm öorrjanbcncn ßmber jur freien 5)i'3porition
unb ^öxt ba3 9lie6baiu(^5redjt bcffen 5I5atcr auf.
§.0. ^
- ©otttc bie Gbf meines Srubcrd SDn-ijcvbcer nic^t mit l^inbern gcfejnet
fein fo erbalt er bi5 ju feinem 3:obe bcn 9^kjjbraud) etnee 2Jnttr;ci(=5 meinc^
&öqenTNwac^ feiifem Jobe nbcr foü biefe^ !^vittl)cU ben ßmbern meiftcS
«rubere Wilhelm ßeer anljcimfaücn, jcbod) bie Ulua^fl^lung aiidj crfl bann
frfolaen, mcnn fie bi^ $ier unb 3tt)au3igito Saljr crrciriit ^abcn. ^le 9 o^enucn
bieferibneu getuorbwien Drittf^eU^ meinet Vermögen« foüen al(iaf,rlu^ ixxm
Äaj)ita( gefd)(agen uati biefeS baburd) ocrmc^rt werben.
- V • 8- 6-
ffiirb, was bcr ßimmct üer^ütc, einer meiner 5)rü>er ^i"^<^^^o^, fo Meibt
bem^jTter ber !«ic6i>raud, bei öou mir feinen ßinbcrn tmtedaffcncn Xritt^ed«
fo^ana er (cbt. ^«Üä) feinem Xobe füttt baffclbe aber bcn JEmberu ber anbern
«ruber ju, me^e ^ierburc^ einanbcr gcgenfeitig in bicfen emtretenben Satten
fub[lituiret merben.
• 3. 7. -
uorcn
}iinno
i Meyerbeer unb Wilhelm Beer üevtüaltet "J'-^Jp?"- /t*'./"'''^ TV\;:^^":,V
lieyerbeer oft l>on »erlin abmcfenb ift, fo erinadjtige i4 i^n nad) feinem OJul.
bünfen einen feine ©teile ocrtrctenben Kurator -^u luoWen. . -^
3) fe berufenem S.\nra(tcr meinet ^Jad^laffe^ unb Kn uoft meinem 5»ruber
Meverbeer ermähltai ©ubüitutcn befreie id) \m\ otlcr oberuorniuubfd)aTtlid)ei
!S!öonXTrbinbli.^^^^^^^ Jtaution su bePeUe«, ,?t\u^^Mifd,art Jon i()m-
Ratung S« g**". \^^^'^ ^^'^''' ^ic nur aUjä^rJid, einen ^^'idjluB, ben
• Sc berufenen Wn fd,lcd)terbing3 anertennen mu)ien tocnn ttjnen bei er-
Ungter aJlaiorcnniÜt banac^ i^r «cnnogcn aulge^a^lt luirb, 3" Wöd)en.
•
. .^^/„i. -^..-v..,^i;.v.^.. ■>^,»,.,AJ.---ü<.,-.;. . 1^,. irH>., n.,.i.,,..tmv»,,..-t^,.tj.,. ,.>>.^,.ii.Mtt>t:;ta»a^^ ^-i^..,.;^^^.^-:!!,!!.!!!,!^
•h
•i
t
f
■
• I
> l
i
. I
I.V
I.
I I
^ t
1.
!
■1
■Ji
I
SM
i-tli
1 '!•■•
ii^
!;;
^
:i
1 • iii
A >
♦;i.f}
» j
lA
jiäetisubäJitAtrntifi.ii^Mttitt d 1 MtuAttStJmkäimtäiiltik^MKmsk^^imiK
566 ?aiil .^^offmami, Mvfuubtu^cd uoii <W. Beer unb «6cr Jelnc ^amWxt.^
• §. 8.
Snbem icfi bic SPcnvaftung meinet «^'rmöijen^ üBcrjemit t)on i^rcv Gin.
Hellt unb it^rcr Ciebc für ba^ recUc 53cftc tljrer J^iubcr lucmcu ^^^^^11 ff.t?/
Snb Wilhelm Heer ttOcrtaffc, ftelle irf) c5 ifuieu nuil) aiitjcim, ob fic mein t»ater'
Itdied «ermöacu aurfi uarfj meinem ^(OleBcn in ber unter bcr Smna ,
J H Beer*
nodj uuacM)m5(cvt uovluuibcu un^ lufuibcn iiri) btc mit aii-J Dem MM i u-
Jü/btcn 95üt<rä bepHt, biä juv Waiovcuuität meinet 9!cfien unb 5j.(()tcn m(f)l
•"*'%tlÄe*i?Sicn Sunj(^ nut q«-?, o^ne baburd) n.cincu «tübctn
imd, ??e geJeS ffilauf t bie «tt bet Setwaltung meine« gtacijlafleä anbeutcn
,u teoOen. ^ ^^^
I • (Seflote.)
Jß'eine Gtben Pnb öc^'flidjtet, folgcnbc 9titftbnunaen püntttic^ ju «tfAflen:-
A. 3)a§ienia« gSetiuSacu/ >»c(rf)e3 id, nad, bcm Wc -m '"cinct geliebten
fflluttet Ätn Tie »ot nift ffetben \t>UU, üu-J beten 9}arf)l<.u unb tebig i(^ au3
tttem baTmition meinem ÖStoßBatet juflc^enbe ffietmiSgcn .ft Ij.enn nid,t
mitbMtifiTn «ben «etbe, (.tälegite idj bcn et(lgebotnen ©pf,rten meinet
»St Heinrich unb Wilhelm öier, alfo meinen 9Jefjen Lud«.g Anton Beer
unb George Friedrich Amadeus Beer. .,. t • w r o ^,». «,^«
3n W^na >« 35ctroaltHng unb Sennfeung gilt bei biefem Cegate, toa«
in ffletteR beS übtigen «Jetmögeni^ Don mit angeotbuet ijl. , ^ „ , , „
B ©efee id, ein Sapital »on «0 000 3Jtf,l. fagc 3e^nt«"l«"» ^^o*"" J f '
bo» läbttid) »u Süiif procent Oetjinfet mcvben fott. 2)te SntetefTcu btcfeä
«cJitSnotten Bctmenbet Wetben, U c8 «"6«!"'«''''^«""^ F"' ^«^. ^„"f,
malet obet fflilbl^auct iübifd)et 3leligion erleid)tctt »erbe, Tidi in 3toIicn
ttt« ffiunfl »u »evuoatommnen. 3)ie iungen Ceute benen bieä etipenbtum ju
tbeil »erben batf, muffen fic^ jum jübi|d,cn ßSlouben betemien unb
\ bo8 Slltet oon 3roci unb Sroanjig ^a^vcn erteilet baOcn
\, SBgUnge einet bhitfdjcn SUabemie unb mit ben bejlen Seugniffen i^tet
• «' ri J?SS^uÖ" Ä ^Sbcn, bie bie Setlinct 3[f«be,me, mmim
•' S bffi ©tip?nbium, gewiß nic^t octfagen »itb, »Kia'lvUd) Ju teftimmen
unb i^t ®uta(^cn übet bie Sttbeiten ben fiutatoten meine« yjac^loffeä mit»
d bS^wSet ben ftet« erhält, nütb auf ein Ja^t mit 5üiif()unbctt I^atetn
unteiflübt, um na* Stallen ju ge^cn, mit) feinen beflen Äruften bie gtogen
Botbibet »u nO^en unb feine iRunft mit allem gieiB unb G.fet ju be-
teeiben (St tfl öetbfliditet fidi 5(cf)t aRonate in Wom anfäu^oltcn.
• a.08 ©elb witb i^m, mit einem SJotfdjug »on ^uiibett S^aletn
onattaliter in Stallen auägeäotjlt. _ , v
V Uebetbte« wünfd)te id), ba§ bie nBt^igen aJJaotJtegetn getroffen toütben,
HA teiner Sbätiateit unb ©ittltditeit in SRom ju Oetrif^ein.
^ ' ®n Seugniö bet bovtigen 'l^teußifdjen 2tutotit«ten öom ©eflent^eil
• beteAtigt bie «utatoten meine« SßetmSgeiiä noi^ einem falben ga^te bo8
etisenbium bem füt unroütbig befunbenen ju entjie^en. p„„„.„ '
C »elltmme i* meinem ^teunbe, bem «atoii Herrmann "f^aCz^^^ü'
Heuhaus, bt in ben aninen oon Palo.i angcilcttt ifl, bei einet SRucffe^t na^
•
^.^^■^.^^.i^^^'....- ...y.r^i^^M.^.^.^^^ ^. -*4>.>-A.:...^^^.>.^,.
4»
^aut ^offmann, Itrfunbfic^el toou Ul. 53cer mnh üBrr feine ^antiüe. 567
Europa 6 000 SRtbtr. fogc günftanfonb 3:^a(cr ^cußififi fturaut. 3o(Itc bicfe
Wttc!tel;r nicfjt brei 3ü(jr nod; meinem 5lblcben cifplflt |ein, |o {attt bic5 Cccjat
meinen Grben ju. — • , ^ ^. ^ \ ^
(Jiue gteidjc 8ummc bcflimmc id) bcv Gc^Äcflcr ¥f5 SPorijcnanuteii, fattJ
fie an meinem iobc^tacjc nod^ unöeniiaf)lt uu> «id)t »crfprod^cn »uüre, bciii
graulein Isidore von Czellritz-Neuliaus nämüi^. •
D. 3)em grdulein Antoinette von Monlalban öcmadjc tii) bcv Xrcue unO
©orafaft ^atber, mit ber fid meiner SJ^ittor gebicmt f|üt 2 00O I^Ir. faijc 3tuci-
taujenb 3:^a(er, faUd Tie nad) meinem 3[l'lcbcu ntd) nictt t»ermä(;lt ift.
E. 3c^ ücrmarf)c bcn 5(rmcn oUcr Stonfcfjioncn ju Bonn am ^KI)ciii aU
ein 3ci^en meiner Siebe gu bicfer 5tabt 1000 J^lr. fxcje Staufcnö IImIcv.
F. 3c^ bcpimme eine gteidic 8ummc bem l^irjcden 53uri3cr-r)icttuuij>3'
G.* C« fottcn 2:aufcnb 2:^a(cr an bie ^ieriaeu ?trnen {übifd^cr .^onfcfilou
am jCagc meine« SBegrabniffeiS üert^cift tvcvbcB. Sollte id) nidjt in Berlin
flcrben, fo foUen nur günf^unbert Zi^aUt ben liefigca iubifd)cn mnicu unb
bie anbere ^dlfte ben Firmen bei3 Orte« jugctljoill tt)cvDcn, öcm idj meine iibifdje
fiüttc laffc.
H. 5[((e<5 ttjaS idj an ^^retiofcn, a(5 ba [\^: Sliirje, U^rcn, flcfailte 2)ia*
manten, aJiebaitten u. f. tt)., befitje, ucrmadjc ic^ neincm :örubcr 3. a'ici)crbcer.
J, ^d) öermadjc mein 2)^ 0 biliar, mit ^lu^fdJJuö bcr53üd;cr meinem ^üvuber
Heinrich Beer. „ , r^ c ^
K. ajleine SBibliotl^cf öennat^c id; meinem trüber Wilhelm Beer unb füge
bcn SBunfc^ ^inju, baß er nie etroo« baüon Derinpcre «nö fie nad; feinem 2o^e
feinem dlteflen ©o^ne überlaffc. •• -
§. 11.
SDicinc (Srben unb bie 5>erm5ijtn«-3(bminiflratorfn Tmb üerOmiben, biefe
Cegate, irelc^c al3 Kapital auSgejaljU tperöcn jolen, bisneii ^cdß 5;>od}en nad)
meinem 2:obe ben ernannten Cegataricn au^^uji^len.
§.-• 12.
UcBrigen« oerbicte ic^ iebe gevidjtlic^c Siamifc^img bei bcr 3Iegu(ieruiig
unb Sermaltung meine« 3^ac^laffe« aud) bic meinen b^ufcnen 53ruber'jfinbevn,
in bem gatt bc« 5Ibfterben« beren SSatev« üor i^er crfangten 3)tajorennität 5U
beflellcnben 5>onnünbev muffen fid} meinen be«fafl^gen Xnoiöuungen untertucifen,
entgegenftc^cnben gatt« fie Don ollen SBort^eilen tU mnne Geben aU'5gefd)loffen
fein fotten. , . -r-.. .w crxft
3d) »iö, ba6 biefe meine ^Tnorbnungcn aÜ mem uneric^utterlidjcr SDiuc
befolgt unb aufredit erhalten werben. ., - ,,..<- .
©outen fi^ m meinem ^ad)laffe öon mir «gcn^aabij untcrfc^nebenc unb
öerrieaclte Sf^aJfiaettel oorfinben, fo joaen bic baiin ooa mir getroffenen Slnorb«
nungen über bicfen ober jenen I^cil meine« SknnögeS ebenfo gelten al« menn
fie in biefem Xcflamente mit aufgenommen njarm. ^ ^ ,- v- * k
3ur «ergemiflerung alle« bcffen ifl biefe» oon ntir eigen^anbig ge- unD
• "^ 60 \^c"fc^e^en ©ertin bcn (Sieben unb Smanjljflen STpril be« 3a^re«
«AtAebnbunbcrt unb 6cd^« unb 3n)anäig. , «^^^
' * / ' Miehael Beer.
Daß bic ^ier tüiebcrgcgebcneu gScrfugungni mirf(icf) lefetroiüige
löaren Qcljt barau^ ^eroor, ^Q§ ba^ Icftamcnt in bicfer gorm am
6. SKqi 1826 im Äammcrgericfil ju »crtin .präfentirl" touvbe.
•
aiä«liiA4«ilMMaMl**iiiU«
ti^-^-ü^
Ulli Ulli •
.^^^i...::^«-.aa;j....i:ji^-'>.»^^.:^-. ■^-^i-:^-;/JL:^^l.■>.-^.a.y^^^,^ «ITf -'-• - -"-^ flSan 'i< I
.^^^-..J.^i-^.
iiiiiiiiti'"iiirrii'iT<hiiii
ii^itf^irtiMB-^ii
riüitalWfciiAMMyta
_^: ■Ä^^:±i;,M.^.^-^i.,.^:^-.:,.dcc.Lj^^^'.^-^.. ... ......^^^
iiurMiiirir'hi
f
1 •
1!
I
l
■'I
t
(
I'r
i
:|
1
J
« i
:•■' n"
;..
668
9ni<i(IItil.
'I. r '^f"ff«'""3 ^c■. '£)ofii:uciit^ Olli 31. Wai ftotf
... ®«ei«.«Ö<»«tti9«"^c|iiiii!i!uiiäcu biiifieii c5 ücrüiiliuorlcu, n-ciiu
^ Mod) tiiitfle Sorte über bcii Stanffuiki- OJiuiibbcrH} b« 5omt(i«
Sf.?« ^i" ^">'" laffc. 3)aö, lüte t§ i^ieß, In btr ©evidjtSftraGf.
•|.l» mÄ - .^^'f"'!«»"« Seif Sncbrid) ^aiiifd, (mit Ta. 197
-Jebt 8lid)t|trQBe 49 6c-jcid)nctc), Dcfiiibndje .j)au.i ücvcibtc £)cii See
our fernen ©or,ii, bcu öoi qukr Qocob ^cr^ Sccr in S3a(iii, ber
üuO), nadjbciu tljiii bie {JiQnffnrter Qiibcn ä(teftcn ßen 9)? ©dilc»
. rma« imb ÜJicijer gibefdjiH} untei- beut „16. 2Kei(} 1813" atteftiect
Rotten, baß er ber orteiiiige erbe fei, oll SSeTtfeer am 15. apri( 1813
elnöetroßen tpurbc (Sr Ijinterließ c3 feinen ©ö^nen, fo bafi ©Mdiael
* »<«f 5Jterte(oniei( - (out §. 2 obigen Jeftautentä - feiner ü«ii(ter
jufiel. ©te oewiticete SImalic S3eer geb. fiiejjinann ÜWelicr SBulff
»erlaufte btefen. „iljren 2(ntei( an bem tn ber 9Jid)f ftrafie, on ber
Cde ber ©d)miebeftrQße belegenen ^anfc, „!Ber »iCbe SDJann" genannt,
om 8. 3unt 18^2 ou i^re beiben ©ö{)ne, ben ^oftapeCmeiftcr ÜJieiier»
Keer unb ben OJc^eimcn Souimercienrat ©il^efm Seer, wefA beibe
"Ii c ^Äv^^L""*^^ ^^'"""^^ ®"^"^ Scfifeteit boran täufüd.
i"1'c?'^^^?V.f,!'^^^°' ®'"^ "'"^ ^'"^'f <»ö"'i) oeranfierten ibre (Srb.
7 I =''E"^'"*^i°'" ^°- ^f'o^« 1860 audj nodj on ibren Onfef
fo bog «DZctjerbcfr nimiiic^r aöeiniger Sefifeer war. ©einem Grbeii
geqort ba§ ©ruiibftücf nodj ^ente.
"- -^«ß^SKidjoet Seer nodj ©riißerel al$ ta§ QJefeiftete gefnngen
njore, tft faft ntd)t au bcjipcifetn. Q" feinem S^nratier, ber not»
teenbtgen SSoröifSfetung aud) für a(fe§ füuftrerifdje ©djoffen, tritt
«ne JRetfe jutagf, bte fidj in er^cbcnben !£idjtungcn pttC' offenbaren
. muff eil. !DteS itß nöljeren ju erörtern, bkibt bem fünftigen Siogra«
|»^en m. Jöeerä; onfbe^atten. ^^m modjte id) öorgearbeitct ^aben.
• •• * .•
. '§$115 3 ef f en. ' .
•
Jaj ^orßifb jtt iiarbcnßcrdo „55o ereiO/I bu g;t:oß 5er aanjen
^ 3n bem ^®roß S^at^otifd) (SJefangBüd) burdj P. !J)at)ib (55rcaorium hörnern".
ÄH^^.l^U ^LH\ ^-^^ (fpäter öfter/ rie^c SSarfeniagef, 2)q3 bciitfcfic
ftirc^entieb 6, S. 126», J)ir. 1617, and) eimrocf, !J)cut[if;e Gionötjaifc, Cinbemanii,
«(umcnflvQuß) fiiibet [id) ein G)cbidjt ,,3)cr SCltüätter iBcrfaimcn noit bem m\m'\
an ba9 fic^ ofjcnbar ba3 gci)l(iifje ihcb ßarbcnbergS: ^2jöo bleibt bu Xroft ber
oanaen SBJeU" onfe^nt. :parbenberg folgt tm njefentlid)eii aütn iWotiüeii ber aften
»ic^tung unb ge^t bid ^u njürttidjcu (Jntle^mmgeu. 3d; flettc im fotaenben bie
gleu^lauteuben ober ücnuaubten ©tetten iufammen.
. VAiitÜtri,
669
JBet docner.
ettpfe 4.
So ((ei^fia« 2:rofl ber gantjeu
fee(t,
barauf fte ad t^r^offnung fle(t?
O tomb, ttc^ Um öom ^öc^ften «Saar,
!(ynm tröjl um« §ie im 3önimert^a(.
©trofc 2.
O (S^ Ott, et« Sau üom $tmme(
im 2:au §erai^ o $ei(anb flieg! *
3^r Bolfei, (rec^t unb regnet
aug
^en l^dnig üBcc ^afobiS $aug!
©trofe 3. ' -
O <Srb fc^(a§ aui, fc^Iag aug, O
örb,
bat ®«^fl »«^ S^^ot grün alles
toerb!
O Qth, ^erfür big SBIümlein
bring,
o^e4Canb;a«g ber (Srben fpring!
Gtrofe 6.
P ((are€omn, bu f(^5ner (Stern,
bi(^ tQoUten tstr aufc^auen gern,
O 6onn ge^ fiuf, o^n beinen @d)ein
in Sinjlenxug mit alle fe^n.
6trofe6. (3B«tmgen!^rucfen(9c4tuß«
Pro^e.)
^te (elyben I0tr bte gr5^te no^t,
tox Sugen ftt^t ber emig Xobt:
fLdj tom, ft^r uni^ mit ßarfer
f^anb
anb.
^arbenberg.
etrofe L
So bleib! bu, Xrofl ^ei g^anaen
Seit.
Äcrberg ifl lir fc^on längfl be^cat.
5>er(angeib fie^t ein jcbe^ bid;,
unb öffnet leincm Gegen fid;.
.©trofe S — i.
@cuß, ^oler, i^n gemattig am,
gib i^n auf beinern ^rm ^erait^:
3n fcbtoeren Sotten fammtc i^n,
unb lag itn fo ^ernieber aie^n.
J)n füllen Strömen fenb i^n ^cr,
in fjeuerflcmincn (obre er
in Cuft unb Öt, in i!(ang unb 2^ait.
burc^bring a unfrer Srbe ^au. —
• etrofe 6-8. '.
3)ie (Srbe nrgt fic^ grünt unb tebl,
beiS Q)eifle:^ Doli ein iebed flrebt
3)er Sinter toeii^t ein neues 3^^^*
fle^t an ber ßrippt* ^odjattar
• • ••••■•••• ••»
• ••••■••••••••
3)ie ^TuQcn fc^n ben ^eitanb n?o^t,
unb boc9 fui> fie bcS ^cilanbS ootl,
Don Blumen »irb fein ^aiipt gefd)niü(tt
auSbenenccfelbfl^olbfelig blictt.
etrofe 9, .
(Er ifl ber Stern, er ifl bie ©onn
etrofe ir (Sc^lugflrop^e).
Xa^ (Slen> mac^ft je mc^r unb
me^r
ein büflrcr Q^ram bebrücft und
(ag, 55ater. ben geliebten ge^n,
mit unS m'of bu i^n loieber fe^n.-
fTlIe ^aa^tibeen beS ^arbcnbcrgfrfjcu (15ebid)teö, bie oanae tiefe mt)|lifc^e
örunbflimmunf, finbet fid) )(^on in ber alten 2)idjtung, nur Ausbeutungen, neue
Silber unb ^Osap^rafen fmb (Eigentum beS mobernen Dichters, freiließ auc^ bie
^^
4«'' GEN.
3"" GEN.
2"" GEN.
1«« GEN.
o
(1)
/^^<<^&^
o
^/f.%.
(2)
^ÜK^^^S^
*/t£ff..'^E^.
JMf^^yS^l
''.ll!?.'tK..'Tl.
^./f^S^
!•» GEN.
A
oo
■/z&^t/l.
OO
y^^
(3)
W4ä4^.M^A
• ^'"'- ^
j/m::':%:M..
"^ym
'ßS^M
wji^^Vi^ jgi^
/
M
>oo
<?'>/''^i^
fj,a^ä....3H>ff4;^^^..
.^.!(^..
^^rJk^ia^l
V.
"i/^JvA^^..
^44,4mr.l9?0!:fä^.Zflifl
■^ v^ /
5
'Vmli&:'^y^4^:
^ ^'^^
'^^ßjTjfJfl^
s/
S'»» GEN.
lOO
■^
(17)
f^pSZI/^^f..
*
f
(18)
oo
(19)
(iO)
oo
J^/r^
><^^^ \l^4hllHtf^..
• — 12.^. ,Är-fr. :. ^
oo »</i^
23)
1:ytfs$i^ ^.. =r:^
(24)
;.
rprjr^^^^ /3^
/^i^,M^^4^ ^^ .
oo
.(^.V^^^iBP^^V ^Mkc . I
(2S)
r*V<l^-fjr _
\
r/#
2"'' GEN.
1«» GEN.
O
(1)
/^i*'.<<^..'.ffe<4^
t/^/^Svf^^
°°<^^t/^...1^.
L..^...-^^.,
^Y^^3^.
o
!•« GEN.
JMfjt^'i
.X.^^^^^^'^Krii:.
v:
'Ml'^.
• oo
-fz&tllL.
oo
y^^
(3)
i^^.J^i**!
* ^'"'- !<
'^'^Z %^^y^
2"" GEN.
Ä»
//
•oo
./M^'^"'^'"/^...
"Z
'^
>oo
/JV/^^i^
.!^mä;*<..^i(5*^!^'.^
.<^!?5t4r
T^I£'^/i^I'^'..
^a:rJ!k*i44^l
V.
t/'if/^'JrJ^
OO
/'^'•<f
(7)
•'^-^^^^^S^^
J2^fÄÄ.
^'fy/z^f^J
3'" GEN.
icC« •
!!^
¥;^;^
/^^^
VN
1«)
*
.^ ^ ^.
^ '^^ (13)
'^.**' "^f "^
'T^i^...I
(13)
t
OO
(19)
.p^f^.ti.M^.J^^
iyirJ^/fÄ .3Sfc,«s>
y^/iT.
oo f^/;^
23)
.Wyy..;^, /►. .r=:^
;
\r/:jr^ iy^ /3^
oo
.§<^Jr(^^^!5^P^^ 4Mw(k.(
(26)
rt^ifi^^jr _
OO
.*..
t
(27)
f
A
(28)
OO
I
.<^;i:£^^:...^.
(29)
t
V/
^- ->f-^
oo
1)
:'^zz:
4*' GEN.
ö'»« GEN.
0 LlCMNN/uatf
yli^i^K\}GlEX
C
/Avvi<U-,'A Ü V^V\ y\>»JlJuC-{-
^
tyV>*</>e6-' fity'UtJ*^
V
3«.\UVl.Uyi4,Äw%u 8ß«T
^ /VM=Vl<?)/i<^
HU
I
1
tS\cK
^
A-j)
7
^-
^
\
V
'^ICHTcU 'R.lCHTf«.
hv<U<*»^'^
^<SÖ2,T^
V/U^
c
/I^.17^7 i^jfJt'
A^Av-^Ö^^.
/4
1
(^
A.CV^^O
■aM^s
u
/^^>T 4h •■ Gol (_i<yi>)t».,^bs^<jla»-
c
A5ii^_yi4^^|W*i« /u,(},«^ ^(»lOjciu+u^ jXi<4ii«^,^]$.t/( u^
9
Veiheit
icilung
zogen
crlincr
urdcn
1. \r,,,.
|l \ K/A. •
\'dZ dc-
cn als
^c er-
. Der
Icincm
■:s sind
•f
inren
;i;:d
'.er
•:r
:e
■ *
c
.ergs
ciem
ur».c.
>
[
BECKER, HEINZ: GIACCMO MEYERBEER: Briefwechsel und Tagebuecher.
vol. 1: bis 1824. Berlin, deGruyt er, I96O. (Music Lib)
29
/h^smsi
EINLEITUNG
mußte die Rcgicrujig einschreiten und die weitere Aufführung untersagen.
Der Schauspieler Wurm, der die Hauptrolle gespielt hatte, wurde ange-
halten, Preußen zu verlassen, spielte das Stück aber in den übrigen Ländern
mit unterschiedlicher Zustimmung des Publikums. 1819 ertönten in den
Straßen Frankfurts a/M., Würzburgs, Darmstadts, Hamburgs, Karlsruhens
usw. bei den berüchtigten Antijudenkund;:^cbungcn die ,,Hcp-hep**-Rufc
(Hop = Ilierosolynia est pcrdita) und leiteten eine neue antisemitische
licwogving ein. Auf dns Ilaua i>c(:r ji]u«\ «i niiö'. /.rscheinungen Auswir-
kungen haben, und Mcycrbccr wurde durcii di^^:^! Entwickhu.g in scijicr
kosmopolitischen Gesinnung sicherlich nur gefestigt. In der Weber-Lite-
ratur wird Mcyerbeers Italicnzcit gern als ein Abfall von den Idealen und
Zielen des ,,Harmonisclicn Vereins" hingestellt. Wäluxnd C. M. v. Weber,
G. W^eber und Gänsbacher fest zur deutschen Kunst hielten, galt Meyer-
bcer als der Abtrünnige. Wie aber konnte man erwarten, daß sich Meyer-
bccr künstlerisch der deutschen Richtung verschrieb, während seine
Heimat alles tat, um seine Würde und seinen Stolz zu kränken? Michael
Beer soll auf seinem Sterbebett geäußert haben y^lVclc/i ein Unglück, Jude zu
sein'^^y und wie tief in Meyerbeer das Trauma des Ausgcsloßcnseins brainite,
verrät eine Bricfstelle (i.Sept. 18 iß) an seinen Bruder: yyVergiß nicht was
ich bei der WcM des Meinigen (Stajidcs) vergaß, das eiserne Wort „Richesse**
(J\idcnhaß). Von Individuum zu Individuum kann dies Wort für eine Zeitlang in
Vergeßcnfieit gerathen (immer auch nicht) hei einem versammelten Publikum nie, denn
es bedarf nur eines der sich daran erinnert um der ganzen Moßc ihr Xatiirel zurück-
zurufen. Wähle dcßhalb unter „Arzt, Advokat, riiilologe, Ka'fvionn, aber wende der
Dijdoinalie, dem Theater (als Beruf) den Rücken. Dithtr wie rhilomclc iingt, für
sicli, bricht endlich einn-^l r;ti(rr der J^eit dir Erkcnnlniß der geistigen Clrirhhcil und
UubrfrngenhcU ein, so h Du nichts verlchrm, als zn icariVn," Zur Bcv^rtcilung
der ivicycibccrscl«ea Dcnkun.T^J^rl ist die Kenn'nis aller dieser '»'-vtsaciK n
wichtig, da gerade er sich auf Grunci seiner srlu- labilen inid oCr»'.i'Ke.n scc-
il.schca Korij^'/ilUiloa naeinuvilig von dcrardgca i'iuß-.iTJi Uins{;in<lcn bc-
Scinnnca ließ. Sciii künstlcriscljcr i\>* hieß vo^, Jugend an ,i\ui:>'. Die C»\va'
zC.'i'iCl.c C;-^"r w»"^ •''' ' '^'>f^»if; ari r^cw Zi^-J, .i^i:' .'.'•, rr iO';r»trM;crte u.kI 'Ir^s
er auca sic'.iCr criclciv.j. Weocr uir '*f^i\i^C^c r.4 c/i üir* it.'ircni.^clv-!
haben ihn ernsthaft interessiert. Sie waren, notwendige DurcJigan^s.» Na-
tionen, bis er, scltoii cm gereifter Mann, cndiich seine künstlerische Form
fand.
Die Familie Beer war seit Bestehen der Berliner israelitischen Gemeinde
in der preußisciien Residenz ansässig und geht zurück auf den Schutz-
!
r.-.« > »■«■»■^1 .», — .
€
I I iWifciiiir—niil n in
HIJii— iii niaiiiM Ulli« iiX •> liti-inr it i ■ ■ f- |-f ' -'^ ■■■ ■ . ■• •■-'-'-^•^
^m*
P
30
EINLEITUNG
ja<"len TTirtz Aron Baer, der 1677 erstmalig in Berlin urkundlich erwähnt
wird und zu den Begründern der jüdischen Gemeinde gehört ^^. Er war ver-
rnuLlich der erste, der nach Berlin übersiedelte, da sein Vater Aron Baer
Oppenheim noch in Frankfurt a/M. wohnte. Als Hirtz Aron Baer 1708 in
Bcrliu starb, war sein Sohn Juda Hertz Baer vermutlich noch ein kleines
Kind. Dieser wandte sich später nach Frankfurt a/O. und brachte es hier
zu Wohlstand und Ansehen. Unter seiner Gemeinde galt er als besonders
aufgeschlossen für Kunst und Wissenschaft. Durch großzügige Hilfe er-
niöglichtc er 1746 die Drucklegung einer kommentierten Pentateuch- Aus-
gabe. Das Datum seiner Vermählung mit Bela Saul Samuels, einer Tochter
Isaak Paul Samuels, ist unbekannt. Am 4. Juli 1759 erhielt er die Erlaubnis
zum Er\^erb eines Hauses, wobei ihm behördlicherseits die Auflage ge-
macht wurde, daß er im Falle eines Wiederverkaufs kein anderes Haus
hinzuerwerben dürfe. Die im selben Jahr in Frankfurt einrückenden Russen
nahmen ihn als einen der Vornehmsten der jüdischen Gemeinde in Geisel-
haft, setzten ihn aber nach zwei Wochen wieder auf freien Fuß. Am 3. März
1 760 erwarb er für 5000 Taler das Haus in der Richtstraße Nr. 50, das noeh
lange im Besitz der Erben verblieb und das sogenannte Stammhaus der
Familie Beer wurde. Juda Hertz Baer (t 1764) hinterließ vier Kinder:
"* Aron Juda Baer Oppenheimer (* 1743 in Frankfurt a/O.), der später in
Breslau lebte; Sanvil (auch Samuel genannt) Baer (* 1747 in Frankfurt a/O.,
I 181 1 Landsberg a/W.); die Tochter Jachet (♦1742 Frankfurt a/O.,
t 1788 in Berlin), vermählt mit Aron Wulff Münster in Berlin; und der
älteste Sohn Hertz Baer (* 1736 in Frankfurt a/O., f 10. 10. 181 1 in Berlin),
der Großvater Meyerbeers, der 1773 das väterliche Grundstück erbte. Be-
vor aber sein Name im Hypothekenbuch eingetragen wurde, mußte Baer
auf königliche Anordnung hin für 20 Taler Porzellan erwerben, und erst
nachdem der Kauf behördUch bestätigt war, konnte die Grundbuchein-
tragung vorgenommen werden (i. Dez. 1773). Zu dieser Zeit gehörte Baer
schon dem Ältestenrat der Frankfurter Gemeinde an. Seine Frau, Jente
Hcnoch aus Halle, starb 1809; zwei Jahre später, am 10. Okt. 1811 starb er
selbst. Eine interessante Notiz erschien anläßlich seines Todes im Franko
JurUr patmtischen Wochenblatt^^: yyAm i^ten Oct, teilte mir Herr Jacob Hertz Beer
C'ci r>crlin die angenehme und für unsere Hausarmen so höchst erfreuliche Nachricht
mit, daß sein am loten dieses in unserer Stadt verstorbener Vater ^ Herr Hertz Beer^ vor
seinem Tode den Wunsch geäußert habe, daß ^0 Thlr. Cour, nach seinem Hin-
scheiden an christliche schamhafte Arme vertheilt werden sollten. J^ugleich über-
sandte er mir jene ^0 Thlr. Cour, mit dem Auftrage, die Verteilung derselben zu be-
sorgen. In Verbindung mit meinem Herrn Collegen, dem Prediger Plothe, habe ich
darauf dieses menschenfreundliche Geschenk an 6^ schamhafte Arme verteilt. . . . Möge
EINLEITUNG
31
der Vollendete, der seinen Wandel hienieden durch Rechtschaffenheit, Frömmigkeit
und anspruchsloses Wohltun auszeichnete, die Wahrlieit der biblischen Verheißung:
,Hilf von deinen Gütern den Armen und wende dich nicht von den Dürftigen, so wird
dich Gott wieder gnädig ansehen* (Tobiae, 4, y) vor dem Angesicht des Höchsten an
sich selbst erfahren. Dem würdigen Sohne aber gebührt Dank und Hochachtung, daß
er den letzten Willen seines frommen Vaters so heilig geachtet und so gewissenhaft be-
folgt hat . . ." Prof C. W. Spieker.
Juda Hertz Beer, der Vater Meyerbeers, wurde am 10. Juni 1769
(=5. Ssiwan 5529 jüd. Weltära) in Frankfurt a/O. geboren. Wajin er nach
Berlin übersiedelte und wann die Hochzeit mit Amalia Liebmann Meyer
Wulff stattfand, ist ungeklärt. Wie aus dem Brief vom 26. IV. 1850 eines
Vetters zweiten Grades, Dr. Julius (Juda) Herz Beer, an Meyerbeer her-
vorgeht, heiratete Meyerbeers Vater als der älteste Sohn des Erstgeborenen
Hertz Beer nach orientalischer Sitte im 18. Lebensjahr, also im Jahre 1787.
In Berlin und Görtz (= Gorizia, ital. Provinz Udine) gründete er
Zuckerraffinerien, durch die er sehr bald zu grofJem Wohktand gelangte.
Auch in Hamburg bestand in der Frühzeit eine Niederlassung, die ihn in
geschäftliche Verbindungen mit Salomon Heine, dem Onkel des Dichters
Heinrich Heine, brachte. Seit 1801 wohnte Beer in einer Luxusvilla in der
Spandauer Straße 72, später imTiergarten am damaligen Exerzierplatz. Beer
war kulturell aufgeschlossen und außergewöhnlich theaterbegeistert. Er ge-
hörte zu den Mitbegründern des Berliner Luisenstifts und war einer der
Initiatoren und Geldgeber bei der Gründung des Berliner Königstädtischen
Theaters (1824), das im betonten Gegensatz zur großen Oper das Lustspiel,
die komische Oper und das Melodram pflegte^^. Auf dieser Bühne, die zeit-
weilig unter der Direktion Karl von Holteis stand, feierte die große Henri-
ette Sontag ihre ersten Triumphe. Durch Beers Einfluß wurde Wilhelm
Ehlers, der mit Meyerbeer befreundet war, als Regisseur an dieses The-
ater verpflichtet (vgl. Brief vom 21. IX. 1823), und als Musikdirektor der
der Familie Beer nahestehende Carl Wilhelm Henning, ein beachtlicher
Geiger und versierter Theaterkomponist, gewonnen.
Beer war lange Jahre hindurch Mitglied des Ältestenrats der Berliner
Judenschaft und hatte als solcher wesentlichen Anteil an dem Erfolg der
jüdischen Emanzipationsbewegung in Preußen. Den Forderungen David
Friedländers nach Reformierung des jüdischen Gottesdienstes und Ein-
fuhrung der deutschen Sprache gemäß erbaute Hertz Beer kurze Zeit nach
Erlaß des preußischen Edikts von 181 2 in seinem Hause einen eigenen
„Neuen Tempel**, allgemein der Beei*schc Tempel genannt, in dem Privat-
gottesdienste mit Chorgcsajig, Orgelbeglcitung, deutscher Predigt und
deutschen Gesängen abgehalten wurden^**. Zelter, Weber und Meyerbeer
3^
#
EINLHITUNG
EINLEITUNG
33
ha1«ai für diese Anrlr..hten Koinpositioucii gesdirlcbcn. Geistig hervor-
ra<;v,, Ic Männer wie Isna': Auerbach, Eduard Israel Kley und C. S. Güns-
burg snrkten hier seit 1815 ^s Prediger und Lehrer. Klcy (10. VII. 1789
bis 5. X. 1867), ein Schüler .Schfcicrmachers und Fichtcs, lebte von 1809
bis 1 8 1 7 im Beerscheu I Jause als Erzieher des jüngsten^Sohucs Micliacl Beer.
Lr vci faßte 1814 einen Kalechisnius der mosaischen Religi'onslehre und umriß die
Gnmdsätze der neuen Gottesdienstordnung, wie sie zuerst im Beerschen
Tempel eingeführt worden waren, in der 1817 mit C. S. Günsburg be-
arbeiteten Schrift Die DeuUche Synagoge. 18 17 übersiedelte Kley nach
Hamburg und wurde hier Hauptlehrer und Direktor der jüdischen Frei-
schule, 1818 auch Prediger an der neuen Synagoge. Als „jüdischer Schleier-
n>acher" behauptet er einen anerkannten Platz innerhalb der jüdischen
Gcisteswclt. 1859 schuf er in Hamburg eine Eduard-Kley-Stiftung 1«.
. Die im Beerschen Tempel vertretene neue Richtung rief mancherlei Un-
stimmig'.-.cit mit der Gemeinde hervor und wurde auch seitens der Regie-
rung nicht gern gesehen. Schon kurze Zeit nach seiner Errichtung sollte
der Tempel auf Grund einer Kabinettsorder wieder geschlossen werden
Wiederholte Eingaben Bcers an den Staatskajizler blieben ohne Erfok
Am 28. Jan. i8i6 gab Friedrich Wilhelm III. dem Staatskanzler von Har-
denberg folgende Anweisung: ,
„Ich finde Mich durch die hierbey zurückgehenden Vorstellungen des hiesigen Ban-
qtner Jacob Hertz Beer nicht bewogen, von Meiner unterm 9. v. M. an den Staats-
minister v. Schuckmann erlaßenen Ordre, die Schließung der hier ohne Erlaubniß zur,i
gottesdienstltchen Gebrauch der Juden eingerichteten Privattempel betreffend abzu-
gehen. Die Synagoge ist der zu den gottesdienstlichen Versammlungen der Juden be-
stimmte Ort. Wird dort der CotUsdienst in einer Sprache gehalten, die die Wenigsten
der Anwesenden verstehen, so muß die Gemeine ihre Rabbiner veranlaßen, daß die ihr
unverständliche Sprache abgeschaßt und die Landessprache eingeführt werden- sie
kann aber darum nicht verlangen, daß ein anderer Versammlungsort außer der Synagoge
verstattet werde, sowenig als ein Teil der katholischen Gemeine sich darum von der
angeordneten Versammlung zum Gottesdienst absondern kann, weil bey der Messe und
andern gottesdienstlichen Handlungen die lateinische Sprache in Gebrauch ist Hierin
liegt kerne Intoleranz, sondern blos das Festhalten derjenigen Ordnung, die, zur Ver-
huthung des aus dergleichen Absonderungen entstehenden Scctenwesens, nothwendig ist-
nicht zu gedenken, daß bceits im General-Juden-Privilegio und Reglement vom ly
Apr. 1730 die Versammlung zu Iklstunden außer der Synagoge ausdrücklich verboten
ist.
Dem Uebelstande, daß die meisten hiesigen Juden die hebräische Sprache nicht ver-
stehen, kann dadurch abgeholfen werden, daß sie sich die in der Synagoge eingeführten
Gebete und Gesu je ins teutsche übersetzen lassen, um für sich in der Synagoge nach-
\
•
lesen zu können^ was laut in der hebräischen Spracfie vorgebetet oder abgesungen wird,
obwohl ihnen dies lediglich anheirnges teilt bleibt. Demgemäß werden Sie den hiesigen
Banquier Jacob Hertz Baer auf sein Gesuch abschlägig bescheiden^ welches Ich
Ihnen hierdurch übertragen will.
Berlin^ 28. Jan. j8i6 Friedrich Wilhelm^"^
Gegen diesen Bescheid gebrauchte man die Ausflucht, die Hardenberg
in seinem Schreiben an Beer durchblicken ließ, daß der Tempel als ofB-
zieller Ausweichort für die zu eng gewordene Synagoge, die sich im Umbau
befand, erforderlich wäre. Dagegen hatte der König nichts einzuwenden,
verlangte aber, daß die Synagoge im Sommer 1818 fertiggestellt sein
müsse ^®.
Als Jacob Hertz Beer am 27. Okt. 1825 in Berlin starb, wurden gleich-
falls wie beim Tode seines Vaters von seinen Söhnen 50 Taler zur Vertei-
lung an Arme in Frankfurt a/O. überwiesen ^^.
Mütterlicherseits war Meyerbeer ein Nachfahre Jost Liebmanns, eines
Hofjuden des Großen Kurfürsten. Mcyerbeers Großvater Liebmann
Meyer Wulff spielte eine nicht unerhebliche Rolle unter Friedrich Wil-
helm in. und war im Berlin seiner Zeit als „Banquier Wulff" eine stadt-
bekannte Persönlichkeit. Kaufmännisches Geschick und ein feiner Instinkt
fiir erfolgversprechende Spekulationen halfen ihm, ein bedeutendes Ver-
mögen anzusammeln. Seine finanziellen Erfolge erregten sehr bald die Auf-
merksamkeit des Grafen von Schulenburg, der ihm 1794 pachtweise den
gesamten Absatz der preußischen Klassenlotterie überließ. Damit war
Liebmann Meyer Wulff der offizielle Mittelsmann für die gesamte Klassen-
lotterie in Preußen geworden^®. Ihm oblag einerseits die Verteilung der Lose
an die einzelnen Lotterieagenten, anderseits die Abrechnung der verein-
nahmten Beträge mit der Staatskasse. Die Vertrauten Briefe erwähnen im
Rahmen einer Kritik an den kommunalen Maßnahmen des Grafen v.
Schulcnburg, daß dieser ^yden reichen Bankier Liebmann- Meyer besonders dadurch
begünstige y daß er ihn ungeheuer beim Postwesen und bei der Lotterie gewinnen lasse** '^,
Inwieweit diese Anschuldigungen saclilich begründet sind, war bisher nicht
zu ennitteln. Es darf aber nicht übersehen werden, daß die Zahlenlotterie
damals in der öffcntliclikcit keinen guten Ruf hatte, wie aus einer zeitge-
nössischen Randbemcrkujig ersichtlich ist:
Die Pest gab die Katur dem Oriente,
unbillig ist sie nie;
dafür gab sie dem Occidente
die Z^hlcnlotterie^^.
Mcyerbcct 1 5
5}
#
EINLEITUNG
\
EINLEITUNG
35
liUcrcssaiit ist aber an der Bemerkung der Vertrauten Briefe der Hinweis
anf J^icbmann Meyer Wulffs Beteiligung am preußischen Postwesen. Ob-
Vülil L'^hcr keine Belege für eine solche Beteiligung Liebmanns beige-
bracht werden konnten, besteht kein Anlaß, an der Richtigkeit dieser An-
gabe zu zweifeln. Das preußische Postwesen war damals im Aufblühen be-
grlfl'en, und es liegt durchaus im Bereich des Wahrscheinlichen, daß hier
jüdische Kredite im Hintergrund standen.
Die guten Einnahmen machten das Lotteriegeschäft zu einem begehrten
Objekt der französischen Okkupanten von 1807. Bignon, der in diesem Jahr
Chef der Zahlenlotterie geworden war, verlangte, Liebmann Meyer Wulff
solle den vermeintlichen Gewinn von 46 780 Talern der 25. Klassenlotterie
an ihn abfuhren, während dieser versicherte, daß er auf königlichen Befehl
seinen gesamten Barbestand zu Beginn der Besetzung an die preußische
Staatsbank überwiesen habe und keine Staatsgelder mehr besitze. Bignon
ließ sich jedoch von diesen Beteuerungen nicht überzeugen und bestand
auf der Zahlung, so daß Meyer Wulff den genannten Betrag nochmals auf-
bringen und den Franzosen übergeben mußte.
Liebmann Meyer Wulff war mit einer geborenen Bamberger verheiratet
und wohnte in dem sogenannten Stammhaus in Berlin, Königstraße 56 — 57.
Der Ehe entsprossen wenigstens zwei Töchter, die erstgeborene Amalia, die
Mutter Meyerbeers, und Johanna (* 1769 — si.VHL 1847), eine später ver-
ehelichte Mosson, die die Schwiegermutter Meyerbeers werden sollte. Lieb-
mann Meyer Wulff starb Mitte August 181 2 in Berlin. Sein Grab ist nicht
mehr auffindbar.
Über dai Geburtsdatum von Meyerbeers Mutter Amalie (= Amalia) Beer,
gleichzeitig einer Nachfahrin des Wiener Krösus Wolf (Wulf ) Tausk, liegen so
widersprechende Angaben vor, daß eine genaue Bestimmung schwierig ist.
Ein Beglaubigter Auszug aus der von der jüdischen Gemeinde zu Berlin geführten
Liste der im Jahre 181 2 angenommenen Familiennanun vom 28. Juni 1904^^ gibt als
Geburtsjahr 1772 an. Gegen die Richtigkeit dieses „beglaubigten** Auszugs
erwachsen aber Zweifel, da sich auch anderweitig ein Fehler einwandfrei
nachweisen läßt. Das Geburtsjahr ist mit ziemlicher Sicherheit falsch, imd
CS muß die Möglichkeit gesehen werden, daß es schon in der Liste von 18 12
unrichtig angegeben war. Am 14. Febr. 1835 notierte Meyerbeer in seinem
Taschcnkalender: y^Meiner geliebten Mutter 68ter Geburtstag** y am 10. Febr.
iCji spricht er von dem „5^. Geburtstag** seiner Mutter. Beide Angaben
fünren auf das Geburtsjahr 1767. Dieses Datum steht aber im Widerspruch
7u anderen genauen Datierungen. Die Kantate zur Geburtstagsfeier seiner
Mutter von 1809 hat Meyerbeer mit dem i. Februar datiert; „Der Götter-
A»
I
besuch**, ein allegorisches Schauspiel zum Geburtstag der Mutter im Jahre
1814 trägt das Datum des 5. Februars. 1841 ist Amaliens Geburtstag in
Meyerbeers Tagebuch unter dem 10. Februar verzeichnet. Auch iji den
folgenden Jaliren wird der Geburtstag der Mutter — soweit er sicher nach-
weisbar ist — immer am 10. Februar gefeiert (1846, 1847, 1848 usw.). Dem-
nach könnte man den 10. Febr. 1 767 als Geburtstag Amalia Beers vermuten.
Auffallenderweise ergeben aber die oben angeführten abweichenden Tages-
daten des I. IL 1809, 5. IL 1814 und 14. IL 1835 in der Umrechnung des
jüdischen Kalenders übereinstimmend den 15. Schwat^^. Demnach feierte
Amalia Beer ihren Geburtstag bis 1835 nicht nach dem christlichen, sondern
nach dem jüdischen Kalender. Der 15. Schwat fiel nun aber im Jahre 1767,
also dem vermeintlichen Geburtsjahr, auf den 15. Januar, und es ist dem-
nach nicht ersichtlich, weshalb in späterer Zeit der Geburtstag regelmäßig
am 10. Februar gefeiert wurde. Der 10. Februar fiel 1 767 mit dem 10. Adardes
jüd. Kalenders zusammen. Nimmt man also 1767 als Geburtsjahr an, dann
kann der 10. Februar nicht stimmen, hegt man gegen den 10. Febr. keinen
Zweifel, so muß man 1767 als das richtige Geburtsjahr verwerfen. Wie dem
auch sei : in keinem Falle hat Amalia Beer ihren Geburtstag immer korrekt
gefeiert. Daß innerhalb der Beerschen Familie keineswegs Sicherheit dar-
über bestand, auf welches Datum die jeweiligen Geburtstage fielen, ist durch
Briefe mehrfach erwiesen. Am 21. Dez. 1832 teilte Wilhelm Beer seinem
Bruder mit, daß der Geburtstag der Mutter erst am 4. Febr. sei, imd auch
Minna Meyerbeer erkundigte sich am 26. Dez. 1832 bei ihrem Manne, wann
^ydenn der Geburtstag der Nonne** sei.
Amalia Beer muß von einem sehr gewinnenden Wiesen gewesen sein. Ihre
geschickte Art der Menschenbehandlung und ihre stadtbekannte Gast-
freundlichkeit machten sie zu einem von allen verehrten gesellschaftlichen
Mittelpunkt. Trotzdem zeichnet sich in manch drastischen Ausdrücken der
Briefe ihre Abwehrstellung und das Mißtrauen gegenüber ihrer Umgebung
ab. Heinrich Heine sagte von ihr, es schiene ihm, als könne sie nicht
ruhig zu Bette gehen, bevor sie nicht eine edle Tat vollbracht habe-^
Auch C. M. v. Weber, Alexander v. Humboldt und andere Zeitgenossen
sind in ihrem Lobe über sie einstimmig. Karl v. Holtei, der ihr in seinem
Buch Charpie ein eigenes Kapitel gewidmet hat, schreibt über sie: y/Üharitas
war • . , das Losungswort unserer unvergeßlichen Amalicy die bis ins späte Greisen^
alter eigentlich nur zwei Freuden , . . kannte . • ., Glücky Anerkennung, Ruhm
ihrer Söhne — und Wohltätigkeit . , , ihr Andenken lebty und wird leben bei
ihren Zeitgenossen, Wäre mir der Auftrag geworden, Ihr Grabmahl mit einer
Inschrift zu versehen^ ich hätte nichts in den Denkstein graben lasseny als:
Charitas**^\
36
EINLEITUNG
Ihre bekannten Verdienste wurden 1816 von Friedrich Wilhelm III
durch die Verleihung des Luisenordens gewürdigt, wie aus einer Notiz der
Zeitschrift Sulamilh ersichthch ist:
„Die Gallin des Bankiers Herrn Herz Beer zu Berlin erhielt den Luisen-Orden mit
ßlgcxdem Schreiben des Grafen von Groben vom 3. Jan. : S. M. der König haben ge-
ruht, auf den Vorschlag I. k. H, der Prinzessin Wilhelm' von Preußen, und den ge-
faßten Entschluß des Luisen-Ordens-Kapilels, welches Ew. Wohlgeboren zur Tra-
gung des Ordens wegen Ihrer allgemein anerkannten Verdienste und Bemühungen
emsltmm,g gewählt hat, allergnädigst zu bestimmen, daß es nothwendig sei, um bei
Ew. Wohlgeb. durch die Form des Kreuzes nicht anzustoßen, Ihnen du Auszeichnung
des allgemetnen Ei. cnzeichens i. Klasse an dem Bande des Luisen-Ordens zukommen
zu lassen wozu ich beauftragt bin. Ich entledige mich dieses Befehls in der vollkom-
r>unen Überzeugung, daß Ew. Wohlgeb. den Sinn nicht verkennen werden, der die
iartesU Anerkennung Ihrer Verdienste deutlich ausspricht"^\
Holtei behauptet in seinem erwähnten Buch Charpie, Amalia habe das
Luisenkreuz nicht ausgehändigt bekommen, ihr sei dafür aber ein Abguß
der von Rauch geschaffenen Büste der Königin Louise überreicht worden
Diese Büste war tatsächlich unter einer Cypressengruppe an der Beerschen
Vdla aufgestellt. Nach der vorgenannten Zeitschriftennotiz zu urteilen
schemt Holteis Behauptung aber irrig zu seines, . .'
Im Gegensatz zu den Salons der Rahel Varnhagen, der Henriette Herz
oder Vögele von Amstein in Wien, die in erster Linie der Mittelpunkt lite-
rarischer und diplomatischer Kreise waren, versammelten sich im Hause
Beer hauptsächlich die Künstler der Bühne und des Konzertsaals. Erst
spater, als Micliael Beer sich schriftstellerisch und dichterisch zu betätigen
anfing, wurden auch hier neben den ständigen Musikabenden reine Vor-
lesungsabende abgehalten. So erklärt sich, daß im Hause Beer das musische
Element weitaus an erster Stelle stand, während die geistvolle Konversation
wid das Bildungsgespräch dahinter zurücktraten. Wer allerdings der Musik
seine Liebe entgegenbrachte, kam im Beerschen Hause stets auf seine Kosten
„Im ersten Drittel (des ,9.) Jahrhunderts konnte in ganz Berlin kein Haus in ge'.
seUiger Beziehung an Glanz mit dem Beerschen verglichen werden'' (F Eberty
Jugendervi,urungen, S. 102). Es ist kaum ein Musiker von Rang zu nennen
der in Berlin konzertierte, ohne im Beerschen Hause an der Tafel gesessen
zu haben, seien es Spohr, die Catalani, C. M. v.Weber, Clementi, Moscheies
Kalkbrenner oder Baermann. Daß die Bediner Musikwelt hier ein und aus
guig, bedarf keiner Erwähnung. Wenn Amalia Beer als Bricfschreiberin
cmcn sehr ungelenken Eindruck macht, so sollte das nicht darüber täuschen
daß s,c ,h weitgereiste Frau ein kluges Urteil über ihre Zeit hatte und daß
sie auf Grund ihrer guten Kenntnisse der kulturellen Vorgänge, sie war
\
l
\
fr
\
EINLEITUNG
\
37
Gcsangschülerin Righinis, eine lebendige und kurzweilige Gesprächs-
partnerin war. Felix Eberty äußert sich in seinen Jugenderinnerungen über
Mcyerbeers Eltern: ,,Der alte Beer übte eine glänzende Gastlichkeit. Seine und
seiner Gattin wohlwollende Gesinnung und die stets gute Laune des Hausherrn der
nichts von dem prahlerischen Hochmut geldstolzer Kauf leute an sich hatte, bewirkten,
daß jeder sich wohlfühlte, und man übersah in Anbetracht der schätzenswerten Eigen-
schaften sehr gern den Mangel an eigentlicher Bildung bei den Wirten, die in den
Augen ihrer Gäste durch die große Hochachtung und Verehrung gehoben wurden,
welche die trefflichen Söhne ihren Eltern bezeigten' \
Der Ehe Amaliens und Jacob Hertz Beers entsprossen vier Söhne: Jakob
Liebmann Meyer (Giacomo), Heinrich (= Hans), Wilhelm (= Wolff) imd
Michael. Die Bedeutung des Ältesten haben die übrigen drei Söhne auch
nicht annähernd erreicht. Michael Beer starb zu früh, als daß sich seine dich-
terische Begabung hätte voll entfalten können. Über Heinrichs Lebensweg
ist wenig Konkretes zu sagen. Er war in späteren Jahren derAdlatusG.W.F.
Hegels ujid scheint in dieser Umgebung eine merkwürdige Rolle gespielt
zu haben. Heinrich Heine macht in seinen Geständnissen*^ einige Andeu-
tungen, und Feuillet de Conches weiß zu erzählen, daß Heinrich sich als
Sammler von Spazierstöcken betätigt habe*^. Auch für Autographen hat er
sich lebhaft interessiert und zeitweilig sogar Beethovens Es-d\u- Septett,
op. 20, besessen. Schon in seiner Jugend wußte er den Wert des Geldes
offenbar wenig zu schätzen, wie einige Briefstellen Meyerbcers erkennen
lassen, und in späterer Zeit weitete sich seine Unzuverlässigkeit in Geld-
dingen schließlich so weit aus, daß er entmündigt werden mußte. Krankheit
scheint dabei allerdings ihr übriges getan zu haben. Heinrich vermählte
sich am 5. IX. 1818 mit Betty Meyer. Die Ehe war mit einem Knaben ge-
segnet, der schon im Kindesalter starb. Heinrich selbst verschied am
22. Okt. 1842.
Wilhelm Beer, im Familienkreis WolfT genannt, wurde am 4. Jan. 1797 in
Berlin geboren (= 16. Tcwes 5557 jüd. Weltära). Wie alle Söhne des
Hauses erhielt er eine glänzende wissenschaftliche und künstlerische Aus-
bildung, trat auch wie sein Bruder Heinrich bei Liebhaberauffahrungen
als Sänger in Erscheinung. Daß er ein Streichinstrument beherrschte, läßt
sich nur vermuten, möglicherweise war er Geige lisch ülcr C. ^V. Hennings
(vgl. Br. V. 7. IV. 1810). Wilhelm war, wie es scheint, der einzige der Fa-
milie, der in die Geheimnisse des Harmonischen Vereins eijigewciht war und
hat in dieser Hinsicht mancherlei Zuträgerdienste geleistet. Meyerbcers Auf-
stieg zu Weltruhm hat er stets sorglich und brüderlich bewacht und dem
Älteren mehr als einmal Icben&kluge Worte gespendet, ohne daliir immer
dessen begeisterten Dank zu ernten. Mcycrbccr hatte von seinen geschäftlichen
38
EIKLEITÜNG
Talenten offenbar eine wenig gu' Meinung, schrieb crdoch am 26. Nov. 1822
an seinen Vater : ,,Es scheint mir, daß er sehr beschränkte Ansichten hat, undich glaube
(unter uns gesagt), daß er sich nie zu dem großen Coup d'oeil eines wahren Speculanten
erheben mrd'\ Wilhelm stand als Sccondclcutnant des i. sclilesischen Husa-
renrcginients während der Freiheitskriege im Felde, wurdp aber durch die
antisemitischen Tendenzen in Preußen einerseits und durch geschäftliche
Erfordernisse des väterlichen Unternehmens anderseits bewogen, der mili-
täriscl icn Lauf balm zu entsagen. Aufschlußreich ist in diesem Zusammenhang
ein an ilui gerichteter Brief seines Bruders Michael Beer vom 23. IX. 1815:
y.Was die Leute zu Deinem Soldatenbleiben sagen fragst Du mich? Sie verdenken
es Dir sehr und sie haben volles recht. Schrecklich geht es bei uns in Berlin in Hinsicht
der Juden. Der Graf Brühl hat sich schändlich bewiesen er hat ein Stück auf die
Bühne gebrach f,, Unser Verkehr"; durch welches alle Juden aufs höchste prosti-
tuirt sind und wobei sich der Haß der ChrisUn aufs gräßlicliste ausgesprochen hat.
Wenn der König also so etwas gegen Juden erlaubt was willst Du dafür ein Avance-
ment erwarten? Und wahrhajtig es würde Dir auf Deinem Sterbebette leid thun als
Secondelieutnant gestorben zu sein. So viel fir jetzt darüber. Bleibe nicht Soldat! ! !''^\
Wilhelm Beer vermählte sich am 13. Sept. 1818 mit Doris Schlesinger
(♦24. Dez. 1800, t 2. Juli 1859), einer gefeierten Berliner Schönheit. Der
Ehe entsprossen zwei Söhne, Georg Beer, später vermählt mit' Alexandrinc
Kosen, und Jules Beer, der auch als Komponist mäßigen Grades hervor-
getreten \s\?K Eine Tochter Wilhelm Bcers, Elise, vermählte sich später mit
dem Schwager des französischen Finanzministers AchilleFould, Oppenheim,
diezwciteTochter,Julie,warmitdemFreihermvonHaberverheiratet, einem*
Nachkommen des Bankiers v. Haber in Karlsruhe. Innerhalb der kom-
munalen Leitung Berlins hat sich Wilhelm Verdienste erworben, gehörte
auch der ersten deutschen Repräsentantenversammlung an und erhielt den
Titel eii)cs Geheimen Kommerzienrats verliehen. Seine Fähigkeiten wurden
sowohl von Friedrich Wilhelm III. als auch Friedrich Wilhelm IV. ge-
schätzt. 1844 soll ihm der großlierzoglich toskaniscjie Adclstitel verliehen
worden sein, was indessen nicht beglaubigt ist. Eine nicht unbedeutende
Rolle s])icltc er auf dem Gebiete der .^vStronomie. In seinem Hause im Tier-
garten richtete er sich eine Privatsternwarte ein und stellte hier mit seinem
Freunde Mädlcr wichtige Mondbeobachtungen an. Er veröffentlichte
mehrere wissenschaftliche Abhandlungen, darunter eine Mondkarte und
gab 1837 2 It Mädler zusammen heraus: Der Mond, oder allgemeine verglei-
chende Se!. Biographie. Das Haus Wilnclm Beers war Zentrum eines kulti-
vierten Gcscllschaftslebens, namentlich bildeten die Teestunden seiner
bildschönen Gattin einen beliebten Anziehungspunkt des Berliner Adels.
Williehn Beer starb am 27. März 1850 in Berliji^s.
EINLEITUNG
39
Michael Beer (* 19. Aug. 1800 Berlin, | 22. März 1833 München), der
jüngste Bruder Meyerbeers, hat sich als Dichter einen geachteten Namen
cnvorben'"*. Schon in frühester Jugend wurde er, ähnlich wie sein ältester
Bruder, von den Freunden imd Bekannten des Bcerschen Hauses verwöhnt
imd übermäßig bewundert. Er besuchte das Werdersche Gymnasium in
Berlin und erhielt Hausiinterricht bei dem jüdischen Prediger Dr. Eduard
Kley. Sein Erstlingswerk „Klytemnästra**, das am 8. Dez. 181 9 in Berlin
zur Aufführung kam, hatte seinen Erfolg noch der ausgezeichneten schau-
spielerischen Leistung des Ehepaars Wolff zu danken, nicht zu vergessen die
Damen Bethmann und Crelinger. Es folgten „Die Bräute von Arragonien"
imd das eigentliche Hauptwerk Michael Beers, „Der Paria** (1828), in dem
der Dichter in reifer Durcharbeitung die Probleme seiner Glaubensbrüder
an dem Beispiel eines indischen Parias darstellt. In der Folgezeit war Beer,
ähnlich seinem Bruder Meyerbeer, viel unterwegs. Mit bedeutenden Zeit-
genossen verband ihn Freundschaft, so mit Immermann, Platen, Grill-
parzer, Heine, Schadow u. a. Der persönlichen Neigung König Ludwigs
von Bayern hatte er es schließlich zu danken, daB 1829 sein „Struensec**
gegen mancherlei Widerstände aufgeführt werden konnte. Die Behandlung
dieses Stoffes war in der damaligen Zeit eine Kühnheit. Zweifellos glühte in
Michael Beer ein ernsthaftes dichterisches Talent, wenngleich kein Genie.
Seine Werke fanden Anerkennung und Teilnahme, ohne daß es zu einem
bleibenden und starken Erfolg kam. ^ßeiru Polemik war eine künstlerische^ nie*
mals eine persönliche. Sein stilles, ruhiges, festes und bewußtes Außreten in der Ute*
ratur hat den Juden mehr Freunde gewonnen und ihnen größere Achtung verschafft, als
die seiner sonstigen schriftstellemden Glaubensgenossen der zwanziger Jahre, die trotz
ihres Übertritts niemals Christen wurden** (Goedecke). Unstreitig ist Michael
Beer nach Meyerbeer das bedeutendste Glied der Beerschen Familie.
Der globale Rulim seines ältesten Bruders war ihm allerdings nicht be-
schieden.
Jakob Liebmann Meyer Beer wurde am Montag, dem 5. Sept. 1791
(= 6. Elul 5551 jüd. Weltära) auf der kleinen Poststation Tasdorf bei Berlin
geboren. Amalia Beer befand sich auf dem Wege nach Frankfurt a. O., damit
das erwartete Kind im Beerschen Stammhaus das Licht der Welt erblickte,
ak sich der kleine Erdenbürger unvermutet schon unterwegs einstellte. Um
das Geburtsjahr hat es später viel Rätselraten gegeben, da Meyerbeer seinen
Biographen und Lexikographen das Jahr 1794 als sein Geburtsjahr angab.
Hugo Strelitzer^^ liat manches Wort darüber verloren. Ob Meyerbeer wirk-
lich jünger als der 1793 geborene Gioacchino Rossini crscheijien wollte, ist
schwer zu sagen und schon gar nicht zu beweisen. NVcnn man sicli erinnert,
daß auch Beethovens Vater seinen Sohn Rir jünger ausgab, daß auch Hein-
40
EINLEITUNG
rieh Heine und Friedrich Chopin ihr Lebensalter reluschicrtcn, so wird man
der ganzen Ajigelegenheit nicht allzu großes Gewicht beimessen, und es
erübrigt sich, auf die zahlreichen fehlerhaften Angaben im Schrifttum näher
einzugchen. Bis zur Mitte der zwanziger Jahre feierte Meyerbecr seinen
Geburtstag nach jüdischer Zeitrechnung, seit 1827 at)er nach dem christ-
lichen Kalender. Da der jüdische Kalender im Vergleich zur gregorianischen
Datierung erhebliche Abweichungen aufweist, die im Schrifttum, nament-
lich in der C. M. v.Weber-Literatur, mancherlei Verwirrung gestiftet haben,
seien hier die Umrechnungsdaten bis 1827 niitgeteilt:
Der 6. Elul fiel
Bio auf den 5. Sept. 1819 auf den 27. Aug.
Sil auf den 26. Aug.
812 auf den 14. Aug.
813 auf den i. Sept.
814 auf den 22. Aug.
815 auf den 11. Sept.
816 auf den 30. Aug.
817 auf den 18. Aug.
818 auf den 7. Sept.
1820 auf den 16. Aug.
1821 auf den 3. Sept.
1822 auf den 23. Aug.
1823 auf den 8. Aug.
1824 auifden 30. Aug.
1825 auf den 20. Aug.
1826 auf den 8. Sept.
1827 auf den 1^9. Aug.
Über Meyerbeers Namensgebung findet sich in einem Beglaubigten- Aus-
Zug aus dem von der jüdischen Gemeinde zu Berlin geführten Geburtsregister die
Eintragung
Juda Herz Berr [sie]
Söhnlein: Meyer geh, d, 5'* Sep: lygi
Demnach hatte also der Name Meyer den Charakter eines Vornamens,
wobei merkwürdig ist, daß die Namen Jakob Liebmann nicht erwähnt
sind^ö. Die im Schrifttum überlieferte Version, ein reicher Verwandter habe
dem Knaben, als sich sein musikalisches Talent in überraschender Weise
zu regen begann, einen erheblichen Teil seines Vermögens mit der Maßgabe
überschrieben, daß er seinem Namen Beer den Namen Meyer so
hieß der Verwandte — hinzufüge, bedarf demnach einer anderen Inter-
preticrung. Bei dem reichen Anverwandten kann es sich nur um den Groß-
vater Liebmann ,Meyer* Wulff handeln, an dem Meyerbeer sehr hing. Lieb-
mann Meyer Wulff hatte keinen Stammhalter und wird vermutHch den
Eltern im Falle der Geburt eines Knaben einen Teil seines Vermögens für
das Kind in Aussicht gestellt haben, wenn sie sich dazu verstanden, ihm den
Namen Meyer zu geben. Der Name Meyer ist also der reguläre Rufname
des Komponisten. Merkwürdig ist, daß in den frühen Presseberichten, bei-
spielsweise dtvAmZ (seit 1801), niemals der Name Meyer begegnet, sondern
EINLEITUNG
41
\
ausschließlich die Vornamen Jakob Liebmann. Hingegen wird in den
Briefen als Anrede stets der Name Meyer gebraucht, sowohl von der Fa-
milie als auch von B. A. Weber, Abbe Vogler und C. F. Zelter. Meyerbecr
selbst unterzeichnet in der Frühzeit meistens mit „Meyer Beer", in zwei
Worten geschrieben, niemals verwendet er die Namen Jakob Liebmann.
Gelegentlich zeichnet er auch J. Meyer Beer. Wenige Male gebraucht aber
die Mutter in ihren Briefen schon die zusammenhängende Schreibung
„Meyerbecr", wie auch Meyerbeer selbst in seinen Briefen an Wolfssohn.
Auf der Umschlagseite des Briefes vom 25. Juli 18 10 hat Meyerbeer
seine Unterschrift geübt, und zwar ebenfalls in der zusammenhängenden
Schreibweise „Meyerbeer". Schon in einem Schulheft vom i. August
1805 findet sich über den einzelnen Abschnitten die Namensform „Meyer
Beer". In späterer Zeit ist dann Meyerbeer mehr und mehr zu der zu-
sammengeschriebenen Namensform übergegangen, unter Voranstellung
der italienisicrten Form des Vornamens Giacomo, in Frankreich während
der frühen Zeit gelegentlich auch Jacques. Der Name Jakob ist von Meyer-
beer in seiner ausgeschriebenen deutschen Version niemals gebraucht
worden. In einem Brief an den Sänger Prosper Lcvasseur vom 2. April 1826
betont der Komponist mit Nachdruck, daß er seinen Namen Meyerbecr
in einem Wort geschrieben wünsche. Die Italienisierung seines Vornamens
Jakob in Giacomo ist ihm in Deutschland von der Nachwelt oft angekreidet
worden, zu Unrecht. Auch Beethoven unterzeichnete gelegentlich mit
Louis van Beethoven; der deutsche Ludwig Spohr signierte stets nur mit
Louis Spohr; Chopin hat seinen Vornamen in Frankreich stets Frederic
geschrieben, xmd auch Carl Maria v. Webers Kompositionen wurden
manchmal unter dem Namen ,Charlcs Marie de Weber* angezeigt.
Über die früheste Jugend Meyerbeers sind keine verläßlichen Notizen
erhalten. J. Schucht^' hat einige Angaben gemacht, denen die Meyerbeer-
biographen im allgemeinen bedenkenlos gefolgt sind. Gegen Schuchts Dar-
stellung erheben sich aber Zweifel, da es der Autor bewußt vermeidet, ex-
akte und nachprüfbare Mitteilungen zu geben. Sein Buch erschien 1869,
fünf Jahre nach dem Tode des Komponisten, als das Interesse an der Le-
bensdarstellung Meyerbeers sehr wach war. Schucht läßt durch die Zeilen
blicken, er habe mit Meyerbecr in regem Briefaustausch gestanden und seine
Informationen von diesem selbst bezogen. Seine Biographie sei also im
höchsten Maß authentisch. Es stimmt aber bedenklich, wenn niemals ein
Brief vollständig zitiert wird und der Autor seine Briefzitate nur selten mit
Daten versieht. Ein solches Verfahren war nun zwar in damaliger Zeit nicht
auffallig, weil üblich, aber eine genaue Kontrolle von Schuchts Angaben ist
dadurch nur scliwer möglich. Von den bei Schucht zitierten Briefen ist nicht
(
10, April 1963
Sehr geehrter Herr Becker:
Meinen aufrichtigsten DlxiW fuer die
frdl. Uebersendung des Sonderdrucks ihres Artikels ueber Uej er-
beer, der gr6.de hier angelangt ist.
Ich bin mit der Frage ueber die
Gebart aer liefen Frau ^jnuiie auch nicht weiter fortgekommen,
Hatten Sie Jiit einem Briefwechsel mit Dr. •'acobson mehr Glueck?
inzwischen habe ica Lein ungemein auafuenrlichee Buch "Die «^uden-
buergerlBxlJtiJibuecner Berlins" erhalten und wirklich durch stuai er t.
Da iimalie und ihre Schwester dort auch auftaucnen (sie wurden
Staatbuerger in eigenaa Rechien, ais aie hinterbiietenen Toechter
des Vgehr reichen) Vaters v'Aallf) .
No. 390
No.
No.
No.
391
392
393
Demnach t
AäULlt Bliüt,(geb. 1772) (allerdings muee ich hinzu-
fuegen das sie im Protokol nur angab: A5 *^ahre, und das
wir am 12*Eept.l8l4. Kenn also U^ •'ahre stimmt, dann
kann sie nicht 1772 geboren worden sein.
JLAisii-IiJb UOi:>büN,(geb. 1 Jan 177Ö) U •^ahre alt.
bthüPhU^ii. idPHfwAiM^O:^ Jahre alt. ^e«ö^oX9^||ft»oX0X9^
iiii^hltrrt iJPiixtAiM, 38 '^ahre alt tgBbxoiöxöaai
(Alle vier waren also 1814, am l-t.9., am lieben)
offizielles Datum»
1772
iiiJALxh; ii5 Jahre alt
ütüNbilb 11 Jahre alt
SljJiAPriJU>lh 40 Jahre alt
hiilinlisTlE 38 Jahre alt
demncj^
geb. ßes,
geb. 1773
geb. 1774
geb. 1776
1 Jan 1770
2S Feb 1774 (^H-i-iT;
15 Juni 1779
* Dies sind die Geburtstage die auf den drabsteinen und in einigen
erkunden steaen, und von Dr. »Jacobson als die richtigen Daten
dem Protokoll beigegeben y^urden.
Der Vater ist als No. ^82 genannt: LiLP^AHt^ olliL» /»üLFF, als Buerger
vereidigt ^"i. aai lc09, geb, 1. Sept. 1745 Berlin, Privileg von 1787,
starb I6.8.i81*c. Leider nird nicht erwaennt wann und ren er heiratete,
un^ daram grade geht es doch. ?venn iimalie die aelbeste iochter var,
und die "45" Jahre stimmen, dann ist sie nicht 177^ unu nicht ais 2.
Tociiter geboren. 1769 waere das rechte •'ahr. Das stimmt mit aem
mir von Dr. Ascher gegebenem Datum(öiene mein Brief vom 3.<Jktober 6*:)
ueberein, aber nicnt mit dem "177 -d" von i>r. ^'acobson. fehler Koennen
ja immer vorkommen, aber ich werde doch mal diese i^iskrepanz berichcen,
da ich weiss, dass Dr. Jacobson daran interessiert sein Vvird.
W
Nochmals besten Dank fuer die hoch willkommene
üabe
und ergebenste »^ruesse
Ihr
John Henry Richter
n^^Jtm
'JL^,^:^
..Jjf.^- ,-
3. Oktober 1962
f
Sehr geehrter Herr Dr. Becken
Beeten Dank faer ihren ^rief vom ^5 «Sept.
Da bin ich wirklich (freudig) ueborrascht, ich kanr mir kaum denken, daes
idi der fast letzte bin, der sich (aus tienealoglßchen Gruenden) in die Meyer-
beer Familie **rilneingeiiniet" hat, und -^hnen etwas brauchbares mitteilen konnte.
Jedenfalls freut es mich, nach Jahren ziemlicher liolierun^^ von dieser ürt
Lokalge ßchichts- una -^ainilienforschung doch etwas ergattert zu haDoi, was
Ihnen zxigute Komiuen kann.
Ich glaube, ich kann die -«^rage nach dem Geburtejahr der guten üLiALll
beantworten, una z?ar tait der Äddresse desjenigen Kenner des Gebietes, der
sehr laoeg iciierweise Abschriften der wesentlich, ten Juaenlisten vom Ib. Jahr-
hxindert hat: Dr. ^'acob Jacobson, 21 Lower Chestnut Street, Worcester, England,
der ausgezeichnete ^enner der ^eriii.er jue iechen Gescnichte, und frueherer
Archiviet des Ciemeindearcnivs der jued.Gem.Berlins, kann vielleicht das Raet-
sel loesenx Er hat naemlich eine ^komplette) Liste der Trauungen in Berlin
(juedit:che Lhepaare von 1723 bis, icii glaube, lö08; , deren 1. leil nocn 193^
veroef! entlicht wurde -»nd bis 175Ü reicht. Ler tweite -^-eil soll im naechsten
Jahr vauc i bei de ^ruyter) erscheinen. Die origlnalliste hat ^r. J&.cor>son,
uer fuer jede Trauung die biographi chen und andere ^aten fuer die Eheleute
imd deren iltem,etc. ermittelte.
Diese ^iste juedischer «Trauungen in ^'erlln mag (ich kann es nicht
beschwoeren> die ^^rirat der iiiltW«! von ii:^lALiL mitteilen. Also iSÄ um 1766
herum. Denn fest steht, dass JOhüKiSiA ^OLbS—MöSbON 1770 geboren wurde,
und AwiüLiL cds erste, eben entveder 1767 oier 1769. v'enn also die Lltem
1766 geheiratet h^ben, koennte 1^767 stimiaen. renn eher erst 1767 oder 1768,
dann i^t 1769 richtig. Im Bjicyclopedia Judaica ^jibt man Ai^felle das •'ahr
1769 f was man von der Altersangabe in ier ^o^^^esan zeige entnaara. Da man 1854
nicht so genau r^usste, ^de alt sie war, mag man eher von dem ^eiratsjahr der
Eltern ausgehen. Uebrigends liird die Hochzeit von AiiALit ebenfalls in dic^-er
"'iste stoben, und z.ur Zeit dieses freudigen i^reignisses wird m«n ^ ohi eher
aas recnte ülter angegeben haben, als öO ^'alire spaeter.
Grabsteininschriften . ind notorisch unzuveriaes.ig. GebmriÄurKundiH
gab es damals iiictit, aber es ^ibt eine Judenliste von 181i, und einige frueh»-
re, in der die Einwohner Berlins brav verzeiciinet wurden, mit Älter san^^abe,
und Dr. acobeon mag davon ^luch eine *^opie haben, benreiben Sie ihm doch mal,
und mit seiner lilmpfehlong.
Ganz nehenbeibemerkt iLei, dass VetLerneüen Dei der Epnrain Famiii«
sahr beliebt waren, wodurch Uej erbeer eine ganz ^cke Ahnen verlor. üebrigens
ist es "traditionell '', so sa^e^, aass Uey erbeer den i^amen "^^eyer" einem reiaien
^er andten zuliebe annahm, der ihm dann auch recht viel ^eld hinterliea&. loh
halte dies fuer ^nsinni Mayer war ja schliesslich der ^*ame des reicrien mut tter-
iicnan Grossvaters, und ^iacomo t^ein aeltester ijn.vel. Da er keine ßoenne hai.ie,
vollte '"iieyer" eben den ^^a-^en in der faiuilie seiner aeltesten Tochter erhalten,
wobei ich sehe, dast Meyer natuerlich nicht sein "^amilienneine" war. Ganz
traditionell gin^ es bei der i^ amen »gebung 8o\«^ieso nicht zu, denn nach alter
juediicner Sitte sollen die Lnütel nicht nach iiOGti LtjbtJHühJA Gros&eltern oaer
ibltem :^:enannt weraen. Den Voraamen "JaJs.OB" hatte ***e. erbeer von seinem Vater,
also nicht traditionsmaessig. "Meyer" war natuerlich der Vorname von Lieo-
mann Meyer Wulf (f) 's VATfcK, der sogenannte Keiche Meyer W»xLf Tausk, der 1759
in Berlin starb. Ueyerbeer war eben der erste Urenkel der nach [^ie^er^s Tode
geboren wuerda. Meyer Wulf Tausk war sehr reich, ebenso der «^ohn Liebmann^
allerdings musete dessen Hinterlassenschaft in ^ ieile geteilt werden, denn
er hatte nunmal vier Toechter.
Gaecilie,
üebrigends leben noch i*achkomaen von Meyerbear'ß Tochter tenpialla,
in der Familie von Andrlaa, aber icti darf annahmen, dass Ihnandies ecaon
bekannt ist. — -'
Nach den von Dr. Siegfried Ascher (Haifa) mir gesandten Stammbaum
Meyerbeer ist AMALiE am 2 10. Februar 1769 ge oren, und am 27. Juni 18%
gestorben, ^ih dkl AM i Sept. 1788 geheiratet,in Berlin.
E . - ' ;ndorf
ui.
o 1
• f
/)
. 3rrn
John Henry Hichter
1436 '" 't Park Place
Ann Arbor ,!.lichi58n
U UJ wlI
Sehr p^,3ehrter Herr Richter !
Ihren aiisf ührlichen und inhaltsreichen -c^rief erhielt ich vo^
de Gruyter-Verlag zugeschickt, ^eiea Sie sehr herzlich i.r lie
mir wertvollen Q3nf or^ationen bedankt o Der 1 oMeyerbeer^-^rief baad
hat mir naacherlei Korrespoadenz eingebracht, aber nicht in
einem eiazi=^,en Falle habe ich so viele n'"tzliche Hin.veise er-
halten, wie von Ihnen. lateressant "^var mir zu erfahren, daß
Amalie 17*^9 geboren vorden sein soll. So war also die Familie
selbst nicht genau über ihr wahres Alter unterric'^: te t , auch
auf ihrem Grabstein ist demnach ein falsches Geburtsjahr an^e-
-^eben. Auch F.Eberty war schlecht iaformiert als er schrieb
CS.1o4), daß man 18^3 ihrea 07. Geburtstag: feierte. Kann ^jich
nicht vielleicht auch Gebhardt geirrt :\aDen ? - Ihre Literatur--
hinweise nehme ich dankend zur Kenntnis. Die '^ich er^^^ebenden
notwendigen ivorreK:turen v/erde ich im letzten Band zusammenfas-
sen, der sowieso einen Abschnitt "Nachtrage" enthalten vird.
Darunter auch ein "^agebuch aus de.a Jahre I0I3, das ich erst
jetzt in Paris zur iiinsicht erhielt. Zur Zeit aroeite ich an
der Fertigstellung des zweiten Bandes (bis ca. 1838 reichend).
Dabei ist mir Ihr Hinweis von der Identit >t iVioses^Mosson sehr
n'^'tzlich. Das war mir bisher nicht klar, über die ersten Bezie-
hungen zwischen Meyerbeer und seiner Kusine iinna weiß ich nicht
viel. Vermutlich isqdie Heirat etwas ad hoc beschlossen worden,
da Ja ursprünglich ganz andere Heira tspl jine bestanden. Ob der
Band noch dieses J^hr in Druck geht, ist zweifelhaft, dennoch
hoffe ich es sehr. "5s fehlt i:nmer an der Zeit, um ungestört
und ohne Ablenkung an der Arbeit bleiben zu können. Ich freue
mich, in Ihnen einen fundierten Kenner der jüdischen Varh.^ltnis-
se Berlins kennen 2:elernt zu haben, denn meine bisherigen Satge-
ber in diesen Fragen haben mich oft im Stich. -^-^ lassen. -Mit ge-
sonderter Post lasse ich Ihnen meinen ileyerbeer-Artiicel aus der
MGG zugehen, in der Hoffnu.i-^, daß er sie erfreut»
~ iSen
it aochius 11-^6':! Dank aad i/J .idlic;
bia ich Ihr ItlaT^
Sehr ge^rter ^err Dr. Beckerj
-c8 Äu^ust l^ihi
Herrn
Dt. Heinz Becker
c/o Veri^ Walter de Gru^ter ^ Co,
Berlin ä 35, Ghentiner str. 13
Nachdem ich endlich in unserer lieb«i Bibliothek« (der Univerßlt>' of
Michigan) ^are Ausgabe der briefe und Idgebuecher Glacomo i^eyerbeers eutaeokt
habe, und mich ueber die hervorragend dargestellte Genealogie des Komponist^i
habe freuen duerfan, komine ich endlich dasu, einige Notizen ueber die recht
verzweigte hPHRAlM Familie zu senden.
Beruflich bin ich Bibliothekar^ nebenberuflich Genealoge, mit besonierem
intereese an alten Juedi&chen Familien ^erlina^ und in diesem fall habe ich ein
b^eoneros Interesse an der i«ley erbe er sehen Verwandtschaft, da in unserer Familie
(im »«estpreussischen Teil) immer die Sage ueber eine Verwand tscnai't zwischen
uns und dem Komponisten herumging, ^ch habe keine ^ev^elae finden koennen, es sei
denn dasi es sicn um eine Verwandtschaft mit der MOSbS«i|OSbOM ^inie handelt, die
hier aoer Keine nolle spielt. **iit den Kichterschen Nachkomuien QMs bin ich leiUer
gamicht verwandt. —
Die ti'dix^kä rümilienmitgiieder die Sie und GM erwc^ehnen sind tatsc^echlich
nahe Verwar^dte, and nicht zu schvier zu identifizieren. Alierdinga sind uns spaeten
Forschem da einige schwere ^alken in den Weg gelegt worden, denn die beiden ^rossen
Staambaeume, die ^^achei 4i Wallich (Berliner Grosskaufleute) und rieinricn Sctmee
veroef rentlicht haben, sind zum leil auf die recht fehlerhaften Daten gebaut, die
lö61 in aer *^etraeischen Bibliographie ^Hanaskir) erschienen sind, in einem
Artikel ueber die Familie ^aniel -^zigs - \^ohl die groesste Familiengruppe ander a^3i
»'uden ^reussens - i-»anile selber natueriich der Ahne fast unr^aenloarer **aCfikomai€ai - viele
von innen waren wichtige und uochbegabte Kuenstler und so v^eiter.
Im nachiolgeiiden gebe ich ihnen die von mir gefunaenen i>&ten(^lt Quelle).
Ich halte mich so weit wie moeglich an aie ^^amen, die im 1. ^anu dem GM Briefwechsels
geneoint werden, da gewiss weitere i^rwaennurig dieser Vetterii und ^ouainen auch im ti.
^end vorkommen duerf tan.
X. KüLfF ^amiliea
ÄialiiLiJbi ißjtüi) war die ael teste aer vier To echter von Liebmann
Meyer WULFF, una ist 1769 geboren. Die »weite Tochter war
JOaANftA (i'rau von Joseph -^oses, spaeter i^ObbOB) (i'/7u- ig^?)
i>ie dritte Tochter war öAha (20 *^ar» 1772--c:6 -*aür» 183ü) ^"SiüUFhii^ii,*
verheiratet;^ VUTLL HLiNt iiPuKAiM (ViCIOR Jü^iHS, 1776-1832),
die vierte war ^lIi^ (hüiuu.ii.XiJs.j (3 Juni 1773--cÜ ^aer» 18^)
verheiratete äiOoJbS dLJMt. LFaKA-iÄ (MaKTiM i^i^HSj u7bl-18i6> .
ViClOK und Martin Lb^i^HS waren brueder.
ß
T
II. iPHRidU Familie!
(Dieße Daten von
uibtu.iü)t)
VICTOR und MARTia LBLRS w&ren die Soeline von HUliAHll
ViilfcL i^ntULiä (vor 1812« Heimann i^phraia Veltel) (1753-1821;
und RIU^MKA ITZIG, iOCriliil VJh ukinh^ Uiene unten).
Im ri::imaskir heiset es dass Heimann' s ^ rau Sar& Jachmann
oder «^ochamann .üLttodi au6 ümsterdaa gewe&afi &6i. Dies scneint
aber nicht zu. stimmen. Lbensowenig scl^ieint es richtig zu sein,
dass diese Rebekka einer] bruder von ^^eimann geheiratet hätte.
üaVÜÖ t^t^rtKiixM, 1762-1835, nach 1812: getauft) iJöüCtilül itMÜhJCüü
SChiJIßT.
Di«Mr i/AVli> it^PdiuiM ist der einzig&te w^Vlü in der
iamilie, und moeglicherweise derjenige der a\if S. 6ü und 590
erwaehnt wird, hr war demnach also ein viroseonkel von GM.
ViClOh üiij.^* Kinder:
jc'aüL rtiJürti:.iukl thLÜb (S. 443) (l79i)-1865) ledig.
UjiHii^iUL \,uiUiXL.li:iLi ) (0.589) (geb. 1799)
i'rau des viaorg Moritz von Oppenfeld (ßiene unten)
MiiJFüL sp^eter «1«*^ a^t^t^ (1801)
(moeglichemeise auon noch eine Hanna, unci einen
l^oll and einen Jochanan tbere - nacii einer nicht
weiter zu prüf endenden Frivatquelle)
MüKXID HiJüüS* Kinder:
ülhj.iiii mObijü i-PaitaiAi, d.h. UOhxXk* is*bi;^, 1802-14/15 i^^^
1837. Sein öohn(poßthumuöil war
GiDhu iLJ3i.hS, 1837- . i>er'*Paijyru8 Ebers".
U)üiiI\D iLdbRS
JOiiAI^NA FKAhZiSkA ViClOhiNL(iii'rthiiiü) £±ILKS, 1808-1898,
J^rau des i MiLi^hiCiri ÄiLriiu.M, üxiAl* VO^ LiMbüuu-öiihUa
genannt i-bhnS, Herr auf li»ber8park(fideik0iaml&B) •
(Freu&ßißcher ^^ochadel). Hat noch lebende ^rsChkomraen.
SOPhlL Ut'riRaik) Lccjxb^ heir. Baron AU)LF VOM btuänDhM^
bliijjk. Keine Kinder. Aber KW.i VOäi hr.4ilsuijk^£ii^jk,
wohl ein Neffe von Adolf, heiratete Sophie* s Michte
Martha
^eorg Lbers' Sch.vester.
(
HiX ahiiäAl^N Vl^IxuL und DaViL' i:«?iihAiM v^aren selbst ^oehne einer
Vfcrwandtschaftst^e; k^fusixtiM uslxHu v^xTiö. (I?*:^löu3) und
^Dieee ^aten nach seine Frau *^xl£A. a7<7-1774) waren die fciterni ^hiu^iüi ein
LüI^DSriüTii; »^ohn des berueitiinten ^uenzpaechters Vi:j.lhL h^JJiiu ii/Pah^JiM
Vl703^1775) aijü Jitel die loohter des bruciers v ^n Beitel,
«itt/avCuü s^ai^a^d U692-l76Sj •
t^AbjxAid VLiihX (17^9-1803) hatte einen bruder JOw>JbPn t^trih^xä
Vl731-17fc6) aus deasen 2iweiter i^-he mit ßü-i^ii uüiäPiuüi U745-
1811) der t>ohn hiiXi^iUxü jObxur'ii iri^mvitlM öta:amt (^eb.l784).
A^ieser wurde im •'anre Iblni. Uiiiwiusi^ 1:^31^11,
iii. Lbis.iili-MÜU;)OM tamiliet Eben genannter uiti\laA^ih iiiJii^n heiratete 1811 iJAbWiJb
UOüUÄ vdamal 6 nocn -^oses) (1789-1831; (kmjdui (Seite M»^ 83,
439,589) I die Schwester von diinna^Mosscm^iiÄey erbeer, und
(Daten von FliLll Schwaegerin von Oll, und zwar .iurch ihre ^utter «iOriüNiM-ri^ÄULFi«)
hb^all) ÄobON (Seite 34,321,653).
Babette (Uosson)Lberty wmrde die «^utter von Fiu^il
tAstRll (36,37,586,665,084).
-3-
iV. l'Uiü i?amUiei
VÜppenheim;
Rebekka Itzig ^ seihe oben; hatte eine Schwester ^tlih \,:iiJihii:.ll:h)
(geb. 1767) die uen postauaius-geborenen Sohn iee iiiiüDli*L OePtuHndid
in ^^oenigsberg/t^reu. 8en> naiaens '^rMuiiA* (lüiil .aiiAi/iLL/ OPPrüxii^lM
heiratete (geb,1755 oder i7i>8 ^^oenigsberg, geßt. löiO i^erlin;.
idjM^iDjCii* und ü£i^iniü.rrL sind die x^item zweier geadelter Soexine,
der weitere wt^r üijünu oiOitilZ MOä Qjfif];^JetLD^ spaeter Udtte der
Miii^xiLlii:- \,uiiHxutIh'() tsühiiH , vormals tphraiia, (die ^eirat war lfcl7,
der Adeietitel kam 16<;7j .
XI WÜiiLiiüÜ 1
1. Peter von ULBhi^hüI; Die Verbindung der Namen "uKüi* VOM LikbüiUi-bllKüM'*
und*]iü£hb» ^R FiiÄliLii:-i»ÜiLi>CniCüTLiwiii. bLüLlibh v.<3,no.5 (Aug. 1925)
IBjucX Kolonnen 239-^1 vbeeonders 241).
2. Landehuth: LeserJAmude ha-i^boda. Berlin, 18^;7-6-i. (hebraeischz Grabregister
des Friedhofs Groese ^^amburgerstrc.s^e)
3. iiiberty, Felix* Jugenderinrierungen eines alten Berliners, Berlin, 192$.
4.. Hechel, Hugo, und Wallich, Paul:
^•eriiner Grosskaufleute und Kapitalisten, vol. 2, 16^0 ~1606, Ber-
lin, 1938.
(Heinrich Schnee in seinem grossen »^erk im dep gleicher «eMetes
hat fleisslg von R^W kopiert, meiner ^^^einung nach sind die RäW
I^&ten zuverlae. iger als i^chnees)
U. Freudenthal, Leipziger ^^essgaeste (zuerst ia**Juodische *amilieii-
forecüung" abgedruckt, eine ^iiiidgrube ueber die vor ISuG Fattillen.
Die Oppenheims aus ^oenighberg sind dort auch er^ae^int)
5« Kessler, Gerhard: "Judentaufen und J uien caristliche Faudlieu in
Ostpreussen" in t'iuaJuxjüJL£i»ui:A-'Caj.GiiIi,xGrijc biiiiLiiiiLK^ v. 36,1938,
riolonnen 261-^72, OPj^tÜaüJÜ; ^«^oi. ^63.
Einige Weiteren Daten aürt ten sica In dem soeben ver::;ei* entlichten :AUsgcaeicaneten
Werk von ^r. *'aoob •'acobson finden: Die k«jKJcixiix •'udenburgerbuecner 4^ der Stadt Berlin,
1809-185Ü (Berlin, de Grv;^ter, 196^) (^eroefientlicnuiigen der r^eriiner ^iötorii^Cfien
Komjiisöion vol. 7, yuellenwerke vol. 3)*
Dagegen sollte man Stern' s Artikel in der Jüdischen Ftmiiieniorscriunci '»19<5) nicht
Cdine grosse Vorsicnt genies^:en (lie Lpnraim f- c-milien inaer t'erliner Liste von Ibi^ (Dez.
1925)» Verscniedene Feruer die eigentlich nicht haetten pai^isieren duerfen.
i
Zur Namensgebung von GM sei noch die interessante Bemerkung gestattet, dass
"der reiche Verwandte", Kut den die meisten Biograpnen und auch die Lna^kiopaedien
erwaehnen -der eben die i^rbficiiaft von der Namensgebung *'Me>er" fuer GM abhaengig
gemacht haben soll" natuerlich i-ii-bUiiWh ätjlLb. iuLFF war, cier Grossv&ter ohne Soehne,
und das wesentliche hier ist* dass Gi.i als aeltester tnkel sehr ahrL-cheinlich sowieso
einen guten Anspruch auf ieil der iLbr&chaft hatte, in tradionellen juedischer; Familien
werden die neugeborenen '^inder nur nach verstorbenen Litern oder Grosseltem genannt,
nicht aber ntch dieser solange diese am -^age der ^e urt noch lebten, ^aner also schon
die doppelte Ausnahme hier: Jakob Me>'er Beer s ^ater und ^rossvatar mu^ttiiuu-^rli aller-
seits lebten beide noch. *ian war also schon" sehr modern".
•^.
Die Ahnen Meyerbeers htibe ich eov\eit wie moeglioh "z.urueckverfolfc;t", d.h. big wif die
eretbekannten Oppenheims (Loeb Oppenheim aus Heidelberg, ge&t»i*/Miiiny i!ilie&er i:>«Llliii
8t.l5>b7 Vii'orjns, übraham Oettingen Vfct.ijiSti 15fc5j , i^-^Oii üü£i^ki5ünü (i506-it)ti>) f^alier-
stin (H. iiK)is iiÜlojiLh *. sb. um l^üü)i ühlhn \ijulhli (1J2iUui-lm> Aiinherr aer groaeen habbi-
nerfamilie Teomim; , und die ^'amilie MuliK-aOhüÄilk, in Prag (Jeßai& H. st. 1517 i'rag).
Das ^achforsci^iun^ war einfach, denn die drei groessten habbinerfaBiilien V sowohl der
Zahl uls auch des Ruhmes wegen "gro^vs"; cind hier unter GM'l ühnen.
Dies nur als "ebenbenierkung« Vielleicht kann ich noch etwas weiteres mitteilen wenn
ich meine eben bestellte ^opie des fverkes von ^r. »'ecobson nahe. Seine n.^ch 1938
erschienene "berliner i'rauungen 17^3-1759" sind et'enfalls ausserordentlich wichtige
Beitraege zur verwirrenden Familiengeschichte der Juedirchen ^^amillen in Berlin
(oder aus ^Brandenburg, die in berlin geheiratet haben), unter denen auch
alle erstge^ ksnrten "*itgiieder der Ephraim ^amiliengruppe»
-^ch verblieb, mit ^ngedulg auf den 2. Band deB Briefwechsels wartend, und oiit
ergebensten Grues&en
ihr
John nenrj Richter
tLibrariari, Institute of ^cience and Technolog}-,
Ihe ^niver^it^ of Michigan)
r
£kL
MEYERBEER
^^ FnEUDSNTIIAL, A . D . IIEIIIAT LI.M'S.
%J p.25-6
- 1692 permission to settle to 4 Jeväsh
faiailies,
1. SALOLION ISRAEL ben Ilof Jude des Kurfürste
ISRAEL /iHBOn(Haiiimerschlag) . A son of S.I
was the Dresdener Hoffaktor ARON SALOLION
ISRAEL (see Lehmann, (Ges. Schriften) .
2.ASSUR LIARX 3. JAKOB LEVIK, and
4.. BEHREIID V-TJLEFC see Wulff sheet.
p.26, descendance of JACOB LEVIH accdg
to DEe7haupt,c*; Landshuth as follows:
O
JAKOB \LEVIII DI x
LAZARUS
JAKOB
EIT6CII JAIvOB
WOLF JA2C0B
DR. WOLF
W(
MOn WOLFSSOIEJ
teacher LUIs
JEITTE mar r . HERZi BEER
JAKOB HERZ BEER'
1
MEYEREEER
- J
f
4
IiIEYERBEER
€>
ARCHIVES ISRAEL ITES v. 5 3,1092.
p.55 (l8Febl892)
DEATH OF CORIJEILIE EI.IDEN, sister of Mme
JOSEPH OPPEUHEILI kr the v/idow of President
Du Consistoire -^sraelite de la Belgique.
P.-M. OPPENHEIM, french-belgian banker^her
Ilme Emden nehpev/,
had tv/o daughters: one mar. 1,1. EDOUARD
REINgAMACH, former Chief, KOHN-REIWACH CO.
The other marr. LE BARON J. DE REINACH, finan
ier and economist.
tv;o granddaughters are sQ^Q^Kfit marriee one
to ::. EDMOND BEER, son of JULES BEER,aHii
greatnehpew (petit-neveu) of MEYERBEER.
(appearantly Jules is grandnephew of ICEYERB.)
The second granddaughter married JOSEPH
REINACH, publisher of the REPUBLIQUE FRANCAISE
I.Ime Emden died tvro or three days before the
fiineral on 14 Feb;
V
4
/
•ankf. ^^^N
achten, dio
i)00. 2 |}|.
Corfuer und
tioiuilismus.
Iwno, 11)00.
^ffonbarcn"
Icn ältesten
des Vorf.
orschrifton.
S. 1G^
)iträgo aus
11, 8 u.
IXV. - Der
ipS. Heft 2,
;rstam^ S. J;
1. erschienen:
c
It the Li^>i
4th. 5660
lil series of
I) London,
der Stadi
Strassbur^j^
mos jUQgca
I) Gemciodo
It der Ver-
e, von den
rart und be-
^or 2 Jahroi':
Neben den
'ijilbiiio VoiiHt in
wir, «luiR lit« •' »»II-
nii der 1. J i i\t\t
.n;linf^, die » ..(»n-
, ,H (loin Kl Jtilir-
I
1
ZEITSCHRIFT FUER HEBRAEISCHE BIBLIOGRAPHIE
4(1900)
p};urliob vor)> indonon Notir.on über (lifM'^n Mmu • ii. fi itou O./on-
fltiitiü Rtand <liin> V rtuHrr «.^m vcren.u' Ioi « i. / i. . .. iCi ijt.' .(oh
Urkuiidoniiint«'ri»u /mv V( i fOgi..!.;, das «r ^nr .orwoii'u i» ic. fi Sjich-
konntni« i;oor«inot yai (Miioin Oimzon vürfmikfi hat i)iu »^^;brilt lo^.nt
eiob ,,lIiHloriB«',h iioriohto" ütc, will ;i.flo mui .•
di^koit koinon AnR])nir,li nuichon, troi/.don» ^(laniK
orhcl>liclion inr.n/Mitrn^cii wUro So bat VürlaHBUi
über dio Judon A. vcrbnn^trn Aunwoinnii)^ vofr. N
^omoindon dt»« MittolaltorM) lobts initvfott^ilt. /
bundort wün) nocii eine« j(i'^i»»cben Arzto« Krwii». ».i,; ku tbmi, doR
Mo80 aus ARcbfitVcnhurpf, dor .ml' Enipfehbin^( dor K» .li.'Rtoinor an ilan
Fiankl\irti?r lOvt 1511 niodicuB ordinariuB in Fninkitiit a. M. w»»i'dü.
(Stoin'e VolkBlcbrer [\ IV p. 14 Horovitz, jüdische Aorato p. 7.'
J)r. Ilcrz liamörrger.]
Ül']H/\UD, llltudo Ho patlioio^io comparöo. lissai sur la palholu,;ic
dos Semitüs. ('rh6so) Bordeaux, impr. du Mic. 1807. 68 S. ^''.
DEimiOLET, ALb'K., Zu Jcsaja f)3 liiii hrklaruii^^v^M-sucb. Kro»
bürg i, ßr, I. C. B. Mohr, 1899. 32 S 8^ - M 0,75.
BUCMIIOJ.TZ, ANTON, Geschichte der Jiuion in Riga bis /ur Jie-
griindung der Kigiso.on iiübraojgcniejndü im Jahre LSi^:!.
Herausg. von der Gcselischan f. GcscJnchio and Altertumskunde
der Ostseoprovin/en Russlands Riga, N. K) .iinel, 18*.)9. IV,
161 S. 8^. — M. 8,60.
CHODOWSKI, Trauerrede gehalten an dor Bahre des lI(Mrn Jacob
Cohnstaedt am ^28. Januar 1900. Gels 1900. (4.) .»1 ö^
CORNILL, 0. H., Geschichte dos Volkes Israel von den äl.Mon
Zeiten bis zur Zerstörung Jerusalems durch dio Römer. Uhioago
(Leipzig, liarrassowilz,) 1899. IV, '626 S. M. — M. 8.
zur Geschiente der udun im ehem.
Bamberg, IJandclsüruckerui, 18i;9
ECKSTEIN, A., Nachtrage
Eiirsiüistum Bamoerg.
80. 67 S.
[Schon in der Uecension des Hauptwerkes von E, (Zeitschr. f. 1 »r.
Bibliogr. III, 1898, S. 40 f.) war bemerkt: »Dass Verf. sein Th^nna
nicht gan» erschöptt hat, wird er sich selbst kaum verhehlen.« i'.s
ist daher mit Dnnk £u oogrüsnen, duR6 E. bereits nach Tahrt . .nt
obige »Nachtrage« urscueinen liess. Sie jathalten in ihroiii i .und
i^S. 3- 43) eine, aui neuem Aktenfundo beruhende, eingehe i« >. .»
Stellung der »Untersuchung des jCidischon Geiiv utes von 13am /^ i/n
Jahre 1793--94.« Diese aus den Genchtsakten liiessende KlarL...»!.^
bildet eine Ehrenrettung des Bamberger Rabbiuerri Low (Löbj Mnyt^r
Berlin, des späteren Landrabbiners und Consistoridirats su Cassei, fiCui
infolge jener gegen ihn gerichteten Untersuchung nchmerzlichü Krän-
kungen zugefügt worden waren. Im II Teil, der »Ergänzungen .ind
Berichtigungeuc (S. 44 -ÜQ) umfasst, werdeu, ebenfalls auf Grund ori
nivchträglich zur Verfügung gestellten »Regier ui^imikten«, ein-, iv
Vorgänge in den jüdischen Gemeinden den FürsibiMiumi £., die dien
G
^/s^C^
t0*m
IM I W^
mmftmm
r
r
» <
i
) ;
I :
T
n
n
I
c
/
1 10 -
^rOflstontoÜR im \8. Jahrh. ivh^oipiolt, ffonoiiildort. S« 64 ff. reibon
eich bcrocht'^'tü »Worte der Ahwolir« ^o^on »oinoi» ^owinsea J, L.t
an, S. (»7 schlioRRt oin UogiRtor da» Work ab. Von l!]in?,olht»iton Bei
Folgondofl boniorkt.: 8. 6, Anin 1, ist dor Hinwoi» auf Hamburger:
Jubülprodi^'t 7.Mr Küior u. s. w iiicorroct, da dor daaolbit S. 10 RO-
nannte »Waljbjnats A«Be88or Samuel Sanwil Hirsch, dor in An-
schhiPs an do»i l(«ibbiner Jacob Marens SÜBkind, »don Winwoiher diones
GottoBliauROH« (a. 17()3), orwilhnt wird, nicht, dor von t^cketoin f^onannte
H. Sanwol ilalborntadt ist. V((l. Donath, Gescb dor Juden in
Mecklenburg;, S. 187 und dazu Anni. 98, «owie S. 140. An letzterer
Stelle wird borichtot, dasn K. Sanwil aus Brandenburg 1707 aU Hab-
binor nach AltBtrolitz berufen wurdo, wilbrond nach Kckfltein II. Sanwel
II. 1742 Btnrb - S 6, Z. 3 v. u., iu Anm 2. 1. st. 1888: 1887. —
S. 30, Z. 7 V. ob. I. 8t. Hcde /eplata: 8. replota. - S 42, Z. 19,20
V. ob. iflt >zu«, weil doppelt vorhanden, an einer Stelle zw Btroichen.
— Die S. 4(i, Anni. 2 (xur S. 45 geh.) in AuHBicbt gefltellte Darstellung
einer in Kiips 1707 erfolgten »llitualmordauHchuldigung« hat iu-
»wiBchen Kabb Dr. Goitein Bar^'kuristadt iu den »Blatt, f. Jüd. Qesob.
u. Liter.« von Löwenstoin (Hoila^o «um Israelit), No. 4, S. 27 ff.
unter dem Titel: »Kine IJlutboRchuldiguupf am Endo des 18. Jahrb.«
veröfh;ntlicbt. — Zu S 50, Anm. 1, sei darauf hingewiesen, dasi in
einzelnen Gegenden DoutBchlands, «. B. iu Schlesien, Oeaterroioh
»Kire« genannt wird; vgl. auch: Mitteil, der OohellBoh. f. jüd. Volks-
kunde, IV, S. 122 Bub: Ländernamen. — S. 55, Anm. 1, hätte auch
noch Bnrbeck, Gesch. der Juden iu Nflrnborg u. Furo, S. 69 oitiert
werden können. — Besondere anzuerkennen ist es, dass die »Nach-
träge« Inut Vermerk auf dem Titolblatte von der Verlagsbuchhaadlung
don Beflitzern des Hauptwerkes gratis übermittelt werden.
Dr. Lewinshj.]
EHRLICH, ADOLF, Nicht verloren. Rede gehalten an der ßahro
und ain (Jrabo der sohgcn Frau Charlotte Josepii am 12. April
1899. Tilsit 1900. (i. S 8^
EUREW'^ELD, N., Oesterreichs Trauer und Jubol. Zwei Kanzel-
rcdcn. Prag, Jakob B. Brandeis, 1899. 26. 8^
HOROVITZ, S., Die Psychologie bei den jüdischen . Religionsphilo-
sophen des Mittelalters von Saadia bis Maimuni. Heft 11: Die
Psychologie der jüdischen Neuplatoniker A* Gabirol, J3res-
lau, 1900. S. 77 140. 8.
[Vf. macht gogeniil)er Joel, der »die Leuonsquelle* ein Lehrbuch
der neupliitoniBcben Philosophie nennt, auf eine Keihc von Differenzen
rwifichen Plotin und Gabirol aufnierksara. Q, hn.t sein^ ivenutnis nicht
aus den Enneaden geschöpft, sondern auB der pseudoopigraphiseben
Litteratur neuplatonischen Inhalts. Als seiae Quolleu B.nd anzusehen:
die Theologie des Aristoteles (die Vf. mit Volck»nann i'orpbyrius ab-
spricht), Tielleicbt das Buch de causis, die unter uom Namen des
Empedocles gehenden pseudoepi^ruphischen Schriften (auf die die
llypostasierung des göttlicbeu Willens bei G. möglicherweise zurück-
geht) Scharestani's Darstellung dor Lehre Mu'ammar's. Dem liber de
animu von QundisaWi liegt nach dem Vf. (gegen Ijöwonthal) nicht
eine verloren gegangene Schrift G.'s zu Qruuda (Gap, I.). <^ie Dar-
stellung, die Vf. TOD der Psychologie Q.*B giebt, iit in Kürze folgende;
cdr '^.
weg
ilieso v.^
/OViOOl» ». *■
vVorion».». t, ..
ÜDC* ZWi.A Sil
hnö Veiinit'
.'OiMien draui
iU oer Seole
ani.. uiiscbo il
obcri-n miten|
Die :^öo>e iflt
OorjiLenB, die
Dinge der Od
cm iften, d
uto.^ lijüividuel
üüU'.'e iden Gd
gv^angenen G
Gap iii). Dl
3('hickt,ai ist
Geatirao babq
Eiufli.'io durcll
zwi.schin Körj|
Verbindung z
der Lult zu
bleiben. Doch|
diese iHt der
dei.. . .3heren
Ailb ü^rkenutil
.\>m»i t zu Sil
.;öhe«'j r^rkcnr
dfi So il d'-wf
die
. orr...
\;efde]
iilxistei
eiuzeliK
Aüd iL.'
.dster
Z asam
r
8 sei
Üur(
in d
Sinn
Bedf
T d.i
tin/
.iti
Alt'
• ■
^■■ui die
A^.'bitfche..
2jf, J " ',*.yt\
I J»l ■ ■>!>■
wm<^
gawr O— *"***— ^^*^**'-'***—*"* '*^
IWI '»»li»!
t
c
c
Ir mit ilom
|; DrUauut
(Ur NUrn-
Is oin Jiulo
rrrloruutor
ab, iiach-
losct/zlichon
(1 die vor-
(las ilim
Isti'Ute, 1)0-
Aaiuinateu
liamborii:*'
n wiilirciul
\\v\\ andoro
iuo Klage
class seine
^^cbraucht
o\\ Fürth
Im 8. iSiwau
hvar {^ \i'
,nn-Geilenk-
iii Fürth
jrlior J^^rb-
IcMgcschiifte
ituni Ansbach,
Ichentag nicht
irb zwei jähre
:n Jahre (Hock
iLöb b. Ascher
;ich wiederholt
ire 451 der 4.
^ ^ß^mm'mm^m^m
V
üMblÜHMMMMi
Jj^ L^
tt^t^^määmmiMLidt.k
kmumJmt0mtlmmmiä.JiLmäliäiiiiUiiä^^
i
•
LEOPOLD LOEWENSTEIN: ZUR GESCH DER J IN FUERTH (II)
JHRB DER JUED.LIT.BES. 8(1910)
07
lind seinen Prozess mit dem Drnckherrn Aliron Friinkel in
:Snlzbach orwarb er sich einen nnrübmlicben Namen*).
Ein H. Bär wirkte sehr bing-n als Arzt in Fürth, ebenso
.(sein Sohn?) 1{. Salomo ]iär. Da beide der Praxis nicht mehr
«
nachkommen konnten, beschlossdie israelitische (Scnieinde 1 760, einen
neuen Arzt anznstcllen, der wie bisher üblich 50 fl. von der
•Gemeinde bekam, woire^en er sich vcrpllicbten mnsste, tä.izlich
zweimal ins Spital zn konnnen nnd ausserdem, solange R. l^iir
lebte, ihm wöchentlich 2 fl. zu j^eben, wie auch die Gemeinde
•diesem die ^^leicbe Summe von 3 fl. wöchentlich bei freier Wohunng"
»bewilligte. R. Här starb bald (hirauf. Um die Arztstellc be-
warben sich Salomo von J^amberg, Moschc ans Jlalberstadt
aind Wolf ans Niedere h nli e im. Der Erstgenannte wurde
gewählt mit der Bedingung, dass er sich nicht mehr rasieren
dinfe, sondern einen J^art tragen müsse nnd dass er auch „keinen
Degen nnd Zopf Rarnk (Perücke) tragen darf". Indessen starb
Salomo und die Wahl fiel jetzt auf R. Wolf, der auf drei Jahre
aufgenommen wurde. Er trat im Juni 1700 die Stelle an nnd
erhielt auf sein Ansuchen von der Gemeinde eine Gratifikation
von 150 fl. als Ersatz für Reisespesen, sowie ein „aufgerichtetes
Bett", da er wegen schneller Abreise kein l^ettzeug mitnehmen
l^onnte und alles mit Schaden verkaufen musstc^).
' Dr. Wolf war in Halle geboren als Sohn des gelehrten
R. ITenoch^), genaimt Enoch Jakob, der mit 19 anderen Glaubens-
genossen vom Kurfürsten von Brandenburg 1092 die Erlaubnis
erhielt,' sich in II alle niederzulassen. Sein Sohn Wolf liess sich,
naclid(Mu er seine ärztlichen Studien in Halle beendigt halte,
zur Ausübung seines Berufes in Hamburg nieder*), übersiedelte
/
*) Weinbcr}:», die hebr. Druckereien in Su'zbach (lahrb. I, 49) und
Mtsch: 1006 S 94 ff.
*) ProlokoMbuch der isr- Gemeinde v. |. 1760. .
■') \<. Hrnocli wird als ^^nn i:\y;n -nmo kSeigh »j-i)nn tr»tc»n von R. lonathan
im *r"©i »rn: 40, 3 erwähnt, hn Fürther ProtokoUbuch wird Dr. Wolf als
♦^«n '):';n n ccniDon »j-iinn ]z bezeichnet, ifnte, die Schwester des Dr. Wolf, war_
ici'
irntct
Zur f-.imilie Halle Vßl. meine Hl
') Grunwald, Hainburf,»s deutsche luden, S. 61.
n^Grpssvatcr voo Meyerbeer, mhc
ätter für jüd. Gesch. u. Lit. Hl, 1 iÖ
"' * K<" < ■ >l' im I mmmmmmmmimm''''mmßm9m'
mmimmm9f9mrmmmmmm'ti^!ßm^^^mm>mmrm(>''*mmf»mm
GyfsKßÖÄ
.;£^
yoM^
♦7
{ .
^ '
i
t
L
f^t^flL
i^^yVW
■ /
(
)
(
-O-
Ellb ÖGfl Upf/fe/fcA^ l.Ö(\(b JMc/«|fen,<«.w,cj (!)o.k^^
^
Go^r\Tnv^6^
X
"/^';g)
l
— j
\^(icluMz^
i'^VÄWvv^
(^ l/Af^m^ teve^ ß^^F'^/^'^^
n^vJv4^v
I
7
•
fj(Pf/plZ0cfe)x.
\
,\^2. cr*^- Tfas^^vf-
o
_ ^Shetl ßAhOiiKC^
a>W^
1
fpvihf. l^ ^plA^XZ l_ jJfijfeA^ ^ A/>vj7/7^.v^i;);>^ J^i^-^k^^)
<
i /^fifrü
iJ
J/l-z^öi» ^c^»^'2. V>^:£(l l^^tyji-i^,<^j^ Od'd
hi^hyJ^^ittx n ^"^ ^^M '«^n, .
-Q
V
7
1
LiMiJlbtlilt and
OPPENHtltlER
.1
(
msammnii
SMSXXJH
i.
BRILLIKG, Bü£ÜHiiItL:ZüR GbSCHlCHTi, DüJl rilBiitlSChüM BUChDKüCKiJiLl ih F/ODiiR.
Part III:
STUDIüS IN BIBLIOGRAPHY mit BOOKLOBi-, v.k,no.2, Dec.1955
from the notes:
CHUiiiivLüH
p.&O: ühOü laRAü^L HüaSiNKtiL issued a JUUAd^ in 17^6 totether witn hie coa^aidons
JÜDA Bm ÜCiKZ BiiR (14) and »'ude's brotaerinlaw üwuw üun xbüAj\ büui,
93 note 1^: JUDA Bi;N toRZ BER (OPPIiU HEIMER) ic identical with Pamass
»luda Baer, wo dieti •^ranidurt oin Qaer I.7o4 ^gefe axto bi3D,I,93 a»-
merkung 15.
note 15: ARON BEN I£AK SAüL is the grandfather of the author(in f*erlin)
Dr. SAUL ASCriER(1767-l&k2) whose mother REICHE BaTH APjON had
married aNSCHEL BEM BENJAMIN JAFFE.
note 48: SAÜIUEL SALOiJON, wuo visited the Leipzig Fair 1675-78, is also
mentioned tinder the vergleitete Jews of l688(in F/üder) ,
"e if most likely identical with the Parnass SAi.lUEL Bi!*l SALOiJON
who died in Berlin 28 Aug 1717 . His wife VOEGELE ist wohl the
daughter of Lt-WIN LiANüSGH and she dipd before him 28 "^ay 17L7 in F/O.
HIS SON itiAAK SAUL BüU SALOMON died(8 JApril 1749 F/pder, end was the
father of AKON ISAAK SAUL (note 15) TSnd of BEILE, wife of JUDA
BER (note lA) .
94 note 45: Lewin '•anusch is not mentioned in tke Jews list of 1688 (f/Oder.
93
95
c
t
1
■)
i
»
1
1
>
I
r
L-ßi Cix^uL^ ioO^)
CHAN AN BENSEEW:
LEOPOLD VON ANDRIAN
Das schöne Erinnerungsstück an Raoul Richter, in dem
Hugo von Hofmannsthal zugleich auch ein wenig die Stimmung
seiner eigenen Jugend schildert, beginnt: „Zu Ende Juli abends
[1896] gewahrte ich in der Andrianschen Villa, die sonst ver-
schlössen war, ein offnes Fenster und sah einen jungen Mann
sitzen, der, sich selber am Klavier begleitend, ohne Noten lei-
denschaftlich in die Dämmerung hineinsang." i Dieser nur zwei
oder drei Jahre als Hofmannsthal ältere „junge Mann" in der
Andrianschen Villa war ein Enkel des Komponisten Giacomo
Meyerbeer 2 und seiner Frau Minna, die beide auf dem jüdi-
schen Friedhof in Berlin begraben sind. Raoul Richter, später
Professor der Philosophie in Leipzig, gestorben am 14. Mai
1912, war auch, „obwohl seine musikalischen Fähigkeiten gering
waren'' ^, der Erbe des Meyerbeerschen Nachlasses. In seinem
Testament vom 30. Mai 1863 hatte Meyerbeer bestimmt: „Sollte
einst einer meiner Enkel Begabung und Neigung zur musikali-
schen Composition zeigen, so sollen alsdann diesem Enkel die
gedachten musikalischen Gedankenbücher ausgeantwortet wer-
den." 4 Die Richters — auch sein Bruder Gustav gehörte zum
Freundeskreise Hofmannsthal - Bodenhausen - Borchardt —
waren die Söhne Corneliens, der jüngsten Tochter Meyerbeers,
Im Spätherbst 1893 hatte Hugo von Hofmannsthal aber
schon einen anderen Enkel Meyerbeers kennen gelernt, den
Freiherrn Leopold zu Andrian-Werburg, mit dem ihn dann
eine Lebensfreundschaft verband. Leopold Andrian, dessen
Verse in den Blättern für die Kunst und dessen Prosawerk
„Der Garten der Erkenntnis" dem George-Kreis „von dem an-
geborenen Zartgefühl und der dichterischen Kraft dieses
katholischen Europäers" zeugten s, war der Sohn Cäcilie
Meyerbeers, der zweiten Tochter des Komponisten. Hatte sich
in der Familie Hofmannsthal auch das durchaus Unübliche
€
t
» Hugo von Hofmannsthal: Gesammelte Werke, Prosa III. S. Fischer Verlag,
Frankfurt, 1952, S. 165.
* Siehe Bulletin Nr. 4, S. 168-179.
* Giacomo Meyerbeer: Briefwechsel und Tagebücher. Herausgegeben und
kommentiert von Heinz Becker. Verlag Walter de Gruyter & Co.. Berlin,
1960, S. 9.
* GiJ^como Meverbeer, a.a.O.. S. 8.
* Robert Boehringer: Mein Bild von Stefan George. Helmut Küpper vormals
Georg Bondi, München, 1951, S. 57.
12S
*A
ereignet, indem Hugos Grossvater August die katholische Patri-
ziertochter Petronella von Rho aus Mailand geheiratet hatte,
so war hier in der Verbindung Andrian-Meyerbeer, nach einem
Worte Hermann Brochs in seiner grandiosen Studie über
„Hofmannsthal und seine Zeit", das bereits üblich gewordene —
Ehen zwischen Aristokraten und Jüdinnen — wieder einge-
treten ®.
Leopold Andrian, der junge österreichische Freiherr, wurde
am 9. Mai 1875 in Berlin geboren, verlebte aber den grössten
Teil seiner Jugend in Wien. Erzogen wurde er nach den seiner
Herkunft entsprechenden Gepflogenheiten, er besuchte einige
Jahre das berühmte Jesuiten-Stift Kalksburg, „erhielt dann
aber mit etwa 13 Jahren einen Hofmeister nach der Tradition
der alten Adelsfamilien des 18. Jahrhunderts" ''. Dieser Hof-
meister war der später berühmt gewordene Literarhistoriker
Oskar Walzel. In seinem Haus in Wien trafen sich auch im
Herbst 1893 die beiden Freunde Andrian und Hofmannsthal
zum ersten Male.
Über Andrian ist soeben (in nur 600 Exemplaren) ein kost-
bares Buch erschienen, das der Anlass zu dieser Skizze ist. Es
behandelt nur die kurze Periode des Dichtertums in Andrians
Leben und nennt sich, einschränkend und kennzeichnend:
„Leopold Andrian und die Blätter für die Kunst". Heraus-
gegeben und (hervorragend) eingeleitet wurde es von Walter
H. Perl, Professor am Marshall College, Huntington, USA. »
Das dichterische Werk Andrians ist äusserst schmal und das
eines im zweifachen Sinne Frühvollendeten. Es besteht aus
neun in Georges „Blättern für die Kunst" gedruckten und nicht
sehr viel mehr ungedruckten Gedichten — wohl zum grössten
Teil in den Jahren 1893 und 1894 entstanden — und einem
Prosaband, dem „Garten der Erkenntnis", der 1895 bei
S. Fischer in Berlin erschienen ist.» Bezeichnend für die
esoterische Haltung des jungen Andrian ist, dass er, noch bevor
er Hof mann sthal oder Beer-Hofmann kennt und sicher nicht
unter dem Einfluss Walzels, sein erstes Gedicht zur Veröffent-
^
« Siehe: Hermann Broch: Hofmannsthal und seine Zeit in „Dichten und
Erkennen", Band I, Rhein-Verlag, Zürich. 1955, S. 108/09.
' Leopold Andrian und die Blätter für die Kunst. Verlag Dr. Ernst Haus-
wedell & Co., Hamourg, 1960, S. 11.
• Die verschiedene Geburtstagsangabe, 9. Mai und 9. Juni auf S. 11 resp.
S. 134, beruht wohl nur auf einem Druckfehler.
• Der „Garten der Erkenntnis" ist seither, oftmals unter dem Titel „Pest
der Jugend", in sechs verschiedenen Auflagen erschienen und auf Georges
Einwirkung auch von Albert Verwey ins Holländische übertragen worden.
12i
V
1
f
1"
!■
lichung an die „Blätter der Kunst" schickt, als „eine der weni-
gen Zeitschriften, die ein getreues Bild, wirklich moderner
Kunst, wirklich moderner Bestrebungen geben", lo Mit Stefan
George selber haben zwei Begegnungen, in München und in
Wien, im Laufe des Jahres 1894 stattgefunden. Sein Verhältnis
zu George ist ambivalent, vielleicht nicht unbeeinflusst durch
Hofmannsthal, zu dem die Beziehung immer enger wird und
den Charakter einer echten Lebensfreundschaft annimmt. Die
von Walter H. Perl in Aussicht gestellte Veröffentlichung des
Gesamtbriefwechsels Andrian-Hofmannsthal, der über 500
Briefe der beiden Dichter umfasst, wird gewiss ungemein in-
teressantes Material, und sicher nicht nur über die Beziehung
der beiden Wiener Dichter zum Blätterkreis, zu Tage fördern.
An Kleinmut jedenfalls leiden die jungen Dichter nicht. In
Andrians Tagebüchern finden sich unter dem 24. Januar und
dem 3. Februar 1894 folgende Eintragungen: „Ein Wort von
Hof mannsthal : Wir, die Wiener Dichter von heute, wir werden
einmal eine Stelle in der Literatur haben wie die „parnassiens"
— weil wir in der Form sehr vollendet sind - eine sympathische
Stelle im Grund genommen, alle anständigen Leute ziehen
vor einem den Hut ab." — „Bahrs Wort über mich! Wenn von
einem von den modernen Schriftstellern zwei Zeilen leben wer-
den, so sinds welche vom Andrian. — " — „H. Hof mannsthal :
Ich glaube schon, dass wir mehr werden, wie Dehmel oder
Stefan George, — aber davon haben wir noch nicht viel. — " "
Oder Andrian kann im August 1896 an Stefan George mit der
üblich gewordenen Anrede „lieber Meister" schreiben, er freue
sich darauf, seine Verse in den Blättern zu sehen, „die dadurch,
dass Sie und Hugo hineinarbeiten das Schönste enthalten, was
in deutscher Sprache geschrieben wird". ^^
Allerdings auch er, von Hofmannsthal schon gar nicht zu
reden, darf sich aufgenommen, als Dichter angesprochen fühlen.
Der Meister selber bestätigt es ihm. Eine bis zur Klageandro-
hung gehende Verärgerung Andrians gegen die Blätter für die
Kunst, die ein 1893 verfasstes Sonett fünf Jahre später ohne
Zustimmung des Dichters abgedruckt hatten, pariert George
in einem z.T. sarkastischen Briefe aus London schliesslich mit
der auszeichnenden Bemerkung: „Ich weiss nicht ob Sie darum
bitten, dass in dem zweiten (bevorstehenden) abdruck der „Bl."
'" Leopold Andrian und die Blätter für die Kunst, S. 22.
" a.a.O., S. 117.
'- a. a. O., S. 40.
HS
w •»
I
Ihr name ganz herausfalle, aus jener Sammlung die in den
letzten Jahrzehnten die einzigen namen birgt die für unsre
dichtung und unser Schrifttum in betracht kommen ." is
Zum Ausgang des Jahres 1899 erfährt Leopold Andrian dann
durch einen eigenhändigen Brief Stefan Georges, dass in das
neue Buch „Der Teppich des Lebens" ein Gedicht „Den Brü-
dern" mit namentlicher Widmung an ihn aufgenommen wurde
Er „sei ein wenig stolz darüber", antwortet er postwendend
dem Meister, „dass diese unsere Verbindung Sie sogar Verse
schreiben Hess, die mir gehören und dadurch Ihren Lesern
gleichzeitig von uns Beiden reden sollen". " Er selber aller-
dings, Leopold Andrian, ist verstummt, seit Jahren „von der
Notwendigkeit des Schreibens so entfernt", dass er auch jetzt
kein Antwortsgedicht verfassen kann, „weil mir der Drang
oder die Gabe, in Worten zu schaffen, insofern ich sie je hatte
verlorengegangen ist". «
Umso erstaunlicher ist die Wirkung, die von seinem quan-
titativ so überaus geringfügigen Werk und seiner Erscheinung
ausgegangen ist. Während Andrian nach dem ersten pevsönli-
chen Zusammentreffen mit Stefan George ein wenig schmei-
chelhaftes Bild von dem „Meister" zumindest seinem Ta<^ebuch
anvertraut — unter dem 10. Februar 1894 trägt er ein-
„Abends mit Stefan George, unheimlich-hermaphroditisches
Äussere, so süsslicher, gleitender Blick, sehr darmstädtischer
Accent beim Sprechen... Dann ist er ganz Partei in der Kunst
was ich hasse, Antirealist, Antisemit und leugnet, einen guten
Vers im Musen-Almanach gefunden zu haben... Ich weiss nicht,
aber der Stefan George macht mir den unangenehmen Eindruck
eines kleinen Schauspielers.""—, hebt George noch 1902
Hofmannsthal gegenüber die so vornehme Haltung hervor, „wie
sie in Ihrem kreis etwa durch unsren gemeinsamen freund
Andrian vertreten" wird." Für die Zusammenkünfte und
Vorlesungen in dem berühmten Kugelzimmer der Wolfskehl-
schen Wohnung in München wurde Andrians „Garten der
Erkenntnis", da George die „scheussliche ausgäbe des Fischer" i«
nicht gebrauchen wollte, extra abgeschrieben. Boehringer er-
" a.a.O.. S. 46.
" a. a. O., S. 50.
'• a.a.O., S. 42 und 62.
" a.a.O., S. 117/18.
n^Z^S^^^^^^I^^ ^i^-^^'^^^^ *^°*'S* ""^ Hofmannsthal. Helmut Küpper vormals
Georg Bonm München, 2. Auflage, 1953, S. 160. vurmais
Briefwechsel, a. a. O., S. 188.
ine
r
I
I
I
I
zählt: „Etwa zehn Jahre nach Erscheinen des Gartens der
Erkenntnis sprach George — wir gingen den Rheinsprung in
Basel hinauf — mit unverhohlener Bewunderung davon, und
dabei zitierte er wörtlich Stellen daraus, wie etwa die „von
unserm glücklosen Kampf mit den Preussen". Kaum je sei die
Luft einer Stadt so in einem Buch enthalten, wie die Wiens
im Garten der Erkenntnis. „Wenn der Poldi wüsste, wie ich
ihn lobe! Ein unmusischer Mensch weiss mit solch einem
Kunstwerk gar nichts anzufangen"... Im Gedicht „Den Brü-
dern — an Leopold Andrian" — hat George seine Liebe zu
Österreich ausgesprochen, und im Siebenten Ring hat er den
Schatten Erwins ^^ noch einmal beschworen in ein paar Versen,
die Andrian erst zu Beß:inn des zweiten Weltkrieges bei mir
zu sehen bekam. So weit ab von George und seinem Werk waren
Andrians Wege gelaufen." 20 Aber auch Karl und Hanna
Wolfskehl kannten Andrians „Garten der Erkenntnis" selber
so gut, dass sie, bei einer erneuten Lesung in ihrem Hause im
Frühjahr 1905, „einzelne Worte bemerkten, die George im
Lesen änderte". 21 Ebenso bekennt Melchior Lechter in einem
spontanen Briefe an Andrian seine „aufrichtige Bewunderung"
für die „kleinen Juwelen aus dem ,Buch der Traurigkeit'" (wie
Andrian den Gedichtzyklus in den „Blättern" nannte) ; der
Garten der Erkenntnis, schreibt er wenige Wochen später im
August 1895 an den Dichter, lasse ihn nicht mehr frei, „ich
halte Ihr Buch für tief, schön, echt", heisst es in diesem Brief,
„ich fühlte mich beschenkt und dafür danke ich Ihnen". 22 Sehr
viel schwulstiger, ja peinlicher klingt ein Schreiben Alfred
Schulers aus dem Jahre 1900, der wohl gerade dem österreichi-
schen Freiherrn gegenüber von der „Wechselenthüllung ehmals
gleichzeitiger und gleichbedingter Blutwellen" spricht. 2«
Und trotzdem, es war eine absolut esoterische Wirkung. In
seiner grossen „Rede über Hofmannsthal" aus dem Jahre 1902,
die 1907 gedruckt wurde, sagt Rudolf Borchardt fast zum
Schluss: „...wenn ich hier den orestischen Namen Leopold
Andrians mit der leisen Stimme anrufe, die den Schlaf des
sich Heilenden ehrt, so geschieht es, um eine künftige, genauer
abhandelnde Erörterung ihre Pflicht gegen den Garten der
»» Der Titelheld des „Garten der Erkenntnis".
*» Robert Boehringer: Mein Bild von Stefan George, S. 67/68.
=» Edgar Salin: Um Stefan George. Helmut Küpper vormals Georg Bondi,
München, 1954, S. 198.
" Leopold Andrian und die Blatter für die Kunst, S. 57-60.
-' a.a.O., S. 56.
127
I
Erkenntnis zu lehren." 24 Während der Korrektur der Druck-
bogen ist es wohl zu einem Einspruch Hugo von Hofmanns-
thals insbesondere gegenüber demWort„orestisch" gekommen,
denn Borchardt hat sogar erwogen, es durch „tragisch ver-
mutlich" zu ersetzen. Dann aber schreibt er in dem gleichen
Briefe vom 11. Oktober 1906: „Wer Andrians Namen und
Buch überhaupt kennt — und es ist soweit ich die Verhältnisse
übersehe, ein ganz enger Kreis — weiss von seinen Lebens-
umständen mindestens das Faktum seines Zusammenbruchs;
wem der Name fremd ist, — und das wird er 99 vom Hundert
der Leser sein und leider bleiben, der kann aus den ehrfürch-
tigen und absichtlich dunklen weil uneigentlichen Worten mit
denen ich Ihrem Freunde seine Stelle gebe, nichts und durch-
aus nichts entnehmen was einer Publikation intimer Vorgänge
auch nur nahe käme." ^s
Gewiss ist, dass der Dichter Leopold Andrian nach der
kurzen staunenswerten Hochstimmung seiner Jugendzeit für
immer verstummt war, und dass die Zahl derer, die Namen
und Werk kannten, einen ganz engen Kreis darstellten. Ob die
Vermutung Walter H. Perls zu Recht besteht, „dass im
Chandoserlebnis viel mehr Andrian als Hofmannsthal, der ja
beständig weiter schrieb und produzierte, gesehen ist" ^«^
müssten erst sehr viel eingehendere Studien erweisen. Merk-
würdig bleibt es, vielleicht gerade vom Judenschicksal her,
für die beiden so begabten und so österreichischen Juden-
stämmlinge. Andrian verschwindet, meteorhaft beinahe, auch
aus dem Gesichtskreis der Dichterfreunde. Mancherlei Krisen
beschweren sein Leben, ehe es sich diplomatischen und staats-
männischen Aufgaben in Übersee und in der österreichischen
Heimat zuwendet. Soweit ein, sehr mittelbarer, Kontakt auf-
recht erhalten wird, geschieht es durch Hofmannsthal. Im
Juli 1902 beantwortet Hofmannsthal den Auftrag Georges, L.
A
I'
)
** Rudolf Borchardt: Reden. Ernst Klett Verlag, Stuttgart, o. J., S. 93.
=» Huffo von Hofmnnnsthal /Rudolf Borchardt: Briefwechsel. S. Fischer Ver-
lajr, Frankfurt. 1954. S. Iß.
*• Leopold Andrian und die Blätter für die Kunst, S. 133. — Über eine mir
unbekannte Tnnsbruckpr Dissertation von Horst SchuTn acher: D^s Weltbild
Leopold Andrians (1958) schreibt Hanna Weischedel in ihrer Abhandlung:
Hofmannsthal-Forschuncr 1945-1958. (Deutsche Viertel Jahrsschrift für Lite-
raturwissenschaft und Geistespreschichte, Anril 1959, S. 80) : „Sie bietet im
Bericht über Andrian und das literarische Klima Wiens am Jahrhundertende
das Material für einen differenzierenden Vergleich, der Hof mann sthals Eieen-
art deutlicher erkennen lässt. Wenn es zutrifft, dass sich im Chandos-Brief
und an ähnlichen Stellen bei Hofmannsthal Andrians Leben und Schicksal
spiegeln, so könnten sich manche krisenhaften Züge in Hofmannsthals
Werk klären."
128
*
t
Andrian herzlich an ihn zu erinnern, mit dem folgenden Be-
richt: „So hab ich Andrian wiedergesehen. Er war kaum 24
Stunden bei mir auf dem Weg von Athen nach Karlsbad. Seine
nächste Bestimmung ist Rio de Janeiro. Bevor er sie im Herbst
antritt, hoffe ich ihn für einige wenige Tage hier zu haben,
weiss aber nicht ob es möglich sein wird. Wie rätselhaft ist
er der Poesie entfremdet! Sein Blick geht ohne Regung über
das hinweg, wovon er vor Jahren einzig gelebt hatte, was den
zuckenden Inhalt seines Daseins gegeben hatte. Er klammert
sich an das Betrachten der Bildwerke, das Erfassen der Länder
und Völker. Was uns an einander bindet ist fast nur mehr ein
Unnennbares, wenn man sich Auge in Auge sieht, und die aus
der frühen Jugend herstammende lässige Vertraulichkeit des
Umgangs." George übermittelt „freundlichen gruss und glück-
ruf für die see" und schliesst die bedauernde Frage an: „ist
denn gar nicht möglich von ihm andres als amtlich geschriebe-
nes zu erhalten ?" 27
Hofmannsthal aber hält die Treue. Als er 1920 seine neue
Zeitschrift (die 1922 — 1927 erschienenen „Neuen Deutschen
Beiträge") plant, will er „aus Eigensinn drauf schreiben : unter
Mitwirkung von Leopold Andrian, C. J. Burckhardt, R. Bor-
chardt, R. A. Schröder und R. Pannwitz". 2« Eine anmerkens-
werte Äusserung über Andrian, der übrigens 1918 der letzte
Wiener Hof theaterintendant gewesen war 29, finden wir noch in
einem Briefe Carl J. Burckhardts aus dem Sommer 1926 an
Hofmannsthal. Burckhardt meldet dem älteren Freunde: „Ich
freute mich, neulich Andrian bei Franzoni zu treffen. Seine
besten Eigenschaften sind durch ein merkwürdiges, maniriertes
Getue gestört." »o
Wie und wo der österreichische Freiherr und Enkel des Juden
Meyerbeer die Zeit der braunen Pest und den zweiten Weltkrieg
verbracht hat, liess sich für den Verfasser dieser Skizze nicht
feststellen. Aus der so dankenswerten Veröffentlichung von
Walter H. Perl wissen wir, dass der Dichter Leopold Andrian
im November 1951 gestorben ist.
1
^ Briefwechsel zwischen George und Hofmannsthal, S. 163/64 und S. 172.
=" Hugo von Hofmannsthal/Carl J. Burckhardt: Briefwechsel. S. Fischer Ver-
lag, Frankfurt, 1956, S. 50.
^ Robert Musil: Tagebücher, Aphorismen, Essays und Reden. Rowohlt Ver-
lag, Hamburg, 1955, S. 446.
=* Hofmannsthal/Burckhardt: Briefwechsel, S. 212.
129
1
•
•#
HANS TRAMER:
UMGENANNTE UND UMGETAUFTE
Gttstav Mahler und seine Zeit
In der ersten Hälfte des Jahres 1903 begann Gerhart Haupt-
mann an einem „sehr weitläufig angelegten" Werk, einer Art
Roman, zu arbeiten. Es sollte den Titel „Der Venezianer" tragen
und war, ausgehend von dem grossen Venedig-Erlebnis von
1897, als der erneute Versuch eines autobiographischen Romans
gedacht. Aber auch dieser „Venezianer"-Roman ist nicht voll-
endet worden. Nur vier grössere Fragmente sind vorhanden.
„Motive und Ideen sind teilweise in ,Und Pippa tanzt!', die
Dramenfragmente ,Galahad' und ,Die Gaukelfuhre' und in den
,Neuen Christophorus' (ursprünglicher Titel: ,Merlin') einge-
gangen. Im Mittelpunkt steht das Spiegelbild seines eigenen
Alters: Der Venezianer, später Wann, schliesslich Pater
Christophorus." ^ C. F. W. Behl, der auch 1943 den „Neuen
Christophorus" herausgegeben hat, sagt in der Einführung
zu einem von ihm veröffentlichten Stück dieser Venezianer-
Fragmente: „Hauptmann spaltete das eigene Ich in zwei Per-
sonen auf, die einander ihre in eigentümlicher Parallelität
verlaufenen Lebensgeschichten erzählen, und zwar in den auf
einer Wanderung befindlichen Zeichenlehrer Donatus Lamp-
recht, der — durch den Tod seiner Frau aus einer zerrütteten
Ehe erlöst — sich selber wiederzufinden sucht, und den alten
,Venezianer', der sich durch die magischen Kräfte seines Geistes
zu höherer Daseinsform steigert. Hier tritt gewissermassen der
noch werdende Mensch Gerhart Hauptmann dem der ersehnten
Vollendung nahen leibhaft gegenüber, dessen Erscheinung er
um Jahrzehnte voraus schöpferisch antizipiert hat. Alles, was
die beiden einander berichten, nährt sich aus Hauptmanns
eigenen Lebenserinnerungen." ^
In dem Fragment selber lässt Hauptmann das Lehrerehepaar
Wann eine Charakteristik des Donatus Lamprecht geben.
Donatus hatte seinen ersten Besuch bei dem ihm schon von
früher bekannten Schullehrer Siegmund Wann gemacht, und
* CJ*.W. Behl / Felix A. Voigt: Chronik von Gerhart Hauptmanns Leben
und Schaffen. Bergstadtverlag Wilh. Gottl. Korn, München, 1957, S. 55.
* Qerhart Hauptmann: Aus den Fragmenten des Romans »J3er Venezianer".
Transkription und Einführung von C.F.W. Behl. Merkur, 23, Januar 1950, S. 13.
>-,
ISO
I
• . • • •
• • *
• « » •
1
U/(;li^:
'i^TAiK
jT^ox -^^^ 3)^uhäzL'c(2^^ f^U^^'^' f,i^,oi'^'-yjU>i?-A>^/^^
a-2(a ^
_lj^- /^-^ (Jc^^-< i^fi^^n^ . dL'^j^y^^M tri^^^
ÜArXJUr) (PYT^ih0<A.
ipKi /^3^
-Jk
n\J)/^''<'y (Jloäu^^^. _
r-
l
< tl
\
JUGO RACHEL / PAUL WALLICH: BERLINER GROSSKAUFLEUÄUND
BERLIN, DE GRUYTER, 1967. Band 2. "
kommexii und, wie es scheint, gerade die Feinfühligsten, die
Verbindung mit dem alten Familiennamen lösten, so ist
darauf hinzuweisen, daß auch andere jüdische Familien,
namentlich wenn sie zur christlichen Religion übertraten, in
dieser Weise einen Strich unter die Vergangenheit zu machen
suchten. Bei den Nachkommen der Münzjuden mag der
Anlaß dazu nicht immer nur in den Erinnerungen an die
Münztätigkeit der Familiengründer, sondern öfters auch in
den unliebsamen Skandalen zu suchen sein, die infolge von
kaufmännischen Geschäften der zweiten oder dritten Ge-
neration den väterlichen Namen diskreditierten.
Als positiv zu werten bleibt die Einwirkung, die die Anlage
der drei großen Familienvermögen im Lande gehabt hat.
Sowohl dem Handel und dem Gewerbe wie auch den Künsten,
vor allem dem Stadtbilde Berlins sind diese Anlagen zugute
gekommen. Ihre Wohlhabenheit und der in ihren Häusern
entwickelte - im Vergleich zu den damaligen Verhältnissen
westlicher Kulturzentren noch immer bescheidene - Luxus
haben die Grundlage für eine Geselligkeit abgegeben, die
sich nicht auf die jüdischen Kreise beschränkte, manche Be-
ziehungen zu der klassichen und romantischen Literaturwelt
hatte und vielleicht mit Recht die geistig anmutigste Er-
scheinung des damaligen Berliner Lebens genannt worden
ist. Neben dieser mittelbaren Einwirkung haben die drei
Familien indessen durch eine Reihe von hervorragenden
Persönlichkeiten der dritten, vierten und späterer Gene-
rationen auf das deutsche Kulturleben auch unmittelbar
eingewirkt. Unter den veränderten Familiennamen und unter
den Ehenamen ihrer Mütter haben zahlreiche Nachkommen
der drei Münzjuden als Gelehrte, Künstier, Beamte und
Soldaten ihren Beitrag zur Entwicklung deutschen Lebens
im 19. Jahrhundert geleistet.
CAPITALISTEN.
•
392
Liepmann Meyer Wulff
Die Jahre von 1 763 bis 1 806, die zunächst den wirtschaft-
lichen Wiederaufbau Preußens unter Friedrich, dann die
steigenden Geldbedürfnisse der Regierung seines Nachfolgers,
schließlich die der Emanzipation vorangehende mildere Ein-
stellung gegenüber den Juden brachten, haben neben den
Nachkommen der friderizianischen Münzjuden noch eine
ganze Reihe anderer jüdischer Unternehmer in den Vorder-
grund treten lassen. Von Fabrikanten sind Isaac Benjamin
Wulff und Gebr. Bernhard bereits dargestellt worden^. An
jüdischen Bankiers, die eine gewisse Bedeutung gewonnen
haben, sind zu nfcnnen Hirsch Nathan Bcndix, dessen Nach-
kommen oder Verwandten ihre Geschäfte später unter den
Namen Bentheim, Bemsdorff und Bcndcmann fortsetzten;
Meyer Warburg, ein gewandter Vermittler; die aus Holland
stammenden Cohen, die in Amsterdam die Seehandlung
vertreten hatten, in Berlin aber ebenso wie in Amsterdam
ein schlechtes Ende nahmen; und die Firma Nathan Liep-
mann & Co., die ebenfalls noch vor 1806 in Schwierigkeiten
geriet. Bedeutender als diese waren Liepmann Meyer
Wulff und Salomon Moses Levy Erben, welche letztere wir
indessen, da sie erst nach 1806 ihre größte Bedeutung ge-
wannen, im dritten Band zu behandeln gedenken. Hier soll
die Entwicklung Liepmann Meyer Wulffs dargestellt werden,
der wohl ab der erfolgreichste Berliner Geschäftsmann des
ausgehenden 18. Jahrhunderts bezeichnet werden kann.
Liepmann Meyer Wulff ist den i . September 1 745 in Berlin
als Sohn des Meyer Wulff geboren. Die Nachrede, die ihm
später, als er ein mehrfacher Talcrmillionär war, nachging,
nämlich daß er als „Betteljude** angefangen habe*, trifft nicht
zu. Schon sein Großvater ist in Berlin ansässig gewesen und
wird als Wulff Levin Fränkel in der Liste der 1 714 in Berlin
» Vgl. obift S. 279 ff
* Intilliginzlblatt ^ti din .V#uen Feuitbrändtn l (1808) Sp. 280
2S Grofikauflcute 2
393
•«\
X
_vcrglcitctcn Juden genannt^. Die entsprechende Liste von
1750 führt seinen Großvater unter den Alt-Privilegierten,
seinen Vater unter den auf Lebenszeit Konzessionierten auf.
Der 1 764 geschlossene Ehevertrag zwischen Liep mann Meyer
Wulff und seiner Frau Esther, Tochter des Michel Bamberg,
ergibt, daß die damals bereits verwitwete Mutter dem igjähri-
gen Bräutigam außer der üblichen Ausstattung 3000 Tl. mit
in die Ehe gab, während die Braut 4800 Tl. mitbrachte*.
Wie bei zahlreichen andern Geschäftsleuten, die später
zu Erfolg kamen, ist von den Anfängen seiner geschäftlichen
Tätigkeit so gut wie nichts bekannt. Zum ersten Mal begegnet
er 1779 im bayrischen Erbfolgekrieg mit Getreidelieferungen
für die preußische Armee. Wir erfahren darüber nur bruch-
stückweise aus einem Rechtsstreit, der mehr als 15 Jahre
später noch in dritter Instanz anhängig gewesen sein muß^.
Der Berliner Kaufmann Diederich Ernst Bühring, bekannt
durch seine Vorarbeiten für die Errichtung der landwirt-
schaftlichen Kreditinstitute in Preußen, hatte seit Jahren
Roggenlieferungen für die königlichen Magazine gehabt. In
diesem Geschäft empfand er in zunehmendem Maße die
Konkurrenz des Wulff, durch die er im bayrischen Erbfolge-
Krieg einen Schaden von über 50 000 Tl. erlitten haben
wollte. 1783 kam es zu einer Verständigung zwischen den
Konkurrenten, in der Bühring für drei Jahre auf alle Liefe-
rungen verzichtete, wogegen Wulff und sein Partner, ein
Hauptmann von Unruh, zusagten, dem Bühring für jeden
Wispel Roggen, den sie während dieser drei Jahre liefern
würden, 12 Groschen zu zahlen. Außerdem verpflichteten sie
sich - und dies wurde der Anlaß zu dem späteren Prozeß -,
bei etwaigen Lieferungen nach Ablauf der drei Jahre den
Bühring, wenn er es verlange, in Companie zur Hälfte aufzu-
nehmen, oder mit ihm in vorgehender Art ein Abkommen
zu treffen. Tatsächlich lieferten Wulff und Consorten - außer
t
* M, Sterriy Beiträge zur Gesch. d. Jüd, Gemeinde Berlin ^, S. 22
* Mitteilung von Prof. W, Af., Berlin
* Rechtliche Ausführungen in Sachen des Kaufmann und BleyfabrikantenDietrich
Ernst Bühring Klägern u, Revidenten an einem ./. den Schutzjuden Liep-
mann Meyer Wuljfy Beklagten u. Revisen, am andern Teil, Berlin ohne Jahr
(nach 1793)
394
•
V, Unruh, der während der Vertragszeit starb, war zeitweise
noch ein Amtsrat Sack beteiligt - innerhalb der drei Vertrags-
jahrc, d.h. bis 1786, 4048 Wispel, und zwar hauptsächlich
aus Polen und Holland. Man darf deren Wert, den Wispel zu
24 Scheffel, den Scheffel nach dem Tagespreis mit i bis i Vi Tl.
gerechnet, auf etwa 120000 Tl. schätzen. An Stelle der etwa
2000 Tl., die Wulff dem Bühring nach ihrem Vertrage schuldig
war, verglichen sich die Parteien auf 1200 Tl., d. h. auf etwa
I % des gemachten Umsatzes. Die vorerwähnte, von Bührings
Anwalt verfaßte „Rechtliche Ausführung" erklärt es nun als
notorisch, daß Wulff an seinen gesamten Heereslieferungen
eine Million Taler verdient habe. Die Umsätze in den Jahren
nach 1786 müssen danach erheblich gewachsen sein, und
dies erklärt auch Bührings Bitterkeit darüber, daß er an ihrem
Nutzen nicht mehr beteiligt wurde. Denn Wulff stellte sich
auf den Standpunkt, Bühring hätte sich nach Ablauf der
drei Jahre an ihn wenden und sich entscheiden müssen, ob
er eine Beteiligung oder eine Ablösungs-Provision, wie für
die letzten Jahre vereinbart, vorziehe. Bühring dagegen
glaubte sich berechtigt, da ihm von geschehenen Lieferungen
keine Anzeige gemacht worden sei, auch nachträglich noch
sich erklären zu können, welche von beiden Alternativen er
beanspruche. Angesichts dessen, daß uns heute nur die Büh-
ringsche Darstellung des Streitfalles vorliegt, fallt ein eigenes
Urteil nicht leicht. Die beiden ersten Instanzen entschieden
zu Gunsten Wulffs. Die Entscheidung der dritten Instanz
läßt sich leider nicht mehr feststellen.
Es ist begreiflich, daß die Angaben über besonders gewinn-
bringende Geschäfte in der Regel nicht von demjenigen
stammen, dem die Gewinne zufielen, sondern von seinen
weniger erfolgreichen Konkurrenten. Für die Getreide-
Lieferungsgeschäfle Wulffs liegen uns Angaben noch eines
andern Konkurrenten vor, nämlich des Geh. Kommissions-
rats Benjamin Veitel Ephraim^ Der Stern des jüngsten
Sohnes von Veitel Ephraim war schon niedergegangen, als
er seine Erinnerungen schrieb und gegen Wulff, dem vieles
von dem gelungen war, was er umsonst erstrebt hatte, sein
Gift ausspritzte. Ephraim erwähnt drei von Wulff durch-
» Über meine Verhaßungy 2, Aufl. (1808), 5. 155^, 167 f. u. 179
25<
395
<%
\
•
geführte Geschäfte. Das erste habe Wulff 1791 nur gemacht,
um ihm - Ephraim - einen schon abgeschlossenen Kontrakt
abzujagen. Wulff habe auf 12 000 Wispel Roggen, den Scheffel
zu 17 Groschen, abgeschlossen, indessen bei diesem niedrigen
Preis von vornherein nicht die Absicht zur Lieferung gehabt;
er habe daher im Vertrage keine Lieferungsfristen vorgesehen
und sei so schließlich ohne Schaden von dem Kontrakt ab-
gekommen. Das zweite Geschäft, von Wulff mit seinem Gönner
Schulenburg zusammen während des französischen Feld-
zuges entworfen - „beide beabsichtigten nur das Interesse
des Staates, wodurch sie an den Bettelstab gerieten" -, habe
darin bestanden, gegen den Rat der Sachverständigen
10 000 Wispel Hafer von der Warthe und Netze zur See über
Rotterdam der Rhein-Armee zuzuführen. Natürlich sei der
Hafer völlig verdorben angekommen, und der Kaufpreis
fast ganz verloren worden. Das dritte Geschäft schließlich
soll Wulff kurz vor dem Zusammenbruch der Firma Itzig & Co.
getätigt haben. Ein bei Hofe einflußreicher Mann hatte 30 000
Tl. von dieser Firma zu fordern. Wulff erklärte sich bereit,
die gefährdete Forderung zu übernehmen, wenn der Gläubiger
beim König für Wulff die Genehmigung zur Ausfuhr von
einigen 1000 Last^ Weizen durchsetzen würde. Da bei der
Ausfuhr von Weizen über 50 % zu gewinnen war, so bedeutete
die Genehmigung, die erteilt wurde, fiir alle Beteiligten ein*
gutes Geschäft. - Die Quelle, aus der die vorstehenden An-
gaben stammen, ist trübe, und der Hergang bei den einzelnen
Geschäften mag vielfach anders gewesen sein. Aber die An-
gaben, von einem ersten Kenner der Materie stammend, sind
darum wertvoll, weil sie zeigen, wie dicht beieinander in diesen
Geschäften Erfolg und Katastrophe lagen, und weiljsie ahnen
lassen, wie damals ein weitblickender und unternehmender
Kaufmann, wenn ihm das Glück treu blieb, zu Millionen-
vermögen kommen konnte.
Am 3. Oktober 1786 gehörte Wulff zu den Juden-Ältesten,
die dem neuen König aus Anlaß seines Regierungsantritts
ein Huldigungsgedicht überreichten^. Am 6. April des folgen-
den Jahres erhielt er ein Generalprivileg mit den Rechten
* / Last = j Wispel = 72 Scheffel, der Scheffel gleich ca. 55 Liter
* König, Annalen der Juden 320
396
christlicher Kaufleute, wie es in den vorangegangenen 25 Jahren ^
etwa zehn wirtschaftlich oder kulturell ftihrende Berliner Juden
schon erhalten hatten^ Innerhalb der jüdischen Gemeinde
nahm er eine entsprechende Stellung ein; er wurde bei den
- zunächst noch erfolglosen - Versuchen, eine Änderung in
der politischen Stellung der Juden durchzusetzen, wiederholt
zum Übermittler der Wünsche seiner Glaubensgenossen
gemacht*.
Im Februar 1 787 wird Wulff als Entrepreneur des Postfuhr-
wesens bezeichnet. Der Umfang dieses Postprivilegs sowohl
in sachlicher wie in lokaler Beziehung ist nicht mehr leicht
festzustellen. Sicher ist, daß Wulff die Pferdegestellung fiir
die Posten in Berlin und Potsdam in Entreprise hatte, und
daß er fiir diesen Zweck 1 793 in Potsdam das Haus am Kanal 15
erwarb, das damit zum Kern des späteren „alten Posthofes"
wurde'. Die Post-Entreprise hat Wulff, wie es scheint, bis zu
seinem Tode 181 2 in der Hand behalten. Sein Streben gfing
auf großzügige, wenn möglich monopolartige Unterneh-
mungen aus, wie sich schon bei seinen Lieferungsgeschäften
gezeigt hatte, bei denen er Konkurrenten durch Auskaufen
oder Unterbieten ausschaltete, und wie sich auch bei seinen
späteren Unternehmungen erweist. Die Post-Entreprise mußte,
wenn richtig aufgezogen, als Monopol sehr gewinnbringend
sein, besonders in einer Zeit, in der der Verkehr zwischen
Berlin und Potsdam durch den Bau der Berlin-Potsdamer
Chaussee einen starken Auftrieb erhielt. 1803 brachten
V. Colins „Vertraute Briefe"* zum Ausdruck, daß auch die
Öffentlichkeit sich über diese Dinge Gedanken machte: „Man
macht ihm (dem Minister Schulenburg) zum Vorwurf, daß
er den reichen Bankier Liepmann Meyer besonders dadurch
begünstige, daß er ihn ungeheuer beim Postwesen imd bei
der Lotterie verdienen lasse. So viel ist gewiß, daß dieser Mann
sich Reichtümer sammelt." Andererseits waren solche Unter-
* Geiger y Geschichte der Juden in Berlin II 14^
• Freund^ Emanzipation der Juden in Preußen I S, 46, 55 u, 62
• Häckel in Havelländischer Erzähler^ Beil, zur Potsdamer Tageszeitung
30. 12, igsj
* Bd. I S. 126
397
X
ri
nebmungen nur demjenigen möglich, der die für die Einrich-
tung benötigten großen Mittel aufbringen konnte. Während
in Frankreich die fermiers gcn^raux durch die Revolution
endgültig beseitigt wurden, entstand in Preußen ein erster
und letzter Generalpächter, der es verstanden hat, auf drei
oder vier wichtigen Wirtschaftsgebieten ausschließlicher Ver-
trauensmann des Staates zu werden.
Ein Privileg, das sich indessen nicht zu seiner Zufriedenheit
entwickelt zu haben scheint, erwarb Wulff Ende 1793, indem
er vom Militärwaisenhaus in Potsdam gegen eine jährliche
Zahlung von 1200 Tl. die Erbpacht des dort beim Waisen-
hause bereits bestehenden und eines in Berlin neu zu errichten-
den Leihhauses übernahm^. Es handelte sich um sogenannte
Adreßhäuser oder Lombards, die durch Ausleihung gegen
mobile PfUnder dem in den Residenzen als Garnison- und
Beamten-Städten besonders grassierenden Wucher steuern,
daneben auch den Manufakturen mit Kapital zur Verfugung
stehen sollten. Ein entsprechendes, dem Carl Humbert, einem
Mitglied der französischen Kolonie privilegiertes Unter-
nehmen bestand in Berlin bereits seit Ende des ly.Jahr-
himderts'. Wulffs Erbpachtvertrag bezog sich ausdrücklich
auf dies Privileg und legte ihm die Verpflichtung auf, sein
Unternehmen „auf dem Fuß des den Carl Humbertschen
Erben zugehörigen Adreßhauses" zu fuhren. Der Wortlaut
des in der Gesetzsammlung veröffentiichten Erbpachtkon-
traktes weist in Ton wie Inhalt auf die rücksichtsvolle Ein-
stellung hin, die man im Unterschied zur friderizianischen
Zeit neuerdings dem jüdischen Bankier schuldig zu sein
glaubte. Die Bekanntgabe, daß das Waisenhaus für die Ver-
pflichtungen des Lombards nicht hafte, sollte in der Art ge-
schehen, „daß es der Ehre und dem Kredit des pp. Wulff* nicht
zum Nachteil gereiche". Bei der Erwähnung des Falles, daß
die Erben Wulffs wegen gesetzwidriger Handlungen die Erb-
pacht etwa aufgeben müßten, wird ausdrücklich festgestellt,
daß man, was Wulff* selbst beträfe, diesen Fall nicht für denk-
bar halte und deshalb keine Vorkehrungen zu treff*cn brauche.
^ Afylius, Novum Corpus Constitutionum IX(i7g4) Sp, 1888 f. und Z^rnack
Cischichti des MilitärwaisenhauseSf S, 453/
* Vgl. oben S. 79/
Man darf annehmen, daß WuUT bei der Pacht der beiden
Leihhäuser an eine nutzbringende Anlage seines Geldes ge-
dacht und wohl gehofft hat, in diesem gleichsam anonymen
Rahmen ein ausgebreitetes und lukratives Bankgeschäft be-
treiben zu können. Über die Entwicklung seiner Leihhäuser
ist nichts bekannt. Ob das Berliner Unternehmen, gegen dessen
Konzessionierung sich die Humbertschen Erben entschieden
auflehnten, überhaupt seine Tätigkeit aufgenommen hat, ist
zweifelhaft. Anfang 1797 erklärte Wulff, es sei aus Raummangel
noch nicht eröffnet. Das Potsdamer Leihhaus hat er vom
I . Mai 1 794 ab in einem Lokal außerhalb des Waisenhauses
betrieben. Die Bestimmung der Konzession, daß nicht mehr
als 6% Zinsen genommen werden durften, die für normale
Zeiten sicher angemessen war, fiir Zeiten besonderer Geld-
knappheit indessen keinen Spielraum ließ, mag zusammen
mit andern Bedingungen WuUT verhindert haben, das Geschäft
der Leihhäuser nach Wunsch auszubauen. Das machte sich
besonders geltend, als die Zeit schwerster Not hereinbrach;
daher weigerte sich Wulff* 1 808 mit der Begründung, daß die
Leihhäuser ihm nichts einbrächten, die Erbpacht weiter zu
zahlen und klagte auf Aufhebung des Vertrages. Er verlor
indessen in allen drei Instanzen. Erst nach seinem Tode
ftlhrten Verhandlungen, die seine Nachlaßkuratoren ange-
bahnt hatten, 1 8 1 8 zu einem Vergleich, unter dem die Wulff*-
scheMasse eine Entschädigungssumme zahlte und das Waisen-
haus dagegen auf alle seine Rechte verzichtete.
Ein wesentlich bedeutenderes Monopolgeschäft ist Wulffs
Verbindung mit der Preußischen Klassenlotteric gewesen.
Diese 1769 eingerichtete Lotterie war gemeinsam mit der
von Calzabigi gegründeten Preußischen Zahlcnlotterie an
hochgestellte Familien, zuletzt an einen Fürsten Reuß und
einen Freiherm v. d. Reck verpachtet gewesen^. Friedrich
Wilhelm IL, der seit seinem Regierungsantritt die Übernahme
* Odebrecht, Geschichte d. Preuß. Lotterie-Einrichtungen v, 1763-181^, in
Ztschrß.f, Preuß, Geschichte u. Landeskunde, 1864, 1; Warschauer, Entstehung
u, Entwicklung der Klassenlotterie in Preußen, in Ztschfl, f. d, Ges, Staats^
wissenschaßen 1886; Bassewitz, Kurmark Brandenburg 1806/08 I i8t und
iSog/jo S, Sgyf
399
\
in Staats-Rcgic geplant hatte, ftlhrtc diese durch Edikt vom
90. Juni 1794* durch, indem er nach Ablauf des Pachtver-
trages Klassenlotterie und Zahlenlotteric einer neu errichteten
General-Lotterie-Administration unterstellte. Die erste Ziehung
der Klassenlotterie, die für Rechnung des Staates erfolgte, war
indessen ein Mißerfolg, indem die meisten Lose unverkauft
blieben und von der Regierung übernommen werden mußten.
Unter dem Eindruck dieser Erfahrung entschloß sich die
Administradon, nachdem sie zunächst eine Reihe von Pacht-
verträgen abgelehnt hatte, Liepmann Meyer Wulff ein „Haupt-
Lottcrie-Einnahme-Kontor** zu übertragen. Wulff übernahm
damit vom i . Januar 1 795 an sämtliche Lose auf eigene Rech-
nung und Gefahr, und nur einzelne bereits früher bestellte
Ober-Einnehmti in Berlin und Breslau sollten vorläufig in
ihren Rechten geschützt bleiben. Wulff stellte eine Kaution
von 70000 Tl.« und erhielt zunächst 3Vt%> später 4%
Provision vom Umsatz, von denen er i^/,% an die von ihm
bestellten Einnehmer abgeben sowie etwaige Verluste und
sämtliche Kosten des Absatzes tragen mußte. Nicht nur im
inneren Verhältnis zum Fiskus, sondern auch nach außen
unterschied sich die Einrichtung dieses Haupt-Einnahme-
Kontors kaum von einer Verpachtung. Als Pächter der
Preußischen Klassenlotterie sah die Öffentlichkeit Wulff an,
und als solchen hat ihn gelegentlich sogar die General-Ad-
ministration bezeichnet. Dagegen ist die gegen ihn erhobene
Behauptung, er habe angesehene Familien von der Pacht
verdrängt', mit den vorstehend wiedergegebenen Tatsachen
nicht in Einklang zu bringen.
Der ursprüngliche Vertrag, der bis 1804 ging, wurde bei
Ablauf bis 181 2 verlängert, indessen wurde seine Durchführung
dturch den Ausbruch des Krieges 1806 unterbrochen. Von
1794 bis 1806 hat Wulff den Absatz der Lose von 50 000 auf
90 000 Stück gesteigert. Bei einem Preise des Loses, der zeit-
* Corp. Const iyg4 Nr. 36 Sp. 2336 '
« Nach siintm Tode fanden sich 81 oooTL hypothekarische Obligationen als
Kaution bei der Lotterie-Verwaltung hinterlegt, die der Nachlaß-Verwaltung
freigegeben wurden, nachdem sich niemand mit Ansprüchen an die Kaution ge-
meldet hatte, Testaments-Akten Amtsgericht Berlin-Mitte 367g
• Rechtliche Abführung usw, S, 6
400
I
weise 15 Tl., zeitweise 20 Tl. betrug, bedeutete das einen
Jahresumsatz zwischen 750 000 und i 800 000 Tl. Das finan-
zielle Erträgnis der Klassenlotterie fiir den preußischen Staat
hat sich dabei von etwa 96 000 Tl. in 1 794/95 bis auf etwa
310000 Tl. in 1805/06 erhöht, also wesentlich mehr als die
Stückzahl der abgesetzten Lose^. Anderseits kann der Pro-
visionsnutzen, der für Wulff nach Abgabe an seine Kollekteure
und nach Deckung aller Unkosten verblieb, nicht bedeutend
genug gewesen sein, um den Mann, der schon damals als „einer
der reichsten wenn nicht der reichste Particulicr, den der
König in seinem Lande hat", galt, für die große organisato-
rische Arbeit zu entschädigen, die mit dem Ausbau der
Klassenlotterie verbunden war. Man darf annehmen, daß
die großen Geldbeträge, die im Zusammenhang mit der
Lotterie-Einnahme durch seine Hände gingen und zum Teil
längere Zeit darin verblieben, im Zuge seiner anderweitigen
Bankgeschäfte gut verwertbar gewesen sind und auch wäh-
rungsmäßig Gelegenheit zu Verdiensten geboten haben. Daß
seine Tätigkeit als Generaleinnehmer der Lotterie seine Auf-
traggeber befriedigt haben muß, geht nicht nur aus der Ver-
längerung des mit ihm abgeschlossenen Vertrages, sondern
auch aus den Beziehungen hervor, die er sich in diesen Jahren
zu dem späteren Kabinettsrat Beyme geschaffen hat. Beyme,
der als junger Kammergerichtsrat das Lotterie-Edikt von
1794 redigiert hatte, wurde durch Reskript vom 2. Februar
1795 zum zweiten Ober-Lotterie-Richter bestellt und hat
offenbar in dieser Eigenschaft ein Vertrauen zu Wulff gefaßt,
dem er in späteren Jahren bei wichtigen Anlässen wiederholt
deutlichen Ausdruck gegeben hat.
Die Besetzung Berlins durch die Franzosen im Oktober 1806
brachte die Klassen-Lotterie in gründliche Unordnung und
scheint damit auch Wulff erheblichen Schaden zugefügt zu
haben. Vor dem Einrücken der französischen Truppen waren
die vier ersten Klassen der Lotterie des laufenden Jahres aus-
gespielt worden, während die fünfte, die die größten Gewinne
enthielt, noch ausstand. Die Lotterie- Verwaltung hatte nach
Bekanntwerden des Ausgangs der Schlacht bei Jena Wulff
* Warschauer, Geschäßsresultate der Klassenlotterie in Preußen; in Schmollers
Jahrbuch f Gesetzgebung usw., X(i886) S, ißi
401
\
•
veranlaßt, die bei ihm befindlichen Einsatzgelder von insge-
samt 455 000 Tl. an die Königliche Bank abzuliefern, die in
diesen Tagen ihre gesamten Kassenbestände nach dem Osten
des Landes in Sicherheit brachte. Als nun die französische
Verwaltung, die fiir die Zahlen- und Klassenlotterien einge-
setzt war, im Juli 1807 die Ausspielung der fünften Klasse der
vorjährigen Lotterie erzwang, obwohl ein erheblicher Teil
der Lose infolge der Kriegswirren nicht abgesetzt oder zum
mindesten nicht bezahlt war, geriet Wulflf auf allen Seiten ins
Gedränge. Durch den ungenügenden Absatz von Losen und
die mangelnde Postverbindung mit den Einnehmern im Lande
hatte er Verluste, die er später auf etwa 41 000 Tl. angab. Für
die Gewinne der fünften Klasse, die sich auf etwa 463 000 Tl.
beliefen und für die er den Gegenwert an die Bank abgeliefert
hatte, sollte er auf Verlangen der französischen Verwaltung,
solange die Bank diese Mittel nicht wieder herausgab, durch
sein Gesamtvermögen garantierte, mit seiner Unterschrift ver-
sehene zcssionsfahige Bürgscheine ausstellen. Schließlich wurde
er gezwungen - wozu indessen erst viermalige militärische
Exekution angewandt werden mußte -, den rechnerischen
Überschuß der vorjährigen Lotterie in Höhe von etwa 96 000
Tl. an die französischen Kassen auszuzahlen.
Nach dem Aufhören der französischen Besetzung kam Ende
1809 eine Regelung der sehr verfahrenen Lage zustande, die
den Inhabern von Gewinn-Losen eine Auszahlung ihrer
Gewinne in Obligationen der Bank verschaffte, d. h. also mit
dem erheblichen Disagio, zu dem diese gehandelt wurden.
Wulff kam dadurch, und indem ihm die an die französische
Verwaltung geleisteten Zahlungen auf seine Verpflichtungen
gegenüber der Königlichen Lotterie-Administration ange-
rechnet wurden, von gefährlichen Engagements los, in die er
während der Besetzung geraten war. Eine Entschädigung für
die bedeutenden Verluste, die er geltend machte, wurde ab-
gelehnt; Als er durch eine ministerielle Verfügung Altensteins
Anfang 18 10 zu einer Erklärung aufgefordert wurde, ob er
die General-Kollekte der Klassenlotterie nach Inhalt der
früher abgeschlossenen Verträge bis zum i. Januar 181 2
weiter übernehmen wolle, lehnte er mit dem Hinweis auf
die politischen Komplikationen, die dem Lande auch für die
Zukunft bevorständen, und auf den hierdurch sich zweifellos
immer weiter verringernden Absatz der Lose ab. Da Alten-
stein das Schicksal der Klassenlotterie von der Erklärung
Wulffs abhängig gemacht hatte, wurde nunmehr ihre einst-
weilige Aufhebung ausgepsrochen. Wulff selbst hat an den
Lotterie-Geschäften der Jahre 1806 bis 1809 sicher erheb-
liche Verluste erlitten, wenn auch Warschauers Angabe, daß
„sein notorischer Wohlstand durch die Rücksichtslosigkeit des
Feindes völlig zerrüttet wurde"^, weit übertrieben ist.
Nicht alles Geld, das Wulff in seinen Konzessionsgeschäften
verdiente, konnte er in diesen auch wieder verwenden; er
brauchte noch andere Anlage-Gelegenheiten. So erscheint er
seit 1792 in zunehmendem Maße als Hypotheken-Gläubiger
von Berliner Hausgrundstücken*. Allein in der Königstraße
waren hypothekarische Forderungen für ihn auf die Häuser
42» 43, 44> 55, 56, und 67 eingetragen. Als Wohn- und Ge-
schäftshaus erwarb er - erst 1803 - das große ehemals Wegely-
sche Eckhaus Königstraße 33 und Neue Friedrichstraße, das
er mit 43 050 Tl. bezahlte. Der zugehörige Garten mit seinen
Gewächs- und Lusthäusem, der bis zum Königsgraben her-
unterging, ist von Eberty in seinen „Jugenderinnerungen
eines alten Berliners"^ anschaulich geschildert worden. Als
weniger gute Kapitalsanlage würde man zunächst den Betrag
von 30 000 Tl. ansehen, mit denen Wulff 1796 bei dem Zu-
sammenbruch der Firma Itzig & Co. beteiligt war*. Vielleicht
handelt es sich indessen bei diesem Posten um die früher er-,
wähnte gleich hohe Forderung, die Wulflf nach der Angabe
Benjamin Veitel Ephraims kurz vor dem Itzigschen Zusam-
menbruch von einer hochstehenden Persönlichkeit erwarb,
um eine wertvolle Ausfuhr-Genehmigung durchzudrücken.
Übrigens wurdeWulfF gemeinsam mit Nathan Liepmann und der
Firma Benecke zum Kurator der Itzigsche Masse bestimmt.
^ a. a, 0,, S, 6go
• Ludecke, a. a. 0., Register. Da bisher erst Band I erschienen ist, läßt sich der
Gesamtumfang seiner hypothekarischen Ausleihungen nicht übersehen
• 2. Aufl, S, 114, Die Angabe des HerausgeberSy der Garten habe am Ende der
Burgstrqße da gelegen, wo später sich der Zirkus Busch befand, trifi nicht ^u.
Entsprechend ist daher auch Wallichs Angabe in F. B. P. G. tg28, S. 299 zu
berichtigen
« Rep. 9 r 2. 24S
402
403
\
Auf die Vielseitigkeit der Wulffschen Geschäfte deutet eine
Aufstellung der Pächter der Berliner Ratswage hin, in der
diejenigen Kaufleute aufgeführt werden, die von September
1798 bis Juli 1799 zu Schiff Zichorien nach Berlin eingeführt,
aber den Bestimmungen entgegen nicht auf der Ratswage
haben abwiegen lassen. Unter 24 Häusern, die zusammen
etwa 9300 Zentner einführten, war Wulff - der einzige Jude -
mit über 2000 Zentnern der größte Zichorien-Importeur^
Mehr wohl der Wunsch, sich maßgebenden Stellen gefallig zu
erweisen, als die Absicht zur Kapitalsanlage veranlaßte Wulff
1800 zum Bau des Nationaltheaters - des heutigen Schauspiel-
hauses auf dem Gendarmenmarkt - loo 000 Tl. zu 5% Zinsen
vorzustrecken. Vom Herbst des Jahres ab übernahm die Bank
die Tilgung des Vorschusses und weitere Finanzierung des
, Theaterbaues^. Als Gefälligkeitsgeschäft ist auch ein Kredit
von 5000 Tl. anzusehen, den Wulff 1803 dem Obersten der
Kavallerie und Direktor der Militär-Akademie Franz Otto
Friedrich v. Kleist in Berlin zur Konsolidierung von dessen
Schulden zu 4% Jahreszinsen gewährte'. Kleist verpfändete
zur Abtragung des Kredites seine Einkünfte von jährlich 500
Tl. aus der Amtshauptmannschaft Treptow. Aber erst 18 18
konnten die Nachlaß-Kuratoren über Zahlung der Restschuld
von iioo Tl. quittieren.
Kurz vor der Jahrhundertwende begann Liepmann Meyer
Wulffs geschäftliches Interesse eine ganz neue Richtung zu
nehmen. Die wenigen Zeugnisse, die wir über die Persönlich-
keit des Mannes haben, machen es schwer, ein Urteil darüber
~ zu gewinnen, aus welchen Beweggründen heraus Wulff sich
für Staatsanleihen und Münzwesen zu interessieren begann.
Der am nächsten liegenden Annahme, daß es allein der
Wunsch gewesen sei, Geld zu verdienen, stehen nicht nur seine
und seiner Gönner gegenteilige Erklärungen, sondern auch
die UnWahrscheinlichkeit entgegen, daß der schon 53jährige
Mann seine bewährten Geschäfte zurückgestellt hätte, um
sich in Unternehmungen einzulassen, die ihm neue Arbeit
* Acta die Raths-Waagen betreffend lygS-iSog,
* Rep, tog B XI j
» Rep. 82 III W 14
404
und Sorgen bringen mußten, und deren Erfolg keineswegs
gesichert war. Ehrgeiz und Eitelkeit, bei jüdischen Bankiers
gewiß oft sehr stark entwickelte Triebfedern, haben Wulff
femgelegen. So wenigstens lautet das entschiedene Urteil des
Verfassers der „Berlinischen Charaktere", und den gleichen
Eindruck erwecken die Akten über seine Geschäfte. Auch
die Tatsache, daß der reichste Mann Preußens so wenig in der
Tagesliteratur erwähnt wird, und daß sich von ihm weder
Bild noch Medaille erhalten hat, spricht dagegen, daß Wulff
Wert darauf gelegt haben könnte, eine Rolle in der Öffent-
lichkeit zu spielen. Man möchte annehmen, daß Einflüsse von
außen zum mindesten stark mitgewirkt haben, Wulffs finanzielle
Begabung auf die neuen Gebiete hinzulenken und in ihm,
unter Hinweis auf sein großes Vermögen, das Bewußtsein
besonderer Pflichten gegenüber dem Staate zu erwecken. Zwei
Männer scheinen in dieser Weise Wulff beeinflußt zu haben,
wahrscheinlich weil sie in entsprechendem Maße unter dem
Eindruck seines ungewöhnlichen Könnens standen, der Staats-
minister Graf V. d. Schulenburg-Kehnert und der Kabinettsrat
Beyme.
Schulenburg hatte schon während des bayrischen Erbfolge-
krieges und bis 1789 als Kriegsminister die Heeresversorgimg
geleitet.^ Nach seiner Rückkehr in den Staatsdienst übernahm
er 1790 wieder die Heeresversorgung und behielt sie, als er
1793 auf seinen Wunsch aus dem Kabinett entlassen wurde,
bis 1795 bei. Dann ging er auf seine Güter, von wo aus er
indessen noch das Bank-, Lotterie- und Medizinalwesen leitete.
Nach dem Regierungsantritt Friedrich Wilhelms III. wurde
er 1798 zum Chef der neu eingerichteten Kontrolle der Fi-
nanzen und der Oberrechenkammer ernannt, 1800 zum
Generalpostmeister. Schon diese Ressorts weisen auf alte und
mannigfache Beziehungen zwischen dem Minister und dem
Lieferanten, LotterickoUekteur, Post-Pächter und Bankier hin.
Bei so verschiedenartigen und immer wiederkehrenden Be-
ziehungen zwischen dem Minister und dem Juden liegt der
Gedanke an Korruption nahe. Er ist seitens der Zeitgenossen
öffentlich indessen, soweit wir sehen können, nur von dem
^ A, 1), B, XXXIV S. 742/, - RosemnöUer. Schulenburg-Kehnert unter
Friedrich d. Großen, Münster igt 4, S.jSSJJ
verbitterten Konkurrenten Wulffs, Benjamin Vcitel Ephraim,
geäußert worden^. Der Publizist v. Colin* nimmt Schulenburg
ausdrücklich gegen solchen Verdacht in Schutz. WöUner, der
Schulenburg haßte, bezeichnet dessen Verhalten bei der
Seehandlung, von der er Tantieme bezog, als habgierig,
macht aber keine Andeutung, daß er ihn für bestechlich
halte'. Ebensowenig deutet dies Freiherr v. Stein an, dessen
im übrigen geringe Ansicht von Schulenburgs Charakter
Pcrtz wiedergibt*. Schulenburgs Biograph Rosenmöller schließ-
lich, der Wulff nur einmal gelegentlich der Heereslieferungen
erwähnt*, sieht so wenig die Möglichkeit solchen Vorwurfes,
daß er den Minister nicht einmal dagegen in Schutz nimmt.
Man darf annehmen, daß in den früheren Jahren Wulff seine
Geschäfte den einflußreichen jeweiligen Stellungen seines
Gönners angepaßt, und daß umgekehrt später Schulenburg
für die Durchführung seiner Ideen auf finanziellem Gebiet
Wulff als den besten Mann herangezogen hat. Mit großer
Wahrscheinlichkeit gilt dies letztere für die Jahre von 1798 an.
Ebenso darf man das ausgesprochene Wohlwollen, das Wulff
bei Beyme fand, auf die Wertschätzung und das Vertrauen
zurückfuhren, die der Anfang 1 798 als Dreiunddreißigjähriger
zum Geheimen Kabinettsrat Berufene dem 20 Jahre älteren,
erfahrenen Bankier entgegenbrachte. Offenbar auf Schulen-
burgs und Beymes Anregungen hin begann Wulff 1798 Vor-
schläge in Anleihe- und Münzfragen zu machen, die zunächst
keinen Nutzen für ihn selbst bedangen, allerdings im weiteren
Verlauf öfters zu Geschäften mit angemessenem Gewinn für
ihn führten. Die Anerkennung, die den Vorschlägen Wulffs
wie den von ihm durchgeführten Transaktionen von Seiten
des Königs wiederholt gezollt wurde, scheint meist aus Beymes
freundschaftlicher Feder geflossen zu sein.
* OhiT miine Verhaftung, 2, Aufl, S. 15g
* Virtraute Briefe, I 126 f
* Rosenmöller, a, a. O, S. 423 ;
* Leben Steins I 272 f und 27g
* Leo Hellwig, Schulenburg-Kehnert unter Friedrich Wilhelm IIL (igjS), er-
wähnt Wulff überhaupt nicht, obwohl er Schulenburgs Einwirkung auf Anleihe-
Politik und Münzwesen eingehend darstellt
406
Friedrich IL, der eigenen außerordentlichen Finanzbedarf
durch ausländische Subsidien und Münzverschlechterung ge-
deckt hatte, hatte seinem Nachfolger einen ansehnlichen. Staats-
schatz in barem Gelde hinterlassen. Der Krieg gegen Frank-
reich und die gleichzeitigen Feldzüge in Polen, vor allem auch
die Notwendigkeit, den durch die zweite und dritte polnische
Teilung erworbenen, verwahrlosten Neubesitz zu erschließen,
hatten, nachdem dieser Staatsschatz aufgebraucht war, zum
ersten Male in Preußen die Aufnahme von Anleihen aus dem
offenen Kapitalmarkt notwendig gemacht. Als Organ für
deren Aufnahme diente die Seehandlung, die ihre eigenen
Obligationen ausgab und sich damit bisher ausschließlich an
das Ausland gewandt hatte, weil man befürchtete, daß im
Inland aufgenommene staatliche Anleihen mit ihrer höheren
Verzinsung der Bank und der Sechandlung Einlagen und
damit „der produzierenden Klasse" das Betriebskapital ent-
ziehen würden. So waren seit 1793 in Frankfurt a. M. bei
Willemer & Co., in Amsterdam bei der Kommandite der
Seehandlung Cohen & Co., und in Caissel durch den Grafen
V. Wittgenstein beim Landgrafen von Hessen 4- bis sprozentige
Anleihen aufgenommen worden^ Von diesen kurzfristig auf-
genommenen Anleihen war je eine Million Gulden der Frank-
furter Anleihen am i. Januar und i. Februar 1799, von der
holländischen Anleihe die erste Million Gulden im Juni 1 799
zur Rückzahlung fallig. Ein erheblicher Teil der holländischen
wie der Frankfurter Anleihe-Stücke war inzwischen bereits
nach Preußen zurückgewandert. Jedenfalls in Kenntnis dieser
Marktlage faßte Wulff, entgegen der bisherigen Praxis, den
Gedanken, die in Frage kommenden Prolongationen im In-
lande vorzunehmen.
Auf eine Anfrage des Geheimen Kabinettsrat Beyme er-
widerte er am 29. Oktober 1 798^, das Geschäft der Bezahlung
oder Prolongation der holländischen 5 Millionen fl.-Anleihe
von 1793 könne „gar fiiglich" in Berlin vorgenommen werden.
Er erbot sich, falls es ihm übertragen werde, es „mit Vergnügen
ohne die geringste Provision" zu besorgen. Er halte sich „durch
* Krug, Gesch. d. Preuß. Staatsschulden S. 32 ff u. Brockhage, Brandenburg-
Preuß. Kapitalexport S. 33 ff
« Rep, 8g 6 F und G
407
.<
X
das Bewußtsein, bei diesem Gegenstand zum Besten des Landes
"" etwas mitgewirkt zu haben, vollkommen belohnt". Der Chef
der Seehandlung, Struensee, davon ohne Namensnennung
unterrichtet, antwortete 31. Oktober, er sei neugierig, einen
Bankier kennen zu lernen, der ohne Provision arbeiten wolle,
vermute aber, dieser werde an der in Amsterdam oder Frank-
furt zu bezahlenden Provision sich schadlos halten können.
Übrigens war die Prolongation der ersten im Juni 1799 fälligen
holländischen Million inzwischen schon durch holländische
Bankiers übernommen worden. Dagegen konnte Struensee
die Prolongation der am i. Februar 1799 rückzahlbaren Frank-
furter Anleihe von i Million Reichsgulden, selbst bei Zinserhö-
hung von 4V1 aufs %, ^^ Frankfurt nicht erreichen und war da-
her gern bereit, ein AngebotWulffs für diese entgegenzunehmen.
, Wulff beobachtete inzwischen den Markt. Am 8. November
schrieb er an Beyme, die am gleichen Tage bekanntgegebene
holländische Prolongation müsse die Frankfurter sehr er-
schweren - offenbar, weil die Prolongation in Holland zu 5%
Zinsen erfolgt war. Zwei Tage später bat er Beyme, von Struen-
see die Prolongations-Bedingungen der Frankfurter Bankiers
zu erfragen, um sein Gegenangebot danach einrichten zu
können. In den Akten finden sich folgende drei Angebote
Wulffs, die zum Teil alternativ, zum Teil nacheinander ab-
g^eben zu sein scheinen.
Am 23. November erbot er sich, die in Frankfurt am i . Fe-
bruar des Jahres fällige, bisher zu 4Vi% Zinsen laufende
Million Gulden in Obligationen auf zehn Jahre zu ebenfalls
4*/i% Zinsen zuzüglich einer einmaligen Provision von 2%
- zu prolongieren, jedoch unter der Bedingung, daß er das
Kapital erst nach einem Jahr zu zahlen brauche und solange
den Wert in sicheren Papieren hinterlege. Diese Bedingung
hatte wohl einen doppelten Zweck. Sie bedeutete zunächst
einen weiteren Nutzen beziehungsweise ein Disagio in Höhe
der Zinsen eines Jahres, d. h. von 4Vi%> was einschließlich
der vorerwähnten 2 % der den Holländern gezahlten Provision
von 5% bei SVtJähriger Laufzeit etwa entsprach. Sodann aber
gewährte die spätere Einzahlung Wulff für diesen ersten Ver-
such, eine Obligationen-Anleihe im Inlande unterzubringen,
den notwendigen zeitlichen Spielraum.
408
In einem zweiten Vorschlage erbot sich Wulff, ein Anlehen
von 2 Millionen fl. Reichsgeld in brandenburgischem Courant
z^ 5% Zinsen gegen i % Provision im Lande zu eröflhen. Da-
bei legte er ausführlich dar, daß der hohe Zinsfuß die Bank
nicht durch Abzüge von Einlegern in Verlegenheit bringen
könne. Sonst hätte sie schon durch allerhand andere günstigere
Anlagcmöglichkeiten, die sich täglich böten, in Schwierig-
keiten kommen müssen.
Wenn aber dieser Vorschlag, etwa wegen des nachteiligen
Aufsehens, das offenkundige inländische Geldaufhahme mache,
nicht genehmigt würde, so wollte er von der am i . Januar 1 798
in Kassel eröffneten und noch nicht voll gezeichneten Anleihe
4%ige Obligationen für 2 Millionen fl. mit 10% Diskont über-
nehmen, den Betrag je zur Hälfte in i und i^/, Jahren ein-
zahlen, in der Zwischenzeit aber 3% Zinsen zahlen, wobei
noch die dem Kasseischen Kommissionär - es war das gräflich
Wittgensteinsche Kontor - zugestandene Provision von 4%
wegfalle. Zur Sicherheit wollte er über den Wert der Obli-
gationen hinaus noch 150000 Rtl. in zahlbaren Papieren
deponieren. Auch hier machte er ako den Versuch, sich fiir
die Unterbringung der Obligationen eine reichliche Zeit-
spanne zu sichern. Die Provision, die seine ausländischen Kon-
kurrenten forderten und die er bei dem vorigen Vorschlag
teilweise in die Form eines unentgeltlichen einjährigen Zins-
scheines gekleidet hatte, verlangte er diesmal, wo er die spätere
Einzahlung durch einen Zinszuschuß fast ausgleichen wollte,
in der heute üblichen Form des Disagios, dais bei der Weiter-
gabe der Obligationen jedenfalls zum Teil dem Bankier
verbleiben sollte. Als besonderen Vorzug seiner Vorschläge
bezeichnete Wulff die Hebung des preußischen Kredites, der
durch die Abzahlung der alten und Vermeidung der Auf-
nahme neuer auswärtiger Anleihen sehr gewinnen würde.
Obwohl sich Schulcnburg für den ersten der Wulffschen
Vorschläge aussprach, lehnte Struensee am 3. Dezember alle
drei ab, wahrscheinlich weil er über die Bedenken gegen eine
innere Anleihe nicht hinwegkam. Anstatt dessen legte die See-
handlung aus eigenen Mitteln dem Tresor das Geld zur Rück-
zahlung der beiden Frankfurter Anleihe-Raten zu 4% vor.
Immerhin erklärte sich Struensee bereit, mit Wulff über die
26 Grofikiuflcutc 2
409
\
Finanzierung der 1800 und 1801 fälligen Anleihe-Beträge
noch zu verhandeln. Inzwischen beschäftigte sich Wulff mit
der Regulierung des Kurses der preußischen Anleihen. In
Schulcnburgs Auftrag traf er Veranstaltungen, in Amsterdam
und Frankfurt preußische Obligationen aufzukaufen, um, wie
CT am 28.4. 1799 an Beyme schrieb^, sie entweder für den
Tresor billig zurückzuerwerben, oder aber deren Kursstand
zu heben. Diese Aufkäufe, die in den folgenden Jahren im
wesentlichen durch die Seehandlung erfolgten und bis 1805
den weitaus größten Teil der ausländischen Schulden in Ver-
pflichtungen gegen diese umwandelten*, lassen vermuten, daß
Wulff mit seiner Überzeugung von der Aufnahmefähigkeit des
heimischen Kapitalmarktes schon damals im Recht war.
Die Mobilmachung von 1805 machte wieder Anleihen not-
wendig. Die Direktion der Seehandlung, die offenbar keine
Konkurrenz für ihre eigenen Obligationen geschaffen sehen
wollte, erklärte erneut, daß im Inlande nicht viel zu hoffen sei,
da in Pfandbriefen, Banko- und Seehandlungs-Obligationen,
Seehandlungs- und Tabaks- Aktien schon so sehr große Summen
angelegt seien, und die Provinzen, in denen diese zirkulierten,
ihre Geldvorräte größtenteils dafür erschöpft hätten. Nur in
den ehemals polnischen Gebieten, in Ostfriesland und Münster
könne es versucht werden. Am 30. September begrüßte Wulff
den Freiherrn v. Stein^ mit dem Vorschlag einer großen An-
leihe von 10 Millionen Rtl., die er in Berlin eröffnen wolle,
und für die er auf allen Handelsplätzen Europas Teilnehmer
zu finden versuchen werde. Sie sollte auf Obligationen ä 1000
Rtl. in Gold oder Conventionsspecies erfolgen, nicht in Cou- '
rant, um dies nicht der Bank und Seehandlung zu entziehen;
sie sollte mit 5% verzinst und, nach fünf Jahren beginnend,
mit jährlich einer Million durch Auslosung zurückgezahlt
werden. An Provision beanspruchte er 2% für die dabei not-
wendigen Kommissionäre, dagegen nichts fiir sich selbst.
Zu diesem letzteren Punkt hatte der König, durch Beyme
über die mit Wulff geführten Vorverhandlungen unterrichtet,
bereits in einer Kabinetts-Order vom 28. September erklärt,
* Rep, 8g. 106 A
• Hillwig a. a. O. S, 38
» Rep. log A XII 3 und Rep. 8g, 7 C
410
der Verzicht Wulffs auf Provision sei rühmlich, könne aber
nicht angenommen werden. In einer weiteren Kabinetts-
Order vom 15. Oktober sprach er sich gegen ausländische An-
leihen und zugunsten des Wulffschen Vorschlages sowie dafür
aus, daß die Anleihe durch diesen gemacht würde. Trotzdem
drang die Ansicht der Seehandlung und des Ministers v. Stein
durch, nämlich, daß der Seehandlung das Anleihegeschäft
nach dem früheren Verfahren und ohne Dazwischentreten
eines Dritten anvertraut bleiben könne, da das Publikum an
diesen Weg gewöhnt sei und der Kredit des Instituts und des
Staates keiner „Gewährleistung eines alttestamentarischen
Banquiers" bedürfe. Eine inländische Anleihe hielt man nur
dann fiir unbedenklich, wenn sie auf entfernteren, mit Berlin
nicht in Verbindung stehenden Plätzen eröffnet werde, und
die Bedingungen so gestellt würden, daß Kapitalien der Bank
und Seehandlung nicht zur Zeichnung der Anleihe gekündigt
würden. Demgemäß hat die Seehandlung im November mit
Frege in Leipzig, Metzler in Frankfurt, dem Wittgensteinschen
Comptoir in Kassel, sowie im Inlande mit Labes in Danzig,
Lindenkampf und Olfers in Münster, der Fränkischen Bank
in Fürth verhandelt und zum Teil abgeschlossen. Um die
gleiche Zeit hat Stein noch auf anderm Gebiet gegen Wulffs
Einfluß Stellung genommen, indem er in seinen Vorschlägen
zur Reorganisation der Königlichen Bank dieser vorwarrf,
daß sie sich verschiedene lukrative Staatsgeschäfte habe ent-
gehen lassen, namentlich die „Gold- und Silberlicferung für
die Münze, und die Lotterie, welche beide Geschäfte in den
Händen des Bankiers Liepmann sind^."
•
Dies leitet zu einem Gebiet über, auf dem Liepjnann Meyer
Wulff erfolgreicher als mit seinen Vorschlägen in Anleihe-
Sachen gewesen ist, auf das Gebiet der Münzpolitik und der
Münzgeschäfte. Hier hat Wulff in der Tat eine bedeutende
Rolle - vielleicht die bedeutendste seines Geschäftslebens -
auch für den preußischen Staat gespielt. Seit dem Tode des
Großen Königs war das Problem der preußischen Scheide-
münze nicht von der Tagesordnung gekommen. Friedrichs
Nachfolger hatte in Übereinstimmung mit seinen sachverstän-
* V, Poschinger, Bankwesen und Bankpolitik in Preußen /, i^j
26»
411
\
digen Beratern die Höhe des vorhandenen Umlaufs, der ein-
schließlich des im Tresor befindlichen Betrages auf etwa
17 Millionen Tl. geschätzt wurde, als untragbar empfunden
und 4 Millionen Tl. davon eingezogen. Seit 1794 hatten in-
dessen die Kriegsbedürfnisse zu neuer Ausprägung von Scheide-
münze gefiihrt, wozu insbesondere die als englische Subsidien
eintreffenden Piaster benutzt wurden. Auch nach dem Friedens-
schluß ging diese Prägung weiter; Struensee, in dessen Händen
das finanzielle Ressort lag, und der sich in früherer Zeit ent-
schieden gegen zu starken Umlauf von Scheidemünze aus-
gesprochen hatte, wußte kein anderes Mittel gegen die Notlage.
Zur Entschuldigung dienten Hinweise auf den hohen Gewinn,
die Beschäftigung der Münzstätten und das verhältnismäßig
geringe Disagio, das Scheidemünze noch immer gegen Courant-
geld zeigte.Nach dem Regierungsantritt Friedrich Wilhelms HI.
setzte Struensee zunächst seine Politik fort, indem er mit dem
damals in erster Reihe und in enger Beziehung zur See-
handlung stehenden Hause Salomon Moses Levy Erben über
ratenweise Lieferung von 50 000 Feine Mark Silber, die Feine
Mark zu 14 Tl. 20 Gr., für die Ausprägung von über einer
Million Tl. abschloßt. Im Anfang 1799 indessen, als eine
Wiederholung dieses Geschäftes in Aussicht stand, gelang es
dem inzwischen in den Grafenstand erhobenen Minister
Schulenburg als dem Generalkontrolleur der Finanzen, den
König von den Gefahren zu überzeugen, die die unbeschränkte
Vermehrung der Scheidemünze für Zahlungsbilanz und Wäh-
rung mit sich brächten.
Dies war der Augenblick, in dem Liepmann Meyer Wulflf
eingriff. Es ist nicht bekannt, daß er sich vorher ernstlich mit
Münzgeschäften befaßt hat. Wahrscheinlich auf Veranlassung
seines Gönners Schulenburg erstattete er Ende Januar 1799
ein Gutachten*, das sich der Schulenburgschen Einstellung
gegen vermehrte Scheidemünzprägung anschloß und mit einer
Kritik der bisherigen Geschäfte ein neuartiges Angebot ver-
band. Wulff machte folgende Rechnung auf:
* Acta Bor,, Mänzwesen IV 87
• Rtp. 8g. io6 A, Diese bereits von Schrötter für die Acta Borussica, Mänz-
wesen Bd, IV verwerteten Akten sind im folgenden im besonderen Hinblick auf
Wulffs Geschäfte benutzt worden
412
Salomon Moses Levy Erben haben geliefert
50 000 Mark Silber ä 14 Tl. 14 Gr.* anstatt
des normalen Silberprebes von 13 Tl.
20 Gr ca. Tl. 730 000
Kupferzusatz für die Scheidemünzprägung „ „ 20 000
ca. Tl. 750 000
Dies Silber habe bei einem Scheidemünzfuß
von 2 1 Tl. aus der Feinen Mark erbracht Tl. i 050 000
Die Staatskasse könne also noch nicht ein-
mal die Differenz von ca. Tl. 300 000
gewonnen haben, und dabei sei der Schei-
demünz-Umlauf um über i Million Tl.
vermehrt worden.
Demgegenüber erbot sich Wulff,
der Staatskasse Tl. i 000 000
Scheidemünze gegen Courant mit einem Ver-
lust von 2Vi% gleich „ 25 000
abzunehmen. Zur Umprägung des Courant
in Scheidemünze würden für Kupferzu-
satz noch „ 25 000
benötigt, so daß Tl. i 050 000
Kosten entständen gegenüber einem Erlös von „ i 500 000
der durch die Umprägung des Courant ent-
stände. Es würde also ein Nutzen für die
Staatskasse von „ 450 000
erwachsen, ohne daß der Ankauf von Silber
nötig wäre, und vor allem ohne daß der Um-
lauf an Scheidemünze vermehrt würde.
Es ist nicht zu verwundem, daß dies auf den ersten Blick
bestechende Angebot angenommen wurde. Sein Nutzen für
Wulff war bescheiden. Er lag in der Spanne von 1%, die
zwischen dem verlangten Abschlag auf die Scheidemünze von
2^/t% ^i^d deren tatsächlichem Disagio von ca. i^/,% lag.
Man könnte vielleicht annehmen, daß Wulff sich mit diesem
besonders billigen Angebot den Weg zu lukrativeren Geschäf-
• Nach Schrötters Angabe hätten Levy Erben sogar zu 14 77 20 Gr, geli^eri
4»3
tcn mit der Münzverwaltung öffnen wollte. Indessen gewinnt
man auch bei seinen späteren Münzgeschäften den Eindruck,
daß er mehr als einen angemessenen Nutzen daraus nicht er-
strebt und öfters sogar auf solchen unter dem Gesichtspunkt
verzichtet hat, daß sein großes Vermögen ihn zu solcher Hal-
tung verpflichtete.
Im September 1799 meldete Schulenburg dem König, daß
Wulff die zum Vertauschungsgeschäft bestimmte Million
Scheidemünze aus der Dispositionskasse in Empfang genommen
und ebensoviel Courant unter den bedungenen 2^1^% Disagio
cinbczahlt habe. Dies Wechselgeschäft wurde daraufhin mit
Wulff laufend fortgesetzt. Inzwischen hatte aber auch Schulen-
burg einsehen müssen, daß das Wulffsche Rezept nur einen Teil
der Probleme löste, die von der münzpolitischen Diskussion
zwischen ihm und Struensee angeschnitten worden waren.
Zwar vermehrte sich in erwünschter Weise innerhalb der Be-
stände des Dispositionsfonds das Courant, während die Scheide-
münze abnahm. Auch die währungspolitisch nützliche Ver-
ringerung des heimischen Scheidemünz-Umlaufs fand statt,
zumal es Wulff weitgehend gelang, die vom Dispositionsfonds
übernommene Scheidemünze im Auslande unterzubringen.
Der Gewinn für den Fiskus indessen, den Wulff bei seinem
Vorschlage herausrechnete, wäre nur realisiert worden, wenn
das von ihm gelieferte Courantgeld tatsächlich zu Scheide-
münze umgeprägt worden wäre. Weil dies aber die währungs-
mäßigen Wirkungen wieder aufgehoben hätte und deshalb
nicht geschah, so blieb der Finanzbedarf der Staatskasse unbe-
friedigt. Um dem abzuhelfen, kam man zu einem Kompromiß,
das auf dem alten Verfahren des Silbereinkaufs beruhte. Schu-
Icnburg, der Gegner der Scheidemünzprägung, schloß vom
Herbst 1799 bis 1806 mit Wulff eine Reihe von Verträgen zur
gleichzeitigen Ausprägung von Courant und Scheidemünze,
und. zwar letztere jeweils mindestens zur Hälfte, ab. Die Aus-
prägung des Courants, die keinen Gewinn erbrachte, sollte das
verhältnismäßige Anwachsen des Scheidemünz-Umlaufes wei-
testmöglich ausgleichen. Bei dem Verhältnis der Ausprägungen
konnte dieser Zweck indessen nur unvollkommen erreicht
werden, und so bedeutete das Kompromiß letzten Endes,
daß die Währungspolitik dem Finanzbedarf geopfert wurde.
414
Von Herbst 1799 bis zum Sommer 1800 übernahm Wulff in
drei verschiedenen Verträgen die Lieferung von 180 000 Fein-
mark Silber zu dem von ihm früher genannten Normalpreis
von 13 Tl. 20 Gr., insgesamt also ein Objekt von etwa 2*/,
Millionen Tl. Damit war er zum Haupt-, wenn nicht einzigen
Lieferanten der Münze geworden. Seine Überlegenheit den
Konkurrenten gegenüber lag in seiner Kapitalkraft, die ihm
erlaubte, den niedrigsten Silberpreis für seine Lieferungen
anzunehmen, indem er sich am Zinsgewinn schadlos hielt. Für
die einzelne Lieferung nämlich, die zwischen 80 000 und
100 000 Feinmark, d. h. zwischen i 100 000 und i 400 000 Tl.
lag und in anderthalb Jahren auszuführen war, wurde ihm
ein zinsfreier Kredit in etwa dem halben Betrage der Lieferung
auf ebenfalls anderthalb Jahre eingeräumt. Diesen Kredit hatte
Wulff mit einwandfreien Papieren zu sichern, was in der in
Frage kommenden Höhe von über einer halben Million Taler
- Salomon Moses Levy Erben hatten bei ihrem Geschäft
30 000 Tl. Vorschuß genossen - damals sicher kein anderer
Berliner Bankier tun konnte. Allein den Zinsnutzen Wulffs aus
den Geschäften der Jahre 1 799/1800 darf man danach auf über
100 000 Tl. schätzen. Dazu mögen, auch wenn man annimmt,
daß der Silberpreis selbst keine Gewinnspanne ließ, noch
andere Verdienste gekommen seien. Nach den Absichten der
Verwaltung sollte der Lieferant im Gegensatz zu der Francis
des Siebenjährigen Krieges lediglich das Silber besorgen,
während der Vertrieb der Münzen als Sache der Münzver-
waltung galt. Sehr bald ergab sich indessen der Wunsch, daß
Wulff denjenigen Teil der Ausprägungen, der in Scheidemünze
anfiel - wie gesagt in der Regel mehr als die Hälfte der Liefe-
rungen -, „umsetzte", d.h. die Scheidemünze in Qourant ver-
wandelte. Gemeinsam mit der Münzverwaltung hatte Wulff
dabei, schon im Hinblick auf die Fortsetzung seiner Liefe-
rungen, das Interesse, nicht durch eine Überschwemmung des
Inlandes mit Scheidemünze deren Disagio, das noch immer
zwischen i und 2% stand, zu erhöhen. Wir haben, ausschließ-
lich auf die Akten der Staatsverwaltung angewiesen, keinen
Einblick, wie Wulff seine Münzgeschäfte abwickelte, dürfen
aber aus Andeutungen annehmen, daß seine Beziehungen und
sein geschäftlicher Weitblick ihm neue Märkte auch außerhalb
4^5
\
der Landesgrenzen öffneten. Hierin lag unter Umständen die
Gelegenheit zu Währungsgewinneh. Vielleicht hat auch die*
verzweigte Organisation, die ihm als General-Einnehmer der
Klassen-Lotterie zur Verfügung stand, zum Absatz von
Scheidemünze und damit zu andern Geschäften beigetragen.
Zu Ende 1801 ergab sich die Notwendigkeit, die Lieferungs-
bedingungen zu ändern, weil Wulff gegenüber den auf i^/, Jahre
berechneten Lieferungen jeweilig schon nach 7 bis 8 Monaten
ausgeliefert hatte, und dann beiderseitig der Wunsch nach Ab-
schluß eines neuen Geschäftes bestand, während der dem
Wulff eingeräumte Kredit auf das ausgelieferte Geschäft noch
10 bis II Monate weiter lief. Dies hätte entweder zu einer
unabsehbaren Erhöhung der gleichzeitig laufenden Kredite,
oder aber zu einer ebenso unabsehbaren zeitlichen Hinaus-
schiebung des Rückzahlungstermins geführt. Daraufhin ver-
zichtete Wulff auf das bisherige Ausmaß der ihm gewährten
Kredite, d. h. während bisher die Regierung zwar Vorschüsse
leistete, den Schlagschatz indessen schon bei der Silberlieferung
erhob, bekam Wulff nun keinen ausgesprochenen Vorschuß
mehr, behielt jedoch den Mehrwert der Scheidemünz-Aus-
prägung über den Kaufpreis des Silbers als Betriebskapital in
Händen. Dies bedeutete praktisch eine Verringerung des
Kredits auf ungefähr 30% des Erlöses, gegenüber früher etwa
dem Doppelten. Da gleichzeitig längere Termine für die
Lieferung vereinbart wurden, wurde anderseits die Laufzeit
der Kredite von bisher i^/, Jahren auf über 2 Jahre ausge-
dehnt. Ein Immediatbericht Schulenburgs vom 10. i. 1802
meldete den Abschluß eines ersten zu den neuen Bedingungen
abgeschlossenen Geschäftes von 200 000 Mark Silber. Davon
sollte die Hälfte in Courant, die andere in Scheidemünze aus-
geprägt werden. Schulenburg führte aus, daß Wulff bei der
Lieferung des Silbers für die Courantprägung sowie bei der
„Umsetzung", d. h. dem Vertrieb der neugeprägten Scheide-
münze, Zinsen zusetzte. Unter Anrechnung von 4 % Jahres-
zinsen im Soll und im Haben kam der Minister zu dem Er-
gebnis, Wulff verdiene an Zinsen bei Lieferung von 20 000 Mark
Silber nur 25 000 Tl., d. h. 3 Gr. auf die Feine Mark, während
er bei den vorherigen Lieferungen 6 Groschen verdient hätte.
Man darf annehmen, daß diese Berechnung, nach der Wulff
416
weniger als i % seines Umsatzes verdiente, aus seiner eigenen
"Feder stammte. Aber auch wenn man vermutet, daß ihm bei
der Abwicklung des Geschäfts noch Nebenverdienste ent-
standen, so muß man zugeben, daß der Staat angesichts der
Schwierigkeit des Geschäfts und der Zuverlässigkeit seiner
Ausführung durch Wulff billig bedient war. Bei seiner Ver-
bindung mit der Münze wie bei den andern Geschäften Wulffs
gewinnt man den Eindruck, daß er mit zunehmendem Reich-
tum mehr und mehr den sich daraus ergebenden Verpflich-
tungen nachzukommen suchte.
Wulff hat zu den gleichen Bedingungen bis 1806 noch
400 000 Feine Mark Silber zur Scheidemünzprägung und
wahrscheinlich einen ähnlichen Betrag zur Courantprägung
geliefert. Die Scheidemünze hat er erfolgreich umgesetzt,
ohne daß ihr Disagio im Inlande merklich gestiegen wäre. Bei
der Beschaffung des Silbers, für die er unter andern auch die
Leipziger Messe und den Breslauer Platz benutzte, kam ihm
zugute, daß in Österreich die ungeheure Ausgabe von Banko-
Zetteln das Silber aus dem Lande trieb, so daß vor allem
kaiserliche 7 Kreuzerstücke reichlich zu haben waren. Ander-
seits boten Preußens polnische Neuerwerbungen einen günsti-
gen Markt zur Unterbringung der Scheidemünze, die nach
Angabe Schulenburgs auch in Sachsen und Böhmen gute Auf-
nahme fand. Wulffs Leistungen wurden vom König wiederholt
anerkannt; namentlich wurden seine „rühmliche Pünktlich-
keit und Betriebsamkeit" hervorgehoben.
Gegen Ende 1805 setzte Schulenburg angesichts der Ver-
schärfung der Beziehungen zu Frankreich durch, daß die
Scheidemünz-Prägungen noch erweitert wurden. Wulff über-
nahm es, seine monatlichen Lieferungen von 10 000 Mark
Silber um 5000 Mark zu erhöhen. Einen stärkeren Absatz an
Scheidemünze, als das „Produit" dieser 15 000 Mark monat-
lich betragen würde, hielt er nicht fiir möglich. Anderseits
bot er an, zwei Kredite, die erst am i. Januar 1807 und
I.November 1807 ^Uig waren, vom i.Mai 1806 an mit
monatlich 150 000 Tl. zurückzuzahlen, wogegen ihm fiir die
vorzeitige Zahlung 4% Zinsen p. a. vergütet werden sollten.
Das Angebot, das offenbar seinen Wunsch einer Endastung
inrv Hinblick auf die immer drohender werdende außen-
417
\
politische Lage entsprang, wurde angenommen. Inzwischen
verschlechterten * sich die Möglichkeiten zum Absatz der
Scheidemünze mehr und mehr. „Liepmann (gemeint ist
Wulff) hat alle Mühe", meldet Schulenburg den 12. Dezember
1805, „die Scheidemünze .... ins Ausland zu schafTen, da
in Preußen wegen der gesperrten Häfen die Gelegenheit dazu
abgeschnitten ist und ihm nur noch Schlesien und die dortige
Grenze zum einzigen Absatz übrigbleibt". Dennoch war
Wulff auf Anfrage bereit, 480 000 Tl. zum Ankauf von russi-
schem Roggen für schlesische Magazine in Courant umzu-
setzen, wenn ihm drei Monate Zeit gegeben, 4% Disagio
eingeräumt und die Ablieferung des Courant in Berlin zu-
gelassen würde. Ende Mai 1806 schrieb Wulff, er möchte die
zu Ende Juli ausgehende Lieferung von 10 000 Mark Silber
nicht fortsetzen, erklärte sich dann aber doch bereit, noch
je 5000 Mark auf zehn Monate vom i . August ab „trotz der
eingetretenen ungünstigen Conjunkturen" zu den bisherigen
Bedingungen zu liefern. Nur für das von geringhaltigem
Silber ausgeschiedene Kupfer verlangte er von nun an 50
anstatt 35 Rtl. je Zentner.
Im Juli und August schwebten Verhandlungen mit ihm
und der Seehandlung wegen Silberlieferungen zur Prägung
des knapp werdenden Courant-Geldes. Während die See-
handlung sogar bei einem Preise von 14 Tl. 12 Gr. Bedenken
hatte, sich zu verpflichten, war Wulff bereit, vom i. September
ab in zwölf Monaten 100 000 Feine Mark zu 14 Tl. 6 Gr. gegen
nur 100 000 Tl. Vorschuß zu liefern. Der Geheime Finanzrat
v. Schlabrendorff, der schon kurz vorher die klugen Maß-
regeln Wulffs als die Ursache bezeichnet hatte, daß der Kurs
der Scheidemünze trotz ihrer starken Vermehrung bis in die
letzte Zeit hinein nicht wesentlich gefallen war, bezeichnete^
Wulffs letztes Angebot, indem er es der Haltung der See-
handlung gegenüberstellte, als ,, nicht auf Gewinn sondern
allein auf die Wiederherstellung des vorigen Verhältnisses
von Courant gegen Scheidemünze bedacht".
Die hereinbrechenden Kriegsereignisse haben die laufende
Verbindung Wulffs mit der Münze beendet. Seine Verpflich-
tungen ihr gegenüber hat er pünktlich abgewickelt. Eine vcr-
* Acta Bor., Münzwesen IV, S. 330-^^3
418
'
einzelte Silberliefcrung ftir die Münze wird nach 181 1 erwähnt*.
Wenn von dem in den Jahren 1 797-1805 neu angesammelten
preußischen Staatsschatz von 13 Millionen Tl. fast die Hälfte
durch die vermehrte Scheidemünzprägung aufgebracht worden
ist, so sind die Voraussetzungen dafür wesentlich durch Wulff
geschaffen worden. Nach Ausbruch des Krieges erlitt aller-
dings die Bevölkerung der Monarchie an der Scheidemünze,
die infolge ihres übermäßigen Umlaufes stark devalviert
werden mußte, schwere Verluste. Die Verantwortung dafür
triflft indessen nicht Wulff, sondern diejenigen Männer, die
sich der Gefahren der zu starken Ausprägung von Scheide-
münze voll bewußt waren, aber aus Mangel an Entschluß-
kraft keine andere Lösung fanden, als die kaufmännische Be-
gabung ihres Münzjuden auszunützen.
Zu Anfang November 1806, also kurz nach der Besetzung
Berlins, wurde Liepmann Meyer Wulff mit vier anderen reichen
Juden „unter Observation" gestellt, weil die Judenschaft ihren
Anteil an der Zwangsanleihe, die von der Stadt vor dem Ein-
marsch ausgeschrieben worden war, nicht gezahlt hatte. Am
9. November wurde dieser Anteil der Judenschaft auf 250 000
Tl. erhöht und Wulff zusammen mit Heimann Veitel Ephraim
in Arrest genommen, bis die Zwangsabgabe aufgebracht wäre.
Es scheint beinahe, als habe Wulff den Schlag, den dies Er-
lebnis für sein Selbstbewußtsein bedeutet haben mag, nicht
überwunden. Denn aus den maimigfachen Verhandlungen in
Geld- und Kreditangelegenheiten, die dem Einmarsch der
Franzosen in Berlin folgten, gewinnt man den Eindruck, daß
er damals nicht mehr auf der Höhe seiner körperlichen und
geistigen Leistungsfähigkeit gestanden hat. Auch wenn er bei
der Aufbringung der von den verschiedenen Stellen benötigten
Summen in den meisten Fällen alle anderen Berliner Firmen
und Persönlichkeiten zahlenmäßig übertraf, so ist doch bei
diesen Geschäften die führende Stellung, die er bei Kriegs-
ausbruch im Berliner Bankwesen einnahm, nicht mehr an-
gemessen zum Ausdruck gekommen.
Bis zum 14. November hatte Wulff auf die der Berliner
Judenschaft auferlegte Zwangsabgabc 10 000 Tl. in Tresor-
* Rip. jsi a XXI 71
419
\
scheinen, 20 000 Tl. in Westpreußischen Pfandbriefen und
10 000 Tl. in barem Gelde eingezahlt^ Wie andere reiche
Leute, und wahrscheinlich in höherem Maße, half er in der
Notzeit städtischen und königlichen Behörden durch gelegent-
Kche Vorschüsse aus. Solche Vorschüsse an die Armendirektion,
die Stadtarmenkasse, das Bürger-Hospital und die Hof-
apotheke, die aus den Jahren 1807 bis 1809 stammten, werden
noch 181 2 erwähnt*. Dem Hofmarschallamt, das im Oktober
und November 1 806 die Verpflegung Napoleons in den könig-
liehen Schlössern zu finanzieren hatte, streckte er gemeinsam
mit der Königlichen Bank und der Stadt Berlin 67 000 Tl.
vor, von denen 12 000 Tl. auf seinen Anteil kamen^. Ebenso
wie Gebr. Schickler lehnte er Ende Dezember ab, sich an der
Zeichnung von Obligationen zu beteiligen, die die Stadt
Potsdam herausgab, um die Ansprüche der französischen
Militärbehörde zu befriedigen*. Im Mai 1807 schoß er gemein-
sam mit anderen Firmen der General-Direktion des Kgl. Na-
tional-Theaters (Iffland) 5500 Tl., und nach Jahresfrist noch-
mals 3700 Tl., zu 5% Zinsen gegen Verpfändung von See-
handlungs-Obligationen vor. Die Zinsen dieser Vorschüsse
waren am i. Juli 181 1 noch mit 1473 Tl. rückständig.
Von erheblich größerer Bedeutung waren die Kreditan-
sprüche, die an Wulff von selten der öffentlichen Hand heran-
traten, als es sich darum handelte, die von Napoleon dem
preußischen Staat, den brandenburgischen Ständen und der
Stadt Berlin auferlegten Kontributionen aufzubringen. So-
weit Wulff diese finanziellen Dienste allein leistete und nicht
auf Konsorten Rücksicht zu nehmen brauchte, hat er sie nicht
als Verdienstgeschäfte, sondern als nobilia officia angesehen.
Die Art der Finanzierung dieses Bedarfes wurde wesentlich
dadurch bestimmt, daß im Inland der Kredit erschöpft war.
Plätze wie Amsterdam und Frankfurt, die für die Aufnahme
von Anleihen in erster Linie in Frage kamen, waren von
anderen Geldnehmern schon stark ausgepumpt oder verschlossen
sich vielleicht auch dem besiegten Preußen, Hamburg ander-
* Bassewitc, Kurmark 1806-1808, II, 237
« Rep. ißi ilVW 19
* Bassewitz, a. a. 0., /, 164
* Schwarze, Finanzwirtschaft Potsdams im Anfang des ig. Jahrh. S. 112
420
seits war als Seehandelsplatz an kommerzielles Geschäft ge-
wöhnt, aber nicht an die Unterbringung von Finanzanleihen.
Wenn jetzt im Zusammenhang mit den Kriegswirren das
kommerzielle Geschäft stockte, so sammelten sich in Hamburg
flüssige Mittel an, deren Inhaber zum Teil nicht abgeneigt
waren, sie für finanzielle Zwecke zur Verfügung zu stellen.
Dabei wurden indessen als Unterlage für die Geldhergabe
außer sonstigen Sicherheiten durchweg Wechsel mit Unter-
schriften erstklassiger Handelshäuser oder Persönlichkeiten
verlangt^.
Um diese Lage für die Kurmärkischen Stände auszunutzen,
gab Wulff im Sommer 1807 sein Akzept über 100 000 Tl. auf
3^/j Monate her, und zwar ohne Provision, was, wie das
ständische Comiti anerkannte, kein anderer Bankier getan
hätte. Das Bankhaus Jenisch in Hamburg diskontierte diese
Wechsel zu 2% Zinsen monatlich, d.h. zu einem Jahreszins-
satz von 24%. Zur Sicherheit mußte die Landschaft ein Pfand
in doppelter Höhe, d. h. 200 000 Tl. Seehandlungs-Obli-
gationen, bestellen. Da bei Fälligkeit die Stände nicht zahlen
konnten, wurde eine Prolongation der Wechsel nötig. Die
Prolongationswechsel wurden durch den Berliner Bankier
Zacharias Fränkel Veitel Ephraim bei jüdischen Bankiers in
Hamburg untergebracht*.
Ein ähnliches Geschäft wurde am 2. Mai 1808 mit den Neu-
märkischen Ständen abgeschlossen. Wulff gab für 300 000 Mark
Banco an eigene Order gestellte girierte Wechsel auf ein Jahr,
zahlbar in Hamburg, her. Zur Einlösung der Wechsel sollten
die Stände die nötigen Mittel - wie ausdrücklich festgelegt war,
in Courant, keinesfalls in Scheidemünze oder Papier - zur
Hälfte zwei Monate, zur anderen Hälflc einen Monat vor
Verfall aufbringen. Zur Sicherung des Geschäfts wurde ein
Pfand in mehr als doppelter Höhe, 450 000 Tl. 5%ige Neu-
märkische Landschaftliche Obligationen, gestellt, diese aller-
dings zunächst in Interimsscheinen, die kaum als verwertbar
anzusehen waren. Schon während der Verhandlungen hatte
* So die einleuchtende Darstellung des Kammerherrn Freiherrn v. Oelssen, der
für das Comiti der Neumärkischen Stände im Frühjahr 1808 zum Studium des
Geldmarktes in Hamburg war
■ Stände^Archiv Kurmark II IV 6 u. 7, und Bassewitz, Kurmark 1 806/08 II ^4
421
X
Freiherr von Oelsscn, der Vertreter der Stände, geschrieben^,
Liepmann Meyer Wulff habe sich „ebenso rechtlich wie
patriotisch'* erwiesen. Bei Abschluß des Geschäftes ver-
zichtete Wulff im Hinblick auf die drückenden Zeitverhältnisse
ausdrücklich auf jede Bürgschaftsprämie oder Akzeptprovision,
d. h. auf jederlei Entschädigung, was seitens der Stände mit
Dank anerkannt wurde. Die Diskontierung erfolgte in Ham-
burg bei verschiedenen Häusern zu Sätzen, die erheblich
unter denjenigen lagen, die die kurmärkischen Stände hatten
bewilligen müssen.
Bei Fälligkeit konnten die neu märkischen Stände die Mittel
zur Einlösung der Wulffschen Akzepte nicht aufbringen. Nach
anfänglichem Zögern akzeptierte Wulff Prolongationswechsel*,
die von dem Hauptbanco-Direktor Hundt gezogen waren
und 3 bis 6 Monate laufen sollten. Bezeichnend für die Unregel-
mäßigkeit der Hamburger Geldverhältnisse war, daß in Ham-
burg von diesen Wechseln nur 42 000 Mark - bei einem
Zuckerbäcker - untergebracht wurden, während Z. F. V.
Ephraim die restlichen 258 000 Mark wahrscheinlich in Berlin
plazieren mußte. Die Wechsel wurden bei Verfall von den
Ständen wieder nur zum Teil eingelöst, und Restbeträge mit
Wulffs Unterschrift liefen, teüs durch Z. F. V. Ephraim in
Berlin, teils in Hamburg diskontiert, von Termin zu Termin
weiter. Als im November 1 8 1 1 noch 7 1 000 Mark Banco aus-
standen, drängte der Aussteller der Wechsel, der Haupt-Banco-
Direktor Hundt, im Einverständnis mit dem Akzeptanten
Wulff darauf, daß endlich das noch immer aus Interimsscheinen
bestehende Pfand gegen endgültige 4Va%ige Pfandbrief-Stücke
ausgetauscht würde. Dabei wies er darauf hin, daß Wulffs
Akzept im Hinblick auf sein großes Vermögen im Markt ge-
nommen würde. Sollte er plötzlich sterben, so sei kaum jemand
von seinen Erben geneigt oder in der Lage, das Geschäft fort-
zusetzen, und drohe damit die Exekution der illiquiden
Interimsscheine. - Es fällt auf, daß Wulff, Beriins reichster
Mann, an Stelle dieser wiederholten Prolongationen seine
Akzepte nicht gelegentlich selbst eingelöst hat. Man muß an-
nehmen, daß in den damaligen Notzeiten selbst für Wulff die
^Stände-Archiv Neumark, Abt. V Fach 14 Nr. 11
• Siändi'Archiv Neumark, Abt. V Fach 14 Nr. 10, 12 u. 13
422
Beschaffung flüssiger Mittel mit solchen Opfern verbunden
gewesen wäre, daß die Stände sie ihm nicht zumuten zu
können glaubten.
Bei Wulffs Tode im August 1 8 1 2 standen von den beiden
für die Kurmark und die Neumark aufgenommenen Darlehen,
die ursprünglich etwa 250 000 Tl. betragen hatten, zusammen
noch 121 000 Tl. aus^. Für das kurmärkische Darlehen hatte
Wulflf, wie sein Prokurist am 6. Mai 181 2 mitteilte, zu 11 Pro-
longationen sein Akzept - immer unentgeltlich - hergegeben,
vor jedem Verfalltermin einen ganzen Monat den drückendsten
Kummer gehabt und mit allen Bitten nicht mehr erlangt, als
daß die Verpflichtung von 100 000 Tl. auf 70000 Tl. ver-
mindert worden sei. Er habe trotzdem das Pfand, dessen Erlös
ihn befriedigt haben würde, nicht verkauft. Ganz ähnlich
lagen die Verhältnisse bei dem Kredit der neu märkischen
Stände, die in wiederholten Dankschreiben anerkannt hatten,
daß Wulff bei den zahlreichen Prolongationen auf jeden Nutzen
verzichtet habe. Ende Oktober 181 2 ließ Hardenberg unter
Hinweis darauf, daß der Kredit aus reinem Patriotismus ge-
geben worden sei, mit den Nachlaßkuratoren vereinbaren,
daß der Staat in den folgenden 15 Monaten den Betrag von
121 000 Tl. in bestimmten Raten abdecken sollte, wofiir
80 000 Tl. Domänenpfandbriefe und 240 000 Tl. Tresor-
scheine als Sicherheit übereignet wurden. Im August 18 13
waren auf diese nunmehr staatliche Verpflichtung schon wieder
70000 Tl. überfallig.
Auch der Stadt Berlin hat Wulff in den Kriegsjahren seinen
Kredit in erheblichem Maße zur Verfügung gestellt. Seine
Leistungen für Berlin im Gegensatz zu denjenigen anderer
Berliner Bankiers hob Beyme den kurmärkischen Deputierten
gegenüber, die den König im August 1807 in Memel auf-
suchten, lebhaft hervor: „Nur der Jude Liebmann Meyer habe
sich als redlicher Mann gezeigt, er habe die Staatspapiere der
Stadt zwar nur nach dem Cours angenommen; aber gleich
dabei erklärt, daß er keinen Vorteil darauf machen, sondern
sie binnen einem Jahr gegen Rückempfang des Geldes zurück-
geben wollte*.** Es ist nicht bekannt, auf welches Geschäft sich
' Rip. 74 N XVII g; Rep. 151 h III loH' 2I
* C.Brinkmann in F. B. P, C. XXIV 381
\
diese Äußerung bezog. Als sie fiel, erklärte sich Wulff gerade
erneut bereit, zusammen mit vier christlichen und einer
anderen jüdischen Firma zur Finanzierung von 700 000 Tl.,
die an der von den Franzosen der Stadt Berlin auferlegten
Kontribution noch rückständig waren, Wechsel auszustellen,
für die 92 andere Kaufleute die Rückbürgschaft übernehmen
sollten. Dies Geschäft kam indessen nicht zustande, und im
Herbst war noch immer der größte Teil jener 700 000 Tl.
Kontribution rückständig.
Als keine andere Hilfe möglich schien, erbot sich das aus
Gebr. Schickler, Gebr. Benecke und Samuel Moses Levy
Erben bestehende Bankier-Konsortium, das in der Finan-
zierung der öffentlichen Hand während der Franzosenzeit
fiihrend gewesen ist, den Versuch der Aufnahme von 500 000
bis 600 000 Tl. in Hamburg zu machen, obwohl bis
dahin noch niemals preußische Städte im Auslände
hätten Geld aufnehmen könnend Als Bedingung stellten
sie, außer reichlicher Sicherung in Stadtobligationen, daß
Liepmann Meyer Wulff als vierter ihrer Gruppe beitrete.
Wulff erklärte sich bereit, und im März 1808 kam das
Geschäft über i 200 000 Mark Banco gleich etwa 660 000 Tl.
zustande. Neben der Hinterlegung von i 200|ooo Tl. Stadt-Obli-
gationen stellten zur Sicherung der Haupt-Konsorten 48 Ber-
liner Kaufleute, halb gezwungen, Wechsel über je 10 000 Tl.
aus. Der Rest von 1 80 000 Tl. blieb Obligo der vier Haupt-
Konsorten, die zunächst 4% Provision für die Transaktion zu-
gesichert erhielten, schließlich aber auf jede Provision ver-
zichten mußten. Als sich kurz darauf herausstellte, daß auch
diese Mittel nicht reichten, und das städtische Comit^ sich
wegen Aufnahme einer weiteren Anleihe nunmehr zunächst
an Wulff wandte, erklärte er sein Befremden, daß man sich
nicht auch an Gebr. Schickler gewandt habe. Dies erfolgte;
indessen kam die Erweiterung des Geschäftes nicht zustande,
weil Gebr. Schickler eine wiederholte Ausstellung von Finanz-
wechseln, wie sie nötig gewesen wäre, als für ihren Kredit
untragbar bezeichneten. Schon die ersten in Hamburg auf-
genommenen 660 000 Tl., an denen Wulff mit einem Viertel
» Rip, 75/ a III 3 Nr. 25 u. 2g; Rep. g C 6 b 2 Fasi, 23; Lenz-Unholtz^
a, a. 0. S. 238 ff
424
beteiligt war, davon 45 000 Tl. ohne Rückdeckung, führten
zu schweren Komplikationen", weil die Stadt Berlin bei Verfall
nicht zahlen konnte, und viele Akzeptanten von Bürgschafts-
wechseln ihre Zahlungspflicht bestritten. Erst nach zahlreichen
Wechsel- und anderen Prozessen, und nachdem der Staat für
die Verpflichtungen der Stadt eingetreten war, wurden Wulff
und seine Konsorten für ihr Kapital im März 181 1, für ihre
Zinsforderungen, die sie nochmals stark hatten ermäßigen
müssen, im Juni 181 2 befriedigt.
Im Sommer 1808 sollte eine Anleihe im Interesse des preußi-
schen Salzmonopols zunächst von der Zustimmung des bei
den Verhandlungen nicht anwesenden Wulff abhängig ge-
macht werden. Die Anleihe kam indessen zustande, obwohl
Wulff seine Mitwirkung versagte^. Noch einmal trat Wulff mit
dem Konsortium der drei Firmen zusammen, als im Frühjahr
1808 der Geh. Oberfinanzrat Sack zur bevorstehenden Finan-
zierung der von Napoleon dem Staate Preußen auferlegten
Kriegskontribution in der ganzen Monarchie die Handelswelt
mobilisierte. Das Geschäft wurde erst im Oktober durchge-
führt, indem von der Gesamt-Kontribution von 1 20 Millionen
Franken 50 Millionen durch Promessen der führenden Firmen
aufzubringen waren. Die 1 2 Millionen Franken, die davon auf
die Berliner Firmen fielen, wurden nach außen durch Liep-
mann Meyer Wulff und seine drei Konsorten vertreten*.
Die Abwicklung der verschiedenen Kreditgeschäfte dieser
Jahre durch Wulff zeigt, wie er sich allmählich aus der aktiven
Tätigkeit zurückzog. Wulflf hatte vier verheiratete Töchter,
aber keinen Sohn. Den einen oder anderen seiner Schwieger-
söhne, deren jeder sein eigenes Geschäft betrieb, benutzte er
bei gelegentlichen Geschäften. Daß er sich keinen von ihnen
zum ständigen Mitarbeiter oder Nachfolger herangezogen hat,
liegt einmal in den Zeitverbältnissen, die ihm gerade in seinen
letzten Lebensjahren die Liquidierung seiner Geschäfte nahe-
legten, vor allem aber wohl in der Natur des Mannes, dessen
außergewöhnliche geschäftliche Begabung vermutlich ihre
Kehrseite in der Unfähigkeit zu gleichberechtigter Zusammen-
* LenZ'UnholUy a. a. O. 5. 2^g
* Rep, i^i a XXI 4; Bassewit^ Kunnark 1606/08 1 ^^^; LefiZ'Unhoitz S. 2ß^
27 Grofikaufleute 2
425
V
N
arbeit mit andern fand. Bei dem Geschäft mit den kurmärki-
schen Ständen hatte Wulff schon die ersten Verhandlungen
betr. Negoziierung seiner Wechsel in Hamburg durch seinen
Schwiegersohn Abraham Moses führen lassen. Als dieser im
Frühjahr 1809 - angeblich infolge Unterschlagungen eines
Buchhalters - seine Zahlungen einstellte^ ließ Wulff sich von
einem andern Schwiegersohn, Jacob Herz Beer, unterstützen.
Gleichzeitig gab er seinem Buchhalter J. A. Hugo Vollmacht,
der bei allen Prolongationen die Verträge wie die Wechsel
zeichnete. Hierzu wurde Wulff hauptsächlich durch ein zu-
nehmendes Augenleiden veranlaßt, das ihm von 1 810 an kaum
noch die Möglichkeit zur Abgabe von Unterschriften ließ.
Sein Wunsch, sich von den Geschäften zurückzuziehen, dürfte
noch durch Unannehmlichkeiten gefördert worden sein, die
er im Herbst 1809 mit dem Finanzminister v. Altenstein hatte
und die erweisen, daß zum mindesten zeitweise an maß-
gebender Stelle seine Hilfsbereitschaft nicht anerkannt wurde.
Wulff erbat damals die Unterstützung der neumärkischen
Stände bei Hardenberg, da er durch Drohung mit Exekution
und Auspfändungen zu Unmöglichem gezwungen werden
solle - „und dieses mit einer Strenge, von der ich mir gar
nicht erklären kann, wodurch ich sie verdient habe'."
Eben um die Zeit, in der Wulff sich von der Öffentlichkeit
zu lösen suchte, und in der sein Vermögen den Höhepunkt
schon überschritten hatte, begann man sich in erhöhtem Maße
mit ihm und seinem Vermögen zu beschäftigen. 1808 erschien
- anonym - das „Cabinet Berlinischer Charaktere'*, eine
Sammlung skizzenhafter literarischer Portraits bekannter
Berliner Persönlichkeiten, die Wulff einen allerdings etwas
dürftigen Aufsatz widmete. Man gewinnt daraus von Wulff
den Eindruck des Nur-Geschäftsmannes, den der Erfolg weder
eitel gemacht noch zu höheren Interessen geführt habe -
wobei der Verfasser indessen der anspruchslosen Art, in der
Wulff seinen Pflichten der Allgemeinheit gegenüber nachkam,
gerecht zu werden sucht. Um die gleiche Zeit schreibt v. Colin',
* Graniety Berichte am der Berliner Franzosenzeit idoy-iSog, S. jg4, und
Erinnerungen eines alten Berliners, s. Aufl., S. loy
* Ständearchiv Neumark V, Fach 14 Nr. 12
* Intelligenzblatt ztt den Neuen Feuerbränden I 280
426
Wulff habe sich „durch seine und des Landes Industrie" - In-
dustrie noch im buchstäblichen Sinn von Gewerbefleiß ge-
meint - zum vierfachen Millionär aufgeschwungen. Ohne hin-
reichende Kenntnis der Tatsachen wirft v. Colin ihm vor,
er tue nichts zur Erleichterung der finanziellen Lasten seiner
Mitbürger. Ähnlich steht der Breslauer Großkaufmann J. W.
Eichbom* dem Wulff gegenüber, „der, wie man vei sichert,
vier bis fünf Millionen Thaler kommandiert", der „durch
Privilegien und sonstige Vorteile mit Gewalt zum Nachteil
der übrigen Welt reich gemacht worden" sei. Demgegenüber
ist darauf hinzuweisen, daß Wulff bei seinem ausgebreiteten
Geschäft, bei dem Kursrückgang aller mobilen Werte und
bei der zeitweisen Unverkäuflichkeit von Immobilien in der
Franzosenzeit große Verluste und einen wertmäßig starken
Rückgang seines Vermögens erlitten haben muß, zumal er
nicht mehr zu der jüngeren Generation von Bankiers gehörte,
die durch Anpassung an diese Verhältnisse aus ihnen Nutzen
zog. Dies ist auch zu berücksichtigen, wenn Wulff sich in
seinen letzten Lebensjahren nur mit den schwersten Bedenken
zur Prolongation von Kreditbeträgen bereit fand, deren
Höhe gegenüber den Millionen seines angeblichen und auch
gegenüber seinem wirklich hintcrlassenen Vermögen nicht
ausschlaggebend erscheinen. So erklären sich vielleicht auch,
im Zusammenhang mit der vorher erwähnten Schwierigkeit
der Beschaffung flüssiger Mittel, die Unannehmlichkeiten, die
Wulff 1809 mit dem Minister v. Altenstein hatte.
Im Jahre seines Todes, bei der Zwangsanleihe von 181 2, ist
Liepmann Meyer Wulff noch als reichster Mann Berlins ein-
geschätzt worden*. Mit 50 000 Tl., auf die ihm ein kleiner Teil
seiner überfälligen Forderungen gegen verschiedene stationes
fisci - Stadtkasse, Armen- und Hospitalverwaltung, Hof-
apotheke usw. - angerechnet wurden, stand er an der Spitze
vor Gebr. Schickler, die 40 000 Tl. zu zahlen hatten. Am
16. August ist er, 68 Jahre alt und völlig erblindet, gestorben
und auf dem alten jüdischen Friedhof in der Hamburger
Straße beigesetzt worden. Sein Testament, das neun Tage
* Das Soli und Haben von Eichborn & Co. in ty$ Jahren, S. 164
* /?^/'. 131 e II II und IV w t(j
V
427
\
vor seinem Tode errichtet und in Bezug auf Form wie Inhalt
nach christlichen Gesetzen abgefaßt war^, läßt keinen Schluß
auf die Höhe seines nachgelassenen Vermögens zu. Der
nüchterne Wortlaut seines letzten Willens enthält keinerlei
Überraschungen. Wulff hinterließ seine Frau Esther, geborene
Bamberger, und vier Töchter: Hanke (Jeanette), Frau des
Joseph Abraham Moses; Malke (Amalie), Frau des Jacob
Herz Beer; Sara (Seraphine), Frau des Veitel Heimann
Ephraim (später Victor Ebers) und Jette (Henriette), Frau
des Moses Heymann Ephraim (später Martin Ebers). Sein
Vermögen fiel an seine Enkel einschließlich der etwa nach
seinem Tode geborenen. Nur die Zinsen davon sollten seiner
Frau - sie hatte von den 20 000 Tl. jährlich, die Wulff ihr
hatte bestimmen wollen, auf die Hälfte verzichtet - und
seinen Töchtern zufallen. Die Schwiegersöhne, denen keinerlei
Anspruch auf diese Zinsen zustand, erhielten anstatt dessen
je 15000 Tl. als eingebrachtes Heiratsgut ihrer Frauen, Der
Witwe war auch das Haus an der Ecke König- und Neue
Friedrichstraße bestimmt, das sie bis zu ihrem Tode bewohnen
sollte. Danach sollte es seinem Enkel Meyer Beer, mit 21 Jahren
damals schon großherzoglich-hessischer Hofkomponist, ge-
hören. Je einem Kinde seiner drei andern Töchter bestimmte
er durch Prälegat Beträge zwischen 10 000 und 15000 Tl.
Außerdem sollten jedem der Enkel bei Heirat oder Mündig-
werden 12 000 Tl. ausgezahlt werden. Für wohltätige Zwecke
legte er nur 27 500 Tl. fest, zur Kapitalisierung jährlicher
Leistungen für jüdische Bedürftige, die schon bei seinen Leb-
zeiten gestiftet' waren. Das bei seinen Lebzeiten eingerichtete
Bethaus in seinem Hause Königstraße, in dem sechs junge
Talmud-Studenten gespeist und durch Geld unterstützt
wurden^, ging mit dem Hause selbst als Verpflichtung auf seine
Frau und nach deren Tod auf seinen Enkel Meyer Beer über^.
Die Verwaltung des Nachlasses war einem dreiköpfigen
Kuratorium, bestehend aus den beiden Schwiegersöhnen
Jacob Herz Beer und Veitel Heymann Ephraim sowie L. M.
^ Amtsgericht Berlin-Mute^ 36yg ausw.
• Stirn in Ztschrjt, f. d, Gesch. d, Juden in Deutschland ( ig^^) F/, tid
* Diise Bestimmung wurde im Grundbuch erst 1878 gelöscht ^ als das Haus aus
Anlaß der Anlage der Stadtbahn abgebrochen wurde
428
Schlesinger, übertragen. Nach den Angaben eines Urenkels^
hätten zu der Masse große Herrschaften in Westpreußen ge-
hört, die von dem Kuratorium so schlecht verwaltet worden
wären, daß die Einkünfte daraus kaum zur Bezahlung der
Pfandbriefzinsen hinreichten und die Familie froh sein mußte,
als diese Güter weit unter dem vierten Teil des Wertes ver-
kauft wurden. Auch nach diesen Verlusten hätten indessen
die Einkünfte jeder der vier Töchter ans dem Nachlaß noch
fast 15000 Tl. jährlich betragen. Wenn man diese ZiflTern,
die im übrigen in den Rahmen der wenigen im Testament
enthaltenen Zahlen durchaus hineinpassen, als authentisch
ansehen will, so führt eine schätzungsweise Rechnung zu der
Annahme, daß Wulffs Nachlaß bei seinem Tode erheblich
mehr als eine Million Taler wert gewesen sein muß, daß in-
dessen ein Betrag von 4 bis 5 Millionen Talern, wie er um
1808 genannt wurde, zum mindesten 181 2 nicht mehr vor-
handen war. Die Nachlaßverwaltung ist in den folgenden
Jahren nicht nur an den Zwangsanleihen mit großen Beträgen
beteiligt gewesen, sondern auch sonst als bedeutender Geld-
geber am Markte aufgetreten. So nahm im Mai 181 6 die Staats-
schuldentildungskasse bei L.M.Wulffs Erben 15 000 Tl. gegen
Pfand in 30000 Tl. Banco-Obligationen auf*, und 181 7 be-
teiligten sich die Kuratoren an der Anleihe von 2 100 000 Tl.,
die der Preußische Staat bei den Berliner Bankiers aufnahm,
mit 90 000 TL' Liepmann Meyer Wulffs Witwe starb am
13. April 1822*. Von den Nachkommen seiner Töchter sind
die beiden Familien Ebers bei der Darstellung der Nach-
kommen Veitel Ephraims erwähnt worden. Die Familie des
Abraham Moses, die später den Namen Mosson annahm, ist
wirtschaftlich nicht hervorgetreten. Jacob Herz Beer, der
Ehemann der zweiten Tochter Wulffs, und seine Nachkommen,
deren bedeutendes Bankgeschäft sich im wesentlichen nach
1806 entwickelte, sollen im dritten Bande dieses Werkes ge-
schildert werden.
* Jugenderinnerungen eines alten BerlinerSy 2. Aufl, S, 108
« Rip. ißi h III Sekt, tNr.31
* Acc. Nr, 86 Seehandlung Rep. 10g IV i
* Eine anschauliche Schilderung der alten Frau in Ebertys Jugenderinnerungen
eines alten Berliners, 5. 143 ff- - Ihr Testament vom 28. Oktober 1814 Amts-
gericht Mitte Nr, 3^35 ausw.
439
fc'.lj^^v} '^^^^^^^^ SINGERMANN: DIE tfPPMNN-TAUSS SYNAGOGE UP
&Ä'li^'^*>^.^^ Berlin, 1920. . ■ / -.'
■?- i
(\ c;t V»* r^ I • »• -
-.T-.-''.?^
• '•'•^.!i-
« -^ V
unb b,e ^leömannfc^en iSrOe« ^„5,,, i^,^„ ©oUesbicnft
tn ber aügcmeinen e^nagoge roa^raune^mcit.' Soft
£ieBmaMu roar bereite im S^eicniber 1701 fleftorbe.
ee.©ec^led,t aber ,at fi« bi. i„ unfere ^ogcÄ:
©cme Tochter ^..nbc^cn ^eiraiele einen 5iaftali W«ccr
Ini t'r ' •""' ^""" ^'•^'^^ ^«i Seer, al§ beffcn
olteflcr eofjn am 6. 6cpt. 1791 unfer aj?et,erbeer aebo cn
»otb. ^iefer erhielt uon feinen GlJrn ben 9in „'»'
JWe^er ben er felbft mäarenb feinet fpäleren «ufentM
og. JUJeJr aber lenft ^^er unfere §(ufnurffamfcit auf
ofterretjtf^cn fianben. Sm 3«öre 1670 f,atte 23 i "
feine Snben oertricben. SSiele biefer llngl, cfüie" '
Pejlen an en Joren Scr.in. un,' (?(„,„. ^'^
Jon er^a^me Sü.fnaame . Sbitt uon 1671 ge.uäfivle
3«ei,er 23urr, ben man al^ „iSerlmcr Äröfu.« beaeiinctc
ber numan anbcr. ift, al. u„fer £ippma„n' S '
r^L ^^ -^Z' ^"^''' ""'^^^^ i'ippmannia Bf.
me ijn ferne jnb. ÜRitroelt fur3 benannte, «,ar, fo urteil
TJZ?^ ü).,erbeer. über fie, ein .'aOrer' ^Z'n
^erscnSgu e, ,,e.t unb breit bafür bcfannf. Sic mürbe
«§ten ©laiiben^gcnoiien, fonbern uo« Sefennern aHcf
<«•
RABBINERHAUS DER '*L1?SCH&ETZ*'
r-*
•• > *
'^
.»
j ■
^ . " -f*
vx'
.- '9 -
/_ . >
.^'^.
> Jl
JWcligionSgefeöfcfjaftcn. ?tucf) fccr I^i^trr* ^cinrlcf) .$cin?
Der^crdic^t bicfe 7\rau unb fcfjrcibt über fie:^©of)Üätig*
feit ift eine Jugcub in bcr 9)?c:)er6eerfcf:en {Jamile, aber
"üJleqerbeerS 3J?ut(er jeicfinct fid^ ""'^^ oflen [JfamUieninit^
ßlicbern am ^öcf)flen aii§ . ♦ . c8 [d^eint, aU tonne fie
nicf)t ru^iß jii 93ctt 0e^eT^^. bcoor fie nid^t eine eblc Jat
voübxai)i.' ?(n/ G. SBpntJTST rourbe Cippmann^Iaußf
mit anbeten 3i*&^"~^0lfii) fin fogenanrtec (Seneral^
priüileg erteilt unb i^m ]^infid)tlicf) bc§ £^anbd^ unb
9e[d)äft[id)en Sanbel§ ia^ 9?ecf;t c^riftlic^er Äaufleutc
jugcftanben. SSoin 3ö^re 1794 an lünr er, toie e? anS bein
^ebr. $rotofüflbuc^ bcr [üb. öJemeinbe ju 3?erlin für bie
Sa^re 1723—1806 3u entnehmen ift, einer ber „^arnoBim
unb SJZan^igim" ber ßeitcr nnb SSorftc^er ber jüb. @e«
nicinbe ju 93erlin. ^m ^ebriiar 1802 legte er fein Sor^
fle^eraint infolge Strcitigteiten unb JRcibereien innerhalb
ber ©enieinbc nieber. Qin e^renbe^ Sd^reibcn feiner
SWilDorfte^er unb einiger nngefe^ener ©cnieinbemitglieber
bittet ifjn bann, fein ?lnit, baS er fo erfolgreich m\b
fegen^DOÜ bereits burcT) 8 ^aljx^ geführt Ijnbe," njieber
anjune^nien. Gr lieft fic^ aud) erbitten unb blieb ireiter in
feinem SSorfte^crauite. 2Jic bieSbe^üglic^ an ifjn gerid^tete
?lbref|e, bie bcii!> 'itJrotüfollbud) im Original entfjält, rueift
auf feine großen SScrbicnflc um bk 2^^bcn 'Berlin? unb bie
gefamte O^ibenfjeit fjin. Sie ^ebt bcfonbet§ rü^iK.enb l^^r^.
Dor, bah eä feinem GinfluB unb feinem mann^aiten (Tintreleii
gelungen fei, bie brücfcnbe SScrpflid^tung ber Jubfibiari«
fd)en ^aftpflidjt" ju befcitigen, jbie lange y^ain^ üer^iing^
niSooü über beni Raupte ber ^ubcn fd)iüebio, reiie ein
ÄIp fdf)U?er auf i^vcn Scfiultern laftele unb eine 2(f)anbc
für ben 3»bcn bebeutete, (i^^ bcftanb niimlidi für bie
Subcn bie 23erpflid)tung, für bai SSerge^en [cbe^ einjefnen
©laubeuygenoffcn haftbar uon ©emeinbe a^cgen einju»
flefjen, bie geforberte 33u&e ju erlegen unb für bie Siebcr-
gutmad^un^ einzutreten. — daneben unterfjielt ^ippmann
^^
:« ■-•
">
* "■ ' • i
\r^
• «^.^ *. » '
- -• ^ *" i f!
* 'S?*--*; J -»-l
■:■•*'
-i • • • r
A.-^
* 1»
-^%.
V
^ -..^'-^
^' V
* -*
I ••
5l- \
^» ^ '/
^
-•5* *%i
• X
I
V-.io _
•*. jr »k
''. ^ •*
h^ 4E^::l '-^ ..' 'V , .
« • • •••► s: '«■-■..■"
► 1 ' : -
_ r- ->- r.
.Tour fei« eiöc«eS .Winjan', oue- bc.u fic^ ba„„'on.
nio^Iic^ untere ^nnnoogc cnlmicfcltc, baran cnacfcfiFoften
feurngene^ ^c^rf.au., ,.ie bic. ou. einer .Jo.i3a«l bei
be^ i?.ppma.,n JauBf" i„ bem SubffriDe,Ue»-ler3eid,ni1
fe r^ ?'; ^"""'fl°"^^^i"'fl fi« einrieb,
S ?r i * r;;'"'^r;:.'"^'"- '"•""''»^^ «crein^rabbi,. ;
^err $r. Cgfar S.pfc^.if, V'xr, bcin SBorflanbc bic ?ln
•jsung juleil n^erben licB. baS ISOjä^rijre Sefle^en "r
te ri'f;^ 3U begebe. ,,.^ l^ ,n ab "
^at u„b verbürgt burc^ mnXm^^ .nüinblic^e lieber.
I.e erung« „„ @ebä^,ni8 fjaftete - „„b fein ®cbä«
- mu& alio bic .©nnagoge i^ren llrfprung bi§ ouf bei
^moug beB Sa^re. 1770 auvücflege.,; ®en 'u fo lebt a«^ '
-rere, a„c^ folc^e über bie Stufe, ber 80, noc^ fjeute /u
ren treuen 2(„^ä„gern m^, „„5 ,, ic^l^^bt"
. f ragte.
• ?nn 16. ?(u3uft 1812 ftarb eippmcnn Jauöf/sr
■lub. ©emembe in ber öroBen ^mnbuvgerflr. Sori. in'
ber erficn W^^, i„ ber (?f;renreit,e, ift fciu örab. S^ r
iei(6en|lem, ber beuHic^e 3pureu bc8 ?(I(cre irrigt xx,^\, .
ZZ ^T"" T-'" ^'"' ""^ ^''^"' Sc^rifMeidjen
auM, .ftemgelomn tu bie alte Jriebrjoffmauer. er
,ru^t f)ier inttfen im .^aufe be§ £'fben§", benn um ifi„
^erum nutet ba§ l'eben Scrlin§ tagtnglicfj flücf.tig au ibm ■
PPrbe.. Qme gan^ eigenarlige €(iinmung übcrfom miefi; -
r »•
'r
y
•
tl
^^v - •
r »
«
% •..
4:
r •
♦ •
■' *
/'. t
r-*
',*'»."*^*-'
* « s.
•t*
V* '♦ '■
».«. •■«r
■^«^
•^ ♦
-« :j
? ^"'i
V " ^'
>./.-
AI-
*■ ■ »■
- t
•*.
1.^
4-
4
-5
5
.1
»• r.
v/
$
- Jl - .
als icf) fccBcn an bcr SintU beg Jobc?/ am.Srabe biefcS
i)?annc?, fianb, an betfcn ®rabcS^ügcI nun 108 3^fjr'C
oorübcrgcjogen finb, \\\\ü ^\\l bcm an bic[fn 5^i*^^^of
fid) Icf)nenben ®ebciubc ber jüb. i^iiabcnfcöule bic mun*
tcrcn Siininicn in ücben^Iuft ficf) tuuinielnber Änaben ju
nur fjinübcrbranQcn. S^ac^icn unb SSerge^en berühren
fidf) fiier ! Ü^oc^ au§ bicjcm Oknbe gloubte id^ eine
gtininie fpred^^^^ J^i I)i3ren : ,,®eiüiB, rr»Q§ irbifdt) an mir
n)ar, liegt fjicr in DJober, bodf) loag id) gcroirft, c8 lüirb
einer S^adfjiDelt juni Segen, unb ijat bicfcg^it, in ber bu
fteljft; mit fcfjaffcn J^elfen/ 9)iir unirbe in biefem Slugen^
blidfe er)(f)Iüffen bie 2i?al)r^eit beS ?Iu§lprud^e8 uii[erer
?((ten : ,;^ie ®crec^tcn unb frommen luerten lebenb fle«
nannt ^\\i) nad^ i^rcm Jubc." ?luf [einem 0ebenIflein
finb 3u lefen bie Sorte:
^ier rufjt
Uti Cippmann bcn ITleic
f)a(eDi (Tau^fi . . .
'geft. am 1. ©luI 5572
:"B
37pnSi?K 'n 'K DVD rap ^k t^dw
I^arauf folgt eine efjrenbe 2(nicf)ri[t, bie abgefallen
nnb jumJeil jerflobcn ift. hieben i^m riifjt [eine ®altin,
(Sfifjer JnuBf/ bie if^n vy%oX)\z überlebte. \r\. ^^ i
3- Die Spnagoge.
9?od) fjeute alfo beftcfjt bie Sijnagoge fort unb
ermcift täglid) i^re (Fjiflcnsbercdfitigung. S^alürlid^ gab
e^ im l'aufe ber ^afjricfjnte ifjreS 93eftanbe§ mand^'
fiiiifd^en SJionient für bie [yortbaucr biefer SBetftätle.
5ßieneicf)l fefetc jogar üjr 'i^ulefdjlag ieiüueifc aw^^ bod)
immer üermodjteii ficf) bie albern nüt neuem Slutc ju
füllen unb ftelö fanben fid) id)licBlid) 'Iilänner , bie
hc[^ 23anner ber £ippninnn»^J:aim»£ijnagoge ]^od)^oben
unb fjeilig Rieden, dv uuillele eben ein bcfonbcr^
gnnfligeg ©efdjid grabe über biefem eiiifti^jcn ,,^^nii^«
minjan* unb ber barauv entfproffenen ^^rioatfijnagoge.
«,
» ■•»-•■'
-• -t
- > ^.
•-, »■
Vi • • «.
•• .rf .
•>-^
■^ • . "^
T^iS is l^l^LSh
IjULFf CljOLff)
TAOSK
^ü^
TJ 17/3'V»
3*6/ I7JD-I//3
ß<?ack
^^
Mf^
kliCToi^vW
vwF wiK - '^;"
__^.|t.fci)C.
3£Ö
^C^<J\9 hV^^^^*
I
UiOU-FOftfR'H^/^
^O^i^A
ß)|77-r dfc(7 77 JöO^Yöi
i.
2.
r
yU 'ici'4SL. bK>9<<
\eyti^ (731
{
NOBEL PRIZE
493
C
c
c
Thcre is a Jewish kiiidergarten and day school in Auck-
land which is also open to non-Jcwish sludenis.
•^ In 1981 ihe frcsh siipply of kosher meat for ihc Welling-
ton Jewish Community was organi/cd by ihe V.'ellington
Hcbrew Congrcgaiion's board of managemeni as a coopcr-
alivc which Functions al the local Jewish comnuiniiycciiler.
The New Zealand Jewish Council was eslablishcd in 1981
as an umbrella Organization authori/cd to reprcsent the
New Zealand Jewibfi Community. Wally Minsch ol" Welling-
1 was chosen to be ihe first chairman ol the Council
Relations with Israel. Following the Vom Kippur War ihe
New Zealand governmcnt tended to adopt a more pro-Arab
attitude, but populär suppori tbr Israel conlinued.
'NIXON, RICHARD MILHAUS (1913- ), 37th Presi-
dent ot Ihe United States. After his discharge from the U.S.
Navy m 1946 wiih the rank of lieulenant Commander,
Ni.xon cntered poliiics and was elected to the 80th Congress
in 1946. In his first term, Nixon quickly eslablished himself
as a staunch conservative on domestic issues, with a preoc-
cupation wiih internal security, and a firm supporter of the
new global role ihen being assumed by the Truman admin-
istraiion. Hy 1950 his slashing political style hadearned him
the lastiiig cnmity of liberal intelleciuals and many Jewish
voters comniitted lo its civil libertarian tradiiion. His
opporiuniu lo run for the presidency came in 1960, but
piited agamsi John F. Kennedy, he iuffered his hrst politi-
cal setback. This was followed two years later by a second
political sei back when he lost the race for the California
governorship, and ii seemed that his political career was at
an end.
In faci, m June 1963 Nixon left his political base in Cali-
fornia lo join a Wall Street law firm. During the next six
years, howcver, he traveled extensively, becoming a famil-
iär figure at local Rcpublican party gatherings and earning
political crediis everyvvhere. Soon his name was being men-
••oned once again as a possibility to head the Republican
^ket in 1968. The Viel Nam and civil rights issues had
created s«-mous schisms in the Democratic party and not
evcn the sacrihce of Lyndon Johnson seemed able lo heal
them. \\\b hairbreadih victory over Hubert Humphrey
resulted in one of the most remarkable political Comebacks
in American history.
In a gcopolilical sense, Nixon was anxious to restore
American intluence in the Arab world, so that his primary
pufpose. ihe Containment of Communist influence, might
be served. Ii was not unexpected iherefore that the pre-
inaugural faci-ftnding mission of William Scranton to the
Middlc E^ast was accompanied by much talk of a new "even-
handed" poiicy in ihe area. The words had an ominous ring
for Jcwb suice Nixon could easily impose a seltlement from
on higl: Aiihoui loo much fear of domestic repercussions.
Some American Zionists sorely regretted the absence of a
closer c. iineciion lo the Republican party.
By February 1969 the Nixon administration appeared
rcad> lo impose such a peace on the basis of the Rogers
plan, li culled for an overall guaraniee of security to all the
nalions in the area and freedom of navigation along the
Suez Canal and Straits of Tiran, in return tbr which Israel
would, wiih minor inodihcaiions, reveri lo the pre-1967
boand;iiie>. Negoii»»iions were begun wiih ihe Russiansand
a ceasc-iiic was arriinged. Arms shipments lo the area.
injluding piomised Phantom jets, were held up.
Theii ll.ree e\enis reversed the adminisiralion's poiicy,
le RuiSian rejeciion of the Rogers plan, ihe Lgyplian
jcploymiril of SAM missiles m the cease-hre area, wiih
Russiaii < »raiiNunce. and the Jordanian civil war. Ulis lasl
eveiu in pariicul.ir bioughi Nixon and the Jewish Commu-
nity c!'.' »i logcihci. I earing ihai Syrian inlervention would
lead lo a direct conlrontation with the Soviel Union, Nixon
made arrangemenls in secret talks wiih Yizhak Rabin, ihc
Israeli ambassador, lo prevenl such a possibility. Israel
would, if iiecessary, siop the Syrian tank column from
reaching Amman, while a reinforced Sixth Fleel would pro-
lect Israer.s rear againsl Egyptian aclion. Wiih such an
agreement in band. Nixon was easily able lo face down the
Soviel Union in his own Version of the Cuban missile crisis.
For Jews ihese evenis pul Nixon m a new light. Even if
Nixon had no special atlachmenl lo Israel, he could be
depended upon in a tnsis to acl in IbiaeTs intcrests, moti-
vated by ihe realpolitik of the Middle Easl Situation. Nixon
was re-elected in 1972. The aid which he exlended to Israel
during ihe Vom Kippur War, in 1973. parlicularly the airlift
which iUpplied much needed arms, showed him as a sup-
porter of Israel.
His resignation in 1974, as a resull of the Watergate
alVair, broughi his political career to an end lo date.
Bibliügraphy: R Nixon, Six Crises (\^b2)\ G. Wills, Nixon Ago-
nisies. The Crisis of ihe Seif- Made Man ( 1969); R. Evans, Jr. and R.
D. Ninak, Nixon in ihe White Hause, The Frustration of Power
(1971); K Phillips, The Emerging Republican Majority (1969).
fH.L.F./Hix]
NOBEL PRIZE (see 12:1201). As will be seen from the list
of Jewish Nobel Prize winners up lo 1970, as listed in the
original ailicle, no less ihan 60 Jews had been the recipients
of the Prize unlil ihen. It should be pointed out, however,
that in the lisl Igor Yevgenevich Tamm (15:787) was errone-
ously included, and Hans Albrecht Bethe, who received the
Nobel Prize in phvbics in 1967, was omitted. Since ihen, and
including 1981, 29 more Jews have been ihe recipients of
this coveied award. This number is out oi all Propor-
tion— actually 25 limes as much — to iheir percentage in the
World Population. Of those listed, iwo have received the
Prize for specihcally Jewish literalure: Shmuel Yosef Agnon
in 1966 for Hebrew Literature, and Isaac Bashevis Singer
for Viddish Literature in 1978. Menahcm Begin is the
second Israeli lo receive the Prize, Agnon being the first.
Four oiher Jews have received the Peace prize. As of 198 1 ,
no Israeli scientist had received the award.
1 he following is a list of Jewish Nobel Prize winners since
1970:
1971 Gabor, Dennis (see 7:246), in physics.
Kuznetz, Simon (see 10:1306), in economics.
1972 Arrow, Kenneth Joseph, in economics (see separate
eniry).
Fidelman, Maurice Gerald, in medicine(see separate
entry).
Stein, William Howard (joinlly wiih Dr. Stanford
Moore), in chemistry (see separate eniry).
1973 Kissinger, Henry Alfred, tbr peace (see separate
entry).
.losephson, Brian David (jointly with Ivan Giaver
and Leon Fsoki), in physics (see separate entry).
1975 Baltimore, David, in medicine.
Kantorovich, Leonid, in economics (see separate
enlrv).
Moitelson, Benjamin R. (joinlly with Aage Bohr) in
I)h\sics for lesearch inlo ihe siriicuire of theatom.
Mollelsun, who was born in the US. in 1926, setlled
in DinmaiK in 1951 wheie hc collaborated with
Bohr.
lemin. lijward David, in medicine.
1976 Belli. w Saul (see 4:441), in literalure.
Bliimbcrg. Baruch Samuel, in medicine (see sep-
aiate enlr\ ).
1977 Yalow, Rosalyn Sussman, in medicine (see separate
enli>).
;---r •971 +
44
:5
494
1978
N()Bl:L PRIZE
1970
1980
1981
Bjslicvis Singer. Isaac (scc 4:29.^). in litcrjiturc.
Bcgin, Mcnalicm (scc 4:3^^2 aiui q \.), lor pcace.
Kapit/a, Peter Leonidovitch (scc 10:747). in pliys-
ics
Nathans. Daniel, in nicdicinc (scc separate entry).
Pen/ias, Arno, in physies (scc scpaiate enli\).
SinKMis, Herbert Alexaiulcr (see 14:1578). in eco-
noniics.
Broun. Herbert, in chcnii^trs (>et separate entry).
CiLishou. SheUlon. in pliysics (scc separate entry).
Weinberg. Steven, in phy.sics (see separate entry).
Benacceraf, Baruj. in medieine (see separate entry).
Berg. Paul, in chemistry (see separate entry).
Gilbert, Walter, in chemistry (see separate cntr\).
Klein, Lawrence, in economics (see separate entr> ).
Canetti, Elias (see 5:120), in litcrature.
HolTmann, Roald, in chemistry (see separate entry).
NORWAY (see 12:1222). The total number ol .lews in Nor-
way in 1981 is estimated at 1 100 (0.027% of the total popu-
lation). of thcse 58% wcre born in ihe country, over 9^7 in
the other Nordic countries (Sweden, Denmark. and 1 in-
land). 13.5% in Russia, Poland, and the Baltic States, and
?>M[ in Israel. In 1978-80 there were 24 births and 39
deaths. 1 his surplus of dealhs over births has characteri/ed
almost every year from 1945 to 1981— until 1979 the yearly
average being 8.5, in 1980 double.
Marriages. Ol the 416 married couples, 58% of those in
Oslo (225) and 68%) in Trondheim (34) took spoiises who
were Jewish of origin (both parents or mother only) while
the percentages of those converted to Jiidaism were 12%
and W( respectively.
r.nnmnina' T^irr \iil: Sf.üT i: !::i* .''
::-'n-r:"u: ''
activities in Obl-v In September 1 9S0 Michaei .Meichior
(1954- ), son oi Rabbi Bent Melchior, chicl rabbi of
Denmark, was installed as rabbi in Oslo by his lather after
completing his rabbinical studies in Israel Among those
present w^ere representatives of the Lutheran and (\'ith(jlic
Churches, universities, and State and municipal authorities.
More school children and other groups are \isiting the syn-
agogues and are instructed in .ludaism. Seminars on .leuish
subjecls ha\e been arranged at the uni\ersities in Oslo and
Trondheim with Jewish and non-Jewish lecturers. Five vol-
umes of the magazine of the Jewish communities have been
published. In Trondheim religious-school Instruction has
recommenced alter a break of some years owing to the lack
of Jewish children 8-13 years. old. Ihe Community, which
celebrated its 75th anniversary in May 1980 has no cantor
and Services and religious education are conducted by the
President.
Moshe Dayan, when forcign minister of Israel, \isited
Oslo in May 1978, and his successor Yit/hak Shamir in
November 1980. Dayan spoke in the synagogue on Vom
Ha-Zikkaron, in connection with the public celcbration of
the 30th anniversary of Israel and the prcsidcnt of the N(^r-
wegian parliament and the Oslo bishop also spoke. The
Jewish Community arranged a dinncr in the communitv cen-
ter for Prime Mmister Mcnahcm Begin when he receivcd the
Nobel Peace Prizc in Oslo. He uas invited by the king to
stay in the royal palacc during his visit in Oslo.
Anti-Scmitism. 1 hcre was more e\idencc of anti-Semitism
during recent years than in the first decadcs after \Vorld
War II, often taking the form of incrcasing anti-Zionism.
The Propaganda of the small National People's Party
("Norwegian Front'') contains racist Clements In January
1979 the synagc^gue in Oslo was sandali/cd with swastikas
and anti-Jewish slogans in Norwegian and German (Juden
raus!). The police did not succeed in finding the perpetra-
tors. 1n autumn 1977 the bishops urged a clear and (eai.s
altitude against all lorms of anti-Semilisni and aggrc^=
anli-Zi(Miism.
During 1^78 the television scries ''Holo::üist" led
hundreds ot newspaper article>. niaii^lN because ol thv
fusal of the Norwegian Broadca^ting ( ompany to bn .•
cast the scries at lirsl on the giounds that it did not giNC
realistic impression of the criulti«'^ aiul was withoiil ani
cpialities When il was e\entiiall\ bioadcast it was imr...
dialel\ lollowed hy a scries abcut the \\ar, showmg '
people were helped to llee to Sweden. ainonu theni the Jo
Among questions raised were vh\ the pei i-cutions agil'
Jews had receivcd little attention in the teaching of hisl>'
and the complicity of the Church throuizlu.ut the agcs. 1'
Holocaust scries was succeeded b> niain information c-.
grams on the radio and television about the events and :
persecution during the war. InlerLst in the diary of A'
Frank was revived. 7 his Coiucrns You, an accoun'
Auschwitz by Herman Sachnowit/. a N(Muegian Jew. pu^
lished in 1976, sold more than 160,000 copies in Norweg .
and led to a yearly compositicMi competition in which ih
pri/e winner is rewarded with a trip to Israel,
Attitüde to Israel. 1 hcre ha\e been numerous »irticlc^
the press. Anti-Zionism is on the incrcase. prinianlynm .
political leftists. Pro-Palestinian attitudcs, however, arca<
reHected in youth organi/atic^ns ol the L.'^bour l\irl\ .^' ■
some of the center parties as v\ell as in some trade uninn
On the other band, there ha\e been many pro-Isrn.'
articles.
Ihe murder in 1973 of an Arab frc^m Morocco living r
Lillehammer temporarily created anti-lsiael feelings in ih.
Norwegian press and public. Si\ Jews, tour of them Isra«^<
and the others a Swedish giH i'ivj i» < 'i?M'r IXuuv »«r
:.:r.v c:e.-; '■ ;a.-x.j:a::ng in ll
•;-.i::
■'» -1
plot. bui not in the aciual murJer. uere givcn sentenii
ranging from one to hve and a half vears prison. The last •.
them was released and returned to Israel in May 19":
Strained relations developed betucon Norway and Israi'
when some of the arrests were made in the home of ,v
Israeli attache.
Israel's right to exist within secure boiders is still \V.
basic foreign polic\ of Norwav and the Norwegian deleu.i
tion withdrew from the Geneva Conference on racism i:
1978. Israeli policy on the West Bank has been criticizei!
but all demands for recognition of the P.L.O. have bct
rejected because of the P.L.O. Charter. Representatives o!
dilTerent parties have in many cases spoken in favor o'
Israel, not least tho.se of the Christian People's Party, an«'
Israel has many friends in Christian quariers. But there i
also a smaller Christian pro-Palestinian group.
The group "With Israel for Peace." consisting mostly (>'
non-Jewish youth, including uni\ersit\ siudents, wa
founded in 1976 for the purpose of disseminating infornv?
tion about Israel and to fight anti-Israel — and anti-Zic^nis-
Propaganda. ,
Cooperation between universities in Norway and Israel
has been strengthened through tcchnical-scientific symposi
ums held in Trondheim and in Isiael, and through arrange
ments between the religious-scientihc institute in Trond
heim and the llcbrew University. The organizatiu'^
"Norwegian Friends of the Hebrew University" (re
established in 1977) has raised money for a Norwegian
Israeli rescarch fund. Israeli artists have held exhibition^
and concerts in Norway, among them the Israel Philhar
monic Orchestra. I'rondheim and Petah Iik\ah becamr
twin towns.
In March 1978 three of the people most active in the
resistance movement during the war in helping to rescuc
Jews were invited by the Jewish Community in Oslo to
^l^lShh L r^U /Zs:^-^^
'Cj
V.
)
r
u^
(f
>
% ifis^u.
Ol/M^yt,
H-(?fl
'n
M'ß-'
lot
3
S
CtM/c^i^i^^^
Z3>
/
» —
7^
/
^;{^£,
/4ö
z
f<
y wyzroo^
Wt/JL /W^)
t
F,
^otYL
l-L
T(7j2v<i_ |>nc.^
T^e^lo^
^ \\Ji4K
lAi2v
Tau4^, -f (J^^
\ l^L UA CJUiJ^l U 3"l\Irvw^K^v. iu
/s
W^-i.U'U^'' iJohci ?v\2sLV)\^iy2^^ . K)i.iW
•
S\J7H
iin
-
"7 1.
■ !■ ■ •
{ )
■ "^ 7
'
.M. , ,
/ '
\
•
-1-
1
o
0
©
JI:^^aSH nobel U\UREATES (to December 1986)
(Country)
Agnon Samuel Joseph, 1888-1970 (Buczacz, Poland)
Llterature 1966 Israel
Arrow Kenneth 1921- (NYC) Economlcs 1972 U.S.
(son of Harry Lo and Lllian Ariuw)
Asser Tobias Michael Carl , 1838-1913 (Amsterdam, The Netherlands)
Peace 1/2 1911 Netherlands
©
Axelrod Julius 1913-
(son of Isadore and Molly
(Leichtli ngj Axelrod)
Baeyer, Adolph von 1835-1917
(New York City)
Medicine 1/3 1970 U.S.
(Jewish mother) (Berlin, Germany)
Chemistry 1905 Germany
0
Baltimore David
1938-
(New York City)
Medicine 1/3 1975
U.S.
0
Barany, Robert
*
1876-1936
(Wien, Austria)
Medicine 1914
Austria
®
Begin, Menachem
1913-
(Brest-Litovsk, Poland)
Peace 1/2 1978
Israel
d)
Bellow, Saul
1915-
(Lachine, Prov, Quebec ,
Llterature 1976
, Canada)
U.S.
•I V
e
Benacerraf , BaruJ
1920-
(Caracas, Venezuela)
Medicine 1/3 1980
U.S.
Q
Berg Paul
1926-
(New York City)
Chemistry 1/2 1980
U.S. /
f
Q
Bergson Henri
1859-1941
-' (Paris, France) /
Llterature 1927
•
France
Q
Bethe^ :Hans
1906-
(Strasbourg, Alsace) (Jewish mother)
Physics 1967 U.S.
6D
Bloch Felix
1905-
(Zürich, Switzerland)
Physics 1/2 1952
U.S.
CS)
Bloch Konrad Emil
1912-
(Neisse, Germany)
Medicine 1/2 1964
U.S.
D
<g)
Blumberg Baruch S,
1925-
(NYC)
Medicine 1/2 1976
U.S.
-2-
17
Bohr
Niels Henrik David
1882-1962 (Copenhagen) (Jewish mother)
Physics 1922 Denmark
O
18
Born
Max
1882-1970
19
Brown
Herbert C. 1912
(Breslau, Germany)
Physics 1/2 19 54
(London)
Chemistry 1979
Melvin
1911-
(g)
Canettl
Elias
1905-
Cassln
Rene
1887-1976
23) Chain.
Ernst Boris 1906-1979
24 Cohen
Stanley
1923-
(St.Paul, Minn.)
Chemistry 1961
(Ruse, Bulgarla)
Literature 1981
(Bayonne, France)
Peace 1968
(Berlin, Germany)
Medicine 1/3 1945
(Brooklyn, N.Y.)
Medicine 1/2 1986
r-
25) Cori
Gerty Theresa (Radnitz) 1896-1957 (Prague,CSSR)
Medicine 1/4 1947
26 7 Edelman
Gerlad M. 1929-
(New York City)
Medicine 1/2 1972
Gt.Britain
U.S.
U.S.
Gt.Britain
Fra nee
Gt.Britain
U.S.
U.S.
U.S.
@
Ehrlich
Paul
1854-1913
(Strehlen, Germany)
Medicine 1/2 1908
Germany
(Q
Einstein
Albert
1879-1955
(Ulm, Gemiany)
Physics 1921
Germany
(29)
Erlang er
Joseph
1874-1965
(San Francisco, Calif.)
Medicine 1/2 1944
U.S.
(S)
Feynman
Richard
1918-
(New York City)
•
Physics 1/3 19 65
U.S.
@
Franck
James
1882-1964
(Hamburg, Germany)
Physics 1/2 1925
Germany
r\
®
Fried
Alfred Hermann 1864-19 21
(Wien, Austria)
•
Peace 1/2 1911
Austria
-3-
r
33
(34)
35
(9
38
O
®
43
(gl
46
@
O
e
Friedman
Milton
1912-
Gabor
Dennis
1900-
(Brooklyn, NY)
Economics 1976
(Budapest, Hungary)
Physics 1971
Gasser
Herbert Spencer 1888-1963 (Plattvllle, Wisconsin)
Medicine 1/2 1944
36) Gell-Mann Murray
1929-
Gilbert
Walter
1932-
Glaser
Donald A. 1926-
39) Glashow
Sheldon Lee 1932-
Goldstein Joseph Leonard 1940-
(New York City)
Physics 1969
(Boston, MasSo)
Chemistry 1/4 1980
(Cleveland, Ohio)
Physics 1960
(New York City)
Physics 1/3 1979
(Sumter, South Carolina)
Medicine 1/2 1985
Haber Fritz 1868-1934 (Breslau, Germany)
Herzberg Gerhard 1905- ^Hamburg, Germany)
Chemistry 1971
HevesyAte Heves/ György 1885-1966 (Budapest, Hungary)
^ ^ Chemistry 1943
Heyse
Paul Johann Ludwig von 1830-1914 (Berlin, Germany)
Literature 1910
Hoffman^> Roald 1937- Zloczow, Poland)
(adopted by his stepfather, Parents' Chemistry 1981
names are Hillei Safran and Clara (Rosen) Safran)
Hofstadter Robert 1915- (New York City)
Physics 1/2 1961
Jacob
Francois 1920-
(Nancy, France)
Medicine 1/3 1965
Josephson Brian David 1940-
(Cardiff, Engld)
Physics 1/2 19 73
U.S.
Gt.Britain
U.S.
U.S.
U.S
U.S.
U.S.
U.S
Germany
Ca na da
Hungary.
(Jewish mother)
Germany
U.S.
U.S.
France
Gt.Britain
-4-
(as) Kan^vich Leonid Vita^evich
1912- (Leningrad, USSR)
Economics 1/2 1975
O
©
Kapitza Pjdtr.Leonidovich 1894-
^^^CLe*^ (Jewish mother)
52
(S)
o
(f)
^59
Katz
Kissinger
<?/$' Bemard 1911-
Henry Alfred 1923-
53) Klein
Lawrence Joseph 19 20-
Klug
Aaron
1926-
Körnberg Arthur
1918-
Krebs
Hans Adolf 1900-
Kuznets
Simon
1901-
(Kronstadt, USSR)
Physics 19 78
(Leipzig, Germany)
Medicine 1/3 1970
(Fürth, Germany)
Peace 1/2 1973
(Omaha, Nebr.)
Economics 1980
( Durban »South Africa)
Chemistry 1982
(Brooklyn, NY)
Medicine 1/2 1959
(Hildesheim, Germany)
Medicine 1/2 1953
(Kharkov, USSR)
Economics 1971
58 ) Landau
Lev Davidovlch 1908-1968 (Baku, USSR)
Physics 1962
Landsteiner Karl
1868-1943
(ßOy Lederberg Joashua 19 25-
61 Levi-Montalcini Rita
1909-
(Wien, Austria)
Medicine 1930
(Montclair, NJ)
Medicine 1/2 1958
(Torino Jtaly)
Medicine 1/2 1986
^5Lipman
Gabriel
1845-1921
USSR
USSR
Gt.Britain
U.S.
U.S.
GU''ßrft§ln;-
U.S.
Gt.Britain
U.S.
USSR
Austria
U.S.
Italy (U.S.)
, Lipmann
Fritz Albert 1899-1986
(Hollerich, Luxembourg)
Physics 1908 France
(Königsberg , Pr., Germany)
Medicine 1/2 1953 U.S.
O
-5-
0@
Loewi
Otto
1873-1961
(Frankfurt am Main, Germany)
Mediclne 1/2 1936 Austria
65
Luria
Salvador Edward 1912-
@
Lwoff
Andre Michael 1902-
(sT) Metchnikoff Ilya
^^ (1/2 Jewish)
Meyerhof Otto
1845-1916
68
1884-1951
(Torino, Italy)
Medicine 1/3 1969
(Aulnay (Allier) France)
Medicine 1/3 1965
(Ivanovna, USSR)
Medicine 1/2 1908
(Hannover, Germany)
Medicine 1/2 1922
69
Michelson Albert Abraham 1852-1931 (Strelno, Germany)
Physics 1927
@/ Mllstein Cesar
1927- (Bahia! Bianca, Argentina)
Medicine 1984
/~x ^Tiy Modigliani Franco 1918- ( Rome , Italy)
K_) (son of Enrico and Olga (Flaschel)M,) Economlcs 1985
Mottelson
Ben Ro
7
15>U'
(Chicago, 111.)
Physics 1/3 1975
Muller
Hermann Joseph 1890-1967 (New York City)
(1/2 Jewish) Medicine 1946
(74) Nathans
Daniel
1928-
Q
Nirenberg Marshall Warren 1927-
Pasternak
1890-1960
Pauli
Wolfgang 1900-19 58
Penzias
Arno
1933-
Perutz
Max Ferdinand 1914-
(Wilmlngton, Delaware)
Medicine 1/3 1978
(New York City)
Medicine 1/3 1968
(Moscow, USSR)
literature 1958
(Wien, Austria)
Physics 1945
(München, Germany)
Physics 1/4 1978
(Wien, Austria)
Chemistry 1/2 1962
U.S.
France
Fra nee
Germany
U.S
o *-» o
Gt, Britain
U.S
Den mark
U.S.
U.S
U.S.
USSR
Switzerland
U.S
Gt. Britain
80
Rabi
Isidorlsaac 1898-
(Rymanov (Galicia) Austria)
Physics 1944 U.S
W •kX «I
®
^<-^
®)
84
85
(87)
o
89
(E>
95'
o
Richter
Sachs
86/ Segrer
Simon
88; Singer
Stein
90 ) Stern
twt
Temin
92 ) Waksman
93; Wald
(94) Warburg
-$-
Reichstein Tadeusz
1897-
Burton
19 31-
Nelly
1881-1970
Samuelson PaulA,
1915-
Schwinger Julian
1918-
Emilio
1905-
HerbertA. 1916-
Isaac Bashevis 1904-
William Howard 1911-
Otto
1888-1969
(Woclawek, Poland)
Medicine 1/3 1950
(New York City)
Physics 1/2 1976
(Berlin, Germany)
Literature 1/2 1966
(Gary, Indiana)
Economics 1970
(New York City)
Physics 1/3 19 65
(Tivoli, Italy)
Physics 1/2 19 59
(Milwaukee, Wisconsin)
Economics 1978
(Radzmyn, Poland)
Literature 1978
(New York City)
Chemistry 1/4 1972
(Sorau, Germany)
Physics 1945
Switzerland
U.S.
Sweden
U.S.
U.S
o '-' o
U.S
o *-' o
U.S.
U.S
o *-' o
U.S.
U.S
o •-' •
Howard M. 1934-
(Philadelphia , Pennsylvania)
Medicine 1/3 1975 U.S
Q ^ Q
Selman Abraham 1888-1973 (Priluka (Kiev) USSR)
Medicine 1952
U.S
o •-' ©
George
1906-
(New York City)
Medicine 1/3 1967
U.S
Otto Heinrich 1883-1970 (Freiburg, Germany) (Jewish father)
Medicine 1931 Germany
Weinberg Steven 1933-
(son of Fred and Eva W.)
95 Wiesel
Elie(zer) . 19 28-
97 Wigner
Eugene Paul 1902-
98; Willstätter Richard
1872-1942
(New York City)
Physics 1/3 1979
(Sighet, fJuHgatjf). 1 ;
Peace 1986
(Budapest, Hungary)
Physics 1/2 1963
(Karlsruhe, Germany)
Chemistry 1915
U.S
e v^ 9
U.S.
U.S
Germany
-?-
99; Yalow
Rosalyn (Sussman) 1921-
(New York City)
Medi eine 1/2 1977
U.S
o
K>
NOTE: Henri Mdssan: not llsted. Supposedly had a Jewish mothero No documentatlon.
Ottao Wallach: mlstakenly listed as Jewish because of his name. He was not,
Aage Bohr^ son of Niels, had a Jewish grandmother« Not listed.
Gustav Hertz: had one Jewish grandparent. Not listed«
* Stanley Cohen and Cesar Milstein are listed tentatively.
o
C)
C)
1
10
11
12
JEWISH NOBEL LAUREATES (to December 1986)
Agnon Samuel Joseph, 1888-19 70 (Buczacz, Poland)
Literature 1966
Arrow Kenneth
-1-
(Country)
Isra el
Asser
1921- (NYC) Economics 1972 U.S.
(son of Harry L. and LUian Arrow)
Tobias Michael Carl , 1838-1913 (Amsterdam, The Netherlands)
Peace 1/2 1911 Netherlands
(New York City)
Medicine 1/3 19 70
U.S.
Axelrod Julius 191.2-
(son of Isadore and Molly
(Leichtli ng) Axelrod)
Baeyer, Adolph von 1835-1917 (Jewish mother) (Berlin, Germany)
Chemistry 1905 Germany
Baltimore David
Barany, Robert
8 Begin, Menachem
Bellow, Saul
Benacerraf , Baruj
Berg
Paul
Berg son Henri
1938-
1876-1936
1913-
1915-
1920-
1926-
1859-1941
(New York City)
Medicine 1/3 19 75
(Wien, Austria)
Medicine 1914
(Bre s t-Li to V s k , P ola nd)
Peace 1/2 1978
U.S.
Austria
Israel
(Lachine, Prov. Quebec, Canada)
Literature 1976 U.S.
(Caracas, Venezuela)
Medicine 1/3 1980
(New York City)
Chemistry 1/2 1980
(Paris, France)
Literature 1927
U.S
U.S.
Fra nee
O
13 Bethe,
14
15
Hans
Bloch Felix
Bloch Konrad Emil
16 Blumberg Baruch S.
1906-
1905-
1912-
1925-
(Strasbourg, Alsace) (jewish mother)
Physics 1967 U.S,
(Zürich, Switzerland)
Physics 1/2 1952
(Neisse, Germany)
Medicine 1/2 1964
(NYC)
Medicine 1/2 1976
U.S
U.S.
U.S.
-2-
o
17
18
19
20
21
Bohr
Born
Brown
Calvin.
Canetti
Niels Henrik David
Max
1882-1970
Herbert C. 1912-
Melvin
1911-
Elias
1905-
1882-1962 (Copenhagen) (Jewish mother)
Physics 1922 Denmark
(Breslau, Germany)
Physics 1/2 1954
(London)
Chemistry 19 79
(St. Paul, Minn.)
Chemistry 1961
(Ruse, Bulgaria)
Literature 1981
Gt.Britain
U.S.
U.S.
Gt.Britain
22
Cassin
Rene
1887-1976
(Bayonne, France)
Peace 1968
France
O
23
24
25
26
Chain!
Cohen
Cori
Edelman
27 Ehrlich
Ernst Boris 1906-1979
Stanley
1923-
(Berlin, Germany)
Medicine 1/3 1945
(Brooklyn, N^Y.)
Medicine 1/2 198 6
Gerty Theresa (Radnitz) 1896-1957 (Prague,CSSR)
Medicine 1/4 1947
Gerlad M. 1929-
Paul
1854-1913
(New York City)
Medicine 1/2 1972
(Strehlen, Germany)
Medicine 1/2 1908
Gt.Britain
UoS.
U.S
o »>-' o
U.S.
Germany
O
28
31
32
Einstein
29 Erlang er
30 Feynman
Franck
Fried
Albert
Joseph
Richard
James
1879-1955
1874-1965
1918-
1882-1964
(Ulm, Gemiany)
Physics 19 21
(San Francisco, Calif.)
Medicine 1/2 1944
(New York City)
Physics 1/3 19 65
(Hamburg, Germany)
Physics 1/2 1925
Alfred Hermann 1864-1921 (Wien, Aus tria)
Peace 1/2 1911
Germany
U.S.
U.S.
Germany
Austria
-3-
o
o
33
34
35
37
38
39
40
41
42
Friedman
Milton
1912-
Gabor
Dennis
1900-
(Brooklyn, NY)
Economics 1976
(budaipest, Hungary)
Physics 1971
Gasser
Herbert Spencer 1888-1963 (Plattville, Wisconsin)
Medicine 1/2 1944
36 Gell- Mann Murray
1929-
Gilbert
Walter
1932-
Glaser
Donald A. 1926-
Glashow
Sheldon Lee 1932-
Goldstein Joseph Leonard 1940-
Haber
Fritz
1868-1934
Herzberg
Gerhard
1905-
43 Hevesy de Heves György 1885-1966
(New York City)
Physics 1969
(Boston, Masso)
Chemistry 1/4 1980
(Cleveland, Ohio)
Physics 1960
(New York City)
Physics 1/3 19 79
(Sumter, South Carolina)
Medicine 1/2 1985
(Breslau, Germany)
Chemistry 1918
(Hamburg, Germany)
Chemistry 1971
(Budapest, Hungary)
Chemistry 1943
44 Heyse
Paul Johann Ludwig von 1830-1914 (Berlin, Germany)
Literature 1910
U.S.
Gt.Britain
U.S.
U.S.
U.S.
U.S.
U.S.
U.S.
Germa ny
Ca na da
Hungary.
(Jewish mother)
Germany
O
45
46
47
48
Hoffmann Roald 1937- Zloczow, Poland)
(adopted by his stepfather. Parents' Chemistry 1981
names are Hillel Safran and Clara (Rosen) Safran)
Hof stadter Robert 1915- (New York City)
Physics 1/2 1961
Jacob
Francois 1920-
(Nancy, France)
Medicine 1/3 1965
Josephson Brian David 1940-
(Cardiff, Engld)
Physics 1/2 19 73
U.S.
U.S.
France
Gt.Britain
r
-4-
o
49
Kantrovich
Leonid Vltalyevich 1912
(Leningrad, USSR)
Economics 1/2 19 75
USSR
50
51
Kapitza
Katz
Pjdtr Leonidovich 1894-
(Jewish mother)
Bemard 1911-
(Kronstadt, USSR)
Physics 19 78
(Leipzig, Germany)
Medicine 1/3 1970
USSR
Gt.Britain
52
Kissinger
Henry Alfred 1923-
(Fürth, Germany)
Peace 1/2 1973
U.S.
53
Klein
Lawrence Joseph 1920-
(Omaha, Nebr.)
Economics 1980
U.S.
54
Klug
Aaron 19 26-
( Durban , South Africa)
Chemistry 1982
Gt; -ßrft&ln:-
55
Körnberg
Arthur 1918-
(Brooklyn, NY)
Medicine 1/2 1959
u.s.
56
Krebs
Hans Adolf 1900-
(Hildesheim, Germany)
Medicine 1/2 1953
Gt.Britain
o
57
Kuznets
Simon 1901-
(Kharkov, USSR)
Economics 1971
U.S.
^^^
58
Landau
Lev Davidovich 1908-1968 (Baku, USSR)
Physics 1962
USSR
59
Landsteiner
Karl 1868-1943
(Wien, Austria)
Medicine 1930
Austria
60
Lederberg
Joashua 19 25-
(Montclair, NJ)
Medicine 1/2 1958
U.S.
61
Levi-Montal
cini Rita 1909-
(Torino /Italy)
Medicine 1/2 1986
Italy (U.S.)
62
Lipman
Gabriel 1845-1921
(Hollerich, Lnxembourg)
Physics 1908
France
63
Lipmann
Fritz Albert 1899-1986
(Königsberg , Pr., Germany)
Medicine 1/2 1953 U.S.
0
f
j
-5-
O
o
o
64
65
66
67
68
69
* 70
71
72
73
76
n
78
79
80
Loewi
Otto
1873-1961
(Frankfurt am Main, Germany)
Medicine 1/2 1936 Austria
Luria
Salvador Edward 1912-
Lwoff
Andre Michael 1902-
Metchnikoff Ilya
(1/2 Jewish)
Meyerhof Otto
1845-1916
1884-1951
(Torlno, Italy)
Medicine 1/3 1969
(Aulnay (AUier) France)
Medicine 1/3 1965
(Ivanovna, US SR)
Medicine 1/2 1908
(Hannover, Germany)
Medicine 1/2 1922
Michelson Albert Abraham 1852-1931 (Strelno, Germany)
Physics 1927
Mil stein
Cesar
1927- (Bahia Bianca, Argentina)
Medicine 1984
Modigliani Franco 1918- ( Rome , Italy)
(son of Enrico and Olga (Flaschel)M,) Economics 1985
Mottelson
Ben ßp
7
(92^-
(Chicago, 111.)
Physics 1/3 19 75
Muller
Hermann Joseph 1890-1967 (New York City)
(1/2 Jewish) Medicine 1946
74 Nathans
Daniel
19 28-
75 Nirenberg Marshall Warren 1927-
Pasternak
Leonid
1890-1960
Pauli
Wolfgang 1900-1958
Penzias
Arno
1933-
Perutz
Max Ferdinand 1914-
(Wilmington, Delaware)
Medicine 1/3 1978
(New York City)
Medicine 1/3 1968
(Moscow, USSR)
Literature 1958
(Wien, Austria)
Physics 1945
(München, Germany)
Physics 1/4 1978
(Wien, Austria)
Chemistry 1/2 1962
U.S.
France
Fra nee
Germany
U.S
o •-' o
Gt. Brltain
U.S
Den mark
U.S.
U.S
U.S.
USSR
S Witzerland
U.S
Gt.Britain
Rabi
Isidor Isaac 1898-
(Rymanov (Galicia) Austria)
Physics 1944 U.S.
•
-S-
0
81
Reichstein
Tadeusz
1897-
(Woclawek, Poland)
Medicine 1/3 1950
Switzerland
82
Richter
Burton
1931-
(New York City)
Physics 1/2 1976
U.S.
83
Sachs
Nelly
1881-1970
(Berlin, Germany)
Literature 1/2 1966
Sweden
84
Samuelson
Paul Ao
1915-
(Gary, Indiana)
Economics 1970
U.S.
85
Schwinger
Julian
1918-
(New York City)
Physics 1/3 1965
U.S.
86
Segrec;
Emilio
1905-
(Tivoli, Italy)
Physics 1/2 19 59
U.S.
87
Simon
Herbert A .
1916-
(Milwaukee, Wisconsin)
Economics 1978
U.S.
88
Singer
Isaac Bashevis 1904-
(Radzmyn, Poland)
Literature 1978
U.S.
0
89
Stein
William Howard 1911-
(New York City)
Chemistry 1/4 1972
U.S.
90
Stern
Otto
1888-1969
(Sorau, Germany)
Physics 1945
U.S.
91
Temin
Howard M.
1934-
(Philadelphia, Pennsylvania
Medicine 1/3 1975
)
U.S.
92
Waksman
Selman Abraham 1888-1973 (Priluka (Kiev) USSR)
Medicine 1952
U.S.
93
Wald
George
1906-
(New York City)
Medicine 1/3 1967
U.S.
94
Warburg
Otto Heinrich 1883-1970
(Freiburg, Germany) (Jewish father)
Medicine 1931 Germany
95
Weinberg
(son
Steven
of Fred and E
1933-
va W.)
(New York City)
Physics 1/3 1979
U.S.
o
96
Wiesel
Elie(zer)
19 28-
(Sighet, Ifuilfary)' : '}
Peace 1§86
U.S.
97
Wigner
Eugene Paul 1902-
(Budapest, Hungary)
Physics 1/2 1963
U.S.
98
Willstätter
Richard
1872-1942
»
(Karlsruhe, Germany)
Chemistry 1915
Germany
-^
99
Yalow
Rosalyn (Sussman) 1921-
(New York City)
Medicine 1/2 1977
U.S.
O
NOTE: Henri Mdssan: not listed. Supposedly had a Jewish mothero No documentation.
Ottao Wallach: mistakenly listed as Jewish because of his name. He was not,
Aage Bohr^ son of Niels ^ had a Jewish grandmother« Not listed.
Gustav Hertz: had one Jewish grandparent. Not listedo
* Stanley Cohen and Cesar Milstein are listed tentatively.
••»• ' ' .
t\)C, ().
/On
(*>
' ■.«J'
s»' ; V::-
.':,■:':^i:^^
LV
•/*; ^
^ •' ' t
< «1^
* ' ?- i-
kr/.
•f'C >» j>
■'>!"■?•■.
'••::%/
w> \|pk">J^y* •*■
CO
er:
CJ^
-l'h:
>•
1^
UJ
KIIKN
WHO'S WHO 1«)82
\}- ilHH
3>
hxtriorJinary ToIImw nt Wolhon C.ollckjc, Oxford, iiucc I^Sl; /> Parii, !5
C)v.' 19<»5; * o< latc Hrrmanii Klibansky. f Jutv !*jris; C)Jciiwild Stli.; Univs
Ol Kici. Hani\)ur.». Heidelberg. PhD. 1^29; MA Oxon bv dccrec. !9.V). As.t.
UciJeUv-rn Acad!, \')2''-}^. Lecturer irt PhilüSi>phy; HeiJelberir Univ.. 1931-
.V*; KiMg's Col!., London, l>>34-3(,; t)ricl t:oll.. Oxi".)rd, r^.^6-4H; Forwood
Itvrr 11. I'!iil< ^ophy■ ot lleli^ion, Uni\. oi Liverpool 19W-J"y. Tenip. Cjvil
Sc'vaiit, LO, 1941-16. Dir ol Studkü. Warbui^ Ii s'., .'r.iv. i.l London,
">17-1H. Vis. Prot, ot Htstory uf Piiilosophv, UhiverMre <it Monttcal,
l^M'-U; Mahlon l\)well Prot"., Induiu Univ., 1V>5<); c:ardii..i! .Mercier Prot",
ot Piiilosopliy, Univ. ot L«»uvain, V)St>; Vi». Prot, ot lMiilosi»phv, Univ. ol
Korne, 1961. Ui.iv. ot Genoa, 196-4; Prof. Enicritm, HeideltuTj! L'niv.. rrf>.
Pre^iJenr: Inst. Interii.it. de Philosophie. Paris, i''t>()-i)'/ (Hmi. Pres. !%'>-);
Sonetc Ir.ternatioiule ix)ur I etude de la Philos. Medie'ale, Liiavaiii, 196(5-72
(Hon. Pres., 1972-); (.anadian Soc. for History and Ph'Io^ophy ot* Sciei.ce,
1959-72 (Pres, tnientuv 1972-); Internat. Cttce tor Anselin Studies, 19''t)-.
FRSC; FRHistS; Fellow: Aceademia Nazioiule dei L ncci, Ronie; Acad. ot'
Athen»; Acadennc Internationale d'Hhloire de» Scienci\ P-tn«. Iranuii .\(.^k\.
ot Pluiosophy, r."lieran,(-t>rre!>poiidini; Fellow; Media'.val Acad. ol America;
HcKicibi 'g Acad. Hon. .Mein., Asioc. des .Scienti'iquo de Rouniaiae,
Bucarest. Hon. Filiow: Üriel Coli., Oxford; Warbury Inst.. Utr.v. ot London;
.\i:cad. Li^ure delle Scienz.-, Gcnoa. Gui^i^enhewn Foi 'idaiioii Fel'ow. V)b4
.iiid 19()5: Vis. Fellow, Woltson Coli.'; 'Oxtord, 19"^6.78. Dir. Car.a.'un
.\(:ademic Centre in Itaiy, Ronic. 19«i). .Meni. h-^t. C.our.cil, Union
.^cadeniiquc Ii'rornationale. l''"s-so. Coinite Directcur. F Jn Internat, des
'>^H^ de Pr.ii« ;:f'.ie. l''.i^-. DPinI hc Ottawa. < len. .^^. liror. Corpus
Platonicum M:M' .\i-\\. Union .\i.ademn.]iic Internal ' •^'-. Joinr Editor:
.Mac:is?r; fc.i;.) .'• Opera Latiiu, ''*33-.'>'^); I'hilosoph' ..rid History, 193o;
.V.i'd'aeval a-^ ! }< . na>«-aiu -• St'.id.e». !'^41-oH; Editor Phh «^ophical Texts.
Wf'-62; Phiiosoplv Mi^ World Community, l957-h. ; PliiiOsophv in thc
M.d-C^ntury, !9.^h-D9, Coiucmporarv Pai'osophy. "hrt-"' Püblicjcunn:
Ein ■•'•.Klos-Fund und seine Hedeutune, 192"'; Heidelbe .: .■\.'.jd ednof Opera
Nicolai de (.■u^u. I92*'-Hl, Tlic Coiciiunts ..t tlie Platmic i radition, 1939,
- 'arged edn mcl. Plaio'j Parmenidts m the .Vtiddle .\ti;i' and thc Renaissance.
".'>■'; (with E. Panotsky and F. Saxl'; Saturn and MeKnichülv, 19f»4; articles
in lahrebberithri' J. IkidelbctL'er Akadcrnie, Prt)CLedi''^> ot Hritisli .^».ait..
Eiicick)pediJ Italiana. and elsewliere. AJJnw. .MiCiill niverMCy, .Vloiureal.
(.:.>nada, Wolfson Collcue. Oxfi>rd 0X2 6UL).
KI!' *•., Walter; niusjcian (conccrt pianMj »olout wir'i leadmg conductors
..•w'.L"-tra> b 21 Nov. I92.S. Educ Frankturt-ani-.Vain; Vienna. C«)iicert
■•). -. it;: I-orooe, US.A. Canada. South .Ainerica, South .-^.tVica, Far Hast, .\laiiy
'k\ -'.*'n'j;s, wliiih include coinplete solo-WifU bv .Mo -art and Hralini!., also
t,u foniplete Schu'j.'rt Sonatas. AJdray. t o Harold H^ it Ltd. 122 Wii;niote
• :. \Vl.
K" I (. Aaron, ! RS 19(/>; PhD (C:.mtab); Joint Head. 1 MviMon of Structural
•'.u'it , .Med v.a! K.varch i..i)iiiKil l aborat- ry ot Vt'^leciilar Un)loiry,
.!nv>r'.d.' . UK\" "'7S (iminh.i >'t statt, since 1962). • ellow ot Petcrh.mse.
• .. '• . Au^. 1926; s ot Lazai KUii; and Bell.i S.Ini; m 191H, Liebe
I'... -'vv, i .jpj Town, SA; two s. I-Jm: Durban Hiih Seh.. Univ. ot the
*X' 1« .". .itersrand (liSc); Univ. ot Ciape Town (MSc). (unior Lectiiter, I'J17-4S;
•'vewarcb Student. < "avendis'i I aboratotv. Canibridm l'M9-SJ; Rouse-Ball
\l i-.^rch Studontslup. Trinitv ' ^11., Cainbndi.'e. 1' -'-52; ».'olloid Science
!>.üc, Caüiuridi^e, l'*5>3; .Nutt'ie:.! Research Ftiu.w, hukbuk Col!., Ltjndon.
lVv:.-7, l):r. Virus Structuri Research Group, hr' 'uck C^oll.. 195H-61.
I ocuircs: Ltoir.Vi'i.hoek, Royal Soc., 1973, Diii.h.ii.i Hii.ard Medical Sth.,
I97S. H.C- -. \'Y 1''''9. Hon. DSc; Chicauo l'/7s. ^.olun.bia Univ.. i'>7h;
'")t /•■ Sf.» V .ru. ■'97S; Flon. I)r Fil. Stockliolni. iV."''' i .)re:i:r Hon. .Mein.,
.Xi'i'f. Acad t>f A^t^ and Sciences, 1969. Hmiekeii Pn/i . Roval Neiherlands
.\ I i. of S<.uiut. 19''9. PühWcanom: paners in scienntic jls. RecTanom:
fa'i'ivi, ijar ie.iiiie. AJJrc.i'i: ?•• (.aveiu'iJi \veiiiie, ( anibr.d^e. /.• 4H9VJ,
Ki YNE, Barbara Evelyn. (Mrs William Klync); stc Ci..yton, B. E.
KNAGCiS. Kenncth James, CMG ITl; OBE '9SW; Consultant.
I. .•inmi'nwf.. < IKvelopinent CorporatK>n, since 1*>74; b 3Ji.ly 1920; e « of
Ijte )aiiies Henrv Knai;i»s and Elsie Kiu^v^s [ncc Waltonj; /,♦: I94S, Barbara,
i/ft'l.jte Eriu ^' lai'.es l'ai;e; two i. FJuc: St Paul's Seh , ! ondon Servv-'d War,
1''3>-I6 'Maior; .Northern Rli«)desia Civil Service, P'K': See ro Ciovt.
Sevcl-.ll.-. 1 '.^d; Northern Rhovlesia: Asst .See, 19oO; Under See, 1961;
!*''r!naiient See, .Min. of Finance and subse^j. the same m Zambia, \^)(*A; retd
l''7(i. Fuiopeaii Rep. and Manager, Zambia Airways, r*7 »-"'2. lici-rcutums;
.alkini^, j^ardemiik.'. languaües, co«»kiiii;. AJJros: Hii;h Moose |-.jrMi, 1 ail
vmair.. -lear l-ram^nv^hain, Sutfolk !P13 7SN. 7'.' Ear1 Soliiin 416.
KN.AFM.'XN, Ih '■'au! .\nthoiiv; HM Ckironer tor U esn •iiister, sinte 19M)
([arisdiciion uf Im. er West London); b 5 \ov 1944; .•> ot Mr and Mrs f. t.
k'iap^nan; m !97(), Pcnclope |anc Cox; one i rhtee ./ tuhc: Epsorn i."oll.;
txn.vr's C. II . I.iiulon; St (;eoI^e's Hosp Med. Sui .MH, BS I96h!, .MRCS.
L:UJ' 196«. D.MI I9^S. Callcd to the liar. (.iay\ 'i. . '972. Dep. ( i.r.moi
tor Inii;'r W l.oiiJon. 197S-KI). Hon. Lect: in Med. It.''.>'.\adeiKi; St Cieort'e's
Ho.p. Ml.' Seh.. 197h-; St Tluun-s's Ho^p. .Med. \ct>' IVH-; WeTniimtei
H.-p. Med Seil.. l'Wl-; Middle^t.v Hosu. M.d. Seh.. !9*«1 . St Mar>Mlosp
Mcl. S(h.. 19«!-. Pres.. S Eastern England Coronei." Soi., l*»Mi. )^i\'.\un,
Wor'.hiptuI Soc. ot Apothecarics, 1980. Public^nom. papcisiui inciiit ''-Icxil
siibuvf>. Kii.T':ui'o:tt iquash, saiiino;. AjJrcis. Wi-strn, te* ( \.>roner'> Couri.
lloiWerrv Roa.!. SWlP 2F' - V (I1-M4 6515 r ,'(*'• '^^'.au■^ ■ . ...
I < ,'. T.i'l'i
KNAPP, David; kv Knapp, j. D.
KNAPP, Edward Ronald. CBE r»7<y; Man.,.iinif Director, TiTii i^m.
since 1973; 6 lO .May 1919; s of Percy Charles a'uf Elsie .Maria K.- .;^ « :**».
Vera Marv Stephenson; two . two J. Edui Carditt High Seh . r. »*«Ä*arv
Coli.. C.iinbrKlne (.MA l'MU), Harvard Mih ness Sch."(AMP ! •■>• kr*a
RNVR. Speci.r Br.rch. Lt-Comdr, 194()-I(): HMS Auiora '.^:^ Uf.
Naval Research. Anacostia, 1944-4<i. [oined Htifsh Tiinkei, ,**-'' W.^ 2«.
1969; Dir, riinkeii Co. USA. 1^76. Technical and ,Mara»TT.:v i^a
Governor, Nene C^I'., '9S.^-; Vice-Ch'ii., Regional M', <. jut. u
Organisation o» f-uitiiei F.ducii. 1''78-. R^'crcjrjom: ^.udeni' . . i. .ufvai
Rugby lor Wa'es. 194( (. ituain ot Cambridge Univ. IMi ..: . 'rtjjjina»
RFC. 194?<. 4iJr.-i>- Tlie Finis. 1 .Millway, Ihbton, Northan;- .' »■ .:.«
F: Northanipton .•;8-l"37. L'lub\- Ea>t Iiidia, Devonshirc. >0'i:> fc:*i hmr
Schools, Naval, NiMthampron and Coe.ntv; Flawks (t anibn:r.
KNAPP, (John) David: Director i>f Conse. vaiive Pi'litical Cet.trr. «;•.
an Assistant Director, Conservative Research F )epartiiicnt, »nci* .•
Od. 1926; s ot late Eldred .Arthur Knapp and Elizabeth (anf Kx-:^:
l'>54. I.'Jorothy Ellen .May ./lee Sqiiires^ (niarr. diss.); utie i l-^i
Daphne .Vloji.ird. ÜBt, u'/Jt'ir ot .Major S. H. Monard. /.■..
Seh.. Wilrs; King's Coli., London f BA Hons). Vice-Chm., FeJ' . i
Conservative and Unionist .Assoc. 1^46-49; Conservative A. '.c. •
and Chathain !9.>i-S2; C'onscrvative l'iiSluiry and Politic^I li.^
Northern ,\rea. !9iS2-)6; Pnlitical Educr <.)tli(.et, NW Arr. V-
Home Counties N Area, 19f)l; Dep. Di' ' '.onservativc ^ •..».
1962-75. R,.-af3Cions: p'nlatc'Iv. listening t<' ^1 .ssical niUsi- . .i.rj.'.-.* '
Road. Por'siMou(-.,H.i!ts P02<'Pf-. /.• Poft.ii..'uth 6ü3''"^ i'iu: '
Constitutioi.a'.
m.
•»twr-
KNAPP-FISHER, Rt. Rev. and Vcn. Edward Gi-orgt .-;:
Westnunyter. süue "'"'S; a C^anon ot Westiniiisicr .Ablts. »la;» .»"V «
.Assistant Bishop. 1 )!C»cese ot Southwark sincc 1975. also Dixoc .f Li
since 19"'o; b S lan. 1915; > of late Rev. Cieortfc Edwin Kii4o;>-F.ür.. mt U
Agatha Kiianp-Fishir m 1965,Jv>an, J oi R. V. Bradlcy. t !.. r ex .f ».
tJnc: Killt.' s Schoo., Wtircebter; I riniry C'i'lleia-. Oxf<trd WM^z^t .
of Brigho.ise, Yorks, l" >'); Chaplain. RNV R. 1942; Chapiü.- .-: v
College, 1''46; Cjiaplain ot St |i)hn's College. (ian.briJ^r. '.'•<' » t^ i
'/uddesdoti and Principal of Cuddesdon Theofogical Coliege, l'»*"-'.. juaw
of Pretoria, 19frti-7^. .Member, Anglici- R».n'an-Cath.ti:
ComniisMon, '967-6S, Mi-mbcr, Anglican- 1< r.an ( atholu Intcrrat «
196^-. Pi.'/i/jtJf'./nv. Ehe Chiirchniairs Heru'ai;e, 19S2; Beiicl if.J •*•..■.? .
lo be >'. »i.it to be, l'^fjH; \X'here t'u- I'r'itK i. F.iiind. • "'
•.»ilkii.il. travci.
o:-2;y-i.)27.
1. AJJr-'S'!: 1 Little i ii.'stei. W'.'stmuistet *'
:c ^
•l .
KNARESHOROUGH, Hishop Suliia^aM v)f, since 19"''' K. ki^ «I
Dennis; Diocesan DireiMr ot ()rdlIulKi^ »nth Vorksh'r' i. ^: ,««* 4
June 1931; j ot Hubi.Tt Ronald and Eve'M' l> imh; iii i^y> fkv a» ♦•.r
[luv Hinnels); two v. i'Jiu: Rotlnh Si 'i "■ Merfii. N; ««••.•,..• ».
Cambridge (BA l'»54; .MA l"5'*i, Cudj-s I.- o'!. Ox«.-.
P»5«-51. Curaic, St Bartholotnew's. \.u •'. I ecJs. ! '•-
Kettt'11,1.'. 196(1-62; Vicar ..tthe Isle ot De.. %2.:i. \ ica:
Miü H.i;, l''7l-79; Area 1 Van of West it.ri.c'. •''^73->. P
Pauls Catliedral. 1977-79. Ktxrc^udon^: \s . -ilj, ^arilenin..
Address: 16 Shattesbury .Avenue, i.ecds ' ^ ! )T. /'• I Cw'
KNATCHBULE, tannly na.iir
Mountbarten of Burma.
Bar< h brabourne ..
V
KNEAI.E, ^Rüliert) Bryaii (Charles), »* * >'74 (AKA 1^ x. '-r i t
June '''3<); m 1956, Doreen Listcr, ow: » «iie d. tJuc: 1). u». «• -44^ kix
Douglas Seh. ot Art, lO.M; Royal Aca».ei v sJuwls: Ri>i»i- r^ u ••'^•'».
KA diploTiia. Tutor, RC.A Sculpiure Scli., ;''()4-; HeaJ .'• «ä.
H.«riisey, 1967; Assoc. Eectr, Chelsea Seh. ot Art. Iv7l). t,
' 9'
t.
.senior Tutor, RCA. I9S(>-. Organised: S.ti'>rure '72. k.^ •'
Park Silver |ubiiee Sculptute, 197" (also ex .jited). Fxhib.t! •*
Gallerv, !''.'^4, 1956, 1«>5S. 196'., 1%2. 1%-^ \'nr. l'P
MvKHCs. iVt)!; Sixili Cioniirt'ss of Inreri.ai. Uiuoii i.l '■
\u|ouid'luii, Paris, l''(.i; Battersca Park Salpture. i9(t3; r. .
1964; British Scu'ptiire 111 ilw Sixiiei. Täte Call., 1965, \^ r. ■
R.'trospective, !''(»6: ILttersca Park, r)66; Srnictuu', Ca* : •
Cov'.iiiry, l'V6o; Nt.v\ Brirish Par.:rnivj .iml Seulpture
London Festival, 196"»: Holland ParK. Seulpture in tlie Citi.-s, »
and British Sculptois. RA. 1972; HolKind Park. 1973; R. ..
Seulpture Exhibifion, 1V74, New Au. Flayward Gallery, !'♦":
'A'..'rksop. 197(1, cv^2.,|,iNor .ind FAhibitet, Sdvet jubike Exhir.L c > ma;
sc'ilpture. Battersea Park. I9''7; 1 .uanman (iall.. 1977, 1981; Srrris:.:.!- .^
l'^7S; .Monumental Sculptuto toi M,.iix .MilL'iuum, RoiulJ^-Ai«' ..* .« ^a.
19'^V. Arts Coincil 'louts 1 %(»"!. CoP.\i! ns Art» (?üu'.;; v( ^. ^»••..-i-
( \>nteinp. Art S».)e.; Maiix .Mus«'uni, L.M'- F.lucn Autli.'". '**; .«.
Victoiia, S .Aiistralia hk* N'W /va'iiiJ '. An (•..!i\ N 1 ** «n.-.; *
.Mailch(:^ter. Bradfi-'d a'id l.t-K. \i.i. Call., bau;:, t .,
Ftcdencioii; .Museuni ot .M(>d-..rr \ii .1 ''..ulo, Bta/.!' h»:j. v,«r
.'ra7il. Oriel Coli., ^xfotd; .Mu un • ..\..derr Ai: .\.-* >.»n
' -aüenes. iMiddlesbr*. . •': Biriniiii;ti..ii:. Vv.iKvtieid; Fi.;'.'..-^ imr-»'
' .ani'jiidge, W Ridit.v' Ed1iv.11 Ai'.Iv»f'.\ .CA/r.'»». 7 A .r.aiV^r. iuik
>WI-. / i»|.7s,»s (1K6''
114)
Jh. -
♦tix j,
" I
.Jan. W
OL i:-
L:c:
iSiii.
i'
I
1^ J! *
WUT .°
u..
C
4.^
« •
*
i.^
i
j
i
.i*-
•■'-• l"f •!•
■jUi-^mgfm^'
riv
-m-y
m-y^
fand govcrnmcnt tcnded to adopt a morc pro-Arab
\ bul populär siipport Tor iMarl continiKd.
[ON. RICHARD MILHAUS (1913- ), 37th presi-
;cf ihc United States. After bis discharge from thc U.S.
in F946 witb the rank of lieutenant Commander,
cntcred politics and was cicctcd to tbc SOtb Congress
\wM. In his first term, Nixon quickly establisbcd himself
suunch conservative on domcslic issucs, with a prcoc-
♦n with internal security, and a firm supportcr ol the
global role thcn being assumcd by thc Truman admin-
)n By 1950 his slashing political slyle had carncd him
hsting enmity of liberal intellectiials and many Jewisb
committed to its civil libertarian tradition. His
tunity to run for the presidency came in i960, but
against John F. Kennedy, he suflered his first politi-
setback. This was followed two years later by a second
tjcal setback when he lost the race for the California
lorship, and it seemed that his political career was at
cnd.
)li fact, in June 1963 Nixon left his political base in Cali-
■a 10 join a Wall Street law firm. During the next six
i, however, he traveled extensively, becoming a famil-
figure at local Republican party gatherings and earning
tical credits everywhere. Soon his name was being men-
once again as a possibility to head the Republican
[ct in 1968. The Viet Nam and civil rights issues had
itcd serious schisms in the Democratic party and not
the sacrifice of Lyndon Johnson seemed able to heal
. His hairbreadth victory over Hubert Humphrey
illcd in one of the most remarkable political Comebacks
American history.
In a geopolitical sense, Nixon was anxious to restore
icrican influence in the. Arab world. so that his primary
)ose, the Containment of Communist influence, might
scrved. It was not unexpected therefore that the pre-
mgural fact-ftnding mission of William Scranton to the
liddle Hast was accompanied by mucb talk of a new "even-
ided" policy in the area. The words had an ominous ring
n Jews since Nixon could easily impose a settlement from
Ton high without too much fear of domestic repercussions.
ISomc American Zionists sorely regretted the absence of a
[doser connection to the Republican party.
By February 1969 the Nixon administration appeared
[fcady to impose such a peace on the basis of the Rogers
plan. It called for an overall guarantec of security to all the
nations in the area and freedom of navigation along the
'Suez Canal and Straits of Tiran, in return for which Israel
would, with minor modiftcations, revert to thc prc-1967
^boundaries. Negotiations were begun with the Russians and
a cease-fire was arranged. Arms shipments to the area,
^including promised Phantom jets, were held up.
Then three events reversed the administration's policy,
thc Russian rejection of the Rogers plan, the Egyptian
dcployment of SAM missiles in the cease-fire area, with
Russian connivance, and the Jordanian civil war. This last
cvcnt in particular brought Nixon and the Jewish Commu-
nity closer together. Fearing that Syrian intervention would
• • «« w %«
>i'y> .1 \..i>i> u» u t «M isiat'i s inicresm. moti
vaud by thc rcalpnhttk ol Ihc Middlc l.asi sit»
vva'> fc cicctcd m 107? Ihc ;iid v/lii'li li<* cxl«-
(linifi^: Ihc Vom Kippin War, in 19/J, partitul
which supplicd much nceded arms, showed I
portcr of Israel. '
His resignation in 1974, as a result of thc Watergate
afVair, brought his political carccr to an cnd to date.
Biblioßraphy: R. Nixon. Six Cmrv ( 1962); (i Wills, Nixon A^n-
rustcs. Thc Crisis of thc SclfMadi' Man ( 1%9): R. l-vans, Jr. and R
I). Novak, Nixon in thc White Housc. The hrustration of Power
(1971); K. f^hiilips. 7/?c Ilmerf^inf» Republican Majority (1969).
IH.L.F./Ed.]
NOBEL PRIZE (see 12:1201). As will be seen from the list
of Jewish Nobel Prize winners up to 1970, as listed in the
original articie, no less than 60 Jews had been the recipients
of the Prize until then. It should be pointed out, however,
that in the list Igor Yevgenevich Tamm (1 5:787) was errone-
ously included, and Hans Albrecht Bcthc, who received the
Nobel Prize in physics in 1967, was omitted. Since then, and
including 1981, 29 more Jews have been the recipients of
this coveted award. This number is out of all Propor-
tion—actually 25 times as much — to their percentage in the
World Population. Of those listed, two have received the
Prize for speciftcally Jewish literature: Shmuel Yosef Agnon
in 1966 for Hebrew Literature, and Isaac Bashevis Singer
for Yidd^sh Literature in 1978. Menahem Begin is the
second Israeli to receive the Prize, Agnon being the first.
Four other Jews have received the Peace prize. As of 1981,
no Israeli scientist had received the award.
The following is a list of Jewish Nobel Prize winners since
1970:
Gabor, Dennis (see 7:246), in physics.
Kuznetz, Simon (see 10:1306), in economics.
Arrow, Kenneth Joseph, in economics (see separate
entry).
Edelman, Maurice Gerald, in medicine (.see separate
entry).
Stein, William Howard (jointly with Dr. Stanford
Moore), in chemistry (see separate entry).
Kissinger, Henry Alfred, for peace (see separate,
entry).
Josephson, Brian David (jointly with Ivan Giaver
and Leon Esoki), in physics (see separate entry).
Baltimore, David, in medicine.
Kantorovich, Leonid, in economics (see separate
entry).
Mottelson, Benjamin R. (jointly with Aagc Bohr) in
physics for rcscarch into the structure oi the atom.
Mottelson, who was born in the U.S. in 1926, settied
in Denmark in 1951 where he collaborated with
Bohr.
Temin, Howard David, in medicine.
Bcllow, Saul (see 4:441), in literature.
Blumberg, Baruch Samuel, in medicine (see sep-
arate entry).
Yalow, Rosalyn Sussman, in medicine (see separate
entry).
1 1
' '.
1971
1972
1973
1975
1976
1977
h (
;!, '■.
t
I
j U
l
P
I
494
1978
NOBEL PRIZE
1979
1980
1981
Hashcvis Singer, Isaac (scc 4:293), in litcraturc.
Bcgin, Mcnahcm (scc 4:392 and q.v.), lor pcacc.
Kapitza, Peter Leonidovitch (see 10:747), in phys-
ics.
Nathans, Daniel, in mcdicine (scc separate cntry).
Pcnzias, Arno, in physics (scc scpanitc cntry).
Simons, Herbert Alexander (scc 14:1578), in eco-
nomics.
Brown, Herbert, in chemistry (see separate cntry).
Glashow, Shcldon, in physics (see separate entry).
Weinberg, Steven, in physics (see separate entry).
Bcnacceral, Baruj, in medicine (see separate entry).
Berg, Paul, in chemistry (see separate entry).
Gilbert, Walter, in chemistry (see separate entry).
Klein, Lawrence, in cconomics (scc separate cntry).
Canetti, I-Iias (scc 5:120), in litcraturc.
Hoffmann, Roald, in chemistry (see separate entry).
NORWAY (see 12:1222). The total number of Jews in Nor-
way in 1981 is estimated at 1 100 (0.027% of the total popu-
lation), of these 58% were born in the country, over 9% in
the other Nordic countries (Sweden, Denmark, and Fin-
land), 13.5% in Russia, Poland, and the Baltic States, and
3.6% in Israel. In 1978-80 thcre werc 24 births and 39
deaths. This surplus of deaths over births has characterized
almost every ycar from 1945 to 1981 — until 1979 the yearly
average being 8.5, in 1980 double.
Marriages. Of the 416 married couples, 58% of those in
Oslo (225) and 68% in Trondheim (34) took spouses who
were Jewish of origin (both parents or mother only) while
the percentages of those converted to Judaism were 12%
and 9% respectiv»ely.
Communal. Thcre has been an expansion of Community
activities in Oslo. In September 1980 Michael Melchior
(1954- ), son of Rabbi Bent Melchior, chief rabbi of
Denmark, was installed as rabbi in Oslo by his father after
completing his rabbinical studies in Israel. Among those
present were representatives of the Lutheran and Catholic
Churches, univcrsitics, and State and municipal authorities.
More school children and other groups arc visiting the syn-
agogues and arc instructcd in Judaism. Seminars on Jewish
subjects have been arrangcd at the univcrsitics in Oslo and
Trondheim with Jewish and non-Jewish lecturers. Five vol-
umes of the magazine of the Jewish communities have been
published. In Irondheim rcligious-school instruction has
rccommenccd after a break of some years owing to the lack
of Jewish children 8-13 years. old. The comnumity, which
celebrated its 75th anniversary in May 1980 has no cantor
and Services and rcligious education arc conductcd by the
President.
Moshe Dayan, when foreign minister of Israel, visited
Oslo in May 1978, and his successor Yitzhak Shamir in
November 1980. Dayan spoke in the synagogue on Yom
Ha-Zikkaron, in conncction with the public celebration of
the 30th anniversary of Israel and the president of the Nor-
wegian parliament and the Oslo bishop also spoke. The
Jewish Community arranged a dinner in the Community cen-
ter for Prime Minister Menahem Begin when he received the
Nobel Peace Prize in Oslo. He was invited by the king to
stay in the royal palace during his visit in Oslo.
Anti-Semitism. There was more evidence of anti-Semitism
during recent years than in the first decades after World
War II, often taking the form of increasing anti-Zionism.
The Propaganda of the small National Pcoplc's Party
tors. In autumn 1977 the bishops urgcd a clcar and fcaricss
attitudc against all forms of anti-Semitism and aggressive
anli-Zionism.
During 1978 the television series "Holocaust" led to
hundreds of ncwspapcr articles, mainly because of the re-
fusal of ihc Norwcgian Broadcasting Company to broad-
cast the series at first on the grounds that it did not give a
realistic impression of the cruelties and was without artistic
qualities. When it was eventually broadcast it was imme-
diately followed by a series about the war, showing how
people were helped to flee to Sweden, among them the Jews.
Among questions raised were why the persecutions against
Jews had received little attention in the teaching of history,
and the complicity of the Church throughout the ages. The
Holocaust series was succccdcd by many inlbrmation pro-
grams on the radio and television about the events and ihc
persecution during the war. Interest in the diary of Anne
Frank was revived. This Concerns You, an account of
Auschwitz by Herman Sachnowitz, a Norwegian Jew, pub-
lished in 1976, seid more than 160,000 copies in Norwegian
and led to a yearly composition competition in which the
prize winner is rewarded with a trip to Israel. .
Attitüde to Israel. There have been numerous articles in
the press. Anti-Zionism is on the increase, primarily among
political Icftists. Pro-Palestinian attitudes, however, are also
reflected in youth organizations of the Labour Party and
some of the center parties as well as in some trade unions.
On the other band, there have been many pro-Israeli
articles.
The murder in 1973 of an Arab from Morocco living in
Lillehammer tcmporarily created anti-Israel feelings in the
Norwegian press and public. Six Jews, four of them Israelis,
and the others a Swedish girl and a former Dane, were
arrested. Five of them, convicted of participating in the
plot, but not in the actual murder, were given sentences
ranging from one to five and a half years prison. The last of
them was released and returned to Israel in May 1975.
Strained relations developed between Norway and Israel
when some of the arrests were made in the home of an
Israeli attachc.
Israel's right to cxist within secure borders is still the
basic foreign policy of Norway and the Norwegian dclega-
tion withdrew from the Geneva Conference on racism in
1978. Israeli policy on the West Bank has been criticized,
but all demands for recognition of the P.L.O. have been
rejected because of the P.L.O. Charter. Representatives of
diflferent parties have in many cascs spokcn in favor of
Israel, not Icast those of the Christian Pcople's Party, and
Israel has many friends in Christian quarters. But there is
also a smallcr Christian pro-Palestinian group.
Ihc group "With Israel for Peace," consisting mostly of
non-Jewish youth, including university students, was
founded in 1976 for the purposc of disseminating informa-
tion about Israel and to fight anti-Israel — and anti-Zionist
Propaganda.
Cooperation between univcrsitics in Norway and Israel
has been strengthened through technical-scientific Symposi-
ums held in Trondheim and in Israel, and through arrange-
ments between the religious-scientific institutc in Trond-
heim and the Hebrew University. The Organization
"Norwegian Friends of the Hebrew University" (re-
established in 1977) has raised money for a Norwegian-
Israeli research fund. Israeli artists have held exhibitions
and concerts in Norway, among them the Israel Philhar-
monie Orchcstra. Trondheim and Pctah Tikvah bccamc
J5K^-
Ameriicanische
Nobelpreis-Flut
Unter den diesjährigen Nobel-
Preisträgern befinden sich nicht
weniger als acht Amerikaner und
nur drei Bürger anderer Länder.
Unter den Amerikanern sind zwei
im Ausland geborene naturalisier-
te Bürger; vier von ihnen sind Ju-
den: Benacerraf, Berg, Gilbert und
Klein. Der englische Nobelpreis-
träger Saenger, ein Nichtjude,
wurde mit dieser hohen Ehrung
bereits zum zweiten Mal bedacht, —
ein ganz aussergewöhnlicher Fall.
• « •
Von besonderem Interesse war
die Verleihung des Friedens-Nobel-
preises an einen tapferen argenti-
nischen Menschenrechts-Vorkäm-
pfer, Esquivel, der eine kleine aber
aktive Organisation in Buenos
Aires leitet, die Opfern von Ter-
rorismus oder Polizei Willkür und
ihren Familien beisteht. Das nor-
wegische Preiskomitee nannte ihn
"ein Licht, dessen Friedensinitiati-
ve das Dunkel der Welt erhellt."
mawo
/JO%£L
L
4
00
<.-.?■.•<
Table 2
Nobel Laureates Who Deparicd Positions in Germany, 1953-45
Name
Albert Einstein
James Franck
Gustav Hertz •
Erwin Schrödinger
Viktor Hess ••
Otto Stern
Felix Bloch
Max Born
Eugene Wigner
Hans Bethe
I>ennis Gabor
Fritz Haber
l^eterDebye ••
Öeorge de Hevety
öerhard Herzberg ••
Otto \feyerho£
Otto Loewi
Boris Chain
Hans A. Krebs
Max Delbrück • •
Nobel Award
1921
»925
1925
»933
Physics
Chemistry
Medicine
»93^
»943
»952
»954
1963
1967
l»97i
1918
»936
«943
L»97»
1922
1936
»945
1953
»9%
Year of
Departure
»933
»933
»935
»933
»938
»938
»933
»933
»933
»933
»933
»933
»933
1940
»934
»935
»938
»938
»933
»933
»937
Country of Birih
Institution Departed
Germany
Germany
Germany
Austria
Auscria
Germany
Prussian Academy
Göttingen
TH Berlin
Berlin
Graz
Graz
Hamburg
Switzerland Leipzig
Germany Göttingen
Hungary
Germany
Hungary
TH Berlin
Tübingen
Siemens Co., Berlin
Germany KW Institute for Physical Chemistry, Berlin
Netherlands KW Institute for Physics, Berlin
Hungary
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Germany
Frei bürg
TH Darmstadt
KW Institute for Medicine, Heidelberg
Graz
Charit^ Hospital, Berlin
Thannhauser Clinic, Freiburg
KW Institute for Chemistry, Berlin
Source: Compiled by the author primarily from American Men of Science entries, obituary articles, letters from a number of
thc principals to the author and corrcspondencc ivith thc Research Foundation for Jewish Immigration in New York.
• Hertz did not cmigrate, but wem to work for Siemens in Berlin.
>
< Od
o
> o
H
->3
S5
33
i^t^^..Mi* <*'
■ Ji - J igWJi
^ ^ ^ TT ^ ^ ^
^ 2- i -
r* Q ^ *•
X L; ^ ^^ '-' '^ -^ —
' — -• "^ ^ - c £. ^
^~ ^~"r -• - = ^'-^
J- r: ^ -^
n3<^"r-' v:i:2^-r^ Li-^^oc rTr^-^r^ -
*"* ^ "" ** <— • ^' T" -^ J X' — • — "^ "•* ^^ «-
ZI ^
/^
(_y z 9^ ^^T-vo^^ THE JEWISH LAUREATES: to I98O
^ 2
3
0
8
10
11
13
o 1^
13
16
18
19
20
@
22
23
5 2^
27
AGMON, SAMUEL JOSEPH
ARROW, KENNET H"'
Buc zac z . POLAND
NYC
USA
I888-I97O
1921-
LIT 1966
ISRAEL
EGON 72
1.
2
2
ASSER, TOBIAS MICHAEL CARL
NETHERLANDS I838-I913 PEACE 11 i
AXELROD, JULIUS
NYC
(5) von BAEYER, ADOLPH (i) Berlin
BALTIMORE, DAVID
BARANY, ROBERT
BEGIN, MENACHEM
BELLOW,SAUL
Wien
USA
GERMANY
USA
AUSTRIA
1911
MED 70 1/3
1835-1917 CHEM 05
MED 75 1/3
1876-1936 MED 1*
Brest-Litovsk, Poland 1913-
Lachine,PQ (Canada)USA
BENACERRAF, BARUJ Caracas (Venezuela)
BERG, PAUL
BERGS ON, HENRI
NYC
Paris
USA
FRANCE
1915-
192:0-
1926-
PEACE 78 i
LIT 76
MED 80 1/3
CHEM 80 i
1859-19^1 LIT 27
BETHE, HANS (4) Strassbg. (Elsass) USA
1906-
BLOCH, FELIX
BLOCH, KONRAD EML
BLUMBERG, BARUCH S.
Zürich, Switzerld USA 1905-
Neisse,Gy. USA 1912
PHYS 67
PHYS 52 i
MED 6k i
USA
MED 76
1
2
@ BOHR, NIELS HENRIK DAVID (i) Copenhagen,DENMARK 1882-1962 PHYS 22
BORN, MAX
CALVIN, MELVIN
CASSIN, RENE
CHAIN, ERNST BORIS
Breslau, Gy. GT.BRITAIN 1882-1970 PHYS 5k i
St. Paul, Minn. USA I9II-
CHEM 61
Bayonne, FRANCE
1887-19 76 PEACE 68
Berlin, Gy. GT.BRIT. I906-
MED k5 1/3
CORI, GERTY THERESA (RADNITZ) Prague.CSR USA 1896-1957 MED /f? i
EDELMAN, GERALD M.
EHRLICH, PAUL
EINSTEIN, ALBERT
ERLANGER, JOSEPH
FEYNMAN, RICHARD
NYC
USA
1929-
MED 72 jt
Strahlen, GERMANY 1854-1915 MED 08 f
Ulm GERMANY
1879-1955 PHYS 21
San Francisco USA 187^-1965 MED kk
2
NYC USA
1918-
PHYS 65 1/3
-2-
o
o
28
29
30
31
32
33
3^
35
36
(2)
38
39
@)
/f2
^3
@
i^8
49
50
51
FRANCK, JAMES
FRIED, ALFRED HERMANN
FRIEDMAN, MILTON
GABOR, DENNIS
Hamburg, GERMANY 1882-1964
PHYS 25 i
Wien AUSTRIA
Brooklyn, USA
1864-1921 PEACE 11 i
1912-
Hungary GT .BRIT . 19OO
EGON 76
PHYS 71
GASSER, HERBERT SPENCER FLattville,Wis. USA I888-I963 MED 44 i
GELL -MANN, MURRAY
GILBERT, WALTER
GLASER, DONALD A.
GLASHOW, SHELDON LEE
HABER, FRITZ
HERZBERG
NYC
USA
Boston USA
Gleveland USA
NYC
USA
1929-
1932-
1926-
1932-
PHYS 69
CHEM 80 i
PHYS 60
PHYS 79 1/3
Breslau GERMANY 1868-1934 CHEM 18
Hamburg, Gy. CANADA I905-
CHEM 71
HEVESY ü£ HEYES, GYÖRGY Budapest HUhGARY I885-I966 CHEM 43
HEYSE, PAUL JOHANN LUDWIG v. (i) Berlin GERI.IANY 1830-1914 LIT 10
HOFSTADTER, ROBERT
JACOB, FRANCOIS
JOSEPHSON, BRIAN D.
NYC
USA
Nancy FRANCE
1915-
1920-
Cardiff GT.BRIT. 1940-
PHYS 61 i
MED 65 1/3
PHYS 73 i
KANTROVICH, LEONID VITALJEVICH Leningrad, US SR 1912- EGON 75 i
son of Vitaly and Pauline G. Saks K.
KATZ, BERNARD Leipzig, Gy. GT.BRIT. I9II- MED 70 1/
KISSINGER, HENRY ALFRED Fürth, Gy. USA 1923-
53
KLEIN, LAWRENCE
KORNBERG, ARTHUR
KREBS, HANS ADOLF
KUZNBTS, SIMON.
LAiSDAU, LEV DAVID 0 VI GH
LANDSTEINER, KARL
LEDERBERG, JOSHUA
USA
Brooklyn, NY USA I9I8-
PEACE 73 i
EGON 80
MED 59 i
Hildesheim, Gy. GT.BRIT. I9OO- MED 53 ^
Kharkov, US SR
Baku USSR
1901-
I9O8-I968
EGON 71
PHYS 62
Wien.Austria USA 1868-1943 MED 30
Montclair,NJ USA 1925-
MED 58 i
I
-3-
o
r
54
55
51
58
62
63
64
^5
66
61
68
69
70
71
12
73
74
15
16
11
78
79
80
LIPMAN, FRITZ ALBERT
LIPPMAN, GABRIEL
LOEWI, OTTO
Königsbg.Gy USA 1899-
MED 53 \
Hollerich, Luxbg FRANCE 18^^5-1921 PHYS 08
Frankf t/Main, Gy. AUSTRIA 1873-1961 MED 36i
LURIA, SALVADOR EDWARD Turin, Italy USA
LWOFF, ANDRE MICHAEL
Aulnay(Allier) FRANCE 1902-
MED 69 1/:
MED es 1/:
METCHNIKOFF, ILYA (i) Ivanovna, Russia FRANCE 18^5-1916 MED 08 \
MEYERHOF, OTTO
Hannover GERMANY 1884-1951 MED 22 i
MICHELSON, ALBERT ABRAHAM Strelno/ ;Gy. . USA I852-I93I PHYS 2?
MOTTELSON, BEN
Chicago (USA) DENMARK
PHYS 75 l/j
MULLER, HERMANN JOSEPH (i) NYC USA
1890-1967 MED 46
NATHANS, DANIEL
iillläif«item/ Delv USA 1928-
NIRENBERG, MARSHALL WARREN NYC
USA
1927-
MED 78 1/3
MED 68 1/3
PASTERNAK, BORIS
PAULI, WOLFGANG
PENZIAS, ARNO
PERUTZ, MAX FERDINAND
RABI, ISIDOR ISAAC
REICHSTEIN, TADEUSZ
RICHTER, BURTON ■
SACHS, NELLY
SAMUELSON, PAUL A.
SCHWINGER, JULIAN
SEGRE, EMILIO
Moscow, USSR
I89O-I96O LIT 58
Wien SWITZERLAND I9OO-I958 PHYS 45
München, Gy USA
1933-
Wien
GT.BRIT. 1914-
PHYS 78 i
CHEM 62 4
Rymanov,Galicia(Austria) USA I898 PHYS 44
Woelawek, Poland SWITZERLAND I897- MED 50
1/3
NYC USA 1931 PHYS 76 \
(Abraham and Fanny ( Pollack )R^
Berlin SWEDEN 1891-1970 LIT 66 |
Gary, Ind.
NYC USA
Tivoli, It.
USA 1915-
1918-
USA 1905-
SIMON, HERBERT A. (i) Milwaukee, Wis. USA 19l6-
SINGER, ISAAC BASHEVIS Radzmyn, , Poland USA I904.
STEIN, WILLIAM HOWARD
STERN, OTTO
NYC
USA
1911-
ECON 70
PHYS 6S 1/
PHYS 59 \
ECON 78
LIT 78
CHEM 72 \
Sorau, Germany USA I888-I969 PHYS 43
4-
c
81
82
83
8i^
85
86
88
TEMIN, HOWARD M.
PhiladelpUSA
193i|- MED 75 1/3
WAKSMAN, SEIMAN ABRAHAM Priluka(Kiev)Russia USA oooMED
1ÖÖ8-197
WALD, GEORGE NYG USA I9O6- MED 6? l/3
WARBURG, OTTO HEINRICH Freiburg GERIMNY I883-I97O MED 3I
WEINBERG, STEVEN
WIGNER, EUGENE PAUL
11
WILL5TATTER, RICHARD
NYC
USA
1933-
Budapest , Hungary USA I902- PHYS 63 i
Karlsruhe," GERMANY 1872-19^2 CHEM I5
YALOW, ROSALYN(SUSSMAN) NYC
USA
1921-
MED 77 i
O
Note: Henri Mpissan^ usually listed among Jevrish La^reates, may have been
the son of a Jewish mother - but no docuirrentation has been found to
prove bis suoposedly half -Jewish descent. Otto Walladi, who is con-
sistently listed as a Jewish Laureate, was in fact the son of German
Gentile parents. The assumption that all Walla chs are Jewish is erro-
neous»
Aage Bohr^ the son of Laureate Niels Bohr, and himself a recent
Laureate, is the son of a half-^ewish father, and Gustav Hertz ^ usually
listed as Jewish, shares the sane ancestry: his father, too, was but
half-Jewish, as was of course his brother Heinrich Hertz.
I have decided not to list Laureates with but one Jewish grandparent»
o
THE JEWISH NOBEL LAUREATES TP 1980
o
V_
(•
GHEMISTRY
» = On
e
Jewish parent)
1
Baeyer» v.
1905
Germany
*
2
Willstaetter
1915 Germany
3
Haber . j.
. 1918
Germany
k
Hevesy, v.
19^0
Hungary
5
Calvin
1961
U,
.S.
6
Perutz
1962
U,
.K.
7
Herzberg
1971
Canada (from Germany) ■
8
Stein
1972
U,
.S.
9
Berg
198O
U,
.S.
10
Gilbert
198O
U
.S.
ECONOMICS
1
Samuel son
1970
U.S.
2
Kuznets
1971
U.S.
3
Arrow
1972
U.S.
i^
Kantrovich
1975
U.S.S.R.
5
Friedman
1976
U.S.
6
Simon
1978
U.S.
*
7
Klein
I98O
U.S.
LITEKATURE
1
Heyse, v.
1910
G ermany
2
Berg son
1927
Franc e
3
Pasternak
1958
U.S.S.R.
/f
Agnon
1966
Israel
(from Poland)
5
Sachs
1966
Sweden
(from Poland)
6
Bellow
1976
U.S.
7
Singer
1978
U.S.
(from Poland)
(to U.S.)
(to U.K.)
(to Sweden)
O
-2-
MEDICINE OR PHYSIOLOGY
C>
o
O
1
Ehrlich
1908
G ermany
2
Metchnikoff
1908
Franc e
(from Russia)
3
Barany
1914
Austria
i^
Meyerhof
1922
G ermany
5
Landsteiner
1930
Austria
(U.S.)
6
Warburg
1931
G ermany
7
Loewi
1936
Austria
(U.S.)
8
Erlang er
1944
U.S.
9
Gasser
1944
U.S.
10
Chain
1945
U.K.
(from G ermany)
11
Muller, H.J.
19^6
U.S.
12
Corä, Gerty T.
1947
U.S.
(from Czechoslovakia)
13
Reichstein
1950
Switzerland
(from Poland)
14
Waksman
1952
U.S.
(from Russia)
15
Krebs
1953
U.K.
(from G ermany)
16
Lipmann , P.A.
1953
U.S.
(from G ermany)
17
Lederberg
1958
U.S.
18
Komberg
1959
U.S.
19
Bloch, K.
1964
U.S.
(from G ermany)
20
Jacob
1965
Franc e
21
Lwoff
1965
France
22
Wald
1967
U.S.
23
Nirenberg
1968
U.S.
Zk
Luria
1969
U.S.
(from Italy)
25
Axelrod
1970
U.S.
26
Katz
1970
U.K.
27
Edelman
1972
U.S.
28
Baltimore
1975
U.S.
29
Temin
1975
U.S.
30
Blumberg
1976
U.S.
31
Yalow
1977
U.S.
32
Nathans
1978
U.S.
(from G ermany)
33
Benacerraf
1980
U.S.
(from Venezuela)
-3-
O
PEACE
1
Asser
1911
Netherlands
2
Fried
1911
Austria
3
Cassin
1968
France
k
Kissing er
1973
U.S.
(from Germany)
5
Begin
1978
Israel
(from Poland)
'/
PHYSICS
1
Michels on
1907
U.S.
(from Germany)
2
Lippmann
I9O0
France
(from Luxembourg)
3
Einstein
1921
G ermany
(to U.S.)
k
Bohr, Niels *
1922
D enmark
5
Franck ,
1925
G ermany
(to U.S.)
6
Stern
1943
U.S.
(from Germany)
7
Rabi
19/j.Zj,
U.S.
(from Poland)
8
Pauli
19^5
Switzerland
(from Austria)
9
Bloch, F.
1952
U.S.
(from Switzerland)
10
Born
195^
U.K.
(from Germany)
11
Segre
1959
U.S.
(from Italy)
12
Glaser
i960
U.S.
13
Hofstädter
1961
U.S.
14
Landau
1962
U.S.S.R.
15
Wigner
1963
U.S.
(from Hungary)
16
Feynman
1965
U.S.
17
Schwinger
1965
U.S.
18
Bethe *
1907 .
U.S.
(from Germany)
19
Gell -Man
1969
U.S.
20
Gabor
1971
U.K.
(from Hungary)
21
Josephson
1973
U.K.
22
Motteis on
1975
D enmark
(from U.S.)
23
Richter *
1976
U.S.
o
-k-
(
J
Zli-
Penzias
1978
U.S.
(from Germany)
Z5
Weinberg
1979
U.S.
Z6
Glashow
1979
U.S.
c
n
(
W^ f^^ ',
•
b05
"3^
s^-'H^z
OJil ÖW ;
%
{T"^
^ \0 ' lO.H %
Ecok''
n
v
: 7 ' 3^1 %
Lit^
77
-J ■ \\%
h^f'-
m
■ Zl-l%%
" 1 W)^^'
u
; IL --111%
/
1
50^
S^ 17^5
(, \Jf\A^>^^
au.:
J<iK>o'«
OS.
M
^-^ l03l'- ^^
U, {.
11
7 3.t 1 ^
H IS.5 %
7L_,-^'1.^
ui,W
•vUn
^
( )
11 - 11
w.
JM^
I
2( 27.1%
-i&e-.
r«
ll_)>ivrKK (4ii) :2.^ 33.^ %_
( > LüSi^/io^ i
/152'.
i
*
1 u
^
f^sh,.
7
r7
1 G 77.8 ^
Csik
1 /
-»3
f dll
O^V^k^^^^l-wv^.--
s^
^15
77 305
Po^-kX
z
^^
7 2?
^IfSd^^
1
/^
L
/? ai
"teii^ 1
1
,^'tf
2
o
s: /50Z.
JS
Ho
IZ? ' ^551
(
•
( >
c»
^^U,
fOw
1
tbAt^,
Uty^»
P t« ti j'v
_Aosh^^
1
1
1
3
3
3
/
1
(
2.
1
nVniO^c^
T^;J2^
/,
Z
KJ(2iU^iJtv<^
/
/
/
/
2
Uk.
Ü.S.S.R.
1
6
z
3
1
3
1
7
3
TH^rv
v
1
7
33
^
26
??
1 0 ( ^ JUJMui-ci,"-
4vK /
- -
1
o
THE JEWISH LAUREATES: BY COUNTRY OF BIRTH (AND LATER RESIDENCE)
COUNTRY
Austria
Canada
NAIVE
Fried
Barany
Landsteiner
Loewi
Pauli
Herzberg
PRIZE
Peace
Med
Med
Med
Phys
Chem
Czechoslovakia Cori,Gerty Med
D enmark
France
C '
G ermany
Bohr, Niels
(Bohr, Aage)
Mottelson
Lippmann
Metchnikoff
Bergson
Jacob
Lwoff
Cassin
Baeyer
Michelson
Ehrlich
Heyse
Willstaetter
Haber
Einstein
Meyerhof
Franck
(Hertz, Gustav
Warburg
Stern
Chain
Lipmann
Krebs
Born
Bloch, Kenrad
Sachs
Bethe
Katz
Herzberg
Kissinger
Phys
Phys
Phys
Phys
Med
Lit
Med
Med
Peace
Chem
Phys
Med
Lit
Chem
Chem
Phys
Med
Phys
Phys
Med
Phys
Med
Med
Med
Phys
Med
Lit
Phys
Med
Chem
Peace
YEAR
11 4
30
emj
.grated to US
36
emj
.grated to US
^5
em
to Switzerland
71
from G ermany
^7
1
4
to
U.S.
22
(iJewish|
(iJewish)
75
1/3
75
1/3
frc
)m U.S.
08
from Luxembourg
08
1
Z
frc
)m USSR
27
65
1/3
65
1/3
68
05
(iJewish)
07
to
U.S.
08
1
2
10
(iJewish)
14
to
Switzerland
18
to
U.K.
21
to
U.S.
22
Z5
1
2
to
U.S.
25
* )
(iJewish
31
43
to
U.S.
45
1/3
to
U.K.
53
1
2
to
U.S.
53
1
2
to
U.K.
54
1
2
to
U.K.
64
1
2
to
U.S.
66
1
2
to
Sweden
61
to
U.S. (iJew)
70
1/3
to
U.K.
71
to
Canada
73
1
2
to
U.S.
-2-
C
Great Br itain
Chain
Med
Krebs
Med
Born
Phys
---
Perutz
Chem
- —
Katz
Med
Gabor
Phys
"•"•■•
Josephson
Phys
*-<
Hungary
Hevesy
Chem
- —
Wigner
Phys
Gabor
Phys
Israel
Agnon
Lit
Begin
Peace
Italy
Poland
( )
Sweden
Switzerland
U.S.
Segre
Phys
Netherlands Asser
Peace
i )
Rabi
Agnon
Begin
Sachs
Pauli
Reichstein
Bloch, Felix
Michelson
Lands t einer
Stern
Erlange
Gasser
Rabi
Muller, H.J.
Cori, Gerty
Waksraan,
Bloch, Felix
Lipmann.', , F .
Lederberg
Komberg
Segre
Glaser
Hofstadter
Calvin
Wigner
Bloch, K.
Phys
Lit
Peace
Lit
Phys
Med
Phys
Phys
Med
Phys
Med
Med
Phys
Med
Med
Med
Phys
Med
Med
Med
Phys
Phys
Phys
Chem
Phys
Med
^5
1/3
53
1
2
5^
1
f
2
62
70
1/3
71
73
1
2
1^0
63
1
2
71
66
1
2
78
1
2
59
1
2
11
1
2
k^-
66
1
2
78
1
2
66
1
2
^5
50
1/3
52
^
07
30
^3
i^k
1
2
1^.1^
1
2
i^k
1^6
^7
1
4:
52
52
1
2
53
1
2
58
59
1
2
59
1
2
60
61
1
2
61
63
1
2
6k
1
from
from
from
from
from
from
Germany
Germany
Germany
Austria
Germany
Hungary
iUi
wentto Sweden
to U.S.
to U.K.
from Poland
from Poland
to U.S.
to U.S.
to Israel
to Israel
from Germany
from Austria
from Geraany
to U.S.
from Austria
from Poland
(iJewish?)
from CSR
from USSR
from Switzerland
from Germany
from Italy
from Hungary
from Germany
-3-
(j
U.S.
U.S.S.R.
Feynman
Schwinger
Wald
Bethe
Nirenberg
Gell-Mann
Luria
Samuelson
Axelrod
Kuznets
Stein
Arrow
Edelman
Kissinger
Baltimore
Temin
Fr i edman
Bellow
Blumberg
Richter
Yalow
Simon
Singer
Nathans
Penzias
Weinberg
Glashow
Berg
Gilbert
Klein
Benacerraf
Metchnikoff
Waksman
Pasternak
Landau
Kuznets
Kantrovich
Phys
Phys
Med
Phys
Med
Phys
Med.
Econ
Med
Econ
Chem
Econ
Med
Peace
Med
Med
Econ
Lit
Med
Phys
Med
Econ
Lit
Med
Phys
Phys
Phys
Chem
Chem
Econ
Med
Med
Med
Lit
Phys
Econ
Econ
65
1/3
65
1/3
61
1/3
61
from Germany
68
1/3
69
69
1/3
70
70
1/3
71
from USSR
72
1
4
72
1
2
72
1
2
73
1
from Germany
15
1/3
15
1/3
16
16
16
1
2
16
1
2
(iJewish?)
11
1
2
78
("iJewish)
78
from Poland
78
1/3
78
1
4
79
1/3
79
1/3
80
1
2
80
1
4
80
80
1/3
from Venezue
08
1
2
to FRANCE
52
to U.S.
58
62
71
to U.S.
15
1
2
r
\
ij
^1
^2>
8'
\Mnr^\
I c?
a
7-1
(
(
(f^
Ualui z^
^^^
4-
^
6^ /V^ M;-^ fi>)
V6
.r^
^
1 1'/'^)^
"^1
1
r)
i
n
who's Who
dited by
Bernard S, Schlessinger
^junl H. ScWessir^ger
InasheUe S. Karp.
Lo' lise Sherby ,
a. .. Parvin Moojy
Associate Editors
)
ORYX PRESS
1986
C'a
The rare Arabian Oryx is believed to have inspired the myth of the unicom. This desert
antelope became virtually extincl in the early 1960s. At thal time several groups of
international conservationists arranged to have 9 animals sent to the Phoenix Zoo to be the
nucleus of a captive breeding herd. Today the Oryx population is over 400, and herds have
been retumed to reserves in Israel, Jordan, and Oman.
V
Copyright© 1986 by
The Oryx Press
2214 North Central at Encanto
Phoenix, Arizona 85004-1483
Published simultaneously in Canada
0
All rights reserved
No part of this publication may be reproduced or transmitted in any form or by any means,
electronic or mechanical, including photocopying, recording, or by any information storage and
retrieval System, without permission in writing from The Oryx Press.
Printed and Bound in the United States of America
kJ9 The paper used in this publication meets the minimum requirements of American National
Standard for Information Science — Permanence of Paper for Printed Library Materials, ANSI
Z39.48, 1984.
o
Library of Congress Cataloging-in-Publication Data
The Who's who of Nobel Prize winners.
Includes indexes.
1. Nobel prizes. 2. Biography — 20th Century —
Dictionaries. L Schlessinger, Bemard S., 1930-
II. Schlessinger, June H.
AS911.N9W53 1986 001.4'4'0922 [B]
ISBN 0-89774-193-5
86-42784
ymummmmmtm
M>a4hmmitmtmäkimH
i
viii The Who's Who of Nobel Prize Winners
V
MMkmta
«««Mi
»«ISRP
o
l
In cases where laureates spent significant parts
of their lives in several countries and obtained
multiple cilizenships, each of those is identified in
the entry. Here is an example:
German; later Swiss and American Citizen
In cases where it is known that a laureate
resided in a certain country, but citizenship for that
country cannol be determined, the entry is ar-
ranged as follows:
Dutch; later French resident and American Citi-
zen
RELIGION
^ )
Of all the fields researched for this bock, this
was by far the most difficult for which to locate
definitive informalion. Whether the Nobel Prize
winner was in Literature, Peace, Economics, Medi-
cine and Physiology, Chemistry, or Physics, there
were scant data on religious preference and
ofttimes contradictory data. The Literature and
Peace winners were more likely to have religion
identified, but even in these cases, it was more
often a passing (and somelimes puzzling) reference,
rather than a clear Statement (for example,
"Jewish/EvangelicaP or "Freethinker; from
Lutheran background"). Unless a specific narrow
religious preference was stated in the literature con-
sulted, generic terms (such as "Christian") were
used. In instances where we were fairly certain of
religion, but not positive, we used the term "Most
probably." When not even a good guess could be
made, we used the notation "No record found."
Where a person's religious preference changed, we
used Statements such as "Agnostic; from Christian
background." Also, in some cases, the laureate's
parents were of different religious persuasions; that
fact has been noted, when known, in the field. Here
is an example:
Areligious; from Anglican/Methodist back-
ground.
Even when the literature consulted was definite
about religious preference, there is still some ques-
tion as to religious afiiliation in some instances
because of the highly personal and variable nature
of a person's preference in this area. The user
should read all entries with that thought in mind;
any new information made available will be in-
cluded in later editions.
EDUCATION
In citing the university name and the the de-
gree name, the format found in the sources con-
sulted was followed. For universities in the United
States, the abbreviation of the State in which the
university is located is used. For universities out-
side the United States, the country of location is
given. Some country identifications may look odd,
as may some spellings, but it must be remembered
that both geographic locations and spelling customs
changed markedly between 1901 and 1985. Our
rule was that we used the data presented in the
sources consulted unless an obvious error would
thus result. Where the laureate did not receive any
degree, the entry reads "No College degrees."
SPOUSE
The füll name of the spouse is presented, fol-
lowed by as füll a date of marriage as was avail-
able. If the person married more than once, the
death or divorce of the previous spouse is noted,
with a date, if available. Where it was not possible
to determine whether the previous spouse had died
or been divorced, that information was omitted. In
some cases, the term "dissolved" (used in some
sources) is carried into this book as well. If the
person did not marry, the notation "None" is used.
If it was impossible to determine whether a mar-
riage had occurred, the notation "No record found"
is used.
CHILDREN
Where names of children were found, the name
plus the term "son" or "daughter" are included. If
numbers of children were found, but no names, the
numbers are given, sometimes as totals and some-
times broken down by daughters and sons, as avail-
able. Interestingly, where names were not found, it
was most often the names of daughters; in some
cases, sons' names were given, but daughters'
names were omitted! Where applicable, and where
such information is available, adopted children,
stepchildren, and stillborn children are listed as
well.
CAREER
In its most complete form, career information
is presented this way:
Organization name, geographic location, title,
years of employment.
The career entry generally begins with the first
••professional" position held by the winner. Thus,
for most science-oriented laureates, the first Posi-
tion listed will be after the year of the terminal
degree. For academics, the title "Professor" is used,
no matter what the rank or the distribution be-
tween teaching, research, and Service. In the case of
the Literature winners, where the person's sole in-
volvement was in writing, the title "Writer" is used.
In the case of the Peace winners, where the per-
son's career was spent in a variety of activist and
ämmmmmmmfm
I »i II I. ^gggiwiB»*^<^ppipMi»»i*
ttmimm
«P^i^
ii« nii<<
■«•««MMBi^ltM*
•■«■■
v»// The Who's Who of Nobel Prize mriners
o
( )
In cases where laureates spent significant parts
of thcir lives in several countries and obtained
multiple citizenships, each of those is identified in
the entry. Here is an example:
German; later Swiss and American Citizen
In cases where it is known that a laureate
resided in a certain country, but citizenship for that
country cannot be determined, the entry is ar-
ranged as follows:
Dutch; later French resident and American Citi-
zen
RELIGION
Of all the fields researched for this book, this
was by far the most difTicult for which to locate
definitive information. Whether the Nobel Prize
winner was in Literature, Peace, Economics, Medi-
cine and Physiology, Chemistry, or Physics, there
were scant data on religious preference and
ofttimes contradictory data. The Literature and
Peace winners were more likely to have religion
identified, but even in these cases, it was more
often a passing (and sometimes puzzling) reference,
rather than a clear Statement (for example,
"Jewish/Evangelicar or "Freethinker; from
Lutheran background"). Unless a specific narrow
religious preference was stated in the literature con-
sulled, generic terms (such as "Christian") were
used. In instances where we were fairly certain of
religion, but not positive, we used the term "Most
probably." When not even a good guess could be
made, we used the notation "No record found."
Where a person's religious preference changed, we
used Statements such as "Agnostic; from Christian
background." Also, in some cases, the laureate's
parents were of different religious persuasions; that
fact has been noted, when known, in the field. Here
is an example:
Areligious; from Anglican/Methodist back-
ground.
Even when the literature consulted was definite
about religious preference, there is still some ques-
tion as to religious afliliation in some instances
because of the highly personal and variable nature
of a person's preference in this area. The user
should read all entries with that thought in mind;
any new information made available will be in-
cluded in later editions.
EDUCATION
In citing the university name and the the de-
gree name, the format found in the sources con-
sulted was followed. For universities in the United
States, the abbreviation of the State in which the
university is located is used. For universities out-
side the United States, the country of location is
given. Some country identifications may look odd,
as may some spellings, but it must be remembered
that both geographic locations and spelling customs
changed markedly between 1901 and 1985. Our
rule was that we used the data presented in the
sources consulted unless an obvious error would
thus result. Where the laureate did not receive any
degree, the entry reads "No College degrees."
SPOUSE
The füll name of the spouse is presented, fol-
lowed by as füll a date of marriage as was avail-
able. If the person married more than once, the
death or divorce of the previous spouse is noted,
with a date, if available. Where it was not possible
to determine whether the previous spouse had died
or been divorced, that information was omitted. In
some cases, the term "dissolved" (used in some
sources) is carried into this book as well. If the
person did not marry, the notation "None" is used.
If it was impossible to determine whether a mar-
riage had occurred, the notation "No record found"
is used.
CHILDREN
Where names of children were found, the name
plus the term "son" or "daughter" are included. If
numbers of children were found, but no names, the
numbers are given, sometimes as totals and some-
times broken down by daughters and sons, as avail-
able. Interestingly, where names were not found, it
was most often the names of daughters; in some
cases, sons' names were given, but daughters'
names were omitted! Where applicable, and where
such information is available, adopted children,
stepchildren, and Stillborn children are listed as
well.
CAREER
In its most complete form, career information
is presented this way:
Organization name, geographic location, title,
years of employment.
The career entry generally begins with the first
"professional" position held by the winner. Thus,
for most science-oriented laureates, the first Posi-
tion listed will be after the year of the terminal
degree. For academics, the title "Professor" is used,
no matter what the rank or the distribution be-
tween teaching, research, and Service. In the case of
the Literature winners, where the person's sole in-
volvement was in writing, the title "Writer" is used.
In the case of the Peace winners, where the per-
son's career was spent in a variety of activist and
• ■ -i -"■-—■ ^t < - mn
II III i \:mtm
,» t
>f%ti . ■■^»j|aiii
Religion Index 211
6
{ )
n
Episcopalian
Buller, Nicholas Murray, 379
Cecil, Edgar Algemon Robert
Gascoyne, Sir, 384
Faulkner, William Culhbert, 169
Marshall, George Callell, 392
Morgan, Thomas Hunt, 239
Evangelical
Forssmann, Werner Theodor Otto,
275
Müller, Paul Hermann, 260
Hindu
Chandrasekhar, Subrahmanyan, 537
Khorana, Har Gobind, 303
Raman, Chandrasekhara Venkata,
Sir, 452
Islamic
El-Sadat, Muhammed Anwar, 410
Salam, Abdus, 529
Jewish
Agnon, Shmuel Yosef, 186
Arrow, Kenneth Joseph, 106
Asser, Tobias Michael Carel, 361
Axelrod, Julius, 308
Baltimore, David, 320
Bäräny, Robert, 222
Begin, Menachim Wolfovitch, 409
Bellow, Saul, 198
Berg, Paul, 93
/ Bergson, Henri Louis, 152
Bethe, Hans Albrecht. 504
Bloch, Felix, 473
Bloch, Konrad E., 292
|, Blumberg, Baruch Samuel, 323
^ Bohr, Aage Niels, 517
Bohr, Niels Henrik David. 442
Born, Max, 476
}ä
. Brown, Herbert Charles, 91
^ Brown. Michael Stuart. 346
/Calvin, Melvin, 64
Canetti« Elias, 202
Cassin, Rene-Samuel, 399
Chain, Ernst Boris, Sir, 253
Cori, Gerty Theresa Radnitz, 258
Edelman, Gerald Maurice, 312
Ehrlich, Paul, 215
Einstein, Albert, 440
Einthoven, Willem, 229
i)
w
Erlanger, Joseph, 251
»/Feynman, Richard Phillips, 500
Franck, James, 445
Fried, Alfred Hermann, 362
Friedman, Milton, 113
Gabor, Dennis, 509
Gasser, Herbert Spencer, 252
Gilbert, Walter, 94
Glaser, Donald Arthur, 490
Glashow, Sheldon, 528
Goldstein, Joseph Leonard, 347
.^•^ Haber, Fritz, 1 7
' Hauptman. Herbert Aaron, 100
Herzberg, Gerhard, 79
Hevesy, George Charles von, 40
Heyse, Paul Johann Ludwig von, 135
HofTman, Roald, 96
Hofstadter, Robert, 49 1
Jacob, Francois, 294
Josephson, Brian David, 514
Kantorovich, Leonid Vitarevich, 1 1 1
to^ Kaoitsa. Pvotr Leonidovich. 525
Katz, Bernard, Sir, 309
Kissinger, Henry Alfred, 402
Klug, Aaron, 97
Komberg, Arthur, 281
Krebs, Hans Adolf, Sir, 268
' Kuznets, Simon Smith, 105
Landau, Lev Davidovich, 493
Lederberg, Joshua, 279
Lipmann, Fritz Albert, 269
Lippman, Gabriel Jonas, 426
Loewi, Otto, 245
Luria, Salvador Edward, 307
LwofT, Andre Michael, 295
Metchnikoff, Ehe, 216
Meyerhof, Otto Fritz, 226
^ Michelson, Albert Abraham, 425
Modigliani, Franco, 124
A/l Moissan, Ferdinand Frederick Henri.
5
Mottelson, Benjamin Roy, 518
Nathans, Daniel, 329
Nirenberg, Marshall Warren, 304
Pasternak, Boris Leonidovich, 1 78
Penzias, Arno Allan, 526
Perutz, Max Ferdinand, 66
Rabi, Isidor Isaac, 464
Reichstein, Tadeus, 265
_ Richter, Burton, 520
Sachs, Leonie Nelly, 187
Samuelson, Paul Anthony, 104
Schwinger, Julian Seymour, 501
Segre, Emilio Gino, 489
Singer, Isaac Bashevis, 168
Stein, William Howard, 82
Stern, Otto, 463
Tamm, Ige
Temin, Howard Martm, 322
Waksman, Selman Abraham, 267
Wald, George, 301
^»^ Wallach. Otto, 10
Warburg, Otto Heinrich, 236
Weinberg, Steven, 530
Willstäter, Richard Martin, 16
(jr Yalow, Rosalyn Sussman, 327
Lutheran
Alfven, Hannes Olof Gösta, 507
Arrhenius, Svante August, 3
Borlaug, Norman Emest, 400
Bothe, Walther Wilhelm Georg, 477
Eigen, Manfred, 72
Fibiger, Johannes Andreas Grib, 230
Einsen, Niels Ryberg, 209
Fischer, Ernst Otto, 83
Granit, Ragnar Arthur, 299
Hammarskjold, Dag Hjalmar Agne
Cari, 397
Hassel, Odd, 77
Hesse, Herman, 165
Karlfeldl, Erik Axel, 143
Koch, Heinrich Hermann Robert,
211
Kusch, Polycarp, 478
Lawrence, Emest Orlando, 462
Lynen, Feodor Felix Konrad, 293
Myrdal, Alva Reimer, 414
j^ Tamm, Igor Eveenevich, 487
Myrdal, Kari Gunnar, 110
Ohlin, Bertil Gotthard, 1 1 5
Roentgen, Wilhelm Conrad, 417
Schweitzer, Albert, 391
Söderblom, Nathan, 377
Streseman, Gustav, 373
Svedberg, Theodor H.E., 22
Taube, Henry, 98
Theorell, Axel Hugo Teodor, 273
Tiselius, Arne Wilhelm Kaurin, 47
Wigner, Eugene Paul, 496
Zeeman, Pieter, 419
Ziegler, Karl, 68
Methodist
Banting, Frederick Grant, Sir, 227
Barkla, Charies Glover, 436
Cremer, William Randal, Sir, 352
Dale, Henry Hallett, Sir, 244
Henderson, Arthur, 381
Kipling, Joseph Rudyard, 1 32
Merrifield, Robert Bruce, 99
Mott, John R., 387
Pearson, Lester Bowles, 393
Walton, Emest Thomas Sinton, 472
Presbyterian
Addams, Laura Jane, 378
Bück, Peari Comfort Sydenstricker,
161
Bumet, Frank MacFariane, Sir, 283
Compton, Arthur Holly, 448
Fleming, Alexander, Sir, 254
Fowler, William Alfred, 538
Hench, Philip Showalter, 263
MacLeod, John James Rickard, 228
Orr, John Boyd, 388
Rainwater, Leo James, 519
Richards, Dickinson Woodruff, 276
Roosevelt, Theodore, 354
Townes, Charles Hard, 499
Wilson, Thomas Woodrow, 365
Protestant
Adrian, Edgar Douglas, Baron, 237
Appleton, Edward Victor, Sir, 467
Arber, Werner, 328
Bajer, Fredrik, 358
Beckett, Samuel Barclay, 190
Bergius, Friedrich Karl Rudolph, 28
Buisson, Ferdinand Edouard, 374
Bunche, Ralph Johnson, 389
Delbrück, Max, 305
Fischer, Emil Herman, 2
Flory, Paul John, 85
Gide, Andre Paul Guillaume, 166
Gobat, Charles Albert, 351
Hahn, Otto, 41
Heisenberg, Werner Karl, 453
Heyse, Paul Johann Ludwig von, 135
Hüll, Cordeil, 385
Karrer, Paul, 36
Kocher, Emil Theodor, 2 1 7
Langmuir, Irving, 30
Lenard, Philipp Edward Anton, 423
Mann, Paul Thomas, 1 54
Monod, Jacques Lucien, 296
Northrop, John Howard, 43
Onsager, Lars, 75
Passy, Frederic, 349
mm*
■■H|p»<w>«i>*^i ifci , mmm^ßmmf
mtf^mm
|h iOWIWü^^M^W»!
wipipm
Religion Index 211
o
(
/
Episcopalian
Buller, Nicholas Murray, 379
Cecil, Edgar Algemon Robert
Gascoyne, Sir, 384
Faulkner, William Culhberl, 169
Marshall, George Catlett, 392
Morgan, Thomas Hunt, 239
Evangelical
Forssmann, Werner Theodor Otto,
275
Müller, Paul Hermann, 260
Hindu
Chandrasekhar, Subrahmanyan, 537
Khorana, Har Gobind, 303
Raman, Chandrasekhara Venkata,
Sir, 452
Islamic
El-Sadat, Muhammed Anwar, 410
Salam, Abdus, 529
Jewish
/Agnon, Shmuel Yosef, 1 86
l/Arrow, Kenneth Joseph, 106
c/Asser, Tobias Michael Carel, 361
i/Axelrod, Julius, 308
(/Baltimore, David, 320
i/Bäräny, Robert, 222
i/Begin, Menachim Wolfovitch, 409
i/Bellow, Saul, 198
y Berg, Paul, 93
^ Bergson, Henri Louis, 152
-^Bethe, Hans Albrecht, 504
^ Bloch, Felix, 473
•^Bloch, Konrad E., 292
w
» ipT Blumberg, Baruch Samuel, 323
NL'-Boh^Aage Niels, 517
hlo
( )
/ Bohr, Niels Henrik David, 442
i^ Born, Max, 476
. . »/Brown, Herbert Charles, 91
(vU— Brown, Michael Stuart, 346
• Calvin, Melvin, 64 ^'0^
^ Canetti, Elias, 202
y Cassin, Rene-Samuel, 399
^ Chain, Ernst Boris, Sir, 253
^ Cori, Gerty Theresa Radnitz. 258
"^Edelman, Gerald Maurice, 312
''Ehrlich, Paul, 215
, -^Einstein, Albert, 440
^J — Einthoven, Willem, 229
(/Erlanger, Joseph, 251
i/Feynman, Richard Phillips, 500
/Franck, James, 445
/iFried, Alfred Hermann, 362
^ Friedman, Milton, 1 1 3
/Gabor, Dennis, 509
(/Gasser, Herbert Spencer, 252
^Gilbert, Walter, 94
c Glaser, Donald Arthur, 490
(/jlashow, Sheldon, 528
\/Goldstein, Joseph Leonard, 347
v^Haber, Fritz, 1 7
— Hauptman, Herbert Aaron, 100
v/Herzberg, Gerhard, 79
^Hevesy, George Charles von, 40
^/Heyse, Paul Johann Ludwig von, 135
^HofTman, Roald, 96
^ofstadter, Robert, 491
*^acob, Francois, 294
*^Josephson, Brian David, 514
^-iCantorovich, Leonid VitaPevich, 1 1 1
^Kapitsa, Pyotr Leonidovich, 525
- Katz, Bemard, Sir, 309
^Kissinger, Henry Alfred, 402
'Klug, Aaron, 97
• Komberg, Arthur, 281
^ Krebs, Hans Adolf, Sir, 268
'Kuznets, Simon Smith, 105
«/Landau, Lev Davidovich, 493
*4^derberg, Joshua, 279
-Lipmann, Fritz Albert, 269
./Lippman, Gabriel Jonas, 426
^ Loewi, Otto, 245
^ Luria, Salvador Edward, 307
^Lwoff, Andre Michael, 295
^Metchnikoff, Ehe, 216 -
^ Meyerhof, Otto Fritz, 226
'^ Michelson, Albert Abraham, 425
^Modigliani, Franco, 124
"^ Moissan, Ferdinand Frederick Henri,
6
j/Mottelson, Benjamin Roy, 518
Nathans, Daniel, 329
•^irenberg, Marshall Warren, 304
Pasternak, Boris Leonidovich, 1 78
•^enzias, Arno Allan, 526
^erutz, Max Ferdinand, 66
*^Rabi, Isidor Isaac, 464
''Reichstein, Tadeus, 265
Richter, Burton, 520
Sachs, Leonie Nelly, 187
»/Samuelson, Paul Anthony, 104
^Schwinger, Julian Seymour, 501
^Segre, Emilio Gino, 489
"^Singer, Isaac Bashevis, 168
•^ Stein, William Howard, 82
^Stem, Otto, 463
^Tamm, Igor Evgenevich, 487
i^Temin, Howard Martin, 322
•/Waksman, Selman Abraham, 267
^Wald, George, 301
Wallach, Otto, 10
/Warburg, Otto Heinrich, 236
«^Weinberg, Steven, 530
c/Willstäter, Richard Martin, 16
y Yaiow, Rosalyn Sussman, 327
1
Lutheran
Alfven, Hannes Olof Gösta, 507
Arrhenius, Svante August, 3
Borlaug, Norman Emest, 400
Bothe, Walther Wilhelm Georg, 477
Eigen, Manfred, 72
Fibiger, Johannes Andreas Grib, 230
Finsen, Niels Ryberg, 209
Fischer, Ernst Otto, 83
Granit, Ragnar Arthur, 299
Hammarskjold, Dag Hjalmar Agne
Carl, 397
Hassel, Odd, 77
Hesse, Herman, 165
Karlfeldt, Erik Axel, 143
Koch, Heinrich Hermann Robert,
211
Kusch, Polycarp, 478
Lawrence, Emest Orlando, 462
Lynen, Feodor Felix Konrad, 293
Myrdal, Alva Reimer, 414
Myrdal, Karl Gunnar, 110
Ohlin, Bertil Gotthard, 1 1 5
Roenlgen, Wilhelm Conrad, 417
Schweitzer, Albert, 391
Söderblom, Nathan, 377
Streseman, Gustav, 373
Svedberg, Theodor H.E., 22
Taube, Henry, 98
Theorell, Axel Hugo Teodor, 273
Tiselius, Arne Wilhelm Kaurin, 47
Wigner, Eugene Paul, 496
Zeeman, Pieter, 419
Ziegler, Karl, 68
Methodist
Banting, Frederick Grant, Sir, 227
Barkla, Charles Glover, 436
Cremer, William Randal, Sir, 352
Dale, Henry Hallett, Sir, 244
Henderson, Arthur, 38 1
Kipling, Joseph Rudyard, 132
Merrifield, Robert Bruce, 99
Mott, John R., 387
Pearson, Lesler Bowles, 393
Walton, Emest Thomas Sinton, 472
Presbyterian
Addams, Laura Jane, 378
Bück, Pearl Comfort Sydenstricker,
161
Bumet, Frank MacFarlane, Sir, 283
Compton, Arthur Holly, 448
Fleming, Alexander, Sir, 254
Fowler, William Alfred, 538
Hench, Philip Showalter, 263
MacLeod, John James Rickard, 228
Orr, John Boyd, 388
Rainwater, Leo James, 519
Richards, Dickinson Woodruff, 276
Roosevelt, Theodore, 354
Townes, Charles Hard, 499
Wilson, Thomas Woodrow, 365
Protestant
Adrian, Edgar Douglas, Baron, 237
Appleton, Edward Victor, Sir, 467
Arber, Werner, 328
Bajer, Fredrik, 358
Beckett, Samuel Barclay, 190
Bergius, Friedrich Karl Rudolph, 28
Buisson, Ferdinand Edouard, 374
Bunche, Ralph Johnson, 389
Delbrück, Max, 305
Fischer, Emil Herman, 2
Flory, Paul John, 85
Gide, Andre Paul Guillaume, 166
Gobat, Charles Albert, 351
Hahn, Otto, 41
Heisenberg, Werner Karl, 453
Heyse, Paul Johann Ludwig von, 135
Hüll, Corden, 385
Karrer, Paul, 36
Kocher, Emil Theodor, 2 1 7
Langmuir, Irving, 30
Lenard, Philipp Edward Anton, 423
Mann, Paul Thomas, 1 54
Monod, Jacques Lucien, 296
Northrop, John Howard, 43
Onsager, Lars, 75
Passy, Frederic, 349
4 The mo's H'Ao ofSobcl Prize Winners
(
;
l
( )
for Physical Chcmislry, Sweden, Direclor, 1905-27.
OTHER AWARDS: Davy Mcdal, Royal Society, 1902;
Willard Gibbs Medal, Uniled States, 1911; Faraday
Medal, 1914.
Selected Publications: Lehrbuch der Elektrochemie,
Leipzig, Germany: Quandl Sc Handell, 1901 (Textbook
on Electrochemistry. Tr. by John McCrae. New York:
Longmans Green &. Co., 1902). Theorien der Chemie.
Leipzig, Germany: Akademische Verlagsegesellschaft,
1906 (Theories of Chemistry. Tr. by T. Slater Price.
New York: Longmans Green & Co., 1907). The World
in the Making: Evolution of the Universe. New York:
Harper Sc Brothers, 1908. The Silliman Lectures and
Theories of Solutions. New Haven, CT: Yale U. Press,
1912. The Quantitative Laws in Biological Chemistry.
London: G. Bell & Sons, 1915.
For More Information See: Dictionary of Scientific
Biography. New York: Scribner's, 1973 (Volume 1),
296-302. "Svante August Arrhenius." Zeitschrift für
Physikalische Chemie 69 (1909): 5-20. Svenst Biog-
rafiskt Lexikon. Stockholm: Albert Bonniers Forlag,
1920 (Volume 2), 287-301.
Commentary: Svante Arrhenius received the Nobel
**in recognition of the extraordinary Services he has
rendered to the advancement of chemistry by bis elec-
Irolytic theory of dissociation." He was also notable
for his work in electrical conductivity, in serology and
immunochemistry, and in physical processes in the
universe. Arrhenius participated actively in nonscien-
tific affairs and was instrumental in negotiating the
release of German-Austrian scientists who were prison-
ers of war in World War L (B.S.S.)
1904
Ramsay, William, Sir 4
PRIZE: Chemistry, 1904. BORN: October 2, 1852; High
Wycombe, Buckinghamshire, Glasgow, Scotland. DIED:
July 23, 1916; High Wycombe, Buckinghamshire,
Glasgow, Scotland. parentS: Father, Robertson W.
Ramsay; Molher, Catherine Robertson Ramsay. na-
TIONALITY: Scottish. RELIGION: Calvinist. EDUCATION:
Univ. of Tübingen, Germany, Ph.D., 1872. SPOUSE:
Margaret Stevenson Buchanan, married August 1881.
CHiLDREN: 1 son; 1 daughter. career: Anderson Col-
lege, Glasgow, Scotland, Professor, 1872-74; Univ. of
Glasgow, Scotland, Professor, 1874-80; Bristol Univ.,
England, Professor, 1880-87; Univ. of London, Eng-
land, Professor, 1887-1913. other awardS: Davy
Medal, Royal Society, 1895; Hodgkins Prize, Smith-
sonian Institution, 1895; French Academy of Scientists
Prize, 1895; Knighthood, 1902; A.W. HofTman Medal,
German Chemical Society, 1903; Prussian Order of
Merit; Commander of the Crown of Italy.
Selected Publications: The Gases of the Atmosphere:
The History of Their Discovery. New York: Macmillan,
1896. Modern Chemistry: Theoretical. London: J.
Dent, 1900. Modern Chemistry: Systematic. Lxjndon: J.
Dent, 1900. Introduction to the Study of Physical
Chemistry. London: Joseph Black, 1904. Essays Bio-
graphical and Chemical. London: A. Constable & Co.,
1908. Elements and Electrons. New York: Harper,
1912.
For More Information See: Dictionary of Scientific
Biography. New York: Scribner's, 1973 (Volume 11),
277-84. Travers, Morris W. A Life of William Ramsay,
London: Edward Arnold, 1956.
Commentary: William Ramsay's Nobel was ^in rec-
ognition of his Services in the discovery of the inert
gaseous Clements in air, and his determination of their
place in the periodic System." His interests, however,
were far-ranging and included significant work on the
Pyridine bases, on evaporation and dissociation, on
molecular surfacc energy, and on radioactivity. (B.S.S.)
1905
Von Baeyer, Adolf Johann Friedrich Wilhelm 5
PRIZE: Chemistry, 1905. BORN: October 31, i»3D; Ber-
lin, Germany. died: August 20, 1917; Stamberg, Ba-
varia, Germany. parents: Father, Johann Jakob von
Baeyer; Mother, Eugenie Hitzig von Baeyer. national-
ity: German. RELIGION: Jewish/Evangelical. educa-
TION: Univ. of Beriin, Germany, Ph.D., 1858. SPOUSE:
Adelheid Bendemann, married 1868. children:
Eugenie, daughter; Hans, son; Otto, son. career: Kek-
ule Laboratory, Heidelberg, Germany, Researcher,
1858-60; Trade Academy, Beriin, Germany, Professor,
1860-66; Univ. of Beriin, Germany, Professor, 1866-
69; War Academy, Germn.iy, Professor, 1869-71;
Univ. of Strassburg, Germany, Professor, 1871-73;
Univ. of Munich, Germany, Professor, 1873-1917.
other AWARDS: Davy Medal, Royal Society, 1881.
Selected Publications: Adolph von Baeyer's Gesam-
melte Werke (Collected Works). 2 volumes. Brunswick,
Germany: F. Viewig und Sohn, 1905.
For More Information See: Dictionary of Scientific
Biography. New York: Scribner's, 1970 (Volume 2),
389-91. Rupe, H. Adolf von Baeyer als Lehrer und
Forscher. Stuttgart, Germany: F. Enke, 1932.
Commentary: Adolf von Baeyer was granted the
Nobel "in recognition ofhis Services in the advance-
ment of organic chemistry and the chemical industry,
through his work on organic dyes and hydroaromatic
Compounds." One of the fathers of organic chemistry,
Baeyer's work encompassed the study of uric acid,
barbituric acid, indigo, indole, indigotin, zinc-dust dis-
tillation, condensation reactions, the phthaleins, acety-
lene, polyacetylene, organic peroxides, oxonium Com-
pounds, benzene and cyclic terpene. (B.S.S.)
1906
Moissan, Ferdinand Frederick Henri 6
PRIZE: Chemistry, 1906. BORN: September 28, 1852;
Paris, France, died: February 20, 1907; Paris, France.
PARENTS: Father, no record found; Mother, Mitelle
Moissan. nationality: French. RELIGION: Jewish. edu-
CATION: Univ. of Paris, France, baccalaureate, 1874;
Univ. of Paris, France, licence, 1877; Univ. of Paris,
France, docteur es sciences physiques, 1880. spouse:
Leonie Lugan, married 1882. children: Louis, son.
CAREER: Ecolc Supcricurc de Pharmacie, France, Pro-
fessor, 1879-83, 1886-1900; Univ. of Sorbonne,
France, Professor, 1900-07. other awardS: Lacaze
Prize, Academy of Sciences, 1887; Davy Medal, Royal
Society, 1896; Hoffman Medal, German Chemical So-
ciety, 1903.
Selected Publications: Le Four Electrique. Paris: G.
Steinheil, 1897. Le Fluor et ses Composes. Paris: G.
Steinheil, 1900. Le Chimie Minerale, ses Relations
avec les Autres Sciences. Paris: G. Steinheil, 1904.
Traite de Chimie Minerale, Paris: Masson, 1904-06.
Chemistry 5
ü
For Morc Information See: Dicüonary of Scientific
Biography. New York: Scribner's, 1970 (Volume 9),
450-52. Lebeau, Paul. **Henn Moissan." Bulletin de la
Societe Chimique de France (4th series) 3 (1908): 1-38.
Commentary: Henri Moissan was awarded Ihe No-
bel Prize "in recognilion of ihe great Services rendered
by him in bis investigalion and isolation of the ele-
ment fluorine, and for the adoplion in the Service of
science of Ihe eleclric fumace called after him.'' Mois-
san used the high temperatures atlainable in the elec-
lric fumace he developed to prepare numerous new
Compounds and lo vaporize subslances previously re-
garded as infusible. In addition, he discovered Silicon
carbide (carborundum), produced artificial diamonds,
and devised a commercially profitable method of pro-
ducing acetylene. The developmenl of high-tempera-
lure chemistry was greatly inspired by his electric fur-
nace. (D.R.)
1907
Buchner, Eduard 7
PRIZE: Chemistry, 1907. born: May 20, 1860; Munich,
Germany. died: August 13, 1917; Focsani, Rumania.
PARENTS: Father, Ernst Buchner; Mother, Friederike
Martin Buchner. nationality: German. Religion:
Most probably Christian/Protestant, education: Univ.
of Munich, Germany, Ph.D., 1888. spouse: Lotte
Stahl, married 1900. children: 2 sons; 1 daughter.
CAREER: Univ. of Munich, Germany, Professor, 1889-
93; Univ. of Kiel, Germany, Professor, 1893-96; Univ.
of Tubingen, Germany, Professor, 1896-98; Agricul-
tural College, Berlin, Germany, Professor, 1898-1908;
Univ. of Breslau, Germany, Professor, 1908-11; Univ.
of Wurzburg, Germany, Professor, 191 1-17.
Selected Publications: Die Zymassegarung
(Zymosis). Munich: R. Oldenbourg, 1903 (with H.
Buchner and M. Hahn).
For More Information See: Biographical Dictionary
of Scientists. London: A. and C. Black, 1969, 87-88.
Dictionary of Scientific Biography. New York: Scrib-
ner's, 1970 (Volume 2), 560-63.
Commentary: Eduard Buchner was awarded the No-
bel Prize in chemistry in 1907 "for his biochemical
researches and his discovery of cell-free fermentation,"
the tuming point for the study of enzymes and the
beginning of modern enzyme chemistry. By grinding
yeast cells with sand at a controlled temperature, he
was able to prepare a cell-free extract that would fer-
ment sucrose to ethanol. He called the active,
fermentation-producing agent of the expressed fluid
"zymase." The work showed that living yeast cells
were not essential for fermentation as oihers had sup-
posed. Buchner's revolutionary discoveries in biochem-
istry overshadowed his work in preparative organic
chemistry, one result of which was the syntheses of
cycloheptatriene and cycloheptane-carboxylic acid.
(D.R.)
1908
"^ Rutherford, Ernest, Sir 8
PRIZE: Chemistry, 1908. BORN: August 30, 1871; Spring
Grove, New Zealand. died: October 19, 1937; Cam-
bridge, England. parentS: Father, James Rutherford;
Mother, Martha Thompson Rutherford. Nation ality:
British. RELIGION; Protestant, education: Canlerbury
College, New Zealand, B.A., 1892; Canlerbury College,
New Zealand, M.A., 1893; Canlerbury College, New
Zealand, B.Sc, 1894. spouse: Mary Georgina Newton,
married 1900. children: Eileen, daughter. career:
McGill Univ., Canada, Professor, 1898-1907; Victoria
Univ., Manchester, England, Professor, 1907-19; Cam-
bridge Univ., England, Professor, 1919-37. OTHER
awards: Rumford Medal, Royal Society, 1904; Bressa
Prize, 1910; Knighthood, 1914; Copley Medal, Royal
Society, 1922; Order of Merit, 1925; Albert Medal,
Royal Society of Arts, 1928; Faraday Medal, 1930.
Selected Publications: Radioactivity. Cambridge:
Cambridge U. Press, 1904. Radioactive Transforma-
tions. London: A. Constable, 1906. Radioactive Sub-
stances and Their Radiations. Cambridge: Cambridge
U. Press, 1913. Radiations from Radioactive Sub-
slances. Cambridge: Cambridge U. Press, 1930 (with J.
Chadwick and CD. Ellis). The Newer Alchemy. New
York: Macmillan, 1937. Collected Papers of Lord Ruth-
erford of Nelson. 3 volumes. New York: Interscience
Publishers, 1962-65.
For More Information S^t: Dictionary of Scientific
Biography. New York: Scribner's, 1975 (Volume 12),
25-36. Feather, Norman. Lord Rutherford. London:
Blackie and Son, Ltd., 1940. Obituary Notices of the
Royal Society of London. Cambridge: Royal Society,
1938 (Volume 2), 395-423.
Commentary: Eraest Rutheribrd was honored by the
Academy "for his investigations inlo the disintegration
of the elements, and the chemistry of radioactive sub-
slances." While still in New Zealand, Rutherford stud-
ied the magnetic properties of iron in high-frequency
discharges and designed a time-measuring device. In
England, he invented an electromagnetic wave deleclor
and studied x-ray bombardment and uranium radi-
ations. During his lime in Canada, he continued his
studies of radioactivity and radon. Back in England,
his further studies on radioactivity led to his concepl
of nuclear structure and eventually to the bombard
ment studies that elaborated this, and produced trans-
mutations. In addition to his own work, he developed
a multitude of great researchers. (L.K.)
1909
Ostwald, Friedrich Wilhelm 9
PRIZE: Chemistry, 1909. BORN: September 2, 1853;
Riga, Latvia. died: April 4, 1932; Grossbothen, Ger-
many. PARENTS: Father, Gottfried Oslwald; Mother,
Elizabeth Leuckel Ostwald, nationality: Laivian;
later German Citizen. Religion: Christian, education:
Univ. of Dorpat, Latvia, graduate, 1875; Univ. of
Dorpat, Latvia, M.A., 1876; Univ. of Dorpat, Latvia,
Ph.D., 1878. SPOUSE: Helene von Reyher, married
April 24, 1880. CHILDREN: Carl Wilhelm Wolfgang,
son; Grete, daughter; 3 other children. career: Riga
Polytechnic Institute, Latvia, Professor, 1881-87; Univ.
of Leipzig, Germany, Professor, 1887-1906. other
AWARDS: Faraday Medal, Royal Society, 1904.
Selected Publications: Lehrbuch der Allgemeinen
Chemie. Leipzig, Germany: Engleman, 1891-1902.
Hand-und Hilfsbuch zur Ausfuhrung Physikochemischer
Messungen. Leipzig, Germany: W. Englemann, 1893.
"Über Physikochemische Messmethoden." Zeitschrift
für Physikalische Chemie 17 (1895): 427-45. Grund-
linien der Anorganischen Chemie. Leipzig, Germany:
8 The Who's Who of Nobel Prize Winners
Selected Publications: "The Relative Values of Ihe
Atomic Weighls of Hydrogen and Oxygen." Proceed-
ings of the American Academy of Arts and Sciences 23
(1887): 149 (with J. Cooke, Jr.). "A Revision of the
Atomic Weights of Sodium and Chlorine." Journal of
the American Chemical Society 27 (1905): 459 (with
R.C. Wells). "The Atomic Weight of Lead of Radioac-
tive Origin." Journal ofthe American Chemical Society
36(1914): 1329.
For More Information See: Dictionary of Scientific
Biography. New York: Scribner's, 1975 (Volume 11),
416-18. "Theodore William Richards Memorial Lec-
ture." Journal of the American Chemical Society
(1930): 1930-68.
Commentary: The Academy cited Theodore Rich-
ards "in recognition of his accurate determinations of
the atomic weight of a large number of chemical Cle-
ments.'' Richards developed the techniques and deter-
mined 30 atomic weights, including such fundamental
atomic weights as those of oxygen, silver, chlorine,
bromine, iodine, potassium, sodium, nitrogen, and sul-
fur. He was also a notable researcher in the areas of
crystal growth, gas expansion, electrical resistance, and
spectra. (B.S.S.)
1915
Willstäter, Richard Martin 16
PRIZE: Chemistry, 1915. born: August 13, 1872; Karls-
ruhe, Germany. died: August 3, 1942; Locamo, Swit-
zerland. parentS: Father, Max Willstäter; Mother,
Sophie Ulmann Willstäter. nationality: German. RE-
LIGION: Jewish. EDUCATION: Univ. of Munich, Ger-
many, Ph.D., 1894. SPOUSE: Sophie Lester, married
1903. CHILDREN: Ludwig, son; Ida Margarete, daugh-
ter. CAREER: Univ. of Munich, Germany, Professor,
1905-12; Univ. of Berlin, Germany, Professor and Ad-
ministrator, 1912-16; Univ. of Munich, Germany, Pro-
fessor, 1916-25. OTHER AWARDS: Davy Medal, 1932;
Gibbs Medal, 1933.
Selected Publications: Untersuchungen über Chloro-
phyll. Berlin: J. Springer, 1913 (with Arthur Stoll).
Untersuchungen über die Assimilation der Kohlensaure,
Berlin: J. Springer, 1918 (with Arthur Stoll). Unter-
suchungen über Enzyme. 2 volumes. Berlin: J. Spring-
er, 1928.
For More Information See: Aus Meinem Leyben.
Weinheim, Germany: Veriag Chemie, 1948. Dictionary
of Scientific Biography. New York: Scribner's, 1976
(Volume 14), 411-12.
Commentary: The Nobel Award to Richard Will-
stäter was "for his research on plant pigments, espe-
cially Chlorophyll" and recognized his contribution in
elaborating the structure and function of Chlorophyll.
He was equally noted for his work on plant pigments,
especially the study ofthe blue and red pigments of
flowers, and for the studies of carbonic acid assimila-
tion by plants, of enzymes, and of synthesis and struc-
ture of atropine and cocaine. His development of the
techniques of partition chromatography changed the
nature of research in organic chemistry. (J.H.)
( )
1918
Haber, Fritz 17
PRiZE: Chemistry, 1918. born: December 9, 1868;
Breslau, Germany. DiED: January 29, 1934; Basel,
Switzerland. parents: Father, Siegfried Haber; Moth-
er, Paula Haber, nationauty: German. Religion:
Jewish. EDUCATION: Technische Hochschule, Germany.
Ph.D., 1891. SPOUSE: Clara Immewhar, married 1901,
died 1914; Chariotta Nathan, married 1917, divorced
1927. CHILDREN: Herman, son; Ludwig, son; Eva,
daughter. career: Univ. of Jena, Germany, Research-
er, 1892-94; Technische Hochschule, Karisruhe, Ger-
many, Professor, 1894-1911; Kaiser Wilhelm Institute,
Dahlem, Germany, Director, 1911-33. OTHER awardS:
Rumford Medal, Royal Society, 1932.
Selected Publications: Experimentelle Untersuchun-
gen über Zertsetzgung und Verbrennung von Kohlen-
wasserstoffen. Munich: R. Oldenbourg, 1896. Grundriss
der Technischen Elektrochemie auf Theoretischer Grun-
dlage. Munich: R. Oldenbourg, 1898. Thermodynamik
Technisher Gasreaktionen Vorlesungen. Munich: R. Ol-
denbourg, 19G>. "Processes for the Preparation of Am-
monia." U.S. Patent 971501, 1910 (with R. Le Rossig-
nol). **Production of Synthetic Ammonia." U.S. Patent
1, 149, 510, 1915 (with K. Bosch and A. Mittasch).
For More Information See: Dictionary of Scientific
Biography. New York: Scribner's, 1972 (Volume 5),
620-23. Goran, Morris. The Story of Fritz Haber. Nor-
man, OK: U. of Oklahoma Press, 1967.
Commentary: Fritz Haber received the Nobel Prize
for his development of the Haber process, which com-
bined nitrogen and hydrogen under pressure with an
iron catalyst, producing ammonia, which could be
used in production of fertilizer or explosives. His pro-
ductive career also included a number of other pio-
neering contributions: the development of the glass pH
electrode, the study of chemical reactions in a flame,
the applications of chemicals in gas warfare, and his
research into catalysis. (C.N.B.)
1920
Nernst, Walther Hermann 18
PRIZE: Chemistry, 1920. BORN: June 25, 1864; Briesen,
Germany. dieD: November 18, 1941; Muskau, Ger-
many. PARENTS: Father, Gustav Nernst; Mother, Ot-
tilie Nerger Nernst. nationality: German. religion:
Christian, education: Univ. of Würzburg, Germany,
Ph.D., 1887. SPOUSE: Emma Lx>hmeyer, married 1892.
CHILDREN: 2 sons; 3 daughters. career: Univ. of Leip-
zig, Germany, Researcher, 1887-90; Univ. of Gottin-
gen, Germany, Professor, 1890-1904; Univ. of Berlin,
Germany, 1904-33.
Selected Publications: Theoretische Chemie vom
Standpunkte der Avogadroschen Regel und der Ther-
modynamik. Goettingen, Germany: F. Enke, 1893
(Theoret ical Chemistry from the Standpoint of
Avogadro's Rule and Thermodynamics. Tr. by Prof.
Charles Skeele Palmer. New York: Macmillan and Co.,
1895). Einfuhrung in die Mathematische Behandlung
der Naturwissenschaften-Kurzgefasstes Lehrbuch der
Differential-und Integralrechnung mit Besonderer Be-
rücksichtigung der Chemie. Munich: Dr. E. Wolff,
1895. Experimental and Theoretical Applications of
Thermodynamics to Chemistry. New York: C. Scrib-
16 The H%(?'5 Who of Nobel Prize Winners
( »
!
(
cty. 1980 (Volume 26). 41 1-501. "Dr. Leopold Ruzicka
Dies in Swiizerland at Age 89; Won Nobel in Chem-
islo.** The New York 7Ymr5 (September 27, 1976): 34.
Coininentar>': The award to Leopold Ruzicka was
*'for his work on polymelhylenes and higher lerpcncs.**
In 1916. he bcgan researching natural odoriferous
Compounds, which culminalcd in Ihc discovery that
thc molecules of muskonc and civelonc. important lo
Ihe perfumc induslrv, contain rings of 15 and 17
carbon atoms respectively. Prior lo his work. rings
with morc than eighi atoms werc thought to bc unsta-
blc, if they did exisl. By 1933/34, Ruzicka was able to
offer ihe first compleic proof of thc Constitution of a
sex hormone and accomplish thc first artificial produc-
tion of a sex hormone. His patent for ihe preparation
of testoslerone from cholesterol eamed him a fortune
as well as intemational acclaim. (CD.)
1943
f )
Hftvftftv. Gaoroft Charles von (Hftvegy. George
Charles De) 40
PRiZE: Chemistry, 1943. BORN: August 1, 1885; Bu-
dapest, Hungary. DIED: July 5, 1966; Freiburg, Ger-
many. parentS: Falher, Louis de Hevesy; Mother,
Eugenie Schosberger de Hevesy. nationality: Hungar-
ian; later German resident. Danish resident, and Swed-
ish Citizen. RELIGION: Jewish. education: Univ. of
Freiburg, Germany, Ph.D., 1908. spouse: Pia Riis,
married September 26, 1924. children: George Louis,
son; Jenny, daughter; Ingrid, daughler; Pia, daughter.
CAREER Technical High School, Zürich, Swiizerland,
Teacher, 1908-10; Ausirian-Hungarian Government
Worker, 1910-12; Univ. of Budapest, Hungary, Profes-
sor, 1912-20; Institute of Theoretical Physics, Copen-
hagen, Denmark, Researcher, 1920-26; Univ. of
Freiburg, Germany, Professor, 1926-34; Institute of
Theoretical Physics, Copenhagen, Denmark, Research-
er, 1934-43; Univ. of Stockholm, Sweden, Professor,
1943-55. OTHER AWARDS: Canizzaro Prize, Academy of
Sciences, Rome, 1929; Copley Medal, 1949; Faraday
Medal, 1950; Bailey Medal, 1951; Sylvanus Thompson
Medal, 1955; Atoms for Peace Award, United Nalions,
1959; Niels Bohr Medal, 1961; Rosenberger Medal, U.
of Chicago, 1961.
Selected Publications: Adventures in Radioisotope
Research: The Collected Papers of George Hevesy, New
York: Pergamon Press, 1962.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H. W. Wilson, 1959, 186-88. Dic-
tionary of Scientific Biography. New York: Scribner's,
1972 (Volume 6), 365-67.
Commentary: George von Hevesy received ihe No-
bel Prize **for his work on ihe use of isoiopes as tracer
Clements in researches on chemical processes." Early in
his career he allempted unsuccessfully to separate
radium-D from lead and inslead used ihe radioaclivity
of Ihe radium-D to follow the reactions of lead, in-
iroducing ihe concepl of radioaclive labeling and irac-
ing. Hevesy was inslrumenial laier in achieving phys-
ical separations and applying tracer lechniques in biol-
ogy. He also was ihe codiscoverer of the element haf-
nium. (M.F.)
1944
Hahn, Otto 41
PRiZfc Chemistry, 1944. born March 8. 1879. Frank-
furt am Main, Germany. DiED July 28, 1968; Goltin-
gen, Germany. parents Falher, Heinrich Hahn;
Molher, Chariotte Stutzmann Giese Hahn, national-
ITY: German Religion Protestant, education Univ.
of Marburg, Germany, Ph.D., 1901. SKHJSE Edith
Junghans, married March 22, 1901. children: Hanno,
son career Univ. of Berlin, Germany, Professor,
1907-33, Kaiser Wilhelm Institute of Chemistry, Ger-
many, Professor, 1928-45; Max Planck Society for the
Advancement of Science, Germany, President, 1946-
60. OTHER AWARDS Grand Gross of the Order of
Meril, Germany, 1959; Permi Award, United States
Alomic Energy Commission, 1966.
Selected Publications: Applied Radiochemistry. Ilha-
ca, NY: Comell U. Press, 1936. NeM Atoms, Progress
and Same Memories: A Collection of Papers. New
York: Elsevier, 1950.
For More Information See: Dictionary of Scientific
Biography. New York: Scribner's, 1972 (Volume 6),
14-17. Otto Hahn: A Scientific Autohiography. New
York: Scribner's, 1966.
Commentary: Otto Hahn received the Nobel **for his
discovery of Ihe fission of heavy nuclei.'' Hahnes early
discoveries included the idenlificalion of radiothorium
and prolactinium, research which laid the foundaiion
for the new field of radiochemistry. His inierest in the
efTecls of thermal neutrons on uranium and ihorium
led lo the recognition of the theory of fission. Hahn
was exceedingly concemed over the applicalion of his
discoveries in alomic energy and was responsible for
Ihe "Mainau Declaraiion'' in 1955, which wamed of
Ihe dangers in misusing alomic energ>. In 1957, he
was one of 18 eminent German scientists who publicly
prolesied any German acquisition of nuclear weapons.
(J.L.)
1945
Virtanen, Artturi llmari 42
PRIZE: Chemistry, 1945. BORN: January 15, 1895: Hel-
sinki, Finland. DiED: November 11, 1973; Helsinki,
Finland. parents: Falher, Kaarlo Vinanen; Molher,
Serafüna Isolalo Virlanen. nationality: Finnish. RELI-
GION: Most probably Christian, education: Univ. of
Helsinki, Finland, M.Sc, 1916; Univ. of Helsinki, Fin-
land, Ph.D., 1919. SPOUSE: Lilja Moisio, married 1920.
CHILDREN: 2 sons. CAREER: Central Laboralory of In-
duslry, Finland, Researcher, 1916-17; Government
Butler and Cheese Conlrol Station, Finland, Research-
er, 1919; Finnish Cooperative Dairies Association, Re-
searcher, 1919-24; Univ. of Helsinki, Finland, Profes-
sor, 1924-48; Academy of Finland, President, 1948-63.
OTHER AWARDS: Fricsland Prizc, Nelheriands, 1967;
Alwaler Prize, 1968; Siegfried Thannhauser Medal,
1969; Gold Medal, Germany, 1971; Gold Medal and
Prize, Spain, 1972: Uovo d'oro, Ilaly, 1973.
Selected Publications: Cattle, Fodder and Human
Nitrogen: With Special Reference to Biological Nitrogen
Fixation. Cambridge: Cambridge U. Press, 1938. Kir-
jakauppojen Liiketalous ja Kannattavuus. 1952. Hel-
sinki: Liikelalous lieieellinen Tulkimuslaitos, 1954. On
Nitrogen Metabolism in Mitking Cows. Helsinki:
uiiltA^.-.jiftMiu:
:;*^'«p»«*V
•«.A-;»\
.*msr%if^u
Mrn^^^
7
24 Tl(c \\'ho's Who of Nobel Prize Winners
/
/
(
( )
Calhodc. Paris: Hermann, 1934. Polarographie:
Theoretische Grundlagen, Praktische Ausfuhrung und
Anwendungen der Elektrolyse mit der Tropfenden Quec-
ksilberelektrode. Vienna: Springer, 1941. Bibliography
of Publications Dealing with the Polarographic Method.
5 volumes. Prague: Nakladalelstvi C^skoslovenske
akademie ved, 1960-1964.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1961, 202-04. Die-
tionary of Scientific Biography. New York: Scribner's,
1975 (Volume 6), 370-76.
Commentary: Jaroslav Heyrovsky was ciled by Ihe
Academy as "the originalor of one of ihe most impor-
lanl melhods of conlemporary chemical analysis.'* At
the presentation it was said "your polarograph...can be
used for the most diverse purposes. Sleadily your
method has won the confidence of analytical
chemists." Heyrovsky's career was unusual in that he
spent it entirely on the study of the polarograph, the
device that he invented, and on its application in
polarography, the electrochemical means of determin-
ing the chemical composition of oxidizable substances.
(D.W.)
1960
Libby, Willard Frank 63
PRiZE: Chemistry, 1960. born: December 17, 1908;
Grand Valley, CO. died: September 8, 1980; Los
Angeles, CA. parents: Father, Ora Edward Libby;
Mother, Eva May Rivers Libby. nationalitY: Ameri-
can. RELIGION: Most probably Christian/Protestant.
EDUCATION: Univ. of California, B.S., 1931; Univ. of
California, Ph.D., 1933. spouse: Leonor Hickey, mar-
ried 1940, divorced 1966; Leona Woods Marshall,
married 1966. children: Janet Eva, daughter; Char-
lotte, daughter. career: Univ. of California, Berkeley,
Professor, 1933-45; Univ. of Chicago, IL, Professor,
1945-54; United States Atomic Energy Commission,
1954-59; Univ. of California, Los Angeles, Professor
and Administrator, 1959-80. other awardS: Research
Corporation Award, 1951; Chandler Medal, Columbia
U., 1954; Remsen Memorial Lecture Award, 1955;
Bicentennial Lecture Award, City College of New
York, 1956; Nuclear Applications in Chemistry Award,
1956; Cresson Medal, Franklin Institute, 1957; Willard
Gibbs Medal, 1958; Priestley Memorial Award, Dic-
kinson College, 1959; Albert Einstein Medal Award,
1959; Day Medal, Geological Society of America,
1961; Gold Medal, American Institute of Chemists,
1970; Lehman Award, New York Academy of Science,
1971.
Selected Publications: "Stability of Uranium and
Thorium for Natural Fission." Physical Review 55
(1939): 1269. Radiocarbon Dating. Chicago: U. of Chi-
cago Press, 1952. "Chemistry and the Peaceful Uses of
the Atom." Chemical and Engineering News 35 (1957):
14-17.
For More Information See: Biographical Encyclope-
dia of Scientists. New York: Facts on File, 1981, 490-
91. Current Biography Yearbook. New York: H.W.
Wilson, 1954,406-07.
Commentary: The award to Willard Libby was made
"for his method to use carbon-14 for age determina-
tion in archaeology, geology, geophysics, and other
branches of science." He developed sensitive tech-
niques to detect the amount of carbon-14 activity in a
sample, and by relating the amount found to the con-
stant amount when the substance was a living plant or
animal, he determined the age of Ihe sample. Libby
also panicipated in the Manhattan Project during
World War II as part of the group that developed the
gaseous-diffusion method of separating uranium iso-
topes, and he was an important member of the Atomic
Energy Commission in its deliberations in the 50s.
(G.W.)
1961
Calvin. Melvin 64
PRIZE: Chemistry, 1961. BORN: April 8, 1911; St. Paul,
MN. PARENTS: Father, Elias Calvin; Mother, Rose Her-
viiz Calvin, nationality: American. Religion: Jewish.
EDUCATION: Michigan College of Mining and Technol-
ogy, B.S., 1931; Univ. of Minnesota, Ph.D., 1935.
SPOUSE: Genevieve Jemtegaard, married 1942. CHIL-
dren: Noel, son; Elin, daughter; Karole, daughter. ca-
reer: Univ. of Manchester, England, Researcher,
1935-3*^; Univ. of California, Berkeley, Professor,
1937-80. OTHER AWARDS: Davy Medal, Royal Society,
1964; Priestley Medal, American Chemical Society,
1978; Gold Medal, American Institute of Chemists,
1979.
Selected Publications: **The Path of Carbon in Pho-
tosynthesis." Science 107 (1948): 476. The Path of
Carbon in Photosynthesis. Englewood Cliffs, NJ:
Prentice-Hall, 1957 (with J.A. Bassham). "Quantum
Conversion in Photosynthesis.** Journal of Theoretical
Biology 1 (1961): 258. Photosynthesis of Carbon Com-
pounds. New York: W.A. Benjamin, 1962.
For More Information See: Asimov's Biographical
Encyclopedia of Science and Technology. Garden City,
NY: Doubleday, 1982, 837. Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1962, 68-70.
Commentary: Melvin Calvin's Nobel Prize was
eamed '*for his research on the carbon dioxide assimi-
lation in plants," the process of photosynthesis. He
pioneered ihe use of radioactive isotopes, particularly
carbon- 1 4, in the tracing of the metabolism of chemi-
cal substances in biochemical pathways. His research
on the metal chelate Compounds and in the area of
biology was also significant. (J.E.H.)
1962
Kendrew, John Cowdery, Sir 65
PRIZE: Chemistry, 1962. born. March 24, 1917; Ox-
ford, England. parentS: Father, W.G. Kendrew; Moth-
er, Evelyn May Graham Sandberg Kendrew. nation-
ALITY: British. RELIGION: Agnostic. EDUCATION: Cam-
bridge Univ., England, B.A., 1939; Cambridge Univ.,
England, M.A., 1943; Cambridge Univ., England,
Ph.D., 1949; Cambridge Univ., England, D.Sc, 1962.
SPOUSE: None. children: None. career: British Mili-
tary Service, 1939-46; Cambridge Univ., England, Re-
searcher and Professor, 1947-74; European Molecular
Biology Laboratory, Heidelberg, Germany, Director,
1975-82. OTHER AWARDS: Royal Medal, Royal Society,
1965; Knighthood, 1974; Order of the Madara Horse-
men, Bulgaria, 1980.
Selected Publications: "The Crystal Structure of
Horse Myoglobin." Haemoglobin (Symposium on Con-
ference at Cambridge in Memory of Joseph Barcroft)
Chemistry 25
c
t
r
(June 1948): 131-49. "The Cryslal Siructure of Horse
Meimyoglobin I. General Fealures: The Arrangement
of ihe Polypeptide Chains.** Proceedings of the Royal
Society (London) A201 (1950): 62-89. "A Three-Di-
mensional Model of the Myoglobin Molecule Obtained
by X-ray Analysis.** Nature 181 (1958): 666 (with oth-
crs). '*The Molecular Structures of Myoglobin and He-
moglobin.** I^ew Perspectives in Biology, Proceedings of
the Symposium, Rehovoth. Israel (1963): 18-27.
For More Information See: Asimov's Biographical
Encyclopedia of Science and Technology. Garden City,
NY: Doubleday, 1982, 863-64. Biographical Encyclope-
dia of Scientists. New York: Facts on File, 1981, 434.
Current Biography Yearbook. New York: H.W. Wilson,
1963,215-17.
Commentary: John Kendrew shared the Nobel Prize
for his contributions to the "studies of the structures
of globular proteins,'' using x-ray crystallography. Ken-
drew determined the structure of myoglobin, a protein
containing approximately 2,600 atoms. Another major
interest was the highly respected Journal of Molecular
Biology, which he founded in 1959, and for which he
served as edilor throughout the remainder of his ca-
reer. (J.E.H.)
Perutz, Max Ferdinand 66
PRIZE: Chemistry, 1962. born: May 19, 1914; Vienna,
Austria. parentS: Father, Hugo Perutz; Mother, Adele
Goldschmidt Perutz. nationality: Austrian; later Brit-
ish Citizen. RELIGION: Jewish. education: Cambridge
Univ., England, Ph.D., 1940. spouse: Gisela Clara
Peiser, married March 28, 1942. children: Robin,
son; Vivien, daughter. career: Cambridge Univ., Eng-
land, Researcher and Professor, 1939-. other awardS:
Royal Medal, Royal Society, 1971; Copley Medal,
Royal Society, 1979.
Selected Publications: Proteins and Nucleic Acids:
Structure and Function. New York: Elsevier Publishing
Company, 1962. Haemoglobin and Myoglobin (Atlas of
Molecular Structures in Biology Series: No. 2). New
York: Oxford U. Press, 1981 (with G. Permi).
For More Information See: Biographical Encyclope-
dia of Scientists. New York: Facts on File, 1981. Cur-
rent Biography Yearbook. New York: H.W. Wilson,
1963, 324-26.
Commentary: Max Perutz shared the Nobel Prize
for his coniribution to the '*studies of the structures of
globular proteins." In particular, Perutz determined
the structure of hemoglobin, using X-ray diffraction
analysis of hemoglobin crystals. His research inlerests
centered on molecular biology, and his discoveries led
to a greater understanding of the relationship between
the structure and funclion of macromolecules in living
Systems. (J.E.H.)
1963
Natta, Giulio 67
prizE: Chemistry, 1963. BORN: February 26, 1903; Im-
peria, Italy. died: May 2, 1979; Bergamo, Italy. par-
ENTS: Father, Francesco Natta; Mother, Elena Crespi
Natta. NATIONALITY: Italian. Religion: Catholic. edu-
CATION: Polytechnic Institute, Italy, Ph.D., 1924.
SPOUSE: Rosita Beaii, married April 25, 1935. chil-
DREN: Franca, daughter; Giussepe, son. careeR: Poly-
technic Institute, Milan, Italy, Professor, 1924-33;
Univ. of Pavia, Italy, Professor and Administrator,
1933-35; Univ. of Rome, Italy, Professor and Admin-
istrator, 1935-37; Polytechnic Institute, Turin, Italy,
Professor and Administrator, 1937-74. other awardS:
Gold Medal, Milan, Italy, 1960; Gold Medal, Presi-
dent of Italy, 1961; Gold Medal, Synthetic Rubber
Industry, 1961; Stas Medal, Belgian Chemical Society,
1962; Gold Medal, Society of Plaslic Engineers, NY,
1963; Perrin Medal, French Chemical Physical Society,
1963; Lavoisier Medal, French Chemical Society,
1963; Perkin Gold Medal, English Society of Dycrs
and Colourists, 1963; John Scott Award, Philadelphia,
PA, 1964; Lomonosov Gold Medal, Academy of Sci-
ences, USSR, 1969.
Selected Publications: "The Kinetics of the
Stereospecific Polymerization of A-Olefms.'' Advances
in Catalysis 1 1 (1959): 1-66 (with I. Pasquon). "Organ-
ometallic Complexes As Catalysts in lonic Polymeriza-
tion." Tetrahedron 8 (1960): 86-100 (with G. Maz-
zanti). **Precisely Constnicted Polymers.** Scientific
American 205 (August 1961): 33-41. "Altemating
Copolymer of Dimethylketene with Acetone." Macro-
molecutar Syntheses 4 (1972): 73-75 (with G.F.
Pregaglia and M. Binaghi). Polymerization Reactions.
New York: Springer, 1975 (with others). Structure and
Behavior of 3-Dimensional Molecules. An Introduction
to Stereochemistry. Weinheim, Germany: Verlag
Chemie, 1976 (with Mario Farino).
For More Information See: Asimov's Biographical
Dictionary of Science and Technology. Garden City,
NY: Doubleday, 1982, 792. Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1964, 312-14.
Commentary: Giulio Natla's life as a teacher, ad-
ministrator, and researcher spanned over 50 years of
work in industrial and chemical engineering, which
resulted in the discovery of basic chemical techniques
and their practical applications for business and in-
dustry. Natta's major research focus in macro-
molecular chemistry was the study of petrochemicals,
specifically olefms. Working independently but coop-
eratively with Karl Ziegler, and using his background
in polymers, Natta discovered the process of
stereospecific polymerization. For these studies, for
discoveries in polymerization, for **bridging the gap
between natural and synthetic macromolecules, and for
developing practical methods for linking simple atoms
into complex molecular networks,*" Natta and Ziegler
won the Nobel Prize. (J.B.T.)
Ziegler, Karl 68
PRIZE: Chemistry, 1963. BORN: November 26, 1898;
Heisa, Oberhausen, Germany. DiED: August 12, 1973;
Mulheim, Germany. parentS: Father, Karl Ziegler;
Molher, Luise Kall Ziegler. nationality: German. Re-
ligion: Lutheran. education: Univ. of Marburg, Ger-
many, Ph.D., 1920. SPOUSE: Maria Kurtz, married
1923. CHILDREN: 1 son, 1 daughter. career: Marburg
Univ., Germany, Professor, 1923-27; Heidelberg
Univ., Germany, Professor, 1927-36; Univ. of Halle,
Germany, Professor and Administrator, 1936-43; Kai-
ser Wilhelm Institute, Germany, Director, 1943-69.
OTHER AWARDS: Leibig Medal, 1935; Swinbume Medal,
1964.
Selected Publications: "Catalysis of the Polymeriza-
tion of Unsaturated Hydrocarbons by Alkali Organic
Compounds." Annalen 511 (1934): 45-63 (with L.
Jakob). "The Importance of Alkali Metallo-organic
Compounds for Synthesis.'' Angewandte Chemie 49
Chcmistry 29
c
Selected Publications: Crystal Chcmistry. London:
Heinemann, 1935. U.S. Dept. Com., Office Tech. Serv.
AD267293 (1961): 1-37. "Weak Inlermolecular Bonds
in Solids." Dansk. Tidsskr. Farm 36 (1962): 41-54.
**Invesligalion of Molecular Struclures." Selected Top-
ics in Structure Chemistry. Oslo: Universilelsforlagel,
1967.
For More Information See: Chemical and Engineer-
ing News 47 (November 10, 1969): 11. Science 166
(November 7, 1969): 715-22.
Commentary: Odd Hassel and Derek Barion shared
Ihe Nobel Prize for their contributions "lo ihe devel-
opmenl of the concepl of conformalion and ils ap-
plicalion in chemistry." HassePs early career cenlered
on the investigation of silver halide photosensitization
by organic dyes, in the course of which he discovered
adsorption indicators. However, it was his landmark
papers on conformational analysis of cyclohexane
(which showed the chair form of the Compound to be
more stable than the boat form) that brought him to
prominence. His later studies of charge-transfer bond-
ing were also important. (J.R.F.)
1970
Leioir, Luis Federico 78
PRIZE: Chemistry, 1970. BORN: September 6, 1906; Par-
is, France, parents: Father, Federico R. Leioir; Moth-
er, Hirtensia Aguirre Leioir. nationality: Argentinian.
RELIGION: Catholic. EDUCATION: Univ. of Buenos
Aires, Argentina, M.D., 1932. SPOUSE: Amelie Zuher-
buhler, married November 26, 1943. children: Ame-
lia, daughter. career: Univ. of Buenos Aires, Argen-
tina, Researcher, 1932-35; Cambridge Univ., England,
Researcher, 1935-37; Institute of Physiology, Argen-
tina, Researcher, 1937-44; United States, Exile, 1944-
47; Biochemical Research Institute, Argentina, Re-
searcher, 1947-.
Selected Publications: "The Enzymic Transforma-
tion of Uridine Diphosphate into a Galactose Deriva-
tive." Arch. Biochem. Biophys 33 (1951): 186-90. "Car-
bohydrate Metabolism." Ann. Rev. Biochem 22 (1953):
179-210 (with C.E. Cardini). "Uridine Coenzymes."
Proc. 3rd Intern. Congr. Biochem., Brüssels (1955):
154-62. "Nucleotide and Saccharide Synthesis." Conf.
on Polysaccharides in Biol., Trans (1958): 155-234.
For More Information See: Chemical and Engineer-
ing News 48 (November 2, 1970): 13. Science 170
(November 6, 1970): 604-09.
Commentary: Luis Leioir was awarded the Nobel
Prize for "his discovery of sugar nucleotides and their
role in the biosynthesis of carbohydrates." Leioir,
working in simple circumstances, isolated uridine
diphosphate glucose and showed that it was incor-
porated into glycogen in the presence of a liver en-
zyme. He also worked out the mechanism of synthesis
of starch. Leloir's discoveries — that the sugar
nucleotides are principal actors in interconversion of
sugars and Polysaccharide formation — led to additional
research in carbohydrate metabolism and on the medi-
cal implications of the discoveries. (C.N.B.)
c
1971
Herzberg, Gerhard 79
PRIZE: Chemistry, 1971. born: December 25, 1904;
Hamburg, Germany. parents; Father, Albin Herzberg;
Mother, Ella Biber Herzberg, nationality: German;
later Canadian Citizen. Religion: Jewish. education:
Darmstadt Institute of Technology, Germany, Doctor
of Engineering, 1928. spouse: Luise H. Oettinger, mar-
ried December 29, 1929. children: Paul Albin, son;
Agnes Margaret, daughter. career: Darmstadt Insti-
tute of Technology, Germany, Professor, 1930-35;
Univ. of Saskatchewan, Canada, Professor, 1935-45;
Univ. of Chicago, IL, Professor, 1945-48; National
Research Council, Canada, Researcher and Admin-
istrator, 1949-69. OTHER AWARDS: U. of Liege Medal,
1950; Henry Marshall Tory Medal, Canadian Royal
Society, 1953; Jay Kissen Mookerjee Gold Medal, In-
dian Association for the Cultivation of Science, 1957;
Frederic Ive Medal, Optical Society of America, 1964;
Willard Gibbs Medal, American Chemical Society,
1969; Faraday Medal, Chemical Society of London,
1970; Royal Medal, Royal Society, 1971; Linus Pau-
hng Medal, American Chemical Society, 1971.
Selected Publications: Atomic Spectra and Atomic
Structure. New York: Prentice-Hall, 1937. Mölekul-
spektren und Molekulstructur. Zweiatomige Moleküle.
Dresden, Germany: T. Steinkopff, 1939. Infrared and
Roman Spectra of Polyatomic Molecules. New York:
D. Van Noslrand, 1945. "The Electronic Structure of
the Nitrogen Molecule." Physical Review 69 (1946):
362-65. "Lamb Shifl of the 1(2)S Ground State of
Deuterium." Proceedings of the Royal Society of Lon-
don 234A (\956): 516-28.
For More Information See: Chemical and Engineer-
ing News 49 (November 1, 1971): 5. Current Biog-
raphy Yearbook. New York: H.W. Wilson, 1973, 185-
87.
Commentary: The Nobel Prize was given to
Gerhard Herzberg for his "contributions to the knowl-
edge of electronic structure and geometry of molecules,
particularly free radicals.'' Herzberg was responsible
for development of techniques and measurement and
interpretation of the spectra of molecules, including
hydrogen, oxygen, nitrogen, and CO. He also measured
the Lamb shifts in D, He, and Li (+) and the spectra
of interstellar gas. His work was used in the explana-
tion of the properties of radicals and ions present as
iniermediates in chemical reactions. (L.I.S.)
1972
Anflnsen, Christian Boehmer 80
PRIZE: Chemistry, 1972. BORN: March 26, 1916; Mon-
essen, PA. parents: Father, Christian Boehmer Anfin-
sen; Mother, Sophie Rasmussen Anfmsen. national-
ity: American. RELIGION: Most probably Christian.
EDUCATION: Swarthmore College, PA, B.A., 1937;
Univ. of Pennsylvania, M.S., 1939; Harvard Univ.,
MA, Ph.D., 1943. SPOUSE: Florence Bernice Kenenger,
married November 29, 1941, divorced 1978; Libby
Esther Shulman Ely, married 1979. children: Carol,
daughter; Margot, daughter; Christian, son. career:
Univ. of Pennsylvania, Professor, 1938-39; Carlsberg
Univ., Denmark, Researcher, 1939-40; Harvard Univ.,
MA, Professor, 1941-50; National Heart Institute, Re-
searcher, 1950-62; Harvard Univ., MA, Professor,
t
30 The H'ho's H'/io of Nobel Prize Winners
c
c
s
1962-63; National Institute of Arthritis, Metabolism,
and Digestive Diseases, Researcher, 1963-81; Johns
Hopkins Univ., MD, Professor, 1982-. other awards;
Public Service Award, Rockefeiler Foundation, 1954;
Myrtle Wreath, Hadassah, 1977.
Selected Publications: "Melhod for the Specific
Proteolytic Cleavage of Protein Chains." Archives of
Biochemistry and Biophysics 65 (1956): 156-63 (with
Michael Sela and Harold Tritsch). **Reductive
Cleavage of Disulfide Bridges in Ribonuclease.'' Sci-
ence 125 (1957): 691-92 (with Michael Sela and Fred-
erick H. White). The Molecular Basis of Evolution.
New York: Wiley, 1959. "The Ribonucleases-Occur-
rence, Slructure and Properties." In Enzymes. New
York: Academic Press, 1961 (Volume 5), 95-122.
For More Information See: 'The 1972 Nobel Prize
for Chemistry." Science (November 3, 1972): 492-93.
**Nobel Winners in Physics, Chemistry.'' New York
Times {OcXobcT 21, 1972) 1: L14.
Commentary: The Nobel citation commends Chris-
tian Anfinsen's **work on ribonuclease, especially con-
ceming the connection between the amino acid se-
quence and the biologically active conformation." His
pioneering work on enzymes relating protein Organiza-
tion and function and on the genetic basis of protein
Organization have been landmark studies in the field.
(A.S.)
Moore, Stanford 81
PRIZE: Chemistry, 1972. BORN; September 4, 1913;
Chicago, IL. died: August 23, 1982; Manhattan, NY.
PARENTS: Father, John Howard Moore; Mother, Ruth
Fowler Moore, nationality: American. Religion:
Catholic. education: Vanderbilt Univ., TN, A.B.,
1935; Univ. of Wisconsin, Ph.D., 1938. spouse: None.
children: None. career: Rockefeiler Institute for
Medical Research, NY, Professor, 1939-42; Office of
Scientific Research and Development, Washington,
DC, Researcher, 1942-45; Rockefeller Institute for
Medical Research, NY, Professor, 1945-82. other
AWARDS: Founder's Medal, Vanderbilt U., TN, 1935;
Chromatography Award, American Chemical Society,
1963; Richard's Medal, American Chemical Society,
1972; Linderstrom-Lang Medal, Copenhagen, Den-
mark, 1972.
Selected Publications: "Structure and Activity of
Pancreatic Ribonuclease." Soc. Chim. Bio!., Celebra-
tion Cinquantenaire, Conf Rappt., Paris (1964): 189-
94. "Amino Acid Analysis: Aqueous Dimethyl Sulfox-
ide as Solvent for the Ninhydrin Reaction." Journal of
Biological Chemistry 243 (1968): 6281-83. "Chemical
Structures of Pancreatic Ribonuclease and Deoxyribo-
nuclease." Science 180 (1973): 458-64 (with William
H. Stein). "The Precision and Sensitivity of Amino
Acid Analysis." Kagaku No Ryoiki Zokan 106 (1976):
136-75.
For More Information See: Science 178 (November
3, 1972): 492-93. Science News 102 (October 28,
1972): 276.
Commentary: Stanford Moore, with his colaureate
William Stein, received the Nobel Prize for painstak-
ing, lengthy research which established the amino-acid
sequence of the enzyme ribonuclease. In the process,
they developed an invaluable tool for later research —
the automatic amino acid analyzer — as well as iden-
tifying critical solvents and techniques for use in such
work. Moore and Stein also identified the most likely
active Site on the ribonuclease molecule. (M.N.)
Stein. William Howard 82
PRIZE: Chemistry, 1972. BORN: June 25, 1911; New
York, NY. DIED: February 2, 1980; New York, NY.
PARENTS: Fathcr, Fred M. Stein; Mother, Beatrice Borg
Stein. NATIONALITY: American. Religion: Jewish. edu-
CATION: Harvard Univ., MA, B.S., 1933; Columbia
Univ., NY, Ph.D., 1938. SPOUSE: Phoebe L. Hock-
stader, married June 22, 1936. children: William
Howard, Jr., son; David F., son; Robert J., son. ca-
reer Rockefeller Institute, NY, Researcher, 1938-80.
OTHER AWARDS: Award in Chromatography and Elec-
trophoresis, 1964.
Selected Publications: "Amino-Acid Composition of
Human Hemoglobin.'' Biochimica et Biophysica Acta
24 (1957): 640-42 (with others). "Chemical Modifica-
tions of Ribonuclease.'' Brookhaven Symposia in Biol-
ogy 13 (1960): 104-14. "Relations Between Structure
and Activity of Ribonuclease.*' Proc. Intern. Congr.
Biochem., 5th, Moscow 4 (1961): 33-38 (with Stanford
Moore). "^Structure-Activity Relations in Ribonucle-
ase." Federation Proceedings 23 (1964): 599-608.
**Structure and the Activity of Ribonuclease." Israel
Journal of Medical Science 1 (1965): 1229-43.
For More Information See: Chemical and Engineer-
ing News 50 (October 30, 1972): 2-3. Science 178
(November 3, 1972): 492-93.
Commentary: William Stein was awarded the Nobel
Prize for his careful elucidation, with Stanford Moore,
of the amino-acid sequence of the enzyme
ribonuclease. Stein devised an automatic amino acid
analyzer and Chromatographie methods for determin-
ing the hydrolysis products of proteins and used the
technology he had developed to solve the puzzle of the
amino-acid sequence. (J.A.S.)
1973
Fischer, Ernst Otto 83
PRIZE: Chemistry, 1973. BORN: November 10, 1918;
Muchen-Solln, Germany. parents: Father, Karl Tobias
Fischer; Mother, Valentine Danzer Fischer, national-
ity: German. religion: Lutheran. education: Univ.
of Munich, Germany, Dipl. Chem., 1949; Univ. of
Munich, Germany, Doctor Rerum Naturalium, 1952.
SPOUSE: None. children: None. career: Univ. of Mu-
nich, Germany, Professor, 1954-. other awards: Got-
tingen Academy Prize, 1957; Alfred Stock-Gedächtnis
Prize, 1959.
Selected Publications: **The Nomenclature of Metal
Compounds Containing Two Cyclopenladienyl Rings."
Z Naturforsch 9b (1954): 619-20. "New Results on
Aromalic Metal Carbonyls.'' Journal of Inorganic and
Nuclear Chemistry 8 (1958): 268-72. Metal (pij-Com-
plexes. New York: Elsevier, 1966 (with H. Werner).
"Transition Metal Carbonyl Carbene Complexes." Pure
and Applied Chemistry 30 (1972): 353-72.
For More Information See: Biographical Encyclope-
dia of Scientists. New York: Facts on File, 1981, 264-
65. Science 182 (November 16, 1973): 699-700.
Commentar}': The award to Ernst Otto Fischer was
"for his pioneering research in organometallic chem-
istry...in particular, his independent and imaginative
Chemistrv 33
c
c
e
Commentir)': Ilya Prigoginc was awardcd Ihc Nobel
Prizc for **his successful dcvclopmcnl of a satisfactory
Ihcory of nonlincar ihcrmodynamics in sialcs which
arc far rcmoved from cquilibrium.** The **gcncralizcd,
nonlincar and irreversible ihermodynamics/ especially
Ihe method used by Prigogine lo study Ihe stability of
Ihe dissipative siruclures which **live in Iheir sym-
biosis wiih their environmenl," has possiblc applica-
lions in a ver> widc ränge of problcms; his researches
have crealed **lheories lo bridge ihe gaps between
Chemical, biological and social scientific fields of in-
quiry." He has been called **the poct of thermodynam-
ics" for his elegant and lucid presentation of innova-
tive theories. (J.V.S.)
1978
Mitchell, Peter Denis 90
PRIZE: Chemistry, 1978. BORN: September 20, 1920;
Mitcham, Surrey, England, parents Father, Christo-
pher Gibbs Mitchell; Mother, Kate Beatrice Dorothy
Taplin Mitchell, nationality: British. Religion: Athe-
ist; from Atheist/Agnostic Christian background. EDU-
CATiON: Cambridge Univ., England, B.A., 1943; Cam-
bridge Univ., England, Ph.D., 1950. spouse: Patricia
Helen Mar> ffrench, married November 1, 1958. chil-
dren: Jeremy, son; Daniel, son; Jason, son; Gideon,
son; Julia, daughter; Vanessa, daughter. career: Cam-
bridge Univ., England, Professor, 1943-55; Univ. of
Edinburgh, Scotland, Professor, 1955-63; Glynn Re-
search Institute, England, Director, 1964-. other
AWARDS: CIBA Medal and Prize, Biochemical Society,
England, 1973; Warren Triennial Prize, Massachusetts
General Hospital, 1974; Louis and Bert Freedman
Foundation Award, New York Academy of Sciences,
1974; Wilhelm Feldberg Foundation Prize, Anglo/
American Science Exchange, 1976; Lewis S. Rosenstiel
Award, Brandeis U., 1977; Medal, Federal European
Biochemistry Society, 1978: Copley Medal, Royal Soci-
ety, 1981.
Selected Publications: Chemiosmotic Coupling in
Oxidative and Photosynthetic Phosphorylation. Bodmin,
Comwall, England: Glynn Research, 1966. Chemios-
motic Coupling and Energy- Transduction. Bodmin,
Comwall, England: Glynn Research, 1968. Chemios-
motic Proton Circuits in Biological Memhranes. Read-
ing, MA: Addison-Wesley, 1981 (wiih P.C. HinkJe and
V.P. Skulachev).
For More Information See: Biographical Encyclope-
dia of Scientists. New York: Facts on File, 1981, 564.
Science 202 (December 8, 1978): 1174-76.
Commentary: Peter Mitchell was awarded the Nobel
Prize in Chemistry for his once-controversial chemios-
motic theory regarding energy coupling oxidation and
photosynthetic phosphorylation. He proposed that hy-
drogen ions are iransported across the membranes of a
cell's mitochondria during the production of adenosine
triphosphate (ATP) through the creation of an elec-
irochemical gradient. Previously, it was thought that
energy was transporied down the respiratory chain by
an elusive high-energy intermediate Compound gen-
erated during oxidation. Mitchell was also unconven-
lional in his creation of his own laborator>, in its
architecture, and in his interest in local affairs, build-
ing restoration, and histor>. (L.C.)
1979
Brown. HTbrt Charl^t (Brovamik, Herbert
Charles) 91
PRizt Chemistry, 1979. born May 22, 1912: London,
England, parents Father, Charles Brovarnik; Mother,
Pearl Gorinstein Brovarnik nationality British, later
American Citizen, religk^n Jewish. edi'cation;
Wrighi Junior College, IL, A.S., 1935; Univ. of Chi-
cago. IL, B.S., 1936; Univ. of Chicago. IL, Ph.D.,
1938. SPOUSE Sarah Baylen, married February 6, 1937.
children Charies Allan, son. career Univ. of Chi-
cago. IL, Professor. 1936-43; Wayne State Univ., MI.
Professor, 1943-47; Purdue Univ., IN, Professor. 1947-
78. OTHER AWARDS Purdue Sigma Xi Research Award,
1951; Nichols Medal, American Chemical Society,
1959; American Chemical Society Award for Creative
Research in Synthetic Organic Chemistry, 1960; H.N.
McCoy Award, 1965; Linus Pauling Medal, 1968; Na-
tional Medal of Science, 1969; Roger Adams Medal,
1971; Charles Frederick Chandler Medal, 1973; Madi-
son Marshall Award, 1975; Chemical Pioneer Award,
1975; CCNY Scientific Achievement Award Medal,
1976; Elliot Cresson Medal, 1978; CK. Ingold Medal,
1978; Priestley Medal, 1981; Perkin Medal, 1982.
Selected Publications: Hydroboration. New York:
W.A. Benjamin, 1962. Boranes in Organic Chemistry^
Ithaca, NY: Comell U. Press, 1972. Organic Synthcses
via Boranes. New York: Wiley-Interscience, 1975 (wiih
others). The Nonctassical Ion Problem. New York: Ple-
num Press, 1977.
For More Information See: Asimov's Biographical
Encyclopedia of Science and Technology. Garden City,
NY: Doubleday, 1982, 843. Biographical Encyclopedia
of Scientists. New York: Facts on File, 1981, 114.
Commentary: Herbert C. Brown received the Nobel
Prize for his '*discovery and exploration of
borohydrides and organoboranes.*" Beginning with the
development of a practical method for diborane syn-
thesis, Brown later produced sodium borohydride,
used extensively in organic chemistry. He was respon-
sible for the introduction of a new class of Compounds,
the organoboranes, which also became valuable in or-
ganic chemistry. His work on sieric effects was also
noteworthy. (I.S.Z.)
Wittig, Georg Friedrich Karl 92
PRIZE; Chemistry, 1979. BORN: June 16, 1897; Beriin,
Germany. parentS: Father, Gustav Wiitig; Mother,
Martha Dombrowski Wittig. nationalitv: German.
RELIGION: Most probably Christian, education Univ.
of Marburg, Germany, Ph.D., 1923. spouse Wallraul
Ernst, married 1930. children: 2 daughters. career
Univ. of Marburg, Germany, Professor, 1926-32; Tech-
nische Hochschule, Braunschweig Institute of Technol-
ogy, Germany, Professor, 1932-37; Univ. of Freiburg,
Germany, Professor, 1937-44; Univ. of Tubingen, Ger-
many, Professor, 1944-56; Univ. of Heidelberg, Ger-
many, Professor, 1956-. other awards Adolf von
Baeyer Medal, Society of German Chemists. 1953;
Silver Medal, U. of Helsinki, 1957; Dannie Heineman
Award, Göllinger Academy of Sciences, 1965; Otto
Hahn Prize, Germanv, 1967; Silver Medal, Citv of
Paris, 1969; Paul Kafrer Medal, U. of Zunch, 1972;
Medal of the Bruvlants Chair, U. of Leuwen, 1972;
34 The Who's Who of Nobel Prize Winners
c
c
c
Roger Adams Award, American Chemical Society,
1973; Karl Ziegler Prize, Society of German Chemists,
1975; Ordens Grosses Verdienstkreuz, 1980.
Selected Publication!^ "Course of Reactions of Pen-
taphenylphosphorus and Cerlain Derivatives.'' An-
nalender Chemie, Justus Liehigs 580 (1953): 44-57.
'*Triphenylphosphinemelhylene as an Olefin-forming
Reagenl." Chemisches Berichte 87 (1954): 1318-30.
"Triphenylphosphinemelhyienes as Olefin-forming
Reagenis." Chemisches Berichte 88 (1955): 654-66.
"Metallizability of Qualemary Ammonium and
Phosphonium Salts.'' Annalender Chemie, Justus
Liebigs 562(1956): 177-78.
For More Information See: Biographical Dictionary
of Scientists, Chemists. New York: Peter Bedrick
Books, 1983, 148-49. Modern Scientists and Engineers.
3 volumes. New York: McGraw-Hill, 1980 (Volume
3), 341-42.
Commentary: Georg Wittig won the Nobel Prize for
"the discovery of the rearrangement reaction thal
bears bis name," which caused phosphonis ylides lo
react with kelones and aldehydes lo form alkenes. The
reactions, commonjy known as the Wittig reaction,
introduced double bonds between ca^t ons in specified
locations and led to the synihesis of pharmaceuticals
and other complex organic substances, including Vita-
min A, Vitamin D derivatives, Prostaglandin, and in-
sect pheromones. (M.B.)
1980
Berg, Paul 93
PRIZE: Chemistry, 1980. born: June 30, 1926; New
York, NY. parents. Father, Harry Berg; Mother,
Sarah Brodsky Berg, nationality: American. Reli-
gion: Jewish. EDUCATION: Pennsylvania State U., B.S.,
1948; Western Reserve Univ., OH, Ph.D., 1952.
SPOUSE: Mildred Levy, married September 13, 1947.
CHILDREN: John, son. CAREER: Washington Univ., St.
Louis, MO, Professor, 1955-59; Stanford Univ., CA,
Professor, 1959-. other awardS: Eli Lilly Award,
1959; California Scienlist of the Year, 1964; V.D.
Mattia Prize, Roche Institute for Molecular Biochem-
istry, 1972; Albert Lasker Medical Research Award,
1980; Gairdner Foundation Award, 1980
Selected Publications: "Contributions of Nucleic Ac-
ids to the Specificity of Protein Synthesis." Probl. Neo-
plastic Disease; Symp., New York (1962): 15-34. '* Viral
Genome in Transformed Cells." Proceedings of the
Royal Society, Series B (1971): 65-76. "Potential
Biohazards of Recombinant DNA Molecules." Proceed-
ings of the National Academv of Sciences U.S.A.
( 1 974): 2593-94 (with others).
For More Information See: New York Times Bio-
graphical Service (October 1980): 1359. Science 210
(November 21, 1980): 887-89.
Commentar>': Paul Berg was cited for "his funda-
mental studies of the biochemistry of nucleic acids,
with particular regard to recombinant DNA," and for
bis development of the new technology of genetic en-
gineering. He had been one of the leaders in studying
the molecular biology of nucleic acids throughout his
career. His work on bacterial protein synthesis was
followed by his studies of gene expression in higher
organisms. He was also notable for leading molecular
biologists in calling for a cessation of recombinant
DNA research until the risks could be assessed. (P.P.)
Gilbert. Walter 94
PRIZE: Chemistry, 1980. born March 21, 1932; Bos-
ton, MA. PARENTS: Father, Richard V. Gilbert; Moth-
er, Emma Cohen Gilbert, nationality: American. RE-
LIGION: Jewish. EDUCATION: Harvard Univ., MA, B.A.,
1953; Harvard Univ., MA, A.M., 1954; Cambridge
Univ., England, D. Phil., 1957. SPOUSE: Celia Stone,
married December 29, 1953. children: John Richard,
son; Kate, daughter. careeR: Harvard Univ., MA, Pro-
fessor, 1957-. OTHER AWARDS: U.S. Steel Foundation
Award, National Academy of Sciences, 1968; Ledlie
Prize, Harvard U., MA, 1969; Warren Triennial Prize,
Massachusetts General Hospital, 1977; Lx)uis and Bert
Freedman Foundation Award, New York Academy of
Sciences, 1977; Prix Charles-Leopold Mayer, Academie
des Sciences, France, 1977; Louisa Gross Horowitz
Prize, Columbia U., NY, 1979; Gairdner Prize, 1979;
Albert Lasker Basic Science Award, 1979.
Selected Publications: *Trotein Synthesis in Es-
cherichia Coli." Cold Spring Harbor Symposium on
Quantitative Biology 28 (1963): 287-97. "Isolation of
the Lac Repressor.'' Proceedings of the National Acad-
emy of Sciences U.S. 56 (1966): 1891-98 (with Benno
Mueller-Hill). "DNA Replication. The Rolling Circle
Model.'' Cold Spring Harbor Symposium on Quantita-
tive Biology 33 (1968): 473-84 (with David Dressler).
"The Lac Operator in DNA." Proceedings of the Na-
tional Academy of Sciences U.S. 58 (1968): 2415-21
(with Benno Mueller-Hill). "Repressors and Genetic
Control." Neurosci: Second Study Program (1970): 946-
54.
For More Information See: Physics Today 34
(January 1981): 17-18. Science 210 (November 21,
1980): 887-89.
Commentary: Walter Gilbert shared the Nobel Prize
for his work on determination of the sequence of bases
in DNA by a method applicable to Single- and double-
stranded DNA. He was equally well-known for his use
of equilibrium dialysis to isolate the lac repressor, the
Clement in the Monod-Jacob model that determined
whether or not the gene in Escherichia coli would
cause production of the enzyme beta-galactosidase,
which is dependent on the presence or absence of
lactose. (B.S.S.)
Sanger, Frederick see entry 61
1981
Fukui, Kenichi 95
PRIZE: Chemistry, 1981. BORN: October 4, 1918; Nara,
Japan, parents: Father, Ryokichi Fukui; Mother, Chie
Fukui. NATIONALITY: Japanese. Religion: No record
found. EDUCATION: Kyoto Imperial Univ., Japan,
Bachelor's in Engineering, 1941; Kyoto Imperial
Univ., Japan, Ph.D., 1948. SPOUSE: Tomoe Horie, mar-
ried 1947. CHILDREN: Tetsuya, son; Miyako, daughter.
CAREER: Japanese Army Fuel Laboratory, Researcher,
1941-44; Kyoto Imperial Univ., Japan, Professor,
1944-82; Kyoto Univ. of Industrial Arts, Japan, Presi-
dent, 1982-. OTHER AWARDS: Japan Academy Medal,
1962; Order of Culture, Japan, 1981; Person of Cul-
tural Merit, Japan, 1981.
Chemistry 35
€
C
Selected Publications: '*Developments in Quanlum-
Mechanical Inlerprelation of Ihe Reaclivity of Unsalu-
raled Hydrocarbons.*' Journal of Japanese Chemistry 6
(1952): 379-85. "Further Studies on the Fronlier Elec-
trons.** Journal of Japanese Chemistry 8 (1954): 73-74.
"Molecular Orbital Theory of Orientation in Aromatic,
Heteroaromatic, and Other Conjugated Molecules."
Journal of Chemical Physics 22 (1954): 1433-42 (with
others). **Theoretical Reactivity Index of Addition in
the Frontier Electron Theory." Bulletin of the Chemi-
cal Society of Japan 34 (1961): 230-32 (with others).
For More Information See: Chemical and Engineer-
ing News 59 (October 26, 1981): 6-7. Science 214
(November 6, 1981): 627-29.
Commentary: Kenichi Fukui was cited by the Acad-
emy **for his frontier orbital theory of chemical reac-
tivity," which stated that the progress of a reaction
depends on the geometries and relative energies of the
highest occupied molecular orbital of one reactant and
the lowesl unoccupied molecular orbital of the other.
His theory was extended by his colaureate Roald Hoff-
man, while Fukui continued to work on calculations
and applications to many specific reactions during his
career. (D.P.N.)
? Hoffman. Roald (Hoffman. Ronaldo 96
PRIZE: Chemistry, 1981. born: July 18, 1937; Zloczow,
Poland. PARENTS: Father, Hillel Salran; Stepfather,
Paul Hoffman; Mother, Clara Rosen Satran Hoffman.
NATIONALITY: Polish; latcr American Citizen. RELIGION:
Jewish. EDUCATION: CoIumbia Univ., NY, B.S., 1958;
Harvard Univ., MA, M.A., 1960; Harvard Univ., MA,
Ph.D., 1962. SPOUSE: Eva Borjesson, married 1960.
CHILDREN: Hillel Jan, son; Ingrid Helena, daughter.
CAREER: Harvard Univ., MA, Researcher, 1962-65;
Cornell Univ., NY, Professor, 1965-. other awards:
American Chemical Society Award, 1969; Fresenius
Award, 1969; Harrison Howe Award, 1969; Annual
Award of International Academy of Quantum Molecu-
lar Sciences, 1970; Arthur C. Cope Award, American
Chemical Society, 1973; Linus Pauling Award, 1974;
Nichols Medal, 1980; Inorganic Chemistry Award,
American Chemical Society, 1982.
Selected Publications: "Orbital Symmetries and
Endo-exo Relationships in Concerted Cycloaddition
Reactions." Journal of the American Chemical Society
87 (1965): 4388-89 (with R.B. Woodward). "Orbital
Symmetries and Orientational Effects in a Sigmatropic
Reaction." Journal of the American Chemical Society
87 (1965): 4389-90 (with R.B. Woodward). "Selection
Rules for Concerted Cycloaddition Reactions." Journal
of the American Chemical Society 87 (1965): 2046-48
(with R.B. Woodward). "Stereochemistry of Elec-
trocyclic Reactions." Journal of the American Chemi-
cal Society 87 (1965): 395-97 (with R.B. Woodward).
Conserxation of Orbital Symmetry. Weinheim, Ger-
many: Verlag Chemie, 1970 (with R.B. Woodward).
"Theoretical Aspects of the Coordination of Molecules
to Transition Metal Centers." Pure Applied Chemistry
50 (1978): 1-9 (with T.A. Albright and D.L. Thom).
For More Information See: Biographical Encyclope-
dia of Scientists. New York: Facts on File, 1981, 387-
88. Science 214 (November 6, 1981): 627-29.
Commentary: Roald Hoffman's Nobel was granted
for his applications of molecular orbital theory to
chemical reactions. He and Robert Woodward formu-
lated the Woodward-Hoffman rules of orbital sym-
metry, which permitted predictions of reaction results.
Hoffman continued in the study of chemical reactions,
as affected by the interactions between the molecular
Orbitals of reactants and products. (J.P.)
1982
Klug, Aaron 97
PRIZE: Chemistry, 1982. BORN: August 11, 1926; Dun-
bar, South Africa. PARENTS: Father, Lazar Klug; Moth-
er, Bella Silin Klug. nationalitY: South African; later
British resident. Religion: Jewish. education: Univ.
of Witwatersrand, South Africa, B.Sc, 1946; Univ. of
Cape Town, South Africa, M.Sc, 1947; Cambridge
Univ., England, Ph.D., 1949. SPOUSE: Liebe Bobrow,
married 1948. children: Adam, son; David, son. ca-
reer: Cambridge Univ., England, Professor, 1949-53;
Birkbeck College, London, England, Professor and Ad-
ministrator, 1954-61; Cambridge Univ., England, Pro-
fessor and Administrator, 1962-. OTHER awardS:
Heineken Prize, Royal Netherlands Academy of Sci-
ence, 1979; Louisa Gross Horowitz Prize, Columbia
U., 1981.
Selected Publications: "Reaggregation of the A-pro-
tein of Tobacco Mosaic Virus." Biochim. et Biophys.
Acta 23 (1957): 199-201 (with R.E. Franklin). "Joint
Probability Distributions of Structure Factors and the
Phase Problem." /4c/fl Cryst 11 (1958): 515-43. "Archi-
tecture of Plant Viruses." Biochemical Journal 88
(1963): 24. "An Optical Method for the Analysis of
Periodicities in Electron Micrographs, and Some Ob-
servations on the Mechanism of Negative Staining."
Journal of Molecular Biology 10 (1964): 565-69 (with
J. Berger).
For More Information See: Chemical and Engineer-
ing News 60 (October 25, 1982): 4-5. Science 218
(November 12, 1982): 653-55.
Commentary: Aaron Klug was cited by the Academy
"for his development of crystallographic electron mi-
croscopic techniques and for elucidation of biologically
important nucleic acid-protein complexes." KJug's
work refmed electron microscopy so that it could be
used quantitatively to permit three-dimensional im-
ages. His structural research included time spent suc-
cessfully with transfer-RNA, tobacco mosaic virus,
chromatin, and the structures within the purple mem-
brane of a selected bacterium. (S.B.)
1983
Taube, Henry 98
PRIZE: Chemistry, 1983. born: November 30, 1915;
Neudori*, Saskatchewan, Canada. parentS: Father,
Samuel Taube; Mother, Albertina Tiledetzki Taube.
NATIONALITY. Canadian; later American resident. Reli-
gion: Lutheran. education: Univ. of Saskatchewan,
Canada, B.S., 1935; Univ. of California, M.S., 1937;
Univ. of California, Ph.D., 1940. SPOUSE: Mary Alice
Wesche, married November 27, 1952. children: Lin-
da, daughter; Marianna, daughter; Heinrich, son; Karl,
son. CAREER: Univ. of California, Professor, 1940-41;
Cornell Univ., NY, Professor, 1941-46; Univ. of Chi-
cago, IL, Professor, 1946-62; Stanford Univ., CA, Pro-
fessor, 1961-. OTHER AWARDS: Harrison Howe Award,
1961; Chandler Medal, Columbia U., NY, 1964; Kirk-
wood Award, Yale U. and American Chemical Society,
36 The Who's Who of Nobel Prize Winners
c
c
o
1966; Dislinguished Service in Advancemenl of In-
organic Chemislry Award, 1967; National Medal of
Science, 1977; Monsanto Co. Award, 1981; Welch
Award, 1983; Priestley Medal, 1984.
Selected Publications: ''Rates and Mechanisms of
Substitution in Inorganic Complexes in Solution."
Chemical Reviews 50 (1952): 69-126. **Evidence for a
Bridged Activated Complex for Electron Transfer Re-
actions." Journal of the American Chemical Society 76
(1954): 2103-11 (with Howard Myers). "Electron-
Transfer Reactions of Ruthenium Ammines.** Inorgan-
ic Chemistry 1 (1968): 2369-79 (with T.J. Meyer). "A
Direct Approach to Measuring the Franck-Codon Bar-
rier to Electron Transfer Between Melal Ions." Journal
of the American Chemical Society 91 (1969): 3988-89
(with C. Creutz). Electron Transfer Reactions of Com-
plex Ions in Solution. New York: Academic Press,
1970. "Redetermination of the Hexaaminecoball (111/
II) Electron-Self-Exchange Rate." Inorganic Chemistry
23 (1984): 979-82 (with Anders Hammershoi and Dan-
iel Geselowiiz).
For More Information See: "Electron-Transfer Work
Eams Taube a Nobel." Chemical Week (Oclober 26,
1983): 15-16. "The 1983 Nobel Prize in ^hemistry."
Science (December 1983): 986-87. "Nobel Prize Win-
ner Henry Taube Discusses His Research." Science
(January 9, 1984): 43-44.
Commentary: Henry Taube received the Nobel Prize
for "his work in the mechanism of electron iransfer
reactions, especially in melal complexes." His career
research answered the question of how an electron
moves from one place to anolher, via a "chemical
bridge." Taube also studied the transfers of electrons
in metals through chemical reactions as exemplified in
the formation of rust and other oxidations. His re-
search had great applicability in industry. (B.W.)
1984
Merrifield, Robert Bruce 99
PRIZE: Chemistry, 1984. born: July 15, 1921; Fort
Worth, TX. PARENTS: Father, George E. Bruce; Moth-
er, Lorene Lucas Bruce, nationality: American, reli-
GION: Methodist, education: Univ. of California, Los
Angeles, B.A., 1943; Univ. of California, Los Angeles,
Ph.D., 1949. spousE: Elizabeth Furlong, married June
20, 1949. CHILDREN: Nancy, daughter; James, son; Bet-
sy, daughter; Cathy, daughter; Laurie, daughter; Sally,
daughter. career. Philip R. Park Research Founda-
tion, Researcher, 1943-44; Univ. of California, Los
Angeles, Medical School, Researcher, 1948-49; Rocke-
feller Institute for Medical Research, NY, Researcher,
1949-57; Rockefeller Univ., NY, Professor, 1957-.
OTHER awards: Lasker Award, 1969; Gairdner Award,
1970; Intra-Sci Award, 1970; Award for Creative Work
in Synlhetic Organic Chemistry, American Chemical
Society, 1972; Nichols Medal, 1973; Alan E. Pierce
Award, American Peptide Symposium, 1979.
Selected Publications: "Solid-Phase Peptide Synthe-
sis: The Synthesis of a Tetrapeptide." Journal of the
American Chemical Society 85 (1963): 2149-54. "Solid-
Phase Synthesis of the Cyclododecadepsipeptide
Valinomycin." Journal of the American Chemical Soci-
ety 91 (1969): 2691-95 (with B.F. Gisin and D.C.
Tosteson). **An Assessment of Solid Phase Peptide
Synthesis.'' Peptides: Structural Function, Proceedings
of the American Peptide Symposium, 5rA(1983): 33-44.
**SN2 Deprotection of Synthetic Peptides with a Low
Concentration of Hydrogen Fluoride in Dimethyl Sul-
fide: Evidence and Application in Peptide Synthesis."
Journal of the American Chemical Society 105 (1983):
6442-55 (with James P. Tam and William F. Heath).
"Solid-Phase Synthesis of Cecropin A and Related
Peptides. ** Proceedings of the National Academy of Sci-
ences USA 80 (1983): 6475-79 (with D. Andreu and
H.G. Boman).
For More Information See: Current Biographv Year-
book. New York: H.W. Wilson, March 1985, 20-22.
**R. Bruce Merrifield: Designer of Protein-Making Ma-
chine.*" Chemical and Engineering News (August 2,
1971): 22-26.
Commentary: Robert Bruce Merrifield was awarded
the Nobel Prize for his development of a '*simple and
ingenious automated laboralory technique for rapidly
synthesizing peptide chains in large quantities on a
routine basis, called 'solid-phase peptide synthesis.'**
The technique has aided in the treatment and preven-
tion of a number of diseases and genetic disorders and
has greatly stimulated progress in genetic engineering.
(B.W.)
1985
Hauptman, Herbert Ajaron 100
PRIZE: Chemistry, 1985. BORN: February 14, 1917;
Bronx, NY. PARENTS: No record found. nationality:
American. Religion: Jewish. education: City College
of New York, B.S., 1937; Columbia Univ., NY, M.A.,
1939; Univ. of Maryland, Ph.D., 1955. SPOUSE: Edith
Citrynell, married 1940. children: Barbara, daughter;
Carol, daughter. career: United States Census Bureau,
Statistician, 1940-42; United States Air Force, 1942-
43, 1946-47; United States Naval Research Labora-
tory, Researcher, 1947-70; Medical Foundation of Buf-
falo, NY, Administrator, 1970-. other awardS: Bei-
den Prize, 1934; Pure Science Award, Sigma Xi, 1959;
A.L. Paterson Award, American Crystallographic Asso-
ciation, 1984.
Selected Publications: "The Phases and Magnitudes
of the Struclure Factors." Acta Cryst 3 (1950): 181-87
(with J. Karle). "Solution of Slructure-Faclor Equa-
tions." Acta Cryst 4 (1951): 188-89 (with J. Karle).
Solution of the Phase Problem. I. The Centrosymmetric
Crystal. Ann Arbor, MI: American Crystallographic
Association, 1953 (with J. Karle). "A Theory of Phase
Determination for the Four Types of Non-centrosym-
metric Space Croups." Acta Cryst 9 (1956): 635-51
(with J. Karle). Table of All Primitive Roots for Primes
Less than 5000. Washington, DC: Naval Research Lab-
oratory, 1970. Crystal Structure Determination: The
Role of the Cosine Seminvariants. New York: Plenum
Press, 1972.
For More Information See: New York Times
(October 27, 1985): 1. Science 231 (January 24, 1986):
362-64.
Commentary: Now considered one of the "founders
of a new era in research on molecular structure,"
Herbert Hauptman was cited by the Academy for the
"development of direct methods for the determination
of crystal structures." The original work was consid-
ered "unaccepted and controversial" for more than 1 5
years after its publication. By analyzing the intensity
of the structure of a molecule directly, it is now possi-
2
I
Chemistry 37
o
c
blc to quickly analyzc Ihe three-dimensional struclure
of Ihe molccule. Adaplmg thesc lechniques for usc by
Computers, scientists are now able lo delermine Ihe
structure of complex molecules in just a few days.
(L.S.S.)
Karle. Jerome 101
PRIZE; Chemistry, 1985. BORN: June 18, 1918; Brook-
lyn, NY. PARENTS: Falher, Louis Karle; Mother, Sadie
Karfunkle Karle, nationality: American, religion:
Most probably Jewish. education: City College of Z
New York, B.S., 1937; Harvard Univ., MA, A.M., *
1938; Univ. of Michigan, Ph.D., 1943. SPOUSE; Isabella
Helen Lugoski, married June 4, 1942. children: Lou-
ise Isabella, daughter; Jean Marianne, daughter; Mad-
eline Diane, daughter. career: Manhattan Project,
Chicago, IL, Researcher, 1943-44; United States Navy
Project, MI, Researcher, 1944-46; Naval Research Lab-
oratory, MD, Researcher and Administrator, 1946-.
OTHER AWARDS: Pure Scicnce Award, Sigma Xi, 1959;
Navy Distinguished Civilian Service Award, 1968; Hil-
lebrand Award, American Chemical Society, 1969;
Robert Dexter Conrad Award, 1976; A.L. Paterson
Award, American Crystallographic Association, 1984.
Selected Publications: "The Phases and Magnitudes
of the Structure Factors." Acta Cryst 3 (1950): 181-87
(with H. Hauptman). "Solution of Structure-Factor
Equations." Acta Cryst 4 (1951): 188-89 (with H.
Hauptman). Solution of the Phase Problem. I. The
Centrosymmetric Crystal. Ann Arbor, MI: American
Crystallographic Association, 1953 (with H. Haupt-
man). "A Theory of Phase Determination for the Four
Types of Non-centrosymmetric Space Croups." Acta
Cryst 9 (1956): 635-51 (with H. Hauptman).
For More Information See: New York Times
(October 27, 1985): 1. Science 231 (January 24, 1986):
362-64.
Commentary: Jerome Karle, whose work was not
accepted until the mid- 1960s, was cited by the Acad-
emy for "the development of direct methods for the
determination of crystal structures." The mathematical
techniques allowed the use of x-ray crystallography for
directly determining the structure of three-dimensional
molecules, particularly hormones, vitamins, and anti-
biotics. (L.S.S.)
Wj-J^X
O
o
35
Economics
C
O
1969
Frisch, Ragnar Kittil, Anton 102
PRIZE: Economics, 1969. BORN: March 3, 1895; Oslo,
Norway. died: January 31, 1973; Oslo, Norway. par-
ENTS: Father, Anton Frisch; Molher, Ragna Fredrikke
Kittilsen Frisch, nationality: Norwegian. Religion:
Most probably Christian/Protestant, education: Univ.
of Oslo, Norway, M.A., 1919; Univ. of Oslo, Norway,
Ph.D., 1926. SPOUSE: Marie Smedal, married April 28,
1920, died; Astrid Johannessen, married 1953. chil-
DREN: Ragna, daughter. career: Univ. of Oslo, Nor-
way, Professor, 1931-71. other awards: Schumpeter
Pnze, Harvard U., MA, 1955; Antonio Feltrinelli
Prize, Academia Nacionale dei Lincei, Rome, Italy,
1961. ^
Selected Publications: Maxima and Minima. Theory
and Economic Applications. Tr. by Express Translation
Service. Chicago: Rand McNally, 1966. Economic
Planning Studies. Dordrecht, Netheriands: D. Reidel,
1976. New Methods of Measuring Marginal Utility.
Philadelphia, PA: Porcupine Press, 1978.
For More Information See: "Ragnar Frisch and
Business Cycle Research during the Interwar Years."
History of Political Economy 13 (1981): 695-725. 5a-
ence 166 (1969): 715-17. Thinkers of the Twentieth
Century. Detroit, MI: Gale, 1983, 184-85.
Commentary: Ragnar Frisch was awarded the Nobel
Prize for his contributions in establishing the subjects
of econometrics and mathematical economics. Frisch's
research was important to establishing theories for:
modeis of whole economics, production, consumer be-
havior, index numbers, and planning. His work was
not restricted to economics, since his Statistical and
mathematical methodologies could be applied else-
where as well. (J.F.)
Tinbergen, Jan 103
PRIZE: Economics, 1969. born: April 12, 1903; The
Hague, Netheriands. parents: Father, Dirk Comelis
Tinbergen; Mother, Jeanette Van Eek Tinbergen. na-
tionality: Dutch. RELIGION: Agnostic; from Protestant
background. education: Leiden Univ., Netheriands,
Ph.D., 1929. SPOUSE: Tine Johanna DeWit, married
July 19, 1929. children: Adriaan M., daughter; Elsje,
daughter; Hanneke, daughter; Marianne, daughter. ca-
REER: Central Bureau of Slatistics, Netheriands, Stat-
istician, 1929-36; League of Nations Secretariat, Stat-
istician, 1936-38; Central Bureau of Statistics, Nether-
iands, Statistician, 1938-45; Central Planning Bureau,
Netheriands, Director, 1945-55; Netheriands School of
Economics, Professor, 1933-73; Leiden Univ., Nether-
iands, Professor, 1973-75. other awards: Erasmus
Prize, 1967; Order of the Lion; Order of Orange Nas-
sau.
Selected Publications: An Economic Approach to
Business Cycle Problems. Paris: Hermann, 1937. Statis-
tical Testing of Business Cycle Theories. Geneva:
League of Nations, 1 939. Business Cycles in the United
Kingdom. 1870-1914. Amsterdam: North-Holland,
1951. On the Theory of Economic Policy. Amsterdam:
North-Holland, 1952. Economic Policy: Principles and
Design. Amsterdam: North-Holland, 1956.
For More Information See: Science 166 (1969): 715-
17. Thinkers of the Twentieth Century. Detroit, MI:
Gale, 1983, 567-68.
Commentary: Jan Tinbergen was awarded the Nobel
Prize for his work in econometrics, the mathematical
representation of economic theory. During his impres-
sive career, he worked with Statistical modeis of econo-
mics, the mathematical analysis of economic cycles,
and several theories: of income distribution, of eco-
nomic growth, of economic planning, and of economic
development. (J.F.)
1970
Samuelson. Paul Anthony 104
PRIZE: Economics, 1970. born: May 15, 1915; Gary,
IN. PARENTS: Father, Frank Samuelson; Mother, Ella
Lipton Samuelson. nationality: American. Religion:
Jewish. EDUCATION: Univ. of Chicago, IL, B.S., 1935;
Harvard Univ., MA, M.A., 1936; Harvard Univ., MA,
Ph.D., 1941. SPOUSE: Marion Crawford, married July
2, 1938, died 1978; Risha Eckaus, married 1981. chil-
DREN: Jane Kendall, daughter; Margaret Wray, daugh-
ter; William Frank, son; Robert James, son; John
Crawford, son; Paul Reid, son. career: Massachusetts
Institute of Technology, Professor, 1940-. other
AWARDS: John Batcs Clark Medal, American Economic
Association, 1947; Guggenheim Fellow, 1948; Ford
Foundation Fellow, 1958; Medal of Honor, U. of Ev-
ansville, IL, 1970; Albert Einstein Commemorative
Award, 1971; Distinguished Service Award, National
Association of Investment Clubs, 1974; Alumni Medal,
U. of Chicago, IL, 1983.
Selected Publications: Foundations of Economic
Analysis. Cambridge, MA: Harvard U. Press, 1947.
Economics: An Introductory Analysis. New York:
McGraw-Hill, 1948. Linear Programming and Eco-
nomic Analysis. New York: McGraw-Hill, 1958 (with
Robert Dorfman and Robert Solow). The Collected
Scientific Papers of Paul A. Samuelson. 3 volumes.
Cambridge, MA: Harvard U. Press, 1966-72.
For More Information See: Current Biographv Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1965, 356-59. Science
170 (November 13, 1970): 720-21. Silk, Leonard. The
Economists. New York: Basic Books, 1976, 3-43.
Economics 39
c
c
o
Commentar>: The Nobel Commillee cited Paul
Samuelson for doing **more ihan any olher conlem-
porary cconomist to raise ihe level of scienlific analy-
sis in economic iheory." Mosl conlemporaries would
probably agree Ihat this is because of Samuelson's
ability to express in malhemalical terms and lucid
prose the economic theories of the day. However, bis
greatest impact has been through bis classic textbook,
Economics, and bis populär writings which have edu-
cated the general public to the world of economics.
(B.S.S.)
1971
/ Kuznets, Simon Smith 105
PRIZE: Economics, IV /l. BORN: April 30, 1901; Kbar-
kov, Russia. parentS: Father, Abraham Kuznets;
Mother, Pauline Friedman Kuznets. nationality:
Russian; laier American Citizen. RELIGION: Jewish.
EDUCATiON: Columbia Univ., NY, B.A., 1923; Colum-
bia Univ., NY, M.A., 1924; Columbia Univ., NY,
Ph.D., 1926. SPOUSE: Edith Handler, married June 29,
1929. CHILDREN: Paul KuTnets, son; Mrs. Norman
Stein, daughler. career: Nanonal Bureau of Economic
Research, Researcher, 1927-30; Univ. of Pennsylvania,
Professor, 1930-54; Johns Hopkins Univ., MD, Profes-
sor, 1954-60; Harvard Univ., MA, Professor, 1960-71.
other awardS: Robert Troup Paine Prize, 1970.
Selected Publications: Commodity Flow and Capital
Formation. New York: National Bureau of Economic
Research, 1938. National Product Since 1869. New
York: National Bureau of Economic Research, 1946.
Economic Change. New York: Norton, 1953. Capital
In the American Economy. Princeton, NJ: Princeton
U. Press, 1961. Economic Growth of Nations: Total
Output and Production Structure. Cambridge, MA:
Harvard U. Press, 1971. National Income and Its
Composition, 1919-1935. New York: National Bureau
of Economic Research, 1971.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1972, 266-68. Science
174(October27, 1971): 481-83.
Cominentar>': Simon Kuznets was recognized for bis
"empirically founded interpretation of economic
growth" and '*for illuminating with facts— and explain-
ing through analysis — the economic growth from the
middle of the last Century." His contribution consisted
of developing a System for national income accounting
and applying Statistical methods to measure the sour-
ces and uses of the annual production of a country.
Later in his career, Kuznets studied the changing roles
of capital, labor, and produclivity in the United States
economy and became a leader in socioeconomic the-
ory. (B.S.S.)
1972
Arrow, Kenneth Joseph 106
PRIZE: Economics, 1972. BORN: August 23, 1921; New
York, NY. parents: Father, Harry I. Arrow; Molher,
Lillian Greenberg Arrow, nationality: American. RE-
LIGION: Jewish. EDUCATION: City College of New York,
B.S., 1940; Columbia Univ., NY, M.A., 1941; Colum-
bia Univ., NY, Ph.D., 1951. SPOUSE: Selma Schweit-
zer, married August 31, 1947. children: David Mi-
chael, son; Andrew, son. CAREER: Cowles Commission
for Research in Economics, Univ. of Chicago, IL, Re-
searcher, 1947-49; Stanford Univ., CA, Professor,
1949-68; Harvard Univ., MA, Professor, 1968-. OTHER
AWARDS: John Bates Clark Medal, American Economic
Association, 1957.
Selected Publications: Social Choice and Individual
Values. New York: Wiley, 1951. Studies in Linear and
Nonlinear Programming. Stanford, CA: Stanford U.
Press, 1958 (with others). Studies in the Mathematical
Theory of Inventory and Production. Stanford, CA:
Stanford U. Press, 1958. Essays in the Theories of
Risk-Bearing. Chicago: Markham Publishing Co.,
1971. Studies in Resource Allocation. New York: Cam-
bridge U. Press, 1977. Social Choice and Justice: Col-
lected Papers of Kenneth J. Arrow. Oxford: Blackwell,
1984.
For More Information See: New York Times Bio-
graphical Edition (October 1972): 1737-38. Science 178
(November 3, 1972): 487-89.
Commentary: The Nobel Prize was awarded to Ken-
neth Arrow for his "pioneering work on the theory of
general economic equilibrium.'' Arrow's doctoral re-
search was on social choice and individual values (the
title of his dissertation), and he continued over the
course of his career to apply economic theory to all
types of social problems — medical care, education, wa-
ter resources, etc. His later research concemed the role
of information in the behavior of businesspeople and
consumers. Arrow was also heavily involved with stu-
dents at all levels and with university afTairs wherever
he taught. (B.S.S.)
Micks, John Richard, Sir 107
PRIZE: Economics, 1972. BORN: April 8, 1904; Leam-
ington Spa, England, parents: Father, Edward Hicks;
Mother, no record found. nationality: British. Reli-
gion: Most probably Christian, education: Oxford
Univ., England, B.A., 1927; Oxford Univ., England,
M.A., 1931. SPOUSE: Ursula Kathleen Webb, married
1935. CHILDREN: None. CAREER: London School of
Economics, England, Professor, 1926-35; Cambridge
Univ., England, Professor, 1935-38; Univ. of Manches-
ter, England, Professor, 1938-46; Oxford Univ., Eng-
land, Professor, 1946-65. other awardS: Knighthood,
1964.
Selected Publications: The Theory of Wages. lon-
don: Macmillan, 1932. Value and Capital: An Inquiry
into Some Fundamental Principles of Economic The-
ory. Oxford: Clarendon Press, 1939. The Social Frame-
work: An Introduction to Economics. Oxford: Claren-
don Press, 1942. A Contribution to the Theory of the
Trade Cycle. Oxford: Clarendon Press, 1950. Capital
and Growth. Oxford: Clarendon Press, 1965. The Cri-
sis in Keynesian Economics. Oxford: Basil Blackwell,
1974.
For More Information See: Baumol, William J.
"John R. Hicks' Contribution to Economics." The
Swedish Journal of Economics 74 (December 1972):
503-27. Morgan, Brian. "Sir John Hicks's Contribu-
tions to Economic Theory." In Twelve Contemporary
Economists. New York: John Wiley, 1981, 108-40.
Reid, G.C., and Wolfe, J.N. "Hicks, John R." Interna-
tional Encyclopedia of the Social Sciences. New York:
Free Press, 1979 (Volume 18), 300-02.
Commentar>: Although honored for his "pioneering
contributions to general economic equilibrium theory
and welfare theory," the work of John Hicks also
Economics 41
o
c
0
and institulional phenomena.** MyrdaKs sludies of and
influence on economic and social affairs began in Swe-
den and exiended lo Ihe United Slales. His treatmenls
of economic policy in bolh counlries and his study of
the Population question in Sweden and the race issue
in America were classics. He was also an active United
Nations worker, especially in Asia, and a campaigner
for peace. (S.K.)
1975
Kantorovich, Leonid VItarevich 111
PRIZE: Economics, 1975. BORN: January 19, 1912; St.
Petersburg, Russia. parentS: Father, Vitalij M. Kan-
torovich; Molher, Pauline G. Saks Kantorovich. na-
TIONALITY: Russian. RELIGION: Jewish. EDUCATION:
Leningrad State Univ., USSR, B.A., 1930; Leningrad
State Univ., USSR, Ph.D., 1935. spouse: Natalja
Vladimirovna, married 1938. children: len, son;
Vselovod, daughter. career: Leningrad State Univ.,
USSR, Professor, 1934-60; Academy of Sciences,
USSR, Administrator, 1960-71; Institute of National
Economy Control, Mor>cow, USSR, Administrator,
1971-76; Academy of Sciences, USSR, Administrator,
1976-. OTHER AWARDS: State Prize, USSR, 1949; Lenin
Prize, USSR, 1965; Order of Lenin, USSR, 1967,
1982.
Selected Publications: Mathematicheskie Metody Or-
ganizatsii i Planirovaniia Proizvodstva. Leningrad:
Leningradskogo Gov. Univ, 1939 "Malhematical
Methods of Organizing and Planning Production."
Management Science 6 (July 1960): 366-422.
Ekonomicheskii Raschet Nailuschshego Ispol'zogxaniia
Resursov. Moscow: Izdvo Akademii Nauk SSSR, 1959
{The Best Use of Economic Resources. Tr. by P.F.
Knightsfield. Cambridge, MA: Harvard U. Press,
1965). Optimal'nye Resheniia v Ekonomike {Optimal
Solution in Economics). Moscow: Nauka, 1972 (with
A.V. Gorstko). Funktsionalyi Analiz {Functional Analy-
sis). Moscow: Nauka, 1977 (with G.P. Akilov).
For More Information See: Johansen, Leif. "L.V.
Kantorovich's Contribution to Economics.*" The Scan-
dinavian Journal of Economics 78 (1976): 61-80. Stu-
art, Robert C. "Leonid Vitalevich Kantorovich.'' In
Soviet Leaders. New York: Thomas Y. Crowell, 1967,
187-93.
Commentary: Leonid Kantorovich won the Nobel
Prize for his "contributions lo the theory of Optimum
allocalion of resources." His 1939 treatise, Mathemat-
ical Methods of Organizing and Planning Production,
introduced linear programming as a Solution to the
Problems of resource allocation. Received unfavorably
by the Soviet govemment, his theories were not recog-
nized until the publication in the 1950s of works such
as The Best Use of Economic Resources. (R.W.S.)
Koopmans, Tjalling Charles 112
PRIZE: Economics, 1975. BORN: August 28, 1910;
Graveland, Nelherlands. died: February 26, 1985;
New Haven, CT. parents: Father, Sjoerd Koopmans;
Mother, Wijkje van der Zee Koopmans. nationality:
Dutch; later American Citizen. RELIGION: Most prob-
ably Christian/Protestant, education: Univ. of
Utrecht, Netherlands, M.A., 1933; Univ. of Leiden,
Netherlands, Ph.D., 1936. SPOUSE: Truus Wanningen,
married 1936. children: Ann W., daughter; Helen J.,
daughter; Henry S., son. career Netherlands School
of Economics, Professor, 1936-38; League of Nations,
Specialist Financial Secretary, 1938-40; Princeton
Univ., NJ, Researcher, 1940-41; Penn Mutual Life
Insurance Company, Economist, 1941-42; Combined
Shipping Adjustmenl Board, Slatislician, 1942-44;
Univ. of Chicago, IL, Professor, 1944-55; Yale Univ.,
CT, Professor, 1955-85.
Selected Publications: Three Essays on the State of
Economic Science. New York: McGraw-Hill, 1957. Sci-
entific Papers of Tjalling C. Koopmans. New York:
Springer-Verlag, 1970, V-VII, 595-600.
For More Information See: New York Times Bio-
graphical Service (1975): 1285-86. Science 190
(November 14, 1975): 649, 710-12.
Commentary: Tjalling Koopmans received the Nobel
Prize for his contributions to the theory of Optimum
allocation of resources. Beginning with his work on
efficient use of shipping facililies, Koopmans applied
brilliant mathemalical techniques to develop the com-
plicated equations of this field. His work in economet-
rics and mathematical programming developed entire
new areas of economic studies. (M.C.)
1976
Friedman, Mllton 113
PRIZE: Economics, 1976. born: July 31, 1912; Brook-
lyn, NY. PARENTS: Father, Jeno Saul Friedman; Moth-
er, Sarah Ethel Landau Friedman, nationality:
American. RELIGION: Jewish. EDUCation: Rutgers
Univ., NJ, A.B., 1932; Univ. of Chicago, IL, A.M.,
1933; Columbia Univ., NY, Ph.D.; 1946. SPOUSE: Rose
Director, married June 25, 1938. children: Janet,
daughter; David, son. career: National Resources
Committee, Washington, DC, Assistant Economist,
1935-37; National Bureau of Economic Research, NY,
Researcher, 1937-45; Univ. of Minnesota, Professor,
1945-46; Univ. of Chicago, IL, Professor, 1946-. OTH-
ER AWARDS: Clark Medal, American Economic Associ-
ation, 1951; Chicagoan of the Year, Chicago Press
Club, 1972; Private Enterprise Exemplar Medal, Free-
doms Foundation, 1978.
Selected Publications: Friedman, Milton. Capitalism
and Freedom. Chicago: U. of Chicago Press, 1962.
Friedman, Milton, and Schwanz, Anna Jacobson. A
Monetary History of the United States, 1867-1960.
Princeton, NJ: Princeton U. Press, 1963. Friedman,
Milton. The Counter- Revolution in Monetary Theory.
London: Institute of Economic Affairs, 1970. Fried-
man, Milton, and Director, Rose. Free to Choose. New
York: Harcourt, Brace, Jovanovich, 1980.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson Co., 1969, 151-54.
Shackleton, J.R. "Milton Friedman, Superstar?" Politi-
cal Quarterly 51 (July/September 1980): 349-54.
Tobin, James, and Johnson, Harry. "Nobel Milton."
The Economist 261 (October 23, 1976): 94-95. Viorst,
Milton. Hustlers and Heroes. New York: Simon and
Schuster, 1971.
Commentary: The Nobel citation notes Milton
Friedman's work, Capitalism and Freedom, but also
States that it is "very rare for an economist to wield
such influence, directly or indirectly, not only on the
direction of scientific research but also on the actual
practise." His clear Statements in conservative eco-
nomics and in the areas of monetary and quantity
42 The Who's Who of Möbel Prize Winners
c
t
0
Iheory havc influenccd economists and policy makers
in ihe Uniled Slales and throughout ihe world.
(M.J.B.)
1977
Meade, James Edward 114
PRIZE: Economics, 1977. BORN: June 23, 1907;
Swanage, Dorsel, England, parents: Falher, Charles
Hippisley Meade; Mother, Kathleen Collon-Stapleton
Meade. nationality: British, religion: Mosl probably
Christian/Proleslanl. education: Oxford Univ., Eng-
land, H.A., 1930. SPOUSE: Elizabeth Margaret Wilson,
married March 14, 1933. children: Thomas Wilson,
son; Charlotte Elizabeth, daughter; Bridget Ariane,
daughter; Carol Margaret, daughter. career: Oxford
Univ., England, Professor, 1930-37; League of Nations,
Economist, 1938-47; London School of Economics,
Professor, 1947-57; Cambridge Univ., England, Profes-
sor, 1957-68. other awardS: Companion of the Order
of Bath, 1947.
Selected Publications: The Theory of International
Economic I'olicy. 2 volumes. London: Oxford U. Press,
1951-55. A Geometry of International Trade. London:
Allen & Unwin, 1952. A Neo-Classical Theory of Eco-
nomic Growth. London: Allen & Unwin, 1962. The
Principles of Political Economy. 4 volumes. Albany,
NY: State U. of New York Press, 1965-76. The Intel-
ligent RadicaTs Guide to Economic Policy. London:
Allen & Unwin, 1975.
For More Information See: Science 198 (1977): 813-
14+. Twentieth Century Culture: A Biographical Com-
panion. New York: Harper and Row, 1983.
Commentary: James Meade won the Nobel Prize for
his work as a pioneer in the area of macroeconomics,
the economic behavior of large Systems. A prolific
writer, Meade's influence was feit primarily through
his books and his work on important British commit-
tees studying the economy. His books that dealt with
foreign trade in an "open" world economy and with
the dangers, as well as benefits, of employers' associ-
ations and trade unions, are representative of his influ-
ence. (J.F.)
Ohiin, Bertil Gotthard 115
PRIZE: Economics, 1977. borN: April 23, 1899; KJip-
pan, Sweden. died: August 3, 1979; Northern Sweden.
PARENTS: Fathcr, Elis Vilhelm Ohlin; Mother, Ingeborg
Sandberg Ohlin. nationality: Swedish. Religion:
Lutheran. education: Lund Univ., Sweden, B.A.,
1917; Harvard Univ., MA, M.A., 1923; Univ. of
Stockholm, Sweden, Ph.D., 1924. SPOUSE: Evy Kruse,
married May 2, 1931. children: Helen, daughter;
Thomas, son; Anne Marie, daughter. career: Univ. of
Copenhagen, Denmark, Professor, 1925-30; Stockholm
School of Economics, Sweden, Professor, 1930-65;
Sweden, Member of Parliament, 1938-70. other
AWARDS: Commander with the Great Gross, Royal
North Star, Sweden, 1961; Commander, First Order of
the Dannebrogen, Denmark.
Selected Publications: Handelns Teori {The Theory
of Trade). Stockholm: Cenlraltryckeriet, 1924. The
Course and Phases of the World Economic Depression;
Report Presented to the Assembly of the League of
Nations. Geneva: The Secretariat of the League of
Nations, 1931. Interregional and International Trade.
Cambridge, MA: Harvard U. Press, 1933. The Problem
of Economic Stabilization. New York: Columbia U.
Press, 1949. Bertil Ohiin's Memoarer (Bertil Ohlin's
Memoirs). Stockholm: Bonnier, 1972.
For More Information See: International Encyclope-
dia of the Social Sciences Biographical Supplement.
New York: The Free Press, 1979, 603-07. Lundberg,
Erik. "Portrait: Bertil Ohlin." Challenge 23
(September-October 1980): 54-57. Samuelson, Paul A.
"Bertil Ohlin: 1899-1979." Journal of International
Economics Supplement (isinuary 1982): 31-49.
Commentary: Bertil Ohlin received the Nobel award
for his "pathbreaking contribution to the theory of
international trade and international capital move-
ments." Although a prominent economist and a mem-
ber of the Swedish Academy of Science, Ohlin was
probably better known in his native Sweden as a poli-
tician and a Journalist. For more than two decades he
was the leader of the Swedish Liberal Party and served
as the Minister of Trade at the close of World War II.
Ohlin produced the majority of the economic work for
which the prize was awarded prior to the Start of his
political career, but beginning in the 192^s and con-
tinuing until his dealh, he regularly cont/iouted ma-
terial on economic policy to the Swedish daily news-
papers. (D.G.)
1978
Simon, Herbert Alexander 116
PRIZE: Economics, 1978. BORN: June 15, 1916; Milwau-
kee, WI. PARENTS: Father, Arthur Simon; Molher,
Edna Merkel Simon, nationality: American, reli-
GION: Unitarian; from Jewish background. education:
Univ. of Chicago, IL, A.B., 1936; Univ. of Chicago,
IL, Ph.D., 1943. SPOUSE: Dorothea Pye, married De-
cember 25, 1937. children: Katherine, daughter; Bar-
bara, daughter; Peter Arthur, son. career: Univ. of
Chicago, IL, Researcher, 1936-38; International City
Managers Association, Chicago, IL, Editor, 1938-39;
Univ. of California, Berkeley, Administrator, 1939-42;
Illinois Institute of Technology, Professor, 1942-49;
Camegie-Mellon Univ., PA, Professor and Administra-
tor, 1949-. other AWARDS: Administrators Award,
American College of Hospital Administrators, 1957;
Distinguished Scientific Contributions Award, Ameri-
can Psychological Association, 1969; Frederick Mosher
Award, American Society for Public Administration,
1974; Turing Award, Association for Computing Ma-
chinery, 1975; Dow-Jones Award, 1983; Scholarly
Contributions Award, Academy of Management, 1983;
National Medal of Science, United States, 1986.
Selected Publications: Administrative Behavior: A
Study of Decision-Making Processes in Administrative
Organization. New York: Macmillan Co., 1947.
Models of Man: Social and Rational: Mathematical
Essays on Rational Human Behavior in a Social Set-
ting. New York: Wiley, 1957. Organizations. New
York: Wiley, 1958 (with J. G. March and H. Guetz-
kow). New Science of Management Decision. New
York: Harper, 1960. Human Problem Solving. Engle-
wood ClifTs, NJ: Prentice-Hall, 1972 (with Allen New-
ell). Reason in Human Affairs. Stanford, CA: Stanford
U. Press, 1983.
For More Information See: Contemporary Authors.
New Revision Series. Detroit, MI: Gale, 1983 (Volume
9), 456-57. Current Biography Yearbook. New York:
H. W. Wilson Co., 1971, 358-61.
44 The Who's Who of Nobel Prize Winners
o
c
o
Commentary: Citing Lawrence Klein as the leading
rcsearcher in ihe field of economelrics, Ihe Academy
acknowledged Ihree decades of achievemcnl by award-
ing him ihe Nobel Prize for ''the crealion of ec-
onometric modeis and Iheir application lo ihe analysis
of economic fluclualions and economic policies.** Nol
Ihe firsl lo sludy Ihe relalionship of individual vari-
ables wiihin a lolal economy, Klein revived Jan Tin-
bergen*s 1930s model, added a System of equalions
based upon the economic theory of John Maynard
Keynes, applied modern Statistical analysis and Com-
puter lechnology, and therewith pioneered a praclical
inslrumenl ihat could bolh forecast business fluclu-
alions and porlray economic inlerrelalionships. Kleines
writings clarified theory; his projects became training
grounds for economisls and govemmenl ofTicials
throughoul the world. (M.L.L.)
1981
Tobin, James 120
PRIZE: Economics, 1981. born: March 5, 1918; Cham-
paign, IL. parents: Falber, Louis Michael Tobin;
Mother, Margaret Anketell Edgerton Tobin. national
ITY: American. RELIGION: Most probably Christian.
EDUCATION: Harvard Univ., MA, A.B., 1939; Harvard
Univ., MA, M.A., 1940; Harvard Univ., MA, Ph.D.,
1947. SPOUSE: Elizabeth Fay Ringo, married September
14, 1946. CHILDREN: Margaret Ringo, daughter; Louis
Michael, son; Hugh Ringo, son; Roger Gill, son. CA-
REER: Office of Price Administration, Economisl,
1941-42; U.S. Navy, Lieutenant, 1942-46; Harvard
Univ., MA, Professor, 1946-50; Yale Univ., CT, Pro-
fessor, 1950-. OTHER AWARDS: Clark Medal, American
Economics Association, 1955.
Selected Publications: National Economic Policy.
New Haven, CT: Yale U. Press, 1966. Essays in Eco-
nomics. Volume 1, Macroeconomics. Chicago: Mark-
ham, 1972. The New Economics: One Decade Older.
Princeton, NJ: Princeton U. Press, 1974. Essays in
Economics. Volume 2, Consumption and Economics.
New York: Elsevier, 1975. Asset Accumulation and
Economic Activity. Chicago: U. of Chicago Press, 1980.
Essays in Economics. Volume 3, Theory and Policy.
Cambridge, MA: MIT Press, 1 982.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson Co., 1984, 393-96. The
National Cyclopedia of American Biography. New
York: James T. White and Co., 1964 (Volume J), 280-
81. Samuelson, Paul A. "1981 Nobel Prize in Econom-
ics." Sd^Azc^» (October 30, 1981): 520-22.
Commentary: James Tobin's award ciiation noled
Ihal he had provided "a basis for understanding how
subjects aclually behave when they acquire different
assets and incur debts" by his Statement of the "port-
folio selection theory" of investment. His work was in
the areas of economic theory, econometrics, monetary
theory, and policy and consumer behavior, but his
major concem was to modify, in terms of the later
U.S. economy, the original Keynesian theory that the
federal govemment should pursue an aggressive fiscal
and monetary policy to attain rapid growth and füll
employment. (B.E.M.)
1982
Stigler, George Joseph 121
PRIZE; Economics, 1982. BORN: January 17, 1911; Ren-
ton, WA. PARENTS Father, Joseph Stigler; Mother,
Elizabeth Hungler Stigler. nationality: American. RE-
LIGION: Most probably Christian, education: Univ. of
Washington, BBA, 1931; Northwestern Univ., IL,
MBA, 1932; Univ. of Chicago, IL, Ph.D., 1938.
SPOUSE; Margaret Mack, married December 26, 1936.
CHILDREN: Stephen, son; David, son; Joseph, son. ca-
REER: Iowa State Univ., Professor, 1936-38; Univ. of
Minnesota, Professor, 1938-46; Brown Univ., RI, Pro-
fessor, 1946-47; Columbia Univ., NY, Professor, 1947-
57; Center for Advanced Studies in Behavioral Sci-
ences, Fellow, 1957-58; Univ. of Chicago, IL, Profes-
sor, 1958-.
Selected Publications: Production and Distribution
Theories. New York: Macmillan, 1941. The Theory of
Price. New York: Macmillan, 1942. Five Lectures on
Economic Problems. New York: Longmans Green,
1949. The Citizen and the State: Essays on Regulation.
Chicago: U. of Chicago Press, i975. The Economist as
Preacher. Chicago: U. of Chicago Press, 1982. The
Organization of Industry. Chicago: U. of Chicago
Press, 1983. The Intellectual and the Marketplace.
Cambridge, MA: Harvard U. Press, 1984.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1983, 372-375. Science
218 (November 12, 1982): 655-57.
Commentary: George Stigler was awarded the Nobel
Prize for his "seminal studies of industrial structures,
functioning of markets and the causes and effects of
public regulations. His studies of the forces which give
rise to regulatory legislation have opened up a com-
pletely new area of economic research," the Academy's
citation said. The Academy also praised his work in
explaining price variations and his explanations of the
effect in the marketplace of households and companies
making similar economic decisions with different
amounts of information. (V.B.)
1983
Debreu, Gerard 122
PRIZE: Economics, 1983. BORN: July 4, 1921; Calais,
France, parents: Father, Camille Debreu; Mother,
Fernande Dechame Debreu. nationality: French;
later American Citizen. Religion: Most probably Chris-
tian. EDUCATION: Ecolc Normale Superieure, France,
Agrege de TUniversite, 1946; Univ. of Paris, France,
D.Sc, 1956. SPOUSE: Francoise Bled, married June 14,
1945. CHILDREN: Chantal, daughter; Florence, daugh-
ter. CAREER: Frcnch Army, 1944-45; Center National
de la Rocherche Scientifique, Paris, France, Rcsearch-
er, 1946-48; Rockefeller Fellow, U.S., Sweden, and
Norway, 1948-50; Univ. of Chicago, IL, Researcher,
1950-55; Yale Univ., CT, Professor, 1955-61; Univ. of
California, Berkeley, Professor, 1962-. other awards:
Chevalier de Legion d'Honneur, 1976; Commander de
rOrdre Nationale du Merite, 1984.
Selected Publications: Theory of Value: An Axiom-
atic Analysis of Economic Equilibrium. New Haven,
CT: Yale U. Press, 1959. Professor Debreu's "Market
Equilibrium" Theorem: An Expository Note. West
Economic^ 43
c
c
o
Commentar>': Thirly ycars afler he published his
rcsearch resulls in the now classic lexl Administrative
Behavior, Herbert Simon received the Nobel Prize in
rccognition of his "pioneering rcsearch inlo the de-
cision making process in economic Organization. ** His
concepl of "bounded ralionality" acknowledged the
human elemenl in problem solving and showed Ihal
dccision makers choose not the Optimum Solution but
rather the first alternative '*good enough'' to meet
predefined needs. Later, Simon, working with Allen
Newell, used Computer Simulation to study problem
solving and thereby became a pioneer in the field of
artificial intelligence. Described as a true Renaissance
man because of the variety and scope of his knowledge
and talents, Simon has written on subjecls ranging
from economics and political science to psychology
and Computers. (M.L.L.)
1979
Lewis, William Arthur, Sir 117
PRIZE: Econonics, 1979. BORN: January 23, 1915; Cas-
tries, St. Lucia. parents: Father, George F. Lewis;
Mother, Ida Barton Lewis, nationality: St. Lucian;
later British and American resident, religion: An-
glican. education: St. Mary's College, British West
Indies, Bachelor of Commerce, 1929; London School
of Economics, England, Ph.D., 1937. spouse: Gladys
Isabel Jacobs, married May 5, 1947. children:
Elizabeth Anne, daughter; Barbara Jean, daughter. ca-
reer: London School of Economics, England, Lecturer,
1938-47; Univ. of Manchester, England, Professor,
1948-58; Univ. of West Indies, Professor and Admin-
istrator, 1959-63; Princeton Univ., NJ, Professor,
1963-. other awardS: Knighthood, 1963.
Selected Publications: Economic Survey, 1919-39.
Philadelphia, PA: Blakiston Co., 1950. Development
Planning. New York: Harper and Row, 1966. Aspects
of Tropica! Trade, 1883-1965. Stockholm: Almqvist
and Wiksell, 1969. The Evolution of the International
Economic Order. Princeton, NJ: Princeton U., Press,
1978. Selected Economic Writings of W. Arthur Lewis.
New York: New York U. Press, 1983.
For More Information See: Crittenden, Ann. "1979
Nobel Economics Award Shared by Two Experts on
Poorer Nations." New York Times (betober 17, 1979):
1: 1+. "Nobel Laureate Sir William Arthur Lewis
1980." Black Enterprise 10 (July 1980): 34. Ranis,
Gustan. "The 1979 Nobel Prize in Economics.'' Sci-
ence 206 {Dcctmber 1979): 1389-91.
Commentary: Sir William Arthur Lewis is most
noted for his modeis for developing the economics of
Third World nations, based on work with the develop-
ing nations in Africa and the English-speaking Ca-
ribbean. The Nobel Prize award was a recognition of
his "lifelong concerns with poverty and growth, ag-
ricultural and human development in developing coun-
tries," in contrast to other years, when the award was
given strictly for theoretical breakthroughs. Lewis was
the first Black to receive a Nobel Prize in a category
other than Peace. (E.L.)
Schultz, Theodore William 118
PRIZE: Economics, 1979. born: April 30, 1902; Ar-
lington, SD. parentS: Father, Henry Edward Schultz;
Mother, Anna Elizabeth Weiss Schultz, nationality:
American. Religion: Most probably Christian/Protes-
tant. EDUCATION: South Dakota State College, B.S.,
1927; Univ. of Wisconsin, M.S., 1928; Univ. of Wis-
consin, Ph.D., 1930. SPOUSE: Esther Florence Wcrth,
married (no date found). children: Elaine, daughter;
Margaret, daughter; T. Paul, son. career: Iowa State
College, Professor, 1930-43; Univ. of Chicago, IL, Pro-
fessor, 1943-72. OTHER AWARDS: Francis A. Walker
Medal, American Economic Association, 1972; Leon-
ard Elmhirst Medal, International Agriculture Eco-
nomic Association, 1976.
Selected Publications: The Economic Value of Edu-
cation. New York: Columbia U. Press, 1963. Trans-
forming Traditional Agriculture. New Haven, CT: Yale
U. Press, 1964. Economic Growth and Agriculture.
New York: McGraw-Hill, 1968. Investments in Human
Capital: The Role of Education and of Research. New
York: Macmillan Co., 1971.
For More Information See: New York Times Bio-
graphical Service (October 1979): 1414. Science 206
(December21, 1979): 1389-91.
Commentar>': Theodore Schultz was av/^rded the
Nobel Prize in recognition of his work whicn stressed
the imporiance of human resources in agriculture. The
citation noted his importance in pointing out that
Ihere "has been a considerably higher yield on human
capital than on physical capital in the American econ-
omy.** His thinking was a prime factor in the develop-
ment of human resources in the United States and
developing countries. (M.C.)
1980
rKlein. Lawrence Robert 119
PRIZE: Economics, 1980. BORN: September 14, 1920;
Omaha, NE. parentS: Father, Leo Byron Klein; Moth-
er, Blanche Monheit Klein, nationality: American.
RELIGION: Most probably Jewish. education: Univ. of
California, B.A., 1942; Massachusetts Institute of
Technology, Ph.D., 1944; Oxford Univ., England,
M.A., 1957. SPOUSE: Sonia Adelson, married February
15, 1947. CHILDREN: Hannah, daughter; Rebecca,
daughter; Rachel, daughter; Jonathan, son. career:
Univ. of Chicago, IL, Professor, 1944-47; National
Bureau of Economic Research, Researcher, 1948-50;
Univ. of Michigan, Professor, 1949-54; Oxford Univ.,
England, Researcher, 1954-58; Univ. of Pennsylvania,
Professor, 1958-. other awardS: John Bates Clark
Medal, American Economic Association, 1959; Wil-
liam F. Butler Award, New York Association of Busi-
ness Economisis, 1975; Golden Slipper Club Award,
1977; President's Medal, U. of Pennsylvania, 1980.
Selected Publications: The Keynesian Revolution.
New York: Macmillan, 1947. Economic Fluctuations in
the United States, 1921-1941. New York: Wiley, 1950.
A Textbook of Econometrics. Evanston, IL: Row, Peter-
son, 1953. An Econometric Model of the United States,
1929-1952. Amsterdam: North-Holland Publishing
Company, 1955 (with A. S. Goldberger). An Introduc-
tion to Econometrics. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-
Hall, 1962. Economic Theory and Econometrics. Phila-
delphia, PA: U. of Pennsylvania Press, 1985.
For More Information See: Ball, R. J. '^On Lawrence
R. KJein's Contributions to Economics.'' Scandinavian
Journal of Economics 83 (1981): 81-95. Maugh, Thom-
as H., IL "The 1980 Nobel Memorial Prize in Eco-
nomics." Science 210 (November 14, 1980): 758-59.
o
Economics 45
ü
c
Lafayettc, IN: Purdue U. Press, 1973. Mathcmatical
Economics: Twenty Papers of Gerard Debreu. Cam-
bridge, MA: Cambridge U. Press. 1983.
For More Information See: Samuelson, Paul. "The
1983 Nobel Prize in Economics." Science 222
(December 2, 1983): 987-89. Time 122 (Oclober 31,
1983): 93.
Commentary: Gerard Debreu was awarded the No-
bel Prize for ihree decades of work on one of the mosl
basic of economic problems: the equilibrium between
prices in a free-market economy and what producers
supplied and consumers demanded. Debreu*s work,
though little known outside of the economic Commu-
nity, is the basis on which many other economists
concemed with micro-economics have built their own
work. The Academy said Debreu's book, The Theory
of Value, is "a classic both for its universality and for
its elegant analytical approach." They further stated
that Debreu's theoretical contributions lent themselves
to **far-reaching interpretations and applications."
(V.B.)
1984
Stone, John Richard Nicholas, Sir 123
PRIZE: Economics, 1984. born: August 30, 1913; Lon-
don, England, parents: Father, Gilbert Stone; Mother,
no record found. nationality: British. RELIGION: Most
probably Christian/Protestant, education: Cambridge
Univ., England, baccalaureate, 1935; Cambridge
Univ., England, M.A., 1938; Cambridge Univ., Eng-
land, D.Sc, 1957. spouse: Feodora LeontinofT, mar-
ried 1941, died 1956; Giovanna SafTi Croft-Murray,
married 1960. children: 1 daughter. career: C.E.
Heath and Co., London, England, Economist, 1936-39;
British Government Offices, Economist, 1939-45;
Cambridge Univ., England, Professor, 1945-80. other
AWARDS: Knighthood, 1978.
Selected Publications: Quantity and Price Indexes in
National Accounts. Paris: Organization for Economic
Cooperation and Development, 1956. Mathematics in
the Social Sciences and Other Essays. London: Chap-
man & Hall, 1966. Demographic Accounting and
Model Building. Paris: Organization for Economic
Cooperation and Development, 1971. National Income
and Expenditure. London: Bowes & Bowes, 1977.
For More Information See: New York Times Bio-
graphical Service 15 (1984): 1397-98. Science 227
(1985): 20-22.
Commentary: Richard Stone's achievements which
eamed him the Nobel Prize lay in developing complex
economic modeis, particularly those which led to ac-
counting Systems that could be used to chart the eco-
nomic activity of nations. His work was responsible
for standardization of national income reports
throughout the world and by the United Nations. Ear-
ly in his career, Stone also developed Statistical tech-
niques for economics and studied consumer reaction
to changes in income and prices. (J.F.)
American Citizen. RELIGION: Jewish. education: Univ.
of Rome, Italy, law degree, 1939; New School for
Social Research, NY, Ph.D., 1944. SPOUSE; Serena
Calabi, married 1939. children: Andre, son; Sergio,
son. career: New Jersey College for Women, Profes-
sor, 1942; Bard College, NY, Professor, 1942-44; New
School for Social Research, NY, Professor, 1945-48;
Univ. of Illinois, Professor, 1949-52; Camegie-Mellon
Univ., PA, Professor, 1952-60; Norlhwestem Univ.,
IL, Professor, 1960-62; Massachusetts Institute of
Technology, Professor, 1962-.
Selected Publications: The Collected Papers of Fran-
CO Modigliani. 3 volumes. Cambridge, MA: MIT Press,
1980.
For More Information See: Business Week (Oclober
28, 1985): 32. New York Times Biographical Service
(October 16, 1985): 1259-60.
Commentary: Franco Modigliani was given the No-
bel Prize for two major iheories. The first, on personal
finance, stated that persons save when their income is
highest to allow for financial security throughout life.
The second, on corporate fmance, noted that a com-
pany's market value was not altered by the distribu-
tion of shares or bonds in its b£l^nce sheet. The two
theories are well accepted in economic circles and
provide the basis for much work in the field. (D.P.K.)
0
1985
Modigliani, Franco 124
PRIZE: Economics, 1985. BORN: June 18, 1918; Rome,
Italy. PARENTS: Father, Enrico Modigliani; Mother,
Olga Flaschel Modigliani, nationality: Italian; later
50 The Who's Who of Nobel Prize Winners
o
c
o
Swcdcn: Ahlen and Akerlund, 1908 (The Girl from the
Marsh Croft. Tr. by Vclma Swanslon Howard! Boston:
Linie, Brown and Co., 1912).
For More Information See: The Diary^ of Selma
Lagerlöf. Tr. by Velma Swanston Howard. Garden
City, NY: Doubleday, Doran, 1936. Ursen, Hanna.
Selma Lagerlöf. New York: Doubleday, Doran, 1936.
Memories of My Childhood. Tr. by Velma Swanston
Howard. Garden City, NY: Doubleday, Doran, 1934.
Something Ahout the Author. Detroit, MI: Gale, 1979
(Volume 15), 160-74.
Commentary: Selma Lagerlöf won the Nobel Prize
"in appreciation of the lofty idealism, vivid imagina-
tion, and spiritual perceplion that characterize her
writings.** The first woman to win the prize for litera-
ture, her works were in contrast to the prevailing
Swedish writers' realism of her day. The Swedish edu-
cator, novelist, short story wriler, poet, biographer,
autobiographer, and dramatist was the leading figure
in the romantic revival in Swedish literature. (L.B.)
1910
Heyse, Paul Johann Ludwig von 135
PRIZE: Literature, 1910. BORN: March 15, 1830; Berlin,
Germany. died: April 2, 1914; Munich, Germany. par-
ENTS: Father, Karl Ludwig Heyse; Mother, Julie Saal-
ing Heyse. nationality: German. Religion: Protestant
and Jewish. education: Univ. of Bonn, Germany,
doctorate, 1852. spousE: Margaretha Kugler, married
May 15, 1854, died 1862; Anna Schubart, married
1867. children: 3 sons; 3 daughiers. career: King
Maximilian II of Bavaria, Germany, Court Poet, 1854-
1914. OTHER AWARDS: Schiller Prize, Germany, 1884.
Selected Publications: L'Arrabbiata. Berlin: Hertz,
1853 {L'Arrabbiata and Other Tales. Tr. by Mary Wil-
son. New York: Leypold and Holt, 1867). Kinder der
Welt. 2 volumes. Berlin: Hertz, 1872 (Children of the
World. New York: Munro, 1883). Im Paradiese. 3
volumes. Berlin: Hertz, 1875 (In Paradise. New York:
Appleton, 1878). Der Weinhüter. In Novellen. 1 vol-
umes. Berlin: Hertz, 1882. Selected Stories. Chicago:
Schick, 1886. Merlin. Berlin: Hertz, 1892.
For More Information See: Bianquis, Genevieve.
"The Life and Works of Payl Heyse." In Nobel Prize
Library. New York: Gregory, 1971, 347-53. Brandes,
Georg. Creative Spirits of the Nineteenth Century. Tr.
by Rasmas B. Anderson. New York: Crowell, 1923.
European Authors 1000-1900. New York: H.W. Wilson,
1967, 413-15. Jugenderinnerungen und Bekenntnisse
(Memories of My Youth and Confessions). Berlin:
Hertz, 1900.
Commentary: Paul Heyse's Nobel award was "as a
tribute to the consummate artislry, permeated with
idealism, which he has demonstrated during his long
and productive career as a lyric poet, dramatist, novel-
ist, and writer of world-renowned short stories." He
was a prolific writer of novellas, plays, poems, novels,
and translaled works, as attested to by the 38-volume
edition of works completed between 1871 and 1914.
Although liberal and progressive, his creative work was
in traditional forms considered old-fashioned by the
naturalists. He excelled particularly in his tightly con-
structed novellas and developed this genre to a mas-
tery rarely matched. (S.O.)
1911
Maeterlinck, Mauritius Polydorus Maria Bernardus
(Maeterlinck, Maurice) 136
PRIZE: Literature, 1911. BORN: August 29, 1862; Ghent,
Belgium. died May 6, 1949; Nice, France, parents:
Father, Polydore Maeterlinck; Mother, Mathilde Co-
lette Francoise Van den Bossche Maeterlinck, nation-
ALITY: Belgian. religion: Agnostic; from Catholic
background. education: Jesuit College de Sainte-
Barbe, Belgium, baccalaureate, 1881; Univ. of Ghent,
Belgium, law degree, 1885. spouse: Companion Geor-
gette Le Blanc, 1895-1918; Ren6e Dahon, married
1919. CHILDREN: 1 stillbom child. CAREER: Belgium,
Attomey, 1886-89; Writer thereafter. other awards:
Triennial Prize for Dramatic Literature, Belgium, 1891
(refused), 1903; Grand Officer of the Ordre de
Leopold, Belgium, 1920; made Count, 1932; Medal of
the Order of St. James of the Sword, Portugal, 1939.
Selected Publications: La Princesse Maleine. Paris:
Lacomblez, 1891 (The Princess Maleine. Tr. by Gerard
Harry. London: W. Heinemann, 1892). Pelleas et
Melisande. Brüssels: P Lacomblez, 1892 (Pelleas and
Melisanda. Tr. by Laurcnce Alma Tadem. London: G.
Allen 8i Unwin, 1915). Aglavaine et Selysette. Paris:
Societe du Mercure de France, 1896 (Aglavaine and
Selysette: A Drama in Five Acts. Tr. by Alfred Sutro.
London: G. Richards, 1897). Les Aveugles. Brüssels:
Lacomblez, 1897 (Buried Temple. Tr. by Alfred Sutro.
New York: Dodd, Mead, and Company, 1902). La
Sagesse et la Destinee. Paris: Bibliotheque-Charpenlier,
E. Fasquelle, 1 898 ( Wisdom and Destiny. Tr. by Alfred
Sutro. Dodd, Mead, and Company, 1898). Mona
Vanna. Paris: Fasquelle, 1902 (Tr. by Alfred Sutro.
London: G. Allen, 1904). L'oiseau Bleu: Feerie en Cinq
Actes et Dix Tableau. Paris: Charpentier et Fasquelle,
1909 (The Blue Bird: A Fairy Play in Five Acts. Tr. by
Alexander Teixeira de Mattos. London: Methuen,
1909). La Vie des Abeilles. Paris: Charpentier, 1912
(The Life of the Ant. Tr. by Bemard Miall. New York:
John Day, 1930).
For More Information See: Andrieu, Jean-Marie.
Maeterlinck. Paris: Editions Universilaires, 1962. En-
cyclopedia of World Literature in the 20th Century.
New York: Ungar Publishing, 1969 (Volume 2), 367-
68. Halls, W.D. Maurice Maeterlinck: A Study of His
Life and Thought. Oxford: Clarendon Press, 1960.
Knapp, Bettina. Maurice Maeterlinck. Boston: Twayne,
1975.
Commentar>': Maurice Maeterlinck received the
prize in honor of **his diverse literary activity and
especially his dramatic works, which are oulslanding
for their richness of imagination and for poetic real-
ism, which sometimes in the dim form of the play of
legend display a deep intimacy of feeling, and also in a
mysterious way appeal to the reader's sentiment and
sense of foreboding." Maeterlinck first achieved fame
for his Symbolist dramas, in which Deaih seemed tri-
umphant. Late in the 1890s, his works showed a more
optimistic altitude, and after 1900, he rejected symbol-
ism, tuming to a more realislic style as he wrote of
moral and philosophical problems. The Committee's
reference to Maeterlinck's diversity also took note of
his poems and such famous essays as Wisdom and
Destiny (1898) and The Life of the Bees (1901).
(H.L.F.)
56 The H'ho's H'ho of Nobel Phze Winners
i
i :
(
ü
Mrs. l^'arren's Profession: A Play in Four Acts. Lon-
don: Gram Richards, 1902. Man and Superman. Cam-
bridge, MA.: The University Press, 1903. Arms and the
Man: A Pleasant Play. New York: Brenlano^s, 1905.
Caesar and Cleopatra: A History. London: Conslable,
1905. Candida: A Mystery. London: Conslable, 1905.
The Philanderer: An Unpleasant Play. New York: Bren-
lano*s, 1905. Captain Brassbound's Conversion: An Ad-
venture. London: Conslable, 1906. Major Barbara.
New York: Breniano's, 1907. The Doctor's Dilemma.
New York: Brenlano's, 1911. Pygmalion: A Play in
Five Acts. London: Constable, 1912. Heartbreak House.
Leipzig, Germany: Tauchnitz, 1921. Back to Methu-
selah: A Metabiological Pentateuch. London: Consla-
ble, 1921. The Apple Cart: A Political Extravaganza.
London: Conslable, 1930. The Political Madhouse in
America and Nearer Home: A Lecture. London: Con-
slable, 1933.
For More Information See: Chappelow, Allan. Shaw
the Villager and Human Being: A Biographical Sympo-
sium. New York: Macmillan, 1962. Harris, Frank. Ber-
nard Shaw. Garden Cily, NY: Garden Cily Publishing
Company, Inc., 1931. Henderson, Archibald. George
Bernard Shaw: Man of the Century. New York:
Applelon-Cenlury Crofls, 1956.
Commentary: George Bernard Shaw was Ihe Nobel
recipienl "for his work which is marked by bolh ide-
alism and humanily, ils slimulating salire often being
infused wiih a Singular poelic beauly." Shaw's wrilings
owed much lo his lifelong espousal of socialism and
his impressive knowledge of music, drama, philosophy,
and biology. He was nol only a greal playwrighl, bul a
brillianl music and drama crilic, a noled essayisl, and
a novelisl of some repule. (J.L. and J.H.S.)
1926
Deledda, Grazia (Madesani, Grazia) 151
PRIZE: Lileralure, 1926. born: Seplember 27, 1871;
Nuoro, Sardinia, Ilaly. DIED: Augusl 16, 1936; Cervia,
Ilaly. PARENTS: Falher, Giovanlonio Deledda; Molher,
Chrisceda Cambosu Deledda. nationality: Iialian. Re-
ligion: Calholic. EDUCATION: No College degrees.
spouse: Palmiro Madesani; married January 11, 1900.
CHILDREN: Sardus, son; Franz, son. career: Wriler.
Selected Publications: // Vecchio della Montagna
{The Old Man of the Mountain). Milan: Fralelli
Treves, 1900. Elias Portolu: Romanzo. Milan: Fralelli
Treves, 1903. Cenere: Romanzo. Rome: Nuova An-
lologia, 1904 (Ashes: A Sardinian Story. Tr. by Helen
Hesler Colvell. London: J. Lane, 1908). LEdera:
Romanzo (The Ivy). Rome: Nuova Anlologia, 1908.
Chiaroscuro: Novella (Light and Dark). Milan: Fralelli
Treves, 1912. // Fanciulla Nascosto (The Hidden Boy).
Milan: Fralelli Treves, 1915. La Madre: Romanzo.
Milan: Fralelli Treves, 1920 (The Mother. Tr. by Mary
G. Sleegmann. New York: Macmillan, 1928).
For More Information See: Mundula, Mercede.
Grazia Deledda. Rome: A. F. Fomiggini, 1929. Twenti-
eth Century Authors. New York: H. W. Wilson, 1942,
368-69.
Commentary: The Academy recognized Grazia De-
ledda "for her idealislically inspired wrilings which
wilh plaslic clarily piclure Ihe life on her nalive island
and wilh depth and sympalhy deal wilh human Prob-
lems in general." Deledda's earlier malerial revolved
around the life and the cusloms of Sardinia, wilh
theme a less imporlanl pari of Ihe wriling. Gradually,
and more powerfully in her laier works, her only
message— **everylhing is halred, blood and pain; bul,
perhaps, everylhing will be conquered one day by
means of love and good wilP'— emerges in her wril-
ings. (J.H.S.)
1927
Bergson. Henri Louis 152
PRIZE: Lileralure, 1927. born; Oclober 18, 1859; Paris,
France, died: January 4, 1941; Paris, France. parentS:
Falher, Varsovie Michael Bergson; Molher, Kalharine
Levinson Bergson. nationality: French. Religion:
Jewish. EDUCATION: £cole Normale Superieure,
France;, Licencie es Lellres, 1881; Univ. of Paris,
France, Docleur-es-Lelires, 1889. spouse: Louise
Neuburger, married 1891. children: Jeanne Bergson,
daughier. career: Lycee of Angers, France, Professor,
1881-83; Lycee of Clermonl-Ferrand, France, Profes-
sor, 1883-88; College Rollin and Lycee Henry IV,
France, Professor, 1888-98; Ecole Normale Superieure,
France, Professor, 1898-1900; College de France, Pro-
fessor, 1900-18. other awards: Nicholas Murray Bul-
ler Gold Medal, 1 940.
Selected Publications: Essai Sur les Donnees Im-
mediates de la Conscience. Paris: Felix Alcan, 1889
(Time and Free Will: An Essay on the Immediate Data
of Consciousness. Tr. by F.L. Pogson. New York: Mac-
millan, 1910). Matiere et Memoire: Essai Sur la Rela-
tion du Corps Avec L'Spirit. Paris: Felix Alcan, 1896
(Matter and Memory. Tr. by Nancy Paul and W. Scoll
Palmer. New York: Macmillan, 1911). Le Rire: Essai
Sur la Signification du Comique. Paris: Felix Alcan,
1900 (Laughter: An Essay on the Meaning of the Com-
ic. Tr. by Cloudesly Brerelon and Fred Rolhwell. New
York: Macmillan, 1911). "Inlroduclion ä la Melaphys-
ique." Revue de Metaphysique et de Morale (29 Janvier
1903): 1-36. LEvolution Creatrice. Paris: Felix Alcan,
1907 (Creative Evolution. Tr. by Arthur Mitchell. New
York: Holt and Co., 1911). LEnergie Spirituelle. Paris:
Felix Alcan, 1919 (Mind Energy, Lectures and Essays.
Tr. by H. Wildon Carr. London: Macmillan and Co.,
1920). Duree et Simultaneite. Paris: Felix Alcan, 1922
(Duration and Simultaneity, with Reference to Ein-
stein's Theory. Tr. by Leon Jacobson. New York:
Bobbs-Merrill, 1966). Les Deux Sources de la Morale
et de la Religion. Paris: Felix Alcan, 1932 (The Two
Sources of Morality and Religion. Tr. by Ashley Andra,
Cloudesly Brerelon, and W. Horsfal Carler. London:
Macmillan and Co., 1935).
For More Information See: Alexander, lan W. Berg-
son, Philosopher of Reßection. New York: Hillary
House, 1957. Encyclopedia of World Biographv. New
York: McGraw-Hill, 1973, 5 17- 19. Gunter, Pete A.Y.
Bergson and the Evolution of Physics. Knoxville, TN:
U. of Tennessee Press, 1969. LeRoy, Edouard. The
New Philosophy of Henri Bergson. New York: Holt,
1913.
Commentary: Although Henri Bergson's Nobel Prize
has been linked in Ihe public mind wilh his masler-
work Creative Evolution, the prize was awarded him
for the füll scope of his wrilings, which provided a
forum for new ideas in aeslhetics, psychology, biology,
and philosophy. The cilalion read "in recognilion of
62 The Who's Who of Nobel Prize H'inners
c
e
J
( )
£troite. Paris: Merceure de France, 1909 {Strait Is the
Gate. It. by Dorolhy Bussy. New York: A.A. Knopf,
1924). Les Caves du Vatican. Paris: Librarie Stock,
1914 {The Vatican Swindle. Tr. by Dorolhy Bussy.
New York: A.A. Knopf, 1925). La Symphonie Pasto-
rale, Paris: Editions de La Nouvelle Revue Francaise,
1919 (The Pastoral Svmphony. Tr. by Dorolhy Bussy.
New York: A.A. Knopf, 1925). Les Faux-Monnayeurs.
Paris: tdilions de La Nouvelle Revue Francaise, 1925
{The Counterfeiters. Tr. by Dorolhy Bussy. New York:
A.A. Knopf, 1927). Journals 1889-1939. Paris: Gal-
hmard, 1939 (Tr. by Juslin O'Brien. New York: A.A
Knopf, 1947).
For More Information See: "Andre Gide." Saturday
Review (November 29, 1947): 20. Br^e, Germaine.
Gide. New Brunswick, NJ: Rulgers U. Press, 1963.
Guerard, Alberl J. Andr^ Gide. 2d ed. Cambridge, MA*
Harvard U. Press, 1969. O'Brien, Juslin. ''The Barely
Poslhumous Gide." Saturday Review (March 22,
1952): 21, 41-42. O'Brien, Juslin. Portrait of Andrä
Gide: A Critical Biography. New York: A.A. Knopf,
1953. The Reader's Encyclopedia, 2d edilion. New
York: Crowell, 1965, 394-95.
Commentary: Andre Gide wrole over 50 volumes of
novels, plays, poems, iranslalions, crilicism, Journals,
and iravel books. Nol surprisingly, ihe Nobel award
was given nol for any one work bul "for his com-
prehensive and arlislically significanl wrilings, in
which human problems and condilions have been pre-
sented with a feariess love of truth and keen psy-
chological insighl." Allhough Gide has had a broad
and diverse influence on ihe Iwenlielh-cenlury French
novel, he remains beller known as an "emancipalor of
Ihe mind" who, disconlented wiih himself and ihe
worid, fought against social and moral Conventions
while insisling on rigorous personal honesly and au-
Ihenlic affirmalion of the individual. (E.E.G.)
1948
Eliot, Thomas Stearns 1S7
PRIZE: Liieralure, 1948. born: Seplember 26, 1888; St.
Louis, MO. DIED: January 4, 1965; London, England.
PARENTS: Falher, Henry Ware Eliol; Molher, Chariolle
Champe Stearns Eliol. nationality: American; later
British Citizen. RELIGION: Anglican; from Unitarian
background. education: Harvard Univ., MA, B.A.,
1909; Harvard Univ., MA, M.A., 1910. spouse!
Vivienne Haigh-Wood, married June 26, 1915, sepa-
raied 1932, died 1947; Valerie Flelcher, married Janu-
ary 10, 1957. CHILDREN: None. CAREER: High
Wycombe and Highgate, Teacher, 1915-16; Egaist
Edltor, 1917-19; Lloyds Bank, Clerk, 1917-23; Cri-
terion, Editor, 1 922-39; Faber and Gwyer, Editor and
Director, 1925-65. other awards: Order of Merit,
1948; French Legion of Honor, 1948; Hansealic Goe-
the Pnze, 1954; Dante Medal, 1959; German Order of
Ment, 1959; United States Medal of Freedom, 1964.
Selected Publications: The Waste Land. New York*
Boni and Liveright, 1922. Ash-Wednesday. London:
Faber & Faber Ltd., 1930. Murder in the Cathedral.
London: Faber & Faber Ltd., 1935. Four Quartets.
New York: Harcourt, Brace and Co., 1943. The Cock-
tail Party, London: Faber & Faber Ltd., 1950.
For More Information See: Current Biography Year-
book, New York: H.W. Wilson, 1962, 121-24.' Head-
ings, Philip. T. S Eliot. New York: Twayne, 1964.
Margolis, John D. T S. Eliot 's Intellectual Develop-
ment. 19221939. Chicago: U. of Chicago Press, 1972.
Maltheissen, Francis O. The Achievement of T. S. El-
iot: An Essay on the Nature of Poetry, 3d edilion. New
York: Oxford U. Press, 1958.
Commentary: T.S. Eliofs Nobel was "for his oul-
standing pioneer contribution lo preseni-day poetry."
An Individualist throughoul his lifetime, Eliol pio-
neered many techniques in his poelry ihat developed
as a resull of his life experience and the influence of
such writers as Laforgue, the Elizabelhans, Gaulier,
and olhers. His early pessimislic wrilings were laier
tempered by his increasing understanding and elabora-
tion of the relalionships among religion, politics, and
cullure. (G.K.)
Singer. Isaac Bashevis 168
PRIZE: Liieralure, 1948. born: July 14, 1904; Leoncin,
Poland. PARENTS: Falher, Pinchas Mendel Singer;
Mother, Bath heba Zylberman Singer, nationality:
Polish; later American Citizen. Religion: Jewish. edu-
CATION: No College degrees. spouse: Rachel, married
1927 (?), divorced 1935; Alma Haiman, married Feb-
ruary 14, 1940. children: Israel, son. career: Writer.
OTHER AWARDS: Louis Lamed Prize, 1950, 1956;
American Academy Award, 1959; Harry and Ethel
DarofT Memorial Fiction Award, 1963; National En-
dowmenl for the Ans Granl, 1966, 1967; Playboy
Magazine Award, 1967; Newbery Honor Book Award
1967, 1968; Bancarella Prize, 1968; Brandeis U. Cre-
ative Arts Medal, 1970; National Book Award, 1970
1974; Agnon Gold Medal, 1975.
Selected Publications: The Family Moskat. New
York: Knopf, 1950. Satan in Goray, New York: Noon-
day, 1955. The Magician of Lublin, New York: Noon-
day, 1960. The Slave. New York: Farrar, Straus, 1962.
Zlateh the Goat and Other Stories, New York: Harper,
1966. The Fearsome Inn. New York: Scribner, 1967.
The Manor, New York: Farrar, Straus, 1967. Mazel
and Schlimazel, New York: Farrar, Straus, 1967.
When Schlemiel Went to Warsaw and Other Stories,
New York: Farrar, Straus, 1968. The Estate. New
York: Farrar, Straus, 1969. Joseph and Koza. New
York: Farrar, Straus, 1970. Ahne in the Wild Forest,
New York: Farrar, Straus, 1971. Topsy Tuny Emperor
of China. New York: Harper, 1971. Enemies: A Love
Story. New York: Farrar, Straus, 1 972. The Pools of
Chelm and Their History, New York: Farrar, Straus,
1973. Naftali the Storyteller and His Horse, Sus, and
Other Stories. New York: Farrar, Straus, 1976. Tale of
Three Wishes, New York: Farrar, Straus, 1976.
Shosha. New York, Farrar, Straus, 1978. Stories for
Children, New York: Farrar, Straus, 1985.
For More Information See: Alexander, Edward.
Isaac Bashevis Singer. Boston: Twayne Publishers,
1980. Current Biography Yearbook, New York: H.W.
Wilson, 1969, 402-04. Kresh, Paul. Isaac Bashevis
Singer: The Magician of West 86th St. New York: Dial
Press, 1970.
Commentary: Isaac Bashevis Singer received the No-
bel Prize **for his impassioned narrative arl which,
with roots in a Polish-Jewish cullural iradilion, brings
universal human condilions lo life.'' Singer's wrilings
bring lo life the shtell worid of Fast European Jewry
Literature 63
in his lime of growih and maluring. ßascd on his own
/ childhood, adolescence, and youlhful and malure ex-
\ ' periences, his writings vividly porlray **lhe clash be-
tween iradilion and renewal, beiween olhenvorldliness
and pious myslicism on the one hand, free thoughl,
doubl, and nihilism on the olher.'' His adull works
have been supplemented by a much-loved and ad-
mired sei of children's books and slories, which have
endeared him lo children and adulls alike. (J.V.)
1949
Faulkner, William Cuthbert 169
PRIZE: Lileralure, 1949. BORN: Seplember 25, 1897;
New Albany, MS. DIED: July 6, 1962; Oxford, MS.
PARENTS: Falher, Murry Cuthben Faulkner; Molher,
Maud Buller Faulkner. nationality: American, reli-
GION: Episcopalian. education: No College degrees.
SPOUSE: Eslelle Oldham Franklin, married June 20,
1929. CHILDREN: Alabama, daughler; Jill, daughler. ca-
reer: Firsl Nalional Bank, Oxford, MS, Clerk, 1915;
Winchesler Repealing Arms, New Haven, CT, Clerk,
1918; Royal Air Force, Canada, Cadel, 1918; Book-
slore, NY, Clerk, 1921; Oxford, MS, Poslmasier, 1921-
24; Power Company, Oxford, MS, Nighl Superinlen-
denl, 1929. other awards: Howells Medal for Fie-
lion, American Academy of Arts and Leiters, 1950;
Nalional Book Award for Fielion, 1951; Member of
the French Legion of Honor, 1951; Nalional Book
Award for Fielion, 1955; Pulilzer Prize, 1955, 1963;
Silver Medal of Ihe Greek Academy, 1957; Gold Med-
al for Fielion, Nalional Institute of Arts and Leiters,
( ) 1962.
Selected Publications: Sartoris. New York: Grosset
& Dunlap, 1929. The Sound and the Fury. New York:
J. Cape and H. Smith, 1929. As I Lay Dying. New
York: J. Cape and H. Smith, 1930. Sanctuary. New
York: J. Cape and H. Smith, 1930. Light in August.
New York: H. Smith and R. Hass, 1932. Absalom,
Absalom! London: Chatto and Windus, 1934. The
Hamlet. London: Challo and Windus, 1940. Intruder
in the Dust. New York: The Modem Library, 1 948.
For More Information See: Blolner, Joseph. Faulk-
ner: A Biography. 2 volumes. New York: Random
House, 1974. Contemporarv Authors. Detroit, MI: Gale
Research, 1979 (Volumes 81-84), 157-65. Current Bi-
ography Yearbook. New York: H.W. Wilson, 1951,
191-93.
Commentary: The award to William Faulkner was
"for his powerful and artislically unique contribution
lo the modern American novel." In the presenlalion,
Gustaf Hellsiroem called Faulkner "the unrivalled
masler of all living Brilish and American novelisls as a
deep psychologisl" and "the grealesl experimenlalisl
among twentieth-century novelisls." He used the sel-
ling and characters of fictional Yoknapalawpha Coun-
ly in Mississippi lo expound his philosophy of the
suffering and overall dignily of man. (J.F.K.)
1950
^ Russell, Bertrand Arthur William 170
PRIZE: Literature, 1950. BORN: May 18, 1872; Mon-
moulhshire, Wales, died: February 3, 1970;
Merionelhshire, Wales. parentS: Falher, John Russell;
Molher, Katharine Stanley Russell, nationality: Bril-
ish. RELIGION: Agnostic; from Anglican background.
EDUCATION: Cambridge Univ., England, M.A., 1894.
SPOUSE Alys Pearsall Smith, married 1894, divorced
1921; Dora Winifred Black, married 1921, divorced
1935; Patricia Helen Spence, married 1936, divorced
1952; Edith Finch, married 1952. children: John
Conrad, son; Katharine Jane, daughler; Conrad
Sabastian Rotiert, son. career: Cambridge Univ., Eng-
land, Professor, 1894-16; Nalional Univ. of Peking,
China, Professor, 1920-21; Beacon Hill School, Eng-
land, Founder and Direclor, 1927-32; Univ. of Califor-
nia, Los Angeles, Professor, 1939-40; Barnes Founda-
tion, Merion, PA, Lecturer, 1941-42. other awardS:
Nicholas Murray Buller Medal, 1915; Sylvester Medal,
London, 1934; Order of Merit, England, 1949; Pears
Cyclopedia Prize, London, 1955; Kaiinga Prize, UN-
ESCO, 1957; Sonning Prize, Denmark, 1960.
Selected Publications: The Principles of Mathemat-
ics. Cambridge: Cambridge U. Press, 1903. Principia
Mathematica. 3 volumes. Cambridge: Cambridge U.
Press, 1910-13. The Problems of Philosophy. New
York: Holt, 1912. Our Knowledge of the External
World as a Field for Scientific Method in Philosophy.
Chicago: Gpen Court, 1914. The Analysis of Mind.
New York: Macmillan, 1921. The Analysis of Matter.
New York: Harcourl, 1927. Marriage and Morals. New
York: Liverighl, 1929. Education and the Modern
World. New York: Norton, 1932. Religion and Science.
New York: Holt, 1935. An Inquiry into Meaning and
Truth. New York: Norton, 1940. A History of Western
Philosophy and Its Connection mth Political and Social
Circumstances from the Earliest Times to the Present
Day. New York: Simon and Schuster, 1945. Authority
and the Individual. New York: Simon and Schuster,
1948. Human Knowledge: Its Scope and Limits. New
York: Simon and Schuster, 1948. My Philosophical
Development. New York: Simon and Schuster, 1959.
For More Information See: Clark, Ronald. Bertrand
Russell. New York: Thames and Hudson, 1981. Con-
temporary Authors Permanent Series. Detroit, MI: Gale
Research, 1975 (Volume 1), 552-55. Contemporary Au-
thors Permanent Series. Detroit, MI: Gale Research,
1975 (Volume 11), 552-55. Encyclopedia of World Bi-
ography. New York: McGraw-Hill, 1973, 327-30. Gotl-
schalk, Herbert. Bertrand Russell. New York: Roy
Publishing, 1965. Russell, Berlrand. The Autobiography
of Bertrand Russell. 2 volumes. Boston: Linie, Brown,
1967-68. Russell, Berlrand. The Autobiography of Ber-
trand Russell, J 944- 1969. New York: Simon and
Schuster, 1969.
Commentar>': Berlrand Russell was granted the No-
bel Prize "in recognition of his varied and significanl
writings, in which he Champions humanilarian ideals
and freedom of thoughl.'' He could have claimed
worldwide impact for his work in malhemalics, his-
tory, philosophy, education, or politics, bul his grealesl
impact was in the model he sei for the world of an
individual who feil a responsibility for the welfare of
the whole and spoke out, unafraid, in defense of his
three passions: "the longing for love, the search for
knowledge, and unbearable pily for the suffering of
mankind." (M.K.)
\lk.
<o7
|76
1;
Irto
cz;
HA-
)N:
de
Pia
A-
bo.
33.
nes
re,
jde
id:
pra
|es,
'ro
Ird:
ja,
id:
\do
7.
\ee
\de
k,
■k:
las
r"
bl-
n:
Xin
m
In-
ge
|c-
py
le
i-
is-
il.
L
7
|3;
il-
le
o
France, Journalist, 1940; Oran, Algeria Public School,
Teacher, 1941-42; Paris, France, Free-lance Journalist,
1942-45; Combat, Paris, France, Editor, 1944-47; Edi-
tions Gallimard, Reader, 1943-60. other awards:
Medal of ihe Liberation, French Government, 1946;
Prix des Criliques, 1947; Legion of Honor (refused).
Selected Publications: L'Etranger. Paris: Gallimard,
1942 (The Stranger, Tr. by Stuart Gilbert. New York:
A. Knopf, 1946). Le Mythe de Sisyphe. Paris: Gal-
limard, 1942 (The Myth of Sisyphus. Tr. by Justin
O^Brien. London: H. Hamilton, 1955). La Feste. Paris:
Gallimard, 1947 (The Plague. Tr. by Stuart Gilbert.
New York: A. Knopf, 1948). L'Homme Revolte. Paris:
Gallimard, 1951 (The Rebel. Tr. by Anthony Bower.
New York: A. Knopf, 1954). La Chute. Paris: Gal-
limard, 1956 (The Fall. Tr. by Justin O'Brien. New
York: A. Knopf, 1957). L'Exil et Le Royaume. Paris:
Gallimard, 1957 (Exile and the Kingdom. Tr. by Justin
0*Brien. New York: A. Knopf, 1958).
For More Information See: Bree, Germaine. Camus,
New Brunswick, NJ: Rutgers U. Press, 1972. Camus,
Albert. Notebooks 1935-1942. New York: Alfred A.
Knopf, 1963. Contemporary Authors. Detroit, MI:
Gale, 1980 (Volume 89-92), 83-88. Lottman, Herbert.
Albert Camus, a Biography. Garden City, NY:
Doubleday, 1979. Thody, Philip. Albert Camus. New
York: Macmillan, 1957.
Commentary: Albert Camus was awarded the Nobel
Prize "for his important literary production, which
with clear sighted eamestness illuminates the problems
of the human conscience in our times." His werk
expressed the concems of his generation and the moral
climate of the mid-twentieth Century. Confronted with
war's atrocities, Camus expressed despair but looked
beyond nihilism to find a reason for human existence
and the possibility of happiness. (K.G.)
1958
Pasternak. Boris Leonidovich 178
PRIZE: Literature, 1958 (refused). born: February 10,
1890; Moscow, Russia. DIED: May 30, 1960; Peredel-
kino, USSR. parents: Father, Leonid Ossipovich Pas-
ternak; Mother, Rosa Isodomovna Kaufman Paster-
nak. NATIONALITY: Russian. RELIGION: Jewish. EDUCA-
TION: Moscow Univ., USSR, baccalaureate, 1913.
SPOUSE: Evgeniia Vladimirovna Lourie, married 1922,
divorced 1931; Zinaida Nikolaevna Neuhaus
Ereemeev, married 1934. children: Evgenii
Borisovich, son; Leonid Borisovich, son. careeR: Mos-
cow, Russia, Tutor, 1914-16; Moscow, Russia, Clerk,
1916-17; Soviet Commissariat for Education, USSR,
Librarian, 1918; Writers Bookshop, Moscow, USSR,
Salesclerk, 1921; Commissariat of Foreign AfTairs, Li-
brarian, 1924; Translator, 1932-43. other awardS:
Bancarella Prize, 1958.
Selected Publications: The Collected Frose Works.
Arranged by Stefan Schimanski. London: L. Drum-
mond, 1945. Doctor Zhivago. Tr. by Max Hayward
and Manya Harari. New York: Pantheon, 1958. The
Last Summer. Tr. by George Reavy. New York: Avon
Book Division, Hearst Corp., 1959. The Foetry of Bo-
ris Fasternak, 1914-1960. Tr. by George Reavy. New
York: Putnam, 1960. The Blind Beauty. Tr. by Max
Hayward and Manya Harari. New York: Harcourt,
Brace & Worid, 1 969.
For More Information See: An Essay in Autobu
raphy. Tr. by Manya Harari. London: Collins & H.
vill Press, 1959. Conquest, Robert. Fasternak: A Bu
raphy. New York: Octagon Books, 1979. Current Bu
raphy Yearbook. New York: H.W. Wilson, 1959, 3^
47. de Mallac, Guy. Boris Fasternak: His Life and A
Norman, OK: U. of Oklahoma Press, 1981. Hingli
Robert. Fasternak: A Biography. New York: Kno]
1983. / Remember: Sketch for an Autobiography. 1
by David Magarshack. New York: Pantheon, 1959.
Commentary: The Committee cited Boris Pastem
"for his important achievement both in contempora
lyrical poetry and in the field of the great Russian ep
tradition." Some feit that the award was based soh
on Doctor Zhivago, but the importance of Pastemal
poetry is underscored by the fact that he was al
nominated in 1953. Anders Oesterling, permanent s<
retary of the Academy, compared Pasternak's novel
Tolstoy's War and Feace and spoke of the bool
**pure and powerful genius.** He also said that l
award was in honor of Pasternak's courage in prodi
ing a work of such independence: "It is indeed a gre
achievement to have been able to complete und
difficull circumstances a work of such dignity, hi
above all political party frontiers and rather anti-poli
cal in its entirely humane outlook." (D.V.)
1959
Quasimodo, Salvatore 17
PRIZE: Literature, 1959. BORN: August 20, 19C
Modica, Sicily, Italy. died: June 14, 1968; Naph
Italy. PARENTS: Father, Gaetano Quasimodo; Motht
Clotilde Ragusa Quasimodo. nationality: Italian. p
LIGION: Catholic. EDUCATION: No College degre<
SPOUSE: Maria Cumani, married 1948. childre
Orietta, daughter; Alessandro, son. career: Itali;
Ministry of Public Works, Engineer, 1926-38; // Tef
po, Editor, 1938-40; Giuseppe Verdi Conservatory
Music, Milan, Italy, Professor, 1941-64. othi
AWARDS: Etna-Taormina International Poetry Prii
1953; Viareggio Prize, 1958.
Selected Publications: Ede Subito Sera. Milan: Mo
dadori, 1942. Giorno Dopo Giorno. Milan: Mondado
1947. La Vita Non e Sogno. Milan: Mondadori, 194
// Talso e Vero Verde. Milan: Schwarz, 1954. La Ter
Impareggiabile. Milan: Mondadori, 1958. Selecti
Writings of Salvatore Quasimodo. Tr. by Allen Ma
delbaum. New York: Farrar, Straus & Cudahy, 1960.
For More Information See: Contemporary Autho
Fermanent Series. Detroit, MI: Gale, 1975 (Volume 1
524-25. Current Biography Yearbook. New York: H.N
Wilson, 1960, 325-27.
Commentary: Salvatore Quasimodo, Italian pc
and translator, was awarded the Nobel Prize "for h
lyrical poetry, which with classical fire expresses \
tragic experience of life in our times." In the 1930s, 1
was considered to be a leader of the Italian hermei
poetry movement. After World War II, his poeti
while retaining classical imagery and themes, becar
an instrument for social and political reform. It is th
later poetry that the Nobel Committee expressly eil«
in awarding the prize. (S.W.C.)
Literature 67
L
O
For More Information See: An Essay in Autohiog-
raphy. Tr. by Manya Harari. London: Collins & Har-
vill Press, 1959. Conquesl, Robert. Pasternak: A Biog-
raphy. New York: Oclagon Books, 1979. Current Biog-
raphy Yearhook. New York: H.W. Wilson, 1959, 346-
47. de Mallac, Guy. Boris Pasternak: His Life and Art.
Norman, OK: U. of Oklahoma Press, 1981. Hingley,
Robert. Pasternak: A Biography. New York: Kjiopf,
1983. / Remember: Sketch for an Autobiography. Tr.
by David Magarshack. New York: Pantheon, 1959.
Commentary: The Committee cited Boris Pasternak
"for his important achievemenl both in contemporary
lyrical poetry and in the field of the great Russian epic
tradition." Some feit that the award was based solely
on Doctor Zhivago, but the importance of Pastemak's
poetry is underscored by the fact that he was also
nominated in 1953. Anders Oesterling, permanent sec-
retary of the Academy, compared Pastemak^s novel to
Tolstoy's War and Peace and spoke of the book's
"pure and powerful genius." He also said that the
award was in honor of Pastemak's courage in produc-
ing a work of such independence: "It is indeed a great
achievement to have been able to complete under
difficult circumstances a work of such dignity, high
above all political party frontiers and rather anti-politi-
cal in its entirely humane outlook." (D.V.)
1959
Quasimodo, Salvatore 179
PRIZE: Literature, 1959. born: August 20, 1901;
Modica, Sicily, Italy. DIED: June 14, 1968; Naples,
Italy. PARENTS: Father, Gaetano Quasimodo; Mother,
Clotilde Ragusa Quasimodo. nationality: Italian. Re-
ligion: Catholic. EDUCATiON: No College degrees.
SPOUSE: Maria Cumani, married 1948. children:
Orietta, daughter; Alessandro, son. career: Italian
Ministry of Public Works, Engineer, 1926-38; // Tem-
po, Editor, 1938-40; Giuseppe Verdi Conservatory of
Music, Milan, Italy, Professor, 1941-64. other
AWARDS: Etna-Taormina International Poetry Prize,
1953; Viareggio Prize, 1958.
Selected Publications: Ede Subito Sera. Milan: Mon-
dadori, 1942. Giorno Dopo Giorno. Milan: Mondadori,
1947. La Vita Non e Sogno. Milan: Mondadori, 1949.
// Falso e Vero Verde. Milan: Schwarz, 1954. La Terra
Impareggiabile. Milan: Mondadori, 1958. Selected
Writings of Salvatore Quasimodo. Tr. by Allen Man-
delbaum. New York: Farrar, Straus & Cudahy, 1960.
For More Information See: Contemporary Authors,
Permanent Series. Detroit, MI: Gale, 1975 (Volume 1),
524-25. Current Biography Yearbook. New York: H.W.
Wilson, 1960, 325-27.
Commentary: Salvatore Quasimodo, Italian poet
and translator, was awarded the Nobel Prize "for his
lyrical poetry, which with classical fire expresses the
tragic experience of life in our times." In the 1930s, he
was considered to be a leader of the Italian hermetic
poetry movement. After World War II, his poetry,
while retaining classical imagery and themes, became
an instrument for social and political reform. It is this
later poetry that the Nobel Committee expressly cited
in awarding the prize. (S.W.C.)
1960
Saint-John Perse (L6ger, Marie-Rene Auguste
Alexis Saint-L6ger) 180
PRIZE Literature, 1960. BORN; May 31, 1887; Saint-
Lcger-les-Feuilles, French West Indies. DiED: Septem-
ber 20, 1975; Giens, France, parents: Father, Amedee
Leger; Mother, Francoise-Renee Dormoy Leger, na-
tionality. French. Religion: Spiritualist; from Prot-
estant background. education: Univ. of Bordeaux,
France, Licencie in Law, 1908. spouse: Dorothy Mil-
bum Russell, married 1958. children: None. career:
French Government Positions, 1914-40; United States
Library of Congress, Consultant, 1941-45. other
AWARDS: Grand Officer of Legion of Honor; Knight of
the Grand Gross of the British Empire; Award of
Merit, American Academy of Arts and Letters, 1950;
Grand Prix National des Letters, 1959; Grand Prix
International de Poesie, Belgium, 1959.
Selected Publications: Eloges. Paris: Gallimard,
1911 (Eloges and Other Poems. Tr. by Louise Varese.
New York: Norton, 1944). Anabase. Paris: Gallimard,
1924 (Anabasis. Tr. by T.S. Eliot. London: Faber,
1930). Exil, Suivi de Poemes a L'Etrangere, Pluies,
Neiges. Paris: Gallimard, 1945 (Exile, and Other Po-
ems. Tr. by Denis Devlin. New York: Pantheon,
1949). Vents. Paris: Gallimard, 1946 (Winds. Tr. by
Hugh Chisholm. New York: Pantheon, 1952). Amers.
Paris: NRF, 1953 (Seamarks. Tr. by Wallace Fowlie.
New York: Pantheon, 1958).
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1961, 262-64. Galand,
Rene. Saint-John Perse. New York: Twayne, 1972.
Knödel, Arthur. Saint-John Perse: A Study of His Po-
etry. Edinburgh: Edinburgh U. Press, 1966.
Commentary: Saint-John Perse's Nobel was "for the
soaring flight and the evocative imagery of his poetry,
which in a visionary fashion reflects the conditions of
our times." His impressive diplomatic career and the
destruction of his manuscripts by the Nazis left a
rather small total body of work. Never closely allied
with any school of poetry though a friend of many
poets, Saint-John Perse began by evoking his child-
hood by the tropical sea. Anabasis continues the exotic
background, in his own words "a poem of personal
and public solitude in the midst of action." Exile deals
with more personal subjects in a nevertheless epic
fashion; Winds, too, is epic, and like Anabasis can be
read on another level as about literature's ability to
make passing time etemal. Seamarks pictures human
life centered about the sea and features a discussion
between Man and Woman conceming human life,
love, and etemity. Little-known in or out of France,
Saint-John Perse is an author whose work is not easy
but is extremely rewarding for those who will live with
it and absorb its grand scope, its clarity of image, and
its levels of meaning. (E.B.)
1961
Andrig, Ivo 181
PRIZE: Literature, 1961. born: October 10, 1892; Dol-
ac, Yugoslavia. died: March 13, 1975; Beigrade,
Yugoslavia. parents: No record found. nationality:
Yugoslavian. Religion: Eastem Orthodox, education:
Univ. of Graz, Austria, Ph.D., 1923. spouse: Milica
70 The Who's Who of Nobel Prize Winners
o
ri"
Progress Publishers, 1973). Rosii v Serdtse. Moscow:
Sovremennik, 1975. Slovo k Molodym. Moscow: n.p.,
1975. Stohes. Moscow: Progress Publishers, 1975.
For More Information See: Slonim, Marc. Soviel
Russian Literature, 1917-77. New York: Oxford U.
Press, 1977, 188-97. Twentieth-Century Authors: A Bio-
graphical Dictionarv of Modern Literature. New York:
H. W.Wilson, 1942, 1280-82.
Commentary: Mikhail Sholokhov*s award was for
"artistic slrenglh and honesty when depicling a hislori-
cal epoch in ihe life of the Russian people." His major
work, The Quiet Don (a 1934 work which took him 14
years lo wrile and which is published in the U.S. as
Quiet Flows the Don), is an epic novel steeped heavily
in nineteenth Century realism. The work, an outstand-
ing representative of the so-called **proletarian'' current
in Russian literature, has been compared by some to
War and Peace, and it was instrumental in his becom-
ing, at age 50, the most renowned writer in the Soviet
Union. The struggle between the old and the new, the
difficulty in choosing between white and red Russia,
dominates his work. Sholokhov was often a controver-
sial figure in the Kremlin because his posinon was so
high that he could afford to be very outspoken. (D.S.
and R.P.)
1966
Aanon. Shmuel Yosef (Czaczkes, Shmuel Yosef)
186
PRIZE: Literature, 1966. born: July 17, 1888; Buczacz,
Galicia (Austria). died: February 17, 1970; Rehovat,
Israel, parents: Father, Shalom Czaczkes; Mother, Es-
ther Färb Czaczkes. nationality. Austrian; later Is-
raeli Citizen. Religion: Jewish. education: No College
degrees. spouse: Esther Marx, married 1920. chil-
DREN: Emuna, daughter; Hemdat, son. career: Israel,
Governmental Agency Secretary, 1907-13. other
AWARDS: Ussishkin Prize, 1950; Bialik Prize, Israel,
1954, 1958.
Selected Publications: Hakhnasat Kalah. Berlin:
Schocken, 1931 (The Bridal Canopy. Tr. by I.M. Lask.
New York: Doubleday, 1937). "Sefer Hamaasim" (The
Book of Deeds). Davar (MusaJ) VII (April 20, 1932).
"Pat Shlema." Moznayim IV (January 5, 1933): 50-53.
In A Whole Loaf. Tr. by I.M. Lask. Jerusalem: Schoc-
ken, 1958, 316-331. Oreach Nata Lalun. In Kol Sip-
/7wrav(Volume VII). Berlin: Schocken, 1939 (Wayfarer
Stopped for a Night. Tr. by R. Alter. MosaicW (Winter
1961): 37-41). Shevuat Emunim. Jerusalem: Schocken,
1943 ("Betrothed." In Two Tales. Tr. by W. Lever.
New York: Schocken, 1966). Temol Shilshom(Only
Yesterday). In Kol Sipurav (Volume IX). Berlin: Schoc-
ken, 1945. Kol Sipurav(Collected Works). 11 volumes.
Berlin: Schocken, 1931-53.
For More Information See: Band, Arnold J. Nostal-
gia and Nightmare. Berkeley, CA: U. of California
Press, 1968. Contemporary Authors. Permanent Series.
Detroit, MI: Gale, 1978 (Volume 2), 16-18. Current
Biography Yearbook. New York: H.W. Wilson, 1967,
1-3.
Commentary: "For his profoundly distinctive narra-
tive art with motifs from the life of the Jewish
people," S.Y. Agnon was given the Nobel Prize. Over
six decades, Agnon produced poems, stories, and nov-
els that first lovingly and simply told of the life of the
Jewish communities in Eastern Europe and laier intro-
duced overtones of fantasy and nightmare in the Kaf-
ka tradition. His The Bridal Canopyhas been referred
to as a Hebrew Don Quixote. Agnon also produced
critically acclaimed books on the Days of Awe, the
giving of the Torah, and Hassidic lore. (J.H.S.)
Sachs. Leonie Nelly 187
" PRIZE: Literature, 1966. BORN: December 10, 1891;
Berlin, Germany. died: May 12, 1970; Stockholm,
Sweden. parents: Father, William Sachs; Mother,
Margaretha Karger, nationality: German; later Swed-
ish Citizen. RELIGION: Jewish. education: No College
degrees. spouse: None. children: None. career: Ber-
lin, Germany and Stockholm, Sweden, Translator.
OTHER AWARDS: Kulturpreis der Deutschen Industrie,
1959; Jahrestring Literary Prize, 1959; Annette von
Droste-Hülshoff Prize, 1960; Peace Prize, German
Bookseller's Association, 1966.
Selected Publications: Eli: Ein Mysterienspiel vom
Leiden Israels. Stockholm: Walter A. Berendsohn,
1943 (Eli: A Mystery Play of the Sufferings of Israel.
Tr. by Christopher Holme. New York: Kurt Bernheim,
1970). In den Wohnungen des Todes (In the Habita-
tions of Death). Berlin: Aufbau-Verlag, 1947. Sternver-
dunkelung (Eclipse of the Stars). Amsterdam: Berman-
Fischer, 1949. Und Neimand Weiss Weiter (And Noone
Knows Where to Go). Hamburg: Heinrich Ellerman,
1957. Flucht und Verwandlung (Flight and Metamor-
phosis). Stuttgart, Germany: Deutsche Verlags-Anstalt,
1959. Fahrt ins Staublose (Journey to the Beyond).
Frankfurt: Suhrkamp Verlag, 1961. Zerchen im Sand
(Signs in the Sand). Frankfurt: Suhrkamp Verlag,
1962. O the Chimneys. Selected Poems, Including the
Verse Play, "Eli." Tr. by Michael Hamburger, Chris-
topher Holme, Ruth and Matthew Mead, and Michael
Raloff. New York: Farrar, Straus and Giroux, 1967.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1967, 365-67. Her-
mann, Armin. German Nobel Prizewinners. Munich:
Heinz Moos Verlagsgesellschaft, 1968, 32, 39, 40. Op-
fell, Olga S. The Lady Laureates. Metuchen, NJ: Scare-
crow Press, 1978, 135-46.
Commentary: The Holocaust, from which she es-
caped, transformed Nelly Sachs from a minor German
poet writing rhymed forms about nature and mytho-
logical figures to a powerful voice that reached into
the hearts of the world with echoes of Jewish mys-
ticism in works that were her "mute outcry" against
her people's sufferings. Her later work identified Jew-
ish suffering with the suffering of all humanily and led
to a final message of forgiveness, peace, and hope
resting in new generations. The Committee cited her
"for her outstanding lyrical and dramatic writings,
which interpret Israel's destiny with touching
strength." (J.H.S.)
1967
Asturias, Miguel Angel 188
PRIZE: Literature, 1967. BORN: Oclober 19, 1899; Gua-
temala City, Guatemala, died: June 9, 1974; Madrid,
Spain. PARENTS: Father, Ernesto Asturias; Mother, Ma-
ria Rosales de Asturias. nationality: Guatemalan. RE-
LIGION: Most probably Christian/Catholic. education:
San Carlos Univ., Guatemala, law degree, 1923.
14 The H'ho's Who of Nobel Prize Winners
i
w
fO
Selected Publications: Kap Faerval Stockholm: A.
Bonnier, 1933 (Cape Farewell. Tr. by Naomi Walford.
New York: Putnam, 1934). Naesslorna Blomma. Stock-
holm: A. Bonnier, 1935 (Flowehng Nettle. Tr. by Na-
omi Walford. New York: Cresset, 1935). Verlighet Till
Dods (Realism Vnto Death). Stockholm: F. A. Norstedt
and Soner, 1940. Passad (Trade Wind). Stockholm: A.
Bonnier, 1945. Vagen Till Klockrile, Stockholm: A.
Bonnier, 1948 (The Road. Tr. by M. A. Michael. New
York: J. Cape, 1955). Cikada (Cecada). Stockholm: A.
Bonnier, 1953. Aniara. Stockholm: A. Bonnier, 1956
(Aniara. Tr. by Hugh McDiarmid and Elspeth Harley
Shuben. New York: Knopf, 1963).
For More Information See: Encyclopedia of World
Literature in the Twentieth Century. New York: Fred-
erick Ungar Publishing Co., 1964 (Volume 2), 387-88.
Holm, I. Harry Martinson: Myster Malningar Motiv.
Stockholm: A. Bonnier, 1960. Kristensen, Tom. Harry
Martinson, den Fribaarne Fyrboder. Copenhagen:
Glydendal, 1941.
Commentary: Harry Martinson — poet, novelist, dra-
matist, and essayist— shared the Nobel Prize for "wri-
tings that catch the dewdrops and refl'^Lt the cosmos."
His award was looked upon as Swedish nationalism at
the time, since his international reputation was slight.
Martinson's early work deall with his hardships as a
child and his extensive travels, and exhibited his lack
of education and acquaintance with Standard writing
forms, while capturing the imagination with its un-
orthodox qualities. The primitivism of his early work
matured into the philosophical, cosmic nature of his
later efforts, which dealt with the disorientation of
modern humanity and have been called "a unique
contribution to poetic science fiction." (J.H.S.)
1975
Montale, Eugenio 197
PRIZE: Literature, 1975. BORN: October 12, 1896;
Genoa, Italy. dieD: September 12, 1981; Milan, Italy.
PARENTS: Father, Domenico Moniale; Mother, Guisep-
pina Ricci Montale. nationality: Italian. Religion:
Catholic. EDUCATION: No College degrees. spouse:
Drusilla Tanzi, married 1950. children: None. ca-
reer: Italy, Writer, Editor, Critic, Translator, other
awardS: Antico Fattore Poetry Prize, Italy, 1932;
Premio Manzotto, Italy, 1956; Dante Medal, Italy,
1959; Feltrinelli Prize, Italy, 1962; Calouste Gulben-
kian Prize, Paris, 1971.
Selected Publications: Ossi Di Seppia. Turin, Italy:
Gobetti, 1925 (Cuttlefish Bones. Tr. by Edith Fam-
sworth. Chicago: Regnery, 1970). La Occasioni. Turin,
Italy: Einaudi, 1939. Finistere. Lugano, Italy:
Quaredeni di Lugano, 1943. La Bufera e Alto. Venice:
Edizione Nero Pozza, 1956 (The Storni and Other
Things. Tr. by Edith Famsworth. Chicago: Regnery,
1970). La Farfalla di Dinard. Venice: Nero Puzzo,
1956 (The Butterfly of Dinard. Tr. by G. Singh. Lex-
ington, KY: Kentucky U. Press, 1971). Kenia
(bilingual). Tr. by G. Singh. Los Angeles: Black Spar-
row Press, 1970. Satura. Milan: Mondadori, 1971
(Satura and Diario del '71-'72 (selections). Tr. by G.
Singh. New York: New Directions Publishing Corp.,
1976). Nel Nostro Tempo. Rome: Rizzoli Editore, 1972
(Poets in our Time. Tr. by Alaslair Hamilton. New
York: Urizen Books, 1976).
For More Information See: Current Biograph v Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1976, 265-68. Singh,
Ghan Shyam. Eugenio Montale: A Critical Study of
His Poetry, Prose, and Criticism. New Haven, CT:
Yale U. Press, 1973. West, Rebecca. Eugenio Montale:
Poet on the Edge. Cambridge, MA.: Harvard U. Press,
1981.
Commentary: Eugenio Montale, Italian poet, tran-
slator, and Journalist, was cited by the Academy,
which noted that his "poetry with great artistic sen-
sitivity, has interpreted human values under the sign
of an Outlook on life with no illusions.'' His poetic
Output of five volumes of poetry at the time of the
prize, although small, has ranked him as one of the
world's great poets. His public involvement as a Jour-
nalist in serving as a conscience for his generation is
also worthy of note. (A.N.)
1976
Bellow. Saul 198
PRIZE: Literature, 1976. born. June 10, 1915; Lachine,
Quebec, Canada. parentS: Father, Abraham Bellow;
Mother, Liza Gordon Bellow. nationality: Canadian;
later American Citizen. RELIGION: Jewish. education:
Northwestern Univ., IL, B.S., 1937. spouse: Anita
Goshkin, married December 31, 1937, divorced 1955;
Alexandra Tschacbasov, married February 1, 1956, di-
vorced 1956; Susan Glassman, married 1961, divorced
1968; Alexandra lonescu Tulcea, married October
1974. CHILDREN: Gregory, son; Adam, son; Daniel,
son. CAREER: Pcstalozzi-Froebcl Teachers College, Chi-
cago, IL, Professor, 1938-42; Encyclopedia Britannica,
Editor, 1943-46; Univ. of Minnesota, Professor, 1946-
49; New York Univ., Professor, 1950-52; Princeton
Univ., NJ, Fellow, 1952-53; Bard College, NJ, Profes-
sor, 1953-54; Univ. of Minnesota, Professor, 1954-59.
OTHER AWARDS: Guggenheim Fellowship, 1948, 1955;
National Institute of Arts and Letters Award, 1952;
American Academy Grant, 1952; National Book
Award, 1953; Ford Grant, 1959; Friends of Literature
Fiction Award, 1960; National Book Award, 1964;
James D. Dow Award, 1964; Prix International de
Literature, 1965; Jewish Heritage Award, 1968; Pul-
itzer Prize, 1976; Neil Gunn International Fellowship,
1977; American Academy Gold Medal, 1977; Brandeis
U. Creative Arts Award, 1978.
Selected Publications: Dangling Man. New York:
Vanguard, 1944. The Victim. New York: Vanguard,
1947. Adventures of Augie March. New York: Viking
Press, 1953. Seize the Day, and Three Short Stories.
New York: Viking Press, 1956. Henderson, the Rain
King. New York: Viking Press, 1959. Herzog. New
York: Viking Press, 1964. The Last Analysis. New
York: Viking Press, 1965. Mosby's Memories and Oth-
er Stories. New York: Viking Press, 1968. Mr. Samm-
ler's Planet. New York: Viking Press, 1970. Hum-
boldt's Gift. New York: Viking Press, 1975. The Dean's
December. New York: Harper, 1981.
For More Information See: Clayton, John J. Saul
Bellow: In Defense of Man. Bloomington, IN: Indiana
U. Press, 1979. Cohen, Sara B. Saul Bellow's Enig-
matic Laughter. Urbana, IL: U. of Illinois Press, 1974.
Contemporary Authors. Detroit, MI: Gale Research,
1969 (Volume 5-8 First Revision), 94-96. Current Bi-
Literaturc 75
ography Yearbook. New York: H.W. Wilson, 1965, 23-
( ) 25. Tanner, Tony. Saul Bellow. Edinburgh: Oliver and
^ Boyd, 1965.
Commentary: Saul Bellow received the Nobel Prize
in literature ""for the human understanding and subtle
analysis of conlemporary cullure Ihal are combined in
his works.'' Al the time of the award Bellow had
writlen seven major novels, one novella, and a number
of Short siories as well as essays and plays. This se-
rious novelist of the post-World War II generation was
speaking for the humanislic purposes of the novel. The
prize recognized Bellow's "exuberant ideas, flashing
irony...and buming compassion'' in his depiction of
modern man as one "who keeps trying to find a foot-
hold during his wanderings in our tottering world, one
who can never relinquish his faith that the value of
life depends on its dignity not its success." (C.B.)
1977
Aleixandre y Merlo, Vicente Pio Marcelino Cirilo
199
PRIZE: Literature, 1977. born: April 26, 1898; Seville,
Spain. PARENTS: Father, Cirilo Aleixandre Ballester;
Mother, Elvira Merlo Garcia de Pruneda. national-
ITY: Spanish. RELIGION: Catholic. EDUCATION: Univ. of
Madrid, Spain, law degree, 1919; Univ. of Madrid,
Spain, Diploma in Business Administration, 1919.
SPOUSE: None. children: None. career: Central
School of Commerce, Madrid, Spain, Professor, 1919-
21; Residentia de Estudiantes, Madrid, Spain, Profes-
sor, 1921-22; Writer, 1922-. other awardS: National
Prize for Literature, Spain, 1933; Spanish Critics
Prize, 1969; Ceraud Cross of Order of Carlos III,
1977.
Selected Publications: Ambito, 1924-1927. Malaga,
Spain: Impresa Sur, 1928. Espadas Como Labios,
1930-31. Madrid: Espasa-Calpe, 1932. Pasion de la
Tierra. Mexico City: Fabula, 1935. Sombra del Para-
diso. Madrid: Adan, 1944. Mundo a Solas. Madrid:
Clan, 1950. Nacimiento Ultimo. Madrid: Insula, 1953.
Es Un Vasto Dominio. Madrid: Revista del Occidente,
1962. Poemas de la Consumacion. Barcelona: Plaza y
Janes, 1968. Dialogos del Conocimiento. Barcelona:
Plaza y Janes, 1974. Poemas Paradisiacos. Madrid:
Editiones Catedra, 1981.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1978, 4-8. Luis,
Leopoldo. Vida y Obra de Vicente Aleixandre. Madrid:
Espasa-Calpe, 1978. Schwartz, Kessel. Vicente Aleixan-
dre. New York: Twayne Publishers, 1970.
Commentary: The Nobel Prize was granted to
Vicente Aleixandre ''for a creative poetic writing
which illuminates men's condition in the cosmos and
present-day society, at the same time representing the
great renewal of the traditions of Spanish poetry be-
tween the wars.'' Aleixandre was highly admired in
Spain and in Latin America as a lifelong poet of the
people, beginning with his membership in the so-called
Poetic Group of 1927, with roots in both the Spanish
lyric tradition and in modemism. His poems are free
\ verse and deal with love, death, and etemity. Most of
^ his early poems were sad love poems, but later, his
writings rose above the early pessimistic emptiness.
(D.C.)
(
(
1979
Elytis, Odysseus (Alepoudelis) 200
PRIZE Literature, 1979. BORN; November 2, 1911;
Crete, Greece. parents: Father, Panayiotis Al-
epoudelis; Mother, Maria Alepoudelis. nationality:
Greek. RELIGION: Eastem Orthodox, education: No
College degrees. spouse: None. children: None. ca-
REER: Kathimeriniy Athens, Greece, Art Critic, 1946-
48; Writer. other awardS: National Poetry Prize,
1960; National Book Award, 1960; Order of the Phoe-
nix, 1965; Benson Silver Medal, Royal Society of Lit-
erature, 1981.
Selected Publications: To Axion Esti. Athens: Ikaros,
1959 (The Axion Esti of Odysseus Elytis. Tr. by Ed-
mund Keeley and George Savadis. Pittsburgh, PA: U.
of Pittsburgh Press, 1974). O llios Oiliatorus. Athens:
Ikaros, 1971 (The Sovereign Sun: Selected Poems. Tr.
by Kimon Friar. Philadelphia, PA: Temple U. Press,
1974). To Fotodhendro Ke i Dhekati Tetart i Omorfia
(The Light Tree and the Fourteenth Beauty). Athens:
Ikaros, 1971. O Fillomandis (The Leaf Diviner). Ath-
ens: Asterias, 1973. Anihta Hartia (Open Book). Ath-
ens: Asterias, 1974. Maria Nefeli: Shiniko Puma. Ath-
ens: Ikaros, 1978 (Maria Nefephele. New York:
Houghton-Mifllin, 1981).
For More Information See: Contemporary Authors,
Detroit, MI: Gale, 1981 (Volume 102), 171-73. Cur-
rent Biography Yearbook. New York: H.W. Wilson,
1980, 94-96.
Commentary: The Academy praised Odysseus
Elytis's "^poetry, which againsl the background of
Greek tradition, depicts with sensuous strength and
intellectual clearsightedness modern man's struggle for
freedom and creativity.'' It was further noted that by
"its combination of fresh sensuous flexibility and
strictly disciplined implacability in the face of all com-
pulsion, Elytis's poetry gives shape to its distinctive-
ness, which is not only very personal but also repre-
sents the traditions of the Greek People.'' (D.E.S.)
1980
Mllosz, Czeslaw 201
PRIZE: Literature, 1980. born: June 30, 1911; Seteiniai,
Lithuania. parentS: Father, Aleksander Milosz; Moth-
er, Weronika Kunat Milosz. nationality: Polish; later
American Citizen. RELIGION: Catholic. education:
Univ. of Wilno, Poland, Master Juris, 1934. SPOUSE:
Janina (Janka) Dluska, married January 1, 1944. CHIL-
DREN: Anthony, son; John Peter, son. career: Polish
National Radio, Programmer, 1935-39; Polish Foreign
Affairs Ministry, Diplomat, 1945-50; Univ. of Califor-
nia, Berkeley, Professor, i960-, other awards: Polish
Writers Union Award, 1934; Prix Litteraire Europeen,
Les Guildes du Livre, Geneva, 1953; Marian Kister
Literary Award, 1967; Jurzykowski Foundation Award
for Creative Work, 1968; Polish PEN Club Award for
Poetry Translalions, 1974; Neustadt International
Prize for Literature, U. of Oklahoma, 1978.
Selected Publications: Trzy Zimy (Three Winters).
Warsaw: Wilno, 1936. Ocalenie (Rescue). Cracow:
Spoldzielnia Wydawnicza "Cytelnik,'' 1945. Zdobycie
Wladzy. Paris: Instytut Literacki, 1953 (The Seizure of
Power. Tr. by Celina Viennaiewska. New York: Cri-
terion Books, 1955). Zniewolony Umysl. Paris: Institut
7(> The HTjüj W/io of Nobel Prize mnners
l '
(
Litteraire, 1953 (The Captive Mind. Tr. by Jane
Zielonko. New York: Knopf, 1953). Dolina Issy. Paris:
Institut Litteraire, 1955 (The Issa Valley. Tr. by Louis
Iribarne. New York: Farrar, Straus, Giroux, 1981).
Swiatio Dzienne (Daylight). Paris: Institut Litteraire,
1955. Traktat Poetycki (Poetic Treatise). Paris: Institut
Litteraire, 1957. Rodzinna Europa. Paris: Institut Lit-
teraire, 1958 (Native Realm: A Search for Self-Defini-
tion. Tr. by Catherine S. Leach. Garden City, NY:
Doubleday, 1968). Widzenia Nad Zatoka. Paris: In-
stitut Litteraire, 1969 (Visions from San Francisco
Bay. Tr. by Riczard Lourie. New York: Farrar, Straus,
Giroux, 1982). Prywatne Ohowiazki (Private Obliga-
tions). Paris: Institut Litteraire, 1972. Emperor of the
Earth: Modes of Eccentric Vision. Berkeley, CA: U. of
California Press, 1977. Ziemia UIro (The Land of
UIro). Paris: Institut Litteraire, 1977. Beils in Winter.
New York: Ecco Press, 1978.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1981, 305-08. Modern
Slavic Literatures: A Library of Liter ary Criticism. New
York: Frederick Ungar Publishing Co., 1976 (Volume
2), 340-46. Native Realm: A Search for Seif Definition.
Tr. by Catherine S. Leach. Berkeley, CA: U. of Cali-
fornia Press, 1981.
Commentary: Czeslaw Milosz's award was for voic-
ing "with uncompromising clearsightedness...man's ex-
posed condition in a world of severe conflicts." Milosz
is an exiled writer, "a stranger for whom physical exile
is really a reflection of a...spiritual exile applying to
humanity in general.'' His works as a poet, novelist,
essayist, translator, critic, and literary scholar are of
great historical, sociological, political, and spiritual val-
ue. Having experienced the devastation of Hitler's Na-
ziism and the repression of Russian communism, he
depicts in his writing the meanness and cruelty of the
world; but his writing, of itself, is an expression of
hope. (S.R.)
1974). Die Ohrenzeuge: 50 Charaktere. Munich: Han-
ser, 1974 (Earwitness: Fifty Characters. Tr. by Joachim
Neugroschel. New York: Seabury, 1979). Das Gewissen
der Worte. Munich: Hanser, 1975 (The Conscience of
Words. Tr. by Joachim Neugroschel. New York: Con-
tinuum, 1979). The Plays of Elias Canetti. Tr. by
Getta Honegger. New York: Farrar, Straus and
Giroux, 1984.
For More Information See: Current Biography Year-
bock. New York: H.W. Wilson, 1983, 48-51. Sontag,
Susan. Vnder the Sign of Saturn. New York: Farrar,
1980, 181-204. Die Gerettete Zunge. Geschichte einer
Jugend. Munich: Hanser, 1977 (The Tongue Set Free.
Tr. by Joachim Neugroschel. New York: Seabury,
1979). Die Fackel im Ohr. Munich: Hanser, 1980 (The
Torch in My Ear. Tr. by Joachim Neugroschel. Lon-
don: Farrar, 1982). World Authors. New York: H.W.
Wilson, 1975,270-72.
Commentary: The Nobel Prize was awarded to Elias
Canetti for "writings marked by a broad outlook, a
wealth of ideas and artistic power." The modest and
humble Canetti paradoxically spent a lifetime studying
and writing about power. The Bulgarian-bom writer's
first languages were Spanish and Ladino; his education
was in the sciences (a doctorate in Chemistry) in
Britain, Germany, Switzerland, and Austria; and he
identified himself as a "Viennese*' writer, following the
traditions of Goethe and the circle of writers he knew
and admired (Brecht, Broch, Kafka, and Kraus). This
author was relatively unknown to the English-speaking
world until Ihe Nobel Prize was granted in 1981. His
most ciled works are the nightmarish Auto-da-Fe, writ-
ten in the Kafka tradition of horror and comedy im-
bedded in a story simply told, and his "life work,"
Crowds and Power, with its paranoic ruler, which has
been referred to as '*the nearest thing to a book of
wisdom we are likely to get in the twentieth Century."
(J.H.S.)
1981
1982
(
/Canetti. Elias 202
PRIZE: Literature, 1981. BORN: July 25, 1905; Ruschuk,
Bulgaria. parentS: Father, Jacques Canetti; Mother,
Mathilde Arditti. nationality: Bulgarian; later Aus-
trian and British resident. Religion: Jewish. educa-
TiON: Univ. of Vienna, Austria, D.Sc, 1929. spouse:
Benetia Taubner-Calerön, married 1934, died 1963;
Hera (no last name found), married 1967. children:
Johanna, daughter. career: France, Writer and Free-
lance Journalist, other awards: Prix International,
Paris, 1949; Authofs Prize, Vienna, 1966; Austrian
Prize for Literature, 1968; Georg Buchner Prize, Mu-
nich, 1972; Franz Nabe Prize, Graz, 1975; Nelly Sachs
Prize, Dartmund, 1976; Kafka Prize, Austria, 1981.
Selected Publications: Die Komödie der Eitelkeit.
München: W. Weismann, 1934 (Comedy of Vanity and
Life-Terms. Tr. by Getta Honegger. New York: Per-
forming Arts, 1983). Die Blendung. Vienna: H. Reich-
ner, 1935 (AutO'da-Fe. Tr. by C.V. Wedgwood. Lon-
don: J. Cape, 1946). Masse und Macht. Dusseldorf,
West Germany: Claasen, 1962 (Crowds and Power. Tr.
by Carol Stewart. New York: Viking, 1962). Die An-
dere Prozess: Kafka's Briefe an Feiice. Munich: Hanser,
1969 (Kafka's Other Trial: The Letters of Feiice. Tr. by
Christopher Middleton. New York: Schocken Books,
Garcia Märquez, Gabriel Jos6 203
PRIZE: Literature, 1982. born: March 6, 1928; Ar-
acataca, Colombia. parents: Father, Gabriel Eligio
Garcia; Mother, Luisa Santiaga Märquez Iquarän. na-
tionality: Colombian. RELIGION: No organized reli-
gion; from Catholic background. education: No Col-
lege degrees. spouse: Mercedes Barcha, married 1958.
CHILDREN: Rodrigo, son; Gonzalo, son. career: El
Heraldo, Barranquilla, Colombia, Journalist, 1950-54;
El Espectador, Bogota, Colombia, Rome, Italy, and
Paris, France, Journalist, 1954-55; Europe, Free-lance
Journalist, 1956-57; Momento, Caracas, Venezuela,
Journalist, 1957-59; Presna Latina, Bogota, Colombia
and Havana, Cuba, Journalist, 1959-61; Mexico City,
Free-lance Editor, Screenwriter, Copywriter, 1961-65;
Mexico City and Barcelona, Spain, Writer, 1965-. OTH-
ER AWARDS: Colombian Association of Writers and
Artists Award, 1954; Premio Literario Esso, Colombia,
1961; Premio Chianciano, Italy, 1969; Prix du Meil-
leur Livre Etranger, France, 1969; Romulo Gallegos
Prize, Venezuela, 1972; Books Abro ad, Neustadt In-
ternational Prize for Literature, 1972
Selected Publications: La Hojarasca. Bogota:
Ediciones S.L.B., 1955 (Leaf Storm, and Other Stories.
Tr. by Gregory Rabassa. New York: Harper & Row,
1978). El Coronel No Tiene Quien Le Escriba. Medel-
Mediane and Physiology 81
c
c
<}
Commentar)': Camillo Golgi shared Ihc Nobel Prize
for "work on ihe siruclure of the nervous syslem.*' A
prominent neurohistologist, pathologist« and malariol-
ogist, his major contributions are usually listed as the
development of a staining technique using silver (the
Golgi melhod) for nerve substances, the porirayal of
the cytoplasmic relicular substance of nerve and olher
cells, and the invesligation of the fever curve as re-
lated to the parasite development in malaria. (R.K.)
Ramön y Cajal, Santiago 213
PRIZE: Medicine and Physiology, 1906. born: May 1,
1852; Petilla de Aragon, Spain. died. October 18,
1934; Madrid, Spain. parents: Falher, Juslo Ramön y
Casasüls Cajal; Molher, Antonia Cajal. nationality:
Spanish. RELIGION: Catholic. education: Univ. of
Zaragoza, Spain, licentiate in medicine, 1873; Univ. of
Zaragoza, Spain, doctorate in medicine, 1877. spouse:
Silveria Fananäs Garcia, married 1880. children:
Paula, daughter; Fe, daughter; Pilar, daughter; San-
tiago, son; Jorge, son; Luis, son. careeR: Army Medi-
cal Service, 1874-76; Univ. of Zaragoza, Spain, Profes-
sor, 1876-83; Univ. of Valencia, Spain, Professor,
1883-87; Univ. of Barcelona, Spain, Professor, 1887-
92; Univ. of Madri.1 Spain, Professor, 1892-1922; In-
stitute Cajal, Madlid, Researcher, 1922-34. other
AWARDS: Fauvelle Prize, 1896; Rubio Prize, 1897;
Moscow Prize, 1900; Martinez y Molina Prize, 1902;
Helmholtz Gold Medal, 1905; Echegaray Medal, 1922.
Selected Publications: Manual de Anatomia
Pathologica General. Madrid: Moya, 1896. Textura del
Systema Nervioso del Hombre y de los Vertebrados.
Madrid: Moya, 1899-1904. Degeneration and Regen-
eration of the Nervous System, Tr. by Raoul M. Day.
London: Oxford U. Press, 1928.
For More Information See: Cannon, Dorothy F. Ex-
plorer of the Human Brain: The Life of Santiago
Ramön y Cajal. 1852-1934. New York: Schuman,
1 949. Dictionary of Scientific Biography. New York:
Scribner's, 1975 (Volume 11), 273-76. Ramön y Cajal,
Santiago. Recollections of My Life. Cambridge, MA:
Massachusetts Institute of Technology, 1966.
Commentary: Santiago Ramön y Cajal was awarded
the Nobel Prize for his work on the structure of the
nervous System. His major contributions were in
adapting Golgi's silver nitrate staining techniques to
thick sections of embryonic material, in formulating
theories of nervous System structure and nerve impulse
transmission, and in explaining the areas of traumatic
degeneration and regeneration of nervous structures.
He was also a notable author and Spanish statesman,
always concemed about the Status of Spain and the
Spanish language. (A.C.)
1907
Laveran, Charles Louis Alphonse 214
PRIZE: Medicine and Physiology, 1907. born: June 18,
1845; Paris, France, died: May 18, 1922; Paris,
France, parents: No record found. nationality:
French. religion: Christian, education: Univ. of
Strasbourg, France, M.D., 1867. spouse: No record
found. CHILDREN: No record found. career: French
Army, Surgeon, 1870-96; Pasteur Institute, Paris,
France, Researcher, 1897-1922. other awards: Breant
Prize, 1884; Commander of Legion of Honor, 1912.
Selected Publications: Traite des Fieures Palustres
avec la Description des Microbes du Paludisme. Paris:
O. Doin, 1884. Du Paludisme et de Son Hematozoaire.
Paris: G. Masson, 1891 Les Hematozoaires de
L'Homme et des Animaux. Paris: RuefT, 1895. Try-
panosome et Trypanosomiases. Paris: Masson, 1912.
For More Information See: Dictionary of Scientific
Biography. New York: Scribner's, 1973 (Volume 8),
65-66. **Le Professeur Laveran.** Bulletin de la Societe
de Pathologie Exotique 15 (1922): 373-78.
Commentary: Charles Laveran was cited **for his
work on the part played by protozoa in the generation
of disease.** His early Observation, that protozoa caus-
ed malaria, was followed by careful study of the try-
panosome diseases of cattle and human sleeping sick-
ness. (D.W.)
1908
Ehrlich, Paul 215
PRIZE: Medicme and Physiology, 1908. born: March
14, 1854; Strehlen, Germany. DIED: August 20, 1915;
Hamburg, Germany. parentS: Father, Ismar EhrN-^h;
Mother, Rosa Weigert Ehriich. nationality: Gem.an.
RELIGION: Jewish. EDUCATION: Univ. of Leipzig, Ger-
many, M.D., 1878. SPOUSE: Hedwig Pinkus, married
1883. CHILDREN: Stcffa, daughtcr; Marianne, daughter.
CAREER: Charite Hospital and Univ. of Berlin, Ger-
many, Doctor and Researcher, 1878-87; Robert Koch
Institute, Berlin, Germany, Researcher and Admin-
istrator, 1890-95; State Institute for the Investigation
and Control of Serum, Stieglitz, Germany, Director,
1896-99; Royal Institute for Experimental Therapy,
Frankfurt, Germany, Director, 1899-1915. other
AWARDS: Geheimer Obermedizinalrat, 1907; Privy
Councilor, 1911; Liebig Medal, Society of German
Chemists, 1911; Cameron Prize, Edinburgh, 1914.
Selected Publications: The Collected Papers of Paul
Ehrlich. Ed. by F. Himmelwert. New York: Pergamon
Press, 1956-58.
For More Information See: Dictionary of Scientific
Biography. New York: Scribner's, 1971 (Volume 4),
295-305. Marquandt, Martha. Paul Ehrlich. New York:
Henry Schuman, 1951.
Commentary: Paul Ehrlich was awarded the Nobel
Prize '^in recognition of his work on immunity," spe-
cifically the work which led to a diphtheria antitoxin
serum dosage which could be safely used in clinical
practice. In the process, he developed a method for
measuring the effectiveness of sera that was widely
adopted, and a theory of immunity. His work in his-
tology produced tissue-staining techniques that were
also acclaimed. But the work for which he is remem-
bered is in the field of chemotherapy, particularly his
treatment of Syphilis with the arsenic Compound,
Number 606. (L.W.)
Metchnikoff, Elie (Mechnikov. Ilya llyich) 216
PRIZE: Medicine and Physiology, 1908. BORN: May 15,
1845; Kharkov, Russia. DIED: July 15, 1916; Paris,
France, parents: Father, Ilya Ivanovich Mechnikov;
Mother, Emilia Nevakhovich Mechnikov. national-
ity: Russian; later French resident. Religion: Jewish;
with record of unsuccessful conversion to Lutheranism
as a child; mother was Jewish; father was not. educa-
tion: Univ. of Kharkov, Russia, graduate, 1864; Univ.
of St. Petersburg, Russia, M.S., 1867; Univ. of St.
82 The iVho's Who of Nobel Phze mnners
c
c
c
Petersburg. Russia, doclorate, 1868. spouse Lyudmilla
Fedorovich, married 1868, died 1873; Olga Be-
lokopyiova, married 1875. children: None. career
Univ. of Odessa, Russia, Professor, 1867-69; Univ. of
Sl. Petersburg, Russia, Professor, 1870; Univ. of
Novorossiia, Russia, Professor, 1870-72; Messina, Sic-
ily, Researcher, 1882-86; Bacteriological Institute,
Odessa, Russia, Director, 1886-87; Pasteur Institute,
Paris, France, Administrator to Director, 1888-1916.
Selected Publications: Lectures on the Comparative
Pathology of Inßammation, Delivered at the Pasteur
Institute in 1891. London: K. Pau, Trench, Trubner
and Co., 1893. Immunity in Infectious Diseases, Cam-
bridge: Cambridge U. Press, 1907. The Prolongation of
Life: Optimistic Studies. New York: G.P. Putnam's
Sons, 1912. The Nature of Man: Studies in Optimistic
Philosophy. London: Watts and Company, 1 938.
For More Information See: Dictionary of Scientific
Biography. New York: Scribnefs, 1973 (Volume 9),
331-35. Mechnikov, Olga. The Life of Ehe Metch-
nikoff. 1845-1916. New York: Houghlon-Mifilin, 1921.
Commentary: Elie MetchnikofT was ciled by the
Academy for bis '^work on immunity," especially for
the formulation of the "cellular" theory of immunity,
which States that certain cells of the body (phagocytes)
are able to capture and destroy bacteria which have
invaded the body. His early career produced imponant
discoveries in comparative anatomy, establishing an
evolutionary link between invertebrates and verte-
brates. His later career led to an increasing interest by
scientists in the process of aging, especially in the role
diet and body bacterial processes played. (L.W.)
1909
Kocher, Emil Theodor 217
PRIZE: Medicine and Physiology, 1909. born: August
25, 1841; Beme, Switzerland. died: July 27, 1917;
Beme, Switzerland. parents: Father, Jacob Alexander
Kocher; Mother, Maria Wermuth Kocher, national-
ITY: Swiss. RELIGION: Protestant, education: Univ. of
Beme, Switzerland, M.D., 1869. spouse: Marie
Witschi-Courant, married 1 869. children: 3 sons. ca-
reer. Univ. of Beme, Switzeriand, Professor, 1872-
Selected Publications: Chirurgische Operationslehre.
Jena, Germany: G. Fischer, 1892. Operative Surgery
New York: W. Wood and Co., 1894. Vorlesungen über
Chirurgische Infektionskrankheiten. 2 volumes. Basel
Switzerland: C. Sallman, 1895-1909 (with E. Tavel).
For More Information See: A Biographical Dictio-
nary of Scientists. New York, Wiley, 1969, 295-96.
Bonjour, Edgar. Theodor Kocher. Beme: P. Hauot
1981. ^'
Commentary: Emil Kocher won the Nobel Prize
**for his work on the physiology, pathology and surgery
of the thyroid gland." Kocher also pioneered in aseptic
methods and in surgery of many types. (C.E. and
D.W.)
1910
Kossei, Karl Martin Leonhard Albrecht 218
PRIZE: Medicine and Physiology, 1910. born: Septem-
ber 16, 1853; Rostock, Germany. died: July 5, 1927;
Heidelberg, Germany. parents: Father, Albrechl Kos-
scl; Mother, Clara Jeppe Kossei. nationality: Ger-
man. Religion Christian, education Univ. of Stras-
bourg, France, M.D., 1878. spouse Luise Holtzmann,
married 188(S. children: Wallher, son; 1 daughter.
CAREER; Univ. of Strasbourg, Germany, Professor,
1877-83; Berlin Physiological Institute, Germany, Di-
rector, 1883-87; Univ. of Berlin, Germany, Professor,
1887-95; Univ. of Marburg, Germany, Professor, 1895-
1901; Univ. of Heidelberg, Germany, Professor and
Administrator, 1901-27.
Selected Publications: Leitfaden für Medicinisch-
Chemische Kurse. Berlin: Fischer Medecin, 1888. Die
Gewebe des Menschlichen Körpers und Ihre
Mikroskopische Untersuchung. Brunswick, Germany;
Herald Braha, 1889 (with W. Behrens and P. SchiefTer-
decker). The Protamines and Histones. New York:
Longmans, Green and Co., 1928.
For More Information See; "Albrecht Kossei zum
Gedächtnis." Hoppe-Seyler's Zeitschrift für
Physiologische Chemie 177 (1928): 1-14. Dictionary of
Scientific Biography. New York: Scribner's, 1973
(Volume 7), 466-68.
Commentary: Albrecht Kossei was the Nobel Award
recipient "in recognition of the contributions lo the
chemistry of the cell made through his work on pro-
teins, including the nucleic substances." Kossei sepa-
rated nucleoproteins into two parts— a protein and a
nucleic acid composed of sugar, phosphoric acid, and
nitrogen-coniaining Compounds. He later found that
the sugar was a hexose. His writings foresaw the mod-
ern investigations of nucleic acids as the storers and
transmitters of genetic information. (L.W.)
1911
Gullstrand, Allvar 219
PRIZE: Medicine and Physiology, 1911. born. June 5,
1862; Landskrona, Sweden. died. July 28, 1930; Up-
psala, Sweden. parents: Father, Fehr Alfred Gull-
stand; Mother, Sophia Matilda Korsell Gullstrand. na-
tionality. Swedish. Religion: Most probably
Christian/Protestant, education: Royal Caroline In-
stitute, Sweden, M.D., 1888; Royal Caroline Institute,
Sweden, Ph.D., 1890. spouse: Signe Christina
Breitholz, married 1885. children: 1 daughter. ca-
REER: Royal Caroline Institute, Stockholm, Sweden,
Ucturer, 1892-94; Univ. of Uppsala, Sweden, Profes-
sor, 1894-1930. OTHER awards: Gräfe Medal, Deut-
sche Opthalmologische Gesellschaft, 1927.
Selected Publications: Allgemeine Theorie der Mon-
ochromatischen Aberrationen and Ihre Nächsten Ergeb-
nisse für die Opththalmologie. Uppsala, Sweden: Ber-
ling, 1900. Die Optische Abbildung in Heterogenen
Medien und die Dioptrik der Kristallinge des Men-
schen. Uppsala, Switzeriand: Almquist & Wiksells,
1908. Einführung in die Methoden der Dioptrik des
Auges des Menschen. Leipzig, Germany: S. Hirzil,
1911.
For More Information See: "Allvar Gullstrand."
Zeitschift für Opthalmologische Optik 18 (1930): 129-
34. Dictionary of Scientific Biography. New York:
Scribner's, 1972 (Volume 5), 590-91.
Commentar)-: The Nobel Prize was awarded to All-
var Gullstrand "for his work on the dioptrics of the
eye." With a sound medical and scientific background,
he explained mathematically and physiologically the
basis of the Operation of the eye, with special attention
Mediane and Physiology 83
o
c
o
to accommodation and astigmatism. He also was
aclive writer in ihe area of geometrical oplics and a
invenlor of noie of several oplical instrumenis. (R.R.)
an
1912
Carrel, Alexis 220
PRIZE: Medicine and Physiology, 1912. BORN June 28,
1873; Sainle Foy-les-Lyon, France, died: November 5,
1944; Paris, France. parentS: Falher, Alexis Carrel-
Billiard; Molher, Anne Marie Ricard Carrel. nation-
ALITY: French; later American resident. RELIGION:
Calholic. EDUCATiON: Univ. of Lyons, France, Bach-
elor of Leiters, 1889; Univ. of Lyons, France, Bachelor
of Science, 1890; Univ. of Lyons, France, M.D., 1900.
SPOUSE: Anne-Marie Laure Gourley de la Motte de
Meyrie, married 1913. children: None. career: Ly-
ons Hospital, France, Intern, 1896-1900; Univ. of Ly-
ons, France, Professor, 1900-02; Univ. of Chicago, IL,
Researcher, 1905-06; Rockefeller Institute, NY, Re-
searcher, 1906-44. other awardS: Legion d'Honneur,
France; Nordhoff-Jung Prize for Cancer Research,
1930; Newman Foundation Award, U. of Illinois,
1937; Rotary Cluo of New York Service Award, 1939.
Selected Publications: Treatment of Infected
Wounds. New Yoik: Hoeber, 1917 (with George De-
helly). The Culture of Organs. New York: Hoeber,
1938 (with Charles A. Lindbergh). Man, the Vnknown.
New York: Harper and Brothers, 1939.
For More Information See: Dictionary of Scientific
Biography. New York, Scribner's, 1971 (Volume 3),
90-91. Soupalt, Robert. Alexis Carrel 1873-1944. Paris:
Plön, 1952.
Commentary: The Academy cited Alexis Carrel "for
his work on vascular suturing, and on the grafting of
blood vessels and organs." In addition to his notable
medical work, Carrel was a philosopher and philo-
sophical writer. In later life, he headed the Vichy
govemment's Carrel Foundation for the Study of Hu-
man Problems. (B.I.M.)
1913
Riebet, Charles Robert 221
PRIZE: Medicine and Physiology, 1913. BORN: August
26, 1850; Paris, France, died: December 4, 1935; Par-
is, France, parents: Father, Alfred Riebet; Mother,
Eugenie Renouard Riebet, nationality: French. RELI-
GION: Christian, education: Univ. of Paris, France,
M.D., 1877; Univ. of Paris, France, D.Sc, 1878.
SPOUSE: Amelie Aubry, married 1877. children:
Georges, son; Jacques, son; Charles, son; Albert, son;
Alfred, son; Louise, daughter; Adele, daughter. career:
College de France, Paris, Professor, 1876-87; Univ. of
Paris, France, Professor, 1887-1927. other awardS:
French Biological Society Institute Award, 1879; Cross
of the Legion of Honor, 1926.
Selected Publications: Physiology and Histology of
the Cerebral Convolutions. New York: W. Wood and
Co., 1879. La Chaleur Animale. Paris: F. Alcan, 1889.
Dictionnaire de Physiologie. 10 volumes. Paris: F. Al-
can, 1895-1928 (with P. Langlois and L. Lapicque).
Traite de Metapsychique. Paris: F. Alcan, 1923.
For More Information See: Biographical Dictionary
of Scientists. New York: Wiley, 1969, 443. Dictionary
of Scientific Biography. New York: Scribnefs, 1975
(Volume 11), 425-32.
Commentary: Charles Riebet received the Nobel
Prize **in recognition of his work on anaphylaxis,** the
study of hypersensitivity induced by foreign "bodies"
injecled into the body. His work led to much of our
knowledge of allergic reactions. Riebet also studied
and wrote exlensively on clairvoyance, telepathy, and
other psychological phenomena; was an ardent Student
of aeronautics; author of several literary works; and an
active pacifist. (R.K.)
1914
Bäräny, Robert 222
PRIZE: Medicine and Physiology, 1914. BORN: April 22,
1876; Vienna, Austria. DIED: April 8, 1936; Uppsala,
Sweden. parentS: Father, Ignaz Bäräny; Mother, Ma-
rie Hock Bäräny. nationality: Austrian; later Swedish
resident, religion: Jewish. education: Univ. .-^f Vi-
enna, Austria, M.D., 1900. SPOUSE: Ida Berger, mar-
ried 1909. CHILDREN: 2 sons; 1 daughter. career:
Univ. of Vienna, Austria, Professor and Researcher,
1903-11; Austrian Army, 1914-17; Univ. of Uppsala,
Sweden, Professor and Administrator, 1917-36. other
AWARDS: Politzer Prize, 1912; Belgian Academy of Sci-
ences Prize, 1913; ERB Medal, German Neurological
Society, 1913; Guyot Prize, 1914; Swedish Medical
Society Medal, 1925.
Selected Pliblications: Untersuchungen über den
Vestibular-Apparat des Ohres. Berlin: O. Coblentz,
1906. Physiologie und Pathologie des Bogengang-Ap-
paratus beim Menschen. Leipzig, Germany: F.
Deuticke, 1907. Funktionelle Prüfung des Vestibular-
Apparatus. Jena, Germany: G. Fischer, 1911 (with K.
Wittmaack). Die Radikaloperation des Ohres ohne
Gehoergangsplastik. Leipzig, Germany: F. Deuticke,
1923.
For More Information See: Dictionary of Scientific
Biography. New York: Scribner's, 1971 (Volume 1),
446-47. Wodak, Ernst. Der Bäränysche Zeigeversuch.
Berlin: Urban and Schwarzenberg, 1927.
Commentary: Robert Bäräny was granted the Nobel
Prize "for his work on the physiology and pathology of
the vestibulär apparatus." This founder of the medi-
cine of the ear also studied the brain in depth. (B.LM.)
1919
Bordet, Jules Jean Baptiste Vincent 223
PRIZE: Medicine and Physiology, 1919. BORN: June 13,
1870; Soignies, Belgium. died: April 6, 1961; Brüssels,
Belgium. parents: Father, Charles Bordet; Mother,
Celestine Vandenabeele Bordet. nationality: Belgian.
RELIGION: Christian, education: Univ. of Brüssels,
Belgium, M.D., 1892. SPOUSE: Marthe Levoz, married
1899. CHILDREN: Simone, daughter; Marguerite, daugh-
ter; Paul, son. CAREER: Middlekerke Hospital, Belgium,
Physician, 1892-94; Institut Pasteur, Paris, France, Re-
searcher, 1894-1901; Institut Pasteur de Brabant,
Univ. of Brüssels, Belgium, Professor and Administra-
tor, 1901-40. OTHER AWARDS: Prix de la Vaille, Paris,
1911; Hansen Prize, 1913; Pasteur Medal, Swedish
Medical Society, 1913.
84 The H'ho's H'ho of Nobel Prize Wmners
G
f
0
Selected Publications: Studies in Immunity. New
York: Wiley, 1909 (wiih olhers). Trait^ de l'lmmunit^
dans les Maladies Infectieuses. Paris: Masson et cie,
1920. Infection et immunite. Paris: Flammarion, 1947.
For More Information See: Biographical Memoirs of
the Fellows of the Royal Society. London: Royal Soci-
ety, 1962 (Volume 8), 18-25. Dictionary of Scientific
Biography. New York: Scribner's, 1971 (Volume 2),
300-01. ■
Commentary: Jules Bordet received the Nobel Prize
"for bis discoveries in regard lo immunity. ** His work
ranged from the elaboration of ihe conslituents of
immune serum to the uses of thal research in diagnos-
ing various disease slates, and from the discovery of
the whooping cough bacillus to studies of blood coagu-
lation and bacteriophages. (L.W.)
1920
Krogh, Schack August Steenberg 224
PRIZE: Medicine and Physiology, 1920. BORN: Novem-
ber 15, 1874; Grenaa, Julland, Denmark. dieD: Sep-
temVer 13, 1949; Copenhagen, Denmark. parents: Fa-
lber, Viggo Krogh; Mother, Marie Drechmann Krogh.
NATIONALITY: Danish. RELIGION: Most probably
Christian/Protestant, education: Univ. of Kopenha-
gen, Denmark, M.Sc, 1899; Univ. of Copenhagen,
Denmark, Ph.D., 1903. spouse: Birie Marie Jörgensen,
married 1905. children: Erik, son; Bodie, daughter;
Ellen, daughter; Agnes, daughter. careeR: Univ. of
Copenhagen, Denmark, Professor, 1899-1949. other
AWARDS: Seegan Prize, Vienna Academy of Sciences,
1906; Baly Medal, Royal College of Physicians, Lon-
don, 1945.
Selected Publications: Meddelelser fra Akademiet for
de Tekniske Videnskaber 1 (1949): 39-50 (complele
works).
For More Information See: Dictionary of Scientific
Biography. New York: Scribner's, 1973 (Volume 7),
501-04. Rehberg, Brandt. "August Krogh, November
15, 1874-September 13, 1949." Yale Journal of Biology
and Medicine 24 (1951): 83-102.
Commentary: August Krogh's Nobel Prize was pre-
sented "for his discovery of the regulation of the mo-
tor mechanism of capillaries.'' His studies of respira-
tion led bim to the discovery that the capillaries of the
muscles were open during muscular work and partially
closed during rest. He later wrote about the impor-
tance of capillary control to the economy of the body,
and the role of muscles and hormones in capillary
control. (B.I.M.)
1922
Hill, Archlbald VIvlan 225
PRIZE: Medicine and Physiology, 1922. BORN: Septem-
ber 26, 1886; Bristol, Gloucestershire, England, died:
June 3, 1977; Cambridge, England, parents: Father,
Jonathan Hill; Molher, Ada Priscilla Rumney Hill.
NATIONALITY: British. RELIGION: Anglican. EDUCATION:
Cambridge Univ., England, M.A., 1906; Cambridge
Univ., England, Sc.D., 1907. SPOUSE: Margaret Neville
Keynes, married June 18, 1913. children: Mary
Eglantyne, daughter; David Keynes, son; Janel Rum-
ney, daughter; Maurice Neville, son. career: British
Army, 1914-19; Univ. of Manchester, England, Profes-
sor, 1920-23; Univ. of London, England, Professor,
1923-51. OTHER AWARDS: Order of the British Empire,
1918; Royal Medal, 1926; Officer of the British Em-
pire, 1927; Medal of Freedom wiih Silver Palm, U.S.,
1947; Companion of Honour, Britain, 1948; Copley
Medal, 1948; Chevalier of Legion of Honor, 1950.
Selected Publications: Muscular Activity. Baltimore,
MD: Williams and Wilkins, 1926. Living Machinery.
New York: Harcourt Brace, 1927. Muscular Movement
in Man. New York: McGraw-Hill, 1927. Trails and
Trials in Physiology^ Baltimore, MD: Williams and
Wilkins, 1965.
For More Information See: Biographical Memoirs of
the Fellows of the Royal Society. London: Royal Soci-
ety, 1978 (Volume 24), 71-149. Perspectives in Biology
and Medicine 14(1977): 27-42.
Commentary: Archibald Hill was cited by the Acad-
emy "for his discovery relating to the production of
heat in the muscles.*" His other activities included
Service as a member of Parliament and as a member
of the Scientific Advisory Committee in England dur-
ing the Second Worid War. (B.I.M.)
Meverhof. Otto Fritz 226
PRIZE: Medicine and Physiology, 1922. BORN: April 12,
1884; Hanover, Germany. died: October 6, 1951;
Philadelphia, PA. parents: Father, Felix Meyerhof;
Molher, Bettina May Meyerhof. nationality: Ger-
man; later American Citizen. RELIGION: Jewish. educa-
TION: Univ. of Heidelberg, Germany, M.D., 1909.
SPOUSE: Hedwig Schallenberg, married June 4, 1914.
CHILDREN: Gcorgc GcofTrey, son; Walter Ernst, son;
Bellina Ida, daughter. career: Univ. of Heidelberg,
Germany, Researcher, 1909-11; Univ. of Kiel, Ger-
many, Professor, 1912-24; Kaiser Wilhelm Institute of
Biologie, Berlin-Dahlem, Germany, Researcher, 1924-
29; Kaiser Wilhelm Institute of Physiology, Heidel-
berg, Germany, Director, 1929-38; Research Centre
Nationale, Paris, France, Director, 1938-40; Univ. of
Pennsylvania, Professor, 1940-51.
Selected Publications: Chemical Dynamics of Life
Phenomena. London: J. B. Lippincott, 1924. Die
Chemischen Vorgänge in Muskel. Berlin: J. Springer,
1930. Chimie de la Contraction Musculaire. Bordeaux:
Delmas, 1932.
For More Information See: Biographical Memoirs.
National Academy of Sciences. New York: Columbia
U. Press, 1960 (Volume 34), 152-82. Dictionary of
Scientific Biography. New York: Scribnefs, 1974
(Volume 9), 359.
Commentary: Otto Meyerhof received his Nobel
"for his discovery of the fixed relalionship between the
consumplion of oxygen and the metabolism of lactic
acid in the muscle.'' His later studies led lo recogni-
tion of the similarily of chemical palhways in many
biological Systems and of the key role in muscle con-
traclion played by adenosine triphosphale. (B.I.M.)
1923
Banting, Frederick Grant, Sir 227
PRIZE: Medicine and Physiology, 1923. BORN: Novem-
ber 4, 1891; Allislon, Ontario, Canada. died: February
21, 1941; Newfoundland, Canada. parents: Father,
William Thompson Banting; Mother, Margaret Granl
Banling. nationality: Canadian. religion: Methodist.
EDUCATION: Victoria College, Canada, M.B., 1916;
Mediane and Physiology 87
c
c
Hopkins; Molher, Elizabeth Gowland Hopkins, na-
TIONALITY British. RELIGION: Anglican. EDIKATION:
Univ. of London, England, B.Sc, 1890; Univ. of Lon-
don, England, M.B., 1894. SPOUSE: Jessie Anne Ste-
vens, married 1898. children: Barbara Holmes,
daughter; Jacquetta Hawkes, daughter; 1 son. career:
Guy's Hospital, London, England, Researcher, 1894-
97; Cambridge Univ., England, Professor, 1898-1943.
OTHER AWARDS: Baly Medal, Royal College of Physi-
cians, 1915; Royal Medal, Royal Society, 1918;
Cameron Prize, U. of Edinburgh, Scotland, 1922;
Knighthood, 1925; Copley Medal, 1926; Albert Medal,
1934; Order of Merit, 1935; Harben Medal, 1937.
Selected Publications: Hopkins and Biochemistry,
1861-1947. Cambridge: W. Heffer, 1949.
For More Information See: Baldwin, Ernest. Gow-
land Hopkins. London: VandenBerghs, 1961. Dictio-
narv of Scientific Biography. New York: Scribner's,
1972 (Volume 6), 498-502.
Commentary: Frederick Hopkins received the Nobel
**for his discovery of the growth-stimulating vitamins.**
Hopkins's work on nutrition was pioneering in that
field, but he also contributed to the study of muscle
metol^olism, glutathione, and uric acid. (R.K.)
1930
Landsteiner. Karl
235
PRIZE: Medicine and Physiology, 1930. BORN: June 14,
1868; Vienna, Austria. DIED: June 26, 1943; New
York, NY. parents: Father, Leopold Landsteiner;
Mother, Fanny Hess Landsteiner, nationality: Aus-
trian; later American Citizen. RELIGION: Catholic; from
Jewish background. education: Univ. of Vienna, Aus-
tria, M.D., 1891. SPOUSE: Helen Wlatso, married 1916.
CHILDREN: Emst Karl, son. careeR: Univ. of Vienna,
Austria, Professor, 1891-98; Pathological-Anatomical
Institute, Vienna, Austria, Researcher, 1898-1907; Wil-
helmina Hospital, Vienna, Austria, Physician, 1908-19;
R. K. Zickenhuis Hospital, The Hague, Netherlands,
Physician, 1919-22; Rockefeller Institute, NY, Re-
searcher, 1922-43. OTHER AWARDS: Chevalier Legion of
Honor, France; Hans Aronson Foundation Prize, Ber-
lin, 1926; Paul Ehriich Gold Medal, 1930; Dutch Red
Gross Medal, 1933; Cameron Prize, U. of Edinburgh,
Scotland, 1938.
Selected Publications: Die Spezifizität der
Serologischen Reaktionen. Berlin: Julius Springer,
1933.
For More Information See: Dictionary of Scientific
Biography. New York: Scribner's, 1973 (Volume 7),
622-25. Obituary Notices of Fellows of the Royal Soci-
ety of London. London: Royal Society, 1947 (Volume
5), 295-324. Speiser, Paul. Karl Landsteiner. Vienna:
Hallenek Brothers, 1961.
Commentary: Karl Landsteiner was awarded the
Nobel Prize '*for his discovery of the human blood
groups," but his work ranged across chemistry, bacteri-
ology, immunology, and pathology, with important
work in each. His efforts in the study of Poliomyelitis
and Syphilis were especially notable. (R.K.)
o
1931
Warburg. Otto Heinrich 236
PRIZE Medicine and Physiology, 1931. BORN October
8, 1883; Freiburg, Germany. DiED: August 1, 1970;
Beriin, Germany. parents: Father, Emil Gabriel War-
burg; Mother, Elizabeth Gaertner Warburg, national-
ity: German. RELIGION: Jewish. education: Univ. of
Beriin, Germany, Dr. der Chemie, 1906; Univ. of
Heidelberg, Germany, Dr. der Medizin, 1911. spouse:
None. CHILDREN: Nonc. CAREER: KaiscF-Wilhelm In-
stitute, Germany, Professor, 1913-70. other awardS:
Paul Ehriich Prize, 1962; NordhofT-Jung Prize;
Schneider Prize; Gold Medal, U. of Wurzburg; Ger-
man Order of Merit; Freedom of the City of Berlin.
Selected Publications: Über den Stoffwechsel der
Tumoren. Beriin: Springer, 1926 (The Metabolism of
Tumours. Tr. by Frank Dickens. London: Constable,
1930). Über die Katalytischen Wirkungen der Leben-
digen Substanz. Beriin: Springer, 1928. Schwermetalle
als Wirkungsgruppen von Fermenten. Berlin: W. Saen-
ger, 1948. Wasserstoffübertragende Fermente. Berlin:
W. Saenger, 1948. The Prime Cau9i and Prevention of
Cancer. Wurzburg, Germany: K. TriUsch, 1969.
For More Information See: Biographical Memoirs of
the Fellows of the Royal Society. London: Royal Soci-
ety, 1972 (Volume 18), 629-99. Dictionary of Scientific
Biography. New York: Scribnefs, 1976 (Volume 14),
Ml'll. Krebs, Hans A. Otto Warburg: Biochemist and
Eccentric. New York: Oxford U. Press, 1981.
Commentary: In a career spanning 65 years and
over 500 papers, Otto Warburg distinguished himself
as probably the greatest biochemist of this Century. His
Nobel Prize was awarded for the discovery of "the
nature and mode of action of the respiratory enzyme"
(cytochrome oxidase's action in cellular respiration).
Other major research areas included photosynthesis
and the metabolism, prevention, and treatment of Can-
cer. Possibly as important as his research was the fact
that Warburg worked with and helped develop three
future Nobel Prize winners: Otto Meyerhof, Hans
Krelos, and Hugo Theorell, sustaining a legacy which
would even further enhance our understanding of the
essence of life. (J.J.S.)
1932
Adrian, Edgar Douglas, Baron 237
PRIZE: Medicine and Physiology, 1932. BORN: Novem-
ber 30, 1889; Lx)ndon, England, died: August 4, 1977;
London, England, parents: Father, Alfred Douglas
Adrian; Mother, Flora Lavinia Barton Adrian, nation-
ality: British. RELIGION: Protestant; from Huguenot
background. education: Cambridge Univ., England,
M.A., 1911; Cambridge Univ., England, M.D., 1915.
SPOUSE: Hester Agnes Pinsent, married June 15, 1923.
CHILDREN: Anne, daughter; Jennet, daughter; Richard
Hume, son. career: British Army, 1916-19; Cam-
bridge Univ., England, Professor and Administrator,
1920-75. OTHER AWARDS: Baly Medal, 1929; Royal
Medal, Royal Society, 1934; Order of Merit, England,
1942; Copley Medal, Royal Society, 1946; Hughlings
Jackson Medal, Royal Society of Medicine, 1947; Gold
Medal, Royal Society of Medicine, 1950; Albert Gold
Medal, Royal Society of Arts, 1953; Harben Medal,
1955; Made Baron, 1955; Chevalier Legion of Honour,
6lP
90 The n'ho's Who of Nobel Prize Winners
c
(
o
1936
Dale, Henry Hallett, Sir 244
PRIZE Medicine and Physiology, 1936. BORN: June 9,
1875; London, England. dieD: July 23, 1968; Cam-
bridge, England, parents: Falher, Charles James Dale;
Molher, Frances Ann Hallen Dale. nationality: Brit-
ish. RELIGION: Melhodist. EDUCATION: Cambridge
Univ., England, B. Chir., 1903; Cambridge Univ., Eng-
land, M.D., 1909. SPOUSE: Ellen Harriet Hallen, mar-
ried November 5, 1904. children: Robert Henry, son;
Alison Sarah, daughler; Elinor Mary, daughler. ca-
reer: Wellcome Physiological Research Laboratories,
England, Director, 1904-14; National Institute for
Medical Research, Hampstead, England, Researcher
and Administrator, 1914-42; Royal Institution of
Great Britain, Director, 1942-46. other awardS:
Gedge Prize, Cambridge U., England, 1900; Walsin-
gham Medal, Cambridge U., England, 1900; Raymond
Horton Smith Prize, 1909; Baly Medal, Royal College
of Physicians, 1921; Cameron Prize, U. of Edinburgh,
Scotland, 1 926; Medal of the Society of Apothecaries,
1932; Harrison Memorial Medal, Pharmaceutical Soci-
ety of Great Britain, 1932; Knighthood, 1932; Addin-
gham Medal, William Hoffmann Wood Trust, Leeds,
England, 1935; Royal Medal, Royal Society, 1936;
Copley Medal, Royal Society, 1937; Fothergillian Med-
al, Medical Society of London, 1938; Harben Gold
Medal, Royal Institute of Public Health and Hygiene,
1943; Danbury Memorial Medal, Pharmaceutical Soci-
ety of Great Britain, 1943; Dr. Bimala Churn Law
Gold Medal, Indian Association for the Cultivation of
Science, 1943; Order of Merit, 1944; USA Medal of
Freedom with Silver Palm, 1947; Grand Croix de
rOrdre de la Couronne of Belgium, 1949; Pour le
merile, West Germany, 1955; Gold Medal of Honour,
Canadian Pharmaceutical Manufacturer*s Association,
1955; Gold Albert Medal, Royal Society of the Arts,
1956; Schmiedeberg-Plakette, German Pharmacological
Society, 1962.
Selected Publications: Adventures in Physiology.
London: Pergammon Press, 1953. An Autumn Glean-
ing. London: Pergammon Press, 1954.
For More Information See: Biographical Memoirs of
the Fellows of the Royal Society. London: Royal Soci-
ety, 1970 (Volume 16), 77-174. Dictionary of Scientific
Biography. New York: Scribner's, 1978 (Supplement I),
104-07.
Commentary: Henry Dale shared the Nobel Prize
for "discoveries relating to the chemical transmission
of nerve impulses." His two major research interests
were derived from studies of the action of adrenaline
and acetylcholine (chemical transmission of nerve im-
pulses) and studies of the action of histamine
(response of the organism and its tissues to various
extemal assaulls). (R.K.)
Loewi. Otto 245
PRIZE: Medicine and Physiology, 1936. BORN: June 3,
1873; Frankfurt on the Main, Germany. died: Decem-
ber 25, 1961; New York, NY. parents: Father, Jacob
Loewi; Mother, Anna Willstädter Loewi. nationalitY:
German; later American Citizen. Religion: Jewish.
EDUCATION: Univ. of Strasbourg, France, M.D., 1896.
SPOUSE: Gulda Goldschmiedt, married April 5, 1908.
CHILDREN: Harold, son; Victor, son; Geoffrey W., son;
Anna, daughter. career: City Hospital, Frankfurt,
Germany, Researcher, 1897-98; Univ. of Marburg,
Germany, Professor, 1898-1904; Univ. of Vienna, Aus-
Iria, Professor, 1905-09; Univ. of Graz, Austria, Pro-
fessor, 1909-38; Univ. of Brüssels, Belgium, Professor,
1938-39; New York Univ., Professor, 1940-61. other
AWARDS: Austrian Distinguished Order for Art and
Science, 1936; Cameron Prize, U. of Edinburgh, Scot-
land, 1944.
Selected Publications: "The Humoral Transmission
of Nervous Impulse.** Harvey Lectures 28 (1934): 218-
33. "The Ferner Lccture on Problems Connected with
the Principle of Humoral Transmission of Nervous
Impulses.** Proceedings of the Royal Society 118B
(1935): 299-316. "Die Chemische' Übertragung der
Nervwirkung." Schweizerische Medizinische Wochen-
schrift 67 (1937): 850-55. "The Edward Gamaliel
Janeway Lectures: Aspecls of the Transmission of Ner-
vous Impulse.** Journal of the Mount Sinai Hospital 12
(1945): 803-16,851-65.
For More Information See: Biographical Memoirs of
Fellows of the Royal Society. London: Royal Society,
1962 (Volume 8), 67-89. Dictionary of Scientific Biog-
raphy. New York: Scribner*s, 1973 (Volume 8), 451-
56. Lembeck, Fred, anÖ Giere, Wolfgang. Otto Loewi:
Ein Lebensbild in Dokumenten. New York: Springer,
1968.
Commentary: Otto Loewi's shared Nobel Prize was
for "discoveries relating lo chemical transmission of
nerve impulses.** He also produced significant papers
on metabolism, the heart, the kidney, the action of
insulin, and cocaine*s effect on adrenalin. (R.K.)
1937
Szent-Györgyl, Albert von Nagyrapolt 246
PRIZE: Medicine and Physiology, 1937. BORN: Septem-
ber 16, 1893; Budapest, Hungary. parents: Father,
Nicholas Szent-Györgyi; Mother, Josephine Lenhossek
Szent-Györgyi. nationality: Hungarian; later Ameri-
can Citizen. RELIGION: Belongs to no organized church.
EDUCATION: Univ. of Budapest, Hungary, M.D., 1917;
Cambridge Univ., England, Ph.D., 1927. spouse: Cor-
nelia Demeny, married 1917, 2nd wife Marta Borbiro,
married 1941, 3rd wife Marcia Houston, married
1975. CHILDREN: Comelia, daughter. career: Austro-
Hungarian Army, 1914-18; Researcher at various uni-
versities (Prague, Czechoslovakia; Berlin, Germany;
Hamburg, Germany; Leiden, Netherlands; Liege, Bel-
gium; Groningen, Germany; Budapest, Hungary; Min-
nesota; Cambridge, England), 1919-30; Univ. of Szeg-
ed, Hungary, Professor and Administrator, 1931-45;
Univ. of Budapest, Hungary, Professor, 1945-47; Ma-
rine Biology Laboratories, Woods Hole, MA, Director,
1947-75; National Foundation for Cancer Research,
Woods Hole, MA, Director, 1975-. other awardS:
Cameron Prize, U. of Edinburgh, Scotland, 1946;
Lasker Award, American Heart Association, 1954.
Selected Publications: On Oxidation, Fermentation,
Vitamins, Health and Disease. Baltimore, MD: Wil-
liams and Wilkins, 1939. Chemistry of Muscular Con-
traction. New York: Academic Press, 1947. Bioelec-
tronics. New York: Academic Press, 1968. The Living
State and Cancer. New York: M. Dekker, 1978.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1955, 596-99. Ency-
clopedia of World Biography. New York: McGraw-Hill,
92 The Who's Who of Nobel Prize Winners
o
c
o
Doisy, Edward Adelbert 250
PRIZE: Medicine and Physiology, 1943. BORN: Novem-
ber 13, 1893; Hume, IL. parents Falber, Edward
Perez Doisy; Molher, Ada Alley Doisy. nationality:
American. RELIGION: Congregalionalisl. education:
Univ. of Illinois, A.B., 1914; Univ. of Illinois, M.S.,
1916; Harvard Univ., MA, Ph.D., 1920. SPOUSE: Alice
Acken, married July 20, 1918, died Augusl 1964; Mar-
garel McCormick, married April 19, 1965. children:
Edward Adelberl, son; Roben A., son; Philip P., son;
Richard J., son. career Harvard Univ., MA, Re-
searcher, 1915-17; U.S. Army, 1917-19; Washinglon
Univ., MO, Professor, 1919-23; Sl. Louis Univ., MO,
Professor, 1923-65. other awards: Gold Medal, Sl.
Louis Medical Sociely, 1935; Philip A. Conne Medal,
Chemisfs Club of New York, 1935; Sl. Louis Civic
Award, 1939; Willard Gibbs Award, American Chemi-
cal Sociely, 1941; American Pharmaceutical Manufac-
luring Associalion Award, 1942; Squibb Award, 1944;
Fleur de Lis, Sl. Louis U., MO, 1951; Commercial
Solvenl Award, 1952; Illini Achievement Award, U. of
Illinois, 1958; Barren Foundalion Medal, 1972.
Selected Publications: "The Conslilulion and Syn-
Ihesis of Viiamin Kl.'' Journal of Biological Chemistry
131 (1939): 357-69 (wiih olhers). "The Isolalion of
Viiamin Kl.'' Journal of Biological Chemistry 130
(1939): 219-34 (wiih olhers). -^The Isolalion of Vita-
min K2." Journal of Biological Chemistry 131 (1939):
327-44 (wiih olhers). Female Sex Hormones. Philadel-
phia, PA: U. of Pennsylvania Press, 1941 (with olh-
ers).
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H. W. Wilson, 1949, 161-62. Modern
Scientists and Engineers. New York: McGraw-Hill,
1980 (Volume 1), 298-99.
Commentary: Edward Doisy was granted Ihe Nobel
Prize "for his discovery of the chemical nalure of
viiamin K." In addilion to synlhesis isolalion, and
characlerizalion of Ihe K viiamins, Doisy also worked
wiih melabolism, endocrinology, insulin, blood buffers,
ovarian hormones, and eslrogens. (K.F.)
1944
Erlanger, Joseph 251
PRIZE: Medicine and Physiology, 1944. born: January
5, 1874; San Francisco, CA. dieD: December 15, 1965;
Sl. Louis, MO. PARENTS: Falber, Herman Erlanger;
Molher, Sarah Galinger Erlanger. nationality: Ameri-
can. RELIGION: Jewish. EDUCATION: Univ. of California,
B.S., 1895; Johns Hopkins Univ., MD, M.D., 1899.
SPOUSE: Aimee Hirslei, married June 21, 1906. CHIL-
DREN: Margaret, daughter; Ruth Josephine, daughler;
Herman, son. careeR: Johns Hopkins Univ., MD, Pro-
fessor, 1899-1906; Univ. of Wisconsin, Professor,
1906-10; Washinglon Univ., MO, Professor, 1910-65.
Selected Publications: "A Sludy of Ihe Melabolism
in Dogs wiih Shortened Small Iniestines." American
Journal of Physiology^ 6 (1901): 1-30 (wiih A.W.
Hewlett). "On the Physiology of Hearl-Block in Mam-
mals, with Especial Reference to the Causalion of
Slokes-Adams Disease." Journal of Experimental Medi-
ane 7 (1905): 616'124. "Sludies in Blood Pressure
Eslimation by Indirecl Melhods. I. The Mechanism of
the Oscillalory Melhods." American Journal of Physiol-
ogy 39 (1916): 401-46. "The Compound Nalure of the
Action Currenl of Nerve as Disclosed by the Calhode
Ray Oscillograph." American Journal of Physiology 70
(1924): 624-66 (with H.S. Gasser).
For More Information See: Biographical Memoirs.
National Academy of Sciences. New York: Columbia
U. Press, 1970 (Volume 41), 111-39. Dictionary of
Scientific Biography. New York: Scribner's, 1971
(Volume 4), 397-99^ **A Physiologisl Reminisces." An-
nual Review of Physiology 26 (1964): 1-14.
Commentary: Joseph Erlanger shared his Nobel for
"discoveries regarding the highly differenliaied func-
lions of Single nerve fibers." His career included work
on circulalion and cardiac physiology, blood pressure
and blood volume, neurophysiology, and ireaimeni of
wound shock. (B.R.W.)
Gasser. Herbert Spencer 252
PRIZE Medicine and Physiology, 1944. born July 5,
1888; Plalleville, WI. died: May 11, 1963; New York,
NY. PARENTS: Father, Herman Spencer; Molher,
Elizabeth Griswold Spencer, nationality: American.
RELIGION: Jewi^h. EDUCATION: Univ. of Wisconsin,
A.B., 1910; U/iv. of Wisconsin, A.M., 1911; Johns
Hopkins Univ., MD, M.D., 1915. SPOUSE: None. CHIL-
DREN: None. CaREER: Univ. of Wisconsin, Professor,
1911-16; Washington Univ., MO, Professor, 1916-31;
Comell Univ., NY, Professor, 1931-35; Rockefeller In-
slitule for Medical Research, NY, Professor and Ad-
ministrator, 1935-63. OTHER AWARDS: Kobcr Medal,
American Associalion of Physicians, 1954.
Selected Publications: "A Study of the Mechanism
by Which Muscular Exercise Produces Acceleralion of
the Heart.'' American Journal of Physiology 34 (1914):
48-71 (with W.J. Meek). "An Experimental Sludy of
Surgical Shock." Journal of the American Medical As-
sociation 69 (1917): 2089-92 (with J. Erlanger and B.L.
Ellioll). "The Compound Nalure of the Action Currenl
of Nerve as Disclosed by the Calhode Ray Oscillog-
raph." American Journal of Physiology 70 (1924): 624-
66 (with J. Erlanger). "The Classification of Nerve
Fibers." Ohio Journal of Science 4\ (1941): 145-59.
For More Information See: Dictionary of Scientific
Biography. New York: Scribnefs, 1972 (Volume 5),
290-91. Herbert Spencer Gasser, 1888-1963: An Auto-
biographical Memoir. New York: Academic Press,
1964.
Commentary: Herbert Gasser shared his Nobel Prize
for "discoveries regarding ihe highly differenliaied
funclions of Single nerve fibers." Gasser's major work
was accomplished with Joseph Erlanger, in wound
shock, blood volume, and in neurophysiology, bul his
laier work on nerve fibers helped lo clarify many
Problems in thal field. (B.R.W.)
1945
Chain. Ernst Boris, Sir 253
PRIZE: Medicine and Physiology, 1945. BORN: June 19,
1906; Berlin, Germany. dieD: Augusl 12, 1979; Mul-
ranny, Counly Mayo, Ireland. parentS: Father, Mi-
chael Chain; Molher, Margarete Eisner Chain, nation-
ality: German; later Italian resident and British Citi-
zen. RELIGION: Jewish. EDUCATION: Friedrich-Wilhelms
Univ., Germany, Ph.D., 1930. SPOUSE: Anne Beioff,
married 1948. children: Benjamin, son; Daniel, son;
Judith, daughler. career: Charile Hospital, Berlin,
Mediane and Physiology 93
0
(
o
Germany, Researcher, 1930-33; Cambridge Univ.,
England, Researcher, 1933-35; Oxford Univ., England,
Professor, 1935-48; Inslilulo Superiore di Sanila,
Rome, Ilaly, Professor and Administrator, 1948-61;
Univ. of London, England, Professor, 1961-79. other
AWARDS: Silver Berzelius Medal, Swedish Medical So-
ciety, 1946; Pasteur Medal, Institut Pasteur and
Societe de Chimie Biologique, 1946; Harmsworth Me-
morial Fund, 1946; Paul Ehrlich Centenary Prize,
1954; Gold Medal for Therapeutics, Worshipful Soci-
ety of Apothecaries, England, 1957; Knighthood, 1969;
Marotta Medal, Societa Chimica Italiana, 1972; Carl
Neuberg Medal, 1972; Hamburg Memorial Medal,
Germany, 1972; Heymans Memorial Medal, 1974.
Selected Publications: ''Penicillin as a
Chemotherapeutic Agent.'' Lancet 239 (1940): 226-28
(with others). "Further Observations on Penicillin."
Lancet 241 (1941): 177-89 (with others). Antibiotics: A
Survey of Penicillin, Streptomycin and other Anti-
microbial Substances from Fungi, Actinomycetes, Bac-
teria and Plants. London: Oxford U. Press, 1949 (with
others).
For More Information See: Biographical Encyclope-
dia of Scientists. New York: Facts on File, 1981, 140.
Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society.
London: Royal Society, 1983 (Volume 29), 42-91.
Commentar>': Ernst Chain shared the Nobel '*for the
discovery of penicillin and its curative effect in var-
ious infectious diseases." Chain participated in the
research that demonstrated the structure of penicillin
and used it in successful clinical trials. Other notable
work included that on penicillinase, tumor metabo-
lism, and insulin action. (B.LM.)
Fleming, Alexander, Sir 254
PRIZE: Medicine and Physiology, 1945. BORN: August 6,
1881; Lochfield Farm, Ayrshire, Scotland. DIED: March
11, 1955; London, England. parentS: Father, Hugh
Fleming; Mother, Grace Morton Fleming, national-
ITY: Scottish. RELIGION: Presbytcrian. EDUCATION:
Univ. of London, England, M.D., 1906. spouse: Sarah
Marion McElroy, married December 1915, died 1949;
Amalia Cotsouris Voureka, married April 1953. CHIL-
dren: Robert, son. career: Shipping Company, Lon-
don, Clerk, 1897-1901; St. Mary's Hospital, London,
England, Physician and Researcher, 1906-55. other
AWARDS: Gold Medal, U. of London, England, 1908;
Cheadle Medal, 1908; John Scott Medal, Philadelphia,
PA, 1944; Knighthood, 1944; Cameron Prize, U. of
Edinburgh, Scotland, 1945; Louis Pasteur Medal,
1947; Medal for Merit, United States, 1947.
Selected Publications: "On the Use of Salvarsan in
the Treatment of Syphilis." Lancet 1 (1911): 1631-34.
"On a Remarkable Bacteriolytic Substance Found in
Secretions and Tissues." Proceedings of the Royal Soci-
ety 93B (1922): 306-17. "On the Antibacterial Action
of Cultures of a Penicillium, with Special Reference to
Their Use in the Isolation of B. Influenzae.^' British
Journal of Experi mental Pathology 10 (1929): 226-36.
"Penicillin: Its Discovery, Development, and Uses in
the Field of Medicine and Surgery.*" Journal of the
Royal Institute of Public Health and Hygiene 8 (1945):
36-49, 63-71, 93-105. Chemotherapy: Yesterday, To-
dav, and Tomorrow. Cambridge: Cambridge U. Press,
1946.
For More Information See: Dictionary of Scientific
Biography. New York: Scribner's, 1972 (Volume 5),
28-31. Ludovici, Laurence J. Fleming, Discoverer of
Penicillin. London: A. Dakers, 1952. Macfarlane,
Gwyn. Alexander Fleming: The Man and the Myth.
Cambridge, MA: Harvard U. Press, 1984. Maurois,
Andre. The Life of Sir Alexander Fleming. Discoverer
of Penicillin. New York: Dutton, 1959.
Commentary: Alexander Fleming received the Nobel
Prize "for the discovery of penicillin," which had oc-
curred in 1928. Fleming shared the prize with Florey
and Chain, who, after having discovered Fleming's
published work on the Penicillium mold, had purified
penicillin, produced it in quantity, and used it success-
fully in the treatment of disease. Fleming's work con-
tinued with important contributions in the areas of
blood chemistry, antiseptics, lysozyme, and antibiotics.
(H.L.F.)
Florey, Howard Walter, Sir 255
PRIZE: Medicine and Physiology, 1945. BORN: Septem-
ber 24, 1898; Adelaide, Australia. dieD: February 21,
1968; Oxford, England, parents: Father, Joseph
Florey; Mother, Bertha Mary Wadham Florey. nation-
ALITY: Australian; later British resident. RELIGION:
Most probably Christian/Protestant, education: Ad-
elaide Univ., Australia, B.S., 1921; Adelaide Univ.,
Australia, M.B., 1921; Oxford Univ., England, B.Sc,
1924; Oxford Univ. England, M.A., 1924; Cambridge
Univ., Engjand, Ph.D., 1927. spouse: Mary Ethel
Reed, married 1926. children: Charles, son; Poquita,
daughter. career: Cambridge Univ., England, Profes-
sor, 1926-31; Univ. of Sheffield, England, Professor,
1931-35; Oxford Univ., England, Professor and Ad-
ministrator, 1935-65; Australian National Univ., Can-
berra, Chancellor, 1965-68. other awardS: Knight-
hood, 1944; Lister Medal, Royal College of Surgeons,
1945; Cameron Prize, U. of Edinburgh, Scotland,
1945; Berzelius Silver Medal, Swedish Medical Soci-
ety, 1945; Commander of the Legion of Honor, 1946;
Harmsworth Memorial Award, 1946; Albert Gold
Medal, Royal Society of the Ans, 1946; Medal in
Therapeutics, Society of Apothecaries, London, Eng-
land, 1946; Gold Medal, Royal Society of Medicine,
1947; Medal for Merit, United States, 1948; Addin-
gham Gold Medal, 1949; Copley Medal, Royal Soci-
ety, 1951; Royal Medal, 1951; Gold Medal, British
Medical Association, 1964; Lomonossov Medal, USSR
Academy of Sciences, 1964.
Selected Publications: **The Secretion of Mucus by
the Colon." British Journal of Experimental Pathology
11 (1930): 348-61. "Some Properties of Mucus, with
Special Reference to Its Antibacterial Functions." Brit-
ish Journal of Experimental Pathology 11 (1930): 192-
208 (with N.E. Goldsworthy). "Penicillin as a
Chemotherapeutic Agent." Lancet 239 (1940): 226-28
(with others). '*Further Observations on Penicillin."
Lancet 241 (1941): 177-88 (with others). Antibiotics: A
Survey of Penicillin, Streptomycin, and Other Anti-
microbial Substances from Fungi, Actinomycetes, Bac-
teria and Plants. London: Oxford U. Press, 1949.
For More Information See: Biographical Memoirs of
the Fellows of the Royal Society. London: Royal Soci-
ety, 17 (1971): 255-302. Dictionary of Scientific Biog-
raphy. New York: Scribnefs, 1972 (Volume 5), 41-44.
Commentar>': Howard Florey shared the Nobel
Prize "for the discovery of penicillin and its curative
effects in various infectious diseases." His Joint re-
search elaborated the structure of penicillin and used
it in successful clinical trials. Florey did notable work
94 The H'Ao 5 H'ho of Nobel Prize Winners
(
( )
o
also in mucous secrelions, ihc celPs rolc in inflamma-
lion, the aclion of lysozyme, and ihe development of
aiheroscierosis. (R.K.)
1946
^Müller. Hermann Joseph 256
PRIZE: Medicine and Physiology, 1946. BORN: Decem-
ber 21, 1890; New York, NY. DIED: April 5, 1967;
Indianapolis, IN. parentS: Falher, Hermann Joseph
Muller; Molher, Frances Louise Lyons Muller. Nation-
ALITY: American. Religion: Uniiarian; from Jewish/
Calholic background. education: Columbia Univ.,
NY, B.A., 1910; Columbia Univ., NY, M.A., 1911;
Columbia Univ., NY, Ph.D., 1916. spouse: Jessie Ma-
rie Jacobs, married June 11, 1923, divorced 1934;
Dorothea Johanna Kanlorowicz, married May 20,
1939. children: David Eugene, son; Helen Julielle,
daughler. career: Cornell Univ., NY, Professor, 1911-
12; Columbia Univ., NY, Professor, 1912-15; Rice
Inslilule, TX, Professor, 1915-18; Columbia Univ.,
NY, Professor, 1918-20; Univ. of Texas, Professor,
1920-36; Soviel Academy of Sciences Inslilule of Ge-
nelics, USSR, Researcher, 1933-37; Univ. of Edin-
burgh, Scolland, Professor, 1937-40; Amhersl College,
MA, Professor, 1940-45; Indiana Univ., Professor,
1945-67. other awards: Cleveland Research Prize,
American Association for ihe Advancemenl of Science,
1927; Kimber Award in Genelics, US National Acad-
emy of Sciences, 1955; Virchow Medal, Virchow Soci-
ety of New York, 1956; Darwin Medal, Linnean Soci-
ety of London, 1958; Darwin Medal, Deutsche
Akademie Naturforscher Leopoldina, 1959; Alexander
Hamilton Award, Columbia U., NY, 1960; Humanist
of the Year, Humanist Association, 1963; City of
Hope Medical Cenlre Research Cilation, 1 964.
Selected Publications: "Artificial Transmutation of
the Gene." Science 66 (1927): 84-87. Out of the Night:
A Biologist 's View of the Future. London: V. GoUancz,
1936. Genetics, Medicine and Man. Ilhaca, NY: Cor-
nell U. Press, 1947 (with C.C. Linie and L.H. Snyder).
Studies in Genetics: The Selected Papers of HJ. Muller.
Bloominglon, IN: Indiana U. Press, 1962.
For More Information See: Biographical Memoirs of
the Fellows of the Royal Society. London: Royal Soci-
ety, 1968 (Volume 14), 349-89. Dictionary^ of Scientific
Biography. New York: Scribner's, 1974 (Volume 9),
564-65.
Commentar>': Hermann Muller was given the Nobel
"for the discovery of the produclion of mulations by
means of x-ray irradialion." His work and writings led
to much research on artificial mulalion of organisms
and to much discussion of the effecls of alomic fis-
sion. Muller's writings also include papers on genelics,
blood transfusion, and the psychological studies of
identical twins raised in different environmenls. (R.K.)
1947
Cori, Carl Ferdinand 257
PRiZE: Medicine and Physiology, 1947. born: Decem-
ber 5, 1896; Prague, Czechoslovakia. died: Oclober 20,
1984; Cambridge, MA. parents: Falher, Carl Isidor
Cori; Molher, Maria Lippich Cori. nationality:
Czechoslovakian; later American Citizen. Religion:
Christian, education: German Univ. of Prague,
Czechoslovakia, M.D., 1920. spouse: Gerty Theresa
Radnitz, married August 5, 1920, died Oclober 26,
1957; Anne Fitzgerald Jones, married March 23, 1960.
children Carl Thomas, son. careeR: Univ. of Graz,
Auslria, Researcher, 1920-21; State Institute for ihe
Study of Malignanl Disease, Buffalo, NY, Researcher,
1922-31; Washington Univ., St. Louis, MO, Professor,
1931-66; Harvard Univ., MA, Professor, 1966-84. OTH-
ER AWARDS Midwest Award, American Chemical Soci-
ety, 1946; Lasker Award, 1946; Squibb Award, 1947;
Sugar Research Foundation Award, 1947, 1950; Wil-
lard Gibbs Medal, American Chemical Society, 1948.
Selected Publications: **Mammalian Carbohydrate
Metabolism.'' Physiological Re\iew's 11 (April 1931).
'*The Formation of Hexosephosphate Esters in Frog
Muscle." Journal of Biological Chemistry 116 (1936):
119-28 (with G.T. Cori). "Cryslalline Muscle
Phosphorylase. III. Kinelics." Journal of Biological
Chemistry 151 (1943): 39-55 (with A.A. Green and
G.T. Cori). "^The Enzymatic Conversion of
Phosphorylase a to b.*' Journal of Biological Chemistry
158 (1945): 321-32 (with G.T. Cori). "Glucose 6-
Phospnalase of the Liver in Glycogen Slorage
Disease." Journal of Biological Chemistry 199 (1952):
661-67 (with G.T. Cori).
For More Information See: Current Biography Year-
bookNcw York: H.W. Wilson, 1947, 135-37. Houssay,
B.A. "Carl F. and Gerty T. Cori.'' Biochimica et
Biophysica Acta 20 (1956): 11-16.
Commentary: Carl Cori, with his wife and col-
aureate, Gerty, were honored with the Nobel Prize
'^for iheir discovery of the course of the calalytic con-
version of glycogen." The Coris elucidated the process
by which animal slarch (glycogen) is converled into
utilizable sugar and isolaled the enzyme,
Phosphorylase, which is integral to the process. The
laureates also made significant conlributions in the
studies of sugar ulilization and the effecls of insulin
and epinephrine, lumor glycolysis, carbohydrate me-
labolism, and the aclion of pituitary exlracls. (B.A.
and R.K.)
Cori. Gerty Theresa Radnitz 258
PRiZE; Medicine and Physiology, 1947. born: August
15, 1896; Prague, Czechoslovakia. dieD: Oclober 26,
1957; St. Louis, MO. parents: Falher, Otto Radnitz;
Molher, Martha Neustadt Radnitz. nationality:
Czechoslovakian; laier American Citizen. RELIGION:
Jewish. EDUCATION: German Univ. of Prague, Czecho-
slovakia. M.D., 1920. SPOUSE: Carl Ferdinand Cori,
married .August 5, 1920. children: Carl Thomas, son.
CAREER Children's Hospital, Vienna, Auslria, Re-
searcher, 1920-22; State Institute for the Study of Ma-
lignanl Diseases, Buffalo, NY, Researcher, 1922-31;
Washington Univ., St. Louis, MO, Professor, 1931-57.
OTHER AWARDS: Midwest Award, American Chemical
Society, 1946; Squibb Award, 1947; Garvan Medal,
1948; Sugar Research Prize, National Academy of Sci-
ences, 1950; Borden Award, Association of Medical
Colleges.
Selected Publications: "The Formation of Hex-
osephosphate Esters in Frog Muscle." Journal of Bio-
logical Chemistry 116 (1936): 119-28 (with C.F. Cori).
"Cryslalline Muscle Phosphorylase. II. Prosthetic
Group. *" Journal of Biological Chemistry 151 (1943):
31-38. (with A.A. Green). "Crystalline Muscle
Phosphorylase. III. Kinelics." Journal of Biological
Chemistry 151 (1943): 39-55 (with A.A. Green and
Mediane and Physiologe 95
(
(
C.F. Cori). "The Enzymalic Conversion of
Phosphorylase a to b.'* Journal of Biological Chemistry
158 (1945): 321-32 (wiih C.F. Cori). "Aclion of
Amylo- K6-Glycosidase and Phosphorylase on Glyco-
gen and Amylopeclin.'' Journal of Biological Chemistry
188 (1951): 17-29 (wiih J. Larner). "Glucose 6-
Phosphalase of the Liver in Glycogen Storage
Disease." Journal of Biological Chemistry 199 (1952):
661-67 (wiih C.F. Cori). "Glycogen Slruclure and En-
zyme Deficiencies in Glycogen Storage Disease.*' Har-
vey Lectures 48 (1952-53): 145-71.
For More Information See: Cori, C.F. "The Call of
Science." Annual Review of Biochemistry 38 (1969): 1-
20. Current Biography Yearbook. New York: H.W.
Wilson, 1947, 135-37. Dictionary of Scientific Biog-
raphy. New York: Scribner's, 1971 (Volume 3), 415-
16. Houssay, B.A. "Carl F. and Gerty T. Cori."
Biochimica et Biophysica Acta 20 (1956): 11-16.
Commentary: Gerly Cori, wiih her husband and
colaureale, Carl, were honored wiih the Nobel Prize
"for iheir discovery of the course of the calalytic con-
version of glycogen." The Coris elucidated the process
by which animal slarch (glycogen) is converled into
usable sugar and isolaled the enzyme, phosporylase,
which is integral to the process. The Coris also made
significanl conlribulions in the study of sugar uliliza-
tion and the efiecls of insulin and epinephrine, lumor
glycolysis, carbohydrale metabolism, and the action of
piluilary exlracls. (B.A. and R.K.)
Houssay, Bernardo Alberto 259
PRIZE: Medicine and Physiology, 1947. BORN: April 10,
1887; Buenos Aires, Argentina. died: September 27,
1971; Buenos Aires, Argenlina. parentS: Father, Al-
berto Houssay; Mother, Clara Laffont Houssay. na-
TIONALITY: Argentinian. RELIGION: Christian, educa-
TION: Univ. of Buenos Aires, Argentina, Pharmacy
Degree, 1904; Univ. of Buenos Aires, Argenlina, Doc-
lorate in Medicine, 1910. spouse: Maria Angelica
Catan, married December 22, 1920. children: Alberto
Bernardo, son; Hector Emilio Jose, son; Raul Horacio,
son. CAREER: Univ. of Buenos Aires, Argenlina, Profes-
sor, 1907-69. OTHER AWARDS: National Award of Sci-
ences, Buenos Aires, Argenlina, 1923; Charles Mickle
Fellowship, Toronto, Canada, 1945; Baniing Medal,
American Diabetes Association, 1946; Research
Award, American Pharmaceulical Manufaclurers' As-
sociation, 1947; Baly Medal, Royal College of Physi-
cians, England, 1947; James Cook Medal; Sydney
Medal, 1948; Dale Medal, Society for Endocrinology,
England, 1960; Weizmann Prize, 1967.
Selected Publications: "Carbohydrale Metabolism."
New England Journal of Medicine 214 (1936): 971.
"The Hypophysis and Metabolism." A^^h' England
Journal of Medicine 214 (1936): 961. "Diabetes as a
Disturbance of Endocrine Regulation." American Jour-
nal of Medical Science 193 (1937): 581. "Advancement
of Knowledge of the Role of the Hypophysis in Car-
bohydrale Metabolism During the Last Twenly-Five
Years." Endocrinology^ 30 (1942): 884.
For More Information See: Biographical Memoirs of
the Fellows of the Royal Society. London: Royal Soci-
ety, 1974 (Volume 20), 247-70. Current Biography
Yearbook. New York: H.W. Wilson, 1948, 295-97.
Commentary: Argentinian scienlisl and aclivist Ber-
nardo Houssay was recognized by the Academy "for
his discovery of the pari played by the hormone of the
anterior piluilary lobe in the metabolism of sugars."
Although Houssay*s major inlerest was in the endo-
crine glands and the piluilary, his research produced
significanl results on the physiology of circulalion and
respiralion, the process of immunily, the nervous Sys-
tem, digestion, and snake and spider venoms. He was
also recognized as an aclivist leader in the promolion
of democracy, education, and scientific research in
Argenlina. (B.S.S.)
1948
Müller, Paul Hermann 260
PRIZE: Medicine and Physiology, 1948. BORN: January
12, 1899; Ollen, Switzerland. died: Oclober 12, 1965;
Basel, Switzeriand. parentS: Father, Gottlieb Müller;
Mother, Fanny Leypoldt Müller, nationality: Swiss.
RELIGION: Evangelical. education: Univ. of Basel,
Switzerland, doclorate, 1925. spouse: Friedel Rugseg-
ger, married Oclober 6, 1927. children: Henr>, son;
Nikiaus, son; Margaret, daughler. career: Lonza Pow-
er Plant, Switzerland, Researcher, 1916-17; J.R. Geigy
Company, Basel, Switzerland, Researcher, 1925-65.
Selected Publications: "Über Konstitution und Tox-
ische Wirkung von Naturlichen und Neuen Syn-
thetischen. Insektentotenden Stoffen." Helvetica
Chimica Acta 27 (1944): 899-928 (wiih P. Uuger and
H. Marlin). '*Uber Zusammenhange Zwischen Kon-
stitution und Insektizider Werkung. I." Helvetica
Chimica Acta 29 (1946): 1560-80.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1945, 340-42. Dic-
tionary of Scientific Biography. New York: Scribner's,
1974 (Volume 9), 576-77.
Commentary: Paul Müller's Nobel was granted "for
his discovery of the high efficiency of DDT as a
contact poison againsl several arthropods." Müller's
original research on plant pigmenls and natural tan-
ning agents led him to the research on disinfeclants
and peslicides thal resulted in his discovery of the
effectiveness of DDT as an inseclicide. It was later
used in iropical areas and in the fight againsl malaria
and lyphus. Müllefs original articles included a wam-
ing aboul the stabilily of DDT, which later proved to
be warranled when large accumulalions of DDT were
found in biological organisms. (M.D.C.)
1949
Egas Moniz, Antonio Caetano Abreu Freire 261
PRIZE: Medicine and Physiology, 1949. BORN: Novem-
ber 29, 1874; Avanca, Portugal, died: December 13,
1955; Lisbon, Portugal, parents: Father, Fernando De
Pina Rezende Abreu; Mother, Maria de Rosario de
Almeida e Sousa. nationality: Portuguese. Religion:
Calholic. EDUCATION: Univ. of Coimbra, Portugal,
M.D., 1899. SPOUSE: Elvira de Macedo Dias, married
1902. CHILDREN: Nonc. CAREER: Univ. of Coimbra,
Portugal, Professor, 1902-11; Univ. of Lisbon, Por-
tugal, Professor, 191 1-55. other awardS: Grand Gross
of Isabel la Calolica, Spain; Instrucao Publica, Por-
tugal; Santiago de Espada; Gommander, Legion of
Honour.
Selected Publications: Diagnostic des Tumeurs
Cerebrales et Epreuve de LEncephalographie Arterielle.
Paris: Masson, 1931. A Vida Sexual (Fisiologia e
Mediane and Fhysiology 97
c
c
ll-
In
11 i
it
Selected Publications: "The Isolation in Cryslalline
Form of Ihe Compound Coniaining lodin Which Oc-
curs in Ihe Thyroid: lls Chemical Nature and Phys-
iological Activily.*' Transactions of thc Association of
American Physicians 30 (1914): 420-49. Oxidative Ca-
talysis. New York: Columbia U. Press, 1925. **The
Identification of a Substance Which Possesses the
Qualitative Action of Cortin." Journal of Biological
Chemistry 116 (1936): 267-76. "Effects of Cortisone
Acetate and Pituilary ACTH on Rheumatoid Arthritis,
Rheumatic Fever, and Certain Olher Condilions." Ar-
chives of Internal Medicine 85 (1950): 545-666 (wilh P.
Hench).
For More Information See: Biographical Memoirs.
National Academy of Sciences. Washington, DC: Na-
tional Academy of Sciences, 1975 (Volume 48), 249-
92. Dictionarv of Scientific Biography. New York:
Scribner's, 1978 (Supplement I), 258-59.
Commentary: Edward Kendall shared the Nobel
Prize for "discoveries relating to the hormones of the
adrenal cortex, their structure, and biological effects."
In addition to his research on Cortisone and ils thera-
peutic effects, Kendall also did notable work on
thyroxine and thyroid extracts, oxidation in animals,
and the action of amylases. (B.W.)
Reichstein, Tadeus ^ ^ 265
PRIZE: Medicine and Physiology, 1950. born: July 20,
1897; Wloclawek, Poland. parentS: Falher, Isidor
Reichstein; Mother, Gustava Brockman Reichstein.
NATIONALITY: Polish; later Swiss Citizen. RELIGION:
Jewish EDUCATION: Eidenössische Technische Hoch-
schule, Switzerland, B.S., 1920; Eidenössische Tech-
nische Hochschule, Switzerland, Ph.D., 1922. spouse:
Louise Henriette CJuarls V. Ufford, mamed July 21,
1927. CHILDREN: Ruth, daughter. career: Eidenös-
sische Technische Hochschule, Switzerland, Professor,
1922-38- Univ. of Basel, Switzerland, Professor and
Administrator, 1938-. other awardS: Cameron
Award, U. of Edinburgh, Scotland, 1951; Copley Med-
al, Royal Society, 1968.
Selected Publications: Über das Offenkettige Tropin
und Einige Seiner Homologen. Weida i. Thür, Ger-
many: Thomas & Hubert, 1924. "Die Hormone der
Nebennierenrinde." In Handbuch der Biologischen Ar-
beitsmethoden, by Emil Abderhalden. Berlin, 1938
(Volume 5), 1367-1439. "The Hormones of the Ad-
renal Cortex." In Vitamins and Hormones. New York:
Academic Press, 1943, 346-414 (with C.W. Shoppee).
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1951, 512-14, "Tadeus
Reichstein." Journal of Chemical Education 26 (1949):
529-30. . . xT u 1
Commentar>': Tadeus Reichstein shared the Nobel
Prize for ''discoveries relating to the hormones of the
adrenal cortex, their structure, and biological effects."
Prior to his work on the hormones of the adrenal
cortex, Reichstein researched the composition of roast-
ed coffee and coffee, along with synthesized Vitamm
C, and studied plant glycosides. The isolation of Cor-
tisone and the discovery of its therapeutic value were
the end results of the Nobel Prize-winning work.
(R.K.)
1951
Theller, Max 266
PRIZE: Medicine and Physiology, 1951. born: January
30, 1899; Pretoria, South Africa. died. August 11,
1972; New Haven, CT. parents Father, Sir Arnold
Theiler; Mother, Emma Jegge Theiler. nationality:
South African; later American resident. Religion:
Most probably Christian/Protestant, education: Univ.
of Lx)ndon, England, M.D., 1922. SPOUSE: Lillian Gra-
ham, married February 18, 1928. children: Ehzabeth,
daughter. careeR: Harvard Univ., MA, Professor,
1922-30- Rockefeller Foundation, NY, Researcher and
Administrator, 1930-64: Yale Univ., New Haven, CT,
Professor, 1964-67; Rockefeller Foundation, NY, Re-
searcher, 1967-72. other awardS: Chalmers Medal,
Royal Society of Tropical Medicine and Hygiene, Eng-
land, 1939; Flattery Medal, Harvard U., MA, 1945;
Lasker Award, American Public Health Association,
1949.
Selected Publications: "Studies on the Action ot
Yellow Fever Virus in Mice." Annais of Tropical Medi-
cine and Parasitology^ 24 (1930): 249-72. "The Effect of
Prolonged Cultivation in Vitro upon the Palhogenicity
of Yellow Fever Virus." Journal of Experimental Medi-
cine 65 (1937): 767-86. Yellow^ Fexer. Chapter 2. New
York: McGraw-Hill, 1951. The Anthropod- Borne
Viruses of Vertebrates: An Account of the Rockefeller
Foundation Virus Program. New Haven, CT: Yale U.
Press, 1973.
For More Information See: Biographical Encyclope-
dia of Scientists. New York: Facts on File, 1981, 778-
79. Current Biography Yearbook. New York: H.W.
Wilson, 1952, 586-87.
Commentary: Max Theiler won the Nobel "for his
discoveries conceming yellow fever and how to com-
bat it." His contributions to yellow fever research in-
cluded the theory of transmission, the introduction of
a new experimental animal (mice), and the develop-
ment of a Vaccine. During his long career, he also
worked on amoebic dysentery, rat bite fever, dengue
fever, and Japanese encephalitis. (M.D.C.)
1952
Waksman. ^^Iman Abraham 267
PRIZE: Medicine and Physiology, 1952. born: July 2
1888; Priluka, Ukraine, Russia. DiED: August 16, 1973.
Hyannis, MA. parentS: Father, Jacob Waksman:'
Mother, Fradia London Waksman. nationality: Rus-
sian; later American Citizen. RELIGION: Jewish. educa-
tion: Rutgers Univ., NJ, B.Sc, 1915; Rutgers Unn.,
NJ, M.Sc, 1916; Univ. of California, Ph.D 9 8.
SPOUSE: Debora B. Mitnik, mamed August 5, 191ö
CHILDREN: Byron H., son. career: Rutgers ^niv. NJJ
Professor, 1918-73. other awards: Nitrate of Sods
Research Award, 1930; Passano Foundation Award
1947- Award of the Carlsberg Laboratones, Denmark
1948- New Jersey Agricultural Society Medal, 194b
Lasker Award, American Public Health Association
1948; Emil Christian Hanson Medal, 1948; Leeuwen
hoek Medal, Netherlands Academy of Sciences, \^^y)\
Henrietta Szold Award, 1950; Commander, French Le
gion of Honour, 1950; British Shalom Humanilana^^
Award, 1952; Order of Merit of the Rising Sun Japan
1952- Great Cross of Public Health, Spam, 1954; SH
Vincent Award for Medical Sciences, Academy of Sei
98 The H'ho's Who of Nobel Prize H'tnners
c
♦ •
C
cnccs of Torino, Ilaly, 1954; Institulo Curlo Forlanini
Medal, 1959; American Trudeau Mcdal, 1961; Com-
mendatore Order of Soulhern Gross of Brazil, 1963.
Selected Publications: Enzymes: Propcrties. Distribu-
tion, Methods and Applications. Baltimore, MD: Wil-
liams and Wilkins, 1926 (wiih W.C. Davison). Humus:
Origin, Chemical Composition, and Importance in Na-
ture. Baltimore, MD: Williams and Wilkins, 1936.
Neomycin: Its Nature, Formation, Isolation and Prac-
tical Application. New Brunswick, NJ: Rutgers U.
Press, 1953. The Actinomycetes. 3 volumes. Baltimore,
MD: Williams and Wilkins, 1959-62. Scientific Con-
tributions of Sei man A. Waksman: Selected Articles
Published in Honor of His 80th Birthday. New Bruns-
wick, NJ: Rutgers U. Press, 1968.
For More Information See: National Cyclopedia of
American Biography. New York: James T. White, 1960
(Volume I), 312-13. Waksman, Selman. Mv Life with
the Microbes. New York: Simon and Schuster, 1954.
Commentary: The Academy cited Selman Waksman
"for his discovery of slreptomycin, the first antibiotic
effective against tuberculosis.'' His other research was
concemed with the microbiology in soil and sea; inves-
tigation of organic matter decomposition in various
soils; the study of bacleria, fungi, and actinomycetes;
and the transformation of nitrogen and carbon Com-
pounds. (R.K.)
1953
Krebs. Hans Adolf. Sir 268
PRIZE: Medicine and Physiology, 1953. born: August
25, 1900; Hildenschein, Germany. died: November 22,
1981; Oxford, England. parentS: Father, Georg Krebs;
Mother, Alma Davidson ICrebs. nationality: German;
later British Citizen. Religion. Jewish. education:
Univ. of Hamburg, Germany, M.D., 1925; Cambridge
Univ., England, M.S., 1934. spouse: Margaret Cicely
Fieldhouse, married 1938. children: Paul, son; John,
son; Helen, daughter. career: Kaiser Wilhelm Insti-
tute, Berlin, Germany, Researcher, 1926-30; Municipal
Hospital, Altona, Germany, Physician, 1930-32; Univ.
of Freiberg, Germany, Professor, 1932-33; Cambridge
Univ., England, Professor, 1933-35; Univ. of Sheffield,
England, Professor, 1935-54; Oxford Univ., England,
Professor, 1954-67. other awards: Lasker Award,
1953; Royal Medal, Royal Society, 1954; Gold Medal,
Netherlands Society for Physics, Medical Science and
Surgery, 1958; Knighthood, 1958; Copley Medal, 1961.
Selected Publications: "Metabolism of Acetoacetic
Acid in Animal Tissues." Nature 154 (August 12,
1944): 209-10 (with L V. Eggleston). "Urea Synthesis
in Mammalian Liver.'' Nature (June 14, 1947): 808-09
(with olhers). "Tricarboxylic Acid Cycle." Harvev Lec-
tures 44 (1950): 165-99. "A Survey of the Energy
Transformations in Living Matter." Ergcbn. Physiol.
Bioi Chem. Exp. Pharmak 49 (1957): 212 (with H.
Komberg). The Metabolie Roles of Citrate. London:
Academic Press, 1968. Essays in Cell Metabolism.
New York: Wiley, 1970. Biographical Memoirs. Royal
Society of London. London: Royal Society, 1984
(Volume 30), 349.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H. W. Wilson, 1954, 384-85. Re-
miniscences and Reßections. New York: Oxford U.
Press, 1982.
Commentar>': Hans Krebs's Nobel Prize was granted
**for his discovery of the citric acid cycle,** now known
as the Krebs cycle, which noted the oxidation of
pyruvic acid to carbon dioxide and water. Other meta-
bolic paths, especially energy-related (which were ma-
jor interests), included the Ornithine cycle of urea syn-
thesis in liver and the glyoxalate cycle of fat metabo-
lism. (J.E.H.)
]LMm
-. 269
PRIZE Medicine and Physiology, 1953. born. June 12,
1899; Konigsburg, Germany. parents: Father, Leopold
Lipmann; Mother, Gertrude Lachmanski Lipmann. na-
TIONALITY: German; later American Citizen. RELIGION:
Jewish. EDUCATION: Univ. of Berlin, Germany, M.D.,
1924; Univ. of Berlin, Germany, Ph.D., 1927. SPOUSE:
Elfreda M. Hall, married June 23, 1931. children:
Stephen Hall, son. career: Kaiser Wilhelm Institute,
Berlin and Heidelberg, Germany, Researcher, 1927-30;
Fischer's Laboratory, Berlin, Germany, Researcher,
1930-31; Rockefeller Institute for Medical Research,
NY, Researcher, 1931-32; Carlsburg Foundation, Co-
penhagen, Denmark, Researcher, 1932-39; Cornell
Univ., Iihaca, NY, Researcher, 1939-41; Massachusetts
General Hospital, Boston, Researcher and Administra-
tor, 1941-57; Harvard Univ., MA, Professor, 1949-57;
Rockefeller Univ., NY, Professor, 1957-. other
AWARDS: Carl Neuberg Medal, 1948; Mead Johnson
and Company Award, 1948; National Medal of Sci-
ence, 1966.
Selected Publications: '^Fermentation of
Phosphogluconic Acid." Nature (October 3, 1936):
588-89. "^Colored Intermediate on Reduction of Vita-
min Bl." Nature (November 13, 1937): 849. Xoupling
Between Pyruvic Acid Dehydrogenation and Adenylic
Acid Phosphorylation.'' Nature (February 18, 1939):
281. "Biosynthetic Mechanisms." Harvey Lectures 44
(1950): 99-123.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H. W. Wilson, 1954, 413-14. Wan-
derings ofa Biochemist. New York: Wiley, 1971.
Commentary: Fritz Lipmann received the Nobel
Prize "for his discovery of Coenzyme A and its impor-
tance for iniermediary metabolism." Lipmann's major
work was in the Classification of energy-producing
Phosphates, but his research endeavors also included
work with the thyroid gland, fibroblasts and the Pas-
teur effect, glycolysis in embryo cell metabolism, and
the mechanism of peptide and protein synthesis.
(R.K.)
1954
Enders, John Franklin 270
PRIZE: Medicine and Physiology, 1954. born: February
10, 1897; West Hartford, CT. died: September 8,
1985; Waterford, CT. parentS: Father, John Ostrom
Enders; Mother, Harnet Goulden Whitmore Enders.
NATIONALITY: American, religion: Most probably
Christian/Protestant, education: Yale Univ., CT,
A.B., 1920; Harvard Univ., MA, M.A., 1922; Harvard
Univ., MA, Ph.D., 1930. SPOUSE: Sarah Frances Ben-
nett, married September 17, 1927, died 1943; Carolyn
Keane, married May 12, 1951. children: John Ostr-
om II, son; Sarah Steffian, daughter. career: U.S.
Army, 1917-20; Harvard Univ., MA, Professor, 1929-
77. OTHER AWARDS: Commander, Order National de la
f
Mediane and Fnysioiogy
lUi
O
c
c
r„n.mentar>- Dickinson Richards sharcd the Nobel
for SovcTes concerning heart cathctenzai.on and
for ^iscovcric circulatory Systems. Rich-
patholog.cal changes m i ^^^^ f^^^j^le the
ards's work ;^' j/^^^JJ^d carher devised by Werner
these Systems. (RK.)
1957
277
^°P?.ZE°K eine and Physiology, 1957. born March
S re SSrcirn.'SEUO.ON:Most p^obably
Vm7 64 Kv of Sasssri, Ilaly. Professor, 1 964-71.
Rome iniv luly. Professor. 1911-"^o™ER awardS:
Marini-Bettolo). Controlling Drugs. San Francisco, CA.
'^'Snlen?ary''Dan.ele Bovet was granted the Nobel
"for hTdis^veries relatmg to synthetic Compounds
£ inhibÄ acfon of certa.n body ^"bsunces and
«neciallv their action on the vascular System and the
kS'misdes." Among h.s comr,b"tions are p.onee
work on the sulfaniHm.ds. «"j'^istamines curare hke
anesthetics, brain-influencmg drugs, and oxytocc suD
stances. (A.N.)
1958
278
Beadle, George Wells ,q<8 rorn October
PRiZE: Medicine and Physiology, 1958. »ORN^ ucioDer
97 190^- Wahoo NE. parents: Father, Chauncey ti
mer Be dirMother, Hattie Albro Beadle^ nat.onal.
Sy American. REUG.on: Most probably Chnsuan/
Protestant EDUCATION; Univ. of Nebraska, B.S., iv^o,
UnWo? Nebraska, M.S., 1927; Corne 1 Un.v NY,
Phi^' 1931 SPOUSE Marion Cecile Hill, marned Au-
Lst^2 "28, Svor'ced 1953; Muriel McClure Bamett.
married August 12, 1953. children: David, son^CA-
^eeT Comell Univ., Ithaca. NY, Researcher, 926-31
CalifoSa'lnstitute of Technology^ P-f«s°^^93 0
Institut de Biologie, Paris. France, R «ear he^^^J^^,^
Harvard UnivMA, Jf «^«^^Jf^^^i^ mstitute of
VeXo!og;,'prSr. 1 Ä6-6Ü Univ. jf Ch'cago lU
snrarArrn"pu^?^'HÄ^^^
S! Dyer Award, 1951; Emil C. Hansen Pnze, Den-
,1, lo-ii Albert Einstein Commemorativc Award in
S?my 'oricienÄ; P-esUey ^-onal Award,
1967; Donald Forsha Jones Mf^al. 1972^ n^netics
Selected Publicatlons: An Introducuon toGeneuc^
Philadelphia, PA: W.B. Saunjers 1939 (w.th A.H^
Stunevan^. THe ,^-^Jf„,lf ,S%Tr' Sk!;«^^
London Press, 1960. ueneut^ du V-c^r.hiral Socielv
prol-essed from "»'« » ^rt .he SS öf
rra«;<;a the red bread moia. in mc »iu
concluded that specific genes controlledchem^a syn
thpsis in cells The research for which the Nooei was
awaTded laid the foundations of biochemical genetics.
(P.M.)
279
J.ftrif rhftrgi joshua ■ ,95g born: May 23,
S; Xthe. Bsther Gojdenbaum ^^^^^^^^
ALiTY Amencan. Religion. Jv;*^"_ , . ^-r^ pi. n
, J Vt xrv w A 1944- Yale Univ., Cl, rn.u.,
",':?'=s^S; £^he?M;riarLedert,er8. married 1946
iworce?1968; Margueri.e S.ein Kjr«^». 7"^" ^'„f,
sr'=s,»e^v.^s,ÄÄ^c.
aS. 19S3; Pasleur Award. Soc.ely of Illinois Bac
sr"nd™cei-'=s^5^Ä
111 IG ^Rartprial Reoroduclion. tiarvey i.eciur^:> jj
*Sr.'Irv"joshua Uderberg's Nobel was graoled
-fo^hTsSeries coneernrng jenerie '«—J^»;.
Elt^rS-llÄS -eS SsdÄf
Äbi's^wo-n.ro^reaSnSt'«
^ ■ •» 280
™przE"ret'"ar Physiology. .«S. .OKH Decem.
¥a7„,hT Morher"^ Mabel Webb Ta.um. M.T,ON,u,TV.
102 The Who's Who of Nobel Prize Winners
c
r
O
American. RELIGION: Mosl probably Chrislian/Proles-
lani. EDUCATION: Univ. of Wisconsin, A.B., 1931;
Univ. of Wisconsin, M.A., 1932; Univ. of Wisconsin,
Ph.D., 1934. SPOUSE: June Alton, married July 28,
1934, divorced 1956; Viola Kantor, married December
16, 1956, died April 21, 1974; Elsie Berglund, married
1974. CHILDREN: Margaret Carol, daughter; Barbara
Ann, daughter. career: Univ. of Wisconsin, Research-
er, 1935; Univ. of Utrecht, Netherlands, Researcher,
1936-37; Stanford Univ., CA, Professor, 1937-45; Yale
Univ., New Haven, CT, Professor, 1948-56; Stanford
Univ., CA, Professor, 1956-57; Rockefeiler Institute,
NY, Professor, 1957-75. OTHER awardS: Remsen
Award, American Chemical Society, 1953.
Selected Publications: *'Genetic Control of Bio-
chemical Reactions in Neurospora." Proceedings of the
National Academy of Sciences 27 (1941): 499-506 (with
G. Beadle). '*Genetic Control of Biochemical Reactions
in Neurospora: An Aminobenzoicless Mutant." Pro-
ceedings of the National Academy of Sciences 28
(1942): 234-64 (with G. Beadle). "Gene Recombina-
tion in the Bacterium Escherichia Coli." Journal of
Bacteriology 53 (1947): 673-84 (with J. Lederberg).
"Sex in Bacleria: Genetic Studies, 1945-1952." Science
118 (1953): 169-74 (with J. Lederberg).
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1959, 437-39. National
Cyclopedia of American Biography. New York: James
T. White, 1964 (Current Volume J): 475.
Commentary: Edward Tatum shared the Nobel Prize
"for discovering that genes act by regulating specific
Chemical processes." His career included work on the
nutrition and metabolism of Drosophila, on inherited
defects in eye pigment development in Drosophila, on
mutation and hereditary characteristic transmission in
relation to genes in Neurospora crassa, on biochemical
mutations and nutrition of Escherichia coli, and on
genetic recombination. (P.M.)
1959
Kornberg. Arthur 281
PRIZE: Medicine and Physiology, 1959. born: March 3,
1918; Brooklyn, NY. parents: Father, Joseph Kom-
berg; Mother, Lena Katz Komberg. nationality:
American. RELIGION: Jewish. education: City College
of New York, B.S., 1937; Univ. of Rochester, NY,
M.D., 1941. SPOUSE: Sylvy R. Levy, married Novem-
ber 21, 1943. CHILDREN: Roger, son; Thomas Bill, son;
Kenneth Andrew, son. career: National Institutes of
Health, MD, Researcher, 1942-52; Washington Univ.,
MO, Professor, 1953-59; Stanford Univ., CA, Profes-
sor, 1959-. OTHER AWARDS: Paul-Lewis Laboratory
Award, American Chemical Society, 1951; Silver Med-
al, Federal Security Agency, 1952; Lucy Wortham
James Award, James Ewing Society, 1968; Max Berg
Award, 1968; Science Achievement Award, American
Medical Association, 1968; Borden Award, American
Association of Medical Colleges, 1968; Albert Gallatin
Medal, New York U., 1970; National Medal of Sci-
ence, United States, 1 980.
Selected Publications: Harvey Lectures 53 (1957-58):
83. Enzymatic Synthesis of DNA. New York: Wiley,
1961. "Enzymatic Synthesis of DNA. XXIII. Synthesis
of Circular Replicative Form of Phage Phi
X 1 74DNA.'' Proceedings of the National Academy of
Sciences 58 (1967): 1723-30 (with M. Goulian). "Enzy-
matic Synthesis of DNA. XXIV. Synthesis of Infec-
tious Phage Phi X174DNA." Proceedings of the Na-
tional Academy of Sciences 58 (1967): 2321-28 (with
M. Goulian and R. Sinsheimer). DNA Replication,
New York: W.H. Freeman, 1980.
For More Information See: Biographical Encyclope-
dia of Scientists. New York: Facts on File, 198i, 448-
49. Current Biography Yearbook. New York: H.W.
Wilson, 1968, 210-12.
Commentary: Arthur Komberg won the Nobel Prize
for his contributions "to the discovery of the mecha-
nisms in the biological synthesis of ribonucleic acid
and deoxyribonucleic acid." Al the beginning of his
career, Komberg studied the mechanisms of formation
of imporlant coenzymes (flavin adenine dinucleotide
and nicotinamide adenine dinucleotide). This led to
the discovery of the enzyme DNA Polymerase, which
catalyzes formation of shorl DNA molecules. Korn-
berg's later research centered around reactions in the
Krebs cycle and on phospholipid synthesis. (R.K.)
Ochoa, Severo 282
PRIZE: Medicine and Physiology, 1959. BORN: Septem-
ber 24, 1905; Luarca, Spain. parents: Father, Severo
Ochoa; Mother, Carmen de Albornez Ochoa. nation-
ality: Spanish; later American Citizen. RELIGION:
Christian, education: Malaga College, Spain, B.A.,
1921; Univ. of Madrid, Spain, M.D., 1929. SPOUSE:
Carmen Garcia Cobian, married July 8, 1931. chil-
DREN: None. CAREER: Kaiscr-Wilhclm Institute, Berlin,
Germany, Researcher, 1929-37; Marine Biological Lab-
oratory, England, Researcher, 1937; Univ. of Oxford,
England, Researcher, 1938-40; Washington Univ., MO,
Researcher, 1941-42; New York Univ., Professor,
1942-75; Roche Institute of Molecular Biology, NJ,
Researcher, 1975-. other awardS: Neuberg Medal
Award, Society of European Chemists, 1951; Charles
Meyer Price Award, Societe de Chimie Biologique,
1955; Borden Award, Association of American Medi-
cal Colleges, 1958; New York U. Medal, 1960; Order
of the Rising Sun, 2nd Class Gold Medal, Japan, 1967;
Quevedo Gold Medal, Spain, 1969; Albert Gallatin
Medal, 1970; National Medal of Science, 1979.
Selected Publications: "Enzymatic Synthesis and
Breakdown of Polynucleotides; Polynucleotide
Phosphorylase.'' Journal of the American Chemical So-
ciety 11 (1955): 3165-66 (with M. Grunberg-Manago).
"Enzymatic Synthesis of Nucleic Acidlike Poly-
nucleotides." Science 122 (1955): 907-10 (with M.
Grunberg-Manago and P.J. Ortiz). "Small Poly-
ribonucleotides with 5' Phosphomonoester End-
Groups." Science 123 (1956): 415-17 (with L.A. Hep-
pel and P.J. Ortiz). La Cläre Genetica, Base Quimica
de la Herencia. Barcelona, Spain: Real Academia de
Ciencias y Artes de Barcelona, 1964. Macromolecules:
Biosynthesis and Function. New York: Academic Press,
1970. Viruses, Oncogenes, and Cancer. New York: Kar-
ger, 1985.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1962, 327-29. Science
(October23, 1959): 1099-1100.
Commentary: Severo Ochoa shared the Nobel Prize
for his contributions "to the discovery of the mecha-
nisms in the biological synthesis of ribonucleic acid
and deoxyribonucleic acid." His research on high-en-
ergy phosphates and their role in the body's energy
processes resulted in the discovery and application of
106 The H'ho's Who of Nobel Prize Dinners
c
o
inlo muscular contraction and the development of the
inlerference microscope and the ullramicrotome.
(R.K.)
1964
Bloch. Konrad EtM\\^ 292
PRiZE: Medicine and Physiology, 1964. BORN: January
21, 1912; Neisse, Germany. parents: Falher,
Frederich D. Bloch; Mother, Hedwig Steiner Bloch.
NATIONALITY: Gemian; later American Citizen. RELI-
GION: Jewish. EDUCATION: Technische Hochschule,
Germany, Chem. Eng., 1934; Columbia Univ., NY,
Ph.D., 1938. SPOUSE: Lore Teutsch, married February
15, 1941. CHILDREN: Peter, son; Susan, daughter. ca-
REER: Columbia Univ., NY, Professor, 1939-46; Univ.
of Chicago, IL, Professor, 1946-54; Harvard Univ.,
MA, Professor, 1954-78. other awardS: Medal,
Societe de Chimie Biologique, 1958; Fritzsche Award,
American Chemical Society, 1964; Distinguished Ser-
vice Award, U. of Chicago School of Medicine, IL,
1964; Centennial Science Award, U. of Notre Dame,
IN, 1965; Cardano Medal, Lombardy Academy of Sci-
ences, 1965; William Lloyd Evars Award, Ohio State
U., 1968.
Selected Publications: "Biological Conversion of
Choleslerol to Cholic Acid.*' Journal of Biological
Chemistry 149 (1943): 511-17 (with B. Berg and D.
Rittenberg). "The Utilization of AcOH for Fatty Acid
Synthesis." Journal of Biological Chemistry 154 (1944):
311-12 (with D. Rittenberg). "Biosynthesis of
Squaline." Journal of Biological Chemistry 200 (1953):
129-34 (with R.G. Langdon). Lipide Metabolism. New
York: Wiley, 1 960.
For More Information See: Biographical Encyclope-
dia of Scientists. New York: Facts on File, 1981, 83.
Science 146 (October 23, 1964): 504-06.
Commentary: Konrad Bloch shared the Nobel Prize
for his "contributions to understanding the mechanism
and regulation of cholesterol and fatty acid metabo-
lism.'' Bloches early research showed that acetic acid
was a major precursor of cholesterol in rats, and he
continued to work on explaining the Steps in the bio-
synthesis of sterols, first following the metabolism of
acetic acid to squalene, then proposing the cyclization
of squalene to lanosterol, and then working on the
intermediates of lanosterol conversion to cholesterol.
Bloch also made notable contributions in the study of
the biosynthesis of glutathione and of the metabolism
of the fatty acids. (R.K.)
Lynen, Feodor Felix Konrad 293
PRIZE: Medicine and Physiology, 1964. born: April 6,
1911; Munich, Germany. died: August 6, 1979; Mu-
nich, Germany. parentS: Father, Wilhelm L. Lynen;
Mother, Frieda Prym Lynen. nationality: German.
RELIGION: Lutheran. education: Univ. of Munich,
Germany, Dr. Phil., 1937. SPOUSE: Eva Wieland
Lynen, married May 17, 1937. children: Peter, son;
Heinrich, son; Annemarie, daughter; Susanne, daugh-
ter; Eva-Marie, daughter. career: Univ. of Munich,
Germany, Professor, 1942-79. other awards: Neuberg
Medal, American Society of European Chemists and
Pharmacists, 1954; Justus von Liebig Medal, Gesell-
schaft Deutscher Chemiker, 1955; Carus Medal, Deut-
sche Akademie der Naturforscher Leopoldina, 1961;
Otto Warburg Medal, Gesellschaft für Physiologische
Chemie, 1963; Norman Medaille, Deutsche Gesell-
schaft für Fettnissenschaft, 1967.
Selected Publications: '*Acetyl Coenzyme A and the
Fatty Acid Cycle." Harvey Lecture Series 48 (1953):
210-44. "Der Fettsaurecyclus.'' Angewandte Chemie 67
(1955): 463-70. "Phosphatkreislauf und Pasleur-Ef-
fekt." Proceedings of the International Symposium on
Enzyme Chemistry, Tokyo and Kyoto (1957): 25-34.
"Biosynthesis of Fatty Acids." Proceedings of the Sym-
posium on Drugs Affecting Lipid Metabolism (1961): 3-
15. "Cholesterol und Arteriosklerose." Naturwiss. Run-
dschau 25 (1972): 382-87.
For More Information See: Current Biography Year-
book, New York: H.W. Wilson, 1967, 263-65. Die
Aktivierte Essigsaure und Ihre Folgen: Autobiograph.
New York: de Gruyter, 1976.
Commentary: The Nobel Prize was awarded to
Feodor Lynen for his "contributions to understanding
the mechanism and regulation of cholesterol and fatty
acid metabolism." His research on cholesterol, in par-
ticular, helped clarify its role as a possible cause of
diseases of the hean and the circulatory System. Lynen
studied the enzymatic Steps of the fatty acid cycle, the
role of biotin in fatty substance metabolism, fermenta-
tion, the citric acid cycle, phosphorization/oxidaiion,
and the regulation of metabolic rates. (R.K.)
1965
Jacob. Francois 294
PRIZE: Medicine and Physiology, 1965. BORN: June 17,
1920; Nancy, France, parents: Father, Simon Jacob;
Mother, Therese Franck Jacob, nationality: French.
RELIGION: Jewish. EDUCATION: Lycec Camot, France,
baccalaureate, 1938; Univ. of Paris, France, M.D.,
1951; Univ. of Paris, France, B.S., 1951; Univ. of
Paris, France, D.Sc, 1954. spousE: Lysiane Bloch,
married 1947. children: Pierre, son; Laurent, son;
Henri, son; Odile, daughter. career: French Army,
1940-45; Institut Pasteur, Paris, France, Researcher
and Administrator, 1950-. other awards: Bronze
Medal, French National Scientific Research Center,
1955; Essee Prize, Anti-Cancer League, 1958; Prix
Charles Leopold Mayer, Academy des Sciences, 1962;
Croix de la Liberation; Grand Croix; Legion
d'Honneur.
Selected Publications: "Genetic Regulatory Mecha-
nisms in the Synthesis of Proteins.'' Journal of Molecu-
lar Biology 3 (1961): 356 (with Jacques Monod). "On
the Regulation of Gene Activity: Beta-Galaclosidase
Formation in E. Coli." Cold Spring Harbor Symposia
on Quantitative Biology 26 (1961): 207 (with Jacques
Monod). Sexuality and Genetics of Bacteria. New
York: Academic Press, 1961 (with E. Wollman).
"Telenomic Mechanismus Cellular Metabolism, Growth
and Differentiation. " Cold Spring Harbor Symposia on
Quantitative Biology 26 (1961): 394-95 (with Jacques
Monod).
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1966, 191-93. Science
150 (October 22, 1965): 462-63.
Commentary: Francois Jacob shared the Nobel Prize
with Jacques Monod and Andre LwofT for his con-
tributions **to our knowledge of the fundamental pro-
cesses in living matter which form the bases for such
phenomena as adaptation, reproduction and
Mediane and Physiologe 107
c
c
o
cvolulion.** Jacob*s major conlribulions camc in bis
explanalion of ihe genclic basis of lysogenic bacieria
Ihrough inheriled sexual difTerences, in bis elucidalion
of ibe aclion of regulator genes which conlrol Ihe
behavior of slructural and Operator genes in enzyme
synlhesis, and in bis work on messenger RNA. (B.S.S.)
Lwoff, Andr^ Michael 295
PRIZE: Medicine and Physiology, 1965. BORN: May 8,
1902; Allier, France. parentS; Fatber, Salomon Lwoff;
Molber, Marie Siminovitch Lwoff. nationality:
Frencb. Religion: Jewisb. education: Univ. of Paris,
France, Licencie es Sciences, 1921; Univ. of Paris,
France, M.D., 1927; Univ. of Paris, France, D.Sc,
1932. SPOUSE: Marguerite Bourdaleix, married Decem-
ber 5, 1925. children: None. career: Institut Pasteur,
Paris, France, Researcber and Administrator, 1921-68;
Cancer Researcb Institute, Villejuif, France, Researcb-
er and Administrator, 1968-72. other awardS:
Medaille de la Resistance, France; Commander Legion
d'Honneur, France; Lallemont Award, Academie des
Sciences; Noury Award, Academie des Sciences; Long-
cbampt Award, Academie des Sciences; Cbaussier
Award, Academie des Sciences; Petit d'Ormoy, France;
Charles Leopold Mayer Foundation Prize; Leeuwen-
boek Medal, Royal Netherlands Academy of Sciences
and Ans, 1960; Keilin Medal, British Biocbemical So-
ciety, 1964; Einstein Award, 1967.
Selected Publications: L'Evolution Physiologique.
Paris: Hermann, 1944. The Kinetosomes in Develop-
ment, Reproduction, and Evolution. New York: Wiley,
1950. Problems of Morphogenesis in Ciliates. New
York: Wiley, 1950. Biochemistry and Physiology of
Protozoa. New York: Academie Press, 1951-64. Bio-
logical Order. Cambridge, MA: Massachusetts Institute
of Technology Press, 1962.
For More Information See: Asimox's Biographical
Encyclopedia of Science and Technology. Garden City,
NY: Doubleday, 1982, 787. Biographical Encyclopedia
of Scientists. New York: Facts on File, 1981, 514-15.
Science 150 (October 22, 1965): 462-63.
Commentary: Andre Lwoff was bonored, together
with bis colaureates Francois Jacob and Jacques
Monod, for bis contributions **to our knowledge of the
fundamental processes in living matter which form the
bases for such phenomena as adaplation, reproduction,
and evolution.'' Lwoff was active first in elucidating
the morphology and biology of the ciliate protozoa,
with particular attention paid to bow cell structures
are genetically continued. He was also a major contri-
butor in the areas of the biology of viruses, the genet-
ics of bacteria, and the mechanisms by which viruses
are replicated in the course of a viral infection. (B.S.S.)
Monod, Jacques Lucien 296
prize: Medicine and Physiology, 1965. born: February
9, 1910; Paris, France, died: May 31, 1976; Cannes,
France. parentS: Fatber, Lucien Monod; Mother,
Chariotte Todd MacGregor Monod. nationality:
Frencb. Religion: Protestant, education: Univ. of
Paris, France, B.S., 1931; Univ. of Paris, France,
D.Sc, 1941. SPOUSE: Odette Brühl, married 1938.
CHILDREN: Olivier, son; Philippe, son. career: Univ.
of Paris, France, Professor, 1931-41; Pasteur Institute,
Paris, France, Researcber and Administrator, 1945-76.
OTHER AWARDS: Montyon Physiology Prize, Paris Ac-
ademie des Sciences, 1955; Louis Rapkine Medal,
London, England, 1958; Chevalier de TOrdre des Pal-
mes Academiques, 1961; Charles Leopold Mayer
Prize, Academie des Sciences, 1962; Offlcer de la Le-
gion d*Honneur, 1963.
Selected Publications: '^Genetic Regulatory Mecha-
nisms in the Synlbesis of Proteins." Journal of Molecu-
lar Biology^ 3 (1961): 356 (with Francois Jacob). "On
Ibe Regulation of Gene Activity: Beta Galactosidase
Formation in E. Coli.** Cold Spring Harbor Symposia
on Quantitative Biology 26 (1961): 207 (with Francois
Jacob). "Teleonomic Mechanismus Cellular Metabo-
lism, Growih and Differentiation.'' Cold Spring Harbor
Symposia on Quantitative Biology^ 26 (1961): 394-95
(with Francois Jacob). Chance and Necessity. New
York: Random House, 1971.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1971, 277-79. Science
150 (October 22, 1965): 462-63.
Commentary: Jacques Monod shared the Nobel
Prize with Francois Jacob and Andre Lwoff for bis
contributions "to our knowledge of the fundamental
processes in living matter which form the bases for
such phenomena as adaptation, reproduction, and evo-
lution.'' The subject researcb elucidated the mecha-
nism by which genes manufacture the proteins neces-
sary for individual development. Monod studied pro-
tein metabolism, specifically the synthesis of the bac-
terial enzyme Beia-galactosidase and its role as a cata-
lyst. He was also a pari of the work that identified
messenger RNA and its role in protein production and
introduced the concept of the Operon (working gene
Cluster). Monod is recognized as well as a pbilosopher
of science. (B.S.S.)
1966
Huggins, Charles Brenton 297
PRIZE: Medicine and Physiology, 1966. BORN: Septem-
ber 22, 1901; Halifax, Canada. parents: Fatber,
Charles Edward Huggins; Mother, Bessie Spencer Hug-
gins. NATIONALITY: Canadian; later American Citizen.
RELIGION: Baptist. EDUCATION: Acadia Univ., Canada,
B.A., 1920; Harvard Univ., MA, M.D., 1924. SPOUSE:
Margaret Wellman, married July 29, 1927. children:
Charles Edward, son; Emily Wellman Fine, daughter.
CAREER: Univ. of Michigan Medical School, Surgery
Intern and Instructor, 1924-26; Univ. of Chicago
Medical School, IL, Professor and Administrator,
1927-. OTHER AWARDS: Gold Medal, American Medical
Association, 1936, 1940; Award for Research, Ameri-
can Urological Association, 1948; Francis Amory
Award, 1948; Gold Medal, Societe Internationale
d'Urologie, 1948; American Cancer Society Award,
1953; Bertner Award, M.D. Anderson Hospital, TX,
1953; American Pbarmaceutical Manufacturers Award,
1953; Gold Medal, American Association of Genito-
Urinary Surgeons, 1955; Borden Award, Association of
American Medical Colleges, 1955; Comfort Cniik-
shank Award, Middlesex Hospital, London, 1957;
Cameron Prize, Edinburgh U., 1958; Valentine Prize,
New York Academy of Medicine, 1962; Hunter
Award, American Therapeutic Society, 1962; Lasker
Award for Medical Research, 1963; Gold Medal for
Research, Rudolph Virchow Society, 1964; Laurea and
Award, American Urological Society, 1969; Gold Med-
al in Therapeutics, Worsbipful Society of Apothecaries
of London, 1966; Gairdner Award, Toronto, 1966;
Chicago Medical Society Award, 1967; Centennial
Mediane and Physiology 109
t
c
ü
fcr, son; Pcler Halden, son; Frederick Flanders, son.
CAREER: Johns Hopkins Univ., Baltimore, MD, Re-
scarcher, 1927-29; Univ. of Pennsylvania, Professor,
1929-49; Johns Hopkins Univ., Baltimore. MD, Pro-
fessor, 1949-53; Rockefeller Univ., NY, Professor,
1953-74. OTHER AWARDS: William H. Howell Award,
1927; Howard Crosby Warren Medal, 1948; A.A.
Michelson Award, Case Institute, 1964; Lighthouse
Award, New York City, 1969.
Selected Publications: Studies on Excitation and In-
hibition in the Retina: A Collection of Papers from the
Laboratories of H. Keffer Hartline. New York: Rocke-
feiler U. Press, 1974.
For More Information See: Biographical Encyclope-
dia of Scientists. New York: Facts on File, 1981, 355.
Science 158 (October 27, 1967): 471-73.
Commentary: Halden Hartline's research on the
mechanisms by which we see won him the Nobel
Prize. Early in his career, he found that in the process
of Vision, changes occur in the electrical potential of
the retina. By studying individual nerve fibers in the
eye of the crab, Hartline demonstrated that the inten-
sity of light affected the speed of the electric impulses
generated, and that faint ligl^i's efiect was cumulated
over time. In further research with vertebrates and
crabs, he demonstrated complex interactions of the
nerve cells and fibers of the eye that helped to explain
the intricacies of vision. (B.I.M.)
Wald, George 301
PRIZE: Medicine and Physiology, 1967. BORN: Novem-
ber 18, 1906; New York, NY. parentS: Father, Isaac
Wald; Mother, Emestine Rosenmann Wald, national-
ITY: American. RELIGION: Jewish. education: New
York Univ., B.S., 1927; Columbia Univ., NY, M.A.,
1928; Columbia Univ., NY, Ph.D., T 12. spousE:
Frances Kingsley, married May 15, 1931, divorced
1957; Ruth Hubbard, married 1958. children: Elijah,
son; Michael, son; David, son; Deborah, daughter. ca-
REER: National Research Council Fellow, 1932-34;
Harvard Univ., MA, Professor, 1934-77. OTHER
AWARDS: Eli Lilly Prize, American Chemical Society,
1939; Lasker Award, American Public Health Associ-
ation, 1953; Proctor Medal, Association for Research
in Ophthalmology, 1955; Rumford Medal, American
Academy of Arts and Sciences, 1959; Ives Medal, Op-
tical Society of America, 1966; Paul Karrer Medal, U.
of Zürich, Switzerland, 1967; T. Duckett Jones Award,
Helen Hay Whitney Foundation, 1967; Bradford
Washburn Medal, Boston Museum Society, 1968; Max
Berg Award, 1969; Priestly Medal, Dickinson College,
1970.
Selected Publications: General Education in a Free
Society. Cambridge, MA: Harvard U. Press, 1945.
Twenty-Six Afternoons of Biology. Reading, MA:
Addison-Wesley, 1966. Visual Pigments and
Photoreceptors: Review and Outlook. New York: Aca-
demic Press, 1974.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1968, 412-14. "George
Wald: The Man, the Speech." New York Times Maga-
zine (August 17, 1969): 28-29+.
Commentary: George Wald's share of the Nobel
Prize was for his research on the chemical processes
that allow pigments in the retina of the eye to convert
light into Vision. Wald's original research showed that
the eye rod pigment was made up of the protein opsin
and retinene, a Vitamin A Compound. Light striking
the pigment separated the two components and pro-
duced an energy burst that moved along the retina*s
nerve network. In later work, Wald showed that the
eye cones contained three pigments corresponding to
the three primary colors, which could be used to ex-
plain many phenomena, including color blindness.
(B.I.M.)
1968
Holley, Robert William 302
PRIZE: Medicine and Physiology, 1968. BORN: January
28, 1922; Urbana, IL. parentS: Father, Charies Eimer
Holley; Mother, Viola Esther Wolfe Holley. national-
ITY: American. RELIGION: Unitarian. education: Univ.
of Illinois, A.B., 1942; Comell Univ., NY, Ph.D.,
1947. SPOUSE: Anne Lenore Dworkin, married March
3, 1945. CHILDREN: Frederick, son. career: Washing-
ton State College, Researcher, 1947-48; Cornell Univ.,
Ithaca, NY, Professor, 1948-66; Salk Institute of Bio-
logical Studies, La JoUa, CA, Researcher, 1968-. other
AWARDS: Distinguished Service Award, U.S. Depart-
ment of Agriculture, 1965; Lasker Award, 1965; U.S.
Steel Foundation Award, National Academy of Sci-
ences, 1967.
Selected Publications: "A New Method for Sequence
Determination of Large Olegonucleotides." Biochem.
Biophys. Res. Commun. 17 (1964): 389-94 (with oth-
ers). "Structure of a Ribonucleic Acid.** Science 147
(1965): 1462-65 (with others). "Structure of an Alanine
Transfer Ribonucleic Acid.*' Journal of the American
Medical Association 194 (1965): 868-71. "Experimental
Approaches to the Determination of the Nucleotide
Sequences of Large Oligonucleotides and Small Nu-
cleic Acids." Progr. Nucl. Acid Res. Mol. Biol. (1968):
37-47.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1967, 172-74. Science
162 (October 25, 1968): 433-36.
Commentary: Robert Holley shared the Nobel Prize
for his development of techniques for determining the
structure of nucleic acids and for his determination of
the complete nucleotide sequence of the alanine trans-
fer ribonucleic acids. His continued research refined
techniques, prepared other candidates for study, and
elaborated further structures. (K.F.)
Khorana, Har Gobind 303
PRIZE: Medicine and Physiology, 1968. born: January
9, 1922; Raipur, India. parentS: Father, Shri Ganput
Rai Khorana; Mother, Shrimat Krishna Devi Khorana.
NATIONALITY: Indian; later American Citizen. RELIGION:
Hindu. EDUCATION: Punjab Univ., India, B.Sc, 1943;
Punjab Univ., India, M.Sc, 1945; Liverpool Univ.,
England, Ph.D., 1948. SPOUSE: Esther Elizabeth Sibler,
married 1952. children: Julia, daughter; Emily Anne,
daughter; Dave Roy, son. careeR: Federal Institute of
Technology, Zürich, Switzerland, Researcher, 1948-49;
Cambridge Univ., England, Researcher, 1950-52;
Univ. of British Columbia, Canada, Administrator,
1952-60; Univ. of Wisconsin, Professor and Admin-
istrator, 1960-70; Massachusetts Institute of Technol-
ogy, Professor, 1970-. other awards: Merck Award,
Chemical Institute of Canada, 1958; Gold Medal, Pro-
fessional Institute of Public Service of Canada, 1960;
Dannie-Heinneman Preiz, Gottingen, Germany, 1967;
110 The H'ho's H'ho of Nobel Prize H'inners
0
o
Rcmscn Award, Johns Hopkins U., 1968; American
Chemical Society Award, 1968; Louisa Gross Horowiiz
Prize, 1968; Lasker Award, 1968.
Selected Publications: Same Recent Developments in
the Chemistry of Phosphate Esters of Biological Inter-
est. New York: Wiley, 1961. "Sludies on Poly-
nucleolides. LXVII. Initiation of Prolein Synlhesis in
Vitro as Studied by Using Ribopolynucleotides wiih
Repeating Nucleotide Sequences as Messengers.'' Jour-
nal o/Molecular Biology 25 (1967): 275-98 (wiih olh-
ers). "Synthesis of Transfer RNA Genes." Advan
Biosci(\91\): 89-102.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1970, 222-24. Science
162 (October 25, 1968): 433-36.
Commentary: Har Khorana received the Nobel
Award for his work in the genetics area. He succeeded
firsl in synthesizing polynucleotides and extended
Nirenberg's nitrocellulose binding technique by tesling
each of the 64 possible ribonucleotides. This work was
followed by other proo/s of parts of the genetic code.
Prior to his work in genetics, Khorana had done valu-
able research on alkaloids and on the synthesis of
Coenzyme A. After receiving the Nobel, Khorana suc-
ceeded in an even more striking accomplishment— the
synthesis of an artificial gene. (KF.)
Nirenberg, Marshall Warren 304
PRIZE: Medicine and Physiology, 1968. born: April 10,
1927; New York, NY. parents: Falher, Harry Edward
Nirenberg; Molher, Minerva Bykowsky Nirenberg. na-
TiONALiTY: American. Religion. Jewish. education
Univ. of Florida, B.S., 1948; Univ. of Florida, MS
1952; Univ. of Rorida, Ph.D., 1957. spouse. Perola
Zaltzman, married July 14, 1961. children: None.
CAREER: National Institutes of Health, Bethesda, MD,
Researcher and Administrator, 1957-. other awards:
Molecular Biology Award, National Academy of Sci-
ences, 1962; Biological Sciences Award, Washington
Academy of Sciences, 1 962; Paul Lewis Award, Ameri-
can Chemical Society, 1963; Modem Medicine Award,
1963; Medal, Department of Health, Education and
Weifare, 1964; Harrison Howe Award, American
Chemical Society, 1964; National Medäl of Sciences,
1965; Hildebrand Award, American Chemical Society!
1966; Research Corporation Award, 1966; Gairdner
Foundation Award of Merit, Canada, 1967; Prix
Charles Leopold Meyer, French Academy of Sciences,
1967; Franklin Medal, Franklin Institute, 1968; Lasker
Award, 1968; Priestly Award, 1968; Louisa Gross
Horowitz Prize, 1968.
Selected Publications: "The Genetic Code." Scienti-
fic American 208 (March 1963): 80-94. "RNA Code
and Protein Synthesis." Cold Spring Symposium on
Quantitative Biology^ (1966): 11-24 (with others). "Ge-
netic Memory." Journal of the American Medical Asso-
ciation 206 (1968): 1913-11.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1965, 305-07. Robin-
son, Donald. WO Most Important People in the World
Today. New York: Putnam, 1970, 204-06.
Commentary: Marshall Nirenberg won the Nobel
Prize for his development of the procedure for de-
ciphering the genetic code in living cells. He was then
able to reveal the exact order of amino acids in pro-
tein synthesis as directed by the information stored in
DNA (deoxyribonucleic acid). (K.F.)
1969
Delbrück, Max 305
PRIZE: Medicine and Physiology, 1969. born Septem-
ber 4, 1906; Berhn, Germany. died March 9, 1981;
Pasadena, CA. parentS: Father, Hans Delbrück; Moth'
er, Lina Thiersch Delbrück, nationality: German;
later American Citizen. Religion: Protestant, educa-
tion: Univ. of Gottingen, Germany, Ph.D., 1930.
SPOUSE: Mary Adaline Bruce, married August 2, 1941.
CHILDREN: Jonathan, son; Nicola, daughter; Tobias,
son; Ludina, daughter. careeR: Kaiser Wilhelm In-
stitute, Beriin, Germany, Researcher, 1932-37; Califor-
nia Institute of Technology, Researcher, 1937-39; Van-
derbilt Univ., TN, Professor, 1940-47; California In-
stitute of Technology, Professor, 1947-76. other
AWARDS: KJmber Medal, National Academy of Sci-
ences; Louisa Gross Horowitz Prize, 1969.
Selected Publications: "Mutation of Bacteria from
Virus-Sensitive to Virus-Resistanl." Genetics 28 (1943):
491-511 (with S. Luria). "Induced Mutations in Bac-
terial Viruses." Cold Spring Harbor Symposia on
Quantitative Biology^ 11 (1946): 33-37. über Vererbung-
schemie. Cologne: Westdeutscher Verlag, 1963.
For More Information See: Asimov's Biographical
Encyclopedia of Science and Technology. Garden City,
NY: Doubleday, 1982, 817-18. Biographical Encyclope-
dia of Scientists. New York: Facts on File, 1981, 196.
Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society.
London: Royal Society, 1982 (Volume 28), 59-60.
Commentary: Max Delbrück was awarded the Nobel
Prize for his share in the "discoveries conceming the
replication mechanism and the genetic structüre of
viruses." Originally a physicisl, Delbrück became inter-
ested in bacteriophages. He pioneered the use of the
plaque technique to study bacteriophage replication
and discovered that bacteriophages produced multiple
ofTspring while destroying their hosts. He also showed
that genetic material from two diflerent viruses could
combine into a third form. His career later tumed to
the study of sensory physiology. (K.F.)
Hershey, Alfred Day 306
PRIZE: Medicine and Physiology, 1969. BORN: Decem-
ber 4, 1908; Owosso, ML parentS: Father, Robert D.
Hershey; Mother, Alma Wilbur Hershey. nationality:
Amencan. religion: Most probably Christian/Protes-
tant. EDUCATION: Michigan State U., B.S., 1930-
Michigan State U., Ph.D., 1934. SPOUSE: Harriet Da-
vidson, married November 15, 1946. children: Peter
Manning, son. career: Washington Univ., MO, Pro-
fessor, 1934-50; Carnegie Institute at Cold Spring Har-
bor, NY, Researcher and Administrator, 1950-74. oth-
er AWARDS: Laskcr Award, American Public Health
Association, 1958; Kimber Genetics Award, National
Academy of Sciences, 1965.
Selected Publications: "Reproduclion of Bac-
teriophage."/Az/^r^ia/Zöfia/ /^m^w ö/Cy/0/0^' 1 (1952):
119-34. "Nucleic Acid Economy in Bacteria Infected
with Bacteriophage T2. II. Phage Precursor Nucleic
Acid. Journal of General Physiology 37 (1953); 1-23.
"Upper Limit to the Protein Content of the Germinal
Substance of Bacteriophage T2." Virology 1 (1955):
108-27.
Mediane and Physiologe 111
o
c
o
For More Information See: Biographical Encyclope-
dia of Scientists. New York: Facls on File, 1981, 370.
Current Biography Yearhook. New York: H.W. Wilson,
1970, 175-77.
Commentar}': Alfred Hershey shared the Nobel
Prize for his werk in "discoveries conceming the repli-
calion mechanism and the genetic structure of
viruses.'' He was instrumental in demonstrating that
spontaneous mutations occurred in both bac-
teriophages and the cells with which they interacted;
that the genetic material of differenl viruses could
combine; and that the nucleic acid, not its associaled
protein, carried genetic information. His early research
was on the chemistry of Brucella bacteria and in the
area of immunology. Hershey also worked on the de-
velopment of vaccines for various childhood diseases.
(K.F.)
Luria, Salvador Edward 307
PRIZE: Medicine and Physiology, 1969. BORN: August
13, 1912; Turin, Italy. parents: Father, Davide Luria;
Mother, Ester Sar**rdote Luria. nationality: Italian;
later American Citizen. RELIGION: Jewish. education:
Univ. of Turin, Italy, M.D., 1935. SPOUSE: Zella Hur-
witz, married April 18, 1945. children: Daniel, son.
CAREER: Italian Army, 1935-38; Institute of Radium,
Paris, France, Researcher, 1938-40; Columbia Univ.,
NY, Researcher, 1940-42; Indiana Univ., Professor,
1943-50; Univ. of Illinois, Professor, 1950-59; Mas-
sachusetts Institute of Technology, Professor and Ad-
ministrator, 1959-. OTHER AWARDS: Lepetit Prize,
1935; Lenghi Prize, Academia Nazionale Lincei, 1965;
Louisa Gross Horowitz Prize, Columbia U., 1969.
Selected Publications: "Mutation of Bacteria from
Virus-Sensitive to Virus-Resistant.** Genetics 28 (1943):
491-511 (with M. Delbrück). The Multiplication of
Viruses. Vienna: Springer, 1958. The Recognition of
DNA in Bacteria. San Francisco, CA: W. H. Freeman,
1969. A View of Life. Menlo Park, CA: Benjamin
Cummings, 1981 (with S. Gould and S. Singer).
For More Information See: Current Biography Year-
hook. New York: H. W. Wilson, 1970, 258-60. >4 Slot
Machine, A Broken Test Tube (autobiography). New
York: Harper and Row, 1984.
Commentary: Salvador Luria shared the Nobel Prize
for his part in "discoveries conceming the replication
mechanism and the genetic structure of viruses."
Luria, working with Delbrück, developed techniques
for purifying viruses and discovered that generations
of viruses mutate, and thal during bacteriophage
growth, spontaneous mutations occurred in both the
bacteriophages and in the host bacterial cells. He also
worked on the phenomena of lysogeny and transduc-
tion, as well as being a social conscience of the scienti-
fic Community, championing a variety of causes.
(A.N.)
1970
Axelrod, Julius 308
PRIZE Medicine and Physiology, 1970. BORN: May 30,
1912; New York, NY. parents: Father, Isadore Axel-
rod; Mother, Molly Liechtling Axelrod. nationality:
American. RELIGION: Jewish. education: City College
of New York, B.S., 1933; New York Univ., M.A.,
1941; George Washington Univ., Washington, DC,
Ph.D., 1955. SPOUSE: Sally Taub, married August 30,
1938. CHILDREN Paul Mark, son; Alfred Nathan, son.
CAREER: New York Univ., Researcher, 1933-49; Na-
tional Institutes of Health, MD, Researcher and Ad-
ministrator, 1950-. OTHER AWARDS: Meritorious Re-
search Award, Association for Research on Nervous
and Mental Diseases, 1965; Gairdner Award, 1967;
Alumni Distinguished Achievement Award, George
Washington U., 1968; Claude Bemard Professorship
and Award, U. of Montreal, 1969; Distinguished Ser-
vice Award, 1970; Distinguished Service Award, Mod-
em Medicine Magazine, 1970; Albert Einstein Award,
Yeshiva U., 1971; Rudolph Virchow Medal, 1971;
Myrtle Wreaih Award, Hadassah, 1972; Torald Soll-
mann Award, American Society of Pharmacology and
Experimental Therapeutics, 1973.
Selected Publications: ""Reduction in the Accumula-
tion of Norepinephrine 3H in Experimental Hyperten-
sion." Life Science 5 (1966): 2283-91 (with others).
"Control of Catechol Amine Metabolism." Progress in
Endocrinology, International Congress of Endocrinol-
ogy, 3rd (1968): 286-93. The Pineal. New York: Aca-
demic Press, 1968 (with R. Wurthman and D. Kt!ly).
"Biochemical Pharmacology of Catechol Amines and
Its Clinical Implications.'' Transactions of the Ameri-
can Neurological Association 96 (1972): 179-86.
For More Information See: Biographical Encyclope-
dia of Scientists. New York: Facts on File, 34-35.
People 11 (February 5, 1979): 24.
Commentary: Julius Axelrod shared the Nobel Prize
for his role in developing the available knowledge
about humoral transmitters in sympathetic nerves. Ax-
elrod used tagged epinephrine and norepinephrine to
show that the injected drugs equilibrated with the pool
of transmitters in the nerve Channels. He studied the
action of many drugs and proved that their action was
due to the changes they caused in the storage of
neurotransmitters. Axelrod also studied the role of two
enzymes which degrade the catecholamines, of which
norepinephrine is one. With Bemard Brodie, he was
responsible for the widely used drug Tylenol. (K.F.)
Katz. Bernard. Sir 309
PRIZE: Medicine and Physiology, 1970. BORN: March
26, 1911; Leipzig, Germany. parents: Father, Max N.
Katz; Mother, Eugenie Rabinowitz Katz. nationality:
German; later British Citizen. RELIGION: Jewish. edu-
cation: Univ. of Leipzig, Germany, M.D., 1934;
Univ. of London, England, Ph.D., 1938. SPOUSE: Mar-
querite Penly, married October 27, 1945. children:
David, son; Jonathan, son. career: Sydney Hospital,
Australia, Physician, 1939-42; British Army, 1942-45;
Univ. of London, England, Professor and Administra-
tor, 1946-78. OTHER AWARDS: Garten Prize, U. of Leip-
zig, 1934; Feldberg Foundation Award, 1965; Baly
Medal, Royal College of Physicians, 1967; Copley
Medal, Royal Society, 1967; Knighthood, 1969.
Selected Publications: Electric Excitation ofNerxe: A
Review. London: Oxford U. Press, 1939. How Cells
Communicate. San Francisco, CA: W. H. Freeman,
1961. Nerve, Muscle, and Synapse. New York:
McGraw-Hill, 1966. The Release of Neural Transmitter
Substance. Springfield, IL: Thomas, 1969.
For More Information See: Biographical Encyclope-
dia of Scientists. New York: Facts on File, 1981, 427.
Science 170 (October 23, 1970): 422-24.
Medicine and Physiology* US
0
c
o
Icy, 1985 (wiih E. Gall and W. Cowan). Molecular
Basis of Neural Development. New York: Wiley, 1985
(wiih E. Gall and W. Cowan).
For More Information See: Biographical Encyclope-
dia of Scientists. New York: Facls on File, 1981, 226.
Science 178 (Ociober 27, 1972): 384-86.
Commentary: Gerald Edelman shared the Nobel
Prize for bis research on the chemical slructure of
antibodies. His disseriation used Rodney Portefs
methods to cleave and study the structure of human
immunoglobulins. Later research led to the cleavage of
the large molecules into component Polypeptide
chains, using urea. Edelman reported two difTerent
Polypeptides and difTerent antigen-binding properties,
which stimulated much of the later work in this field.
He also succeeded in determining the structure of
human myeloma protein. (B.I.M.)
Porter, Rodney Robert 313
PRIZE: Medicine and Physiology, 1972. born: October
8, 1917; Liverpool, England, died: September 6, 1985;
Wmchester, England, parents: Father, Joseph L. Por-
ter; Mether, Isobel M. Porter, nationality. British.
RELIGIO: <: Most probably Christian/Protestant, educa-
TION: Cambridge Univ., England; Liverpool Univ.,
England. spousE: Julia Frances New, married 1948.
CHILDREN: Nigel, son; Tim, son; Susan, daughter;
Ruth, daughter; Helen, daughter. career: National In-
stitute for Medical Research, London, England, Re-
searcher, 1949-60; London Univ., England, Professor,
1960-67; Oxford Univ., England, Professor, 1967-85.
OTHER AWARDS: Award of Merit, Gairdner Foundation,
1966; Ciba Medal, Biochemistry Society, 1967; Karl
Landsteiner Memorial Award, American Association
of Blood Banks, 1968; Royal Medal, Royal Society,
1973. ^
Selected Publications: Defence and Recognition. Bal-
timore, MD: University Park Press, 1973. Chemical
Aspects of Immunology. Burlington, NC: Carolina Bio-
logical Supply Company, 1976. Contemporary Topics
in Molecular Immunology. Volume 6, New York: Ple-
num Press, 1976 (with G. Ada). Biochemistry and
Genetics of Complement: A Discussion. London: Royal
Society, 1984.
For More Information See: Biographical Encyclope-
dia of Scientists. New York: Facts on File, 1981, 648-
49. New York Times Biographical Serxice (1972): 1779.
Science 178 (October 27, 1972): 384-86.
Commentary: Rodney Porter won the Nobel Prize
for his research on the chemical slructure of anti-
bodies. He developed the method of selective cleavage
wiih enzymes and succeeded in separating antibodies
into two difTerent parts with the enzyme papain. The
activities of the two parts fit the known bivalency of
immunoglobulin G. Later, Porter separated rabbit im-
munoglobulin Polypeptides and developed the four-
chain model for immunoglobulin G structure. (R.K.)
1973
Lorenz, Konrad Zacharias 314
PRIZE: Medicine and Physiology, 1973. BORN. Novem-
ber 7, 1903; Vienna, Austria. parents: Father, Adolf
Lorenz; Mother, Emma Lecher Lorenz, nationality:
Austrian. RELIGION: Most probably Christian/Protes-
tant. EDUCATION: Univ. of Vienna, Austria, M.D.,
1928; Univ. of Vienna, Austria, Ph.D., 1933. SPOUSE:
Margarethe "GretP Gebhardt, married June 24, 1927.
CHILDREN: Agnes, daughter; Dagmar, daughter; Thom-
as, son. CAREER: Univ. of Vienna, Austria, Professor,
1928-40; Univ. of Königsberg, Germany, Professor,
1940-42; German Army, 1942-44; Soviet Armenia,
Prisoner of War, 1944-48; Institute of Comparative
Elhology, Altenberg, Austria, Administrator, 1949-51;
Max Planck Foundation, Germany, Administrator,
1951-73. OTHER AWARDS: Gold Medal, Zoological Soci-
ety of New York, 1955; City Prize, Vienna, 1959;
Gold Bölsche Medal, 1962; Austrian Distinction for
Science and Art, 1964; Prix Mondial, Cino de Duca,
1969; Kaiinga Prize, UNESCO, 1970; Order Pour le
Merite; Grosses Verdienstkreuz, 1974; Bayerischer
Verdienstorden, 1974.
Selected Publications: On Aggression. New York:
Harcourt, Brace and Worid, 1966. Evolution and
Modification of Behavior. Chicago: U. of Chicago
Press, 1967. Studies in Animal and Human Behavior.
Cambridge, MA: Harvard U. Press, 1970-71.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1977, .?74-77. Evans,
Richard. Konrad Lorenz: The Man ana His Ideas. New
York: Harcourt, Brace, Jovanovich, 1975.
Commentary: Konrad Lorenz shared the Nobel
Prize for his work in ethology (the comparative study
of the behavior of animals in their natural environ-
ment). He worked mostly with birds, particulariy
geese, and was especially well known for his study of
aggressive behavior, of imprinting (the programed ac-
tion of following the first moving object seen after
hatching), and of the effects of isolation and over-
crowding on young primates. (B.I.M.)
Tinbergen, Nikolaas 315
PRIZE: Medicine and Physiology, 1973. BORN: April 15,
1907; The Hague, Netherlands. parentS: Father, Dirk
Comelus Tinbergen; Mother, Jeannette Van Eek Tin-
bergen. NATIONALITY: Dutch. RELIGION: AgnOStic; from
Protestant background. education: Univ. of Leiden,
Netheriands, Ph.D., 1932. SPOUSE: Elisabeth "Lies"
Amelie Rutlen, married April 14, 1932. children:
Jacob, son; Catharina, daughter; Dirk, son; Jannetje,
daughter; Gerardina, daughter. career: Univ. of
Leiden, Netherlands, Professor, 1933-49; German Pris-
oner of War, 1945-47; Oxford Univ., England, Profes-
sor, 1949-73. OTHER AWARDS: Bölsche Medal, 1969;
Italia Prize for TV Documentaries, 1969; Godman-
Salvin Medal, British Omithology Union, 1969; Jan
Swammerdam Medal, 1973.
Selected Publications: The Animal in Its World: Ex-
plorations of an Ethologist, 7 9i2-72( collected papers).
Cambridge, MA: Harvard U. Press, 1972-73. Early
Childhood Autism: An Ethological Approach. Beriin: P.
Parry, 1 972 (with E.A. Tinbergen).
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1975, 414-16. Psychol-
ogy Today (March 1974): 68-71.
Commentary: Nikolaas Tinbergen received the No-
bel for his studies of animal behavior, in acknowledge-
ment of the importance of ethological research to the
understanding of human behavior. Best known for his
studies of the habits of gulls, Tinbergen also re-
searched the homing instincts of digger wasps, the
mating rituals of sticklebacks, and the color adapta-
tions of butterflies. His later studies of autism in chil-
dren were also noteworthy. (B.LM.)
•'
M
JI2 The H'ho's H'ho of Nobel Prize Wmners
c
3
u
o
Commentar>: Bernard Kalz shared ihc Nobel Prizc
for his contribution to ihe knowledge of the mecha-
nisms involved in Ihe release of Iransmiller subslances
from nerve lerminals. Kalz discovered Ihal there was a
polenlial presenl al a neuromuscular junclion even
afler slimulalion and proposed ihe quanlum hypolh-
esis (ihai nerve endings secrele acelylcholine in quan-
la, and ihal slimulalion enormously increases the
quanla released). He also researched ihe efTecls of
sodium, polassium, and calcium on acliviiy in the
junclion. (K.F.)
von Euler, Ulf Svante 310
PRIZE: Medicine and Physiology, 1970. BORN: February
7, 1905; Slockholm, Sweden. died: March 10, 1983;
Slockholm, Sweden. parents: Falher, Hans von Euler;
Molher, Aslrid Cleve von Euler. nationality: Swed-
ish. RELIGION: Proleslanl. education: Karolinska In-
slilule, Sweden, M.D., 1930. spouse: Jane Soden-
sliema, married April 12, 1930, divorced (no dale
found); Dagmar Cronsledl, married Augusl 20, 1958.
CHILDREN: Lco, son; Chrislopher, son; Ursula, daugh-
ler; Marie, daughler. career: Karolinska Inslilule,
Sweden, Professor and Adminislralor, 1930-71. other
AWARDS: Commander, Order of ihe North Slar, Swe-
den; Cruzeiro do Sul, Brazil, 1952; Palmes Academ-
iques, France; Gairdner Award, 1961; Jahre Prize,
1965; Slouffer Prize, 1967; Grand Gross AI Merilo
Civil, Spain, 1979.
Selected Publications: "^Hypertension afler Bilaleral
Nephreclomy in ihe Ral." Nature 160 (1947): 905
(wiih E. Braun-Menendez). Noradrenaline: Chemistry,
Physiology, Pharmacology, and Clinical Aspects.
Springfield, IL: Thomas, 1956. Prostaglandins. New
York: Academic Press, 1968. Release and Uptake
Functions in Adrenergic Nerve Granules. Liverpool:
Liverpool U. Press, 1982.
For More Information See: Biographical Encyclope-
dia of Scientists. New York: Facls on File, 1981, 815.
Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society.
London: Royal Sociely, 1985 (Volume 31), 143-70.
Commentar>: Ulf von Euler was awarded Ihe Nobel
Prize for his coniribulion lo knowledge conceming
humoral Iransmillers in sympaihelic nerves. Von Euler
was responsible for isolalion and identification of
norepinephrine as Ihe Iransmiller in ihe sympaihelic
nervous syslem and elaboralion of ils role in siress
condilions. He also found ihal slimulalion of ihe
nerve lo ihe adrenal gland produced increased adrenal
epinephrine and isolaied and characterized ihe
norepinephrine slorage unils in nerves. Von Euler,
early in his career, discovered Prostaglandin, which
would laier become a much-sludied eniiiy. (K.F.)
1971
Sutherland, Earl Wilbur, Jr. 311
PRIZE: Medicine and Physiologv, 1971. BORN: Novem-
ber 19, 1915; Burlingame, KS.' died: March 9, 1974;
Miami, FL. parents: Falher, Earl Wilbur Sulherland;
Molher, Edilh Harlshorn Sulherland. nationality:
American. RELIGION: Proleslanl. education: Wash-
burn College, KS, B.S., 1937; Washinglon Univ., MO,
M.D., 1942. SPOUSE: Mildred Rice, married 1937, di-
vorced 1962; Claudia Sebesle Smilh, married 1963.
CHILDREN: 2 sons; 2 daughlers. career: Washinglon
Univ., MO, Professor, 1940-42; Uniled Slales Army,
1942-45; Washinglon Univ., MO, Professor, 1945-53;
Case Weslern Reserve Univ., OH, Professor, 1953-63;
Vanderbill Univ., TN, Professor, 1963-73; Univ. of
Miami, FL, Professor, 1973-74. other awards: Laskcr
Award, 1970; Achievemenl Award, American Hcarl
Association, 1971; Nalional Medal of Science, Uniled
Slales, 1973.
Selected Publications: "Hormonal Regulalory
Mechanisms.*" Proceedings of the Third International
Congress of Biochemistry. New York: Academic Press,
1955, 318-27. "The Propcrlies of an Adcnine
Ribonucleolide Produced wiih Cellular Parlicles, ATP,
Mg+-»-, and Epinephrine or Glucagon." Journal of the
American Chemical Society 79 (1957): 3068 (wiih
T.W. Rall). "Formalion of a Cyclic Adenine
Ribonucleolide by Tissue Parlicles." Journal of Bio-
logical Chemistry 232 (1958): 1065-76 (wiih T.W.
Rall). "The Biological Role of Adenosine 3', 5 '-Phos-
phate.'' Harvev Lecture Series. New York: Academic
Press, 1962 (Volume 57), 17-33. "The Role of Cyclic
3', 5A-AMP in Responses to Calecholamines and Oth-
er Hormones.'' Pharmacological Reviews 18 (1966):
145-61 (wiih G.A. Robison). Cyclic \MP. New York:
Academic Press, 1971 (wiih G.A. Robison and R.W.
Bulcher).
For More Information See: Biographical Memoirs of
the National Academy of Sciences. Washinglon, DC:
Nalional Academy of Sciences, 1978 (Volume 49),
319-50. Time 98 (Oclober 25, 1971): 63.
Commentary: Earl Sutherland received the Nobel
Prize for "his long study of hormones, the chemical
subslances ihal regulate virlually every body funclion."
During his career, he invesligaled Ihe regulalion of
carbohydrale metabolism by the hormone adrenaline
inleraclion wiih Phosphorylase, the role of Ihe cyclic
AMP intermediate in hormonal activities, and the in-
volvemenl of cyclic AMP in Iransmission of genetic
informalion and in abnormal cell growth. (B.LM.)
1972
Edelman, Gerald Maurice 312
PRIZE: Medicine and Physiology, 1972. BORN: July 1,
1929; New York, NY. parentS: Falher, Edward Edel-
man; Mother, Anna Freedman Edelman. nationality:
American. RELIGION: Jewish. education: Ursinus Col-
lege, PA, B.S., 1950; Univ. of Pennsylvania, M.D.,
1954; Rockefeiler Univ., NY, Ph.D., 1960. SPOUSE:
Maxine Morrison, married June 11, 1950. children:
Eric, son; David, son; Judilh, daughler. CAREER:
Rockefcller Univ., NY, Professor and Adminislralor,
1957-. OTHER AWARDS: Spencer Morris Award, U. of
Pennsylvania, 1954; Eli Lilly Award, Harvey Sociely,
1965; Annual Alumni Award, Ursinus College, 1969;
Albert Einstein Commemoralive Award, Yeshiva U.,
1974; Buchman Memorial Award, California Inslilule
of Technology, 1975; Rabbi Shai Schaknai Memorial
Prize, Hebrew U., 1977.
Selected Publications: "The Slruclure and Function
of Antibodies." Scientific American 223 (Augusl 1970):
34-42. Cellular Selection and Regulation in the Im-
mune Response. New York: Raven Press, 1974. Molec-
ular Machinery of the Membrane. Cambridge, MA:
Massachusetts Institute of Technology Press, 1975. Dy-
namic Aspects of Neocortical Function. New York: Wi-
Mediane and Physiology' 115
^)
(
o
1970. CHILDREN: Philip Theodore, son; Georgia
Teodora, daughter. career Univ. of Bucharesi, Ru-
mania, Professor, 1935-45; Rockefeiler Univ., NY,
Professor, 1946-72; Yale Univ., CT, Professor, 1972-.
OTHER AWARDS: PassHHo Award, American Medical
Association, 1964; Lasker Award, 1966; Gairdner Spe-
cial Award, 1967; Horowitz Prize, 1970; Warren Prize,
Massachusetts General Hospital.
Selected Publications: "The Nature of the Golgi Ap-
paratus. I and II.*' Journal of Morphology 85 (1949):
35-111 (with A. Claude). "Liver Microsomes. An In-
tcgrated Morphological and Biochemical Study. ** /
Biophys. Biochem. Cytol. 2 (1956): 171-200 (with P.
Siekovitz). "Pancreatic Microsomes. An Integrated
Morphological and Biochemical Study." / Biophys.
Biochem. Cytol 2 (1956): 671-90 (with P. Siekovitz).
"Functional Changes in the Structure of Cell Compo-
nents.*' Subcellular Farticles, Symposium, Woods Hole,
MA (1958): 64-80.
For More Information See: Biographical Encyclope-
dia of Scientists. New York: Facts on File, 1981, 612.
Science 186 (November 8, 1974): 516-20.
Commentary: George Palade shared the Nobel Prize
for his contributions to research on the structure and
f'i iction of the internal components of cells. Paiade
used and refined the available techniques of electron
microscopy and Sedimentation to isolate purified cell
functions and study their biochemical nature. His in-
troduction of osmium tetroxide as a fixative made
electron microscopy a viable technique for the studies.
Palade also studied the synthesis of enzymes on ribo-
somes and the pathways of resulting protein and pro-
vided the firsl detail studies of mitochondrial fme
structure. (B.I.M.)
1975
Baltimore, David 320
PRIZE: Medicme and Physiology, 1975. BORN: March 7,
1938; New York, NY. parents: Father, Richard I.
Baltimore; Mother, Gertrude Lipschitz Baltimore, na-
TiONALiTY: American. Religion: Jewish. education:
Swarthmore College, PA, H.A., 1960; Rockefeiler
Univ., NY, Ph.D., 1964. SPOUSE: Alice S. Huang, mar-
ried October 5, 1968. children: Lauren Rachel,
daughter. career: Albert Einstein College of Medicine,
NY, Researcher, 1964-65; Salk Institute, CA, Re-
searcher, 1965-68; Massachusetts Institute of Technol-
ogy, Professor and Administrator, 1968-. other
AWARDS: Gustav Stcm Award, 1970; Warren Triennial
Prize, Massachusetts General Hospital, 1971; Eli Lilly
Award, 1971; U.S. Steel Foundation Award, 1974;
Gairdner Foundation Annual Award, 1974.
Selected Publications: "Viral RNA-Dependent DNA
Polymerase." Nature (London) 226 (1970): 1211-13.
"RNA-Directed DNA Synthesis and RNA Tumor
Viruses." Advances in Virus Research 17 (1972): 51-94.
Animal Virology, New York: Academic Press, 1976
(with others). Activation and Regulation of Im-
munoglobin Synthesis in Malignant B Cells. Copenha-
gen: Munksgaard, 1979 (with others).
For More Information See: Current Biographv Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1983, 25-28. Science
190 (November 14, 1975): 650, 712-13.
Commentary: David Baltimore received the Nobel
Prize for his contributions to the "discoveries concem-
ing the interaction between tumor viruses and the
genetic material of the cell.'' He and Howard Temin
independently arrived at an explanation of DNA syn-
thesis in RNA tumor viruses through the proposal of a
reverse transcriptase enzyme which allowed DNA syn-
thesis to proceed by copying the RNA element. The
theory, although controversial, was later accepted. Bal-
timore began his career working on RNA virus replica-
tion and moved on to poliovirus and leukemia virus
research laier. His partial synthesis of a mammalian
hemoglobin gene led to his activity in support of limi-
tations of genetic engineering research. He also worked
successfully in synthetic Vaccine research. (B.I.M.)
Dulbecco, Renato 321
PRIZE: Medicine and Physiology, 1975. born: February
22, 1914; Catanzaro, Italy. parents: Father, Leonardo
Dulbecco; Mother, Maria Virdia Dulbecco. national-
ITY: Italian; later American Citizen. RELIGION: Most
probably Christian, education: Univ. of Torino, Italy,
M.D., 1936. SPOUSE: Guiseppina Salvo, married June
1, 1940, divorced 1963; Maureen Muir, married July
17, 1963. CHILDREN: Peter Leonard, son; Maria Vit-
toria, daughter; Fiona Linsey, daughter. career: Univ.
of Torino, Italy, Researcher, 1936-47; Indiana Univ.,
Researcher, 1947-49; California Institute of Technol-
ogy, Professor, 1949-63; Salk Institute, CA, Research-
er, 1963-71; Imperial Cancer Research Fund, London,
England, Administrator, 1971-77; Salk Institute, CA,
Professor, 1977-81. OTHER awardS: John Scott Award,
City of Philadelphia, PA, 1958; Kimball Award, Con-
ference of Public Health Laboratory Directors, 1959;
Albert and Mary Lasker Basic Medical Research
Award, 1964; Howard Taylor Ricketts Award, 1965;
Paul Ehrlich-Ludwig Darmstaedter Prize, 1967; Horo-
witz Prize, Columbia U., 1973; Selman Waksman
Award, National Academy of Sciences, 1974; Man of
the Year, London, 1975; Targo d'oro, Villa San
Giovanni, 1978; Italian-American of the Year, San
Diego, CA, 1978; Decorated Grand GfTiciale, Italian
Republic, 1981; Mandel Gold Medal, Czechoslovak
Academy of Sciences, 1982.
Selected Publications: The Induction of Cancer by
Viruses. San Francisco, CA: W.H. Freeman, 1967. The
Biology ofSmall DNA-Tumor Viruses. New York: MSS
Information Corp., 1974. Induction of Host Systems,
Integration and Excision. Cambridge, MA: Cambridge
U. Press, 1975. Virology^. Hagerstown, MD: Harper
and Row, 1980 (with Howard Ginsberg).
For More Information See: Biographical Encyclope-
dia of Scientists. New York: Facts on File, 1981, 219.
Science 190 (November 14, 1975): 650, 712-13.
Commentar): Renato Dulbecco's Nobel was award-
ed for his contributions to the "discoveries conceming
the interaction between tumor viruses and the genetic
material of the cell.'' He developed many of the tech-
niques used by researchers to study the molecular
biology of animal viruses, including those used by his
colaureates, who had both worked under him. Dul-
becco also did pioneer work on gene transformation by
DNA tumor viruses. (B.I.M.)
. Temin. Howard Martin 322
PRIZE: Medicine and Physiology, 1975. BORN: Decem-
ber 10, 1934; Philadelphia, PA. parentS: Father, Hen-
ry Temin; Mother, Annette Lehman Temin. national-
ITY: American. RELIGION: Jewish. education: Swarth-
more College, PA, B.A., 1955; California Institute of
116 The H'ho's H'ho of Nobel Prize Winners
1)
j
o
Technology, Ph.D., 1959. SPOUSt Rayla Grecnberg,
married May 27, 1962. children Sara Bclh, daughier;
Miriam Judith, daughier. career California Institute
of Technology, Researcher, 1959-60; Univ. of Wiscon-
sin, Professor, i960-, other awards: Warren Trien-
nial Prize, Massachusetts General Hospital, 1971; Spe-
cial Commendation, Medical Society of Wisconsin,
1971; PAP Award, Papanicolaou Institute, 1972; Bert-
ner Award, M.D. Anderson Hospital and Tumor In-
stitute, 1972; U.S. Steel Foundation Award, 1972;
Waksman Award, Theobald Smith Society, 1972; Grif-
fuel Prize, Association of Developmental Recherche
Cancer, Villejuif, France, 1972; Award in Enzyme
Chemistry, American Chemical Society, 1973; Award
for Distinguished Achievement, Modem Medicine,
1973; Gairdner Foundation International Award,
1974; Albert Lasker Award, 1974; Lucy Wortham
James Award, Society of Surgical Oncologisls, 1976;
Alumni Distinguished Service Award, California In-
stitute of Technology, 1976; Gruber Award, American
Academy of Dermatology, 1981.
Selected Publications: "Participation of Deox-
yribonucleic Acid (DNA) in Rous Sarcoma Virus Pro-
duction." Virolog}^ 22 (1964): 486-94. "Carcinogenesis
by Avian Sarcoma Viruses. III. The Differential Effect
of Serum and Polyanions on Multiplication of Unin-
fected and Converted Cells." Journal of the National
Cancer Institute 37 (1966): 167-75. RNA-Directed DNA
Synthesis. San Francisco, CA: W.H. Freeman, 1972.
"RNA-Directed DNA Synthesis and RNA Tumor
Viruses." Advances in Virus Research 17 (1972): 51-94
(with D. Baltimore).
For More Information See: Biographical Encyclope-
dia of Scientists. New York: Facts on File, 198i, 776-
77. Science 190 (November 14, 1975): 650, 712-13.
Commentary: Howard Temin shared the Nobel
Prize for his contributions to the '*discoveries concem-
ing the interaclion between tumor viruses and the
genetic material of the cell." He and David Baltimore
independently proposed an explanation of the DNA
synthesis in RNA tumor viruses. The theory of the
reverse transcriptase enzyme said that the DNA syn-
thesis proceeded by copying the RNA dement. The
theory, contrary to the "central dogma" of molecular
biology at that time, was later accepted. Temin worked
with Rous sarcoma virus, beginning with graduate
work that developed a reproducible assay in vitro for
the tumor virus. (B.I.M.)
1976
Blumberg. Baruch Samuel 323
PRIZE: Medicine and Physiology, 1976. BORN: July 28,
1925; New York, NY. parentS: Father, Meyer Blum-
berg; Mother, Ida Simonoff Blumberg, nationality:
American. RELIGION: Jewish. education: Union Col-
lege, NY, B.S., 1946; Columbia Univ., NY, M.D.,
1951; Oxford Univ., England, Ph.D., 1957. SPOUSE:
Jean Liebesman, married April 4, 1954. children:
George Micah Connor, son; Noah Francis Baruch, son;
Jane Emily, daughter; Anne Francesca, daughter. ca-
reeR: National Institutes of Health, MD, Administra-
tor, 1957-64; Institute for Cancer Research, PA, Ad-
ministrator, 1964-. OTHER AWARDS: Albion O. Berstein
Award, Medical Society of the State of New York,
1969; Grand Scientific Award, Phi Lambda Kappa,
1972; Annual Award, Eastem Pennsylvania Branch of
Ihe American Society for Microbiology, 1972; Eppin-
ger Prize, U. of Freiburg. Germany, 1973; Passano
Award, 1974; Distinguished Achievement Award,
Modern Medicine, 1975; Gairdner Foundation Inter-
national Award, 1975; Karl Landsteiner Memorial
Award, American Association of Blood Banks, 1975;
Scopus Award, American Friends of Hebrew Univer-
sity, 1977; Strittmatter Award, Philadelphia County
Medical Society, 1980.
Selected Publications: Conference on Genetic Poly-
morphisms and Geographie Variations in Disease. Pro-
ceedings. New York: Grüne Sc Stratton, 1962. Australia
Antigen and Hepatitis. Cleveland, OH: Chemical Rub-
ber Co., 1972 (with others). Primary Hepatocellular
Carcinoma and Hepatitis B Virus. Chicago: Yearbook
Medical Publishers, 1982. Hepatitis B: The Virus, the
Disease, and the Vaccine. New York: Plenum Press,
1984 (with K. Eisenstein and I. Milman).
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H. W. Wilson, 1977, 72-74. Science
194 (November 26, 1976): 928-29.
Commentary: The Academy cited Barry Blumberg
for his work in "discoveries concerning mechanisms
involved in the origin jnd spread of infectious dis-
eases." Blumberg identified Australia antigen as the
indicator in the blood of the presence of hepatitis-B,
which became the basis for the test for Screening out
hepatitis-B carriers among blood donors and for Vac-
cine work. His career-long research deall with how and
why people of difierent backgrounds react differently
to disease. (B.I.M.)
Gajdusek, Daniel Carleton 324
PRIZE: Medicine and Physiology, 1976. born: Septem-
ber 9, 1923; Yonkers, NY. parents: Father, Karl A.
Gajdusek; Mother, Ottilia Dobroczki Gajdusek. na-
TiONALiTY: American. Religion: Most probably Chris-
tian. EDUCATION: Univ. of Rochester, NY, B.S., 1943;
Harvard Univ., MA, M.D., 1946. spouse: None. chil-
DREN: 21 adopted children from New Guinea, Ivan
Mbaginlao; Josede Figirliyong; Jesus Raglmar; Jesus
Mororui; Mathias Maradol; Jesus Tamel; Jesus Salalu;
John Paul Runman; Yavine Borima; Arthur Yolwa;
Joe Yongorimah Kintoki; Thomas Youmog; Toni
Wanevi; Toname Ikabala; Magame Prima; Senavayo
Anua; Igitava Yariga; Luwi Ivavara; Irvam'bin'ai Un-
dae'mai; Steven Malruio; Susanna Undopmaina. ca-
REER: Columbia Presbyterian Medical Center, NY,
Physician, 1946-47; Pediatrics Children's Hospital,
OH, Physician, 1947-48; Harvard Univ., MA, Re-
searcher, 1949-52; Walter Reed Army Institute of Re-
search, Washington, DC, Researcher, 1952-53; Insti-
tute Pasteur, Iran, Researcher, 1954-55; Walter and
Eliza Hall Institute of Medical Research, Australia,
Researcher, 1955-57; National Institutes of Health,
MD, Administrator, 1958-. other awards: E. Meade
Johnson Award, American Academy of Pediatrics,
1963; Superior Service Award, National Institutes of
Health, 1970; Distinguished Service Award, Depart-
ment of Health, Education and Weifare, 1975; Profes-
sor Lucian Dautrebande Prize, Belgium, 1976; Cotzias
Prize, American Academy of Neurology, 1979.
Selected Publications: Journals. Study of Child
Growth and Development of Disease Patterns in Primi-
tive Cultures. Bethesda, MD: National Institute of
Neurological Diseases and Blindness, 1963. Slow La-
tent and Temperate Virus Infections. Bethesda, MD:
National Institute of Health, 1965 (with C. Gibbs, Jr.,
.1
118 The Who's Who of Nobel Prize H'inners
c
(
( I
For More Information See: The Nobel Duel. New
York: Doubleday, 1981. Pioneers in Neuroendocrinol-
ogy 11. New York: Plenum Press, 1978, 351. Science
198 (November 11, 1977): 594-95.
Commentary: The Academy ciled Andrew Schally
and bis colaureales for work ihal **opened new vistas
within biological and medical research far outside the
border of their own spheres of inleresl,'' specifically
Ihat research which conlribuled lo the underslanding
of the production of peptide hormones in the brain.
Schally idenlified and synthesized, along wiih his col-
aureate, Roger Guillemin, three brain hormones
(Ihyrotropin-releasing factor, luteinizing-hormone-re-
leasing factor, and growth hormone release inhibiling
factor) that the hypothalamus uses to direct the release
of pituitary hormones. The resultant understanding of
the brain's role in body chemistry and the research
therein has been enormously increased as a result of
their efTorts. (R.K.)
Yalow, Rosalyn Sussman 327
PRIZE: Medicine and Physiology, 1977. born: July 19,
1921; New York, NY. parents: Father, Simon Suss-
man; Mother, Clara Zipper Sussman. nationality:
American. Religion: Jewish. education: Hunter Col-
lege, NY, A.B., 1941; Univ. of Illinois, M.S., 1942;
Univ. of Ilhnois, Ph.D., 1945. SPOUSE: A. Aaron
Yalow, married June 6, 1943. children: Benjamin,
/ son; Elanna, daughter. career: Hunter College, NY,
Professor, 1946-50; VA Hospital, NY, Researcher and
Administrator, 1950-80; Montefiore Medical Center,
NY, Administrator, 1980-. other awardS: William S.
Middleton Medical Research Award, Veterans Admin-
istration, 1960; Eli Lilly Award, American Diabetes
Association, 1961; Federal Woman's Award, 1961;
Van Slyke Award, American Association of Clinical
Chemists, 1968; Award, American College of Physi-
cians, 1971; Dickson Prize, University of Pittsburgh,
PA, 1971; Howard Taylor Ricketts Award, University
of Chicago, IL, 1971; Gairdner Foundation Interna-
tional Award, 1971; Commemorative Medallion,
American Diabetes Association, 1972; Koch Award,
Endocrine Society, 1972; Bernstein Award, Medical
Society of the State of New York, 1974; Boehringer-
Manheim Corporation Award, American Association
of Clinical Chemists, 1975; Science Achievement
Award, American Medical Association, 1975; Excep-
tional Service Award, Veterans Administration, 1975;
A. Cressy Morrison Award, New York Academy of
Sciences, 1975; Distinguished Achievement Award,
Modem Medicine, 1976; Lasker Award, 1976; La
Madonnina International Prize, Milan, 1977; Golden
Plate Award, American Academy Achievement, 1977;
G. von Hevesy Medal, 1978; Rosalyn S. Yalow Re-
search and Development Award, American Diabetes
Association, 1978; Banting Medal, 1978; Torch of
Leaming Award, American Friends of Hebrew Univer-
sity, 1978; Virchow Gold Medal, Virchow-Pirquet
Medical Society, 1978; Gratum Genus Humanum
Gold Medal, World Federation of Nuclear Medicine or
Biology, 1978; Jacobi Medallion, Mount Sinai School
of Medicine, 1978; Jubilee Medal, College of New
Rochelle, 1978; Exceptional Service Award, Veterans
Administration, 1978; Sarasota Medical Award, 1979;
Gold Medal, Phi Lambda Kappa, 1980; Achievement
in Life Award, Encyclopedia Britannica, 1980;
Theobald Smith Award, 1982; John and Samuel Bard
Award, Bard College, 1982; Distinguished Research
Award, Dallas Association of Retarded Citizens, 1 982.
Selected Publications: Peptide Hormones. New
York: American Elsevier, 1973 (with S.A. Berson).
Methods in Radioimmunoassay of Peptide Hormones.
New York: American Elsevier, 1976. Basic Research
and Clinical Medicine. New York: McGraw-Hill, 1981
(with others). Radioimmunoassay. New York: Van
Nostrand-Reinhold, 1984.
For More Information See: Current Biograph v Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1978, 458-60.
"Madame Curie from the Bronx." New York Times
Magazine (\x>n\ 9, 1978): 29-31+.
Commentary: Rosalyn Yalow shared the Nobel for
her contributions to the discovery and development of
radioimmunoassay, a technique which employs radio-
active isotopes to detect and measure the levels of
insulin and hormones in the blood and body tissues.
Yalow's work indicated that diabetes in adults led to
an increase of the insulin level, but the sugar-metabo-
lizing action of the insulin was blocked. Radioim-
munoassays have been used to test donors* blood for
hepatitis virus; to test antibiotic action; and to di-
agnose thyrcid disease, hypertension, hormone-secret-
ing Cancers, Jrug abuse, reproductive failures, and oth-
er growth disorders. (R.K.)
1978
Arber, Werner 328
PRIZE: Medicine and Physiology, 1978. born: June 3,
1929; Granichen, Switzerland. parentS: Father, Julius
Arber; Mother, Maria Arber. nationality: Swiss. Reli-
gion: Protestant. educatioN: Univ. of Geneva, Swit-
zerland, Ph.D., 1958. SPOUSE: Antonia, married June
3, 1966. CHILDREN: Silvia, daughter; Caroline, daugh-
ter. CAREER: Univ. of Southern California, Researcher,
1958-59; Univ. of Geneva, Switzerland, Professor,
1960-70; Univ. of Basel, Switzerland, Professor, 1970-.
Selected Publications: "Biological Specificities of
Deoxyribonucleic Acid.'' Pathol. Microbiol. 25 (1962):
668-81. **Host-Controlled Restriction and Modification
of Bacteriophage.'' Svmp. Soc. Gen. Microbiol. 18
(1968): 295-314. "DNA Modification and Restriction."
Prog Nucleic Acid Res. Mol. Biol. 14 (1974): 1-37.
Genetic Manipulation: Impact on Men and Society.
New York: Cambridge U. Press, 1984.
For More Information See: Asimov's Biographical
Encyclopedia of Science and Technology. Garden City,
NY: Doubleday, 888-89. Science 202 (December 8,
1978): 1069-71.
Commentary: Werner Arber shared the Nobel Prize
for his contributions to "the discovery of restriction
enzymes and their application to problems of molecu-
lar genetics.** Arber began to research the molecular
basis of the host-controlled Variation among bacterial
viruses and found that modification involved DNA
changes and restriction DNA degradation. His model,
later experimentally confirmed, stated that DNA con-
tained specific sites recognizable and cleavable by re-
striction endonucleases with specificities characteristic
of the bacterial strain. The bacterium can methylate
within the DNA molecule, protecting it from cleavage,
but producing modification. Arber's colaureates (and
others) extended his work. (R.K.)
Mediane and Physiology 119
{
(.
Nathans. Daniel 329
PRIZE: Medicinc and Physiology, 1978. BORN: Oclober
30, 1928; Wilminglon, DE. parents: Father, Samuel
Nathans; Molher, Sarah Leviian Nathans, national-
ITY: American. Religion: Jewish. education: Univ. of
Delaware, B.S., 1950; Washington Univ., MO, M.D.,
1954. SPOUSE: Joanne E. Gomberg, married March 4,
1956. children: Eli, son; Jeremy, son; Benjamin, son.
career: Columbia Presbylerian Medical Center, NY,
Physician, 1954-59; Rockefeller Univ., NY, Professor,
1959-62; Johns Hopkins Univ., MD, Professor and
Administrator, 1962-.
Selected Publications: "Purification of a Supematant
Factor That Stimulates Amino Acid Transfer from
Soluble Ribonucleic Acid to Protein." Annais of the
New York Academy of Sciences 88 (1960): 7 18-21.
'*Cell-free Protein Synthesis Directed by Coliphage
MS2 RNA: Synthesis of Intact Viral Coat Protein and
Other Products.** Journal of Molecular Biology 13
(1965): 521-31. "Natural RNA Coding of Bacterial
Protein Synthesis." Methods of Enzymology 12 (1968):
787-91. "Restriction Endonucleases in the Analysis
and Restructuring of DNA Molecules." Annual Review
of Biochemistry 44 (1975): 273-93 (with H. O. Smith).
For More Information See: Biographical Encyclope-
dia of Scientists. New York: Facts on File, 1981, 584-
85. Science 202 (December 8, 1978): 1069-71.
Commentary: Daniel Nathans shared the Nobel
Prize for his contribution to the "development of re-
striction endonucleases, enzymes that can be used to
study genetic Organization and to manipulate DNA for
genetic engineering." Nathans used restriction enzymes
to break up the monkey Cancer virus SV40 and was
able to map the SV40 genes. His techniques were used
by others to map various DNA molecules. Nathans
also described other possible applications, including
the recombinant DNA technique that was the subject
of much controversy about potential dangers and bene-
fits in the world's scientific Community. (A.D.)
Smith, Hamilton Othanel 330
PRIZE: Medicine and Physiology, 1978. BORN: August
23, 1931; New York, NY. parents: Father, Tommie
Harkey Smith; Mother, Bunnie Othanel Smith, na-
tionality: American, religion: From Baptist back-
ground. education: Univ. of California, A.B., 1952;
Johns Hopkins Univ., MD, M.D., 1956. SPOUSE:
Elizabeth Anne Bolton, married May 25, 1957. chil-
DREN: Joel, son; Barry, son; Dirk, son; Kirsten, daugh-
ter; Bryan, son. career: Barnes Hospital, MO, Physi-
cian, 1956-57; U.S. Navy, 1957-59; Henry Ford Hos-
pital, MI, Physician, 1959-62; Univ. of Michigan, Re-
searcher, 1962-67; Johns Hopkins Univ., MD, Profes-
sor, 1967-. OTHER awardS: Guggenheim Fellow, 1975-
76.
Selected Publications: "A Restriction Enzyme from
Hemophilus Influenzae: I. Purification and General
Properties." Journal of Molecular Biology 51 (1970):
379 (with K.W. Wilcox). "A Restriction Enzyme from
Hemophilus Influenzae: II. Base Sequence of the Rec-
ognition Site." Journal of Molecular Biology 51 (1970):
393. "Restriction Endonucleases in the Analysis and
Restructuring of DNA Molecules." Annual Review of
Biochemistry 44 (1975): 273-93 (with D. Nathans).
For More Information See: Biographical Encyclope-
dia of Scientists. New York: Facts on File, 1981, 737-
38. Science 202 (December 8, 1978): 1069-71.
Commentary: The Academy cited Hamilton Smith
for his research on '*lhe discovery of restriction en-
zymes and their application to problems of molecular
genetics." Smith purified and characterized the first
specific restriction endonuclease, from Hemophilus in-
fluenzae. He also interesled his colaureate, Daniel
Nathans, in applying the restriction enzyme in "cho-
pping" experiments and supplied the requisite en-
donuclease to him. (R.K.)
1979
Cormack, Allan MacLeod 331
PRIZE: Medicine and Physiology, 1979. BORN: February
23, 1924; Johannesburg, South Africa. parents: Fa-
ther, George Cormack; Mother, Amelia MacLeod Cor-
mack. NATIONALITY: South African; later American
Citizen, religion: Most probably Christian, educa-
tion: Univ. of Cape Town, South Africa, B.Sc, 1944;
Univ. of Cape Town, South Africa, M. Sc, 1945.
SPOUSE: Barbara Jeanne Seavey, married January 6,
1950. childi:ln: Margaret Jean, daughter; Jean Bar-
bara, daughter; Robert Allan Seavey, Jr., son. career:
Univ. of Cape Town, Rondebosch, South Africa, Pro-
fessor, 1946-56; Harvard Univ., MA, Researcher,
1956-57; Tufts Univ., MA, Professor, 1957-. other
AWARDS: Ballou Medal, Tufts U., 1978; Honorable
Mention, Swedish Radiological Society, 1979; Medal
of Merit, U. of Cape Town, South Africa, 1980.
Selected Publications: "Representation of a Func-
tion by Its Line Integrals, with Some Radiological
Applications.'' Journal of Applied Physics 34
(September 1963): 2722-27. "Representation of a
Function by Its Line Integrals, with Some Radiological
Applications IL Journal of Applied Physics 35 (October
1964): 2908-13. "Small-Angle Scattering of 143-mev
Polarized Protons." Nuclear Physics 56 (1964): 46-64
(with J.N. Palmieri and D.J. Steinberg). "Measurement
of Cross Sections with Neutrons as Targets." Physical
Review 138 (1965): 823-30 (with M.W. Shapiro and A.
M. Koehler).
For More Information See: Physics Today 32
(December 1979): 19-20. Science 206 (November 30,
1979): 1060-62.
Commentar>: The Nobel Prize was awarded to Al-
lan Cormack for his contributions to "the invention of
the x-ray diagnostic technique, compulerized axial
tomography." Cormack developed the equations neces-
sary for image reconstruction, the process in which x-
ray projections of a sample taken at a variety of
different angles are combined, using the Computer, to
reconstruct the image being viewed. Compuler-assisted
tomography (CAT) has become a most valuable addi-
tion to medical diagnostic techniques. (R.K.)
Hounsfield, Godfrey Newbold, Sir 332
PRIZE: Medicine and Physiology, 1979. born: August
28, 1919; Newark, England. parentS: Father, Thomas
Hounsfield; Mother, no record found. nationality:
British. RELIGION: Most probably Christian, educa-
tion: City and Guilds College, England, Radio Com-
munications Qualification, 1938; Faraday House Elec-
trical Engineering College, England, Degree in Elec-
trical and Mechanical Engineering, 1951. SPOUSE:
None. CHILDREN: None. career: Thom EMI Limited,
Middlesex, England, Researcher and Administrator,
1951-. OTHER AWARDS: MacRobcrt Award, 1972; Bar-
120 The H'Ao'5 Who of Nobel Prize Winners
•
f
'0
clay Prize, British Institute of Radiology, 1974; Will-
helm Exner Medal, Austrian Industrial Association,
1974; Ziedses des Plantes Medal, Physikalisch-
Medizinische Gesellschaft, Würzburg, Germany, 1974;
Prince Philip Medal Award, City and Guilds of Lon-
don Institute, 1975; ANS Radiation Award, Georgia
Institute of Technology, 1975; Lasker Award, 1975;
Duddell Bronze Medal, Institute of Physics, 1976;
Golden Plate Award, American Academy of Achieve-
ment, 1976; Churchill Gold Medal, 1976; Gairdner
Foundation Award, 1976; Reginald Mitchell Gold
Medal, Sloke-on-Trent Association of Engineers, 1976;
Ambrogino d'Oro Award, City of Milan, 1980; Deut-
sche Roentgen Plakette, Deutsche Roenigen Museum,
1980.
Selected Publications: "Magnetic Films for Informa-
tion Storage." British Patent 1083673 (September 20,
1967) (with P.H. Brown). "Compulerized Transverse
Axial Scanning (Tomography).'' British Journal of Ra-
diology^ 46 (\ 91 3): 1016.
For More Information See: Current Biographv Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1980, 153-55. Physics
Today 32 (December 1979): 19-20. Science 206
(November 30, 1979): 1060-62.
Commentary: Godfrey Hounsfield shared the Nobel
Prize for his contributions "to the development of the
x-ray scanning System, computerized axial
tomography.** Hounsfield designed the apparatus thal
would permit image reconstruction, the process in
which x-ray projections of a sample laken at a variety
of different angles are combined, using the Computer,
lo reconslruct the image being viewed. The process has
revolutionized medical diagnoslic techniques employ-
ing x-ray methods. Hounsfield was also responsible for
significani developments in radar Systems, Computer
design, and large-capacity memory slorage in Comput-
ers, and continues his research in noninvasive medical
diagnoslic techniques. (R.K.)
1980
Benacerraf, Baruj 333
PRIZE: Medicine and Physiology, 1980. BORN: October
29, 1920; Caracas, Venezuela, parents: Father, Abra-
ham Benacerraf; Mother, Henrietta Lasry Benacerraf.
nationality: Venezuelan; later American Citizen. Reli-
gion: No organized religion; from Jewish background.
education: Lycee Janson, France, baccalaureale,
1940; Columbia Univ., NY, B.S., 1942; Medical Col-
lege of Virginia, M.D., 1945. SPOUSE: Annette Dreyfus,
married March 24, 1943. children: Beryl, daughter.
CAREER: Queens General Hospital, NY, Physician,
1945-46; United States Army, 1946-48; Columbia
Univ., NY, Researcher, 1948-50; Centre National de
Recherche Scientique, France, Administrator, 1950-56;
New York Univ., Professor, 1956-68; National Insti-
tutes of Health, MD, Administrator, 1968-70; Harvard
Univ., MA, Professor and Administrator, 1970-. OTH-
ER AWARDS: Rabbi Shai Schacknai Prize, Hebrew U. of
Jerusalem, 1974; T. Duckett Jones Memorial Award,
Helen Jay Whitney Foundation, 1976; Waterford
Award, 1980.
Selected Publications: "Studies on Hypersensitivity.
III. The Relation between Delayed Reactivity to the
Picryl Group of Conjugates and Contact Sensitivity."
Immunology 2 (1959): 219-29 (with P.G.H. Gell).
"Studies on Hypersensitivity. IV. The Relation be-
tween Contact and Delayed Sensitivity: A Study on
the Specificity of Cellular Immune Reactions." Journal
of Experimental Medicine 113 (1961): 571-85 (with
P.G.H. Gell). '^Antigenicity of Allered Autologous Pro-
leins, a Mechanism of Auloimmune Reactions.'' An-
nais of the New York Academy of Sciences 124 (1965):
126-32. Textbook of Immunology. Baltimore, MD:
Williams and Wilkins, 1 979. Immunogenetics and Im-
mune Regulation. New York: Masson Publications,
1982.
For More Information See; A^^h' York Times Bio-
graphical Serxice (October 1980): 1358-59. Science 210
(November 7, 1980): 621-23.
Commentary: Baruj Benacerraf shared the Nobel
Prize for his contributions lo the explanation of the
"genelically determined structures of the cell surface
thal regulate immunological reaclions.'' Benacerraf
found thal the genes located in the major hislocom-
patibility complex (MHC), which plays a major role in
transplant rejection, control the immune cell inter-
actions thal are responsible for a human immune re-
sponse. Benacerraf continues lo research the complex
System needed for Controlling immune responses.
(R.K.)
Dausset, Jean Baptiste Gabriel Joachim 334
PRIZE: Medicine and Physiology, 1980. BORN: October
19, 1916; Toulouse, France. parentS: Father, Henri
Pierre Jules Dausset; Mother, Elizabeth Brullard Daus-
set. NATIONALITY: Frcnch. RELIGION: Agnoslic; most
probably from Christian background. education:
Univ. of Paris, France, M.D., 1943. SPOUSE: Rosita
Mayoral Lopez, married March 17, 1962. children:
Enric, son; Irene, daughter. career: National Blood
Transfusion Center, France, Administrator, 1946-63;
Univ. of Paris, France, Professor, 1958-77; College de
France, Professor, 1977-. other awards: Grand Prix
Scienlifique, Ville de Paris, 1970; Stralton Leclure
Award, International Hematology Society, 1970; Karl
Landsleiner Award, American Association of Blood
Banks, 1971; Gairdner Foundation Prize, 1977; Koch
Foundation Prize, 1978; Wolf Foundation Prize, 1978.
Selected Publications: Immuno- Hematologie Biolog-
ique et Clinique. Paris: Flammarion, 1956. Tissue Typ-
ing. New York: S. Karger, 1966. Advances in Trans-
plantation. New York: Williams and Wilkins, 1968.
Human Transplantation. Orlando, FL: Grüne and
Stralton, 1968. Tissue Typing Today. Orlando, FL:
Grüne and Stralton, 1971. Histocompatihility Testing.
New York: Williams and Wilkins, 1973. Histocom-
patibility. San Diego, CA: Academic Press, 1976 (with
G. Snell and S. Naihanson). Immunology^ New York:
Academic Press, 1980 (with M. Fougereau). A Modern
Illustration of Experimental Medicine in Action. New
York: Elsevier/North-Holland, 1980 (wiih Felix
Rapaport).
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1981, 108-11. Science
210 (November 7, 1980): 621-23.
Commentary: Jean Daussei received the Nobel Prize
for work thal led to the explanation of "ihe genelically
determined structures of the cell surface thal regulate
immunological reaclions." Dausset firsl eslablished the
exislence in humans of the major hislocompalibility
complex (MHC), which plays a major role in trans-
plant rejection, and led the way to more success in
organ iransplants, as well as lo research on individual
124 The H'/iüj Who of Nobel Prizc Winners
0
c
i)
Swiizerland, Direclor, 1969-. other awards: Marcel
Benorsl Pnze, Berne, Swiizerland, 1979; Paul Ehrlich
Prize, Frankfurt, Germany, 1982.
Selected Publications: "Immunological Speculalion.''
Annual Review' of Microhiology 14 (1960): 341-58.
"Antibody Formation and Immunological Memory."
Macromolecular Behavior (1966): 151-57. **Regulation
of Antibody Synthesis." Transplant. Organum
Geweben, Int. Symp., Bad Hamburg v.d. H., Ger.
(1966): 81-89. "The Immune System." Scientific
American 229 (July 1973): 52-60.
For More Information See: New' Scientist 104
(October 18, 1984): 3-5. Science 226 (November 30,
1984): 1025-28.
Commentary: Niels Jeme, cited as the "leading theo-
retician in immunology during the last 30 years," was
recognized for three theories that propelled the science
of immunology forward. The first (1955) opposed the
view that the body created antibodies as needed and
instead proposed that the body contained all the anti-
bodies needed to fight infection. The second explained
how a type of immune-system cell, the T lymphocyte,
develops in the thymus gland and learns its funclion.
The network theory (1973) postulated that the immune
System was a self-regulating functional network of in-
teracting antibodies and lymphocytes. (R.K.)
Koehler, Georges J.F. 344
PRIZE: Medicine and Physiology, 1984. BORN: April 17,
1946; Munich, Germany. parentS: No record found.
NATIONALITY: Gcrman. RELIGION: Most probably
Christian, education: Univ. of Freiburg, Germany,
doctorate, 1974. spouse: No record found. children:
No record found. Career: Cambridge Univ., England,
Researcher, 1974-76; Basel Institute for Immunology,
Switzerland, Researcher, 1977-84; Max Planck Insti-
tute for Immune Biology, Germany, Director, 1985-.
Selected Publications: "Continuous Culture of Fused
Cells Secreting Antibody of Predefined Specificity."
Nature (London) 256 (1975): 495-97 (with C. Milstein).
"Immunoglobulin Production by Lymphocyte
Hybridomas." European Journal of Immunology 8
(1978): 82-88 (with H. Hengartner and M.J. Shulman).
"Immunoglobulin Chain Loss in Hybridoma Lines."
Proceedings of the National Academv of Sciences USA
11 (1980): 2197-99. "The Technique of Hybridoma
Production." Immunological Methods 2 (1981): 285-98.
For More Information See: New York Times Bio-
graphical Service (October 16, 1984): 1339. Science
226 (November 30, 1984): 1025-28.
Commentary: The Nobel Prize went to Georges J.F.
Koehler and his colaureate, Cesar Milstein, for their
"pioneering contributions to the theory and techniques
of immunology." Koehler helped to develop the tech-
niques for producing monoclonal antibodies, anti-
bodies which have a specific affinity for certain sites
in the body that might permit them, for example, to
attack diseased cells but leave healthy cells intact. The
techniques have been said to lay the basis for medical
advances such as Cancer treatment and the detection
of acquired immune deficiency Syndrome (AIDS).
(R.K.)
Milstein, Cfesar 345
PRIZE: Medicine and Physiology, 1984. born: October
8, 1927; Bahia Bianca, Argentina. parents: Father,
Läzaro Milstein; Molher, Mäxima Milstein. national-
ITY: Argentinian; later British Citizen. Religion Agnos-
tic; from Jewish background. education: Univ. of
Buenos Aires, Argentina, Licenciado en Ciencias
Quimicas, 1952; Univ. of Buenos Aires, Argentina,
Doctor en Quimica, 1957; Cambridge Univ., England,
Ph.D., 1960. SPOUSE Celia Prilleltensky, married 1953.
CHILDREN: No record found. career: National Insti-
tute of Biology, Buenos Aires, Argentina, Researcher,
1961-63; Cambridge Univ., England, Researcher and
Administrator, 1963-. other awards: Silver Jubilee
Medal, 1977; Ciba Medal, Biochemistry Society, 1978;
Rosenstiel Medal, 1979; Avery-Landsleiner Preis,
1979; Rosenberg Prize, 1979; Mattia Award, 1979;
Louisa Gross Horowitz Prize, Columbia U., NY, 1980;
Koch Preis, 1980; Wolf Prize, 1980; Wellcome Foun-
dation Medal, 1980; Jimenez Diaz Medal, 1981; Wil-
liam Bäte Hardy Prize, Cambridge Philosophical Soci-
ety, England, 1981; Sloan Prize, General Motors Can-
cer Research Foundation, 1981; Gairdner Award,
1981; Royal Medal, Royal Society, 1982.
Selected Publications: **Expansion and Contraction
in the Evolution of Immunoglobulin Gene Pools."
Progr. Immunol., Int. Congr. Immunol., Ist (1971):
33-45 (with J. Svasti). "Clonal Variants of Myeloma
Cells.*" Prog. Immunol., Proc. Intern Congr. Immunol.,
2nd 1 (1974): 173-82 (with others). "Continuous Cul-
tures of Fused Cells Secreting Antibody of Predefined
Specificity." Nature (London) 256 (1975): 495-97 (with
G. Koehler). ^'Immunoglobulin Genes in a Mouse
Myeloma and in Mutant Clones.'' Miami Winter Sym-
posium 9 (1975): 131-52 (with others).
For More Information See: New York Times Bio-
graphical Service (October 16, 1984): 1361. Science
226 (November 30, 1984): 1025-28.
Commentary: Cesar Milstein shared the Nobel Prize
for "pioneering contributions to the theory and tech-
niques of immunology," which were said to lay the
basis for advances in medical areas such as Cancer
treatment and the detection of acquired immune defi-
ciency Syndrome (AIDS). In work with his colaureate,
Georges J. F. Koehler, Milstein developed the tech-
niques for producing monoclonal antibodies, anti-
bodies with a specific affinity for certain sites in the
body that might find diseased cells but leave healthy
cells intact. (R.K.)
1985
Brown, Michael Stuart 346
PRIZE: Medicine and Physiology, 1985. BORN: April 13,
1941; New York, NY. parentS: Father, Harvey
Brown; Mother, Evelyn Kaiz Brown, nationality:
American, religion: Jewish. education: Univ. of
Pennsylvania, B.A., 1962; Univ. of Pennsylvania,
M.D., 1966. SPOUSE: Alice Lapin, married June 21,
1964. CHILDREN: Elizabeth Jane, daughter; Sara Ellen,
daughter. career: Massachusetts General Hospital,
Boston, Physician, 1966-68; National Institutes of
Health. MD, Researcher, 1968-71; Univ. of Texas
Health Science Center, Dallas, Professor, 1971-. other
AWARDS: Pfizcr Award, American Chemical Society,
1976; Passano Award, 1978; Lounsbery Award, Na-
tional Academy of Sciences, USA, 1979; Uta Annen-
berg Hazen Award, 1982; Horowitz Prize, Columbia
U., NY, 1984.
Mediane and Fhysiology 125
0
u
fO
Selected Publications: "Binding and Degradation of
Low Density Lipoproteins by Cultured Human
Fibroblasts: Comparison of Cells from a Normal Sub-
ject and from a Patient with Homozygous Familial
Hypercholesterolemia.*' Journal of Biological Chemis-
try 249 (1974): 5153-62 (wiih J.L.Goldstein). "Develo-
pment of a Cell Culture System for Study of the Basic
Defect in Familial Hypercholesterolemia.'' In Athero-
scierosis III: Proceedings of the Third International
Symposium. Berlin: Springer- Verlag, 1974, 422-25
(with J.L. Goldstein). "Expression of the Familial
Hypercholesterolemia Gene in Heterozygotes: Model
for a Dominant Disorder in Man.** Transactions of the
Association of American Physicians 87 (1974): 120-31
(with J.L. Goldstein). "Familial Hypercholesterolemia:
A Genetic Regulalory Defect in Cholesterol Metabo-
lism.'' American Journal of Mediane 58 (1975): 147-50
(with J.L. Goldstein).
For More Information See: Ne\^' York Times
(October 15. 1985): C 1,3. Science 231 (January 10,
1986): 126-29.
Commentar>': Michael Brown and Joseph Goldstein
shared the Nobel Prize for their discoveries which
"revolutionized our knowledge about the regulation of
cholesterol metabolism and the treatment of diseases
caused by abnormally elevated cholesterol levels in the
blood." Brown's early work included study of the role
of enzymes in the chemistry of the digestive System
and of cholesterol production. The Nobel work cen-
tered on the causes of familial hypercholesterolemia
and the discovery that human body cells have surface
receptors which process bloodstream particles that car-
ry cholesterol. (B.S.S.)
Goldstein, Joseph Leonard 347
PRIZE: Medicine and Fhysiology, 1985. born: April 18,
1940; Sumter, SC. parents: Father, Isadore E. Gold-
stein; Mother, Fannie A. Goldstein, nationality:
American. Religion. Jewish. education: Washington
and Lee Univ., VA, B.S., 1962; Southwestem Medical
School, Univ. of Texas, M.D., 1966. SPOUSE: None.
CHILDREN: None. CAREER: Massachuselts General Hos-
pital, Boston, Physician, 1966-68; National Institutes
of Health, MD, Researcher, 1968-70; Univ. of Wash-
ington, Seattle, Researcher, 1970-72; Univ. of Texas
Health Science Center, Dallas, Professor, 1972-. other
AWARDS: Heinrich-Wieland Prize, 1974; Pfizer Award,
American Chemical Society, 1976; Passano Award,
1978; Lounsbery Award, National Academy of Sci-
ences, USA, 1979; Gairdner Foundation Award, 1981;
Award.- New York Academy of Sciences, 1981; Uta
Annenberg Hazen Award, 1982; Horowitz Award. Co-
lumbia U., NY, 1984.
Selected Publications: "Familial Hyper-
cholesterolemia: Identification of a Defect in the Regu-
lation of 3-hydroxy-3-methylglutaryl Coenzyme A Re-
ductase Activity Associated with Overproduction of
Cholesterol." Proceedings National Academy of Sci-
ences USA 70 (1973): 2804-08 (with M.S. Brown).
"Expression of the Familial Hypercholesterolemia
Gene in Heterozygotes: Mechanism for a Dominant
Disorder in Man." Science 185 (1974): 61-63 (with
M.S. Brown). "Homozygous Familial Hyper-
cholesterolemia: Specificity of the Biochemical Defect
in Cultured Cells and Feasibility of Prenatal Detec-
tion." American Journal of Human Genetics 26 (1974):
199-206 (with M.J.E. Harrod and M.S. Brown). "Fa-
milial Hypercholesterolemia: Biochemical, Genetic,
and Pathophysiological Considerations." Advances in
Internal Mediane 20 (1975): 273-96 (with M.S.
Brown).
For More Information See: New York Times
(October 15, 1985): C 1,3. Science 231 (January 10,
1986): 126-29.
Commentar>: Joseph Goldstein shared the Nobel
Prize with Michael Brown for his discoveries which
"revolutionized our knowledge about the regulation of
cholesterol metabolism and the treatment of diseases
caused by abnormally elevated cholesterol levels in the
blood.** His early work included study of the genetic
Code and the genetic aspects of heart disease. The
Nobel work centered on the causes of familial hyper-
cholesterolemia and the discovery that human body
cells have surface receptors that process bloodstream
particles that carry cholesterol. (B.S.S.)
130 The Who's Who of Nobel Prize H'inners
€
r
O
arbitralions and/or trealies involving France, Britain,
and Germany. dTstournelIcs founded ihc Concilialion
Iniernalionalc and worked wiih Andrew Carnegie lo-
ward peace. (C.B.B.)
1911
Asser. Tobias Michael Carel 361
PRIZE: Peace, 1911. born: April 29, 1838; Amsterdam,
Neiherlands. died: July 29, 1913; The Hague, Nelher-
lands. PARENTS: Falher, Carel Daniel Asser; Molher,
(no first name) Godefroi Asser. nationality: Dutch.
RELIGION: Jewish. EDUCATION; Alheneum, Neiherlands,
Doclor of Laws, 1860. spouse: (No firsl name found)
Asser, married (no daie found). children: No record
found. career: Univ. of Amslerdam, Neiherlands,
Professor, 1862-93. other awards: Recipienl of deco-
ralions from ihe govemmenls of Holland, Auslria, Iia-
ly, and Belgium.
Selected Publications: Schets van Het Nederlandsch
Handelsrecht. Haarlem, Neiherlands: Erven F. Bohn,
1873. Schets van Het International Privaatrecht. Haar-
lem, Neiherlands: Erven F. Bohn, 1880.
For More Information See: The Jewish Encvclope-
dia. New York: Funk and Wagnalls, 1925 (Volume 2),
229. "Tobias Asser." In Jaarboeken der Koninklvke
Akademie. Amslerdam: G.G. Vander Posl, 1914.
Commentary: Tobias Asser was recognized by Ihe
Commillee as a "praclical legal slalesman" and "pi-
oneer in ihe field of inlemalional legal relalions." An
aulhorily on inlemalional law, he believed ihat peace
depended on a uniformily in inlemalional private law
which nalions could emulale in iheir national legisla-
lion. To Ihis end, he persuaded ihe Dulch govemmeni
lo convene and presided over four Conferences al The
Hague on inlemalional private law (1893, 1894, 1900,
1904). He was one of Ihe founders of the Institute of
International Law and the Review of Inlemalional
Law and Comparative Legislation. (D.S.)
Fried. Alfred Hermann 362
prize: Peace, 1911. born: November 11, 1864; Vi-
enna, Auslria. died: May 6, 1921; Vienna, Auslria.
PARENTS: No record found. nationality: Austrian. Re-
ligion: Jewish. EDUCATION: No College degrees.
SPOUSE: No record found. children: No record found.
CAREER: Auslria, Bookdealer and Publisher.
Selected Publications: Handbuch der Friedens-
bewegung. Vienna; Leipzig, Germany: Oeslerveichische
Friendensgesellschaft, 1905. Die Grundlogen des Re-
volutionaeren Pacifismus. Tubingen, Germany: Mohr
Reichenbachsche Buchhandlung, 1908. Der Kaiser und
der Weltfrieden. Beriin: Maritima, Veriagsges, 1910.
Der Weltprotest gegen den Versailler Frieden. Leipzig,
Germany: P. Reinhold, 1920.
For More Information See: Encyclopedia Judaica.
Jerusalem: Macmillan, 1971 (Volume 7), 171. Gold-
scheid, R. Alfred Fried. Leipzig, Germany: P. Rein-
hold, 1922.
Commentary: Alfred Fried was recognized by the
Commiltee as perhaps **the mosl industrious literary
pacifisl in the pasl twenty years." Trained as a book-
seller, Fried believed ihai the exisling inlemalional
anarchy would decrease and disappear if international
legal and polilical organizalions could be eslablished.
To this end, he founded the German and Austrian
Peace Societies and cdiled and published several paci-
fisl periodicals in bolh Germany and Auslria. He
worked closely with pacifisl Hertha von Sullner (Nobel
Peace Prize winner in 1905). Accused of high treason
in Auslria for his pacifisl work, he emigraled lo Swii-
zerland to work with prisoners of war. (D.S.)
1912
Root, Elihu 363
PRIZE: Peace, 1912. born: February 15, 1845; Clinton,
NY. DIED: February 7, 1937; New York, NY. parentS:
Falher, Oren Root; Molher, Nancy Whitney Butlrick
Root. NATIONALITY: American. RELIGION: Protestant.
EDUCATION: Hamilton College, NY, A.B., 1864; New
York Univ., law degree, 1867. spouse: Clara Frances
Wales, married January 1878. children: Edith, daugh-
ter; Elihu, Jr., son; Edward Wales, son. career: New
York, Attomey, 1867-99; United States polilical Of-
fices, 1899-1915. OTHER AWARDS RooscveU Medal,
1924; Woodrow Wilson Foundation Medal, 1926; Civ-
ic Forum Medal, 1927; Eleanor van Rensselaer Fairfax
Medal, 1930.
Selected Publications: The Citizens Part in Govern-
ment. New Haven, CT: Yale U. Press, 1907. Experi-
ments in Government and the Essentials of the Con-
stitution. Princelon, NJ: Princeton U. Press, 1913. Ad-
dresses on Government and Citizenship. Cambridge,
MA: Harvard U. Press, 1916. Addresses on Interna-
tional Subjects. Cambridge, MA: Harvard U. Press,
1916. Military and Colonial Policy of the U.S. Cam-
bridge, MA: Harvard U. Press, 1916. Latin America
and the U.S. Cambridge, MA: Harvard U. Press, 1917.
Miscellaneous Addresses. Cambridge, MA: Harvard U.
Press, 1917. Men and Policies. Cambridge, MA: Har-
vard U. Press, 1925.
For More Information See: Jessup, Philip C. Elihu
Root. New York: Dodd, Mead and Co., 1938.
Leopold, Richard W. Elihu Root and the Conservative
Tradition. Boston: Linie, Brown and Co., 1954. The
National Cyclopedia of American Biography. New
York: J. T. White and Co., 1937 (Volume 26), 1-5.
Commentary: Elihu Root won the Nobel Prize for a
number of efforts thal were applauded by the Acad-
emy, including his championing of the Taft proposal
for an unconditional arbilration treaty with Britain,
his Support of no special Privileges for American ship-
ping in the Panama Canal, and his presidency of the
Carnegie Peace Foundation. In addilion lo his peace
efTorts, Root served his counlry well in many years of
public Service, with notable successes in organizing US
involvemenl in Cuba and the Philippines afler the
Spanish-American War, in promoling underslanding
belween South American counlries and belween the
countries of South and North America, and in dealing
with Japan in the dispute over the Status of Japanese
immigranls. (B.S.)
1913
La Fontaine, Henri Marie 364
PRIZE: Peace, 1913. born: April 22, 1854; Brüssels,
Belgium. died: May 14, 1943; Brüssels, Belgium. par-
ENTS: No record found. nationality: Belgian. Reli-
gion: Christian, education: Univ. of Brüssels, Bel-
gium, law doclorale, 1877. spouse: Mathilde Lhoest,
142 The Who's Who of Nobel Prize Winners
G
<
O
dcvelop ihe oflTice of ihc Secretary General of the
United Nations as a nonpolitical arena which could
serve as a Channel of communicaiion and an imparlial
Consultant in international conflicts. Hammarskjold
proved the effectiveness of this philosophy in 1955
when he secured the release of 15 American aviators
shot down and held by the Chinese; in his role as
mediator during the 1956 Middle East crisis; and dur-
ing the 1960-61 problems in the new Republic of the
Congo. (E.G.)
1962
Pauling, Linus Carl see entry 56
1964
King, Martin Luther, Jr. 393
PRIZE: Peace, 1964. born: January 15, 1929; Atlanta
GA. DiED: April 4, 1968; Memphis, TN. parentS:
Father, Martin Luther King, Sr.; Mother, Alberta Wil-
liams King. NATiONALiTY: American. Religion Bap-
tist. EDUCATION: Morehouse College, GA, A.B., 1948;
Crozer Theological Seminary, PA, B.D., 1951; Boston
Univ., MA, Ph.D., 1955. SPOUSE: Coretta Scott, mar-
ried June 18, 1953. children: Youlanda Denise,
daughter; Martin Luther, III, son; Dexter Scott, son;
Bemice Albertine, daughter. career: Ebenezer Baptist
Church, Atlanta, GA, Pastor, 1947-54; Dexter Avenue
Baptist Church, Montgomery, AL, Pastor, 1954-60*
Ebenezer Baptist Church, Atlanta, GA, Pastor, 1960-
68. OTHER AWARDS: Pearl Plafker Award, Crozer The-
ological Seminary, PA, 1951; Spingam Medal, Na-
tional Association for the Advancement of Colored
People, 1957; Man of the Year, Time, 1963.
Selected Publications: Striae Toward Freedom. New
York: Harper and Row, 1958. Strength to Love. New
York: Harper and Row, 1963. Why We Can't Wait.
New York: Harper and Row, 1 964. Where Do We Go
from Here: Chaos or Community. New York: Harper
and Row, 1967. The Trumpet of Conscience. New
York: Harper and Row, 1968.
For More Information See: Ansbro, John. Martin
Luther King, Jr.: The Making of a Mind. Maryknoll,
NY: Orbis Books, 1982. Current Biography Yearbook
New York: H.W. Wilson, 1965, 220-23. King, Coretta
Scott. My Life with Martin Luther King, Jr. New York*
Holt, Rinehart and Winston, 1969.
Commentary: Nobel recipient Martin Luther King,
Jr., received his award for his efTorts to bring aboul
integralion within the United States without violence.
Beginning with the successful boycott of the Montgom-
ery, AL, transit Company that ended segregated seating
on buses in the Community, King led Black Americans
into a new era of achievement of civil rights based on
a nonviolent philosophy and a retum of love for hate.
He was also later a leader in the movement to end the
Vietnam War. (B.S.)
1968
Cassin, Rene-Samuel 399
PRIZE: Peace, 1968. born: October 5, 1887; Bayonne,
France, died: February 20, 1976; Paris, France, par-
ENTS: Father, Henri Cassin; Mother, Gabrielle Dreyfus
Cassin. nationality: French. religion: Jewish. edu-
CATION: Univ. of Aix-en-Provence, France, degree in
humanities, 1908; Univ. of Aix-en-Provence, France,
degree in law, 1908; Univ. of Aix-en-Provence, France'
doctorate, 1914. spouse Simone Yzombard, married
1917. CHILDREN: None. CAREER: Paris, France, Attor-
ney, 1909-14; French Army, 1914-16; Univ. of Aix-en-
Provence, France, Professor, 1916-20; Univ. of Lille,
France, Professor, 1920-29; Univ. of Paris, France,
Professor, 1929-60. other awards: Human Rights
Prize, United Nations, 1968; Goethe Prize, 1973;
Grand Croix Legion d'Honneur; Croix de Guerre.
Selected Publications: La Conception des Droits de
L'Etat dans les Successions d' apres le Code Civil
Suisse. Paris: Sirey, 1914. L'Inegalite entre l'Homme et
la Femme dans la Legislation Civile. Marseille: Bar-
latier, 1919. Pour la Defense de la Paix. Paris: n.p.,
1936. '^How the Charter on Human Rights was Born **
UNESCO Courier 2\ (January 1968): 4-6.
For More Information See: Encyclopedia Judaica.
New York: Macmillan, 1971 (Volume 5), 231. New
York Times (OcXobtT 10, 1968): 1, 14.
Commentary: Rene Cassin was awarded the Nobel
Prize "primarily for his contribution to the protection
of human worth and the rights of man, as set forth in
the Universal Declaration of Human Rights." Re-
nowned as a Jurist, humanitarian, and intemationalist,
Cassin brought to all of his activities a profound re-
spect for human rights. His legal scholarship included
notable work on contracts, inheritance, domicile, and
the inequality between men and women. He was a
major force in French politics during World Wars I
and II and especially in his work with Charies De-
Gaulle. Cassin occupied important positions in France,
Europe, and the United Nations throughout his long
career. He founded the French Federation of Disabied
War Veterans and guided it as well as the High Coun-
cil for Wards of the Nation for many years. But he
will be remembered primarily as a charter member of
the United Nations Commission on Human Rights, its
chair or vice-chair for much of its existence, and the
one most responsible for drafting the Declaration of
Human Rights. (T.B. and B.S.S.)
1970
Borlaug, Norman Ernest 400
PRIZE: Peace, 1970. born: March 25, 1914; Cresco, JA.
PARENTS: Father, Henry O. Boriaug; Mother, Clara
Vaala Borlaug, nationality: American, religion:
Lulheran. education: Univ. of Minnesota, B.S., 1937;
Univ. of Minnesota, M.S., 1940; Univ. of Minnesota'
Ph.D., 1941. SPOUSE: Margaret G. Gibson, married
September 24, 1937. children: Norma Jean Rhoda,
daughter; William Gibson, son. careeR: DuPont, DE,
Microbiologist, 1942-44; Rockefeller Foundation, NY,
Research Scientist and Administrator working primar-
ily in Mexico, 1944-. other awards: Agricultural Edi-
tors Association Award, 1967; International Agronomy
Award, 1968; Distinguished Service Medal, Pakistan,
1968.
For More Information See: Champions of Peace,
Birmingham, England: Paddington Press, 1976, 290-
92. Current Biography Yearbook. New York: H.W.
Wilson, 1971, 50-52. Gray, Tony.
Peace 143
o
c
o
Commentary: Norman Borlaug was ciled by ihe No-
bel Commillec for bis Icadership in ihe **Green Revo-
lution'' in developing counlries in ihal "he has helped
10 provide bread for a hungry world. We have made
this choice in the hope that providing bread will also
give the world peace." Borlaug's contribution wasTmd-
ing a high-yield, dwarf, disease-resistant wheat strain,
capable of cultivation in a wide ränge of climatic
conditions, to provide relief from famine in develop-
ing countries. (M.J.H.)
1971
Brandt, Willy (Frahm, Herbert Ernst Karl) 401
PRIZE: Peace, 1971. born: December 18, 1913; Lübeck,
Germany. parentS: Father, Unknown; Molher, Martha
Frahm; Stepfather, Emil Kuhlman. nationality: Ger-
man. Religion: Anti-religious; from Christian back-
ground. education: No College degrees. spouse: Car-
lotta Thorkildsen, married 1940, divorced 1948; Rut
Hansen Bergaust, married 1948, divorced 1980; Bri-
gitte Seebacher, married 1983. children: Ninja,
daughter; Peter, son; Lars, son; Matln.as, son. Career:
Lübecker Volksbote, Reporter, 1927-33; Lübeck, Ger-
many, Shipbroker, 1933-34; Student and miscellaneous
activities, 1934-39; Norwegian Army, 1940; Stock-
holm, Reporter, 1940-48; Berlin, Germany, Political
Offices to Mayor and in Social Democratic Party,
1948-66; Germany, Political Offices to Chancellor,
1966-. other awardS: Grosskreuz des Verdienstorden
der Bundesrepublik Deutschland, 1959; Grand Gross,
Order of St. Olaf, Norway, 1 960; Freedom Prize, Free-
dom House Organization, 1961; Man of the Year,
Time, 1970; Order of Pius IX, Vatican, 1970;
Reinhold-Niebuhr Prize, 1972; Aspen Institute for Hu-
manistic Studies Prize, 1973; Gold Medal, B'nai Brith,
1981; Third World Prize, 1985.
Selected Publications: My Read to Berlin. Garden
City, NY: Doubleday, 1960. The Ordeal of Coexis-
tence. Cambridge, MA: Harvard U. Press, 1963. A
Peace Policy for Europe. New York: Holt, Rinehart
and Winston, 1969. In Exile: Essays, Reflections and
Letters, 1933-47. Philadelphia, PA: U. of Pennsylvania
Press, 1971. People and Politics: The Years 1960-1975.
Boston: Little, Brown, 1978.
For More Information See: Binder, David. The Oth-
er German: Willy Brandt 's Life & Times. Washington,
DC: New Republic Books, 1975. Current Biography
Yearbook. New York: H.W. Wilson, 1958, 57-58. Har-
pprecht, Klaus. Willy Brandt: Portrait and Seif Por-
trait. Los Angeles: Nash Publishing Co., 1971. Prittie,
Terence. Willy Brandt: Portrait of a Statesman. New
York: Schocken Books, 1974.
Commentary: The Nobel Committee unanimously
selected Willy Brandt, citing his '*efTorls to obtain for
the people of West Berlin the fundamental human
rights of personal security and füll freedom of move-
ment" and his "outstanding efforts in order to create
conditions for peace in Europe." In a long and re-
spected career, he fought Naziism, wrote in Norway
and Germany, and led postwar Germany back to some
measure of economic and political health, working
toward normal relations between East and West.
(S.K.A.)
1973
Kissinger. Henry Alfred 402
PRIZE: Peace, 1973. born: May 27, 1923; Fuerth, Ger-
many. PARENTS: Father, Louis Kissinger; Mother, Pau-
la Stern Kissingen nationality: German; later Ameri-
can Citizen. RELIGION: Jewish. education: Harvard
Univ., MA, A.B., 1950; Harvard Univ., MA, M.A.,
1952; Harvard Univ., MA, Ph.D., 1954. SPOUSE: Ann
Fleischer, married February 6, 1949, divorced 1964;
Nancy Maginnes, married March 30, 1974. CHILDREN:
Elizabeth, daughter; David, son. CAREER: U.S. Army,
1943-46; Harvard Univ., MA. Professor, 1954-69; U.S.
Government, Special Assistant to the President and
Secretary of State, 1969-77; Kissinger Associates,
Chair, 1978-. OTHER awards: Woodrow Wilson Book
Prize, 1958; Guggenheim Fellowship, 1965-66; Gold
Medal, National Institute of Social Sciences, 1972;
Time Man of the Year, 1972; American Institute for
Public Service Award, 1973; Jefferson Award, 1973;
Theodore Roosevelt Award, 1973; American Legion
Distinguished Service Medal, 1974; Wateier Peace
Prize, 1974; Presidential Medal of Freedom, 1977.
Selected Publications: Nuclear Weapons and Foreign
Policy. New York: Harper, 1957. A World Restored:
Metter nich, Castlereagh and the Problem of Peace. Bos-
ton: Houghton-MifTlin, 1957. The Necessity for Choice:
Prospects of American Foreign Policy. New York:
Harper, 1961. The Troubled Partnership: A Re-Apprais-
al of the Atlantic Alliance. New York: McGraw-Hill,
1965. American Foreign Policy. 3d ed. New York:
Norton, 1977. White House Years. Boston: Little,
Brown, 1979.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson Co., 1972, 254-57.
Dickson, Peter W. Kissinger and the Meaning of His-
tory. Cambridge: Cambridge U. Press, 1978. Ency-
clopedia of American Biography. New York: Harper
and Row, 1974, 623-25. Graubard, Stephen R. Kissin-
ger: Portrait of a Mind. New York: Norton, 1973.
Hersh, Seymour M. The Price of Power: Kissinger in
the White House. New York: Summit Books, 1983.
Morris, Roger. Uncertain Greatness: Henry Kissinger
and American Foreign Policy.
Commentary: Henry Kissinger received the Nobel
Prize for his work in **negotiating an end to the war in
Vietnam," together with Le Duc Tho of North Viet-
nam. The awards generated a storm of protests and led
to the resignation of two committee members. Kissin-
ger is known for his scholarly and practical work in
international relations and for his development, as a
govemment Consultant and secretary of State, of
American defense and foreign policy. He is also re-
membered for his long efibrts toward a negotiated
peace between Israel and the Arab countries. (D.B.)
Le Duc Tho (Phan Dinh Khai) 403
PRIZE: Peace, 1973 (refused). born: October 14, 1911;
Dich Le, Vietnam, parents: No record found. nation-
ality: Vietnamese. RELIGION: No record found. educa-
tion: No College degrees. spouse: Married twice. chil-
DREN: No record found. career: Vietnam, Communist
Party Positions, 1930-.
Selected Publications: No record found.
Peace 145
r
<
o
AWARDS Carl von Ossiclzky Medal, Berlin, 1976; Peo-
ple*s Peace Prize, Norway, 1976; Hall of Farne, United
Slales, 1977.
For More Information See: Current Biographv Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1978, 88-91. Deutsch,
Richard. Mairead Corrigan, Betty Williams. Translaled
by Jack Bemard. Woodbury, NY: Barron's, 1977. Her-
shey, Robert D. "Nobels Go to 2 Ulster Women and
to Amnesty International.*' New^ York Times (October
11, 1977): 1+.
Commentary: The award citation praised both
Mairead Corrigan and Betty Williams because they
had "acted from a profound conviclion that the in-
dividual can make a meaningful conlribution lo peace
through constructive reconciliation*' and had "paved
the way for the strong resistance against violence and
misuse of power, which was present in broad circles of
the people." Corrigan's impetus for starting the Irish
group Peace People came from the killing of three of
her nieces and nephews by a car driven by a terrorist
who had been shol. After her sister committed suicide,
she married her brother-in-law, Jack Maguire. She re-
mains an active worker for peace. (K.J.H.)
Williams, Elizabeth 408
PRIZE: Peace, 1976. born: May 22, 1943; Anderson-
stown, Belfast, Northern Ireland. parents: No record
found. NATIONALITY: Irish. RELIGION: Catholic
(mother)/Protestant (father) background. education:
No College degrees. spouse: Ralph Williams, married
June 14, 1961, dissolved (no date found); James T.
Perkins, married 1982. children: Paul, son; Deborah,
daughier. career: Ireland, Clerk and Waitress, 1961-
76; Community of Peace People, Ireland, Leader,
1976-. other AWARDS: Carl von Ossietsky Medal for
Courage, 1976; Norwegian People's Peace Prize, 1976.
Selected Publications: Occasional Writer for Peace
by Peace, 1976-86.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1979, 434-37. Deutsch,
Richard. Mairead Corrigan, Betty Williams. Translated
by Jack Bemard. Woodbury, NY: Barron's, 1977.
Commentary: Betty Williams shared the Nobel Prize
with Mairead Corrigan in recognition of the fact that
"their initiative paved the way for the strong resistance
against violence and misuse of power which was
present in broad circles of the people.*' Shocked into
action by her witnessing of the accidental death
(caused by poiice action) of Mairead Corrigan's sister,
Anne Maguire, and her three children, Betty Williams
and Mairead Corrigan launched the Organization,
Peace People, with the goal of ending the fighting and
killing in Ireland. The Organization, under Williams's
leadership, has remained a force in Ireland and in the
World. (T.B.)
1978
in. Menachim Woltovitch 409
PRIZE: Peace, 1978. born: August 16, 1913; Brest-
Litovsk, Poland. parents: Father, Zeev-Dov Begin;
Mother, Hassia Kossovsky Begin. nationality: Polish;
later Israeli Citizen. RELIGION: Jewish. education:
Warsaw Univ., Poland, Masters of Jurisprudence,
1935. SPOUSE: Aliza Arnold, married 1939. children:
Benjamin, son; Hassia, daughter; Leah, daughter. ca-
reer Betar Zionist Youth Movement, Staff and Ad-
ministrator, 1929-40; Israeli AfTairs and Polilics, 1942-
83.
Selected Publications: The Revolt: Story ofthe Irgun.
Tr. by Shmuel Katz. New York: Schuman, 1951.
White Nighls: The Story of a Prisoner in Russia. Tr. by
Katy Kaplan. London: MacDonald, 1957.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H. W. Wilson Co., 1978, 41-45.
Gervasi, Frank Henry. The Life and Times of Mena-
hem Begin: Rebel to Statesman. New York: Putnam,
1979. Herschier, Gertrude, and Eckman, Lester S.
Menahem Begin: from Freedom Fighter to Statesman.
New York: Shengold Publishers, 1979. Silver, Eric,
Begin: A Biography. London: Weidenfeld and Nicol-
son, 1984.
Commentary: Menachim Begin shared the Nobel
Prize for his "contribution to the two frame agree-
ments on peace in the Middle East, and on peace
between Egypt and Israel, which were signed at Camp
David on September 17, 1978." Begin's entire public
career was dedicated to the achievement and perpetua-
tion of a Jewish State, first as a rebel, then as a
Knesset hawk, and finally as prime minister and peace
negotiator. (I.S.Z.)
El-Sadat, Muhammed Anwar 410
PRIZE: Peace, 1978. born: December 25, 1918; Mit
Abul-Kum, Minufiyah Province, Egypt. died: October
6, 1981; Cairo, Egypt. parents: Father, Muhammed
El-Sadat; Mother, no record found. nationality:
Egyptian. RELIGION: Islamic. education: Royal Mili-
tary Academy, Egypt, baccalaureate, 1938. spouse:
Married 1938; Jihan Safwat Raouf, married 1949.
CHILDREN: 3 daughters by first wife; with second wife,
Gamal, son; Lubna, daughter; Noha, daughter; Jihan,
daughter. career: Egyptian Army and Politics, 1938-
81. OTHER AWARDS: Sinai Medal, 1974; Man of the
Year, Time, 1977; Methodist Peace Prize, 1978.
Selected Publications: Revolt on the Nile. Tr. by
Thomas Graham. London: A. Wingate, 1957. In
Search of Identity: An Autobiography. New York:
Harper and Row, 1978. Speeches and Interviews by
President Anwar el-Sadat. Cairo: Arab Republic of
Egypt, Ministry of Information, 1971-79. The Public
Diary of President Sadat. Ed. by Raphael Israeli.
Leiden, Nelherlands: Brill, 1979.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson Co., 1971, 358-61.
Hirst, David, and Beeson, Irene. Sadat. London: Faber
and Faber, 1981. Narayan, B.K. Anwar el-Sadat: Man
with a Mission. New Delhi: Vikas Publishers, 1977.
Commentary: Anwar Sadat shared the Nobel Prize
for his "^contribution to the two frame agreements on
peace in the Middle East, and on peace between Egypt
and Israel, which were signed at Camp David on
September 17, 1978." In the wake ofthe October War
of 1973, Sadat increasingly sought conciliation with
the Israelis, culminating in his historic trip to Jerusa-
lem in November 1977. Substantive agreements were
reached at the Camp David talks and a peace treaty
was signed in March 1979. This was the highlight of a
career-long involvement in Egyptian military and po-
litical life, which included a role in the overthrow of
the Farouk monarchy. (I.S.Z.)
150 The Who's H'Ao of Nobel Prize Winners
o
(
Selected Publications: The Theory of Sound. 2 vol-
umes. London: Macmillan, 1877-78. Scientific Papers.
6 volumes. Cambridge: Cambridge U. Press, 1899-
1920.
For More Information See: Dictionary of Scientific
Biography. New York: Scribnefs, 1976 (Volume 13),
100-07. Strutl, Robert John. Life of John William
Strutt. Madison, WI: U. of Wisconsin Press, 1965.
Commentary: Lord Rayleigh received the Nobel
Prize "for his investigations into the density of the
most important gases, and for his discovery of argon
in connection with these investigations." His success
was attributable to both his development of new ex-
perimental techniques and his ability to explain the
experimental results obtained. In his career, he
touched many facets of physics-electricity, optics,
capillarity, the gas laws, and sound. Probably his most-
remembered contribution is the explanation of why
the sky is blue. (L.M.)
1905
Lenard, Philipp Edward Anton 423
PRIZE: Physics, 1905. BORN: June 7, 1862; Pressburg,
Hungary. died: May 20, 1947; Messelhausen, Ger-
many. parents: Father, Philipp Lenard; Molher, An-
tonia Baumann Lenard. nationality: Hungarian; later
German Citizen. Religion: Protestant, education:
Univ. of Heidelberg, Germany, Ph.D., 1886. spouse:
Katherine Schlehner, married 1897. children: Wer-
ner, son; others, no record found. career: Univ. of
Heidelberg, Germany, Researcher, 1887-90; Univ. of
Bonn, Germany, Researcher, 1891-94; Univ. of Bres-
lau, Germany, Professor, 1894-95; Technische Hoch-
schule, Aachen, Germany, Professor, 1895-96; Univ. of
Heidelberg, Germany, Professor, 1896-98; Univ. of
Kiel, Germany, Professor, 1898-1907; Univ. of Heidel-
berg, Germany, Professor, 1907-31. other awards:
Rumford Medal, Royal Society, 1904; Franklin Medal,
Franklin Institute, 1905.
Selected Publications: Über Kathodenstrahlen. Leip-
zig, Germany: J. A. Barth, 1906. über Aether und
Materie. Heidelberg, Germany: C. Winter, 1911. Über
Relativitatsprinzip, Aether, Gravitation. Leipzig, Ger-
many: S. Hirzel, 1920.
For More Information See: A Biographical Dictio-
nary of Scientists. New York: Wiley, 1982, 321-22.
Dictionary of Scientific Biography. New York: Scrib-
ner's, 1973 (Volume 8), 180-83.
Commentary: The Commitlee cited Philipp Lenard
"for his work in connection with cathode rays," in
which he studied their magnelic deflection and electro-
static properties. Lenard also made significant con-
tributions to the theory of the structure of atoms, to
falling drop theory, to the phenomena of magnetism
and luminescence, and to the understanding of spectral
lines. His ability to contribute, however, was sadly
marred by his lifelong palhological anti-Semitism,
which did not allow him to accept the work of the
Jewish giants in physics and later made him a willing
supporter of Hitler and "Aryan Physics." (M.N.C.)
('
1906
Thomson, Joseph John, Sir 424
PRIZE Physics, 1906. born: December 18, 1856; Man-
chester, England. DiED: August 30, 1940; Cambridge,
England. parentS: Father, Joseph James Thomson;
Mother, Emma Swindells Thomson, nationality:
British. RELIGION: Anglican. education: Owens Col-
lege, England, engineering degree, 1876; Cambridge
Univ., England, B.A., 1880. SPOUSE: Rose Elisabeth
Paget, married 1890. children: George Paget, son;
Joan, daughter. career: Cambridge Univ., England,
Professor, 1883-1918. other awards: Royal Medal,
Royal Society, 1894; Hughes Medal, 1902; Hodgkins
Medal, Smithsonian Institution, 1902; Knighthood,
1908; Order of Merit, 1912; Copley Medal, Royal
Society, 1914; Franklin Medal, 1923; Scott Medal,
1923; Mescart Medal, Paris, 1927; Guthrie Medal and
Prize, 1928; Dalton Medal, 1931; Faraday Medal, In-
stitution of Civil Engineers, 1938.
Selected Publications: A Treatise on the Motion of
Vortex Rings. London: Macmillan, 1883. Elements of
the Mathematical Theory of Electricity and Magnetism^
Cambridge: Cambridge U. Press, 1895. The Conduc-
tion of Electricity Through Gases. Cambridge: Cam-
bridge U. Press, 1903. Electricity and Matter. West-
minster, England: Constable, 1904. The Corpuscular
Theory of Matter. New York: Scribner's, 1907. Atomic
Theory. Oxford: Clarendon Press, 1914.
For More Information See: Biographical Memoirs of
the Fellows of the Royal Society. London: Royal Soci-
ety, 1939-41 (Volume 3), 587-609. Dictionary of Sci-
entific Biography. New York: Scribner's, 1976 (Volume
13), 362-72. Obituary Notices of Fellows of the Royal
Society. London: Royal Society, 1941 (Volume 3), 587.
Rayleigh, Robert J.S. The Life of J.J. Thomson. Cam-
bridge: Cambridge U. Press, 1943.
Commentary: The Nobel award to J.J. Thomson was
"in recognition of his merits for the theoretic and
experimental study of the conduction of electricity
through gases. ** During his long career at Cambridge,
Thomson established a center for experimental work
on the discharge of electricity through gases and on
Chemical analysis with the aid of positive electric rays.
He also carried out significant investigations on the
structure of atoms and developed a model of atomic
structure which was important to theoretical physics
until it was replaced by the Rutherford model in 1913.
(S.G.)
1907
Michelson. Albert Abraham 425
PRIZE: Physics, 19U7. BORN: December 19, 1853;
Strelno, Germany. DiED: May 9, 1931; Pasadena, CA.
PARENTS: Father, Samuel Michelson; Mother, Rosalie
Przlubska Michelson. nationality: German; later
American Citizen. RELIGION: Jewish. education: Unit-
ed States Naval Academy, MD, baccalaureate, 1873.
SPOUSE: Margaret McLean Hemingway, married April
10, 1877, divorced, 1897; Edna Stanton, married De-
cember 23, 1899. CHILDREN: Albert Hemingway, son;
Truman, son; Elsa, daughter; Madeline, daughter;
Dorothy, daughter; Beatrice, daughter. career: United
States Naval Academy, MD, Professor, 1875-79; Ger-
many and France, Student, 1879-82; Case School of
Physics 151
c
i
(
\ Applied Science, Cleveland, OH, Professor, 1883-89;
Clark Univ., MA, Professor, 1889-92; Univ. of Chi-
cago, IL, Professor, 1892-1929. other awards: Rum-
ford Medal, Royal Society, 1889; Grand Prix, Paris
Exposition, 1900; Matteuci Medal, Rome, Italy, 1904;
Copley Medal, Royal Society, 1907; Elliott Cresson
Medal, 1912; Draper Medal, National Academy of
Sciences, 1916.
Selected Publications: Velocity of Light. Chicago: U.
of Chicago Press, 1 902 Light Waves and Their Uses.
Chicago: U. of Chicago Press, 1903. Studies in Optics.
Chicago: U. of Chicago Press, 1927.
For More Information See: Biographical Memoirs.
National Academy of Sciences. Washington, DC: Na-
tional Academy of Sciences, 1938 (Volume 19), 120-
47. Dictionary of Scientific Biography. New York:
Scribnefs, 1974 (Volume 9), 371-74. Livingston,
Dorothy M. The Master of Light: A Biography of Al-
bert A. Michelson. New York: Scribner's, 1973.
Commentary: Albert Michelson was the recipient of
the Nobel Prize "for his optical precision instruments
and the spectroscopic and metrological investigations
carried out with thc:i aid." Although remembered for
his painstaking measurements of the velocity of light,
Michelson was responsible for the developmenl of the
echelon spectrograph and astrophysical spectroscopy,
measured the rigidity of the Earth, and was a leader in
producing high-quality optical gratings. (CG. and L.S.)
1908
Lippman. Gabriel Jonas 426
PRIZE: Physics, 1908. BORN: August 16, 1845; Hol-
lerich, Luxembourg. died: July 13, 1921; at sea.^ par-
ENTS: No record found. nationality: French. Reli-
gion: Jewish. EDUCATION: Univ. of Paris-Sorbonne,
France, doctorate, 1875. spouse: (No first name found)
Cherbuliez, married 1888. children: None. career:
Sorbonne Univ., Paris, France, Professor, 1878-1921.
Selected Publications: "Extension du Principe de
Camot ä la Theorie des Phenomenes Electriques."
Comptes Rendus de l'Academie des Sciences 82 (1876):
1425. "Photographies Colorees du Spectre, sur Al-
bumine et sur Gelatine Bichromalees." Comptes Ren-
dus de l'Academie des Sciences 115 (1892): 575. "Sur
un Coelostat." Comptes Rendus de l'Academie des Sci-
ences 120(1895): 1015.
For More Information See: Annales de Physique 16
(1921): 156. Dictionary of Scientific Biography. New
York: Scribnefs, 1981 (Volume 7), 387-88.
Commentary: Gabriel Lippman was awarded the
Nobel Prize "for his method, based on the interference
phenomenon, for reproducing colours photographical-
ly." Lippman possessed a far-ranging research mind
which contributed to the fundamental principles of
optics, photochemistry, electricity, and thermodynam-
ics. In addition to his Photographie work, his develop-
ment of a sensitive capillary eleclrometer and his re-
search with pendulum clocks and astronomical devices
are usually mentioned. (V.A.H.)
1909
Braun, Karl Ferdinand 427
PRIZE: Physics, 1909. BORN: Junc 6, 1850; Fulda, Ger-
many. died: April 20, 1918; Brooklyn, NY. parentS:
Falher, Konrad Braun; Mother, Franziska Gohring
Braun, nationality: Gemian. Religion: Christian.
EDUCATION: Univ. of Berlin, Germany, Ph.D., 1872.
SPOUSE: Amelie Bühler, married 1885. children: Con-
rad, son; 1 other son; 2 daughlers. career: Univ. of
Wurzburg, Germany, Researcher, 1872-74; St. Thomas
Gymnasium, Leipzig, Germany, Professor, 1874-76;
Univ. of Marburg, Germany, Professor, 1876-80;
Univ. of Strasbourg, France, Professor, 1880-83; Tech-
nical High School, Karlsruhe, Germany, Professor,
1883-85; Univ. of Tübingen, Germany, Professor,
1885-95; Univ. of Strasbourg, France, Professor, 1895-
1915.
Selected Publications: Ueber den Einfluss von
Steifigkeit, Befestigung und Amplitude auf die Schwin-
gungen von Saiten. Berlin: Druck von G. Schade,
1872. Über Elektrische Kraftübertragung Inbesondere
über Drehstrom. Tübingen, Germany: H. Laupp'sche
Buchhandlung, 1892. Drahtlose Telegraphie durch
Wasser und Luft. Leipzig, Germany: Veit and Co.,
1901. Anleitung für das Photographieren von Tieren.
Berlin: Deutsche Landwirlschafts-Gesellschaft, 1927.
For More Information See: Asimov's Biographical
Encyclopedia of Science and Technology. Garden City,
NY: Doubleday, 1982, 523-24. Dictionary of Scientific
Biography. New York: Scribner's, 1970 (Volume 2),
427-28. '
Commentary: Karl Braun was cited by the Acad-
emy, along with his colaureate, Guglielmo Marconi,
for "contributions lo the development of wireless teleg-
raphy." Braun refined calhode-ray tubes, invented the
oscillograph, and introduced crystal reclifiers, but he is
remembered principally for his modification of the
Marconi transmitting System to permit greater ränge.
He also made significant contributions in his study of
the oscillations of strings and elastic rods, of thermo-
dynamics, and of electricity (specifically, the theory of
Ohm*s Law and the calculation of the electromotive
force of reversible galvanic Clements from thermal
sources). (CS.)
Marconi, Guglielmo 428
PRIZE: Physics, 1909. BORN: April 25, 1874; Bologna,
Italy. DIED: July 20, 1937; Rome, Italy. parents: Fa-
ther, Guiseppi Marconi; Mother, Annie Jameson Mar-
coni. NATIONALITY: Italian. RELIGION: CathoHc. EDUCA-
TION: No College degrees. spouse: Beatrice O'Brien,
married March 16, 1905, divorced 1924; Maria
Crislina Bezzi-Scali, married 1927. children: 1 son;
Degna, daughter, 3 other daughlers. career: Inventor
and Entrepreneur, Italy. other awards: Order of
Saint Anne, Russia; Commander of the Order of Saint
Maurice and Saint Lazarus, 1902; Grand Cross of the
Order of the Crown of Italy, 1902; Freedom of the
City of Rome, 1903; Grand Cross Order of Alphonso
XII; Grand Cordon Order of the Rising Sun; Albert
Medal, Royal Society of Ans.
Selected Publications: ''Wireless Telegraphy." Pro-
ceedings of the Institution of Electrical Engineers 28
(1899): 273. "Wireless Telegraphy." Proceedings of the
Royal Institution of Great Britain 16 (1899-1901): 247-
56. ''Syntonic Wireless Telegraphy." Royal Society of
Arts Journal 49 (1901): 505. "The Progress of Electric
Space Telegraphy."*' Proceedings ofthe Royal Institution
of Great Britain 17 (1902-04): 195-210. "Recent Ad-
vances in Wireless Telegraphy." Proceedings of the
Royal Institution of Great Britain 18 (1905-07): 3i-45.
156 7 he H7jo*5 Who of Nobel Fnzc Winrters
K
(
C
no record found. nationality: Swiss; laier French
Citizen. Religion Christian, educ ation Zürich Poly-
technic, Switzerland, Ph.D., 1883. SPOUSE A.M. Tauf-
flieb, married 1888. children: 3 children. career:
International Bureau of Weights and Measures,
France, Administrator and Researcher, 1883-1936.
other awards Grand Officer, Legion of Honour.
Selected Publications: Tratte Pratique de Thcr-
mometrie de Precision. Paris: Gauthier-Villars, 1889.
"Recherches sur les Aciers au Nickel. Proprieles
Melrologiques." Comptes Rendus Hebdomadaires des
S^ances de l'Academie des Sciences 124 (1897): 752.
**Recherches sur les Aciers au Nickel. Proprieles Mag-
netiques et Deformations Permanentes." Comptes Ren-
dus Hebdomadaires des Seances de l'Academie des Sci-
ences 124 (1897): 1515. "Recherches sur les Aciers au
Nickel. Dilatations aux Temperatures Elevees: Resis-
tance Electrique.'' Comptes Rendus Hebdomadires des
Seances de l'Academie des Sciences 125 (1897): 235.
**Recherches sur les Aciers au Nickel. Variations de
Volumes des Alliages Irreversibles." Comptes Rendus
Hebdomadaires des Seances de l'Academie des Sciences
126 (1898): 738. Les Etats de la Matiere. Taris: Sociele
Asironomique de France, 1908.
For More Information See: Asimov's Biographical
Encvclopedia of Science and Technolog\>. Garden City,
NY: Doubleday, 1982, 586-87. Dictionary of Scientific
Biography. New York: Scribner's, 1972 (Volume 5),
582-83.
Commentary: Charles Edouard Guillaume was
awarded the Nobel Prize "in recognilion of ihe Service
he has rendercd to precision measuremenls in physics
by his discovery of anomalies in nickel steel alloys."
During his years wiih the Bureau International des
Poids et Mesures, his work was concemed with in-
creasing the precision of Standard measures. He was
known for discovering Invar, an iron and nickel alloy
which has a very small coefficient of expansion in
relation to lemperature change. Invar is used in clock-
making and, among other precise instruments, survey-
ors' lapes. Guillaume was also known for redetermin-
ing the volume of the liier; for his work on the mer-
cury ihermometer; and for discovery of anolher alloy,
elinvar, which does not change its elaslicity within a
Wide lemperature change. (B.N.L.)
1921
Einstein. Albert 440
PRIZE: Physics, 1921. born: March 14, 1879; Ulm,
Germany. DIED: April 18, 1955; Princeton, NJ. par-
ENTS: Father, Hermann Einstein; Molher, Pauline
Koch Einslein, nationality. German; laier Swiss and
American Citizen, religion: Jewish. education: Univ.
of Zürich, Switzerland, Ph.D., 1905. spouse: Mileva
Marie, married 1901, divorced 1916; Elsa Einstein,
married 1917. children: Hans Albert, son: Edward,
son. CAREER: Swiss Patent Office, Berne, Switzerland,
Patent Examiner, 1902-08; Univ. of Zürich, Switzer-
land, Professor, 1909-11; German Univ., Prague, Aus-
tria, Professor, 1911-12; Technische Hochschule, Swit-
zerland, Professor, 1912-14; Kaiser Wilhelm Institute,
Germany, Direclor, 1914-33; Princeton Univ., NJ,
Professor, 1933-55. other awards: Bamard Medal,
Columbia U., 1920; Copley Medal, Royal Society,
1925; Gold Medal, Royal Astronomical Society, 1926;
Max Planck Medal, 1929; Franklin Medal. Franklin
Institute, Philadelphia, PA, 1935.
Selected Publications: Relativity, The Special and
the General Theory: A Populär Exposition. Tr. by Rob-
ert W. Lawson. London: Melhuen, 1920. The Meaning
of Relativity: Four Lectures Delivered at Princeton Uni-
versity, May 1921. Tr. by Edwin Plimpton Adams.
London: Melhuen, 1921. Investigations on the Theory
of the Brownian Movement. Tr. by A.D. Cowper. Lon-
don: Melhuen, 1926. The Evolution of Physics: The
Growth of Ideas from Early Concepts to Relativity and
Quanta. Writlen wiih Leopold Infeld. New York: Si-
mon and Schuster, 1938.
For More Information See: Clark, Ronald W. Ein-
stein: The Life and Times. New York: World Publish-
ing, 1971. Current Biography Yearbook. New York:
H.W. Wilson, 1953, 178-81. Dictionary of Scientific
Biography. New York: Scribner's, 1971 (Volume 4),
312-33. Frank, Philipp. Einstein, His Life and Times.
Tr. by G. Rosen. New York: A.A. Knopf, 1947. Hoff-
mann, Banesh, and Dukas, Helen. Albert Einstein-
Creator and Rebel. New York: Viking, 1972. Reiser,
Anton. Albert Einstein, a Biographical Portrait. New
York: Boni, 1930.
Commentary: Allhough the theory of relativity is
synonymous with Albert Einslein, the Nobel Prize was
awarded for his work on the pholoeleclric effect as
described in his 1905 paper "The Quantum Law of the
Emission and Absorption of Light" (Annalen der
Physik). Einstein's Law of the Pholoeleclric Effect be-
came the basis of quantitative pholochemislry. Ein-
stein was nominaied for the award every year from
1910-22 except for 1911 and 1915, and the Nobel
Prize in 1921 noles his contribulions to theorelical
physics in the area of quanlum theory. Albert Ein-
slein's work changed conlemporary ihinking and
formed the basis for the modern science of physics.
(J.S.)
1922
Aston, Francis William 441
PRIZE: Physics, 1922. BORN: September 1, 1877; Har-
borne, Birmingham, England, died: November 20,
1945; Cambridge. England. parentS: Father, William
Aston; Molher, Fanny Charlotte Hallis Aston, nation-
ality: British. RELIGION: Anglican. education: Cam-
bridge Univ., England. B.A., 1912. spouse: None.
CHILDREN: None. CAREER: British Brewery, Chemisl,
1901-03; Univ. of Birmingham, England, Researcher,
1903-09; Cambridge Univ., England. Researcher, 1909-
14; Royal Aircrafi Establishment, England, Researcher,
1914-18; Cambridge Univ., England, Researcher, 1919-
45. OTHER AWARDS: Mackenzie Davidson Medal,
Roenlgen Socieiv. 1920; Hughes Medal, Royal Society,
1922; John Scott Medal, Franklin Institute, PA, 1923;
Palemo Medal, 1923; Roval Medal, Royal Society,
1938; Duddell Medal, Physical Society, 1941.
Selected Publications: '^Constitution of Atmospheric
Neon." Philosophical Magazine 39 (1920): 449-55.
"The Mass Specira of Chemical Elements." Philosophi-
cal Magazine 40 (1920): 628-34. Isotopes. London: E.
Arnold and Co., 1922. Structural Units of the Material
Universe, London: Oxford U. Press, 1925. Mass-Spec-
rhvsics 1^7
c
<_
ij
tra and Isoiopcs. London: Arnold. 1^33. "Masses of
Somc Light Atoms Mcasurcd by Mcans of a New Mass
Specirometer;* Saturc 137 (1936) 357-58
For Morc Information See: Didionury of ScicfUific
Bio^raphv New York: Scribncr's. 1970 (Volume I),
320-22. Ohituary Noticrs of heUows of thc Royal Soci-
ety. Cambridge: Royal Society, 1945-48 (Volume 5),
635-51.
Commenfary: Francis Aston's Nobel Prize was
granled 'Tor his discovcr>, by mcans of his mass spec-
trograph, of isotopes m a large number of non-radioac-
live Clements, and for his cnunciation of thc whole-
numbcr ruic " Beginning in thc ficld of optical prop-
cnics of organic Compounds and m brewer) chcmistr>.
Aston movcd on lo study phenomena in gas discharge
lubcs and discovcrcd ihe Aston Dark Space. His stud-
ies of positive rays led him lo ihe identification of two
isolopcs of neon and evcntually lo ihe invention of thc
mass spcctrograph. Wiih ihis insirumenl, Aston idcn-
lificd 212 naturally occurring isotopes and slaied ihe
Wholc Number Rulc. which says Ihai all isotopes have
very ncarly wholc number masscs relative lo ihc dc-
fined mass of ihe oxygen isolope. (B.S.S.)
Bohr, Niels Henrik David 442
PRIZE Physics. 1922. born: Ociobcr 7, 1885; Copenha-
gen, Denmark. dieD: November 18. 1962: Copcnha-
gen, Denmark. parents: Falber. Christian Bohr: Molh-
er, Ellen Adler Bohr, nationalitv: Danish. RELIGION:
Jew'ish. EDI CATION: Univ. of Copcnhagen, Denmark.
baccalaureaie. 1907; Univ. of Copenhagen. Denmark,
M.S., 1909; Univ. of Copcnhagen. Denmark, Ph.D.,
1911. SPOUSE: Margreihe Norlund, married 1912. CHIL-
DREN: Chrislian. son: Hans, son, Erik, son: Aage. son;
Emesi. son; 1 olher son. career: Cambridge Univ.,
England. Professor, 1911-12: Univ. of Manchester,
England, Professor. 1912-13; Univ. of Copenhagen.
Denmark. Professor. 1913-14; Vicioria Univ.. England,
Professor, 1914-16; Univ. of Copenhagen. Denmark,
Professor and Adminisiralor, 1916-62. other awardS:
Gold Medal. Roval Danish Academv of Sciences.
1907; Hughes Medal. Royal Society. 1921; H. C. 0er-
siad Medal, Sociely for ihe Propagaiion of Natural
Science, 1924; Norwegian Gold Medal. U. of Oslo,
1924; Barnard Medal, Columbia U., NY, 1925;
Maleucci Medal. Sociela Iialiana della Scienze, Rome,
Iialy, 1925; Fraaklin Medal, Franklin Insliluie. Phila-
delphia. PA, 1926; Faraday Medal. Chemical Society
of London. England. 1930; Planck Medal. Deulsche
Physikalische Gesellschafl, 1930; Coplev Medal. Roval
Socieiv. 1938.
Selected Publications: The Theon- of Spectra and
Atomic Constitution: Three Essays. Cambridge: Cam-
bridge U. Press, 1922. Atomic Theory and the Descrip-
tion of Nature. New York: Macmillan. 1934. Atomic
Physics and Human Knowledge. New York: Wiley,
1958. Essays, 1958- 1962, on Atomic Physics and Hu-
man Knowledge. New York: Inlerscience, 1963. On the
Constitution of Atoms and Molecules, Papers of 1913
Reprinted from thc Philosophical Magazine. New York:
Benjamin, 1963.
For More Information See: Dictionary of Scientific
Biography. New York: Scribner's, 197Ö (Volume 2),
239-54. Moore, Ruth E. Niels Bohr: The Man, His
Science, and the World They Changed. New York:
Kjiopf. 1966. Niels Bohr. His Life and li'ork as Seen
hy His Friends and Colleagues. Ediled bv S. Rozenial.
New York: Wilev, 1967.
( ommentary: **Thc mvestigation of the struclure of
atoms and of the radiation emanating from them*'
were recogni/ed as leadmg lo Niels Bohr's Nobel
Pri/e B()hr*s theones on thc exislence of stationary
States of an atomic System and thc iransiiion of Ihe
System from one stationan» State to another lauf Ihe
foundation for much of thc understanding of the phys-
ical and chcmical properties of thc Clements. Bohr
provided exemplar> leadership throughoul his career
in thc devclopment of ihc field of quantum phvsics
(J.N.S.)
1923
Millikan, Robert Andrews 443
PRizt Physics, 1923. bdrn March 22. 1868: Morrison,
IL. DiED Dccember 19, 1953: Pasadena. CA. parents
Falber, Silas Franklin Millikan; Molher. Mary Jane
Andrews Millikan. natiünality; American relkjion:
Congregaiionalisi. editation Oberlin College. OH,
A.B.. 1891: Oberlin College. OH. AM.. 1893; Colum-
bia Univ., NY. Ph.D.. 1895. SPOi'SE Greta Ir\in Blan-
chard. married April 10. 1902. children Clark Blan-
chard. son; Glenn Allen, son; Max Franklin, son. ca-
reer Univ. of Chicago. IL. Professor. 1896-1921;
California Institute of Technology. Professor and Ad-
minisiralor, 1921-46. OTHER AWARDS Comstock Prize.
Naiional .Academv of Sciences, 1913; Edison Medal,
American Insliluie of Eleclrical Engir.cers. 1922;
Hughes Medal. Royal Sociely. 1923; Faraday Medal,
Chemical Sociely of London, 1924; Maiieuci Medal.
Sociela Iialiana della Scienze. 1925; Gold Medal,
American Sociely of Mechanical Engineers. 1926; Mes-
sel Medal, Socieiv of Chemical lndusir\. 1928; Gold
Medal. Holland Society, 1928; Gold Medal. Radiolog-
ical Society of North America. 1930; Gold Medal,
Roosevelt Memorial Associaiion. 1932; Newman Med-
al, 1934; Legion of Honor, France. 1936; Gold Medal,
Franklin Insliluie, PA, 1937; Gold Medal. Ulsier-lrish
Associaiion of NY, 1938; Joy Kjssen Mookerjee Gold
Medal. Indian Associaiion for ihc Culiivaiion of Sci-
ence, 1939; Oersied Medal. .Amencan .Associaiion of
Phvsics Teachers. 1940; Order of ihe Jade, China,
1940; Order AI Merilo, Chile. 1944.
Selected Publications: "Quanium Theorv and Ils
Relaiion lo Pholoelecinc Phenomena.'' Physik. Z. 17
(1916): 217-21. Electron: Its Isolation and Measure-
ment and the Determination of Some of Its Properties.
Chicago: U. of Chicago Press. 1917. '*Radiaiion and
Ihe Eleciron.'^ Nature 101 (1918): 234-37. 254-57
**High-Frequency Rays of Cosmic Origin.'' Science 62
(1925): 445-48. Electrons, Protons, Photons, Neutrons
and Cosmic Rays. Chicago: U. of Chicago Press, 1935.
For More Information See: The Autobiography of
Robert A. Millikan. Nev^ York: Preniice-Hall. 1950.
Dictionary of Scientific Biography. New York: Scrib-
nefs. 1974 (Volume 9). 395-400. '
Commentan": The Academv honored Robert Mil-
likan "for his work on ihe elemenian Charge of elec-
iricily and on ihe pholoelecinc efTeci.'* In addiiion lo
his delerminalion of the Charge of ihe eleciron, his
verificaiion of Einsiein's pholoelecinc equalion. and
his delerminalion of Planck's consiani. Millikan con-
iribuled major work on Brownian movemeni. ihe ul-
iraviolel specirum. ihe law of moiion of a failing
particie. and cosmic radiation. (I.H.G.)
nm,* fm onw
mBfmmmmm
■mffHfy li 'fri' ■■ iHffli^'
158 The H'ho's H'ho of Nobel Pnze H'inners
c
c
1924
Siegbahn, Karl Manne Georg 444
PRIZE: Physics, 1924. born; December 3, 1886;
Orebro, Sweden. died: September 26, 1978; Stock-
holm, Sweden. parents Father, Georg Siegbahn;
Mother, Emma Zetterberg Siegbahn, nationality:
Swedish. Religion: Most probably Christian/Protes-
tant, education Univ. of Lund, Sweden, mastefs
degree, no date found; Univ. of Lund, Sweden, Dr.Sc,
1911. SPOUSE: Karin Hoegbom, married 1914. chil-
DREN: Kai, son; Bo, son. career: Univ. of Lund, Swe-
den, Professor, 1911-23; Univ. of Uppsala, Sweden,
Professor, 1923-37; Swedish Royal Academy of Sci-
ences, Professor and Administrator, 1937-64. other
AWARDS: Hughes Medal, Royal Society, 1934; Rum-
ford Medal, Royal Society, 1940; Duddel Medal, Phys-
ical Society of London, 1948.
Selected Publications: The Spectroscopy of X-
rays(co\\tcXtd papers). London: Oxford U. Press, 1925.
For More Information See: Asimov's Biograph ical
Encyclopedia of Science and Technology, Garden City,
NY: Doubleday, 1982, 707-08. Biographical Encyclope-
dia of Scieniists. New York: Facls on File, 1981, 733-
34.
Commentary: Karl Siegbahn received his Nobel
Prize "for his discoveries and research in the field of
x-ray spectroscopy." After briefly studying electricity
and magnetism, Siegbahn developed lechniques for ac-
curate measurement of x-ray wavelengths and showed
that x-ray spectra were valuable for identification, as
well as lending credence to the Bohr ideas of structure.
In later research, Siegbahn tumed to problems of nu-
clear physics. (CS.)
1925
Franck, James 445
PRiZE: Physics, 1925. BORN: August 26, 1882; Ham-
burg, Germany. died: May 21, 1964; Göttingen, Ger-
many. parents: Father, Jacob Franck; Mother, Re-
becca Drucker Franck. nationality. German; later
American Citizen. RELIGION: Jewish. education: Univ.
of Berlin, Germany, Ph.D., 1906. spouse: Ingrid
Josephson, married December 23, 1906, died 1942;
Hertha Sponer, married June 29, 1946. children!
Dagmar, daughter; Elisabeth, daughier. career: Univ.
of Berlin, Germany, Professor, 1906-18; Kaiser Wil-
helm Institute, Germany, Professor, 1918-20; Univ. of
Göttingen, Germany, Professor, 1920-33; Univ. of Co-
penhagen, Denmark, Professor, 1934; Johns Hopkins
Univ., MD, Professor, 1935-38; Univ. of Chicago, IL,
Professor, 1938-47. other awards: Max Planck Med-
al, German Physical Society, 1953; Rumford Medal,
American Academy of Arts and Sciences, 1955.
Selected Publications: Anregung von Quantensprün-
gen durch Stösse. Berlin: J. Springer, 1926 (with P.
Jordan). Photosynthesis in Plants. Arnes, lA: Iowa
State College Press, 1 949 (with W. E. Loomis).
For More Information See: Biographical Memoirs of
the Fellows of the Royal Society. London: Royal Soci-
ety, 1965 (Volume 11), 53-74. Current Biography Year-
book. New York: H. W. Wilson, 1957, 192-94. Dic-
\^ tionary of Scientific Biography. New York: Scribner's,
1972 (Volume 5), 117-18.
Commentary: The award to James Franck was for
his contributions to the **discovery of the laws govern-
ing the impact of an electron upon an atom.*' He also
was one of the formulators of the Franck-Condon
Principle, which permitled the prediction of most-fa-
vored vibrational iransitions in a bond System. His
later work dealt with a model for photosynthesis.
Franck was also prominent on the political/moral
scene in his objections to the Hitler regime in Ger-
many in the early 30s and in the Franck report of
1945, which was prepared by a group of atomic scien-
iists and which called for an open demonstration of
ihe atomic bomb in an uninhabited locale, rather ihan
ils surprise use in Japan. (F.K.)
Hertz. Gustav Ludwig 446
PRIZE: Physics, 1925. BORN: July 22, 1887; Hamburg,
Germany. died: October 30, 1975; Berlin, Germany.
PARENTS: Father, Gustav Hertz; Mother, Augusta Ar-
ning Hertz, nationality: German. Religion: From
Jewish background. education: Univ. of Berlin, Ger-
many, Ph.D., 1911. SPOUSE: Ellen Dihlmann, married
1919, died 1941; Charloi" Jollasse, married 1943.
CHiLDREN: Hellmuth, son; Johannes, son. career:
Univ. of Berlin, Germany, Researcher, 1913-14; Ger-
man Army, 1914-17; Univ. of Berlin, Germany, Re-
searcher, 1917-20; Philips Incandescent Lamp Factory,
Netherlands, Researcher, 1920-25; Univ. of Halle,
Germany, Professor and Administrator, 1925-28;
Charlottenburg Technological Univ., Berlin, Germany,
Professor and Administrator, 1928-35; Siemans Com-
pany, Germany, Researcher and Administrator, 1935-
45; Research Laboratory, USSR, Researcher and Ad-
ministrator, 1945-54; Karl Marx Univ., Leipzig, Ger-
many, Professor and Administrator, 1955-61. other
AWARDS: Max Planck Medal, German Physical Society.
Selected Publications: "Impacts Between Gas Mol-
ecules and Slowly Moving Electrons." Ber. Physike.
Geog (1913): 373-91 (with J. Franck). '*A Connection
Between Impact lonization and Electron AfTmity.''
Verh. Deut. Physik. Geo 15: 929-34 (with J. Franck).
"Collisions Between Electrons and Molecules of Mer-
cury Vapor and the lonizing Voltage for the Same."
Verh. Deut. Physik. Geo 16: 457-67. Lehrbuch der Ker-
nphysik. 3 volumes. Leipzig, Fast Germany: B.G.
Teubner, 1958-62.
For More Information See: Biographical Dictionary
of Scientists. New York: Wilcy, 1982, 595-96. Physics
Today 29 (January 1976): 83-85.
Commentary: Gustav Hertz shared the Nobel Prize
for his contributions to the "discovery of the laws
governing the collision of an electron with an atom."
Hertz, in his earliest research, worked on the infrared
absorption of CO2 and the ionization Potentials of
several gases. His study of the relaiionships between
electron energy losses in collisions and spectral lines
provided needed data for Bohr to devclop his theory
of atomic structure and for Planck to develop his ideas
on Quantum theory. (F.K.)
1926
Perrin, Jean Baptiste 447
PRIZE: Physics, 1926. born: September 30, 1870; Lille,
France, died: April 17, 1942; New York, NY. par-
ents: No record found. nationality: French. Reli-
gion: Christian, education: Ecole Normale Super-
!■■ ■ III
tmm.ti, »m
mittmifi^ %Twnpi II PI m i
HV«P«IM
«■
«4M
4*
Physics 163
r
^
r
O
Rcsearcher, 1921-23; Univ. of Graz, Austria, Profes-
sor, 1923-31; Univ. of Innsbruck, Auslria, Professor,
1931-37; Univ. of Graz, Austria, Professor, 1937-38;
Fordham Univ., NY, Professor, 1938-58. other
AWARDS: Lieben Prize, Auslrian Academy of Sciences,
1919; Abbe Prize, Carl Zeiss Foundation, 1932.
Selected Publications: Die Elektrische Leitfähigkeit
der Atmosphäre und Ihre Ursachen. Brunswick, Ger-
many: F. Viewig and Sohn, 1926. Die Weltraumstrah-
lung und Ihre Biologischen Wirkungen. Zürich: Drei!
Füssli, 1940. "The Discovery of Cosmic Radiation."
Thought (1940): 1-12. "Work in ihe USA." Oester-
reichische Hochschulzeitung (ianuary 15, 1955): 4.
For More Information See: Dictionary of Scientific
Biography. New York: Scribner's, 1972 (Volume 6),
354-56. Wilson, J.G. "Obituary Notice." Nature 201
(1965): 352.
Commentary: Victor Hess won the Nobel Prize "for
his discovery of cosmic radiation." Hess developed the
instrumentation and, in a series of daring ascents in
balloons and careful study over a period of many
years, showed that there was a source of powerful
radiation beyond the galaxy which flooded the earth
constantly and produced radiation greater in intensity
and power than sources on earth. Hess continued to
study cosmic radiation throughout his career. (R.J.)
1937
Davisson, Clinton Joseph 459
PRIZE: Physics, 1937. born: October 22, 1881; Bloom-
ington, IL. died: February 1, 1958; Charlottesville,
VA. PARENTS: Father, Joseph Davisson; Mother, Mary
Calvert Davisson. nationality: American. RELIGION:
Christian, education: Univ. of Chicago, IL, B.S.,
1908; Princeton Univ., NJ, Ph.D., 1911. SPOUSE: Char-
lotte Sara Richardson, married 1911. children: Clin-
ton Owen Calvert, son; James Willans, son; Richard
Joseph, son; Elizabeth Mary, daughter. career: Carne-
gie Institute of Technology, Pittsburgh, PA, Professor,
1911-17; Bell Telephone Laboratories, NJ, Researcher,
1917-46; Univ. of Virginia, Charlottesville, Professor,
1947-49. other awards: Comstock Prize, National
Academy of Sciences, U.S., 1928; EHiol Cresson Med-
al, Franklin Institute, PA, 1931; Hughes Medal, Royal
Society, 1935; Alumni Medal, U. of Chicago, IL, 1941.
Selected Publications: "Dispersion of Hydrogen and
Helium on Bohr's Theory." Physical Reviews, 2nd Se-
ries 8 (1916): 20-27. "Scatlering of Electrons by Nick-
el." Science. Ney\' Series 54 (1921): 522-24 (with C.H.
Kunsman). "Thermionic Work Function of Tungsten."
Physical Review, 2nd Series 20 (1922): 300-30 (with
L.H. Germer). "Reflection and Refraction of Electrons
by a Crystal of Nickel." Proceedings of the National
Academy of Sciences, USA 14 (1928): 619-27 (with
L.H. Germer).
For More Information See: Biographical Memoirs.
National Academy of Sciences. Washington, DC: Na-
tional Academy of Sciences, 1962 (Volume 36), 51-84.
Dictionary of Scientific Biography. New York: Scrib-
nefs, 1971 (Volume 3), 597-98.
Commentar>': Clinton Davisson shared the Nobel
Prize with George Paget Thomson "for their experi-
mental discovery of the diffraction of electrons by
crystals.'' Davisson studied electron diffraction by
nickel cryslals and confirmed the De Broglie theory of
the wave nature of particles. At the same time that
Davisson was studying electron diffraction, he was also
doing landmark research in thermal radiation and
Ihermionics. His later research focused on the theory
of electron optics and its application, the theory of
electronic devices, and solid State physics. (B.S.S.)
Thomson, George Paget, Sir 460
PRIZE: Physics, 1937. born. May 3, 1892; Cambridge,
England, died: September 10, 1975; Cambridge, Eng-
land. PARENTS: Father, Joseph John Thomson; Mother,
Rose Elisabeth Paget, nationality: British. Religion:
Anglican. education: Cambridge Univ., England, bac-
calaureate, 1914. spouse: Kathleen Adam Smith, mar-
ried September 18, 1924. children: John Adam, son;
Lilian Cläre, daughter; David Paget, son; Rose Bu-
chanan, daughter. career: Cambridge Univ., England,
Professor, 1919-22; Univ. of Aberdeen, Scotland, Pro-
fessor, 1922-30; Imperial College of Science, England,
Professor, 1930-52; Cambridge Univ., England, Profes-
sor and Administrator, 1952-62. other awardS:
Hughes Medal, Royal Society, 1939; Knighthood,
1943; Royal Medal, Royal Society, 1949; Faraday
Medal, Institution of Electrical Engineers, 1960.
Selected Publications: The Atom. London: Oxford
U. Press, 1930 (with J.J. Thomson). Wa\e Mechanics
of Free Electrons. New York: McGraw-Hill, 1930. The-
ory and Practise of Electron Diffraction. New York:
Macmillan, 1939 (with W. Cochrane). The Foreseeahle
Future. London: Cambridge U. Press, 1955. The In-
spiration of Science. London: Oxford U. Press, 1961.
For More Information See: Biographical Memoirs of
Fellows of the Royal Society. London: Royal Society,
1977 (Volume 23), 529-56. Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1947, 635-37.
Commentary: George Thomson was awarded the
Nobel Prize "for the experimental discovery of the
interference phenomenon in crystals irradiated by elec-
trons," which provided ammunition for those who be-
lieved in the wave properties of electrons. He devel-
oped the techniques of electron diffraction and moved
to the study of nuclear physics, becoming involved in
fission studies and the alomic bomb development.
(T.M.)
1938
Fernfii, Enrico 461
PRIZE: Physics, 1938. born: September 29, 1901;
Rome, Italy. died: November 28, 1954; Chicago, IL.
PARENTS: Father, Alberto Permi; Mother, Ida de Gattis
Permi, nationality: Iialian; later American Citizen.
RELIGION: Agnostic; from Jewish background.tDuC/C^ »
TION: Univ. of Pisa, Italy, Ph.D., 1922. SPOUSE: Laura
Capon, married 1928. children: Giulio, son; Nella,
daughter. career: Univ. of Florence, Italy, Professor,
1924-26; Univ. of Rome, Italy, Professor, 1926-38;
Columbia Univ., NY, Professor, 1939-45; Univ. of
Chicago, IL, Professor, 1945-54. other awardS:
Franklin Medal, Franklin Institute, PA, 1947; Barnard
Gold Medal, Columbia U., NY, 1950; Permi Prize,
1954.
Selected Publications: Collected Papers. 2 volumes.
Chicago: U. of Chicago Press, 1962-65.
t
164 The WhoS Who of Nobel Pnze H'inners
L
(.
1
For More Information See: Dictionary of Scientific
Biography. New York: Scribner's, 197l' (Volume 4)
576-83. Permi, Laura. Atoms in the Family. Chicago'
o^^^h»cago Press, 1954. Segre, Emilio. Enrico Per-
mi, Physicist. Chicago. U. of Chicago Press, 1970.
Commentary: A physicist who was both a Iheoreli-
cian and an experimenialisl, Enrico Permi received ihe
Nobel Prize "for his demonslraiions of ihe exislence of
new radioaclive Clements produced by neuiron irradia-
tion, and for his related discovery of nuclear reaclions
brought about by slow neutrons." His accomplish-
menls were foundation points for many branches of
physics, including sludies of the slalistics of parlicles
obeying the exclusion principle, quantum electrody-
namics, beta-decay, artificial radioactivity, pion-
nucleon collisions, and nuclear chain reaclions (A N
and B.S.S.)
1939
Lawrence, Ernest Orlando 452
PRIZE: Physics. 1939. born: August 8, 1901; Canton,
SD. DiED: August 27. 1958; Palo Alto, CA. parents
Father. Carl Gustavus Lawrence; Mother, Gunda
Jacobson Lawrence, nationality: American Religion
rni^^""??- . EDUCATiON: Univ. of South Dakota, B.A.,
^ 'nPl^"- pf Minnesota, M.A., 1923; Yale Univ.,
CT, Ph.D., 1925. SPOUSE: Mary Kimberiy Blumer
mamed May 1932. children. John Eric, son- Mar-
garet Bradley, daughtcr; Mary Kimberiey, daiighter
Robert Don, son; Barbara Hundale, daughter- Susan'
daughter. career: Yale Univ., CT, Professor, 1925-28-
Univ. of California, Berkeley, Professor, 1928-58 oth-
d1 '^^ARDs^Elliotl Cresson Medal, Franklin Institute,
fA, 1937; Comstock Prize, National Academy of Sci-
V!^fj Vh \V'^ ""^" Medal, Royal Society, 1937;
^"^^f".^/,''^'' '^^y^' Physical Society, 1940; Faraday
Medal, 1952; American Cancer Society Medal 1954-
Ennco Fermi Award, 1957; Sylvanus Thayer Award,'
1 Vjo.
Selected Publications: "On the Production of High
Speed Protons." Science 72 (1930): 376-77 (with N E
Edlefsen). "Disintegration of Lithium by Swiftly Mov-
mg Protons." Physical Review 42 (1932): 150-51 (with
M.S. Livmgston and M.G. White). "An Improved Cy-
clolron.'' Science 86 (1937): 411 (with Donald Cook-
sey). "High Energy Physics." American Scientist 36
(1948): 41-49. "High-Current Acceleralors." Science
122(1955): 1127-32.
For More Information See: Biographical Memoirs
National Academy of Sciences. Washington, DC Na-
tional Academy of Sciences, 1970 (Volume 41), 251-
94. Childs, Herbert. An American Genius: The Life of
Ernest Lawrence. New York: Dutton, 1968. Dictionary
of Scientific Biography. New York: Scribnefs 1973
(Volume 8), 93-96.
Commentary: Ernest Lawrence was honored by the
Academy "for the invention and development of the
cyclotron and for results obtained with it, especially
with regard to artificial radioactive Clements." The
cyclotron permitted nuclear particle acceleration to
very high velocities. The particles were used to bom-
bard atoms, leading to many new isotopes and Cle-
ments, some of which were adapted by Lawrence and
his brother to medical and biological applications.
Lawrence was a prolific researcher and writer who led
the way to many advances. He was an important part
of the Atomic Bomb Project and the attempt to sus-
pend alomic-bomb testing. He also contributed in the
areas of lonization Potentials of metals, measurement
of small time intervals, and the measurement of the
electron's e/m ratio. (B.S.S.)
1943
Stern, Otto 453
PRIZE Physics, 1943. BORN: February 17, 1888; Sorau
Germany. died: August 17, 1969; Berkeley, CA. par'
ENTS Father, Oskar Stern; Mother, Eugenie Rosenthal
Stern, nationality German; later American Citizen
RELIGION: Jewish. EDUCATION: Univ. of Breslau Ger-
many, Ph.D., 1912. SPOUSE: None. children: None
CAREER: Technische Hochschule, Zürich, Switzerland
Professor, 1913-14; Univ. of Frankfurt, Germany, Pro'
fessor 1914-21; Univ. of Rostock, Germany, Profes-
^o'^o^o ^^' ^"^^* ^^ Hamburg, Germany, Professor,
1^23-33; Carnegie Institute of Technology, PA, Profes-
Selected Publications: "Zur Kinetischen Theorie des
Dampfdrucks Einatcn iger Fester Stoffe und über die
Entropiekonstante Einatomiger Gase." Physikalische
Zeitschrift 14 (1913): 629-32. "Die Entropie Fester
Losungen.^ Annalen der Physik, 4th Series 49 (1916):
823-41. "Ein Weg zur Experimentellen Prüfung der
Richtungsquantelung im Magnetfeld." Zeitschrift für
Physik 7 (1921): 249-53. "Das Magnetische Moment
des Silberatoms." Zeitschrift für Physik 9 (1922)- 353-
55 (with W. Gerlach). "Über die Richtungsquantelung
im Magnetfeld." Annalen der Physik, 4th Series 74
(1924): 673 (with W. Gerlach).
For More Information See: Dictionary of Scientific
Biography. New York: Scribner's, 1976 (Volume 13),
40-43. Estermann, I. Recent Research in Molecular
Beams. New York: Academic Press, 1959, 1-7.
Commentary: Otto Stern received the Nobel Prize
"for his contribution to the development of the molec-
ular ray method and his discovery of the magnetic
moment of the proton." Stem's early work was theo-
retical, in the areas of Statistical thermodynamics and
quantum theor>'. As noled in the Academy's cilation,
Stem's major contribution was in the development of
the molecular beam method and its application in
studying the characteristics of molecules and atoms.
His later research, with Gerlach, was on atom deflec-
tion by magnetic field action on the magnetic moment
and also on the magnetic moments of subatomic par-
ticles. His finding of a proton magnetic moment two
to three times larger than expected was a Stimulus to
much research. Stern also studied the wave nature of
atoms and molecules. (B.S.S.)
1944
Rabi. Isidor lsflgr_ 454
PRIZE: Physics, 1944. born: July 29, 1898; Rymanov,
Austna. parents: Father, David Robert Rabi; Mother,
Jennie Teig Rabi. nationality: Austrian; later Ameri-
can Citizen. RELIGION: Jewish. education: Columbia
Univ., NY, Ph.D., 1927. SPOUSE: Helen Newark, mar-
ned August 17, 1926. children: Nancy Elizabeth,
daughter; Margaret Joella, daughter. careeR: Columbia
Univ., NY, Professor, 1929-67. other awards: Sigma
Xi Semicentennial Prize, 1936; Elliott Cresson Medal,
1
«
Physics 165
c
Franklin Inslilule, PA, 1942; Uniled Slales Medal for
Meril, 1948; King's Medal. England, 1948; Command-
er, Order of ihe Soulhern Gross, Brazil, 1952; Hen-
riella Szold Award, 1956; Barnard Medal, 1960;
Prieslley Memorial Award, Dickinson College, PA,
1964; Niels Bohr Inlernalional Gold Medal, 1967;
Atoms for Peace Award, 1967; Tribute of Apprecia-
tion, Uniled Slales State Department, 1978; Pupin
Gold Medal, Columbia U., 1981; Franklin D. Roo-
sevell Four Freedoms Medal, 1985; Public Weifare
Medal, National Academy of Sciences, 1985.
Selected Publications: "The Principal Magnetic
Susceptibililies of Crystals/' Physical Review 29 (1927):
174-85. "Nuclear Spin in Isolopic Mixtures.** Physical
Review 45 (1934): 334. "A New Method of Measuring
Nuclear Magnetic Moment." Physical Review 53
(1938): 318 (with others). **Molecular Beam Resonance
Method for Measuring Nuclear Magnetic Moments.
The Magnetic Moments of 3-LI-6, 3-Li-7, and 9-F-I9."
Physical Review 55 (1939): 526-35 (with others). "The
Radiofrequency Spectra of Atoms.'' Physical Review 57
(1940): 765-80 (with P. Kusch and S. Millman). Sci-
ence: The Center of Culture. New York: World Pub-
lishing, 1970.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1948, 509-10. Modern
Men of Science. New York: McGraw-Hill, 1966, 385-
86. Afy Life and Times as a Physicist. Claremont, CA:
Claremont College, 1960.
Commentary: Isidor Isaac Rabi won the Nobel Prize
for his atomic- and molecular-beam work and for his
discovery of the resonance method — a precise means
of determining the magnetic moments of fundamental
particles. He assisted in the development of radar and
the atomic bomb, and his work in defining the prop-
erties of atomic nuclei contributed to the invention of
the laser, maser, and atomic clock. Rabi is one of the
founders of Brookhaven National Laboratory in Up-
ton, New York, and, while a member of UNESCO, he
originated the movement that led to the foundation of
the international laboratory for high-energy physics in
Geneva called CERN. (L.N.W.)
1945
Pauli, Wolfgang Ernst 465
PRIZE: Physics, 1945. BORN: April 25, 1900; Vienna,
Auslria. DIED: December 15, 1958; Zürich, Switzer-
land. PARENTS: Father, Wolfgang Joseph Pauli; Mother,
Bertha Schutz Pauli, nationality: Austrian; later
Swiss Citizen. RELIGION: Catholic. education: Univ. of
Munich, Germany, Ph.D., 1921. spouse: Franciska
Bertram, married April 4, 1934. children: None. ca-
reeR: Univ. of Gottingen, Germany, Researcher, 1921-
22; Univ. of Copenhagen, Denmark, Researcher, 1922-
23; Univ. of Hamburg, Germany, Professor, 1923-28;
Eidgenossische Technishe Hochschule, Zürich, Switzer-
land, Professor, 1928-58. other awards: Lorentz
Medaille, 1930; Franklin Medal, 1952; Max Planck
Medal, 1958.
Selected Publications: "Relativitätstheorie.'' En-
cyklopadie der Mathematischen Wissenschaften. Leip-
zig, Germany: 1921 (Volume 2), 539-775 (Theory of
\ Relativity. Tr. by G. Field. New York: Pergamon
Press, 1958). "Über den Zusammenhang des Abschlus-
ses der Eleklronengruppen im Atom mit der Komplex-
struktur der Spektren." Zeitschrift für Physik 31
(1925): 765. Naturerklarung und Psyche. Zürich:
Rascher, 1952 (with CG. Jung). Collected Scientific
Papers. Ed. by R. Kronig and V.F. Weisskopf. New
York: Interscience Publishers, 1964.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1946, 468-70. Die-
tionary of Scientific Biography. New York: Scribncr's,
1974 (Volume 10), 422-25. Theoretical Physics in the
Twentieth Century: A Memorial Volume to Wolfgang
Pauli. Ed. by Markus Fierz and V.F. Weisskopf. New
York: Interscience Publishers, 1 960.
Commentary: Wolfgang Pauli was given the Nobel
Prize "for his decisive contribution through his discov-
ery in 1925 of a new law of nalure, the exclusion
principle, or Pauli Principle." This principle slales that
no two electrons in the same alom can exist in the
same State. It is important in understanding the peri-
odic System of the elements and in all theories of
atomic and nuclear structure. Pauli's contributions to
modern theoretical physics spanned a lifetime. He
studied under Arnold Sommerfeld in Munich and,
while only 20 years of age, wrote a 200-page articie on
the theory of relativity which remains highly regarded
today. He did nuch research in quantum field theory
and postulated the neutrino — a subatomic particle— in
1931 to explain energy anomalies in emission of beta
particles from aloms. Through his scientific publica-
tions, he exerted a decisive influence in the evolution
of quantum theory. (L.N.W.)
1946
Bridgman, Percy Williams 466
PRIZE: Physics, 1946. BORN: April 21, 1882; Cam-
bridge, MA. DIED: August 20, 1961; Randolph, NH.
PARENTS: Father, Raymond Landon Bridgman; Moth-
er, Ann Maria Williams Bridgman. nationality:
American. RELIGION: Most probably Christian, educa-
TION: Harvard Univ., MA, B.A., 1904; Harvard Univ.,
MA, M.A., 1905; Harvard Univ., MA, Ph.D., 1908.
SPOUSE: Olive Ware, married July 16, 1912. children:
Jane, daughter; Robert Ware, son. career: Harvard
Univ., MA, Professor, 1908-54. other awardS: Rum-
ford Medal, American Academy of Arts and Sciences,
1929; Cresson Medal, Franklin Institute, Philadelphia,
PA, 1932; Comslock Prize, National Academy of Sci-
ences, 1933; Bakhius-Roozeboom Medal, Royal Acad-
emy of Sciences, Amsterdam, Netherlands, 1933; Bin-
gham Medal, Society of Rheology; Research Corpora-
tion of America Award, 1937.
Selected Publications: The Logic of Modern Physics.
New York: Macmillan, 1927. The Physics of High
Pressure. New York: Macmillan, 1931. The Nature of
Thermodynamics. Cambridge, MA: Harvard U. Press,
1941. The Thermodynamics of Electrical Phenomena in
Metals and a Condensed Collection of Thermodynamic
Formulas. New York: Dover Publications, 1961. Col-
lected Experimental Papers. Cambridge, MA: Harvard
U. Press, 1964.
For More Information See: Biographical Memoirs of
Fellows of the Royal Society. London: Royal Society,
1962 (Volume 8), 26-40. Dictionary of Scientific Biog-
raphy. New York: Scribner's, 1971 (Volume 2), 457-
61. Reflections ofa Physicist. New York: Philosophical
Library, 1950.
168 The H'Ao'5 W'Ac? of Nobel Prize Winnen
c
(
( )
Walton, Ernest Thomas Sinton 472
PRIZE Physics, 1951. born: Oclobcr 6, 1930; Dungor-
van, Ireland. parents Falher, John Arthur Walton;
Molher, Anna Elizabeth Simon Walton. nationality:
Irish. RELIGION: Melhodisl. education Trinily Col-
lege, Ireland, B.A., 1926; Trinity College, Ireland,
M.Sc., 1927; Cambridge Univ., England, Ph.D., 1930.
SPOUSE: Winifred Isabel Wilson, married 1934. CHIL-
DREN: Alan, son; Marian, daughler; Philip, son; Jean,
daughter. careeR; Lord Rutherford's Research Assis-
tant, 1927-34; Trinity College, Dublin, Ireland, Profes-
sor, 1934-. OTHER AWARDS: Hughes Medal, Royal Soci-
ety, 1938.
Selected Publications: "Production of High Speed
Electrons by Indirect Means." Cambridge Philosophical
Society Proceedings (October 1929): 469-81. "Exper-
iments with High Velocity Positive Ions." Royal Soci-
ety Proceedings A (November 3, 1930): 477-89 (with J.
Cockcroft). "Transmutation of Lithium and Boron."
Royal Society Proceedings A (September 1, 1933): 733-
42 (with P.I. Dee). "High Velocity Positive Ions, Part
3: Disintegration of Li, B, and C by Diplons." Royal
Society Proceedings A (May 1, 1934): 704-20 (with J.
Cockcroft). "Part 4: Production of Induced Radioactiv-
ity by Protons and Diplons." Royal Society Proceed-
ings A (January 1, 1935): 225-40 (with J. Cockcroft
and C.W. Gilbert).
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1952, 618-20. Modern
Men of Science. New York: McGraw-Hill, 1966, 509-
10.
Commentary: The Academy cited Ernest Walton
(along with John Cockcroft) "for their pioneer work on
the transmutation of atomic nuclei by artificially accel-
erated atomic particles." While working for Rutherford
at Cambridge, Walton built a linear accelerator which
became a prototype for subsequent atom-smashers. Us-
ing vollages of about 400 kilowatts, with a proton
current of a few microamperes, Walton and Cockcroft
were able lo bombard lilhium atoms with sufficient
force to transform each lithium nucleus into two he-
lium nuclei — the first successful transmutation of Cle-
ments by human means. Their experiments demon-
strated the enormous energies available in atomic
nuclei and provided the first experimental confirma-
tion of Einstein's equations showing the equivalence of
mass and energy. (L.R.S.)
1952
Bloch, Felix 473
PRIZE: Physics, 1952. born: October 23, 1905; Zürich,
Switzerland. died: September 10, 1983; Zürich, Swit-
zerland. parents: Father, Gustav Bloch; Mother, Ag-
nes Mayer Bloch, nationality: Swiss; later American
Citizen. Religion: Jewish. education: Univ. of Leip-
zig, Germany, Ph.D., 1928. SPOUSE: Lore Clara Misch,
married March 14, 1940. children: George, son; Dan-
iel, son; Frank, son; Ruth, daughter. career: Univ. of
Zürich, Switzerland, Researcher, 1928-29; Univ. of
Utrecht, Netherlands, Researcher, 1929-30; Univ. of
Leipzig, Germany, Researcher, 1930-31; Univ. of Co-
penhagen, Denmark, Researcher, 1931-32; Univ. of
Leipzig, Germany, Professor, 1932-33; Stanford Univ.,
CA, Professor, 1934-71.
Selected Publications: "The Magnetic Moment of
the Neutron." Ann. Inst. Henri Poincare 8 (1938): 63-
78. "Nuclear Induction." Physical Review 70 (1946):
460-74. '*Chemical Analysis by Nuclear Inductions.**
US Patent 2. 561. 481. July 24, 1951 (with William
W. Hansen). **Dynamical Theory of Nuclear Induclion.
IL" Physical Rexiew 102 (1956): 104-35.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1954, 93-95. National
Cyclopedia of American Biography. New York: James
T. White, 1960 (Volume I), 310-12.
Commentary: The Academy honored Felix Bloch for
his '*development of high precision methods in the
field of nuclear magnetism and the discoveries which
were made through the use of these melhods.*" Bloch
introduced the techniques of nuclear magnetic reso-
nance, used initially to measure the magnetic moments
of the proton and neutron, but ulilized later for analy-
sis of organic molecules. Bloch also was a major figure
in research on electron behavior in crystals, the prop-
erlies of ferromagnetic domains, x-ray phenomena,
quantum electrodynamics, and superconductivity.
(L.I S.)
Purcell, Edward Mills 474
PRIZE: Physics, 1952. BORN: August 30, 1912; Taylor-
ville, IN. PARENTS: Father, Edward A. Purcell; Mother,
Mary Elizabeth Mills Purcell. nationality: American.
RELIGION: Most probably Christian/Protestant, educa-
tion: Purdue Univ., IN, B.S.E.E., 1933; Harvard
Univ., MA, A.M., 1935; Harvard Univ., MA, Ph.D.,
1938. SPOUSE: Beth C. Busser, married January 22,
1937. CHILDREN: Dennis W., son; Frank B., son. CA-
REER: Harvard Univ., MA, Professor, 1938-40; Mas-
sachusetts Institute of Technology, Researcher, 1941-
45; Harvard Univ., MA, Professor, 1946-86. other
AWARDS: Ocrstcd Mcdal, American Association of
Physics Teachers, 1968; National Medal of Science,
1980.
Selected Publications: "Relaxation Effects in Nu-
clear Magnetic Resonance Absorption.'' Physical Re-
view 73 (1948): 679-712 (with N. Bloembergen and
R.V. Pound). "Structural Investigations by Means of
Nuclear Magnetism. I. Rigid Crystal Lattices." Journal
of Chemical Physics 17 (1949): 972-81 (with others).
**A Precise Determination of the Proton Magnetic Mo-
ment in Bohr Magnetons.'' Physical Review 76 (1949):
1262-63 (with J.H. Gardner). "Interactions between
Nuclear Spins in Molecules." Physical Review 85
(1952): 143-44 (with N.F. Ramsey).
For More Information See: Asimov's Biographical
Encyclopedia of Science and Technology. Garden City,
NY: Doubleday, 1982, 845. Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1954, 519-21.
Commentary: Edward Purcell shared the Nobel
Prize for "developmenl of new methods of nuclear
magnetic precision measurements and discoveries in
connection therewith." He independently discovered a
method of measuring nuclear magnetism with radio
waves, wiihout affecting the structure being examined.
Previous methods, particularly those of LI. Rabi, de-
pended on vaporizing the substance to be examined.
Purcell's method also provided for much more ac-
curale values of nuclear magnetic moments. By 1949,
Purcell had completed the research for which he won
( )
(
(
thc prizc Hc continued to makc contributions in thc
ficlds of nucicar magnclism. radio astronomy. astro-
physics. and biophysics. (M.H.)
1953
Zernike, Frit» 4^e
PRIZE Phy'sics. 1953. born July 16. 1888; Amsterdam.
Nclherlands. died March 10, 1966; Naardcn. Nether-
lands. PARENTS Fathcr. Carl Frederick August Zemikc
Mothcr. Anne Diepcrink Zemikc, nationality"
Dulch. RELIGION: Protestant, eddcation Univ of
Amsterdam, Nethcrlands, Ph.D., 1915. spouse Dora
van Bommel van VIoten. married 1929, died 1944 L
Koperberg-Baanders, married 1954. children 2 chil-
dren. < ARKR^Univ. of Groningen, Netherlands, Pro-
fessor. 1913-58. OTHER AWARDS Gold Medal. Dutch
sSety. f°9'52^""''"- '"2; Rumford Medal, Royal
Selected Publications: "Die Beugung von Röntgen-
strahlen in Flüssigkeiten als Effect der Molekulanord-
nung Z.Phys 41 (1927): 184 (with J.A. Prins). "Di-
ffraction Theory of the Knife-Edgc Test and Its Im-
proved Form, the Phase-Contrast Method." Mon Nat
Roy. Astron^ Soc. 94 (1934): 377. "Das Phasenkontrast-
vertahrcn bei der Mikroskopschen Beobachtung" Z
Techn. Phys. 16 (1935): 454. "The Propagation of Or-
der in Cooperative Phenomena." Phvsica 1 (1940)-
565^ "A Precision Method for Measuring Small Phase
40 0 ^"326 "''^ °^'^^ ^'"''^°' ^^"^'^ of America
For More Information See: Biographical Memoirs of
Pfl'o^softhe Royal Society. Cambridge: Royal Soci-
ety. 1967 (Volume 13), 393-402. Dictionan of Scienti-
■,A. I?i"^&- ^^"^ ^°^^- Scribner's, 1976 (Volume
I'*), Ol 6-17.
Commentary: The Academy cited Frits Zernike "for
his demonstration of thc phase<ontrast method. espe-
cially for his invention of the phase-contrast micro-
scope. Zernike was able to show that there were
indeed phase differences between incident and refract-
ed light, required by the concept of light as a wave
motion. He then used this phenomenon to dcvelop a
microscope capable of viewing otherwise invisible par-
ticles such as bacteria and cells. Zernike was also a
significant contributor to the devclopment of photog-
raphy, slatistics theory, the galvanometer, and optics.
(K.J.)
1954
Born, Max ^^e
PRIZE. Fhysics, 1954. born: December 11, 1882- Bres-
lau, Germany. died: January 5, 1970; Goettingen, Ger-
many. parents Father, Gustav Born; Mothcr, Mar-
garetta KaufTman Born, nationality: German later
Bntish Citizen. Religion Jewish. education Univ of
Gottingen, Germany, Ph.D., 1907. SPOUSE: Hedwig Eh-
renberg, mamed August 2, 1913. children: Irene
daughter; Margaret, daughter; Gustav, son. career'
Cambndge Univ., England. Researcher, 1907-08-
Univ. of Breslau, Germany, Researcher, 1908-09-
Univ. of Gottingen. Germany, Professor, 1909-12-
Univ. of Chicago, IL. Researcher. 1912-15; Univ. of
Berlin, Professor, 1915-19; German Army. 1915-19
Univ. of Frankfun, Germany, Professor, 1919-21-
Physics 169
Univ of Gottingen, Germany. Professor. 1921-33
Cambridge Univ.. England. Professor. 1933-36; Univ*
aLrIJs Ä ^«»'r,^- /^f ""'^- "^<-». OTHER
nrichÜ }^r^ ^^'''^K England, 1 934, Macdougall-
Brisbane and Gunning-Victoria Jubilec Prizc, Royal
Society of Edinburgh. Scotland. 1945. 1950 Max
Planck Medaille Germany, 1948; Hughes Medal. Rov-
;95^""^- "^^^' *^'°""' '^«'*«'- '^""i^h. Germany.
Selected Publications: Zur Begründung der
Mamzenmechanik. Stuttgart. Germany: E. Battenberg,
, ^*"' ^faustischen Deutung der Quantentheorie 2
volumes. Stuttgart, Germany: E. Battenberg, 1962
Ausgewoehlte AhharuHungen(co\\ecicd works). 2 vol-
Rupr'echt ?563"*'"' *^'""^"y- ^andenhoek and
For More Information See: Dictionary- of Scientific
B'ography New York: Scribner's. 1978 (Volume 15)'
39-44. Mein Üben. Die Errinerungen des Nobel-
fun'/'Tl7T P.^""'"*'^ Nymphenburger Verlagshand-
lung. 1 975. Physics in My Generation. New York Per-
gamon Press. 1956.
for his Statistical Interpretation of the quantum theory
His eariy work on vibrations and lattice energies in
crystals was followed b> bis pioneer efTorts in the areas
of quantum theor> and matnx mechanics. Born was
also a leading figure in the early explanations of the
wave-particle ambiguities of physics. (M.N.)
Bothe, Walther Wilhelm Georg 477
PRIZE: Physics, 1954. born: Junc 8, 1891; Oranien-
burg. Germany. died February 8, 1957; Heidelberg
rK"?^"^• „P^'*Ef^"rs: Father, Friedrich Bothe; Mother
?,nl"''V%K"^""^ ^°'^'- ^^'^TIONALITV: German. reu!
GION: Lutheran. education Univ. of Berlin Ger
s;v'6'''?9^o 'V ''^^^^ «^^"^^^ Bei«: ;;;aSed
July 6, 1920. CHILDREN Elena, daughter; Johanna
daughtcr_^ CAREER: German Army. 1915-20; Univ. of
Berlin. Gemany. Professor. 1920-31; Giessen Univ
S^,'n'' p^'^^'T '^^'-^^' ^^^^ P'anck Institute"
Germany, Researcher and Administrator 1934-57
OTHER AWARDS Order pour Ic Merite, peace class
1952; Max Planck Pnze. 1953; Grossen Verdeinst-'
kreuz Bundesrepublik. 1954 ciucinsi
l.n^'flT' ^''I.'"!**""4i "^"^ ^<=ß ^""^ Expcrimentel-
len Nachprufund der Theorie von Bohr. Kraners und
Slater. Zeitschrift für Physik 26 (1924): 44. "Über des
T^l^^^ des c°"?p,o e^^k . ZeUschnft für Phvsik 32
1925). 639. Atlas Typischer Nebelkammerbilder Ber-
hn: J. Springer 1940 (with Wolfgang Gentner). ' "Das
Zlm 7? "°*'^""'^'"°8-'" Zeitschrift für Physik 56
For More Information See: Current Biographv Year-
*ooA-. New York: H.W. Wilson, 1955, 55-56. dS
?973 (fo£;72f 33^7-T''^- ""'^ ^""'^ ^^"^"-'''•
Commentary: The Nobel Committee honored Wal-
ther Bothe for "the coincidence method and his dis-
covenes with this method" and cited him for his lead-
ership in thc "new physics." The coincidence method
Bothe used was based on the fact that a Single particie
passing through two or more counters produces pulses
from each counter practically coincident m time The
method was used to stud> angular distribution of cos-
mic rays, the Compton Effect, and many other physics
\\9»'^^f>>rf»'M*mhWi}^»-"-' '^■■*.'^.,'^r'Ar\4ltHßMi^ifM¥M^^
Physics 1 73
(
^
U
Frank, llya Mikaylovich *86
PRIZE Physics, 1958. BORN: Oclobcr 23, 1908; Lenin-
grad, Russia. PARENTS: Falhcr, Mikhail Luydvigovic
Frank Molher, Yelizavela Mikhailovna Gratsianova
Frank! nationality: Russian. Religion No record
found EDUCATiON: Moscow Slalc Univ., USSR, bac-
calaureale, 1930; Moscow State Univ., USSR, Doctor
of Physio-mathematical Sciences, 1935. spouse Ella
Abramovna Beilikhis, married 1937. children: Alex-
ander, son. career State Optical Institute, USSR,
Professor, 1931-34; Lebedev Institute oi ?\iys\c^.
USSR, Professor, 1934-. other awardS: Stalin Prize,
1946; Order of Lenin^ 1946; Vavilov Gold Medal,
1979; Lenin Prize. ~ ^ ^
Selected Publications; "The Excitation Function and
the Absorption Curve in the Optical Dissociation of
Thallium lodide." Physik Z Sowjetunion 2 (1932):
319-36 "Coherent Visible Radiation of Fast Electrons
Passing through Matter.'^ CompL Rend. Acad Sa.
U.R.S.S. 14 (1937): 109-14 (with I. Tamm). "Visible
Radiation, of Pure Liquids under the Action of Rapid
Electrons." Bull. Acad. Sei. U.R.R.S.. Classe Sa. Math.
Nat., Ser. Phvs (1938): 29-30. (with I. Tamm and P.A.
Cherenkov). "A New Type of Nuclear Reactions (The
Splitting of Uranium and Thorium Nuclei under the
Influence of Neutrons)." Priroda 9 ( 1 939): 20-27.
For More Information See: Biographical Encyclope-
dia of Scientists. New York: Facts on File, 1981, 280-
81. Modern Men of Science. New York: McGraw-Hill,
1966, 182. ». ^ u Ti
Commentary: The Nobel Prize was shared by llya
Frank for bis contributions to "the discovery and In-
terpretation of the Cherenkov effect." Frank's werk on
the interpretation of the Cherenkov efTect, produced
by charged atomic particles moving at velocities great-
er than the speed of light, made it possible for the
Cherenkov effect and Cherenkov detector to become
Standards for work in nuclear physics and cosmic rays.
Frank also carried out significant research on
photoluminescence, photochemistry, pair production
by gamma-rays, reactions of light nuclei, and nuclear
fission by mesons. (G.E.M.)
Tamm, Igor Evqenevich ^^]
• prize Physics 1958. born: July 8, 1895; Vladivostok,
Russia. DIED: April 12, 1971; Moscow, USSR. par-
ents Father, Evgen Tamm; Mother, Olga Davidova
Tamm nationality: Russian. Religion. Jewish. edu-
CATiON: Moscow Univ., USSR, Ph.D., 1918. spouse:
Natalie Shuskaia, married September 16, 1917. chil-
dren. Irene, daughter; Eugen, son. career. Crimean
Univ., USSR, Professor and Administrator, l91ö-i^;
Odessa Polytechnical Institut, USSR, Professor, 1920-
22- Sverdlov Communist Univ., USSR, Professor,
1922-24- Moscow Univ., USSR, Professor and Admin-
istrator,' 1924-71. other AWARDS: Order of Lenin
(twice); Order of Red Banner of Labor; Stalin Pnze,
1946. '
Selected Publications: ^'Exchange Forces Between
Neutrons and Protons, and Fermi's Theory." f^ature
133 (1934): 981. "Nuclear Magnetic Moments and the
Properties of the Neutron." Nature 134 (1934): 380.
"Izluchenie Elektrona pri Ravnomemom Ovizhenii v
Prelomliaiushchei Srede'^ ("Theory of the Electron in
Uniform Motion in a Refracting Medium"). Trudy
Fizicheskago Instituta 2 (1944): 63. "K Reliativistskoi
Teorii Vzaimodeistvia Nuklonov" ("Toward a Relativ-
istic Theory of the Mutual Interaction of Nucleons.")
Zhurnal Ekspenmentalnogo i Teoricheskogo Fizilai 24
(1954) 3 "Teorii Magnitnykh Termoiadernykh Reajc-
tsy" ("Theory of Magnetic Thermodynamic Reactors").
Fizika Plazmy i Problemv Vpravliacmykh Termoiader-
nykh Reaktsy (1958): 3-19, 31-41. Osnovy Teorii Elek-
trichestva (Principles of the Theory of Electricity). Mos-
cow: n.p., 1966. ^. , ^
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1963, 412-14^ Die-
tionary of Scientific Biography. New York: Scnbners,
1973 (Volume 13), 239-42. Prominent Personalities in
the USSR. Metuchen, NJ: Scarecrow, 1968 618-19.
Commentary: Igor Tamm shared the Nobel Pnze for
his contributions to the distinguished work on the
Cherenkov radiation effect. Tamm and his colaureates
developed a theory of the radiation of the electron
based on a classical interpretation that a charged par-
ticle moving through a medium at a velocity greater
than that of light produces an electromagnetic shock-
wave effect. Tamm's other work included a quantum
theory for acoustical vibrations and light scattenng in
solid bodies, a theory of light diffusion by free elec-
trons transistor electronics, the theory of elementary
particles, and the theory of gas discharge in a powerful
magnetic field. (T.B.)
1959
Chamberlain, Owen *88
PRIZE Physics, 1959. BORN: July 10, 1920; San Fran-
cisco, CA. PARENTS: Father, W. Edward Chamberlain;
Molher, Genevieve Lucinda Owen Chamberlain na-
tionality: American. RELIGION: Most probably
Christian/Protestant, education: Dartmouth Univ
NH, B.S., 1941; Univ. of Chicago IL Ph.D 949.
SPOUSE: Babette Cooper, married 1943, divorced 1978.
CHILDREN: Karen, daughter; Lynn, daughter; Pia,
daughter; Darol, son. career: Manhattan Project,
United States, Researcher, 1942-46; Univ. of Califor-
nia, Berkeley, Professor, 1948-. ^ . - .
Selected Publications: "Observation of Antiprotons.
Phvsical Review 100 (1955): 947-50 (with others). "An-
tiproton Star Observed in Emulsion.'' Physical Review
101 (1956)- 909-10 (with others). "Example of an An-
tiproton Nucleon Annihilation.'' Physical Review 102
(1956): 921-23 (with others).
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1960, 83-85. Modern
Scientists and Engineers. New York: McGraw-HiU,
1980 (Volume 1), 191. ^ u xt k i
Commentary: Owen Chamberiain shared the Nobel
Prize for his confirmation of the existence of the an-
tiproton, using the Bevatron particle accelerator^
Chamberiain's eariy work was on the atomic bomb
project, alpha particle decay, neutron diffraction, and
high-energy nuclear reactions. He also confirmed exis-
tence of the antineutron. (V.A.H.)
Segre, Emilio Gino ^^^ „ *89
' PRIZE Physics, 19i)9. born. February 1, 1905; Rome,
Italy PARENTS: Father, Giuseppe Segre; Mother, Ame-
lia Treves Segre. nationality: Italian; later Amencan
Citizen RELIGION: Jewish. education: Univ. of Rome
Italy Ph.D., 1928. spouse: Elfriede Spiro, mamed
February 2, 1936, died 1970; Rosa Mines, mamed
t
174 The Who's Who of Nobel Prize Winners
o
o
February 12, 1972. children: Claudio, son; Amelia,
daughler; Fausla, daughier. career Univ. of Rome,
Italy, Professor, 1932-36; Univ. of Palermo, Ilaly, Re-
searcher, 1936-38; Univ. of California, Berkeley, Re-
scarcher, 1938-43; Los Alamos Laboralory of ihe Man-
hattan Projecl, Researcher, NM, 1943-46; Univ. of
California, Berkeley, Professor, 1946-72; Univ. of
Rome, Italy, Professor, 1974-. other awards Hof-
mann Medal, German Chemical Society, 1954; Can-
nizzaro Medal, Academie Nazionale dei Lincei, 1956;
Commander of Merit, Republic of Ilaly, 1959.
Selected Publications: ^^Observation of Antiprolons."
Fhysical Review 100 (1955): 947-50 (wiih others). "An-
tiprolon Star Observed in Emulsion.'' Fhysical Review
101 (1956): 909-10 (with others). "Antiprotons." No-
tare \11 (1956): 11-12 (wiih others). "Proton-Anli-
proton Elastic and Charge Exchange Scattering al
About 120 Mev.-- Fhysical Review 110 (1958): 994-95
(with others). Nuclei and Farticies. New York: W.A.
Benjamin, 1964. Enrico Fermi, Fhysicist. Chicago: U.
of Chicago Press, 1 970.
For More Information See: Asimov's Biographical
Encvclopedia of Science and Technology. Garden City,
NY: Doubleday, 1982, 803-04. Current Biography
Yearbook. New York: H.W. Wilson, 1960, 369-71.
Commentary: For the 1955 discovery of the an-
liproton, "a nuclear ghost which has haunted the
world's physicists for a generation," Emilio Segre was
awarded the 1959 Nobel Prize for Physics, along with
Owen Chamberlain. The antiproton, a negatively
charged proton ihat destroys itself as well as the mat-
ter it strikes, was only one of Segre's discoveries. In-
cluded in his research findings ihroughout his career
were the role of the neutron in the Splitting of the
atom; the discovery of new Clements (technetium, as-
tatine, and plutonium-239); and the development of a
Chemical method for dividing nuclear isomers. Segre's
later interests also include writings on the history and
contributions of classical and modern physicists.
(J.B.T.)
1960
«
Glaser. Donald Arthur 490
PRIZE: Physics, 1960. BORN: September 21, 1926;
Cleveland, OH. parents: Father, William Joseph
Glaser; Mother, Lena Glaser. Nation ality: American.
RELIGION: Jewish. EDUCATION: Casc Institute of Tech-
nology, OH, B.S., 1946; California Institute of Tech-
nology, Ph.D., 1950. SPOUSE: Ruth Lx)uise Thompson,
married November 28, 1960; divorced 1969. chil-
DREN: William, son; Louise, daughter. career: Univ.
of Michigan, Professor, 1949-59; Univ. of California,
Berkeley, Professor, 1959-. other awards: Henry Rüs-
sel Award, U. of Michigan, 1955; Charles Vemon Bays
Prize, Institute of Physics, 1958; American Physics
Society Prize, 1959; Gold Medal, Case Institute of
Technology, 1967; Alumni Distinguished Service
Award, California Institute of Technology, 1967.
Selected Publications: **Some Effects of lonizing Ra-
diation on the Formation of Bubbles in Liquids.''
Fhysical Review 87 (August 15, 1952): 665. "Progress
Report on the Development of Bubble Chambers."
Nuovo Cimento Supplement 11 (1953): 361-68. "Cha-
racteristics of Bubble Chambers." Fhvsical Review 97
(January 15, 1955): 474-79 (with D.C.Rahm). **Bubble
Counting for the Determination of the Velocities of
Charged Particles in Bubble Chambers." Fhvsical Re-
view 102 (July 15, 1956): 1653-58 (with D.C. Rahm
and C. Dodd).
For More Information See: Biographical Encyclope-
dia of Scientists. New York: Facts on File, 1981, 316.
Current Biography Yearbook. New York: H.W. Wilson,
1961, 176-78.
Commentary: The Academy cited Donald Glaser
**for the invention of the bubble Chamber." The Cham-
ber, built in 1952, allowed the tracing of movement of
high-energy atomic particles as they passed through a
Chamber filled with heated liquid through the track of
tiny bubbles (which could be photographed for further
study). Bubble Chambers have been used to study high-
energy particles in the way thal cloud Chambers have
been used to study low-energy particles. Bubble Cham-
bers have also played a pari in the discovery of new
atomic particles (such as the rho and omega minus
particles); in visualization of charged parlicle inter-
action; and in the study of particle mass, lifetime, and
decay modes. Glaser's later interests changed to the
application of physics to molecular biology. (S.H.S.)
1961
Hof stadter, Robert 491
PRIZE: Physics, 1961.^BORN: Fcbruary 5, 1915; New
York, NY. parents: Father, Louis Hofstadter; Mother,
Henrietta Koenigsberg Hofstadter. nationality:
American. RELIGION: Jewish. education: City College
of New York, B.S., 1935; Princeton Univ., NJ, M.A.,
1938; Princeton Univ., NJ, Ph.D., 1938. SPOUSE:
Nancy Givan, married May 9, 1942. children: Doug-
las Richard, son; Laura James, daughter; Mary Hinda,
daughter. careeR: Univ. of Pennsylvania, Researcher,
1940-42; National Bureau of Standards, Washington,
DC, Researcher, 1942-43; Norden Laboratories Cor-
poration, NY, Researcher, 1943-46; Princeton Univ.,
NJ, Professor, 1946-50; Stanford Univ., CA, Professor
and Administrator, 1950-. other awardS: Kenyon
Prize in Mathematics and Physics, 1935; California
Scientist of the Year, 1958; Townsend Harris Medal,
City College of New York, 1962.
Selected Publications: '^High-Energy Electron Scat-
tering and the Charge Distributions of Selected Nuc-
lei." Fhysical Review 101 (1956): 1131-42 (with B.
Hahn and D.G. Ravenhall). High Energy Electron
Scattering Tables. Stanford, CA: Stanford U. Press,
1960 (with Robert C. Herman). Nuclear and Nucleon
Structure. Stanford, CA: Stanford U. Press, 1963.
Nucleon Structure: Froceedings. Stanford, CA: Stanford
U. Press, 1964.
For More Information See: Asimov's Biographical
Encvclopedia of Science and Technology. Garden City,
NY: Doubleday, 1982, 853-54. Current Biography
Yearbook. New York: H.W. Wilson, 1962, 212-14.
Commentar>': Robert Hofstadter was cited by the
Academy "for his pioneering studies of eleclron scat-
tering in atomic nuclei and for his thereby achieved
discoveries conceming the structure of the nucleons."
Among Hofstadter's major contributions were the de-
velopment of the sodium iodide-thallium scintillation
counter for gamma rays and other detectors for neu-
trons and X-rays; the study of electron scattering, cos-
mic rays, and cascade showers from high-speed elec-
tron interactions; and determination of nuclear Charge
Physics 1 75
o
dislribulions, ihe Charge and magnelic moments of
prolons and neuirons, Ihc size and surface thickness of
nuclei, and ihe nucleon form faclors. (J.B.T.)
Moessbauer, Rudolf Ludwig 492
PRIZE: Physics, 1961. BORN; January 31, 1929, Munich,
Germany. parents: Falher, Ludwig Moessbauer;
Molher, Cema Emsl Moessbauer. nationality: Ger-
man. Religion: Mosl probably Christian, education:
Technische Hochschule, Germany, B.S., 1952; Tech-
nische Hochschule, Germany, M.S., 1955; Technische
Hochschule, Germany, Ph.D., 1958. spouse Elizabeth
Fritz married 1957. CHiLDREN: Peter, son; Regine,
daughter; 1 other daughter. career: Max Planck In-
stitute, Heidelberg, Germany, Researcher, 1955-57; In-
stitute of Technology, Munich, Germany, Researcher,
1958-60; California Institute of Technology, Research-
er, 1960-64; Technische Universität, Munich, Ger-
many, Professor and Administrator, 1964-. other
AWARDS: Rescarch Corporation Award, New York,
1960; Roentgen Award, U. of Giesson, Germany,
1961- Elliol Cresson Medal, Franklin Institute, PA,
1961; Bavarian Order of Merit, 1962; Guthrie Medal,
Institute of Physics, London, 1974.
Selected Publications: "Nuclear Resonance Absorp-
tion of Gamma-Rays in Iridium- 191." Naturwissen-
schaften 45 (1958): 538-39. "Nuclear Resonance Flu-
orescence of Gamma-Radiation in Iridium- 191." Z.
Physik 151 (1958): 124-43. "Nuclear Resonance Ab-
sorption of Gamma-Rays in Iridium- 191." Z. Natur-
forsch. 14a (1959): 211-16. "Nuclear Resonance Ab-
sorption of Gamma-Radiation in Re-87 Not Broad-
ened by Doppler Effect." Z Physik 159 (1960): 33-48
(with Herbert W. Wiedemann). "Hyperfine Structure
Splitting of Recoil-Free Gamma-Lines." Z. Physik 161
(1961): 388-91 (with F.W. Stanek and H.W.
Wiedemann).
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1962, 306-08. Physics
Today 15 (December 1962): 56.
Commentary: Rudolf Moessbauer won the Nobel
Prize "for his researches conceming the resonance ab-
sorption of gamma-radiation and his discovery^ in this
connection of the effect which bears his name.'' Moes-
sbauer's discovery of recoilless nuclear resonance ab-
sorption by atoms bound in a solid led to the verifica-
tion of some predictions of the Einstein theory of
relativity and to the possibility of studying small phe-
nomena related to the Separation and displacement of
nuclear energy levels. The Moessbauer effect has be-
come an imporiant tool of physics, especially in the
application known as Moessbauer spectroscopy.
(C.N.B.)
1962
Landau. Lev Davidovich 493
PRIZE Physics, 1962. BORN: January 22, 1908; Baku,
Russia. DIED: April 1, 1968; Moscow, USSR. parentS:
Father, David Landau; Mother, Lubov Landau, na-
tionality. Russian. Religion. Jewish. education:
Leningrad Univ., USSR, baccalaureate, 1924; Kharkov
O Institute of Mechanical Engineering, USSR, Ph.D.,
1934. SPOUSE: Konkordia Landau, married 1939. chil-
DREN Igor, son. CAREER: Kharkov Univ., USSR, Re-
searcher and Administrator, 1932-37; Institute of
("
Physical Problems of the USSR Academy of Sciences,
USSR, Researcher, 1937-68. other awards: Fritz
London Award, 1960; Lenin Prize, 1962; Stalin Pnze.
Selected Publications: Teoriia Polia (Field Theory),
Moscow: n.p., 1941 (with E. Lifshits). "Tcorna Sverkh-
tekuchesti Gelia.2'' ("Theory of the Superfluidity of
Helium IF). Zhurnal Eksperimentalnoe i
Theoreticheskoi Fiziki 11 (1941): 592. t^^^^^oxaia
Mekhanika (Quantum Mechanics). Moscow: n.p., 1V4»
(with E. Lifshits). "O Zakonakh Sokhranenia pri
Slabykh Vzaimodeistviakh^ ("On the Laws of Con-
servation in Weak Interactions"). Zhurnal Eksperimen-
talnoe i Theoreticheskoi Fiziki 32 (1957): 2.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1963, 231-33^ Dic-
tionary of Scientific Biography. New York: Scnbner s,
1973 (Volume 7), 616-19.
Commentary: Lev Landau's work with Hehum 111 at
low temperatures won the Nobel Prize for him. In the
1950s, building on P.L. Kapitsa's work, he developed
mathematical physical theories to explain the behayior
of superfluid Helium III at temperatures near absolute
zero. Helium at this temperature flows more easily
than a gas, and since it does not behave like a solid,
liquid, or a gas, it has been called the "fourth'^ State.
He predicted the possibility of sound wave propaga-
lion at two different speeds. Undau was also known
for his work in quantum mechanics and for fundamen-
tal research in magnetism, elasticity, and plasma os-
cillations. (T.B.)
1963
Jensen, Johannes Hans Daniel 49*
PRIZE Physics, 1963. BORN: June 25, 1907; Hamburg,
Germany. died. February 11, 1973; Heidelburg Ger-
many. PARENTS: Father, Karl Jensen; Mother, Helene
J Ohm Jensen, nationality: German. religion: Most
probably Christian/Protestant, education: l^niy ot
Hamburg, Germany, Dr. rerum naturalium IViZ.
SPOUSE None. children: None. career: Univ. ol
Hamburg, Germany, Professor, 1937-41; Hanover In-
stitute of Technology, Germany, Professor, 1941-48,
Univ. of Heidelberg, Germany, Professor, 1^49-69.
Selected Publications: "Systematics of the Bmding
Energies of Atomic Nuclei." Naturwissenschaften 33
(1946)- 249-50 (with H. Steinwedel). "Interpretation of
Preferred Nucleon Numbers in the Structure of Atom
Nuclei." Naturwissenschaften 36 (1949): 153-55 (with
H E Suess and O. Haxel). "Electromagnetic Effects
Due to Spin-Orbit Coupling.-- Physical Review %5
(1952): 1040-41 (with M. Goeppert-Mayer). "Nuclear
Structure and Nuclear Transformation.'' Zeitschrift für
Elektrochemie 58 (1954): 546-53. Elementary Theory
of Nuclear Shell Structure. New York: Wiley, 1955
(with M. Goeppert-Mayer).
For More Information See: Modern Men of Science.
New York: McGraw-Hill, 1966, 257. Physics Today 16
(December 1963): 21. . . .u^
Commentarv: The Nobel Committee awarded the
Prize to Hans Jensen for his work with Mana
Goeppert-Mayer on developing the shell model of the
atomic nucleus, citing it as "a most striking advance in
the correlation of nuclear properties." According to the
Academy, their work "has inspired an ever increasing
number of new investigations and has been indispen-
776 The Who's Who of Nobel Frize Winners
o
c
table for latcr work. bolh cxpcrimcnlal and Ihcorclical.
on atomic nuclci.** Jensen also studicd thc recoil dis-
tribution of nuclear radiation, thc giant rcsonancc in
Ihe nuclear pholoefTecl. and ihe gamma-5 invariancc
of Ihe weak inieraclion. (M.N.C.)
Mayer, Maria Qoeppert 495
PRIZF Physics, 1963. born June 28, 1906; Katlowiiz,
Poland. DIED Februar) 20, 1972; San Diego, CA. par
ENTS Falber, Friedrich Goepperi; Molher, Maria
WolfT Goepperi. nationality; German; laier Ameri-
can Citizen. RELIGION: Christian, education Univ. of
Gollingen, Germany, Ph.D., 1930. spoust Joseph Ed-
ward Mayer, married January 19, 1930. children
Maria Anne, daughler; Peter Conrad, son. careeR:
Johns Hopkins Univ., Baltimore, MD, Volunteer Re-
searcher, 1930-39; Columbia Univ., NY, Volunteer
Lcclurer, 1939-45; Sarah Lawrence College, NY, Pro-
fessor, 1942-45; Univ. of Chicago, Permi Institute, IL,
Professor, 1946-60; Univ. of California, San Diego,
Professor, 1960-72.
Selected Publications: Statistical Mechanics. New
York: Wiley, 1940 (with J.E. Mayer). "Nuclear Con-
figurations in Ihe Spin-Orbit Coupling Model." Phys-
ical Review Series 2, 78 (April 1, 1950): 16-23. "The
Structure of the Nucleus.*" Scientific American 184
(March 1951): 22-26. "Electromagnetic Effects Due to
Spin-Orbit Couphng." Physica! Review 85 (1952):
1040-41 (with J.H.D. Jensen). Elementary Theory of
Nuclear Shell Structure. New York: Wiley, 1955 (with
J.H.D. Jensen).
For More Information See: Biographical Memoirs.
National Academy of Sciences. Washington, DC: Na-
tional Academy of Sciences, 1979 (Volume 50), 310-
28. Dash, Joan. A Life of One's Own. New York:
Harper and Row, 1973, 226-369. Physics Today 25
(May 1972): 77, 79.
Commentar>': Maria Goepperi Mayer was ciled,
with J. Hans D. Jensen, **for their discoveries concem-
ing nuclear shell structure.'' Mayer first published evi-
dence that atomic nuclei with 2, 8, 20, 28, 50, 82, or
126 nucleons (protons and/or neutrons) show unusual
stability; the integers in this context are known as
"magic numbers.'' Laier, independently of Jensen,
Mayer demonstrated \ht theoretical basis for a shell
model of atomic nuclei, with each magic number cor-
responding to a completed nuclear shell. She also
worked on the absorption spectra of organic molecules
and isotope Separation by chemical methods. Mayer
and Marie Curie were the only two women who won a
Nobel Prize in Physics. (J.W.)
Wigner, Eugene Paul
(
496
PRIZE: Physics, 1963. born: November 17, 1902; Bu-
dapest, Hungary. parents: Falber, Anthony Wigner;
Mother, Elisabeth Einhorn Wigner. nationality: Hun-
garian; laier American Citizen. RELIGION: Lulheran.
EDUCATION Technische Hochschule, Germany, Chemi-
cal Engineering Degree, 1924; Technische Hochschule,
Germany, Dociorate in Engineering, 1925. spouse:
Amelia Z. Frank, married December 23, 1936, died
1937; Marv Annette Wheeler, married June 4, 1941,
died November 1977; Eileen C.P. Hamilton, married
1979. CHILDREN: David Wheeler, son; Martha Failh,
daughler. career Technische Hochschule, Berlin, Ger-
many, Professor, 1926; Univ. of Gollingen, Germany,
Professor, 1927; Technische Hochschule, Berlin, Ger-
many, Professor, 1930-36; Univ. of Wisconsin. Profes-
sor, 1936-38; Pnnceton Univ., NJ, Professor. 1938-71.
OTHER awards Medal of Meril. 1946; Franklm Med-
al, Franklin Institute, PA. 1950; Enrico Permi Award;
Atoms for Pcacc Award, Max Planck Medal. German
Physical Society, 1961; George Washington Award;
Semmelweiss Medal; National Science Medal. 1969;
Pfizer Award, 1971; Albert Einslein Award. 1972;
Golden Plalc Medal; Wigner Medal. 1978; Foundcrs
Medal. International Cultural Foundation. 1982.
Selected Publications: Gruppentheorie und Ihre An-
wendung auf die Quantenmechanik der Atomspektren.
Braunschweig, Germany: Vieweg. 1931 (Group Theory
and Its Application to the Quantum Mechanics of
Atomic Spectra. Tr. by J.J. GrifTin. New York: Aca-
demic Press, 1959). Nuclear Structure. Princeton, NJ:
Princeton U. Press, 1958 (with Leonard Eisenbud).
The Physical Theory of Neutron Chemical Reactors.
Chicago: U. of Chicago Press, 1958 (with Alvin Martin
Weinberg). Symmetries and Reßections: Scientific Es-
says of Eugene P. Wigner. Bloomington, IN: Indiana
U. Press, 1967.
For More Information See: Current Biograph y Year-
book. New York: H.W. Wilson. 1954, 657-59.
McGraw'Hill Encyclopedia of World Biography. New
York: McGraw-Hill Book Co., 1973 (Volume 11), 357-
58.
Commentar)': Eugene Paul Wigner, who has been
called one of the greal physicists of the twenlieth
Century, shared the Nobel Prize for '^systematically
improving and exiending the methods of quantum
mechanics and applying them widely." He formulaied
symmelry principles and with group theory. applied
them in atomic, nuclear, and elementar>' particle phys-
ics. Wigner worked out the theory of neulron absorp-
tion and showed thal nuclear forces did not depend on
electric Charge. His work also included research in
iheories of chemical reaction rates and the solid State
and pari of the design of the first large-scale nuclear
reacior in 1943. In the late 1930s and early 1940s,
along with other physicists, he convinced the U.S.
govemmenl of the need for an atomic bomb project.
His book Gruppentheorie und Ihre Anwendung auf die
Quantenmechanik der Atomspektren was widely used
as an advanced text in quantum mechanics. (L.N.W.)
1964
Basov, Nikolai Gennadievich 497
PRIZE Physics, 1964. BORN: December 14, 1922; Us-
man, USSR. parents: Father, Gennady Fedorovich
Basov; Mother, Zinaida Andreevna Molchanova
Basov. NATIONALITY: Russian. RELIGION Most prob-
ably Easiem Orthodox, education: Moscow Institute
of Engineering Physics, USSR, Candidaal, 1950;
Lebedev Institute of Physics, Soviel Academy of Sci-
ences, USSR, Ph.D., 1956. spouse: Qsenia Tikhonova
Nasarova, married July 18, 1950. children: Genadii,
son; Dmitrii, son. career: P.N. Lebedev Physical In-
stitute, Researcher and Administrator, Moscow, USSR,
1953-. other AWARDS: Lenin Prize, 1959, 1964; Order
of Lenin, 1967; Gold Medal, Czechoslovakian Acad-
emy of Sciences. 1975; A. Volta Gold Medal, Ilalian
Physical Society, 1977.
Selected Publications: ** Application of Molecular
Beams to the Radio Spectroscopic Study of the Rota-
tion Spectra of Molecules. *" Zh. Eksp. Teor. Fiz. 27
www
II I iWtMUll I
«M^ »1 .«"•- ■»■•
Physics 177
C)
(
o
(1954): 431-38 (wiih A.M. Prokhorov). "Possible
Methods of Oblaining Active Molecules for a Molecu-
lar Oscillalor." Soxiet Physics JETP 1 (1956): 184-85
(wiih O.N. Krokhin and V.M. Popov). "Theory of ihe
Molecular Generator and the Molecular Power Am-
plifier." Zh. Eksp, Teor. Fiz. 30 (1956): 560-63 (with
A.M. Prokhorov). '^Generation, Amplificalion, and De-
tection of Infrared and Optica! Radiation by Quantum
Mechanical Systems." Soviet Physics-Vspekhi 3
(March-April 1961): 702-28 (wiih O.N. Krokhin and
Y.M. Popov).
For More Information See: Ne\\^ York Times
(October 30, 1964): 23. Perlado, J.M. "N.G. Basov and
User Technology in the USSR." Arbor 121 (1985): 87-
97.
Commentary: Nikolai Gennadievich Basov, together
with his teacher Alexander Prokhorov, was awarded
the Nobel Prize for "basic researches in the field of
experimental physics, which led to the discovery of the
maser and the laser." They deduced that quantum
mechanics, which govems the behavior of atoms at
different energy levels, permits the amplification of
microwaves and light waves. They then c^rveloped
principles and refmements for the construction of first
the maser (microwave amplification by stimulated
emission of radiation) and then the laser (optical ma-
ser), starting in 1954. Such devices collect energy
waves, amplify them hundreds of times, and produce a
beam whose waves are almost perfectly parallel with
little or no interference or static. The work was done
independently of, and simultaneously with, the work
of C.H. Townes, with whom Basov and Prokhorov
shared the 1964 Nobel Prize in Physics. (M.N.K.)
Prokhorov, Alexander Mikhailovich 498
PRIZE: Physics, 1964. BORN: July 11, 1916; Atherton,
Australia. parentS: Father, Miichail Ivanovich Prok-
horov; Mother, Mariya Ivanovna Prokhorov. Nation-
ALITY: Australian; later Russian Citizen. RELIGION:
Most probably Eastem Orthodox, education: Lenin-
grad Univ., USSR, baccalaureate, 1939; Institute of
Physics, Academy of Sciences, USSR, doctorate, 1946.
SPOUSE: Galina Alekeyevna Shelepina, married 1941.
CHILDREN: 1 son. CAREER: Institute of Physics, Acad-
emy of Sciences, USSR, Researcher and Administra-
tor, 1939-. OTHER AWARDS: Lenin Prize, 1959.
Selected Publications: "Application of Molecular
Beams to the Radio Spectroscopic Study of the Rota-
tion Spectra of Molecules.'' Zh. Eksp. Teor. Fiz. 11
(1954): 431-38 (with N.G. Basov). "Theory of the Mo-
lecular Generator and the Molecular Power
Amplifier." Zh. Eksp. Teor. Fiz. 30 (1956): 560-63
(with N.G. Basov). "Quantum Electronics." Fiz. Mai.
Spisanie, Bulgar Akad. Nauk. 8 (1965): 165-71. "Qua-
ntum Electronics." Vsp. Fiz. Nauk 85 (1965): 599-604.
For More Information See: The Great Soviet Ency-
clopedia. New York: Macmillan, 1978 (Volume 21),
257. New York Times (October 30, 1964): 23.
Commentary: Alexander Prokhorov won his Nobel
for contributing to a new method for generating elec-
tromagnetic waves using quantum Systems and for de-
vising the first molecular generator using ammonia
molecule beams (maser). He later created paramag-
netic masers and proposed the use of ruby in quantum
electronics and the concepts of open resonators and
gas dynamic lasers. Prokhorov furlher investigated the
resonance and nonresonance interactions of laser radi-
ation with matter. (G.E.M.)
Townes, Charles Hard 499
PRIZE: Physics, 1964. BORN: July 28, 1915; Greenville,
SC. PARENTS Father, Henry Keith Townes; Mother,
Ellen Sumter Hard Townes. nationality: American.
RELIGION: Presbyterian. education: Furman Univ.,
SC, B.A., 1935; Furman Univ., SC, B.S., 1935; Duke
Univ., NC, M.A., 1936; California Institute of Tech-
nology, Ph.D., 1939. SPOUSE: Frances H. Brown, mar-
ried May 4, 1941. children: Linda Lewis, daughter;
Ellen Screven, daughter; Carla Keith, daughter; Holly
Robinson, daughter. career: Bell Telephone Laborato-
ries, NJ, Researcher, 1939-48; Columbia Univ., NY,
Professor, 1948-61; Massachusetts Institute of Technol-
ogy, Professor and Administrator, 1961-67; Univ. of
California, Berkeley, Professor, 1967-.
Selected Publications: "Molecular Microwave Oscil-
lator and New Hyperfine Structure in the Microwave
Spectrum of NH3.*' Physical Review Series 2, 95 (July
1, 1954): 282-84 (with J.P. Gordon and H.J. Zeiger).
Microwave Spectroscopy. New York: McGraw-Hill,
1955 (with A.L. Schawlow). Quantum Electronics: A
Symposium. New York: Columbia U. Press, 1960. Ve-
nus: Strategy for Exploration. Report of a study by the
Space Science Board. C.H. Townes, chair. Washington,
DC: National Academy of Sciences, 1970.
For More Information See: Asimov's Biographical
Encyclopedia of Science and Technology. Garden City,
NY: Doubleday, 855-57. Current Biography Yearbook.
New York: H.W. Wilson, 1963, 423-25.
Commentary: Charles H. Townes was awarded the
Nobel Prize '^for fundamental work in the field of
quantum electronics, which has led to the construction
of oscillators and amplifiers based on the maser-laser
principle." Townes and two coworkers completed the
first successful maser in 1954. It was based on excited
ammonia molecules which, when Struck by photons of
the appropriate energy, were stimulated into emitting
additional photons of the same energy. The amount of
energy in question was equal to the energy level dif-
ference between an excited ammonia molecule and a
ground-level ammonia molecule. This quantum of en-
ergy falls into the microwave portion of the electro-
magnetic spectrum — hence, the name of the device
m(icrowave) a(mplification by) s(timulated) e(mission
oO r(adiation). Townes's later research was in radio
and infrared astronomy. (J.W.)
1965
Feynman. Richard Phillips 500
PRIZE: Physics, 1965. born: May 11, 1918; New York,
NY. PARENTS: Father, Melville Arthur Feynman;
Mother, Lucille Phillips Feynman. nationality:
American. RELIGION: Jewish. education: Massachu-
setts Institute of Technology, B.S., 1939; Princeton
Univ., NJ, Ph.D., 1942. SPOUSE: Arlene H. Green-
baum, married June 29, 1942, died June 1945; Mary
Louise Bell, married June 28, 1952; Gweneth How-
arth, married 1960. children: 2 children. career:
Princeton Univ. Atomic Bomb Project, NJ, Research-
er, 1941-42; Los Alamos Atomic Bomb Project, NM,
Researcher, 1942-45; Comell Univ., NY, Professor,
1945-50; California Institute of Technology, Professor,
178 The Who's Who ofSobcl Prizc Winncrs
C)
(
(
1951-. OTHER AWARDS: Einstcin Award, 1954; Oersied
Medal, 1972; Niels Bohr Inlernaiional Gold Medal,
1973.
Selected Publications: Quantum Electrodynamics.
Reading, MA: Benjamin/Cummings, Advanced Book
Program, 1961. Theory of Fundamental Processes. New
York: W. A. Benjamin, 1961. Feynman Lectures on
Physics. 3 volumes. Reading, MA: Addison-Wesley
Pub. Co., 1963-69. Quantum Mechantcs and Path In-
tegrals. New York: McGraw-Hill, \9(>TThe Character
of Physical Law. Cambridge, MA: M.I.T. Press, 1967.
Photon Hadron Interactions. Reading, MA: W. A. Ben-
jamin, 1972. Statistical Mechanics. Reading, MA: W.
A. Benjamin, 1972.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1955, 205-07. Science
150 (Oclober 29, 1965): 588-89.
Commentary: Richard Feynman, with his two co-
laureates, shared Ihe Nobel Prize for their develop-
ment of the theory of quantum electrodynamics. His
contributions in scientific work included an important
role in the atomic bomb project, the development of a
quantum theory of electricity and magnetism, the pre-
sentation of the Feynman diagram (lO- possible par-
ticle transformations), and the quantum mechanical
explanation of the properties of liquid helium. (B.M.)
Schwinger. Julian Sevmour 501
PRIZE: Physics, 1965. BORN: February 12, 1918; New
York, NY. parentS: Father, Benjamin Schwinger;
Mother, Belle Rosenfeld Schwinger, nationality:
American, religion: Jewish. education: Columbia
Univ., NY, BA, 1936; Columbia Univ., NY, Ph.D.,
1939. SPOUSE: Ciarice Carrol, married 1947. children:
None. careeR: Univ. of California, Berkeley, Re-
searcher, 1939-41; Purdue Univ., IN, Professor, 1941-
43; Univ. of Chicago, IL, Researcher, 1943; Massachu-
setts Institute of Technology, Researcher, 1943-45;
Harvard Univ., MA, Professor, 1945-75; Univ. of Cali-
fornia, Lx)s Angeles, Professor, 1975-. other awards:
C. L. Mayer Nature of Light Award, 1949; University
Medal, Columbia U., NY, 1951; Einstein Prize, 1951;
National Medal of Science for Physics, 1964.
Selected Publications: ''Quantum Electrodynamics."
Physical Review 74 (November 15, 1948): 39-61. "On
Gauge Invariance and Vacuum Polarization." Physical
Review 82 (1951): 664-79. "A Theory of the Fun-
damental Interactions." Annais of Physics 2 (1957):
407-34. Quantum Electrodynamics. New York: Dover,
1958. "Gauge Invariance and Mass IL" Physical Re-
view 128 (1962): 2425-29. Particles Sources and Fields,
Reading, MA: Addison-Wesley Pub. Co., 1970.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1967, 379-81. Science
150 (October 29, 1965): 588-89.
Commentary: Julian Schwinger and his two col-
aureates received the Nobel Prize for their develop-
ment of the theory of quantum electrodynamics. Ear-
lier work by Paul Dirac applied quantum mechanics to
an analysis of the electromagnetic field and predicted
Ihat particles such as the electron would have an in-
finite quantity of energy, which contradicted observed
fact. Schwinger reworked the mathematics in the the-
ory so that the infinite quantities no longer appeared
and made it consistent with Observation, capable of
predicting the magnetic and other properties of par-
ticles and radiation. He later worked on the properties
of Synchrotron radiation. (J.L.K.)
Tomonaga, Shinichiro 502
PRIZE Physics, 1965. born March 31, 1906; Tokyo,
Japan, died: July 8, 1979; Tokyo, Japan, parents:
Father, Sanjuro Tomonaga; Mother, Hide Tomonaga.
NATIONALITY: Japanese. Religion: Most probably Bud-
dhist. EDUCATION: Kyoto Imperial Univ., Japan, B.A.,
1929; Kyoto Imperial Univ., Japan, D.Sc, 1939.
SPOUSE: Ryoko Sekiguchi, married 1940. children:
Atsushi, son; Makoto, son; Shigeko, daughter. career:
Tokyo Univ., Japan, Professor, 1939-69. other
AWARDS: Japan Academy Prize, 1948; Lomonosov
Medal, Russia, 1 964.
Selected Publications: Quantum Mechanics. Tokyo:
Misuzu Publishing Company, 1949. (English publica-
tion in two volumes. Amsterdam: North-Holland Pub-
lishing Company, 1962-66). Scientific Papers of
Tomonaga. 2 volumes. Tokyo: Misuzu Shobo Publish-
ing Company, 1971-76.
For More Information See: Modern Men of Science.
New York: McGraw-Hill, 1966: 483-84. Weber, Robert
L. Pioneers of Science, Nobel Prize Winners in Physics.
London: Institute of Physics, 1 980, 205-06.
Commentary: The Nobel Prize was awarded to
Shinichiro Tomonaga, jointly with Richard Feynman
and Julian Schwinger, for his research on a theoretical
basis for quantum electrodynamics which was consis-
tent with both observable behavior of particles and the
theory of relativity. Tomonaga also worked in the
areas of quantum dynamics, the theory of neutrons,
and electromagnetics. (D.P.N.)
1966
Kastler, Alfred 503
PRIZE: Physics, 1966. BORN: May 3, 1902; Alsace,
France, died: January 7, 1984; Bandol, France, par-
ENTS: Father, Frederic Kastler; Mother, Anna Frey
Kastler. nationality: French. Religion: Most prob-
ably Christian, education: Univ. of Bordeaux, France,
Docteur des Sciences Physiques, 1936. spouse: Elise
Gösset, married December 24, 1924. children: Dan-
iel, son; Claude-Yves, son; Mireille, daughter. careeR:
Clermont-Ferrant Univ., France, Professor, 1936-38;
Univ. of Bordeaux, France, Professor, 1938-41; Ecole
Normale Superieure, France, Professor, 1941-72. oth-
er AWARDS: Holweck Prizc, London Physical Society,
1954; C.E.K. Mees International Medal, Optical Soci-
ety of America, 1962; Award in Scientific Research,
Academy of Sciences; Science Prize, City of Paris,
1963.
Selected Publications: La Diffusion de la Lumiere
par les Milieux Troubles. Paris: Hermann, 1952.
Polarisation, Mattere et Rayonnement, Volume Jubil-
aire en l'Honneur d'Alfred Kastler. Paris: Presses Un-
iversitaires de France, 1969. Cette Etrange Matiere.
Paris: Stock, 1976.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1967, 216-18. New
York Times (November 4, 1966): 1,28. **Notices sur les
membres deced^s: Kastler (Alfred)." Association
Amicale des Anciens Kleves de TEcole Normale Super-
ieure (^nwwa/r^'), 1985, 60-65.
Fhysics 1 79
c
(
(
Commentar}': Alfred Kasller was awarded the Nobel
prize for **ihe discovery and developmenl of oplical
melhods for studying Herzian resonances in aloms."
He not only provided a Stimulus lo further research by
olher scienlisls, but bis work also resulted in praclical
applicalions, namely the developments of the laser,
magnetometers, and atomic clocks. The double reso-
nance technique, which uses optical and Herzian re-
sonances (light and radiowaves), and the optical pump-
ing technique to Orient atoms and atomic fields made
it possible to detect with precision the spectnim of
Herzian resonances. Kastler was also well known for
bis humanitarian, social, and political activities. He
took Stands against the French occupation of Algeria,
against the Soviet treatment of Sakharov and Solz-
henitsyn, and against cruel and inhuman treatment of
livestock. (J.U.S.)
1967
Bethe, Hans Albrecht 504
PRIZE: Physics, 1967. BORN: July 2 1906; Strasbourg,
Germany. parents: Father, Albrecht Theodore Julius
Bethe; Mother, Anna Kuhn Bethe. nationality: Ger-
man; later American Citizen. RELIGION: Jewish. educa-
TION: Univ. of Munich, Germany, Ph.D., 1928.
SPOUSE: Rose Ewald, married September 14, 1939.
CHILDREN: Henry George, son; Monica, daughter. ca-
REER: Univ. of Frankfurt, Germany, Professor, 1928-
29; Univ. of Stuttgart, Germany, Professor, 1929-30;
Univ. of Munich and Univ. of Tubingen, Germany,
Professor, 1930-33; Univ. of Manchester, England,
Professor, 1933-34; Univ. of Bristol, England, Profes-
sor, 1934-35; Comell Univ., NY, Professor, 1937-75.
OTHER AWARDS: Morrison Prize, New York Academy
of Science, 1938; U.S. Medal of Merit, 1946; Draper
Medal, National Academy of Sciences, 1948; Max
Planck Medal, 1955; Enrico Permi Prize, 1961; Eddin-
gton Medal, Royal Astronomical Society, 1963; Na-
tional Medal of Science, 1975.
Selected Publications: "Energy Production in Stars."
Physical Review 55 (1939): 434. Elementary Nuclear
Theory. New York: John Wiley and Sons, Inc., 1947.
Quantum Mechanics of One- and Two-Electron Atoms.
New York: Plenum Publishing Co., 1958 (with E.E.
Salpeter). Splitting of Atoms in Crystals. New York:
Plenum Publishing Co., 1962. Intermediate Quantum
Mechanics. San Francisco, CA: Benjamin-Cummings
Co., 1968 (with Roman W. Jackiw).
For More Information See: Modern Men of Science.
New York: McGraw Hill, 1966, 37-39. National Cy-
clopedia of American Biography. New York: James T.
White, 1960 (Volume I), 320-21.
Commentary: Hans Bethe won the Nobel Prize for
his several contributions to nuclear reaction theory,
with special reference to the energy production of
Stars. He was unique among his contemporaries in
making diverse contributions to the field of physics,
ranging from fundamental particles to ballistic mis-
siles. Bethe was best known for developing a theoreti-
cal description of deuteron fusion and using the car-
bon cycle as a mechanism to explain the rate of energy
production in the sun's interior balanced against sur-
face energy losses. He contributed to the theory of
nuclear reactors and developed the first theory of
electron-positron pair creation. The early work of Be-
the and others led to our present-day understanding of
Gore nuclear reactions in the sun. (G.W.)
1968
Alvarez, Luis Walter 505
PRIZE: Physics, 1968. BORN: June 13, 1911; San Fran-
cisco, CA. PARENTS: Father, Walter Clement Alvarez;
Mother, Harriet Skidmore Smyth Alvarez. national-
ity: American. RELIGION: Congregationalist back-
ground. education: Univ. of Chicago, IL, B.S., 1932;
Univ. of Chicago, IL, M.Sc, 1934; Univ. of Chicago,
IL, Ph.D., 1936. SPOUSE: Geraldine Smithwick, mar-
ried April 15, 1937; Janet L. Landin, married Decem-
ber 28, 1958. children: Walter S., son; Donald L.,
son; Jean S., daughter; Helen L., daughter. career:
Univ. of Cahfomia, Berkeley, Professor, 1936-78. oth-
er AWARDS: Collier Trophy, 1946; Medal for Merit,
1948; John Scott Medal, 1953; California Scientist of
the Year, 1960; Einstein Medal, 1961; National Medal
of Science, 1964; Michelson Award, 1965; National
Inventors Hall of Fame, 1978; Wright Prize, 1981.
Selected Publications: "The Lifetime of the t-Me-
son." Nuovo Cimento 2 (1955): 344 (with S. Gold-
haber). "Catalysis of Nuclear Reactions by u Mesons."
Physical Review 105 (1957): 1127 (with others). "K-
Interactions in Hydrogen." Nuovo Cimento 5 (1957):
1026 (with others). "Elastic Scattering of 1.6-Mev
Gamma Ray from H, Li, C, and AI Nuclei." Physical
Review 112 (1958): 1267 (with F.S. Crawford and
M.L. Stevenson). Strong Interactions. New York: Aca-
demic Press, 1966. "Recent Developments in Particle
Physics." Science 165 (September 12, 1969): 1071.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1947, 9-10. Science
162 (November 8, 1968): 645.
Commentary: The award to Luis Alvarez was for his
"decisive contributions to elementary particle physics,
in particular the discovery of a large number of reso-
nance states made possible through his development of
the technique of using hydrogen bubble Chambers and
data analysis." He also made important contributions
in many other areas of physics: he codiscovered the
east-west efTect in cosmic rays, demonstrated orbital
electron capture by nuclei, collaborated on building
the first proton linear accelerator based on the use of
cavity resonators, and developed the ground-
controlled-approach blind landing System, which uses
microwave radar. (CD.)
1969
Gell-Mann. Murrav 506
PRIZE: Physics, 1969. borN: September 1 5, 1 929; New
York, NY. parents: Father, Arthur Gell-Mann; Moth-
er, Pauline Reichstein Gell-Mann. nationality:
American. Religion: Nonbeliever; from Jewish back-
ground. education: Yale Univ., CT, B.S., 1948; Mas-
sachusetts Institute of Technology, Ph.D., 1951.
SPOUSE: J. Margaret Dow, married April 19, 1955.
CHILDREN: Elizabeth, daughter; Nicholas, son. career:
Princeton Univ., NJ, Professor, 1951-52; Univ. of Chi-
cago, IL, Professor, 1952-55; California Institute of
Technology, Pasadena, Professor, 1955-. other
AWARDS: Daniel Heinemann Prize, American Physical
J80 The H'ho's Who of Nobel Prize Winners
€
C
€
Society and American Institute of Physics, 1959;
Franklin Medal, Franklin Institute, PA, 1967; Re-
search Corporation Award, 1969.
Selected Publications: "Isotopic Spin and New Un-
stable Panicles." Physical Review 92 (1953): 833. Lec-
tures on Weak Interactions of Strongly Interacting Par-
ticles, Delnered at the Summer School in Theoretical
Physics. Bangalore, 1961. Bombay: lata Institute of
Fundamental Research, 1961. Lecture Notes on Special
Topics in Relativistic Quantum Theory. Cambridge,
MA: Massachusetts Institute of Technology Press,
1963. "^A Schematic Model of Baryons and Mesons''
Physics Letters 8 (February 1, 1964): 214. The Eight-
fold Hay: A Review with a Collect ion of Reprints. New
York: W.A. Benjamin, 1964 (with Y. Ne'eman).
For More Information See: Asimov's Biographical
Encyclopedia of Science and Technology. Garden City
NY: Doubleday, 1982, 889. Current Biographv Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1966, 124-66.
Commentary: The award to Murray Gell-Mann was
"for his contributions and discoveries conceming the
Classification of elementary particles and their inter-
actions." Gell-Mann's earl'er contribution was the in-
troduction of the stranger.ess principle, which clas-
sified the elementary particles in the atomic nucleus,
based on properties related to Charge and spin. Later,
usmg symmetry group theory, he devised the Eightfold
Way, a scheme for Classification, based on eight Quan-
tum numbers. His predictions of the existences of
particles led to many discoveries, including those in
the World of quarks. (CD.)
1970
AIfven, Hannes Olof Gösta 507
PRIZE: Physics, 1970. born: May 30, 1908; Norrkoep-
ing, Sweden. parents: Father, Johannes AIfven; Moth-
er, Anna-Clara Romanus AIfven. nationality: Swed-
ish. RELIGION: Lutheran. education: Univ. of Up-
psala, Sweden, Ph.D., 1934. spouse: Kerstin Maria
Erikson, mamed 1935. children: 5 children. career
Univ. of Uppsala, Sweden, Professor, 1934-37; Nobel
Institute of Physics, Sweden, Researcher, 1937-40;
Royal Institute of Technology, Professor, 1945-67;
Univ. of California, San Diego, Professor, 1967-. oth-
ER AWARDS: Gold Medal, Royal Aslronomical Society,
1967; Lomonosov Gold Medal, Soviet Academy of
Sciences, 1971; Franklin Medal, Franklin Institute,
PA, 1971.
Selected Publications: Cosmical Electrodvnamics.
Oxford: Clarendon Press, 1950. On the Origin of the
Solar System. Oxford: Clarendon Press, 1954. Cos-
mical Electrodynamics: Fundamental Principles. Ox-
ford: Clarendon Press, 1963 (with Carl-Gunne Fal-
thammar). Worlds-Antiworlds: Antimatter in Cosmol-
ogy. San Francisco, CA: W. H. Freeman, 1966. Struc-
ture and Evolutionary History of the Solar System.
Dordrecht, Nelherlands: D. Reidel, 1975 (with Gustaf
Arrhenius).
For More Information See: New York Times Bio-
graphical Edition (October 28, 1970): 2707-08. Physics
Today 23 (December 1970): 61-63.
Commentary: One of the founders of the field of
plasma physics, Hannes AIfven shared the Nobel Prize
"for fundamental werk in magnetohydrodynamics with
fruitful applications in different parts of plasma phys-
ics.'' His work on the motion of electrically conducting
fluids in a magnetic field was concerned primarily
with geophysics and astrophysics. It led to the develop-
ment of the concept of **Alfven*s waves," transverse
hydromagnetic waves transmitted by the plasma. Alf-
ven's work helped provide an underslanding of the
solar System and was instrumental in the development
of controlled thermonuclear reactors and space travel.
(J.N.S.)
Neel, Louis Eugene Felix 508
PRIZE: Physics, 1970. born. November 22, 1904; Lyon,
Rhone, France, parents: Father, Louis Antoine Neel;
Mother, Marie Antoinette Hartmayer Neel. national'
ITY: French. Religion: Catholic. education: £cole
Normale Superieure, France, Agrege de TUniversite,
1928; Univ. of Strasbourg, France, Docteur es Sci-
ences, 1932. SPOUSE: Helene Hourticq, married 1931.
CHILDREN: Marie-Francoise, daughter; Marguerite Gue-
ly, daughter; Pierre, son. Career: Univ. of Strasbourg,
France, Professor, 1937-45; Univ. of Grenoble, France,
Professor, 1945-76. other awards: Prix Holweck'
1952; Gold Medal (C.N.R.S)., 1965; Croix de Guerre,'
1940; Grand Croix, Legion d'Honneur.
Selected Publications: Exposes sur /'Energie. Paris:
Institute de France, 1978. Ouevres Scientifique de
Louis Neel. Paris: Centre National de la Recherche
Scientifique, 1978.
For More Information See: Modern Scientists and
Engineers. New York: McGraw-Hill, 1980 (Volume 2),
351-52. New York Times Biographical Edition.
(October 28, 1970): 2707-08.
Commentar>': Louis Neel received the Nobel Prize
"for his pioneering studies of the magnetic properties
of solids." His early studies explained antiferromag-
netism, the magnetic effect deriving from electron
alignments in opposite directions. He also studied the
magnetic memory of certain mineral deposits which
explained observed changes in the Earth's magnetic
field. Neers research on the ferrimagneiics has pro-
vided new materials for microwave electronics
(V.A.H.)
1971
Gabor Dennis 509
PRIZE: Physics, 1971. BORN: June 5, 1900; Budapest,
Hungary. died: February 8, 1979; London, England.
PARENTS: Father, Berthold Gabor; Mother, Adrienne
Jacobovits Gabor, nationality: Hungarian; later Brit-
ish Citizen. RELIGION: Jewish. education: Technische
Hochschule, Germany, diploma, 1924; Technische
Hochschule, Germany, Dr. Elecl. Eng., 1927. SPOUSE:
Marjone Louise Butler, married August 8, 1936. chil-
dren: Nene. CAREER: Siemens and Halske, Beriin,
Germany, Researcher, 1927-33; British Thomson-
Houston Co., Rugby, England, Researcher, 1933-48;
Imperial College, London, England, Professor, 1949-
67. OTHER AWARDS: Thomas Young Medal and Prize,
1967; Cristoforo Columbo Prize, Genoa, Italy, 1967;
Rumford Medal, Royal Society, 1968; Michelson Med-
al, Franklin Institute, PA, 1968; Medal of Honor, In-
stitute of Electrical and Electronics Engineers, 1970;
Semmelweis Medal, American Hungarian Medical As-
sociation, 1970; Holweck Prize, French Physical Soci-
ety, 1971; George Washington Award, American Hun-
garian Studies Foundation, 1973.
Phvsics 181
e
(0
Selected Publications: **A New Microscopic Princi-
plc." Nature (May 15, 1948): 777-78. "Microscopy by
Rcconstrucied Wave-Fronls." Proceedings of the Royal
Society AI 97 (1949): 454. '*Microscopy by Rccon-
strucied Wave Fronls: 11." Proceedings of the Royal
Society B64 (1951): 244. Inventing the Future. New
York: Knopf, 1964. Innovations: Scientific, Technologi-
cal, and Social. London: Oxford U. Press, 1970.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1972, 168-70. New
York Times (November 3, 1971): 1, 28.
Commentary: Dennis Gabor was one of the few
inventors who received the Nobel Prize, ''for his in-
vention and development of holography," a lenseless
System of three-dimensional photography. His contri-
butions extended into many other areas — the high-
speed cathode ray oscillograph, the shrouded magnetic
lens, theories of communication, information theory,
the physics of optics, predicting machines, plasmas,
gas discharge tubes, and television. Gabor was also a
thinker about the discipline of physics itself, writing
thoughtfully about its applications and societal issues.
(G.W.)
1972
Bardeen, John see entry 480
Cooper, Leon Neil 510
PRIZE: Physics, 1972. BORN: February 28, 1930; New
York, NY. parentS: Father, Irving Cooper; Mother,
Anna Zola Cooper. nationality: American. Religion:
No record found. education: Columbia Univ., NY,
A.B., 1951; Columbia Univ., NY, A.M., 1953; Colum-
bia Univ., NY, Ph.D., 1954. SPOUSE: Kay Anne Allard,
married 1969. children: Kathleen, daughter; Coralie,
daughter. career: Princeton Univ., NJ, Researcher,
1954-55; Univ. of Illinois, Researcher, 1955-57; Ohio
State Univ., Professor, 1957-58; Brown Univ., RI, Pro-
fessor, 1958-. OTHER awardS: Comstock Prize, Na-
tional Academy of Science, 1968; Descartes Medal,
Academy de Paris, 1977.
Selected Publications: "Microscopic Theory of
Superconductivity." Physical Review 106 (1957): 162-
64 (with J. Bardeen and J.R. Schrieffer). "Theory of
Superconductivity." Physical Review 108 (1957): 1175-
1204 (with J. Bardeen and J.R. Schrieffer). "Specific
Heat Measurements and the Energy Gap in Supercon-
ductors." Physical Review Letters 3 (1959): 17. "Super-
conductivity in the Neighborhood of Metallic Con-
tacts." Physical Review Letters 6 (1961): 689-90. An
Introduction to the Meaning and Structure of Physics,
New York: Harper and Row, 1968.
For More Information See: Physics Today 25
(December 1972): 73-75. Science 178 (November 3,
1972): 489-91.
Commentary: Leon Cooper shared, with John Bar-
deen and John Schrieffer, the Nobel Prize for work on
the theory of superconductivity. Cooper showed that
at low temperatures electrons in a conductor could act
in bound pairs (called Cooper pairs). With his colaure-
ates, he demonstrated that the Cooper pair action
resulted in no electrica! resistance to electron flow
through solids. The BCS theory stimulated much work
in physics. Cooper also contributed significantly in the
areas of nuclear physics, the superfluid State at low
temperatures, and the theory of the central nervous
System. (P.S.)
Schrieffer, John Robert 511
PRIZE: Physics, 1972. BORN: May 31, 1931; Oak Park,
IL. PARENTS: Father, John Henry Schrieffer; Mother,
Lx)uise Anderson Schrieffer. nationality: American.
RELIGION: Most probably Christian, education: Mas-
sachusetts Institute of Technology, B.S., 1953; Univ. of
Illinois, M.S., 1954; Univ. of Illinois, Ph.D., 1957.
SPOUSE: Anne Grete Thomson, married 1960. chil-
DREN: Paul Karsten, son; Anne Bolette, daughter;
Anna Regina, daughter. career Univ. of Chicago, IL,
Professor, 1957-59; Univ. of Illinois, Professor, 1959-
62; Univ. of Pennsylvania, Professor, 1962-79; Univ.
of California, Santa Barbara, Professor, 1979-. other
AWARDS: Buckley Prize, 1968; Comstock Prize, Na-
tional Academy of Sciences, 1968; John Ericsson Med-
al, American Society of Swedish Engineers, 1976.
Selected Publications: **Microscopic Theory of
Superconductivity.*" Physical Review 106 (1957): 162-
64 (with L.N. Cooper and J. Bardeen). "Theory of
Superconductivity." Physical Review 108 (1957): 1175-
1204 (with J. Bardeen and L.N. Cooper). "Recent
Advances in the Theory of Superconductivity."
Physica 26 (1960): S1-S16. Theory of Superconduc-
tivity. Reading, MA: W.A. Benjamin, 1964.
For More Information See: Physics Today 25
(December 1972): 73-75. Science 178 (November 3,
1972): 489-91.
Commentary: John Schrieffer received the Nobel
Prize with his colaureates, John Bardeen and Leon
Cooper, for their development of the BCS theory of
superconductivity, which related the superconducting
State to the bound pair actions of electrons at low
temperature in the conductor. His later work was in
the areas of particle physics, metal impurities, spin
fluctuations, and chemisorption. (P.S.)
1973
Esaki, Leo 512
PRIZE: Physics, 1973. BORN: March 12, 1925; Osaka,
Japan, parents: Father, Soichiro Esaki; Mother,
Niyoko Ito Esaki. nationality: Japanese. RELIGION:
Buddhist, education: Univ. of Tokyo, Japan, B.S.,
1947; Univ. of Tokyo, Japan, Ph.D., 1959. spouse:
Masako Araki, married November 21, 1959. CHIL-
DREN: Eugene Leo, son; Nina Yvonne, daughter; Anna
Eileen, daughter. career: Kobe Kogyo Corporation,
Japan, Researcher, 1947-56; Sony Corporation, Japan,
Researcher, 1956-60; International Business Machines,
Researcher, i960-, other awards: Nishina Memorial
Award, 1959; Asahi Press Award, 1960; Toyo Rayon
Foundation Award, 1961; Morris N. Liebmann Memo-
rial Prize, 1961; Stuart Ballantine Medal, Franklin In-
stitute, PA, 1961; Japan Academy Award, 1965; Order
of Culture, Japan, 1974; Science Achievement Award,
U.S.-Asia Institute, 1983.
Selected Publications: "Properties of Heavily-Doped
Ge and Narrow p-n Junctions." Solid State Phys. Elec-
tronics Telecommun., Proc. Intern. Conf, Brüssels 1
(1958): 514-23. "New Horizons in Semimetal Alloys."
IEEE Spectrum 3 (1966): 74-80, 85-86. "Tunneling
Studies on the Group 5 Semimelals and the 4-6 Semi-
conductors." Journal of the Physical Society of Japan,
182 The Who's Who of Nobel Prize H'inners
€
C
c
Supplemenl 21 (1966): 589-97. **Tunneling in Solids."
Electron. Struct. Solids, Lect. Chania Conf., 2nd
(1968): 1-40.
For More Information See: Modern Men of Science.
New York: McGraw-Hill, 1966, 156-57. New York
Times Biographical Edition (Oclober 24, 1973): 1640.
Commentar>': Leo Esaki shared the 1973 prize for
his discovery of tunneling in semiconduclors. Tunnel-
ing is a quantum mechanical efTect in which an elec-
tron passes ihrough a polenlial barrier (a solid region),
even though classical iheory predicled thal it could
not. His research al the Sony Corporation in the late
1 950s led to the creation of the Esaki diode, an impor-
tant component of solid State physics. Because of its
simplicity and sensitivity, it has practical applications
in high-speed circuits, such as those in Computers,
Communications networks, and other electronic equip-
ment. Esaki applied a tunneling technique in spec-
troscopic studies, known as tunneling spectroscopy.
(D.P.N.)
Giaever, Ivar 513
PRIZE: Physics, 1973. BORN: April 5, 1929; Bergen,
Norway. pareniS: Father, John A. Giaever; Mother,
Gudrun M. Skaarud Giaever. Nation ality: Norwe-
gian; later American Citizen. Religion: No affiliation;
from Lutheran background. education: Norwegian In-
stitute of Technology, Norway, Bachelor of Engineer-
ing, 1952; Rensselaer Polytechnical Institute, NY,
Ph.D., 1964. SPOUSE: Inger Skramstad, married 1952.
children: John, son; Guri, son; Anne Kari, daughter;
Trine, daughter. career: Norwegian Army, 1952-53;
Norwegian Patent Office, Oslo, Patent Examiner,
1953-54; General Electric Company, Canada, Engi-
neer, 1954-56; General Electric Company, United
States, Researcher, 1956-. other awardS: Oliver E.
Buckley Prize, American Physical Society, 1965; Gug-
genheim Fellow, 1970; V.K. Zworykin Award, Na-
tional Academy of Engineering, 1974.
Selected Publications: "Energy Gap in Superconduc-
tors Measured by Electron Tunneling.*' Physical Re-
view Letters 5 (1960): 147. "Electron Tunneling be-
tween Two Superconductors." Physical Review Letters
5 (1960): 464. "Detection of the A. C. Josephson
EfTect." Physical Review Letters 14 (1965): 904. "Mag-
netic Coupling Between Two Adjacent Superconduc-
tors." Physical Review Letters 15 (1965): 825.
For More Information See: Asimov's Biographical
Encyclopedia of Science and Technology. Garden City,
NY: Doubleday, 1982, 888. Biographical Encyclopedia
of Scientists. New York: Facts on File, 1981, 31 1-12.
Commentary: Ivar Giaever was cited by the Acad-
emy for his work on tunneling effects in semiconduc-
tors and superconductors. His research studying the
behavior of electrons in solids when a superconducting
metal is present laid the foundation for Josephson's
discovery of the Josephson effect, which has been
heavily applied in microelectronics. Giaever's interest
has shifted to biology, and he has studied stress reac-
tions and antibody-antigen reactions while working as
a researcher in immunology at General Electric and at
the Albany Medical Center. (L.D.)
Josephson. Brian David 514
PRIZE: Physics, 1973. born: January 4, 1940; CardifT,
Wales. PARENTS: Father, Abraham Josephson; Molher,
Mimi Josephson. nationality: British. RELIGION: Jew-
ish. EDUCATION Cambridge Univ., England, B.A.,
1960; Cambridge Univ., England, M.A., 1964; Cam-
bridge Univ., England, Ph.D., 1964. spousE: Carol
Anne Oliver, married 1976. children: 1 daughter.
CAREER: Cambridge Univ., England, Professor, 1965-.
OTHER AWARDS: New Scientist Award, 1969; Research
Corporation Award, 1969; Fritz London Medal, 1970;
Guthrie Medal, 1972; van der Pol Medal, 1972; Elliolt
Cresson Medal, 1972; Hughes Medal, 1972; Holweck
Medal, 1973; Faraday Medal, 1982; Sir George
Thompson Medal, 1984.
Selected Publications: "Potential Differences in the
Mixed State of Type II Superconductors.'' Physics Let-
ters 16 (1965): 242-43. "Macroscopic Field Equalions
for Metals in Equilibrium.'' Physical Review 152
(1966): 211-17. "Inequality for the Specific Heal. 1.
Derivation. " Proceedings of the Physical Society 92
(1967): 269-75. "Inequality for the Specific Heat. II.
Application to Critical Phenomena." Proceedings of the
Physical Society 92 (1967): 276-84. "Equation of State
Near the Critical Point. '^ Proceedings of the Physical
Society, London (Solid State Physics) 2 (1969): 1113-
15. Consciousness and the Physical World. Nev. York:
Pergamon Press, 1980.
For More Information See: Asimov's Biographical
Encyclopedia of Science and Technology. Garden City,
NY: Doubleday, 1982, 898. Biographical Encyclopedia
of Scientists. New York: Facts on File, 1981, 420.
Commentary: Brian Josephson shared the Nobel
Prize for work in developing theories that advanced
and expanded the world of miniature electronics. Spe-
cifically, Josephson was cited by the Academy for his
theoretical predictions of the properties of supercur-
rent through a tunnel barrier, particularly phenomena
called ** Josephson effects." One of the youngest Nobel
laureates, the physicist was only 22 and in graduate
school when he made his discoveries while doing re-
search on semiconductivity in 1963. He has contri-
buted significantly to studies of superconductivity,
critical phenomena, and the theory of intelligence.
(L.D.)
1974
Hewish, Antony 515
PRIZE: Physics, 1974. BORN: May 11, 1924; Fowey,
England, parents: Father, Emesl William Hewish;
Molher, Frances Grace Lanyon Pinch Hewish. nation-
ality: British. RELIGION: Most probably Christian/
Protestant, education: Cambridge Univ., England,
B.A., 1948; Cambridge Univ., England, M.A., 1950;
Cambridge Univ., England, Ph.D., 1952. spouse: Mar-
jorie Elizabeth Catherine Richards, married 1950.
CHILDREN: 1 son; 1 daughter. careeR: Cambridge
Univ., England, Professor, 1952-. other awards:
Hamilton Prize, Cambridge U., England, 1951; Eddin-
gton Medal, Royal Astronomical Society, 1968;
Charles Vemon Boys Prize, Institute of Physics and
Physical Sciences, 1970; Dellinger Gold Medal, Inter-
national Union of Radio Sciences, 1972; Michelson
Medal, Franklin Institute, PA, 1973; Hopkins Prize,
Cambridge Philosophical Society, 1973; Holweck Med-
al and Prize, Institute of Physics and French Physical
Society, 1974.
Physics 183
t
0
o
Selected Publications: Seeing Beyond the Visible.
London: English Universities Press, 1970. **Small Stars
Raise Large Problems." Physics Bulletin 25 (1974):
459-61.
For More Information See: Biographical Encyclope-
dia of Scientists. New York: Facls on File, 198i, 376-
77. Science 186 (November 15, 1974): 620-21.
Commentar}': Anlony Hewish was honored for bis
pioneering research in radio astrophysics, which led lo
Ihe discovery of pulsars (compact radio sources emit-
ting regulär pulses). Although questioned by some sci-
entists, Hewish's delay in announcing the discovery
allowed principal scientific facts to be established and
clarified, averting what has been called the '^little green
men" speculation. Hewish's earlier research was on
radio scintillation, and he was involved in the study of
all three types of radio scintillation, i.e., that due to
radio wave deflection by ionized gases in the inter-
stellar medium, in the interplanetary medium, and in
the earth's atmosphere. (D.H.)
Ryle, Martin, 0fr 516
PRIZE: Physics, 1974. BORN: September 27, 1918;
Brighton, England. DIED: October 14, 1984; Cam-
bridge, England, parents: Father, J.A. Ryle; Mother,
Miriam Scully Ryle. nationality: British. Religion:
Christian, education: Oxford Univ., England, bac-
calaureate, 1945. SPOUSE: Ella Rowena Palmer, mar-
ried 1947. children: 1 son; 2 daughters. career: Tele-
communications Research Establishment, England, Re-
searcher, 1939-45; Cambridge Univ., England, Profes-
sor and Administrator, 1945-. other awards. Hughes
Medal, Royal Society, 1954; Gold Medal, Royal As-
tronomical Society, 1964; Henry Draper Medal, Na-
tional Academy of Sciences, U.S.A., 1965; Knight-
hood, 1966; Royal Medal, Royal Society, 1973.
Selected Publications: "The New Cambridge Radio
Telescope." Nature 194 (May 12, 1962): 517-18. "High
-Resolution Observations of the Radio Sources in Cyg-
nus and Cassiopeia." Nature 205 (March 27, 1965):
1259-62 (with B. Elsmore and Ann C. Neville). "Ob-
servations of Radio Galaxies with the One-Mile Tele-
scope at Cambridge.*" Nature 207 (September 4, 1965):
1024-27 (with B. Elsmore and Ann C. Neville). "The
5-km Radio Telescope at Cambridge." Nature 239
(October 20, 1972): 435-38.
For More Information See: Current Biographv Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1973, 368-71. New
York Times Biographical Edition (October 16, 1974):
1491.
Commentary: Martin Ryle shared the Nobel Prize
for his Creative research in the area of radio astrophys-
ics. Ryle developed the aperture synthesis technique,
which Combines radiotelescopes with Computers to see
deeply into space. Using the techniques and instru-
mentation he developed, Ryle was able to map the
skies with a thoroughness previously not possible. His
research elucidated the characteristics of radio stars,
analyzed the pulsars and eliminated "little green men"
conjectures about them, and explained the origin of
radio scintillation. His studies have also strengthened
the belief in the "big bang" theory of the origination of
the universe. (D.H.)
1975
Bohr, Aage Niels 517
PRIZE: Physics, 1975. BORN: June 19, 1922; Copenha-
gen, Denmark. parents: Father, Niels Bohr; Mother,
Margrethe Norlund Bohr, nationality: Danish. RELI-
GIQN. Jewish. EDUCATION: Univ. of Copenhagen, Den-
mark, Ph.D., 1954. SPOUSE: Marietta Bettina Softer,
married (no date found), died 1978; Bente Meyer
SchariT, married 1981. children: 2 sons; 1 daughter.
CAREER: Department of Scientific and Industrial Re-
search, London, England, Researcher, 1943-45; Univ.
of Copenhagen, Denmark, Professor and Administra-
tor, 1946-. OTHER AWARDS: Daniel Heinemann Prize,
American Physical Society and American Institute for
Physics, 1960; Pope Pius XI Medal, 1963; Atoms for
Peace Award, Ford Motor Company Fund, 1969; H.C.
Örsted Medal, 1970; Rutherford Medal and Prize, In-
stitute of Physics, London, 1972; John Price Wetherill
Medal, Franklin Institute, PA, 1974; Ole Römer Med-
al, 1976.
Selected Publications: "On the Quantizat'on of An-
gular Momenta in Heavy Nuclei.** Physical Review 81
(January 1, 1951): 134-38. "Nuclear Magnetic Mo-
ments and Atomic Hyperfine Structure." Physical Re-
view 81 (February 1, 1951): 331-35. Rotational States
of Atomic Nuclei. Copenhagen: Munksgaard, 1954.
Collective and Individual-Particle Aspects of Nuclear
Structure. Copenhagen: Munksgaard, 1957 (with B.
Mottelson). Nuclear Structure. 2 volumes. New York:
W.A. Benjamin, 1969-75 (with B. Mottelson).
For More Information See: Physics Today 28
(December 1975): 69-71. Science 190 (November 28,
1975): 868-70.
Commentary: Aage Bohr shared the Nobel Prize for
his contributions to the **discovery of the connection
between collective motion and particle motion in the
atomic nucleus and the development of the structure
of the atomic nucleus based on this connection."
Through their own research as well as through their
influence on experimental studies pursued at nuclear
laboratories throughout the world, Bohr and his col-
aureate, Ben Mottelson, were instrumental in develop-
ing a qualitative and quantitative understanding of the
nonspherical (deformed) shape of atomic nuclei pos-
tulated in 1950 by their colaureate James Rainwater.
Bohr and Mottelson identified the properties of the
spheroidal nucleus and provided a clearer picture of
nuclear slruclural dynamics. (J.C.H.)
Mottelson, Benjamin Roy 518
PRIZE: Physics, 1975. BORN: July 9, 1926; Chicago, IL.
PARENTS: Father, Goodman Mottelson; Mother, Geor-
gia Blum Mottelson. nationality: American; later
Danish Citizen. RELIGION: Jewish. education: Purdue
Univ., IN, B.S., 1947; Harvard Univ., MA, M.A.,
1948; Harvard Univ., MA, Ph.D., 1950. SPOUSE: Nan-
cy Jane Reno, married May 31, 1948. children: 2
sons; 1 daughter. career: Institute for Theoretical
Physics, Denmark, Researcher, 1950-51; U.S. Atomic
Energy Commission, Researcher, 1951-53; CERN,
Theoretical Study Group, Researcher, 1953-56; Nordic
Institute for Theoretical Atomic Physics, Denmark,
Director, 1957-.
Selected Publications: Collective and Individual-Par-
ticle Aspects of Nuclear Structure. Copenhagen: Munks-
gaard, 1957 (with A. Bohr). Lectures on Selected Top-
184 The H'ho's Who of Nobel Prize Winners
c
c
o
ics in Nuclear Structure. Bombay: Tala Institute of
Fundamental Research, 1964. Muclear Structure. 2 vol-
umes. New York: W. A. Benjamin, 1969-75 (with A.
Bohr). "Elementary Modes of Excitation in the Nu-
cleus." Reviews of Modern Phvsics 48 (July 1976): 375-
83.
For More Information See: Asimov*s Biographical
Encyclopedia of Science and Technology. Garden City,
NY: Doubleday, 1982, 883. Kraks Blaa Bog 1984.
Copenhagen: Krak, 1985, 754. Physics Todav 28
(December 1975): 69, 71-72.
Commentary: Ben Mottelson was awarded the Nobel
Prize for *'the discovery of the connection between
collective motion and particle motion in atomic nuclei
and the development of the theory of the structure of
the atomic nucleus based on this connection." Mottel-
son and Bohr, paying close attention to new experi-
mental results, found the means to combine two pre-
viously discrele modeis of nuclear structure — the
liquid-drop and the nuclear shell modeis — into one
unified theory. (J.W.)
Rainwater, Leo James 519
PRIZ' Physics, 1975. BORN: December 9, 1917; Coun-
cil, ID. DIED: May 31, 1986; Yonkers, NY. parentS:
Father, Leo J. Rainwater; Mother, Edna E. Teague
Rainwater. nationality: American. Religion: Presby-
terian. education: California Institute of Technology,
B.S., 1939; Columbia Univ., NY, M.A., 1941; Colum-
bia Univ., NY, Ph.D., 1946. spouse: Emma Louise
Smith, married March 7, 1942. children: James Carl-
ton, son; Robert Stephen, son; William George, son;
Elizabeth, daughter. career: Columbia Univ., NY,
Professor, 1946-. other awards: Ernest Orlando Law-
rence Memorial Award, Atomic Energy Commission,
1963.
Selected Publications: "Nuclear Energy Level Ar-
gument for a Spheroidal Nuclear Model." Physical Re-
view 79 (August 10, 1950): 432-34. "Mu-Meson Phys-
ics." Annual Review of Nuclear Science 1 (1957): 1-30.
"Increasing Synchrocyclotron Currents and the Space
Charge Limit." AD 636708 (1965): 1-8.
For More Information See: Biographical Encyclope-
dia of Scientists. New York: Facts on File, 198i, 662-
63. Science 190 (November 28, 1975): 868-70.
Commentary: James Rainwater and his colaureates,
Aage Bohr and Ben Mottelson, shared the Nobel Prize
"for their discovery of the connection between collec-
tive motion and particle motion in the atomic nucleus
and the development of the structure of the atomic
nucleus based on this connection." Rainwater postu-
lated the nonspherical (deformed) shape of atomic
nuclei, for which Bohr and Mottelson developed a
qualitative and quantitative understanding. The work
of the three laureates resolved the apparent conflict
between the prevailing liquid drop and nuclear shell
modeis of nuclear structure, and provided the base for
an understanding of the low-lying slates of all nuclei.
(J.C.H.)
1976
Richter. Burton
520
PRIZE: Physics, 1976. BORN: March 22, 1931; Brooklyn,
NY. PARENTS: Father, Abraham Richter; Mother,
Fanny Pollack Richter, nationality: American. Reli-
gion Jewish. EDUCATION: Massachusetls Institute of
Technology, B.S., 1952; Massachusetts Institute of
Technology, Ph.D., 1956. SPOHSE: Laurose Becker,
married July 1, i960, children: Elizabeth, daughter;
Matthew, son. career: Stanford Univ., CA, Professor,
1956-. OTHER AWARDS: Emesto Oriando Lawrence
Medal, 1975.
Selected Publications: **Low Mass Anomaly in
Photoproduction of Pion Pairs.'' Physical Review Let-
ters 9 (1962): 217-20. Instabilities in Stored Particle
Beams. Springfield, VA: CFSTI, 1965 (with M. Sands
and A. M. Sessler). '*High-energy Photoproduction."
V.S. Atomic Energy Commission CONF-670923 (1967):
309-36. "Two-body Photoproduction." V.S. Atomic
Energy^ Commission SLAC-PüB-501 (1968): 1-57. "Pl-
enary Report on e(+)e(-) Hadrons.'' Proceedings of the
International Conference on High Energy Physics 17th
(1974): 20-35.
For More Information See: Biographical Encyclope-
dia of Scientists. New York: Facts of File, 1981, 678-
79. Current Biography Yearbook. New York: H. W.
Wilson, 1977, 359-62.
Commentar>: Burton Richter's award was for the
discovery of a subatomic particle l lee times heavier
than the proton with a life span 10,000 times longer
than could be predicted by prior discoveries. These
characteristics led to draslic revisions in the quark
theories. Richter calls his particle "psi'' because "it's
the only unassigned Greek letter in particle physics";
colaureate Samuel Ting refers to the particle as "J."
The scientific Community has not yet resolved the
nomenclature. J/psi has been called *'the greatesi dis-
covery ever in the field of particle physics.'' The prop-
erties of the particle are consistent with a fourlh type
of quark and support the concept of charm. (R.P.)
Ting, Samuel Chao Chung 521
PRIZE: Physics, 1976. BORN: January 27, 1936; Ann
Arbor, MI. parents: Father, K.H. Ting; Mother, T.S.
Wang Ting. nationality: American. Religion: Chris-
tian. EDUCATION: Univ. of Michigan, B.S.E., 1959;
Univ. of Michigan, M.S., 1960; Univ. of Michigan,
Ph.D., 1962. SPOUSE: Kay Louise Kühne, married
1960. CHILDREN: Jeanne Min, daughter; Amy Min,
daughter. career: Columbia Univ., NY, Professor,
1964-69; Massachusetts Institute of Technology, Pro-
fessor, 1969-. OTHER AWARDS: Emest Orlando Law-
rence Award, 1976; A.E. Eringen Medal, 1977.
Selected Publications: '*Timelike Momenta in Quan-
tum Electrodynamics." Physical Review 145 (1966):
1018-22 (with Stanley J. Brodsky). "Leptonic Decays
of Vector Mesons." United States Atomic Energy Com-
mission CONF-670923 (1967): 452-83. ^'Electrodyna-
mics at Small Distances, Leptonic Decays of Vector
Mesons, and Photoproduction of Vector Mesons.'' Int.
Conf High-Energy Phys., Proc. 14th (1968): 43-71.
"Summary of Photoproduction and Leptonic Decays
of Vector Mesons." United States Atomic Energy Com-
mission DESY-68/29 (1968): 1-18. The Search for
Charm, Beautv and Truth at High Energies. New
York: Plenum Press, 1984 (with G. Bellini).
For More Information See: Physics Today 29
(December 1976): 17-i-. Science 194 (November 19,
1976): 825-26-K.
Commentar>': Samuel Ting's award was for the dis-
covery of a subatomic particle three times heavier than
the proton with a life span 10,000 times longer than
)
♦i
186 The Who's Who of Nobel Prize Winners
c
magnelism, bolh from Ihc slandpoint of classical Quan-
tum iheory and Ihe new wave mechanics. Van Vleck
developed Ihe concept of temperature-independent
magnelic susceplibility. He also conlributed signifi-
canlly in the areas of molecular struclure and bonding,
Ihe propenies of an alom or ion in a cryslal, and radar
and radioastronomy. (CT.)
1978
Kapitsa, Pyotr Leonidovich 525
PRIZE: Physics, 1978. BORN: July 8, 1894; Kronstadt,
Russia. DIED: April 8, 1984; Moscow, USSR. parentS:
Father, Leonid Kapitsa; Mother, Olga Stebnitsckiy
Kapitsa. nationality: Russian. Religion: Jewish. edu-
CATION: Petrograd Polytechnical Institute, USSR, bac-
calaureate, 1919; Cambridge Univ., England, Ph.D.,
1926. SPOUSE: Nadezhda Tschemosvitova, married
1916, died 1920; Anna Alekseyevna Krylova, married
1926. CHILDREN: Andrei, son; Sergei, son. career:
Petrograd Polytechnical Institute, USSR, Professor,
1918-21; Cambridge Univ., England, Researcher and
Professor, 1921-35; USSR Academy of Sciences, In-
stitute for Physical Problems, Director, 1935-46, 1955-
84; Physiotechnical Institute, Moscow, USSR, Profes-
sor, 1947-84. OTHER AWARDS: Stalin Prize, 1941, 1943;
Faraday Medal, Council of Electrical Engineers of Eng-
land, 1942; Five Orders of Lenin, 1943; Order of the
Red Banner of Labor; Franklin Medal, 1944.
Selected Publications: Collected Papers. Oxford: Ox-
ford U. Press, 1946-47. Elektronika Bol shikh Moshch-
nostei. Moscow: n.p., 1962. Teoriia, Eksperiment,
Praktika (Theory, Experiment, Practice). Moscow: n.p.,
1966.
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1955, 317-18. Science
202 (December 1, 1978): 960-62.
Commentary: The Nobel Prize was awarded to
Pyotr Kapitsa for his work in low temperature physics,
including sludies of electrical properties of matter and
the liquefaction of gases. Kapitsa invented a new
method for liquefying gases and studied the unusual
properties of flow and conduction of Helium II. His
invention of a simple turbine device to Substitute oxy-
gen for air in blast fumaces revolutionized the Soviet
Steel industry. He was also known for his research with
ball lightning, standing waves, atomic energy, and
Space research. Kapitsa's career in the Soviet Union
remains shrouded in mystery since his detention there
in 1 934, when he was director of the Cavendish Lab-
oratory in England. (T.B.)
Penzias, Arno Allan
o
526
PRIZE: Physics, 1978. BORN: April 26, 1923; Munich,
Germany. parentS: Father, Karl Penzias; Mother, Jus-
tine Inge Eisenreich Penzias. nationality: German;
later American Citizen. Religion: Jewish. education:
City College of New York, B.S., 1954; Columbia
Univ., NY, M.A., 1958; Columbia Univ., NY, Ph.D.,
1962. SPOUSE: Anne Pearl Barras, married November
25, 1954. CHILDREN: David Simon, son; Mindy Gail,
daughter; Laurie Ruth, daughter. career: Bell Labora-
tories, NJ, Researcher and Administrator, 1961-. oth-
ER AWARDS: Henry Draper Medal, 1977; Herschel
Medal, 1977.
Selected Publications: **Interstellar Carbon Monox-
ide, Carbon- 13 Monoxide, and Carbon Monoxide-
Oxygen-18." Astrophysics Journal 165 Part I (1971):
L63 (with Keith B. Jefferts and Robert W. Wilson).
**Interstellar Carbon Monosulfide.*' Astrophysics Jour-
nal 168 Part 2 (1971): L53-L58 (with others). "Inter-
stellar C N Excitation at 2.64 mm." Physics Revievi-
Letters 28 (1972): 772-75 (with Keith B. JefTerts and
Robert W. Wilson). "Millimeter-Wavelength Radio-As-
tronomy Techniques.*" Annu. Rev. Astron. Astrophys 1 1
(1973): 51-72 (with CA. Burrus).
For More Information See: Current Biography Year-
book. New York: H.W. Wilson, 1985, 328-31. New
York Times (October 18, 1978): 5.
Commentary: Arno Penzias and his colleague, Rob-
ert W. Wilson, were awarded the Nobel Prize for their
detection of microwave background radiation, which
supported the theory that the universe was crealed by
a "big bang" that took place some 20 billion years ago,
as opposed to the "Steady State'' theory which held
that the universe continually expanded and collapsed
upon itself. The fmdings indicated that the universe is
an "open" System continually .:^panding from the ini-
tial "bang" until it loses momtnium and becomes still
and lifeless. Penzias and Wilson continued their re-
search collaboration and discovcred large amounts of
the fossil Clement deuterium in the Milky Way galaxy.
The team's discoveries have stimulated extensive fur-
ther research. (B.M.)
Wilson, Robert Woodrow 527
PRIZE: Physics, 1978. BORN: January 10, 1936; Hous-
ton, TX. PARENTS: Father, Ralph Woodrow Wilson;
Mother, Fannie May Willis Wilson, nationality:
American. Religion: Most probably Christian, educa-
TION: Rice Univ., Texas, B.A., 1957; California In-
stitute of Technology, Ph.D., 1962. spouse: Elizabeth
Rhoads Sawin, married September 4, 1958. children:
Philip Garrett, son; Suzanne Katherine, daughter; Ran-
dal Woodrow, son. career: Owens Laboratories, Unit-
ed States, 1962-63; Bell Laboratories, NJ, 1963-. oth-
er AWARDS: Henry Draper Medal, Royal Astronomy
Society, 1977; Herschel Medal, National Academy of
Sciences, 1977.
Selected Publications: "Isotropy of Cosmic Back-
ground Radiation at 4080 Megahertz." Science 156
(1967): 1100-01 (with A.A. Penzias). "Measurement of
the Flux Density of CAS A at 4080 Ma/s." Astrophysi-
cal Journal 142 (1965): 1149-56 (with A.A. Penzias).
"Interstellar CN Excitation at 2.64 mm." Physics Re-
view Letters 28 (1972): 772-75 (with A.A. Penzias and
K.B. JefTerts).
For More Information See: "The 1978 Nobel Prize
in Physics." Science 205 (December 1, 1978): 962-65.
"Nobel Prizes: Research with an Impact." Science
News 1 14 (October 14, 1978): 276.
Commentary: Robert Wilson's Nobel Prize was for
work that "made it possible to obtain information
about cosmic processes that took place a very long
time ago, at the time of the creation of the universe."
Wilson's studies of radio noise in the sky led to the
Observation of a ubiquitous background radiation
which fit the spectrum of a blackbody at a tempera-
ture about 3 degrees K. The discovery lent credence to
the "big bang" theory of the beginning of the universe,
which would predict such a background. (L.M.)
i
i
Physics 187
c
c
o
1979
Qlashow, Sheldon 528
PRIZE: Physics, 1979. BORN: December 5, 1932; New
York, NY. parents: Falher, Lewis Glashow; Molher,
Bella Rubin Glashow. nationality: American. RELI-
GION: Jewish. EDUCATION: Comell Univ., NY, A.B.,
1954; Harvard Univ., MA, M.A., 1955; Harvard
Univ., MA, Ph.D., 1958. SPOUSE: Joan Shirley Alexan-
der, married 1972. children: Jason David, son; Jor-
dan, son; Brian Lewis, son; Rebecca Lee, daughier.
CAREER: Institute of Theoretical Physics, Copenhagen,
Denmark, Researcher, 1958-60; California Institute of
Technology, Researcher, 1960-61; Stanford Univ., CA,
Professor, 1961-62; Univ. of California, Berkeley, Pro-
fessor, 1962-66; Harvard Univ., MA, Professor, 1966-
83; Texas A & M, Professor, 1983-. other awards:
J.R. Oppenheimer Memorial Prize, 1977; George Led-
lie Prize, 1978; Castiglione di Silica Prize, 1983.
Selected Publications: "Symmetries of Strong Inter-
actions." In Proceedings of the International School of
Physics "Enrico Fermi" Course XXXII J, Varenna, 6th-
I8th July 1964, pp. 189-225. New York: Academic
Press, 1966. "Divergencies of Massive Yang-Mills The-
ories: Higher Groups.'' Physical Review D: Particles
and Fields 4 (September 15, 1971): 1918-19 (with J.
liopoulos). "Toward a Unified Theory: Threads in a
Tapestry." Science 210 (1980): 1319-23.
For More Information See: Physics Today 32
(December 1979): 17-19. Science 206 (December 14,
1979): 1290-92.
Commentary: Sheldon Glashow shared the Nobel
Prize with Abdus Salam and Steven Weinberg "for
their contribution to the theory of the unified weak
and electromagnelic interaction between elemenlary
particles, including, inter alia, the prediction of the
weak neutral current." Glashow extended the
Weinberg-Salam theory (which introduced the unity of
the electromagnetic interaction and the weak
interaction — two of the four fundamental forces) to
several elementary particles (among them the baryons
and mesons) by defming a new characteristic which he
called charm. The concept of charm has been used
since in work on the quark theory and in explanations
of properties of the J/psi particle. (M.N.)
Salam, Abdus 529
PRIZE: Physics, 1979. BORN: January 29, 1926; Jhang,
Pakistan, parents: Father, Ch. Muhammed Hussain;
Mother, Hajira Hussain. nationality: Pakistani; laier
British resident, reugion: Islamic. education: Univ.
of Punjab, Pakistan, M.A., 1946; Cambridge Univ.,
England, B.A., 1948; Cambridge Univ., England,
Ph.D., 1952; Cambridge Univ., England, D.Sc, 1957.
SPOUSE: No record found. children: 4 daughters; 2
sons. CAREER: Institute for Advanced Study, Princeton,
NJ, Researcher, 1951; Univ. of Punjab, Labore, Paki-
stan, Professor, 1951-54; Cambridge Univ., England,
Professor, 1954-56; Imperial College, London, Eng-
land, Professor, 1957-. other awards: Hopkins Prize,
Cambridge U., England, 1957; Adams Prize, 1958;
Pride of Performance Award, Pakistan, 1959; Maxwell
Medal, Physical Society, London, England, 1961;
Hughes Medal, 1964; Atoms for Peace Award, 1968;
Guthrie Medal and Prize, 1976; Royal Medal, Royal
Society, 1978; Matteuci Medal, Academia Nazionale di
Lincei, Rome, Italy, 1978; John Täte Medal, American
Institute of Physics, 1978.
Selected Publications: "Gauge Unification of Fun-
damental Forces." Proc.-Eur Conf. Part. Phys. (9th) 2
(1977): 1187-1207. "Gauge Unification of Fundamen-
tal Forces.** Proc. Int. Conf. Winter Seh. Front. Theor.
Phys. (1977): 29-35. "Gauge Unification of the Four
Fundamental Forces.** Phys. Contemp. Needs 2 (1978):
419-56. '^The Electroweak Force, Grand Unification
and Superunification." Phys. Scr. 20 (1979): 227-34.
For More Information See: Physics Today 32
(December 1979): 17-19. Science 206 (December 14,
1979): 1290-92.
Commentary: Abdus Salam and his two colaureates,
Sheldon Glashow and Steven Weinberg, shared the
Nobel Prize **for their contributions to the theory of
the unified weak and electromagnetic interaction be-
tween elementary particles, including inter alia the
prediction of the weak neutral current." The
Weinberg-Salam theory trealed the unification of two
of the four fundamental forces (the electromagnetic
interaction and the weak mleraction) for certain par-
ticles and was a major step toward an overall unified
field theory. The theory also predicted neutral currents
(elementary particle interactions with no exchange of
electric Charge). Salam continues his work on theories
describing the behavior and properties of elementary
particles. (L.I.S.)
Weinberg, Steven 530
PRIZE: Physics, 1979. BORN: May 3, 1933; New York,
NY. PARENTS: Father, Fred Weinberg; Mother, Eva
Israel Weinberg, nationality: American. Religion:
Jewish. EDUCATION: Comell Univ., NY, A.B., 1954;
Princeton Univ., NJ, Ph.D., 1957. SPOUSE: Louise Gol-
dwasser, married 1954. children: 1 daughter. career:
Columbia Univ., NY, Professor, 1957-59; Univ. of
California, Berkeley, Professor, 1959-69; Massachusetts
Institute of Technology, Professor, 1969-73; Harvard
Univ., MA, Professor, 1973-83; Univ. of Texas, Aus-
tin, Professor, 1983-. other awards: J.R. Oppenhei-
mer Prize, 1973; Dannie Heineman Mathematical
Physics Prize, 1977; American Institute of Physics —
U.S. Steel Foundation Science Writing Award, 1977;
Elliot Cresson Medal, Franklin Institute, PA, 1979.
Selected Publications: Gravitation and Cosmology:
Principles and Applications of the General Theory of
Relativity. New York: Wiley, 1972. '*Recent Progress
in Gauge Theories of the Weak, Electromagnetic and
Strong Interactions.'' Reviews of Modern Physics 46
(1974): 255-77. The First Three Minutes: A Modern
View of the Origin of the Universe. New York: Basic
Books, 1977. "Limits of Massless Particles."*' Physics
Letters. B 96 (1980): 59-62. "Charges from Extra Di-
mensions." Physics Letters. B 125 (1983): 265-69. The
Discovery of Subatomic Particles. New York: Scientific
American Library, 1983.
For More Information See: Physics Today 32
(December 1979): 17-19. Science 206 (December 14,
1979): 1290-92.
Commentar>': Steven Weinberg and his two colaure-
ates, Abdus Salam and Sheldon Glashow, shared the
Nobel Prize "for their contributions to the theory of
the unified weak and electromagnetic interaction be-
tween elementary particles, including, inter alia, the
prediction of the weak neutral current." The
188 The H'ho's H'ho of Nobel Prize Winners
f>
(i
o
o
Weinberg-Salam iheory deall wiih Ihc unification of
two of Ihe four fundamenlal forces (ihc eleciromag-
nelic inieraction and ihc weak inleraclion) for certain
pariicles and was a significanl slep toward ihe overall
unified field Iheory. The theory predicled neutral cur-
renls (elemenlary particle inleractions wiih no ex-
change of electric Charge). Weinberg has also wrillen
on the Problems of astrophysics and cosmology.
(M.N.)
1980
Cronin, James Watson 531
PRIZE: Physics, 1980. BORN: September 25, 1931; Chi-
cago, IL. PARENTS: Father, James Farley Cronin; Moth-
er, Dorothy Watson Cronin. nationality: American.
RELIGION: Most probably Christian, education: South-
ern Methodist Univ., TX, B.S., 1951; Univ. of Chi-
cago, IL, Ph.D., 1955. SPOUSE: Annette Martin, mar-
ried 1954. children: Dan, son; Emily, daughter; Kath-
ryn, daughter. career: Brookhaven National Labora-
tory, Researcher, 1955-58; Princeton Univ., NJ, Pro-
fessor, 1958-71; Univ. of Chicago, IL, Professor, 1971-
. other awards: Rcscarch Corporation Award, 1968;
Ernest Orlando Lawrence Award, 1977; John Price
Wetherill Medal, Franklin Institute, PA, 1975.
Selected Publications: "Experimental Status of CP
Violation." AEC Accession Number 19428, Report
Number ANL'7130 (1965): 17-28. "Coupling Constant
Relations for 1 (+/-) and Induced 0 (+/-) Mesons."
Nuow Cimento 41 A (1966): 380-85 (wiih Y. Nambu).
"Experimental Developments in Weak Interactions."
Proc. Int. Conf. Particles Fields (1967): 3-20. "Weak
Inleractions and CP Violation-Experimental." Int.
Conf. High-Energy^ Phys., Proc, 14th (1968): 281-303.
For More Information See; New York Times Bio-
graphical Service (October 1980): 1374. Science 210
(November 7, 1980): 619-21.
Commentary: James Cronin and Val Filch shared
the Nobel Prize for their demonstration that the K-
mesons resulting from proton collisions did not obey
Ihe absolute principle of symmetry. Specifically, they
found that the rates of switching of K-mesons from
particle to antiparticle and from antiparticle to particle
were different, which represented deviation from the
theory of absolute symmetry. Cronin continued his
work in the area of the nalure and characleristics of
elemenlary particles. (J.N.B.)
Fitch, Val Logsdon 532
PRIZE: Physics, 1980. BORN: March 10, 1923; Mer-
riman, NE. parents: Father, Fred B. Fitch; Molher,
Frances M. Logsdon Fitch. nationality: American.
RELIGION: Mosl probably Christian, education:
McGill Univ., Canada, B.S., 1948; Columbia Univ.,
NY, Ph.D., 1954. SPOUSE: Elsie Cunningham, married
1949, died 1974; Daisy Harper, married 1976. CHIL-
DREN: 2 sons. CAREER: Columbia Univ., NY, Professor,
1953-54; Princeton Univ., NJ, Professor, 1954-. other
AWARDS: Rescarch Corporation Award, 1968; Ernest
Orlando Lawrence Award, 1968; John Wetherill Med-
al, Franklin Institute, PA, 1976.
Selected Publications: "Mass DifTerence of Neutral
K Meson." Nuovo Cimento 22 (1961): 1160-70 (wiih
P.A. Piroue and R.B. Perkins). "The K(-k) Decay Prob-
ability." Physical Review 140B (1965): 1088-91 (with
CA. Quarles). "Experiments on Time-Reversal In-
variance.'' Sud Particle Phys. Annu 1 (1967): 117-20.
"Charge Assymetries.'' Comments Nuci Particle Phys 2
(1968): 6-9.
For More Information See: Physics Today 33
(December 1980): 17-19. Science 210 (November 7,
1980): 619-21.
Commentary: Val Fitch shared the Nobel Prize with
James Cronin for iheir discovery that the elemenlary
particles K-mesons, resulting from proton collisions,
did not obey the absolute principle of symmetry. Spe-
cifically, they found that the rates of switching of K-
mesons from particle to antiparticle and from antipar-
ticle to particle were different. This represented a de-
viation from the theory of absolute symmetry. Fitch
continued lo work in the area of the nalure and char-
acleristics of elemenlary particles. (J.N.B.)
1981
Bloenfibergen, Nicolaas 533
PRIZE: Physics, 1981. BORN: March 11, 1920; Dor-
drechl, Netherlands, parents: Father, Auke Bloember-
gen; Mothe , Sophia M. Quint Bloembergen. nation-
ality: Dutch; laier American Citizen. RELIGION: Dutch
Mennonite. education: Univ. of Utrecht, Nelher-
lands, H.A., 1941; Univ. of Utrecht, Netherlands,
M.A., 1943; Leiden Univ., Nelherlands, Ph.D., 1948.
SPOUSE: Hubena D. Brink, married June 26, 1950.
CHILDREN: Antonia, daughter; Juliana, daughter; Brink,
son. CAREER: Harvard Univ., MA, Professor, 1949-80.
OTHER AWARDS: Guggenheim Fellow, 1957; Buckley
Prize, American Physical Society, 1958; Morris Lieb-
man Award, IEEE, 1959; Ballantine Medal, Franklin
Institute, PA, 1961; Half Moon Trophy, Nelherlands
Club, NY, 1972; National Medal of Science, 1975;
Lorentz Medal, Royal Dutch Academy, 1978; Frederic
Ives Medal, Optical Society of America, 1979; von
Humboldt Senior Scientist Award, Munich, Germany,
1980; Medal of Honor, IEEE, 1983; Dirac Medal, U.
of New South Wales, Australia, 1983.
Selected Publications: Nuclear Magnetic Relaxation.
The Hague: M. Nijhoff, 1948. "Nuclear Magnetic Re-
laxation in Semiconductors." Physica 20 (1954): 1130-
33. "Proposal for a New-Type Solid-State Maser."
Physical Review 104 (1956): 324-27. "The Zero-Field
Soiid-State Maser as a Possible Time Standard.*' Quan-
tum Electronics Symposium, High View, New York
(1959): 160-66. Nonlinear Optics. Reading, MA: W.A.
Benjamin, 1965.
For More Information See: Biographical Encyclope-
dia of Scientists. New York: Facls on File, 1981, 83.
Science 214 (November 4, 1981): 629-33.
Commentary: Nicolaas Bloembergen shared the No-
bel Prize with Arthur Schawlow "for their contribution
lo the development of laser spectroscopy," the use of
laser beams as analylical lools. A number of Bloember-
gen's major conlribulions are in the field of nonlinear
optics (phenomena that occur when a laser beam is
intensive enough to make the target resonate, revealing
the speclral properties of entire molecules). He also
did pioneering work in the development of the maser.
(CM.)
Schawlow, Arthur Leonard 534
PRIZE: Physics, 1981. born: May 5, 1921; Ml. Vemon,
NY. PARENTS: Falber, Arthur Schawlow; Mother,
€
Drei neue jüdische
Nobelpreisträger
Zwei gebürtige New Yorker,
gleichaltrig und seit vielen Jahren
befreundet, beide Absolventen der
selben Klasse der bekannten
"Bronx High Sdiool of Science"
und jetzt beide Physikprofessoren
in Harvard, erhielten den Nobel-
preis für Physik 1979, — ihn mit
einem dritten Preisträger teilend,
einem Pakistani; die beiden New
Yorker sind Juden, der Pakistani
ist Mohammedaner. Sheldon Gla-
show ist der Sohn von Einwande-
rern aus Weissrussland, die 1905
nach Amerika kamen; Steven
Weinberg ist der Sohn eines be-
reits in New York geborenen Va-
ters und einer aus Deutschland als
Emigrantin gekommenen Mutter,
der früheren Eva Israel. Auch un-
ter den Preisträgern für Chemie
befindet sich einer, Professor an,
der Purdue Universität in Indiana,
Herbert C. Brown, gebürtiger Eng-
länder, der vom^^iner Sprecherin
der Universität als '*nic1it-orthodo-
xer Jude" bezeichnet wird. Er ge-
hört dem Board of Governors der
Hebräischen Universität in Jeru-
salem an und teilt den Preis
mit einem 82 Jahre alten emiritier-
ten Deutschen, ehemaligem Pro-
fessor an der Universität Heidel-
berg.
Abschied von
Margarete Kollisch
Im Alter von 85 Jahren verstarb
nach kurzer Krankheit in New
York die aus Wien stammende Ly-
kr
pf
Jo
Pi
II.
de
Pa
Sp
en
Vit
de
St
6C
wi
od
sc
sc
au
B(
D
de
M
S:
ch
D
ni
h<
te
st
ut
m
H
E
er
er
A
st
te
{^7^
C
Mit dem Nobelpreis
in die.Synogoge
Qk ^diesjähtige Verteilung der
Nobelpreise in Stockholm, tradi-
tionsgemäss ein vom schwedischen
König präsidiertes feierliches Ereig-
nis, zeichnete sich durch mehrere
Besonderheiten aus, — vor allem
dadurch, dass, wie bereits mehrfach
unterstrichen worden ist, zum er-
sten Mal in der 76 Jahre langen
Geschichte des Nobelpreises ein
klarer nationaler *'Sweep" vorlag:
sämtliche sieben Preisträger dieses
Jahres waren Bürger desselben Lan-
des, nämlich der Vereinigten Staa-
ten. Es waren also sieben Ameri-
kaner, die aus den Händen des Mo.
narchen ihre Preise entgegenneh-
men durften, — und die gesamte
Feier fand daher auch in englischer
Sprache statt.
Die Feier fiel auf einen Freitag;
am darauffolgenden Tag waren die;
drei Juden unter diesen sieben No
belpreisträgern — Saul Bcllow, Ba- '
ruch Blumberg und Milton Fried-
man — als Ehrengäste zum Sab-
bath-Gottcsdicnst in der Stockhol.
mer Synagoge geladen. Die Preis-
' träger erhielten eine kleine Ehren-
gabe, die der Vorsitzende der Ge-
meinde, Göran Nisell, ihnen über-
reichte; die Predigt hielt, zu Ehren
der Gäste in englischer Sprache,
Rabbiner Morton Narrowc, selber
gebürtiger Amerikaner, und zum
Schluss fand ein Kiddusch im Ge-
meindcsaal statt, der von Gemcin-
demitgliedern urlU Ehrengästen
gicichmässig genossen wurde.
L. J. Sieskind (Stockholm)
r
'w^
Drei Nobelpreisträger für
Der diesjährige Nobelpreis für|
Medizin ist von der schwedischen!
Akademie der Wissenschaften drei
Gelehrten zuerkannt worden, die
sidh auf dem Gebiet der Krebsfor-
sc'hung ausgezeichnet haben: Dr.
Renato Dubecco (England). Pro-
fessor David Baltimore vom Mas-
Medizin 1975
sachusetts Institute of Technology
(Boston) und Professor Howard M.
Temin von der Universität Wiscon-
sin in Madison. Die beiden letztge-
nannten sind jüdisch; Professor Te-
min gehört dem Madison Jewish
Community Council an, und seine
Frau ist Ehrenmitglied der mittel-
westlichen Sektion von Hadassah.
&J^CO
)
rrf-
'^ \ eu^iu^
(
1 ;
% /
•I
l
f
<
%
.4
i i-
\
'»
Kcnnoih Arru»
(Hlirvard U.)
172
ARCiliNTINA
t|: ^^^
The increascd expcnses for social wclfarc» und thc under-
mining of ihc flnancial Foundation ol the cducational sysiem
which was bascd to a grcal cxtcnt on ihc coopcralivc
credit banks -forccd thc Ashkenazi Community to increase
ils financial supporl in ihcse two fields. lispccially scrious
was ihe position of education, and in ordcr to prevcnt thc
collapse of the school systcm the Community was obliged
to turn for aid lo world Jcwish organi/ations. In 1971 it
succccdcd in rcceiving a loan of one million dollars for this
purpose from an Israeli bank, with the Jewish Agency as
guarantor, and in 1972 the Joint Distribution Committee
providcd a sum of 550 million pesos. A special fund-raising
campaign for cducational needs, Keren ha-Hinnukh, was
only in the initial stagesofactivity in 1972.
Educational expenditure increased in this period because
of the urgent need to transform many of the supplementary
schoois into day schools. Tuition fees paid by the parents
covered only a fraction of the expenditure, and in order to
prevent dropouts the Community had to subsidize many
pupils. Despite ihese efforts the number of pupils in the
educational system of Greater Buenos Aires decreased
between 1968 and 1972: in kindergartens from 5,065 to
4,298 and in elementary schools from 8,900 to 8,696. On
thc other band the number of pupils in high schools increased
from 1,679 to 2,139. The number of pupils in integral
(day) schools, which in 1967 encompassed 27.5% of all
pupils in Jewish schools, reached 87% in 1971, but dropped
to 78% in 1972. The efforts to increase the efficiency of the
educational system by the amalgamation of small schools,
elementary and secondary, were only partially successful.
A deterioration in cultural activities also took place. The
most striking sign was the disappearance of two prominent
literary quarterlies in Spanish— Davar, the bulletin of
the Hebraica Society, and Cometuario, published by the
Instituto Judio Argentino de Cultura e Informaciön with
the aid of the American Jewish Committee. The Yiddish
daily newspapers also faced increasing difficulties, but they
now appear to have been overcome. The Jewish German-
language newspaper, which ceased publication following the
death of itseditor, was revived and recommenced pu blication.
An even more serious problem facing Argentine Jewry,
howevcr, is the decline in the number of creative Jewish
intellectuals. Those of the first generation either retired or
died, and younger writers in the Spanish language did not
emerge to a satisfactory extent. An added factor in the
cultural decline was the immigration of some of the few
Argentinian-born scholars to Israel.
These events have had a serious effect on Jewish youth,
particularly university youth. A survey of the pioneering
youth movements revealed that only 2,221 took part in the
1970 Summer programs (seminars, camps etc.). According
to 1971 estimates, only 5.8% of Jewish university students
belonged to a Jewish youth Organization. The strength of the
Zionist movement in the organized Jewish Community
Stands out, as can be seen in thc grcat majority of Jewish
institutions inlluenced by Zionism. Ncvertheless, only
19,600 registercd as members of the movement before the
Zionist Congrcss in 1972. Immigration to Israel from 1968 to
1970 rcachcd 3,792, and thc "Aliyah movement" established
aftcr the Six-Day War is a noticeablc factor in the Jewish
Community, encompassing hundreds of potential im-'
migfants. But the number of dcclared and organized Zioni&ts
is only a small pari of the 300,000 who declared thcmsclvcs
Jewish in thc census in Argentina in i960,
Üy^BIbllogriipliyi H. Avni, y(i//Ä/w/^rgfn//fifl(I972)i»;. ^^ .i (H.A.)
ARIKHA« AVIGDOR (see 3:437). Arikha designed thd
ARROW, KKNNKTII JOSKPH (1921 ), U.S. ccono*
mist. Arrow wa^ born in New York, and rcccivcd his
doctorate from Columbia University in 1951. Ifc wa»
appointed profcssor of economic» and statistics at Stanford
University, California, in 1953. In 1962 he was appointed to
the Council of Ficonomic Advisors of thc Kxecutivc Office
of the President of the United States, was a fellow of
Churchill College, Cambridge, in 1963-64 and 1970, and
was appointed profcssor of economic» at Harvard in 1968.
He is a fellow of the American Academy of Arts and
Sciences. Among his numerous publications are Social
Choice and IndiviJual Values (1951), Studies in Linear
and Nonlinear Programming (with L. Hurwic/ and H.
Uzawa, 1958), A Time Series Analysis of Interindustry
Deniands (with M. Hoffenberg, 1959), and Essays in the
Theory of Risk-Bearing (1971). In 1972 he was awarded the
Nobel Pri/c for Economics.
ASHTORKTII (see 3:738)
Add. Bibliography: H. Gcse el al.. Die Religionen Altsyriens,
Altarahiens und der Mandäer (Die Religionen der Menschheit
I0.2)(1970),pp. 137ffandl6Iff.
ASTRONOMY (see3:795).
Add. Bibliography: S. Gandz, Studies in Hebrew Astronomy
and Mathenmiics ( 1 970).
AUSTRALASIA.
Australia (see 3:877). The latest olFicial census, taken
in 1971, shows a decrease of the Jewish population in
Australia for the first time. The decrease is about 2% as com-
pared with the previous census in 1966.
Theadjustedfigure— i.e. ihetiguregiveninthe 1971 census
for Jews registered as **Jews" plus an cstimated 10% for
Jews who faiied to mention their "religion'' in thc census —
is now 68,500. Immigration has been rather limited in
recent years and the birth-rate among Jews is not high. As
a result of this limited immigration during the last decade the
characlerofAustralian Jewry asapredominantlyimmigrant
Community is gradually changing. For example, the number
of Jews immigrating through the Jewish Welfarc Society
(though not all Jews come through the Society) was 390 in
1970 (127 from Europe, 108 from the U.K., 152 from Asia
and Africa, and 3 from the Americas) and 278 in 1971 (70,
79, 106, and 23, respectively).
Prof. S. Encel of the University of New South Wales
has completed a demographic and sociological survey of
Sydney Jewry commissioned by the New South Wales
Jewish Board of Deputies. He found that there was a
*Turther dilution of the traditional pattern,'' but his con-
clusions on intermarriage, Jewish birth-rate, and cultural
^■^liwareness are less pessimistic than those of other writers.
, ; f a^'
Am\)^- ■.:,!
■••^(
f
* .
'.»'V
..»f
.•'
.*
.M*
7 »v: «
••M^#
Year
i>.i.
Intermarriage of Intermarriage o* hi?^
Jewish males (%) Jewish femafes (%)
'''^M
'Ay
<i
1921
1933
1961
1966
300
23.1
14.0
12.4
16 0
12.6
80
6.9
'■' if >
t
iN
V^V'-^
t
l
■ Wi ' *
i .,^
t iV>.
■ F> HW
>""'t\|
^
The tendcncy of thc Jews to concenlrate in metropölüan
areaa continues; thc smallcr communities strugglc to ^.^.^^^
maintain thcmselves. Thc number of childrcrt in '^^^^^ v Irf
day schools in Melbourne, Sydney, and Perth rcachc<| ♦^ M^^^
record of somc 4,000» apart from some 1,300 in Jewish Ä''
kindergartens. Thc all-day Ycshivah Oedolah in McU^Uf^'^^^^
I'f. , vi«
'V
♦ '
ff
. f ■'■■■••
-f. •*» I
•»Fi " ■'•
i
■i'
^"
-<.
.* .
^'
S'/
>{
#f '%!
«,
j^
i
:!^:<
'. i»
EDELMAN, GERALD IMAliRK E (1929 ). US
biochemisl and immunologisl. Edelman was born in New
York. He originally studied as a violinist but lurned to
biochemislry and received bis M.D. from the Universily
of Pennsylvania in 1954 and bis doctorate from ihe Rocke-
feller University in 1960, where be was appointed associate
Professor of biocbemistry, and associate dean of graduate
studies in 1963. One of the leading immunologists in the
United States, hedevoted himself toresearch in theelucida-
tion of the structure of antibody molecules and established
the complete chemical structure of gamma globulin, which
defends the body against foreign bodies and disease.
Edel^iiin is a member of numcrous scientific bodies. in-
cluding the National Academy of Sciences, the American
Academy of Arts and Sciences, the American Associa-
tion for the Advancement of Science, and the American
Chemical Society. In 1972 he was awarded the Nobel Pri/e
for Medicine and Physiology together wilh Dr. Rodney
Porter. [Ed.]
EDUCATIONAL CAMPING, JLUISH. Jewish educa-
tional Camping has become a significant feature of Jewish
education, particularly in the United States. Although
Philanthropie camping for underprivileged Jewish children
began at the turn of the Century, it was not until 1919 that
the first educational camp was established by the Central
Jewish Institute of New York, a Talmud Torah with a
roster of 300 50() children. As opposcd to the recreational
( YMHA and Y WHA) and synagogue centers of that period,
the Institute was a pioneering educational cenler. It was
under the direction of Albert P. Schoolman, then a mem-
ber of the Samson S. *Benderly group of pioneer Jewish
educators: the program of the Institute and its camping
subsidiary was devcloped in the spirit of the Benderly con-
cept of modern Jewish educational goals and processes.
The motives for establishing the camp were : ( 1 ) to main-
tain the influence of Jewish schooling during the ihree
months of summer vacation; (2) to establish for the Camp-
ers a controlled environment based on creative Je w ish group-
living cxpericnces which would Supplement the formal
textbook studies at school. In view of the shortage of funds
for educational camping, a basic principle of Operation
of the Cejw in (Central Jewish Institute) camps was financial
indepcndence. Ccjwin's camp capacity increascd substan-
lially over the years. For more effective Operation and edu-
cation, the original camp, and later camps, werc divided
into smallcr units: 1920- one camp, 200 campers; 1926—
two camp», 800 campers; 1937— fivc camps, 800 campers;
1945- scven camps, 1,100 campers. In 1969 there wcre
»cvcn camps and 1,400 campers. One of these camps, with
a capacity of 125 icenagers, is cspecially geared loward
intensive Jewish study and the development of youlh lead-
■M
I t
rjiir?mna«rit«^
Gerald Fdelmar
iraining project for 100 youths and a work-sludy project
for 50 more.
The Jewish educational program, as pioneercd and de-
veloped by the Ccjwin camps at diflferent periods during
its 50 years of Operation and subsequently adopted in varying
degrees and with dilTering cmphasis and interprctalion
by all Jewish educational camps, consists of the following
Clements :
1. A ''Jewish'' physical environment, i.e. Hcbrew and
Jewish historical names posted on the grounds and build-
ings, roads and paths, trees and flowers, and sporl facilities,
and used for camp activities.
2. Religious folkways and historic obscrvance — syna-
gogue Services, commemoration of Tisha b'Av and sum-
mer anniversaries of Jewish events and personalities.
3. Recreational and educational programs based on
dramatics, music, dancc, arts and crafts, motion pictures,
film Strips and slides: Oneg Shabhat party programs all
emphasizing the Jewish point of view.
4. Formal study of texts associated with the regulär
school curriculum or supplementary subject matter for
which there is no time in the school schedule.
5. Literary self-expression by campers through debates
and essays, composition of playlets and songs, poems and
original prayers, camp maga/ines for disseminating signif-
icant material as well as information aboul camp activitiesi?
6. Some camps include programs for training counsel-
ors and/or work projects for teenagers, either as separate
programs or integratcd in the general program.
7. Nalurally, Jewish educational camps also conduct a
füll program of physical activity and outdoor living, such
as land and water sports, tenting, and nature trips, and at
times even horseback riding.
Since the camp can be considered a closed and controlled
environment, opcrating 24 hours daily for eighi or more
weeks without absences and distractions, ihc above pro-
gram can produce remarkable results in regard to Jewish
cultural influence provided there is a competent stalT
embodying the Jewishness and per&onal comniitmeni that
the camp aims to develop in the campers. As yet. such staff
is not available in sufficient number for even the limited
roster of Jewish educational camps now in cxistcncc.
The successfui procrammatic and opcrational cxperi-
cnces of Cejwin camps brought about the establishment
of similar camps by other educational organi/ations.
In 1926, the Bureau of Jewish Education of New York
City, with Samson ßcnderly as director, opcncd Camp
Achvah as the first Hebrew-Ianguage educational camp
for high school youth. For some six years Achvah operated
as a pioneering cxpcriment in intensive Hebrew educaik>nal
camping. This camp, like many other instilutional ^'ntcr- .^^ i^j^»*'* .;i;^
prises, became an carly victim oi the Depression of the f
1930s.
' T> .1, , ! I .K, .,, T ■ , .!,,..-, (",>!!.,,,. iio.Tt f Ollis
4
Tii
r..»'.
im
M'UKi.:^
!
>
!'
Max Stern
vf^.
William H. Slcin
(b, Kone)
\\ 1
Harry Joshua
Stern
IViinU and Squash Racqiicts. Ilarold Solonion of thc
United Stales und Mike Hclkin of Cnnnda rcprescnlcd thcir
Cüuntrics in Davis Cup coinpctition. Ilanu Kloss of Soulh
Atrica won ihe junior pirls singics liilc al Wimbledon.
Oladys M. Ileldman (1922 ), edilor and publisher ol
WV>rW Tennis magazine, resigncd as dirccior of the wom-
en's professional Icnnis lour which she hclped lo organi/e.
She lalcr announced thc formalion of a new group, ihc
Women's International Tennis hederalion.
Victor NiedcrhotTcr won the United States squash
racqueis Singles championship for thc second time. He
gained his first title in 1966.
Track-and-Field. Nikolai Avilov (1948 ) of the
U.S.S.R. won the Olympic gold mcdal and set a new world
rccord in thc decathlon. Faina Mcinik (1945 ) of the
U.S.S.R. won the gold mcdal in thc women's discus throw
and established a neu Olympic record. Poland's Irena
Kirszenstein-S/ewinska (1946 ) won the bronze medal
in the 200-meter dash. It was her sixth Olympic medal
(1964, 1968, and 1972). Abigail (Abby) Hoffman (1947- )
of Canada was an Olympic tinalist in the women's 800-
meler run, and Milton B. Sonsky (1941 ) of the United
Stales placed tenlh in the javelin throw.
Fsther Shachamurov (1952- ), Israel's top athlete in
1970 and 1971, became her nation's first world-ranked
track-and-ficld performer in 1971 in ihc 100-meter hurdles
event. At the Olympic Games she reached the semi-finals
in both the hurdles and the 100-nieter dash. Bccause of the
murder of Israeli athletes and otficials by Arab terrorists
she never competed in the hurdles semi-fmal.
Wcightlifting. Terrance (Terry) Perdue of Great Britain
placed tenlh in the Olympic super heavyweight division.
Wrestling. Ron Grinstcad won the British light-heavy-
weighl freestyle championship and represented his nalion
at the Olympic Games. Samuel N. Gerson, Olympic medal-
ist and founder of the United States and World Olympians
International, died in 1972.
Yachting. Valentin Mankin, the U.S.S.R. 's best sailor,
won an Olympic gold medal in the Tempest class. in 1968
Mankin won the Olympic Finn class competition. Donald
S. Cohan (1930- ) of the United States gained an Olym-
pic bronze medal in the Dragon class. [J.H.S.)
STEIN, WILLIAM HOWARD (1911 ), U.S. biochem-
ist. Born in New York City, Stein studied at Harvard and
Columbia, receiving his doctorate in 1938 and joining the
stalf of Rockefeller University, wherc he was appoinled
Professor in 1952. In i960 he was elected to the National
Academy of Sciences and made a fellow of the American
Academy of Arts and Sciences. He has served as chairman
of the editorial committee of the American Soctety of Bio-
logical Chemists (1958 61) and chairman of the Journal
of Biologi'cal Chemistry (1968 71). He is a member of the
medical advisory board of the Hebrew University-Hadas-
sah Medical School in Israel and a trustee of the Monte-
fiore Hospital. Stein was stricken with Polyneuritis in 1969
and has since been confined to a wheelchair. In 1972 he
was awarded the Nobel Prize for Chemistry jointly with
Dr. Stanford Moore, also of Rockefeller University, for
research in ptoteins, peptides, and amino acids, in which
he had been engaged for over 30 years. TFo.)
STFJNBERG, JACOB (sce 15:361). v
Add. Bibliography: I. Cohen, Ya'acov Steinherg Ve-Yt^irato
(1972).
STERN, HARRY JOSHUA (1897- ), Canadian Reform
rabbi. Born in Lithuania, Stern was brought to the United
States as a child and studied at the Hebrew Union College,
where he was ordained in 1922. After serving for fivc years
;■' r
1 A
as rabbi in Unionlown, Ph., he was appointcd in f927 tö
Temple Lmanu-l'l in Montreal, thc first Reform Congrc-
gation in ( anada. He was particularly activc in thc ccu-
rnenical movement and conducted an annual interfaith
.scminnr atiendcd by prominent Christian clergymen and
laymen. Among his works are Jew and Christian, Judalsm
in tlw War of Uleas, The Jewlsh Spirit Triumphant, and
Martynloni and Miracle. [Ed.]
STERN, MAX (1899- ), U.S. industrialist and phrtan-
thropist. Born in Fulda, Germany, Stern immigrated to
the United States in 1926 and established a live bird busi-
ness, together with the manufacturc of bird seed and ac-
cessorics which developed into the biggest concern in its
field in the world, the Hartz Mountain Products Corpo-
ration. Hc has been calied *'the father of the American
cagc bird industry/' A member of the Orthodox Jewish
Community of the United States and President of the Jew-
ish Center in New York, Stern's Philanthropie activities
have been directed mainly to educational purposes, par-
ticularly Yeshiva University, as well as thc Sha'arei ?edek
Hospital in Jerusalem. He has contribuled more than
S5 million to the former and established the Stern College
for Women of Yeshiva Uilivcrsity in memory of his par-
ents. He is chairman of the International Committee of
Sha'arei Zedek. (Ed.J
SWEDEN (see 15:545). The trend towards visits to Israel
either for study or work in a kibbutz among Jewish youth
in Sweden has increased during the last years. They have
also shown themselves eager to demonstrate against the
discrimination against Jews in the Soviet Union, Poland,
Syria, etc., as well as against the Arab Propaganda which
has won support in leftist circles. About 2,000 Jewish im-
migrants from Eastern Europe, mainly from Poland, have
been absorbed in the local labor market with the help of
the State. They are on the whole indifferent towards Jewish
Community life and Zionism. Economic aid to Israel on
the part of Swedish Jewry has increased, as has the aid
from government and other public funds. Trade between
Sweden and Israel has continued to grow. Tourism to
Israel has also expanded, and several guidebooks as well as
other travel literature in Swedish have appeared. The
Masada exhibition in the Spring of 1972, supported by
the King of Sweden, at which Prof. Yigael Yadin lectured,
was a great success. Of importance for Jewish cultural life
is also the publication of the Roedelheim siddur with a
Swedish translation, and the initiative taken to produce
a history of Swedish Jewry at the time of World War 11.
A research project, begun by the German Institute at the
University of Stockholm, on German-speaking immigrants
in Sweden after 1933, is another important contribution
to Swedish-Jewish history and culture. [B.Ta.)
SYRIA (see 15:636). The numbcr of Jews in Syria, csti-'
mated at 3,500-4,000 in 1968, remaincd unchanged in 1972,
since Jews were prevented from leaving the country. In
fact, only a few Jews were able to leave Syria by crossing
the border illegally. Two of them arrived in Paris, whcre
they testified in January 1971 bcfore thc International
Committee for the Dcliverance of.Jews from Middle Hast
Lands. Their names were withheld to prevent the possibility ^^
of revenge on their families in Damascus. They ^^^^ h^^^k
that many Jews had been detained for **interrogation,'* %*
during which some of them were tortured and imprisoned, ^ jj^(,
and that most of them had no means of support, since ihcy »;' y
are not permitted official pr scmi-ofticiul employmcnt, an4,,\^
'had to depend on charitv, which was scnt by their bfelhitf^^ 4 JW;
in -New York ;,.,■/ .„,.;.« «|
I.' ■
I ■.•"'
M
"■^^^
f
Guide juif de France , Pari» ,1971 .
c
c
1
■
u
s
<,
*4
•t
•4
•I
4«
<
^
4
S
s
(^'
PRIX NOBEL
Physiologie ou m^decine
Ehe Metchnikoff (1845-1916)
Paul Ehrlich (1854-1915)
Robert B. Barany (1876-1936)
Otto Meyerhof (1884-)
Karl Landsteiner (1868-1943)
Otto Heinrich Warburg (1883-)
Otto Loewi (1873-)
Joseph Erlanger (1874-)
Ernst Boris Chain (1906-)
Hermann Joseph Muller (1890-)
i.^.,j&«clz(iiftSe4r5rGerty-Theresa Cori (1896-1957)
Tadeusz Reichtein (1897-)
Selman Abraham Waksman (1888-)
Fritz Albert Lipmann (1899-)
Sir Hans Adolf Krebs (1900-)
Joshua Lederberg (1925-)
Arthur Kornberg (1916-)
Konrad Bloch (191 2-)
IFrangois Jacob (1920-) "
Andr6 Lwoff (1902-)
George Wald (1906-)
Marshall W. Nirenberg (1927-)
Salvador Luria (1912-)
ulius Axelrod (1912-)
Bernard Katz (191 1-)
Chimie
Adolf J.F.W, von Baeyer (1835-1917)
enri Moissan (1852-1907)
i847*^«^14 — —
Richard Willstätter (1872-1942)
Fritz Haber (1868-1934)
George von Hevesy (1885-)
Melvin Calvin (191 1-)
Max Ferdinand Perutz (1914-)
i '
Russie
Allemagne
Autriche
Allemagne
Autriche
Allemagne
Autriche
Etats-Unis
Angleterre
Etats-Unis
Etats-Unis
Suisse
Etats-Unis
Etats-Unis
Grande-Bretagne
Etats-Unis
Etats-Unis
Etats-Unis
France
France
Etats-Unis
Etats-Unis
Italie
Etats-Unis
Etats-Unis
Allemagne
France
-AHemagne-
Allemagne
Allemagne
Hongrie
Etats-Unis
Grande-Bretagne
1908
1908
1914
1922
1930
1931
1936
1944
1945
1946
1947
1950
1952
1953
1953
1958
1959
1964
1965
1965
1967
1968
1969
1970
1970
1905
1906
1915
1918
1943
1961
1962
La lecture de ce tableau appelle quelques remarques et commentaires :
• soixante-et-un Juifs (ou demi-Juifs. lesquels sont au "^^^^^^ ^^ ^^",;^
dans cette enum^ration). ont eu le prix Nobel, ^e qu. represente 15 56 /o
du nombre total des laureats (392) inscrits au palmares, de 1901. annöe
de creation du prix. ä 1970 (1). Du rapport population mondiale-population
juive (0,40%) d^coule la constation suivante : il y a trente neuf fois plus de
prix Nobel juifs que de prix Nobel non-juifs;
• ce sont des Juifs americains. dont plusieurs sont d'origine allemande.
qui sont cites le plus souvent : vingt. quatre fois; viennent ensuite : onze
Allemands. six Frangais, cinq Autrichiens. quatre Sovi6tiques. quatre
Britaniques. un Danois. un Hongrois, un Neerlandais. un Isra^lien. Une
Suedoise. un Suisse, un Italien;
• 22 54% des prix Nobel d6cern6s ä des Americains (23 sur un total de 102^
l'ont'ete ä des citoyens de confession ou d'origine juive; pour l'Allemagne
(54 rdcipiendaires), ce pourcentage est I6görement infdrieur ; 20,37 %.
(1) Les pourcentages sont calcul^s par rapport au nombre de personnaUt4s, f /'»^^^'"f^^;'
de la dizaine d'organismes ou Instituts, teile la Croix-Rouge mternationale, ayant obtenu
le prix Nobel de la paix.
458
CA<M.effTej
Lltt^rature
PaulJ.-L. vonHeyse(1830- 9 4
Henri Louis Bergson (1859-1941)
Boris Pasternak (1890-1960)
Nelly Sachs (1891-1970)
Chmouel Yossef Agnon (1888-19-
Paix
Tobias f^ichael Carel Asser (188J
Alfred Hermann Fried (1864-192
Ren6 Cassin (1887-)
Economie
Paul Antony Samuelson (1915-)
Physique
Albert Abraham Michelson (185|
Gabriel Lippmann (1845-1921)
Albert Einstein (1879-1955)
Niels Bohr (1885-1962)
Gustav Hertz (1887-)
James Franck (1882-1964)
Otto Stern (1888-1969)
Isidor Isaac Rabi (1898-)
Wolfgang Pauli (1900-1958)
F6lix Bloch (1905-)
Max Born (1882-1970)
Igor Tamm (1895-1971)
Emilio Segre (1905-)
Donald A. Glaser (1926-)
Richard Hofstadter (1915-)
Lev Landau (1908-1968)
Richard P. Fevman (1918-)
Julian Schwinger 1918-)
. le palmares du prix Nobel
(26 % de rensemble des laure
^ il n'existe pas de prix NoI
nous 6crlt M. Francis Amoult. i
il compterait ä son palniares I
medecine*. Se referant ä un€
Paris-Match (numdro du 7 m
l'Antiquit^ (Pythagore. Euclid
« pr6sence juive » ressort a dd\
l^ VC
un de
homni
pcarc,
de 'MI
pas q
r
k
'
c
igne
tagne
"»08
if908
1914
1922
1930
1931
1936
1944
1945
1946
1947
1950
1952
1953
1953
1958
1959
1964
1965
1965
1967
1968
1969
1970
1970
1905
1906
1910
1915
1918
1943
1961
1962
Litt^rature
Paul J.-L. von Heyse (1830-1914)
Henri Louis Bergson (1859-1941)
Boris Pasternak (1890-1960)
Nelly Sachs (1891-1970)
Chmouel Yossef Agnon (1888-1970)
Paix
Tobias Michael Carel Asser (1883-1913)
Alfred Hermann Fried (1864-1921)
Ren6 Cassin (1887-)
Economie
Paul Antony Samuelson (1915-)
Physique
Albert Abraham Michelson (1852-1931)
Gabriel Lippmann (1845-1921)
Albert Einstein (1879-1955)
Niels Bohr (1885-1962)
Gustav Hertz (1887-)
James Franck (1882-1964)
Otto Stern (1888-1969)
Isidor Isaac Rabi (1898-)
Wolfgang Pauli (1900-1958)
F6lix Bloch (1905-)
Max Born (1882-1970)
Igor Tamm (1895-1971)
Emilio Segre (1905-)
Donald A. Glaser (1926-)
Richard Hofstadter (1915-)
Lev Landau (1908-1968)
Richard P. Fey^an (1918-)
Julian Schwinger 1918-)
Allemagne
France
U.R.S.S.
Suöde
Israel
Pays-Bas
Autriche
France
Etats-Unis
Etats-Unis
France
Allemagne
Danemark
Allemagne
Allemagne
Etats-Unis
Etats-Unis
Autriche
Etats-Unis
Grande-Bretagne
U.R.S.S.
Etats-Unis
Etats-Unis
Etats-Unis
U.R.S.S.
Etats-Unis
Etats-Unis
1910
1927
1958
1966
1966
1911
1911
1968
1970
1907
1908
1921
1922
1925
1925
1943
1944
1945
1952
1954
1958
1959
1960
1961
1962
1965
1965
i
;ommentaires :
ibre de huit
jsente 15,56 "o
1901. annt^o
|iale-population
if fois plus do
ine allemando.
ensuite : onzo
liques. quatro
Isradlien. Uno
in total do 102>
lur rAllomagno
[37 % .
fr^s. ä l'oxciuxion
i/o. ayant obtonu
Toi^o/^!!'"'.^'^^ ^''u^''''' '^°^®' souligne les aptitudes des Juifs ä la medecine
(26 % de rensemble des laureats) et ä la physique (20 %); meoecine
• il n'existe pas de prix Nobel de math^matiques. « S'il avait ete institu6
ü^'^^r^^r ; /^"'''^ ^'"'"'''V '"Q^nieur — non juif — des Ponts et Chauss^es,'
II compterait ä son palmares presqu'autant de noms juifs qu'ä celui de la
pfr^f m"! k ?® 't^^'^l^ ^ ''"^ '*^^® ^^ "^^ "°"^^' P^bli^e par l'hebdomadaire
rfn» n^ A /j"»^^''' "^"i- ^ ""^'^ ^^^°^' ^^ ®" ®" exciuant les savants de
IAntiquit6 (Pythagore, Euclide. Archimdde). M. Arnould a calcul6 que la
« pr6sence juive » ressort ä 22.80 % dans cette Enumeration
{ja vcrile est quc Ic Juif est incapable de dcpasser
un degre tres peu elcve. I.es semites n'ont eu aiicun
homme de gcnic de la taille de Dante, de Shakes-
peare, de Bossuet, de Victor Hugo, de Raphacl,
de Michel-Ange, de Newton, et on ne comprendrait
pas qu^ils en eussent.
Edouard Drumont (1844-1917)
mm»
459
(
Uvh
C
^JEWISH^NOBEL_PRIZE_^W[NNERS
(to December 1969)
by John Henry Richter,
Ann Arbor, Michigan
vk'.tiH
This is a list of Laureates who were awarded Nobel prizes
through December of 1969. The Single star * behind a name indicates
partly-Jewish ancestry. Because so many Laureates emigrated from the
land of their birth (either before or after receiving their prize) ,
the countries of both their birth and their later residence are given.
The "E" indicates migration before 1933^ the "R", for obvious reasons,
Stands for "Refugee" and indicates migration after 1932. It should
always be remeiabered that the prizes are awarded to individuals, and
not to the country of their birth or nationality. The three stars ***
at the right indicate that one or more postage stamps have been issued
in honor of the Laureate.
4
Both Fermi and Moissan have been omitted from this list. They are often
included because they supposedly had Jewish mothers. In neither case have
I found the slightest acceptable evidence.
c
Country of
NO.
Name
Prize
Year
Birth
Residence
E/R
Stamps?
1
AGNON
Literature
^ h
66
Poland
Israel
E
2
ASSER
Peace
h
11
Netherlands
•
3
V . BAE YER
Medicine
05
Ger many
•
ifk-k
'0 4
BARANY
Medicine
14
Austria
Sweden
E
\
^ 6
BERGSON
BLOCH, Felix
Literature
Physics
•
27
52
France
Switzerld U.S.
E
ifick
7
BLOCaa, Konrad
Medicine
\
64
Germany
U.S.
R
•
8
BOHR *
Physics
22
Denmark
•
(R)
***
9
BORN
Physics
h
54
Genua ny
Gt.Britain
R
. 10
CALVIN
Chemistry
61
U.S.
•
11
CASSIN
Peace
68 .
France
12
CHAIN
Medicine
1/3
45
•
Germany
Gt.Brit.,Italy R
13
CORI , Gerty
Medicine
1/4
47
Czechoslovakia U.S,
. E
14
EHRLICH
Medicine
H
08
Gemiany
• **
0
15
EINSTEIN
Physics
21
Germany
U.S.
R
***
16
ERLANGRR
Medicine
h
44
U.S.
■
17
FEYNMAN
Physics
1/3
65
U.S.
•
1
Id
FRANCK
Physics
h
25
Germany
U.S.
R
1
L
o
/
•
•
•
•
-2-
No.
Name
Prize
Year
Birth
Residence
E/R
Stamps
19
FRIED
Peace
^5
11
Austria
20
GELL -MANN
Physics
•
69
U.S.
•
21
GLASER
Physics
60
U.S.
22
HABER
Chemistry
18
Germany
Gt.Britain
R
•
icick
23
HERTZ, Gustav
* Physics
h
25
Gerraany
•
24
HEVESY
Chemistry
43
Hungary
Sweden
R
'
25
HEYSE *
Literature
i
»
10
Germany
yJ^r
26 HOFSTADTER
27 KORNBERG
Physics
Medicine
61
59
U.S.
U.S.
•
28
KREBS
Medicine
h
53
Germany
Gt.Britain
R
29
LANDAU
Physics
62
U.S.S.R.
*
30
LANDSTEINER
Medicine
30
Austria
U.S.
E
*
31
LEDERBERG
Medicine
h
58
U.S.
■
*
32
LIPMANN
Medicine
h
53
Germany
U.S.
R
33
LIPPMANN
Physics
08
Luxembourg France
ickic
34
LOEWI
Medicine
h
36
Austria
U.S.
R
XM
35
LURIA
Medicine
1/3
69
Italy
U.S.
R
•X
36
LWOFF
Medicine
65
France
•
37
METCHNIKOFF *
Medicine
h
08
U.S.S.R.
France
E
-kick
38
MEYERHOF
Medicine
h
22
: Germany
U.S.
R
39
■ MICHELSON
Physics
07
Germany
U.S.
E
ififie
40
MÜLLER, H.J.
Medicine
46
U.S.
•
41
NI RENBERG
Medicine
1/3
68
U.S.
42
PASTERNAK
Literature
0
58
U.S.S.R.
f
43
PAULI *
Physics
45
Austria
Switzerland E
44
PERUTZ
Chemistry
h
62
Austria
Gt.Britain
R
45
RABI
Physics
i
44
Austria
U.S.
E
46
REICHSTEIN
Medicine
1/3
50
Poland
Switzerland E
47
SACHS
Literature
* h
66
Germany
Sweden
R
1
48
SCHWINGER
Physics
1/3
€5
U.S.
49
SEGRE .
• •
Physics
h
59
Italy
U.S.
R
50
STERN
Physics
43
Germany
U.S.
R
51
•TAMM^/WV
Physics
58
U.S.S.R.
52
53
55
56
57
-3-
Name
WAKSMAN
Prize
Medicine
VÖVRBURG *
WIGNER
Medicine
Phys ics
Country of
Year Birth Residence E/R
WALD Medicine 1/3
-WSEIS^ (yiM- cheinistr;
WILLSTAETTER Chemistry
52
67
10
31
63
15
U.S.S.R.
U.S.
fierma
Germany
Hungary
Germany
U.S.
U.S.
E
Switzerland R
(
No less than 29 of the 57 Laureates left their country of birth (50%) :
12 prior to the 1930ies, and 17 as the direct result of the political
persecution resulting from the rise of Hitler. Bohr and Cassin were tempo-
rary refugees during World War II but retumed to their homes in 1945.
In the two columns below, the first lists the number of Laureates
born in the country^ and the second the number of those who reside(d) in it
The difference shows a clear picture of the effects of political events
and particularly the persecution of Jews. Of the*Jewish Laureates since
1945^ none won their prize in the countries formerly the birthplaces of
the inajority of Jewish Nobel Prize winners.
Of the Laureates,
23 received the prize in Medicine -Phys iology
[20] ZI
6
^ 5
in Physics
in Chemistry
in Literature
Peace prize
U40 %)
(35 %)
(10 %)
( 9
( 5
•'
0
t
U^MM^:
-4-
The Laureates, by their country of birth and residence:
/ Country
1 Genua ny
U.S.
i Austria
1
U.S.S.R.
i
1 France
i
Hungary
Italy
Poland
(
Czechoslovakia
Denmark
Luxembourg
Netherlands
Switzerland
Gt. Britain
Sweden
Israel
Birth
Cl9) ^0
12 '
7
5
3
2
2
2
1
1
1 *
1
1
Residence
6
1
1
3
5
3
1
57
57
* Lippmann was born in L. of
French parents who returned
• to France .
/
T^e 57 Laureates of Jewish descent represent 14.6% of the 389
persons to whom prizes have been awarded since 1901. It nay
also be noted that of this total, 101 were Americans.
.1
;'«!?!n»f>-*>.,->
?m^ .i.; «»»«►.
-":;'*r ••'<?■
..:;,>? 4^-*
Bernt
Ichfalls geadelte - Sir Hans
sheim zur Welt kam, nach
I täten "^ Göttingen, Frei-
1926 bis 1930 am Kaiser-
lassistierte und sidi dann
bürg niederließ. Ein Jahr
jfugnis wieder aberkannt,
tc nach England aus, wo
in Sheffield Vorlesun-
Ics Krieges führte er im
mg wichtige ernährungs-
iJurch, wurde 1945 in den
I rufen, und für seine Ent-
lus, >eine der scharfsinnig-
|berhaupt<, wie Hans Hart-
fobelpreisträger< bemerkt,
tot werden. Man entschied
:er des Streptomycins, des
[s gegen die Tuberkulose,
|5elman Abraham Waks-
xr Muttersprache in Pri-
lizin-Nobelpreis ein Jahr
|i>9 im ostpreußischen Kö-
-r Bi mie an der Har-
Massachusetts, Fritz Al-
jdeckung des Koenzyms A
|mschenstoffwechsel« aus-
in, einst Forschungsassi-
htituten von Berlin und
|luJc nad\ Amerika aus-
Miinchener Forsdier Feo-
Engpl
mann :Deutßch1 and ohne Juden. Muenchen, Schneekluth
1970
dor Lynen - 1964 »für die Entdeckung des Mechanismus
und der Regulation des Stoffwechsels beim Cholesterin
und den Fettsäuren« mit dem Medizin-Nobelpreis aus-
gezeidmete Professor an der amerikanisdien Harvarduni-
versität, Konrad Bloch, ist ein aus Neiße in Schlesien ge-
bürtiger deutscher Jude, und insgesamt sind nid\t weniger
als sechzehn* der neunundsechzig von 1933 bis 1969 mit
dem Medizin-Nobelpreis ausgezeichneten Wissenschaftler
jüdischer Herkunft. Fast alle von ihnen sind entweder im
deutschen Kulturkreis geboren oder dort ausgebildet oder
sind Söhne von Auswanderern.
Die erstaunliche Tatsadie, daß fast ein Viertel aller
Medizin-Nobelpreisträger der Jahre 1933 bis 1969 jüdi-
scher, in der großen Mehrzahl sogar deutsch-jüdischer Her-
kunft sind, darf uns indessen nicht dazu verleiten, daraus
den Sdiluß zu ziehen, der deutsche Kulturkreis hätte durch
Hitlers Rassenwahn rund zwei Drittel seiner Koryphäen
der Medizin verloren. Die Abwanderung ist ja in einem
* Es sind dies, in der Reihenfolge, in der sie den Nobelpreis erhiel-
ten :_QttQjLoewi (von 1909 bis 1938 Ordinarius für Physiologische
Chemie und Pharmakologie an der Universität Grazi : To^ef Erlang^
(Amerikaner aus deutsdi-jüdischer Familie); Ernst Boris Chain; Her-
mann Tosef Mülle| (Amerikaner aus dcutsdi-jüdisdier Familie);
Gertv Theresa Cori geborene Radnitz (Amerikanerin deutsdi-jüdi-
sdier Herkunft, aus Prag gebürtig, die zusammen mit ihrem Ehe-
mann, Carl Ferdinand Cori, mit dem sie in die USA ausgewandert
war, 1947 »für ihre Entdeckung des Verlaufs des katalytisdien Gly-
kogen-Stoffwedisels« mit dem Nobelpreis ausgezeichnet wurde);
Jadeus Reichstein (aus Wloclawek in Polen gebürtig, als Ordinarius
der Universität von Basel und schweizerischer Staatsbürger 1950
mit dem Nobelpreis ausgezeichnet); Selman Abra!>amWaksman; Sir
Hans Adolf Krebs; Fritz Albert Lipmann; Josh' .. Lederb< rg (Ame-
rikaner ostjüdischer Herkunft); Arthur Komber^. (Amerikaner, eben-
falls deutsch-jüdischer Herkunft); Konrad Bloch; Fran^ois Jacob^
Andr^ Lwoff und "hretfiies Muuud (drei frani- «sische Mediziner jüdi-
scher Herkunft) sowie S. E. Luria (inpie USA geflüchteter Italiener).
77
'f
^
-,''',
.>. J»»" »i
r.-l 1
■ (V
Z ■■■■%
't
hfr^
•J
-r ■!%- %
.•«Ar..:-f ■»^■■'■';
:»ii^.
^«
;i.^?" '
.JM.
.^--
,. -t. ;
t,- ■.. 4.;^i^
^ <t
■--%' .
■■t. " t-
- 'r j
Cw.l>/<#.i'i?l>r^ \1^20-L
c
0
NOBKL PRIZtS, av\ardcd annually lo nicn and wonicn
who have "rendered thc grcalcsl scrvice to inankind/* Sincc
ihc inccption ollhc pri/c in 1899 il has bccn awarded lo ihe
tollovving Jcws or pcople of Jcwish dcsccnl (all of whoiii
havc cnlrics in ihc Lncyclopacdia):
World Peace J
1911 Alfred Fried
1911 Tobias Michael Card Asser
1968 ReneCassin
Literature 5^
1910 Paul Johann Ludwig Heyse
1927 Henri Bergson
1958 Boris Pasternak
1966 Shmuel Yosef Agnon
1966 Nelly Sachs ^
Physiology and Medicine 2 O
1908 Elie MetchnikolT
1908 Paul Ehrlich
1914 Roben Bäräny
1922 Otto Meyerhof
1930 Karl Landsteiner
1931 Otto Warburg
1936 Otto Loewi »
1944 Joseph trianger
1944 Herbert Spencer Gasser
1945 Lrnst Boris Chain
1946 Hermann Joseph Muller
1950 Tadeus Reichstein
1952 Selman Abraham Waksman
1953 Hans Krebs
1953 Fritz Albert Lipmann
1958 Joshua Lederberg
1959 Arthur Kornberg
1964 Konrad Bloch
1965 Frangois Jacob
1965 Andre Lwotr
1967 George Wald
1968 Marshall W. Nirenberg
1969 Salvador Luria
1970 Julius Axelrod
1970 Sir Bernard Katz
Chemistry
1905 Adolph Von Baeyer
1906 Henri Moissan "2
H^JLlO Otto Wiilliioh *
1915 Richard Willstaetter
1918 Fritz Haber
1943 George Charles de Hevesy
1961 Melvin Calvin
1962 Max Ferdinand Perutz
Physics \ ^
1907 Albert Abraham Michelson
1908 Gabriel Lippmann
1921 Albert tinstein
?
1922 Niels Bohr
1925 Janics I ranck
1925 (iusiav llcrl/
1943 OlloSicrn
PM4 Isidorlsaac Rabi
1952 I elix Bloch
1954 Max Born \
1958 Igor lamm '^
1959 LmilioSegre
1960 Donald A.Cilaser
1961 Robert Hofsladter
1962 Lev Davidovich Landau
1965 Richard Phillips I cynman
1965 Julian Schwinger
1969 Murray (icll-Mann
Kconomics
1970 Paul Anthony Samuelson
ßibliography: T. Levitan, The Laurcalcs: Jewish Winners of ihc
Nobel Frize (1960), incl. ext. bibl.; L. I cuerslein, l/ainci /'cras
Nobel le-Safrm (1961); L. Farber, Ni>bcl Prize Winners in
Chemistry 1901 1961 ( 1963); T. L. Sourkcs, Nobel Prize Winners in
Medicine and Physiology. 1901 J965(\9bl). (Li).|
/
Ck
^tV
^
C I
(oOWsv^i.Wc
mi^^'u', ^<^H
-rry
c
kj
3^(970)3^
f96^
dische Nobelpreisträger
_ Ut Yon JOHN HENRY RICHTER
* ^n diesem Verzeichnis werden die Jüdischen
Nobelpreisträger bis einschliesslich Dezember
1969 genannt. Ein Stern hinter dem Namen be-
deutet, dass die Preisträger nur zu einem Teil jü-
discher Herkunft sind. Eine grosse Anzahl der
Genannten verliessen vor oder nach der Ver-
leihung des Nobelpreises an sie ihren Geburtsort.
Der Buchstabe E (Emigrant) zeigt an, wenn die
Auswanderung vor 1933 stattfand. Ein R (Refu-
gee) bedeutet Auswanderung seit 1933. Die Na-
men Permi und Moissan erscheinen in diesem
Verzeichnis nicht. Es wird angenommen, dass sie
jüdische Mütter hatten, wofür keine Beweise vor-
handen sind.
fL
c
I 1-19^^
•^ /f « / '4''
r
Vv>5
^
Letzter bzw.
Name
Kategorie
Jahr
Geburtsland
jetziger
E/R
Agnon
Literatur Vi
1966
Polen
Wohnsitz
E
Asser
Frieden Vi
1911
Niederlande
Israel
von Bayer
Medizin
1905
Deutschland
Barany
Medizin
1914
Österreich
Schweden
E
^ Bergson
Literatur
1927
Frankreich
Bloch, Felix
Physik V2
1952
Schweiz
USA
E
Bloch, Konrad
Medizin Vi
1964
Deutschland
USA
R
Bohr*
Physik
1922
Dänemark
■
R
Born
Physik Vz
1954
Deutschland
England
R
Calvin
Chemie
1961
USA
Cassin
Frieden
1968
Frankreich
Chain
Medizin 1/3
1945
Deutschland
Italien
R
England
Cori, Gerty
Medizin Va
1947
Tschechoslowakei
USA
E
Ehrlich
Medizin 1/2
1908
Deutschland
Einstein
Physik
1921
Deutschland
USA
R
Erlanger
Medizin Vi
1944
USA
F^eynman
Physik 1/3
1965
USA
Franck
Physik 1/2
1925
Deutschland
USA
R
Fried
Frieden Vi
1911
Österreich
Gell-Mann
Physik
1969
USA
Glaser
Physik
1960
USA
Haber
Chemie
1918
Deutschland
England
R
Hertz, Gustav*
Physik Vi
1925
Deutschland
Hevesy
Chemie
1943
Ungarn
Schweden
R
Heyse*
Literatur
1910
Deutschland
Hofstadter
Physik Vi
1961
USA
Kornberg
Medizin Vi
1959
USA
Krebs
Medizin Vz
1953
Deutschland
England
R
Landau
Physik
1962
Russland
Landsteiner
Medizin
1930
Österreich
USA
E
Lederberg
Medizin Vi
1958
USA
Lipmann
Medizin Vi
1953
Deutschland
USA
R
Lippmann
Physik
1908
Luxemburg
Frankreich
Loewi
Medizin Vi
1936
Österreich
USA
R
Luria
Medizin Vi
1969
Italien
USA
R
Lwoff
Medizin
1965
Frankreich
Metchnikoff*
Medizin Vi
1908
Russland
Frankreich
E
Meyerhof
Medizin Vi
1922
Deutschland
USA
R
•— ..^^ichelson
Physik
1907
Deutschland
USA
E
Kuller, H. J.
Medizin
1946
USA
Nirenberg
Medizin Vi
1968
USA
Pasternak
Literatur
1958
Russland
*
Pauli*
Physik
1945
Österreich
Schweiz
E
Perut«
Chemie Vi
1962
Österreich
England
R
Rabi
Physik
1944
Österreich
USA
E
Reichstein
Medizin Vi
1950
Polen
Schweiz
E
Sachs
Literatur Vi
1966
Deutschland
Schweden
R
Schwinger
Physik Vi
1965
USA
Segre
Physik Vi
1959
Italien
USA
R
Stern
Physik
1943
Deutschland
USA
R
Tamm
Physik
1958
Russland
Waksman
Medizin
1952
Russland
USA
E
Wald
Medizin V2
1967
tOIA
USA
\
V^arburg*
Medizin
1931
Deutschland
Wigner
Physik Vi
1963
Ungarn
USA
E
Willstaetter
Chemie
1915
Deutschland
Schweiz
R
i
im«
•1000; Ti
»oaophou
or Philo,
rt an V'k»
tunp \
»tichri»!
l'^vonau
^ohlichon,
*»^Ka von
'l^t (trou
^ ».Q\it II,
(18 Hdo.
Lonsbach
aIo Molo.
Uorodos,
los. gröO.
|rk wurdt
aus 670
hnor) zuf
|a 15. Jh.,
»mo; Aus.
2 Boston,
„Draini
pkinV inj
l^n F. D,
» ^ozach
i in Israol
» während
die Bog.
Dn Babol,
bibl. jüd.
. Biißpre-
I wTz/ April),
naae, /
l. . i j
„Rischon
125 in Pal.
Kairouan
p.; Hptw.:
ift.
16. 2. 1902
I ;raf vertei.
en United
[ndustry"
Vly Life in
\ a. deroQ
— Oesetzt
) dorn jüd.
njBam soin
n Gebote,
Unzucht,
)r Sintflut
3. Bau der
.enbogens,
ibetrotter,
few York;
Konsul in
ff der von
Journalist
JOQ. Ideen
688
i- ij
1^
forsusAhnond, propagiorto or die Gründung oinor
jud. Siedlung (..Ararat") auf „Grand Inland" im
VidCarafUiÜ. Hptw.: „Travels in lOngland, France,
Spain and tho Barbary Statos" 181U, „DiHoourso oa
theRestoration of tho Jows** 1844. — 2. Samuel, Offi-
^er, 1779 London — 1871 Mt. Pulaska, III.; Schüler
der Militärakademie West Point; Froischärlor zur
Befreiung Texas* von span. Herrschaft; Wiedorointritt
Nöldeke
in aktiven Dionst vorweigort; danach Lehrer in Vir-
Rinia.
Nob, Now, hl. St/itte im Stammongobiot Benjamins,
nördl. von Jerusalem; Saul tötet die Priostor su N. (I.
Kam. 21-— 22).
Nobcli Nohemia Anton, Rabbiner, 1871 Totu (Un-
Sarn) — 24. 1. 1922 Frankfurt/Main; borühmtof
lanzelrodner, konservativ oingostellt*
• !
![
Jüdisoho Nobolprclntriigcr (Tgl. auch Einiclsliohworic)
Abk.: Ch. — Chemie; F. — Friedenapreis; L. — Literatur; M. — Physiologie u. Medizin; Ph. — Physik; DÄn. —
Dänemark; ptschl. -- Deutechland; Frkr. - Frankreich; Ob. — Großbritannien; Ni. — Niederlande; It. — Ita-
lien; ö. » Österreich; Seh. — Schweden; So. ■■ Sowjetunion.
1905
1006
1907
1908
1908
1908
1910
1910
1911
1911
1914
1915
1918
1921
1922
1922
1925
1925
1927
1930
1931
1936
1943
1943
1944
1944
1945
1945
1946
1950
1952
1952
1953
1953
1954
1958
1958
1958
1959
1959
19G0
1961
1961
1962
1962
1964
1965
1965
1965
1965
1966
1966
wMsen»
BchaJiL
Sparte
I
Ch,
Ch.
Ph.
M.
Ph.
M.
L.
Ch.
F.
F.
M.
Ch.
Ch.
Ph.
Ph.
M.
Ph.
Ph.
L.
M.
M.
M.
Ch.
Ph.
M.
Ph.
M.
Ph.
M.
M.
Ph.
M.
M.
M.
Ph.
L.
M.
Ph.
Ph.
M.
Ph.
Ch.
Ph.
Ph.
Ch.
M.
Ph.
M.
Ph.^
L.
L.
Nam$
Bi\«yor, Adolf von/Jüd. Absl. ^
Moiasan, Honri/jüd. Abst. 4
Micholson, Albert A.
Ehrlich, Paul
Lippmann, Gabriel
IVIotschnikoff, Ilja/jüd. Abtt.
Hoyse, Paul/jüd. Abst.
Wallach, Otto '»^-<5>
ARsor, Tobias M. K.
Fried. Alfred H.
B»VrAny, Robort
Willstätter, Richard
Haber, Fritz
Kinstein, Albert
Bohr, Nicl«/jüd. Abst.
Moyerhof, Otto
P>nnck, James
Hertz, Guatav/jüd. Abst.
Borgson, Henri
Landsteiner, Karl
Warburg, Otto H./jüd. Abst.
Loowi, Otto
Hovoay, George do
Stom, Otto
Erlangor, Josof
Rabi, laidor laaao
Chain, Ernst Boris
Pauli, Wolfgang
MuUor, Hermann Jos./jüd. Abst.
Reichatoin, Tadeus
Bloch, Folix
Wakaman, Selman Abraham
Krebs, Sir Hans Adolf
Lipmann, Fritz Albert
Born, Max
Pasternak, Boris
Ledorberg, Joshua
Tamm, Igor
Sogr6, Emilio
Komberg, Arthur
Glaser, Donald A.
Calvin, Melvin
Hofstadter, Robert
Landau, Lev Davidovich
Porutz, Max Ferdinand
Bloch, Konrad E.
Feynman, Richard Ph. ,
Jacob, Frani^ois, get.
Lwoff, Andrö
Schwinger, Julian S.
Sachs, Nelly
Agnen, Samuel Josef
i
I
, V w I*^®" ^* '^ Halbjuden sind unten insgesamt 360
' J'ooelpreifltr&gem, d. h. 14%;, von diesen entstammen
»oder 60% dem dt. Sprachgebiet. Aber erst 66
iAhn noch der Gründung de« Plreiees erhielten im
tS8
A
^VHt'
LebenscUUen
s. Zt, der
Verleihung
in
183Ö Berlin— 1917 Stamberg
1852 Paris— 1907 Paris
1852 Strolno — 1931 Paaadena
18Ö4 Strohlen — 1915 Homburg
1845 HoUorich — 1921 Paris
1845 Iwanowa — 1910 Paris
1830 Boriin — 1014 München
1847 Königsborg — 1931 Göttingen
1838 Amsterdam — 1913 Den Haag
1804 Wion — 1921 Wien
1876 Wion — 1936 Upnsala
1872 Karlaruhe — 194i Locamo
1808 Breslau — 1934 Basel
1870 Ulm — 1965 Princoton
1885 Kopenhagen — 1962 Kopenhagen
1884 Hannover — 1951 Philadelphia
1882 Hamburg — 1964 Göttingen
1887 Hamburg
1859 Paris — 1941 Paris
1808 Wion — 1943 New York
1883 Freiburg i. Br.
1873 Frankfurt/M. — 1961 New York
1885 Budapest — 1966 Freiburg i. Br.
1888Sohrnu/0.-8.
1874 San Francisco — 1966 St. Louis
1898 Rymanow
1000 Boriin
1900 Wien — 1958 Zürich
1890 Now York — 1967 Indianapolis
1897 Wloclawek/Polen
1005 Zürich
1888 Priluki/Ukr.
1900 Hildcshoim
1899 Königsberg/Pr.
1882 Broalau
1890 Moskau — 1960 bei Moekau
1925 Montclair, N.J.
1895 Wladiwostok
1905 Tivoli/It.
1918 Brooklyn, N.Y.
1926 Cleveland
1911 St. Paul
1915 New York
1908 Baku
1914 Wion
1912 Noiße
1918 Now York
1920 Nancy
1902 Dept. Allier
1918 New York
1891 Berlin
1888 Buozacz, Galizien
Dtsohl.
Frkr.
USA .
DtschL
Frkr.
So.
Dtschl.
Dtschl.
Ni.
Ö.
ö.
Dtschl.
Dtschl.
Dtschl.
Dan.
Dtschl.
DtschL
DtschL
Frkr.
Ö.
DtschL
ö.
Seh.
USA
USA
USA
Gb.
USA
USA
Schweis
USA
USA
Gb.
USA
Gb.
So.
USA
So.
USA
USA
USA
USA
USA
So.
Gb.
USA
USA
Frkr.
Frkr.
USA
Seh.
Israel
r
I
1
I i
1 1
i
' I
!
;l
Jahre 1966 xwei jüd. Dichter (8. J. Agnon u. Nelly
Sachs) diese Auszeichnung für in jüdischem Erleben
verwurzelte Leistungen.
NOldeke, mieodor» Orientalist» 1835--1030) Flrofl für
690
i^n»«
' ^* -**'*^"^*^^M.|P«)VW«i«im**<'.<M
Q-
T
■;»
Di
«
t
•4
' 1
4
' i
#
t
:
'i!
- I
1 !l
• t
I l<i
TINA LEVITAN: THE LAUHEATES, NY,T AYNW.960,
216
TABLE II
CHRONOLOGICAL CHART OF THE
40 JEWISH NOBEL PRIZE WINNERS (1905.1959)
The following table presents the names of the Jewish Nobel Prize
winners in chronological order, their lifespan, country of origin or
resideoce at the tlme of the award, their special field and che year
in which the award was made.
NAME
•Baeyer, Adolph
, Henri
UFE-
SPAN
COUNTRY FIELD YEAR
1835.-1917 Germany
Chemistry 1905
Michelson, Albert Abraham
Lippmann, Gabriel
Ehrlich, Paul
'Metchnikoff, f lie
•Heyse, Paul Johann
Asser, Tobias Michael
Fried, Alfred
Barany, Robert
Willstätter, Richard
-41 aber, Fritz
Einstein, Albert
Meyerhof, Otto
•Bohr, Niels
Franck, James
•Hertz, Gustav
Bergson, Henri
-I-Landsteiner, Karl
+Warburg, Otto
Loewi, Otto
Stern, Otto
Heresy, George de
Rabi, Isidor Isaac
Erlanger, Joseph
Chain, Ernst Boris
•Müller, Joseph Herman
1852-1931 United States
1845-1921 France
1845-1915 Germany
916 Russia
1 üermflfty
1830-1914 Germany
1838-1913 Holland
1864-1921 Austria
1876-1936 Austria
1872-1942 Germany
1860-1934 Germany
1879-1956 Germany
1884-1951 Germany
1885- Denmark
1882- Germany
1887-1950 Germany
1859-1941 France
1868-1943 United States
1883- Germany
1884- Austria
i2flia»4-it*l)> (U.S.)
Physics
Physics
Medicine
Medicine
Chemistry
Literature
Peace
Peace
Medicine
Chemistry
Chemistry
Physics
Medicine
Physics
Physics
Physics
Literature
Medicine
Medicine
Medicine
1885-
1885-
1898-
1874-
1906-
1890-
Austria(U.S.)
Hungary
United States
United States
Germany(Eng.)
United States
Physics
Chemistry
Physics
Medicine
Medicine
M^cine
i^
217
NAME
Reichstein, Tadeus
Bloch, Felix
Waksman, S elman Abraham
Lipmann, Fritz
Krebs, Hans
Born, Max
Pasternak, Boris
Lederberg, Joshua
Komberg, Ardiur
Segre, Emilio
LIFE-
SPAN
1900-
1905-
1888-
1899-
1900-
1882-
1890-
1925-
1896
1918
1905-
COUNTRY FIELD YEAR
Switzerland
Switzerland(U.Sj
United States
Germany(U.S.)
Germany(Eng.)
Germany(Scot*)
Russia
United Sutes
Russia
United Sutes
Italy(U.S.)
Medicine
Physics
Medicine
Medicine
Medicine
Physics
Literature
Medicine
Physics
Medicine
Physics
1950
1952
1952
1953
1953
1954
1958
1958
1958
1959
1959
Those marked (•) are half-Jewish by virtue of having had a Jewish
mother, except Gustav Hertz, whose fadier was Jewish«
Those marked (+) were of Jewish parentage but became converts to
Christianity.
TABLE III
COUNTRIES OF ORIGIN OF THE JEWISH NOBEL PRIZE WINNERS
Country
Austria
Denmark
France
Germany
HoUand
Hungary
Italy
Russia
Switzerland
United States
Total Number of
Wlmiets —
(1905 to 1959 inel
jsiv«)
Phys-
•dem-Medi-
Litera
r
Percent-
ics
istiy
eine
tute
Peace Total
age
1
2
1
10.3%
1
.
2.6%
1
1
1
*
3
7.7%
4
4
1
6
1
1
15
38.5%
2.6%
2.6%
2
5.3%
1
1
1
7.7%
1
1
5.3%
2
6
20.5%
13
16
40
•«•,** >r^-7^/.'W': ■♦^''»f^f >Hj'v ♦y.^sv^f »tJKwaw»! "4|ji^f f|f :
»4
•<•
I
0
>
2
9t
218
1
TABLE IV
COUNTRIES OF ORIGIN OF THE JEWISH NOBEL PRIZE WINNERS
ACCORDING TO SUBJECT MATTER CLASSIFICATION
njrtics
SttflB»0ttO
1943
. Niels
1922
Gabdel 1908
BocQ» Max
1954
EiBsteln,
Albcrc 1921
Fnockjames
1925
*Hcrtz» GusCAT
1925
Chemistry
Medlcioe
AUSTRIA
BBtiay, Robert
1914
Loewi, Otto
1936
DENMARK
FRANCE
GERMANY
^Baeyer, Ehrlich, Paul
Adolph 1905 1908
4Haber,Fricz Meyerhof, Otto
1908 1922
W^ta^ +Warburg, Otto
>eftto i9nK 1931
Willstäcter, Chain, Ernst
Richard 1915 Boris 1945
Krebs, Hans
1953
- L^pman, Fritz
1953
HOLLAND
Llterature Peace
Fried« Alfred
1911
Bergsoa,iIeof]r
1927
•Heyse, Paul
Johann Ludwig
1910
Asser» Toblas
Michael C«eL
c 1911
219
Pbysics
Chemistry
Medicine
HUNGARY
Liceracure Peace
HcTesy,George de
1943
r
> j
ITALY
Seg^e,Enillio
1959
Igor
1958
Bloch, Felix
1952
RUSSIA
•Mecchnikoff, Elie
1908
SWIT ZERLAND
Reichsceto, Tadeus
1950
UNITED STATES
Pasternak, Boris
1958
Michel son. Albert Ahrahani f Landsteiner, Karl
1907
Rabi,Isidor Isaac
1944
1930
Erlanger, Joseph
1944
^Müller, Herman Joseph
1946
Waksman^elman Abraham
1952
Lederberg, Joshua
1958
Komberg, Arthur
1959
These narked (*) are half-Jewish by Tirtue of having had a Jewish
aK>ther, ezcept Gustav Hertz, whose fadier was Jewish. ^ i^
Tliose marked (+) were of Jewish parentage but became cooTerta to
Cbristianity*
;
I
•r'i.»>rvi^^-4«T//''" C ' »' f^'^'% "»y
'f,*yr:f:, .*• !«••»»-«» —
'>ra'.*r'»f : ' • . i« ^;#^?)^ ^ r>. i»r V, n */r^ r^r 'i>T/^ T/f ^.•p|»f%>*«>pr</T,Mp< «
f
I
f
{
M
Ü
•I
«
5
8
>
i
Z
•
220
TABLE V
SUMMARY CHART OF THE JEWISH HOBEL PRIZE WIHHERS
(1905 fo 1959)
Year Physics Chemiscry Medicine Literature Peace
1905
^Baeyer, Adolph
(Germany, 1835-
1917)
/.
1907 Mlchelson, Albert
Abraham (United States,
1852-1931)
1908 Lippmann, Gabriel
(France, 1845-1921)
1910
!tO
Wallach, 0^<
(Gennak/ 1847-
1^)
Ehrlich, Paul
(Germany, 1845- 1915)
•Metchnikoff, Elie
(Russia, 1845-1916)
♦Hcyse, Paul Johann
Ludwig (Germany,
1830-1914)
1911
Asser, Tobias
Michael Carel
(Holland,
1838-1913)
Fried, Alfred
(Austria,
1864-1912)
1914
Birany, Robert
(Auscria, 1876-
1936)
1915
1918
Willst'atter, Richard
(Germany, 1872-1942)
fHaber, Fritz (Germany,
1860-1934)
221
Yei
Physics Cheniscry Medicine Literature Peace
1921 Einstein, Albert
(Germany, U.S.,
1879-1955)
1922 *Bohr, Niels
(Denmark, 1885-)
1925 Franck, James
(Germany, U.S., 1882- )
*Hertz, Gustav
(Germany, 1887-1950)
1927
1930
1931
1936
1938
1901-
1944 Rabi, Isidor Isaac
(United States, 1898-)
1945
Meyerbof, Otto
(Germany, U.S.,
1884-1951)
Bergsoa, Henri
(France, 1859-
1941)
'-fLaodsteiner, Karl
(United States,
1868-1943)
-fWarburg, Otto
(Germany, 1883-)
Loewi, Otto
(Austria, U.S.,
1884-)
Erlanger, Joseph
(United States, 1874-)
Chain, Ernst Boris
(Germany, England,
1906-)
9fi.'^':m^^.^^f^:^.
i
■}
0
\
\
0
i;
i
f
222
Yetf Physics Cbemistry Medicine Literature Peace
^Müller, Herman Joseph
(United States, 1890-)
.Reichstem, Tadeus
(Switzerland, 1900-)
Waksman, Selmaa Abraham
(Russia, U.S., 1888-)
Krebs, Hans
(Germany, England,
1900-)
Lippman, Fritz
V (Germany, U.S., 1899-) .
1954 Born, Max
(Germany, Scotland,
1882-)
19S8 Tamm, Igor
(Russia, 1896-)
1946
1950
1952 Bloch, Felix
(Switzerland, U.S.,
' 1905-)
1953
Lederbergijoshua
(United States,
1925-)
Pasternak,
Boris (RussU,
1890-)
•
1959 Segre, Emilio Komberg, Arthur
ataly, U.S., 1905-) (United States, 19 18-)
Ihose marked widi (^) are half-Jewish by virtue of having had a
Jcwish mother, except Gustav Hertz, whose father was Jewish.
Those marked (+) were of Jewish parentage but became converts
tt> Christianity.
; •
I
225
SELECTED BIBUOGRAPHY
American Men of Science, Lancaster, Fa.: The Science Press, 1956.
Bamett, Lincoln Kinnear, The Universe and Dr. Einstein. New
York: W. Sloanc Associates, 1950.
Beiser, Germaine, Physics for Everybody. New York: Dutton, 1956.
Bergson, Henri, Creative Evolution, trans. by Arthur Mitchell
New York: Henry Holt, 1911.
9 The Creative Mind. trans. by Maybellc L Andison. New
York: Philosophical Library, 1946.
-, Laughter, an Essay in the Meaning of the Comic, trans.
by C Biereton and F. RothwelL New York: Macmillan
Co, 1921.
-, Mafter and Memory, trans. by Nancy M. Paul and W.
Scott Palmer. New York: Macmillan Co., 1911.
-, Time and Free Will, trans. by F. L Pogson. New York:
Macmillan G)., 1911.
-, The Tu/o Sources of Morality and Religion, trans. by
Ashley Audra and Bereton Qoudsley. New York: Doubleday,
1954.
, The World of Dreams. trans. by B. W. Huebsch. New
York: Philosophical Library, 1958.
Biographic Directory of the U. S, S, R. New York: Scarecrow
Press, 1958.
Bohr, Niels, On the Application of the Quantum Theory to Atomic
Structure, Cambridge, Eng.: University Press, 1924.
, Afomic Theory and the Description of Nature, New
. York: Macmillan Co., 1934.
-, Niels Bohr and the Development of Physics, New York:
McGraw HiU, 1955.
^ Atomic Physics and Human Knowledge. New York:
Wiley, 1958.
Born, Max, The Constitution of Matter. London: Methuen Co., 1923.
, Einstein's Theory of Relativity, trans. by Henry L^Brose.
London: Methuen Co., 1924.
^ Problems of Atomic Dynamics. Cambridire. Mass.:
M. L T, 1926. *
^ The Mechanics of the Atom, trans. by J. W. Fisher.
London: Bell and Sons, 1927.
-, ASomic Physics. trans. by John Dougall. New York:
Hafner Publishing Co., 1946.
i
13. NoT«nb«r 1960
Mn. Tina N. Lcvitan,
435 Ocean Park ay
Brooklyn 18, M.I.
Uy d«ar Mra. L«vit«nt
(
1 aa »Oft obl ged to you for your t«king the trouble to
answer my lett#r of th# 23rd of üctober, althou^h 1 am a little unhüppy eince
you dld not ansver my «pacific reque«t for iOuK sources of tht Information on
In detailing 8jmewhat tha probl«!^ plaara ailow aa to speak
not a6 an amataur^ but aa a profesaloiial librtrlan who iwow« wall the value of
good refaranca werk«, &ach ae your bock, in ganeral, represantai as a oian who hea
for aona twanty yeara now dona oonalderabia work in Jawlsh ganealogy and local
history (that ia: üarman local history ae It ralatea to Jawa), and aaa attuap collaotor
whoe© ipefilfic fiald of intare«t is JüDAiCA (und alsoi Nobai Lauraatec, ^'ewish or not) •
FERMll
mi
£&i»i
Wall| not hiß mothar, but hiß matemal grandsiothar. ok. ^'hatxtlnce non<
of the books or notice» 1 riava seen glTa tha nama of »aid ^randmcther, HOW
1>J lOü Ki\OW? xn Short, what iß your basi» for includiug Ferüil in your book?
Laura Fermi, in her äTOU& IN THE FMILY, doas not mention the graridmother,
atid refai'S to her husband and hiß ciiildran (tnat iß, Thii-IR childran) aa
Catho^icß. Thls iß correct aß far £l8 profesead raligion iß coacemed, but not
in ralationtothe raciai legislation w'hich Mußcolini adapted for Italy froa
the Hitler Originals. Fermi, according to your unnamed aourca, wa© a quarter-
Jew, and hia children eomewhat fnora than Halfjewe, slnce i-aura harself ie a
Jawaaa« let, wnen ehe discussaa the ye&r 193^1 sha makee no nention of
this Mrt, da Gattla, who »nust hiive i.een the *^awe£8 v.ho iu involved*
Please iat aie know your sourde»
The only reference to Idolßsan aß a Jaw is in tha ABERICAH JLWiSH IlEARBOOK,
Tol. 25, 1923/2it, p. 196s Uiere, the aut r 6i tha articla" «IWVfc f^tiJ lUVi
fttCilViiD XhL mMkL Ptui^t", a Mr. renjamin Üarrow, does rot list Moissan ae
one of thea, but eays that Moleean
• • •
i& ragarded by Prof. Arthur Schuster,
/
the notad Britiah aetronoaier, ae of Jawiah de¢.
Thiß, I auhalt, ia no evidenca of any kino. knd eince his mother^a
naae ia giran in your book, but not hara (nor elßei^^hera in a.ny Bourca 1 faw)
you are better inforaed tnari all of uß, so please giTe lae your ßource in thii
aa&e, too. I am not quaationing the poaeibilit^ that Mme. i^oißi^an waa Jewiah:
X vTant to know who statad that aha waa, and on what aTidance«
Ällow me to add that ttr, Harrow's liet ie dißgracefully incomdata, ev«i
wlth ut Moißtan Lud Alatcjiikoff , >ho ara both .entioned, but not givan in the
body of tha articla, where Harrow glTea but 9 biographiee of Laureatea, and
that in 1923A, ^a *iientions lAlChilibOÜ, LiPPli>vNis,i-ia£IJLi« (Phyßlce) ,/aÖiS&All )
liiii.Li.Cd, »aLLtliÜLlTitii and KAßiJi (Chl:*.UxbThlj , iMi;.iCriIUKüV juid hhtdaii:.d {tidLüiQUil)
and ASStK (k FhitD {FhJiCh) .
I wonder why ha forgot BhhYUi (1905 Medicina) BAKkNlU9U Madicina)
BOHR (1922 Phyeic»), HtYSi (i910 Liteiature), Mi^YliithüF (1922 ^edicine) , ?VV?V
{
QhJ:\&timiU.Ü*S LIST (in th» Ä**ndard «iswl»h ßncyclopedi«)
ÜT, ^arshenfeld's liet ie not •xcellent, but confuelng, and contalns Iko arrorf
«r.ioh should not hmy occur«d.
1)
2)
!
* 0'-
•-C-v"^ (Ja.
^■K. }
üüSTAV HERTZ I0 ligt#d at «Itfi Judaiwi" (two ^f. Nobody cto 1#avs «>o»ething
to Wh ich he never belongedx Hart» was not a Jaw, nor a Half-Jewi ha vat tha
grandcon of a Jaw and a Gaitlle woman of the famlly PFiSiFJ ÜiicKOWN , a name of aona
proainence in Jawiah-ücrman hißtory. i t.m not »ure '^tb. Hart« ^&ß of tha »amt
faally &8 the famoua "apoetata", but anyhow, her aon (Guctav b fatherj married
a Ventile, and einca ha', like ai« fa ous ^ rothar hiitlRICii HLKIZ, waa a Half-
Jea, it followe that uUSTaV (wh iß still ailva and in Leipzig noviaiayß) is
a 4 Jaw«
Now if ^erehenfald accepta Gustar Hertz, the |Jew, why not also ftRMI,
illK)| fcccording to your »ourcae, ^aös aleo a i;Jew?
Haber,
^erahenfeld also .r^arka Lendeteiner/and Harburg as h&ving left Juaaiaa* But
/,
if thia laeana that they wer^ b&ptiaad, why aid ne not indicate that i^aul UöjjCe,
arid Ton Baeyar ifitTe> also baptiaad (that is, not eonverts, but baptixed as awaet
littie babies)? ttoreoTsr, the good feliow liste Moie&en ifith»Hl a ♦, inüicat-
ing that he r;as a halfjew, but not indicating that Moißsan aiooßtcertainly waa
also beiptisad at birth, ond grew up ae a Catholic (t'is, I adiüit, ie ay own
c;alec;lütion> Bat if he wfcs not raiaad üs a Cnristian, we surexy äouIü häva
evidence of bis being a Jew tby religion or half-deßcent; in a better sourca
than in the sole b^lief of Prof. Schuster - w'io aay wel- be correct at that*
Dr» Gerti ihereaa (Radnitzar) COKI (^«edicina 19^7, hßif-rii:,e togethar with her
husbend, t §entile) is missing from fir. ^erchenfeid^s list. Shewas Jewieh,
f-olly so, end the grenddaughtor of prominent grai dparents of Prag.e» tae wfcs
Jewiah airlght, and kn^wn to be so to anybody from Prague. 1 nave not person-
ally Seen e direct reference'' to her Jewieh deseent, only a letter in ?hich
her naaie and toet if her prorainent grandfather was giiven to me, ana I have no
do übt that the information ie correcjti you willfind the approrriate reference
in Guido KiBch»» ••IN SEARch OF FR£tDöM% London, Golde ton, 19^9, p. J21.
Dr. Kiech ia one of the few historlans who can be trupted, especially when he
citea a soirce whidi 1 thirk is irrefutable (the Bulletin of the •'ewish
ComiKU ity of Prague, vol. 9, no, 25, N^v. 28, 19^7, p. 358ff)^
I cannot at th« mament recall it, but 1 ttak you do incluaa Dr. Cori, and
verj-^ rightly so«
M&y 1 add that •*» aa not infal Ible eithert my list of Jowish ^aureates, publif^hea in the
AüFßAÜ on ;cO. March i960, is correct v^ith teo exce..tionsi it mentions iuNiiTOJUt nJuiCt i^a
blonder since corrected: he waa not the grandson of a Jewess, but of a roman oom out of
wedlock, !•«•! a natural daugh er, whree own daughter becaiae ^me, France (Ihibault) '^itm,
and- it omits Dr, Cori, '^^loae btiCkground leeried ^bout only after tne dajiiaga vas donat
I am really lüore ca eful nov , and since i failed where other failed bafore
•0, i aa tiice as anxious to heip in the eltiiiination of error s, espacially in pltices lik
refer nee booke and encjclopediae, on which all ''ordinary*' people reiy ae they do on the
Bible. Irath to ©ay: there ara darned few reference bookß which can bc relied on.
1 hope you 5^111 find enough demeaid for the Laureates to have a sec nd eüition
Ibat one ought to hava the luissing referencea, t^d eliaiin«.te ary aoubtful Candida tas«
o
€
1i
ina
<J\. ^JL^zyiian
435 Ocs.an Ü^ar^c^ay • jBzoo^ifn IS, cN . ^. . (^s^lnzu 5-9049
November 10, i960
Mr. John Henry Richter
11^.36 East Park Place
Ann Arbor, Michigan
Dear Mr. Richter:
Your letter of October 23 on hand.
There is a great deal of coraplexity
involved in trying to trace a family tree« At this
time I cannot give you the fragmentary Chart on the
Jewish family backgrounds of ^fliaSÄCU (whose mother nj
was Jewish) and Fe;rmi (whose mother »s mother was ^
Jewish), as it would take far too long.However, I
would like tO/i[»efer you to Louis Gershenfeld's brief
but excellentrirticle on The Jewish Nobel Prize
Winners in the Standard Jewish Encyclopedia (edited
by Cecll Roth) which substantiate «s thls claim.
I wrote to Dr. Wolfgang Pauli and in
his reply to me he stated that he was not of Jewish
descent»
\^%^^ •
Sincerely youra.
(a2.'(\-1^
t^ ^n4 /2
'/
Tina N« Levitan
c
LCvzjL-
Aw i^^^
^)^]cY- ^-
3
i
^».
elj^a 3^3029
U
Paul §itiViXitnsit\\t\xi
X133 |Broabfoa5
J^^fo lorfe 10, ^- 1.
'/
vCvi^x
^
Q
^yyntr^ /? ' ''^'
T^k 7" ^-<^ i^
/
i-v
/.
^-i^A^'C ^U--^/^ ^'J-^
r
I
i
UA. / - / er tf ^ ^ /
0
AUFBAU
DECCNSTDIJCIION
An American Weekly
Published in New York City by the New World Club, Inc.
yzn
Manfred George. Editor
Mal 7.1956
(
Herrn Joba Henry Blchter
8101 Tbirerslty Lane Apt. 3^2
Silrer Spring^ Md*
Sehr geehrter Herr Richter:
Es eteht Ihnen selhstTerctaendlich frei , den Artikel
ueT)er Juedische Äobelpteietraeger In eijLgllscher Sprache in einem an-
deren Blatt zu veroeffentlichen«
Das gewuenechte Zeitnngshlatt, Ihren Artikel enthaltend,
legen vir hier "bei.
Ho c hachtnng s vo 11
gr Iditorlal Department
Office: 2700 Broadway. New York 25, N. Y. S Telephone UNiversity 5-0800 e Cabie Address: "Aufbau" New York
/
4
im
C
Jprll 16^ 1948
Prof« Louis Crershenfeld
Philadelphia College of Pharmacy
Philadelphia^ Pa«
Dear Prof. &er«henfeld:
(
In scanning your book^ Z notice you ittcl>ide Aschaffenbtirg ( .lOl)
Binet (p. 102^ and Kraepelin (p.l03) aß Jews. I wonder iftiether you have
eome evldence whieh le not Icnown to me to substantiate the Inclueion.
On the other hand^ I am surprleed you dl d not inelude Koffka
(a half«<Jew) €md the Hungarian^ Ranechburg aznong the psychologiste. In-
cldentally Morton Prince w^s partly Jewish.
In generale it it a pretty compreheneive plece of woxk. I ordered
a eopy, but the Jevish Publicatlon Society wrote they did not publish the
book. Is the book still avallableT
Sinoerely
<
ipy
K
Jolm i'^^fnry Richter
8101 ^niversity Lane, Apt 3^2
SxLVüü SPhiNCi, A\^.
%^ 19, 1956
Lehr geehrter äWT Lr. ~.ccat,
159S ^oventry, Cleveland, 0.
(
Kobelpreistrtkegerin Dr» Uerty fheresa Co^;:#i in tere; ssier te :;ich| di^ icn des
urspruexiiiiicni^r] AxiGi<^el fuor deti üüf.. äJ sCiuWo« Lr. Gorti ^uru« von aiir
'juodisone -Hböbaa-nunti i'ina«i koünte« -»-ch ^i^oe an siu uireict gejichrieben und sie
yr- ^teliunc^iö"^^^© «'J -^-hr^^r An.?ane geboten, -iaa iüit- ort duerf^e in den nuecrisujn
li^'en eintre"''^en «—o ler aucn uioht,
■^nkiviißOi^äii Iwö icii i^r» Guido KiöCh'« aoc aatt^rescentai
Ruch ^in searcn of freöaoiü*^ auds dich mit cer juecdsche>i Mnv,anderunii n^^ch iLieriKa
(aui Boohuien) befasat» in vBu iüiiHörKaii^öu iüria ich die f d^^einde ^"^achrlcbtt
• ..the a^arü of tn» Nobel orize in niedizlne in 19A7
to a C/eciiosIovak iimnlgrtdit, Dr» ucity ihere«** Gori, nae Rudriit-er (b. ^r&gue>
v;ua anDouncüd Cef* bord» Veßtnix; a^dovsk« obce n^bo^enske v ^ri.z«} ( Bulletin of tne
Jewiih Comaa.ity of ^rägue IX, iio. \l^:>^ ^•ov, 2Ö, 19^:^7, p^^üÖi»*»
(quoted ii'om KisCi^ Guidoi in see^rch ol ire^dom, ^onaon, Go^ditüu, 19/!;9, p#j*i«tl)
k^ 1 6:ioaia ne<*r i'roia i;r. Cori axiecoiy , I enall itt
^ou icnoir# k% you noticea, ler maiaenn^ftui^ is xivert n^i^re ^^ iti:.anxt:&ert probabiy a
variartt of '^'•audnit/er, aioer tne iititxö to*u net^r Fri-^Aie ^hbuünitz).
Hr. Alfred fcteni, who n^entioned lay Omission of Dr» v»olf-
gfcng ^auli, i» convinced, l'roa 4* personal rfieetxnc, rith the ^^iareute, t^aL ae ig of
Je ib . d^t-centt or. *'c;uji Jid not coaiment on tiii^t to Die, but ..»enciouß t^iat ai5
motner r na.ue x« ^ert.ha nee L>c^üts, e^nd that ue never ^e&ra of i'&ul« i^asciikee — neltner
hure I, J^nd i .cnew axö .uotacfr g iiAAne iroüi lU» b.Oi;raphy iii CühKfcl^T hiUüiiiu*HIj^ß,i9Ä6#
It is pot.eibla taaL ul& fatacr^ «».u i<«i8 ^roie^bor oi Diochau etr^ v*x Uie ^xatma
üniversity, \.&if aire^^dy b<ipti«ed, poBsiDi;y ^-iso cnsnged .Xb uüjnc« Ät uest, I^r# ^^E:.uii
TOiia uü re|;t.rai*u «it c ü«u.jL-jto"w, »^-uu ^-oas^xü-*^ Uie .:<*jjti^aJi oocuren Ä-irtttid^ lu imi
^randparent^c* ^viaaeration^ ioakins hizn a q'Ußrtser-Je^. Tinee there is no ad^uissible
eri -ence of hls »'e^i'ish riescent, 1 < id : ot list rini t.ud I do not Intent to do öo n
{
Hefmalnxa^^
Most eincorely youre
John Henry itxchter
lA»
(
John Henxy lichter
8101 Unlversity Lane, Apt 302
Silver Spring, Md.
Mur 10, 1956
Dr. Gerty Corl
1080 N Beriy Road,
Webster Groves, Mo»
Dear Dr. Cori,
I 'MoiiLd greatly appreciate haring your conment on a notlce
recently p\Ä)li8hed in the weekly newspaper AUFBAU, in which appeared
m^ list of Nobel Pri^e Winners of Jevish Descent» The notice, published
in that paper, i??snie of April 27, 1956, p» 8, Is a letter from a Dr. Hugo
Hecht of Cleveland, pointing out my omisalon of your name among the Nobel
Laureatee listed«
The letter reads^ in part, as followst •••Dr. med. Gertrud
Cori, geb. ^^dnit«, hat den Nobel ^reis fftr ^^edlzln geuelneam
mit ihrem Gatten vor einigen Jahren erhalten» Sie Ist in Frag
geboren, hat die ^^utsche Universittt in Prag besucht und dort
mit Ihrem Gatten Dr. K. Cori promoviert. Dr. Cori selbst ist
kein Jiide."
The reason for ny omittlr^ your name from the list Is, of course,
that 1 have found no reference anywhere to your Jewish descent, as is
iraolied in the letter quoted. You will realize, I am sxire, that the matter
Itself is of undör-standable interest to Jews, and I was anxlous to give
as complete a list of Jewi* Laureates (including tnose of Christian faith but
of Jew? sh descent) as possible. I am therefore also anxlous to answür
Dr. Hecht *s Statement and, If necessary, suoplement my original list«
I would therefore g eatly aopreciate knowing whether Dr. Hecht 's assertion
is correct«
fteraaining.
Most respectfully yours
John Henry Richter
Physikalisches Institut
der Eidg. Technischen Hochschule
Zürich
Prof. Dr. W.Pauli
i
V
1
Mr. John Henry Richter
8101 University Lane
Silver Spring, Maryland
U.S.A.
>2^/-
4ta«Ma
ZÜRICH 7/6, 15. Kai 1956.
Qloriastraße 35
/
Sehr geehrter Herr Richter,
In Beantwortung Ihres Schreibens beschränke ich mich
auf die Feststellung, dass die Angabe des ^^amens meiner
Mutter "Frau Bertha Pauli, geb. Schütz'^ richtig ist und ich
„IcKts von aer Exi^ten. einer Hosa Paseh^J^weiss.
Kit vorzüglicher Hochachtung
^. ^?u<^
i
c
11012
■ V
Iz S~c
1
I
«
John Henry Richter
May 10, 1956
Herrn
Prof • Dr. Wolf gang Pauli
c/o Eidgenössische Technische Hochschule
Zürich, Svitzerland
Sehr geehrter Herr Professort
vor einiger Zeit veroeffentlichte ich in
der in *tew ^ork erscheinenden Zeitung AUFBAU eine Liste der Nobelpreis-
träger jüdischer Abstaniaung» Nun schreibt ein Herr Dr. Alfred Stern, vom
California Institute of Technolog^, Pasadena, dass ich Ihren Namen in der
Liste vergessen hätte« In einem Brief an den AUFBAU, veroe ff entlicht am
27 .April 1956, Seite 8, schreibt er, u.a.
"Mein verstorbener Kollege, Professor Dr. Felix Ehrenhaft (Wien)
teilte mir seinerzeit mit, Professor Dr. Pauli sei der Sohn
der Wiener Schriftstellerin Rosa Paschkes.**
N\in habe ich waehrend meiner Vorarbeit zur der eirwaehnten Liste nirgends
einen ^iinweis auf Ihre hier behauptete jüdische Abstammung finden können»
In CUHREVr BIOGRAPHI, Jahresbanl 19^6, Seite U68, sind die Namen Ihrer
Eltern penannt, und Ihre Frau Mutter aQ.8 Frau Bertha Pauli geb. Schüta
erwaehnt. Von einer Schriftstellerin Rosa Paschke kann ich übrigens keine
Spur finden.
Nun liegt mir natuerlich sehr daran, meine Liste jüdischer
Nobelpreisträger so penau und so vollstaendig wie moegLich zu machen, und
den irrtuemlichen Mitteilungen entgegenzutreten« Die Angelegenheit selbst
ist den jüdischen Lesern des AUFBAU na tue rlic herweise sehr interessant«
Ich waere Ihnen daher hoechst dankbar, wenn Sie die Güte haben wuerdeji^
zu der Notiz des ^^en^ Dr. Stern Stellung zu nehmen« Ich würde mir dann
auch die Erlaubnis erbitten, Ihre geschaetzte Antwort im AUFBAU zitieren
zu duerfen.
Ich verbleibe.
Mit vorzueglichfTfcer Hochachtung
John Heniy xlichter
c
^Orter 7-9820
1^0
A. A. ROBACK
Jt=FWE9Ctrn — SIHEtI
CAMBRIDGE 38, MASS.
May 85,1956
Dear Mr Richter:
n
( )
In addition to the two omissions yoa
spotted, there must have accamalated since
soores if not handreds of Jewish edltorships*
It was a most arduoas task*
The Nernst allusion oame from the Tory
National Review in England. As for Deledda,
she may well have descended from exiled
^'ephardim. I donH mean that we ought to ac-
cept ramors, but it woald do no härm to reoord
the Claims of even Jew-baiters natarally with
a proviso»
Yoa aopear to "be well connected. With such
a background, no vonder you have a flair for
biography and genealogy.
There is very slim Chance of a second
edition when I have lost a good deal in bringing
out the first edition. Unless you belong to a
large national Organization, Jews will not give
your book a reck»
Sincerely
C
ü *■ ^^
r>.
Yes I knew that Mme Cor^i was Jewish
for Prof Philipp Frank told me he knew
her.
7z .r/
(
John Henry Richter
M«y 11, 1956
Demr ^r. Roback,
L
(
ta«Qk ynu for ycrar lelter of A.>ril 28, I am ufvhid
tiiAt thtrt ia bat littie cuttnce tlnat 1 iai^^iit co?iie up to Ca.i.: rid^ö, nucn <iS
i wo .1 ; like, but idy job and my rami.Ly KeejM Äiie ^^rett^ .auch tied to the
Oific« * houe - axia« ^iiereiore i lauet r.i;iy on tue aaiiitte'.iiy c jaberi :aia
auoi ti.ue-'Cvna ifling aediaa» of our ßücil-iactü, mia confiae lii^ taouglita to
pÄper.
Itam It i nave iiow acou Uie lül* AU .>^ith the two iettcrg on Dra» ii^^all
and Corti# Asicie !ro.;i tha lact tiiat. neitüer giv»-a a proper aourca iur tna
Infora^i^tlon (Dr. Stern bü^§ •aoil., •sam*) I •oiaittöd* botri niLaea Irona the
Hat preciaely ior tna aaaia rac&on tnat ^ woaic omlt Pe^rl ^uck or i*aaXiaiari
Viara iß no evidenca taat ^ wiis c.ui.a to di^icover taat. eitn^r ^^r. ^^uli or
i/r. "^ert;^ ^ori are «^a'<^ian or ol «>e9rlsa uetcönt, ^nd Swiraiy tue AotiAü ouid
ahire .^entionaa it; ac tiie time of tha axiaoa^ioe;U6ut uiat tnt^j uad «ton tha
Nobai prlza« '^ne anter rx^^ioK ^^^^ iii«s.c' ur&te falloa ermn at&ted jnce t iat
^obai 8 .uOUii^r v.c^a «^^E^Axi^a» i^otciin;^ to it«
«4
S-uca •*• nata to peroatiiate rurnours aiid mißinfor.üiiition, i lü-re .,ritt«i
to bot. ^aaraate&i askin^ thaui to CJiBiuent ou tha sUiteiaenta Vwaai -^ uoted)«
Er. ^auli s :notaer wc^s uo autiioreet»! ^ä r^r cd -*• c^i ^iaU, bat on^ ^x-^m
Öertha SchSt* Pauli, And Dr, Corti 5 maldennane ritidnitz talis notiing«
1 shall at you knov hetaer the --»riae ^iiiT'jrö as?>"era4 rne, end -hat»
Ifectercla^ -** h&d an opportmilt^ t^D lee yoar ftighly Interosting book
on tae ''ewicn intluance on moaein thoaght, waa ^ aa napp.v to see t :&x, you
iuantioned my "uncla Albart* (Neiaser). (Act^Älly, n# waa a cuöin o* j^ ^reat-
graiidxother Clara ^*ei8bar dichter)* 3ut au.ng the «Javiaa eüitora of
aci nee periodicals you f r^at t.e eniiiiant Aiil^OLD .^^iu^ii^üi (eaitor of D-lA
NAi'üÄWlii.-ü^SC Ai'IiJI'») stid öDotier d Bt&iit relative of mizi<>, CAKL OPPiütitiMxü,
tmwximxxMSiA Tor M9aj jeaia öditor of Zentralbiati iflr ^iochcaila und "iopri^aik
KX^^-^d^iL)» Lf ttiera ia anoUier eaition 01 tne ook, X can send jou ttie uetaila»
I 4dso re&d your as^a^ on Je;ish **obel ^rita wimiora *ind was eurpria«d to
haar onat ut one tiiae or a^iotiiar GiA^iA 'uiUut»LiüAp Nii^iü^ASI arid Uaüama uJldlLi ti&re
*aap::>oa^dly Je iah** Wall^ not ^^Ten trie ^>ibl6 of t :e Aritiaemitea^ AJLAIX SiGxLLA
Vj;:.Ki, jaanLions tnem -.a •>fey;isu or "".^ ntea", 4na etAre.^, hooja^ will ^-ivt creaenca
to tue ^allKnoAH u^a ol u alur on Uie n<i^aa oi neari^ ev^r^ ra.uoa8 ert^on - .anavar
an Antiaa::iite .uint8 to discredit tiLn or her« After all, Uiere are SOUli faraoua
paopla vaio aere not ^'ewiaii, «i^id •*• t*i;Ji it is tiina to la^ to pcruianent rest tia
M&fLj ru;nor8 w.tcu kaep on poppiag up (a-ch pao^le vc.a Uiavig ^t^er, tne ärlinitely
aatabiifchöd fiitaer of «'cgnerj Biaet, Anatoia ^ranca, etc.)
..-I i-^-.Tfc.-A».?;^
)
One laore n^U, if -^ may, GÜi:;!^? RjiSTZ ia not ^ewleh, but at iiiofit !•
of ^lelierKom v.as Chri^tiöa* •^hus xf n« xs u\e uiicl© oi ^öt^v, öu^t^^v'^»
f'ath^r .v&s &iöO |**eAish, -iiivi I doubt ivhetrier h« mürrieü Ä*fall" Je«e£s«
•^ ^ill a^iecK an tuat^ too*
RMi&iiung|
Sincereiy jO\it§
^oha ^«niy ^iciiter
«&y 13, 19:;6; ^
•*• hava Ju»t discoTeraä toat Dr. ^trty OORI i? indeed '^ wiih»
It la cmtainavi ina note printed in Uuido ^isohi In aearca ot Fraadoa, ^^uaon,
Oolaaton, 19^9, pt32lt
• •• tha award of the ^obel priia In Jiadidne in TM? to a C^eo ns-
•lovak iuiadgraat, Dr* ^arty i'haraaa Ck>ri, nee fiÄ^dniUm, (b/ragua' waa annoimced.
cf* Bord, Veetnik ildoraka ooca mxxmt naboaenaka v l^raaa (Bulletin of tha
Jewiah ^Oinüunitj of Pra^ae, II, ho. -^f), »oy^ ^b, 19^7, pt357f.
u
Dr. ecnt, * :o gave no sourca, had tha uialdÄrmame rong»
,^
)
•
A A.ROBACR
5 Prescott Slreet
Cambridge,Massachusetts
April 17, 19S6
0
I
Dear Dr Richter:
Thank yoa for yoar interesting letter.
It had occurre
be of sorae Service
I wrote the encloe
it will be accepte
Of course Mois
astronomer refers
physicist. Harrow
on the Jewish Nobe
1923-24 •
4 to me that my reply would
to many AUFBAU readers,hence
ed for pablicatioa,i .e . t . if
d, The original is a bitrevJaBd
was /
san ±M. a chemist. The word
to S'Siister, who was an asizo-
refers to him in his artiole
1 Prize men in Am Jew Yrbook
lly letters are done after midnight and trana
positions and lapses are bound to ocour.
I teke it that you are a Consultant (in
what field?) in the Congressional Library. I
should be interested in your Vita.
That Chile should figure in this big re-
search surprises me . You don^t mention Wininger.
Of course he teems with errors, yet it is the
only work of its kind, and he is bringing the
material up to date* ,
Cordially
Ü
1 wonder why the article did not appear
under your name •
^»-
7z 1^
Joht) H«ajj Dichlor
blöl University Un«,30^
Silber Spring, «d.
April id, 1956
Dcw i'r. Robtck,
f
<
try to reply britfly, ü' iNut iß potöibie, to eriilghten certAxn pointg v^hxcn &eem to
b« still otsi^r«»«
First of all •** iike t#o point out tii^at "• am not a "Dr.*, änd do not
know how thlc Impression arosa« I have all the troublc In the orld to keep üiy
ii'uropÄan-born oollegueö from cislliag .ae L»r.| a title w'iica X take ssriou» «nough not
to UF« until •*• h&v9 eÄ:necl one^ oxid tiitj o^iances for bhu^t üre et brigiit lor the present^
So pleaBe, keep it "Mr.'**
I doubt wbetiier air. ^eor^e {hy the ^6^^ ^ ^ tiiiik he hue ü ^'h»i>.) will
ellow ue to cortinue the vork in hie peper, Älth^ugh ^ do think your note ie of inter«
eet to more taan Ju«>t the two 01 us« 1 i^iii. ii*xve n iook et tne erticie by ^hrrow,
but Ä^l th -6 doee not chengo the lidk it^ct Uiwt theie ie no eviaence of üoibt;fttn teing
of Jerdeh aoeccnt»
Noy i- em not a conbiiitanx» ei the i^iort^ry, «mü iroci what -^ xiaye eeen
of the 80-call3d conöultantß, i. rether not be one of Uiea» it is a nicc titie cnd
oome of the.Ti hfave dona ver^- nice xerereuc© hud retearcii wotk tlor tiieiiiceivee) w:dle
here, but ^ fear thelr reo)ramanaationfe| ii aüy^ üo not alvsa^e find v^il^ing etrs,
I ca a refe^ence libriirlan in one of tne Liurary'ö aivisions, and nave a B»A« and a
b.Ij.S» (h.'3chelor of lJ>^rarj £ci©nce> froai Uie ^uxver»xty of Caxil'jmiAt 1 ^rew up
in ^^erlln, ^erm^ny, ancl aav a good cieai of "eBüera ii*urope and trmany during the iate
unpleasantness, **y personal intareat, in *iewifiU aibtory ana ^nat lojynb&e woula call
a "clirilization" led me to tne aaarCii for Je«« oa btaiapSi the list of Nobel laureatee
being a seconciary bypix>duct. Why it waa printed i«itiio..t my name 1 ao not knov, bat
lOoe to hear ateout from the editort
"Chile* figures in thia ^oiiit eifort of four or fii^eople in tiriat
one of tnem livee in w^fentia^^o, ana hat inarpenuexitxy ui«d to iiet jevie on i^^th,üij^Sp and
t^a ujLxixcujLt^ xx%9& jUi le.aoviu^ Wit» iu«4a> xui^aiiVAü wiA)# ii^v# ueaü j^vr^t»Uuü.tua«
Hov; to your lettert Anataloe France, if he wai^ at all JeidLeh, r^'äs of
courae Oi ly % eo. ^ recent decxtion b> three of m, iooseiy-connectod reeearch fallo9va
was not to include 5Jews, but ^ h<id beg^^ea to X4ic-*.uae ^'rance as teing u ver^ prodin^^t
Frenchraen in regard to the ^: ej-fus a^faire, and thus heä 0 part in an event of great ci-
gnificance in •^ewieh history* ^ even if he could not be included as a Jew, or ^Jew,
he woviid »tili have a place in the project of one, or rather two, of a\> friends ^o
attempt to JUcxjfc aadtouble eometaing like a «'ev^ish hit^tory on "^tasips* i«aturaJ.lyi a large
numher of Cnrißtians and ottiers would fino room in tiiere*--
but 1 6h uld move the , rerioua queetion» was ?rana# f jepieh? ^ tiiink
it is olear now Ws it «as tut 4t the tiue ^ c.söemblea si^ liste) that u^ie questionnable
lady as wrap^.ed in m^^ster^ because she was, allcs, unmarried. And having read xk of
your efforta to i:ring clarit/ ixte into tue pioture, ^ ai& sure now, that it v^as the
f
^2»
lllegitiifiüttf ulrth of his mother, and not her ''•wlsh Änceetrj', tnat caus^d ^rAnct
to pa88 a^r ov«r iiiiEilBöuce.
I Siiould lüarce cldar that abcemse of docomentation on my p^rt^ wlth Mgard to
th« llst of «>ewlsh Nobel laureates was irit«ntion&l| &6 i'ar aa tha artlole's
public&tion V ül6 concemed» On tue otuer side, i cannot ewuate t ia witii tha
tiaportanca of docwaeuting a vsoric lika the «acrew Xap4.ctf where in queationabxa
ctiöfciß a rafereiice to the *>ewiah ancestr;y »houid titive b^en givan. Not toat 1
tniiiJC it ihoulü be done in «ver^ caee. but vte have here a specific and unlortanat#-
1^ uiifcolvad probiemi v*nercver makin^ iist of «i^f^a l&moua for tiiia or that, we nava
to bring th»s additional erlaorice of tioir actually btsing of »^i^iiiist^. descent, inö ite
of ttie obv oue Lact taat nont^ oi Uiea mveritaci anytning becaasa tney v.ere **' v^a,
Dut L;t;CÄ.ufca Uidv v^are sci-aatiata in the stveral iieXdat J^he eatno, I believe, is
true of «^awiah artiata, or co%;oaera, or actora« Thelr baing ^'tj'.ish ia inciderital
(6.1tiiü:^ü not uTilifl^ortaiiV to taelr acu^evementa*
Äor did •*• wai.t to Laply that my evidötica ia coapiete, or triait coapiete eviJenca
axxata xu ^.xj. ca^ioa« Viae Ueatiiiova; tut nak^ a. czecn girl named iimy Kxttl, who
adopttici the* ntime of her voica teÄcner Loewa-Daatitmov in appreciatiion of hia
«Fxxorlb# ijQ U^a jwr^ <.aut lucX a^^c *^^4> u4kxf«^u*«^i.a^.4« ^cU 1 itidied is»x;txruLy ou
*'owit>i* aoiii^ces, ^ would uoti^avö doimtad it* ^ f<iCt, tua öiiCiie of A^ix^ibeiaitism
itself ^Sigillt. Vi^rl, the ©xpen^ed vernion of tha i^öai-vjotha) liste her(b> tha v^ay,
MoiSöan, U)o; ua J-?v/ißh l]ai;e is in tii-ire ae ^*'v:i\vKös)* Hut sne ia i-.w.ßo lisied
ao in tu© ^'hi-iuO^Löxikon, which a.ß tueu m^ ^onxy/ soluc«, una sna appaarau xn lay
list of •'nvrr on ^t^mp« (fi'ay 20,1955 of the j^nfHew) ♦ She rill hara tn he dropped*
P.S. i Uilnk i aaid tii&t aoutaliy the neme iioissari In cloee to laoyaaa, end on tha
basia oi* hia auniaiae ulon*^ one coidd suspect baotizad parenta vriio chanijed their
naiöa to t^o.md iÄOiü Freiiob-like* hig foreneii^a,e8 i agree, ine&n llttlo, Yet, the
••Maria*^ aaiaug hiß nauoa uiUde aia onaer, for it iö rare tlitX thie avidonca of good
Cfe.tcioiic background ia u«e in trha n^unea of «>e'^is, chiiüren.
^ut ^ mxbt iade^jd warn oi the dangere of inditifying peoplc by vheir cojntt«iano«
aioaa# üan^v ^^rencaiaan, ittiliana, and v^paniiircia, rot to t?pea< of ureeks and Ar^-bai
"look" •^e.ian, ä^a r^otiid oe natorai for peopie around ttia i^^editarranean to look
"raioitedi to eaca other# i a« varv auch oppoeaci to auepecting anybodv oi being
of •'ewiaiuib^cent meiej^j v ©cauee of "iaatidaxau^en'* or soma tuch Cüaraccerxstic» Nor
Ia Uia provarbial «^avis^i uoae a £w^ecificall} ^ewiah characteriatic«
Mtf (Mlgt^eatiou in <^asea lika M^oi&san is to a/ait K)iiiewht^t ntore t^ccepttible basia
for listing him aa baiiig of «^awiai:: daacant« Tue aai'er m<urgin ia on the aide of
preca.atioa, lor it doea uo creuit to tne coaipiler to liat tha aoubtful aa cartain^
In my affort» to find documentation ior tna *^oubtf xi cÄces«, i Jiade a rery
tetara.nec afiort not to u&o taa ^^aoraa lapact, regaralai:t oI how i^ali aubat^oitiatac'
parua of it jaay ba« i «^ aoir^' to naar Uiat uia aaitor raonar Uiu: tha various con«
tributora ara to ba bXuned for tha i&any inaccuraciea, and on Uie oUier ht^nd i leal
a b^t bettar how for one of taa coutributori; r^iat» loy la.ta cjuain iJr. Curtia Lubixnakj
X kna« him a& a raUitür conaciautloua workar ai;d tujught hia pu:t i'vaa not ona of tna
i¥oi'at| bul j^c. k^ioiw ao«^ ta^^ba ti4^i^i» «.wrK Oi^t; i^l «*x*a blüjica for the totwJL yti^xx^
ior lack of it> of tiia book«
Perha >a you are ri^ht in anawering that yoj. coolcl not gire tha sourcas for kV
th*3 iiUitaraentß« I^iutLiraxIyi thia forc&a ^^ju {ima no x^bi^, lae, U)o> into uie graar
cara wlth natie« - since the ^ebrew iapact et liiert '•^e to point oüt the contribu.
(
-I-
^^'•lad to recelve
querles on the t
pecifioaiiv ques
1 Jew. I also wj
und ^DoLucer of
he effact that c
I Wf^8
witb my
What I s
8ftM to
as a ful
furnßce
ioti to t
on tha Jew rT^'^odera Sei
viliz^ tlon, which, to bo
Vr
a detalled letter from/J H Richter
rticie on Jewish Global Prlzö i^mr
tionad was tha inciusijn of Anat Ue
sht end Oustev Hattz, who was appr^r?
ndorid whethar *'oi£san irivt^ntor oi
tiFtificißl aia^.Dnds ni/** t not ba fid
ontrovojrsif 1 ff^cts sho^jld he docnme
i*. that I hari llttle docnmdritfiti.ori
ence In the Symposium Hebrew I^p^ct
ot, is anrellable in mtn^ ifistaaces
irt connection
es (Aufbau ''ar3
France t who was
ntly inciaä*5d
tne elactric
ded . ^'y su - aat-
nted Is counterecl
in my chapter
^n ''eFvtern Gl-
'Dr Richter jcnowa of course thet T couid ba responsiole only for my
chspter. I had offered to edit tha voiune hi, tho outset, but iho publi*
shar hi-^seif wrs bent on doi /* t^^is Job. Vhen soTie of tr:e chapt^rs in
gßlley proof came to '^e
fact t^iat e j-eoriö kno^s
for ^W||; >b jT IhxB sort,
Cfirnap xatxxKXicxk üsted
r^isinf orned • .\n encyclopediRt
spocial tr^ining«
for r^vls^iont I thraw up nay hönds in diSe^ust. The
h speciGl field i- not y?t s ifficient quallf icat^ on
hiA when WS find ^^enckan, rhranfels, 3inot, fmd
Jawish ohiio8ophox8, the writor nust hava beeri
t be traij.ed, f '.d Jev^ish bi )<röphy ne »ds
r^r
I
r
K
ÜDW aa to the dDcunentßtion in rij own coatributi Dn. whanaver I was not
c^^rtfin «bout the «(awish ori.in ^>f e ecientist I said so, end na?^od my
sourca as? in the cf^sö of '''oisj^^an. Aop rentiy :ir Arthur Schastaft hims 3lf
ö Jew, woulci me^t ^^oi n ai scientific eo:: reöi^es and wouid ,ot have tf^^keül
•)n a iabel n e pura Frerichmaxi that iii,-ht hava eTibarrassed him* Tr Richter
who evideritiy has done a good äohl of rossfirch in ohis connection ^ >ints
out tf:Bt ''oisspn ia not a Jewish nana nov it? his :ivan i e Henri '^ij'^äir.fcnd
Bpeciiiiiy tiöwish, ^oul what giv^^tn namos r.^r^on^;; aas iTiü^' tad Jo. ö are«? '"oise i
is c*:3rtHiniy n^ore Jewieli thfcn French ^s ^ Rurneme *^ : skim-^Ln^^ Fr^^^nch biog-
rsp''^:icfil dictionariös ^:>uid dai'onstrHta . -'hat w.>uld be '^nore d^cis^ve is hie
rabbinical countenance» I know msny Frenchmen resemMe Jewa, but \n oriRCt-
icaily e/ery instf-nce» t* e eyes dirfarantip te • I should 8ur''i8e ihat at
iaast )ne pj^rantt probrbly bis n;)th'>r, wes Jewish.
r,
as
Sr Richter who ilstod Gu£trv Ilert'i i.. his hrticla s a Jaw^
th^t hr? w^^a only \ t?ewish. He coula h^vo found t lis locunfientaiior^ in my
chöpter* Incidontaliy this chf^oter wrs l*iO p»ges long. How couid i havo
document-sd tha sourcea for the Diinj 'mndraäs of nanes T def^lt -^'ith withoat
doubling or trobiiug tlia nu^ber o: pagas? '^nly controvorsial b.?ta 'Vere
thus cfiutloned f./rinat. In mj jr^/ISH INTLUENCE l^ ^nD£R^^ THOUGHT i^^naturally
hßc nore apaoe at -ny disposal.
\
\
Anatole France w?-8 listed aa : Jewiah in
dificiosas thiut "^ =? couid not v^^rify tha fact
JlTd. le^tik n rifid the TJniv Jew Knoycl*
bis article, hut tha iötXer
despita tha atatemonts itii tha
\
/
{Juite ^3ide froti bis .hr- ions^io on the sile of Preyfua and hifc
ßttf*chmant to the Jawt^sa Crne Calll^^vet) who '^ot^ insnired Bnd A:\a4ad him»
and his tinny referencas to Je^vs in his worXs (^r^^titude t^ t>'a JeWlah bog-
<^uir)ierg ) here aio^ns to have :. so^ne 'i^yster^ tbout hia bück>..'roiir.ä •
f
s
Whila r sud«*r.t at Harvj?rd, I listened to en fiddrjss bsforj the
th'd *^«noreh Society by Prof 311«« Terry, who had be«n the Editor -t
Atluntlc '^onthly. At s im« point he taok occaaion to refer to Anatole
Frunce «ad toia ua th? t h« was of Jowiah deecent ßi;cording to tho tova
than President Fliot who h&d a tale in that connactlon, which howov^r
he was not goin-; to divulge thet evening. I had asöumad it was a esse
of iilegitimacy becauae of tho twinV.ie in d>.<j lacturar's eye, but do-
cided to bida my ti"n9»
Yoers lat^r, X wrote to Ex-President Eliot who w^a thon fepproschim; h
90th yeur. His söorot»ry renlieö that he did not ramamber &nyi^tai^x
Story in reletion to Frence's origin. I then inquirod of Bliss Terry.
His lefcter.ir: lori*?h&nd, provod equeliy fruitlase j^s to tne recall of
the Story, but Prof Perry ststad tht-t whiltj in Paris ho wf.a to tieat
France in h lifjrery seion, but Frence c ?uld not come beoaueo of ''me
Caiiiav3t»8 illnosa at tha time. At th'3 -t thorißc?, however, it wts
comr.on knowlodt-o that France wi;s of Jewish aesoent.
^hila consultintj Louis Oerahenfeld' The Jew in l^cience. I was eur-
prisea to find uch narnes es Binet and Kraapoiin listad. In roply to
;ny queries ab.ut sourcos, the author atated that he had the data for
eil his entries, but t'-at t'tey w-3ro not then available. All my afforts
to verify the allet.*ation8 thus far proved unsaccessful . '»h-sn the leelii
Fronch psychologiat, H ?i%ron attanded t,h« Intarnf-tional Gon,-'res3 of
Paychology in ''ontroal saverai yefira ego, I «aked him about Binet. Ho
deniea fast ha was Jewish. Tho onus is thon on !)r *^fars' snf*id . His col-
Isborator on tho fa«20us tö'ats, Simon, wes, I beliava, Jewish, hoth be-
cauaa o;' t'r-) uame and hij physio^jaoniy .
■>►■
It iö grntifying t: learn from Ir T?icht*3r th^t rastaroh is no^ beiaj
imä3rtak9a in v^^rijus countrios to s^t n^ttars ri.^ht Bloag thijsa linee-
Only thrDUr'h poraistetit BOBrchin^; can this bö ti.ono. If only w*» had a wc
like the riCT10:JA?T OF fJATT^N^AL BT -^r/rU'niY -.vhich, by tha way , io u^uallj
moticulDus about the sthnlo stock o£ British notables» SDnethia^; that
"brauch hiogrüphical r-jferanca works mver indul^a in.
fo concluda, tfay I ««Lg/rast that tha writors of bio-;raphioal notlces
in AIJrBASrj In s^ne ^«y indicate whi:5ther tha JuiUect of thair Sketch is
Jewish(othnically ) or not. Th!^.t would aventuEily cofna to sorve as a bjm
of j::^a'^ssary inf orTiBtion*
Cambridge t ^^asa
A A Roback
It is interostin;- that the or-v^orti .n ^^ ^ v , ^ .
this ti-ne is about tha se^e^asIfve^r'^L -^Tt ^'f/r'"'^" ^^ ^^^« «^
to compare Jews and other n&nont^iV\ll ^^ \ ^"^^ ^® bettar. I think,
(science and Uterf^ture) fnd ifS-^l^ ?^.^'\*'^^^ ^^^^^^ cultur^l ba^s
«e so^3thi„^- or a more polUicai cVte^oJy. ^^mput.ti.n the Pe^co awards
c
7liS
John *«iiy Rldit«r
6101 UnlT«r«lty Laot #302
lllTar Spring, Md.
April 10, 1956
Prof. A. A. Robaok
129 Mt. Aubarn Street
C«]d>ridg«, Haw,
V
D««r Dr. Roba(^,
I m rty grateful to Mr. G^org« ot the AOPBAÜ f©r passim
on to » your not« coneening Anatole Franoe, HolssAn, «nd Owt«T H©rt«.
Allov mm to follovlng tki eonaientat
V',
i
1 •■ sur« you reali«e th«t in a thort nevspaper «rtlolo, or rather a llst
or nmes, it 1« not possilde to gXre oomplet« dtttlons for all tho names and
sutement». i happm to b« In tho fortunata poaltion of balng äbla to mak«
füll ua« of th« considerable ratouroea of th« Library of Coi^rasa, and have
triad iQr yry beat to find acoaptabla docunantatlon for all ^ statamenta.
i tiiT ' ^'^ '^^ for ^ Hat of Jewa on Stampa, publlahad May 20, 1955
H appaars that 1 nnunerable rumors, by being rapeatad apain and again, hava
become acceptad aa facta, and the atory of the Jewlah anceatiy of Anatola
FPanee la not an exoeptton, but neariy tha nonu Sinoa ou wäre aasocJated irith
the wrltlng of THl HEBRBW IMPACT, you will surely have «een the comenta on
the lack of accuraoy of that oiMlcation, nnwh to i^^ regret, for It woiild hara
been eaai^ etjon^ to rerify the JawLah anceatiy (or lack of It) 5n aost oaaea at
diacuaslon, ^jr the w^y, I feit ^r^ry strongly about H, aince the werte could hara
been a wonderful opportun! ty to lay at reat the -narv ruaor» - in moat oaaea no
loore substa .tiation than "aomabody told na ao" - coneaming the nonexiatent
Jewlah grandüothara In tha ca-ia« of Wagner, Bi«et, Üalnt-Saena, and, 1 auopoaa,
Anatola i'ranoa. «ot to mention aona dosen or ao other"gcod ChriatlMt peopla"
whoaa naae ia «irailar to that bomaby ^9jn (Lilianthal, fieiaa, Sevaalwalaa).
\ A nuiA)er of gentlemen in laraal, Chile, and the l^nitad SUtes, ara preaantly
engaged to unanarl the kittiatioa, md to eatabili* onoe »nd for all vhathar or not
oortain fwioua men and woraen wäre, or wäre not Jewa. I am doing vy littl« blt
In aearching the matartal ÄTailAla hera at tha Llbraiy of üengreaa - whioh in-
clttdes a good nwber of blographiea, new^papora, JournaLa etc. - and which may
throw llght on the subject. The hiatoiy of tfa« Julea '^ania anceatiy, recently
disouaaed in th- ADFBAO, may give ou an idaa of the dlffioulty of eatabllahina
*»■♦*• the correot pletura.
/
-^I§§4jW» ^ notloe that none of the «'awiab anoyclopadiaa and llata of
JtfwTtn NODei-üTri aa winnera namaa hl« aa Jawl ah, Fe« Jewa ha^ baan glven the
fbranamea Henri-Ferdinand-Karl«, and tta La Qranda Enayclopadia (▼.23, p.ll98) giTea
Mb biography ulthout gi^ng hia raligioua affillation. In your oim artlcle you
ölte a statewnt by Sir Arthur Schulter, but you glre no docunentatlon. I do not
know the gentleaan, and for all I know he n^ be corract, but ihat ia hia basia
/l
f
-2-
i
for the 8tateR)ani? Slnce you conmait on the lack of docunmtatlon of 07 artlclat
irtüdi for reason of lade of Space had to be laft out^ permlt me the romark that
your oiai articla - llka thosa of other contrlbutora - make {^tatewents vltäioüt
olting »ouroaSy vlnch I faal is leas excuaable In a work sup oaedLy a najor'
rafarenoa woldc (It haa been rajacted aa a souroa of raferanoe by enrery llbrariari
in the country).
Now I vill adbii that the naaa NQISSiN la rather cloae to Molaes, hlntiag at
Javlah orjgin« B\xt I hai^e long elnoe found out that ve cannot ever rcOLy mrely on
the^^eviahHUotmdJnK^ naae#
In ^ec Prix ^bal an I906 (tha annual offioial pifclloatlon of the Sfobel Foundation)
hia b1ograpt:(y^ appaara, but vltbout acQr deta^la on hia ancaftry* I find that
in HoiBttaga a H^^ Moisaant Paria, Cbemia at Induatria, 1932, ?•?# hia fathar ia
mantionaa (vlthout flrst nana) as an employae of tba Coßapagriia des Cheinina de fer
da l'Est, and hia mother aa a tailor« H^thar inooncl naive, although I vonder vathar
aany Jevs vare railroad anployaea In the l85Ö1a8 in f'ranca«
fWjCJB^ Itr 0C)uroa for quotin^ hin ai being of Jewjsh descent vaa
"^'''""""*^ a) Jld5sahfea Lexikon ipi, ▼# 2, col» 704-5, %<iere rafarenca is nuda \
to a voluK» by Jules CaggqtgAnatole ^rance^ Paria, 1910.
b) The üniv raal Jewiati Shcyclopedia, which aaj'^a that •'hia matemal
grandiuo her vaa *^evftah**, giving no refez^^ca«
Nov the tXY>ntiLe irlth the 8tabei;ient An the UJE ia that hia matamal grandsiother
vaa AnahL e-^toinatte Oallae, and her daughteor illogitijaata, and It is not a tat ad
anyvhere whether GaLlas waa har maidannaine or that of kk Amabla^^) aecond hasbandtr-
ior rather, her first legal huaband)^ I find the 8^ rafermoest
Axelrad, Anatola ^yg^* ^t **«P«2P, 1 9hht p. 9 (France* a father - Thibault-)
marrtod on eb« ^9, I8/4D Antoi nette Gallaaj a substantlal voiaan of oeaaant atociu««
Antoinatta, *flla naturalla^, «ae bozn in ChartaKaa \krr. 1, 1811» ^)iw aiothar,
Anable« Antoi nette Gallaa^ after her unfortunata loTe affair, marrled a man wrio vaa $M
pictuoreaque aa he vaa vorthleaa«'' .
p«13i (on Antoinatta Gallaa): Sone declared t^aCand was born In Bruafea of
Flsiidah narantapa» Certain ia only that 3lie vaa born Ml Chartae, Nbv« 1, l8ll»
Her grandfather kapt a aill on the banka of tha Sure« flntfaMieadaoQaaa Her mother,
then aged tventy, vaa Amable-*Antoi nette Gallaa« Ne fatbar^a name is found on tha
birth-certificatei irifiera it plainly apoeara that aha vaa iUeRitimate« "fille
naturelle", her nothar ''non«>Barri«r*«» Wich acconnts for the allence and q/ateiy
vith vhloh Anatole emreloped hia mother ^a orif Ina» •••iSlp aha married HoH Franoa*
Thibault# p«l8t Madame Oallaa later married ifyaainthe Dufour and lived in ^arie,
later aeparatad trom bim« Axelrad naver mentiom Franc a*8 suppoaed Javi ah orlgin»
4
Cerf, Banyt Anatole ^rance. n.Y., the DiA Praaa, 1926. p*26t *Mada»a*(thc friend
of AnatoWiTfor many yeara) vaa of Jaule h atook« «»«^a vaa Madaioe Armand de Gailla«
▼et« Hia ovn Javlah anceatxy ia not mentioned«
He ia not liated aa Jev or of Jevish deacent in tha JeviA Eno«.. tha Sno» of Jevleh
knovledge, or Vallantine*a Jeviah £nc« The Hnoyclopedia Judadoa ^atallana e^y^e,
vitho't rafexrenees (it givee m refe eneea In moat oasea)s "au abuela era jndia"«
The f act that France Tigoiiroualy aupported Dreyfua ia of 00 rae 1» proof except of
France* 8 aenae for Juatlca*
/
->
FRANCE (oonünued)« Wealso lupre that rgre gern and mina of (mi8)lnforaatlan
ealled SIQILLA VSFa^ Seiid-Kftrachner II« It was pcbllshad In 1929 in an
unldantLfied placke by the ü« B<^u|^-*Verlag and pvrports to be a oompleta
oollection of all refer©tx;es (wilxaVDrabley to Jews« Ao an AnWs^frdtlc
eno^lopedla it hma its välue only Whara citationa are glven^ and In fact
souroas ara by no rneans aU of the Tnunont-typet Und er FRAIICE (▼• 2, p#39l)
I find tbla pearl of a stozyt
♦ .•■r war lange Jahra der Gellebte wAxmt Millionen- Jfldin, Frau Calvallefc
geb# Lippmann, nach deren Tode er sein IdenstBiIdchan ehelichte, Mlle# k
Laprevotte« W^in auch der **Diohter'* arisch sein sollte, an gehört er wmm
schon wegen sei mrvor ehelichen ftassenschande in den Srelsddleser 3e*
trachtungen« ••
(^Verschiedene franaSsische Freunde beseiohnen Ihn ale
Rassejuden, ohne jedoch den einwandfreien ^achireis bisher irebraoht m
hä3en# Dn Harcuse (Jude) (UMSCHAU 30 Juni 1928) beseiohnet ihn als
"ohristliQh^jMLschan'* Mlsohling« Auoh Dr# sied« Max Morence (in the
Same Journal) be »lohnet ihn als Mischling/
MO^Syf is llstod here, too. as belng Jewlsh« But the dtatien (Oettlngern
'--*' Monlteur des dates) «imoly oxplains his iMportance. (S»V» v.3, p«60U)#
Oettinger, Bduard«-Marie: Boniteur des ^atest Leipzig^ Benicka, Jan«l856>»
??? we hare only livralson 1-52, Jan«l866<*Jime 1882* Moissan must be
listed in a later isaue« At any rate it would only give hls dates of
blrth, and hls profesaloni and nationality, but not his religion (religion
f ia not Indicated in any of the llstlngs)»
P«St Mbissan was ^ SjJjäMttiiJf ^ot an astronociBr«
HBRT2* QüSTAyi SIQILLA VEKE (v*2,paO70) listß only his uncle lioinrlch
"as^ftalf-Jew» If that is true, his nephew vould only be a 4jatf* At any
rate I was quite eure that -^ustav was not a füll Jew, and ab least baptizod^
slnce othenrise he would hardly hme been employed by Sieaens all through
the later ^a«l years« It iß tnie, howwer, that he lost his unlTersity
Position on account of his"non*Ar;yan" ancestiy« I guess that his nother
was^Shri stian« If Sigllla ^eri is correct| he would h&ve only one *^ewl ab
grandparent, whioh as far as I krxjw would not hscve dlsqualified hla fron
teachlng at a unlvers^ty*
Thls is all for now# I shäll be dellghted to Jiare your
comient and merely beg you to e:ccuse the poor typing Job« It was done
In odd moTTients dxiring ny spare-time, of which there is preclous little
ara^lable« 1 would be very glad to check anything eise you might wiah to
knDW about, in connectlon with the ancestry of fairious Jews«
t
DECONSTDIJCIION
An American Weekly
Published in New York City by the New World Club, Inc.
Manfred George. Editor
^-i-a
7VV
April k, 1956
BJr, John Henry Richter
817 Sheridan Street Nff
Washington 11, D.C.
Dear Mr. Richter»
Mr. A, A. Roback, of 129 Mt Auburn Street, Cambridge,
Uass« vrites us as folloirsi
■I was glad to have the rumor confirmed that Anatole France was partly
Jewish, but I wish your writer on the Nobel Laureates were more Inclined
to documetrt the statempnt, I also believe that Moissan (the aätronomer)
was also half Jewish, Incidentally, Gustave Hertz is not a füll Jew —
see my "The Jew In Modern Soience".
We thought this mi^t be of inte rast to you and you
night want to answer ^of« Robaok*
Cordially,
'^ZJä^--
Office: 2700 Broadway. New York 25. N. Y.
Taltphon« UNiversity 5-0800
CdbU Address: "Aufbau" New York
I
€
CALIFORNIA INSTITUTE OF TECHNOLOGY
PASADENA. CALIFORNIA
DIVISION OF THE HUMANITIES
23. Mai 1956
Herrn Henry Blchter,
Silver Spring» Md*
^
Qeehrter Herr Hl cht er ,
Dank für Ihre freundlichen Hitteiltuaigen« Ich nehme an,
Sie hiftten Dr^Patili die Trage yxber etwaige Judische Abstamoning
klar Torgele^it« Ca er auf diese Trage keine Antwort gibt
und nur Jene nach dem Hamen seiner Natter beantwortet »habe
ich den Undruck, er sei ein *^ Ter schämt er " Jude «Denn ein
sogenazmter Arier hatte gerade heraus mit ^neln ^ geantwor-
tet«
Was den Namen Bosa Paschkes anlangt so " verdanke ''ich
dessen Mitteilung meinem verstorbenen Kollegen Prof« Ihrex^
haft^Ich sagte es auch In meiner SSuschrift an den ** Aufbau"»
Wie ich nun sehe, war auch diese Mitteilung IShrenhafts
falsch. Ir mochte Pauli nicht -» er Hess Ja keinen lebex^
den Physiker gelten - und wollte ihm offenbar achaden^Ich
bedaure nun, Shrenhaft Glauben geschenkt zu haben«
ti
Natiurllch scheint nun nicht genug Bvidenz vorhanden zu
sein, um Pauli in Ihlm Liste aufzunehmen. Dennoch glaube
ich, daes er dort mit mehr Berechtigung figurieren Mr&xäie
als Anatole france«
I
Mit besten Ghrussen
""^^^r^
Dr^Alfred Stesn ,
Aesociate Professor of Philosophy ,
California Institute of Technology,EalA<ena,Calif •
?.S. " Xnt schuldigen" Sie, wenn ich Ihnen den Doktortitel
vorzeitig gegeben habe« Ich bin ein alter Kxiabe und
habe Ihn schon seit dem Jahre I923 •
vm
K
Jotm H«ry Rloht«r
Wk^ 19, 1956
«
Alfred StexB
California Inßtituta of Tadmology
Dlvialon of tbe ^^uiuaaxtlaa
P&eadana, Calif»
&^ajr ^t^ttuX'ttir iitirr Stcrui
c
arfreullonarweiae arhielt ic^ Dr« ^^aull's Antwort
zur gleichen Zeit wie «^hren frdl./'^rief vom !?• U^.!* Darf ich zunaechst oeaericen
di^ss ich keinen Doktortitel ha^e ^oV-wohl er -nlr In ^ast Jedem Brief angedichtet w.rd) ,
und daher diese -^hre anstandshalber ablehnen musB> bis ich sie mir verdiehnt habe.
^in ^aae ist John ^enry, nicht Henryt—
Kas ^le ueber ■^•hre ^'egegnung mit Dr. ^aoli 8eiriel)en,
Tarn^int eeine Antwort, Aie Sie onbeü sehen v^erden, aarctiaus nicnt. Doch iat seine
^utter gewisa Christin^ enn auch moeglicher^eiae aein ^i;Lter9 der im Hxi^erreicn sci^on
^} iverf^ltaetsyrofeLiaor ar, getaufit uar# i>emnacn w&ere Dr. ^*iuli •btistw^nft-lla" H^abjuda,
^r sc eint darauf keinen Aert aa legen«
«iedi^alalls war ein iceia '^^^efugee* in uii^erem ^lijcie»
*r i^ar tch xi for Zitier naoh Zuericii gegangen und ist dann i9Aü-^6 in ''rinceton
^av.esen (^.as iederum ei^ntadiolicn iat| da er nicut außzuv.andem braudritej. 19i^5
wurde er Amerikaniacher -^uergeri ist at>er eeit 1946 wieder in Zuerich, ol^t gafit.veia#
in ''riacetjn. ^r achreibtt
*ln ^eaiit'vortung '^hrea &ciireibana oescrirlnke xoh mich aui die ^eet-»
etellungi daaa die ^«^a.:« Ikax dea ^amena meiner ^utter *irau Hertha ^auii -i^^:: . Schflta*
richtig iat u d icn nichts von der ^^xistena einer Kosa Paecnkea Aöiea« "^it Tor-
•uglicher ^k)ciiac.i tung. • • *
Ca^e^en iat Irau \^v^ Cori wiricxioh Jüdin« ^ie hat ea
mir noei'i nicht beataetigt, ich naue ober eine ^^itierung vom **itteluii^el>latt der ^ra,,er
^&«^^.i»c<i«a ^WA^ou^iue ^eiaa^<BKu, ao uxe Jbioütfti-^x ciXavt}X'&t.»j^j.aiAa ^^ ^^^ ox »<*eiiut ««Ixu^ uuva liiT
tteburtsnane ala Radnitzer gegeben wird» (Wanrec einl ch eine Variation von Haudnitt,
10 eine aite juedis^die ^i;*Tieinäe existierte»
c
Ich rlaiike ^hnen fuar -^ir '^'nter^üe laiÄ iperdt dem
AlFP'AU noch ^^itteiluoig machen. Soweit ee meine Liste anbelangt, glaur^e iäi nicht,
ür# Pauli dort aoTneamen zu Koeunent Der BevTfls ist nicht e iclrihka tig genug, wennglelc
ich it "^hnen uebereinatiaue, das gwjratagniatiM Auts&ien und Allflren iuuaciuaal . uf den
richtigen Tfeg ;* eisen« Aber eben nur manchaial«
€
CALIFORNIA INSTITUTE OF TECHNOLOGY
PASADENA, CALIFORNIA
DIVISION OF THE HUMANITIES
rr^.
IJ.Mal 1956
I?
Dr «Henry Richter
SllYer Spring» Md.*
Oeehrter Herr Doktor «
Herzlichen Daiik far Ihre freundlichen Mitteilungen«
Ich begegnete Herrn Professor Woätfgang Pauli i9^ oder 19^6
in Princeton,im Hause des Dr«0«) eines schongeistigen Juden.
Vir lunchten zusammen und sjüe^chen über Philosophie ^ für die
Dr«Pauli sich sehr interessiert^ünsere (Gastgeber hatten mir
gesagt,?« sei Jude , und meine persönliche Begegnung mit ihm
liess an der Hichti^eit dieser Mitteilung keinen Zweifel auf-
kommen«Pauli hat das Aussehen, die Allüren und die Sprächet
die für eine gewisse verfeinerte^ Judische Wiener Oberschicht
charakteristisch fti^^Als Wiener Jude habe ich ein feines
Organ dafür« Satilrlich sind all das keine " Beweise " »su^er
die persönliche Oewissheit, die ich aus Jenen Merkmalen und
Hitteilungen schöpfte, war uner8chuttert«Dazu kamen dann noch
die Auskünfte Profes sorl Ihrenhaftsund der Instand, dass
Pauli im Auslfiüid lehrte und wahrend des Krieges die Staats-
bürgerschaft der Ü«S» erworben hatte«I]a8 konnte natiirlich
auch für einen " Arier •• zutreffen, aber mit weit geringerer
Wahrscheinlichkeit«
Wenn ich Ihre Pest Stellungen mit meinen Beobachtungen Ter-
gleiche, komme ich zu dem Schluss, dass Pauli aus einer Ji^-
sehen, zum Christentum übergetretenen Pamilie stammt«Wie immer
das Ergebnis Ihrer weiteren Nachforschungen ausfallen sollte -
ich wurde es gerne kennen lernen«
/•
;
Mit nochmaligem Dank für Ihre gatlgen Mltteilvmgen ,
c
" ^ , hochschtungsvoll
▲Ifr^d Stein
I
■)
» I
??>-r
(
John Uanxy Rlchtar
8101 Unlverslty Larie, Apt 3P2
Silver Spring I Md^
M«r 10, 1956
Prof« Dr. Alfred Stern
California Institute of Technology
Pasadenaj Calif«
Dear Dr. Stem^
i
as the author of the recently publlshed list of
Möbel Laureates of Jewish descent (AUFBAU) I was of course inter-
ested In your letter publlshed April 2?, acoording to which
Dr. Wolf gang Pauli of Zürich ia of ^ewlsh descent*
la preparing the list, I was guided by the variouc
references made to the ^^ewish descent of Nobel Prize winners in
Standard reference works and, as far as possible, biographies
cvailable to me. I have found novhere a reference to the «'evlsh
ancestiy of either Dr. Pauli or Dr. ^erty Corl (the other naane
ommitted trom my list, and mentloned in the letter neoA to your
own in the same AUF13AÜ Issue)»
Because I feel thab ruinors, if tliey are rumors, should
be laid to rest, I shall wrlte to Dr. Pauli and request a Statement
froro him« The nearest Information ^ was aole to find is oontained in
his deta51ed blocrraphy prlnted in CUdimm BIOGRAPHT vol. for 19U6, p*U68,
according to which Dr. i'auLi is the son of Wolfgang Joseph Pauli, blochemist
of the 'Iniverslty of ^ienna, and of Hertha (Schult») Pauli* Weither her
maiden naioe nor her married naras suggest Jewish culgin« Hertha Smostine
Pauli, his younger sister, wrote a number of books for children on religious
(Christian) themes. Although there is of oourse a Chance that the fai^lly
wasbaptized, it seeras odd that no Jewi ah source has ever listed Dn ^'auli
aiTkong Jewish Nobel Laureates*
As to the authorese liosa Paschke, I can find her name
in none of the German and Austri an literaiy reference works, which is
odd« If she was Mrs. Bertha Faulig Hosa Paschke would have to be her
pen name«
Should I receiye an answer fron Dr. Pauli, I shall be
glad to communioate it to you«
Hemaining,
t» ^
»•~. <
f^t£^.
' — ^7W«
l;
/i*- 9'^
Hit,
k
• •
yHtr^
"•**'*^ .^f^ "(/'^ y^A^-.c^.*^Y*^ - -^^ -''^-^ -f^^ -ti --^-^ iJrMJk
4
5!^
ÜJHoy^
» '
^yr^^^r^ "v^
5 ' itft^t\iii\>
r
■*?--
fM^4
,*J^, J^^*^ iif/^
r 7*-
X
TO OPFN CUT Hf «
4i'j,X> ^'■^:^' -«-i- ^^r:^*-^ "M^ j»*?.'
/^^yuA" ^
ßLw^ >v^-^ ' f '"'^WW»^ , /'•"'^ <T*w.*vf '••^-^*-^
'jTj^i^ fi
PAR AVION
?. *■•
N^
r
^
.'*^*^
NEW ZE ALAND
Ä
.*^
AER9CRAMM&
i
S^i
'■x-'
iCPEACE),
^äJ
POSTAOf. ASDRtVEMUf
P*Mv?.^
'-r^
»
IDEIfS
^^^^
^^Nss^^cvM^vo^^cv<^^rNvvoco^^ovv^■^
^
3^
M ^nyththg ivencl<ftsed.*tbis fprm will be surchargei
at ?ate-for Air Mail Lelters'T <"•
^"^^O-Jl
C
Tfie John Cnrat Uhrary
SCIENCE • TECHNOLOGY . MEDICINE
Hennan H. Henkle
UbrarUm
86 EAST RANDOLPH STREET • CHICAGO 1. ILUNOIS
c
I
May 28, 1956
Mr. John Henry Richter
8101 University Lane
Apt. 302
Silver Spring, Maryland
Dear Mr. Richter:
Thank you very much for the manuscript copy
of your paper on the Nobel Prize Winners on
Stamps. We try from time to time to pick up
stamps of this kind for addition to our portrait
collection. I am very glad to have this Infor-
mation for our files.
Sincerely yours.
^X^Oivc.^ /^/^^^
41
i
i
to
John Henry Idohter
8101 Vtarsnitj LaiM, Apt y>i
Miy 25» 1956
),
<<
^
'i
Ar« MTMjb R* Renkit
John Cxferär Library
86 Katt Ilandolpb Street
Qaiomm i$ m»
/
I
\
lokle
I hfiRre your reqiiest for a Jreprtiit of the Ttebel Prl.«e
Wtxxnere on Starpg and regret to sity that I havc no r«pr?nt«# The ooata
' ot reprlirta of Yopical Tlaa artlelef do not aUov mm to ordar aiQr« But
|l can Bond you, and do sd vlth pleaatrret a oopy of »^ rriginÄL liat^
\vhich is of co^.:rse iderrtical v5th the ar^cle»
Toploal Tine Is not copyrlghted and thereforö ha» nerex
been eent to the Wbrarjr of Congres», alttio^gh I urgod the oditor to
do 90* The Library hae meaniftlla been aaked to subacrlbe to thla little
but incregainp-ly u?eful piAlicatlom If you prefer the ortnted reralon
of the artiole, you nay obtaln a copy of no« 37$ wWoh oontafnei the
Nobel iiaiireateet for %^^$0 fron the Sdi tor^ Topioal fime^ 3306 R# 50th
Street^ ^älvaukee l6^ Wla«
Since the 11 et vent to prees, another Nobel Laureate
hae appeared on etawpat Paul Sahatler, l85U-19ült who wa» «imrded
J of the PriM in Chendetxy for 1912# Thd «ta»p vae iseoed by Arance
ab out tiiio iTionths ago«
to have It»
Tou are i#ela>ae to keep the encLosed U$t^ If you care
Keraatning,
Hoat 9lnoerAy youri
John Hemy RLohtar
I
\ i
iX.1
K/OßO- • C o Ht^ po^jß^^ar -i-o^
t
c
t
TOPICAL TIME
/
TU Seals
inop Fair
) Equipment
. 164, 174
ehest Surveys
nkus
9, 349a
TB seals
? ^ Provi-
^r. A. Alvim)
F. D. Roldan)
T. A. Beclero)
706 (Dr. D.
6 (Dr. Egas
Dr. T. G. Pa-
Topicals:
K Eastman
Siemens
"X-Rays"
ck-list of prc-
appoarod in
st was some-
oxtcnsions of
Id bo left to
ncludc in my
lated to thb
im tubes and
sinco these
MAY-JUNE, 1974
19
^.^
t/
-'»
r
♦ * </rH ANNÜAL
H I.AA. TKADCSHOW
^*1
Utthn
I;
/ 4 't(%tt'<*tS4
"II IUI I» >■
4
,, AKraclive inulti-colored Jay Grossman drsigned hobhv Cache» lincludina "stamn iknH m^i,,
Ss'd'F'r.?' 3*i•^«f in°r^h!.i22"V/\/"°.'"'i'°" J' '^T^^'" 'p"'^' 4 'iay p??.oriaT^can"1|la°ron
uson hci). 3^6 1974 in Chicago at their trade show. Last Decembcr H I A A 200 Fifih aÜp
secrerary o/ HIAA s Stamp & Com Division, offcrrd thrse covers at 75c eacti (limit 3) Thi>
first ever H J.A.A. canccllation in 1973 was virtually sold out ttirouqh ftie ma Tforc thi
H un ♦.^^H«'''* ''"? "?"" 'P\Vl^r?l ^'-^5 ♦^ ^2.00 per covor according to Hobbrindustrrmagaz nl
nnf . Vn^K^n ^?^''*lr*y ?' U.S.P.S. pictorial postmarks plus the fact ttiat this was atVade show
not a genoral public stamp show. ATA as a courtesy to members has made available a lim '
ited numbcr of the 1974 pictorial cancrl cachets shown above at 75c each (limit 3 for $2 S)
and has a few 1973 Hobby Show pictorial cancelled covers for $100 oach (lim 3 for S3^ or all
JniH^'ir i] 1^' ^V^ ^25-^ ^.L}V\\ '°^ ^5.°° POs\p^\di from AmeVican TopicJAssn , 3306 North
50th St., Milwaukee, Wis. 53216. Use order form on page 9 & 10 this issue.
developmonts were necessary pre-rc(|-
iiisitos for die discovery of X-ravs in
181)0. Sonip üf Ihese individuals honored
on stnnips are Torricelli, (luoricko,
Newton, (inlvani, Volta, Ampere, Oerst-
ed, Ilerlz. Lrnnrd, Marconi, Bell, and
of coiii.se, H(>n Franklin. Sinrc the pre-
\ ioiis IIsIn I)(^-Bro-lie and liranley havc
now appeared on sevcral .stamps and
are ineliided in my colleetion.
II Radioisotopes And Radiotherapy
Bcoquerpl
Year, Scott, Minkus
France HM(), H202, 884
Sweden lf)f)3, 638, 560
Curles, Piorre and Marie
(P - Pierre; M Marie)
Ar^lianistan, V^W, 11)38, RA2, 216
Afghanistan, P^M, 1964, 811-2
l?ul;^'lri^. 1'. 1957, 957, 1145
Central Afriea. AT, 1968, C57, 293
(^iiha, VS^W, 1938, Bl-2, 413-4
Franec, V^M^ 1938, B76. 514
Franee, M, 1967, 1195, 1806
Freneh Colonies, P&M, 1930, Type
SP35, KTFll
('anieroons, Bl, 162
D.ihoinev, B2, 176
I'^ieneh Fq. Afriea, Bl, 93
Freneh (Jiiiana, B3, 208
Freneh Guinea, B2, 196
Freneh India, B6. 133
Freneh Oreania, B5, 146
Freneh Sudan, Bl, 195
Ciiiadeloiipe, B3, 194
Indo-China, B14, 348
Tvory Fönst, B2, 197
Marlaijasear, B2, 267
Martinifpie, B3, 208
Mauritania, B3, 103
New Caledonia, B4, 257
Niüer, Bl, 105
Heunion, B4, 210
St. Pierre & Miquclon, B3, 206
Sene^^al, B3, 206
Somali Coa.st. B2, 244
To.^o, Bl, 153
German Dem. Hep., M, 1967, 937, 1210
Grenada, IfTO, S.S.
India, M, 1968, 476, 764
Monaco, P&M, 1938, B24, 206
Monaco, M, 1967, ()73, 932
Panama, P&M, 1939, RAl-4, 341-4
1941, RA6-9, 345-8
1942, RA 10, 349
1943, RA 11-4, 350-3
1945, RA 15-8, 354-7
1947, RA24-7, 358 61
1949 RA30, 362
Poland, M, '1947, 401, 410, 412a, 582, 590,
593
Poland, M, 1951, 512, 754
Poland, M, 1955, 673, 985 ..^ .
Poland, M, 1964. 1154, 1492
I^)land, M, 1967. 1518-20, 1857-9
Roinania, P, 1956, 1126. 1808
Romania, M, 1967, 1944, 2786
Riissia, P, 1956. 1883, 2003
Surinam, M, 1950, B49. B52, 348. 351
Sweden, P&M, 1963, 638, 560
Sweden, M, 1971, 911, 754
Turkey, M, 1935, B67, 1167
Seals
Great Britain, Yearly Curie Foundation
Seals
Poland. M, Three Seals
USA, M, 1952, Chicago Ilcart Assn.
Curie, Frederic Joliot
Albania, 1959, 541-3. 654-6
China, Mainland, 1959, 420, 1676
II ■■»■
M|i«'W<^>wam*«^«il«nMIW^^*«nw>
r^
i
tS
mi^m^m'mßmmmßmw^^ßfllffmmm
iitit[M
^i
üb
X
f
s
V
r
y
G
\
(
••i^
*
fe
20
TOPICAL TIME
Czodioslovakia, 1959, 912, 1261
German Dom. ilop., I'ost Card
llun-ary, 1900, i;n9, 2025
Uomania, 1939, C59, 1970
Hussia, 1959, 2171, 2313 ^ ^ , ^
Rndlotherapy Machines And Isotopw
Scott, Minküs
Albania 196G, 933, 1062
Czechoslovakia 1966, 1413, 1777
India i9(>8, 476, 764
l rarl 1968, €45, 447
Japan 1966, B32, 1020
Jiiüoslavia 1960, 582, 1181
Norway 1931, B4, 192
Turhiy 1972, 1919, 2795
III Atomic ThGmes
Atomic Reoctors '
Ar^cntina 1969, C116, 1278
Helgium 1961, 538-40, 1435-7
[;äVSes'?iep.n958, 392-3, 1648-9
China 1961-2, 1^^31-2 479.80
Congo (Zaire) 1964, 474, 478, 571, 575
Czechoslovakia 1958, 861, 1210
Franc€ 1965, 1135, 1731
Germany 1964, 893, 1666
(;erman Dem. Kcp. 1^59 ^6 5, 656
(Jreat Britain 1964, 413, 413p, 520, 520+
(ireat Britain 1966, 469, 469p, 570, 570+
Greece 1961, 716, 957
India 1965, 423, 686
India 1966, 4:J7, 701
Italy 1967, 974, 1455
Israel 1960, 182, 241
Japan 1957, 6:?«, 730
Japan 1965, 818, 967
Jui^oslavia 1960, 584, 1183
Korea 1962, 349, 360
Madaga.scar 1962, 335, 526
Pakistan 1966, 223, 314
Pakistan 1972, 334, 426
Romania 1960, 1360, 2092
Rus^ia 1906. 1795, 1914
Vietn Nam 1964, 231-4, 269-72
Atomic Symbol
Af^ihanistan 1958, 462-3, 422-3
Algeria 1964-5, 321, 322, 326, 489-90, 494
Akeria 1970, 450, 629
Bel«4ium 1966, 622, 1617
Brazil 1963, 963, 1161
BuUaria 1971, 1941, 2213
Cameroons 1967, 458, 575
Canada 1962, 396, 489
Canada 1966, 419, 546
Cevlon 1969, 437, 427
Chile 1956, C190, C190a 622 623a
China Peoplcs Rep. 1958, 366, 1622
China Peoples Rop. 1959 420, 1676
China Peoples Rep. 1959, 405, 1661
China 1962, 1333, 481
Congo (Zaire) 1964, 472, 476 & SS, 569,
573 577
Congö TUp. 1960, C38. 290 /
Czechoslovakia 1961, 1062, 1414
Czechoslovakia 1962, 1105, 1457
Czechoslovakia 1962, 1129, 1129a. 1470.
1475
grrirs is |i| H
gÄlÄia IS: IS S?
Denmark 1963, 409-10, 584-5
Ei'ypt 1953, 365, 588
Egypt 1961, 540, 810
Ei^ypt 1962, 567, 840
Eüypt 1968, 738, 1087
E^ypt 1971, 868, 1239
Eüypt 1972, 919, 1302
Egypt (Palestine) 1961, N83, 145
Finland 1970, 494, 696
France 1959, 921, 1410
France 1965, 1135, 1731
Gabon 1966, C46, 298
Gabon 1967 216, 324 V
Germany 1955, 731, 1433
Germany 1956, B348, 1451
Germany 1957, 9N 162-3, 179-80
Greece 1961, 716-7, 957-8
Indone.sia 1962, 578-80, 1277-9
Israel 1960, 182, 241
Israel 1969, 400, 490
Japan 1969, 991, 1104
Jugo.slavia 1960, 589, 1190
Jugoslavia 1961, 596, 1199
Kuwait 1965, 283-5, 308-10
Korea 1962, 349, 360
Korea 1966, 546, 546a, 561, 561a
Korea 1968, 604, 615
Korea 1971, 577, 819
Liberia 1970, 510, 931
Macao 1958, 391, 495
Madagascar 1962, 335, 526
Mauritania 1967, C64, 390
Mexico 1972, C406, 1691
Monaco 1962, C62, 775
Monaco 1967, 673, 932
Mozambique 1958, 403, 573
Nicaragua 1971, 879, 2212
Niger 1966, C66, 308
North Viet Nam 1967
Paki.stan 1967, 247, 338
Pakistan 1972, 334, 426
Panama 1964, Michel 828-9 & SS
Poland 1964, 1246, 1587
Portugcse India 1958, 568, 593
Romania 1957, 1159-60, 1856-7
Romania 1959, 1296, 2013
Romania 1967, 1944, 2786
Romania 1969, 2112, 2957
Rwanda 1966, 188, 192, 192, 196
Russia 1958, 2077, 2212
Russia 1958, 2162, 2298
Russia 1959, 2236, 2381
Russia 1961, 2504, 2657
Russia 1962, 2625-6, 2788-9
Russia 1963, 2711, 2876
Russia 1963, 2721, 2886^
Rus5ia 1967, 3416, 3566
Russia 1971, 3827, 3966
Russia 1971, 3839, 3981
St Pierre & Miq. 1967, 375. 505
Spain 1967, 1460, 1834
Switzerland 1958, 369, 819
Timor 1958, 288, 381
Togo 1961, 410, 410a, 411-2
Turkey 1963, 1584-6, 2347-9
Turkey 1966, 1722, 2533
United Nations 1958, 59-60, 64-5
U.S.A. 1955, 1070, CM382
U.S.A. 1957, 1092, CM404
U.S.A. 1962, 1200, CM509
Viet Nam 1964, 231-4, 269-72
MAYJUNC,
A fiumbf
similar to '
culating ar
mark, Nos.
resent plar
(such as G
stamps are
lection. O
them beca
plications <
smallest k
of atoms)
the unive
atomic thc
yond my o
ticle. An <
peared in
(July - Au;
titled "Hi.s
ic Theory.'
Important
Bhabha
India 1966
Bohr
Denniai!' 1
GrcenlanJ
Democritüf
Greece \9
Einstein
Argentina
Canada 19«
Ghana 196
Israel 195r
Nicaragua
Paraguay
Poland 19:
Switzerlan
USA 1966
Israel, J.T
and pu!
USA 1953
Fermi
Italy 1967
Hahn Anc
Germany
Kurchatov
Rupsia 19
tanccvin
Franro 1'
Lorcnti
Netherlar
Swedrn 1
OppenHei
Cuba 196
Perrin
France !•
Planck Ä
Germany
German
German
Rutberfor
Canada l
New /fa
Romania
Russia 1.
Swedrn '
ThomP«<>'
Swcden
I havT
'father^'
«
lü'ürtMiiitfrtiiiiiiiü^Mgi iiiiiii liiiiri
■ ■■ 11 " ^n
1
'
1 ,
,nm
7^r^27r'7V;. i^ ^
l^> ^ icA-^ Ph^ ^ ^7.0 \ 'Jir ^0^ -
^0.7%
u 0
t
^ J^'^^^^t^ ^7^^ 21 S DV ^^^^'^
(o1% \
0
i
i
/
1
\
1
-
■
-t
■ .^1 I ■■ !■■ .■■■^» ■■■■■■■■■■■■■■ ■■ ■■■ ■■■■Ml » m ■■■>■ ■■■i»! ■■-■^-■w -I iiiHBia « »■■■-»■■■■■■ ■■»■»■i.M II ■■ ■■!■■■■ 11 ■■■ ■■- .-■■■■■■■■^M ■» !■ ■■— ^pi-BM—i»..». ■■l^l■■l■^^^^-■ ■•- ^«^ ■ ■ ■ i 1 I I ■ ■ — — ^ ■ ■ ■ ■ ■■ i ■ ■ ■ ■ I
- ■ ■ - ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ — ■ ' T' ' ■■■>■■ 11
«B
"'^"'^mmitmmmffmm
r
^ «*MMMNlMwa*i*4Mi
MMa»MNMiMmM4««
mttmmJ^mt-^^mtmmm
• ' • . ^ '.
./»>
i
U
TINA LEVITAN: THE LAUREATES. NY,TWAYNE,1960.
223
irature Pcaoc
oseph
890-)
!US
)
Abrahaa
I8-)
.d,
1899-)
a
asteroaky
foris (Russia,
1890-)
1918-)
having had a
ras Jewish«
rame cooTcrta
SELECTED BIBUOGRAPHY
American Men of Science, Lancaster, Pa.: The Science Press, 1956.
Barnett, Lincoln Kinnear, The Universe and Dr, Einsfein. New
York: W. Sloane Associates, 1950.
Beiser, Germaine, Physics for Everybody, New York: Dutton, 1956.
Bergson, Henri, Creative Evolution, trans. by Arthur Mitchell.
New York: Henry Holt, 1911.
, The Creative Mind. trans. by Maybelle L. Andison. New
York: Philosophical Library, 1946.
-, Laughter, an Essay in the Meaning of the Comic, trans.
by C. Bereton and F. Rothwell. New York: Macmillan
Co., 1921.
-, Matter and Memory, trans. by Nancy M. Paul and W.
Scott Palmer. New York: Macmillan Co., 1911.
-, Time and Free Will, trans. by F. L Pogson. New York:
Macmillan Co., 1911.
-, The Two Sources of Morality and Religion, trans. by
Ashley Audra and Bereton Qoudsley. New York: Doubleday,
1954.
-, The World of Dreams. trans. by B. W. Huebsch. New
York: Philosophical Library, 1958.
Biographic Directory of the U. S. S. R. New York: Scarecrow
Press, 1958.
Bohr, Niels, On the Application of the Quantum Theory to Atomic
Structure. Cambridge, Eng.: University Press, 1924.
, Atomic Theory and the Description of Nature. New
York: Macmillan Co., 1934.
-, Niels Bohr and the Development of Physics. New York:
McGraw Hill, 1955.
, Atomic Physics and Human Knowledge. New York:
Wiley, 1958.
Born, Max, The Constitution of Matter. London: Methuen Co., 1923.
, Einstein's Theory of Relativity. trans. by Henry L. Brose.
London: Methuen Co., 1924.
, Problems of Atomic Dynamics. Cambridge, Mass.:
M. L T., 1926.
-, The Mechanics of the Atom, trans. by J. W. Fisher.
London: Bell and Sons, 1927,
, Atomic Physics. trans. by John Dougall. New York:
Hafner Publishing Co., 1946.
\
}
mmm
■> 'ir.,« .••»*''» y^
mm^ßm^
JMP'Jvmp.'W
f>
sf?f53r*>:'f^,^vrf^'^i;5*<7^/'5>^^
*4
!
i5
224 THB LAUREATES
^ Tbe Restless Vniverse, trans. by Winifred M. Deans.
New York: Dover Publishing Co., 1951.
-, Physics in My Generation. New York: Pergamoa Press,
SBLECTED BIBLIOGRAPHY
225
1956.
Bulloch, William, History of Bacteriohgy. London: Oxford Uni-
vcrsity Press, 1938.
ßurton, K. and Evans, E. A. Jr., **Hans Adolph Krebs," in Science,
VoL 118, No. 3076. December 11, 1953, pp. 711-712.
Chandler, Guroline A., Famous Men of Medicine. New York:
\ Dodd, Mead and Co., 1950.
Darrow, Hoyd, The Story of Chemistry. Indianapolis: Bobbs-Mer-
rül Co., 1928.
De Kruif, Paul, Microbe Hunters. New York: Harcourr Brace
and Co., 1926.
Dietz, David, The Story of Science. New York: New Home Li-
brary, 1943.
Dunham, C L, "Atomic Energy Aaivities of Medicine and Medical
Research" in Rocky Mountain Medical Journalj Vol. 54: January
23, 1957.
Encyclopaedia Britannica 24 vols. Chicago: Encyclopaedia Britannica
Co., 1952.
Einstein, Albert, The Meaning of Relativity. Princeton, N. J.:
Princeton University Press, 1923.
, Unified Pield Theory. trans. by Martin Meyer. Brooklyn,
1929.
^ Relativity, the Special and General Theory. trans. by
Robert A. Lawson. New York: Peter Smith, 1931.
-, The Evolution of Physics. New York: Simon and Schuster,
1938.
, The World As I See It. trans. by Alan Harris. New
York: Philosophical Library, 1934.
-, Out of My Later Years. New York: Philosophical Li-
brary, 1950.
, Essays in Science. New York: Philosophical Library, 1954.
EvlanoflF, Michael, Nobel Prize Donar. Philadelphia: Blakiston Co.,
1943.
Farber, Eduard, The Nobel Prize Winners in Chemistry, 1901-1950.
New York: H. Schuman, 1954.
Fcurerstein, A., The Jewish Nobel Prize Winners (in Hebrew).
Tel Aviv: Samuel Simson, 1956.
Finkelstein, Louis, The Jews, Their History, Culture and Religion.
Philadelphia: Jewish Publication Society, 1949.
Frank, Philipp, Eins fein, His Life and Times, trans by George Rosen
New York: A. A. Knopf, 1947.
I
Gardebian, Haig C, Albert Einstein — Maker of Universes. Uew York:
Funk and Wagnalls Co., 1939.
Gershenfeld, Louis, The Jew in Science. Philadelphia: Jewish Pub-
lication Society, 1934
Guggenheimer, Samuel H., The Einstein Theory Explained and
Analyzed. New York: Macmillan Co., 1925.
Harrow, Benjamin, Eminent Chemists of Our Times. New York:
D. Van Nostrand Co., 1927.
^ "Jewish Winners of the Nobel Prize" in fudaean Ad-
dresses, Seleaed. VoL IV, pp. 90-96. New York: 1933.
-, "Jews Who Received the Nobel Prize" in the American
Jewish Yearbook, 5684. Vol. XXV, pp. 195-203. Philadel-
phia, 1923.
Heathcote, Niels Hugh de Vaudrey, The Nobel Prize Winners in
Physics, 1901-1950. New York: H. Schuman, 1954
Howard, A. V., ed., Chamber' s Dictionary of Scietuists. New York:
E. P. Dutton Co., 1951.
Hylander, Qarence J., American Scientists. New York: Macmillan
Co., 1949.
International Who's Who. London: Europa Publications Co, 1906-
1958.
Jacobs, Joseph, Jewish Contributions to Civilization. Philadelphia:
Conat Press, 1920.
JaflFe, Bernard, Crucibles: The Story of Chemistry. New York:
Simon and Schuster, 1948.
^ Men of Science in America. New York: Simon and
Schuster, 1958.
Jews in the World of Science. New York: Monde Publishinc Co..
1956.
Jüdisches Lexicon. Berlin: Judescher Verlag, 1927-1930 (5 Vols.).
Kagan, Solomon R., Jewish Contributions to Medicine in America,
Boston: Boston Medical Publishing Co., 1934.
' , American Jewish Physicians of Note, Boston: Boston
Medical Publishing Co., 1942.
-, "Jews as Nobel Prize Winners in Medicine" in the
Hebrew Medical Journal, VoL 2, p. 95. New York, 1944.
Kaplan, Flora, Nobel Prize Winners. Chicago: Nobelle Publishing
Co, 1941.
Kitchin, Darcy B., Bergs an for Beginners. London: G. Allen Co..
1913.
Kramers, Hendrick Antoine Sc Holst H., The Atom and the Bohr
Theory of Its Construction: An Elementary Presentation. Lon-
• don: Gildenthal, 1923. •
'*uum
'K*,ryi.rrA-.'^'A^r-'-f''*'^'^*^t'^r^r^i>>^'^^^
<4
«■
<
!
0
V
i
r
226
THB LAURBATBS
L$s Prix Nobel, 1905-1959. Stockholm, Sweden: Nobclstiftelscn.
Lcvitan, Tina, 'The Nobel Prizes and Its Jewish Recipients," in
Opinion, VoL XXV, No. 1, Nov.-Dec, 1954. pp. 12-14.
Loewi, Otto, Ffom the Workshop of Discoveries. Lawrence, Kan-
sas: Univcrsity of Kansas Press, 1953.
Lndovici, L J., ed.. Nobel Prize Winners. Connecticut: Arco Pub-
iishcrs Ltd., 1957.
Mt^rTütlnm^ Thomas W., ed., The Nobel Prize Wmners and the
Nobel Foundation, 1901-1937. Zürich: The Central European
Times Publishing Co., 1938.
Marble, Annie Russell, The Nobel Prize Winners in Uterature.
New York: D. Appleton and Co., 1932.
Marquardt, Martha, Paul Ehrlich. New York: Schuman, 1951.
McOintodk, Marshall, The Nobel Prize Treasury. New York:
Doubleday, 1948.
Mctchnikova, Olga, The Life of Elie Metchmkova, 1845-1916.
Boston and New York: Houghton MiflFlin, 1921.
Meyer, Edith Patterson, Champions of Peace. Boston and Toronto:
little, Brown and Co., 1959.
Michelson, Albert A., The Broadening of Spectral Lines, Chicago:
Univcrsity of Chicago Press, 1895.
. , Radiation in A Magnetic Pield. Chicago: University of
Chicago Press, 1897.
-, The Velocity of Light. Chicago: University of Chicago
Press, 1902.
Millikan, Robert A., "Alben A. Michelson, the First American
Nobel Laureate," in Scientific Monthly, Jan., 1934, pp. 16-27.
Müller, Hermann Joseph, The Mechanism of Mendelian Heredity.
New York: Henry Holt and Co., 1915.
, Out of the Night: A Biologisfs View of the Puture.
New York: The Vanguard Press, 1935.
•, Genetics, Medicine and Man. Ithaca, New York: Cor-
oell University Press, 1947.
Mudry, Joseph, Philosophy of Atomic Physics. New York: Philo-
sophical Library, 1959.
Nachmanson, David & others, "Otto MeyerhoflF, 1884-1951," in
Science, Aprü 4, 1952, pp. 365-368.
Pkrtridge, William S. & Schierz, Ernest R., "Otto Wallach, the
First Organizer of the Terpens," in Journal of Chemical
Education, March, 1947, pp. 106-108.
Ftoernak, Boris, Doctor Zhivago. trans. by Max Hayward and Many
A. Harari. New York: Pantheon Books, 1958.
»
I
I
8ELECTED BIBLIOGRAPHY
227
•, Safe Conduct, An Autobiography and Other Writings.
trtos. by Beatrice Scott and Robot Payne. New York: New
1958.
-9 Poems, trans. by Eugene Kayden. Ann Arbor, Michigan:
Uolvetsity of Michigan Press» 1959.
-, / Remember, Sketch far an Autobiography, trans. by
David Magarshack. New Yodc: Pantheon Books, 1959.
Pauli, Hertha Ernestine, Alfred Nobel, Dynamite King, Architect
of Peace. New York: L B. Fischer, 1942.
Pkuii, W^ ed., Niels Bohr and the Development of Physics. New
York: McGraw Hill, 1955.
RatdiflF, J. D., Yellou/ Magic, the Story of Penicillin. New York:
Random House, 1945.
Reavey, George, ed., The Poetry of Boris Pasternak. New York:
G. P. Putnam's Sons, 1959.
Reisner, Anton, Albert Einstein, A Biographic Portrait. New
York: Bond, 1930.
Reidman, Sarah R., Men and Women Behind the Atom. New
York: Abelard-Schuman, 195&
Roback, A. A-, Jewish Influence im Modern Thought. Gunbridge,
Mass,: Sci-Art Publishing Co, 1929.
Robinson, Donald, The One Htmdred Most Important People.
Little, Brown and Co, 1953.
Rosenfeld, Leon, Niels Bohr, An Essay Dedicated to Him on the
Occasion of His Sixtieth Birtbday, October 7, 1954. Amster-
dam. Privately published.
Roth, Cecil, The Jewish Contribution to Civilization. London:
Macmillan Co, 1940.
Runes, Dagobert D., ed, The Hebrew Impact on Western Civiliza-
tion. New York: Philosophical Library, 1951.
— : ^ Concise Dictionary of Judaism. New York: Philosophical
Lftrary, 1959.
-, Treasury of World Literature. New York: Philosophical
Library, 1959.
Russell, Bertrand, The A B C of Relaivity. New York: Harpcr
Brothers, 1925.
Ruzicka, Leopold, **Biography of Otto Wallach," in Journal of
Chemical Sciences, London, 1932, pp. 1596 fiF.
Samuel, Joseph, "Paul Ehrlich, the Story of the Microbe Hunter,"
in The Jewish Tribüne, New York, July 8, 1927, pp. 5-6.
Schuck, Henrick and Sohlman R, and seven others. Nobel, the
Man and His Prizes. Norman, Oklahoma: University of
Oklahoma Press, 1951.
Science Milestottes. Chicago: Windsor Press, 1954.
;
«!« .<
i
i
111
»)!
4
<
4
«
3
0
>
I
•
\
228
THB LAUREATES
Semat, Henry, Introducüon to Atomic and Nuclear Physics. New
York: Rinehart, 1954.
Singer, Charles, "The Jews, their History, Culture and Religion,'*
in Science and Judaism, Vol. 3, pp. 1076-1077. Philadelphia:
Jewish Publication Society, 1949.
Singer, Isidore, ed., The Jewish Encyclopedia. New York and
London: Funk and Wagnalls, 1925 (12 Vols.).
Smith, Henry Monmouth, Torchbearers of Chemistry, New York:
Academic Press, 1949.
Stevenson, Lloyd G., The Nobel Prize Winners in Mediane and
Physiology, New York: H. Schuman, 1949.
The Jewish People, Past and Present, New York: Jewish Encyclo-
pedic Handbooks, 1946 (3 Vols.).
Thomas, Henry and Dana, Thomas Lee, Uving Biographies of
Great S dentis ts, New York: Garden City Books, 1949.
Thwaites, John G., Modern Medical Discoveries. New York:
Dutten, 1958.
Universal Jewish Encyclopedia. New York: Universal Jewish En-
cyclopedia Co., 1939-1943 (10 Vols.).
Untermeyer, Louis, Makers of the Modern World, New York:
Simon and Schuster, 1955.
Vallentin, Antonina, The Drama of Albert Einstein. New York:
Doubleday and Co., 1954.
. Waksman, Selman A., Enzymes, Baltimore: Williams and Wilkins
Co., 1926.
, The Soil and the Microbe, New York: Chapman and
Hall, 1931.
-, The Literature of Streptomycin. New Brunswick, N. J.:
Rutgers University Press, 1952.
-, Soil Microbiology. New York: J. Wiley and Sons,
1952.
, Guide to Actinomycetes and their Antibiotics. Balti-
more: Williams and Wilkins, 1953.
•, My Life With the Microbes. New York: Simon and
Schuster, 1954.
White, Harvey EUiott, Classical attd Modern Physics, New York:
D. Van Nostrand Co., 1940.
Who*s Who in America. Chicago: A. N. Marquis Co., 1907-1959.
Who's Who in World Jewry. New York: Monde Publishing Co.,
1955.
Woodbury, David Oakes, Atoms Vor Peace, New York: Dodd,
Mead and Co., 1955.
Yeats, William Butler, The Bounty of Sweden. Dublin, Ireland:
Cuala Press, 1925.
l<
•1
i
I
Actinomycin, 166, 166
Addiflon's Disease, 161
Adrenal cortex, 161, 162,
Albert Einstein Colleflre of
icine of Yeshiva Univ<
66
American Academy of
and Sciences, 91, 96
American Association fori
Advancement of Sclencel
176
American Chemical Society]
American Humanist Asi
tion, 160
American Philosophical
91
•American Physical Societ"'
95, 106
American Swedish News
change, 8
Ammonia synthesis, 88, 81
Anderson, Carl D., 104
Anemia, 138
AnnapoHs, 51
Antibiotics, 164, 165, 166,
Antibodies, 114, 115, 119 1
Antielectron, 104
Antimesons, 105, 106
Antineutrons, 103
Antiparticles, 103, 104, 1051
Antiprotons, 103, 104, 106,|
Antiseptics, 119
Antoxin, 119
Argentina, 20
Aristotle, 21
Arthritis, 162
Artificial indi^, 28, 29
Ascorbic acid, 163, 171
Asser, Tobias M. C, 28,
210, 211
Astronomy, 19, 58
mmmmm
(j
f»
NOBEL PRIZE WINNERS ON STAMPS
l0'2df^7
o
ISSUED THROUGH 1966
by John Henry Richter, ATA 5624
Many new postage stamps have appeared for Nobel Laureates 11s ted in my
earlier articles published in TOPICAL TIME issues nos. 37 and 60, and many
additional Laureates have appeared on stamps for the first time since then.
Many more countries have issued stamps for Nobel Laureates for the first
time, particularly for the Laureate who earned his most enduring fame in
a different field of endeavor from that in which he was awarded the prize
for Literature: Winston S, Churchill has now replaced the Curies and
Henri Dunant as the Nobel Prize winners most frequently appearing on stamps.
0
c
^
Checklists are ungrateful children, and the best we can say is that they
are incomplete as soon as they appear in print, Someone always finds some
additional Variation or even a major stamp which perhaps should have been
included in the "definitive'* list - if such an animal can be produced at all.^
^ nThHi-^ 1 i .^r -^i^^rrRHip
:ivo all T)Tgffi'pD~"llgtcx! nl^fiP^ai
ycombiLf of 1QG6,
trait of o 1^
is list. attempts to list all stamps with a portrait of or directly relating to
a Nobel prize winner (organizations excluded) which are cataloged by Scott.
Those not cataloged by Scott but found in the Minkus or Gibbons catalogs are
identified by the letters M and G preceeding the catalog number(s). Because of
the unstated and apparently erratic nature of listing certain stamps of cer-
tain countries and none of the stamps of certain other countries by Scott, the
listing of Churchill stamps issued by states on the Arabian peninsula must
unfortunately remain incomplete. I hope to solve this problem at a later
,4
date, not wishing to delay, for this reason, the publication of this List any
-2-
0
longer. Any Information by fellow Nobel-collectors will be welcome.
The NAMES LIST shows the Laureate's name, followed by the letter(s) identifying
the category of his prize, and the year in which the award was given. In the
CX)UNTRY LIST, the issued stamps are listed in the usual numerical (Scott 's) order.
In compiling the list of Churchill stamps, a checklist provided by Mr. Richard
M, Langworth has been of assistance in the thorny problem of Arabian states*
issues (Gibbons, Minkus and Scott all spell the names of these states differently.
This List tries to follow American usage of the spelling of all geographical
names.
C: Chemistry; L: Literature; MP: Medicine or Physiology; P: Peace; Ph: Physics.
ALFRED NOBEL
Sweden 380-81.
0
NAMES
LIST
1
ADMMS
(P 31)
2
ARRHENIUS
(C 03)
3
V. BAEYER
(C 05)
^
BEOQUEREL
(Ph 03)
3
^ V. BEHRING
C
(MP Ol)
BENAVENTE Y MARTINEZ (L 22)
7 BERGSON (L 27)
y BJOERNSSON (L 03)
^1 BOHR
^ BRANTING
l( BRIAND
\t CARDUCCI
(Ph 22)
(P 21)
(P 26)
(L 06)
Turkey B62 I !>
U.S. 878
Sweden 547-49,
637,639.
Sweden 689,691
France B202
Sweden 638
Germany 722,
B186-87;
Sweden 603-06
Spain 1387
France 934
Norway 154-57;
Sweden 637,639
Denmark 409-10;
Greenland 57-58
Sweden 564-66
France 291
Italian Colonies
Italy 274, 278;
Italy--Aegean Is,
3^wet(ev
CHURCHIT.T.
(L 53)
Aden--Quaiti
M 68-70
Aden--Seiyun
M 92-100,
102,108
Ajman
G 64-71
Antigua
157-60
Ascension
96-99
Australia
389
Bahamas
224-27
«
Barbados
281-84
Basutoland
(Lesotho)
105-08
Bechuanaland
(Botswana)
206-09
Bermuda
201-04
Bhutan
42-46
Brazil
1005
Brit. Antarctic Territory
t
16-19
7; Brit. Guiana
297-98
• i
Brit. Honduras
191-94
25Brit. Solomon
Is,
. 145-48
Brunei
•
120-23
Cameroun
C55-56
Canada
440
Cayman Is.
176-79
Chad
425
-26, C24
-3-
(Churchlll, contlnued)
o
o
3
Colombia
520-22
Congo (Brazzavllle)
C30
Cook Is.
164-69
Dahomey
G8ar
Dominica
180-82
Dubai
G 141-50
Ecuador
M
1498,1501
Falkland Is.
158-61
Fiji
215-18
Fujeira
G 56-63
Gabon
. C38
Gambia
212-14
Gibraltar
171-74
Gilbert & Ellice Is.
106-09
Great-Britain
420-21
Greece (name)
568-73
Grenada
209-12
Honduras
C377-79, 00 110
Hong Kong
225-28
Jamaica
252-53
Khor Fakkan see Sharjah
Liberia
432-33
, C170-71
Mali
*
C31
Malta
344-47
Manama
M 14-17
Mauret ania
C43
Mauritius
295-98
Montserrat
178-81
New Hebrides
(Brit.)
112-15
New Hebrides
(French)
128-31
New Zealand
371
Nicaragua
696, 698
-99, C272,
•
C274-75,
C 594-90
Niger
C51
Panama
M 970-73
Paraguay
M 1363, 1366
Pitcairn Is.
56-59
Ras al-Khaima
G 21-23
Rhodesia
206, 222
St. Helena
184-87
St. Kitts-Nevis
167-70
St, Lucia
201-04
St. Vincent
241-44
El Salvador
609, 612, C 115
Seychelles
222-25
Sharjah
127-29,
G 201-04
eis
u. U.S.
Upper Volta
Uruguay
Venezuela
Virgin Is.
1264
C32
728, C284
C912
163-66
Sharjah- -Khor Fakkan
(4 vals. issued in 1966)
Sierra Leone 300-05, C 37-41
South Arabian Fed. 19-22 and
3 vals. in 1966.
Swaziland 119-22
Togo 520, 532, C47
Tristan da Cunha 89-92
Turks & Caicos Is. 146-49
Umn al-Qiwain G 59-68
Yemen (Kingdom) G 67,76-81,126
Y\ CURIE, MARIE (SKODOWSKA)
(Ph 03, C 11) and
/y CURIE, PIERRE (Ph 03)
(Both are shown unless
M or P indicate other-
wise)
j Afghanistan
Bulgaria (P)
Cameroun
Dahomey B2
France B76
Fr. Equat. Africa Bl
Fr. Guiana B3
Fr. Guinea B2
Fr. India B6
Fr. Oceania B5
Fr. Sudan Bl
Guadeloupe B3
(Fr. ) Indochina B14
Ivory Coast B2
Madagascar B2
Martinique B2
Mauretania B2
Monaco B24
New Caledonia B4
Niger Bl
Panama RA 1-4, 6-18,
24-27, 30.
Poland (M) 401, 401a, 410,
412a, 512, 673, 1154.
Reunion B4
Rumania (P) 1126
St. Pierre & Miquelon B3
Senegal B3
Somali Coast B2
Surinam (M) B49, B52
Sweden 638
Togo:/ ( ) Bl
Turkey (M) B67
U.S.S.R. (P) 1883
((p DELEDDA (L 26)
Turkey I^to B63
RA2
957
MMMM
tttttmi^mäki
mm
mutt» ir
-4-
17
DUNANT (P Ol)
Albania 649-52
Algeria B74
Belglum B233, B646
Bulgaria 1310
Chile 322, C217
Colombia RA55,RA58
Ecuador C375,C408
France B328
Germany(E) 350-51
Germany (W)B330, 696
Greece 662,767
Honduras ,jRA5-7
India 291, 373
Monaco
Korea (S)
Norway
Peru
Poland
Saar
Sweden
Switzerland
Togo
Vi et Nam
537
384a
401-02
CB6-7
870
B95
B47-48
B48
C51
136-39
O
IF
w
ECHEGARAY (L 04)
Sweden 673, 675
EGAS MONIZ (MP 49)
Portugal
984
1,1 EHRLICH (MP 08)
Germany (W)
722
]
Xi EINSTEIN (Ph 21)
Ghana 190
Israel 117
Paraguay (Minkus)
1339,1341
Poland 882
U.S. 1285
2.1^ EINSEN (MP 03)
Denmark 377
Sweden 637, 639
l^l. FISCHER (C 02)
Sweden 618
Vi FRANCE (L 21)
France B49, B54
1^ GOLGI
"26 HABER
(MP 06)
(C 18)
2 7 ^^AMMARSKJOELD (P 61)
United Nations., :i:
Aden--Seiyun
Afghanistan
Burundi
Ecuador
Egypt
Egypt — Palestine
<^Congo (Leopoldsvil
Haiti
Jordan
Liberia
Nicaragua
Panama
Paraguay
Q)^atar ~ 6^6 1^^
Surinam
Tunisia
U.S.
Venezuela
Yemen (Kingdom)
Yemen (Republic)
le)
377-78,
401,
Sweden 711, 713
Germany — Berlin
9N151
108-09
M 103
B52-60
34-39
M 1497
143-45
N28-30
405-13. ^<7-^^
rc2io-i3 ^^^Q-2^
\^02/ny^79
841-42,
385-871^^^-^^^^'''
C137-38
C494-99
C252
C260
101
301-02
399
1203-04
C836-37.5'G?, CfA<>
G 124[h.HZ^ifi^^
G 366, 368
''"7/ HAUPTMANN (L 12) Germany
. 10N30,10N40,
123, 131.
Germany (Berlin) 9M190
633
838
541-43
G 768-70
603-06 '
Germany (E)
Germany (W)
?f v.HEIDENSTAM (L 16) Sweden
30 HEMINGWAY (L 54) Cuba
3/ t'HGFF (C Ol) Sweden
32- HÜLL (P 45) El Salvador 610,C113
V U.S. 1235
33 JOLIOT -CURIE (C 35) A;bania 541-43
China (Mainland)
0 1625
Czechoslovakia 912
Germany (E) 716
Hungary 1319
Rumania C59
U.S.S.R. 2171
G
'^
KAMMERLI NGH-ONNES
^4 Nether lands
(Ph 13)
B86
€
7r'KARLFELDT
Sweden
(L 31)
640-42
o/KOCH
^^ Belgium
(MP 05)
B544
Danzig
•
239
Germany
B251
Germany-
-Berlin
i 9N173
Germany-
-East
521, 547
Rumania
1347
Sweden
690, 692
U.S.S.R.
2455
37 LAGERLOEF (L 09)
Sweden 532-36
Turkey B64
U.S.S.R. 2172
; .^yiAVERAN (MP 07)
Algeria
252
'B^LENARD (Ph 05) { , ' :
Sweden 689, 691
^
^/}Ii0RENTZ (Ph 02)
Netherlands
Sweden C*.
B35
618
4( MAETERLINCK (L 11)
Belgium
'LMANN (L 29)
Germany (E)
Germany (W)
B518
301
746
^ l MARCONI (Ph 09)
Czechoslovakia 952
Italy 397-99, 909
Monaco 615
M4 MARSHALL (P 53) I
Germany (W) 821
s
yrMETCHNIKOFF,
(MP 08)
France
B398
U.S.S.R.
1011-12,2803
9(?MISTRAL, F.
(L 04)
France
419
Monaco
598
Sweden
673, 675
^^ISTRAL, G. (L 45)
Chile 300,0192, CB2
Ecuador C315
Uruguay 640-42
^/moissan
Sweden
(C 06)
711, 713
^^MOMMSEN (L 02)
Germany (Berlin)
9N148
Germany (W) 60
Sweden 617, 619
i"l? NANSEN ' (P 22)
Germany (W) B337
Norway 287, B5-8,
B15-18, 397-98,
U.S.S.R. 2557
r/NERNST (C 20)
Germany (E)
65
j7 nicot,t,p;
(MP 28)
France
867
Tunisia
229-30
^ V. OSSIETZKY (P 36)
Germany (E) 718
W PASSY (P Ol)
Norway 401-02
JTpAVLOV (MP 04)
Argentina 684
Rumania 873
Sweden 674, 676
U.S.S.R. 1390-91
i7 PERRIN ' (Ph 26)
France 609
17
PIRE (p 58)
Belgium B638-40
G-
o.
PIANCK (Ph 18)
O Germany (Berlin) 9N92
^ Germany (E) 63, 383-84
RAMDN Y CAJAL (ND? 06)
Spain 545,545a, 793
Sweden 711, 713
^
RAMSAY (C 04)
^^ Sweden 674, 676
RAYLEI GH (Ph 04)
Sweden 673, 675
^(
t,2^RICHET (MP 13)
Monaco 303-05
^3R0ENTGEN (Ph Ol)
Danzig
240
Germany (E)
Germany (W)
686
Surinam
B50-51
Sweden
603-06
o
MROOSEVELT (P 06)
Cuba 610, C192
Panama Gl, 061,^493
Panama Canal Zone
74, 86, 109, 198,^150
U.S. 557, 586, 602,
637, 648, 663, 674,
830, 856, 1039,
(^^ROLLAND (L 15) *
Czechoslovakia
Rumania
U.S.S.R.
1364
3153
1854
(^'«ROSS (MP 02)
Sweden 617, 619
(^ISABATIER (C 12)
France
793
r
—
y SCHWEITZER (p 52)
-<%tt»KK3QXK
tt
Chad
C25
Congo (B)
C43
Dahomey
C31
Ecuador
M 1499
Gabon Cl,
eil, cay
Germany (E)
748-50
, Mali
C32
Mauretania
C47
( Monaco
326, C40
Niger
C54
Rwanda
144-46
(fl SHAW (L 25)
Bulgaria
Rumania
U.S.S.R.
9
954
1124
1878
V
SIENKIEW ICZ (
Poland 251
Polish Ofi
Danzig
Sweden
[L 05)
^1405,B88
'ices in
1K23
690, 692
7^ SOEDERBLOM (P 30)
Germany (W) 951
Sweden 693-95
7^SULLY-PRUDH0MME (L Ol)
Sweden 603-06
7JSUTTNER (P 05)
Austria
747
Germany (E)
717
Turkey
B65
7yTAG0RE (L 13)
Argentina
715
Brazil
926
India 242
, 341
Rumania
1444
U.S.S.R.
2467
-7^^TH0MS0N, J.J. (Ph 06)
Sweden 710, 712
B66
7^ UNDSET (L 28)
Turkey
IS
'^ WAGNER-JAUREGG (MP 27)
Austria 615
"^1 WILSON (P 19)
Panama 330, G2
Panama Canal Zone
91, 91a-d
U.S. 623, 697, 832,
832a-d, 1040.
JOyEATS (L 23)
Ireland 200-01
i\
ZEEMAN (Ph 02)
Sweden
618
OOUNTRY LIST
-7-
UNITED NATIONS
ADEN— QUAITI
A ADEN— SEIYUN
0
AFGHANISTAN
(62) 108-09 Hammarskjoeld
(66) M 68-70 Churchill
(66) M 92-100,
102, 108 Churchill
(66) M 103 Hammarskjoeld
(38) RA 2 Curie, MP
(62) B52-60 Hammarskjoeld
ANTIGUA
ARGENTINA
ASCENSION
AUSTRALIA
AUSTRIA
AJMAN (66) G 64-71
Ajman — Manama see Manama
ALBANIA (59) 541-43
(63) 649-52
ALGE^lAk (54) 252
(54) B74
(66) 157-60
(59) 684
(61) 715
(66) 96-99
(65) 389
(57) 615
(66) 747
BAHAMAS (66) 224-27
BARBADOS (66) 281-84
Basutoland see Lesotho
Bechuanaland see Botswana
(39) B233
(52) B518
(53) B554
(59) B638-40
(59) B646
BERMUDA (66) 201-04
BHUTAN (65) 42-46
Churchill
Joliot-Curie
Dunant
Laveran
Dunant
Churchill
Pavlov
Tagore
Churchill
Churchill
Wagner- Jauregg
V. Suttner
Churchill
Churchill
BELGIUM
Dunant
Maeterlinck
Koch
O^^oy; übJö-^u Pire
(59) B646 Dunant
Churchill
Churchill
BOTSWANA (Bechuanaland) (66) 206-09 Churchill
BRAZIL (61) 926 Tagore
(65) 1005 Churchill
BRIT. ANTÄRCTIC TERRITORY (66) 16-19 Churchill
BRIT. GUIANA (66) 297-98 Churchill
BRIT. HONDURAS (66) 191-94 Churchill
BRIT. SOLOMON IS. (66) 145-48 Churchill
BRUNEI (66) 120-23 Churchill
BULGARIA (57) 954 Shaw
(57) 957 Curie, P.
(63) 1310 Dunant
BURUNDI (62) 34-39 Hammarskjoeld
CAMEROUN (38) Bl Curie, MP
(65) C55-56 Churchill
CANADA (65) 440 Churchill
CAYMAN IS. (66) 176-79 Churchill
CHAD (65) 425-26 Churchill
06S)(^|gf C24 Churchill
(66) C25 Schweitzer
EHX£E XSi«ggWHX)gyXKXXIXWWKXHX
CHILE (58) 300, C192 Mistral, G.
C(59) 322, C217 Dunant
•f (61) CB2 Mistral, G.
CHINA (Mainland) (59) G 1625 Joliot-Curie
COLOMBIA (66) 520-22 Churchill
(56) RA55,RA58 Dunant
CONC» (Brazzaville)(65) C30 Churchill
(66) C43 Schweitzer
OONGO (Kinshasa) : (62) 405-13 Hammarskjoe!
COOK IS. (66) 164-69 Churchill
CUBA (38) Bl-2 Curie, MP
(58) 610, C192 Roosevelt
(64) G 768-70 Hemingway
CZECHOSIiOVAKIA (59) 912 Joliot-Curie
(59) 952 Marconi
(66)1364 Rolland
DAHOMEY (38) 32 Curie, MP
(65) C28 Churchill
(f^)f»0 031 Schweitzer
DANZIG (39) 239 Koch
(39) 240 Roentgen
DENMARK (60) 377 Finsen
(63) 409-10 Bohr
DOMINICA (66) 189-92 Churchill
DUBAI (66) G 141-50 Churchill
ECUADOR (57) C315 Mistral, G.
(60) 0375 Dunant
(63) C408 Dunant
(66)141497 Hammarksjoeld
^ ^ (66)Avl498 Churchill
m-Z^S'^ (66),1A1499 Schweitzer
(66)Ai 501-02 Churchill
FAIiCLAND I.S (66) 158-61 Churchill
FIJI (66) 215-18 Churchill
FRANCE (33) 291 Briand
(41) 419 Mistral, F.
(48) 609 Perrin
(56) 793 Sabatier
(58) 867 Nicolle
) (59) 934 Bergson
(37) 349 France
(38) B54 France
(38) 876 Curie, MP
(46) B202 Becquerel
(58) B328 Dunant
(66) B398 Metchnikoff
Curie, MP
Curie, MP
FRENCH EQUATORIAL AFRICA
(38) Bl
FRENCH GUI ANA (38) 33
French Guinea see Guinea
FRENCH INDIA "738) 36 Curie, MP
FRENCH POLYNESIA (Oceania) (38)35 Curie, MP
FRENCH SUDAN (38) 31 Curie, MP
FUJEIRA (66) G 56-63 Churchill
GABON (60) Cl Schweitzer
(63) eil Schweitzer
(65) 038 Churchill
CC>S)tfi^ C39 Schweitzer
GAMBIA (66) 212-14 Churchill
-8-
GERMANY (and Germany— West)
INDOCHINA (38) B14
Curie, MP
(51)
686
Roentgen
IRE LAND
(65)
200-01
Yeats
^^»^
(53)
696
Dunant
ISRAEL
(56)
117
Einstein
0
(54)
722
V. Behring
ITALIAN COIiONIES (32) 7
Carducci
1»S«
SaU^ ^4 Ehrlich
ITALY
(32)
274
Carducci
(56)
746
Mann
.
(38)
3^7-99
Marconi
(60)
821
Marshall
(57)
728
Carducci
(62)
838
Hauptmann
«
(65)
909
Marconi
(66)
951
Soederblom
ITALY —AEGEAN
IS. (
[32) 25
Carducci
•
(40)
B186-87
V. Behring
IVORY COAST
(38)
B2
Curie, MP
(44)
B251
Koch
JAMAICA
(66)
252-53
Churchill
(52)
B330
Dunant
JORDAN '
(61)
377-78
Hammarskjoeld
(53)
B337
Nansen
•
(62)
385-87
Hammarskjoeld
GERMANY-
-BERLIN
Khor Fakkan see Sharjah — KJor
Fakkan
(52)
9N92
Planck
KOREA (SOUTH)
(63)
384a
Dunant
(58)
9N148
Mommsen
LESOTHO (Basutoland) (66) 105-
08 Churchill
(57)
9N151
Haber
LIBERIA
(62)
401
Hammarskjoeld
(60)
9N173
Koch
'
(66)
432-33
Churchill
(62)
9N190
Hauptmann
(62)
C137-38
Hammarskjoeld
GERMANY-
-EAST
i
(66)
C170-71
Churchill
(48)
30,40
Hauptmann
MALAGAS Y REP.
(Madagascar) (38)
B2 Curie, MP
\
(50)
60
Mommsen
MALI
(65)
C31
Churchill
•
(50)
63
Planck
(65)
C32):
Schweitzer
(50)
65
Nernst
MALTA
(66)
344-47
Churchill
)
\
(53)
123,131
Hauptmann
MANAMA
(66)
M 14-17
Churchill
(56)
301
Mann
MARTINIQUE
(38)
B2
Curie, MP
,
(57)
350-51
Dunant
MAURETANIA
(38)
B3
Curie, MP
(58)
383-84
Planck
(65)
C43
Churchill
0-
(60)
521
Koch
•
(66)
C47
Schweitzer
(61)
547
(Ship)Koch
MAURITIUS
(66)
295-98
Churchill
■'
(62)
633
Hauptmann
MONACO
(53)
303-05
Richet
(64)
716
v.Suttner
(55)
325-27
Schweitzer
(64)
717
Joliot-Curie
(63)
537
Dunant
(64)
718
V. Ossietzky
IIU Uli b^kali
(64)
(65)
598
615
Mistral, F.
••73j3a'^
Marconi
(65)
748-50
Schweitzer
(38)
B24
Curie, MP
C6S)
>Si
Röe.^t^i^
(55)
C40
Schweitzer
GHANA
(64)
190
Einstein
MONTSERRAT
(66)
178-81
Churchill
GIBRALTAR (66)
171-74
Churchill
NETHERIANDS
(28)
B35
Lorentz
GILBERT
& ELLICE IS.
(36)
B86
Kammerl ingh-Onnes
(66)
106-09
Churchill
NEW CALEDONIA
(38)
B4
Curie, MP
GREAT BRITAIN
(65) 420-
21 Churchill
NEW HEBRIDES
(BRIT
.) (66) 112
-15 Churchill
GREECE
(54) 568-
73 Churchill (name) NEW HEBRIDES
(FRENCH)(66) 128
-31 Churchill
(59) 662
Dunant
NEW ZEALAND
(65)
371
Churchill
(63) 767
Dunant
NICARAGUA
(46)
696,698-99
Churchill
GREENLAND
(63) 57-58 Bohr
(46)
C272,C274-
75 Churchill
GRENADA
(66) 209-
12 Churchill
(61)
C494-99
Hammarskjoeld
GUADELUÜPE
(38) B3
Curie, MP
(66)
C584-90
Churchill
GUINEA (Fr. Guinea) (38)
B2 Curie, MP
NIGER
(38)
Bl
Curie, MP
HAITI
(63) C210
-13 Hammarskjoeld
ß^
(65)
C51
Churchill
HONDURAS
(66) C377
-79 Churchill
C54
Schweitzer
•
(66) COllO Churchill
NORWAY
(32)
154-57
BJoernson
(59) RA5
Dunant
(47)
287
Nansen
^"Om KONG
(66) 225-
28 Churchill
(61)
397-98
Nansen
V.JNGARY
1
(60) 1319
Joliot-Curie
•
(61)
401-02
Dunant
INDIA
(52) 242
Tagore
(61)
401-02
Passy
(57) 291
•
Dunant
(35)
B5-8
Nansen
(61) 341
Tagore
(40)
B 15-18
Nansen
(63) 373
Dunant
•
-9-
o
o
Cf
PANAMA
•
(39)
330
Wilson
SENEGAL
(38)
B3 Curie, MP
•
(55)
403
Roosevelt
SEYCHELLES
(66)
222-25 Churchill
1
(39)
C61
Roosevelt
SHARJAH
(66)
127-29 Churchill
«
(61)
C252
Hammarskjoeld
(66) (
S 201-04 Churchill
(42)
Gl
Roosevelt
SHARJAH— KHOR FAKKAN (66) (4 vals.) Churchill
(42)
G2
Wilson
SIERRA T.F/)NE
(65)
300-05 Churchill
(39
-49)
RA 1-4
,6-18,
#
(65)
C37-41 Churchill
24-27,
30 Curie, MP
SOMALI COAST
(38)
B2 Curie, MP
(66)
M 970-
73 Churchill
SOUTH ARABIAN FEDERATION
(6 ) 19-22 Churchill
PANAMA CANAL :
ZONE
(
SPAIN
(34)
545 Ramon y Cajal
(24)
74
Roosevelt
•
(52)
793 Ramon y Cajal
(25)
86
Roosevelt
(66)
l^Wl^/'Benavente y M.
(25)
91
Wilson
SURINAM
(62)
301-02 Hammarskjoeld
•
(27)
103
Roosevelt
(50)
B49 Curie, M.
(49)
138
Roosevelt
(50)
B50-51 Roentgen
■
(58)
150
Roosevelt
(50)
B52 Curie, M.
PARAGUAY
(61)
C260
Hammarskjoeld
SWAZILAND
(66)
119-22 Churchill
(65)
M 1339,
1341 Einstein
SWEDEN
(46)
380-81
Nobel
(65)
M 1363,
1366 Churchill
(58)
532-36
Lagerloef
PERU
(64)
CB6-7
Dunant
(59)
541-43
V. Heidenstam
PITCAIRN IS.
(66)
56-59
Churchill
t
(59)
547-49
Arrhenius
FOLAND
(28)
257
Sienkiewicz
(60)
564-66
Branting
V
(47)
401 , 410, 412a Curie, M
•
(61)
603-06
V. Behring, van't
i
\
(51)
512
Curie, M.
Hoff, Roentgen,
(55)
673
Curie, M.
Sully-Prudhomme
(59)
870
Dunant
(62)
617-19
Mommsen, Ross
(59)
882
Einstein
(62)
618
Fischer, Lorentz,
1
(63)
1154
Curie, M.
Zeeman
(66)
1405
Sienkiewicz
(63)
637,639 Arrhenius, BJoernssor
f
(52)
B88
Sienkiewicz
9
Finsen
POLISH OFFICES IN
DANZIG
(63)
638
Becquerel, Curie, MP
(31)
1K23
Sienkiewicz
(64)
640-42
Karlfeldt
PORTUGAL
(66)
984
Egas Moniz
■
(64)
673,675 Echegaray, Mistral, F.
QATAR
(66)
101
Hammarskjoeld
(64)
674,676 Pavlov,Ramsay,
RAS AL KHAIMA
(66) G21-23
Churchill
Rayleigh
REUNION
(38)
B4
Curie, MP
(65)
689,691 v.Baeyer, Lenard
RHODESIA
(66)
202,222 Churchill
(65)
690,692 Koch, Sienkiewicz
RUMANIA
(52)
873
Pavlov
(66)
693-95
Soederblom
1
»
(56)
1124
Shaw
(66)
710,712 Carducci, Thomson, J,
(56)
1126
Curie, P.
(66)
711,713 Golgi, Moissan,
(60)
1347
Koch
Ramon y Cajal ,
(61)
1444
Tagore '
(59)
B47-48
Dunant
(66)
1854
Rolland
SWITZERLAND
(28)
B48 Dunant
•
(59)
C59
Joliot-Curie
(35)
S15,S15a Dunant
RWANDA
(66)
144-46
Schweitzer
TOGO
(65)
520,522 Churchill
SAAR
(33)
B95
Dunant
(38)
Bl Curie, MP
ST. HELENA
(66)
184-87
Churchill
(65)
C47 Churchill
ST. KITTS -NEV
IS (
66) 167-
70 Churchill
•
(66)
C51 Dunant \
ST. LUCIA
(66)
201-04
Churchill
TRISTAN DA (
CUNHA
(66)
89-92 Churchill l
ST. PIERRE ET
MIQUELON (38) B3 Curie, MP
TUNIS lA
(52)
229-30 Nicolle
ST. VINCENT
(66)
241-44
Churchill
(61)
399 Hammarskjoeld ;
EL SALVADOR
(48)
609
Churchill
TURKEY
(35)
B62 Addams 1
(48)
610
Hüll
(35)
B63 Deledda
(48)
612
Churchill
(35)
B64 Lagerloef
(48)
C113
Hüll
(35)
B65 v.Suttner
(48)
C115
Churchill
(35)
B66 Undset
SAN MARINO
(45)
239
Carducci (text)
•
•
•
/
(35)
B67 Curie, M.
1
-10-
C)
TURKS AND CAICOS IS. (66) 146-49 Churchill
UMN AL QIWAIN (66) G 59-68 Churchill
U.A.R. EGfYPT (62) 143-45 ' Hammarsk joeld
U.A.R. EGYPT (PALESTINE) (62) N28-30 Hammarskjoeld
U.S.
U.S.S.R.
( r
UPPER VOLTA
URUGUAY
VENEZUELA
VIETNAM
VIRGIN IS.
YEMEN (KINGDOM)
C^5)
YEMEN (REPUBLIC)
(22)
557
Roosevelt
(25)
586
Roosevelt
(24)
602
Roosevelt
(25)
623
Wilson
(27)
637
Roosevelt
(28)
648
Roosevelt
(29)
663,674
Roosevelt '
(31)
697
Wilson
(38)
830
Roosevelt
(38)
832
Wilson
(39)
856
Roosevelt
(40)
878
Addams
(55)
1039
Roosevfelt
(56)
1040
Wilson
(62)
1203
Hammarskjoeld
(63)
1235
Hüll
(65)
1264
Churchill
(66)
1285
Einstein
(45)
1011-12
Metchnikoff
(49)
1390-91
Pavlov
(56)
1878
Shaw
(56)
1883
Curie, P,
(59)
2171
Joliot-Curie
(59)
2172
Lagerloef
(61)
2455
Koch
(61)
2467
Tagore
(61)
2555
Nansen
(64)
2803
Metchnikoff
(66)
3153
Rolland
(66)
C32
Churchill
(59)
640-42
Mistral, G,
(66)
738,C284 Churchill
(63)
841-42
Hammarskjoeld
(63)
C836-37
Hammarskjoeld
>(md
C912
Churchill
(60)
136-39
Dunant
(66)
163-66
Churchill
(65?)
Michel (
Katalog 107,112 Churchill
(65?)
G 67, 76-81 Churchill
(66)
G 124
Hammarskjoeld
(66)
G 126
Churchill
(66)
«■ ■■ «^ mm ^M <
G 366,368 Hammarskjoeld
G
Deor .'r. 'lofPmann:
April 26,1976
0
I am sorry to be so late with my rep
but B hundred thiags cnne between my good 1
eCCortm I hflve long siace iiscovered thßt
and even those are n ^t eaough...
to y
publ
1 he
üaur»
havo
ones
W Jul
have
Anyhow« lobel Ijaureotes ax-^e vopy Inter
ou, but the nurab^^r of poople wiio collec
i'shing further Supplements nffter 1S68»
ve a hage card Tile wMcb incluios all
68 te Püd by country issuing whichever s
proDnoly tl-e w)r'ld's only accurate lis
-:ept Oj the Jobelstiftelsea itself).
d 08 crazy tJ üuy 50C Churchill sta ns,
aireödy«
ly to your let
ntentions ^nd
there ere only
estinf^ to me a
t are s :> ninut
The e.^Cort wb
sie ins i ssaed
ta.^aps tliey did
t of Liöuceatos
1 do \^OT"c ^lle
etc. w^ach soe
ter of 'Tarch 20,
the present poor
00 hours in a da
nd ar^pareatly
e thßt I stopped
sn' t worth it#
by in order of
issue, and I
(outside the
et'' all the Stefans
rns t ^ be wliat we
1)
2)
h)
He.'e, for w'oat it is wor-th, is my süg/estion to you:
If y m don t have a iecent list of joureates, xerox one Ürom a good
source, and I don't mean the iritaanica« The best list is nrobably
at:y wnich giv s you all the Laureates with tb.eir nane, country of
natijnrUity, cOi'pect "jeap in w ich t^-ey ivon ATO tl^e renron why,
whlch is what nost s Durces fall to 3^>ate« "^ou g )t to do s one diprging.
I woiili t ink that your excellent i'ublic '.ibrary has the books :>n
"IP Irureatos wr. Ich irive all th' t«
^OJ van t t^ upclate w'^atevor list oc* stanps
Scott 1975 snd go thx^ough the countries,
stons with ^McenhofV 1S66« It wMl take n
excercise*
Kxcapt L'or t-.e nonster sets "*or
Chili, :^ost Tjaupeates hn ve ^^^ly 1
own country only«
yo^i have. fJot your^self
stapt with 1967, es ny list
little whilR hut it is good
Curie, Schweitzer, '<ing and ^hur-
or 2 sta -ng, and TJSrAT.LY fron their
Si
3) Tho Sx/oiish staips yo^^. would xva it to Hjf^k /^et nll,
0(10 set wLt!; all the l swedish-olected) Laui^eate
y ioGsn't play nlong, so the peace laureates r-e
1 one 11/ tiioir country will issue one.
year
'i 3rwa
0CC8S
There
^ur
uri.'e
4
fine.
(h-nd
al one
selec
aad s
prize
' ce t'^ey isf^ue eacV
s# As you kn ow,
t no stai ps, but
is no such thing as a r ile as wliat s'' 'ul i or s
c )llf'ctIon« -lC y )u .jatit to iacluie rtarps t!iat
wxniiers la au.nber :>J the stanps d ), out d) not
if y^i want to be c )uraßeous aad iacluie all t
reis ofst ps hrve been irsued f-)r t: e internst
) fine, -t'ovir proble^n, n )body eiso'g.My advice:
tiveiy, altl]0'i^;h my checklist Includes ALL sta:a
ta:rips n^t s owiug t em but issued specifically to c r^memorate a
h:)uld not oe part
x^elate t • the
s:^.ow portraits) ,
he IRC ir^sues
I )!^al iied Or >ss
don't# I collect
ps for persons,
5) FDCs:
e.J^
-»-here ^^re Iota of neonle wh o tbink Covers, and esnecielly \^^
are fl MUST, and an'Vinte^^ral pnrf'of any collf^ction» Biall» 's-
peciaLly if the starnnjp f^re isf?ued in countries w- leb aro still
haviag sone depree of sanity atid don't issue stanps just so tbey
cari have an .^^DC cere^^ony md make lots oC noney ?ro»n suckors like
8 0 any of our well-nv^aning but -^isled c ^untrymen» ^n >'')C now-
adays is about ps rare as a ten-d)llar bill»
They havo their usos, a.nd I d-)a t mf^an to
"legitimste.'* ihe tr.>Mble is preciaely tha
thex.'^e was s >ae sense in writxng person?>lly
iVjr a ca icellotion oa tho day oC issue, be
spocl'^l möaaing. Toiaj' it is big Business
weelcs ahead aad weeks ßi^ter'i^ards, nnd w^at
is rijthirig but a rriass-pr odüced item which
of even a simplo I3f^ starnp caacelod with a
it stax^ted its jouraey. Our orilli'at PO)
ti.at pleasure»
If yju waiit to spend e lot H' 'aoney, by all raeans, i'oel .'rpe.
^ut .'obel -*auroates :)n «'JCs «.*e dii.'fic^lt. -oj can "et t^ien Crom
m
Sw^deri Ix a yesr , but even there it ifc a rnass pi»>duct«
say that t ey are not
t they are« ^rleiinally
to a place ard askinr
C9U9e it had a very
a id .'DCs are cavicelled
is being "collected'*
xhas nme of tlie r )mance
postraark s/iowing where
he 8 roboed ^;s even of
A chec list by n w wonld eover 3^ papes or rnore, and I have none. It is >w
Bi-l jn Cards arid that'c much simpler* ß
I an nfraid I arn r, ot ^uch h.elp to you# Ihere is even a '^erman
Society of obel unuroate collect:>rs but I don't have the address, hoy
publish a Journal \-/hich (of c^ rse in Cier^ian) usuaily contains a bl^frraphy
of a Oaurerte (wbich onp ca^^. <^et al-^ost nnywhere el^io c-'^eaner) bnt also
news a!):);jt new star^.ps, I thin'<» It will oe usef :1 if yon kn Mat ^^^r-nan.
in tliat casG, write to the A^ner^ican Phllrtelic Research Library, Box 138#
State Col'e-^e kti^tTXX, ?bl., 160C1, *and «^sk f-)r t'^e address.
4avo a 7;3od time and a successful hunt»
Sincei^ely^
iju could also got in toi:ich with
Lionel Aucoin, ATA #703, an old Hobel
Prize eathusiast, witii whon I corresponded
years ago# his address is (still tlie same):
i|V Chestnut Street, Speacwr, i-lassachusetts, 01^62
John Henry <Uchter
Enclosed a really complete C'UiiGH ILL list, the longest of then
all« ;:>ome starnps are oniy in Minkus cat» No guarantee tliere won't be
inope. This is as of March 1S76.
>
(
3616 Coolidp;e St. N.E.
Minneapolls, Minnesota
March 20, 1976
l '
o
Mr. John H, Richter
1103 South University Ave*
Ann Arbor, Michifran 48104
Dear Mr. Richter,
I was plpased to come across your publication of a check
list for Nobel Prize VTinners on stamps in the 1968 March-April
and May- June issues of Topical Time.
As a young boy I was an enthusiastic collector of stamps
but as I entered College, my interests took me in other dir-
ections. The profession I chose in school w^s chemistry
and I have been employed as a chemist for the past twelve years.
As such, I have a direct interest in the Nobel Prize winners in
gener^l and the chemistry and physics prizes in pnrticular.
At this time I would very much like to return to collecting
stamps but because of the enormity of the )3;eneral subject, I
would rather pursue a topical collection on the Nobc^l Prize
winners. I was hoping you might be able to give me some
suggestions and helpful information on this topical siibject.
An updated checklist would be most appreciated, as well as
how you define what is or is not included ^s part of the
collection. The collecting of First ^ay Covers in this subject
also interests me. ^s thfs considered an integral p-^rt of this
topical collection? I would appreciate any information you
have. Thank you very much.
Slncerely
ff mann
y^ 1^/79^
(^
(
0
[)>A^
w4. )(tcXlZ\,
/ /„^VW-''»^
tx/u ^-^^»^
'y\Sü^^^>l/^^ä-^ ■
,x^f><rXX-
-WV
crvJL
A
y
UuytUi (l^c<^M^
C^ccrr\
( ,
(
0
ICo
i
>
^^/yu>L/C/^
73uvx
v^.-^'övJi-«:?^ yljüt^
CLa/W
A.f-^, ^^^^
r-TrvA-^«=^'^O^L --^^-^
n/vu?.
y^'
<&-vu^
^>^
hU^.^O^d-'i^V^^^^t^^^
^
OaW <^
C^y^Ajl \>
cA.-'«^ UjrotiJaC
7
<JA^A^
/
January 7, 1962
Dear Mr» Knutssonj
Since ^ just mailed a copy of the enclosed Hat of Scott
numbers for ^obel ijaureatee (stampa since 1958) to our friend and fellow-
Nobel-collector Mr. Lionel Aucoin (49 Chestnut Street, Spencer, Mass»), I
might aa well send a copy to you, too. 1 think this is a complete list for
all stamps issued since my list appeared in TT60. Mr. Aucoin promised to make
a check of Scott* s 1962 catalog, just out, and will let us know if there is
anything missing*
Naturally missing would be stam s of China (Mainland) which
thanks to the curious thinking in Washington cannot be llsted or traded in the
U.S. (whereas the stamps of all other ^ommuist countrles have a xmdeservedly
large market here) • Scott doesn't list China, but -^ am eure Gibbons does.
Scott has always been criticized for^their over-conservative policy as to which
stamps are "official" - but they dont care about the criticism since they have
a monopoly on stamp catalogs, - nobofly can cio without theirs, so it doesn't
matter what the customers say.
Hr. Aucoin i^ill contact you directly, too, as soon as he has
time. He also collects photographs of l^aureatee which he has them autograph
for them. i'his is fine if you like it. I prefer to stick to Laiireates on
stainps (the living ones den t usually get stamps). However, Aucoin is quite
willing to help the two of üs, and whoever eise might need aid, but like myself
he is too busy to run an ATA Unit. — By the way, i don't know how many Nobel
collectors there are: to make it a working Unit, you would need at least 20,
since usually the real work ie left to one or two, —
So long, and best wishes for 1962, too.
Sincerely
UA
John Henry Richter
10
y
n
A«
i »
Dear Mr. Knutesoni
I am much in your debt for your kind letter of 12 Septem-
b%Tp which I was unable to answer intelllgently untll today, and aino« it
wag Jiy (more or lese) annual New Year^a Resolution to answer ALL letteri
still aiting for replies, yours today is the first in 1963» Happy New
Year to you, anyhow.
1 have decided to join the ranks of Novel Laureate
collectors and to bring up my lists to the very latest* I now have a
CöMPLtTi» list of all stam s issued for Laureates and for the institutions,
and detailed llsts on each group of winners (total of 333 pereons) • I
am doing the last work on one sticky problem: which country to "assign"
the Laureate if he received bis prize in a different country from that of
bis national origin, or if he left the country of origin and prize-giving
later and is now a national of another country (I realize of course that
prizes are not avarded to "nationale" but to persons, regardiees of
nationality).
Once this is bolved I rant to write an article or two on the
distribution of prizes ^ some of tue implications of past awards and
sometaing about the criterla set up by good old Nobel (w ,ich prevented
awards to such ^reat writere as Ibsen and Holland) •
i also want to help you publish what i would think to
be a complete checklist with Scott, iilichel,ivert and Gibbons numbers,
maybe even i^inKus numbers (UinicusS catalo^s ixve ver> good but useless
for checkliste, as n body bothers to use ^inkus — too seiective, i guess,
and defiritely not Standard).
1 think it best that the biographical and awards Infor-
mation be by prizes, chronologically by award year* But the checklists
should be strictly by Name of Laureate, in alpbabetical order. Vve might
possibly have a second list (alphabetical by country, giving ONjL of the
catalog numbers, but shovring all staiaps issued in catalog number order*
- 1 recocimend Michel numbers for that, since ScottCsenselesslyj breaks up
by ••type" of stamp (postal, semi-postai , air, etC.) Much better to use
a number e^ stem from a catalog v;hich lists the stamps £trictly in
proper chronological order« This would help %\hen e add new ir^sues, since
it would teil US which stamps haveaiready been lirted (for each country)
before«
I also like to start a good cajnpaign to get the
Swedish Post Office to ch nge the monstrous design used for the 60-year
series; It is nearly impossible to recognize enyone bjit the first or the
first two of those faces, four or five in one line, and MQI well prinled,
not at all, at that. ^ould it be gga.nst all rules if they would issue
a series where ^OT uOKi, lnhi\ lÄü faces, (not profiles) are on any one
stamp? it certainly would make the series more meaningful, since so
many of tne earlier Laureates have no other stamps to tneir name as yet,
Let me kuow how things are going. This year, i will have
more time to devote to NOBiiL, because i dropped a couple of other cneck-
lists I had i;een runjiing. Can't do everything bj myself, to be sure.
Sinerely
0
John Henry Richter
ITOIIWlA I» T^^
41 Giramerstav
Tyreso,Sweden
Sept. 12.1962
Cv
k
Dear Mr Richter,
I am sorry I have kept you
but the fact is, that by t
old firm - that to build u
about ten weekly magazines
the biggest Publishing hou
thousands of domestic and
running wurely takes time,
spared time) so I am sorry
But now I feel I raust have
try to help all those, who
Prize Vinners' Unit.
waiting for an answer for such a long time,
he end of the last year I got a new job in my
p an archive of news-paper clippings to serve
(perhaps I never told you, that I work in
To Start with nothing but
and papers and to get it
my time (office hours and
put all my staraps aside.
se of Sweden. . . ).
foreign magazines
it has taken all
to say, I had to
soraething eise to do in my free time and must
have told rae, they are intere.--ted in a Nobel
So I plan to send out, within two weeks, a Short news-letter to teil all
that plans are moving forward for a Unit - and then I hope to be able to
publish a second, longer News-Lett4r in Deceraber, when our new Nobel
stamps are published.
I thank you for your sending me a copy of your letter to Mr Lundström,
from which I understand that you have other, better ideas about how to
write check-lists. It is not quite clear to me, if we start Publishing
a new, complete check-list in our News-Bulletin, that you want it in a
running, alphabetic order, all Laureates from A to Z mixed together, of
if you want them by Chemistry, Med 4 Physioloby, Physics, Literature,
Peace. I will do what you find raost correct.
Por the first News-Letter in December I suggest either a fifth of all
Laureates in alphabetic order or, sjjiy, all Lareates of Literature. So
I ask you kindly to try to rush your list, whichever it is, with all
the latest issues with Scott numbers, so that I can make them complete
with nurobers of different European catalogues.
If you send me a list of those US collectors, who are interested in a
Nobel Prize Unit, I will mail Nes^s-Letters directly to them.
Within a few days I will rush a copy of the head of the News-Bulletin
to you for approvil.
Hoping to hear from you really soon again, I remain,
Yours sincerely,
Karl Gunnar Knntsson
0
i
JOHM timia hICHTKR
U3^ £«Bt Park Plao«
ANN ARÜOh, iilCUlGAli
-(
1962
Hr* Einar Lundstroea
Friinaerkshustt AB
Haester Samuel agatan 3
STOCKHOLM C, SWKDÜli
Daar Hr. Lundatro«Bi
I recentiy raoalvad a oopy of your world oatalogua of
Nobel Stai&ps "Fadt Nobel 1962*, «hloh Intereata ae very such * not only beoauae
I collect "Nobel Laureatea on Stampa" but becauae» aa one of the asBoclate edl*-*
tora of lOPICAL I1M£, the Journal of the Amerlcw Toploal AasociaUon, I a»
particularly intereated In advancing the publicationa of uaeful apeciallzed
cataloge on any toplc, includlng, of courae, those In my oen fielda of inter«»
eata.
Wnlle 1 am of courae pleased to aee, at long laat^ a cat^og devoted to
Nobel Wureatea» I would wlah indeed that you had ohoaen a dlffereot method of
preaanting what ia, after all, a collectlonof ataapa devoted to the aaae are and
aubject fiald* Ihy then thia yery cumbaraoae arrangement by whlch the vital
Information on the ^obel ataapa ia giren in an alphabetlcal arrangenent BI
COUMTKK inatead of by Nobel ^&ureate7 And why, pray teil, are not at leaat all
stampa issued for the same peraon by the aaae country arranged tOU^kJttkija
Surely the moat important aapeot of a collection of staHfa for Nobel ^riae
winnera ie the peraona thaaaelvea, not the iaauing country, not the data of
laaue, nor, indeed, the catalog nuabera (you are to be pral8ed,though, for
giring not just ^cott and (iibbona niaibera*) If yoxi really wiah to i&sue a
catalog whioh ia USlsillL aa well aa aanaible in arrangement, pleaae ehange your
present arrangeaent for your next edition (and 1 hope there will be many more)«
The baeie arrangement ahoidd be by the naae of the Laureate« It f^as good to give
their biographical data and the statement of the reaaon why they eamed their
prlzea* But thia information could eaaily be worked in with the sectiona in whioh
the Philatelie information ia given*
To illufltrate the confusion which reigna soaewhat supreme in >our preeant
arrai^gMient (cspecially aince no index ia provided by nhich one could get together
all the atampa iasued for anyone of the Laureatea) look at pp« 80, where the aecond
of i^oltod*a Sienkiewica ataapa ia aeparated from the firat by a whole page devoted
to the Marie Curie ataapa, and where the ataapa for her huaband and her 8on«^in-law
are in tum ahown on p* 81, irtiereaa her own ahow on p« 79* The eaaieat way to
lick thia and aimilar problema would have been to ahow, in jaoji place, all the staaps
iasued by the aaae country for the aame peraon, with an index to the naaea at the
end o the catalog*
.^.mSm
-l^
I an v^ry much concem^d wlth the arrangement of toplcalstamp c&tiilog8 b«caus«
the majMdkty of thea are very poorly organlsad •» becauae they ii^r^ baing publiehad
not by topical stamp colleotora (who know «hat they v>ant and need> but by
stamp aealara who like to cater to thla ever-growlng nuoiber of Bttmp buyara * but
ara painfully Ignorant of the needs of thla cllentele«
fllia proper arrangement for a toploal atamp catalog Is that whloh oentera aroimd
the topic, ^hen you collect ^obel Laureatea on etampa you don*t care rmry mudi
which country issues the stamps- simply because you want to icnow about ALL tfaa
ötanpa iseued for the apecific winneri and tne Arrangement of the Faclt Nobel
catalog glves no help to thoae who want to know thla Tltai inforniatlon# But
even If, from the point of view of the dealer, you need a countiy arrangemait,
tiien you o .e it to your potential cußtomers to htiVe an alphabetical index. I know
that countrles of laaue are lleted in the biographioal part of the catalog (p»9-*37)
4 the Laureates who "have no etamp" could well have been left out) but no
page nuiaber is given to help you find the country, and even then you must check
the entire country in order to find all liatinge« Look at the staapa iaeued
by Germany ^ i^d how diepersed are the stamps ist^ued for one and the same
Laureate*
I hope you will not take thia critlcism aa a depreciation of your
effortß* X r ther hope that it will be helpful in making the second edition
far more uaeful to topical collectors of ^obel Prise winnera - and that number
of collectors will grow quire rapidly, aßpecially if a GOOD catalog ia available«
In this country, the American Topical Association, second-largeat atamp society
in Aiüerlca, with over 6,000 member», will eoon have aNobel Priae Unit, and
I hope to laaKe aome useful contributions to it when it seea the light of day,
The encloeed list is a liat of omisaiona, errora, and additiona whioh
i am sure will not be unwelcome» ^e need a good i^obel Priae catalog badly^
and Facit ^obel ia at leaat a good atart«
Reioalningj
Hoat sincerely youra
John Henry Richter
July 15, 1962
D^iLT Hr. Aucoini
Todüy 1 enclose the fotod of ^^obel isaureatee whieh 1
f^appen to have on hand^ found in various placee» just in c&se you need
on# or aoffle. All your8| no nead to return duplicatas,
Fvom Stockholm 1 had a letter froa tha publisher
of tha ^^obal catalog, thaxiKing laa for my eftort and talling me tuat
thay tumed over the letter to tiieir aditore« Fine, but Uie Lord aione
kno?0 wheüier they will aake uee of the Info, and the suggeeticmSi ae they
•urely should«
Mr. ^ut&on got a copy of tha lat er^too, ^t han't
replied yet* 1 do think it would be nice to plan for a Nobel unit,
1 decided to keap ay intereet in ttiie field, ae well ae two or three
otherei <r^nd give up the reet« It juet oan*t be done, one cannot keep up
more thentwo or three checklistß, quite a aide froa the cost in tlme
and money in joinixig too mfiny groupe, n matter how interesting It mi^ht
be«
Write again if and man you lika« le ought to etagr
in touch pdth each other« Naturally^ i am keeping my eyee peeied for new
eta upe for Leureatee, didn't find any recently, but many more will ^e
Coming 9 1 hm sure«
r
Cordially
0'
AUCOIN BROTHERS
• Insurance •
49 CHESTNUT STREET
SPENCER, MASSACHUSETTS
TELEPHONE: TUXEDO 5-3794
Mr. John Henry Richter
1436 East Park Place
Ann Arbor, Michigan
Dear Friena :
May 29, 1962
u
Thank you for copy of the letter that you sent to
Gunnar Knutsson. It was most Interesting and I appreciate it
very much. It meant a lot of v^ork on your part but I am sure
that Mr. Knutsson will appreciate it ana it will help him
if he plans to issüe another Nobel Catalogue later.
I too appreciatea it and with your letter I am making
the necessary correction ana aaaitions in the Cat.
Best wishes to you.
Sincej'ely yoj^rs.
Lionel Aucoin
o
R€PR6S€NTING ' ike
T'ravelers -h^rtford, c o kn e c r i c u r
\
AUCOIN BROS.
49 CHESTNUT STREET
SPENCER, MASS.
TUXEDO 5-3794
Representing
QUINCY MUTUAL FIRE INSURANCE COMPANY
QUINCY, MASSACHUSETTS
Jan.
-5
1962
o
Mr. John Henry Richter
1436 East Park Place
Ann Arbor, Michigan
Dear Mr. Richter:
Receivea with the greatest of pleasure your nice letter
of Dec. 25th with list of new stamps picturing Nobel Prize Winners
since your last listing. I am inaeea most grateful for this. I have
been so buriea up with work that I have not haa the time to go thoroughly
through Scotts Cat. for Nobel Prize Winners. I hope to soon. Will
certainly let you know If I find new items.
Thanks for aaaress of your Sweaish Corresponaent .
I possibly will arop in a line seeing he correspona in excellent English.
I woilila not like to tackle any new posltions for lack of time but
wouia be glaa to help out if I can.
list of N.P.W.
I get Scott, each month so from that can continue my
3
I hope you haa nice Holiaays. I aia. Will be very busy
but always manage to sneak a couple minutiaes to keep up with my Nobel
stamps. Just receivea toaay the new Nobel Stamps from Sweaen ana Norway
from my aealer.
Must close now. Thanks a million for everything. Will
pass on Information to you if I run accDSS.any. I have written to
Nobel Prize Winners 1961 ana i960. Receivea Auto graphea photograph
from Donaia A. Glasser, Or. E. Segre, Dr. S Ochoa, Prof. Jaroslav
Heyroksky from Szech, autograph paper from Prof. Willara F. Libby.
Have written to others.
Best wishes to you always.
In haste.
regaras,
^^ '^
Lionel Aucoin
S A V I N GS
T o
POLICYHOLDERS
FOR
O V E R
10 0 Y E A R S
f )
AUCOIN BROTHERS, Agents
49 CHESTNUT STREET, SPENCER, MASSACHUSETTS
Telephone: Tuxedo 5-3794
o
Jan. 17, 1962
Mr. John Henry Richter
. L436 East Park Place
Ann Arbor Michigan
Dear Mr. Richter:
Enclosea is article I ran across in Linn^s
Weekly Stamp News. I have oraered this Catalog from Sweaen
ana expect it anytime. No aoubt you have oraerea one or will
if you haven't allreaay aone so.
Woula this be your corresponaent in Sweaen?
I have buriea up with my work but shall try ana
get caught up in my Nobel Prize Collection. I have aaaea
autographea photographs from some of the recent ones.
Kindly return clipping in s.a.s.e. for I want
to sena it along to anpther friena who collects Nobel ana no aoubt
he will want a Cat.
Keeps one busy.
Quite a few new ones being issuea for Dag Hammer.
Until next time , gooa cöllecting.
(P^W»ws|u^
a
Sincerely yo
Lionel Aücoin
49 Chestnut St
-Spencer. Mass.
Kepresenting Hak t FORD 1^" IKK Insu ka x c k Com fax y of the
Hartford Firi: Insurance Comi»any Groui*
HARTFORD 1 5 , CON N ECTICUT
Deceaber 25, 1961
( ^
Dear Mr. iuc»int
I am gl6d to have your (2nd) letter, of Nov k9, wh ch expltin«
quiU well your situttion fand interest r«gftrding th© Nobel Laure&teB. There Is no
reason why you cannot become an «expert» - you have the Interest and the necessary
f&ctual background in Uie books already «■ at hfcnd, and all y ;u need is OHt good
a. d reliable liBt of the ^aureates, and maintain it. I would just say that you know
•nough älreadj to be the klnd of expert coliectors need to lean on.
i am quxte interested to hear that y u went beyond th« eUrap-coliecting
Bta^e ajid aave m autograph coliection r.hieh oaght to be more valuable tnan wiy lot
of etampe anyho». ^ut tüie ia i;ot the problem. i am iimiting myself to postage staaps.
•Ad lorget caacellations wid all the "speciala" whioh are umially aade to order ik for
peopl« to »hom the ordinär^ inciaent of a ne* etaap isaue is not enough. (i i.ave no
uße for flXJs either).
1»11, as Lo a üatxaf complete list of all stamp» of those i-aureate«
on Btaape: I thi.=k mine ie fairiy complete, diaregardlng ttie fact tnat a etami. i» not
properly »iseued« and lißtable until announced in Sc^tt'fa «oathly -oumal. »aturidly
i. beef about Scott« a arch-conservatire point of view, and am g^ad that in taia field.
at least, there will be no uanger of Scott failing to ilst any Vexcept ol courw
üoan>uni6t Cnina, «mich a.ght have coae up «ith a Tagore stajnp thi» year), But we
can crosE-check with «Jibbone and »>iichel t-nd ao on.
In Swecien livea a man who wants to ^et enough Klobel collectore to-
gether to have a AT. Unit recognized, and 1 told hia ^ will checr hi« froo the side-
iineß but wilj. not aEsume any kina of offlce in that onit, having «y hande tied up
more than enough already. But x «^uia giedly iieip hiic rith liets, etc, and Inform-
ation if he needs any, or if anyone eise does.
. , , , ■^ enclose e liet of thoae 50 plue new etanpt nhich is ooetlv what h&s
b«en iesued since my IT60 liet appeared, through üecember 1961 listinga in tM,
c *'!.*^?v?* * ^"^ ^^ "°'''' "*" ^" Sweden" who wants to publish a complete list .ith
Scott, Gibbons, -ichel and ivert it numbers. WO liPi. KüMBütS - „hich «re not n^ceaeary
here since so very few stampa are involvod, anyhow,
Frtte again, whether you need help or not. And aerry Chris tmaa & Hrnw
iear to you, too.
wi icerely
John Henry hichter
/.
o
AUCOIN BROTHERS
• Insurance •
49 CHESTNUT STREET
SPENCER, MASSACHUSETTS
TELEPHONE: TUXEDO 5-3794
Nov. 29. 1961
Mr. John Henry Richter
1436 East Park Place
Ann Arbor, Michigan
Oear Mr. Rijhter:
o
o
Thanks a million for your nlce letter oT Nov. 12th
v^ith all the wealth of Information. This is my busiest time of the
year so if hampers me a little in answering more promptly,
I ao not want to be the expert answer man pertaining
to Nobel Prize Winners but I am glaa to help anyone who neeas a
helping hana in this fiela. I have receivea a few inquiries and
have been most glaa to help them along by giving them the necessary
Information. I cannot sena them a complete list for such a llst
is never completefor there is always aaaitions. I usually refer
them to ATA to get copy of their publication which contains list of
Nobel Prize Winners. If they ask about a particular wlnner then
I want to be in a position to answer if they have been honorea on a
stamp. Some ask about how to get startea, where to obtain a list,
or if they are enough to form a collection of same. Some eviaently
believe this woula be a gooc3 topic to collect. I receivea a letter
from a school teacher in New Zealana ana chilaren in her class
were collecting stamps ana wantea to know about a list of those Nobel
Prize Winners picturea on stamps. I believe you are or coula be
the expert answer man. Once I can or feal sure I have a complete
listing then by following Scotts Monthly I believe it would be
easy to answer the questions. I coula not fina the time to type
out auplicate lists when they are so many. I can ana will list
a few ana as a rule teil them to oraer such a number from our
Association which contains the listing. You say there are over
50 new issues since TT 60. I am glaa Norway ana Sweaen are to Issue
stamps each year honoring the winners of years past. It will spur
me on to collect or to aaa each year autographea photographs. or
autographea stamps, of the winners each year-. I have been collecting
autographea photographs of Nobel Prize Winners for several years now
for I collect autod^raphs besiaes the stamps ana combine both hobbies
together. These l^st two or three years I have been a little lazy
I guess by not Jj^ wjnting for them. I will however make it a point
R e
to get list of
PRSSENTING • ike
winners each year ana write to them.
iravelers • h^rtford, c o kn e c r i c u r
(i)
o
AUCOIN BROTHERS
• Insurance •
A9 CHESTNUT STREET
SPENCER, MASSACHUSETTS
TELEPHONE: TUXEDO 5-3794
(2)
Worla's Almanac ana Information Please have a list cf winners each
year as well as past winners. I have four books on Nobel Prize
Winners namely 1. Nobel Prize Winnees in Physlcs by Heathcote.
2. N.P.W, in Ghemistry by Farber, 3. N.P.W, in Mea. & Physiol. by
Stevenson. Also Nobel,, the Man ana his prizes publlshea by Nobel
!Pounaation. All very informative books. Then I receivea a book
from Sweaen that give all the winners up to 1959.
o
As to senöing you a compl
ana shall sena you a list
Office is a task these aa
know when I shall have it
so many pages of the Scot
have it aone. As to givi
piece meal Information wh
wants it. We shoula enco
I woula be very happy to
Just on this topic. Anyh
later. Shall inaeea cont
expect too many letters i
my honorable position.
ete listing of the
when I ao get it a
ys ana I can work
re4ay. I coula po
t. Cat. when I fina
ng out Information
ich at least is a h
urage more collecto
See it grow enojgh
ow thanks for your
act you if I run in
n this fiela. li s
winners this is quite a task.
one. Running a one man
mmm^ on list but ao not
ssibly run through
the time ana soon I woula
I can only give out
elping hana to those who
rs to this fiela ana
that we coula have a unit
help ana shall contact you
a fog, however I ao not
o I woula have to relingulsh
Collecting along this fiela
a faecinatilng fiela for me .
Al.'raa Nobel which is a gern
Caras (picture of Alfrea Nob
Alfrea Nobel Stamp from Swea
Albert Einstein, Thomas Mann
cara ana have same autograph
over 100 of these. Then I h
ana have the stamps. I am b
on them seeing I have now so
of all of them.
for years you
I have an a
of my collect
el on Cara wi
en) autograph
y etc. I pla
ea by a N bei
ave First Day
uilaing these
many. Shall
can be sure that it is
utographea letter signea by
ion. Then I have Maximum
th First Day of Issue Of
ea by such winners as
ce a Nobel Stamp on a white
Prize Winners. I have
Covers of the Nobel Winners
ana shall start an album
try to get blocks of four
Shall glose now for I have much to ao. Thanks again ana feal free
to write anytime on this subject. Shall arop you a line too if I neea
help ana when I have list reaay.
o
P.S. I aia not volunteer f
Job, I was askea to help ou
seeing I haa been collectln,
this line for years, fealt I
quite a bit but I
REPRSSeNTlNG
expert
ra
vele
rs
HARTFORD, COMNSCriCUr
HoTember 12 , 1961
« j
Dear Mr. Aucoins
r.
«
I «in very gl ad to htar that yOu will aoon receiv« th^
^ombinad Scott 196i, b^cauea ^ am not too Sure i have "all" tha staaips of
Nobel aureates ist-ued sine« i December 1959, which Ib about th« dlvidlng
line between agr second llet (TT60) and whatever was iseued sine«.
If you want to b# the expert an »wer man in thi« field, you
bettar have a "completa" list. Xou listed, in your letter, 6 or eeven stamps
isflued in 196ü-6l, wheraas j«y list of additional etamp» (t^ince TT 60) hae
over 50 new issuas, inciuding a few older onee »hieb are Bis sing Iro« aw
list of n 37 and IT iO., -^aturally> i want to wait a llltla before c ming
up with i«l8t No. III, espfecially aince thera will be ecane new stamps for
Hamaarskjoeld. Bagin ingnthi« i^eceoibar 10, "orway and Swedan will issua
each year one etaap sat of 5 (dapending on the nuaber of winners) honoring
tha vfinnars of Bixty years earlier (in other word», in I96I those winners of
1901, etc.) Th IS will ia tlna ba a collection of ovar 300 peopla. Wlth tha
I96I winners inoluded, there are at pracent 326 persona nd 8 organlxations,
who have won one or par^s of one prise. (32^ dlfferent persona).
You should also get yourself a good book on Nobel i-aureates
(the »ore recent, the better) ttnd raeke an "Authorlty Llst»(which 1 have, too)
Hstlng the winners by the prizes, in the fire groups, and perhapa alao a list
of countrias and their winners. If you want to glre reference servica in thia
field, you will have to be well equippeda
The best book on ^^obel Laureates Is (in Lnglish) is Henrik
Schueckt Nobeli the man and his prizes. Norman, Oniversity of Oklahoma Press, 1951.
^nfortunately, the very füll Information onthe i-aureates goeb only up to those
of 19^9. Ihe best book in any language is tmst Meier« Alfred Kobel, »obelstiftung.
Mobelpreise. Berlin, l^uncker L Hu»blot, 195^, and coversall winners throu^h 1953
(ül prizöß, 276 fxk lauret^tee. If you know ^exinan, you are in good shape.
There are two or three older books covering prize winners by
•ubject (one for ohea.stry, one for aedicine, ona for physics, and a poor ona
on litaratura. They are no» too old to help inuch.(lvery public übrary nas the«).
Sinoa 1 hope you will nake a teorough eearch of your Scott kAtakog-
I would rather you send me a copy of your findlngs, to be checked a^^ainst mine, be-
t*Ük!«?^,i **" i^^v'^* complete and i have no way of checking on «hat is miseinff
I check Uirough tha -onthly Scott Jouma and occasionUly^iss^ma. '°^"^"«*
ß—H-« .V,« 4 - ^ ^ °°* ^" correspondanca with a Wobei Laureate coilector fro«
n!lSS?e!*^° ^* "^'^^ ^«^ * -complete" listing with icott, Gibbons, and othe?^catalog
>1
I think th»t we ehotad not gir« inform«ti<m on thls Bubject untll w« har«
iit least a oomplete ilsting of all Nobel etaapa in Scott. The foUowlnf
wer« NOT Istea In my two liat« (TT 37 and 6o) und should be aüued»
(The Information rill aleo appear te when njy new checJclist comat out at tfae end
of 1962 or Bo)i
CARDUCCI
CixhiJUCCI
CAi-OHiCüI
CKURCHILL
CiiUHCHiLL
San MÄrlno 239, 19^15 (text iß by C&rducci)
ItAlian colonlei C^enerAl Issue) 7, 1952
ae well as Italy 27^;, 1932, and 728, 1957.
Greec# 568-73, ki95i
XamoD (üM Bat?) not catalogad by Scott
I have 1958,1959 and 1963 and 1961 atampa lieted «« (ät leaat one or morm) for
the following, imo are not aLL newcoo^rs tophilatelys
ARRHENIUS
Dur an t
Elnatein
Fin sen
Heiden 5 tarn
Joliot-Curie
Kooh
Branting
Lagarloef
Uarconi
Ilarahall
Swedea
Fraace
Balgium, Chile, Ecuador, donduraa, Polana, Viet-ÜÄin, Sweden
Poland
Denmark
Sweden
Hyngary ...
Geraany (Berlin and ü*a»t), Romania, Ruasla
Sweden
Sweuen, Euaaia.
Czecho alovakia
Gei^uiany (Veat)
Mistral, Gabri^a Chile, Uruguay
Sanaen Norway
Pavlov Argmtiaa
F&ther Pire (L'Burope du Caeux:, B 638-i(lX),1959)
Planck Germany (Eest)
Schweitser Gaben
Tagore Argentina, Brasil, India, Russia
#
IhiB nii;. helpyou to look out for the new Iseue». Send tm a llst of the Scott
VJuBt the nuaber and the year, not the defilgn number) tmd then ^9 will km compare
your findings with my current Vnot yet final) listings. Possibly you idll find
ßome othere not lieted abo^e. ... * ^ ^ ** ii«u
i will be glad to help you estaUlshing thie auttoritatlTe llet, for witwut It
you cannot giye InformaUon. tt 1« a fascinating field and deeervee «n.x«t« -coilecUoi
and dissenination" of accurate informetion. o^w.vi
If you h6ve any uestlon, or a probier, JÜet'f Ire it in my direction.
^Hobly^jours
LC^
y
y
y
^f
AUCOIN BROTHERS, Agents
49 CHESTNUT STREET, SPENCER, MASSACHUSETTS
Telephone: Tuxcdo 5-3794
Oct. 28, 1961
o
Mr. John H. Richter
90 ATA
Dear Sir:
I too collect Nebe
thöt appearea in May-June 1
I was askea by ATA to give
regaralng Nobel Prize Winne
I.Ist at all times. I have
ana aavisea them to oraer a
March-April 196O issue I ha
They might be more but this
Scotts. Monthly. Will you
since March-April I96O If I
1 Prize Winners ana have your check list
956 issue ana "^March-April 196O issue.
Information to those whc want same
rs. I therefore want a complete check
allreaay reclvea a couple inquiries
bove back issue from ATA. Sinje
ve maae up this aaaitional list.
is all I coula fina from listings in
aavise me from yourlist of new aaaitions
am missing any.
Robert Koch-Russia Scott #244?
Geroge C. Marshall-Germany 821
Dr. Albert Schweitzer-Gabon-Cl
Henri Dunant-Vite Nan #136-139
Dr. Niels Ryberg Finsen-Denmark #? Do you have this Scott number.
I am now waiting for my new combinea Scott.
Rabinaranath Tagore-Russie 2467 also Brazil 926.
I am enclosing a s.a.s.e. Thanks .
I|
TopJ.^
ionel Aucoin ATA 703
a
Representing IIartford Firi: Insuranck Company ö///?^
Hartford Firk Insurancf Company Group
HARTFORD 15. CONNECTICUT
l.
Hort. A9 1961
Dear Mr. KnutftBont
Ju8t to ahow 70U that 1 o«ii «xißwar latters faster thaa '*U8ual"f
hara 1& my raply to yours of 28 Oct, It eo happenad that your lettar c&oia aurlng
my aimiial check of the ^obal L&uraataa liste which I ealntaia becauaa this la
a Vary old Interast of mlae and I thlnk 1 am about Uia oniy cma wlthln mllae
who hhB an absolutaly complete record on the niimber of prlzee and laureatet^ etc*
tliery year I get the pertinent InforAatlon • and I notica that the newapaper
accounts are nearly always wrong (HaaÄarakjSld ie not the firet winner to died
before the award could bf ma.de - '^b every ^merican paper stated. Onct* before
the candidate waa choeen but üled bafore the award could be announced or made^
(Can't teil offhand who it waa. It vaa not Fried (Peeee 1911) alttiough he euat heve
dled rlght after the avard«
To yoiirletter, specifically«
1« Ie6| you can count on ae aa a helpful hand (plus the rather ext^iaive reference
reaourcea of tixe ^nlv, of i*iichigan Ji-li)rary)
k. 10 stampe a year for the laureatea of 60 years ago le not too bad, ^a l^ng
aa the denamlnationa are kept low* (will gladly make eoae deal wlth you
tm to aeaure me 1 copy of eaoh^ waich ia all I need),
3. SCOTT NUMBü^KS: Thoae not lieted in TT 37 md 60 will fola.ow later in tde lattert
4,« I have a problem^ al i^ti I don't think 1 have li&ted any stamp whieh wae
later rel&sued with a auroh&rge or oTerprint, like the ^arduccl set you
Mntion» Therefore 1 will have to recheck my catalog (Scott 1960)# I do
get the fflonthly Supplement (Scott ^«onthly Jo\u*nal| on loani ond copy all
pertinent Inioiiuatdon, but of c uise ttie aadltions ehow up onoy in the
next annual, and i don t buy the cataiog every year (too expensive now)»
5, CHORCiilLL: If the name of a Laureate is proadnently shown on a stampf or his
or her portrait, or anything ik tlhiiXJTLY connecting the desiga with that
peraoni I do include it in the lietlng* I didn^t icnow that his name is
on the page from the Hansard (Greece 1934)9 but X knew that ^Israeli 's
naae is there^ so 1 will add uhis set uaider ÜHüiiCaiLL«
6, TAGORfis See belor In the listing. India of curse had a Tagore now again, too.
7, DAX Qk ibSlihi I have noae at all^ and conslder the I^AX of issue uniaportantt
the year f c urse ia important. I do not list the Scott designation for
the stajsp desiga^ ^^ly ^be number assigned to the stam in queaticMi« This
glTes less trouble than listing both« I am not opposed to deslgn liatings^
but the Point is that the same deeign may well be used for 3 or even more
ktampSi and listing them be iesign would not give us a c mp.lete list of
the stamps« I thxnk the best ia to list t^^t appropriate stamp by the
Scott V stamp) number, with the ^ibbons, etc. nunbersadded*
8, ROYAL üiChANGt: Yes, this is a valid Nobel Frize item, ^ut it should be listed
separate from the naines of the Icvureates* I aiso hold that atamps isaued
for the iNTiitNAXlONAL Red Gross are Talid (not tcioae for naUonal RC socie-
ties). You will notice that ander PlfUL 1 list the beigiio:! &et iasued to
CO xemorae the Organisation he founded • altno.'gh ide name doeenot appear«
&ta.:.pa with Nobel s portrait are also ok, naturally.
9« FDCsy other cancellationsi 1 do not record or collect tnem« i4ope (for your sake)
somebod,, eise does. I have long foioght agalnst these ^philatello specialties"
because tney no ioi.ger are natural onee; it is all a laade-to-order affair arid
•iP"
-2-
?
11.
12«
therefore not genuin« post«! Issues« But If anyone elM oaret^ he is
free to collect those iteoui and pay throuii^ the nOM for thaii*
Photost I don't have any since rr^ Idaa of a toploal collection album le that
the stampa axone shuld teil ttie etory, tnd what uaa 18 a larga pictura of
tha i'aure&te If his m faea ia on tha ßtampi anyhow (thera ara of couraa
axaaptlonst tut so are thara for any rule). However, to illustrata
the i^e'F.s-Bulletiri, I w:)uld think It mi^t ba even prefar&bla to showlag
the stamp, nleee the starr.: can be graatly enlerged. Illuetrations of
the slza ahoan la Scot or i ^i bone are much too iaall,
If you find it very h&rd to obtain copiea of A-&ureatea or earlier yeare,
(one coald ea»ily ccpy fr:>in illustrations In biographiei, or even enc^clo-
pedife~a 11 copying them le x relt^tlTesly x inexpeiisive) , then l «fould ba
willing to obtain the hard-to-get onea lor you. lliare ahould reallybe no
Problem in . our caaei Uie officie.1 annual pabllcation of the f^edlsh Acadany
and the ^obel lnsti^ute haa a photo of every winner, plag his bi »graphy,
plus the text of hii speech at the ceremony» Ihoße photos cre excellent*
I am aure the Institute would grant you pemii^sion to eopy thoee, if ßudi
a permisaion Ie even neceasary. •^'here are now a gi'owlng number of bocke
likes Nobel i^riae l^innere, 1900-1950, or even up to 196D, eoae of wtoidb
are, I am s^ure, fAly illuctrated* {tiere is the 1-lbrari« speaKing: chedc
witl: your librariea , public or otherwise) .-—
i «01 even wlllixig to bay a copy of the next book to appear, lecause I ui
•aming soisethlng from the uescriptio&s of the prize-winnlng seien ti 11c »ork
done. Nc;turaliy, i htve to read it in ihgiish or ^r<mch, —
Here is s. list of all the ^aiureates ^ho htre appe&red on staape, ee far as ■^ know,
and «dio vrer» not mentioned, or .helr stampe iisted, in TT 37 or TT 60t
(stamps missed, or issuad sine« «^an. 196Q)
ARBUiSIUS
CAhDUCCI
by GC)
CHURCHILL
DUMiNT:
Sweden 5A7-ii9 1959
France 93A 1959
(additione) San Marino 239 19^45 (text is
Itallaa Coloniee I(a126} 1932
«iBo« Italy 274, 193a «ad ^^«^7 728, 1957.
Greec« 568-73 195-^
Tmmi (not recognised by Scott)
BtLGIUM B3A6 1959
CHILE 322 and 0217 1959
ElMSTüIM
¥Ubk»
jouor-Cüiat
iAiUAlöR C375
HORDUiOS EA5
POUSD 870
VILIMAM 136-19
SWM>£M B^7-4B
Poland 682
CviMrk 377
Sweden 5^^1-43
HüHüaRX 1319
1960
1959
1959
19SS60
1959
1959
1960
1959
i960
iS/Uy/i
If
GUkONX (BüiiuUi) 9N173, 196(
UbhitiiNX (MSt) 521 i960
hOMANlA 13^7 i960
hii&blA 2-U7 1961
iiliWAIIAiii^ M
-3-
(
LAQjuhLOjÜP
MARCONI
MXSThüL. QAfiiaHiA
Swed«ii 53ia-36, 195B
üSßR kllk 1959
CZi!X;^wöiX)VjdfLiA 952, 1959
QiiMüN]^ (Wi!i)T) 821 i960
IAN&]!«
PaVLOV
PlRK
PUNCI
SCHAMTZM
TAGORÜ.
CHILE
30Ü-301
1958
CaiLÜ.
CB2
1961
URUGUAY
6^-42
1959
MGKWAX
(just laeued)
ARG^MIUA
664
1959
BELQIUM
B63&-40
1959
U^i(MANX (iu<.ST)
383-4
1958
GiiüON
a
1960
BRAZIL
926
1961
üivGUiTlMA
715
1961
IM DIA
341
1961
USSR
2467
1961
1961
(D^Europe du Coeur)
This inclwies any stampg listed in the Scott "^onthly Journal through Üctober 1961«
Please check anä 8## «hether anyone le mlseingt or whether any ßtaotp you hare
listed in your recordc Is not in mine* I thlnk i am cüm^lete but one usually
Bissee ßomething«
326
Including the 1961 winners just announced, there are MI perscms^ixon who nave
received the füll prize, a half, a third or a fourth of a prij&e« IJe^dame Curie ie
the only one who received two priiee (total of 1^}. '^ere are 8 orgaalzatione
irtio on peace pri^es, including the Intematic^ial Ked Gross which won 2 füll prizes»
The 326 persons, by nationaliby or citizenship at the time of the av^ard (a someti
difficult matter to deterii*ine)"came fro«" 30 coui;trles.
77 li.b.
51 üenaany
51 ^reat-Britelm
36 France
17 Sweden
13 Switzerland, the tkxm six countries with the raost laureates, accounting for
2^5 of the 326, or 753l*
As to the prises (dirided or not) and the L&ureates (füll prize or less)t
oes
Chemie try
Uedicine (k Physiology
Physics
Literature
Peaoe
53 prises
52 "
55 •
54 •
259 Priies
65 laureates
79
76
56
s
334
Incl« Mme Curie
incl. ^e Curie
(7 different organizations,
received 8 prizes)
226 persons (225 different per&ons)
Well, that*s all for today, Souna off i soon agmln^
please«
4l aimmeratav
T/reao^Sweden
October 28 .61
Dear Mr Richter,
I thank you rery rauoh for your klnd letter of October 23 • whloh
arrlved yeaterday and I am Tery glaä to hear from you aa I am very
ke«n on atartlng a Nobel Prlze Wlnner Unit* I underatand from your
la er, that you are too busy to take over any organlzlng work for
such a Iftilt, but I never Intended to push over all work on you - I
am ready to do all organlzlng work at thla end and alao prlnt a
Newa -Bulletin* But aa I alao underatand frora your letter, that you
have apeolallzed In thla toplc, I do hope that I oan oount on your
help as a oontrlbutlng edltor???
About your feara for a complete aet of all 300& Laureatea ♦ ••! can
teil you, that Sweden and Norway have declded to laaue, on Deoemberj
10. year eaohj, new atarapa, plcturlng the Nobel Prlze TTlnnera *^of
60 yeara ago", atartlng thla year wlth the Wlnnera of 1901»
Thla will of^oourae qulokly cauae a growth of the number ^f collect,
tora Intereated in thla new toplc* ••
I had hoped to be able to laaue the firat Newa-Bulletin on Deoember
10 • thla year In FDO to thoae who are Intereated, but to-day I do
not know, If I oan manage thla. Well, perhapa , if -for Inatance-
we choae only to deal wlth the Llterature Wlnnera in the firat
Isaue •
. •
So I aak you kindly to help me by aendlng all additlonal detalls
(l have TT 37 and 60) Includlng Scott nunibera (then I add Zioraateln,
I Michel and Yvert nurabera at thla endl)
Here are aome questlona:
Carducci la plctured on Italian colonlea titallan stampa in other
col'^ura and overprinted **Oolonie Italiane' ) 75 o. carmine
an jn Aegean lalanda (italian atampa in other coloura and overpr*
**T.QnlA Ttaliane DellÄgeo"
narae la plctured on x Greece atarapa (of 195^?) whlch
ritish Parllaraentary Protocol of July 28«195^ dealixg
question. And on a Yeraen stampl ?l
Argentlne, Brazll. Scott numbera ?
\xr firat Hat, aorry: it is OK - in your aecond Hat
1932 .
V
3an you atate day of laaue?
le Swediah atamp to our toplc: 10 öre Rikadagen 1435-
;he Royal Exchange, where the Swediah Academy meeta
j3 Llterature Pricel What do you aay?
wnat do you know about any special cancellationa honouring Nobel
Prlce Wlnnera, If there are any? Have you any ^ total laaue" flgurea
of any alngle atamp? Have you any enlarged prlnt ed picturea of any
of the Llterature Wlnnera atarapa, llke B Shaw in The New York Timea
of November ^. (l have the Swediah, Turklah and Ruaaian lÄgerlQf
I the Berlin Moramaen) • They will help me prlnt the Newa-Bulletin, whlch
' I fentend to prlnt by electro-atencil» I have Juat made a Newa-Bulle-
tin for the German Study Unit "Poatal and Tele Communicationa" whloh
II aend to you by aeparite raail^to give you an Idea of what It^looks
^llkel
Yef, ,Tyreaö la near Stockholm, about ten Engliah mllea Southeaat*
Hoping to hear from you agaln really aoon, I remaln,
Yoxxrsy toplcally.
KarF Gunnar KrK*t
aaoir
AEROGBAJIL
Q,
FLYGPOST
PAR AVION
)
V..' I •
/
" ..•'•..*-'
t,
z'
r--.. ^ ■ --^ ^
'-1
Mr John Henry Rlphter
1436 East Park Place
Ann Arbor. Michigan
USA
avsändare
SENDER
EXPEDITEUR
ABSENDER
4l GlramerstaT
TyresOjSweden'^
'* ■ .
V .
•/
-^i
A
FlYGBEFORDRAS ÖVER HELA VÄRLDEN UTAN
TIUÄGGSAVGIFT. pEFORDRAS ICKE SOM AERO-
GRAM. OM NAGOT LÄGGES INUTI.
i «
GODKÄNT AV KUNGL GENERALPOSTSTYRELSEN
i •
Ifuhgdohlf, Nybro
w >.
Octob^r 23, 1961
Dear Ifr, Knute eont
I muBt apologlsa several tlmes over for the overly long d«lay In
answering your interaating letter of March 3. it naß not lack of inter-
est In your propoaal conceming a l^ovel Laureates Unit, etc» «iust a great
deal of profeBsional work (I am the head of a fairly large research library
in the University of Michigan) and aßaorted extra-curricular research, much of
of it on bahaif of Älii tand, naturally, honorary). i just reached
that part of the big pile of unanswered mail which brought your letter
to the fore, and it's high time I »hould anewer it. 1 juet saw tne ave-
ning papar with the announcement of the award of the Paace Frize to the
late Dag Hammarekjold, so onnBh surely eamed and >et too late an honor*
Few Americans still realize now much they owe to thie man*6 work, and to
the UM ae well«#«
I am not expecially anxious to ba the heart and soul of yet fcnother
activity, much ae 1 am interestad in i^obal Priza Laureatea, on stainpa or
off, It happens to have been soinething I have v-atched for yeara, and kept
accuraterecordß on how got wriich prize, etc. It also helped me to lecOTi a
littlemore in the field of natural ßcience» (on literatura, I usually
disfegree loudly with the choice of Laureate) .
Ihere is no ünit now wiiich devotes it» tima to the study of
Laureates on Stainps, and my own checklists (No. 2 appearad in TOPiCAL
Tiilt issue no 60, r-lar/ April i960) is ab at the only contribution in tuis
fleld. Kor have 1 had much correspondence on the basis of the cheokliat.
I wonder whether you have buui written to anyone eise ab ut it.
^f course i would be glad to correspond «vith you, and keep in toach,
since more and more Laureates are bound to show up on stamps as time goaa
on. 1 would just leave it there and perhaps write an.ther storj ior TT,
and not organize anything just yet. To build an aTA Unit taKes an awful
lot of workana at leaßt 15-20 members.
I also hope that no country will come up with a "completa set" of
all 300& i-aureatas. It would be vorse than the unfinished series of Popea
on ^'anaaa (they were talked out of this monstrosity before it got too
badj. I think the idaa Uxat each country ought to honor its own Prisia win-
ners, makes for more variety anyhow. Perhaps Swedan will eventually honor all
all of its 17 Laureates (Ur. Hai:iinerskj6ld is no. 17). By tha way, I hava
Swadish relatives (in Stocksund and elsewhere) , so I know a little about
the land and the people. I take it that Tyreso is near Stockholm — 1 don't
have my atlas nearby.
Do write again, if you like, and if you can forgive the long silenca
I will try to ba a much better correspondwit in the futura« 1 hava i*iat I
think is a completa checklist, up-to-date- of Nobel Laureates on stamps,
perhaps we ought to compare notes, at the very least.
I einaining.
Topically and sincerely youra
John Henry Pichtar
41 Gimmerstav
Tyreso, Sweden
March 3. 1961
[
f
Dear Mr Richter i
4.' have found your name and address in the ATA membership list
and I have noticed your check-list on Nobel Price Winners in
TT nr 57t I was an ATA membär for some years, but as I have
been in-active in philately during the last two years -when I
built a house of my own- I de not know anything about the
latest activities of ATA. May be a Nobel Prize Winners Unit is
already formed? If the answer is Yet, I want to join* If the
answer is No, I wonder if such a Unit could be formed.
I got this idea about a Study Unit the other day, when I heard
that Sweden is planning a new (set?) starap to be issued on Dec*
10, the Day of Nobel Prizeo ,
If a Study Unit already exist I will be glad to Service PDC to
all raembers, ^
If a Study Unit does not exist I propose December lO* 1961 to be
the day of introduction of such a Unit, for which reason I
suggest that we work on a coniplete Check-list of stamps and
cancellationsi which I could print at this end and mail in FDC
to all collectors, who are interested in joining*
Well, these are only a few lines about an idea, I don't want to
go into any details before I hear from you againo
In the meantime I remain, w
Topically yours, y^
KrÄ Gunnar KnMsson
.^
•V.
?
V
« )
^r
p
»
i
diüSiKf
AEROGRAM
FLYGPOST
PAR AVION
Kr John Henry Richter
I
Ann Arbor, Michigan
USA
AvsÄNDARtKarl G-unnar Knutason
SENDER 41 Glmineratav
I
.' I
•f
/
k
I
FLYGBEFORDRAS ÖVER HEIA VÄRLDEN UTAN
TiMTrrrf rt\rf^|}7^afefOW51^^^€JLEiOM A£RO-
1
OPPNAS HÄR . OPEN HERE • OUVREZ ICI • HIER OFFNEN
Lfungdahls, '^'ybro
v %
41
NOBEL PRIZE WINNERS
-1-
TT
c
(A Supplement to Ralph L. Seefeld' s checkllst
In TT 218 (July/August 1986, pp. 48-58)
by John Henry Richter, ATA 54 28
The asterlsk * notes Laureates not previously listed.
•
AGNON V f- .. Paraguay ■/.
Mk2 632 (•/■;-
{72l::.^j
*
AXELROD, JUUUS, 1911- Medicine 19 70 (1/3)
Sweden 1523
(84)
BANTING Belgium
Comoro
750
Mk 549
(71)
(77)
»
U.S.
. ' i livt l
1501
(7 2) (Transistor)
(73) (Transistor)
BECQUEREL Comoro
Mk 348
(77)
c>
*
BEKESI, GEORG VON, 1899-1972
Sweden
Medicine 1961
15 21
(84)
*
BELLOW, SAUL, 1915- Literature 19 76
Paraguay Mk 2632
(77)
0
BERGSON Paraguay
Mk 2632
{77)
BORDET Belgium
B9 52
(77)
*
BOYD-ORR OF BRECHIN, JOHN, LORD 1880-1971
Ghana Mk 662-64
Peace 1949
(71)
BRAGG, WILLIAM HENRY Comoro
Mk 346
{77)
*
BRANDT, WILLI , Peace 19 71
Ajman
Antigua & Barb
Mk 864
uda 807
(71)
(84)
*
BRATTAIN, WALTER HO USER, 1902-
Australia
U.S.
Physics 1956 (1/3)
531 (72)
1501 (73)
r>
BRIAN D Comoro
Mk 350
{77)
CARDUCCI Italy
Italy — Aegean
San Marino
274
Is. 25
239
(3 2)
(3 2)
(45)
^
> «
-2-
c
CAS SIN
CHURCHILL
Togo
684
(69)
Aden-^ Seiyun Mk 92-100 (66)
Mk 102, 108,127-28 (67)
Aden— Hadramaut Mk 68-70 (66)
Ajman Mk 79-87 (66)
Mk 567,569,572 (70)
Mk 667,783,865 (71)
Antigua & Barbuda 804, 808 (84)
Barbuda (correct numbers) Mk 200-209 (74)
Mk 650 (8 2)
Bhutan Yvert 120-22 (67)
Mk470 (72)
Brunei B 31-33 (67)
Dubai Mk k20-24,120B-124B (66)
Fujeira Mk 303,310,366,366A, 367A,
371,371A (69)
Mk 398, 528,531 (70)
Mk 623 (71)
Gt.Brita in- -Jersey correct: 103-06 (74)
O
Greece 568-73 (54) (name in text)
H(B&JQi!ö3XeGßJ{0MOJÖ§XQKÖKe)KQXD}eQXG2SDXpXpX
Liberia
691-96, C205 (74)
Manama
Mk 14-17 (66)
Mk 101
(68)
Mk 333,335,345-46,391,395,399 (70)
Mk 604
(71)
New Zealand
249
(46) (part of speech)
Nicaragua (replacing Mk numbers) 927-31, C850-51 (74)
Panama correct: Mk 970-73
(66)
Ras-el-Khaima Mk 15-20 (65)
Mk 429
(70)
o
Rhodesia
222
(66)
-3-
Churchlll (continued)
Sharjah
O
Mk 138-41 (65)
Mk 213-16, 213a-17a (66)
Mk 413
(69)
Mk 549,554(70)
, Mk 822B,822C (72)
Sharjah-Khor Fakkan Mk 68-72 (66)
South Yemeft 19-22 (66)
Turks & Caicos 534
(8 2)
o
Umm-al-Qiwaln correct: Mk 60-70 (66)
Mk 334B, 334C (69)
Mk 441-45 (72)
Yemen (Kingdom) correct: SG R 68, 77-8 2a (65)
SG R 139, 141 (66)
SG R 269, 271, 323, 328-34 (67)
CURIE; MARIE
Barbuda
Mk 560
(81)
Central Africa
Mk 293
(77)
Comoro
Djibouti
661
Mk 349
589
(84)
(84)
Mauretania Mk 654 (77)
Poland 401A,410A, 412A (47)
St.Christopher-Anguilla 306 (75)
O
-4-
CURIE, PIERRE Cuba
O
DUNANT
Michel 2020 (74)
Czechoslovakla Mk 433
Djibouti
588
(81)
(84)
Central Africa 644, Mkll96 (84)
Chad
Djibouti
Guinea
511
Mk 955
Mk 1191
Guinea-Bissau Mk 322
Korea = South Korea
(84)
(84)
(84)
{77)
North Korea
SG N1941 (80)
O
Mall
Swltzerland
0491
815a
(84)
(35)
Upper Volta (Burkina Faso) 03 00 (84)
* EOCLES, JOHN CAREW, 1903- Medlcine 1963 (1/3)
Sweden 1522 (84)
EGAS MONIZ (incorrectly listed as MONIZ)
add: Portugal 1573a
EINSTEIN
Aitutaki
191a
(83)
(80)
Oanada
396
(62)
Oentral Africa
660
(84)
Oomoro
Mk 287
(76)
Oongo
Ghana
Mk 348
Mk 907
191a
{77)
(83)
(64)
Guinea-Bissau Mk 523
{77)
o
Nicaragua
Mk 2693-2701 (8Ö)
Mk2750-58 (81)
Togo
O380a
(79)
' ^
-5-
O
* EULER; ULF VON,
O
Medicine 1970 (1/3)
Sweden ;/, ; 1523 (84)
FLEMING
Comoro
Mk 435
Guinea-Bissau Mk 525
(77)
{77)
■MongoUa
i^4i — 4öD- <^m^
GARCIA MARQUEZ, GABRIEL,' Literature 1982
Colombia 917,0731-32(83)
(Usted wrong under Marquez)
GARCIA ROBLES, Peace 1982 (1/2)
Mexico 1308-09 (82)
HAMMARSKJOLD
Aden— Seiyun Mk 103 (67)
Oongo (DR) (correct^
405-12,417-24 (op) (62)
Egypt—Palestine (op) N89-91 (62)
Fujeira
Mk 305, 312 (69)
Haiti (conrecfO 0210-13, (op) 219-22,
0238-41, OB 50 (63)
Jorda n
377-78
Monserrat (correct) 206
(61)
(68)
O
HEMINGWAY
Paraguay
Venezuela
O260
(61)
867, 0875-76 (op) (65)
Yemen Arab Rep. Mk 425,428(66)
Mk 649,652(69) ' •;
Mk 964 (69)
Comoro
Ouba
Mk 347
{77)
Yvert 1639 (72)
Guinea-Bissau
Mk 526
(77)
* HENCH, PHILIP SHOWALTER, 1896-1965 Medicine 1950 (1/3)
. Comoro Mk 349 (77)
HESS, V
Uruguay (correct) Mk 1710
(77)
o
-6-
HEYSE, PAUL
Paraguay
Mk 2632
(77)
* HODGKIN, ALAN LLOYD, 1914- Medlcine 1963 (1/3)
Niger 408 ' (77)
Sweden 1522 (84)
* HUBEL, DAVID, 1926- Medlcine 1981 (1/4)
Sweden 1525
HÜLL
Domlnican Rep. 369-75
El Salvador 0113
(84)
(41:) (name on stamp)
(48)
* HUXLEY, ANDREW FIELDING, 1917- Medicine 1963 (1/3)
Sweden 1522 (84)
JOLIOT-CURIE, JEAN FREDERIC
Guinea-Bissau Mk 524
(77)
JOLIOT-CURIE, IRENE (CURIE)
* KATZ, BERNARD Medicine 19 70 (1/3)
Sweden 1523
(84)
O
KING, MARTIN LUTHER, JR.
Ajman
Comoro
Fujeira
Mk 242,245-46 (68)
Mk 350
(77)
Mk 304, 311 (69)
Guinea-Bissau Mk 510
(77)
o
Ras-el-Khaima Mk 157-58 (68)
St, Kitts
Sharjah
Togo
Yemen Arab Rep
Yemen (K)
290-93
(74)
Mk 355-57, 361 (68)
684
(69)
626C (68)
651,653,657,659,
660A, 661-62 (69)
Mk 558,562,566,568 (68)
-7
KOCH
Afghanistan (correct) 1018
(82)
O
Bahamas
505a
Bangladesh (correct) 214-15
(82)
(83)
Brunei
SG 295-96
(82)
Bulgarla
2874
(82)
Chile
626
(82)
Comoro
Mk 345
(77)
Cyprus (Turk.Occpn) 8213
Djibouti (correct) 544
France (correct) 1845
(82)
(82)
(82)
Germany (SDR)
B251'
(44)
Germany (Berlin)
9N173
(60)
Germany (DDR)
547
(61)
(notKibris!)
(corrected listings)
O
Mauritius (correct)553-57
Poland (correct) 2538-39
Yemen Arab Rep. C70
(82)
(82)
(82)
(not "Yemen")
LANDSTEINER
Yugoslavia
Transkei
RA 59
8431
(83)
(84)
* LAWRENCE, ERNEST ORLANDO, 1901-1958 Physics 1939
Comoro Mk 348
(77)
o
LELOIR
MARCONI^' :
Argentina (correct) 1136
Ecuador (correct) 1481,1484
Gt.Britain
Laos
679
C117
Monaco (correct) 907
Niger
U.S.
303
1500
(76)
(66)
(72)
(74)
(74)
(74)
(73)
MARQUEZ, GABRIEL GARCIA see GARCIA MARQUEZ, GABRIEL
c
MICHELSON
MOMMSEN
Comoro
Mk 346
* MORGAN, THOMAS HUNT, 1866-1945 Mediclne 1933
Comoro Mk 345
NERUDA
Vietnam (N)
Yvert 831
* PASTERNAK, BORIS, 1890-1960 Literature 1958
Paraguay Mk 2632
PERRIN
Comoro
Mk 349
PERSE, ST. JOHN (ALEXIS LEGER) Monaco 1306
(77)
Germany (Berlin) (correct) 9N148 (58)
{77)
(74)
{77)
(77)
(81)
PIRE, GEORGES
Belgium
B638-40
(59)
RAMAN
Comoro
Mk 546
{77)
RAMSAY ; /; ..:
Comoro
Mk 349
{77)
o
ROENTGEN
Comoro
Transkei
Mk 348
8430
{77)
(84)
ROOSEVELT
Equatorial Africa Mk 1378
(76)
RUSSELL
U.S. (correct)
633
(28)
U.S. — Panama
Canal Zone (correct)
74
(24)
86
(25)
103
(27)
138
(49)
150
(58)
C omoro
Mk 347
(77)
St. Lucia
590
(82)
* SACHS , NELLY, 1891-1970 Literature 1966 (1/2)
Paraguay Mk 2632
{77)
-8-
PLANCK
Comoro Mk 348
Germany (Berlin) 9N92
{77)
(52)
(correction)
O
SADAT
SCHWEITZER
Egypt
Ajman
comoro
Ecuador
1108-09
Mk 665
Mk 1130-36
Mk 3 50
Mk 1502
(79)
(71)
(72)
(76)
(66)
(his Signatare)
« •
(Schweitzer, contlnued) Gaben
C39
(65)
-1-
o
Gambia
424
Germany (DBR) (correct) 1159
(81)
(75)
Nicaragua
Mk 2693
80
SHOCKLEY, WILUAM BRADFORD, 1910- Physics 1956 (/l/3)
Australia 531 (72)
U.S. 1501 (73)
SIENKIEWICZ
Polish Offices in Danzig 1K31
(31)
SOLZHENITSYN , ALEXANDER, 1918- Literature 1970
Equatorial Guinea Mk 980-81
SPERRY; ROGER, 1913- Medicine 1981 (1/2)
Sweden 1524
(74)
(84)
TAGORE
Bulgaria
Comoro
Vietnam
2876
(82)
Mk 347
(77)
SG (?)
(82)
o
TINBERGERN, JAN, 1903- Economics 1969 (1/2)
Guinea-Bissau Mk 527
(77)
* WAKSMAN, SELMAN ALEXANDER, 1888-1973 Medicine 1952
Comoro Mk 345 (77)
* WIESEL* TORSTEN, 19 24- Medicine 1981 (1/4)
Sweden 1525
(84)
WILSON, WOODROW
Equatorial Africa Mk 1379
Laos Mk 453 (?)
Panama G2
U.S. — Panama Cana Zone 91a-c
YEATS
Comoro
Mk 347
(76)
(75)
(42)
(25)
(77)
I \^i aw^^h. I iivii
^r
«i
Nobel Prize Winners
On Postage Stomps
Compiled by Ralph L. Seefeld, ATA #41895-4
M
Compiled from Scott's Standard
Postage Stam^ Catalogue through the
1985 edition, with help from the Minkus
New World Wide Stamp Catalog (various
volumes and editions). Numbers are
Scott catalog numbers unless specified
Mk (Minkus) or SG (Stanley Gibbons).
NOBEL, Alfred Bernhard
(1833-1896) Established Nobel Prizes
Antigua (1976) #454
Bhutan (1978) #246
Djibouti (1983) #C181
Grenada (1978) #833
Grenada Grenadines (1978) Mk #262-
268
Mali (1971) #C115
Monaco (1983) #1395
Panama (1965) Mk #905K-905L
Paraguay (1977) Mk #2600, (1977) Mk
#2632, (1978) Mk #2713
Senegal (1971) #C103A
Swaziland (1983) #439
Sweden (1946) #380-382
Wallis & Futuna Is. (1983) #C124
ADDAMS, Jane
(1860-1935), 1931 Peace Prize
Türke V (1935) #B62
United States (1940) #878
AGXOX. Shmuel Yosef
(1888-1970), 1966 Litcrature Prize
Israel (1981) #776
ANDRIC, Ivo
(1892-1975), 1961 Literature Prize
Jugoslavia (1983) #1626-1627
ARNOLDSON, Klas Pontus
(1844-1916), 1908 Peace Prize
Norway (1968) #521-522
ARRHENIUS, Svante August
(1859-1927), 1903 Chemistry prize
Ivory Coast (1978) #460
Sweden (1959) #547-549, (1963)
639, (1983) #1480
#637,
ASTURIAS, Miguel Angel
(1899-1974), 1967 Literature Prize
Guatemala (1967) #C381-C382, (1968)
#C414
BAEYER, Johann Friedlich Wilhelm
Adolf von
(1835-1917), 1905 Chemistry Prize
Sweden (1965) #689, 691
BAJER. Fredrik
(1837-1922) 1908 Peace Prize
Norway (1968) #521-522
BANTING, Frederick Grant
(1891-1941), 1923 Medicine Prize
Canada (1971) #533
Kuwait (1971) #523-524
S Witzerland (1971) #539
Uruguay (1972) #C385
n
Im
BARANY, Robert Hö'"^
(1876-1936), 1914 Medicine Prize
Austria (1976) #1031
Sweden (1974) #1105
BARKLA, Charles Glover
(1877-1944), 1917 Physics Prize
Sweden (1977) #1232
BARTON, Sir Derek Harold Richard
(1918 — ), 1969 Chemistry Prize
Great Britain (1977) #806
BECQUEREL, Antoine Henri
(1852-1908), 1903 Physics Prize
France (1946) #B202
Sweden (1963) #638
BEHRING, EmU Adolf von
(1854-1917), 1901 Medicine Prize
Germany (1940) #B186'B187, (1954)
#722
Grenada (1973) #511
Liberia (1973) #645
Mauritania (1977) #360
Paraguay (1977) Mk #2600
Sweden (1961) #603-606
BENAVENTE Y MARTLNEZ. Jacinto
(1866-1954), 1922 Literature Prize
Spain (1966) #1387
BERGSON, Henri
(1859-1941), 1927 Literature Prize
Congo Rep. (1978) #449
France (1959) #934
BJÖRNSON, Bjömstjerne
(1832-1910), 1903 Literature Prize
Norway (1932) #154-157, (1982) #811
Sweden (1963) #637, 639
BOHR, Niels
(1885-1962), 1922 Physics Prize
Denmark (1963) #409-410
Greenland (1963) #57-58
Sweden (1982) #1425
BORDET, Jules Jean Baptiste Vincent
(1870-1961), 1919 Medicine Prize
Belgium (1971) #757
Ivory Coast (1978) #461
Sweden (1979) #1310
BORN, Max
(1882-1970), 1954 Physics Prize
German Fed. Rep. (1982) #1381
BOSCH, Karl
(1874-1940), 1931 Chemistry Prize
Grenada (1978) #832
'^
JULY-AUGUST, 1986
«r
J^<f\
SRAGG, Sir WiUiam Henry
(1862-1941), 1915 Physics Prize
Great Britain (1977) #809
Man (1983) #248
Sweden (1975) #1149
(t'
»4)
C
c
BRAGG, Sir William Lawrence
(1890-1971), 1915 Physics Prize
Great Britain (1977) #809
Man (1983) #248
Sweden (1975) #1149
BRANTING, Karl Hjalmar
(1860-1925), 1921 Peace Prize
Norway (1981) #797
Sweden (1960) #564-566
BRAUN, Karl Ferdinand
(1850-1918), 1909 Physics Prize
Sweden (1969) #844
BRIAND, Aristide
(1862-1932), 1926 Peace Prize
France (1933) #291, (1980) #1699
BROGLIE, Louis Victor de
(1892- ), 1929 Physics Prize
Nicaragua (1971) #C764
Sweden (1982) #1427
BUCHNER, Edouard
(1860-1917), 1907 Chemistry Prize
Sweden (1967) #769, 771
BÜCK, Pearl Sydenstricker
(1892-1973), 1938 Literature Prize
Congo Rep. (1978) #447
Paraguay (1977) Mk #2635
United States (1983) #1846
BUNCHE, Ralph Johnson
(1904-1971), 1950 Peace Prize
St. Lucia (1980) #528
United States (1980) #1852
; Yemen (1966) SG #381
CAMUS Albert
(1913-1960), 1957 Literature Prize
Congo Rep. (1980) #0287
France (1967) #B407
Niger (1977) #409
CARDUCCI, Giosue
(1835-1907), 1906 Literature Prize
Italy (1932) #274, (1957) #728
Sweden (1966) #710, 712
CARREL, Alexis
(1873-1944), 1912 Medicine Prize
Sweden (1972) #987
CASSIN, Rene •
(1887-1976), 1968 Peace Prize
Togo (1969) #666
CHURCHILL, Sir Wmston Leonard
Spencer
(1874-1965). 1953 Literature Prize
Aitutaki (1974) #110-114
Anguilla (1974) #193-198
Antigua (1966) #157-160, (1974) #349-
352, (1982) #678
49
Ascension (1966) #96-99, (1974) #181-
182
Australia (1965) #389
Bahamas (1966) #224-227
Barbados (1966) #281-284
Barbuda (1974) Mk #200-204
Basutoland (1966) #105-108
Bechuanaland (1966) #206-209
Belize (1974) #363-364
Bermuda (1966) #201-204
Bhutan (1965) #42-46, (1982) #358
Brazil (1965) #1005
British Antarctic Terr. (1966) #16-19,
(1974) #62-63
British Guiana (1966) #297-298
British Honduras (1966) #191-194
Brunei (1966) #120-123, (1973) #192-
193, (1974) #220-221
Burundi (1967) #B28-B30
Cameroun (1965) #C55-C56, (1974)
#C211
Canada (1965) #440
Cayman Is. (1966) #176-179, (1974)
#352-353
Chad (1965) #C24
Colombia (1945) #520-522
Congo Rep. (1965) #C30, (1974) #C192
Cook Is. (1966) #164-169, (1974) #417-
421
Dahomey (1965) #C28, (1974) #C203
Dominica (1966) #189-192, (1974) #405-
410
Ecuador (1966) Mk #1498, 1501-1502,
(1967) Mk #1577, 1579
Falkland Is. (1966) #158-161. (1974)
#235-236
Fiji (1966) #215-218
Fujeira (1966) SG #67-74
Gabon (1965) #C38
Gambia (1966) #212-214, (1974) #306-
308
German Fed. Rep. (1968) #982a
Gibraltar (1966) #171-174, (1974) #316-
317
Gilbert & Ellice Is. (1966) #106-109,
(1974) #234-236
Great Britain (1965) #420-421, (1974)
#728-731
Grenada (1966) #209-212. (1968) #274-
279, (1970) #375, (1974) #571-573. (1978)
#828
Grenada Grenadines (1974) Mk #30-32
Haiti (1968) #602-608. C319-C323
Honduras (1965) #C377-C379, COllO
Hong Kong (1965) #225-228
Jamaica (1966) #252-253
Jersey (1970) #27, (1974) #106
Liberia (1966) #432-433. C170-C171
Luxembourg (1974) #548
Maldive Is. (1967) #201-206, (1974)
#524-531
Mali (1965) #C31, (1974) #0214
Malta (1966) #344-347
Man (1974) #48-51
Mauritania (1965) #C43. (1974) #C147
Mauritius (1966) #295-298
Monaco (1974) #912
Montserrat (1966) #178-181, (1974)
#312-313
1
i\y
{
!'
h
50
Netherlands (1980) #606
New Hebrides (Br.) (1966) #112-115
New Hebrides (Fr.) (1966) #128-131
New Zealand (1965) #371
Nicaragua (1946) #696, 698-699, C272.
C274-C275, (1966) #C584-C590, (1974) Mk
#2356-2362, 2362A
Niger (1965) #C51
Panama (1966) Mk #970;972"n73
Paraguay (1965) Mk #1363, 1366
Penrhyn Is. (1974) #70-71
Pitcairn Is. (1966) #56-59, (1974) #144-
145
Ras al Khaima (1965) SG #12-14 MK'5"-2^
Rhodesia (1965) #206
St. Helena (1966) #184-187, (1974)
#285-286
St. Kitts-Nevis (1966) #167-170, (1974)
#290-293
St. Lucia (1966) #201-204, (1974) #367-
368
St. Vincent (1966) #241-244, (1974)
#389-392
St. Vincent Grenadines (1974) Mk #52-
55
Salvador (1948) #609, 612, C115
Seychelles (1966) #222-225, (1974)
#321-322
Sierre Leone (1965) #300, 302-303, 305,
C37, C39-C41
Solomon Is. (1966) #145-148
South Arabia (1966) #19-22
South Arabia, Kathiri (1966) Mk #92-
100, 102, 108. (1967) Mk #127-128
South Arabia, Qu'aiti (1966) Mk #68-70
South Georgia (1974) #39-40
Swaziland (1966) #119-122
Togo (1965) #529-532, C47, (1971) #767.
(1974) #892-893, C240-C241
Tristan da Cunha (1966) #89-92, (1974)
#196-197
Turks & Caicos Is. (1966) #146-149
(1974) #297-298
Umm al Qiwain (1966) SG#59-68
United States (1965) #1264
Upper Volta (1966) #C32, (1975) #346-
351
Uruguay (1966) #728, C284
Venezuela (1965) #C912
Virgin Is. (1966) #163-166, (1974) #278-
279
Yemen (1965) SG#R68, SG#R77-R82,
(1966) SG#R139
TOPICAL TIME
Pierre
CURIE, Marie Sklolovska
(1867-1934), 1903 Physics & 1911
Chemistry Prizes
Afars & Issas (1973) #^86
Central Africa (1968) #C57
Dahomey (1974) #C202
France (1967) #1195
German Dem. Rep. (1967) #937
Grenada (1973) #515
India (1968) #476
Liberia (1975) #697
Monaco (1967) #673
Poland (1947) #401, 410, (1951) #512,
(1955) #673, (1963) #1154, (1967) #1518-
1520, (1969) #1669, (1982) #2519
Romania (1967) #1944
St. Kitts-Nevis (1975) #306
San Marino (1982) #1025
Surinam (1950) #B49, B52
Sweden (1971) #911
Turkey (1935) #B67
See also CURIE, Marie &
(below).
CURIE, Pierre
(1859-1906), 1903 Physics Prize
Bulgaria (1956) #957
Mali (1981) #424
Romania (1956) #1126
Russia (1956) #1883
Wallis & Futuna Is. (1981) #263
CURIE, Marie & Pierre
Afghanistan (1938) #RA2
Cameroun (1938) #B1
Central Africa (1977) #293
Cuba (1938) #B1-B2
Dahomey (1938) #B2
France (1938) #B76
French Eq. Africa (1938) #B1
French Guiana (1938) #B3 -—
French Guinea (1938) #B2 "-"" —
French India (1938) #B6
French Polynesia (1938) #B5
French Sudan (1938) #B1
Guadeloupe (1938) #B3
Indo-China (1938) #B14
Ivory Coast (1938) #B2
Madagascar (1938) #B2
Martinique (1938) #B2
Mauritania (1938) #B3
Monaco (1938) #B24
New Caledonia (1938) #B4
Niger (1938) #B1
Panama (1939) #RA1-RA4. (1941)
#RA6-RA9, (1942) #RA10. (1943)
#RA11-RA14, (1945) #RA15-RA18. (1947)
#RA24-RA27, (1949) RQ30
Reunion (1938) #B4
St. Pierre & Miquelon (1938) #B3
Senegal (1938) #B3
Somali Coast (1938) #B2
Sweden (1963) #638
Togo (1938) #B1
DALEN, NUs Gustaf
(1867-1937), 1912 Physics Prize
Sweden (1972) #988
DELEDDA, Grazia
(1875-1936), 1926 Literature Prize
Italy (1971) #1049
Turkey (1935) #B63
DIRAC, Paul Adrien Maurice
(1902-1984), 1933 Physics Prize
Sweden (1982) #1428
DUNANT, Jean Henri
(1828-1910), 1901 Peace Prize
Albania (1963) #649-652
Algeria (1954) #B75
Belgium (1939) #B233, (1959) #B646
Bulgaria (1964) #1310
Chile (1959) #322, C217
Columbia (1956) #RA55, (1960) #RA58
1
TIME
» *
c
'lerre
€
1941)
1943)
1947)
o
t46
:A58
JULYAUGUST, 1986
Congo Rep. (1978) #452
Ecuador (1960) #C375, (1963) #C408
Finland (1939) #B35-B38
France (1958) #B328
Germany (1952) #B330, (1953) #696
German Dem. Rep. (1957) #350-351
Ghana (1970) #379
Greece (1959) #662, (1963) #767
Guatemala (1960) #B10, CB15
Honduras (1959) #RA5, (1964) #RA6-
RA7
Hungary (1981) #2695
India (1957) #291, (1963) #373
Italy (1959) #779
Korea (1963) #384a
Mali (1977) #C309
Monaco (1963) #537, (1978) #1137
Netherlands Antilles (1978) #B155
Norway (1961) #401-402
Pakistan (1978) #448
Paraguay (1977) Mk #2600, (1978) Mk
#2775
Peru (1964) #CB6-CB7
Poland (1959) #870
Saar (1953) #B95
Salvador (1978) #900, C442
Senegal (1978) #495-496
Swaziland (1982) #417
Sweden (1959) #B47-B48
Switzerland (1928) #B48, (1935) #815,
(1978) #663
Togo (1966) #C51. (1969) #689, C114,
(1978) #1007-1009. C358
Viet Nam (1960) 136-139
ECHEGARAY Y EIZAGUIRRE, Jose
(1832-1916), 1904 Literature Prize
Sweden (1964) #673, 675
EHRUCH, Paul
(1854-1915), 1908 Medicine Prize
Germany (1954) #722
Liberia (1973) #C198
Niger (1977) #410
Sweden (1968) #804, 806
EIJKMAN, Christiaan
(1858-1930), 1929 Medicine Prize
Grenada (1978) #827
EINSTEIN, Albert
(1879-1955), 1921 Physics Prize
Aitutaki (1980) #186-191oi
Argentina (1971) #951
Central Africa (1979) #C208
Chad (1976) #C196
China Peoples Rep. (1979) #1468 '
Congo Rep. (1979) #5K
German Fed. Rep. (1979) #1299
German Dem. Rep. (1978) #1946,
(1979) #1990
Ghana (1964) #190
Grenada (1978) #831
India (1979) #822
Israel (1956) #117
Italy (1979) #1356
Mali (1975) #C257, (1979) #0358
Mexico (1979) #C592
Monaco (1979) #1194
Nicaragua (1971) #879
51
Paraguay (1965) Mk #1338, 1341
Poland (1959) #882
Russia (1979) #4741
St. Lucia (1980) #530
St. Pierre & Miquelon (1974) #056
San Marmo (1979) #947
Swaziland (1983) #438
Sweden (1981) #1387
Switzerland (1972) #549
Togo (1979) #1021-1022, C380-O383
United States (1966) #1285, (1979)
#1774
Vietnam Socialist Rep. SG#262-263
Zaire (1980) #953-959
EINTHOVEN, Wülem
(1860-1927), 1924 Medicine Prize
Mexico (1972) #0395
EUCKEN, Rudolf Christoph
(1846-1926), 1908 Literature Prize
Sweden (1968) #805, 807
EULER CHELPIN, Hans August Simon
von _~ ;,:-:_L ._
(1873-1964), 1929 CSiemistry Prize
Sweden (1983) #1482
FERMI, Enrico
(1901-1954), 1938 Physics Prize
Italy (1967) #976
FINSEN, Niels Ryberg
(1860-1904), 1903 Medicine Prize
Denmark (1960) #377
Faroe Is. (1983) #95
Sweden (1963) #637, 639
FISCHER, Hermann Emil
(1852-1919), 1902 Chemistry Prize
Sweden (1962) #618
FLEMING, Sir Alexander
(1881-1955), 1945 Medicine Prize
Benin (1978) #392
Ohad (1976) #0199
Oongo Rep. (1975) #357, (1978) #450
Djibouti (1980) #517
Faroe Is. (1983) #96
Gabon (1978) #420
Great Britain (1967) #519
Hungary (1981) #2699
Liberia (1973) #646
MaU (1975) #0261, (1980) #372
Mauritius (1978) #465-468
Mexico (1981) #1241
Nicaragua (1973) #CB7
Niger (1981) #553
San Marino (1983) #1041
Togo (1969) #691
Wallis & Futuna Is. (1980) #0103
FRANCE, Anatole
(1844-1924), 1921 Literature Prize
Ohad (1976) #317
France (1937) #B49, (1938) #B54
Sweden (1981) #1388
FRANCE, James
(1882-1964), 1925 Physics Prize
Germany (1982) #1381
Itü
1
S2
GIDE, Andre Paul Guillaume
(1869-1951), 1947 Literature Prize
France (1969) #B431
Ivory Coast (1978) #462
GJELLERUP, Karl Adolph
(1857-1919), 1917 Literature Prize
Sweden (1977) #1231
GOLGI, CamiUo
(1844-1926), 1906 Medicine , Prize
Sweden (1966) #711, 713
GRIGNARD, Francois Auguste Victor
(1871-1935), 1912 Chemistry Prize
France (1971) #B447
Sweden (1972) #986
GUILLAUME, Charles Edouard
(1861-1938), 1920 Physics Prize
Sweden (1980) #1343
GULLSTRAND, Allvar
(1862-1930), 1911 Medicine Prize
Hungary (1972) #2143
Sweden (1971) #910, 913
HABER. Fritz
(1868-1934), 1918 Chemistry Prize
Germany (1957) #9N151
Sweden (1978) #1271
HAHN, Otto
(1879-1968), 1944 Chemistry Prize
Germany (1964) #893, (1979) #1300
German Dem. Rep. (1979) #1994
HAMMARSKJOLD, Dag Hjalmar Agne
Carl
(1905-1961), 1961 Peace Prize
Afghanistan (1962) #B52-B60
Burundi (1962) #34-39
Chad (1976) #C197
Congo (1962) #405-413
Congo Rep. (1970) #219'
Ecuador (1966) Mk #1497, 1502, (1967)
Mk #1573, 1579
Egypt (1962) #574-576
Haiti (1963) #C210-C213
Jordan (1963) #385-387, (1967) fi€TfTT3-
Liberia (1962) #401. C137-C138
Montserrat (1968) P206
Nicaragua (1961) #C494-C499
Panama (1961) #C252, (1964) Mk #891
Paraguay (1963) #1257D hK
Qatar (1966) #101
So. Arabia, Kathiri (1967) Mk #103
Surinam (1962) #301-302
Swaziland (1983) #437 •
Tunisia (1961) #399
United Nations (1962) #108-109
United States (1962) #1203-1204
Venezuela (1963) #841-842, C836C837
Yemen (1966) SG#375, 377, R13T
Zambia (1971) #70-73
HAMSUN. Knut
(1859-1952). 1920 Literature Prize
Sweden (1980) #1341
HAUPTMANN, Gerhart
mL,,»4,'>M**4ii
TOPICAL TIME
(1862-1946), 1912 Literature Prize
Congo Rep. (1978) #451
Germany (1962) #839, 9N190, (1978)
#1267a
German Dem. Rep. (1948) #10N30,
10N40, (1953) #123, 131, (1962) #633
Sweden (1972) #989
HAWORTH, Sir Walter Norman
(1883-1950), 1937 Chemistry Prize
Great Britain (1977) #807
HEIDENSTAM, Verner von
(1859-1940), 1916 Literature Prize
Sweden (1959) #541-543, (1976) #1185-
1186
HEISENBERG, Werner Karl
(1901-1976), 1932 Physics Prize
Sweden (1982) #1429
Uruguay (1977) Mk #1705
HEMINGWAY, Emest
(1899-1961), 1954 Literature Prize
Central Africa (1977) #C181
Cuba (1963) SG#1095-1097
Czechoslovakia (1968) #1582
Paraguay (1977) Mk #2634
HERTZ, Gustav
(1887-1975), 1925 Physics Prize
German Dem. Rep. (1977) #1795
HESS. Victor Franz
(1883-1964), 1936 Physics Prize
Austria (1983) #1245
Uruguay (1977) #1710
HESSE, Hermann
(1877-1962), 1946 Literature Prize
Germany (1978) #1267b
Liechtenstein (1981) #725
Switzerland (1979) #669
HEVESY, George de
(1885-1966). 1943 Chemistry Prize
Sweden (1983) #1479
HEYSE, Paul Johann Ludwig
(1830-1914), 1910 Literature Prize
Sweden (1970) #878, 881
HOFF, Jacobus Hendricus van't
(1852-1911), 1901 Chemistry Prize
Paraguay (1977) Mk #2600
Sweden (1961) #603-606
HOUSSAY, Bernardo Alberto
(1887-1971), 1947 Medicine Prize
Argentina (1976) #1135
HÜLL, Cordell
(1871-1955), 1945 Peace Prize
Salvador (1948) #610
United States (1963) #1235
JENSEN. Johannes Vilhelm
(1873-1950), 1944 Literature Prize
Denmark (1973) #517
JIMENEZ, Juan Ramon
(1881-1958), 1956 Literature Prize
Spain (1970) #1626. (1982
1
i
1
i
•- TIME
(1978)
^■•■•
#1185-
4uAd».
-..
o
I -J
I ♦*■
ri
l '^
JÜLYAUGUST, 198«
JOLIOT, Jean Frederic
(1900-1958), 1935 Chemistrv Prize
Albania (1959) #531 5» 5Hi-«fS
China Peoples Rep. (1959) #420
Cuba (1974) SG#2177
Czechoslovakia (1959) #912
France (1982) #1838
German Dem. Rep. (1964) #716, (1980)
#2089
Hungary (1960) #1319
. Mauritania (1977) #359 '
Romania (1959) #C59
Kussia (1959) #2171
JOLIOTCURIE, Irene
(1897-1956), 1935 Chemistry Prize
France (1982) #1838
Mauritania (1977) #359
JOUHAUX, Leon
(1879-1954), 1951 Peace Prize
France (1979) #B515
KAMERLINGH ONNES, Heike
(1853-1926), 1913 Physics Prize
Netherlands (1936) #B86
Sweden (1973) #1028
KÄRLFELDT, Erik Axel
(1864-1931), 1931 Literature Prize
Sweden (1964) #640-642
KING, Martin Luther, Jr.
(1929-1968), 1964 Peace Prize
Benin (1978) #406
Cameroun (1968) #C111, C115
Chad (1969) #C54
Congo Rep. (1968) #C70
Dahomey (1968) #C71-73
Djibouti (1983) #C180
Ecuador (1969) #787, (1970) #788
Gabon (1969) #C81
Ghana (1969) #349-350
Grenada (1969) #321
Guinea (1968) #520, C108,' (1972)
SG#755-756 ^Alk 73\A-ra
Haiti (1970) #633-635, C351-C353
India (1969) #486
Liberia (1968) #480-482. C180
Mali (1968) #C59, (1977) #C310, (1983)
#469
Mauritania (1968) #C77
Mexico (1968) #C339
Montserrat (1968) #207
Niger (1968) #C95
Panama (1968) Mk #1133
Paraguay (1968) Mk #1618
Rwanda (1968) #255 •
St. Kitts-Nevis (1968) #190
St. Lucia (1968) #235-236, (1979) #464,
(1980) #527
St. Vincent (1968) #259-261
Samoa (1968) #298-299
Senegal (1978) #488. 489a
Togo (1969) #665, 667, C103
Turks & Caicos Is. (1968) #178-180,
(1980) #457
United States (1979) #1771
Venezuela (1969) #934
Virgin Is. (1968) #192-193
53
KIPLING, Rudyard
(1865-1936), 1907 Literature Prize
Central Africa (1977) #C180
Paraguay (1977) Mk #2638
Sweden (1967) #770, 772
KOCH, Heinrich Hermann Robert
(1843-1910), 1905 Medicine Prize
Afars & Issas (1973) #087
Afghanistan ( ) Mk #1232A
Albania (1982) #2019-2020
Algeria (1982) #683
Andorra, French (1982) #302
Argentina (1982) #1339
Bahamas (1982) #505-508
Bangladesh (1982) ytüO-llf-lC
Belgium (1953) #B554, (1982) #1113
Benin (1982) #517
Brazil (1982) #1790-1791
Cayman Is. (1982) #482-485
Central Africa (1982) #560-562
Chad (1976) #316
China (1982) #2309^ ""^
China Peoples Rep; (1982) #1775
Congo Rep. (1982) #653
Costa Rica (1982) #C893-C895
Danzig (1939) #239
Djibouti (<2.') Mk nn ^H
Egypt (1982) #1201
Ethiopia (1982) #1043-1047
France (1982) WtSS5 t^^
French Polynesia (1982) #C191
Gabon (1982) #507
Germany (1944) #B251, (i960) #9N173
(1982) #1370
German Dem. Rep. (i960) #521, (1982)
#2248
Ghana (1982) #813-816
Guinea (1982) #852-858
Hungary (1982) #2725
India (1982) #957
Iraq (1982) #1078-1080
Ivory Coast (1982) #636-637
Jugoslavia (1982) #RA59 . .
W/Kibris ( ) Mk-#12-1 Ml Hl)
Kuwait (1982) #890-891
Madagascar (1982) #629
Maldive Is. (1982) #970-974
Mali (1981) #441
Mauritius (1982) #553-557
Mexico (1982) #1271
Monaco (1982) #1340
Morocco (1982) #538
Mozambique (1982) #811
Nigeria (1982) #409-411
Peru (1983) #782
Philippines (1982) #1614-1615
Poland (1982) #2538
Portugal (1982) #1546-1547
Romania (1960) #1347
Russia (1961) #2455
Rwanda (1982) #1103-1106
St. Thomas & Prince (1982) Mk #813
Salvador (1982) #C481
San Marino (1982) #1026
Somalia (1982) #B61-B62
South Africa (1982) #559
Sri Lanka (1982) #649
Surinam (1982) #603605
M
\>
!i
k!::
•(«
84
Sweden (1965) #690, 692
Switzerland (1971) #538
Syria (1982) #951
Tanzania (1982) #231-216 l\Z-ii,
Thailand (1982) #993
Tunisia (1982) #815
Turkey (1982) #B188-B189
Uganda (1982) #332-336
Upper Volta (1977) #444
Wallis & Futuna Is. (1982) #278
Yemen (1982) #C70
Yemen Peoples Rep. (1982) #272
Zaire (1983) #1111-1114
Zimbabwe (1982) #456-457
KOCHER, Emil Theodor
(1841-1917), 1909 Medicine Prize
Sweden (1969) #842, 845
Switzerland (1967) #B365
KOSSEL, Albrecht
(1853-1927), 1910 Medicine Prize
Sweden (1970) #880
KROGH, Schack August Steenberg
(1874-1949), 1920 Medicine Prize
Denmark (1980) #665
Sweden (1980) #1342
LAGERVIST, Par Fabian
(1891-1974), 1951 Literature Prize
Sweden (1981) #1377
LAGERLOF, Selma Ottiliana Lovisa
(1858-1940), 1909 Literature Prize
Russia (1959) #2172
Sweden (1958) #532-536, (1969) #838,
(1969) #843. 846, (1971) #747 A
Turkey (1935) #B64
Upper Volta (1977) 440
LANDSTEINER, Karl
(1868-1943), 1930 Medicine Prize
Austria (1968) #813
German Dem. Rep. (1968) #1025
LANGE, Christian Louis
(1869-1938), 1931 Peace Prize
Norway (1981) #797
LAUE, Max Theodor Felix von
(1879-1960), 1914 Physics Prize
Germany (1979) #1301
German Dem. Rep. (1979) #1995
Sweden (1974) #1103
LAVERAN, Charles Louis Alphonse
(1845-1922), 1907 Medicine Prize
Algeria (1954) #252
Sweden (1967) #770-772 »
LELOIR, Luis Federico
(1906- ), 1970 Chemistry Prize
Argentina (1970) #1136
LENARD. Philipp Eduard Anton
(1862-1947), 1905 Physics Prize
Sweden (1965) #689, 691
LEWIS, Sir WüUam Arthur
(1915- ), 1979 Economics Prize
St. Lucia (1980) #526
TOPICAL TIME
UPPMANN, Gabriel
(1845-1921), 1908 Physics Prize
Sweden (1968) #805, 807
LOEWI, Otto
(1873-1961), 1936 Medicine Prize
Austria (1973) #942
LORENTZ, Hendrik Antoon
(1853-1928), 1902 Physics Prize
Netherlands (1928) #B35
Sweden (1962) #618
LUTHULI, Albert John
(1898-1967), 1960 Peace Prize
Congo Rep. (1968) #170
Niger (1977) #406
Togo (1969) #714
Upper Volta (1968) #C60
MAETERLINCK, Maurice
(1862-1949), 1911 Literature Prize ^
Belgium (1952) #B518
Niger (1977) #407 "~
Paraguay (1977) Mk #2637 -~r^ -
Sweden (1971) #909, 912—--^ ^.i-_
MANN, Thomas
(1875-1955), 1929 Literature Prize
German Fed. Rep. (1956) #746, (1978)
#1267c
German Dem. Rep. (1956) #301, (1975)
Mauritania (1977) #C178
Switzerland (1979) #670
MARCONI, Gugüelmo
(1874-1937), 1909 Physics Prize
Afars & Issas (1974) C89
Brazil (1974) #1342
Canada (1974) #654
Colombia (1975) #829
Congo Rep. (1974) C193
Czechoslovakia (1959) #952
Ecuador (1966) Mk #1481,|MfH
India (1974) #646 '
Italy (1938) #397-399, (1965) #909,
(1974) #1141-1142
Laos (1974) #251-252
Monaco (1965) #615, (1974) iSeS"
Portugal (1974) #1204-1206
Rwanda (1974) #587-593
San Marino (1982) #1028
Sweden (1969) #844
Turkey (1974) #B149
Upper Volta (1977) #441
Vatican (1981) #681
MARQUEZ, Gabriel EarciäH
(1928- ), 1982 Literature Prize
Colombia (1982) #917, #C731-C732
MARSHALL, George Catlett
(1880-1959), 1953 Peace Prize
Germany (1960) #821
Mauritania (1977) #C180
United States (1967) #1289
MARTIN, Archer John Porter
(1910- ), 1952 Chemistry Prize
Great Britain (1977) #806
I
IME
©
178)
•75)
o
JULY-AUGUST, 1986
METCHNIKOFF, Elie
(1845-1916), 1908 Medicine Prize
France (1966) #B398
Russia (1945) #1011-1012, (1963) #2803
Sweden (1968) #804, 806
MICHELSON, Albert Abraham
(1852-1931), 1907 Physics Prize
Sweden (1967) #769, 771
MILLIKAN, Robert Andrews
(1868-1953), 1923 Physics Prize
United States (1982) #1860
MILOSZ, Czeslaw
(1911- ), 1980 Liter ature Prize
Poland (1982) #2520 :
MISTRAL, Frederic
(1830-1914), 1904 Literature Prize
France (1941) #419, (1980) #B526
Monaco (1964) #598
Sweden (1964) #673, 675
MISTRAL, Gabriela
(1889-1957), 1945 Literature Prize
Chile (1958) #300, C192, (1960) #CB2
Ecuador (1957) #C315, (1963) #C406-
C407
Uruguay (1959) #640-642
MOISSAN, Ferdinand Frederic Henri
(1852-1907), 1906 Chemistry Prize
Sweden (1966) #711, 713
MOMMSEN, Christian Matthias Theodor
(1817-1903), 1902 Literature Prize
f^German gad. Rep. (1958) #9N148
German Dem. Rep. (1950) #60
Paraguay (1977) Mk #2640
Sweden (1962) #617, 619
MONETA, Ernesto Teodoro
(1833-1918), 1907 Peace Prize
Italy (1983) #1560
MONI;
Antonio Caetano de Abreu
109,
o
iZ, An(
Freire fEgas_
(1874-1955)'^ 1949 Medicine Prize
Portugal (1966) #984, (1974) #1241-
1243, (1983) #1573
NANSEN, Fridtjof
(1861-1930), 1922 Peace Prize
Congo Rep. (1978) #448
Germany (1953) #B337
Norway (1935) #B5-B8, (1940) #B15-
B18, (1947) #287, (1961) #397-398, (1982)
#814
Russia (1961) 2557
NERNST, Hermann Walther
(1864-1941), 1920 Chemistry Prize
German Dem. Rep. (1950) #65
Sweden (1980) #1344
NERUDA, Pablo
(1904-1973), 1971 Literature Prize
Czechoslovakia (1974) #1918
German Dem. Rep. (1974) #1521
Hungary (1974) #2309
Poland (1974) #2072
55
NICOLLE, Charles Jean Henri
(1866-1936), 1928 Medicine Prize
France (1958) #867
Tunisia (1952) #229-230
O'NEILL, Eugene Gladstone
(1888-1953), 1936 Literature Prize
United States (1967) #1294, (1973)
#13050
OSSIETZKY, Carl von
(1889-1938), 1935 Peace Prize
German Fed. Rep. (1975) #1203c
German Dem. Rep. (1964) #718
OSTWALD, Friedrich Wilhelm ^t;^
(1853-1932), 1909 Chemistry Prize
Sweden (1969) #842, 845
PASSY, Frederic ^■
(1822-1912), 1901 Peace Prize
Grenada (1978) #830
Norway (1961) #401-402
- Paraguay (1977) Mk#2600 '
PAUU, Wolfgang Ernst
(1900-1958), 1945 Physics Prize
Austria (1983) #1263
PAULING, Linus Carl
(1901- ), 1954 Chemistry
Peace Prizes
Upper Volta (1977) #443
& 1962
PAVLOV, Ivan Petrovich
(1849-1936), 1904 Medicine Prize
Argentina (1959) #684
Romania (1952) #873
Russia (1949) #1390-1391, (1969) #3649
Sweden (1964) #674, 676
PEARSON, Lester Bowles (Mike)
(1897-1972), 1957 Peace Prize
Canada (1973) #591
PERRIN, Jean Baptiste
(1870-1942), 1926 Physics Prize
France (1948) #609
PERSE, St. John * L(r(k3a,4u^s
(1887-1975), 1960 Literature Prize ^
France (1980) #B527 tfn-'^^^-^''^''^-
PIRANDELLO, Luiki "^
(1867-1936), 1934 Literature Prize
Central Africa (1977) #C182
Italy (1967) #961
PIRE, Dominique George Henri
(1910-1969), 1958 Peace Prize
Belgium (1978) #B975
PLANCK, Max Karl Ernst Ludwig
(1858-1947), 1918 Physics Prize
ll£^ German ^cd. Rop. (1953) #9N92
German Dem. Rep. (1950) #63. (1958)
#383-384
Ivory Coast (1978) #465
Sweden (1978) #1272
Uruguay (1977) Mk #1709
[DAN. Henrik
(Ty (1857-1943), 1917 Liter ature Prize
^)C> Sweden (1977) #1231
PREGL, Fritz
(1869-1930), 1923 Chemistry Prize
Austria (1973) #978
PRUDHOMME — see Sully Prudhomme
QUIDDE, Ludwig
(1858-1941), 1927 Peace Prize
Germany (1975) #1203b
RAMAN, Chandrasekhara Venkata
(1888-1970), 1930 Physics Prize
India (1971), #548
RAMON Y CAJAL, Santiago
(1852-1934), 1906 Medicine Prize
Spain (1945) #545, (1952) #793
Sweden (1966) #711, 713
RAMSAY, Sir William
(1852-1916), 1904 Chemistry Prize
Sweden (1964) #674, 676
RAYLEIGH, Lord
(1842-1919), 1904 Physics Prize
Sweden (1964) #673, 675
REYMONT, Wladyslaw Stanislaw
(1867-1925), 1924 Literature Prize
Poland (1967) #1560, (1982) #2518
RICHARDS, Theodore WiUiam
(1868-1928). 1914 Chemistry Prize
Sweden (1974) #1104
RICIIET, Charles Robert
(1850-1935). 1913 Medicine Prize
Monaco (1953) #303-305
weden (1973) #1029
ROLLAND, Romain
(1866-1944), 1915 Literature Prize
Czechoslovakia (1966) #1364
Romania (1966) #1856
Russia (1966) #3154
Sweden (1975) #1151
RÖNTGEN, Wilhelm Konrad
(1845-1923), 1901 Physics Prize
Afars & Issas (1973) #C84
Central Africa (1977) #294
Danzig (1939) #240
German Fed. Rep. (1951) #686
German Dem. Rep. (1965) #753
Paraguay (1977) Mk #2600
Spain (1967) #1460
Surinam , ( 1950) #B50-B51
Sweden (1961) #603-606
Togo (1969) #692, C113
ROOSEVELT, Theodore •
(1858-1919), 1906 Peace Prize
Bangladesh (1976) #114
f/rP«wCanal Zone (1949) #138, (1958). #150
^ ■ Cuba (1958) #610. C192 «sx^/A^-
Liberia (1982) #931
Niger (1977) #C287
Panama (1939) #C61. (1955) #403
St. Vincent (1975) #441
United States (1922) #557, (1924^ #602,
(1925) #586, (1927) #637, (192« #648,(^;
(1929) #633, 674, (1938) #830, (1939) #856,
(1952) #1011, (1953) #1023, (1955) #1039,
(1958) #1122, (1974) #C88
ROSS, Sir Ronald
(1857-1932), 1902 Medicine Prize
Sweden (1962) #617, 619
RUSSELL, Bertrand Arthur William
(1872-1970), 1950 Literature Prize
Grenada (1971) #402
India (1972) #561
Upper Volta (1977) #442
RUTHERFORD, Ernest
(1871-1937), 1908 Chemistry Prize
Canada (1971) #534
New Zealand (1971) #487-488
Romania (1971) #2311
Russia (1971) #3888
Sweden (1968) #804, 806
SAAVEDRA LAMAS, Carlos
(1878-1959), 1936 Peace Prize
Argentina (1976) #1137
•^ r.jif>ayn» ■■« *i*i<n
SABATIER, Paul
(1854-1941), 1912 Chemistry Prize
France (1956) #793
Sweden (1972) #986
SADAT, Anwar el-
(1918-1981), 1978 Peace Prize
Egypt (1972) #C145, (1973) #950,
(1974) #955. 959, (1975) #982, C166-C167.
(1976) #1008. 1011-1012. (1977) #1045.
1052-1053. (1978) #1079. (1980) #1134.
(1981) #1174-1175
Jordan (1978) #1034
St. Lucia (1979) #461
Saudi Arabia (1976) #722
SCHRODINGER, Erwin
(1887-1961), 1933 Physics Prize
Sweden (1982) #1426
SCHWEITZER, Albert
(1875-1965). 1952 Peace Prize
Ajman (1971)
Central Africa (1975) #C130
Chad (1966) #C25
Chile (1975) #458
Congo Rep. (1966) #C43, (1975) #356
Dahomey (1966) #C31, (1975) #339
Dominica (1968) #210
Ecuador (1966) Mk #1499, 1502
France (1975) #B483
Gabon (1960) #C1, (1963) #C11, (1975)
#C159
Gambia (1975) #312-314
German Fed. Rep. (1975) #1160
German Dem. Rep. (1965) #748-750,
(1975) #1627
Haiti (1967) #559-561. C273-C276
Hungary (1975) #2340-2346
Korea (1975) #928-931
Liberia (1975) #709-714. C208
Luxembourg (1975) #564
Mali (1965) #C32. (1975) #C260
Mauritania (1966) #C47, (1975) #0153
648,
|856,
139, .
o
57
50,
67.
I34.Q
■5)
c
J
Monaco (1955) #325-327, C40, (1975)
#969
Netherlands (1975) #530
Niger (1966) #C54, (1975) #322
Pakistan (1975) #376
Paraguay (1975) Mk #2442
Romania (1974) #2551
Rwanda (1966) #144, 146, (1976) #714-
721
St. Lucia (1980) #529
Senegal (1975) #413
Swaziland (1983) #436
Togo (1975) #916, C259-C261
Turkey (1975) #B150
Upper Volta (1967) #C40, (1975) #368-
369, (1977) #445
Uruguay (1967) #C303
SEFERIS, George
(1900-1971), 1963 Literature Prize
Greece (1980) #1352
SHAW, George Bemard
(1856-1950), 1925 Literature Prize
Bulgaria (1956) #954
Czechoslovakia (1968) #1584, (1981)
#2354
Ireland (1980) #478
Mauritania (1977) #C177
Monaco (1981) #1305
Paraguay (1977) Mk #2636
Romania (1956) #1124
Russia (1956) #1878
SIENKIEWICZ, Henryk
(1846-1916), 1905 Literature Prize
Paraguay (1977) Mk #2639
Poland (1928) #257, (1952) #B88, (1966)
#1404. (1982) #2517
Sweden (1965) #690, 692
SILLANPAA, Frans Eemll
(1888-1964), 1939 Literature Prize
Finland (1980) #644
SODDY, Frederick
(1877-1956), 1921 Chemistry Prize
Sweden (1981) #1389
SÖD ERBLUM, Nathan
(1866-1931), 1930 Peace Prize
German Fed. Rep. (1966) #959
Sweden (1966) #693-695
SPITTELER, Carl
(1845-1924), 1919 Literature Prize
Sweden (1979) #1312
STARK, Johannes
(1874-1957), 1919 Physics Prize
Sweden (1979) #1311
STEINBECK, John Ernst
(1902-1968), 1962 Literature Prize
Ivory Coast (1978) #463
Paraguay (1977) Mk #2633
United States (1979) #1773
STRESEMANN, Gustav
(1878-1929), 1926 Peace Prize
German Fed. Rep. (1975) #1203a
SULLY PRUDHOMME, Rene Francois
Armand
(1839-1907), 1901 Literature Prize
Paraguay (1977) Mk #2600
Sweden (1961) #603-606
SUTTNER, Bertha Kinsky von
(1843-1914), 1905 Peace Prize
Austria (1965) #747
German Dem. Rep. (1964) #717
Turkey (1935) #B65
SVEDBERG, Theodor
(1884-1971), 1926 Chemistry Prize
Sweden (1983) #1481
SYNGE, Richard Laurence Millington
(1914- ), 1952 Chemistry Prize
Great Britain (1977) #808
TAGORE, Rabindranath
(1861-1941), 1913 Literature Prize
Argentina (1961) #728 " '
Brazil (1961) #926
Central Africa (1977) #C183 - — -^
India (1952) #242, (1961) #341, (1971)
#549, (1978) #794 ~— \
Romania (1961) #1444
Russia (1961) #2467 *«~'==?'¥s>^«»*«s-»
Sweden (1973) #1030
TERESA, Mother
(1910- ), 1979 Peace Prize
India (1980) #871
THOMSON, Sir Joseph John
(1856-1940), 1906 Physics Prize
Sweden (1966) #710, 712
TISELIUS. Arne Wilhelm Kaurin
(1902-1971), 1948 Chemistry Prize
Sweden (1983) #1478
TOMANAGA, Shinichiro
(1906- ), 1965 Physics Prize
Chad (1976) #C198
UNDSET, Sigrid
(1882-1949), 1928 Literature Prize
Norway (1982) #810
Turkey (1935) #B66
VIRTANEN, Artturi Ilmari
(1895-1973), 1945 Chemistry Prize
Finland (1980) #645
WA ALS, Johannes Diderik van der
(1837-1923), 1910 Phvsics Prize
Sweden (1970) #879, 882
WAGNER-JAUREGG, Julius
(1857-1950), 1947 Mediane Prize
Austria (1957) #615
WALLACH, Otto
(1847-1931). 1910 Chemistry Prize
Sweden (1970) #879, 882
WARBURG, Otto
(1883-1970) 1931 Mediane Prize
German Fed. Rep. (1983) #1400
1-1
■J
,11
58
WERNER, Alfred
(1866-1919) 1913 Chemistry Prize
Sweden (1973) #1028
WIEN, Wilhelm
(1864-1923), 1911 Physics Prize
Sweden (1971), #910, 913
WILLSTATTER, Richard
(1872-1942), 1915 Chemistry Prize
Sweden (1975) #1150
WILSON, Thomas Woodrow
(1856-1924), 1919 Peace Prize
Grenada (1978) #829
Liberia (1982) #929
Panama (1939) #330
St. Vincent (1975) #441
United States (1925) #623, (1931) #697.
(1938) #832, (1956) #1040
YEATS, William Butler
(1865-1939), 1923 Liter ature Prize
Ireland (1965) #200-201
ZEEMAN, METER
(1865-1943), 1902 Physics Prize
Sweden (1962) #618
ZSIGMONDY, Richard Adolf
(1865-1929), 1925 Chemistry Prize
Austria (1979) #1133
- Editor's Note: Previous articles on
Nobel Prize Winners appeared in TT
July-Aug. 1954, p. 134 (with checkUst);
HB68 (Education); and John Henry
Richter's "The Nobel Prizes: 1901-1971"
in Mar.-Apr. 1972 TT
Youth Topics
By Mel Garabrant
ATA Youth Activities Director
63 Park Avenue, Verona, NJ 07044
Let me welcome two new youth
members of ATA, Hans Decher, age
9, of Bloomfield, Connecticut, and
Jeremy B. Robinson, age 13, of
Arüngton, Texas. Hans collfcts "Space''
and Jeremy coUects **History" and
**Animals".
Steven Benson, age 17, of Woodhills,
California, coUects "Lizards" and other
topics, and would like a pen-pal. Mr.
Ng Mui Kim of Sin^apore is an adult
who will be more than willing to corre-
spond with and help any youth collector.
We also heard from Nik Zulfikri Wan
Ismail, the Secretary of the Junior Phi-
latelists of Malaysia, who coUects * 'Ren-
aissance Architecture" and would be
TOPICAL TIME
collecting is being able to contact other
collectors interested in the same subjects
as yourself. If you let me know your
topical interests, I can probably match
yours with those of other youths. It
doesn't take much letter writing; just
send me your name, address, age, and
collecting interests. TU do the rest.
On the exhibiting front, we have the
wmners of INTERPEX'86, held in
Madison Square Garden, New York City,
last March. Nine youths participated,
and four of them exhibited for the first
time, two frames each. There was also
a one-frame exhibit from a 16 year old
m Holland, whose topic was "Wind-
mills". The foUowing awards were
presented:
««• •
VERMEIL AWARDS: Rayan Tait
(Philatelie Basketball), Christine
Campbell (The Rose)
SILVER AWARDS: Frank Babich (The
American Revolution), Danny Jang
(Siedding), Michael D'Ippolito (Old
Glory), Ann Marcario (The Pleasure
Horse) and Raimond Ek (Windmills)
SILVER-BRONZE AWARD : Ahmed
Foda (Skiing)
BRONZE AWARD: Ben Neadcrland
(Liechtenstein)
THE JPA BLUE RIBBON: Christine
Campbell (The Rose)
THE H. E. HARRIS MEDAL:
Christine Campbell (The Rose)
THE JPA RESEARCH AWARD :
Raimond Ek (Windmills)
Raimond Ek, from Holland, also won
the Wmdmill Study Unit Bronze Award,
and Frank Babich won the Americana
Unit Award for his American Revolution
exhibit. The WindmiU Study Unit of ATA
had six exhibits in INTERPEX'86, all
adults except Raimond Ek. (See ^^ATA
Awards".) It there seems to be an
emphasis on exhibiting here, it's due
to the fact that preparing your collection
for an exhibit teaches you more about
your topic, makes you aware of what
can be done with your material, and
lets others share in your results.
Remember that this is your column.
If you have questions that need an-
swering or Information that you would
like other youths to know about, please
don't hesitate to write to me. If you
want the addresses of youths that I have
mentioned in these columns, ple#se ask,
making sure you give your name, ad-
dress, age and what you collect.
^lWicfi(j^- S-rATiST/a
C
c
ü»
1
«
*
►
c
yßAr-
c
•
E
L
Hf
3
H
(
■kl VC
lOTAL
V,^^ ' Ovtctui^^^^
i
f
76
38
11
72
i(o
72
104
46^
463
(
1
2
2
2
9
472
V
1
9
1
3
G
3
//
kn
n
1
3
Z
3
/ / ^1H
77
?
X
2
3
1 i
So 5"
w
3
\
3
1
Z
11
676
--
l9o^p
96
1?
7r
12?
7?
117
S/6 ^03
- rWj-pitft i3£>mA.'.
TRilEi-
Hö - fe
71
12
73
71
61
7H
-bLZ
Py(2a^
1
i
(
1
!
f
t
—
1
1
— - —
—
1
\
(.'
•
^
('?(?i-8€> it^-w-z-^o^Kc^M
?
(-
^A
Cb*^*%ty
t-
z
1
7 ÖT'^02-
c
CA,-
:^vA
21
f
l
{■
r
2X
{
f
2.
(
4
^
z
/
z
3
/
2
I
y
3
^
[
s
3
2
H
?
I
f
2
?
T
6)9
3
I
<Pt
W/
r
z
)
z
2>
2o
I-
HO
2-
3
I
^3
7
1.
f/
/
z
7?
Z
a.
(/
/
-7
/
2?l
foU it%0
~z-
m
JL
1>0
3
33
3^
3 i
C
f u
^IKV
w
^
c
i'üQ6<.\Mio^
•b-
c
CS
Nu^Lu^c^ fiyiiM^ %'^^M
C
8
^
L
V
AP
67
51
'I
Totau
Vam.
V7
V04
V
( Qo\ - 7.r
AI
i(
««1
r
iri^i
f9oi- 7i
0
(
(
I
_2
^3
1
17
72
(/6
I
I
I
7C?
2
3
3
2
126
V^3
9-rr.
1/
50 5
SK)
I T
I
t:
)
\
/
^
f?
JjrJiAt^ (90(-67
dv^ v(i(2Er zn
TOVd- LAvmnc^
fe^ 3 73
(9»v^
3n
y?w>)U
2M-Clh^
17^ L ^ijvim)
-I
^
CljX^fiw-X:
r
^i-
3^
51
J2
^3
'^r
jy-y
^P
^if
W
^
17
M
2^ I16-
i/h^hh/i!^
a
L
(oO
(oZ
ftAna-foKi^-, '^t
P>|M_
7
,1f
^'f
•/.
n
Hol
jtz
/l
lÖH
\1S y.g'i 2,^7
c
y^\.lf^ (fV Lmv^^^ ]ov. Py3i Cc
l
Tw^L
<ga»(. tv^'uh*^)
^Jm
t
e^*dt
]
Xu. jl=C?tJ
I OTTV*-
|i|^g(^^o'4l 42-^fei:^g tfl 2gg
«^'
/
m\-y\7s io( ^0'6S%s
ZAäOl
T
1.
\l
i
j
n
1
1
■■'■■*»_
i
1
i
!
1
1
1
i
i
1
i
i
«
1
!
A
1
l
o
1
i
i
■ '
1
.. . . JL... - ,k
1
«
T
1
i
1
o
o
>s
L/4üߣATex u Co
7
f nTi?
\90(-(^l
c
AA
2
pi,
L
P TorAL
i
2
Z
o
J
f\\liir^
3
^
r
ß^
iÜK
2
Cß^cli
(.
(Xik
1
(X
IkC.
?
i
io
.
ffr^
vO^
(
2
2
y
I 3
^
^
l
1
l
^
1
L
L
2.
2
(
(f
f
5
2
4/
n
z
13
VVVv,^?lV>iy
2Z
17
If
S"
((
n
1 3 i We4<i^(VK/j
7V(\/,
tryvw^
7r P(A-^
2
\0
\5
l^
^
35-5-
/sr
6
^
I
2
2
I
2
2
5"
1
\Q0
I
4-
3
2
l
2
I
2
\0
2
O
^
t
l!
frl)^2)'(?3V(^3)(2o)ja2(»
(.'
Abi 1 Ci^-^'W
c
M Pt>
L
P
Tom.
Oo*v
(ri)
rn) Gs-3)
(43)
CJo)
{2tf)
2C
f^AW.
1
1
2"7
p 0
(
2<f
1
3
4
2'i
-5i^^^^
5
3l 2
s
^
11
2o
owlt-i^jkj
3k
1
^
3
3
3i
USS.R.
1^,
1,
^
32
U^.A. '
331
26
^
/f
?4
33
IWosUlil
1
4
.
1901-^7 n^'?^. l?'^
^3
52
373
_L 1
/'
{pKwJVv.,.!/^ j 1 ! j
3a'4
1
«
'
■
1
>^-~^. .
-('
i
(^ ^/ki^r/C^
c
c
c
( -
:1;M
0
CHehiSTi^ys:
1
1
1
t
1
J?
Kl
p9i)tRseM^CUvtes;3;
'A
1
US.
f
18 \dT
IE \o?
7f lio
71 // 1
10 ui
US.
-->
4
WS.
S>l
«
t
•
/ V -
.
( )
1
(
1
^
1
1
1
1
J
•
4
t
1
( )—
1
•
'
1
1
t
1
1
1
.
p
4
1
1
.\
n
1
j
•
l
t
___^
1
!
i
i
- 1k- . J
K. J
V
. '" _ _. i.
i
C^/^i^/zr IE
U«^ 7^
^ >
f
c
^
A^(Pi^Vv4i^
7i
73
7r
11
7/
[71
7^
a
£i/wA-obi>
P.i.
C6>v;>.<Wi^
US.
M-pyJ^
i^.^
;i?
^3
4\ \ l\Q,Qß^
8O|B0ßG,PAjL
?0
gl
l/lPCftlPlELOR.
Vi
/z
yi/ce
1
At^PT/kA^Mi^-
KA(JLE^3
e/övA^^
US,
D.s.
0, s.
U.S.
f.S,
u s.
A-^STl/ictit^ i
^ssri
61
<P3
?6
10
KJOr2e!L
;4 (ui<.;
7(
71
71
7Z
72
73
7H
7^
74
76
V
Ol
02
^4
§6
^MM^UokC._Z? Cooi^tU hi^h^CTr/ 77
i/.S.
71
ChwA 7?
tot
;r
7
_T
Ctti^ftim K sr
.^ - ^ -u
C[i-£-Hlsr(Z'( m
rv_
QjMh
'eM
30
31
31
Jl
(ff?
m
i%io
o
m
'0U4*>C
^cU/, y^v^
ß^'
OS
n7(
ii^y
Ij9t
G
5^
37
37
31
HP
HH
JiCudL.^ WA m f*^
;/ }
<fcv*aiK^{i.iuv"' C U-f Mistig V "T"
N/^hm-
im
11 0^ hoiSSCKV^
i/Mi^y'
m h 2 1
'12S"
1 2^
hJe^^A^
IM
(
Uu£m
liivyi^J'ffy^ [f.
h"^'^\^^ 1
feg- Wl/KJ»' ?
gfltbO^
l/f
<s~
^ujlM^
■I^
NOBEL PRIZE IN CHEMISTRI
1 '(
YEAR
N^ME
1901 VAN»T HOFF
I99SH EPISCHER
1903 ARRHENIUS
190h RAfßAI
1905 BAETSl
1906 M3ISSAN
1907 BUCHNER
FORt
diso« of laws of chenu dynairdcs and of osmotic
pressure
^ntheses in the groups of sugar and ptjrines
his theory of electrolytic dissociatlon
disc« of gaseciis, indifferent elements in the Ar and
the deterraination of their place in the
periodic System
his researches on organic cfyestuffs ani hydroaroinatic
Compounds
his res» on isolation of the element fluorine ani fbr I
placing at the Service of science ths electric
furnace wM ch bears his nanie«
his biochemical res» and his diso* of cell-less fermentatioj
1908 RUTHERFORD
1909 OSTWAID
1910 WALUCH
M/UttE CURIE
I <
1912 GRIGNARD
1912 SABATIER
1913 WERNER
I9II1 RICHARDS
I915WILLSTÄTTER
1918 HABER
1921 SC3DDY
for his investigation into the disintegration of the
elements and the chemistry of radioactive substances
his work on catalysis and on the conditions of chendcal
equilibrlum and velocities od chemical reactions»
for his initiative work in the fieH of alicyclic substancefl
her Services to the advancement of chemlstiy by the dis-
coveiy of the elements radium and polonium, by the
isolation of radium and the study of the nature and com
pounds of this remarkable elemeob
discoveiy of the so-cäL led Grignard reagent^ which has
greatly helped in the developraent of organic chemistry
during these last yeai^
non his method of hydrogenating organic Compounds in the
presence of finely divided metals
recognition of his work on the linkage of atoms in
molecules^ by which he has thrown fresh li^t on old
Problems and opened up new fields of researchj parti-
cularly In inorganic k chemistry»
his exact determinations of the aictic weights of a great 1
nuraber of chemical elements '
research on coloring matter inthe vegetable kiiigdora,
priacipally on chlorophyl
synthesis of anmonia from its elements, ni trogen and
l^rogen
for his thermochemlcal work
for his contributions to the chemistxy of radioactive
substances and his investigations into the origin
and nature of isotopes
o
\
k
rSTff^SjTB
^jt. ..i .
BBCEBEB
CHEMISTKC
C
1922 ASTON
( )
1923
PRBQL
192ß
ZSIGMONDY
1926
svmBmi
1927
WIELAND
1928IIMINDAUS
1929HARDHI
1929
EULER-CHELPIN
1930
FISCHER
1931
BOSCH
1931
BERGIUS
1932
LANGMÜIR
193h
UREy
1935
JOLÄIOT-CURIE
1935
JOLIOT— CüHIE
IG9D1BIX
1936
DBBYE
3937 HAWBHTH (|)
193t 7KARRER (|)
1938
1939
1939
I9U3
I9UI1
19li5
191*^
19U6
I9U6
KUHN
RU2ICKA
BüTEJIANDT
DE HEVESr
HAHN
VIRTANEN
SUMNER
NCRTHHDP (
STANLET (
19U7K)BINSON
I9U8 TISELIUS
191^9 GIAUQUE
o
1950
195Ö
DIELS
AIDER
(
(
his discovery, throngh his mass spectrograph, of the
isotopes of a large number of nonradioactive elements,
as well as for his dlscoveiy of the whole-number rule»
his inventionof the method of mlcroanalysis of organic
substances
his elucidation of the heterogeneous nature of colloid
Solutions and for the methods he has devised in this
connection, wh^'ch have since become of fundamental
importance in modern colloid chemistry
his work on disperse Systems
his research on bile acids and analogous substances
h.is studies on the Constitution of the sterols and their
connection with the vitaadns.
(their investigations on the f ermentation of sugar anJ
( of fermentative en^ymes*
his researches into the Constitution of hemin and chlorr)phyll
especlally for his synthesis of hemin
("^heir contribxitions tot he invention and development of
( k Chemical high-pressure methods»
his discoveries and investigations in surface chemistry
his discovery of heavy hydrogen
IRENE ( their synthesis of new radioactive elemsnts
FR1^DERIC(
his contributlons to the study of molecular structure
through his investigations on dipiole moments and
on the diffraction of X Rays and electrons in gases«
his researches into the Constitution of carbohydrates and
Vitamin C.
his researches into t he Constitution of Carotinoids, flavins,
and Vitamins A and B
his WDik on Carotinoids and Vitamins
his work on polymethyljiewienes and higher terpenes.
his work on sex hormones
his work on the use of isotopes as tracer elements in research«
es on Chemical processes»
his discoveiy of ifssion of heavy nuclei»
His researches and inventions in agricultural and nutritive
chemistry, especially for his methodE of f od der preser-
vation
his discovery fihat en2ymes can be crystallized
theirpreparation of enzymes and virus proteins in a pure form
his research on oertain vegetable pit)ducts of great biological
importance, particularly alkaloids»
his researcheson electrophoresis and xbxozpt&SH adsorption
analysis, especially for his diicoveries concernlng
the comple» nature of the serum proteins •
his work in the field of chemical thermodynamics, particu-
larly conceming the behaviour of sibstances at extremely
low temper atures*
the development of the diene synthesis
from; FARBER, EDUARD: NOBEL FRIZE WIN^IERS IN CHEMI ST HI, 1901-1 9^0 •
NI,Schuman, 1953* QD2l^F37
st
%
fecw^öü. U.uM':m^^
-./(.
c
pK.uTH 15
aa*^/
Opo^)
Ricf^.U^W^^^'?/^)
Ait£y?.Njn
/
/
/
f^u^t>v> i^
/uPCVw^
P'^f
c
te^
o
ECOWOAAICS
i
( ) ,
£Co//OM\cs
s
\Y^^
1
!
1
1 P
,u
^ —
\
c
L
''\ \\AMQMO
Jlt-
WH
'/3
as,
*
2( 27
22 3c
•" "
1
•■•
•
■ ^
•
«
/ ,
'
( ^
■
1
•
i
1
t
5'
•
1
:
•
■
—
-
—
.
-
-
—
'• 1
-
^
i
'
/
^COK)0MiCS,
I-
tJCUi^^jL
t,
l%\
<i£.
/97i
fo.
i
Co^^kfi^
A^(>^M^
^2l
US.
I
I
oj;x
1
3
Z
3
R
T
ü
■r
A£ft-3)e
H?7
i4
O.K.
/i
^-^wJs^^*
Ci^
7l
\\
~3A
(21i
(
'A
I
f
\
i
I
CLK-
C/.S-.
O.k.
U.5.
U,S.
0,iJ./2,
/4iAfkV
4
H
C
C
S
^
Z
s
7
7
1
1
lo
II
z
i
W^fT^^,6^
10
VI
'I
12
12.
U.S.
u^
u
s.
Prcuio.
TT4tr
I?
/6
(9
D
2<?
lo
1]
T
J
;r
03
T
25-
li>
Ul^f^TO^^
/l/iUMik cAiJ .
L i TSTtATO es
K
^DieJiK Dg'W
l(
1107 ¥01
m
im
i'?ii
ö2./ltpi/|/wv>»/Ä»
Ol
OH
Ol
01
II
Sv^- fy^k
^Ht-H^A^
Bji^'
VKWw
El» kau _
(f >
K5ö
ll3t
I94(
12. jt4Ä4^y5^t*\«<^<n
221 X^ft»/#v^e V /^•f.x'ii^
2^ Veck
'/
2Cji!Wrf(5(Ä/
27B
«v<S0K
2
G9(M^ TtJC^L [
P
3
7
II
12
13
14
/r
'n
17
I
11
2P
\^Vtwv(£^V
1s-
*L
l
2
3
vT
7
10
»1
13
17
l(f
I?
ZI
2-2
2V
Jr
J?
X
X
X
X'-
I
U X
I
X
X
X
XX
X
2r K
2L
Ti
X
L I •jenATU'az X
i.
M
l
e4v
A'a«»^
m 2f\ ■
m
Ha
32
33
31
5^
TTW
Piro., <Ä^ , l
31
^7
S-o
ST
hsi
o' jnsi
f\&j
5^
SS
«^
m
rCU*t4Ch^
in?'
rvT^'^^^/u^^
US. /
33!3rX
3rb7
I
(?
1/
/
I
p _
it
0.5.
' ( — t
HS-
fn
^z^
L I J(£iiATUtle- :ur
c
fi
ia
\Vs
in
^\C\*i^
i
(
\m
im
(,0
<0(o
loio
iJ
L
it-gou-
5^
>.
^y(K
(,7 ASlütm
NeßoM
EöLL
7
72
7S
75-
7^
77
71
kAWAßyATA
ßECkGTT
WE'
hELLOU
ALQl/Ahldii
AllL0S2_
CAmetti
P
I
(
(
'A
(
(
\
'A
•/z
I
l
3«7
<>"»tty i^^L^
re
TrivH
wmU
U.S.
»'<'(
raecß.
Y^cutce,
Poio^yhJL
"JAPAnJ
1x4 er
'C'/i/yxCiui
\\4
\
I
StlFEöT l(
^ oJiJj^
Ü.5,
u.s.
CS,R
C^H^^
/^
L
<fcKy 7?
5"3 XT
66
67
Li
7(9
7/
72
69
7/
7^
73
1^
Ih
7^ PI
■77,^
T
/
1 •
L TgßATuftElT;
1 * — - - i
-( - M
1
1
1
K)a^*vtr- — f
Go^^^*y
L^i^K Uy
>P
•L
•
T^
V
-/
7(f
7^1
Tt<:^6c
'M < Aiftaow )
^2
'
M [Qe^ lÄ
S3
p.üSsia
?<f
CT
RS
11
— — ' ■ —
— ■
r .
1
1
^0
Mexico
o
1
\
1
1
1
1
1
(
•
V
|l
1
1
•
•
>
1
1
1
1 -
•
—^
•
t
--'
. —
_
!
1
— .
1
•
1
V
! 1 1
1 •■ ■
\
(^y){C(iuir o^e. (Fh-rjrouOG-Y
m
€
Uukji
M eDicjA/r -t_ emoLos^i
t^CUyyL,
'UH^
l/«^v
(/
^Civiay/'
\y
y
ütifmM.jJ'^ tt^
O^ t\yfe?
Ca^veü
/
1127
}jCi «v-fc Ko-
1^
'-^
/
VK
^i^^Kc^
2n>i^-
rf 1 V • 1 1 e :r r v' c 3- ' * • • w ♦ •
. . . ."V ^W»»*« vi»
/l/l£3^ ft^'/McXrX X
/ * • ^ «. « •■
44 eilende: ± f^sioLo^X ur
■L ■
'/ -
/tf^i(C(A/e i- h'{Sioio(^i W
R7!
\£U
62
yVA/l^
^
'^
\^2t
(A4
rTvxm^
7^
70
71
7:
lot
^ L U R I (^^ ^c;U Jn
101
Hot
IUI
Ha
\<S-ii
!l'\lt
(UiA .'W
I
fi
Hk
L^^v^cft
L
h
h
y. US.
2-
6-ß,
fioiT/24uft
(^l'XAvVl
ü.X.
US.
jt?
T
'A
/3
US.
Ü.5.
US.
/. u s.
(kl
I
41 102
1]/?
T'
T
Ol
-^y
•0
tO
o
/ke'biQu^ <?R pbyjiot.s^lxr
[73
?3
73
7"/
7f
7^/
l7r
76
Mka
TiKJBöRm>!,M.k.
77 CUilU'IHia/-
^'Ch/^llY
77
77|yALO
R
ZI
71
;T(-I4^^^,1:).
-SAiTif-
81
?)t^)ACtlU^^ß.
?i AMR^ißo^
H^BEL,.V.'<4j.
u
/UE:])IC/W(?aH.?w-'(fi^c^(?r VI
Y.
e>^v
/V^WvvC
\>
SYK
cU<J.
t
Y,
c
Oü^
^
'^JiCht
i
l
ra^
{jXiAf^
Si
:s^.
V
(
Fl
n
8(0
n
ES
"^0
ßeß.(?iT<2.&M,5^«--^.
[(Ö14-LISÜ, Gßoac-
LEl/i-H^MTAUC|(Ol^? ife
112/
\9w
193?
Ulf
I
/3
I
I
73
/
y.
yt
US.
US.
US.
US,
v.s.
US,
"V S
b^R,
IlAi
u
73
73
7r
TT
77
77
71
131
33
3H
137
(5p
T
i/^ /"^
^cf^
c
TajiC
A V
( >
[Jo)
SAlK
TATufi
C
PeACc-
• »r«t»>.«
» % 9 f m
a
/l/OiV^i/s '^K^f '
■■■■■■MBB
pePiCr i
|V
y
«w
K/cvux
(P^dy^t^iZATtfitJ
'^Cfit/**'\^
c
Ol
Oi
O't
c
ve***v
JJX -
hl?
1121
(111,
I12H
A^-st W-f (^/^ )
111
In?
M43
0 7 ;/ilOHei«
(I
Jr
[5 57^
3f?
2 t.W6c4t> ^'
13
I?
Sse^
Xk^- XCAXjC^ ßuKiU/
5*1
U/rt-i^ k^ w
W
vo
Pe^CCjL
•^ %.
f
Pi^nc^ TT
ipIrfCh^A/^
m 3 ^^
Qv.^x*^/%^ ^^ klKJ^
I^l;
»n«'
■
1
fit/l^
IJÄC.
'<;.j;. 72-' -'
6 J,C/\SS(M
73 ;LE3)0(:tho w3
:PR4/o<:£-
7^
/ti^cG/^/j)e:_^ö^
7^ ^/ATO^L'/i/fi^JH'
<2/\'
7^
[77
;7<f
1/(ll/Ams,S.
^^es^
Vö/
/i U.S.
y Mo<tTif ,
^
^.Vi
h
^^w
m
"-Vrif
^^f
ftteoöJTiiVA
'A/lA tMO
6lj7i
?SACG]l
r
»
r
oUcJLw
\
-(
( )
^3
t4' TüTjj^iy^tew^
dl
0\r^atTrcAi\9v
Ul5
P.
(
Wl ESEL, EU
lA(^(AS5AN)cif£4
y^
1P
DidLAl \MA ■^\^
UMiL^i^^f:
{C(!?y^6AC(+e\/
I
Soon-t Afi*
UfJ,
(
/
TißST
V.oiS,(V
f.
^5
ft
OlAl^Hi^
^6
t7
li
L
81
8'i
^
ie
lo
St
Pmics
-«^/. ♦:*j/iK^^^<u/**-i»''^«v^ *j*^*^«k-
^[fhuLk
TfU
<
fr
M
•W
^.
K23
U^AL
7
PH\'<si<:s X
m
itn 'yi'O'^H.
m Ol
R,>e*»4yw,U.C._'|/7
"(O-
('13</
H2J
J137
/e^^
(93 /t(«^t G/vf«'
/
4 FyTuv«^
fi)^^
(r£
4
^ ' Li/v^^JfV'
V
•
\
U«K,
■tl^
Uwit.
1 ItK^^^^G-^C
2\
21
1-i
'O?
Wyie/iCj
«^
h)iAiMi
13 idlx^
•
^[Mn^
[„cl)^^^'^'
^
14 ^
(^ |Vi/\^ ^V eVyxN)
7
1121
Vr
: » r^v^ *n''^* vrz^ t^-ui^
pi^rif^^T
{s WeAv
NOUML
<u
A/^
Uv
^w-
iUi^c^x^ ^ ^ly
1/ f*^'
«/
vu^
Usoh.
v^
v'
v/
11^'
w^
i/V
»^A/K. Aiv Ckfi^J^
}
\rac.
?AM
i
3r
2t
ZL
\u
37
[11^
^7
C/Jif
3«
m
31
t*3
im
»11
^5
\%\
H
\%r
^7
■'0
4?
"^^
-t
^^(
^»'Ö^<<«ii<U'
Vi,
w
*m^
v'iSSOit
Ko^s
\i%
Oi^.s}i^
e/K
/
Citt>
^/
vLi
f
VicditM/l
y4<ivv<
t/s+O
l/'
u
l'
/^pj>{t4#*x^'Ev CelM\/.
UK(aW
I
ffcs-
u Ihzß^Üt'jÄü^ bv^oL.
y/
1}
v^iWf ^^'£J*^'<Hß. * Ji^ • •*. ».^- 4~^-* *>'
Pby'jic^ II
-O
rfvtAt
>W
^A/WKe^
f.
LtA'»vwQ»)jf
'k^C0^^Ay
p *L jrv ji
l%i;
Hs7
pvf^t
c
/^7(
5"!
r1
ßUci^ /SeevC [tot
te-ß J«?,,
^e>"v; TO, F.
Cw«/^«*-
VfiM 0». A^., m
72
'AU:?
Vr ,rr
^/t'
-t
(jt^ifz^z^
^7~
f/r
^7 r?
VTi^
gf»^-
■/i
\/
Q-
V;f
ax".
u
Hl")
h U S.
I^Pl
v/
V^C?
'^'
•
5-f
^(
61
e/^^
4
^•••vi)
Hfl
Hfl.
\
Hi ,(cO
\
so (> f(^
SV U
y
Cu
ik^ 1/
(kÄ
1/
I3 ! UM
Yt Ü.S
\
/^&mU,v ^J^'fx
US.
US
'-. vtl.
W
<^V\eY) ct)«wi-
I
'A
VUV\iVH
o.sm
}
t
(U.QjJfl 1^7
rz ^f
J-Mk."!"!
S3
^'io
V\
^
^^«iU
^4
^
7Z
7Jt\
75"
7<^
77
7?
;r
7
H:i>r
u
y»\<i<v»
f')^
^7 7t
87
n
^0
^
f
I
I
7
=f
;?;
«'WW'W«'1PWV
:iLll
j M \i yt '
^micsiü
\^(Wic
MT^;k
H^
TokiKi^ c n .
&\l^.
P9.ocMao^A-
hr ; '/
pe\uMAiJ
Cootjriti '/XiC^
R.
r<p
^Ovr»^ 0
,?/
/
t
TOMOA/A 6-ft, 5.
ftL.W
>,
IfET ^iru,.
rc
"UAi?^
n)L"
^ Ljis U,
\n^
t
tfy
'Q
eyu,a
■^
y7 ^^
rieft
f?
T
T?
^
IT
m>5
-7— — -4- - ^^
S^^ -
^
i/wHiS
EA^^i^argoM
ee>vx
Tfo
l/z Ü . k ._
^i
3"
JZl^
KJCW.
4
CR
li.
r/r
r&
1= SAkI, Leo
IT
4
f
t
/K/l^/i^ l^' ^.
n3
q!0(
(>1 1102
W)
10
10
!?l
7(
los
106
0
Zi'k
I
?wvsi<^s
Sd
hrny^
1
r
VC
G"^kV
\iCU.
1
,1P iL.
ITI
w
— -
-■ — ^
'-^Vl^qtu/
^3
^3
|5T
I3t
M
p
f
/3
G^i^UiAy J)ß
/
?3
/37
10
?t[Q])MÄ^^}.^ C ,
—
/J?
J
K^3A^, lle«y W.
12/
U.S-
—
/3^
^0
"A'iiOil. ßi^-v^t,
(^5C
1
C/md/-
fV
/y^
/
(
•
— __
-
„
"
i
'
■
•
' ( )
'
•
V /
-
t
»
•
1
-
c
rS
CS
8)
H/^/f/^S^cA't/
(
•»••••'• <
» * 1
t '
i
(
fmc^
A
WoU^ Ovle^. h,^..A^-LlLQAjmi
\nJsi^c ^oU<>b -Qvx^v- 3 S
r^tKJt^vx \oiH^ 3 ^
L^i^^^
(r , S<:ivt^SV>^(>i<)<tr
i'"vIokpt:-Q/;
Fe/wv(
WaCi-.^
^A
Divtic^
7
M . ^c^lvv-
/A . ^of ^^
ITvCvCv
ü/l
^2p
^^uy>^uivr^vi\LHx ^8
» 'Laa
<^<^_i
£'9^t:W^p^.l
^if v"^
(y-guyOvA/
"Rot^ke u,
ßu^4tv^
1 ' /(?_ ^(KUo^
\^ i di- ß/QiCl
<f^
ZI
LjVitjag^
|v9J<?'^'\b^^
y'^v
U^k^M^.
Hfl
jCll^j'vv^'l
t«*^
/?<ptVA\tUW
P7
^' ^ , 6nx
[/e C4clx^-f{&it'
■^
K ^c■;a^^Ls
LAv^i^rsi 3YCo<JKjTieY
I W T^HI^NATiomAl Söoieji^eAi.
i
'S
[^oA\
P l<)n {
A/^^i^ Z'^if^hfJhh-J.
•"" T—fcJLwr-[ III IUI 1.1
Ö1(f«
7 fVlKJa j«^M5_ ^V>~v4£
P /9ii' I
p \n^ (
10 (j^^tj^ Iß&iCnn fn4i^i^
/Im — ^^
tW^fyJ^JWi LAki^v (0
clK
7
?
(4 l'MCWu,.>**v.(wpP»lgeiXl^
/'^V?
/I"«?
i^-S
1177
(9?
"*— wo— W— Willi IWUI» .
/-Sr-f (
Vz
P (%3 /;
I /
C)
2.
3
p
\
«v^eo*
^i<>t./ft. ? 71 / ^t^T/oöifl)
ENTIUA
iCcU^m ?
C
3 Le-L^Cy^ Uli F
Hl /i.
•«■■■1
^
I I
3 3 1>/L;k, l'-i^.^
4 ~" Ccovj^y^i^o^
/UtU '/s
Li 73
0.1^.
V
(
r
I
I >
7 CU^'^i I^UJr
11 "5 pnöo^iM^.IC;.^^
13
/1
I
1
5". M-ay KAU r CcMi'^ifU. H 1 3^
(i P;re felAw g'cyy^
US 5?
(M) OV
Ci 77
I
ii«jMi
I
IfiM
^ A t .^»^u ^ *^ ^^0^u%^\
h -^ U. S.
'A
)
(
C[\\Q.tti )
u)r§ü
+« Uk,
( I
(Mi") \
I
z
r
7
I
itmmimmmmmmmm»
3 9(2.AiodHt Lc/iöv"
?, S7 l
^ !4ev2.WÄv^^(^ivM (^
^1 I
(^
0/K ?l
^'H^W^J \J
(
(
L
ÜHlt-e
l
11 V Ale« w«)
2 Mevu<(^, ?cjbL
L 1+^ I
L "7/ I
(
{
1
(
CHima
CviO/kl^iPr
\ &/WC(ft MA/l.QUS^ Q^Jir^Ji
L i n \
(
V
C2£''^tws«'i/>i«iA
2
5
1
0 Hf'^RöVikir 2fÄ>iL/fv
s" @^e(pt?KT^g<,>...»^
t« u s.
(
(
'v.)
(
Mtdk
M^
3
^__Mxjy# ^ ?ivi 22. i
1
<1
hl \m
Li 17
Bki
■^
mmmmmmmmmmmmmmmmmtmmmmmtm
Ah
L ^
2- IJerwi. W.is Ms
^3
7S
1
'Au
X
1
I
«HH
(
*l
(^K u f.)
P 7? /=
r
(.
FMmcm^
\
ß 3
£;LLiiAjp<\a P.9. (~
-^ — ■ ' - ■ ■ - ■ - - ■ " — ^iiM?« ■ -fX'r^f — ^ri.. .}• ■ '■ ■■■ ; — .-: t* ■ -r.T/'-
31
I
4S- I
^7;(/j
-Vo ^i^eJißA^
(
c
c
(
L
Plf?4iO
z
3
s
0\M
vi«_
10
Li
»7
2(
13
77
/
L
n
z
L t
I
I
z
it.
A
p
A 2L
C z
C 3
C H
M 3
M H
L 3
p ^
PI, A-
P s-
Kl
(1
©O
/^
Ol
03
OH
07
Ol
K
12
13
'2-0 (
IC
2C\'/.
^1
\
Clpi^ßol>JL)
z.
I
27
'A
m)
-3
^
(
p
S/'O^^y^
-z-
c
I
(
hl
Hz
28
31
33
3?
31
^Fi>»rf
"Je- 0 H A<^X'
CAMoS
LUoFf
/kOf[/Q]>
M
J)<W-no{-
C
P
P
/U
fk
/u
/'njjt'
6
7
B
1
l(
G
7
1
35-
37
C r
(7o>
§0
1
'/:
0"
3
0
■ftP M£<3I\JT/A/A
\'
c
u
t
%1
X Uehtßihx^
Ml
0\
0\
3 R SOied
Ci
Ai/7/W\nXerJ
La
Ol
I
LerJAÜl)
ß/tev^E.
TVocth
Pt,2 05
Cz
1
or I
n
/kl
(;?r /
iL
c
K
(r
il
n
ij
^
^j
)L
^'\
u
C
^ "Ku^it^tae.
C
Ol
I
5_^l+l2UC|+:i
.(fQ
Q ^ciz^
Aa^ ^ '/i
HTTE
MJ-
\\ tHAOKf
K
i
zOilk/M
3 lIALLACti-
Cjt H
M '/;
c
i
I^_l
l5j±£VJfc
14_L/(Qv'
"? UA}PT/WV^
IMm.
iyi/wL4v
l^luMTTßß.
•^ ?- JTAieci^.
7 3 |\/ egiJ^7
C« ^o I
ru 21
2
dü^U.S)
0
f
c
25" Ai&'£»jnop
GeutAiJ
Mi
22
2r
PU2rJl
2MM^^
^'T 2r ) fi.
IT
^^MAAA/
Yl_2L_K
V)^-^X
Boiu-c^ip^i^
(30
/3i
/W\A/yt/_
U 2^ \
■t« SsjAjtil
'^%iJCaL
iL 1/ 33 X, t, . ^j^i
X
Ci» 3i y,
AI
ml
H
3r /
3^
^l KUTOJ^r
"Ci&"Ji
y.
^, ^t^'J (iAJ,T^e)
'^Xi_fy
^H ^^oaaAG-u
(^^_Ji S-^MhuA
(:?/->> A-yiv/
(
;
_4^ /? am
(/-j^)
fe<=<^wJ
£0
t e,2)
Ld^jW^mI
SD
Cfl S^ i
V >
&1
(
7lf
7r
%
17
\
-3-
Ag AAu^ikyv^lj.
i
(l/JUvA»1 U>_ f.
Ij (B)
QO/M /tl Ao/
'DD 0, X,
Sä
f^
tto (s/ß.
TW
i 2 ^iaxU^i U.
ll_ZikhJ«iwiLt
Mm^ V?vK<i< _(Al
1^^
ai
^oJOo^völ^ k^^
^at2«^/3>vv^<
ÜTl
(y?; (^«gti?.\
I
?:; — Uev^Uv^'fe^W fC) (71) fl) {hp Cdk^^d ITT
("Jim/, c^.oa'twi.v)
UT)
5' ^ Fi^Ä/. C^wl- c»
KJ^^iVyVj fe|(Avy*y-
IlWiito^
r.pj (73)
72 I
73 X
^^ Gv Kc>kU>0&.<^
£lia_^Z3_Ji
(>) (L U.S.)
m
A
(Jf '/i
(
(yrtj:^ (^i^
\
(-1
l_(^\tx^M-z^
S^QSl
1 Cil{£Mis>L
^ 'tlAiLe\&{]^
shwÄ
:^j
Ol
Ol
T
^UA\OH
\
1-M
r
H \^AMSf\
C
-rt
MTWöMSoM-O:
fe k:i^LiW(P
7 K0TttfRFWl>
c
l Rte/i^wH
p-k
i_'BlMil_WL
1^_ l^Rl^U
/^ A^TOM
a
13 H-ILL
Fi,
r:
I \oh
VöQ' \
Ol
i\o%
I^A^Yl
4 /r
(pv Uüd</^/ cd /^Jir< ßjyi^J
£iILl
312/ I
^l'^i^X I
/M 2;22J1
:(e^ ^Zlh to C^I^AiA
(1)
IHJ^A^
2?)
IT
tw)
Ü
L i 2r\ I
r^ - -• ♦
P
PI.
a
I
L
2r,x
c
'2-r H^D(5RJPlO
A
7 IX
r
3
Ai .'/
27
^1
>$
z
l'SCA
A
r
3
3Z5
mvvi
A Jj^Oi^Ji)
3Z /^
31.1/
7133 Ji
P rS3 ' I
? ^34 I
I I
Gr^ ßvileu
?^
GrAööT ^a
tTA|^J
^-
l
y/yo. \Lc{/^yecA^
r3
S"! i^B^j)/eay
S-3 F&1RUT2-
fi^««
c
L^_W/^/VM)X
^ TiCdlCK
c
AA
/H
K^
s
/3li^_^
1
^K<^v^
i
(T^^
hM'^ ) rr
r (> \h) IfkUt^. hl .
llJJivAiia;LJ«M_%:
Jf 0 ItßD^I-^lN!, Jgwty
y'^ R))?T(f)2
ZM
/i^^3|>^
/^. /? P 73
C'M\0"A
(o 0 jJomüh
Gl ßAyeTOKj
li)
^2 1^>^T
cnM
ii
6Z (rAßOR
t
(oS' Poi^Ten
4_^ -"^ßjMiof^
G7 Wunni^
m£)i
iC^nnz\^
^
6i_Ji£tsMk:
jT^fölM
(_>»», ßnifh^)
ll , C<ri\^\^~u.
T12~Com(GAtJ
d ;^7r
c
72> U (Lt[ fl ^r
"7'^AGAt)E
/t
?
i-?4
t?^ AoTT JvJevtA |fti |2q"?7
7
o
^ecem
(
c
Udt t
# t
^^
11
n
7J
c
M
E
7
c
"7^
'■t*>*^-*'.i*amt.Wlia
ESd:
( '
3
H
\
UM£M
u/
Szei^t-
M
mi
- u
ß^jk^V G^r<
u*v>
l> -to U.-f.
(?<<6lFr,F
(
Z EViWS
L
7?
;
I ASTodlf^^
L
bl
IXCo^lA
L^^xhess, kfe'^/
L
^i-
]
C
;
(
to.l)lft
^
ör^
0\\Ä^Qvy,
L iZ
I
I
UofAhCi
JTAJ'oyw TW«-
T
4 U.S.
JL^
'pK^^^ft/^dK r U 0 o
/=
ü.s.
I 1^ Va^TC
L 2^
I
? 2. UAlT^fJ m. K n
k
S
'A
BrpKkEjT
A4i4^R(2^
CD
r
(2sr)
61
0 ) io OM
P
7f
y.
z.
X
lum^
\^G-^Ofö_
Z lie^/Kl
L
? 18 /:
Z.
3:
^
(
t
n
0^)
X4Lf
ä
S
1 fv^^V^^>; g-
/
t
TJoi/e*. j).
T ßu'iJ.'S^c«« ■?.
o
(1
?\ Ol
I
34 l
(-3
PUz 3 5
PI, §"4
i
hz r7
US"'?
Ci43
I
T
(
■1
c
/'^ 73 '/3
P 7V X
a 8] /z.
(
c
{
)
I
M^Y\
Co
\^CiVCi S KM^I^ I WIt)^©
V
I 5a yl
(
y
(
p*"^i^— ^—
c
c
)
i
NEritg«/-4>Js>^
\
Z
3
7
IC»
^
(I
ß
Ci I9ö(
PC 3
(3
1
'/z
I
/z
I
:r
2ß.^wi((e F.
m
T (14 bi2o^. M
5-3
Mi 73
5f
Pi,
-fdü/Tn l''(gT//4/'f
(
1
gv>«
Ü.i)
NotUAi
\ >D 3'ÖVVi^OK
2 HCtl/tj^t^fcy
Li
I
I
$
ssammmmmmmmmmmm
(
F.
pi
L3
C
2\
Zt
^9
Vz
[fW (12) {'/^)[h.O.S.)
\ SAlAM
?u\ ~71
/i
C
;
rrTT-
(
a
(0
ß)
5)
7
l ^le-wH;
tu/icZ.
L
l^*^ ti, 1. x
(?6
3/^'^
'f l^(^
/
/
(^o) y ■ W Al (t^
/^^3 ;^(^^/:i
'X
\1o^ I
l^l** ._ I
^4)
(PO
^3
Xj ho 1s\/tJL.
QS) V/z) feiTjvKiÄ.
l
1
;
C
c
?OJ(Tü
E&A^
G-AL
[ A\0N12/QF«. /A H'i 7^
U
(
\
ioA4l^a£_
Pö/«;A,Ge^ h 7V '/i
/^A). UX.y
(1>
vIpOTA/ ^/^^/j- [&y,jrj
Aa
CUßu, Q2.
/(Ua£J
c
f
I
z
5"
«ü^ V. ^v ■ I^IMMI
L2- /IZZ /
Lilly? (
-h U.S.
c
c
y^
t
■qUeTi^
c
(jueb^ C^^^'
ki^eJi)
(
21 oi^3b^U,k!^>
Pt
8\ 'A
lI S^^oel^s^^
M7
n '/y
1^ Alyr^A^ AL^^
P?
n %
•
t
c
' ''^-^'«MMMiiM»>«-*«^^«^ia^^^
^^^^^^t^
c
fl
II
.9ülT2^cVi>
la)
Oto/bJT
^JlOCOAAM^tJ
2
'^MVÄ
Pl
Ol
'A
iX
P3
OL
'i k!oc-iH£<^,
I
{^uiLvAoh^
m
yi^tm'd^sf^
C
c
(0 l-feSET
P/,JL
/Li
/M (;(;a>ie^ ja?^^ /i
1-
0)(ioF/^^tpi^/ [i>.fivi fljß\
t-iyvt>< ((j./liPOCOj)
6^ fi/jifjUy'kj^
Ai^ähxJ.
_:r
Icl
1 |4tra i/An^n. /U 3
13 l('e(/(:wT£7/^/
ili^_£lj2^jA
#J
Ch
4^
r^
-^/o 6^.X
hLlJti
^
r^>TAv. /«^>V»^^WS-c;)
r
r-r-sna»«atar-is-
US.
2-
O
(T'
c
^ (->)
N
V3W
^
|-'i'?^^ ff. ?•
fet .; T.l,_
t
31
^1
t Liot TT -S".
t,T
H^|Ä^JÄl.,&^
^ Ah(cJU,gc,
c
t
c
U.S.
1
b)
/lA?U^/^irJL^
UtUe^ T^f.
^0=
l*« (7«,
53
vT?
9p[0U>JG-iL.
iMi/iTrAi/uM-
M
il
71
iL
IH
73
77|H«fiTAi)W
7^' (CAli/(J
US.
^-
c
0^
0.\\ A'^Wl
7^ : UATtokJ
■ ...i- -^
71 vSrriMßecK
S5
^^PkrfJllMt
Cr
8 1 ,Go^fw-/(4/«ircÄ 2|
-t
X
T
n Rli\)(^
, 1 3 ,/z
^5'.rOWK/E4 ,23 ,?!,
i jllo ,\JO^A&S>
_ JZ^iMMhL
4^
^^.
OiÄU»^
MJiOüS
[li^uyj^aJ. / S
4^
'l2hW£[UiOE.3z|^
i^3 UAu}>_ 3 3 ;a
t
c
y
.U.lWLEl
51 kho^A^A
"^^ .O^SAQe(L
i
^Uü
^
'?1 ftlVAfe^,Z7
+
^
ev^i
I
^) U)^/<?3^L0>e(A-.^^
D.s. -5
c
>
(o7
1^^
0
1(1
t
p
WZu
t
(21
(21
( 2-5" J)U L ß ri^-^i?
';X:e>i/M
P/4/kJ L//4T(5)t
i\pSCoA2
P
(5
C
c
c
PI.
p
c
1»
I
2
17
3
32
Hl
33
7
n:
<^fW
f
00-
7o
lo
lo
7/
72
72
72
72
7^
72
73
73
7^
7y
7:r
7^
7^
7^
^3
I
V
/3
I
1
lji.£.uo^^^
^31
3-
UoS^i^
^
TT
H'
!/<
z
^
T
^
Se^Ji^t^?
/
Ö.Q.
C
9^ ■*
t
ft®(i'V
c
•^
y
(^UiuieA/A/
Xa't/4LLY
\/4m y/LL-6K
u
A
M
A
PC
C
PI,
c
c
5MACpf\iMFy\A
^C [-hOCKT.
:>tZMACI<
SD
3t
3-)
Ho
r.
i2^
7^
77
77
77
77
77
77
15
7f
7J
78
71
71
71
7?
7-?
?0
P
Ut«-
7v
'/5
^Z-kX Cic/ti
^
J^
I
/v
'/z
'/:
-J
iV'*^/
J
ü
"3
:j
^
1"
vT
T
TT
Ki\U,'y^i)
as. -7-
c
Uo.
MCUvAjL
PA
«-
Hoc^ w
%,XC^^(hr
:j^
«k
(l^)
fs7 vSmell
5?
41
So
So
(/
-
i
"^
r^
/s^
'PITC^
'/J
^0
%
— -
1
1
^ ^
(GO
To 6 M 1
(0
3\
\
—
(M
.^l'exZdV
M
?\
^
t
7v
r -^
(t^
WüStTU
A
ioO
7h
—
IP
liCoehf?»^^^^^
py
v^
s\
'A
—
tf
S HA/ toi-/
plavj
(/r
t
%
j
(^r
J^(/^(^fc^
/
II
?L
(
—
C
f^^
Wl(--^o(\/ I4wwjc
P^
%
n
1
—
'^7
'">l^b^'
c
X^
^3
'
—
m
:D£&g£ü
e
\l
?3
1
—
Ifc'^
McaiMToc« .
/4
M
\^
- —
—
-^
7ö
,FOu;Lev^ 1
PU
^7
83>
\
—
'7(
/tf^li/? Fiai
r
c
V
8H^
•
1
-
' —
7L
Ry40?T/t4^i
173
kAi^LF
c
1%
^s
'L
(7^
1*
e' l
SS
S5
8^
\
/7r
A
V-u
17^
'L
c-
(77
{{i^^CihfUCH-
c
21
B(,
%
-
n?
U(?E-/ ^^k'H
c
"bO
u
h
Gk\^(\
><r
f — '
■ N
-
Ci
U.S. -s>-
L.. 4
VB«
ff
/f'H^^lÄ
Rt« ^
mr
fvta.
%l Cou^U^
■;r^
'
IC
'(bOOiAM^/
e
1
8(>
-tf ^ A
\?0
M
7-2-
T
5
u
T
n
t(p
(
(^oHi^m-'t
T
\i%
Cum
D
n
s^
?^]>e^Ss^
c
«
X
[fjr
— t
SOLÖiJ
^
V
d
ßt?pj)s:kr
L-
<?7
-i
'^c;/jr/^
:^
-^* •§-
----
^#
t
--
. .
«^
— . _
—
--■ '
.
1
i
i
i ,
^1
^^'
k
A
m
*
.
— -*a».,
■■^■^^i^^^h^M
c
c
c
_ll
AI
Ji
U, S.^R.
hJo,
^
3
7
((?
'I
\l
pA\JioW
TA/UM
19
C
!^4wT^lCH-
Ka mSA
L
M>.
I
1
Z
3
4
SS
6^
7o
15
)
1
TS
I
(Xj
1
'/3
I
UilC<Mj>ff
^^
Ff24fjC€-
r.
T)
U-^,
ÖJ
(0
ll
\}y^h> Uj.)
T
;j
o
1 LE^^CTHO
PI VZ 'U
4o ü.s.
t
z
L
l
6
CC 0 (O (J^)~->'l^oS^'i^'^i^'^
c
tw.
•fc \9So
%> 1
1
i
ii
c
1}
\s
23
C
2^ |^l?£^c<
I
2
r
32
II
Vr
^f
<i\
y"?
L^
-2.
'a
71
231
lU
^ i,y
3
2
12.
7
2)5"
2V5~
55"
2jto
2ri
2?f
1- 2<ä.
QßJd da«, lv;<?:
5"
'1
7
2
1
77
vT
15
/3
7
c
iL
37
2i
fcrA
^
Oi/\Cy^^^^'
2q
Jw ;i2^^jf / ^
/r
3
21X3
I
z
/7
.2
C
s\
1
T-S.^e-RLe:iKj
^Jjp^
ISSAC HAK
ISSFRI JS
Tin. IJNIX'I RSAL jrAVlSII FNCVCLOPi.DIA
|6ai]
(623]
ISSACHAR, a soii of llic pairi;»rch I.icol», jind tlic
fiftli son of Lcali. Tlu" iianic nmy possiMy iiuiiii "ni;in
of reward" ('///; sachin). Accoriliii|j t<» (Icn. ^):\^ \(^
(llic Jahvist writcr), Lcah conccival aiul bore Issachar
as a rcward for thc inaiulrakcs wliich her cldcsl snn
Rciihcn found and which shc pavc lo Rachel; according
to Gen. 30:17.18 (thc Elohist writcr), liowcvcr, it was
bccausc Lcah handcd ovcr her inaidservant to Jacoh.
These slorics arc prcsumahly diie to folk ctynioloj^y.
The tribe of Issachar hvcd in llie castern part of iItc
Phiin of Jc'/reel aiul thc rolhnp hill-country to ilic
north {Deut. 33:18; josh. 19:17-23), a fruitful chstricl
adjoininp that of Zehuhin and containinp sixteen towns.
The irihc was dividcd into foiir chms (Cm. ^():\^)',
accordin^ to Nuw. 1, it was the fifth, and accorthn;» to
NtatJ. 26, the tliird hir^est of thc trihcs. Acconlin^ to
/ Chron. 7, it inustcrcd 87,000 warriors in David's tinic
and was considcred espccially rieh in cliildrcn. Ac
cording to Gen. 49:14-15 and Deut. 33:i8-r9, it was
prcsuninhly industrious and rieh. In the tinie of Dch-
orah, Issachar took part in the national uprisin^
{Judges 5:15); the "lesscr judgc" Tola {Judges 10:1)
and thc royal rcbel Haasa (/ Kings 15:27) werc of the
tribe of Issachar. / Chron. 7:5 and 12:23 describe the
tribe as being valiant in war and ils membcrs as **mcn
that had undcrstanding of the times, to know whai
Israel oughi to do."
In the Pscudcpigraphical Testaments of the Twclve
Patriarchs, Issachar p^reaches of thc simplicily of ihc
farmers (cf. Scpiuagint to Gen. 49:15). Aniong thc
Icgcndary tales conccrning Issachar, thc Midrash de-
scribes him as one Icarncd in the Torah (cf. / Chron.
12:33). The latcr Midrash refers to this supposcd schol-
arship of Issachar by intcrprcting ihc "vvisc mcn, who
knew the times" in Esther 1:13 as mcn descendcd from
thc tribe of Issachar {Midrash Esther and // Targujn
Esther to the passage). Anothcr legend rclates that
two hundred of those who presidcd over the San-
hcdrin were likewise dcsccndants of Issachar. The
Symbol of thc tribe was the ass, in the Orient the symbol
of patient strcngth; ils stone is thc sapphire in the
brcastplate {'efod) of the high priest; its flag was
black, with pictures of the sun and the moon {Midrash
Nun?. 2).
ISSERLEIN, ISRAEL (called Israel Marburg, Israel
Neustadt, and Israel ben Pethahiah Krems), Talmudic
authority, b. Regensburg, Germany, about 1390; d.
Neustadt, Austria, 1460. His great-grandfather was
Israel of Krems, and his maternal uncle was Aaron
Blumlein, ai whose Yeshiva in Neustadt he studied.
After the massacre of the Jews in Neustadt in 1421,
during which his mother and his uncle were killed,
Isserlein left Austria. He probably spent some time in
Italy; from 1425 to 1445 he livcd in Marburg, and then
spent the rest of his life in Neustadt, where his ap-
pointment as head of the Yeshiva made the town a Cen-
ter of Talmudic learning.
Isserlein, in his teachings, laid emphasis on the im-
portance of the original Talmudic sources and the
writings of the Geonim. His responsa, which arc in-
cluded in his published works, arc a rieh source of
information for the life of the Jews in the Middlc
Ages. He tcnded to a strict interpretation of the Law,
/ •
- / V o 5 £5 I S SJE R L6S J ^
rcficcting his own ascctic charactcr. In somc in«t
howcvcr, hc was notably liberal; he opj>oscd
punishmcnt and hcavy pcnaltics. Hc madc a nc
succcssful defense of his pupil, Israel Bruna, who htd
becn attackcd bccausc he set up a school in a city whrrt
anothcr rabbinical scholar was already rcsiding. In iIk
conflict which followed Isserlein propoundcd ihc pr^
ciple that any man of the proper learning and pKfly,
with the authorization of an established tcachcr,
assume the function of rabbi.
Isserlein's writings include: Biurini, a $up
mentary on Rashi to the Pentateuch; Shcanm, of
extracis are included in thc Basel Shaarc Durah of 1
Fesaf(iw Ul{ethabitn; Terumath Hadeshen. Of
only the two last have been published.
ISSERLES, MOSES (thc name mcans "too ff
Israel"; abbreviation, ReMA), codifier, b. CraDm-, Fl^
land, 1520 or, as it is now generally assumcd, 1510; d^
Cracow, 1572. His chief teacher was his fathcr-iA4««
Shalom Shechna of Lublin. Isserics was hcad dl •
great Yeshiva, the pupils of which hc supportcd M
his own expense. His father was the foundcr of tkr
"Rema School," which was named afier thc son aiMl li
still in existcnce.
Ten printcd works, containing explanations of BiM»-
cal books and their commentaries, codifications ol tkc
religious laws, responsa, and philosophical maicriil fttt
proof of Isseries' many-sided learning and surpjiii^
greatness. Talmudic commentaries, codifying nulefiA
a commentary to Song of Songs, and Cabalisiic fiiiü>
rial have remaincd unprinted. Hc was cxtollcd by Af
inscription on his tombstone as well as by Soltjinoii
Luria: "From Moses [Maimonides] to Moses [Isscrk^
rooni
,„^, luu,,. of ty
>'ylatii school at Istanhi
.j,frc was nonc likc
^fcrrctl to Maimon
jljf,. Maimonides*
tor that of Isserics
,nd Nvas fond of h
\braham Zacutr>
,^,pil David Gans t
')c<;pite his regarj
juihority to it in
Tahnud or thc co<
^ercly the simple
• In his opinio
Jcntical; "only tl
,t his explanatior
nfliicnced by alle.
lucstions of religi
:ics. uphcld the c:
i detailed critici
Kramaic as old
play in decisions
had regard to w
lionalistic explan,
espccially in case
hibitions which
Mde studies ("w
branches of learr
m the Hebrcw 1
Isseries' chief
Ashcr's Turim,
Shulhan Aruch
Caro written a'
CTable-cloth'*)
table"; it beca:
Gcrman and P^
Isseries that, ir
made his deci^
Hc followed t
ccssors and me»-
of his death, n
would visit h
glorified his li
Lit.: Horc'
81 et seq.; Ot:
ISSI (Arno
^^^r
V
TSS e^ 6
(-^UuLfQ
a
Jan <>6^)
/
JlJ^J'Wctä
v^
i
f7\Aa llBO
vjt?a<(tajr
a)ß
(
Jpsei- >ft>(r(TeL EUugiv>Siv>^^2j^ <g)l)ß^tl. r I S'/^i^itv^ 114-l^iHK/ [|?»^M)
t
(>Ußr?(
G^A^l»^.^
Gr/4 Hu^wU^
^•H 3aCc«'h ^
/^üa«eiö?
\
^^1.
VJA hl,-^^^
(^Va^
fa*, \>Q ^fco)
Gvi^i
f^^zfe
>n^. II ^tait
^
Aß 1?./) ^/^f) fr
|"?7^~l?3r r^;^52L
f^^ fAß,i
^,^ßnAi/ff%
Vc^/nZtiKJ^
\^\i^mt^
tJ^^I^-^
(FW,? IL)
6iu
:i=if/im.
' ' IH-tn?
^lyh \l9t,ß3l
f?^7
PAxßV
^Aloa^tJ
^yhiii, 1 73/-/;
hMo 3
F/<AB
Sil i:nc:ycl()1M.I)IA
tj^
;:: A\<^St5 ISSERLES J
rcflcctinjx his own ascctic clinrnctcr. In somc instanccs,
howcvcr, hc was notably liberal; he opposcd severe
puiiishmcnt and hcavy penallics. He made a notable
succcssful defense of his pupil, Israel Bruna, who had
bccn aliacked because he sct up a school in a city wherc
another rabbinical scholar was already residing. In thc
conflict which followcd Isscrlein propounded ihe prin-
ciple that any man of thc proper learning and piety,
with the authorizalion of an established teachcr, may
assume the function of rabbi.
Isscrlein's writings include: Bittrim, a supercom
mentary on Rashi to the Pentateuch; Shearim, of which
extracts arc includcd in the Basel Shaare Durah of 1547;
Pesakjm Vk.ethabJm; Terumath Hadeshen. Of thcsc,
only the two last have been publishcd.
ISSERLES, MOSES (the namc means "son of
Israel"; abbrcviation, ReMA), codifier, b. Cracow, Po-
land, 1520 or, as it is now generally assumed, 1510; d.
Cracow, 1572. His chief teachcr was his father-in-law
Shalom Shechna of Lublin. Isseries was hcad of a
great Yeshiva, the pupils of which he supported al
his own expense. His father was the founder of thc
"Rema School," which was named after the son and is
still in existence.
Ten printed works, containing explanations of Bibh-
cal books and their commcntaries, codifications of thc
religious laws, rcsponsa, and philosophical material givc
proof of Isseries' many-sided learning and surpassinp
greatness. Talmudic conimentaries, codifying material,
a commentary to Song of Songs, and Cabalistic matc-
rial have remaincd unprinted. He was extolled by thc
inscription on his tonibstone as well as by Solonion
Luria; "From Moses [Maimonides] to Moses [IsscrlcsJ
I623I
THi: UNIVLRSAL JEWISH ENCYCLOPEDIA ^^SStKCtf?" ,s,
flMatu school itf istanbul
Wm
1 wm m
5 1
n
Jil
11 i
1
iv
. P'
ßA 'AU-^kt
ffK
'tt
■■■■III
thcrc was nont likc M..scs"-words wh.ch wcre enrljer
rcferred to Mainnonidcs and latcr to Moses Mcn<UKsohn
,|s„ Maimonidcs- method of rcscard, was tlu modcl
for that of Isscrics. He was a connoisscur of astronomy
nd was fond of history. He providcd ^hcY.lu.s.nn
Abraham ZacuU. with appcndiccs and '"''"«^ Im
pupil David Gans to writc thc chron.clc Tznvah Dav,d.
)cspite his rcgard for the Cal.ala hc attnbuted no
nuthority to it in qucstions of rd.Ru.us l-.w .f the
Tahnud or thc codif^crs or Minhag (custom), or cven
n.ercly thc si„.p1e meaning of thc tcxt, ran countcr to
i,. In his opinion, Cabala and ph.losophy mus^ bc
Hlentical; "only thcy spcak in two lanRitages. Many
„f his explanations of Biblical passages were strongly
it^flucnccd by allegory and symMisrn In decs.ons on
Qucstions of religious law hc follow-cd the latt- au^K^r^
"ies uphcld thc earlier vcrsions as far as poss.ble, wrote
dctailcd criticism of his prcdeccssors cons.dcred
Aramaic as old as Hcbrew, accordcd trad.fon grea
play in decisions without procccd.ng uncrmcal y, and
hid regard to what was populär and mtelhg.blc. Ra-
'onaUstic explanations, too, may be found - h.s works,
cspecially in cases conccrning later commands or pro-
hbLs which wcre to bc providcd w.th a bas.s _As
sidc studies ("walks in Paradise") he pcrm.tted other
hranchcs of learning, also sccular history and war books
in the Hebrcw languagc, as Sabbath read.ngs
Isserles- chief work was a commentary on Jacob ben
Asher-s Tur.m, which he madc ovcr into ^^^^^^ ^^^^
Shulhan Aruch when he heard of thc work of Joseph
Caro written at the same time. He callcd >t Mappah
^Tabl oth") for thc Shulhan An.chrhc ••preparcd
able"; it bccamc an authorita.ivc work for Jcws o
Germ n and Polish origin. It has wrong y bccn sa d o
Lrles that, tn contrast with the ^''f''''J'"^^J^
niade his decisions only n a more *'""Scnt tcmpe .
He followcd thc trcnd of Gcrman and Pol.sh prcdc
sor and modeis. On thc tSth of lyar. thc ann.versary
ShTdeath, many Jews fro.n Cracow -d -ts ennro^
would Visit his grave in p.ous rcverence. Trad.fon
clorified his life in various ways. , , „,„^
Ij, . Horodczky, S. A., Lckoro.l, H..M>.,n.,h (.9-0)
8i et seq.; Otzar Visrael, p. 29» " ^"i-
ISSI (Amoraim), scc Assi.
ISTANBUL (Constantinopk). until ^0^<^
sincc 1026, sccond capital of Turkcy.
1 History. Jcws wcre livmg m Constani
the Roman era. Thcy arc f^rst mcntioncd tl.d
Their Situation was extrcmcly bad undcr thc
empcrors; fr<.m thc time of Thcodosius II o>
to live in a special quartcr (Stcnum, the mod,
were fcarfuUy pcrsccuted, and were h.ndcr
Performance of their religious practises. JJ
/ _6,) forbade them to cclebralc Passo«
Easter Hcraclius I (610-41), aftcr he had al
secutcd thc Jcws in Palcstinc during h.s wa
Persians, tricd to compcl all thc Jcws in h.s
cmbracc Christianiiy. Howcvcr, thc Jcws in
nople wcre protected from th.s calam.ty h)l
ccssion of thc cmprcss. The situat.on of ih
still worse undcr the rulc of thc konoclastsj
pcllcd them either to accept Chr.st.an.ty d
Ncverthclcss, the geographica! Situation oH
nople was so favorablc for trade that it ahv;^
ücw Jcws, and undcr Leo VI (886-9..) Co
was again a Jcwish center. In 1.76, iberefor
of Tudcla found a rathcr largc Jcwisl. 1
there; he reported that 2,000 Jews livcd 1
nople, somc of whom were very wcalthy.
Byzantinc period, the Jcwish commun.ty <\
nople was again and again the seat of
scholarship. The studies of the Kara.tcs fl.
here and the war between them and ll.
brou'ght about many literary product.on'
,6th cenl. on, the Hebrcw printing estabb
arose in Constaminople further increased
After Constantinoplc feil into the band-
in 1453. the Jcwish population began to 1..
through hcavy immigration of Ashkcnaz
Jews and particularly through arr.va s tr
Portugal after thc great expuls.on of 14
,,74 Constantinoplc harbored about 30,0
group livcd apart, had its own synagogu.
the customs and drcss of its homc; the Se
cvcr, claimed thc Icading posit.on. I
livcd in a special quartcr, "Haskyoy.' gr
so rieh that in the i7th cent. Sultan >
Jsrael, Jedidiah
•rael Samuel
TUE JEWiSJI KNC'VCLOPEDIA \J L [^^ 9 0^^
Inracl Ih a prolific wrlu»r, his esHays aud Works
iiiiiulMTiiig iiiorc Ibttu 100. Amoiig tlicsc nmy bc
Dicnüom'd: "KliniHclic Bi'itrttgf zur AktimMiiykosc
doK Mciisclicn,*' 188:»; "Erfalirurigcii üKr N^rvcii-
chirurgic." Berlin, 1894; and ** HtatiHt Ischo Ueber.
•iclit Übrr 191 Miercnopcrutionen," in "Verhand-
lurifrcn des lütcrnalionalen KoDgrcss zu Moskau,"
1897.
BiBLiooKAriiY : PiiKel, BUm. Lex.
B. F. T. U.
ISRAEL, JEDIDIAH : Rabbi at Alexandria.
Egypl, from 1802 to 1827; died 1827; Bon of Isratl
Israt-I, wlio had beld tbe rabbinale from 1773 to 1784.
He was a disciple of Joimtban Galante, and presided
over an acadeniyat Alexundria wbicli boretlie name
••MidrusbHubYedidyab." He wroteseveral responsa,
aonie of whic^li liave been published In tbe works of
Rabbi Al)bjilui ; also annotalionsto" Risse Eliyahu "
OD tb(? Bbullian 'Aruk. His treatisc **Mazkeret lia-
Gittiu," on divorce, is still in manuscript.
BiBLiOGRAPiiY : Hazan, Ha-Ma'alot lUSticlnmoh, pp. 4b-5b,
li;ki, b.
ß. S. Man.
ISRAEL BEN JEHIEL ASHKENAZI :
Italiun rabbi; lived at tlie end of tbe tifteenth and
in tbe eaily part of tlie sixteentb Century. He was
coiTector of tlie edition of tlie Talmud pul)lisbed in
Pesaro 1511-13; and in 1518 be approved tbe first
e<iition of Eiijub Levita's *'Ha Babur" in Rome.
Israel belonged to tbe board of Roman rabbis, and,
it seenis, excelled bis two colleagues in Tabnudical
knowledge. Israel was bigbly respected in Rome,
and in 1519 gave a deeisiou on a lega' question con-
cerning Donina, tbe daugbter of Samuel Zarfati.
Tills decision still exists in manuscript ("II Mose."
V. 191, No. 40; 193. Nos. 102, 119). At an advanced
age be eniigrated to Palestine.
BiBLiO'jRArnY: Vc)pelst4?ln and lUeger, Oasch. der Jmlen itt
Uom, iL 7H, W, Ü3, 115.
8. M. Sc.
ISRAEL JOSHUA OF KXJTNO : Russian
Polisb rabbi, died at Kutno, in tbe goverumcnt
of Warsiiw, Jcly 11, 189;i, at an advaneed a.j^e.
He studied in tbe yesbibab wbicb was founded in
the villa.Lre of Kuklmri by R. Solonion Posner about
1835. Israel Josbua and R. Hayyini Wasserziig
(Filipower) were tbe niost famous graduates from
tbat inslitniion, whieli was an adjunct to tbe ag-
ricnltural colonies Posner bad establisbed on his
estates. Israel Josbua oceui^ied various sniall rab-
binates up to 1800, wben be becanie rabbi of Kutno,
wbicb beconsistently refused to leave for larger rab-
binj.tes to wbicb lie was invitcd from time to tinie.
By many be was considered tbe greatest Tabnudical
autbority of Russian Poland. Ile was tlie autlior of
**Yesbu*ot Yisrael," on Sbulban *Aruk, Hosben
Mishpat (Warsaw, 1870), publisbed by bis son R.
Moses of Viskitke, bis successor in tbe rabbinate.
BrBUOORAPHY: Ha^Asif, vi. 172-173; ^?Masfl/,5ö,V),pp. 447-
44S,
ß. ß. P. Wi.
ISRAEL KOHEN BEN JOSEPH: Polisli
scboiar; lived in tbe second half of tlie sixteentb
Century. Ile edited tbe anonynious philosoplncal
work "Slio'elot 'Inyan ba-Nesbamab," conlaining
a dialogue betweeu pupil and master on eigbteen
(piestions concerniug tbe »oul (Lublin 15Mi
work bas been translated int<. Jud^cl^imL
Isaac ben Ilayyim. ^«ri««««
«;»;,'<J:;J^»'"^ ■' Zunz, Z G. p. 288; HUAtu^t,„uim, OaL
ISRAEL OF KREMS (according to Am^
Sbem Im.OedobmJd., ,.r. ^L-Kn^nin. and MiS
"Or lia Hayynn," No. 1092, Israel of Kr^mSES"
Austrian rabbi; flourisbed in tbe fouruxnikmil
11ft(*entb centuries. He was tbe irreat-irmnHiuJI?! =^
of Israel ben Petbabiab Isserlein, wboq,^u^^^^
bis commentary on Rasbi to tbe Pentateuch m^I^
*'Wayebi." Israel was tbe autbor of -HaTiS!!
Asberi," noteson R. Asber'sTabnudicw>nin^S!ir
printed witb tbe text. Grätz identifien l»r«di
Krems witb tbe Israel wbom Emperor Rupert •»!
pointed. by a decree of May 8, 1407. cbief rubW ilr
all tbe German conmninities (" HcxrbmeiKter Ah^
alle Rabbineu"), giving bim a certificate decUrtel
bim to be a great Talmudic scboiar aud a JrooS
man. ßut as Israels functions included tli« drfl
eontrol of tbe JewH, and especially tbe collectioo oJ
tbe taxes. tbe German rabbis opposed bis appoii^
ment. Sonie of tbem even tbreatened liim w^b
excommunieation in case be did not resign Tht
emperor, upon bearingof tbis, confirmed Israerst«.
pointmentas cbief rabbi by a second decree (Nor
23, 1407), imposing a fine of twenty gold tnarkion
any one refusing to submit to bim. But tbe edicU
bad littb; efleet, and tbe oflice of tbe cbief rabbi be-
came obsolete soon after its creation. No further
mention of Israel occursuntil 1415, wben be i« toeu-
tioned in a document of Emi)eror Sigismund, an.
l)ointing bim to sui>criutend tbe collection of th»
Jewisb taxes, in w bieb oftice be was tbe subordinate
of tbe bereditary ebamberlain Conrad of Weinsbcrr.
BinMO(iRAPnv: Grütz, Gtsch. 3d ed., Wi. KC-KH- dUMm.
Du JmUn ifi Deutschland, vi). 14X, 2r^^, nruu^wick^vm»
i'mnuu Knn^sfJ TiKtail |.p. 7(ri-7(«; FrankHi^rüo, oSl
da Juden in K rtmsicr, 1. 14, 15, Breblau, isi»; ^''•'*^
« «• M. Sel.
ISRAEL BEN MEIR : Printer and author;
lived ai Plague in tbe seventeentb and eigbteentli
centuries. He was tbe autbor of a work entill«!
"Ilaubagot Yisrael," atreatise on tbe education of
cbildren, tbe bist edition of wbicb is anonynioua
(Frankfort-on-tbe-Oder, 1712). In tbe same r«ar
Israel establisbed, or belped to establisb, a printinf
busine.ss at Wilmersdorf ; but bis name, followed bf
tbe letters ^ T, appears only on two works of ITU:
tbe "Ret Abot " of Moses Heilburg and tbe TW-
mudic treatise Bezab.
BinLiOGRAPHV: St4«lnMhneider, Cat. Bodl. cols. IIÖK. 914:
Ziiuz. Z. (i. pp. 2(>:-::«.8: Steinseh neider and Caasei, In firadi
and (i ruber, Eucyt-. sectiun ü., part 38, p. kü.
s. H. Sku
ISRAEL B. MOSES : Polisb cabalist ; lived at
tbe end of tbe sixteentb Century. He is known oolj
tbrougb bis book "Tamim yabdaw\" in wbich all
Verses of tbe Psalms and tbe Proverbs found io tJM
Zoliar are collected, witli tbe explanations tbert
giveu. Tbe collection is preceded by a calialiatic
treatise on tbe soul aud a " bat^üsliab " by tbe
piler.
Bibliooraphy: Benjacob, C^r haSefarimx Zunz,
tujucsch. p. 430.
K. P. K
'-;d
*«"
669
ISRAEL BEN MOSES Ha|
MOSC: Gt^lician scboiar; bornat
ginning of tbe eigbteentb centui]
April. 1772. His fatber instruct*
and Hebrew literature; but Isra-
estcd in pbilosopb}^ and matbe?
eageiiy sludied from Hebrew «>
for ßcience caused bim to leave
for Germany in tbe bope of bein
vote liimself to bis favorite etud
sojourned in many places, barel\
bood by teaebing, be settlcd in*
t(!aeber of Talmud in tbe Talmuti
Heine Epbraim. Among bis dis<
Mendclssobn, wbom be instructC'
and to wbom he imparted bis lovi
Israel's sojourn in Berlin, bowevt
one. Persecutions by tbe Ortbo(i
bim to Beck anotber bonie, and bi
licia, wbere be lived in great p(|
years of bis life were spent at Brod
Israel was tbe autlior of tbe
(1) "Ke?ab Yisrael," on tbe astroi
metrieal passages in botb Talmuti
the-Oder, 1741); (2) "Eben Yisra(|
**Arubbot ba-Sbamayim," on anci
astronomy (mentioned in biscommcl
ha-Lebabot"); (4) "Job ba-Leband
on^Hobot ba-Lebabot" (Vienna, V
ba Dema'," moral tale in rimed p
bernfurtb. 1773); (0) "Perusb," coi
^'Ruab Heu " of Jacob Anatoli (ih.
mentary on tbe "Cuzari " (Vienna,
BiBi.ioGRArin : Zunz, In Llet)ennann'8 V
p. 60 ; Steiuschncidrr, Taf. 11x11. coh 1109
ftrUuUilc^ ii.'Süi.
I>.
ISRAEL, OSKAR : German pl|
Stralsund JSej)!. 0, 1854; educated ai
of Leipsie, Kiel, and Berlin (M.D.
be entered tbe patbologieal instit»
mater as assi staut ; in 1885 becam )
was admitted to tbe medical facui
ye-ar as privat docent; and in 189.
assislant profes.sor.
Israel bas written manv essays
Journals, especially on patbology.
of: "Praetieum der Patliologiscb|
Berlin, 1888 (2d ed., 1898; translate<
Letulle and Critzman); "Interna'
7ur Wissenscbaftlieben Medizin," ,|
meiite der Patbologiscben Diagnose,!
BnJLioiiKArnv : PHj?el, Jii<t{i. Lex.
s.
ISRAEL B. PETHAHIAH.
Isi:aj;i. \\v:s Pethaiiiaii Ashkenazi
ISRAEL SALANTE. See Lii
ISRAEL BEN SAMUEL -
OF SHKLOV: Talmudic casuist;
about 1770; died at Tiberias Ma}' 11»
a group of Tabnudical sebolars of Sl)
attraeted to "Wilna by P^li jali Gaon (^
Soi.omon) (1720-97), Asbkenazi was
arrivals," and attended upon tbe g.i
ple for less tban a year. He gained
dence, and was cbosen to arrange
IM
8unt ilfuBlÖMtn b«« eußuJtefom. Smtfet «rtilel.
Pd^ Jttöen, baS ti bod^ etwa« oetbfid^tig fein mflffe mit tinfttÄ
aultusreforttt, unb bm religidfen Berufe unfetet 3eit, nmtit bur*.
toebene Ätopffei^tcr i^re e^ampion« fmb, wenn iournonfllfdbe
aJlorbbrettttct, wie fettige, nad^ neuen ®cbetcn nnb ßtebem, na<fi
melir 3lnbo(^t unb ©r^ebung jammern, wenn eommls vojwmn
(mit »om ©(^roörmcn Reiferen Äe^len!) roie gregettonten na* ©r-
bauungsmitteln, nad^Orgern unb ^ergletd^en fd^relen, wenn HtoutT»
unb »onoioant«, n»te beootc 3Rini|lronten, bie ®ebetma6er be*
mei^räud^em -. *v ^
©old^e SBortffl^ret bet 9lef orm! - roa« bebarf
e« me^r um fw für.ga^r^unberte bei atten e^rlid^en fieuten m
biSfrebttiren? ! —
• — V.
ßtn fieben«. unb Stitbilb.
S5on Dr. SL SBftHnet;
_ Unter ben beutWen SUabbinen bcS 15. ^a^unbett«, roel«^, au^geftttttet
tntt talntubifi^et (Sele^rfomfeit toie Quagejeic^net bur« ©ittlic^fcit, gtöm.
miflfeit unb wo^te SBef^eibenbeit <m ©tanbe waren, bent SBerfoK be« Zah
mubftubium«,«) ^erbeiflefübrt bur(^ bie traßifc^en drelgniffe in ber jflbiftöen
®eWi«te beä 14. 3abr^unbert«, in fleeißneter SBetfe entfleßenjutreten unb
obju^lfen, oerbient unftreitiß SRabbi 38rael 3fferlein eine oufmerffame
93ea(^tunö. 5)et (Sinfluft, ben Sfferlein mii) aber bie engen Orenjen bet
unter feiner fieitung flebenben @emeinbe jinau« auf feine 3eit übte, Aulert
m in jwetfa^er ©eife. »u« feiner S(^ule gingen aa^lreic^e Mobbinet für
bie Oemeinben Oeftrei««, ißfl^men«, »apem«, ©(^leflen«, felbp ^olen«
bcroor, b.e, burdj grflnbti^e« Cuellenftubium gefcbult, in i^rer Sigenf^öft
oB 0efefte8rcM rflftig am 3Betfe be« Se^rer« unb aJleiftet« fortarbeiteten.
SBorjüflIi(5 aber mit feinen jablreit^ Weibtäbefd^eiben influirte 3fferleilt
onreflenb unb förbemb auf \,a9 geiftiße «eben unb bie religicfen 3nftitu-
•) £i< S önotur biefer 3elt giebt Dr. (Sttbemann nibet unb in ptdm
nftttter ffieife in btefer SRonotSfcWft »a^rg. 1864, S. 68 u. f. f Über Z
Jleuaeftaltuna be8 «abbinerroefen« im SKittelalter. »• M. uwr o«
t
I
>
V
)
i
A^^^ '^^'^tl
RltH Sfiod SKiiMt.
f.' ♦
m
Honen na^er unb entferntet ©emeinben. ©eine «aten »eciPonen, eine Je.
fonber« tefc^e Oueae für »eftimmunflen In »etrcff be? (S^egefeie wie ber
abgabem unb Steuet.Set^ältniffe jener 3ett, (jalten ben nac^folgenben 8elJ.
rem, mW 3ffetlem meiften« mit ber aSeaeid^nung : >er »erfttffer be«
Terumath hadeschen" cithren, fo fe^r ate Mu^finrüc^e einer aUflemeht
onerfannten rabbinift^en «utoritftt, baB fie bÄufig no* feiner (Sntfd&eibunß bie
öefeftlicbe »efrtmmung regelten unb feftfteHten. "^cA fieben eine« foltben
SWanne«, feine tb&tlflfeit nacb ben tJcrfc^iebenften Mi^tungen bin wie feine
©erbinbung mit ben bamaligen ®elcbrten muffen uni8 ate ein roic^ttger
99eitrag jur ©efd^id^te jener 3eit um fo mebr intcreffiren, je bütftiger bie
bi^berigen SKittbcHungen über afferlein au« aueüenmangci in ben ®efcbi(bt«.
merlen oon 3oft unb ©raefc, jumal in ber S% JJtdneel« im Siteraturbf.
be« Orient«, 3abrg. VUI., ©. Ö75 Qu«fatten bnntert.
©ir rooDen baber in na^folgenber Sarftettung oerfucben, burcb ein
näbere« eingeben in bie fdbriftlicben ?ßrobuctionen 3fferlein«, wie in bie
feiner 3ettgenoffcn, oorjüglitb aber burcb SWittbeilungen ou« ben ber JTönig--
licben »IMiotbef au SKüncben angcbörcnben rocrtbooaen ßanbftbriften ('üo.
404 — 405, beren SSenuftung burcb bie ®üte be« $enn Dr. Steinfdbneiber
un« ermJglicbt mürbe), ba« Seben unb bie 2bötig!eit 3fferlein« in betait
lirter ifficife oorjufübrcn. Unter bem Xitel wr op^ bat nftmlicb ein
Scbaier 3fferrein«, «amen« Sofepb,*) 6obn be«.2Rofe« au« ©ö«--
ftdbt (unfern 2luö«burg), eine Sammlung «Ue« beffcn angelegt, ma« et
felbft Don feinem fiebrer gebort batte ober ibm t)on feinen Stubienöenoffen
im Flamen be« &brer« münblicb ober fcbriftlicb mitgetbeilt roorben mar, wie
fub ber Sammler in ber »orrebe bierüber au«fpri(bt. 3ofepb batte p(br
nacbbem er fünf 3abre lang ju ben Süfeen 3fferlein« gefeffen, in bie »beini
gegenb begeben, wo er bAufig nacb ben (Sntfcbeibungen 3fferlein« für biefen
ober jenen Satt befragt mürbe, aber nicbt immer im Staube war, grttnblicb
au antworten. Jlacbbem er bierauf mieber ju 3fferlein aurücfgefebrt mar,
fing er an aufjufcbreiben, ma« er oon feinem Sebrer in beffen practifcb religio«
fem fieben abgefeben ober in feinen ßntfcbeibungen oon ibm oemommen batte.
3ofepb aeicbnete Anfang« bicfc SRotijen im ©ebeimen auf. Sobalb e« aber
belonnt geworben war, ermunterten ibn bieGoOegen, fleißig bamit fortjufobren
unb nötbigenfaH« bie Jlotijen aucb in beutfcber Spracbe nieberjufcbreiben,
ba 3ofepb eingewanbt batte, er oerftebe nicbt, ba« ^ebrdifdbe correct |u
•) Jldljere« ftber benfelben f. weiter unten.
i-äSt'
9*
'JUJitt:- t • _ .
i !
132
MaWI 3ftael 3ffetfein.
Mret6en (TO pri»3)«), Diefe «rBelten Io8 »ofep^ ^äufifl feimm Se^m
3ffetlein »ot, bet t^m fei biefer Ocleßenl&eit tn(m(<6etlei eroanaunflen in bl«
Seber bictirte. »uf ben SBunfd^ oieler Seitgenoffen, befonberä na* bem
Zohi ^fietltmi, entfc^lol fid^ 3[ofep&, jur letd^teren Otientirunfl fdninitlid^
3loti}cn n(4 bcn 4 %mm «u orbnen«) unb jU einem 0anjen ju Dcreimflett.
er nal^m in biefe Sammlunfl auä) einen oroften J^eil ber «oUectoneen beä
in ben SRcgponfcn bei 3JlofeS SRenj (n. 97) erwäNen 3uba Obetnif«)
ouf, befyen Sommlunß et immer mit ben ©orten QJ» nco p'npnr
rWHD onfü^rt. e« cjriftirten olfo bereit« im ©e^eimen Slbf^riften »on
3fferleinö entWeibungen. 3lucö no^m 3ofep5 bie «ufjeiijnunoen eineS
S*üler3 von% Q(^aUm auS Oeftrei« ouf, beffen Söeftimmungen in
»ejuß auf JraucrflebtäU(i&e unb örtliche Obferoanjen Sfferlein befonber«
lobte, unb beffen SBorte er überhaupt f)omme, weil fte meiftenä ouf tttt=
bitioneöcm ©efle pon ben poronoeflonflenen Se^retn bem Sd^olom über»
lommen »aren (S. Pesakim n. 35.). - Srei ^o^re na« bem Jobe 3ffet.-
Icm«, ndmlid^ 1463, ginfl ^ofep^ an bie iReboction feiner Sommlunfl ; im
3o6re 1474 fc^rieb er boran im $oufe be« 3olob SWoeftre in ßrcmona
unb beenbiflte fie 1488. Mfitxtd über beibe J^eile bet J5onbf<6rift feftft
bürften roir rool auä einer geübteren geber ju erworten boben. 3Ba8 mi
für boä fieben unb SBirfen 3fr. 3fTertein«, wie and, für bie g^arocfe.
tiftif feiner 3eit einigcrma&en oon 3ntereffe fcbien, baben »ir oul bem
l&onbfd&riftlid^en Leket Joscher^) für unfere DorfteUung gewonnen.
{Rabbi 3«roet, genonnt 3f ferlein,') So§n be« SR. qjetod&io ift in
•) Sein St9l ift aud& wirßic^ on ben meiften ©tetten febr iPunberliA
unb eigent^ümlid^,
1 JBol bo« erfte Sßerl, hai biefer aUet^obe in ber ®ruppitung b««
fo^Iic^en Stoffel folgte.
*) Ob ber ©einome Obemif mit bem gleichnamigen Ort im IJeutigen
©ro^l^erjogtbum «Pofcn ober mit bem in ber preu&ifd^en 5ßropin| ScMefien
in SBerbinbung fteben mag?
*) SBir werben biefe ©ommlung immer mit ber Sbrepiatur „8. "3." unb
»mar Cod. 404, ben erften I^eit, o^ne jebe weitere SJejeid^nung, Cod. 405
aU »weiten I^eil mit ber 3obl n. citiren,
•) J)ie Sitte, neben bem ^ebrüifd^cn Kamen einen sweiten au führen,
melbet bereit« »f^eri ju ®ittin Cap. IV. pon ben beutf(§en 3uben, weil
bie e^riften fte mit biefem lautö^nliiben Jlomen benennen. 3fferlein ^onbelt
hierüber on mel^reren Steöen feinet 9le8ponfen ob, jbefonber« ip ben Peaa-
Tlatf>\itq, eltiÄ Stallt nt ßfepctmdrf,^ 0ixin, wie ei ttuÄ bet ^d^Ifll*
femerhmo brf Goptffen, eine« Scitfienoffen, in cod. ftossi n. 1263 aii«*
btüdti^ J^tDoröc^t.*^ 2)a3 ©fburt^ialjt 3ff^rletnl i|l rtirßenW näiftt aiu
ßeflcben; aOem ba3ffctlcm nad^ 8. 3. S. 43 öegen Snbc M^af^xti 1460
geflot^en ift,*) unb mS) Pesakini n. 15 unb 11 ber SBeötnn feinet felbftftftnbigen
Sfljdtigfcit m äftarbutß üom Raffte 1 427 batirt, (nad^ bet wol tid^tigeten Sefeart
itt ben 9fei?ponfen be« SDlofei? SWenj n. 9 got fd^on üom ^afyce 1425)
fo bürfte mir SBdl^tfd^ctnltd&fcit affettcm^ (Scburt in bd« tejfe 3oitje5nl
beiS l'4. 3a]^rl^unbcrt§ fallen. Se^en w\x bod^ 3ffetlein ßetcit« mit bem
•
SKAbai^il, alfo nodJt)ot 1427, bem'Jobei^jo^te be3 Sedieren, in geleierter
Gorrcfponbenj begriffen (6. Mc^ponfcn bc^ Mabaril n. 198 — 199).
3ffetlein5 Sätet f^xei, wie beteitiä crrod^nt, St. ^etotjia; biefet war
ein öobn ß$aim*5, genannt ßenfcbel auS $ei nJu tg (na^e
f rc^butg), ein Gnlel 3§tacr3 ou^ Äremö, Scrfaffcr^ btx 3loien aum afdjeri.^
3ff^treitt war bemnatJ^ ein UrenM M Sefiteren, wie 3tt«3 jwt 0ef($. u. fiit.
6. 106 rid^tig angegeben unb (5roc6 (^cfd^id^te Vin., S. 497, feine ftül&eten
atngaben wrbcjfemb, nad^getragen IJat. 3if^Tlein!3 SWutter nmr rtiit unler
ben 400 aJldrtgrcrn, njclc^c am 9. Jliffan 1421 auf einer ®iefe bei SBien
ben Sbb um il^re^ 0lauben5 willen erleiben mußten.*) Die traurige ©e^
fdjid^le biefer Verfolgung — über welche un5 nod^ immer bie Urqueto fejlt
kim n. 6. unb 242. 3n Setreff ber 3Jamcn Don 3ffcrlein felbfl beigt eiS in
ber aSdttcbe be8 2. 3-
•) 3n b^ Pesakim n. 189 fc^etnt 3ffcrlcin aud^ gu untcrf(beiben
1\ runo3 — ndmlicb ©raberjoglbum Oefteneid^ — von *vnhyo pN3, ipot«
unter Ste^etmar! gu üerftel&en ift.
•) 6. bie bctreffcnbe Semerfung weiter unten rob JJlofe« SJlenf.
•) So aud^ in 3ung, fiiteraturgefcbid^te S. 524, waW*«wtIidb au« ber»
felben Quelle, ^iemac^ ju berichtigen Oraeö, ©cfd^icbte ber ^vimi, »anb 8
6. 220.
^) B-. BiüHm, SlbfdMtt 'TTV wo ed ^eibt Dil Vm W »3« ptn
: hwo rtinm lanr yrtnpo ^r' intro p Hp6)*nte hwyn r*iai"
ftottt Ätemfler lieft ma!n Ärern^ im Debarim Atikim U S. 10, wa§ wol
ridf^tiget ifl. , , ..
•) So nad^ 8. 3. 56 unb 84b., wo ü6rt 3^tlein beridjtet wirb:
m b. bO ''^n ^^^^^3 r^^^i^ "«^P ™^*^ nDN> lOT '0 wro .'wi
:|0'J3 D muTo öiwi pmds ♦ rnnn nornnt (n« otpr
134
MabBI 3frael Sffnlehi.
(nur(Siniöc8 (Jerie^tet .^ffetein fetBft {mThenunath hadeschen n. 241'), et«
Jaulte bicfer fpdter oft feinen Scöülem, befonber« tDd^lte et ^ietju'ben
traurigen ZaQ ber Serftöruno ^erufalem«. Unter ben Opfern btefer Mutißen
SBerforßunfl befonb fic^ mä) ^xlmi Onfel, 9?amenä «aton, ber bie
fürdjterlt(^ften Torturen au befte^en ^atte, in Sorge beren er ben @eift auf.
öab. (8.3.n..©. 31b.) 3)iefer Jloron, mit bemSeinantenSBIumlein •)
auä ifleuftabt, augleicb mit bem Maharil. jünger heS unter bem Komin
cerno irn ^dufig ongcfübrten Schalom (ogl. Pesakim n. 153 unb Reep.
Maharil ed. Hanau »I. 57b.), wirb in ben dieSp. be8 Wabar« „. 101 unb
«t ben iSe^p. beä 3ubo OTeni n. 14 mit ©(balom unb Sdlel in fflien fer«
ner m ber Sßorrebe be3 3faac SEprnau ju ben JRinbagim feine« Sebreri mit
Slalom unb Slbrabom J?rau«ner aU bai Jriumoirat ber totmubifcben ®e-
ebrfamfeit inOeftrei<b bcjoicbnet. Slaron, ber aU ein auägejei^neter ©efefce«.
lebrcr, unb nacb S. 3. S. 47b. a«<b aU ein beliebter SBorbeter») gerflbmt
mirb, mar ber .^auptlebrcr 3ITcrIein«. Sefetcrer fü^rt bie entf<beibm,gen
unb GrRärungen feine« Sebrerä nid,t feiten an (mie j. ifl. in ben Poeakim
n. 65, 70, 81, 103, 109, 117, 123, 132[bierin bie u. Hilchoth mj be^Cebrer«!-
149, 152, 186, au(b in ben Biurim, abfcjnitt rfw, onain T^ i
"SP). 3fferlein lernte aud, in ßger (Pesakim n. 24) unb jmar bei 9l' Jta'
tban,") ber aU eine ber erften »utoritöten angefeben mürbe (SReäp ^
W« ed. Stettin S. 94 oben unb 3. Mon'i n. 193), fpdter n«/bem
bdtgen Sanbe auSmanberte unb bort ftarb, (SBergt. Pes. n. 161 257 unb
S. 3. II 6b.). 3fTerrein blieb oucb fpdter nocb mit ber ©emeinbe ,u (San
in inniger SBerbinbung ; fo u. 31. feUte er für fie 2lrmen=S8orfteber ein («e8p
3. SBruna, „. 130 unb 3- «olon n. 193). 2ßer fonft nocb 3fferlein« Sebrer
»or, ift weiter nicbt befannt. Unrid;tig ift bie Slngobe oon SWofe« 3jferle8
5loti?irp"'?.!lr?"*"'^t"'r'"*l'"*/ ""'"^ '""*« ""«^ «nitjutbeilenben
ml Z.f^' ' f*''*^'"'J" *"'f« ^«foffl'mg t.oraflgli,b ber fubenfeinb.
,. i»2,S"!" ^^^' ^'"^ '"• ^- 3- wb in ben iRelp. bed 3ube «Dleni n
14 ^ii>B in ben Minhage Maharil ed. Semberg S. 70 unb sSb S l
ber SRaubbemerfunö ber «aubfcbrift Bonzian°„. 13 Ä Äi
') aber ntcbt p3 mar, mie 3una, aur 0ef(b. S. 106 angegZ eht
aaron eobn mar ein Sd)ürer 3ffcrlcin5. »uBegeoen, em
©bn? im"M®f '" «^''",'^"" ^" "" ^'^'^'»« ""« OH toonadi bie
9ta6bi Sfroel dffetlein.
tsr
in ben Sbbttamentett jum Juchasin ed. Krakaa (bem au4 3lfulai im Schein
hagdolim unb ©raeft ®eWä^tt YUl. 6. 220 folgen), ba| nftmlid^ Ofer aud
Sd^leflen ber ©auptlel^ret 3ffetleln8 oewefen fein foUe, ba S)ie« au« ben
Schriften bei? Sejjteren nid^t im ®erinö|kn fi(6 emeifen läjt. 3ff<tlein er«
rodl^nt Ofer nur jnjeimal unb groar in ben Biurim, Slbfc^nitt Vaicbi ■), wo
er aW 3eit0eno|fe feine« ©ro^Dater« erfc&eint unb im 8. 3. ©. 38, wo Don
Ofer mitöct^cilt wirb, er ^abe einmal gefagt, wenn id^ ben gonjen SBein
auffammeln fönnte, ben man in OeftreitJ bei ber SSetric^tung be« Habdalar
0ebete« überflüffig ocrgicfet, mürbe id^ ein gonje« 3a^r baran ju trinten
l^aben. Semer unrid^tig ift bie Angabe i&eilprin*« im Seder hadoroth, baft
ber SRa^oril ber Seigrer 3ifwl«i"'^ g^wcfen, ma« au« ber un« in ben 5Re5p.
bc« SWal^aril n. 198—199 aufbemal^rten 6orre«ponbcna mit 3ffctlein nid^t
l^eroorgel^t. ©benfo wenig mar 3ff«riein, wie 3unj, gur ©efc^. S. 105,
wabrfd&cinlid^ au« ben ©orten i^JH Tl » n^ra »mo^ OJH1 in ben
Pesakim n. 126 l^erlcitenb, annimmt, ein Sd^üler oon 6alman MunW, ber
in OTainj feine ipod&fd&ulc b^tte, ba bie crmäl&nten SBBorte nid^t von 3lfer«
lein, fonbem oon bem bort untcraeid&neten 3atob ©eil ausgeben, mie 3)ie«
aud& au« ben 9le«p. be«fclbcn n. 151 ju erfeben ifl. 3ffertein ftbeint in
feiner 3ugenb aud& in Ärcm« unb ©icn gelebt ju babcn, ba er bie Miten
biefer ©tubtc, al« au« autoppe, neben ben iRiten oon SKarburg unb Meu^
ftabt anführt. So im Ternm. had. n. 104, wo er ©ien, Ärem«, 5leuftabt
unb SJlarburg, ebenfo baf. n. 128 unb 8. 3« Ömcimal), jufammen nennt.
(QfeTtff|itii8 fet0t«)
*) S. oben S. 133, 3lote 4.
176
^\e S^pnoW.
ii I
Ü'l
!
•
iÄf^Ti*" ^'^^'"' "^* **"^ ''^' 2eBen?aufoaPe betrautet,
• bar mä)t auf bic entnationalifirten, gegen ba8 ^ubent^um inbiffe
tent oemorbcnen ©cmeinbeöliebcr Mdm nehmet fonb rn I b^
lebt. 2)ic 3«ittcl=^(arteiert muffen in «Rechnung ge^aen werben
«nb fu; bar man ntd;t mit 9leformen obftoßen, geg n nenun
emmal-mit S»ecjt ober Unrecr;t- eine unoerminbbire 2^^t paSe
tiege«^ aSer m unferer3eit,reformiren „.iff, muß e. geräufaStn
feilen ©te meine «ebenfen, t,etef,rter ?Jreunb? 2öa8 foC
eme evnobe ^unäc^ft ju ©tanbe bringen SeLigen«n,ert6 f^Sb
ti^TX^'^' "^^^'^'^ ''^'"^ ^ciigirber^L:!
f)e t eine Sleligion jerftreuter, !reiner Söruditr^cire fcnn einer
größeren ©efojr nid;t au^gefe^t fein, all innerli^ gefpXn Z
mZ^n'tt f Z '^'^''''' ?artciftreitigl?en erfÄ
3U werben Seicht begreift man aber, baß man au« biefenaBirr-
faren nur burd; bie ©emeinfamfeit, burd; bie iBereinSl W-'
e nbeit bif ^T? ''' .^'«^^^^^^^t' ^'« 2BieberVrfteaun9 beJ
em^eit, bie Söelebung bcö ©cmeingefürjig. Äann fie aber ba«
e Jielen menu fid; bie entgegengefeiten Parteien, fei c« and; oul
ä^o^lrtl;ell bapou fernhalten werben, bnrd; uul cbfame Stntcce
ben tien, burc^ i?orfd,Iöge jur erfd^ütterung ber ©be S J fm -
aten miiffeuV ®ie e.nobe wirb - „nb id; fa n Sb ^n
mc t Io«m«d;cn, - unb wenn ifjre Sfureger nod; fo laut u^S
m^üjxc memalität betonen, immer nur als eine Uormirtei
©V'u. c angefetjen werben, unb wirb baburd; bie QeS 1
nid;t beffern. 3d) ^citte meinen e^renwertl;en Lunbe« bi 2
ei ber eaffeler 9labbineruerfam„.lnng betbeiligf X„ nS^ b m
.lu L w"'^'"'"^* ^'' ^^'"■*=Ö""0 J» einer Spobe un-
part^eii^en ober annä^n.ng^weife neu raten g^eTfon n Z
na^beiben Seiten !ein ftarfc« ä^orurrtjeir gegen ^i^S ^1
mod^te faft fageu: 3)er 3tnf nad; einer 6pobe barf aa „ät
.on 5De«tfd;lanb ausgeben; benn bier wie in Ärift ^
^artemng am ftärjrten ausgeprägt. 3« atten größeren @lte„
S)eutf,JanbS befte^cn faftifc^ jwei einanber f:l; off gegenü eS
Jenbe ^arteieit. ^ie ©pnobe fann bod; nid;t in ber Äw
ben, ober fic^ eine umfriebcte Oafe auöfuc^en. aBeuu Je in
t2blZ*^^m ®'°J^'^[ ^'Ö*^" "^"' "««St^ ^'' fJ-^ «n eine ?Jartel
^tu ff X "" ^°"* ^' ^"^^rt We ttnbere gegen |i4 imb
2^mZ ^"'•"'^ '"*"'^*'"^ Serabtnt ober Tä^menb Sen Ä
fTmÄ.T."r.' ^^""'^ '^'"^ f^^en Jcbe SBirfunrS
eL Ä ?*"T """ '"'8«# intdften ^erfoneVo«^
3nb ff erentiämus auSfc^ließen. - Wic^ Jg pe -T im!
»ebingungen ie|t nid^t me^r erfüllbar Fmb - vor M^ 2
ber größten ^Peinlic^reit einw weiteraebenben ti.(T ?- J" *
femr^^en 3erreiß«„g be. .aZ^QZ'^:^^^'^^'
S)ie anhrage muffen pofitlm unb nid&t negatim 9laLr fS*
nörung berfelben muß jum ausgangspunfte aenomme« IJ^'
«::ä:,.'" ''^"" «* '* -/ss.:r5
®.
ein Se6cn^. unb Seltbilb.
»oitDr. ?t »etrincr.
(tJfortfft^ttng.)
Srau'^Btfi^s/r/'r'f ' ^'^"'' f"'"' f"^"'"^' ^^f""'" ^''<»""»- Seine
mnbte^ slt ;^ ""^'^*"""* ''^f^'^'' ^'^ ^«' 3eit feine« 5Jer- •
Thal m ) s"'" ';^r-"^--t''.5ef»e f.erbe„.rr«„r lafl (Mi„h.,,
mann Jh^wir ..? ^ ^etoorfle^t. «aron tft mo( mit Selifl.
bis r ' l^ „ **'* ""•'' ""* '•" """ ^o*'' i«« »«t«« feBt fron!
^««fl^ ^er ^Itefte unter ben Söhnen, 55e.a*ia, „J, bem LLZ "
»orm f. ,. ^ eine. öe„iffe„ CWeit l'^ÄbTnÄS
9f aRrtl, V{üttatff4vlft« x?m. *. * 12
lif
\ . }'!
'Vi
( : 'I
> . I
I 'I
■^i
!i"*I
"i'i
ijii
176
SRabW 3frael 3ffcrleln.
b^m (fo punitirt im 8, 3. 78 b., »gl. Pes. n. 6, 60, in n. «51 ^'3J»,
wirb t)on bem Sater in ben Pes. n. 70 unb im 8. 3. 59 b. unb IL 20
enü&^nt ; er ift e«, ber Scbtcrem aU ßopift biente (9le«p. 3. ®tuna n. 33),
im Kamen be« SaterS ©efc^cibc crt^cilt unb nac^ bem Sobe beffclbcn 5Wits
t^itunöen au3 bem firiftU^cn Jlac^laffc mo*t. ?peta*ia*« Srau l^ie&
Hjji, fie mürbe ^dufiö t)on O^nmad&ten bcfaHen; i^r 8eM ww Sofel
Sofcr (8. 3.). 5)ic in ben Pes. n. 251 beifpieWmeife genannten 3lamen
fmb alfe au« bem gamilientreife 3ffer(. entlehnt, inbem i?3Pi feinen 6ol&n,
Vip-i feine S^miegertoci&ter, ^3:?!:' feine grau beaeid^net. 31ferl. batte aud^
eine eingige %oi)Ux, bic er nod^ in feinen alten lagen burcj^ ben S6b oer^
lor (8. 3. 84). 3«« ©d^rooger 3fferl. werben ermftbnt (8. 3« S3b.) Meb«
unb ^loron ailu^cat in 2Jlarburg (8. 3- 38 b. u. 72 b.), beffen S^roieger«
fobn ein 3ofep^ mar (5Re«p. 3- ^olon n. 116). 3n ben Pes. n. 138 nrirb
au* ein aWenbcI in ©raft aU Sd^mager 3ffeTl. genannt ; im 8. 3- 21 mirb
ein öanbel (Haa »einame für ^HDtt^) in ©raft ' al3 ein ]nino 3fferl. bc*
jcid&nct. einen Onfcl Salman doH mie 3un3, gur ®ef(3^. S. 106 unb
grdnfel in bem Eingang« errodl^nten Sluffafee anführen, batte 3ffetl.
nid^t, ba bie SBorte V'Tio in ben Pesakim n. 113 bem gragefteüer 33en^
jamin Cobn bort ongebören.
SRid^t lange nacb ber traurigen Äataftropbe M ^df^tt^ 1421 fud^te
fid^ 3fferl. einen fcften SEBobnflfe ju begrünbcn uub fanb ibn in feinem Oe^
burtSorte Harburg, hierauf belieben fidb mol aud& bie ©orte beS SDlaba-
ril an 3iferl. in be3 ©rfteren »e^ponfen n. 199, morin er ibm fd^reibt:
,,®elobt fei ber eroige, ber feinem^ au^geaeicbnctcn 2)iencr 3ftael Slube
tjerlieben bat! 2)u b^ft mid6 erfreut unb getröftet burd^ 3)eine SDlittbeilung
über S)elnen guten 3uftanb, ber aud& ferner gut fein möge." 3n aWarburg
pnben mir ibn bereit« im 3abre 1425 (f. oben) im f^riftlid^en SSerlebr mit
ben ©elebrten jener 3eit, wie im perfönlid^cn Umgange mit Slnfdfeel SDlar^
bürg (Pes. n. 31 unb 128), einem Sd^üler Sd&alom'«, unb bereit« fo an*
gefeben, um Änbere jur 2lu«übung rabbinifd^er Functionen autoripren ju
fönnen (Pes. n. 15), fo ben 3- 3atpbati in fldmtben, ber t)ermutbli*
nldfit tjerfd^iebcn ift t)on bem 2lbfaifer be« Senbfcbreiben« an bie ©emeinben
t)on ©d)roaben, vom SRbeinlanbe, üon Ste^ermarl, SKdbren unb Ungarn,
unb in roeld^em ber Serfaffer (S. 20 be« von Dr. 3elline! ebirten Sd^rift*
d&cn«) fid^ al« in Seutfd^lanb geboren unb bort berangebilbet angiebt.')
«) Sie bifferirenben «nfld^ten in »etreff be« 3citatter« 3arpl&ati*«, i>flt.
SRobbl 3ftael 3ffertein.
m
3»t Ste^crmarf lebten bamal« bie Subcn unter bem Sdjujjc Ibret
^riüilegien rubig unb pcbet;») felbft m 3eit ber groM 3wbenmfolgmt«
im 3abre 1336, wld^e ftd& auf Derfd&icbene ©egenben in Oeftreid^, »rffm,
5lämtben unb am SH^einc erftrecfte, mie im JJamen alter ßbtonlften wjäblt
mirb, blieben bie 3uben Stcpermarf« üerfd^ont. SBenn aud^ vom 3abrc
1338 an jeber neu eingeroanberte 3ube bic bomal« allerbing« bebeutenb«
Summe Don 40 gl. jabrlid^ ju erlegen f^atk, fo finbet man bod^ fonft teln*
Spur oon »ebrüdtung ober gar SWibbanblung.«) «l« rubige, reicbe $am
bel«leute, bie orbentlid^ bie 2lbgaben anm ©emeinmefen beitrugen, wie t9
bie ölten Steuerbüd^er SRarburg« ergeben, al« 93ef!ier von ©ftufem, Sflüft-
Un unb SBeingärten befanben fid^ bie 3uben Stcpermarf« in einet febt
günftigen Situation, bie pe aud^ mit ibren d^riftlicben artitbürgem In freunb«
fd^aftlid^em aSerfebr leben lieb, fo baft fogar in ber SWarburger Spnagoge
für bie ßbtiften, meldte fie guroeilen befud&ten, befonbere Si|e oben an etm
geräumt mürben (8. 3. 20). S)nr* bie im 3öbre 1404 (fo nad^ ^ufT«
Slngobe, bagegen nad^ 2Jlud^ar'« im 3obte 1410) erfolgte freunblicbe ?luf^
nabme ber non ^ermann II. t)on Eilig au« feinem ganzen ©ebiete iJetiog«
ten 3uben oermebrte fi(b bie Jlnjabl berfelben in SWarburg, unb fteigette
ft(b ber ajerfebr in Stabt unb Umgegenb. 2)a6 bie SUlad^t ber 3uben ba«
mal« nicbt unbebeutenb gemefcn fein mub, gebt fd^on barau« bertjor, bat
erabifd^of eber^arb m. bei J(aifer unb ^opft Aber ben öeraog (Svnfi In
Stepcrmar! Hlaoe fü^e, meil biefer tubig fiilieb, bab bie Suben in SWar^
bürg 5laufleute t)on Salaburg aufgreifen al« Bürgen für bie Sd^ulben
anberer Salaburger Untertbanen unb biefelben bi« aur 3ablung in $aft
in ©raeft ©efd^id^te vm, S. 446. üfladJautragcn märe nod^, ba& ein 3faac
Sarpbati a(« S^itgenoffe be« 3od^anan btn SRuben (3una 8iteTaturgcf(b.
©. 377) erfdbeint, roa« unfcre ^Infid^t über bie 3^it be« erfteten nur bepft«
tigen !anm 3n ber Unterfd^rift be« ©enbfd^reiben« S. 24 ift b!e füntv'iat
tur Ti3n in yn lonan oufaulöfcn, eine in Sd^riften getabe jener 3eit febt
bäupo oorfommcnbe 35eaeitbnung.
*) 3!)ie bctrcffenben 0cfd^irf)tlid^cn ^lotijcn Derbanfen mir bem grofien
SBetle t)on Dr. SKud^ar ,>®efd^id^te be« öerjogtbwm« Stet^ermarf* (©rajj
1844—1864) anb bem oon ^rofePor ?Juff „SKarbutg in ©tepermor!"
(®ro| 1847).
■) G« merben oud& ermähnt (^uff S. 60) ber 3ttbenoerfolgimg am
OpeTfcpe 1838 in Weea, öom urtb (9Jlud&ar VU, ®. 282) in fflolf«betg,
wo« a« SBiener'« »eracid^nib in ber gJUmat«f(br. 3abrg. 1868, S. 423 nadb*
antragen märe. Unb bie Verfolgung megen be« fcbmoraen Xobe«? 9i
f
^■.
i| .iv
,1 .\'tl.
180
WabbI Sftael Sifferleln.
balten. (Srfl ba§ ßbict bc8 Ädfcr« SJloyimirian d. d. ©(j^roäbifc^roerber,
19. aJlarj 1496 Dcrtricb bic Subcn au§ Stc^etrmarf, SReuftabt unb Jleufird^,
wofür bic Stdnbc 30,000 g^t. al« Slblöfung für bic Subcnflcuct an bcn
Äaifer jaulten.')
3ffcrL ober lebte in SRarburfi jur Seit, aU „3ftael no* wobnte unter
feinem SBcinftode;" bcnn bie 3uben feiner 3eit befd&dftioten fid& wie bic
G^nften rool aud& mit Sanbel, nic^t minber aber aud& mit gelb- unb SBcin*
bau.*) Gine äußere bränßenbe Cerantaffunö mar e« mol nic^t, bie 3fferl.
feinen SBol&nrife t)on SOlarburg nad^ 5lcuftabt, bejfen ®emeinbe bereit« in
feinem ©prenöcl laß unb für bie er oi^ncbie« bi^l^er entf(f|ieb (3. S3run,
gies^p. n. 33), Dcrleßen lieft, ba er oft babin jurüdjufebren pflcßtc (o^ne
bcn Seinißcn irßcnb einmal ben 0runb feiner Seife anjugebcn; er mad^te
biefc nen)öl)n(id) in »egleituno be§ Serf. vom S. 3., entmcber bei Sladfit
ober oor SaßeiSanbrud^, roiemol ber SBeo unfid^er loar unb e« über ©etöc
unb 0efa]&rlid)e 0ruben ßi^ö)- $Weuftabt') bilbete aber t)on jeber einen bc^
rübmten ©ife jübifd^er ©elebrf amfcit ; ^ier lebten unb lehrten früher 2Rofe«
ben Gbi^bai au« Xaci^au (Sm, Literat. S. 316, femer Gbaim b. SWofe«,
mit bem ber SScrf. be« Or sarua comfponbirte (3un3 im Hamaskir 1866,
8. 24), Gbtiint, ©o^n be« Serfaffer« ton Or sarua (Debarim Atikira S. 8),
SlJlofe« 9leumar! 6obn, ber Qi^mtmvaUx M SWabaril, ©d^alom ben
3faac, Genannt ic^n, 5laron ber SWärtt)rer unb bie gu ben erften i?rommen
(D^31tt^«Tl ü^rw) oejäblten SDlufd^el unb Irufd^tel, erroäbnt in bcn Min-
hage Maharil am 6nbe, in ben 9le«p. 3- Snma ed. Stettin S. 94 unb
1
1
• 1
1
1
1
l 1
ß
1
'1
!
I'
c I I
fr
t
%
') Saju erlaubt fid^ nod^ 1840 ber Stabtpfarrer Seitbner in feinem
S3erfud& einer aBonoßrapbie über 3ubenbur0 ©. 16 foloenbc SGBorte: „©o
rmb bemnad^ 343 3abre oerfloffen, feit biefe« oerad^tete SJot! in unferem
SJaterlanbc unb in biefer Stabt l&eimifci^ mar" — aber voai ift biefc« tobte
SBort im SWunbe eine« feinbfelioen ©ciftlid&en m^^ ben lebcnbißcn (Seift,
mit bem bie SReuaeit bic öftreid&if eben Sölfcr burcbbringt !
") S. Ter. had. n. 342 unb 3- 93runa 9'le«p. n. 83 TTW n^TtD ^3
•) ©emöbnlid^ tDül&^1«^3 öcfd&riebcn, bei Hagaboth Maimuni in Hüchoth
r\WH c. 18 01«ütt^:iO, in Debarim Attikim S. 8 ütDK^KnS, aud^ im
SUtbeutfd^cn 3liunftatt, SRumenftatt unb SRemeftatt (f. görftemann'« S^amen»
budf)) genannt ; in ben 9le«p. 3» ®nina'« ed. Stettin ift biefer 5Rame W^q
bi« gur Unfenntlid^feit corrumpirt. — 3)aft überall \)\ex S55icncr=?lcuftabt
gemeint fei, ßcbt au« S. 3- H. 79b. b;rt)or, mo e« al« 10 SKciten pon
Spre^burg entfernt, anflegeben mirb.
{Rabbi 3ftael 3ffetleln.
181
m Pes. n. 99. .fticr bitten aud& etwa« fpäter ol« SKabaril unfer 3fFerf.
in ®emeinfd^aft mit OTeifterlein i^rc Stubien bei 2laron »lumlein, bem
ÜRärt^rer, gemad()t, bier waren fxe oud^ Seibe fpäter gemeinfam im Sflabbi^
natc tbdtig. 3n 5fleuftabt mar e« 3ffcrl. befd^iebcn, eine gröbere ©irffam^
feit au entfalten, burd& bic er oorjüglid^ fein immer mebr fteigcnbc« Am
feben befeftigtc. 3n meld^em 3abre er fwb biet bleibenb niebergelaffen bat,
lebrcnb unb bie rabbinifd^en Functionen au«übenb, nid^t attein für 3^cu|fabt,
fonbem aud^ für bie ganjc Umgegcnb, bie mit SReuftabt einen Sprengel
bilbcle*) (Pes. n. 258), lä^t pd& nid^t genau angeben; bo(b mar er bereit«
c. 1445 bort, e« wirb nämlid^ im S. 3. S. 81b. mitgetbeilt, baB 3fferl.
wegen ber Serfoföung im »aicrlanbc ein allßemeinc« {jaften mit einem
au^rorbcntlid^en ®otte«bienfte, beffen Siturgie in Scli(botb unb Sorlefung
be« am Safttage üblid^cn Ibora-Slbfd&nitte« beftanb,») au«gefd^rieben babe,
an bem bie ©emeinbe in 9Jeuftabt forool, al« aud^ alle 3ubcn ber Umgegenb
Sbeil genommen babcn. 9lod^ an bcmfelben Sage feien bie ®efongenen in
Sanb«butb frei geworben, mußten aber au«wanbem, nad^bem fie nodj 90 %
ibre« aSermööcn«, beffen §öbc fie burd& einen ftbmcren gib erbdrten mußten,
erlegt bitten. Diefe 5lffairc fanb aber nad^ SBiener, Jloie 221 gut S. 61
im Emek habacha um 1445 Statt. 35on biefen beiben Stdbten 3'?euftabt
unb aWarburg fübrtc 3fferl. bei feinen 3eitgenoffcn bie S'lamcn pi)tiü ^"l
unb üüB'VD ^"1; bod^ lommt ber erfte ^Rame öfter oor. 3n 3. SBruna
SRc«p. wirb er juwcilen auf einer unb berfelben Seite mit beiben tarnen
abwcd^felnb angefübrt. ^en 5Ramen Slfcbfenap, mit bem ibn Spätere*)
befd^enfen, ncrbanft er wabrfd^einlid^ einer irrtbümlid^en 3)eutung be« mit
«^"TID abgeWratcn SRamcn« ; inbcm ba« « am Snbc be« SBorte« mit 5lfdJ,
lenaft (für 3fferl.) aufgclöft würbe.
(9ettfftfitng folgt«)
') Gin Wabbinatö^Sprengel würbe in jener 3eit gewdbnlidb nad^ bem
ißauptorte gebilbct, wo fid^ ein griebbof befanb (Pcsakim n. 65).
■) Jladb bem 0otte«bicnfle bieltcn bic SJertfctcr ber ©cmcinbe eine
Untcrfud^ung, um cttoaige SRdngel unb cingefd^licbcne SSergebungen im religio«
fen 8cben ber ®emeinbc aufaubedten unb au ücrbeffenu 2)ann bcfucbte ein
Sbeil ber ®emeinbe bcn Sriebbof — nur ein Jbeil, um e« nicbt t)or ben
Gbtiften auffallcnb ju mad^cn. 5lu^erbem würbe, wie am gaften Gftber*«,
oon einem jeben ^opf 2llmofen gefpenbet; wer non 100 bi« 1000 ffliener«
^funb Slbgaben au entriditen batte, ^ah nod^ 2 ®rof(ben für bcn Äopf mcbt.
■) Suerft in ber Ueberfd^rift be« 3nbeit aum Ter. had. ed. Venedig 1546.
^"n-
u
1
\\
224 Ueber talmubifdie lermlni |ur IBeaeicOnurtfl anonymer Autoritäten.
„e^ültx", rote SRof(J^ in ben ongefä^rten ©tettcn anjubeutett
fd^eint, unter bem a;cminu8 ju oerfieficn fei, ift buti m^»
begtünbet. S)cnn Nidda 48 a. !omnit in berfelben $^ofe bet
9lame 91, ©era »or, ber bod^ ein »ielgenonnter Slmoro ifl.
iBieOclii^t würbe SRafc^i ju biefer erüärung burd^ bie erroägung
befiimmt, bog man ben Planten beä SUlanne«, wenn biefer fonfl
oon Sebeutunö gewefen wäre, geroiS ni^t tergeffen l^aben roürbe.
ItcbrioenS rectiftcirt ^ii)'dta\^i felbfl Moöd Katan 22a. bo^n:
mm )D -IHN DT«. X)aruntcrifl aüerbing« jjebroeber Unbefonnte
JU »crfte^en, unb e« roürbe biefe erflärung be« a;erminu« )«o
im ber oon un8 gegebenen entfpred^en.»)
(6<^Tu« fotflt.)
9laßßi Sfraef §|Ferfein.
Gin Sebeng^ unb 3eitbilb.
gjon Dr. 2L »crliner.
,<^rv,^S/\^
3tt 3lcuftabt leitete 3fTerI. eine ga^rrcl* bcfucbte öod&fd&ule, mit ber
augleic^ eine Spnaooge Derbunben mx, im fiaufc einei? % 3e(5e^fel; bo4
lebrte er aud^ iumcitcn in ber Jeschiba beö M. Scbatom au3 «Pietät für
baa Slnbcnfcn biefeö feine« Serroanbten. 3ffert. war e«, ber wiebfrum
ba« QucWcnftubium anregte unb förberte, rofe wir bereit« im ßinganöe
•) 3)iefe(be Sebeutung mie m ]Hü bat au(5 roo^l ber au«bru4 Tfl
rron ber un« nur ein einaiße« SWal aufgeftoM, Sjnhedr. 10 b. (?Jaroüelft.
Megil. 23a.): p ]):pDV '1 '3D1 H^D^VT im 'DOHD T3 pW H HD 'rii
^:ön3 13 pw n ^3qi h^d^^i im no- p pjnsv n ni? noKi nb. 5lur
läfet ftcb au« ber SBebcutung beffen, ber neben bem rpo'jn m mit Komen
genannt ift, einiflermafeen mä) auf bie »ebeutung be« »nonpmu« filieren,
wa« bei im )«d nicbt ber Sali, lieber ba« eyegetiftbc, öfter wieberlebrenbe
'301 bebalten wir un« bie Grllöruna pot.
SRabbf aftoel 3ffrtleht.
825
anöfbeutet baben. 3n jener 3rit, m man Dwsttglltft compiJatorifcbe Werfe
liebte, ftubirte unb commentirte, m ^^txl bei ber »cnrtbetlunö einer 8efe^
<irt 6 oerfcbiebene $anbf*riften be« Semag al« ibm Dorliegenb anfttbren
lonnte (Pes. n. 172), bogegen in einem ©utacbten an 3. Obemil Dermui
tbete, bafe in feiner Stabt ein Gycmplar be« Xalmub^Sractat« Moed Katan
ni(bt oorbanben mar (2. 3- H., ©. 74b.) - war e« 3fferl., ber, oU.SWei^
fterlein bie Gni^tung einer eebranftalt Seiten« gmeier Xalmubiünger h
gieuftabt inbibiren moUte, ben Sefeteren feine Suftimmung ertbeHte, ba
ajleifterlein au« bef onbercr Slbneigung bie SWetbobe ni(bt batte, bie D^3WHl
au lebren, 3ene aber ba« Derfattene Jalmubftubium burtb eine gröbere
IBerüdfwbtigung ber D^31tt'«"i roieber förbern wollten (9le«p. bei 3- Sruna,
n. 227). 6o acbtete 3lferl. aud& weniger auf bie aSeftimmungen In
ben lurim, menn fi* ein Harer 93ef(beib bafür in ben 9le«p. ber Geonim
fonb (Pes. n. 137). - SJon febr bef(bcibenem fflefen, ba« flcb in aOen
feinen 9le«ponfen, bie burcbgängig bie Unterftbrift bnitrw TjnCT ppn
tragen, au«prägt, lieb er p* nicbt einmal mit bem SWorenu-Xitel jur Ibora:
SSorlefung rufen (8. 3. 19b.), miemol er oon aOen Seiten al« eine Sluto*
ritdt anerfannt warb unb ber »erfaffer be« fi. 3- in ber SSonebe feiner
Sammlung Don 3fferL bebauptet, bab in ben legten £eben«iabren feine«
Sebrer« 5lciner ber bamatigen ©elebrten ibn übertroffen babe. 3fferL ©nt^
f(bcibungen unb »clebru'ngcn mürben oon ben ©erfd^iebenften Seiten b<r
begebrt unb bo^gcfd&ä^t. 2lu« ber gerne ber mirb 3flerL aufgerufen, in
einem Streite ber ©emeinbe ju ^ofen mit einem geroiffen Slbrabam 5Ri(bter
au fein (Pes. n. 144, aud^ n. 73). 3)er ©emeinbe an 9legen«burg foU er
»clebruno ertbcilcn, ob pc 3emanben, ber einen SJleineib geleiftet, biefür
amar eine ©elbbubc an bie meltU^c SDlacbt entri^tet, aber ni*t religiöfe
©übe getban, in ben ©cmcinbe'Sorftanb mäblen bürfe (Pes. n. 214). 3)ett
Jalmubgelcbrten 3od^anan (in Src«lau ober Sibmeibni^?) mufi er gegen
ba« Don einer ^frau iöenbel, an bie 3ffetl. au(b in febr ftrengem lerne
fdbreibt, begangene« Unredit in Sdftufe ncbmen (Pes. n. 260). 3n einem
Streite, biim Umgänge am SuKotbfeftc in ber Synagoge au ®rab babe
3emanb feinen SSorbcrmann, bem er feinblicb gcftunt mar, unb gegen ben
er bereit« früber Drobungen au«gcfpro4en baben foüte, in fold^' beftiger
©cife umgeftobcn, bab ibnt ba« Scbulterbein acrbro*en mürbe, wirb 3lferL
aufgcforbert, bie Strcitfatbe au fcblicbten. (Sr Dcrurtbciltc ben Ib^ter, ber
eine jebe Hbficbt in »brebc ftettte unb Dorfcbüfete, nur in ber ScbneDigbtt,
bie bei einem folgen Umgange Sitte fei (1), bie »efcbdbigung augefftgt au
baben, öffentli(b in ber Synagoge, wo ber fcanbalöfc «uftritt ©orgeipmmen,
jTattteTrWonatlWtiftXVlU. », l**
1079
Title page of Ihe commcntary Mattenot Kehunnah on the
Midrash Rabbah, by Issachar Berman b. Naphtali ha-Kohen,
Salonika, 1595. Jerusalem, J.N.U.L.
Bibliography: H. Albeck, Mavo u-MaJtehot le-Midrash Bereshit
Rabbah, I ( I965-), 134-6; Reifmann, Ohel Y issachar {\S^1). wilh
annolations by N. Bruell. [E.K.]
ISSACHAR DOV BAER BEN ARVEH LEIB OF ZLOC-
ZOW (d. c. 1810), rabbi and hasidic zaddik, a grandson of
*Naphtali b. Isaac ha-Kohen of Frankforl, author of
Semikhat Hakhamim (Frankforl, 1704). Rabbi in Zloczow,
he was a noted rabbinical scholar who wrote novellae on
ihe Torah and responsa. Bat Eyni (Dubno, 1798), in which
he discussed halakhic queslions with ihe greal scholars of
his generalion, including Hayyim ha-Kohen *Rappoporlof
Lvov and Zevi Hirsch of Zamosc. Issachar was also one of
the outstanding disciples of the hasidic ieader *Dov Baer
the maggid of Mezhirech. His work Mevasser Zedek, first
published wilh Bat Eyni and later separately (Lemberg,
1850), is wrillen in the hasidic manner and conlains the
teachings of Hasidim such as *Levi Isaac of Berdichev,
*Jehiel Michael of Zloczow, and others. Toward ihe end of
his life Issachar sellled in Ere? Israel and died in Safed. His
son-in-law Abraham Hayyim of Zloczow succeeded him.
Bibliography: Frumkin-Rivlin, 3 (1929), 77-78; Y. Raphael,
Ha-Hasidut ve-Ere: Yisrael (1940), 139-41. [Z.N4.R.]
ISSAR JUDAH BEN NEHEMIAH OF BRISK (d 1876),
Lilhuanian rabbi. He lived in Szydlowiec, Bresl-Litovsk
(Brisk, where he was head of the bet din) and Siedice. He
emigrated to Ere? Israel toward the end of his life and died
there. He was the author o( Ezrat Yehudah (1862), responsa
and novellae; and Nehamat Yehudah (1866), comprising
Iwo parls~/grfl de-Shemata, essays on halakhic novellae,
and Igra de-Pirka, pilpulislic homilies and novellae which
aimed al resolving difticullies in Maimonides' code. Some
of the responsa in Ezrat Yehudah deal wilh the problem of
ISSACHAR BERMAN BEN NAPHTALI HA-KOHEN 1080 ^
*agunot that arosc in conscqucncc of the grcat firc which j^^ti^ .
swcpl Brest-Litovsk in 1847. He was in correspondcncc ] C"//J
with Joseph Saul *Nathanson (Ezrat Yehudah, 59a- b). In
his introduclion he mentions othcr works which have not T^omI^
been published.
Bibliography: A. L. Feinstein, Ir Tehitlah (1885), 34, 221;
L.Ovchinskii, NahalatAwt. I (1894), 22 no. 107. [J.Ho.)
ISSERLEIN, ISRAEL BEN PETHAHIAH (1390-1460),
the foremost rabbi of Germany in Ihe I5th Century.
Isserlein was also called, after the towns in which he
resided, Israel Marburg and Israel Neustadt, but he was
mainly known as "the author of Terumat ha-Deshen,'' his
Chief work. Isserlein, the greal grandson of *lsrael of Krems
(author o{ Haggahot Asheri), was born in Regensburg. His
falber died when Israel was a youlh, so he was educated in
Wiener-Neustadt in the home of his mother's brolher
Aaron Plumel (Blumlein). In 1421 his uncle and mother
were killed during the Vienna perseculions. After staying
for some lime in Ilaly, Isserlein eslablished his residence in
Marburg, Slyria. In 1445 he returned to Wiener-Neustadt
where he was appoinled rabbi and av bet din of the city and
neighborhood. Here Isserlein spenl the resl of his life, and
through him Wiener-Neustadt became a center of study,
atlracling a large number of sludents, many of whom later
served as rabbis in various communities. Outstanding
scholars and communities addressed iheir problems to him
and accepled his decisions. The mosl imporlanl posekim
valued his books and highly praised his personalily. Moses
*Minlz called him Nesi ha-Nesi'im ("chief of Chiefs";
responsa, no. 12 Salonika, 1802 ed., 10b). Isserlein refused
to accepl a salary from his Community. He opposed those
rabbis who tried to dominale iheir congreganls by Ihreals
of excommunicalion. Through his efforts and personal
aulhorily he prevented a controversy among the German
communities of the Rhine districl when Seligman of Bingen
allempted to impose various takkanot on ihem enacled on
his responsibilily, and threatened excommunicalion of
those who did not accepl the takkanot (see Moses *Minlz).
Isserlein lived a life of piely and ascelism. To some exlenl
he may be regarded as conlinuing the Iradilion of the
Hasidei Ashkenaz of the 13th Century. In any case the
influence of the Sejer Hasidim (see *Judah ha-Hasid) is
recognizable in many of his rulings. One of his inlimale
pupils, *Joseph b. Moses, noted down in Leket Yosher (ed.
by A. Freimann, 1903-04) Isserlein's daily behavior as well
as whal the author heard from him in his discourses.
Isserlein's mosl imporlanl work is his responsa Terumat
ha-Deshen, so called because il conlained 354 (the
numerical equivalenl of pn) seclions. Mosl of ihese
Problems were presenled by the author himself in order to
investigale, clarify, and give praclical halakhic rulings on
Ihem. They provide an aulhenlic piclure of conlemporary
Jewish life. In this work Isserlein emerges as an erudile and
profound scholar, endowed wilh a logical mind. He based
his decisions on ihe Talmud and mainly on the works of the
French and German scholars. Among Spanish scholars he
mentions in parlicular Isaac *Alfasi and *Maimonides;
others, such as *Nabmanides, he mentions only rarely, and
still others, such as Solomon b. Abraham *Adrel, not al all.
Isserlein soughl to reslore the study of Talmud and olher
ancienl sources to iheir former imporlance, because of a
growing lendency to rely mainly upon the posekim. He
decided in accordance wilh the view of the earlier
aulhorities ralher than the later. He was not delerred by the
aulhorily of *Jacob b. Asher, author of Ihe Turim, when the
latler differed from the geonim. Generally speaking,
Isserleir. adopted a slricl line where biblical prohibilions
were concerned, bul in many mallers he inclined toward
1081
ISSERLES, MOSES BEN ISRAEL
Title page of Israel Isserlein's Terumat ha-Deshen
lion of responsa, Venice, 1546. Cecil Roth Collection. '
a collec-
leniency, particularly in order to establish harmonious
relations wiih the Christians. Of his responsa, which he
gave on actual cases, 267 have been preserved and arranged
by one of h.s pupils in a collection, Pesakim u-Khetavim
which was published together with Terumat ha-Deshen
(Venice, 1519, and elsewhere). His other works include-
Be unm ("expositions") to Rashi's biblical commentary
(Ven.ce. 1519); Sheariw. on the laws of *issur ve.he,ter(\n
manuscnpi), which is mentioned in his Pesakim u-Kheiavini
and also in the Torat Hattai (Kracow, n.d.) and Darkhei
Moshe of Moses Msserles (extracts were published as
glosses to the Shaarei Dura (Venice ed.. 1548) of Isaac of
Dueren). Some piyyuiim and prayers are also attributed to
him. Some ol Isserlein's responsa found their wav into the
collections of responsa by Jacob »Weil and of'his pupil
Israel »Bruna. Is.serlein's works conlain valuable material
on the general history of the Jews of Germany in the I5th
Century and in particular on the Organization of the
communities and their spiritual life.
Bibliography: Berliner, in: MGWJ, 18 (1869), 130-5, 177-81
\tll' öf ?J'i'*""- <^"'=''^'^''""' Gesch Erz. 3 (1888). 14, 18,'
^J. />*, 85, 87. 93. and passim; Weiss, Dor, 5 (1904'), 248-52-
S. Krauss, Die Wiener Ge.serah von, Jahre 1421 (1920) index s v •'
^~,:96?""' '' '""*• '''-''■ ''"''"'■ '--" '"^ '"
(S.K.J
ISSERLES, MOSE.S BEN ISRAEL (1525 er 1510 |S72)
Pohsh rabbi and codifier, one of ihe great halakhic
author.fes. His füll name, Isserei-Lazarus was shortened to
l.sserle.s. bui he is usually relerred to as "the Renn"
(acronym of Rabbi Moses Isseries). Isseries was born 'in
Cracow. His father was very wealthy and a talmudic Schol-
ar. Isseries was a great-grandson of Jehiel »Luria the first
rabbi Ol Brisk (Brest-Liiovsk). He studied first under his
ather and h.s uncle, Moses Heigerlich. His father senl him
later to Lubl.n to the yeshivah of Shaloni »Shachna where
he stud.ed until 1549, marrying Shachna's daughter. She
d.ed .n 1552 when only 20 years old, and in her memorv her
husband in 1553 built a synagogue, first calied the Isseries
synagogue and later the synagogue of the Rema, which
still exists, Isseries- .second wife was the sister of Joseph
1082
*Katz. author of the responsa Sheerit YoseJ. Besidcs Tal-
mud and the codes. Isscrles also studied philosophy as-
tronomy. and history. While still young hc was renowncd
as an outstanding scholar and in 1550 was a member of
the Cracow be, dir,. That year his signaturc appeared on a
rui.ng along with those of Moses Landau and Joseph Kau
in connection with the ban against the sale of Maimonides'
works issued by the rival of Meir »Katzenellcn bogen
Isseries founded a yeshivah. supporting its students from
h,s pr,vate means. He gained a worldwide reputation as an
outstanding *posek and all the great scholars of the time
^onrH k": "'""""^ '" '""'■ ^'"°"« "'°^' -ho corres-
ponded with h.m on halakhic matters were Meir Katzen-
ellenbogen and his son »Samuel Judah. Joseph »Caro
Israel son of Shalom Shachna, Solomo,, »Luria, and his own
brother-m-law Joseph Katz. Among his pupils were
David -Gans, the author of Ze.ah Dana, whom Isserle
cncouraged to study history, Mordecai b. Abraham »Jaffe
Abraham ha-Levi »Horowitz, father of Isaiah Horowitz'
the author o( Shenei Luhe, ha-Beri,. »David b. Manasseh
ha-Darshan of Cracow, »Menahem David of Tiktin his
cousin .Joshua Falk b. Alexander ha-Kohen, Aa on b
Abraham Solnik 'Ashkenazi, and Zevi Hirsch Elzisher
of Alsace?). Isseries had three brothers, Isaac. Eli ze
(son-.n.,aw of Solomon Luria), and Joseph, and on si "
ter M.riam Bella the wife of Phinehas »Horowitz He
had a son Judah Leib, and two daughters. One, Dresel
became the w.fe of Simbah Bunim Meisels, and the other'
whose name is unknown. married Eliezer b. Simeon
Oinsburg. His great granddaughter, the daughter of his
grandson Simeon Wolf of Vilna, married »Shabbetai b
Meir ha-Kohen.
Isseries was of a humble and friendly disposition. This
hum.lity IS particularly noticeable in his controversy with
h.s older relative Solomon Luria. The dispute arose
ong.nally .n connection with the question of the defective
lung of an animal, but developed into discussions on
ph.losophical topics, Kabbalah, and grammar. Through it
was revealed Isserles" self-confidence, for he held to his
op.nion where he was convinced he was in the right
admitted to any error, and replied with courtesy and
humil.ty. Isseries was also a scribe and wrote a Seier Torah
.n accordance with the ruies conta.ned in an old manuscript .
wh.ch Joseph Caro bought for him in Ere? Israel and sent
to Cracow. Isseries died in Cracow and was buried next to
h.s synagogue. Until World War II thousands of Jews from
every part of Poland made a pilgrimage to his grave every
year on »Lag ba-Omer, the anniversary of his death
Isseries' Works. His contemporaries considered Isseries
to be the "Maimonides of Polish Jewry" and he can be
compared with him in his universal outlook. in his
attachment to both Talmud and secular knowledge in his
Figure I. Moses b. Israel
Isseries. Drawing by an un-
known anist which has
come to be accepted as a
portraii of Isseries. Jeru-
salem. J.N.U.L.. Schwa-
dron Collection.
manner o( study, in his methodical approach. in his
decisivencss, in his character, and in his humiliiy. His works
were in the fields of halakhah. philosophv. Kabbalah"
£
iosi-i^
Figurc 2. Synagoguc built in Cracow, 1553» by Moses Isseries in
memory of bis first wifc. Known as the Synagoguc of the Rcma, il
was still in use after World War II. Courlesy YIVO Archives,
New York.
homiletics, and science. They include: (1) Darkhei Moshe,
lo the Beit Yosej o{ }osq\>\\ Caro, notes and supplemenlary
laws, mostly by Ashkenazi schoiars, not given in the Beil
Yosef. Isseries had begun to write a commentary to the
Turim of *Jacob b. Asher, but while he was engaged in ihis
task the Beil Yosef was published. He then wrote his Darkhei
Moshe ha-Arokh to Orah Hayyim (Fuerth, 1760) and Yoreh
De'ah (Sulzbach, 1692). He later abridged it and it was
published on all four parts of the Twr (Berlin, 1702-03) with
the title of the Darkhei Moshe ha-Kazar. Isseries utilized
the Darkhei Moshe as a basis for his glosses on the Shulban
Arukh, the Haggahot or Ha-Mappah. It contains explana-
tions, Supplements, additions, and includes the customs of
the Ashkenazi schoiars ignored by Caro. At times Isseries
decided against the view of the Shulban Arukh, ruiing in
conformity with Asher b. Jehiel and his son Jacob, rather
than with Isaac Alfasi and Maimonides as does Caro. By
spreading his Mappah ("tablecloth"), so to speak, over the
Shulhan Arukh ('Trepared Table")— which had codified
Sephardi practica— he in fact made that work acceplable to
Ashkenazim as well as Sephardim. The Mappah was first
published with the Shulban Arukh in the Cracow edition of
1569-71. (2) Toraiha-Hattat (Cracow, 1569), laws of *lssur
ve-Hetier in accordance with the Sha'arei Dura of * Isaac b.
Meir of Dueren. This work was criticized by *Hayyim b.
Bezalel (see below), and Vom Tov Lipman * Heller wrote
criticisms (*hassagotl to it calied Torat ha-Asham. Isseries
was defended by Joseph Saul *Nathanson of Lemberg in his
glosses Toral Moshe. Isseries himself abridged the book
calling it Torat Hattai ha-Kazar, and Eliezer b. Joshua
Shevrashin wrote a commentary to it, Dammesek Eliezer
(Wilmersdorf, 1718). (3) The Responsa of the Rema
(Cracow, 1640) consists of 132 responsa written between
1550 and 1571, 91 by Isserlesand the rest by colleagues and
pupils. (4) Halakhic glosses, to Bava Mezia (published in
the Amsterdam Talmud 1644-48), to Niddah (Ms. Oppen-
heim), and to the Mordekhai of *Mordecai b. Hillel, in
which he established the correct readings. These glosses
were noted down during the course of teaching and are
incorporated in the Romm edition of the Mordekhai. He
wrote comments on the Rosh of *Asher b. Jehiel and on the
Issur ve-Hetter. under the title Yad Ramah (Lemberg, 1866),
and on the Shehitah u-Vedikah (Cracow, 1557) of Jacob
*WeiI. Karnei Re'em, his glosses to the supercommentary
(Vcnicc edition) of Elijah •Mizrabi to the Pcntatcuch was
published by Solomon Zalman Hayyim Halberstamm in
the Meged Yerahim (Lemberg, 1856) of Joseph Kohen
Zedek and later in an edition of the Pentatcuch (Jerusalem,
1959) together with the commentary Ha'amek Davor of
Naphtali 2^evi Judah *Berlin. (5) His philosophical and
kabbalislic works include: Mehir Yayin (Crcmona, 1559), a
homiletical and philosophical commentary to the Book of
Esther; Torat ha-Olah (Prague, 1570), a philosophic
conception of Judaism. In his work he endeavors to give
Jewish philosophy and thought a kabbalistic basis and to
establish their inner identity, maintaining that they merely
used different terminology. He also explains the meaning of
sacrifices and the measurements of the Temple and their
symbolism. To'afot Re'em contains glosses to Maimonides'
Guide ofthe Ferplexed and the commentaries to it of *Shem
Tov ibn Shem Tov and Isaac Profiat *Duran (published by
Sirkin in 0?ar Hokhmah 2-3, 1861-65). In Darkhei Moshe,
Isseries also mentions his Yesodei Sifrei ha-Kabbalah. This
work and his commentaries to the Zohar and to the aggadot
of the Talmud have apparently been lost. He also engaged
in the study of general sciences. His glosses on Chapter 18
of the fourth ma'amar (^'discourse*') of the Yesod Olam of
Isaac * Israeli were published in the Yuhasin (Cracow,
1580-81) of Abraham *Zacuto. He also wrote a commen-
tary on Mehallekh ha-Kokhavim (*The Course of the
Stars'*), a translation by Ephraim Mizrabi of the Theorica
of George Peurbach.
His Opinions. In philosophy Isseries followed the
teachings of Aristotle as he had learned them from the
works of Maimonides. He also advanced reasons for the
precepts and pointed out benefits accruing from their
observance. He dealt with anthropomorphism, maintaining
that the phrase **the band of God'' referred to an angel. He
accepted the Ihree principles of Judaism propounded by
Joseph *Albo in his Ikkarirti. Although he regarded
philosophy and Kabbalah as identical, he preferred philos-
ophy because of its logic. In his halakhah. al times, he based
himself both on philosophy and on Kabbalah and State-
ments in the Zohar, but where the Kabbalah conflicted with
the halakhah, he did not accept it. He also endeavored to
give a rational explanation of stränge aggadot. In one of his
responsa to Solomon Luria, he admitted that he did not
possess an intensive knowledge of grammar, but he had a
great love of the Hebrew language and permitted the
reading of the secular books of *Immanuel of Rome,
military chronicles, etc., on the Sabbath if they were written
in Hebrew. His regard for Ere? Israel is reflected in a
beautiful Statement based on the talmudic saying (Kidd.
49b): **ten measures of wisdom descended to the world of
which Ere? Israel took nine" — *'It was for that land that the
Torah was primarily given, its natural habitat is there where
the very air makes one wise." In halakhah, Isseries strove to
give to minhag (custom) the force o{ halakhah even where it
had no halakhic source, and at times accepted a custom as
binding even where it conflicted with the halakhah. There
are also cases where he states that "the custom is a wrong
one" or **if I had the power I would abrogate the custom.
For it is based on an error and there is no reason to rely on
it.'' The vast majority ofthe customs he followed were those
which developed among Ashkenazi Jewry. Isseries was very
frequently lenient *1n cases of stress and where considerable
financial loss is involved,'' a leniency seldom shown by
previous posekim.
These two traits, his attitude to minhag and leniency in
case of loss, as well as the codification itself in his glosses on
the Shulban Arukh, gave rise to powerfui Opposition from
great contemporary schoiars, particularly from *Hayyim b.
Bezalel who had studied with him under Shalom Shachna.
>Q8S
ISTANBUL
1086
» .
In ihc introduction lo his Vikku'ah Mayim Hayyim,
Hayyim enumerates the reasons for his Opposition: (I)
Codification obliges the rabbi giving a decision to decide
the halakhah according to the view of the majority; (2)
Isseries adopts the lenient view of the rishonim against the
stringent view adopted by aharonim; (3) he cites customs of
Pohsh Jewry but pays no attention to those of Germany ; (4)
the Codes cause neglect of the study of the primary sources
in the Talmud and rishonim, and lead to ignorance; (5) the
rabbis will not be listened to because people will rely on
published books; (6) just as Isserles disagrees with the
rulings and customs of Caro so it is permitted to disagree
with him; (7) why should German Jewry abrogate its
customs in favor of those of Poland?; (8) he did not
associate any other scholars in his rulings but decided on his
own; (9) if leniency is permitted in cases of considerable loss
it will be applied in cases of small loss also; (10) Isserles had
been lenient where in accordance with strict law one should
be stringent; and (II) once something was forbidden it
acquired the force of a custom and could not be abrogated.
Despite the arguments of Hayyim and other contemporary
scholars, the rulings and customs of Isserles were accepted
as binding on Ashkenazi Jewry.
Bibliography: A. Siev, Ha-Rema (1957); idem, in: Talpioth. 4
(1949), 743-58; 5 (1950-52), 244-87 (bibl. of Isserles' works),
649-68; 6 (1953-55), 321-35, 723-9; 9 (1964), 314-42 (bibl. of
wrilings of Isserles); idem, in: Hadorom. 21 (1965), 100-21; 25
(1967), 211-9; C. Tchcrnowitz, Toledot ha-Posekim. 3 (1947),
index; Nissim, in: Sinai Sejer Yovel (1958), 29-39; O. Feuchl-
wangcr, Righieous Lives (1965), 79-8 1 . [Sh.T.I
ISSERMAN, FERDINAND MYRON (1898 ), U. S.
Reform rabbi. Isserman, who was born in Antwerp,
Belgium, was taken to the Uniled States in 1906. He served
in the U.S. Army during World War 1 and was ordained by
Hebrew Union College in 1922. In 1929, after serving
congregations in Philadelphia and Toronto, he became
rabbi of Temple Israel, St. Louis, Missouri. Isserman served
overseas with the American Red Gross during World War
II. An aclive member of numerous organizations and keen
advocate of interfaith work, he was a vice-chairman of the
National Conference of Christians and Jews. [Ed.]
ISSUR GIYYORA (i.e., Issur "the Proselyte'\ beginning of
the fourth Century), prominent figure of the amoraic period
in Babylonia. He was the father of the Babylonian amora
R. Mari b. Issur, who inherited the considerable fortune lefl
by his father, of which Rava was the execulor (BB 149a).
There are conflicting opinions as lo the idenlily of Issur's
wife Rachel. Some mainlain thal she was Rachel the
daughter of the famous amora Samuel (see Rashi, Ber. 16a;
BM 73b; Rashbam BB 149a). A significant remark made by
Issur as to what non-Jews ihought aboul the observance of
Jewish law has been preserved in the following passage (Av.
Zar. 70a): *'Rava has said: Issur Giora once told me,
'* When we were still gentiles we used to say that Jews do not
observe the Sabbath, because if they did observe it how
many purses would be found in the streets!" i.e., a Jew
would discard his purse on the onset of the Sabbath, and no
other Jew would pick it up. [J.K.M.]
ISSUR VE-HETTER, a term designating the totality of
halakhic rulings with regard to forbidden foods and related
topics. From the second half of the 12th Century, however,
it came to be used for a specific literary genre dealing with
this subjecl, and from that time books wholly devoted to
this topic were produced in great numbers (the Issur
ve-Heiter of Rashi is not to be included among them, since
it belongs to a completely different category; see * Rashi).
The crcation of this type of lilcraturc is connected with the
spread of Jewish settlement in Germany. This gave risc to
the development of different customs in various spheres of
life, including lo no small degree topics of issur ve-hetter.
There is indeed no doubt that issur ve-hetter literature
should be regarded as a branch of the more comprehensive
literary genre known as *minhagim literature. Research into
the issur ve-hetter literature is complicated. The authors of
many of the books are anonymous or have been erroneous-
ly identified; in addition, many glosses and notes were
added to the original text of works by copyists and other
scholars who wanted to adapt them to the local prevailing
custom ; a large part of this literature is still in manuscript in
different libraries, at times wrongly catalogued. Among the
most important works of this subject are: the Sefer
ha-She'arim or Sha'arei Dura, called "Issur ve-Hetter," by
Isaac b. Meir of *Dueren (Cracow, 1534), which is
seemingly the earliest work of this type ; 36 She'arim on laws
o{ issur ve-hetter by Israel *lsserlein, apart from his glosses
on the Sha'arei Dura: the laws of issur ve-hetter at the end of
the Minhagei Maharil (Sabionetta, 1556) which is an
abridgment of the Sha'arei Dura, as is the Torat Hattat
(Cracow n.d., c. 1570) of Moses *Isserles. The well-known
* Issur ve-Hetter he-Arokh (Ferrara, 1555), attributed in
error to Jonah *Gerondi but apparently compiled by Jonah
Ashkenazi, a pupil of Israel Isserlein, contains, besides laws
on forbidden foods, laws connected with the duty of saving
life.
Bibliography : Ta-Shema, in : Sinai. 64 (1969), 254-7. (I.T.-S.j
ISTANBUL, city in N.W. »Turkey, on both sides of the
Bosphorus at its entrance on the Sea of Marmara (for
history prior to 1453, see *Constantinople). Constantinople
was taken from the Byzantine emperor in 1453 by the
Oltoman sultan Muhammad II (1451-81) and became the
new capital of his State, known from then on as Istanbul.
The Arabs called it QustantJniyya, hence the name Kushta in
Hebrew. During the Ottoman period three townlets in its
vicinity became quarters of Istanbul: Galata, between the
Golden Hörn and the Bosphorus; Eyup, at the north west
extremity of the Golden Hörn; and Üsküdar (Scutari), on
the eastern shore of the Bosphorus. The town occupied a
central position on the routes between Asia and Europe and
the maritime Communications between the Black Sea and
the Mediterranean Sea passed Ihrough it. It also served as
an administrative and commercial center. After World War
I the capital of Turkey was transferred to Ankara.
The 15th and 16th Centuries. Immediately after the
conquesl of the town, the armies of Muhammad II, the
Conqueror, perpetrated a massacre of its inhabitants which
lasted for several days; they did not, however, attack the
Jewish Community. According to some opinions, the Jews
assisted the Ottoman armies in their conquest of the town.
In Order to renovale the town, populate it, and convert it
rapidly into a flourishing and prosperous capital, Muham-
mad II adopted a policy of transferring Muslim, Christian,
and Jewish inhabitants, most of them merchants and
craflsmen, from various regions oftheempire — principally
from Anatolia and the Balkans— to the new capital. Among
this group of forcibly transferred persons, there were Jews
from Salonika, Bulgaria, Macedonia, and Albania. Among
the inhabitants of *Edirne (Adrianople) there were also
Karaites who settied near the harbor of Eminönü, which
became the principal Karaite quarter of Istanbul. Some
settied there by choice, including the *Romaniot Communi-
ty, as well as Ashkenazim and Karaites who returned to the
city after they had fled from it during the war. In the
responsa literature of the I6th Century, Istanbul is called *'a
Jewish mother-city.*' The Jews also settied in mixed
£iclJLU^,S.k
IUUY'i'^^''f- ^^^Z' -^^^ •
Chapter n
Isserlein's Life and Works
Rabbi Israel Isserlein was the last famous rabbinical
Scholar of medieval Austria. He was a c^'sciple of the old
Franco-German school of the preceding centuries. Rabbi
Israel Isserlein's period was, in many respects, a significant
onc in the history of the Jcws of Gcrmany and Austria. With
his death, in 1460, a Century rieh in intellectual and religious
Jewish life drew to a close. The Torah centers declined in
Austria and passcd on to the East — Bohemia, Hungary, and
Poland.
Isserlein was one of the outstanding Jewish scholars of
the 15th Century, and a rabbi not only immersed in the Law,
but also greatly concerned with the social and political con-
ditions of his coreligionists and with their moral and cultural
life. In his later years, Isserlein was accepted as the spiritual
leader of Austro-German Jewry. Renowned rabbis referred
legal questions to him and sought his advice in comraunity
matters. Our Information concerning his knowledge, views,
and influence comes from a number of sources. These are
IssERLEiN's Life and Works
the bock, Leket Yosher,^ written by Rabbi Joseph bar Moses,
Isscrlein's disciple, who recorded his teacher's customs and
mode of life, Isserlein's responsa,^ and the responsa of his
contemporaries.' These sources illustrate the daily life of a
Community whose conduct was based upon the laws of the
Torah. They also provide us with much historical data which
can be utilized to create a picture of the religious, social, and
economic life of 15th Century Austro-German Jewry.
The book, Leket Yosher, and Isserlein's responsa illu-
minate Isserlein's character, his Status in the Community and
in the rabbinical world, and his attitudes toward his family
and students, but they do not yield simple biographical de-
tails, such as the date of his birth, death, etc. However, it
is generally accepted that he was bom circa 1390 and died
in 1460.* M. Guedemann maintained that Isserlein was of
German birth, probably from Regensburg,*^ since Leket Yo-
sher mentions that Isserlein visited his father's grave in Re-
gensburg.® A. Berliner, on the other hand, surmised that
he was bom in the province of Steiermark, Austria.^ It may
bc assumed that he was a native of Austria, because his re-
sponsa mcntion customs, tcachcrs, and relatives, all of
Austria. In addition, one of his responsa secms to indicatc
that Isserlein spent at least part of his youth in Austria.®
1 The book, Leket Yosher, was written by Isserlein's disciple, Rabbi
Joseph bar Moses, from Hoechstadt on the Danube. Joseph was Fsserlein's
devoted Student in Wiener-Neustadt for five years during 1448-60. See J.
Freimann*s introduction to Leket Yosher {LY), Berlin, 1903, pp. vni. xm.
2 Terumat haDeshen and Pesakim uKetahim, Venice, 1519.
8 Mainly R. Israel Bruna and R. Moses Minz.
* See M. Guedemann, Geschichte des Erziehunf>swesens und der
Cultur der abendlaendischen Juden waehrend des Mittelalters und der
neueren Zeit, Vol. III, Vienna, 1888, p. 24 and also sec A. Berliner, MGWJ
(1869), p. 133.
♦ ß M. Ouedemann, op, cit., p. 24.
« LY n, 24.
'^ A. Berliner, op. cit., p. 133. Cf. Pes. Nos. 186. 189.
« TH No. 196.
38
, 40
Jewish Life in Austria in the XVth Century
Isserlein's Life and Works
41
««
Isserlein's father's name was Petahiah.® His mother,
who perished in the events connected with the Vienna Edict
(Geserah), is mentioncd in Leket Yosher,^^ but not her
antecedents. Isserlein's wife, Scheindlein, was apparently a
leamed wonian. Leket Yosher mentions a responsiim that
she wrote, on her husband's behalf, to another woman.'^
The names of four of Isserlein's sons are mentioned, Peta-
hiah,'- Shalom, Aaron,^** and Abraham.^* He also had a
daughter, Muscat, who died in childhoodJ*''' One of his
daughters-in-law, Redil, was learned in the Law,^® and may
also have engaged in money-lending.^^ We know the names
of two of his teachers, Rabbi Aaron Bluemlein, a rabbi in
Wiener-Neustadt and then in Vienna,'^ and Rabbi Nathan
of Eger, a prominent scholar who died in the Holy Land.'^
Isserlein's first rabbinical position was apparently at
Marburg, in the province of Steiermark, then a Community
of considerable importance.^" The position of the Jews there
^ LK I, 30. In his super-commentary, Sefer Biurim, on Rashi's
commentary on the Pentateiich, Isscriein teils us that his paternal grand-
father, Hayyim, came from the cily of Hainburg, Austria. His great-
grandfather was R. Israel of Krems, Austria, a famous rabbi and Community
Icader who composed notes to the work of Asheri. See H. Graetz, op. dt.,
Vo\. VIII, p. 102.
n^na ^num Kt'v.
1^ LY II, 19-20 (and in Freimann's introduction to LK, p. XLix).
^- Pctahiah answercd a fetter, in bchalf of his father, to a Rabbi
Abraham of Poland {Pcs. No. 60; LY I, 63).
1^ Shalom and Aaron were namcd respectivcly after Isserlein's
teacher's teacher and his uncle (who was also his teacher).
'^ See Introduction to Leket Yosher, pp. xvii, xix, XLix.
'"» LY II, 97.
»« LY II, 37: 1010 ^iv n ^y^^v IHK ipT ^it"? m»i!? t^^t *7^^^^ int^a» ^msn.
(And I remember that his daughtcr-in-Iaw, Redil, may her memory bc
blcsscd, studied with an old man whose name was Rabbi Judel the Scribe).
17 LY II, 16.
1® Rabbi Aaron perbhed during the events of the "Vienna Geserah"
in Vienna. LY I, 116.
1^ See the Introduction to LY, p. xlvt.
•-'" A. Berliner, np. elf., p. 179.
was favorable, as Frederick, the duke of Steiermark, was
liberal towards the Jews.^* As a rabbi in Marburg, Isscriein
was already famous, and rabbis sought his opinion on various
questions of law.^- The responsa of the rabbis, Israel
Bruna, Moses Minz,^' Jacob Moelin (MhRiL) and others
refer to Isserlein with great respect.^^
For some unknown reason, Isserlein left Marburg for
Wiener-Neustadt, a city located not far from Vienna, where
there was a renowned Jewish Community. In this city, famous
rabbis had officiated bcforc Isserlein, among them R. Hayyim
Or Zarua, the son of R. Isaac Or Zarua, R. Moses Neumark,
the father-in-law of the MhRiL, and Rabbi Shalom, called
"the prince of Wiener-Neustadt,"^'^ and Isserlein's uncle
and teacher, Rabbi Aaron Bluemlein, who left Wiener-Neu-
stadt and settled in Vienna. It is difficult to determine exactly
whcn Isserlein settled in Wiener-Neustadt, but he was cer-
tainly there by 1445. The author of Leket Yosher relates
that Isserlein set a fast day in Wiener-Neustadt, when the
duke of Bavaria imprisoned all the Jews of his realm for not
paying the heavy taxes he placed upon them. This seems to
have occurred in 1445.^^^ But Isserlein may have settled
there bcfore that year.
•-•1 thid,
-- See Introduction to LY, p. xxxvm.
-^ R. Israel Bnina. Res. Nos. 51, 161, and Rabbi Moses Minz, Res,
No. 12.
2* R. Jacob Levy, Res. Nos. 168-9. This responsa was written beforf
1427, as the MhRiL died in that year.
2*^ The letters. pronounced sar, meaning prince, are taken from
his name (Shalom), and his title (Rabbi). A. Berliner, op. cit., p. 180 and
M. Pollak, Die Juden in Wiener-Neustodt, Vienna, 1927, pp. 7-52.
20 LY I, 112, 115. According to M. Wiener, the events in Bavaria
occurred in 1445. See J. ha-Kohen, Emek ha-Bakah (M. Wiener ed.), p.
197. Note 221. From Isserlein's responsum to Rabbi Elijah of Prague (found
in Bruna, Res. No. 59), we infer that it was written in 1458, bccausc
Isserlein mentions the negotiations between the "Kaiser" (meaning
FrcdcricK ITT) nncf the Bobemi.'in kinc (Poilicbrain. Frederick ITT hRd
42
Jewish Life in Austru in the XVth Century
Isserlein's Life and Works
43
•'<
Rabbi Israel Isserlein's prime concern as a rabbi was
the welfare of bis Community. He showed great firmness
when necessary in enforcing acceptance of rabbinical de-
cisions and decisions of the governing communal bodies by
the members of the Community. Isserlein, therefore, always
spoke out sharply against any breach of communal
discipline."
As a Spiritual leader, Isserlein showed no partiality to
famous rabbis and powerful parnasim, and forcefuUy opposed
any mistreatment of the common people. Thus, when a
number of persons complained to Isserlein concerning in-
justices committed against them by Rabbi Elijah, the rabbi
of Prague, who was powerful and influential in government
circles, Isserlein did not hesitate to warn this rabbi to cease
from these unjustifiable deeds, or he would oppose him
openly.^® Isserlein threatened with excommunication the
powerful parnasim of Nuremberg, who slandered David
Frank in complaints to the government, if they did not make
amends for this injustice.^*^
Opposed to arbitrary domination by anybody, Isserlein
intervened in the bitter controversy which broke out between
Rabbi Seligmann Oppenheim and the rabbis and the Com-
munity leaders of Speyer, Mainz, Worms, and Cologne.*^
In 1455-56 Rabbi Seligmann Oppenheim and Rabbi Mann
(Bachrach) assembled some of the rabbis of the Rhine com-
munities and formed a Council which made ordinances and
threatened with excommunication rabbis in the Rhine area
who would not accept these regulations. The decisions of
a rift with Podiebrad, and in 1458 sent envoys to the Bohemian king
(Podiebrad), from Wiener-Neustadt where he was encamped to talk of
peace. See JGJC, 1938, p. 157.
27 See e.g., LY II, 76, 80; and Pes, Nos. 260-1.
28 Pes. No. 64.
29 Ibid., Nos. 174-5.
•^<' H. Graetz. op. eil.. \ix^. 427-8.
this Council arouscd the Opposition of a number of rabbis in
the Rhine area, who turned to leading rabbis with demands
that these ordinances be abolished. The heads of the Opposi-
tion group were Rabbi Nathan Epstein and Rabbi Moses
Minz, both of Mainz.^^ Isserlein himself raised his voice for
the freedom of the Rhine rabbis and their communities, and
denied that rabbis and communities could be subjected to
such arbitrary decisions, against their will.'*
As a Spiritual heir of the pietist movement of 12th and
13th Century German Jewry, he studied assiduously the
pietist books, Sefer Hasidim,^^ and Sefer haRokeah,^^ and
relied on them in his decisions. Isserlein was influenced by
the System of penances expounded by the hasidic school of
R. Judah the Pious,^' and other leaders of German and
Austrian Jewry took over R. Judah's System of fasts.''^ Joseph
bar Moses teils us that his teacher studied Cabala in solitude
from the beginning of the month Elul, until after Yom
Kippur.^^ From the Cabala, Isserlein derived certain of his
personal customs, especially those concerning prayers.'^
Although Isserlein suffered many years from a painful gout,
he observed the füll strictness of the law. His pain did not
prevent him from answering his appellants with great 'cour-
tesy. Isserlein was extraordinarily modest and humble. When
81 See Minz, Res. No. 63.
«2 Pes. Nos. 252-3.
33 TH Nos. 21, 197; Pes. No. 131: ^r^7V^ irD^op on^on löDKi ^r)^
iDon iniK inK -rwa ani ^m^, cf. LY I, 46, 107. 140; LY n, 6. 37.
84 TH No. 126. Cf. TH No. 278, LY I, 16, 84, 91.
35 Sefer Hasidim (Ed. by J. Wistinetzki). Frankfort, 1924, Nos. 52,
66, 167, 171.
3« Isserlein prescribed various fasts for sinnen also covering sins
committed unwillingly. See Pes. Nos. 55-60; LY I, 63. Isserlein, however,
was more lenient than other rabbis of his time. See e.g., Bruna, Res. No. 283.
37 LY I, 128: ^'7VJ :\'ii::\ o^ayo^ iqi!? D*3nr nnx ly >it'K nna '»msn
nva T\'7i7\ 1101 n^3p.
38 LY I, 18, 20, 21 and cf. D. Tamar, Sinai, XVI, JcrusaJcm, 1953,
p. 177f.
1>»«««K— *»M«Ww»H<r<t»l l)l<W«li»t> »"^—»O'IV«»'! ■ I» l|^<W«W«*«»»»— «—
■ >■!■»■ »iniiy^ii t,M< >i«i iii>i ■ ilMi»^« >i*<i iia<li»W«WI— W«t«*i
■n i^i%iii<ifciiirt*>ii '"*■ >.
c
:;rößsero Anzahl
i- u. Litorar-
Wir licbv.ni hier
_;5ii und (ladui'oli
.m ci'azelueu sei
Aus:^;\l:o Cracau
|702, beii^ednickt.
1786 u;io Buch
Aü den Pirkc
'J. .M. 2,50.
.d Wirkon dos
in der Vorredo
au dem Leben
eine vorzüglich o
Jicnten ihm als
lon bio;;a'aphischon
the Schriften und
l's alö vollständig-
L Urteil über die
.rirlen iDe^veguD,^^
Auroren wie L.
,es Sehr. II) und
(, s. die Literatur
Dreamer of the
Lo .:^olie:crt. Die
Ihait als Wuuucr-
Seci* ■ """»eitrug —
de.i^ binis^chen
jns'*' '^ab es vor
aber sie lehrten
.or sich auch ihre
•Wichen Kevelation.
l.:.rt des jüdiicheu
|.."j desjenigen, der
.iiiem sich selbst
der schönsten
(:j der Ve.-ir.ner-
/jgo Einsa;/.'.:cit
in trotz seines
.t er die Tra-
ij. Gedanke, der
ckt sich die in-
.andelten Themas,
fand der kritische
»odcrne hebräische
L an eine schlich-
ZEOTSCHRIFT FUER HEBRAEISCHE BIBLIOGRAPHIE 5 (1901)
» *
» i «
U'
T
— 165 —
KRASIK, B., r\\:'n\i} "ie^:?n, Sämmtliche Ritualvorschrifton der
Schechita und Hodika für d. Scllächtor. Berditschew, Druck
und Vorlag v. Jac. Schoftol, 1901. 1 Bl. und 240 S. fol.
M. 4,50.
LANDAU, ABR., ün-i2S n^3, Pilpulistische Diskussionen und
halachischo Abhandlungen. Warschau, Schriftgiosaer, 1899.
lÜO S. 4^ M. 3. ^^..^^^
MARGALIOT, EFRALM SALMAN, pomM mSvö, Geschichte seiner J
Familie und Biographien bedeutender Männer, die aus ihr her- K\(\
vorgegangen.. Nobst yünv nS:D, d. i. der Stamnabaum ß. )^^
Jochanan ha - Sand 1er -- Raschi — Salomo Lurja (Moharschal) |<^G'H f)Y^Ü^
— Jcchiel Heilprin (Verf. des nnnri iid); dazu als Anhang:
die Geschichte der Familie Landau. Ferner: mSh n'3 nnD>t^o,
Geschichte der Familie Oettingen (fcs*j:^D\s) und Oharal (S'in),
Herausgegeben von A. B. Erochnal, Lembcrg, Verlag des
Herausgebers (in Brody), 1900. 4 u. 82 S. 8^
[Das vorliegende Werk ist beachtenswert sowohl wegen des ge-
lehrten Verfassers, der als Talmudist ungeteilte Anerkennung gefunden,
als auch wegen des interessanten Gegenstandes, der darin zur Be-
handlung gelangt. Wir üudon in den famiiieiigeschichtlichen Unter-
ßuchuiigen des Verf. sehr treffende Bemerkungen. So S. 18 die Angabe,
da.*5S ß, liloses Ibserls im Alter von nur etwa 40 Jahren gestorben .ist.
Die flll*:cmoine Annahme, dass er etwa 50 Jahre alt geworden (so
Grätz IX, 440, Dembitzer, »d^» nS»^3 p. 17a u. A.), erwoist sich in
der That als unhaltbar; meine nach dieser Hichtung hin angestellten
Untersuchungen haben ein Resultat gefördert, das dio Ansicht unseres
Verf. vollinhaltlich bestütiot. Unter den altern Grabsteinen des
ICiahaner Fricdhül'es, die erst unlängst durch meine Bemilhungen ans
Tageslicht gefördert ^vurdl;n, findet sich auch derjenige der ersten
Gattin des K. liloses (der Tochter B. Schechna's aus Liiblin]7
welcher uns berichtet, dass- diese im Alter von 20 Jahren 1552 ge-
storben ist. E. ]Moseb' selbst dürfte auch nicht viel älter goweson sein,
woraus sich ergiebt, dass er in sein; m Todesjahre, 1572, kaum älter
v/ar als 40 Jahro. R. ^oses hat auch rticht, wie Dembitzer meint, 33,
i-ondeni nur etwa 23 Jahro in Krakau als Rabbiner gewirkt (die
Inschrift seiner ersten" Gattin nennt diese bereits n^3i*in), was mit den
Angaben des David Gans, der ein Schüler R. Moses war, übereinstimmt
(nn hö:»* Teil 1: n:t:« anLry vor ^'pi^^^ -^/'^z Si^r^o n^nn p^nm)- Ver-
schiedenes freilich, was der Yerf. uns mitteilt, bedarf der Berichtigung.
S. 11 z.B. heisst es, R. Josef Kohen-Zedek, der Verf. des cidi> nnHB';
sei der Schwiegersohn Isserls, des Vaters von R. Moses, gewesen,
das ist falsch, da dio Grabschrii't des R. Josef ihn als Schwiefi^ersohn
des Vorsiehers R. Moses Eberls bezeichnet. Nach S." 31 soll R.
Abraham Meiseis der Schwiegersohn R. Moses Isserls gewesen sein;
das gilt aber von R. hunem, dem Sohne Abrahams, so ausdrücklich
im jleniorbuch der Krakauer Chewra-Kadischa foh 56b: nno noc^:^
z"Z'j n-'j n"n K^ntt» i'tdd 'S 's cv t:»SnD»i< n r.ca vnno ]\^:sn ns Snym
t'tt^o Dni:« n Diinns'x. Jakob Temerls, Verf. des Kniv'::<i hico, war
nach S. 44 der Lruder von Loeb Chaneles (Verf. der Glossen zu den
to^cßi
n^<^*y.
" I mimttm'vm'mimm
I .imi .»
'vmmtmffiimmmttfm
o
''" ■^■tr%t^ \fß,-^*^'^
• v^t^-ff^^ ^»v'^»' Ä- ■">»-<
■.*'*<|l»«<l''WMl»Mi»)MnlliH<»«l>l i<W»l
tm
c
\
- 166 —
Turim), Eljakim Götz ans Posen und Akiba aus Hotzeuplotz; als
Quelle hierfür ist die Einleitung zu on^rn 12« n"\v, von Eljakiia Q-ötz dem
jüugeron (Enkol des früher genannton Oberhauptes der Jeschiba zu
Posen) ans?<*geben. Hier hat der Verf., wie scliou in seinem Werke
)»j;;j 2»D (Frauennamen J3uchst. n; vgl 'DV hS^Sd II, 124 f), zwei Träger
desselben Namens confundiert. Jakob Tomerls, der kabbalistische Vorf,
des i<ni>r»3^n h^cd, war ein Sohn des Eleasar aus Worms, während der
gleichnamige Bruder der genannten Geonim, alle Sühne dos R. Moir
aua Taunbauseu, um zwei Gonchlcchter alter ist. S. 5—8 behandelt
Verf. die Frage, ob K. Moses Isserls wirklich der Schwiegersohn R.
Schechii.'iS war, den er bald ^i\c, bald *on nia nennt, ferner (S. 3;i)
ob der Verf. des c^ov n»*.i<iy der Schwager dos R. Äloses von Seiten
soinor ersten oder zweiten Gattin war; er bleibt darüber im Un-
I klaren (njo »Sä« d^öy i^iyn .]vy in:: -n»n N^cni \Hh\ in, p. 8). Die von
mir aufgefundene Grabschrift der ersten Gattin R. Moses verbreitet
hierüber volles Licht. Es bleibt kein Zweifel, dass die erote Gattin
R. Moses die Tochter des R. Schechna war (die Inschrift sagt:
nSun C'Mn y"^ ^^-^ ^y'r\0 ns V't mSu 'nr: n':sn-), den R. Moses, so
lange seine Gattin gelebt. *an mo. und erst nach dem Tode derselben
und nach seiner zweiten Verheiratung, bloss nio nennt, was der Verf.
selbst vormutet und ich in nStrn V, 575 beinorkt. Die zweite Gattin
R. !Moses war die Tochter des MarJochai Gerson Kohen-Zedek und
die Schwester des Verf. des r.ov rA^ai:; In der zweiten Abhandlung,
>\hr\ n»a nncu«?:, deren Verf. Abraham Octtiugen ist, heisst es (p. 78),
dass R. Schalom Schechna Katz aus Krakau, Schwiegersohn des »3U0
r.ü'ru', ein Sohn des Krakauer Vorbeiers war, ein Enkel des Josof
Kohen Zedek (ff]Di» nnsc*), wao aber dopp'>lt unrichtig ist. R. Schalom
Schechna war der Sohn «les R. A hron M^^nachem, Enkel des Vorbeters
R. Salman, was aus dem Memorbuch der Krakauer Chewra-Kadischa
zu ersehen ist (vgl. «dv rMj^ 11, 25 b).— F, M, Weldkin- Krakau,]
MENACHEM ASARJA aus FANO, nr« nt'c;. Kabbalistische Ab-
handlungen alphabetisch geordiiCt. Lubaczow, Druck von
S. Thumim. 1899. 2, 46 BL 4«.
[Das Buch bildet den 2. Teil des vom Verf. erschienenen ponn nSc,
Amsterdam 1708, und ist nach einer Handschrift aus der IBibliöthok
des Rabb.. EoJceach in Beldza in Gal. ediert.]
[SAMMELBAND,] }v:r n'^.cD, Abhandlungen von amerikanischen
Schriftstellern. IJrsg. vom Vorbande |V.: n^cs 'Tt:ü in New-
York. New- York, 1899, VlII, 57 S. M. 2,-25.
[Von den Beiträgen dieses Sammelbandes sind nur die Arbeiten von
Dubsewitz b. A., Roichersou und Eisenstein erwähnenswert.]
SOFKR, WOLF, pö^i3 nSüa^ nis"'Sn, Predigton über den Pentateuch,
in 4 Teilen. Paks, Rosenbaum, 1S96— 1901. 4, 230, 2, 118,
8, 12, 78, 2. u. 110 BIL 8^. M. 8,50.
[Vgl. Zt'HB. 1,38 woirrtümlicL 'ßadüpast als Druckort angegeben ist.]
WEISSBERG, J. J., D^iiDip ^Stt^ü, Sprüche aus Talmud und Midrasch.
2. Aufl. Nischyn, Selbstverlag', 1900. XU, 85 S. 8^ M. 2,25.
[Wortvoll und interessant sind die erklärenden Bemerkungen des
Vör/.*ö; besonderen Wert hat die Einleitung.]
\
ö
» 4
ACHAD-l
21 S.I
r,
Onp|
Psei
ACUAD-1)
19001
r
ACKliRM
genö!
von
Schw
HamI
Thor
Fori
tiscl
mit!
Frei
.Dil
au
wiri
we
noci
Dvi
an
sali
O
BRANN'
Da'
Tl. :|
vei
w
B
\ii
S
Ui
•)
Verfügu:
sproclien
^
■ . tm»,^'*mM9^^l^
■"Wwyn<M.>f>yn,i(ii
■t^-rtr«.!*^ J».1VW"I.' '"■
Ir» •
(i. 2(. i. 33iirfi)aibt uab 3??. 3tcrn,
3citfd?riften'fiitcratur ^ir (iefd;id;te ber 3uben in ©eutfc^lanb.
137 TSW^'
947. &, SBclf: 9J[6Aaten, irelrf)e bie 3utcn in öiivsau 3U tc^
jagten ])am (17S2). - MGWJ. 18G1, 2. 224-227.
948. ®. aißotf: Gin Svief tcö ifarfcinaU^ !Eietrirf)ftein in OImii(}
an fcen i?aiicr gevbinanb III. tefürtrcrtcnb bic SSitte ber 3iiben ^,n 33nrqau.
1638, ü)?ai 22. Grcmbfiev. ~ $öcn Gf^anania II (1859), 180-181.
949. G. ffi. ©f(iefer): Die 3uben in bcr ©djtveij (Ccnflen au
nnb Gnbingcn). — ©ulamitt}, ^r^g. t). ©. gräntcl II, 1 (Deffau
1808), 301—300.
950. -Subenmanbat für Ofccvenbinoien unb Sengenau. — 2lrgo\?ia,
3tf^r. b. fiiftor. a5er. im Slargau 1862, @. 153.
951. 9(nö bem geben be« Grsljerjogß Start (1797. Gnbinsen). -
36raeltt 1869, nr. 29.
952. 2)?. ®ret)fu6: 9Ser^anbtunfleu beö grofeen ^aM unb ©enate^
im 3. 1798 n. 1799 über bie 3uben in Gnbinflen unb Sengenau. —
©er 3öraelitifc^e ^olUkt)xtx, ^r^g. t?. Stein u. ©it^fiub, 1859 u. 1860.
953. ü)?. ®. ©rcifuö: ©er 3tDelfd;gen^ ober Sünteltrieg im
3a^re 1802 (93erfoIgung ber Suben in (Snbingen nnb Sengenau). — 3iib.
SJoIt^blatt, ^rög. t). 8. ^^ilippfcn, I (2eip3. 1854), nr. 33.
954. 2)?. S^at^ferting: T)ie 3nbeninfet nnb ber (Sd&iffbrud^ bei
Gobicnj (©d)tt)eij) 1770. — AZJ. 1872, nr. 34.
955. ©ie 3ubenin[et. — Silbifc^eö SSolf^blatt, ^rög. t). 8. W^l^Pfon,
IX (ßeipj. 1862), nr. 36.
956. Oubengeleit in ber ©labt Siabcn. — 2lrgct>ia, ^i\6)x. b.
^iftor. 95er. im 2largan 1862/3, ©. 196.
957. 3nbeneib in Jtabctbnrg bei S^xiai). — Slrgobia, M^^- ^'
^iftot. S3er. im Slargau IV (1864).
-^ XVI. Deftcrreid^. ^^
958. ©ef^idjtc ber 3«raetiten in SBien unb im 8anbe unter ber
Gnö t)om 3a^rc 1156 an bi« in bie gegenwärtigen 3^iten. 2lnö Urfunben
unb fc^riftlic^en SSerl&anbfungen gegogen. — ©utamit^, ^rög. b. ÜD. i^ränfet,
IV, 2 (©effüu), 216-241, 289—296 an^ „©ie t)aterIönbif^enS3tätter".
959. $. S3re6tau: 3ur ®efd;id^te ber 3ubcn in ©eutfdjtanb.
Grjl^ergogtum Defterreic^ unb ©teicrniarl. — §ebr. ©ibl 1870, ©. 44
bi« 46.
960. % »eer: Ueber bie Slnfäffigfeit ber Hebräer in Defterreid^
überhaupt nnb in SBien befonber« (®rabtd;ri[ten). — ©utamit^, ^r(Jg. D.
®. gränlel, VI, 2 (©effau), 171-179.
961. ^. ©örtDatb: ©ic 33ef^Iüffe beö SBiener Gondliumö über
bie 3uben au« bem 3al}re 1267. — Sa^rbuc^ für 3örae(iten 5620 (1859
i
t
I
Ins 18()0), hx9i. teil 3ef. 3Bcrt{)ciuier, % g., 3a^rg. VI (Sffiicn lPr,<)),
®. 1S1-2U8.
902. (5. ßarmctt;: ^m ©cfdnd^te bcr 3ubcn in Oeftervci*. —
23m ßfjananja VIII (1865), nr. 11, 42, 51; IX (1806), ur. 8.
963. ÜJ?. SBiener: 3"f% ""^ öeridjtigiiiiacn ^u Carmolt;'«! SBeU
träflcn : ^iit @efd;id;tc bcr 3uben in Defterreic^. — 53cn Gbanania VIII
(1865), nr. 6 u. 11. •
904. ü)?. S33ieiter: ©ertdjtiöungen pi (Earmcll/ö S3citrä;^cn: 3uv
®e[d^id)te bev 3uben in Ocfterrelc^. — S3cn 6()anania IX (1866), nr. 20
bl« 22, 25—26.
965. Ql. SBcrtincr: ©cogra^j^ifd^e« (D'Din px al8 öe^eic&mina
für Oefterreidj). — |)ebr. Sibl. 1871, ©. 137.
966. grönfel: 38rac{ 3|ferfetn. — Orient ?itl>f. 1847, nr. 43.
967^ 81. berliner; {Rabbi ^ixaei afferlein. — MGWJ, 1869, CfK
®. 130—135, 177-181, 224-233, 269—277, 315—323.
968. Zi). SBicbcmann: ^am9 S3öfd;cn[tf in , ^. Wlal gefreiter
^ebräifc^ 3""9*"nteifter. — Dcfterreic^. SSicrteljatiröf^rift f. Äat^ol.
j^eotog., ^rög. ». SBiebcmann, 3g. I, §cft 1.
969. ^. 9)Ui;nert: 9tad^(efe gur &e\d)\d)te bcr 3ubcn in Dcftcr«
retc^ (1511—1788). — 3a^rb. f. b. ®efd;. b. 3ub. u. b. 3«bie. II
(ßcipi- 1861), ©. 380-398.
970. ®. Jüolf: 3ur ®e[c^i(^te bcr 3;uben in Ocffcrreid^. '^aS
Subcnabgeid^en. — 3eitj«^r. f. b. ®cfc^. b. Onb. in 35cutfd^t. I, 249
bi« 252. .
970a. ®. SBolf: Ueber bie «futbefc^ulbigiing in S'Heberil'flcrrcid^
1529. — 3uriftifc^e ölätter, Sffiien 1872, aWärg 10.
971. &. ©otf: 5>iftorifc^e 9?otigen (23cr3ei(^ni6 bon Urfunben jur
®cfd)id?te ber Suben in i«icber5fterrei^ 1544-1848). — AZJ. 1861,
nr. 23.
972. ®. SBoIf: Oqaruö Hebräer, Ccibarjt ber ^inbcr bc8 Saifcrö
gcrbinanb I. — ©iener a»cb. 3eitfc^r. 1860, nr. 47. Oiib. 83otf«b(att
1861, nr. 1. ~
973. ®. 5Botf: §iftorifd;e giotij über ein ®cfud^ bcr Snben an
baö !£ribcntiner 6onc«. — MGWJ. 1871, ©. 275.
974. ®. SBoIf: S)ie Öubcn unter gcrbinaub U. — 3a^rb. f. b.
&e\^. b. 3nb. u. b. 3ubt«. I (2ei))j. 1860), ©. 217—208.
975. S3ef}>red^nng bon ®. SBclf, gerbinonb II. unb bie Snben. SBien
1860. — 5)cbr. 93ibt. 1859, ©. 106—108.
976. m. SBiener: 2lu«fii^rlid)e S3efj)red^ung ton SBoIf, ^crbinanbU.
«nb bic 3nbcn. — ^ebr. 58ibl. 1861, 1—6.
977.* ®. SEBotf: ©tatiftit ber 3ubcn in 5?icberöfterrcic^ im Oatjre
1652. ~ ©lätter für Panbcetimbe ßon 9iiebcri5ftcrrci^ 9a^rg. 11 (1860).
^]f"P<^Ci?20
Die Abstammung von Heinrich Hertz.
berühmte Entdecker der drahtlosen Übermittlimj^ elektrischer Wellen wird
ich als Jude bezeichnet. Wir bringen zur Klarstellung folgenden Auszug aus dem
)uch der Stadt Frankfurt a. M., Jahr ISoö, S. 70.
tz, Gustav Ferdinand (der \'ater des Physikers), Dr. jur. Advokat zu Hamburg,
Sohn des dasigen Kaufmanns Heinrich David Hertz und dessen Ehefrau Betty,
eaheim, geboren daselbst am 2. August 1827
und
:orn Anna Elisabeth (Mutter des Physikers) eheliche Tochter des verstorbenen
»iirgers, praktischen Arztes und Garnisonarztes Dr. med. und chir. .lohanu Peter
IS Pfefferkorn und dessen nachgelassenen Witwe Susanna Elisabetha
; reut er. geb. dahier am 11. April 1835, entlassen nus dem hiesigen Kürgerver-
ft Beschlusses hohen Senates vom 13. März 185H, wurden dahier Bürgerlich getraut
den Ifi. April 185H.
nrich Hertz wurde geboren am 22. Februar 1857 in Hamburg und starb am
1894 in Bonn.
Vater Gustav Ferdinand war also schon getauft, als er heiratete.
rroßvater Pfefferkorn wurde in Frankfurt geboren am 28. Dezember 1793, machte
njähriger Freiwilliger den Feldzug von 1814 gegen Frankreich mit, wurde 1824
V^aisenhaus, 1825 Garnisonarzt und starb am 12. November 1850 in Soden.
?n Sohn, also ein Onkel von H. Hertz, Dr. jur. Rudolf Pfefferkorn, geb.
S26 in Frankfurt, wurde April 1850 Rechtsanwalt, später ßürgerrepräsentant und
rankfurt am 5. Oktober 1883.
. einer Angabe von Dr. A. Frei mann in Bloch's Oesterr. israel. Woch. gibt es
fürt noch heute sowohl jüdische wie christliche Pfefferkorns. Nach seiner
der Garnisunarzt einer alten christlichen Familie entsprossen.
einer Hitteilunjy voti Professor (loldstein in Darmstadt ließ sich schon der
Heinrich David Hertz taufen. Seine Gattin Betty stammle aus Köln, und
1er dortigen Familie Salomon 0 p pe n hei m juu.
r ergibt sich folgende Ahnentafel;
Dr. med. Johann Peter Susanna Elisabeth
zh David Betty Pfefferkorn Sackreuter
iertz Oppenheim 1793 — 1850 1835—
Gustav Ferdinand Hertz geb. 1827 Anna Elisabeth Pfefferkorn geb. 18.'H
'j
Professor Dr. Heinrich Hertz 1857—1807
A. Cz.
Besprechungen.
1. Stammtafel des „Scheinen Uokeach*^
interessante genealogische Arbeit ist soeben von Rabbiner Dr. J. Münz erschienen:
des Rabbi Hleasar Low, genannt Schemen Rokeach. In übersichtlicher, aa-
Form werden auf einem größeren gut ausgestalteten Blatte die Ahnen und
dieses großen Rabbiners (gest. 1837 1, der zu den hervorragendsten talniudischen
SC(H^t=r^ aoi^uf^
U-
Cl^ssmccrs;)
Gelehrten seiner Zeit gehörte, verzeichnet und ihre verwandtschaftlichen Beziehungen zu-
einander graphisch dargestellt. Etwa 70 Personen umfaßt diese Stammtafel, die bis zum
Jahre 1370 hinaufreicht und nicht nur Namen und Daten nennt, sondern auch kurze, treffende
biographische Texte bringt. Unter den auf der Stammtafel verzeichneten Personen befinden
sich viele hochberühmte, gefeierte Männer, wie Schach, Kesser Kehunna, Meharseha, Atereth
Foss, Rerau, Mram Padua, Schaul Wahl, so daß die vorliegende Arbeit für weitere Kreise
von Interesse und Bedeutung ist. — Dr. Münz, der ein Urenkel des Schemen Rokeach ist,
geht kritisch zu Werke und verweist stets auf die Quellen, denen er seine Angaben ent-
nommen hat.
In nachstehenden Zeilen geben wir einen Auszug aus dem genannten Stammbaum:
Rabbi Josef, um 1540.
Rabbi Israel Isserl, gest. 1567, bedeutender Talmudgelehrter, Vorsteher der jüdischen
Gemeinde Krakau.
R. Moses Isseries genannt Remu, R. in Krakau, gest. 1572, großer Gelehrter. Verfasser
eines Kommentar Darke Mosche zu den Turira und von Zusätzen z. Schulchan Aruch. Seine
Entscheidungen galten als maßgebend für das religionsgesetzliche Leben.
I
Dresel verheiratet mit dem Krakauer Talmudgelehrten R. Sincha ßunem gest. 1623.
I
R. Isaak Beinisch Meiseis, Rabb. in Pinsk.
Vorsteher der Wilnaer Gemeinde R. Benjamin Wolf, reich und gelehrt.
R. Sabbatai Hakohen genannt Schach verheiratet mit: Jentel in Holleschau (Mähren)
1621 — 1663. Ein Meister talmudischer Gelehrsamkeit. Sein Kommentar Sifse Kohen zum Jore
Dea und Choschen Mischpot ist von maßgebender Bedeutung.
Rabbi Moses Hakohen, Rabbiner in Podeiz, beförderte 2 Werke seines großen Vaters
zum Drucke (Xekudot Hakcsef und Tokfe Kohen).
Rabbi Jizchak Hakohen. Rabbiner in Sobnitz und Opatow, starb in jungen Jahren;
ungewöhnliche Gelehrsamkeit und Scharfsinn werden ihm nachgerühmt.
Rabbi Dow ßerisch Hakohen, Rabbiner in Opatow, besaß, wie seine Ahnen, hervor-
ragende talmudische Kenntnisse; wurde allgemein „Reb Berisch Sifse Kohens'' genannt.
Rabbi Jizchak Abraham Hakohen. Rabbiner in Stobuitz und Pintschow. gest. 1809,
geuoss als hervorragende talmudische Autorität hohes Ansehen. Verfasser des „Kesser
Kehunna'* (Sammlung der von ihm erteilten Gutachten).
Rebecka Ester, verheiratet mit Rabbi El easar Low, genannt „Schemen Rokeach-,
geb. 1758, gest. 1837. Rabbiner in mehreren bedeutenden Gemeinden dreier verschiedener
Länder. Entfaltete überall eine segensreiche Tätigkeit Vierzehn halachische und ha^a-
dische Werke sind von ihm im Druck erschienen. Mehr als 2000 Schüler besuchten im
Laufe der Jahrzehnte die von ihm geleiteten Hochschulen (Jeschiwoth)".
Rabbi Arje Lob Müuz,
geb. 1812, gest. 1891, lehnte die Wahl zum Rabbiner einer großen Gemeinde (Tarnov)
ab und lebte als angesehener Kaufmann in Bielitz.
Rabbiner Dr. Lazar Münz,
geb 1837 gest 1921. Verfaßte mehrere Werke, darunter Torath Naschim und die Bio-
graphie des Schemen Rokeach, welchem Buche viele Angaben dieser Stamuitatel entnommeu
sind. Handschriftlich sind noch vorhanden: Get Messudar (hebräisch) und ein Kommentar
zu den Sprüchen der Väter.
I
Rabbiner Dr. Isak Münz,
der Verfasser dieser Stammtafel, ist der Sohn des Letztgenannten G.
14y
B.FRIEDBFRG: M:5WJ UU(1900)
858 Neu«» «nf dem jfid. Friedhof in Krairau mifgffniideno Grabschriften.
aus anderen gedruckten und ungedruckten Quellen beizubringen.
Herrn M. Berkowitz, der mir bei der Entzifferung der Inschriften
helfend zur Seite gestanden hat, sage ich auch an dieser Stelle
meinen besten Dank.
I.
Frau Gutel, Tochter des K. Mosche, gest. Sonntag,
27, Siwan 312 ^ 19. Juni 1552. Im Gedenkbuch der p^'n
findet sich folgendes (fol. 16a): ^^'^ ntro 'i n3 'i?isu 'id nDC^Ji.
.('t^nlK^ Hd^« 'nn dn Offenbar handelt es sich um die Mutter
des B. Israel Isserl, des Vaters des R. Mose Isseries (x^^di),
der mit ihr in derselben Reihe begraben ist. Die Inschrift
hat folgenden Wortlaut:
k^u niD
II.
0,0 I™? '^^'^t' 'f*<=hter des B. Schechna, gest. 11. Siwan
312 - 3 Juni 1552. Ich habe bereits in V"fy Nr. 7 bemerkt,
dass R. Moses Isseries in erster Ehe mit einer Tochter des
K. Schechna von Lublin*) verheirathet war. Durch die vor-
hegende Grabschrift erfahren wir, dass diese erste Frau :m
jugendlichen Alter von 20 Jahre:, gestorben ist. Im Gedenk-
H,n,l ^ ^v i. '«^?''-:",.\^^ ort« sind Im Oiedenkbuch ein Zusatz von späterer
Hand A\ ahrschcmlich hat R. Isserl den Zunamen »-.„^ von seinem
r? Nr.*^!.?""' • ^'"''''' ''"" ^'''*^*' '^'"*' ^^''" "«"'»• Vgl mein
V, *) \ '^oacJssMlts citirt ihn in seinem ib-b «:'t zur r-« <• 110
Kürzung «"r ~ nxj n^n^w. *
iii
f
^
\
Neue auf dem jud. Friedhof in Krakau aufgefundene Grab Schriften. 359
buch der p'^n (fol. 16a) lesen wir dementsprechend: '0 norJi
.iD^'^^tr KODjr i'^ino n2 Nii?8:i l^ie Insclirift lautet:
cyv n3^x :n^>^ni
n^:.-! trKi O'f''^ r^^iT
n^nnöi n^tryD t^rn
nntry n3 n^Snö nnM
' ' pK nn^o nxT cpin
^:3itr löip'» Ty nt>n ^^
2'^'»tr n:tr ,1^:2 isy
.Y'3s:n n^nnn rni r:n\-;
.•;08 py 1:2 y^'xtr oy
III.
K. David b. R. Ephraim Saba (n2d), gest. Freitag,
18. Siwan 335 = -27. Mai 157:). Näheres über ihn vd. in
/'lV^ Nr. 30. Jetzt bin ich in der Lage, den ganzen AVort-
laut seiner Grabschrift mitzutheilen.
chy 7ni: cy .
.n''2x:n
*) =^ mx ^i-oir^
4
A
■X: ■
^frmmmmmm
wm
itmmmtmmmmmmmm»,
HH,iyi«»|,,,^
> «i*>— mmmmfmm*
0
itßU
s.
I
-^-^-
hoikiJlM?^^ il^lPiTl
-rt-
4vv^ W^ Jr-««^^^);^^;*'-'^ '
i:
^^^C/ J""^ Ü(JUiLK;gv^
A^v (fi^i^ß^
n
1
jÜ5 Q) i^cU^Jk CjÜJiSli' lU^)
I
'^^Q,r^
i
Q'^ lk£ & C\vppJ OCH- / Ivxuv j,';>ai ,^ hdikjlUk] ^o^^^ i^i^ö^i4
, I
'i ^/<^t^j:k.
h.
rJ^HV^-^ 05 feU (^I/^jj;*6l.)
iTfcu. _-> (St
^(
-^^ ^-^ — ■ — — ■ ■ ^^^^1^ . --. , .
j^U^i^^^^<^^^
^A€'>>yWs>^»^V ^iimii^wi*2i^22liiml^^iii^iii4f(il^iA^^^AA^-^^^ <^1J38Ä'>/»'^^^*'»'7^a».f9jJvv7yjJ>yj'> ) •> Irr >
I I .< I ; •/• / •><^ w «y ? ' "
l"
ix^
-tCu'.
TvS^eeLe/Kj
Xy<?te- ijto<ij hm-'i'ij (^Z
C^tfVl^^^üit£^JCtfa3
1
tM<\t
O/
S:
%^1
tr o
r
1=
"'Pi^^l^ '
^7f
TvSie^^ IvPjiacctiro
^ <^-y^-^
t.
[
!fc_l
|3!?^-m^<^
V, Ä>vu ^^ ^<u^^hüt^
"^'U \\}>l£Hi. UI^I^PgL
t-|3
'^^''vwS'
^.'vISUO
I
r-1
I
I ia«— *
( I
• •••«• . •
L-
V ■ W" V* *-' i* 1» t; » ^ V' \- ^ VJ V' vy v / . - > » \. ■ \ , iß \i \ < i ■- , '.' i,' ■ ^> *j •,/ KJ \/ %a <J <u
''K0^0\i\f'b^%\}h\j^J^j\^Aj%\f^'^J^ ^ •* " 'y C O b *^tj •/ »*. " I ». 1, W C *> <y U C/ <S O * * r» . -% 1, O O « t* < ry •/•*
> «« • M « «
^^y^J^ hl/t^/\ livVto.vtXi (y^i^
/^io$(^rj)3aceo^Sl^rcX
fA'^^CMxj f^J^wv^^V^
^^/V €^(?/U a^ie^M
yldOj^fd J^Jil^tLtfi 4^^ty6^/2:i)t_
'^cdj.^^ :^7^(f///3-/02j(£i)
if^-^ ^^^M^Kdl H/IA41. 7 fzlji2
^4. 1 Ja "
<2^± vmj
I
Vv^
^^^. U, /m/
Qj
1/^ifJ^
(^ (2^Y)^-
I
:f^^.^>i/(i?i;>J/V,
I •
L^H «4,/ -^
n
£ "i^ ^ ' 2 J6 ^ ^"^ ^-^ MjA^, J .
ijdtu, gjtl^j
>-
j a i
A
i\ F/tß K^ ev
/h^^ ;
:ZJ
ni
/rk_
^röc
C^^ f^7 l^iy— 0>^M^M/1mI ch^^4A^o^j^i!±:^^/%^
^ — ^— — i
r
/S20-1Z
J/hiK. ^'^
Khl()'Al\ Pw/^^//j^V
!^[f^il\f\a>i^iK}cm
l
FiTtiiiC
l
I
*••••••
(M
Nel j^ O^r^^ lyJ- ui^<^ Po
ifyfKru}y
IM
QOT
■ /
^o.' /( ^Aa.sa&J''^^^^
Ivk^^
/«*o -
h/^i5 377:L_ /^^^^^7^^ G^Uu^
'- clkJl ll^l'i [ß^.oJo^J M/J
W^-'-'ilz l^u II/aä^^
1 ^^J<. li
^
11 h- 1^7
C7if)r—^^&^
'«:'J!R^i|
18£EHL(ES)
C
ENCYCLOPEDIA JUDAICA.
1 SRAEL AUS KREMS . Ta Imud ist,
ömrTJIHÄEL ISSERLEIN
lived 2nd half Utti Cty. HRKATGRABPFATHER
Author of HkGGAHOT ASChERi, comrnentaries
W-
ASCHER BEN JECHIEL's Halachoth. |
Lived in KRli;M£(Niederoesterreich, not in Kremsier (Mähren) . j
(Frankl-Grttn errs in »-ieEch J Kremsier.) i
also:HE I£ NOT Identiral with SxlSRAEL BEN ISAAK ,1407 appolnted
HochmeisterTyTTingRÜpprecht. This Israel ms fron rjtirnberg.
ISSERL (ISRAEL) BEN JOSEF, merchant in "^rakau l6th (Jty, father of R.MOSE
lEEERLES; and soninlav^ of R. ELEASAR BEN JECHIEL (SCHRENZEL! ) ^
Received special Privileges frora KING SlGItiivIUlJD AUGUST 22 iiugi^Ä
1551. He also was Parnass of Krakau and the teacher of his son.
He died very old 12 Eebl568 Krakau.
ISSERLES, MOSES, Rabbi, b. between 1525 and 1530 ^^rakau, and of lAALKA
' [ä.SDec 1551) the dau of "a parnass of Krakau". RELATED TO R.MEIr'
Katzen ELLENB 00 El'I OF PADUA and R.SALOMO LURlA. His teacher and
fatherinlaw was R. SCHALOii SCHäCHNA, v.hose dau GOLDA he raarried.
Golda died 3 Juni 1552 ("Frühzeitig) and MOSES married 2nd
DAUGHTER of R. MORDECHAI GERSOi^l HA-KOHEN . R.SüLOMO LURIA
was the fatherinlav of wloses' brother iSÄxüJix ELl^IESER.
He died 1 May 1572 KRAKAU
iRESEL is the daughter of the SECOND WIFE and the only child
if MOSüS known to us. She married R. SIMCHA BUNEM BEN ABRAHAM
^-0
^MEISELS, and died in her 40th year in IhÖ/^in Krakau.
>/
ISSERLIN, ISRAEL ISSAR BEN ■,10RDECHAI,182 7 Un Wilna?)-14 Juli 1889 Tllna
descendant of R.MOSE ISSERLES. Mi£chnakora:iientator,etc. novellae.
MEISTER ISSERLEIN n
rSHAEL BEN PETACHJA, born ca. 13 90, died U60-
Greatest Interpreter of Law in Üesteeriech. upeatest Talmudist of
his tiraes.
BURG (perh.
grandson o|» .
tyred 9 Nissan 14-21 in V/ien. One of his teachers vas his
aiother'E brother R.AüRON PLUMEL (BLÜMLEIIJ) aus KRE".!S, who die*
shortly after tortur in U21/2. <^ied V.'IENER NEUSTADT U60.
He was probably born in &R£GENSBURCr>-/*W>A&,*H .
^XCCotdi
/l]^yU hi4^^ i»/6- ^
1^ Oti^'
Iz/s-
(^v,^^ K k/j)^ \s»^mj^
(
ISSERLEIN
Ä P.5S-79 and
V MGWJ 80,1936 p. 118-21. (p.l20/l index to
LäMZÜü»-D. JÜDISCHE GRABSTEINE UND nanes
URKUNDH^I AUS DER STEIERi-IARK (SgSOKgS^:.:
Cwlth local hlstory')
p. 5^. GRAZ/60-1 JUDENBURG /62-66 PETTAU/
p. 67-70 WALDSTEIN. 70-79 URICUIDEN.
none needed.
p,75 mentioned in raoneylending action
10Augl346 the jew IZZERLEIN, his son
TROESTLEIN (rufname fuer Nehemia)
and one Jonas in Pettau.
p.77 23 Aprl365 the archbishop of Salzburg
Ortolf tvTns over to Vlreich dem Schärf f<
enberger a house once ov/ned by IiUSCH,
grandson of ISSERLEIN of i.'IARBURG.
p.70: ISSERLEIN aus Marburg had a grandson
JOSUA. his torabstone might be the one
described here: JOSUA BEN ISAIC, d. Donner;
tag 16 Elul 5125(4Septl365).
p, 71,footnote:52: Ob der in unseren Urkunden
3-5(pp.74.) genannte IZZERLEIN mit dem in
Harburg wohnenden und naiientlich in den
Jahren 1351-62 Geschaefto treibenden be-
rühmten ISSExlLEIN identisch (wie es '
Altmann und Rosenberg annhiaen) MÖCHTE IC)
ICH BEZV/EIFELN. (Rosenberg, Bei tr. zur
Geschd Juden in Steiermark (v:ien,1914')) .
HERZOGLsee also MV/GJ 1931, Jan/Feb) ,
MGV/J 75.1931. p. 30-4-7: sane title.
p.4.2 LIARBURG a. Dr. (Drau?) now called I.IARIB0R. 1
(firstsection,on tonbstones, not needed),
p.Ä 47: a letter concerning ARA1.I, SELDllANS SOHÜ
he is AHRON ben SELDLIAN ben ISSERLEIN.
not the son of Isserlein, as viritten in
LEICAT JOSCHER I,XIX nr. JOT. on Seldman
see LEICAT :. JOSCHER I, X}CVIII, nr.B"M
O
i
4
f •
x^m<^
O
STAT-MTAFi-L DES SCiIE.lH^ ROICEACII.^
(rr. Itak -'ütts* eon).
^p
Q
vol. I, p.li;8-U9.
»
/ RABBI JOSE?, ab. I5lß ' ' .. •
^ RIBPI ISRiEL ISSERL, d.;^$67, Pamcßs Krckau, Tolmudiat .
S R. MOSES ISSERLES," gentont RillU, in J^reau, d.15'72, erect talraudlst tnd euthor of CoaUiCnti
rj' ElFJtE ÜOSClU; sm to tho Tüiaü and ebout tho principleB of the
fCliüLCÜAH iOiUCil. ■ . '
^ d&ugiiter SRESEEL mnrried Kr&kau ttlaudiet E. PIKCHA BUREM, öio died 1623.
•Tf . • RABBI lEAiÄ P2IKIECH ;JEIfi.LS, Rabbi in Pinsle
R. BLflJJUIH t;OLF, Pamese IVilna
' '■ • • 1| *
■ JEN TEL, 00 R. SJIBFATJLI lU^KOKIÜ genanat £CKJLCH.,in Hollecchau,:icehrcn
I62I-I663. Master of talnmdic kontiledg©. T»rote coaunentary Siai Sifeo *^ohen to the Jore
Dea and CHÖSCHHI «ISCHPOT. i5
• ' ' V . ■ MOSE \
■ R. 4ÜL£iüüi hA-COHai »Rfebbi in Podeis, printed 2 rorka of Uie fathor
(Nekudot IküceDef &nd TOEPE KOIilfl). ■ .-
R. JIZCÜAK M-KOriQJ, R in Sobnitz and Opatow,died young, was clever
t -
1
//
O
R. low PERISCH KiA-KOKÜN, Rablü OPATOTf, excelient talmudist, v.ao «all
• : ■ . ., j ■ .
R. JIZCH/iC ABPJJiiJI KaiaSJ FJJCOIIK?, R.Stohnitr. cnd Pintj^rVioF, '^.1609,
I , , author of coilected »Gutachten from him, calledi Kl'.SSLU KEHUNKA,
I PJiBECKAR ESTER, narried R;iBBI ELEASAR lStT, genannt CCHEI.II37 F.OKr/.Ca
♦ s geb. I75C-I837. Rabbi in several lix^je coii ivuiities in 3 countries. lialaclia and other
worka« more than ysk 20ü0 students in the •'eschiwot founded by him.
'S ^ ; RABPI AJR lSd LIÜHZ ,1812-1891, rejected his election &s r^ibbi In
4^ Tamov and livod es a prosperous nerchtnt in Bielits*
/
h
RABBI DR, LAZAR llÖSZ, 1837-1921. wroto TORATH NASKIM, anä blography
of th« SCHD.1EB ROKEACH.
I
^ RABBI JSSSJ. DR. ISAK wüNZ, author of this genealogy.
SJBBI DB. 3j, L-ÜSZ }t
c
\
■o^f
(t.
f;^-
I
%f
i
(
J^k^-ltiJ4Ac^/|^
^v«.
N
/ir'j
\
)
.)
ISSERLES
FREÜDDKTIIAL , AUS DER IIEIiiAT I.IOSES ItEIJDELSSOffil
P.9- i
o
additlonal notes(for the IIASTEIiSHEET drav/ing
of wTJLFF (DESSAU) ITZIG ,
MOSES ISSERLES born ab. 1520 i^rakau, uescend.
of LIEISTER ISSERLEIN (accdg to Kohen-Zedek,
J., SCIIEI»! U-SCHEERITH in E. GRÄBERS LI/iGAZIN
FÜR EIS IIEBRAEISCHE LIT U. V/ISSENSCtIAFT, V.,
Krakau,1895, p.64., and Titelblatt of "LIEROLIE
SADEH'; by Hirsch Goslar, Amsterdam 1762.
and desc. of LURIA( source:KOHEIJ-ZEDEK,
and FRIEDBERG ,LUC OTH SIia-jiR0H,Drohob7Czl897
v;hich are correctionf of HORODETZKY, (IUlGOROH,
I,p.^( Berditschev.- 1S9Ö) .
MOSES ISSERLESK died 1 Ivlay l5*72.
married Ist danghter of h:'s teacher SCHACH-
HA, and 2nd the sister of his collegue at
CRACOW: JOSEF iSüiW 'CS^OW UÖMU 'A^miL '
Her children are: 9 ^ec I56I DRESEL(narncd afte
I
birt
her greatgrandraother DREl^EL LüRIA. Dresel
bat JECHIEL Ei] iiRON LURIA ("um 1470^) and
\,-ife of LIPMMK ELIESER EEN JEGHIEL SCHREN-
ZEL v;l-:o d. 1558 (Friedberg). £ii DRj-.SEL'S dau
MALICA married I SRAEL I SSERLES . »<irc^H #V y\owZ%*»M
( "Dre seil married I^.Si'.lCl-lA BOLIEi,; lIEISELS be
^- ^RAiIA.M BEN JOSEF MEISELS, Vertrauensmann in
racov/. DRESEL died on her (.1e\/ish)A0th
3ay 25Dec I6OI. SII.iA.CM died nearly !J^ y
later. son: iiiAAK BONEIvI,Parnass Pinsk. -^iis
p.ll:sons: LIOSSS BEN ISA/iiC BONELI ,v7as ab.1646
R, of LUBE:.IILLA,tiien tili death I668 R of
Lublin. His fatherinlav/ was also R of Lub-
lin, and Moses' son again, ISRAEL ISSER, was
R. there. EDELS.the fil, v;as SiL^ :UEL ELIESER
EDELS( LIAIIARSIIA ) . ISRAEL ISSER, the son
of HOSE, v.-as soninlav; of ;j3RAIIAIi BEN KEIEX
LIPMANN HEILPRIN (iL'iGOREN) (see MORDECIIAI
JAFE-?) ISR/iEL ISSER v;as R in J^rezesc and
Lublin.
I
ilM. Uf/M
/VVArfcvIvjeÄisT
•\
<l
h-v
iSM^LiSBMÄk
i
/.|PAA\)/>
«WNMMMaMi^
__J
\^i(P/:/T(
" m^owm
90^
2^1
^;:l^«'^'^
^
mm-mmimm»m
f
u
^
DS135.P6U8 (UMich)
LIiW,) MYLK S. Tlie Jews of Poland. London 19U
( )
12
13
15
16
17
18
19
20i
R. MOSii.S ii>Si^RLt,b assumed to have been bom in Cracow because his father
R. ISEütL iSSiRL was Pamac (bf Cracow. v^
ikloses born most likely in i*a> 1525.6^*^'^ '
He was R in Cracow by 1553
he DihD 5332 U572J
father was descendant of R. .iSSliitLii,iN .
Moses' mother eas uUiiAü ühT MiLih^hK, that is R. ü^xxbbü Isserls LtZtR
(iiilieser) the paternfal grandfather of Isseries was R. oöSIuPri, supposed <-
vt^
to have been a descendant of R. xbhi>Ji.L IbbiLt^ifr^ pf Uarburg wno d. IJf^.uii
in Wien-Neustadt. ^ — — ^
fiitel
paternal grandmother was üiUECOi RLüWmSBURQ, daughter of K. iJOSi-S üüüR-
£iiiGh,Gourtjew of the Bishop of Regensburg.
one
23
WüLKa died in an epidemic 1553. ^^'^3i,'
there were eiglUh children: A sons, U daughters. 2 brothers i^AÜÜ^l
were JObiiPh and ibüüC, Jhe oldest (son) was MiiiLZiÜ , named after tiae
matemal grandfather.
IiLiEZhR i^IaRRIIlD älKim bhü SOLQi^lQi^ LüR^ü^
perhaps a young brother was ühON^ who died young.
■ ^ lilObtS was uHhiüM. d. Cracow. wife of R. Pü^Chüb tiOROVaiZ
^OKoaa7iiäHgxd>Bodei)iQX]Uinx >^ *"
one ÄaMghÖRrxwKexmaLDKiRdxlH bro therinlaw Hof Moses) was R. oOShPri bl^ ülORDt-
CHAi GiLRbOi^ riüKOiiii^ KaTZ. born Cracow 1510, died Cr. 1591. iie was the Rosh
Ylt.&rilVA in ^racow.
Another brotherinlaw was iJEßCHULLüLil, others were Pi^^CriAS ("^eader of the '
Cracow congregatio n) Lü-lüi, and n^LiJü. 0 lio^^Vl avvJ
V iidObLS married üOLDa, BaI R. SHüLQüi ShüKi^iü, she died 2Ü years old 1552.
the mother of 3 children* ^ne of them
(Dreisei) married to R. Siltihii büNiia*i bL^ iibRr^iui.i labibhLb öf
Cracow. She died 4-0 year^: old l6ö^. '»•-'» ^
2nd daughter was wife of a son of bli«iOh üULi^i^iJüRü of Posen: JüD/. liHiXii uii4z.-
bURci, a Scholar.
p.23J
•< SCniiKhJ^ii died as Rosh Yeshiva Lublin 1558./^^ ^^d beeix Chief Rabbi of i^leinpii
polen, appointed by KlNü biüibi«iUD<D 15^1.
^(^S^^the secona wlle (name not known) was
^ was JURbbiLi. (Dreisei) married to R. b.
d
/
^ f/^^^/..
">. r.'
XTZIG- C3eyU^)
U/ik AßM-5r(?i/vJ t QULFF
«»'
— . *Mw ii^iiicous or
...... .«CS siluated in each. would bc followed by a row of
colored picturcs representing the sites in qucslion. Original-
ly. they were probably drawn from rcality. however
approximately. but in due coursc. as a result of more and
more recopying, they tendcd to lose their rclation lo fact
Ihus. for thc sake of symmetry, in thc conventional
reprcsentation of Gaza, what had originally becn thc cupola
of a mosque in the center of the town became converted
into the City gate! Thc serics would sometimes bc
mtroduced by a wholly midrashic reprcsentation (bearing
no relation whatsoevcr to actuality) of Jericho within a
seven-fold maze. A fcw sites outsidc Erej Israel closely
connected with Jcwish or biblical history (c.g.. Cairo
Damascus) would also be includcd with their synagogues'
etc. It IS possible that thesc parchment scrolls werc also
prcpared by emissarics of thc Holy Land as gifts to
munificent contributors. Illuminated itineraries of this type
m scroll form, basically very similar, arc in the libraries of
he Jcwish Thcological Seminary of America (Mss. Adler
641 and 2910) and of the Hebrew University of Jerusalem
(Ms Heb. 8° 1187): o.hers are in private collections.
Another now untraceable. by Uri b. Simeon of Biella
provided the crude cuts reproduced by Hottinger in his
Cpp, Hebraici (Heidelberg. 1659). But the usage was
protracted long afterwards: a paper and vellum scroll of ihe
sort of Ycmcnitc origin of the late I9th Century is in Ihe
Lenin State Library in Moscow (Ms. Ginzburg 579) A
sim.lar text converted into volume form and copied at
Casale in northern Italy in 1598 in the collection of C. Roth
was pubhshed by him in 1929 in facsimilc under the
misleading title The Casale Pilgrim.
See also »Pilgrimages.
Bibliogr.phy:Sukenik.in. KS. 7 (1930/31). 99-101 ; Narkiss In-
J^Tht ;; ""' '"''"'" "■^''' ^"'o^' ("65) 3-49'
1 . 1 obler. BMographia geographica Palaesiinae (Ger.. 1867).
mNERAR,lJM ANTON.NI, Roman roadbook. datüg
mainly Irom the early third Century c.H. It gives the
Jistances between major citics of the Roman Empire.
rhough a.scr.bed to ihe emperor «Antoninus Piu, i j,
.ardly an o.licial publication. I, is ass.gned by .some ^riiics
o a Christian named Aethicus Ister. bui most probably is a
omposite werk by scveral authors. The work is of value in
stabl.shing the sites and namcs of thc („llowing lowns in
rensrael (alternative names in paren.hcscs): P.olcmais
\c e). Sycamina (Haifa). Caesarea. Bctar (Bcihar). üiopo-
>(Lydda). lamnia (Jabnch). Ascalona (Ashkclon). Gu/a
'udara. Scythopolis (Be.h-.Shean). Ncapolis (Nablus), and
ia(Jeru,salem).
Bibllo«r.phy: O. tum/ (od), hmerana Romana I (|.p.*,.
uly-Wissowa. I8(I9I5).232Ü63. ' (l h Fe j
INERARIUM HIEROSOLYMITANIIM „r UINKR-
lUM BUR,),CAi.HNSi: (,,a,,. "Jerusalem itincrary or
.rdeaux itinerary"). a work. probably written by a
istian c. JJJ C.E.. dcscribing a rouie Ibr travel from
deaux to Jerusalem, and thc return irip Irom Hcraclea
Ihrace) ihrough Romc. and ending in Milan Ihe
lor Oden points out sitc.s of historical and religious
ihcance. cspecially thosc in and near Jerusalem. Amon«
lumerous placcs in Palestine mentioned are: Ptolcmais
c). Sicaminos (Haifa). Mt. Carmel, Caesarea. Isdradcla
.-o""'" iiiaiiy ways this liinerarium is
very similar to the 'liineranum Anionini. thc precise
relationship between the two works is not cicar.
BlblJography: O.Cunlz (ed.). Iiineraria Romana. 1 (1929).
^■'°^" (H.J.J
ITTAI (Heb. 'riK). namc of two biblical (igures. (I) The
Gittite, i.e., the man of Gath, leader of a unit of six hundred
Gittite mercenarics in David's service. He and his unit
joined David on his night from Jerusalem on the outbreak
of Absaloms rebellion (II Sam. 15: 18-23). and in the battle
with the rcbels he commanded one of the three divisions in
which David's forces werc grouped (II Sam. 18:2. 5) (2)
Also calied Ithai CCK-I Chron. 11:31). son of Ribai of
Oibeah, of the tribc of Benjamin and one of David's thirty
"mighty men" (II Sam. 23:29; I Chron. 1:31).
Bibliogr«phy: Maisler (Mazar), in: BJPES. 13 (1947) ||2-
Yeivm. in: Y. Liver (ed.). Hisloryah Zevait shel Ere; Yis'.
/■oW... (1964). 161-2. ',/,
ied.j
IJ?,'^;.'"^'^'^'' ^''''*' ""^^"^ '^""•*' •'"'f« «^ OmM Berlin;
1723-1799). German banker. entrepreneur. and leader
of the Berlin Jewish Community. The son of a horse
merchant, Itzig married into the wealthy WullT family
and began his carcer as purveyor of silver to the royal
mint. This activity reached its peak during the .Seven
Ycars- War (1756-63) when •Frederick II gave Itzig and V
H. Ephraim contracts for tinancing the war through the
issuance of successive series of debascd coinage In 1761
Itzig received the rights ofa Christian merchant. After thc
war he invested his money in manulacturing Icather and
iron goods. built himself a palacc, and established a bank
llzig was appointed chicf representative of Prussian Jewry
by hrederick II and in 1787 was hcad of thc commission
which prcpared suggestions for the improvement of the
statusof Prussian Jewry. From Frederick William II. whosc
conhdential tinancier he was. he received. on May M79I
a
Figurc I. Saiuralhationxpairnt. thc documcnl confcrring lull
cih/cnnhip on Üunicl It/ig and his dcsccndanLv Cüurlcsy Israel
Museum Phülü Archivcs. Jcrusulem.
4*%
\l4ltMä \ ' llk'
ili'L
^^fe!4'ii^^i
K
»JH.
^
.'T-.V
HANNAM
W4H IIKM
c
II M|>l>«AN(i
I I M ^S
I'«'- IM.'.'
Kl I I A
IM'» IN.'4
II VIN
IA( (»M
SAKiMdK
• I . 1 7m.
r.AAi
DANK I
I /'.l«! IHIN.
6'
lOII
WlilM
III III M(.MiN
I ;'...' 1814
liAVIl)
II AM (AldMld
Ifc
• »/; IM/
^t
•
AHNAMAM
1
MI Nun SS(»
»
HAMIMIM OV
i»
MM. IN <i.
(
MI Hl KAM
^
SAHiMDN
\*i
1 Wb-ISKI
U
cB^
r
ni nNMAH()
SMitiMANN
1 1 ik
MIMOilSSdHlM
4AMTMOI IM
j;4
W
MAMiANNi
SM II. MANN
1 '■**« mVH
Cfl'
All HANOI H
;» MINUMSSOHN
MOHU/
/ONAIHAN
I /N> im:«
MUh IHM
M. ' ' ' "4
• HIIUlA|NJ)|HLU,yfk;'iw -S'. . . .VA-:»..
1: . ' • ',^ *♦ f •'
..r»
UANIU
ol Bffliii
1723 1799
MARIANNI
WULFf
172b 178«
^■<.
^r'
SV' '
•■m • '
MOSI S DANlil
I /■.•4 1 /Hl
^ ll>lll(|llllM
It lAS UANKl
- (Hll/If,)
1 ^jo lein
CD.
MAMIANNI
KtMMANN
iit NJAMIN OANitl
I» iil briliii
1 /bt> 1833
'2
ZIPPOHAH Wuin
FANNV(VO(GllCMlN)
• 171,7-1818
NATHAN ADAM
vcii> ARNSTIIN
1748 1838
■:;«Uwb4^ur<
7IPP0RAH ■
» (CICILY)
17*>9 1816
CE' 1
S B WULf f
Ol' 2
BERNHARD
vunESKELES
1753-1839
• _* .^?4*«
, SARAH
17G1 18S4
-r.
SAMUEL LEVY
SALÜMON
1760 1806
if-
* ^
>
' .;
V7«
1
..^^■-;
v
' *
>
4
4
■ •*
Vi \
r v.-/'.« •;♦
••X * w- .
HEBEKAH
1763-1847
CT'
DAVID EPHRAIM
(JOHANN ANDREAS
SCHMIDT,
1762-1834
^ JACÜB DANIEL
W04-t838
^> /
SARAH WULFF
R
' > .♦. - 4
t .'vV;-^'
.' •*.
». T • -
4'' • I . . .
M •* T*' ► «^ ^7^TWIp . '
^RfCHA I
17t)b-1841<i
/lENRIETTE
*UG7.1842
MENDEL
OPPENHEIM
17S8-1820
.•'f..
.. «
j: I
the coveied Naturalisationspatent, bestowing füll cilizenship
on him and bis cnlire family. He was Ihc firsl Prussian Jcw
lo bc so honorcd. In 1797 hc was appoinlcd couri bankcr
and inspeclor of road consiruction. In 1798 ♦Frederick
William III refuscd the Berlin Jewisb communily's 1795
rcquesl, in which llzig was lirsl signalor, for improved con-
dilions.
In 1761 Itzig cnvisaged a school for poor childrcn whcrc
secular and religious subjecls werc lo be laughl. Such a
school was sei up in 1778 by his son Isaac Daniel. Al ihe
icqucsi Ol Mokcs •Mendelssohn und David •hricdlucndcr,
luig*i ton-in-law, hc prcvcnicd K. Hirschcl •Lcvin from
dcciuring a bun on N. H. •Wcsscly^s Divrci Shahm veLmei
Figurc2 tngravingoflsuac
Daniel lizig dcsigncd by
Anion Grall and cxccuicd
b> D. Bcrgcr, Jerusalem.
J.N.U.L.. Schuadron C ol-
lecliun.
(1782-85). As conversions lo Chrisliunily increascd lizig
slipulaled in his ui|| ihal any of his dcsccndanls who were
convcried would bc dismheriled.
Of his five sons, Isaac Daniei ( 1 750 1 806) was the most
lalented. Wüh David Friedlaendcr he foundcd ihc »Juc-
dische Freischule of Berlin, which hc also directed. In 1796
he declared himself bankrupl aller ihe French governmenl
defaulied on a paymeni for 10,000 horses. His son, Moritz
Jonathan (1787 1813), caused a Sensation by publicly
Ihrashing the romanlic poet Von Arnim who had declined
Morilz's challenge lo a duel for deriding ihe admittance of
Jews lo Upper classes of society, considering ihat a Jew was
hardly a worthy Opponent. Moritz died, a volunteer, at the
baiile of Lueizen. Huas Daniel (1756- 18 18), son of
Daniel, changed his name lo Hitzig, 'Mlzig" bcing the
pejorative nickname applied lo Jews. His son Julius
Eduard (1780- 1849), was a friend of the romanlic auihors
A. von Chamisso, Z. Werner, and E. T. A. Hoffman, as well
as the Berlin police director. The Bible scholar Ferdinand
♦Hitzig (1807-1875) was a descendanl of this family. Of
Daniel Itzig's len daughters, one married David ♦Fried-
laendcr, another Bernhard von ♦Eskeles, and a ihird
daughler, Fanny von ♦Arnstcin, presided over the most
brilliant salon al the Congress of ♦ Vienna. Virlually nonc of
Daniel Itzig's descendants remained Jews.
Bibhography; H. Rachel & P. Wallich, Berliner Grosskaufleute
und Kapitalisten. 2 imSlinöcx; H. Schutt, Die Hoffinanz und der
moderne Staat. I (1953), I2lflr.. 169-76; 5 (1965), no. 14. 15.21,22;
S. Lipizin, Germanys Stepchildren (1944), 17-20; E. Achterbcrg &
M. Mucller-Jabusch,£«'/)enj/>/7fy^r(/e'w/ir/ierÄflnA/erj(1963) , ,
[Ed.]
IUDEX JUDAEORUM (Lat. for -judge of the Jews"; Ger.
Judenrichter), genlilc official in medieval Austria* who
adjudicated conflicls bctween Christians and Jews and
appeals by Jews against decisions of the bet din. The office
was cstablishcd by Duke •Frederick II in the Privileges
(Privilegium Friderict'anumjof 1244 (par. 15-18. 22, 27). The
iudex Judaeorum was appoinled by the dukes of Auslria.
Legal contracis between Jews and gentiles or thosc
pcriaining lo the inhcritance rights of Jews were confirmed
by Ihc seal of ihc iudex, The ottice was reconfirmcd by
Rudolf IV in 1361. During the I5th Century some towns
rcplaccd the iudex Judaeorum by a court of law composed
cqually of Christians and Jews.
Bibhography: J. E. Schcrcr. Die Rechtsverhaeiinissc der Juden in
den deuisch'oesierreichischen Laendern (I90I). 234-40; A. Rosen-
berg. Beitraege zur Geschichte der Juden in Steiermark (1914)
'"^^^- . lED.i
i
l
V
i
l
•^^i!
■^l
SH ENCYCLOPEDIA
[641]
THE UNIVERSAL )EWISH ENCYCLÜPEI3IA
ITZIG
Daniel Ifztg. From a mcdallton hy Abraham
Ahratnson
lu), aflcr scvcral changcs of namc, finally bccamc
)anicl Itzig somc timc prior to 1756, marricd Miriam
^ulf in 1748. With his brothcr-in-law, Isaak Benjamin
''ulf (Eisck Dessau), and other partners, he engagcd
in various commercial undertakings, rendcring Frcd-
rrick II many important Services, particularly during
thc Seven Years' War (1756-63), when he undcrtook
great part of the minting. According to Itzig*s will,
this undertaking was an "arduous, dangcrous but hon-
rst business, essential to His Majesty."
Thc king demanded that not only Prussian, but also
Foreign coins, be minted, particularly Polish coins.
'he metal content of the currency, which Frederick
Iwas trying to put into compulsory circulation through-
)ut his kingdom, was not up to Standard. Prussia's
memies and thc neutral countries were not long in
liscovcring this deficiency, and in spreading the news
)f the fraud. Frederick tried to shift thc blamc to
lltzig and one of his partners, the jeweler Veitel Heine
JEphraim; sincc the king had himself ordered thc cur-
Irency manipulations and watchcd over their institu-
Iiion, his attitudc toward his Icwish minting specialiit
Uaak Daniel Uzi, (left) and (right) Blümchen (Itzig) Friedlänäer, From copperplates hy Anton Graff formerly
Isaak Daniel Itztg {lejtj l/^^/^^^ collection of the Uwish Community of Berlin
Prussia, perhaps in all of Europe. But, Itke other Jews,
he was not allowed to retain control over bis wealth.
Besides submitting to extraordinary taxes and imposts,
he was forced to take over various unremunerative in-
dustries. Nevertheless, Itzig's wealth increased. He
bought the government iron foundries and ^»" ^^c-
tories in the Hartz mountains, and in 1772 he and his
brothcr-in-law Wulf received the rights to firewood
in Berlin.
From 1764 until his death Itzig was the represcnta-
tivc eldcr of the Berlin Jcwish Community; later he
became the representativc of all Prussian lewry. His
cncrgetic efforts to improve the condition of his core-
ligionists earned him the reproach of Frederick, who
charged him with using his own position to get as
many lews as possible into Prussian cities. Itzig was
ztmi Kusari. Moses Mendelssohn induced "^'^ }^J''\-
tect Hartwig Wessely's Dibre Shalom Veemeth (Words
of Peace and Truth) against the threatened ban ot
Hirschel Levin, chief rabbi of Berlin. Itzig s daughtcrs
were taught by Issachar Falkensohn Behr, whose Ge-
dichte eines polnischen Juden had been reviewed by
Goethe in his early work.
During the lifetime of his pious wife, who was a
friend of Moses Mendelssohn, Itzig fought staunchly
against the rising tidc of conversion. Like his brothcr-
in-law Moses Isaak Flicss, he barred from inheritancc
any of his descendants who were unfaithful to Juda-
ism. After Fliess' death in 1776, two of bis Christian
sons-in-law brought suit. Although the king upheld
the will, an order in 1786 forbade all further clauses
of this naturc in wills. After his wifc's death, Itzig
u^ wnvrr in his nttnchmrnt to ludaism. Hc
I<M'
•Uli. UNIVl-RSAl. II.WISII I.NCYCI-OPKDIA
ITZIti
['V .'ihruhum
k finally hccjtTu
[), marricd Mirun,
vv, Isaak Hcnunim
^tncrs, hc cngagcd
L rcndering Fred
[articularly during
ncn hc undcriool
|ing to Itzig's will.
[angcrous but hon
»♦
Prussian, but alvi
irly Pohsh coin^
which Frederick
Irculalion through
Itandard. Prussia'%
v'crc not long in
)rcading thc ncu^
lift thc blamc to
clcr Vcitel Hcinr
|f ordcrcd ihc cur
)vcr thcir insiitu
minting specialis:
|f thc Scvcn Ycar»"
tacks on Itzig and
Icd to thc king z
)t slandcr. In his
;nis of his regime
Icat trust in which
as hc was able in
Ithcm thc rights of
Ithcm from many
[unting of notcs.
it of coinagc was
Ic arrangcd for ihr
fussia. Scarcitv of
|d Frcdcrick's war
nity for the Pru»
ice. Frederick had
iheir position aftcr
theni in matlCTi
industry.
tnership and Itz.i);
in which followed.
purveyor to thr
the richcst man in
, r. ■,, ■ m,) nr,J (riph,) Blimuhn, (Uz,g) Friedlända: From coppcrplaU.< by Anton Graff formcriy
Prussia. perhaps in all of Europc. But, l.kc other Jews.
he was not allowcd to reiain control ovcr his wcalth.
Besides submitting to extraordinary taxcs and imposts,
he was forccd to take ovcr varioiis unrcmuncrative tn-
dustrics. Neverthekss. Itzigs wcalth increased. He
bought the govcrnmcnt iron foiindries and «'" *»c-
tories in the Hartz mountains. and in 1772 he and his
brother-in-law Wulf rcccivcd the rights to firewood
in Berlin.
From 1764 until his death Itzig was thc rcpresenta-
tive eider of thc Berlin Jewish community, latcr he
bccame the rcprescntative of all Pruss.an Jewry. H.s
energetic efforts to improve thc condition of his core-
ligionists earncd him the reproach of Frederick, who
charged him with using his own position to get as
many Jews as possiblc inu. Prussian cities. Itzig was
not dcierred, howevcr, by these chargcs, although
marked improvement in thc Jewish Status was not pos-
siblc until thc reign of Frederick-s successor Fredenck
William II, who came to the throne in 178<'- "'.'gs
greatest successes, neverthcless, wcre achicved on be-
half of his own familv. In 1701 hc ^^as the first )ew
,0 be naturahzcd. He, his sons, thcir descendants and
the desccndants of his daughters werc made full-flcdged
Citizens, with all rights and duties of Christian Prus-
sians. Itzig and his family remaincd subject to Jewish
law only in matters of ritual.
Itzig practised private charity on a Wide scale pro-
viding dowries for many poor Jewish girls and sup-
porting scholars. Hc put at the disposal of students
his large private library of Jewish books and manu^
Scripts. In .778 hc foundcd the Jewish free school
Hinnuch Nearim, the f^rst of its kind in Germany. It
remaincd in existencc until 1823, hcadcd aftcr Itz.g s
death by his son Isaak Daniel Itzig. his son^in-law
David Friedländcr, and Lazarus Bcndavid. To the
school was attached a Publishing house. thc Or.ental-
ische Verlagshandlung, which issucd Hebrcw books.
At Itzigs requcst, Israel Samocz wrotc his Kommet,,,
z,„n K„sa,i. Moses Mendelssohn induccd l'"""' P^"
tcct Hartwig Wessciy's D,b,r ShMm Vcemcth (^^ords
of Peacc and Truth) against the threatcncd ban ol
Hirschd Levin, chief rabbi of Berlin. Itzigs daughters
were taught by Issachar Falkcnsohn Behr, whose Gr-
dichtc eines polnische, I„<ia, had bccn reviewed by
Goethe in his early work.
During the lifctime of his pious wifc, who was a
friend of Moses Mendelssohn, It/ig fought staunchly
against thc rising tide of convcrsion. Like bis brother-
in-law Moses Isaak Fliess, hc barrcd from mhentance
anv of his descendants who were unfaithful to Juda-
ism. After Fliess' death in 177^>. <«" "f h.s Christian
sons.in-law broughl suit. Although the king uphcld
thc will, an Order in .78^- forbade all further clauses
of this nature in wills. Aftcr his wife's death, Itzig
scemed to waver in his attachment to Judaism. Hc
faiied to make anv demands that his desccndants re-
main faithful to thcir religion, and sct aside the requcst
that after his death a synagogue containing his library
be built in Berlin in his memory. Moreover, he ordercd
the salc of his library.
To each of his h\c sons and len daughters Itzig
left substantial inheritances.
ls,^AK Dan.kl iTTic (.750-'8o6), the eldest son was
court bankcr and road inspector, eider of the Ber in
lewish Communitv and chief provincial counsellor tor
Prussian jcwrv. In addition to supervising the school
foundcd bv bis fathcr, he was a leadcr in the negoua-
tions which led to the change in the Prussian Jewish
laws. His son. Moses Jonathan Itzig (d. 181 3) was a
zealous supporter of Judaism. In .8.. hc ch.illenged
,he poet Achim von Arnim to a duel becausc of the
latter-s anti-Scmitic uttcrances. He died of wounds
sufTered at Lützen, during his servicc as volunteer in
thc war against Napoleon. Isaak Daniel Itz.g s later
descendants called thcmsclvcs Nobil.ng.
Bent.am.n D.vk.el Itz.g (d. 1793)- ^^f]" .f " "
Isaak Daniel Itzigs, married into the Wulf family and
l'i
. i
I
1+ 1 IZiC-
ster um hundert-
laften vermehrte
thel Henry Strous-
on 1875 die Er-
!lcwirtschaftskrise,
/ründerkradi< Be-
rte zum Konkurs
Jnternehmen und
die Zusidierung
leinen Geldgeber,
gegen profitierten
unbewußt jedoch
aßen wadisenden
die des Imperia-
letarisdien Revo-
440
Friedrieb Kaiser: Tempo
der Gründerzeit (Bau
der Grenadierstraße, beute
Almstadtstraße), öl auf
Leinwand. Um iSj^
441
Ehemalige Berliner Börse
an der Burgstraße. Errich-
tet nach Plänen von
F. Hitzig. 18^9-1^64
442
Ludwig Knaus: Betbel
Henry Strausberg und
seine Familie, öl auf
Leinwand. 1S70
^^'Z
'1
i'=^\
Üfc..--
iX^^
^'k-
,M: y*^
y^^z
"<■ ^\
I
f
)
f
«
J!\\C}0£Uie^-^^7'i,^/^m,w^( A^^/- /777,
QllPiSUULff<ji^^aJ
ß\^MhiK}^ÜI]j
UoUFp -/)\t^4^0^^,f^4^^',z^
m.T\Z\G-\7n~-\m^t\iiC']An
\
ßau
l44fi^
li/jflc
Tfel
0^ ijo'*-
"I
I
1
Wfif\I^A ^ h^&^ ^
MUdliJ^
I I
SkA'ML .-
i
ÖJICMI/»/
iy%K^
(77^
Im
MC
I7rr-l«i?
Jl
lT^^G'
'i
\
^y) t^ft*Uä. XVFffiC
Afvia^^wia.
«^ «1« i
•^if^i^fe??" (Et^'^^^e>3)4l/lI)__toat/t/A;^^ Z(/'^^ jJua-a, SfeA W
1 7Z9-IW i
^
7^
/7i"5
c
l]^i?/v ^Uiiv ^irtt^ r^^MXT,
■<)Ki^
i!<iiv,i2Äfl
»^l^^to^; ^Jo^i*-
{Cj± i)<^ I ?'0
IT2I(?
l"773 - ^Sf I 77^-1 Ai)
2* ü'ß/j*
I61
\
I
Harald Brost und Laurenz Demps
erlitt tD irb ^eltftabt
Mit 277 Photographien
von
F. Albert Schwartz, Hof-Photograph
Stuttgart, Kohlhammer, 1981.
?
bestand eins ve?ipzianischen Glasmosaiken. Das
Haus wurde noch vor 1914 abgetragen.
Palais ftzig, Burgstraße 20/27. 1857/58.
P. Gerlaeb erbaute 1718 dieses Palais für den
General Montargues, 1728 erwarb es der Baron
Vernezobre de Laurieux. Dieser, ein in Krank-
reich zu groHem Vermögen gekommener
OfTizier, wurde bekannt durch seine Weigerung,
seine Töchter auf Befehl Friedrich Wilhelms I.
zu verheiraten. Das Palais erwarb 1737 der
Bankier und «Schutzjude» Daniel Itzig, der mit
Veitel Heine F^phraim als Bankier und Münz-
pächter Triedrichs 11. in die Geschichte einge-
gangen ist. Den Namen Itzig benutzten Anti-
semisten aller Schattierungen in diesen und
späteren Jahren als Synonym ihres blinden
Hasses und ravssistischen Wahns. Die Familie
Itzig fügte später ein M vor den Namen; einige
spielten in der Geistes- und Architektur-
geschichte Berlins eine überragende Rolle.
1858 Tiel das Palais beim Neubau der Börse.
Dieses Photo ist das einzige Dokiiment von
diesem reizvollen Bau.
• •
1
t
i
1
1
1
1
1
r i7jQ
'
( '•
^ kua Ax M-ii ß. /V3
•
(
1
1 ' ' ' ' ■ ■ ■'" —
*
•
-"-r
PZ^-
-*~*~
-*-f-
r /^,
■NM
^^mmnam
uvcu-w
(^uXt- 3)T?>i'a3.f)7757r;
^K^lüC^av-
jpgy^ite, ^-
L
I
kU)
<^2
^Xt^
T
NMii'ftr ftt^^^Tf wi?<^
3 5 fi fU^A^d«^ Is'-xc ^ ^
un
|T^iG/l7?3'^^^) fa^vA &yH^>'-^'^)
^!K(V)2.
GA^iä
Z-ifoM QfV-w^
^.SX r/'- ^'^
^o^;
t
«-Ack-
^
/Zll^
T^.L^^cO^^
l
17/t.
^J^^ «c^^cy-/?
» -s»»» *l l ■,!
1
■Hü
ScL
\JjC-
(^/D
>/JvM
Aa g ^ g^vw^' W 0 Lff r l7Zr-^<!^)
1»^
,^f ^ f)fc«(a^AA^^i^^'»-
a:ei
/ll(7.Ve^. Elip^s
Pfe/^ g(£l>£c<:fr Tki
/4^u<x/»/<'>
1
\wiG'v/^^•
A/Dü?, OP/'fVlt^^ Uf -uvÄ-v^v.
I
Äa(i..}
X mu:K
OvyfiLy ^/f)^,
t^L=J)e<a<ST
^.
mhiT)!
i
Fm i^
f
n
(
(^
I
\utL^ MAt'i^W h
^4^
4
I
UA^v^
n^Ufe fid^. Aia^^gi. Jims fe0^3>ih/Ay (Mi^KJY Oi4/ucr pfe/^
l7H
\juyIX Cv/ ^f •
,^f ^ f)h^('^.^^'^i^^^
»'
(Wu^
'"^^m^^^ OP/'fVttti/t, Vofjuw^.*^
7j-;?-fVSi/)
"«MPMMWiPl
1
MMi
]
tei;K^ 9. \y^ '^ i^^ Pl^M^^'H
^ L=^y(^(a<S3'
^.
C^f^iT>'J
X
/
taWfTrtiTi^
m
«1
,1
Xi
t
<
•yip»«
f
i
^
/
I
iv<„- »^
)>
*>«*«««•
• 4 •
i
I
I
I i
f I
l
! I I i I
! I
r
T
T
T
'(07 S\i!,i ., _ . ^
1 1 :«i|ii
- -i-Li- . I i i i i i
1^
(
(.ta-
nz-
\
I
,--..
»"»'»
I
I I
ZTfZJ-^:^
/^5m;
i
^
k'£l./4('(7?c?)
Sincw ii)ON^ KioL-f\-
(!%?
•«■HIMWi
t
1
€>
r
T
j
u-^
■O- . >i
T
T
1
a-..-^-.x.
M/^^ ^(ILlA X!AAC \^^^^^(^ /Uo S^ 9-^f^ (i^]4ni^
€V
T — r
-1 — i --
■iüüi
f^
Itzi{^
iib
I
(0
fY<^/(<P*^AiVPv^(,
I
>ltoa4«U»MMUk
T
^»mm^m^mimM
T
\
1
Ospi^ij^fj^h^i^ L.a-fMß^\JO^'^'<
I I T
OC(L((r $UrfvA Riak<:^>< 'iWßC?^ R^ß^^A U^et(5T \ ^
l76c!P-
V*' .,' > w^ä^^^v m.iim
i U.J ' ' I
r
"■■ t
*^ \ l \"\
\
i
z. ^ ^
TJUTfWJJ
l
^^0^^)
«■MW
*^
\7a-\78^)
I i
I I
1
T
^MM^I
T
'— ^
T
,(37 Sllb<LU A9M(\^l
I)Ai^i<suIT2|&
Q>
i I
t (
I I
I I
I I
i I I
r
I I
I ] ] r
MA^yy4 %(B-lA X!AAC PtüHCt^ /l4p 5 £3
/7HF- 17^^-(;Iy Vm>:^ (752-IJ/^ l75V-(>^
T
j L
T
r
! 1
Feux
A'3
I I <
I I
■^ — f-
/7^ -I fS?)
I
tirr— f— t
T
p,/, (/. ]P. A- .
>'i^^^C>>>H>)
1 — r— T^T
1 — r
.j ^ L L I \ L
i-_-J — -i 1 —
1 . . 4—
1 I I
j 1 \ \ i
i — i i-
±i
H h-
I 1 i L
1
I I
_J 1 J
f*
i ! I — ^
t-
6^.iw/i
1^^
y^'i'"«.
■»— — pT»»i» I »wi»»— iw»^— — i»^
I
— I77d
i«WHM«
1
T
I 1 K /■ «r
l
I 1
1
H ^ \-
J L
J i-
/
f-
/
t' ^.
OurX l)^il^/Oios
\
( I
ÜAP^<--
TA^
("E
A\f<V'^itAi 3ir-i'eU^
t V
/^^,e!)£r///?/ JkmrQj
I7SH
•»■^"■""»^wi"^»^»— "^^i»^*i«
* I will
r«»— ^^iii »I IUI < « » ■ ■»««— mi^ra
GLi-%/K K h- Ui^-
- (IßJyL U'il^CiS /(iq^/cl^, /?.% £}4h>f- 4 . 7^-3""
D/1V(3 7/fl5:^ ^>^'-^ /.z<v. J^f{^
w^mmmm^^m»mm0^^fmmm^ ' ■ ^^■«■H
■^■^^^^i»*
■«J.H. ■ ■■ ■'■■ ^■'
'■■!"'■■■ ^*
( •
(w.
JAFFe
^AFFL-
L o ß l^ z"/^-
i
f)'^i2J'(^&n d^i^ S)
/
7/f^^A3 ly/c^^ JA/^^
1
LCift^ "J/?/7^ ^ /<2^^^J MrJ. ^U>-, ^^..^
XT2( c;^ f^i^/iAi^ --TrZiC LAtMos <X^^^
^^ Aj^^jIZ^ 'Vi^;IS, Cfln^t^^jf^
J.E. Jaffe
Mr.John Henry Richter
P.O.Box 7978
Ann Arbor, Michigan 48107
U. 3. A.
Dear Mr.Richter,
38 Atherton Close
Shurdin.^iton
Cheltenham/Glos.
GL >1 5 SB
England
17 March 198:5
thank you for your letter jf March 5 and bhe reply coupons.
"You are lucky: Clara Muehsam, nee Jaff^ , wa? my father's sister.
V.e are members of the Miloslaw Jaffe family v;ho later lived in the
city of Posen, until they moved to Berlin. This exiJains v/hy you
cannot fina Clara J. in Moritz Stern 's booklet which deals with the
Schweriner, resp. Hamburg line. The enclosed excerpts from my family
trees wil] give you details about her dates, etc.
I vv'ish you were right in assuming that all Jaffe families trace
their origin back to Rabbi ^'^ordechai Lewush. Some of them only
adopted this surname in the first half of the 19th Century. My great-
greatß:randfather signed his l>ast Will, written in 181$, Jacob Jehuda
ben Chajim, but ^ cannot explain why he was also known as Lewin
Hirsch Jaffe.
For many years, I have tried unsuccessfully to find a connect-
ion between the Schwerin line and my own family. Others have tried
before me, among them my aunt Clara Muehsam who corresDonded on this
subject with Jacob Jaffe (18^9-1926), p.14 on Moritz Stern 's list
in 190Ip/06.In 1928, my sister^and I stayed in i'ondon and had dinner
at the house of Sir Otto Jaffe with whom we had exchanged letters
from Berlin in order to establish a link between cur tWo families.
As you know, Sir Otto Jaffe (1846 Hamburg-1929 London), p.12 of the
list, was a direct descendant of Kabbi Mordechai Lewush. V^e discussed
the matter personally on this occasion, but again without success.
I compiled in the last ten years two family trees, one on the
Miloslaw Jaffes (my own family) which has still plenty of geps, as
far as the early ancestors are concerned, and another on a different
Posen Jaffe family, claiming to be direct descendants of Rabbi
Mordechai Lewush. I cannot prove it , because there is a generation
gap of over one hundred years between the Lewush and their first
documented ancestor iillias Meier Jaffe of Lissa. I call ttojeir family
tree "One Line of the habbi Mordechai Jafe Pedigree**. Contrary to
that of the Miloslaw Jaffes, it has hardly any gaps. Eoth family
trees I have brought up-to-date, not an easy task, owing to the
Holocaust. All my work is deposited in the archives of the Leo Baeck
Institute, New York. By the way, I have been able to establish beyond
doubt several ]inks between the two Posen Jaffe families I am
researching.
How did you find Clara Muehsam and why do you vant to know
more about her? ISo, I have not heard from Dov Kolath, nor am I in
touch with Mr. Abraham Jaffe in Tel-AViv. Two different "Herbert
Jaffes", both living in USA., with their roots in the province of
Posen, contacted me after reading the ad. in the Aufbau. So far, I
find it impossiDle to fit either of them into the Miloslaw tree,
because they know too little about their past. The name Segall sounds
familiär, probably from Berlin times, but I cannot remember.
Yours sincerely,
n
>• f- vf^-
Ä. »tf4'ViJgC3H3
^4^u-t*-ü
235. Wer kennt Herkunft, Gattin und
Vorfahren des um 19. Mai 1873 zu
Briiunsberg in Ostpreußen geborenen
Joseph Siegfried Linde, der
später in Königsberg lebte?
Erna G. Linde, New York.
236. In Märkisch Friedland wurde etwa
1790 Moses Fried I ander geboren,
der 1857 In Stolp i. P. starb; er hatte
eine ältere Schwester und drei ältere
Brüder Salomon Fr., Simon Fr. und einer,
der sich Wedel nannte. Wie hießen die
Eltern dieser 5 Geschwister?
Hans Friedländer, Essen.
237. Wer kennt Falwel Philipps-
thal in Bütow i. P., dessen Tochter
Blümchen (Bertha) 1789 geboren, 1816
Moses Friedländer heiratete und 1873 in
Stolp starb? Seine Frau? Seine Vor-
fahren?
Hans Friedländer, Essen.
Nr. 238. Angaben erbeten über Josef (resp.
Jakob) Salomon aus S c h 1 a w e ,
dessen Tochter Soldlne Hulda 1851 einen
David Friedländer heiratete.
Hans Friedländer, Essen.
Nr. 239. Angaben erbeten über Theodor
Borchardt, der 1813 als Kriegsfrei-
williger im Bülowschen Freikorps diente
und in Stettin geboren war; über dessen
Eltern Heimann Borchardt und
Esther B. (geboren in Schwerin a. W.)
und seine Gattin Emilie geborene Stahl
aus Posen.
Hans Friedländer, Essen.
Nr. 240. Wer kennt die Vorfahren von H e r-
mann Bloch, geb. in Wetzlar 1818,
gest. in Berlin 1873?
Hans Friedländer, Essen.
Antworten.
{Deszendenz von KönigDavId.
Der Autor sollte Felix Lazarus, ,,Häup-
ter der Vertriebenen", Frankfurt a. M.,
1890, kennen, wo die Literatur über die
Deszendenz der Davididen bis zirka
lOOO behandelt wird. Wir wissen heute,
daU Chiskija nicht 1040 hingerichtet
wurde, sondern noch lange nachher
seine Stellung Inne hatte. In der ihm
sein Sohn folgte. Der Name Chija Le-
golei Ist unsinnig. Das ist eine unmög-
liche Abkürzung von „Rosch Legolei
Polen*' — der erste der Auswanderer
nach Polen. Den Genitiv (resp. im He-
bräischen Dativ) phiralis kann man un-
möglich ohne weiteres zum Eigen-
namen hinzufügen.
Abkunft von König David behauptet
die Familie Dayyan in Aleppo. Im Jahre
1879 hat ein Mitglied derselben auf 15
Blatt die Genealogie — 85 Generatio-
nen — abgedruckt. Die Genealogie er-
schien In der Einleitung zu einem Kom-
mentar zum Hohen Liede unter dem
Titel „Jaschir Moscheh".
Unsere Bibliothek besitzt einen Stamm-
baum der Familie Ihn Yahya, der 1730
aus einem anderen Exemplar abge-
schrieben wurde. Die Vorlage von 1703
gehe auf ein sehr altes Exemplar zu-
rück. Die Genealogie beginnt mit dem
1222 gestorbenen Don Yahya, der von
Cordova nach Lissabon auswunderte.
Der Stammbaum Ist auf einem Perga-
mentblatt in Groß-Folio in Form eines
Baumes geschrieben, 72 X 55 cm, gibt
aber nur wenige Daten.
Prof. A. Marx, New York.
Zu Bruno Jacob, Kassel, Die Ritter-
geschlechterJude und Jude-
mann In Hessen, Jüd. Famillenfor-
schung. Heft 22, S. 248. 1930.
Ich mache aufmerksam auf Wappen
der Familien Jud-Bern, Jud v. Bruck-
berg-Bayern, Jude-Dänemark, Jude-
gowen, Judels-Holland, Le Juif usw. in
Rietstap, Armorial g^n^ral, Paris 1909,
Bd. III. über Familie Judmann genannt
auf Burg Straupen, Chunradus de Stru-
pen; s. auch Monumenta Boica, Bd. XVI.
Monachll 1795. p. 332, 336, 411, 415.
Wappen drei spitze Judenhüte. Siehe
Siebmacher, Bayer. Adel I S. 45 Taf. 45.
Das Wappen erhielt später die Familie
L ö f f e I li o 1 z , deren altes Wappen
ein „Lamm** war. Siebmacher, Abgest.
bayer. Adel VI, 1. 1 und I. S. 45. Wap-
pen der Jud v. Pruckberg siehe Sieb-
macher, Ausgest. bayer. Geschlechter
Bd. VI, 1, 1. S. 102 Tafel 102.
Ebenfalls stellte ich fest, daß die alte
bayer. Adelsfamilie L ä m b I e Juden
waren: Lämhle oder Lämblln aus
Schwaben um 1506 stammen von einem
3'P('^1^'^3(^^31>>
getauften Juden: Wappen rückwärts-
sehendes Osterlamm. Geschichte siehe:
Collektaneen-Blatt d. Gesch. Bayerns,
Neuburg/D. Bd. 30, 1864, S. 105 IT.
Wappen Siebmacher, Abgest. bayer.
Adel, VI, 1, 2. S. 114 Tafel 72. Das-
selbe Wappen und Familie: Lämpel,
Lämble in Steyermark siehe: Rietstap,
Armorial Bd. IV. Sollten die Löllelholz
mit den Lämle zusammenhängen?
Dipl.-Kol. Paul Bonchardt, München.
Zu Nr. 215. ElieserJaffe (Leser Jaffe,
Lazarus Nehemias JafTe) aus Breslau
heiratete in Berlin Machla, T. des Jacob
Elkan, war 1738—46 Gabbai der Tal
mudtoraschule, starb 14. Teweth 1746.
Ein Bruder Eliesers, Jesaja JalYe (Jesaja
Breslau), war 40 Jahre lang bis zu sei-
nem Tode 1773 Jeschiwalelter in Al-
tona, zuletzt Rosch Beth Din (Vicerab-
biner) der drei Gemeinden Altona, Ham-
burg, Wandsbek. Elieser JalTe hatte
fünf Söhne: Nechemja, Elchanan, Isak,
Abraham, Mordechai, und drei Töchter:
Bathseba, die früh verstarb, Reichelt,
Judith. Reichelt heiratete David Gold-
stlcker in Berlin, Mordechai (Marcus
Lazarus Jaffe) wurde Dajjan, später
Rabbiner in Schwerin (gest. 7. Nov.
1813), Isak (Isaac Lazarus JalTe) am
2. Cheschwan 1764 Sofer un.i Neeman
der Berliner Gemeinde (gest. 14. Elul
1795). Des letzteren Sohn Jesaja (Isalas
Isaac Jaffe) war seit 12. Nissan 1806
gleichfalls Notar in Berlin (gest. 13. Nis-
san 1837).
Moritz Stern, Berlin.
Zu Nr. 215. Eleasar(?)Jaf fö,1743elner
der Notabein der Berliner Gemeinde (s.
Landshuth: Toldoth Ansehe Haschem,
Berlin 1884, S. 37; Jew. Lnc. VII, 54;
Jüd. Fam.-Forschung I, 47).
Dr. Lewin, Breslau.
Zu Nr. 215/216. Von den Kindern des Schwe-
riner Landesrabbiner Marcus Mor-
dechai Jaffe Lazarus wohnten
in Hamburg-Altona: 1. Jacob, Sohn des
Hamburger Rabbiners BaruchOser
D a j o n , verheiratet mit Fanny Frum-
met Jaffe, geb. 1777. Siehe Familien-
geschichte Dr. Baruch, Hamburg. 2. Be-
nedix Marcus Jaffe, geb. 1772. Sein
Sohn war der berühmte Hamburger
Arzt Dr. Max JaH'e, der in Ottensen be-
stattet ist. 3. Abraham Marcus Jaffe,
geb. 1770, der zuletzt im Hause Man
Heckschers in Pension war. 4. Salo-
mon Esaias Jaffe, später in Am-
sterdam, der in Hamburg die Broschüre
drucken ließ unter dem Titel „Der Ver-
söhnungstag, ein Tag der Reue, an dem
jeder Israelit die Handlungen des ab-
gelaufenen Jahres bereut und dem All-
vater Besserung gelobt*'. — Seine
Tochter Marianne war mit Salomon
Hertz E I b in Altona und die Tochter
Elster mit Dr. Nathan in Hamburg ver-
heiratet. 5. Lazarus Jaffe, der am
30. Nissan 1840 als Witwer die Jung-
frau Rebekka De Lemos heiratete.
Später zog er wieder nach Schwerin.
6. Rabbi Sanwil Hannover heiratete
am 24. Nissan 1784 in Schwerin Rei-
che! Jaffe. Seine Tochter Golde
Hannover war mit Menachem Man
Heckscher in Altona verheiratet. Im
Adreßbuch Altona vom Jahre 1833 ist
er als Manuel Simon Heckscher, Papier-
handlung, unter Firma Heckscher &
Comp., Commission & Spedition, ein-
getragen.
Rabb. Eduard Duckesz-Altona.
Zu Nr. 217. F 1 e c k e I e s Ist ebenso wie
Eskeles, Taubeies, Mireles
höchstwahrscheinlich entstanden aus
der Genetivform eines weiblichen Vor-
namens in Diminutiv- bzw. Koseform.
Abeles ist natürlich nicht von Apel-
les herzuleiten, sondern von Abele (=
Diminutiv zu Abraham).
B. Brilling, Breslau.
Zu Nr. 222. Der Name Wallach war be-
reits vor derdurch die Landesgesetzgebung
angeordneten Annahme auszeichnender
erblicher Zunamen bei Juden üblich.
Schon im 14. Jahrhundert gewährte
Pfalzgraf Ruprecht dem Judenarzte
Walhen (dem mhd. wälhisch (welsch)
entsprechend) Schutzrecht in Wein-
heim a. B. Bekannt ist auch die jüdi-
sche Xrztefamilie Wallach (der Name
geht häufig in Wallich, Walch, Wahl
und Wohl über), die gegen Ende des
16. Jahrh. von Worms ausging und
deren Glieder in Worms, Metz, Frank-
furt a. M., Mannheim, Koblenz, Trier,
Paderborn u. a. O. die ärztliche Praxis
ausübten. Daß dieser Familienname mit
der rumänischen Wallache! nichts zu
tun hat, geht aus den Aufzeichnungen
über die am 3. und 4. Juli 1610 vorge-
539
I
r?
nirg war Vor-
if^^keitsliebender
in in Hamburg
lie von seinem
^mtachas Ben-
der Gemeinde
DH Emden viel-
dessen Feinde
ijemeinden, um
zu schliessen.
1 Obenan R.
Am 6 Tewes
Vi\\k in Frank-
ind im Nissan
1. Wie er sich
iVcist, dass er
1 Parte ganger
empfindlichen
!.chcn (Ham-
\^ ar, lebte er
^ I'-r ruht in
•••-.Nimin Wolf
^•1 Charif in
Nach seiner
vr-: in Akona.
••^ in seiner
^^■•^ ihn Man
I, vi All rccht-
j^ - und David
, i'-rkläruf)gen
t.itj lirochaus
^' :^.es Werkes
^n Aküna ge-
t>na gewirkt,
'^•i wurde im
'^^•ahlt, später
■'■'^geud durcli
I
f
,1
"trf-'T
?Ä'-'-^*^^^l^
L-.'V
s>
seinen Scharfsinn und Betesenheit im talmud. Im Amuletten-
streite stand er an Eybeschiitz Seite. ]• r gehörte zu den 4 Richtern
welche den Vorsteher M. Heckscher vor dem Colicgium der 15
Gemeindemitglieder für schuldig erklärten. (Hamburger .Staats- '
archiv) Er st. 1769. Grabstätte Königst.
53. Dr. Ahron Etnrich, genannt Gompertz, Verfasser mehrerej>
hebr. Werke. Emrich war ein in allen Wissenschaften wohlbe-
wanderter Mann und suchte die in den Gärten fremder Philosophie
hrenden zur Religionsphilosophie zurückzuführen. Er war ein
kundiger Arzt, wo hnte zuerst in Berlin, wo er mit Moses Men-
delssohn verkehrte. Von dort übersiedelte er nach Hamburg
behandelte die Armen ohne Entgelt und wirkte in /vohltätiger
Weise. 1761 starb ihm seine erste Frau, die Tochter des Mosche
Chalfon aus Berlin. Seine zweite Frau war die Tochter des Vor-
stehers Josef Göttingen. Er schrieb „MegaleSod" ein Supercom-
mentar zu dem Commentar des Abr. ibn. Esra z. d. 5. Megillot
und „Maamar Hamada« Jüd. Religionsphilosophie. Ferner einen
Judcn-Calender auf das Jahr 172.9, herausgegeben unter Appro-
bation der Societät der Wissenschaften in Berlin.
Er testierte grössere Summen für wohltätige Stiftungen. St.
17C9. Grabstätte Altona Königstr. No, 4380.. ' "
54. Jesaia JafTe.Ein Abkömmling des Verfassers derLebuschim
Mordechai Jaffe, Sohn des berühmten Nechcmja Jaffe, geboren
in Breslau. Er heiratete die Tochter des Dajan Bendit Manes
m Altona. Er unterstützte den R. Jonathan Eybeschütz in seiner
Amtsführung, dem er ein treuer Anhänger blieb. Nach dem
Tode des R. David Berlin bekleidete er das Amt eines Rosch
Besdin 5 Jahre lang. 40 Jahre hindurch führte er eine Jeschiwo
und hatte viele .Schüler. .Selb.st Jakob Emden konnte keinen Fehl
an ihm finden. Er st. 1774 und ruht in der Königstr. Altona.
55) R. Jakob Emden Herschel genannt Jaabez,Sohn des be-
rühmten Chacham Zebi Aschkenasi, von der Mutter Seite Enkel
des Rabbiners der drei Gemeinden Salamon Mirels Neumark.
Er ist als erster Sohn seiner Eltern nach einigen 1696, nach
anderen 1698 in Altona geboren und war ein zartes Kind, dem
keine Kinderkrankheit erspart blieb. Im vierten Jahre bereits zum
Talmudstudium gebracht, hatte er bereits im sechsten den
Traktat Berochaus vollendet. Als er 12 Jahre alt war, zog er mit
seinen Eltern nach Amsterdam, wo der Vater die Rabbin^ktsstelle
Übernahm. Dort konnte sich der Vater des Knaben wenig anneh-
^^.^^04
mg
*
m
%^
:aj^U'C''
m
~i, A^
•■ S-V',';j
SS
\\
^':'^
^-^t
■^'»*^S' ■■',.'
j^^ •(9'^f:
Y
( ^
nd leitete
h Jüngling
[raische. Im
kler Russi-
vertricben
Ijschen Kai-
EckmCihl
um der
len Rat des
Napoleon,
atzung je-
ach Ham-
s isr. Tem-
Bjstrebun-
Is uab er in
siegte, phi-
icht geeignet
bei Gebr.
:;rosse Ein-
arb ei ter des
h Z'jjtschrift
JcilKe alt,
Dicbtun-
aiif seine
' Vt . t i .
kMirJc nach
|a'\Mner der
«■^bjn seinem
h wijr hebr.
Jahre alt,
in. geboren
s der hcbr.
Toravorleser
in der Kor-
■iiler und d^z-
Heidenheims
'p wurde er
/^u seinem
seiner Lehr-
i^:;r;
43
liltigkeit — widmete ihm R. Mosche Michoel Lichtenstein ein
grosses Huldigungsgedicht. Er starb 18(:)5 und ruht a. d.
Grindel.
120. Dr. Salomon Ludwig Steinheim, Arzt in Altona, geboren
17S9 in dem Dorfc Bruchhausen. Er war auf dem Gebiete der
lud. Wissenschaften Autodidackt. Kein Lehrer stand ihm in sei-
ner frühen Jugend zur Seite, der den ungewöhnlich begabten
Jüngling hätte fördern können. Er vertiefte sich erfolgreich in die
Wissenschaft der Philosophie, studirte Medizin, liess sich dann
in Altona nieder, wo er sich bald einen bedeutenden Ruf als
Arzt erwarb. Er wirkte neben seinem Berufe eifrigst zum Heile
der Jüd. Gemeinde, in deren Vorstand er sich mehr als 30 Jahre
betätigte. Als sich 1838 mehrere „Aufgeklärte" mühten, die
jüd. Gemeindeschule zu Falle zu bringen, erliess er ein diese
Bestrebungen bekämpfendes Zirkular an die Gemeindemitglieder,
das jenes Vorhaben vereitelte. Steinheim trat wie sein Freund
Gabriel Riesser eifervoll und erfolgreich für die Emanzipation der
Juden, besonders Schleswig Holsteins ein Er schrieb ein grosses
religionsphilosophisches Werk „Die Ofienbarung nach dem Lehr-
begriffe der Synagoge" in 4 Bänden 1855—63, ferner religiöse
Dichtungen biblischen Stoffs, polemische Schriften, biographi-
sches u a. m. Im späteren Alter ging er nach Rom, dann nach
Zürich, wo er den Professortitel erhielt. In Zürich starb er 1£66
und wurde auf dem christlichen Friedhof dort begraben. Sein
Freund Wolf Warburg liess seine Überreste exhumiren und in
Altona, Konigstr. 117L beisetzen.
121. Mordechai Michoel JafTe K R. d. a. u. n. Kl. Sohn
des Menachen Jaffe, geboren in Krotoschin 1803. Seine Mutter
stammte im 7. Giied vom „hohen Rabbi Low" in Prag. Er be-
suchte die Jeschiwo des R. Akiba Eger, erwarb sich dort rei-
ches Wissen, heiratete, bevor er sein 20. Lebensjahr erreicht
hatte und wirkte bis 1827 in Krotoschin als Privatgelehrter. Als
jedoch eine Feuersbrunst seine Habe vernichtet hatte, sah er
sich gezwungen, das Rabbinat in Sadon bei Krotoschin und
später in Schmiegcl zu bekleiden. Seinem V^ater zu Ehren cdirte
er 1833 sein Werk „Bes Menachcm". Nach dem Tode des
iSLiier Hess 1849 wurde er an die a. u. n. Klaus in Hamburg
berufen. Er wirkte dort in Gemeinschaft seines Gefährten
Getschlick Schlesinger fruchtbringend und Wissen verbreitend. In
religiösen Entscheidungen galt er als Autorität. Von weit und
1"':^'^':
^♦^.^^Ä^1riiw
td.
Hf^^
■^?
/^oax)i^CH^f
:^u^-
ȀV
•«■''■»■ • ■ ■
u
.»'-^•»^y? I'.'^
, 1
4
II
:l
! I
C i
I
i
.^1
•i ^ 1^
I
1«
r
*■
»
M
:•!)
h
i
t
t t
:i
I
*\v
'
r
•I
ai
» ■,, ,. ■»■«
TT ^Vi
fis) —
44
breit wurden „Schulos'* Anfragen an ihn gerichtet. Jaffe gab !858
sein Responscnwerk „Mehram Jafle" heraus und schrieb zu den
aus einer alten Handschrift von Jehudo Rosenberg edirtcn Res-
ponsen des Chaim Or serua Emmendationen und Vorrede Er
starb 1868 und ruht a. d. Grindel.
122, Dr. Baruch Lipschütz, Dr. Samuel Enoch, Dr. Josef
Isaaksohn. Drei namhafte Gelehrte wirkten in neuerer Zeit in
Hamburg, ohne dort ihre Grabstätte zu finden. Dr. Baruch
I z c h o k Lipschütz aus geistig hochstehender Familie
wirkte, nachdem er Landrabbiner in Schwerin war, als Lehrer
und Prediger in Hamburg. Die F^rucht seiner Vorträge ist teil-
weise in dem Predigtvverk „Toras Schmuel" niedergelegt. In dem
bedeutenden Commentar seines Vaters zu Mischna „Tiferes
Isroel", sind seine Beiträge jeweilig seinem Namen zugeschrie-
ben. Erstarb in Berlin. — Dr. Samuel Enoch war Direktor
der Talmud Tora Schule in Altona. Er gab in Gemeinschaft mit
dem Rabbiner Jakob Ettlinger eine 14 tägig erscheinende Zeit-
schrift „Schomer Zion hanemon" in hebr. Sprache und „der
treue Zionswächter" in deutscher Sprache heraus Die bedeu-
densten Gelehrten der Zeit waren die Mitarbeiter. I. J. 1856
wurde er als Rabbiner nach Fulda berufen, wo er sein Leben
beschloss. — Josef Isaaksohn, Schwiegersohn des R.Jakob
Ettlinger, war früher Rabbiner in Rotterdam, siedelte dann nach
Hamburg über, wo er Vorträge hielt und später in der Synago-
gen gemeinde „Neweh Scholaum" als Prediger fungirte Er war
einer der geistreichsten und in de:: Midr«schwerken bewandert-
sten Redner seiner Zeit. Er starb 1885 in Hamburg und wurde
in seinem Geburtsort Filehne beigesetzt.
123 Mosche Michoel Lichtenstein K. R. d. W, Kl geboren in
Lubranz in Polen, besuchte die Jeschivvo des Akiba Egcr, Hess
sich dann als Talmudlehrer in Schildberg nieder und wurde von
dort nach der Walich's Klaus in Hamburg berufen. Dort lehrte
er 22 Jahre. Er blieb, weil leidend, unverheiratet, starb 1872 und
ruht auf dem Grindel. . ' .
124. Chaim Norden K. R. W. Kl. geboren in Hamburg, war
Schüler des K. Nathan Ellingen. Er war von 1818— 1828 Talmud
lehrer an der Talmud Tora Schule. 1820 wurde er gegen Gehalt
verpflichtet, täglich einige Stunden an der a. u. n. Klaus zu ler-
nen. Als er 1847 an der Walichs Klaus als Rabbiner Anstellung
fand, teilte ihm diC Verwaltung der a. u. n. Klaus mit, dass er
'\2sau
f^Cl^.
\
■1
nur bis 1851 den Gehall b(
Kl. noch 25 Jahre, bis er t
125. Jeschaia Hollandel
Altona. 13 Jahre alt, tasstc]
geren Genossen Jekew Cohi
Chasam Sofer zu wandern.
Schönlank von Stadt zu St;
veröffentlichendes Werk zu
linge mitzunehmen, auf de
müssten sie sich in den Sti
halten, bis er seine Geschä]
ten ein. Sie kamen nach
lehrte. Er erkannte in den
wollten sie bewegen, bei i|
Pressburg. Nach einem hal
ihren Fleiss waren sie bald]
rers. Zehn Jahre hielten si(
an Wissen, vor der Entscl:
oder in ihren Heimatlande
Hessen die Entscheidung
nach Deutschland zurückzul
und das Torastudium förd<
Abschied kamen sie 1834
von Samuel Freund in Praj
die .Approbation zur Rabbiil
in Altona mit Freuden auf^
mit halbem, nach dem Tod:
Gehalt angestellt Jeschaia
seines Freundes und Stu(
war Jeschaia Hollander Da]
lehrte er eifrig in der Klau:
nes Lehrers starb und in
126. Meier Hess K. R
Hess, der mehr als 50 Jahi
Meier Hess lehrte zuerst pi
Altona tätig und wurde spi
Klaus in Hamburg ang(
mit Josef Hanover und SH
ruht auf dem Grindel. Er
Itona 1828, Gleichnisse
'''^i.k^^.
769
Jaffe (Kalmankes), Israel b«n Jedidja — Jaffe, Mordechai b«n Abraham
,JAF^
1774); beigednickt sind: ,,Kischut Tob** von
R. Mose b. Menachem und ein Auszug aus dem
Werke des Herausgebers „Jisrael Suta**. — J.
starb 17 IG, wahrscheinlich in Frankfurt a. O.
Waiden I, \ Nr. 2^%\D,Kohan, Toledot ha-Mekub-
bahm usw. II, 16 u. Nachtrag, Nr. 3; Fünn, Kenesset
694; Cßiones, Toledot ha-Possekim 368; £. Kahan,
Kinat Soferim 61 b; Lewinstein, Dor wc-Dor we-
Dorschaw \ Nr. 11 21.
K. S. A. H.
JAFFE (KALMANKES), ISRAEL BEN JE-
DIDJA (1813-1888), Rabbiner und Autor, Nach-
komme des Israel b. Aaron Jaffe aus Srhklow,
geb. 1813 in Kurland. J. wirkte seit 1833 als
Kantor in Suwalki (Polen), dann in Kaiisch
und zuletzt in New York. Er verfaßte einen
Kommentar zu „Torat ha-Ola** von R. Mose
Isseries u. d. T. „Ische Jisrael** (Königsb. 1854
bis 1857) und gab ,,Schaar ha-Schamajim** des
Abraham Herrera mit einer Einleitung heraus
(Dubno 1804). Er starb 1888 in New York.
Sokolow^ Sefer Sikkaron 51 (irrtüml. Angaben
über die Genealogie von J.); Benjacob 648 (Nr. 527).
M. J. He.
JAFFE, JOSEF BEN MOSE (1846-1897),
Rabbiner und Autor, geb. in Wilkomir (Litauen),
wirkte 1874-1893 als Rabbiner in einigen litau-
ischen Orten (Pokroi, Salant und, als Nachfolger
seines Vaters, in Garsdy) und wurde 1893 Rab-
biner der russisch-polnischen Gemeinde in Man-
chester (England). Er war ein eifriger Anhänger
der palästinophilen Bewegung. J. veröffentlichte :
I. Jossef Biur, Kommentar zu HL (Wilna 1881);
a. ha-Sechel weha-Jezer, ein ethisches Werk in
Versform. Mehrere halachische und homiletische
Werke J.s blieben Ms. Er starb am 30. Juni 1897
in Manchester.
Eisenstadt, Dor Rabbanaw we-Sofcraw I, 32;
Luach Achiassaf 1899, S. 342-343.
M.
JAFFE» LOB» zionistischer Schriftsteller, geb.
1876 in Grodno (Polen). J. verfaßte lyrische
und nationaljüd. Gedichte in russischer und jidd.
Sprache, die zuerst in verschiedenen Zeitschriften,
später in Buchform erschienen. 1908-1909 war
J. Mitglied der Zionistischen Leitung in Wilna
und Redakteur der Wochenschrift „Dos jidische
Folk** und eine kurze Zeit auch des „ha-Olam**.
Während des Weltkrieges war er Vorsitzender
der zionistischen Exekutive in Moskau, redigierte
deren russisches Organ „Jewr. Shisn** und gab
auch drei zionistische Sammelbände u. d. T.
„Safrut** (russ.) heraus. 191 8 war er in Wilna
Vorsitzender der zionistischen Leitung für Li-
tauen und redigierte die Zeitungen „Lezte
Neies** und „Jid. Zeitung**. 1919 ging er nach
Palästina, war Mitglied des „Waad ha-Zeirim**
EaqrdopMdU JucUic« VHI
und einer der Redakteure der Tageszeitung
„ha-Arez** in Jerusalem. 192a gab er einen
hebr. Sammelband zur Erinnerung an den
ersten Zionistenkongreß heraus. Seit 1927 ist
er einer der zwei geschäftsführenden Direktoren
des „Keren Hajessod** in Jerusalem.
A. D.
A. S. B.
JAFFE, MORDECHAI BEN ABRAHAM
(um 1530-1612), Taknudist, Pezisor und Kabba-
list, geb. um 1530 in Prag, Schüler des R. Sa-
lomo Luria und insbesondere des
Leben R. Mose Isseries; daneben trieb er
auch philosophische und astroiru)nu-
sehe Studien, in die Kabbala wurde er von
R. Mattitjahu Delacrut eingeführt. Nach Prag
zurückgekehrt, leitete er dort eine Jeschiba
und hatte viele Schüler. Aljs die Juden aus
Böhmen vertrieben wurden, begab sich J. nach
Italien (1561). In Venedig wurde er von dem
sefardischen Rabbiner Samuel b. Abraham Aboab
in der Kalenderkunde unterwiesen und zmx Ab-
lehnung des Pilpul bestimmt. Nach zehnjähri-
gem Aufenthalt in Italien kehrte J. nach Polen
zurück. 1572 wurde er als Nachfolger des R.
Nathan Schapira Rabbiner in Grodno und
gründete daselbst ein nach ihrn^ benanntes Lehr-
haus. Später wurde er Rabbin^ in Lublin, wo
er eine umfassende Lehrtätigkeit entfaltete. Er
erwarb sich große Verdienste um die Organi-
sierung des Judenreichstags, als dessen Vorsitzen-
der er nach dem Bericht des R. David Gans
(in „Zemach Dawid**) fungiert haben soll. Die
Vermutung von Graetz, daß dimk seiner Be-
mühungen die Dreiländersynode durch Hinzu-
tritt Litauens zur Vierländersynode erweitert
worden sei, wird von Harkavy abgelehnt. J,
wirkte später in Kremieniec, seit 1592 als Nach-
folger des „Hohen R. Low** in Prag und zuletzt
(seit 1599) in Posen, wo er am 7. März 1612
starb. Zeitlebens war er durch seine gemeinde-
politische und rabbinische Tätigkeit sehr in
Anspruch genommen; noch zwei Tage vor
seinem Tode richtete er einen Brief an die Drei-
ländersynode in der Angelegenheit eines Scheide-
briefs (Resp. des R. Mcir aus Lublin, Nr. 125).
J. plante schon frühzeitig die Abfassung
eines Handbuches für die halachische Praxis, das
der durch die Fülle der halachischcn Literatur
hervorgerufenen Unsicherheit in rc-
J. als ligionsgesetzlichen Fragen steuern
Dezisor sollte. Nach Erscheinen des Turim-
kommentars „Bet Jossef** von R.
Josef Karo plante J., dem das Werk für die
Praxis allzu umfangreich schien, die Her-
stellung eines Kompendiums, das Karos De-
zisionen nebst kurzer Angabe der Entschei-
ds
{}l^C\\A\
^,2
-ti
ü.«5
A
.'t*i
!'!
ii/
'^^
m.^ '
771
Jaffe, Mordechai ben Abraham
772
1-
1 V i
dungBgründe enthalten sollte. In Italien erfuhr
ttf daß Karo selbst einen solchen Auszug an*
fertigte und unterbrach seine Arbeit; der fertige
fySchulchan Aruch** erschien ihm jedoch, da
er sich mit der blofien Angabe der Entschei-
dungen begnügte, wiederum zu kurz, und —
infolge der Festlegung auf die vorwiegend die
Bräuche der spanisdien und orientalischen Juden
berücksichtigende Auffassung des Maimonides —
zu einseitig. Die Nachricht^ daß sein Lehrer
R« Mose Isseries mit der Herausgabe einer
ähnlichen Arbeit beschäftigt sei, veranlaßte ihn
zum zweiten Mal, das von ihm begonnene
Werk, welches vornehmlich die religionsgesetz-
liche Praxis in Deutschland und den slavischen
Ländern berücksichtigten sollte, beiseite zu legen.
In dieser Zeit verfaßte J. mehrere andere Schrif-
ten: Bemerkungen zu More Neb., zu den Penta-
teuchkommentaren von Recanati und Raschi
und zu dem Superkommentar des R. Elijahu
Misrachi (s. u.). Da der Schulchan Aruch auch
in der Gestalt, die er durch die Glossen des
R. Mose Isseries angenommen hatte, J. ebenso-
wenig wie die anderen zeitgenössischen Autori-
täten befriedigte, entschloß er sich zur Beendigung
seines kodifikatorischen -Werkes, das zwischen
der dialektischen Breite des Bet Jossef und der
gedrängten Ausdrucksform des Seh. Ar. die
Mitte halten sollte. Äußerlich hielt sich J. an
die Systematik des Seh. Ar., begnügte sich jedoch
nicht mit der knappen Angabe der für die
Praxis maßgebenden Normen, sondern suchte
als entschiedener Gegner der Pilpulmethode,
deren Verwendung im Unterricht er bei seinen
Zeitgenossen mißbilligte (Lebusch Ateret Sahab
Nr. 242), jede Entscheidung quellenmäßig und
logisch zu begründen, ohne sich hierbei auf
kasuistische Erörterungen einzulassen. Der Tal-
mud und insbesondere sein halachischer Teil —
die Agada stellt nach seiner Ansicht eine mehr
künstliche Anlehnung an den Bibeltext dar —
gilt für ihn als unverrückbare Grundlage für
die gesetzliche Praxis (Lebusch Ateret Sahab
Nr. 346 § 4). Selbst die zivilrechtlichen Normen
des Talmud tiagen nach seiner Auffassung
geheiligten Chanücter, weshalb er diejenigen
tadelt, die sich bei Gddstreitigkeiten an nichtjüd.
Gerichte wenden (ibid. Nc. 221 g 2; Lebusch
Ir Schuschan Nr. 26 | 4). Soweit er, was selten
geschieht, die Ansicht des Seh. Ar. zitiert, gibt
er der Auffassung des R. Mose Isseries den
Vorzug, sieht sich jedoch gelegentlich veranlaßt,
gegen eine erleichternde Entscheidung seines
Lehrers zu polemisieren (Lebusch Ateret Sahab
Nr. 151 §4). Eine besondere Verehnmg bringt
er Raschi entgegen, dessen Kritikern er Mangel
an richtigem Verständnis vorwirft (Lebusch
ha-Ora, Wochenabschnitt Pckude; vgl. ibid.
Wo<:henabschn. Bereschit u. Bo). Im allgemeinen
räumt er jedoch den späteren Autoritäten das
Recht ein, von der Auffassung ihrer Vorgänger
abzuweichen, soweit dies nicht der Ansicht des
Talmud widerspricht (Lebusch Ir Schuschan
Nr. 25). J. selbst vermied es, in strittigen Fragen,
besonders wenn er etwa gegen seine Lehrer
Stellung nehmen sollte, eine Entscheidung zu
treffen (vgl. Lebusch Ateret Sahab Nr. 198).
Wie Isseries billigt auch J. dem Minhag, u. zw.
nicht nur dem Brauch der Gelehrten, sondern
auch. der Laiensitte, eine autoritative, der theore-
tischen Halacha vorangehende Bedeutung zu
(Lebusch Ir Schuschan Nr. 176 §45), selbst
wenn sich dadurch eine mildere religionsgesetz-
liche Praxis ergibt (Lebusch Ateret Sahab
Nr. 387 §1). Manche Bräuche lehnt er freilich
als irrtümlich oder töricht ab (Lebusch ha-Chur
Nr. 606 § 2 ; Lebusch ha-Techelet Nr. i § 9). —
Das kodifikatorische Werk J.s, das nach dem
Zeugnis Azulais in manchen Orten statt des
Seh. Ar. im Unterricht eingeführt wurde, fand
viele Gegner, unter diesen außer R. Meir aus
Lublin, der auch den Seh. Ar. ablehnte (Resp.
Nr. 135), R. Josua Falk (in seinem Sefer Meirat
Enajim), R. Josua Höschel aus Krakau (s. seine
Resp. Pene Jehoschua, Teil Or. Ch. Nr. 18),
Benjamin Aaron b. Abraham Solnik (in Massat
Binjamin Nr. 32) sowie R. Jom-Tob Lipmann
Heller, der eine spezielle Polemik gegen J,
u. d. T. „Malbusche Jörn Tob" verfaßte. All-
mählich wurde der „Lebusch" zugunsten der
Kodifikation Karos aus den Jeschibot verdrängt
und blieb nur Gegenstand des Privatstudiums.
J. war ein begeisterter Anhänger der Kabbala,
deren Lehren er nicht nur in seinem Kommentar
zu Recanati behandelte, sondern auch in seinen
halachischen Schriften berücksich-
J. als tigte. Er sucht zuweilen die Halacha
Kabbaiist im kabbalistischen Geiste zu be-
gründen (vgl. Lebusch ha-Chur
Nr. 305 § i) und bekennt sich in manchen
Fällen, entgegen der milderen Auffassimg der
Dezisoren, mit Rücksicht auf den Sohar zu
einer strengeren Ansicht. J. beschäftigte sich
auch mit der kabbalistischen Deutung der
Formen des hebr. AJphabets (Lebusch ha-
Techelet Nr. 36 § i). Er glaubte an die Seeleh-
wanderung, lehnte jedoch die von manchen
Kabbalisten vertretene exoterische Vorstellimg,
die die menschliche Seele ihren Kreislauf auch
durch die Tiere und die unbelebte Natur nehmen
läßt, ab (Lebusch Or Jekarot Wochenabschn.
Wajescheb). Der Sefirotlehre gibt J. eine streng
monotheistische Färbung (ibid., Wochenabschn.
Wajischlaeh).
\
MM I ■•■r«c.A».
773
Jaffe, Mordechai Gimpel — Jtfle, Samuel ben Isaak Aschkenaal
774
In Anspielung auf seinen Namen Mordechai
gab J. nach Esth. 8, i6f. seinen Werken, von
denen die ersten fünf dem Seh. Ar. entsprechen,
während die weiteren fünf ver-
Werke schiedene Gegenstände behandeln,
die Gesamtbezeichnung ,,Lebusch
Malchut**. Jedes dieser zehn Werke (Lebuschim)
trägt ebenfalls einen nüt „Lebusch^* zusammen-
gesetzten Titel: i. Lebusch ha-Techelet, ent-
spricht dem ersten Teil Seh. Ar. bis zu den
Sabbatvorschriften und 2. Lebusch ha-Chur,
umfaßt den Rest des Or. Ch. von § 242 ab
(Lublin 1590. — Ausgaben mit den Novellen
des R. Elijahu Spira aus Prag „Elijahu Suta*^:
Lebusch ha-Techelet gesondert, Prag 1689;
beide Teile ibid. 1701); 3. Lebusch Ateret
Sahab, entspricht dem Jor. D. (Krakau 1594);
4. Lebusch ha-Buz weha-Argaman, entspricht
dem Eb. Es. und 5. Lebusch Ir Schuschan,
entspricht dem Chosch. M. (ibid. 1598/99).
Eine Gesamtausgabe von 1-5, die den gesamten
Kodifikationsstoff des Seh. Ar. umfaßt, ist mit
Supplementen J.s und Glossen des R. Josef
ha-Laban zu den ersten beiden dem Or. Ch.
entsprechenden Teilen, Prag 1609/10, erschienen;
6. Lebusch ha-Ora, Erklärungen zu Raschis
Pentateuchkommentar und Elijahu Misrachis
Superkommentar u. a., im Anhang Ergänzungen
zu den ersten beiden „Lebuschim" (Prag 1604);
7. Lebusch Simcha we-Sasson, Homilien (Hs.), ;
8. Lebusch Pinnat Jikrat, Erklärungen und
Glossen zu More Neb. ; 9. Lebusch Eder ha- Jekar,
Erklänmgen zu der Neumondsberechnung bei
Maimonides, mit „Beure Jafe", Kommentar zu
„Zurät ha-Arez** von R. Abraham b. Chija ha-
Nassi, beigegeben sind Glossen des R. Jehuda
b. Nathan ha-Levi zu beiden Schriften; 10. Le-
busch Eben jekara, Erklärungen zu Recanatis
kabbalistischem Pentateuchkommentar nebst dem
Text und Glossen des R. Jehuda b. Nathan
(8-10 u. d. Gesamttitel „Lebusche Or Jeka-
rot", Lublin 1594). J. verfaßte femer Glossen
zum Talmud (Wien 1830) und zu „Schaare
Dura" von R. Isaak aus Düren (Jeßnitz 1724).
Confarte, ed. Berlin 42b; Azuli I, d Nr. 83; II, ^
Nr. 12; Dembitzer, Kelilat Jofi I, I2f.; Graetz IX*,
431 f., 557f. (vgl. dazu Graetz- Rabinowitsch VII,
434 ff. u. im Anhang Harkavy, Chadaschim gam
ieschanim II, 3, S. 42); PerUs, Gesch. d. Juden in
•o»cn 42 ff.; Hep^ner-Herzberg I, 93 ff.; Rah Zair,
in ha-Schiloach VI, 128; Nissenbaum, Ic Korot ha-
iehudim be-Lublin'25, 131, 152; Chorus, Tolcdot
a-Possekim 314; Horodezky, le-Korot ha-Rabbanut
14^-174; Cot, Bodl, col. 1662 ff; Friedenstein, Ir
Gibborim (Grodno) 39; Läwenstein, Ind. Approb. N
F. S. A. H.
JAFFB, MORDECHAI GIMPEL, Rabbiner
in der zweiten Hälfte des 19. Jhts., wirkte in
Rozany und übersiedelte später nach Pallttina.
J. warb für den Gedanken der Kolonisation Pa-
lästinas unter den russischen Juden. Seine dies-
bezüglichen Aufsätze erschienen in der Zeit-
schrift ,,ha-Lebanon**, seine Korrespondenz mit
Philanthropen wie Baron Günzburg, Moses Monte-
fiore u. a. in Buchform u. d. T. „le-Mordechai^*
(1913)- J* starb am 2g. Nov. 1891 in Jehud bei
Petach-Tikwa.
ha-Assif 1893, S. 48.
M.
JAFFE, SIR OTTO (i846-i9a9), Industrieller,
geb. 1846 in Hamburg. J. lebte in Belfast (Irland)
als Leinenfabrikant, spielte eine wichtige RoUe
im Wirtschaftsleben der Stadt imd war zweimal,
1899 und 1904, Bürgermeister von Belfast. Er
starb am 2. Mai 1929 in London,
w. P. G.
JAFFE, SAMUEL BEN ISAAK ASCHKB*
NASI, Talmudist und Midraschkommentator,
wirkte in der zweiten Hälfte des 16. Jhts. als
Rabbiner der aschkenasischen Qj^meinde in Kon-
stantinopel. J. war ein Schüler AH Josef b. David
Labi (Josef Leb) und Zeit^enoik« von Samuel
de Modena, Elijahu ibn Chajim imd Jörn Tob
Zahalan. In hohem Alter wurde er mit einem
angesehenen Mitglied der Gemeinde, Menachem
ha-Levi Kaiman Aschkenasi, in einen Streit ver-
wickelt, den Josef b. Mose aus Trani beilegte»
(Resp. des letzteren, I, Nr. 24, 32). J. wird auch
in den Responsen des Jechiel B&ssani (Nr. 1x9)
angeführt. Seine Werke sind; x. Jefc Toar, aus-
führlicher homiletischer Kommentar zu Midrasch-
Rabba (zusammen mit dem Text): a) zu Gen.
(Ven. 1597-1606; Fürth 1672; von Isaak Jafife,
dem Sohne des Verfassers, mit Indices, Prag 1689,
1692); b) zu Ex. (Ven. 1597; 1657; Prag 1689);
c) zu Lev. (Konst. 1640; Sulzbach 1688, Wilherms-
dorf 17 14 u. ö.); die Teile des Kommentars zu
Num. und Deut, sind nach Azulai ungedruckt
geblieben; ein Auszug u. d. T. „Kizzur Jefe
Toar'* erschien, zusammen mit dem Midrasch-
Text und anderen Kommentaren, Frankfurt a./O.
17055 2. Jefe Mare, Sammlung der Agadot des
jer. Talmud, nebst Glossen und Homilien, dazu
Nachweise der Parallelen in den Midraschim und
im Talmud und ein Index, beendet im J. 1587
(Ven. 1590; mit dem Kommentar „Jofi Michlal**
des Jechiel Michael b. Jehuda Lob, Berlin 1725;
mit Novellen des Abraham aus GlogaU und Aus-
Zügen aus „Kebod Chachamim** des Simeon
Wolf b. Jakob, Amst. 1737); 3. Jefe Enajim,
Homilien zum Pentateuch (T. i, hrsg. vom Enkel
des Verfassers Menachem Jaffe, Ven. 1631; der
zweite Teil ist unveröfifenüicht) ; 4. Jefe Anaf,
Kommentar zum Midr. r. der fünf Megillot (ge-
•i"
^\
t'>
•Ti-X
'■•"^h
'^/i^
tn
n^fail, onc Hiiiiiui
hrough Jaffa oq
Isaiah Agjmann,
n<»8 at Constanti-
1 to which JewR
Uieix' a piece of
msferrwi to tte
m. (tae ]Mrt of
vlgh tmveler», in
LIttlc by Itttte
Jaff^.
of Africa, with a
'S, fouDdercd be*
t frotn tlie wreck
.ahkeoazifn, com-
nselves at JailW
oortobuy acem-
ui at Jerusalem,
aalem. Abraham
Hayyim Gagin.
Hssignedto Jaffa
JudahHttlevya»
rabbi. Theoc«-
forth the old
^iMjfem" of the
JcniMüem rab-
bfo against the
setticnieDt of
Jews in Jaffa,
the object of
whieh was to at-
traet all immf-
grants to Jeru-
»lern, ceased to
be binding.
Jews even froiii
Jerusalem went
to Jaffa and es-
tablished them-
«Ives there for
commercial pur-
poses. AmoDg
present English
718 inhabitants,
llÖ Ohristiaüs,
Mamnites, and
vhom 1,210 are
The Jews oc-
the respective
Shalom/ and
^1 comprising
'he Jewish mar-
ops and work-
quayandpartly
Ity. Although
^^ poesesses a
•••••J IhOQnndt of
•«««1 tu 1»4, «».
• •«'•'•^ <rf Ruft.
'*'*7W ... .
THE JEWISH ENCYCLüPEDIA
l/T ('90')
jArns:
■<■*■
r<:Kr:^
r-'S
j;iuidMMM|ii1rateinldrMhliiL JaffftpotMMeaalio
beoevotont wotetlei, among Uiero a B*nai B*rltb
^Itt 1898 Jaffa had for chief rabbi Josepi» ben
i(d. 1901). Hc was succeeded by Rabbi MaJka.
1«H; 8. Miiak, La PokMCte«.
M. Pr.
i90Jrwm)i Famüy of rabbis, scholars.
/Oonununai workers, with members in Geniiany,
" ' . Russia, Great Britain, Italy, and the United
It traces ifca descent from Mordecai Jaffe
1613), auihoFof th« ** Lebushim, »* and bis uncle
Jaffe, both desr^endants of an old family of
According to Joseph I-ewinstein, rabbi st
k, govemment of Waruaw, tha progenitor of
Jaffes was Samuel ben Elhanan, a grandson of
ha Zu^ea (died at the end of the twelfth cen
), whoae father was Samuel, the son in-law of
bi MeTr of Raiaerupt. the father of Jacob Tarn,
|^)|lrmiid8on of Raahi. Lew^nstein's conclusions, how-
':)$(Wtr, have not yet been substantiated.
Froni Abraham, the father of Mordecai (•* Lebu-
shim"), came the Jaffe branch proper, white another
Morder4ii, the son of Moses Jaffe, scttled in Cracow,
whorc he married the daughter of Joel Singer and
assumed tlienameof bis fatherin law.inaocordance
with tho custom current among tbo Jewsof Poland.
His descendants, often called \^niaukes, were
sometimcs confounded with the descendants of the
author of the ** Lebushlm/* and it Is diffkmlt to aa^
certain to which of the two houses some of tbe hiter
Jaffes belong. Again, many Jaffes bare takeo tbe
namesof Itzig, Meier, Margolii-s, Schlesinger, Bösen-
thal, Wallerateiu, etc., while roan> distant relatiTes,
really of other houses, have prsferred to take Uie pop-
ulär name of Jaffe. In tJie tables given below thesa.
questions have been elucidated in so far as documen-
tary or authoritative private evidence lias permitted.
Isaac and Ellezer, two other brothers of Abraham
ben Joseph (father of the author of tlie **Lebu.
shim"), settled in Italy. and there became the pro-
genitors of the Italian branch of the Jaffes. Three
daughters of Mordecai Jaffe (** Lebushim ") married
■/ .-^
M otea Jaffe of Bolo^ma
iiöih Cent.)
Abrabam of Bobemia
(prefect of Jews of Poland : 1512)
I
Ellezer JafTe
Joiephof Prafue
Mos« Jalto
d. laW)
▲lirabam of Prurue
(d. 1664)
t
Mordecai Jaffe
(author of '' Lebushim ""
Pedlgree II.)
I I
Isaac JafTe Blleaer of
Asbkenafl Mantua
(setUed In
Italy)
Mordecai Jaffe
(d. c. 1565)
I
KalonTmas
of Lublln
(d. 160B)
Daugbtera
Saraoel Strfees
of LubUa
I
Joel SIrkaa (Baeb)
t.
mv
Samuel Jafle
(d. 19l«>
I
1
Moses Jaffe
(d. Jeru-
salem)
Isaac Jaffe Joseph
I Jafre
Menahem (d. 1631)
Jaffe (1657)
Joseph
Aryeh Lob
I
Abrabam Kalmankea
Hayylm
of LubllD
Abrabam
of
Lublio
I "
UIncb of LubUn
I
Kaiman
I
Judab
I
Jacob ^alman^ea
Sarah =
Solomon
Zalman
— I
Eltiah
um)
I
Zalman
1
Kalonymus
Benjamin
Wolf of
I^tnherif
(d. 1709)
I
Joeepb of
LubUn
Joseph
Joske of
Dubno
I
Joseph of
Pnmie
(d. 1637)
EUJah of
Lemberg
Jacob Joseph of Kalonymus of Lubllu
of LublfD I
Turbln Sender Lob ^almankes
Solomon
Zalman
J.
Aaron of Uman
(1651)
I
Israel Saba of ähklov
(1703)
I
Aaron
I
Israel Suta
I
Jedldlah
I
Israel of Suwalkl
(d. New York, 1888)
Aryeh Lob
I
A8her Jacob
Abrabam
(d. 1661)
Abraham of
Cracow
(d. 165^)
I
Zebi Hirsch
^älmanl^es of
Cracow
I
Judah LOb
^alman^es of
Cracow
H. R.
Jaffe Pedioree L
': m
\
k '
:»^i
t
■i-i
4?
I
r
^4.
s- ^^KiAJS
s-
Xf^-
-1
'■'V, '-i-a
I
llllfll
w g 'S** ^
'^ '^ t^'''^ ? b -* 5 »o .^
^Jiii<
•««M
^i^
Morrlerai JalTe
(autbor of '• Lebuahlm ^ ;
r
Perez Jaffe
Abraham Aberl
Ol Nikolgbumc
(d. 1857)
I
I
Dauprhter =
Benjamin
Wolf (itinz-
burft (d. 16432)
MM>^
BollÄ = Dr.
Jt)h1«>I Michael
RpNtt^lQ (d. lett)
Walka =»
Ramuel Wahl?
Aryeb Lob 7^
Joseph JEffe of PoflHii
Mordecat of Plungloa
E Hexer Jaffe of Poeen
EniKTh
Zwndel of
oMnka
i
{
Tdiblali
of
Indur
Joseph
(Pl»ik<»a
Ketdany:
1771»)
MoiW» of
Wiikovjskl
<179n)
I I
PMoplian fVlsr =
of Kai- l>oh Ht>r of
varlva Khnk
(d. 1779)
I
Kim
KH(Mi5ih
I
Kfm
f^addtsh
(d. 1778)
t
' Ruh«*! =
Nü^nian
!»pn Alf'xan«
der of I'tla
1
Jacob of Krlnk
I
Knorh Zuiirtel
or Krlnk
I
r
Mordecai
Zelve
of
T
ßon
Zcbl Hlrwh
Halfonof )tau8k
I
iKrael JafTe
- Hasse
nofK*nthal
(lHllO-70)
9ofi
Son
Israel JalTe
I
Abraham Abbu Jaffe
of PonewUizh
I
Saiiuiel
lluyylm of
Mcserltz
(Mezhi-
»«cbye)
~1,
Joseph
Silberstrom
of MeH<»rltz
(Mezhl-
recbye)
r
Solomoo
Wolf
JalTe of
I
"I
Zarwb
Jafc of
London
Sbabbethai (^f
Wekaoa
I
Joseph Wekitner
Jedidiah
JafTfi
(d. mni)
New York
Shabbethal
■^
I
Son
I
Ellezer
I
laaac
I
Rbalom <if Brodv (d. 1820) - .
I '
r — 1
EMozer Rofx'iithal Flijah of Ncusta<1l'
(17«8 Will Slirrvlnl
. I
I ^ I ^
Zebl Hlnu'h Rfisenthal ftimon Rosnnttial RnHM' = Peaah of Batiitk
(d. IHÜT) Id. \imt lünicl JalTe (li. IKM)
I
1
Taub©=s ^
AMennan j
I Moritz Roloinon
8. BchafTer I^>senthal Ri>S4*ntlial
of Bai- (d. am) (d. \mi)
tlmore |
r
8oQ
Ellezer
I
Mordei^l
Mait'UH
JafTe
(d. 1812)
I
Joseph
JafTe
(17«5-
1841)
I
Daniel
JojM'ph
J«fT(' of
Hplfatit
(1810-84)
Lipman Roaentbal
of HlKa
Herman
Rosentbal
r
I
I I I I I
Vawlll Ella« Ida - Mamjü Anna— Rebet^ca Ifer-
Roaenibal Ro8(>nlbBl Roaenthal Uhjh Lait man Ilzig.Hon
1
Jarol)
of LtKl-
vinovl
(18»)
Enoch Zondel
(bad lasoe)
Nebeinlab of
urodno
Zundei Qalfon
Moses Endelmab
o( Wanaw
I
Michtel Endelman
of WarMiw
Mal Rosentbal = George D. Rosentbal
Henule Oppenhelmer
r
Martin JafTe
I
Cbarlea Samson
JafTe
1
Jobn Joseph
I
Carolina ~
Julea Oppert
of Paris
Sir (Hto JafT^
(lord mayor oT
Belfast, ]8»&-1904;
bat) ISBue)
I
Alfred
Jane =
Israel Davis
Three
dauffb-
ters
,
H. R.
"^
Jaffe Pbdigrbb IL
« •
■■iSSSS
y<.,.v^«-'atUAU'>^i
c-<-%tirin^itm>'mm r,M*fVMmu "*» 'r«.'>*'.«r.«. A .,') ,p.mi^tnu»¥i*wf»mtit otanm
^11
THE JEM ISH ENCYCU3PEDIÄ
Jftfl^
?»^
KP**"
iÄ*
MohUh ai Jafitt
Mt'Tr JaiTt)
I
Ellas Meyer .lair« of
Lina (<1. J810)
I
Mejrer KUas .laffe
(i^warcl M«y«r>
Prani Theodor
RolMrt Meyer
Ol Beriln
I
Marcus Elias Jaffe
(ü. 184:!)
r
— ^ — I
LtiWln Edward Jaffe
(d. IM«)
El last MurüUA JufTe
of Poem
<d. 1^)
I
Philipp Jaffi'
of Berlin
(d. UCO)
1
Ludwifr Jaffe
Vl79«-1h70)
I
f— — I
I
Soloinon Jaffe
( 181)1 -<»)
f 1 •
Beer Jaffe Henrit^tte =
Morltx Manirocb
of Poben
<iU8lMV
Jaffe
r
Albert ^ . ' ^ . ^ , ' . ^
Jaffe Bernhard Jaffe Josepb Jaffe
of Posen
I
Mathii'ht sr
Louis Jaffe
I
Jnae|>h Jaffe
I
^x E. Jaff^
of Berlin
1 \ i 1
Richard Jaffe (.eonre 9. Jaffe Mathilde Carl E. Jaffe
= Eu»^De Fuchs of Munich
11. K
'nm
■r.
JaKKK P£DIGHI£E HI.
ji||pih*t of tliree of the rnost prominent Jewinh fami-
.^ tbat time (see Table II.), und in this wuy tfae
fimily bec^nie related to the Waiiis, Epsteins,
aii4 QÜQzburgs. The daughter of Moses JafTe was
Sptfif^l Samuel Sirkes. Lau>r Ute JaiTes uuitcii
tlid^^ familic« of Katzenellcnbogeo, 8chorr, Heil-
|N(i«« B«(^huracl>, Deiches, Hosenthal, Miuz, etc. Tlie
jfttt<^lllDg ia a partial euuinemtiou of the membera
fi|;tK*h bfäticlles of the family, the descendants of
Jaffe being indieatcd by K (= ^almankes) :
^iiMMk StdSß (K): 8on of Israel (Saba) of Shklov.
fathür of Israel JatTe Zuta; lived in the middle
\he serentwnth ceotary.
Aaron Jaffe (K) of Uman: Father of Israel
ii (Saba) of Shklov; boru 1568 at Prague; died
Itffilusk 16*51. He was rabbi at Uman, and escaped
tittjrfaig the Cossack u prisin g (164«) to ülusk.
▲tmham Abba ben Israel Jaffe: Rabbi at
Foöewiezh; author of ** Öefatayim " on ti»e Talmud,
aad "Bei Yisrael,** responsa (in inanuscript at
ifnwalem). His mother was the daughter of David
dolomon, rabbi at Lissa, aud his sons werc Shabbethai
W^ksner, Jedidiah of Bausk, and Isaac (went to
Jenisalem). TUe son of Shabbethai was Joseph of
Abraham Aberl b. Perez : Grandson of Mor-
d^cw Jaffe ("Lebushim"); died at Nikolsburg, Mo-
mvia, 1657. Misloti by Warnheini (** Kebuzat Haka-
niini,**p. IIT), N. Brfill declared Abraham Alierl to
'"4at^ becn the son of Mordecai and the successor of
It Pothahiah as chief rabbi of Moravia. Frie<i-
Üiider and others followed hini in tliat error.
Aberrt tombstone, however. was badly decayed.
And the words ps i (= **R. Perez") werc asrer-
talned with grcat diftiouUy (Feuchtwang. in "Ge-
dezikbuch zur Erinnerung an David Kaufmann,"
j|rj.Bre8lau, 1900).
fl^ Abraham b. Aryeh Lob ^almankea : Author
Of •Ma'yan ha-Hokmah," an intro<1uction to the
Oibala (Amsterdam, 1652). Fuenn (** Kencset Yis-
rael," p. 59) confounded bim witü Asher Jacob
Abraliam (sec Joseph Kohen-i^de)jL iu ""Ha-Asam ").
Abraham of Bohemia (see Jrw. Emcyc. i. 100):
According to Joseph Lcwinatein, the greal-grand-
father of Abmham b. Josephe
Abraham b. Elijah yalmank— ; Dayyan at
Crucow ; son of Elijiük b. Abraham ]j[alaianl^es. mbbi
at Lemberg. He was the son-in-Iaw of Zalman
b. Jacob Waish, and bis signaturc appears in tlie
**pin^e8'' of Lemberg of 1650 in two ca8es(r)em-
bitzer, "^Kelilat Yofi," p. 39b, note 2). He died
1652.
Abraham b^ Joseph : Father of Mordecai Jaffe
(' Lebushim "); a merchant and a rabbi nical scholar;
pupil of Abraham b&s Abigix)r; died 1564 (""Le-
bush ha-Or," p. 294).
Abraham b. Kalonjrmua of Lublin (K): Au
thor of ** Addcret Eiiyahu " (commeutaries and notes
on the Pentateuch; Frankfort-on-the-Oder, 1694).
He was a second cousin of Aaher Jacob Abraham
b. Aryeh Lob (the author of " Ha-Eshel "). He had
a son named Kalonymus.
Abraham b. Kalonymus b. Mordecai (K):
Brother of the lirst Hebrew printers in Lublin. Hc
had two son.s, Hirsch an<l Jacob.
Anselm Benjamin Jaffe : Died at Berlin 1813.
His wife was Heickc, daughter of Aaron b. Isaac Saul
of Fmnkforton-the-Oder, who pubUshed (1746),
in conjunction with his brother in-law Judah Beer,
the grcat -graud father of Giacomo Meyerbeer, a Pen
tateuch with commentaries. Anselm 's son was Saul
Asrlier of Berlin.
Aryeh Lob b. Joseph b. Abraham $al-
man^es : Father of Asher Jacob Abraham.
Aryeh Lob b. Mordecai: Son of the author of
the ^ Ixibu.shim " ; mentioned in preface to '* Yam
shel Shelomoh, Gittin " (Berlin, 1761).
Aaher Jacob Abraham b. Aryeh Lob ^al-
mankes : Author of " Ha Eshol," sermous (Lublin,
1674), and "Birkat Abraham," on Talmudic law.
®
©
^
H
'?
*/*
TtlX JSWI8H SNCYCLOPSDIA
0
Until ihß ftge of ten he studled Tklmud with bis
gmndfatber Joieph. During Uie Coasack uprisiog
(1648) hß fled to £gy pt, aod f rom Üiero went to Je-
rusalem. In 167t ho returoed to Lublin, where ho
bccanic rablii. He died at Lemberg 1681.
Ba^Jamin Wolf b. Judah ^almankes: Died
at LembtTg 1709. Ho left in inaDuscriptCpreserved
at Oxford) a worli eiititied ''EUmhagat hu Baylt,"*
CA reügious ethics, >vith a commentary ; it is pub>
llshedin ""Ma^^ebet Kodesk''(aee ^^Ma^^ebet l^fy
deah," L 68; Fuenn. '*Kene«et Yiarael." p. 178).
Banial Jaflb. 8ee Itzio, Daji ikl.
Barid Friedländar : Son-üi law of Daniel Itzig-
Jalfe.
David laflb: Father of Aryeh LOb Wallersteiu
of Hoischits.
Bavi4 b. 9abi Hiracdi aab«: Babbi at the
Klaus-Synagoge. Prague.
Bobroah : Dauglitcr of Phinelias JafTo of Kal-
Tariya; wifo of Tobiah of Kalvariya, a pupil of
£li]ah of Wilna ; llved in the eighteenlh aod nioe-
teeath centuries. ^
Klaaaar Jaflb : His signature is found io tl>o
pin^os of Berlin of 1742) (Landshutli, ** *Ammude ha-
*A.bodah/ p. 87).
KHaabarg/Mord^cai b. Joseph (1817-89), and
iiis son Jonathan (1850-08). See Jkw. Encyc. v.
111.
Eliaaftr Jaüb: Son of Abraham of Bohemia;
ived in the sixteenth Century.
Xliaaer (Lasar) JafRs: Physician; lived in tho
niiddie of the nhieteenth Century C^Ha-Maggid,"
1861. No. 89, p. 355).
Misaar b. AlftTandar Klainberg^ (Bausker) :
Rabbi at Wibia; went to AaMrieaand became rabbi
at Chicago, Hl.; died in New York city 1891.
Blieser (Lasar) b. Jacob Bieaser-Katxenel-
lenbo^n: Father of Gabriel Hicsser; son-in-law
of Raphael ha-Kohen, rabbi of Hamburg. He was
the author of **Zeker Jaddi^," with a Supplement»
^'Ma'alele Ish,"* containing sermons and a biogra«
phy of Kapliael ha-Kohen (Altena, 1805). He also
wrote, in German, '^Sendschreiben an Meine G^enos-
sen in Hamburg, oder eine Abhandlung über den
Israelitischen Kultus" (Altona. 1815). ilis ^Ma'a-
lele Ish ^ (p. IIb) traces the descent of bis fatberin-
law from Mordecai Jaffe.
Bliezer of Mantua : Son of Joseph of Prague
and unclc of Mordecai .Taffe ('*Lebiisliim ").
Eliezer (Lasar) b. Shalom Bosenthal : Born
at Brody 1768 : died at Bausk. Courland. 1840 (see
ROÖEKTHAL, ElIEZEK).
Elijah b. Abraham yalmankes : Rabbi at
Lublin, aod later at Leml)erg and Opatow ; died ut
the latter place in 1686 (** Kelilat Yofi," pp. 26, 38b).
Elgah b. Kalonymua: Author of ""Adderet
Rliyahu " (see Jew. Encyc. v. 131). According to
Joseph Cohen-?ede^L (Rabinowitz, "Ha-Meassef."
p. 134, St. Petersburg, 1902), he was the brother in-
Jaw of Solomon Zalman |JLalmanl|}:es. He had a son
named Kalonymus.
Elijah b. Shalom : Rabbi at Neustadt-Shervint
(VVladislawow); born between 1750 and 1775; died
about the middleofthcnincteenth Century ; a brother
of Eliezer (Lazar) Rosenthal (see Rosbnthal, £u-
JAH).
XaiMh Ximddl : Rabbi at Oltnka: sott of Mor-
decai U Joseph of Pluttgian; lived in the eighteenth
Century.
Baoch Zondel: Rabbi of Pultusk; son of
Jacob of LkiviDovi; died on the llth of Adar
(Sheni). 1891.
Xnoch Zundsl Jaflb (called also Zundel 9al-
fbn) : Granimariaa and authority on the Musoiah ;
son of Moaet b. Mcndecai b. Joseph Jaffe ; lived m
tho eighteenth Century.
l^hrafm b* Aiuron of Pragne (K): Brother of
Israel of Shkkiv (author of "^Oi Yisrael"); bom
about 1638, his fktber theo lieing at the age of
seventy (Waiden, **ähem ha-GedoUm hc -^adash,"
p. »6).
Bpst^boi, Aryah Lttb (E) : Rekitive of Israel b.
Aaron Jaffe(Saba)of ähklov (17th cent. ; see Fuenn,
^^Keneset Yisrael,** p. 694; Eliezer Kohn, ""^n'at
Soferim,''!). 6t b).
Bpstein, Jahiel Michael ha-Iieiri : Physician ;
died in 168S; soo of Abraham Epstein, rabbi of
Brest-Litovsk (d. 1617). He married Bella, the
daugliter of Mordecai Jaffe. His son-in-law was
Abraham b. Joseph Heilpriu, rabbi at Kauth, a de-
scendant of Elhanan b. Isaac, the tosatist. Rabbi
Joseph Lewinatein of Serock is a descendant of thia
family.
Frank JaiBb: Lived in London: translatedA.
Mapas' ''A^abat ^iyyon*' ioto English imder the
title ** Amnon, Princ« aud Peasant " (London. 1887).
His fatlier was Abraham Jaffe, ofLondob: hia
grandfatber. Mordecai Jaffo, of Meniel, Prussia.
Moses JalBiy a lawyer of New York city, is a
nephew of Abraham.
Erosimet: WifeofHayyim Jaffe; died at Prague
in 1665, at the age of seventy three (Hock, ""Die
FamUlen Prag's.'' p. 172).
Oixisbsrgi Xioais (see Jsw. Encyc. v. '671):
Related to the Jaffes on his mother*s side.
9ayyim b. Kalonjanns b. Mordecai (K):
Printer at Lublin.
Hirsch b. Abraham (b. Kalonymus b. Mor-
decai : K) : Bought the printing establishment of
his grandfather Kalonymus ( 1606X
Hirsch b. Bension Shles : Grandson of Sliab-
bethai Jaffe of Weksntr; author of "Te'ome^chiy-
yah," on the Halakah, and of "' SibatHullin,^ sayings
of rabbinical scholars (2d ed.. Warsaw, 1889).
Isaac b. Joseph Jaffe-Ashkenazi : Studied in
Padua under Judali b. P^liezer Minz, and scttled in
Italy, where he married into a Sephardic family.
His sons were' Samuel and Moses.
Isaac l^almankes of Lublin : Teacher of Moses
ha-Kohen of Metz (formerly of Narol); author of
"Biikat Tob"; lived in the seveuteenth Century.
His son was Meir, and bis grandson Mordecai (au
thor of " Tabnit ha-Bayit ").
Isaac b. Simon of Warka.
Israel (K) : Rabbi at Kopys, go vemment of Moghi-
lef ; had a Hebrew printing establishment at Kopys,
and published an eilition of the Talmud (1816-28).
H. R
Israel ben Aaron Jaffe (Saba) : Russian rabbi ;
born at Uman about 1640; died at Frankfort-on-
tlie-Oder after 1702. From childhood he was brought
up in the atmospherc of the Talmud. On attainin^
:%'
he
tili 17(
r to pui
'IJIg^ to (X>unt
J^nSe. who in
Jbt his corj
aad his
y to Üu
Itio n
%and|
Re n
00WQrk wi
mit rebuke
4 i|^«Mpo0ed i\
" .gipste **Tir
Pi*ttd."M>pe<
lÜ-SeferYI
IkiiAw. It
(ZM|a), F|
tBATHT
' It».
lAillb. Aaroi
^MJMftrjr. At
MHuUraotof
^^*^-g. Hun
_.^liii his i
l^MHiue; aut
ipoasa (Pres
wiHlasupple
W, A« Meisel
16ie;and
Ikraslb» J
is J|cw York
iMBtaryto
bevg, 1854-^7
aat^f Israel b.
pMiiceto''T
Ablaof ftiu
Zikkaron'').
Xnrael
of Mordecai
Israel b.
Zhagory; fa
fatber of Be
Israels brotl
ylm Sack of ^
Israel b.
Waksler):
lond ; bom it
zer (Lazar) R
moved to Ne
Jaoob: S
St. Petersboi
hüd," Feh.
Jaeob:
Ha]akot"(l
Naomi, dau
Jaoob b
(call
«»^
TfIX KBtUlH SlVCnrCLDPBDIA
a; 80iiof Mor*
1 the eigUtMBtk
iltuflk; Bon of
lltli of Ad4r
Zondel 9al-
Q the Muaorah;
Jaffa; U?ediii
K): BroUierof
Jisrael**); bom
at the age of
an he-Qadaah»''
ve of Israel b.
U. ; see Fuenn,
Kohn, «'«^ii'at
sri: Phjsician;
•stein, rabbi of
ied Bella, the
^n in-law was
it Kauth, a de-
i>8ati8t. Rabbi
ceadant of thia
transIatedA.
:Ii8h ander tbe
LoDdon, 1987).
f LondoD; liia
einel, Pmasia.
ork cUy, ia a
(liedatPrague
' (Hock, -Die
N'CYC. V. 671):
side.
Cordecai (K):
xnua b. Kor*
tablishinenfc of
Ison of Shab>
Te'ome ?ebiy-
uliin," sayings
V. 1889).
:i : Studicd in
and scttlcd in
lardic family.
acher of Moses
)l); author of
enth Century.
l)Cordecai(aU'
nent of Mogbi-
lent at Kopya,
id (1816-28).
H. R
Kiissian rabbi ;
I'Vankfort-OD-
•0 was brought
Oq attainhi^
■«a^
■vV<>-=*
ty Im became rabbi at 81iklQ?i wlier« h« r«-
tili ITOO. He tbcQ wanl to Frankfort on-
to publish his '^Or YisracP (17(»). which
conäklcrablc animoafty becauae it was al-
to couQteuance tho foUowers of 8habbeUiai
who in his youth had wilne«ed the aufler-
.i)d( hia corvligionists at the lianda qt Chioki.«
and hia associatw (1618), devotisd hlmaelf aa-
y to tlie study of the Cabala ia order to find
reason for the Prolongation ni tbe j^xile
ut "). and why Ood had permitted the outniges
,MS, He rebuked the lialä>ia, who deelnred that
work waa tlie real wofk of Ckid. fiapeoinlly
|b0ifebuke them f or thehr laek of itilenNit in the
^^of the Oabala ; and h wnk on thiaaccount that
;eom|K)oed the "^ Cr Tiarael.** Besidea thk work.
irrote ^'Tirent Yisroel/ cailcdalao «"Mili^ainot
appended to which are ^'Kiehahut Tob*"
^|^^i«il.''8efer Yisrael Zu^," iKHnüetical expoaitk>na of
ttl Law. It was published by hhi gmndson larael
tf
K^
f^.
Hb?
illie (Zuta). Frankfort on-dbe-Oder, 1774.
5^:^' iliiyoeaAPKT : FUeno, K4n4mi riarael, ^ aaA, Waiww. 1868.
^ K, *. B. Fr.
,^; JDmMlb. Aaron Jaffls (Eu^: K): Grandaon of
bnt) b. Aaron Jaffe (3aba); lirod in the eigbteenth
hmtntf. At the age of twentyttve he publiahed
Wioxtractof hia grandfather^a ''Tif'eret Yiarael"
Shabar/ yi. 92»).
herrnml DaTid b. Mordacai KargroliM-^Bkbla-
:a|S9«r-Jal& (called also David Sered) : Kabbi at
BiMsg, Hungary; descendant of Mordecai Jaffe,
on hia mother's side, of Liva b. Bezaleel of
[ue; autbor of **Mebolat ha-Mahanayira." re-
(Preaburg, 1859); ""Bar Tabor/ reaponaa,
, witit a Supplement in Qerman directed against Dr.
W* A. Meiael, Chief rabbi of Budapest (Preaburg,
'-■ -^^1): and ** ^azon la-Mo*ed,* on the calendar.
Xvaalb« Jedidiah (K): Cantor at Suwalki and
in liew York city ; author of ** Ishshe Yisrael»" com-
mentary to Mosea Isseries' *" Torat ha -Olah " (Königs-
berg. 1854>57) ; died in New York city 1888 ; descend-
antof Israel b. Aaron of Shklov <as is evident f roxn the
preiace to *" Torat ha-'Olah ") and not of Jedidiah b.
Abba of Bausk (as given by N. Sokolov in ^'Sefer
Zikkaron ").
larael Landau : Lived at Sadagora; descendant
of Mordecai Jaffe C* Lebushim ").
larael b. Zalkind b. laaac Jaffe: Lived at
Zhagory ; father-in-law of Dob Bär Rabbiner, the
father of Benash Zalkind Rabbiner of New York ;
Israelis brother Simon was the grandfatlier of Hay-
yim Sackof Zliaj^ory.
larael b. ^ebi Hirach Jaffe (called also larael
Wekaler) : Prominent merchant at Bausk. Cour-
hnd; bom in 18(X); died in 1870; son-in-law of EHe-
ler (Lazar) Rosenthal. His son Solomon Wolf re-
moved to New York city.
Jacob : Bon of Israel Jaffe of Shklov : rabbi at
St. Petersburg, where he died April 22. 1820 ('^ Vosk
hod." Feh, 1881, p. 41).
Jacob: Rabbi at Ludvinovi; author of "Gufe
HaUkot " (1822) ; son of Phinebas of Kai variya and of
Naomi» daughter of Samuel of Karlin and Antipoli.
Jacob b. Abraham b. Kalonymua b. Mor-
«aoai (calle<l also Jacob Kalmanl^a) : Livcnl in
tho seventeeuth Century. In 166$ he reeatabliahed
the Hebrew printing-press at Lublin, which had
been closed in 1648 on acoount of the Cossack uprl-
sing, and employed hia two aons, Joaeph and
Xalonymua (HCalman), aa assistauts.
Jaoob of Krink : Son of Enoch Zundel Halfen;
died at Krink 1780; left Tartoaa worka in manu-
scrfpt (See *" Da'at {[edoshim» " p. M).
JedkUalt >. Abrabam Adia Jaflb: Sducator;
lived at Bauak; died about l^itT; brother of Shab-
bethai Jaffe (Wekauer) ; grandfather of 8. Schaffer
of Baltimore, Md. (through lila daughter Taube).
Joel ben Samuel Jaflb. See SntKBs» Jacob. /
Joaaphk X Grandfather of Moidecai Jajpte ^ Lebu^X
shim ") ; lived in the>lt^th Century. /6^^ }
Joaeph b. Abraham yaltaaa^— (K): RabUn*
ical schoUr ; rabbi at vurioua plaoea in Poland and
Bohemia; died at Prague 1687 («"Oal Ed,'' No. 83).
Joaeph b. Kalonjrmua b. Xotrdecai (K):
Printer at Lublin in the seventeenth Century.
Joaepb b. Xordeoai b. Joaeph of Plungiaa !
President of the Lithuauian Council ; his signature
is attached to documenta cmanating from the Coun-
cil of Krozhe (177»). H. R.
Joaeph b. Xoaea Jafib : Rusaian rabbi ; bom in
Vllkomir, government of Wilna, 1846; died in Man-
chester, England, June 60, IWI, In 1874 he became
rabbi of Pokroi, government of Wilna, where he re-
mained nine yeara. In 1888 he became rabbi of
Salat y. govemmeot of Kovno, and in 1886 he suc-
>;eeded his father aa rabbi of Oaradi, in tbe same
government. In 1898 be wont to England as rabbi
of the Russian-Polish congregation at Manchester,
and retained the position until hia death. He waa
the author of **^Yo8ef Bi'ur" (Wilna. 1881), on
Canticles, and of an ethical work in verae, entitled
**Ha-Sekel we ha-Ye?er." He wrote also responaa
and sermons, which are still in manuscript.
BiBLiooRAPHT : ElHeoitadt, Dor Rabbanaw weSoferaWs l. 'V;
Wllna : Ahianaf, 5850, pp. 3tt-848.
H. R. P. Wl.
Joaeph Silveratrom : Son ol Jacob of Krink ;
soninlaw of Arush Mintz of Meseritz (Mezhi*
rechye).
Judah Lob b. Aaher Selige Margolioth :
Rabbi at Suchostav, Kapitschintze. Buzhaoov,
Lesla, Plotzk, and Frankfort-on-the-Oder (where he
died 1811). He was a descendant of Mordecai Jaffe
and of Moses Mat, author of "" Matsch Mosheh " (see
"Vorbau Reshit," Frankfort-on-the-Oder. 1778)
His sons wero Aaher Selig Margolioth (rabbi
at Pruzhany) and Ephraim (Joseph Cohen ^edek,
"Shem u-She'erit," p. 72).
Judah Lob Jafib of Halberatadt : Member of
the Jewish Community at Berlin about the middle
of the eighteenth Century (sec Landshuth, *^ 'Am-
mude ha-'Abodah," pp. 28, 87, 40).
Judah liöb yalmanl^ea : District rabbi of Eid
litz in the seventeenth Century ; son of ^bi Hirsch
£[almankes, dayyan of Cracow.
Judah Lob b. Shabbethai Jaffo : Rabbi atCher-
nigov; iiis signatureis attached to ta^lj^anotof 1818.
^alman b. Joaeph b. Xalonymua : Died at
Jerusalem in 1598 (13th of Shebat). Hia brothera
were Jehiel and Moses, tho father of Kalonymus.
H. R.
V« ,
i
ts
Vi
■'•j
»i.*
( ,'
i
ii^li
';
ras nwjsB vsctouattMk
M
®
SAloiijmuslM& Mordeomi J«ffe : Poliah Print-
er; died mi Lublin 1008. About ISM he fouoded
a Flebrew printing-prcss at Lubliu, and publUhod
at bis flrst work Uie PcDtateucb, wbich was fol-
lowed in 1559 by an cdition of the Talmud. In 1502
Kalonymua ben Mordecai left Lublin, on account of
an outbreakof cboiera, and settled in BistrowitE,
wbere, in tbat year, he published Lsaac Abravaner»
^Zeba^ Fnab.'' He later returned to Lublin, and
oontinued in buaineas there until bi« death.
BiBUOoaATBT: 8teiBacbDeld«r, Cai, Boda,ttiL 91B; E. fkied-
bcnr« QeatiL dMT H$bräiMhen TypograpHU in L^tMin^ ^8.
j. B. Fb.
Xakmyinua b. Xoaea JaA i Died at PragtM in
1656.
Xim yiddiah ; £>ayyan of KrotosdiiB; au-
thor of "* Sefer Ma'amar j^addisliin 'al Qoshen Mlsli-
pat "^ (Prague, 1766) ; son of Kim ^ddisb Jaffe of Plla
and fathcr-in-law of Naljkman b. Alexander of Pila.
Kreael: Wife of Ozer Joffe; died at Prague
1618 (Hock. «Die Familien Prag's/ p. 172).
Lewinstein, Joaeph : ^abbi at Serock. govem-
ment of Waraaw, Poland ; descendant of Mordecai
Jaffe ("Lebusliim"). See Lkwinstein, Jo8£PH.
Kaskilaiaon, Naphtali. See Maskileison.
H. R
Xaz JmMz Qerraan pharmacologiat ; bom at
QrQnberg, SÜesia, July 25. 1841. He studied medi-
eine at the University of Berlin (M.D. 1862). and
was from 1865 to 1872 assistant at the univenity
hospital at Königsberg, wbere he became privat-
doeent (1867) and assistant professor (1872) of med-
ical chemiatry ; in 1873 he was elected professor of
pharmacology by tlie university. In 1880 he was
appointed member of tbe German sanitary commis-
sion C^Qeaundheitsamt") and receiyed tbe title of
"* Geheime Medizinalrat. " Among his writings may
be mentioned: ** lieber den Niederschlag Welchen
Pikriosfture im Normalen Harn Erzeugt, ** 1886;
** Yorkommen des Urethan im Alkoholischen Extrakt
des Normalen Harns." 1890; "Zur Kenntniss der
Durch Phenylhydrazin Fällbaren Hambestand-
theile," 18»7; ** Ueber das Verhältniss des Furfurols
im Thierischen Organismus," 1900.
Bibliogeafht: Hlrscb, liioQraphiachea Lexikon.
B. F. T. H.
Mordecai Hirsch : Rabbi at Kalvariya ; son of
Jacob of Lidvinovi.
Mordecai Jaffe : Codifier of rabbinical law ;
born iu Prague about 1530 ; died at Posen Mareb 7,
1612. His fatber, Abraliam b. Joseph, was a pupil
of Abrahak BEN Abiodor. Moscs Isscrles aud
Soloraon Luria w^ere Mordecai Jaffe's teachers in
rubbinics, while Mattithiah b. Bolomon Delacrut
was bis teacher in Cabala. Jaffe studied also pbilos-
ophy, astronomy, and mathematics. He was head
of a yeahibah in Prague until 1561, when, by order
of the emperor Ferdinand, the Jews were expelled
from Bohemia. Jaffe then went to Venice and
studied asti onomy (1561-71). In 1572 he was elected
rabbi of Qrodno; in 1588, rabbi of Lublin, wbere be
became one of tbe leaders of tbe Council of Four
Lands. Later Jaffe accepted tbe rabbinate of Kre-
menetz. In 1592 he was called as rabbi to Prague;
from 1599 until bis death be occupied the i>osition
of Chief rabbi of Posen.
lUe ''Lebuiib^ ia tke achJeTement witb wbich
Jafla't name is principally asaociated, and ho is best
known aa tbe ""ba^ai ba-Lebushim "*
Th« C* tbe autbor of the ' Lebuabim ' "). It
'< Lebiiah.'' ia a rabbtnical codc, arranged in the or<
der adopted in tbe furim and tbe 8b ul-
\ftai 'Aruk» and divided intu flve parte. The titles of
tbe work aud ita Tarioila parts werederived by Mor-
decai, withaUutSöb to kli own name, from Esther viii.
10. The raMoa advano^ by Jaffe for tbe oompiia-
tion of the woH( waikii^eaire to give a digeet of tbe
lateat dedsioba and mliihagim, mainly thoail of Oer-
man and Polisb autborities aud inciudlog tboee of bis
leacbera, in ordor tosborten the oourse In his yesbi-
bah (introductioa). Tbe a ppeaianoe of Joieph Garo 's
** Bei Yosef ^ appended to tbe Turim waa halkd witb
joy aaa great event in mbbinical drclea. Eren Jaffe
thougbt, at tbe time, tbat tbia work was fixial. The
**Bet Yosef," bowever, was too scientific and toIu-
minous for tbe general use of an ordinary rabbi. Jaffe
was on tbe point of Publishing bis work, wben Caro
anticipated bim witb tbe SbulJ^au *Aruk, to wbich
Isseries later addcd annotations and tbe minbagim
prevailing In Germany, Poland, aod Russia. Tbc
two extremes presented by the co^^ouaneaa of tbe
** Bet Tosef " and tbe brerity of the Shui^^an 'Aruk
left many diasatisfled, and Jaffe accordingly contin-
ued bis work on bis own linea» avoiding botli tbe
exuberant, argumentative style and tbe too tersc
and legal nianner of Caro. Anotber ad van tage pos-
sesaed by tbe "^Lebush" was tbat It included parts
of the Turim omitted by Caro, and tbe latest min-
bagim ooUected by lsaac Tymau. The ** Lebusb,"
while its autbor was alive, enjoyed groit popularity ;
but after bis death Caro's code gradually superseded
it, not only in the Orient but also in Europe, for
tbe reason tbat the rabbis were obliged to consult
tbe "^Bet Yosef" for thesources, while the laymau
was content witb tbe sborter Sbull^an *ArukL
Nevertbeleas, for scholars who study tbe spirit of
tbe Law, tbe *" Lebusbim ^ are a valuable contribu-
tion to balakic literature. As Jaffe
Hl« rigbtly observes, tbe Sbul^an * Anik is
Method. ^ ^a table well prepared witb all kinds
of refreabments, but it lacks tbe salt
of reasoning." Jaffe seasoned bis work witb tbe
^'saU of reasoning'^ by giving logical explanations
at tbe begiuning of almost every section.
In treating ritual legal matters from a cabalistic
Standpoint, Jaffe is au exception among tbe codi-
fiers. Even Caro, in Safed, the seat of Cabala,
rcfrained from infusing Cabala into his code.
Jaffe's mcthod was to a cortain extent an Innova-
tion, and tended to draw together the Talmudists
and cabalista, otherwise in danger of an open
breach.
In his ** Lebusb Tekelet," § 36, Jaffe treats tbe
form of tbe Script alpbabet cabalistically. In addi-
tion to the " boly and true science " of Cabala, Jaffe
was well versed in the secular sciences of his time.
In § 94, by means of a map, ho indicated the site of
Jerusalem, and directcd tbe worsliipers of his own
country to face tbe Temple, to tbe east, "a degree
soutbward.^ In §§ 427-428 (written in 1579) be
givesa minute, scientific explanation of the calen-
dar, witb tables and illusti-ations. Tbat be was
K'mt^
Jaffe qnote«
•ti^ Btrictlf]
ttblalafoir,
THB JBWIÖH ENCYCLOPEDIA
J««»
with which
imi bo ifl best
<i-Lebushiin "^
ishim"»). It
geil inthoor-
und the Shul-
The litles of
i?ed hy Mor-
iiEatherviil.
the com pi la-
digest of tlie
tho8e of Oer-
; tbose of bis
in bis yeabi-
osepb Caro's
3 hailod with
Even Jaüe
^^^^^^H
id final The
ic aud volu-
mbbi. Jalle
:, Tvben Caro
ik, to wbich
le minbagim
tussia. Tbe
!iiie8S of tbc
ul^n * Aruk
ugly eontin-
ng botb tbe
\e too terac
van tage pos-
: lud cd parUi
latest min-
' •^Lebusb,'»
popularity ;
' superseded
Europe, for
l to consult
tbe layman
Aruk.
tbe spirit of
le contribu-
As Jaffe
lan *Anik is
•a^H
th all kinds
c'ks tbe Salt
k with tbe
xplanatioDs
•
a cabalistic
^^E"'
g the codi-
*^^^^K1*
of Cabala,
bis co<ie.
an innova-
Talmudists
f an opeD
' treats the
^B
In addi-
ibala, Jüffe
'f bis time.
l tbe Site of
^^^^^£
of bis own
. "adegree
i'M^'
a 1579) he
jnV
tbe calen-
tat he was
iJS
»«i)Pi>«i««ipi«ii III« I iKiMmxii
<»»
iNfith tbe Ruseian fanguagc is evident from
^^X^busii Bu* wc^Argainan," g 129.
**L«biish Hur," corrcsponding to Ora^i Ijiay-
part ü« begins witb § 1^, on "^ Subbutb rules.'*
i
P
MD
P
SD
TD
M'sxm "vf PoDO «vom ^miwkH
o '""i'H^V irjBijisiwp pn trjif 1^ rotm tif jfMi
,.5rrnr3flriD»nJOVTW wypo'TK niftVi nore
fit jiö«9 »rtÄW aita'i^r" muia
' ocipii TcAt jnDis j^antc {fn
Wt nai^ vma ?n*avn pfi fhin^f
oiiMP»iny y«n *wrat »g> nrpm
Mf •T(jyiipKaJWT?wipiin>WB.
Vi<^ alt 5ic3^ owuwi^ft ww nrna
pio'i. iiAvn no WKH WTVa jw^ni^i
inD'ravmt inrw unv *m iryi
mnft' inKnÄromaiTiiw *am 710
rnto nüpo nxan iiiotBra'V^no.
1^ moi mpte js^Ä WoiWÄOi
n
no
n TD
nb
niighty, in tbe deliverance from Egypt, and in tbe
revelation of tJie Torab oa Sinai. Tberefore it it to
be presumed ttiat in one wiio strictty observes tbe
Sabiuitli tiic worsliip of idols is merely a formality.
r •ononViromumo
6i.
r^
tipTiio^linöKiJiöWinviiDTn .iT^
•wert WM fe« *Two r^iiBnnti*YiM '
w r 'iionia jnTTjra üow pwi wa pp fT? •vnp
VWTTf pTTiif'aw nj pifinww p^
in ii^w^|W"tcMLiip^Tö'Wi*naiböfapi!>'
vwa 1*30 iJpna fii 'laa f^ piw aliW p^i c^^
' inSO 3(«Qf Alwl OivOI llCWVpn TT TT)pV
mean V avam33TVö**v*or''' ▼'
ai-gm W«i na«iV3 3TvVt3fanj^p«nff Viani
'O^pi o*afti ttoxi anj^ frjn pi aTTnnvQ^nooi
t| ■■tswnaipor aryan^3^»Vp^o rntary laiaig
wn Vi 0^3» ^jW wih Vs yaw ov *Ä p ««#
.V . iaTvpJH'/WW
rwfeijoi finita VüiVnnDVi rfn ^Q
jnaiß-i P TW pt laxowAo pi
1^ f IC :? nft mc^ii nnp pp jnsirto 1
pinw *an» rn 0*31 'a"w -wn SojA
- 1« piiwArtaiö n^ r*"^^"»**
Paoe frosi the First Editioü of Mordkcai Jaffk's "Lebcshim,*' Li'blin, 1.j»ü.
(Protn Üu Sulxb«rg«r coli«ctloa In th* Jawlah Throlof^ical S«minary of America, N«w York.)
'•>l;
•/A
«fiflequotes tbe Talmud freely and explains, " Wbo-
<W i^riotly observes tbe Sabbath, bis worship of
wli It forgiven," as follows: Sabbath is based on
the belief in tbe creation of tbe world by tbc Al-
an involuntary act due entirely to tbe pressure of
circumstances. Perbaps Jaffe intended tbis for tbe
Maranos.
In liis "Lebusb * Äderet," corresponding to Yoreb
*i
J-ri
»1
?!''
h. .^,
THK JEWISH ENCTCLOFEDU
60
Iiib«rml
l>»*mli» Jmffe follows ihe restrictions of bis teaclu^r
TgMriwi> AS opposed to Oaro, bis reason for doing so
belBg ** Uie lack of knowledge of physical science in
our Ume.^ la a caae in wbicb the upper jaw of
an aoimal liaa been removed (by accident or design).
Caro is incliucd to pronounce it kasber, but is rc-
loctant to do so because Maimonidcs decided otber-
wlw (^ 83). Jafle, however, says tbat autboritative
pliyaiciaas cx>Dcur in tbe rabbinical opiuioa tbat the
abaasoa of the upper jaw is certain to result in the
dmXk of tbe anioial from tuberculosia, and tbat there-
fora it caQ not be slaughtered as kasber meat (ib,),
Regmrding wine of Qentiles, Jaffe, like Isseries, is
somewlMkt lax. Caro probibits "^ honey wine ^ (mead)
nuide by a Mobammedan ; Jaffe permits it (gg 12^
IW^ The principal reason for tbe ezisting probibi*
tiotk is tiat wine ü intoxicating and promotes com-
panionabip, causing an intimacy that is
apt to lead to intermarriage between
Jews and Gentiles. But at tbe pres-
ent time, wben business witb tbe Gkn-
tile is gener^y opened witb an intro-
du«tory libation, it would be impossible to expand
or enfoitx tbe rule. Besides, Jews are now socially
too much separated from tbe Gen tile to fear assimi-
latkm. Heuce tbere is no neoessity to expand the
prohibHion to include any otber intoxicating bev-
erag« than wine, wbiefa was tbe original Gezekah ;
and tliis can not be permitted in tbe absence of an
aulhorHatiTe synod («6.)-
. In regard to ioaas and intereet, Jaffe considered a
Kanito as an Israeliten and significantly said tbat
''the Karaites aro in a measure uoder duress, being
wrongly brougbt iip from infancy todiacard tberab-
binicsi traditions " (§ 159). He was very strict against
usury, and would not allow any pretext or evasion,
as the eril is contagious; ** permit an opening of tbe
sixe of a pinbole. and it will eularge from day today
untilitbeeomes as wide as tbe entrance of tbe Tem-
ple corridor " (§ 160). In tbe next paragrapb he at-
tacks an alleged ruUng by Rasbi to tbe c£fect tbat tbe
Prohibition against interest can be avoided by an in-
termediary between debtor and crcditor. Caro, in
*'Bet Toaef," does not besitate to say tbat an un-
scnipulousscribe inserted tberuling, and "* bung bim-
se! f on a tall tree ^ (tbat is, a recognized autbority) by
attributing it to Rasbi. JaiTe is of tbe same opinion,
and criticizes bis teacber, Isseries, for adding tbis
ruling to the Shulhan 'Aruk; be can not compre-
bend bow bis "boly moutb" could bave uttered
sucb a tbing. as tbere is not the sligbtest excuse or
basis for the subterfuge, which makes tbe probibi -
tion of usury a mockery and a laughing-stock in
tbe eyes of the common people. He gocs on to
tbreaten: "If I ever get into power I will order tbe
obl item tion of tliat para|;;rapli from tbe books^ (ib,).
Tbe** Lebusb Bu? we-Argamao,** corresponding
to Eben ba-'£zer, contains rules, regulations, and
forma for tbe writ of divorce. In connection witb
tbis appears an interesting alphabetical list of names,
male and female, witb their spellings, appended to
§12».
Tbe "Lebusb *Ir Shusban," corresponding to
Hoaben Miabpa^. is devoted to civil laws. Speak-
ing, in tbe tirst section, of judgcs and judgment, be
says: **Judgment isoneof the fundamental princi-
ples of creation; as tbe Miabnab says, ' Tbe tripie
basis of tbe world is trutb, judgmeot, and peace ' "
(Abot i. 18). Tbe maxim "The law of tbe govern-
ment is law ** is fully treated in g 861^, and deflned
democratically by tbe Statement tbat **only tbat
government is legitimatc in wbicb the king's seal of
autbority is voluntarily acknowiedged by bis sub-
jecta; otherwisebe is not their kiug. but a robber
gathering imposts by foroe, wbose edicts bave no
legal valiiA."
Jaffe'a olher works are: "^Lebush Orab/ a com-
mentary Ott Ra^l to tbe Peututeuch <Prague, 1603);
**Lebu8h Siml^di,'* sermons (iu raanuscript); and
** Lebush Or Ye^arot/ coiisisting of tbree independ-
ent treatises: (1) *" Lebush YelMtrah," on Recanati;
(2) ""Lebuah Eder ha-Ye^," on tbe Jewisb calen-
dar, following Maimonides; (8) ** Lebusb Pinnat
Ye^arot," on Mabnonidea' ''Moreh'* (Lublin, 1594).
He also annotated tbe Talmud, and bis notes were
first publiabed at Vienna in 1880.
Jaife's opinion was sougbt on raany questions of
law, and bis i^esponsa were bigbly valued.
Lublin was one of tbe great fair-towns and com-
mercial centera of Poland, and thousands of Jews
from neighboring countries attended its fairs. Dis-
putes growhig out of their transactiona tbere re-
quired adjudication by au autbority
Authori^ of mor« Umd local Standing, and Mor-
at I«ublin decai Jaffe, who had already estab-
Fair. liahed a reputation in Litbuania a»
rabbi of Grodno, was chosen as judgf^
Tbe reputation be had won dkl much also to in-
crease and extend bis influence bi tbe Council ok
FouR Lands; and even after bis return to Prague
he was recognize4 iU its principal Icader (D. Gans,
''^mah Dawid,^ p. 46a, Frankfort-on-tbe-Main,
16Ütö; see alsa Harkavy in Hebr. transl. by Rabino-
witx of Grfttz, "Gesch." vol. vii. [''Qadasbim we-
gsm Yeshanim," p. 18}).
His last responsum, ref erring to a conditional di-
vorce, is printed in the collection of R. MeTr of
Lublin (No. 125). Jaffe dictated tbis opinion from
his death-bed two days before be died. In it be said :
''I am now lying on my bed, aubject to tbe judg-
ment of tbe King of Kings, hoping that He will
heal and eure me of my illness.*' His signaturc was
so faint tbat be directed bis secretaries to autbenti-
cate it (ib.).
Jaffe had five children. two sons and tbreo daugb-
ters: Perez Jaffe (d. 1647; see D. Kaufmann in Nis-
senbaum's " Le-B^orot ba-Yehudim be-Lublin." War-
saw, 18W); Aryeb Lob; Walka. the wife of U.
Samuel Wahl ; Bella, tbe wife of Jebicl Michael ha-
Levi-Epstein, son of Abraham Epstein, rabbi of
Brest; and a tbird daugbter, tbe wife of Benjamin
Wolf GQnzburg, rabbi of Mayence.
BiBLioaiupiiY : Graetz, Hit^. iv. 645; Perled. Gesch. der Ju-
den in Prtucn, In MnnctUschrift, xlU. 4IÄ-4I6; Horodetzki,
Rabbi Mordecai Jage^ in Ha-Eshiuü, iü. «»-90. iv. I91-1tfi
H. u. J. D. E.
Mordecai Jaffe: Rabbi at Zelve in tho eigbt-
eenth Century; descendant of Abraham Alwrl (the
grand.Hon of tbe autbor of the " Lebushim ";• His
signature occurs in conne<*.tion witb tbe last meeting
of the Council of Litbuania.
Mordecai (Marcus) Jaflb of Berlin : Rabbi at
Schwerin until 1770; born in Bohemia: died 1812.
:f^--
m
M\
-öijpit
•^w
t«
SiUliEOac
^TabDit
ioilpoetr
^he^er,
4^ttt!on,
translat
lColui,ent
JOkrokoa
iChaeider,
«I iMac
teniced tr
Chodooai
of Joe] 1^
Jtlfe-Sing
tntttoees«
z
tttVBiBna
lütter (]
<IMaiF]
I '•<.<'■•■ ■
t*
ao
THK JEWWIt BNeY( U)PEDU
JtA
TUetripto
id pütoe**
le gOTcm-
ad detood
odIj thai
ij^'s Mft] Of
y lii»gab*
it a robber
s liHve no
;ue. 1608);
"ipt); aad
iodepeml*
RecaaAti;
^h Pitmait
lin, 1594).
lotes were
lestions of
#
. and eom-
s of Jcws
iini. Dis-
. tlicn* re-
autlAOi'itj
and -Mor
\dy e9tab>
Iniania as
lus jiidge.
ilao to iu*
»UNCIL or
to Prague
(D. Gans»
the-Main,
y Rabino-
ishim* we-
itional di*
{. Melr of
nioil from
it he Said:
the judg-
t He will
aturc was
autbenti-
vc daugh-
m in Nis-
in."War-
ife of R.
ichael ka-
rabbi of
Benjamin
eh. der Ju.
fiorodetikl,
IV. I91-m
D. K
ho eigbi-
V^berl (tbe
i";. Hl8
t meeting
lUbbi at
iied 1812.
r
I %
> 2
^r
iooiTQipondenoe wHli Mows Mcndelssolm la pre-
'^Üpirved iE **Bikkurc ha-Ittim" (iv. 18Ö, 219, 888).
Qu was the falber of JoMph JaM (1705-1841).
Hb grandsoii Danial Joaeph Jaflb (1810-74) was
tbe falber of Sir Otto Jaff§.
Motdmctd JafE^ of Brodj : Rabbi at OorocfaoT,
grvverQiUcnt of Volbynia; died 18$8; corre»ponded
vtth Eliezer b. Aryeh Lob of Pilz (1788, 180|).
Ifeordecai Jailb « Mgygoliea - 8cJhlaaiwg<(r of
Vianna: 8on-inlaw of R. Rapbael of Wilna; died
iul754. ''Torat ba-lgCena^ot ** (p. 45, Atnsterdam,
17^7) cootains two letters w ritten to bim about 1729
from Padua by tbe pbydcian Jekuthiel b. L5b of
Mordecai Gimpel Jaflb : Rabbi at Bttzhatiy ;
4hä at Jelmd (colony), near Petab Ti^wab, Biles-
tioe, in 1893. He was act<
iVelnfurthcring the Zion-
iit colonization movement
l^ong the Jews of Rus-
ä% hls articles on which
fobjeet appearcd in ** Ha-
Ldbanon."
Vordecai b. Joseph
af Fltmyian : Descend-
ant of Mordecai Jalfo
(•'Lebushim''); bom In
1T21 ; went wfth bis father
trom Posen to Plungian.
At the age of twelve he
was captured by soldiers
of tlie army of the Poliah
Confederation and taken
to Wilkoviski, where he
y9$M ransomed by the
wealthy Enoch Zundel
(son-in-law of Tobiah b.
Joseph Solomon Qasid-
Bacharacli) for 1.200 ^tin-
pes." Hc married Enoch
25ttnders daughter. In
1756 bc was appointed
ntbbi at Keidany.
Xordecai b. Meir of
2emoscz: Authorof
**Tabnit baBayit," eth-
ical poetry (Frankfort-on-
tbe-Oder, 1746). Another
edition, with a German
translation by Maier
Kohn, entitled "* Abrissdes
Mikrokosmos," appeared in Vienna, 1858 (Stein-
schneider, "* Hebr. Bibl. " i. 96). He was tbe grandson
of Isaac KalmanljLes of Lublin. His mother be-
longed to the family of R. Lob b. Jacob Temer-
leih.
Xordecai b. Moses of Prague: Rabbi at
Orodno and later at Cracow : married tbe daughter
of Joel Singer of Oacow, and took the name of
Jtife-Singer; president of the yeshibah at Cracow
in siiccession to Moses Storch. Died 1568.
Xoritz Bosenthal: Prominent mercbant and
eommunal worker ; son of Hirsch and grandson of
fSKezer (Lazar) Rosenthal; bom at Bausk in 1818;
died at FHedrichstadt July 29, 1896.
Itoses Jafl^ of Berlin : His signature appears
Arms Ol 8ii' Otto Jaffd.
inadocumeat of 1748 (S4*e LaudsliiUli, *"Ajnmude
Im'Abodab," p. 37).
Hosss JTsAi of Pinsk : Pupil of MeTr of Lublin
(Responsa, pp. 86, 87) ; lived in the carly part of the
siiteentb Century.
Moses b. Xlieser Jakffb : Born in Poland ; re*
moved to Italy, where> at the end of tlie flfteenth
Century, he was prominent as a rabbi ; me ntioned in
the **Bhalaheiet ha-lj^abbalali ** manuscript at 8t
FeUürsburg (soe Wieners Supplement to ""Da'at
UMoshlm,'' p. 48). In printed editiont of ^Shal-
shelet lia-jg^abbalah ^ he isdescribed as '' of Bologna»**
not "of Poloßia."
Msses b. XUeasr Jafib: Rabbi at Chaoow;
S^randfather of Joel Birkes ; died 1520.
ben Issachar: Authorof **P6ne Me»^
sheh," sermons (Lublin,
1681).
Moses b. Mordeoai
(b. Joseph): Rabbi at
WUkoviski in the eight-
eenth Century. His sig-
nature appears in some
tal^kanot in the pinkes of
Wilkoviski. His son was
Zundel ^alfon, the
granunarian. H. R.
Sir Otto JafM: Lord
Mayor of Belfast ; born in
Hamburg 1846; the third
son of Daniel Joseph JafTe,
and a descendant of Mor-
decai JaiTe. He was edu-
cated in Belfast, Ham-
burg, and Switzerland.
After carr}Mng on business
in New York from 1865 to
1877, on the retirement of
his brotbers he became
Chief director of tbe Bel-
fast firm. He had acquired
considerable experience in
navigation concems, and
in 1894 placed himself at
the head of the successfui
agitation for the reporting
and destruetion of dere-
licts in the North Atlantic
Ocean. Sir Otto is Presi-
dent of the Belfast Hebrew
Congregation, a justice of
the peace for the city of Belfast, and a member of
the Harbor Board. He is also consul in Belfast for
Germany. He was elected lord mayor of the city
in 1899 and again in 1904, and was knighted in
March, 1900.
BiBMOGRAPRT : JeiT. Chrrm. Jan. 27, 1806, and Ifarcb 2, 1900;
Who'8 IV ho, London, 19(JB.
j. G. L.
Philipp JafM : German historian and philolo-
gist; born at Schwersenz, province of Posen, Ger-
many, Feh. 17, 1819; committed suicide at Witten-
berg April 8, 1870. After graduating from tbe
gymnasiumat Posen in 1888 he went to Berlin, entcr-
ing a banking-house. Two years later he abandoned
commercial life and studied at Berlin University
ct^
£)
• *i
'■Mi
k'.i
riasmwtsmmscYcuiPBatx
iii.(*i.i.
» M>
«l»H>l» -
{Phh, lUi^ 9et%n y«an l«ter tppetired bis grMt
work« "* RigMift PMdtloum Uonuuiorum ab OondHa
BeclüBia ad ABBam p. Oh. d. IM.*" containiog 11,000
paiM^ doeuaiciiUi, Berlin. 1851 (9d et), by Löweo-
feld« Kulten bruDüor, aiid Ewald» L^ipsic. 1885-1^).
TMa work made lihn weil known, l>ut ho had atill
Iv^ara a Uvalttiödd; Im tberetom agaia eatiereU tbe
uiriviiirf^, Oiia Ume as a atodaat of modiolne, at Bar-
litt ^ad litsr «II vVteadav OnMiuaUng aa li.D. Drom
Jtonültt 1898, be eogagod Iti practite in thafe el^
for« ye«F^ and tüaii becama oaa af tlic aditora4>f th«
**MidOttme&ta Oenanania) HlatoHc«/^ This posItion be
raitgiifd ia 1868, hiscblef work hav1ni< been vols^xU.«
Ji«i<f, ivH., xvitt., xix., and xx. of tbo ** Scriptorea.*
In 1$88 JaM%iaappototad aaiHitaut profasaor of
bMbry at Bei^yn Uoiverrity, wliera lie lectnrod on
Li^ paleagraiMiy and Roman and medioval chro-
nofogy. in 1868 Ue becamo a Christian. During
Uüo kfttyear of hia lifo ha 8uffca><i from dülirium
peraecatiouifl. ■ * ■
Mii wrote, in addition y> tho Above-mentioncd
worka, *" Qescb des Deutaeben Roiches Untor Lothar
dsmtiadisea,'* Berlin, 1848; **^0«ach. des Deutachao
Baiehet Untor Koniad IIL" Haoover, 1840; and
^'BiWotiieca Rarum Germnnksarum/' iö, 1864-7L
Jaif4 fartiiermero eoBaborated witb Wattenbaoh In
edithig Uio ^ ücelcaiie MatropolHana Colonieoaia
Codietss.^ whioh Was publiahed (Barlin» 1871^ by
WaUaabnch afler Jaff6'8 daath.
Bi«t'(o«»iuriir: AV0* Z>eta#«dk# RUmrc^iM: Mtimn Kmi>^
a F. T. H.
Babinowita, itaphaal Na^< : Great grandson
ol Simon Jalfe of Zhagory. 8^.»o acparatc bk>g-
Baphael b. Jakuthiel ha-Xoban : Rabbi at
Hamburg 1721^-l8eO. See separat biography.
Samuol : Bonof Enoch Zundel of Kalvanya^son-
in-luw of Ezekiel of Serhei, the gmndMO of £UJah
of Wilna.
flamuel ^yjim : Rabbi at Mcaeiitz (Mezhi-
recUye); aonof Enoch Ziiodel of Rrink.
Bamiial b. Zaaac JTaflb : Autlior of ** Ycfeh
To'ar, " Seo separate biograpby ,
Shabbatbai b. Abraham Jaflb: Rabbi at
Wcksna. His ^'h&skamah" ap(H)tin) in tbe Talmud
of Slavuta (1814 and 1816).
Sirkes, Joel: 8on of tbe dau^irlitor of Moses
Jaffc.
Solomon (Zalman) b. Jacob : Tontinued the
printing business ut Lublin after \\\v death of his
fathcr in 1662; married Sarah. dau.cht<'r of his uncle
Kalonvmus. H. R.
Theodor Julius Jaffii: Oeriunn actor; born
at Berlin Aug. 17, 1823; died at Dn^sdou April 11,
IS9S. In 1844 he appeared as an tHH»ra-8inger in
Troppau, Austriau Silesia, and Uion in LQl>eck,
Halle. Magdeburg, and Cologne. In 1S47 heaban-
donedopera and becanie an actor. He rtilod encrnge-
ments in Bremen (1847-49), Weimar (1840-03), Bi-es-
lau (1858-56), and in Brunswick. In 1864 he went
to Dresden as successor to Dawijun». and was the
leading actor of the royal theater therc for thirty
ycars. In 1894 he retired witb the boaorary degree
of Professor. He took every opportunlty to visit
the leading Oerman tbeaters of Kun>iM!.
Jaff4'a repcrlolre includea: Anthan der Weise,
liiehard IIL, Skylock, Jago, AVa/it jl/w^r, Philipp Jl.[
Carioi, Ihttuffe, Mephiätapftslfs, etc.
srstnKHuraT: Metterw Konver^atioW'Lexikon: Klsenbenr.^
Diov, Lex, *•
«- F. T. n.
Tohiah b. Xordacai (b. Joaaph of Plungiaa) :
Rabbi al^ur (1765-49) apd lat<?r in TykoUin.
VaPpa: Daughter of Mordecai Jaffe C*Lebu-
ahim"); wifeof Saniuel Wahl (aooordlng to Horo-
detxlrf. in ^^Ila-Eabkol.»' vol vi!i.>.
9abi Kiraoh Jallb : RuaaiaD matbematkiaQ and
writer; born at Amnastirahchixna, near Mstislavl,
govanunwit of Moghilef, Juae 17, 1858. He xq^
cc'ived tlia uaoal Talmudio ^0itk>a and earty
ahowad extraordinary matihematical talent. Hit
father would not allow bim to enter a public sdbool«
acd, not baving the opportunity to study roathemat-
ics from books, Jaffe began to solve algebraic prob-,
lema according to rulea of bin own dlacoTcry. In*
1878 his father presentcd hini with Hayyim Selig
81onimaky's works as well as with other mathcmat-
ieal works in Hebrew. In 1877 Jaffe published in.
**Ha-?eflrah " (Nb. 24) his flrst matliematical articlc,
and ainoe tbat tlme he baa contrihnted many mathe-
matksal and Tahnudic articles to tbat periodical and to
•*Ha-Arif.'' In 1881 Jtffe went to Moacow, whei^^.
ha exhibited hia calculatingvmachine, which won-
hha honorary mention by tbe adminiatration of the .
exhibttion. At the same time hs publiahed in Rua-
alan hia mathematical treatise *K Graficheskomu
Vypqwtndeniyn Dugi Okruzhnosti" (in "Matma«
ticheaW Listok,»» 1881-82. Noa. 7-9). Early in Üie
last decade of tue nineteenth Century Jaffe settied
in Wataaw. In addition to his contributions to
Hebrew periodlcals he has contributed notea to Rab-
binowitz's Hebrew transUition of Orfttz's "Gesch.
der Juden " (Sokolov, **Sofer Zikkaron," p. 51, War-
saw, 1889).
^bi Hirsch Saba (K): Marrfed Tilla, daughter
of Liva ben Bezaleel of Prau^ue (IÖ12-1609).
9«mah b. Jaoob of Wilna : Married a graud-
daqghtcr of Mordecai Jaffe ("Lebushim "); father
of Abraham Abele, rabbi at Vilkomir; Benjamin
of Vilkomir was the sonof the latter and father of
Ij^emah of Prehn, the father of Aaron Prehner
(died at Wilna 1837).
JemaljL Schön: Son of \J)b RallaX (R. Hirsch
Nacheies ?), wjio was a descendant of Mordecai
Jaffe ("Lebushim"; "'Ir Wilna/' p. 61, note 3);
fatherof Solomon Zebi Hirsch, rabbi at Wilna, whose
son was R. Eliezer Elijah Deiches (died at Wilna
1842).
The following also are regarded as amoug tbe de-
scendants of Mordecai Jalfe ("Lebuslum") or of his
uncle:
Aaron b. Nathan Na^' of Trebovla(18th o^nt.: lee
Jkw. Encyc. 1. 19). Abraham i^ayyim Kosenber» (of
NewYorIc oliv: sp^^Rosknuer«). Abraham (nihhi at .Uto-
mir; author of "Mtehnat Abraham"). Adolph Hübsch
(see separate article). Isaac Wolf Alschwang'er (rabbi
at St. Petersbur», Ruwia, 1878-96). Dob Bar (IHth oenL;
rabbi at Utyan : son of Hayyim b. Jacob of Karelltsch ; dlsclple
of Hayyim of Volozhln ; left many work» in manuscrtpt : see
Waiden, "Shem ba^Jedollm he-Hadash," 1., No. 46; Jaooh'a
faÜier also wa« called "Hayyim,'' and Monlec^al (fimpel Jaffe
of «uzhany waa the son of Dob Bär). Dob Bar Jaffe (rabbi at
Wirzen [<rovemment of Kovno] and Salatv). Eliezer Klein-
bar» (ofBaiisk; d. New York city IHöl). EUJah Rasroler
4 •■'V.^
Vo^l
-VV"
»ttie
Hos
'y
)ifel
Ig
lidhig 1
■ f.-
.^^..ÜBttttstha^
:5l|»'i%ittitUj
AhmlianiJ^
WH^ showii
Utnaelf. li
ftfler leavbi
talla. HU
% rieb Jew I
M family a
BMoued
from
Bsaditfl.
lifother, th€
ICftny detl
(Dczayon.''
Bsrach Ma^
tlie relation
father, to ^
After bis U
yoirth, to L
Jaheritanoe
tbat
Itme. for he
"^histü was t:
t. "!*;
y<.r
rne jicwisH B5CT0LOPSIUA
d^ Weite,
Philipp Jl^
F. t. H.
?lungiaxi) :
/kotiin.
.ffe ("I^bu-
lg tQ lloro-
riaticlaa and
ir Mstisluvl,
) and early
talcnt. His
iblic school.
V muthem&t-
ebraic prob-
^ovcry. »In
lyyim HeHg
r lyathcmat-'^
)ubH8lie<l in
.tical articie,
iiany matlie-
odicalandto
<cow, where
whkh Avon
ationof the
ihed in Rus-
aficheskomu
in *^Matma-
GarljT in tlie
[äffe settled
ributioDS to
lotefto Rab-
z's "GJescb.
' p. 51, War-
la, daughter
i09).
i'd a graud-
in"); father
Benjamin
nd fnth(T of
)zi Prelmer
s^ (R. Hirscii
'f ^[ordecai
♦51. note 8);
Vilnii, wliose
«'(1 at Wilna
noug the tle-
i") üiüf bis
nsth ceni.: tee
osenberc (of
(nihbi at Jlto-
ph Hübsch
anffer (rabbl
ir (18tb Cent.;
iitsch; dlaclple
anusriipi ; see
'). 46; Jarob's
if (iitnpfl Jaffe
Jaffe < nihhl at
liezer Klein-
jah Ra^oler
ilffiS
atUNMlt
r«IKallth ; d. IBSO; »m rrumktn, *" TDle<l(it KllyaHiu** p. 4).
XiökaTy famUjr (acvonltnflr to S. Uarkaf y« In "'^Por Y*-
"iharim,** p. il, Nfw York. \w.i: \hh Ahrahain Harliavr of st.
pMU^tiburirduuitu ii ) . Hirach KaUaher (Iiavl4 Tebelf Rtrat,
tn"Tt»liMlot \i\>lw s<Ut*Hi." p. U: d««*«mdi^ from 9obl Mlrw!h
itaUu n<it iHiUi tlie aiithor of the '"I^ebuabiitt*'). Joahua
R. llwMiOlial b. Dob Bar JaÜb (b. WtrsQu« j90TerDm»ot üt
l$46; lt. New York rity 1890; rabUat Plunglaa, NoT«
HiiMS, Wint«a I8H3-a», «ad New Tork rity 1H91-»:
'Otf Mutieü Jaflto uf New York). XcöTr of Xriimaxi«ta
iS^m Tobeto EfmU in '^Tatodoi Anuht^Bbcai,** p.)M, not»
dtnnenOant of ^ebi Hirml) 8a)w, DOt of llordec«! JafftL
J^ail^ (1Mb fem : rabbi at Hamburf ; atitbor of
'^>'|Nt Hföoabeni/* commenuuiea to Ittble aad Yumud. RrolD»
Mlita, MM ; '' Teshuboi.** vol. i., Hainbiuv, 1832 ; reitpcuiMu uith
ilarl«! of M. M. Jaffe, Leipfeie. laoe). Mordacai JCi-
b. ManahaiD Jaffa. Bajptoaal (nibU ol Pürier ; au«
Ol **0r hi.Y€«liai1m*'; d. 17«l). 9«aben Jaif« (of
I). Samnel (ntbi4 at By«tai|ok; aatlior of "Siffde
;lMüi\'' Wüna, 1844). Shalomb.^iharXasaalaohii (rabbi
illlbniiito, Canada ; b. at Yaoiscliek IMl). Shalorn Hlhanan
jk Simon Jaffa (rabbl at New York; b. Wobotnlk, goT«ni-
SmiI of Wlina, 1A58; autbor of '*Perl Eibel,*' oa Yebamot,
Wna.lSn': *'TeflIlat Sbelomob/* ^. 10» : 'Sbo>l Kf>-Ia-
jrttU^ nfiponsa, etc., JerusaIenu^l8V5; ^8ta^ SbekHOob/'' (b.
IIH). ipabi Lebush (aee Fuana« "' Ipnrab Ne^emanab«''* p.
BlBU0<3aiFHY : Elaenntadt-Wlener, Da'al IS^edfmhim, p. M., it.
Paterübunr. 1H97; Josepa Koban-^edek« In Ho- Jjiom, p. (Sl
8i PeterabuD;« 1807.
H. R
JAGXX, AHTtAHAM BEST BCAKAKIAH
DXX OAIilOOHI : Italian catcchist, pliilosopber,
and cabalist; bom at Mooselice; lived succeasively
at Luzzara, Venico, Ferrara, and Sassuolo, in tbie
sixteenth and seventeenth centurica. Bartolocd
(^^ Bibliotheca Macrna Rabbinica." i. 26), followed
by Do Rossi ("Dizionario," i. 160), Wolf C*Bibl.
Hebr.'» 1., No. 78), and FQret ("Bibl Jud." il. 10),
«rroneously identified Abraham Jagel with the
Christian censor Camlllo Jagel, declaring that Abra*
ham Jagtd embraced Cbristianity and changed hia
name to ** Camillo Jagel. " The untenability öf thiB
identificfltion bas been proved by luter acholars,
incliiding Hananiah Co<^n ^Saggio di Eloquenza
Ebrea,'' p. 25, Florencc, 1827). Cot^n's cliief argu-
ment ia that many books dated aa early as 1611 bear
the «ignature of "Inquisitor Camillo Jagel," wbilc
Abraliam Jagel was known in 1615 as a pious Jew,
as is shown by the following adventurc related by
hlmself. In 1615 he was captured by bandits soon
after leavinj; Luzzara, betwecn Reggio and Guas-
talla. His tmveliDg conipauion, Itaphael Modeua,
a rieh Jew of Sassuolo, to whose house Jagel acted
family adviser, was captured with bim. Jagel
was sent back by the bandits to Mo-
deua's fumily for a ransom ; the sum
being too high, the rabbisand iuflueo-
tial Jews of Modcna came to his aid,
and, supported by the duke and his
brotber, the cardinal, obtaiued Modena's liberty.
Many details of Jagel's life are given in his " Ge
Qizzayon," thetirst part of whiob was published by
Baruch Mani (Alexandria, 1880). It purports to be
the relatiou of a dream in which he saw his deceased
father, to whom he uarruted the events of bis life.
After Ins father's death he went, an inexperieDco<i
youth, to Lu/zara. where he became involved in an
inheritance trial, and was thrown into prison. It
»eems that he was imprisoned for a considerable
time, for he wrote there one of his important works.
Jagel was the author of the following works: '^Le-
Beacued
from
Bandit«.
]^ii\^ Tob,* • catacklnn (Vcnioe. 1587); "«Moshia*
Hosim,"^» treatlso o» curing the past by prayer and
fasting (Venice, 1587; thia vrork ia extant in nmnu-
Mcript nndar die titks *'()ta\i Hayylm"; see Neu-
bauer, " C<^1. Bodi. Ilebr. M88.* i«o. 2^0. 1) ; •* Eshet
^ayil, " oa ilia virtuc» of a vrife and her duties
toward lier Ituabaml (Vottice^ UWi* ''Bei Ya'ar lia-
I^'Imqou * (aöe beloir) } "* Be\*r Sboba% " Oü the aecular
scicnce«! '^I^ Megadtai,*' not' extant. but mon
tioned bty Jaf el in anotber worlL
It is evltiinit tbat Jiqfol endbtYored to make hl»
"* LekaU T^b " coafonn to tba calecliiams then ustil
by tka Roman elcrgy ; Hk« tbe bitter, ho pointed oiift'
sevea ""^rcBnal ftus* <rtlr^ "mfU süi other ftna
thatana'*iyi>lQd by Qod^^'aad fcMir ains thattbem«
selves^cry irat fo^▼eIi9eallOB.^? MTith the Roman
clergy, be treati of tbe itm^i MHtUB of faith, bope.
and charity, and deflnea faitb bi tbe Christian senaa
Du the otber band, be deTialos mucb from tbc
Obristian catcchismt by onütting tbe Decalogiti^,
lest tbe iieretics say that the Torah ia ouly the Dcc>
alogue (comp. Ber. ISia). laaiab HoRowrrz, Jagel*»
contempomry, quotesin his "^ Shcne Lu^ot ha*Berit "
(sectioQ ^'Gate of LettQi«,*'r9. lYl^Da k>ng passage
from tbe *^ LtUM^ Tob, " treating of love toward ose 's
neigfabor. Tliis work bas been tranalated into Latin
by Ludwig Vril (London» 1679), Carpzov (Ijclpsic,
16B7), Cklhelius (Prankforton tbe-Oder. 1691), Her-
mann Tan der Hardt(H^matAdt, 170iX
His and Bnxtorf (UDpublisbed). AJndieo*
OateebiffBu GermaB tmnalatSon was made by
Jacob b. Mattithiab Treves (Amster-
dam, 1658), and wa9 followed by three Qerman
traD8iations~-one by Bock (Leipaic, 1694), one from
Van der Hardt's Latm translation (Jeanitz, 1728)>
and one by Karl Anton (Brunswick, 1756).
'*■ Bet Ya'ar ha-Lebanon,^ in four parts, discusses
Cabala, metapbysics, and natura) history . The thir-
tietli etutpter of the second part was pnblished by
Reggio in his " Iggerot Yaahar ^ (Yienna, 1884).
BiBLiooRAPHT : Della TOrra, In Arth. Itr. xxly. 570; Fuenn«
Keneaet Yimnael, r>. 2P; rtkm, BOjL JutL 11. 10 et mq.: Mor»
tarn, Indiee, pp. ia-2ti ; D. Oppenbelm, In Hetrr. BUtl. vlL 19-
M; Reinrto, In Bikhure ha^'Ittim, Ix. 13-14; StelnachnHder,
In Hebr. Bibl. xxl. 7»-7tt; Wem, Cat, B*KiL cols. OM-^Sft;
Nuybaiim, Abraham JaotV« KcUechismiu Lekach-tob,
Berlin, 1808.
B. M. DEh.
JAOEL, OAMALLEL BEN HANANIAH,
OF MONSEX.ICE: Italian scholar; lived at Fer-
nira, later at Parma, in the seventeenth Century.
He fillcd the position of chief rabbi or head of the
Tal inudical schools of the pro vince of Parma. Jagel
was the author of "Sifte Henanira," a commeutary
OQ ^Perek 6hirah," published at Mantua in 1661
togcthcr with "* Mesapperim Tehillot," acommentary
on that poem by his father. A responsum of Jagel's
is inserted in the " Be'er *Eshe|^ " of Shabbethai Beer
of Jerusalem.
BiBLiooRAPHT : Nepl-Ghlroodi, Tttied'tt rved^We Yinrael, p. Tf ;
»teinscbneider, Cat, Bod!. col. 9Q8; Mortanu Indict, p. 29.
K. I. Br.
Judajo-German term denoting the
anuiversaryof a death, commemorated by mourning
and by reciting the Ifaddish. The custom of com-
memorating the deatli of the beloved and honored is
ofancient originIseeHAZKARATNESHAMOT). In tbe
^$
'j
i '
■ V
^■•:
< .M
K;.
7^'"?"'^
OFPTJo'i^ ^9^0^ZlH-h^
%vi^ einem jüdifc^en :Be6en De^ ootigen ^a^r^unDerti^.
®ie C>5cfdiidnvlöifjeii)c{)aft befaßt jicf) icfaimtlid) nid}t nur mit boii ©reiiini'^=
tatfad)on mit) öcni ©ci[t iljrcr Qeit, mit bcr i>oIföfcclc inib bcn ül)crpei)önlid)oii
5bcen unb il)rov 2)tinainif folDic bcn fonftigcn lebcnbitjon SJfomentcn unb toten
2^ingcn, bic [ic ju bcn Urfad^cn bcr ©c)d)cliiiiffc 3ä[)lt, fonbcrn ^nin crl)cblid)cn
2cil and) mit bcr Grforfd^nng bcr G i n3cU>crjönIid)fcitcn, bic bic Xrügcr nnt»
ürponcntcn bcr l^iftorifdjcn SJorgtiniic iiuircn.
vsn glcid)cr ^Jöcije pflegt [ie aber and), mcnn fie groficvc 3<^it^bid)nitte jn--
famincnfaficnb ]d)ilbern lüiQ, ein seine bcr an bicfcn ^»Ibfdinitten gcbörigcn
^^crjoncn mit il)rcn ileben^formcn nnb 2lnfdf)annngen ^n crfürjd)cn, nm bnrd) bic
iNcraügcmcincrniig bcr fo erlangten ^lenntniio Die i>olfvmaf)c, bic bod) nnr bic
Summe bcr cin5clnen SnbiöiDucn ift, mit ibrer 3^it fnlturge!d)id)tlid) 3U crfafjen.
%o\\ ät)nlid)cn Grmägungen mar bic ,,(^efeUfd)aft für iübifd^c i5<^niilien=
fon'dning" an^niegangcn, al§ fie Den aScrfaffer erfudite, eine ibm genau bcfannte
jiibifd)c ^|>er)önlid)feit aw^:^ einer oubcutjd)cn Stabt bcv> vorigen SabrI)unbertC"'
eingcbcnb 3u jd^ilbcrnM. ßi^^ follte baburd) auio 'bem beionbern (Sinselfafle, alfo
gemiiiermat^cn auf inbuftiuem 3i'cgc, ein C^^jamtbilD bcv Damaligen iübifdKii
X!ebenö gemonnen merben, um bei bcr ^etrad)tung biejc^^ 23ilDev bic gcfd)i[bertc
3cit uneber lebenbig mcrbcn 3U laffen. 3ugleid) aber follten, im 3njammcnl)ang
bamit, cin3clne Sr^^^g^H ber iübi)d)cn Ja m i lien f 0 r f d)u n g in ä3eiipielen
geftreift trerben.
5nir biefe Süppelaufgabe gab cc-» natürlich anc^ nod) ucrjd)iebcnc anbere
©riinbe.
f8djon 9Ncfe(d^c faßte ja, bofe Subon für allc§ immer mehrere ©rünbe Ratten: 3u^
näcf)ft, mell [ic iibcrOnupt loiiijd) bcnfciuV 5!}icnfd)en jeien; bann aDor, unil fie tJcrmutUd)
türdjteti?n, baf^ man if)ncn jonft nid)t nl^^^t.)
Gincr biefer ferneren öriinbc für bav gemäl)lte ^bcnui mar, baf, in ber
biefigen gelehrten ÖcfcUfd)aft fonft iiicift cinfc^lägige ^^^roblemc in ftreng miffcn^
fdiaftlid}cr 'Ji'eife bcbanbelt unb babci b^ufig bic ä^eVbältniffe ber ^suben au^^ meit
entfernten öegenbcn bcr Grbe unb auv Itingft vergangenen xsabrbunbertcn erörtert
Uicrbcn'). Tav mag mobl ba^u angeregt baben, 3ur yibmed)]lung firf) awA) einmal
ebne bav ^tüftaeug ber gcicbrten Jorfd)nng, obnc uorberigcc^ 35>äl3cn t)on Jvi-iliantcn
unD oI)ne cingcf)enbe§ ©tuDium Dcrgilbtcr Urfunben mit einem Wlaubenjogcnoffen
,?n befaffen, bcr un§ räumlid) unb 3eitlicb \\[\\)n ftebt.
S^ic IHuoUHibl cinc-o jüld^en Wlaubcn^^gcnoffen fonnte nid)t ano prüminenten
^crfönlicbfeitcn getroffen merbcn, ba c^o bei il)nen fici^ Dod) mcift um geiftig ober
feelifd) fomplisicrtc einmalige Grfd)cinungen banbelt, mäbrcnb mir für imfere
gmecfc einen bcr Dielen Scanner bc'o Snrdifdinitto bramficn, bic in ibrer 6ic|amt=
^eit bie mcl)r ober minbcr b 0 m 0 g c n c breite 2?Jengc bcv i^olfcci bilben.
0 "Die fofiicnbe l>arftelliuu] i]ibt bie 5?ortiäiK micbiT, bio bcr ^crfnijcr am 12. 9}^nr.^
19^0 in 3^crlin in ber „ök'j. f. jiib. Aain.^^-or[d)."*nnb — in ,v X. flcänbcrter JVaffunn — am
28. '5(prir 19:J0 in ^^roglan im ,/iU^rein f. jiib. 0)eirf)id)to n. Öiteratnr" C{t\)a\{^\\ fjat.
-) ®^ fei (jierlHM nnr an t^nx febr ncIo()rtcn 'JSortraii üon 8cmin*ar^D5<?r(eI'rer Dr. War
©olbe über \>a<o „Aamilienlebcn ber fpanifd)cn ^snben üor i^rer 3^ertreiDnn(] i. ^ 1402" er*
innert (f. „vo^itteifumjen ber (5k?f. f. jiib. Jvam.^?i;'prfd)." V., "^x. \, ^ft 17, ü. ?J?är.s 1929).
234
\
bei
Set )old) e.nradKit mmi)m finb ja üud^ Spvaifjc unb \->ant)eli. mdir alö
cnfeiiS unb 3Bo en., jo bafj bic 58ovflänoc in i{)rcrn rMinon. flarcc i mb Am'
cieiuan d;tc" ^^f^m aIÜKmeincnJübiid)ca gan.ilici.foifd^inn anh i^f .
,-.4,„fc'^ ii'^,/^S',^r?.^i a^ovaufiet^ung, baf; luiv unter „^ami l ici, f o r-
ÄodrätO^^ ""^ '"" ""^ ''''^'' '"* ''" '^"^^«^•^•'^l^^tl'ldKv yeben'v'l.irb
wr,?l". '^^'^'^'^*p. '>" m ^ici- Oüinefüljit, unb nl-ö älfüDen boju Simon
Miontljal au-., i>olcn IjcrauSgciiriffen iDcrben: i>Jirf)t oruilcidi, fonbent aewöc
iiKMl er mein ©robatcr lixir, ba id) bei bei Toiftcüumi fcincv k'b bf ,d n
b«v _^tubunu tüter «iid)er anneiüiefen bin, fonbern aul eiaena svn iV
ic^opren permaci, b,e in fold,en gällen in.n.er nod) Die äULerläiiift S iibe
. on bcr 4..auptmd)e aber fiel bie SabI auf ibn, lueil er eben in oi e . ° ei
.^.e^ungei, al§ bcr It^puS bes ban.al.gen oftbeutid^cn CsuDcn betrad)te u röe .
fann 2)cnn er ift Ijier.nic^t a(. .crcnnelte '%m^ au§ dn^v a^ u öac^t o
^cit ^crau^iie)din.tten,jünDern bilbet in tnlturfleid)id,tlid,cr itejie bunq öcn 3{in
emer ä.eml.d, cilc.d)n.aijinen_ Mette feiner jübifdien ä)mbi.rcier/Die man in ünc
öefamtl)eit immer nod) am fid^erften
n
9
... er
= , ,.,,.• ■ ' . - ^•■i''>-''i'it, lueuii man ein einzelne'-'« Wlil■^ her-
augniinmt e. aufjerl.d, abtaftet unb innerlid) anaintifd, su erqd nbn, m1nd,t'
. . ^J.f 2ioi:)tclIung fcinec. Senfcn. nnb nübknv, feiner -^citadunuX-nbiVuift
|emei^öeU.oI,n ,c.ten oU baber, „avs „ro toto, bic i!ebenc-ä>,^k- m en e , oS=
unb 3c tgcnoffen d).Iber.,, »OK- ja iberijaupt faft jebe ^iiograp^.e nupli itl in
>^eitb, b cntbalt. Bugleidi aber foll bie 3d)ilbcruna a(v ^>/e fpicl für ein
üebencbilb bleuen, mie c^5 in ^-a m i I , e n dir o n i f e n\ui]milioDeri. if
Simon Sn-ontbal mar ftufang oeo Tsafjrcv 170S in i'iffa in bcr i^roi-in^ i^ofen
b m bamahgen rubpreuf;en, geboren, tr ift tinbe l8!)i' in ber Stab ^ofcn in
mrolgc cincv ^ttaganralty, in ungebeugter föri>crlid)cr unb geiftiqer ^cben^fraft
gefunb uub rartig, unb Kmc Stimninng, ba er oon feinen Sdm.erAcn neiSat
^^^^^^tr''^ ''^''\ ""' ^"^"f*^" ^^^' crfreniriil'^ ül? 'u ,1
rsit bcn f)5 Zsahun fciueo ^ebeuv bat er al^;; Untertan fünf mcu|;,fd)e .s-Serrfd)er
- ^^^' •^l^^'nne iinb bre. .Uaucr - an fid, i>orüber^>ebcn fcDcn. "
xm" W^^ V."' u' -'r'^'' "[' ■ '''^■'■^"' '^'■'•'''•^'" ^'^'^"^1^' '" 'i'^''t^'" '<N-"-"^"" anveinanber»
'' 'L: °"'-' H^'^'neltL- iid) in feinem .sfopfc in fur^n- au'ammeuM-änqiing batjin ab,
micf) ^ohm Vl'l"i';'" ^s" ^■•'i/;."^':"""i"-^'>lf>'iton", 2nvm 1S1:(, J. Seite 1. SBqr. Mcrju
bafj bcr 3iNcrf)fcl in Der 'Jtiifciiuinbcrfolgc bcr ^crrjrfjcr nid)t oI)ne U^eitcrcy amf}
einen Üdiffticij bcDeute:
(ir hatte cc> erlebt, line, nadibein bie A\\iitrej|enUnrtüf)aft griebruf) 'EiU
l^elnbo IL bell Staat ^'ii^'^^^'nijv beio C^rofeen l)crnnteriieiuirtfdiajtet I}atte, 3' i* i ^*ö =
rid) Sill)elin III. Me )lnn*UHiltnnLi luieber orbncte nnb bie i^anern befreite,
bann aber iNreui;en in Dav lUuiliiif Der napoleonifd)en Mriege ftiirste; luie tHuauf
in ben ^^reilieit^friciien — alv alle alle riefen, nnb frfUiejjlid) and) ber Si'6n\(\ fani,
— Die freie fiirftlidie Wciinilt beo A^errfdierv mit beni 33hite bev ä^olfev UMeberl)cr=
(ir UHir (irlobniv»3entie, mie iiN i Ib e 1 ni I., burd) Die ein;)iiiartig I)oI)e 2taatv=
fnnft 'i^ivnuirifv, £fterreid) heiienionifdi überiuanD nnb ^^nni fiegreidien bentidien
3{eidv:niriinDcr UMirDe, niiD mie isrenfien-S'entfdilanb ^nr biniiften iiiirtfd}aftlidien
unD fnltnrellcn iMilte nnb cilcin^)enDen politifdien llWiditüeUnnii golaniite.
;Hbcr er erlebte andi, luie in Den folgenben W 1(\c\^\\ bie l)ä]3lid)en ontritinen
ber hödiiien Stellen iidi geiien ben ftcrben^MinniDen M a i f e r 5 r i e b r i d) ridneten,
unD une idiliefUid) Haifcr 'IG il heim II. ^^n Xbron beftieii nnb ^q\\ bemiihrten
,M^an?,(er Dev ^l{cidic> fortüinifte, nm felb[t 3n regieren nnD nn^ fo „l)errlid)en
3eitcn entgcgen3nfii[)ren". —
'Jlnc> ben fo gewonnenen Grfal)rnngen l)erano l)atte fidi bei ibm bie ermähnte
äUeinnng über ben problematifdum SBcrt jebc§ ^errfdiermedifel^ gebilDet. (Sr
glanbte, baran^ andi bie Sdilnf^,folgernng yelien yi biirfen, Daf] eine briiifenb
enipfnnbene politifd)e ©egenu^art fid) naditriiglidh oft alv bcffer ermcife, inenn man
fic Der frül)er erielinten ^nfnnft uergleidienD gegeniiberucUte:
?(Ic> ber 11)01) iierftürbene ,s^ofprebiger t^Dolf Stiuf er bie l^on i()m CS'nDe ber
187()er ^solircn entfaefite Iieberifdie iVnuegnng gegen bie ^snben yi ftänDig ju-
nehnienben Erfolgen [teigerte, nnD einige Ferren, im ©efpräd) über Die beiorgnic''=
erregenben SJorgiinge, il)re .?3offnnngen anf ben ,sU'onprin^en J^riebrid) Jöilbelnu
ben ipäteren Maifer ^yrieDridi, rid)teten, ber alä meitbliifenDer nornrteil^freier
SJuinn galt, üeduiev Simon .slrontI)al fic bal)er mit ben ©orten: „Ißlan loll nie
mn einen nenen "iPieled) (einen nenen Äönigj beten. 2cnn ben gegenUnirtigen
i5errfd)er fennt man. Ob aber fein 3?ad)folger, menn er nid}t mehr alo Sfronprin^
um bie (^)nnft beo ä?olfec> ^u Inerben braudit, fonbern felbft auf bem Xbrone fit5t,
bcffere S^^iteu herbeifii()rt, meiv, nienmuD."
(Die familiäre nm(]ang?^(prarfK* Simon ^rontfjalö n>ar, mic ba§ "Sott ,,9}?eIorf)" ^cint, ber
3cit [einer 3"nt^n^i«0re entiprcri)enb, mit Ocln-nifcfKU 3l^orten burd)[et5t. 95?o (eine ^liivipriicfio
(il^r ^ier .zitiert iwiivoii, Jollen fie, uhmiu aud) fiuiuietiou, bod) diif;erlid) (teie ins .s>od)beutjd)e
übertraijeii u>iebcriicgc(KMi locrben.) —
\s\\\ ^saln*e ISS') fiat Simon ,^rontI)aI mit ber ^^JieDerfrfu'ift feiner ^'ami =
li en ftaninitafel begonnen*).
^n feiner frühen ^ngenb hatten feine 'Jingehörigen felbftuerftanblid) andi ihm
Hon feiner inbireften c^erfnnft tum Sani Ti'ahl, bem fagenhaften (lMntag§=
*) Dov JvamiIienucr,VMrf)iri-j befill^et fid) in einem Snmmellkmb ,,S i m o n ^\ r o n t b a \",
bcr ber CHi'[. f. jüb. ,^am.^Aond). al^ i?eif)iial>e für ibr ^^lrd)iü überlaffeii loerben joll, mo Setter»
cffcntcn bann in il)n ©iufirf)t ncfjmen tonnen.
236
I
fönio öoii ^^ülen, ci;jär)(t 3,1 bciiVii i'lbföimi.liiirtcii jicf) ja Die luciftcH bcutfcficii
^S'T '"5!'l"-. S?'r'^''" ^''"ntoIIu.Hi jcinci- tfa.itilici.Iiitc Vit er <üicr iun";." Si"
iBaiit» IV.) u. a/).
5>üv^ '^^^rscidiuiv Siiiion iiiüiithalv botiiimt i\il,cr orft mit ^cllI X\'II \n\n-.
fim.Dci-t ü-»V Öic altere ;]eit I)at er i\ibei öie :'liuiabeii bcr .-soDrev^aDleii iiberall
bort imtedalieii iuo i.e .„d,t eiim-aubfrei feftunteUen luare.,: Teini u. e n Ä
bi. tiaGuiujeii ber ^ateii rriiber bioiiHMlei. uoii ben rMiitDriften auf Den (v.rob=
iHuimi 11* luul) ben. lub.uiien Malci.ber m. ioi.Dera ai.c^ i>ätereii tiriiinernimei
.nbb.viiie.ien, ol.ne lebe i'h.cMbe i-o., :sal,rc<-:.al,len, nur n ;'l..fi.iipf, ", v-
beutta.ne orrei,tl.d,e tre.ci...iie. 2o :,. i^., u.e,.n ^eicnu ,fr: „tir un./b . . ^oi re
niu) ber aronen .oaniierviiot cieboren." CtVr loei.n e- l)eirf ^.e mub mm
"sabre nor bem iirof;en >in-ai.D." '' " ^^ ''' "
-,.s.;f ?"-'"'\"".*^ tfainilienli.te be(iin..t ferner mit einer ;]eit, in ber ev bei ben
^^ nüd) n.dn nberafi reite Js-an.,lie..namen «ab. 2elb.-t u. erben Ieiblirf)e. f eb n
Äront^al, Iw. tner „M a Im u c>", einer „yiffa" nnb einer „Wöi" 5 ?
£h-r"' u^*; ,f ""^"'^^'^/'-f^iü^^; '.nin,,te fid, bi. y. ir,rer 5.k'rr,eirütunq ..adi il,rem
^itcr ilall.nann' _^ürf, mbrten oucf) irfuM, lieber bie -Sübne au^ ibrer
lÜi'e ;;»b''). '" "" ""' ^^'""''" "'''^'''" "'• ^^'^''^^" ^•^' St^n...!;hn-el b;-r
,,„., ^''Vl"5'*^'rerkaiiicnc>u>erfife[ crflab fitfi bei ben. Sobi.e beo oben benannten
I.fun. WotK ber „äiUilf tSaro" [)icf;. (irft befien beibc Söfm bi^^ a, bi
^iHirnan.en „3,.non" u.,D „^^aer" bi^rten, im.rben lun. ber pa3*e..V börb
i;,tril/'?."' r'"'" ]' " " ' '^ " b 0 r I i rf) e n 5-am.Iien..on,en a. , ,cn ^i
lef9S.nn,'l';iVö1\TäV'^"'^ '" ^''^"'^''' '^^^" Gcfd,lberte., kt inrlan.,;;!
vsr)r JJater SBoIf (Saro in Üiffa lebte n.ir biv 17!)!). Seine SBitiue ^{abel
DU beratet r)a te, itarb ebcnrollö fd,on lucnifle Mm md) ber Weburt be-N einunen
^olvKi au~i b.eter 'MMten Gbe, ber ben tarnen (Merfo.. yei.i fiibrtV
,-rr* '""."'''" -'^^^-'•'^■"""'"■'"^''■'^■^'''^'"'^^ biö ',nr WedciiUHirt UKMteroerfülat fo
a yn.m1„t an, ,o.e mel Witniieber ber jii..neren Generation oieb i il, J
c.aene nr,pn.,,cil.d,e ,lan.,l,e bineinnebe.ratet baben, nnb -.nHir, ob,.e bafj f S
bon ctUHVö lunrrten. Da fic feine Stammtafeln ibror Aomilie befaf;en.
<tJ„f.f,'V''-'^\'."?''^"i'-''''V- ^'-'""'"'''i'H'v, „(.^'lu-nrini. üOai. ü. b. 3n)oi,,€ b. gfacTifoinmcii b
3JaO&i 9.linc Stabciioneuboneii jii >i!.ibun". 3krliii. liKjO. .-»uuiumiiaii o.
237
5^011 Maümaiiii='21Ii(um Ö)öi^-3B o.I f f i$.axo jtamm<;it in i^rabcr iliitio hie 3a"Hlicii iQatt
Strontl^al ml^ 9iiiitm SlioiitOal mit tvcffeii biet itintvcru ab: btim eitabtrat 'JSüIf iU-ontlH,
jciuem ^i^iubci* (^ujtau MronU;a( uiib jcincr ödjUKjtcr 'Jlmalic, üciTljiilicfjt mit 8clig iieüi in
Xrcöbeii:
SBoif Miuiitl^nl uiib jeiuc öiattiu ^4>auliiie, Iod)toi bi'ö 9tübtratv ^ü|cf öcilbioiiu
in öii/jcu, hattiMi iod)y Sliiibov: JHid^arb, bor (\ans jmuj jtiub; 3^^^/ (Gattin uoii Saiiitätovat
Dr. XHnioIb^ifia; '^.ianbii; 05nttiii imu Okl)cimrnt Dr. ^'copolb ik*rl; \Hvtl)iir Hrüii'tl>iil, boii
'^HU-faifor bii'je*5 '^liiriiH^Cvi; 8aiiität6rat Dr. ilarl Mroiitljal uiib llKarlOa, C^uttin bc«?> iJufti^ratiJ
^sojef ilJiaiilH'imi'v.
(^iiftai) Mioiitl)al iiiib (eine (Gattin !\)uuii\ ijobortMie Mantoromifi, Inittcn <^iwi
SHnber: vranitöt-^rat Dr. '4>anl .strontlial nnb lUnna, in ci|tcv Cfhc C^-attin Dou iKcd)ti3nnuiaIt
3o[cf ^a\](i, in ämeitcu (S'^c non C^niti.U'at Dr. ^^illjolm 9\otl)i\
l)aul)toniuKMi üon Manmann^fööt^Q) o r f on ^'oui fini"^ 3imon '^ornliaib i.Vui; ^l'^iaj
l'oüi; Toriv, uovohcIid)tc l^oljdiionor; 3^nni), ücrcI)cIid)to iVcnftaM; l'ina, uvrolKliditc Mcrrnmnn
nnb iluibol, muchelidjic Vcminiün.
'^>ou MaUnninn ftannnt ferner bic J>amiIio ^'cil> Malnniv^OHiU Slalninc>'i!ad)niann=Mahnnv,
ÜitMnat. Üin 3ol)n ihmi '^öilhelm 'Keniat nnb feiner 0>aiiin Ci(\a, iicb. .stalinuv, \UMnrid)
iKeniaf, bat ^nrd) feine 'i>crel)elid;inh] mit Oiertrnb Mrontluil, einer ^oditer Don 'Jlnlmr Mrju= ^
tiHil nnb feiner (Martin 'W'artOa, i^eb. i^if^iier, mieber in ^i: alnie^meii^te MrontlmlidH' Aamilie
!)ineiiu]elKMiatet.
\Hnf;orbeni unir aber bie lUMiannte Qiaitin xHitl)nr Mrouibalv bie loditer höh .v^einrid)
nnb JKelu'cea ^if;ner, einer 3dm)efter be^^ i]Ieid)fany üorher iienaniiien ^^Mll)elni 'lieinat. —
:Jn büprelter '^-^e.^iebnni] U)ar bie 'liMcberelnhoiiai bei ben birettcn XUbtonimen
'^^aery, De» lln]rüfiüaiery üon 3inion Mrontljal, ber <"val(:
"Ihm (Sbaje, bor Tin1)tor '^^aer», bie einen i)\abbinait?^'j)hfeiior ^saffe i;eiraiote, flammten
'IKarciiv oiin'i* (lieft. \>>i'2) nnb uon il)m nnb nun 'A'iirel ^safie ((leb. 1774) brei 3öbne: (^lia^
y\a]](', ür. luod. l^nbiüiii o^^ff^ '''*) "tib Golomon Saffe i» 3d)U>erien.^ nnb eine ^^LHi^iei, bie
(battin uon )})lox'i{\ ^Vianirütl;.
(ilia5 ^aiW' f)atto einen Solm, bcn Uniüorfität-5proK*f]or Dr. i'bilipp Snffe nnb eine
Tod)ter, uerebeürbte 'l>erl, bie bie :\K"ntter iumi OnMieinnat Dr. i'einH">lb ^n^rl mar, beni föotteii
inm '^i^onba slronil)al, ber Xod)ter '^^olf SU'ontI)alc>.
^^) Hennioirfjnenb für bic Slleinftabt be^ uoriiieit oiiO^^^J'^ö^^'^'^ uuuen bie Spiluuimen,
bie bcn meiften '^^eiuobnern aiiiiebäncit mnrben, nni uielfad) üertrotene tileidK' ^Junnoii .^n nnter«^
|d>eiben. 3ie luaien s. Z. Ijertnnftybe.^eidjiienb. 3o Ijioü bor fcbr iielel)rte, moI^IbalHiube (fljrcn*
ha'ian i)i. ^Viofov Vanböberi], meil er an^ bem Stäbtd;en Üubianioö in 'Idolen flammte,
„di, aiiofd)o l'ebrnnV'.
'iJdibre '.Vamen tniipften an irijonbeine (?rfdKMnnni] an, bie bnrd) ibre ^(bu)eiif)nni] uon
h\in al[i]emeineii 0>epfloiienboiten auffiel. 3o pfleiite 'Kod)t'%anuui(t iS'\ic\n\ Jv. beim 3prod)en sn
^Beginn einov jeben 3aüe'^ bie "iJlniien .yi fd)Iiefien nnb fie erft am iSnhn ber 3ai3periübo mieber
5u öffnen. IHIc^ er mäbrenb feiner iöerlobinu] nnb ^ur .?>Dd),VMt in inifen meifte, U)nrbe er
barnni, meil er bie „Ruinen f^i" (bic ':?lni]en s^) h^^ic, nad) beni fran,^öfi)d)eit ^Koinanbidjter
„(fngone Snc" jicnannt.
^Xnbre 3piiutamen betrafen ben 93crnf, mic ,v 5^. bei einem Wanne naincn§ 3imon,
ber (je^en (Sntnelt ^^riefe nnb fonftiqc fdiriftlidie "ülrbeiten fertiiite, nnb be^obalb „(3rf)imfd)e
©diroit^eiu]" (genannt lunrbe. ''Jlnrf) anffaHenbe 3onberbarfeiten boten Wi^lciienboit .^nr ^^>er*
leibnni] Don Spiimamen. 3o biof; ,v ^'^^. ein .^lerr '^^enbir, moil er anf ber 3trnfu' nnunter«
brodln pfiff, nie anbciiS mie ber ,/^>feiffer^^^^enbir" nfiu. 'i}lni Oanfiiiften nmren allerbiniv^ bie
©pi^namen, bie in boebofter 5i'eife ein förperlidK^^ C^.^bredHMi betrafen. 3o biof; bie nnf beiben
9(n(UMi fdiiotonbe .s>aib3)d)neiberin .Sf, bic immer mit ber ^-Il'oblbakMibeit ibrer ^^Hnnainienbeit
nnb ibrem einfti{]en ^efnd) ber .Stöninl. böboren i^nifenfrf)ide renommierte, bie „friibere Vnifcn*
©d)ielcrin", nnb ber ftotternbe ))vebaftenr '^Iv, ber ^^^eritl)terftatler für !^erliner S^Mtinnion tuar,
tonrbe all(]emeiii ber „'^Vrid)t^(rrftotterer" iienannt.
3c \]iöi]üY bie 3tabt nnb je reiier ibr ^Vrfebr ifr, befto fdinoller frf)feifen fid) bie borDor«^
ftec^enben (iiacnartcn ber babnrd) (tanbarbifierten ^Wenfd)en ab. 'i)(nbci'3 in f leinen, abfeit^3
öom 5>erfebr iielencnen 3tiibte:i, nne i^ofen, 3d)U>oiien,^ nin>.: bier fHMiHUuUn bie einzelnen
238
rat ÄÄSÄSr^ t^rvSr"^" ^^^"'
ber einaloen XodjtW- (^uftap T^^^^^^^^ ^' "'^^ ^''' ^«^^ '^^^
bcn @e§eim*
^iiuiia ^ront^al,
Jami*
€id^faflg
genannten
iratungen
iSs I =3=: 'SEss ~ =S-:
O^Q
H
li
II
!
I
M >
i^
iiiiar VXM) in inigcmiiibcrtcr |djviftftellori(dKv Xötigfoit nud) jdjoii join^ii 80. ©cburtötat] gc-
feieit i)at^).
S>a^5 uoii Simon Mroiit^al anfgcftcUte '>ycr5cid)inö feiner Janiilie l)ält ficfi,
\vk and) bic lior[tcl)eii Den '.Hu^siige seinen, nid)t CIU3 an bie fcnfredjt aiif= ober
abfteicienbe iJinie. tSx^ wein inelinel)r, ebenfo irie feine Jortfetjuntj, ftarfe breite
lirf)c ÜUivlabunflen onf nnb umfaßt infoh]ebeifen iWinien unb ä>euUHinbtfd[)aftc-=
be3iel)uncien, bie aud) für anbere Greife für bie Ü'rforfd}inu"\ ibrer Stannntafelii
non ^Jöcrt fein biirfteiu 3inb Dod} in entfernten (>)raben bie bentfdien vsnbeu
t]leid}cr fo3ialer Sdiiditen iri]enMine alle niiteinanber ueru>anbt"*)I
Simon MroutI)aU ber in feinem trabitioneU=iübifd)eii o'^^i^^iÜ^^fi^^^ ebenfo
trieben l^iadifomnien feinem leiblidien in'nber-> 'i^aer Mrontbal, fo and) Den .stiiiDern
nnb CSnfeln feinec> 2tiefbrnberv Werfon \!ein in inniiier uerioanbtfdjaftlidier
2reue iinb lHitcrlid)er ilnl)tinglid)fcit biv 3nni lobe uerbunben blieb, mar fd)oii
in feinen frül)en yebenSjaljreu alv iNoUliuiiie uon 43oianolPo nad) '^>ofen cib^
") (i'iii t^coffc Si^i^^'^-^ i^^'i' iH^tainitc ^^itioiialötoiioin 'l^iof. I>r. (^ooici Vl^(ev, uel^io^t
f)ier iiifofeni tünc C£-nüäl)innuj, alö er, tro),^ aller ^uiiid|ct,unu]cu ii)ci]ou jeiiic^j Si'i^cntumö, bio
if)in unter uerlodciibeu ^i^cripied)uniien tüiobcrbolt iiaheiieloiite Xanic ftetö encrtiijd) .vnüdmio
\u\h fid) iputer aud) iiod) iu joiucni i^ortiaueu auf beu aüiuiid)tiiieu 1>e,>ernonteu ^Ci3 prcuHijdH'u
^ultuöminijteriumö föe^cimnn ^Utl^off 0etäujd)t jal), ber iljui, feiner hcruorrancubcn mifieii-
frf)aftlid)eu ^l^crbienjte tüegcii, eine orbentlidjc '4>rofefjut iu Berlin iu iHu^fid)! ö^1t<?nt Ijntte.
^(1*3 il)ui i>ann trojjbeni ber d)ri|ilid}e ^>roi"ejjor J)r. ii'ubuüg :^V'ruI)arb üorge.^nien murbc,
Drad) aUerbingö [eiu ÜeDeuämut i^ufammeii, uub ber jel)r begabte, geiftroüe, crjt 45 3af)rc alte,
im ^u* uub "Jlluc-laubi' bod)geid)äiUe (^elobrte jd)ieb im ^uui TJOS auö [einer ungemein
rcid)en uni)cnjd)aftlid>en Xiitigfcit. — (iiii loarm emiifuubeuer ^Jcadjruf mit angefügter ^i^tblio*
grapr)ic ift i^m Don (iieorg 3affe in ben öiftor. 5.liouat§bI. f. b. '^t^roD. ^4>oien ix, 9?r. 11
gcunbmet morbcn.
3u ^er (Sriüäbnuug ökürg ^^Iblcrö an biejer Stelle ügf. bie Sd)luHDiMnetfum] üon "illnni. 6.
**) "Die ungeiüöljnlidie förperlidK »nb geiftige ilvüftigfeit, bie J^'rau "Dori^ 3abef aud)
nod; im liobeu fereifenalter befar^, mirb u. a. bnrri) bie folgeuben ^\\)d ^^ürfüfle be.^engt:
^oriö 3- Ijatte bereit» hiv% i)0. l^cben^jar)r iiber)if)ritten, al^ fie nnf einer IeM)afteu ^^^er*
feljroftrajK ^erüu^ überfahren mürbe nnb mit ibrer unbeugjameu (Incrgie unb (räfiigen
(5kfunbl)cit bie fd)nier,^l;aften Jvolgeu bi^y nnglüdi>faüy leid)t übcrftanb. Uub ebenfo Ieid)t nnb
üljue 5u flogen l)at fie im gleid)en Sebcn^after bic )d)UKren gcfnnbr)citlid>:n (Sd)äben über*
mun-ben, alö fie in ibrer ^^vrliner ^^üf)nuug Don einem (5'iubred)cr überfallen mnrbe nnb
mehrere 8tunben gcfeffclt nnb gefnelK'It am ^^obi'u liegen mufUe, bi*i eublid) öilfe herlH'ifam.
*") 5(uy ber breitlid>en ^(u^geftaltung ber Jsamilienlifte ergibt fid), baf?, im (^gcnfatj j\n
feinem !öruber (^oe[\ uub ber Sdftwfter iVinbe mit ibren ,viblveid)en ^l(ad)(ümmen, iWofc^^ Viffa
nur eine ^od)ter f>atte. 33on foinen ^^rübern ftarb 9-l(et)er .Sfalmn^ fogar Ünberlo^. Sd)mul
Slafmui^ bqa'w nur brci, unb ÖeiD unb diiaac ilalmu^S batten nur je .^twi itinbiT. Grft Don
ber jmeiten ©cn^eration i>on i?iffa unb h\:n ^^rübern .Sialmu^j ah nimmt bie SVinber.^aOl er-
r neut ju nnb bamit aud) bie 5^iclgeftaltigfeit ^er ^^erufc in ber gleidien ®efd)lcd)t^!>rei[)e.
l) So finbcn mir unter i^ucn unb unter bcn 5?ad)fommen iljrer ®<'id)tr)ifter, neben 5cbl='
reichen Dbcrlanbe^raDbiuern unb JKabbiuern, (^rof^faufleute uub ^snbuftrieHe, TetniHifteu nnb
5tgenten, 9J?a(er unb ^ilbr>auer, Bdiriftfteller uub .t>anbmerfer, Welebrte, ih'ofefforen, ^tr.^te,
$Hcd^t§antt)äIte, ^ol^cre uub mittlere 33€amte ufm. Sogar ein D^^eanflieger (Jvreiberr non .*oüne*
fclb, 6of)n einer geborenen ^ad)manu) ift unter ibnen nertreteu, nitb ber amerifaniid)e (Jr*
finber be^3 „^ed)nifüIor"=Si)ftem5 jur ivrfteHuug farbiger, plaftifd) mirfenber Ailme (tvrbert
STalrnn^).
240
f
qeiDanbcrt, iVr .Spauptftabt ber ^^rouins, bic — na* ber Sd)
i^rcn Solgen - t)on 1807 bi^ 1815 5um ^cr^ogtnm Sarfd>(
ISr er^abltc inu^ CSnfeln auf unfern äSunfd) bix^iueilcu b
•' ^^VVi^^''''''^" ^^üuaixirtc faft brei Si5od)en in ^i^ifen fein ^
uneberbolt ben ciroftcn Morfcn fclbft unb leile fdner Wamle a
abojic onr bom äVarftplatJ bÜDafierte. ^ceqleidien beriditeti
•beitgfriegen, Don ber bann einfetjenben 4-^ un nerx> n 0 1 ber
ber bem,r3enb Unrfcuben, launnenartig ^unebnuMiben föc'lbe
bem ntangel an allen lebeiKMiotnionbiqen äiUiren, bie burdi 1
crietujinirben. ferner oon bem :)i\it;ielb nnb anbern fAiu
eigniiien jener Csabre. ' ^ '
Seine SJorte, baf; fo fd)linnne ;]eiten iiod) einmal Uiiebern
1d)ienen uib^ triifelii banialv alv eine gaii] auvqefcbloffenc ^)V
mir lelbit bod) bie Mriene oon 1S(i4. mn uub 1S7() 71 ohne\i
Ul)eiiunuien initcriebr unb am ilmcn bie nnerf*iitterlid)e ^w
batj.slriencrnr^|Nrenf;cii=5:eutfd)lanb unbeDinnt fretc^ f ienroid)!
CSrft bac; ^vabr IDIS belehrte niio Darüber, M]] Der alte j
nnredn batte aU er cinfr bie bcfannten, auf Den :]nfammenl
Idien rmee ini rsabro 1n1l> uerfaf;ten i^^rfe L ,l^lud) liebe" i
nnb :)ov. unb ä^agcn, fo bat fie Wott aefdilaq n'' unb babeil
Äal^'' ^^^-^^nivgliuf fbiine fi* bie. (s5eDid)t in ^nfuiV aud)|
,vv ..^\^'^1'.^^^' ^^liKniaiig bev lotUen ^ii^elrfrieaco bat biev ja leibe^
ii>eiie beuatuit, loenii man fid) ber anf Da., .s^eer ^^onapartc^'^
erinnert: ^^uvi^unt,
.I^er itaifer auf ixn- Alud)t, Solbateu obue Sud)!
^soger obue ökMiH'br, Maijer obne .^ver
AClbberru obue m^ Stüdlent' obne dkMWu^
epiMrinn- oline ^^rot, Vlllerorten M?ot
^nirn oljne JKab, ^(fleö niüb' unb matt.'' — -
'B\c lebensfern erfdiien uik> C^nfeln ferner nocf) Gnbe ber 181
i'iabnnna, abo er iiib^. feine Sammhniq tum ^l^erlen nnb ^Bxili
bmm er in bor baniaiv nblidjen iHrt bie 2d)murffad)cn yi ,^.od)v
feine Mmber, Gnfel nnb anDere ?rnncfiöritie anfertincn ki
. orÄ^">^ Käufer", fo fagtc er, .nnb nnbc&aute Xerraiu^. m
an^nd)tlicf) im äl\u1e fteinon, ift geloif] fel)r fd)ön. Senn mVr '\u
utcber oon .C.an. unb «Cxn' i^crtriebenSiu^rbem fönnen m r W^
i^be initnebnien, nod) fie in TMouin^ialftcibten mit ber I
£ KriM ';''^s'^'"- ^'?^''''' ''''' '^' niuiUufrid>e 3cit, mi b?
id)tn SUiene, lineber einmal über im. fommt bann ni ücn ein.Mi
^oYHl^^r ^;r?^f^- ?^^^^^^^ Oanener^rJÄ^r
in hie bfe^"^ and) leidit oerberaen unb beim Crtc.medifel obe:
m bic Slleibnnn einnar)eii fafteu, bcbaften immer ibren ^i>?ert."
^^iKiSn ''•' ®^*^V^*!"mKn erfdiienen un. CSnfeln bamab? al§
S^SSuf Wrene^^ ber au§ Kiiuift cntfdnmmbenen Reiten
im legten Sfricge unb m ber ^fadVfriea^^^eit bittere 5Pat)rbeit ncii
(
( ^
r
15 fVi^ (t^i>f?z^)
/irf-
''<^^*MUJL
C\A^^9^ [)^ /^i^.
[
t2>
ßaZ-NJl-hJsÖ^^ "JffT^
^
Oil5^'
L I^Frß-
6^ H^'i*; R-
(
\
I iiiul von 4la
Wohnort der
zu verimiteii,
unKsbe/irkeii
ielleicht auch
noch gemacht
lilien-
Bibliographie
hen Familien-
arischen Hilfs-
\u verzeichnet
it, wird neben
eher jüdischer
Weinen können,
kindlicher Vor-
eichneten wird
i^ ein Vorzugs-
iv einen Laden-
itstraße 15 b.
'5Hl>^^^V
^y4FF(r
()l)crlHl)lio(lii'Uar Dr. M o r i f / S ( c r ii : „D v r S v li u v i i ii v i 0 Im* r r a I» I» i ii v r
l\i () r (1 e c h a i J a t 1 ^. Sei n e A li ri e ii n n d sei ii e N a c li k o in in e ii/' Her! in
l<)JJ. Verlag llaiislreiiiul.
Unser .inn|;es O^it^lied, der sind. med. Hans JalTe ha((e in Mel( J2 dieser /eitschrilt
im Suelihiatt nach seinen Vorialiren lüieser JalTe, j;es(. 171(», und dessen Sohn, <lein
Schweriner Oherrahhiner IMurdechai JalVe (j!;est. \H\'i) ujelorsclil. im nächsten Hell halle
Oherhiblinlhekar Slern eine ansliiliriiche Aiihvorl gelielerl niid die weitere Nerliehinj;
in diese l'amilie, die er mil Rechl als ,. jüdischen (ieislesadel*' he/.eicluiel. liihrle /n der
vorIie;;enden Darslellnn^, die /iinächsl von den Ahnen den direklen IMannesslamin bis
hinan) zu dem Verl. der Lewuschiin, IMordechai hen Abraham JalYe, geb. 15'JO in Prag,
gibt und dann die zahlreichen Nachkommen des Schweriner Oberrahbiners: 10 Kinder,
49 Enkel und (allein durch die ersten 4 Kinder) 78 Urenkel. Die ans den 6 jüngeren
Kindern resultierenden Urenkel sind nicht angegeben. Man darl die Gesamlzahl der
Urenkel jenes Paares gut auf 150 Personen schätzen, von denen aut den verschiedensten
Gebieten die Tüchtigkeit der Ahnen bewährt wurde. Einer Urenkelin, die November
1933 goldene Hochzeit leierte, ist das Büchlein zugeeignet. A. C z e I I i 1 z e r.
Whi taker A I m a n a c h. Complete Edition, 1934. Verlag: 12. Warwick Lane. Pater
nosler Row, London E. C. 4. Preis: 6 Schilling. 1075 pg.
Vereinigt die wesentlichsten Statistiken und Übersichten aus den Statistischen
Jahres und Staatshandbüchern der ganzen Welt. Bemerkenswert der römische, christ-
liche, jüdische und muhammedanische Kalender mit interessanten Erläuterungen.
Reiches Material lür den Genealogen, Erhhiologen, Rassenhygieniker, auf so engem
Raum in übersichtlicher und eindringlicher Form lindet man nirgendwo vereinigt.
Die Angaben sind durchgehend zuverlässig, wenngleich wir die Berücksichtigung der
neuesten Volkszählungen, z. B. in Palästina und im Deutschen Reich, erwartet hätten
Speziell den Genealogen werden die Familienübersichten der Königin Viktoria, des
Königs F)duard VH., des Hauses \\ indsor sowie die lückenlosen X'erzeichnisse der Ober-
hausmitglieder, der Prinzen, Grälen, Freihemi, Barone usw., mit Angabe des ältesten
Sohnes und dem Jahre der Erwiihlung interessieren. Wichtig die Angaben über G2-
burts-, Heirats-, Todes -Zertifikate im (Jeneral Register Ollice (lür England und
Wales), Somerset House, London W. C. 2 und im (ieneral Register House in Edinburgh.
Wir möchten dieses billige, handliche geschmackvoll ansi^estattete Buch in den Händen
aller (lenealogen, Namenlorscher wie überhaupt aller wissenschaltlich arbeiteiulcn
Menschen wünschen! Ernst Lew v, Dominimn Lad in Polen.
,:'^
. im Selbstverlag,
r. 17. (102 S.)
r Schrill erweckt,
.llen Bereicherung
r Verf. hat keine
ileratur zu durch
hisch und charak-
^ der Magie einen
11 über Herkunft,
'>gerundete Bilder
der des Geheim-
her Geschicklich
tnstechnik, denen
Killen kann. Wir
ler l s 0 1 a . H 0 •
lelms I.), Harry
irfte es sein, daß
rlin) durch Ernest
daß er uns schon
» /auberkünstiers"
Samuel, Berlin.
Suchblatt.
In dieser Rubrik können unsere Mitglieder Anfragen lamiliciigi'schichtlicher
Art dem Leserkreise unterbreiten. Antworten an die F^edaktion erbeten.
Fragen
Nr. 245. „Haag. Die Stammfolge der
Altona-Hamburger Familie Haag er
fährt zur Zeit eine Neubearbeitung.
Mitteilung von Quellenhinweisen sehr
erwünscht (Grunwald .Jlamburgs deut
sehe Juden'' bekannt). Wer forscht
gleichfalls nach diesem Stamm? Wer
ist interessiert?" X. V.
Nr. 246. Wer kennt Einzelheiten über die
Eltern von Rosa K o h n , die in der
zweiten liällte des 18. Jahrb. in F^rasch-
ka an der oberschlesisch polnischen
Grenze lebten?
Angaben erwünscht über die Eltern
und Schwiegereltern des 1853 in Brieg
verstorbenen Simon Ehrlich?
Ferner über die Eltern und Schwieger-
eltern des Salzfuhrunternehmers Sa-
I o in o n L e n b 11 s c li e r in Fkieg, des
(iatten der Ideale P o t s d a m ni e r.
593
Suchblatt.
In dieser UubriU köimeii unsere MilKlieder AnlraKcn lainilien^eschichtliclier
Art dem Leserkreise unterbreiten. Antworten an die Redaktion erbeten.
Fragen.
Nr. 241. Wer kennt Khegatten und Nachkommen von K ni m a Helene vS i c h e I , geb.
27. Nov. 1864, Paris, des Bugen A d o I I Sichel, geb. 13. Tebr. 1800, Paris, A n d r e
J a c (| n e s Sichel, geb. 15. April I80<> Paris niul des F^ e n e vS i c h e I , geb. Aug.
1871, Paris? Alle 4 sind Kirder von Adolt (Jeorg S., geb. 28. Febr. 1831, und dessen
Frau Sofie geb. I'alk, geb. 8. Juli 1838. S. F. Schlesinger, F'ranklurt a. IM.
Nr. 242. Eigenartig ist der Name W o I I h e i in , der nur in dieser einen Schreibweise
vorkonnnt. Zunächst nimmt man nnhedingt an, es sei ein Ortsname. Das ist aber
nicht der Fall. Es gibt keinen Ort Wollheini. Woher mag der Name nun stannnen?
Ich nehme an, er Ist von dem an (jali/Jen angrenzenden russischen Wolbynien her-
zuleiten. Aus dem tremdartig klingenden Wolhynien ließ sich schwer ein Name
bilden. Man hat daraus Wollheim gemaciit. Das war sprachlich geläu(i»;er. Es ist
diese Erklärung zwar nur eine Kombination, die aber manches lür sich hat. Mit-
teilungen hierzu wären erwünscht. Otto Neumann, Berlin.
Nr. 243. Ist der Zahnarzt L o n i s B e r e n d . der 4. 3. 1803 geboren wurde und von 1830
bis 1842 nachweislich in Manchester lebte, der Sohn eines der beiden Brüder:
Bankier Samuel j^acher Berend in Berlin oder Bankier Levin Bacher Berend in Berlin?
Der Zahnarzt B. heiratete Dinah Levy und starb 29. 5. 1803 in (löttingen, wo er be-
graben liegt. Dr. ing. (leorg Meyer, Berlin.
Nr. 244. Woher kommt der Name Wassermann? Die deutsche F'ainilie W. stammt
aus Bamberg |rcsp. Kegensburg. Die Ue(l.|, doch konmien auch Namensträger
in (iaiizien vor. Darl* man an Moses denken („denn aus dem Wasser hab ich ihn
gezogen")? Bekanntlich wird der Name „Wasserzug" so erklärt. Das Sternbild
dürlte kaum in Frage kommen. G. S.
Antworten.
Zu Nr. 215 u. 210 möchte ich auf Grund eines in meinem Besitz befindlichen alten Stamm-
baumes iolgendes mitteilen: Louis J a il e , geb. 1812, gest. 1871 in Schwerin (Meckl.).
heiratete etwa 1840 Rebecca de Lenios aus Hamburg; er war der Sohn von Jose!
JalYe, geb. 1705, gest. 1841, und der Enkel von Mordechai (Lazarus) Jalle. dem
Schweriner Meckl. Landesrabbiner, 1740—1813, Grabstein 144 (Schwerin). Er war
dreimal vermählt und hatte 10 Kinder nur aus der ersten Ehe. Die Eltern von
Rebecca de Lemos hießen David de Lemos in Altona und Dehora Lopez Fenunulez.
Louis Lewy, Berlin.
Zu Nr. 220. Vorlahren und Nachkommen des Franz Ritter n on Hauer sind im Genea-
logischen Taschenbuch der adeligen Häuser (Österreichs, Jahrgang PMO — 11 angelührt.
Danach geht die Familie zurück aul Martin Hauer, Bürger und Eisenhändler in
Wien, gestorben 1002. Dessen Urenkel Karl Josef H., war k. k. F>ldpio\ ianlollizier
und Oberkommissär und wurde 1701 von Maria Theresia in den Ritlerstand erhoben.
Sein Enkel war Franz Ritter von H. Dessen einziges Kind Rosa vermählte sich mit
Emil Tietze, Dr. phil., k. k. Hoirnt, Präsidenten der k. k. geologischen Reichsanstall.
Die Familie war in den hüheren Geschlechtern sehr kinderreich; die adelige Linie
ist jedenlalls ausgestorben. Hans Hirsch, Wien.
Zu Nr. 223. Der Name Ford er wird meist von dem Städtchen Fordon bei \\ ongrowitz
in Posen abgeleitet, also als Abkürzung von I'ordoner. Doch habe ich hierfür
nirgends archivalischen Belag geiunden, auch nicht in d. „(Jenealog. l'bersicht der
Nachkommen des R. Meir Katzenellenbogen" von Max Wollsteiner.
Dr. Mn\ Golde Berlin.
560
Zu Nr. 22 L In den
Iv I k «I n vor.
Zu Nr. 220. Nanien>itr.
keine.
Zu Nr. 228. Der Lingi
herzuleiten. Das |
die kollektive Zu
Nachkommen sein
nicht von lamiliei
7 km südlich von
Kazimir Jagiello
Mogitto.
Zu Nr. 228. Der N;>
W 0 I i n s k i , Le)
einem Mitschüler,
deute vermutlich i
hieß oder ein K;'
„Kantorek", dem
polnischen Granu
entscheiden. Der
er einmal in Posr
schon gesagt hab.
Kant(»rowicz an",
unveränderliche, ^
und Levi usw.
doch ein bestimni
stehungsursache
stens enthält das
keinen Ort, der
Stamm des Wort«
es in Großpolen,
den dreisilbigen •
Träger — wie ili
Religion angehön
polnischen Namei
Zu Nr. 229. Die .Im
Juden des beginn
die der rein gerni
von deutsch-jüdis'
als „jüdisch" gel:|
Sitte, den Neugc'
um das Andenke
pation durchweg
europäische Jude
langsbuchstabens.
vSamuel in den Sin
Oen Moritz, Max,
Hebräische Nanu'
deutscher Verglei
bräucblich; ihn w(
Juedische Familien-Forschung v.9(1933)Heft 34
/ 'S ff 1,20)^2)
;i4FFr
1 Jalirliiiinlerle
II, heute noch
jetzt noch,
in Essen hin-
deute noch im
r Herr Ernst
senbericht er-
i t z e r , Josiia
Stern, Prot*,
urden gewählt
r, prakt. Arzt,
orstandes der
osener Lokal-
ilien Familie"
I Werken vor.
erstenmal am
l^ubinke" eine
■ourgeoisie um
Uaft Im Hanse
dieser Gestalt
len Mitglieder
n Arbeits-
niber, Januar,
\nse des Vor-
gesprächen die
rte Herr Neu-
nen erschienen
l^phraim, dem
ungsaustausch
längerer Zeit
»den von 1700
1 r d 0 p p e n -
iederholen die
Montag eines
<Mi: Potsdamer
'rissen. Wir be-
iclle wurde Herr
Rabbiner- Ad reübucli.
Der Lemherger Uahhiner S. Schapira beabsichtigt ein Adreßbuch aller
Rabbiner in der ganzen Welt herauszugehen und hat einen entsprechenden
Fragebogen versandt. Auch wir möchten aul die Nützlichkeit eines solchen
Werkes hinweisen und geben allen Interessenten, die den Fragebogen etwa
noch nicht erhielten, die Adresse des Herausgebers: Lw6w in Polen, Zol-
kiewska 25.
«
Suchblatt.
In dieser Rubrik können unsere Mitglieder AntraKen tamiiienKeschichtlicher
Art dem Leserkreise unterbreiten. Antworten an die Redaktion erbeten.
Fragen.
Nr.
\Nr.
213. Wer kennt Nachkonmien von Jo
banne L e w y sehn, geb. 5. Dez. 1834
Worms, Otto L e w v s o h n , geb.
Worms 2. Dez. 1857, o't t i l i e Lewy-
sohn, geb. Stockliohu 1. Nov. 1Hj9,
E m m a L e w y söhn, geb. Stockholm
30. Sept. 1861, Bettina Lewy-
sohn, geb. Stockliolm 18. April 1863?
S. F. Schlesinger, Prankfurt a. M.
Nr. 214. Hnoch genannt Henri Beer,
geb. 3. April 1815 und Krau Esther,
geb. Davis (geh. 4. April 1825) hatten
3 Kinder: A l p h o n s e , geh. Paris
3. Okt. 1850, J e a n n e , geh. Paris
12. März 1852 uiul L a u r e Mathilde,
geb. Paris 2^. Juli 1853. Wer kennt
deren Nachkommen?
S. F. Schlesinger, Frankfurt a. IM.
215. Wer weiß Näheres über Rabbi
E lieser Jaffe, gest. Berlin 1747,
vermählt mit M a c h l o h Jakob,
Eltern des R. Mordechai Jafle von
Schwerin und über ihre weiteren Kinder?
Stud. med. Hans JafT^, Berlin.
21(). Wer kennt Nachkonunen von
L e e s e r Ja \ l e und J a k o h Jaffe,
Söhne des Landesrabhiners von Mecklen-
burg Schwerin, Mordechai Jaffe (1740
bis 1813)?
Stud. med. Hans JalTe. Berlin.
Nr. 217. Wie ist der Name Fleckeles tu
erklären? (legcniiher der im Jüd. Lex.
gegebenen Ableitung von „Falk'' lese
ich eben bei J. Brieß (Schilderungen a.
d. ehemaligen Ghettoleben 1838-1848
Bd. 11 Anm. 3) die Ableitung von „Pe-
rikles" wie Eskeles von Äskulap, Abeles
von Apelles u. a.
Rabb. Dr. I'osner, Kiel.
Nr. 218. Jeder, der Nachrichten über die
aus Böhmen stammende Familie
M a u t h n e r geben kann, wird um seine
Anschrift gebeten.
Hans Jäger-Sunstenau, Wien, Haupt-
straße 140.
Nr. 219. Ein Mordechai Jacob Mar-
cus lebte 1764 in Hoerstgen, Kr. (jel
dem; die Familie Marcus ist seit etwa
1600 am Niederrhein nachweislich (in
Rees und Sonsbeck). Nun erwähnt Dr.
Fritz Bär im Protokollhuch der Clever
Landjudenschaft einen „Portugiesen'*
Mordechai Jacob Marcus. Wer kann
über ihn Auskunft geben, insbesondere
über den portugiesischen Ursprung
dieser Familie?
Louis Marcus, Rees.
No. 220. Wer kennt N'orfahren und Nach-
konunen des Franz Ritter von Hauer,
Geologe in Wien, geh. 30. 1. 1822, gest.
20. 111. 1809? Ihm zu Fhren wurde 1893
die silberne Hauer-Medaille für \'er-
dienste um die Erdktnule gestiftet.
Rieh. Albert Hauer, Hamburg.
Nr. 221. Angaben erbeten über drei in
englischer Kriegsgefangenschaft ver-
storbene und auf der Isle of Man be-
grabene deutsche Soldaten jüdischen
(ilauhens Frank Hart m a n n , gest.
1. Juni 1915, Hermann Jeschke,
gest. 31. Mai 1916, uiul Hans Raul he,
geb. 10. Sept. 1880, gest. 4. Juli 1915.
Reichshund jüdischer Frontsoldaten.
Nr. 222. Der Name Wallach wurde meist
zurückgeführt auf „Welsch, Welscher'*.
Dieser Zusanunenhang erscheint un-
wahrscheinlich, da um 18O0, als die jüd.
•fc^
i*A
■^MrA
kZ*
/'*M^i-;'
511
^^:!>i>C(m
kteii über J o s e r (resp.
|"Qn aus S c h I a w e ,
oldine Hulda 1851 einen
|r heiratete.
(laus Friedläiuler, Essen.
i)eten über Theodor
|er 1813 als"Krie^^strei-
schen Freikorps diente
|l)uren war; über dessen
n B 0 r c h a r d t und
>ren in Schwerin a. VV.)
miUe geborene Stahl
«ms Friedländer, Essen.
ie Vorfahren von H e r-
gch. in Wetzlar 1818,
3?
• IIS Friedliinder, Essen.
ist auf einem Perga-
t-Folio in Form eines
en, 72 X 55 cm, gibt
Daten.
• A. Marx, New York.
ssel, Die Ritter-
J II d e und J u d e -
n, Jüd. Faniilientor-
fS. 248. 19J0.
»erksani aid' Wappen
Hern, Jud v. Brück
le-Dänemark, Jude-
land, Le Juir usw. in
general, Faris 1909,
'ie Judmann genannt
Chunradus de Stru-
lenta Boica, Bd. XVI.
i32, 336, 411, 415.
e Judenhüte. Siehe
Adel I S. 45 Tal. 45.
t später die Familie
eren altes Wappen
^iehniacher, Abgest.
I lind I. S. 45. Wap
»ickberg siehe Sieb-
t)ayer. Geschlechter
lalel 102.
.1. lest, daß die alte
L ä m b I e Juden
der Läniblin aus
lammen noii einem
\
getaulten Juden: Wappen rückwärts-
sehendes Osterlamm. Geschichte siehe:
Collektaneen-Blatt d. (iesch. Bayerns,
Neuburg 1). Bd. 30, 1864, S. 105 lY.
Wappen Siebmacher, Abgest. bayer.
Adel, VI, 1, 2. S. 114 Tale! 72. Das-
selbe Wappen und Familie: Lämpel,
Lämble in Steyerniark siehe: Rietstap,
Armorial Bd. IV. Sollten die LölYelhoIz
mit den I^ämle zusammenhängen?
Dipl.-Kol. F^aul Bonchardt, München.
Zu Nr. 215. E 1 i e s e r J a f I e (Leser JalYe,
Lazarus Nehemias JatYe) aus Breslau
heiratete in Berlin Machia, T. des Jacob
Elkan, war 1738—46 Gabbai der Tal
mud toraschule, starb 14. Teweth 1746.
Ein Bruder E liesers, Jesaja JatYe (Jesaja
Breslau), war 40 Jahre lang bis zu sei-
nem Tode 1773 Jeschiwaleiter in Al-
tona, zulet/t Rosch Beth Din (Vicerab-
biner) der drei (iemeinden Altona, Ham-
burg, Wandsbek. Elieser JaiYe hatte
Yünf Söhne: Nechemja, Elchanan, Isak,
Abraham, Mordechai. und drei Tochter:
Bathseba, die Yrüh verstarb, Reichelt,
Judith. Reichelt heiratete David Gold-
sticker in Berlin, Mordechai (Marcus
Lazarus JatYe) wurde Dajjan, später
Rabbiner in Schwerin (gest. 7. Nov.
1813), Isak (Isaac Lazarus JalYe) am
2. Clieschwan 1764 Sot'er un I Neeman
der Berliner (iemeinde (gest. 14. Elnl
1795). Des letzteren Sohn Jesaja (Isaias
Isaac JalYe) war seit 12. Nissan 1806
gleichfalls Notar in Berlin (gest. 13. Nis-
san 1837).
Moritz Stern, Berlin.
\.
Zu Nr. 215. Eleasar(!) JalYe, 1743 einer
der Nütabeln der Berliner (jemeinde (s.
Landshuth: Toldoth Ansehe Haschem,
Berlin 1884, S. 37; Jew. Enc. VII, 54;
Jüd. Farn. -Forschung I, 47).
Dr. Lewin, Breslau.
Zu Nr. 215 216. Von den Kindern des Schwe-
riner Landesrabbiner M a r c u s M o r
d e c h a i J a Y Y e Lazarus wohnten
in Ilamburg-Altona: 1. Jacob, Sohn des
Hamburger Rabbiners B a r u c h 0 s e r
I) a j o n , verheiratet mit Fanny Frum
met JalYe, geb. 1777. Siehe Familien-
geschichte Dr. Baruch, Hamburg. 2. Be-
nedix Marcus Ja YYe, geb. 1772. Sein
Sühn war der berühmte Hamburger
Ar/t l)r. Ma\ JalYe, der in Otlensen be-
stattet ist. 3. Abraham Marcus J a Y Y e,
geb. 1770, der zuletzt im Hause Man
Tleckschers in Pension war. 4. Salo-
mon Esaias Ja YYe, später in Am-
sterdam, der in Hamburg die Broschüre
drucken ließ unter dem Titel „Der Ver-
söhnungstag, ein Tag der Reue, an dem
jeder Israelit die Handlungen des ab-
gelauYenen Jahres bereut und dem All-
vater Besserung gelobt". — Seine
Tochter Marianne war mit Salomon
Hertz Elb in Altona und die Tochter
Elster mit Dr. Nathan in Hamburg ver-
heiratet. 5. Lazarus Ja YYe, der am
30. Nissan 1840 als Witv/er die Jimg-
Yrau Rebekka De Lemos heiratete.
Später zog er wieder nach Schwerin.
6. Rabbi Sanw il H a n n o v e r heiratete
am 24. Nissan 1784 in Schwerin Rei-
chel J a Y Y e. Seine Tochter Golde
Hannover war mit Menachem Man
Heckscher in Altona verheiratet. Im
Adreßbuch Altona vom Jahre 1833 ist
er als Manuel Simon Heckscher, Papier-
handlung, unter F'irma Heckscher &
Comp., Commission ik Spedition, ein-
getragen.
Rabb. Eduard Duckes/Altona.
Zu Nr. 217. Fleckeles ist ebenso wie
Eskeles, Taubeies, Mireles
höchstwahrscheinlich entstanden aus
der (lenetivYorm eines weihlichen Vor-
namens in Diminutiv- bzw. KoseYorm.
Abeles ist natürlich nicht von Apel-
les herzuleiten, sondern von Abele ( =
Diminutiv zu Abraham).
B. Brilling, Breslau.
Zu Nr. 222. Der Name Wallach war be-
reits vor der durch die Landesgesetzgebung
angeordneten Annahme auszeichnender
erblicher Zunamen bei Juden üblich.
Schon im 14. Jahrhundert gewährte
PYalzgraY Ruprecht dem Judenarzte
Walhen (dem mhd. wälhisch (welsch)
entsprechend) Schutzrecht in Wein-
heim a. ß. Bekannt ist auch die jüdi-
sche XrzteYamilie Wallach (der Name
geht häuYig in Wallich, Walch, Wahl
und Wohl über), die gegen Ende des
16. Jahrb. von Worms ausging und
deren (ilieder in Worms, Metz, Frank-
Yurt a. M., Maimheim, Kol)lenz, Trier,
Paderborn u. a. 0. die ärztliche Praxis
ausübten. Daß dieser Familienname mit
der rumänischen Wallachei nichts zu
tun hat, geht aus den AuY/eichnungen
über die am 3. und 4. Juli 1610 vorge-
5 MD
®
ALLE NACHKOMMEN
der aus der Provinz oder Stadt Posen stammenden Jaffes,
die an ihrer Herkunft interessiert sind, werden gebeten
mit Miss J.E. Jaff6, 38 Atherton Close, Shurdington,
Cheltenham/Glos . GL 51 5 SB England in Verbindung zu
treten, deren 120 Seiten umfassender Stammbaum trotz
intensiver Forschungsarbeit infolge des Holocausts im-
mer noch Lücken aufweist.
r-*
PREISE ALLER ANZEIGEN
liüttir TaättaiziiMi ■ BlidmflMcfcil
RATES FOR CLASSIFIED ADS
(ixctpt OMtiariM Mi MMai WItiMtl
MINIMUM GRÖSSE (SIZE)
1 M X 1 Spalli IMmmI — S20.m
l'/2 inch
1 spalte breit (i column wide)
$27.00
2 inch
1 Spalte breit
$37.00
1 inch
2 Spalten breit (2 coljumns wide)
$37.00
I'/2 inch
2 spalten breit
$55.00
2 inch
2 Spalten breit
$73.00
Chiffregebühr (fee for box number) in USA (Porto einge-
schlossen-postage incl.) $4.00. Im Ausland (abroad): (Luft-
postgebühr eingeschlossen-air mail postage included) $6.00.
Anzeigen mflseen Im voraus durch Scheck oder Money Order
bezahlt werden und werden NUR SCHRIFTLICH (In Druckschrift
oder mit der Schreibmaschine aufgesetzt) angenommen. Keine
telefonische AuftrAge bitte.
Ads must be paid for in advance by check or money order. Only written
copy (typed/neatly printed) will be accepted. No phone Orders, please.
AUFBAU ADVERTISINQ
2121 BROADWAY, NEW YORK, N.Y. 10023 (212) 873-7400
Anzeig«n-Ann«hin«»chlust Dienstag 11 Uhr
Advsrtlting Dewllin« Tustday 11:00 A.M.
) nu«.
;, fcinrr
vi'T lm^
Ihm,
^']c., in
lt., in
iij.ii!)tcr
nx I)cim
i :»'!!, :ii:,s
[n i*;:rfsfr
Ifll.
V..
-t'
V,'
f
(
,A».<.'. 'ii n ykt—J« j Jtii» nrir ~,k»^ A^f ■ a>.^ ■«-!.*- »■■ -i^-t^^ .<fc>.^»~^»<»<j. v^oC i>>«.'rifc^>
,«— ^»wv -^ ■ •>
'^^U^Jyhr^.
: f\^jWkÄ^'
JAFFr
- 5üä
• nbofannt"'. -^ 3"^ Srtfjvc 1850 Dcliefen firfj bic (Srfjulbcn nur
ToJ) cuii 840 r(v. 4 Sgv. 2 JJJfg.
Xic ä^eulVffcninci bei* jüb. (yemcinbe betrug 1835: ICO
.uimilieii mit 5G1 Seelen iinb jiuav: lOl Stnaben wnh 108
•:'l^i^l^)eH (untev 14 3al)ten), 148 nuinnl. nnb 159 wexhL Jpcvfonen
uuni 14-00 3.)/ 18 nuinnl nnb 27 mcibl $l5evfonen (übcv 60 Q.)-
iiini biefen innren nur 84 Stenerjaljtcr, melrfje jumeift ,^anb=
:rctfor uuiren nnb jufannnen 149 S'lr. nnb 10 6gr. anfbradjten.
- - Xic 91 e t r n t e n ft e n e r betrug 76 %lx\ 12 6gr., bie (Suu
vuüywm unb Sln^gaben beliefcn [\d) auf 051 Xlx, 12 Sgr. 7 $ßfg.
- r\m Saljrc 1836 u)urbcn nun 81 eteueraal^tern 60 Xlx. 20
2i]v. Gl^renrec^t^gelber nufgebrodjt nnb 1837 ^) x)on 91
Sleuerpfücfjttgen 121 Xh. 10 Sgr. 3n biefem ^afjre betrug ber
o'HMnnnbectat 611 Stir. 25 ©gr. — 1839 mürben nur 65 Xix,
1',» 2gr. 3t e! r u t cn ft c n e r crljoben, 1840 betrugen bie (Bu\^
luilimen unb 9Iu§gaben 659 Xlx. 12 Sgr. 8 5ßt9v 1841 bradjtcn
1 1 1 Steucrjatjlcr 174 Xix. 5 Sgr. Gfjrenrccfjt^gelber auf nnb
1S44 belief fitf) ber Gtat auf 650 ^Ir., inäfjrenb bie 9le!rutcn*
üiTiCv nur 61 Xlx. 1 Sgr. betrug. — 1840 jä^tte bie ©emeinbe
Uli Wilglieber. — ?lm 12. 3nli 1841 legte ©raf SlaboIinSfi
biMi i^)ruubftein jur neuen Sijnagogc nnb fcfjcn!tc 1843 jum ^rSan
^a•fc!()en 30000 93iauerfleine, u)äl)renb er ineitere 70000 mit
2 Ilr. pro Sanfenb biftiger beredjnete. 3?^^'^^^^' fpenbeten: 9iot=
jiijilb'^granttnrt a. OJL 10 XU., JBanfier 3o[. 91eblid) -^ Sici\x\d)
50 Xlx. unb 5!aufniann Srfiie 3aff6 * Sßofen 4 ßmiiöbor. Sin
- — »
au bcu ^fönig gerirfjleteS Qmmebintgefurfj um ßJeniä^rung einer
2^oifjilfc lunrbe abfdjlügig be[cfjieben.^)
1851 betrugen bie Sinnafjmen unb 9ln§gaben 174 Xlx.
1» Sgr. unb 7 $ßfg.») 1854--5G betrugen biefelben 480 ^aler.
KS.')! lüaren 122 Stcuerjaljlcr norijanben, inelclje 452 Xlx, 15 Sgr.
ciitriifjteten. 1855 entrichteten 109 Steuerjafjler 409 Xlx. 7 Sgr.
0 3" bicfcm 3aljrc ivuibcu ber ßJcmeinbc von Snuiel ßaöfer, bcm
^^itcr bc§ ^oUtifcrS ISbunrb 2., 3um S3oii cincö DiabbhicrrjaufeS 100 Xlx.
iin-^ros auf 9 ^a\)xe QtlxeX}cxx. (2lftcu bcv iüb. öemcinbc Sörotfc^in.) —
'Juutj 5lanuoiuöfi ^©obota o«^ eö bnmalS in 3. 52G 3ubcn.
2) Slftcn ber jüb. Öcmcinbe Sorotfc^in unb StmtSbratt Sflr. 27 00m
v\nf)vc 1843. ' •
^) Jßorftcrjcr bamalö waren 2). 9Jl. (SocfjS, ÖJoIbring, örobaiof, Don
1^54-58 ©olbrnig unb Dr. eOrlirfj.
I
I
II ^^
^> :
I '
!.■
|.
i
t
1
i
if
i
m;
! 1"
5'%i*-«
il
s
i; ■
«1
/
i *
wi.imn-
^i<»..>MWii^jiH||,.!i ■ (Piyfii.j* nj> yiHi.JHH ;iii ,^ll,li»,J^^
"mt
»;r<t«4-p- »^1 .iw^ ■,;|i,i,,^iy,»ii.,i,w>.)iii ij^i ,n |Miuij|i^'
ff
■ y^'i
>■ •
h h
(
i
r,
■r.
ISA Fi'e
1..
%.
t
Jahrhunderte
i, heute noch
jetzt noch,
in Essen hin-
dute noch Im
Herr Ernst
enberlcht er-
i t z e r , Josua
item, Prof.
irden gewählt
, prakt. Arzt,
»rstandes der
sener Lokal-
heu Familie**
Werken vor.
erstenmal am
aibinke*^ eine
mrgeoisie um
at't im Hause
lieser Gestalt
ixi Mitglieder
n Arbeits-
mber, Januar,
use des Vor-
isprachen die
;te Herr Neu-
en erschienen
vphraim, dem
nigsaustausch
längerer Zeit
den von 1700
ird Oppen»
ederholen die
Montag einet
n: Potsdamer
issen. Wir be-
eile wurde Herr
Rabbiner-Adreßbuch.
Der Lemberger Rabbiner S. Schapira beabsichtigt ein Adreßbuch aller
Rabbiner in der ganzen Welt herauszugeben und hat einen entsprechenden
Fragebogen versandt. Auch wir möchten auf die Nützlichkeit eines solchen
VVerl^es hinweisen und geben allen Interessenten, die den Fragebogen etwa
^ch nicht erhielten, die Adresse des Herausgebers: Lw6w in Polen, Zol-
l^iewska 25.
Suchblatt.
In dieser Rubrik können unsere Mitglieder Anfragen familiengeschichtlicher
Art dem Leserkreise unterbreiten. Antworten an die Redaktion erbeten.
Fragen.
Nr. 218. Jeder, der Nachrichten über die
aus Böhmen stammende Familie
IVI a u t h n e r geben kann, wird um seine
Anschritt gebeten.
Hans Jäger-Sunstenau, Wien, Haupt
Straße 140.
Nr. 213- Wer kennt Nachkommen von Jo-
hanne Lewysohn, geb. 5. Dez. 1854
Worms, Otto Lewysohn, geb.
Worms 2. Dez. 1857, Ottilie Lewy-
sohn, geb. Stockholm 1. Nov. 1859,
Emma Lewysohn, geb. Stockholm
30. Sept. 1861, Bettina Lewy-
sohn, geb. Stockholm 18. April 1863?
S. F. Schlesinger, Frankfurt a. M.
j^r. 214. E n o c h genannt Henri Beer,
geb. 3. April 1815 und Frau Esther,
geb. Davis (geb. 4. April 1825) hatten
3 Kinder: A 1 p h o n s e , geb. Paris
3. Okt. 1850, J e a n n e , geb. Paris
12. März 1852 und Laure Mathilde,
geb. Paris 29. Juli 1853. Wer kennt
deren Nachkommen?
S. F. Schlesinger, Frankfurt a. M.
Sf. 215. Wer weiß Näheres über Rabbi
Elieser Jaff^, gest. Berlin 1747,
vermählt mit Machloh Jakob,
Eltern des R. Mordechai JalY^ von
Schwerin und über ihre weiteren Kinder?
Stud. med. Hans JaDe, Berlin.
\r. 216. Wer kennt Nachkommen von
LeeserJaff^ und Jakob Jaff^,
Söhne des Landesrabbiners von Mecklen-
burg-Schwerin, Mordechai Jaff^ (1740
bis 1813)?
Stud. med. Mans JatY^, Berlin.
Sf. 217. Wie ist der Name F I e c k e I e s zu
erklären? Gegenüber der im Jüd. Lex.
jjegebenen Ableitung von „Falk" lese
ich eben bei J. Brieß (Schilderungen a.
d. ehemaligen Ghettoleben 1838—1848
Bd. II Anm. 3) die Ableitung von „Pe-
rikles'' wie Eskeles von Äskulap, Abeles
von Apelles u. a.
Rabb. Dr. Posner, Kiel.
Nr. 219. Ein Mordechai Jacob Mar
c u s lebte 1764 in
Hoerstgen, Kr. (Jel-
dern; die h^amilie Marcus ist seit etwa
16o0 am Niederrhein nachweislich (in
Rees und Sonsbeck). Nun erwähnt Dr.
Fritz Bär im Protokollbuch der Clever
Landjudenschalft einen „Portugiesen"
Mordechai Jacob Marcus. Wer kann
über ihn Auskunft geben, insbesondere
über den portugiesischen Trsprung
dieser Familie?
Louis Marcus, Rees.
No. 220. Wer kennt Vorlahren und Nach-
kommen des Franz Ritter von Hiuer,
Geologe in Wien, geb. 30. I. 1822, gest.
20. III. 18M9? Ihm zu Ehren wurde 1893
die silberne Hauer Medaille für V^er-
dienste um die Erdkunde gestiftet.
Rieh. Albert Hauer, Hamburg.
Nr. 221. Angaben erbeten über drei in
englischer Kriegsgefangenschaft ver-
storbene und auf der Isle of Man be
grabene deutsche Soldaten jüdischen
Glaubens Frank H a r t m a n n , gest.
1. Juni 1915, Hermann Jeschke,
gest. 31. Mai 1916, und Hans Rauthe,
geb. 10. Sept. 1880, gest. 4. Juli 1915.
Reichsbund jüdischer Frontsoldaten.
Nr. 222. Der r>ame Wallach wurde meist
zurückgeführt auf „Welsch, Welscher".
Dieser Zusammenhang erscheint un-
wahrscheinlich, da um 1800, als die jüd.
I/pp- 511
li
i
1
s »
\\
r*^*«lf«Wi
II
1
1
('/-Ö60
Suchblatt.
AFI uein Leserkreise unterbreKen. Antwortea an die Redaktion erbeten.
Fragen.
""' 2j'N„?',«r"p.*"T"'p ""' f''"^'"^""'"'*" ^O" En.„,a H e I e n e S i c h e I ■ geh.
■ :oHo^S"T.;''h "" '^""'^ -llüiÜLLLSL: »«er "- "• ciieser einen Scbreibweise
nS" Van 'r:'ä/."r;inU"ü;t'wonr?' ^'!;:? ''^' *'" "''-"""- "- -« a"*^
Ich nehme an er isT o dem m V i ""• ^^"''" '""« "" ^ame nun sianunen?
Nr. 243. Ist der Zahnar/t I. o ii i s B e r e n il ilpr i i lem ««k^
hk IKJ-J .....1, • 1- u— [, " ^ '^ ^ " *' ' ^^^ ^' 3- 1««^ geboren wurde und von 1S30
Kral)eii liegt ' ' "■* '" ^'«"""Ren, wo er he-
M, ,., .,, . ' '>»•• '"g- (ieori; Meyer, rUMlin.
;. » " r ",""" "V, ^""r^^^"'^'"-'""""^ "'^ ''-'■'-he Familie VV. stammt
i (. ; i r^., '^Tlarr ':^t'T.•ose''^ 'V'S •r^" '"""""^" -'^'' Nan.ensträger
Se.o«en",V Hei;a;.;;;;U"rirr der^^Na re"lw.s::S;:g::":„'^
durhe kaum in Vnine kommen *»sser/.»g so erklart. Das Sternbild
G. S.
Antworten.
V ivr »o.. *, Louis Lewy, Berlin.
Rm Tei/e lir ,h I i Hn^v'I.'n "-^r" '''"f'«"^' »^"'^ «««" vermählte sich mit
Die Farn lie war in de V rHih.rl: V- ''t'^'."*" "" ''• "*• «««'»Rischen Reichsanstalt.
i.st jedenlaUs aus^ystorhe '' '" ^'*''«='"«^'^"'"" ''«•" kinderreich; die adelige Linie
./ M T,., ,. Hans Hirsch, Wien,
^u Nr. 2 J. Der Name Förder wird meist von dem Städtchen Fordon bei Wongrowilz
in l'oseii abgeleitet, also als Abkür/.une von FordmiPr linnh h.h. i„i. i.- r-
i^cURKommen des K. INIeir Kat/enellenboj^^en" von Max VVollsteiner.
Ür. Max Golde. Berlin.
Zu Nr. .
EU
Zu
Nr. 2.
kein
Zu
Nr. 2:
lierzi
die 1
Nach
nicht
7 km
Ka/Jr
Mogi
Zu Nr. 2'.
VV cl
einen^
deute
hieß
„Kan'
poini»»
entscl
er ein
schon
Kantr
uiueri
und L
doch <
stehun
stens «
keinen
Stamir
es in <
den dr
1 räger
Religio
polnisc
Zu Nr. 229.
Juden
die der
von de<
als ,Jü'
Sitte, d
um das
pation
curopäi
tangsbu
Samuel
den Mo«
Hebräis«
deutscht
hräuchli
>a1omon
Simon
Jochem
Joseph
Akiba),
Nathan
«s 1678;
s 1685;
Nathan
iaiomon
n 1685;
Schevcr
N 1737;
nen.
nik
, Prag
Singer: Boskowitz, Molleschau,
Hotzenplotz, Krotoschin, Teschen
Storch: Mähren
Taus (Tausig): Prag
Tornau: Prag
Welssweiler: Hamburg
Welisch: Ung. Brod
Wiener: Praj{
Wohle: Prag
Zur Geschichte
der Familie Kremnitzer^Kalischer^Kalisch
Von Paul Kaiisch, Köln.
Vier junge Bocher wohnten im Jahre 1832 in einer kleinen iirnilichcn Dach-
kammer bei der Witwe Moses in der Kosenstraßc in Berlin. Alle 'Aaren sie
nach Berlin gekommen, um sich in den rabbinischen Wissenschaften zu vervoll-
kommenen, alle machten sich aber aus den engen Verhältnissen der jüd. Ortho-
doxie frei, studierten, meist im Selbststudium, die modernen westlichen Wissen-
schaften und kamen bald in Berührung mit den damals in Berlin lebenden
Schriftstellern, wurden Mitarbeiter von Willibald Alexis, Chamisso, Eduard
Hitzig u. a. Es waren diese vier:
Aron Bernstein,') später Gründer der Urwähler- und der Volks-
Zcitung, Vater des Physiologen .Julius Bernstein ) und Onkel des Keichstags-
abgeordneten Eduard Bernstein).
Samuel Hermann, Gründer der heute noch blühenden Druckerei
H. S. Hermann in Berlin, Vater des Physiologen Ludimar Hermann).
Aron liorwit z ') Gründer der ersten höheren jüd. Knabenschule und des
jiid. Lehrerseminars in Berlin, und der vierte war mein Großvater:
Mendel Kalischer, geboren 1810 in Lissa in Posen, der noch von
1832—1835 jüd. Theologie studierte, sich dann aber am 11. Nov. 1835 an der
Perliner Universität rite immatrikulieren ließ (mit besonderer ministerieller Ge-
nehmigung vom 27. 10. 1835 auf Grund seiner Vorbildung), wo er laut Abgangs-
zeugnis vom 13. Juni 1839 vier Jahre lang Philologie studierte. Sein Naturali-
sationspatent vom 10. März 1840 nennt ihn: „M endel Kaiisch, früher
Italische r*'.
Seit hundert Jahren ist also unsere Familie in der dritten und vierten Gene-
ration vollständig „assimiliert**, trotzdem bestand immer die Tiochgehaltenc Tra-
dition, daß wir von großen jüd. Gelehrten und Rabbinern abstammten. Ks
wurden Namen genannt wie: Mordechai Jaffe (der „Lewusch"), der
^ohe Rabbi Low von Prag u. a. Aber für diese Überlieferung fehlten die
Unterlagen.
So versuchte ich schon um 1900, diese Unterlagen zu beschaffen. Ein in
den sechziger Jahren des vorigen Jahrhunderts von den Brüdern meines Vaters
aufgezeichneter Stammbaum, der auf Grund mündlicher Auskünfte einer damals
») Encyclopädia judaica (Verlag Eschkol) IV 297 ff,
2) Encyclopädia judaica IV 304.
J) Encyclopädia judaica IV 300.
») Encyclopiidia judaica VI! 1179.
*) Encyclopädia judaica VIII 247.
Dff' ~\.i'i.z,
•1
IUI
:l
)
i>
( ,
i
i
rttf^
»H. . t; .
El.^r.^'1
noch in Lissa lebenden Großtante verfaßt worden war, nannte an erster Stelle:
Jehuda Loeb Kalischer, den Großvater meines Großvaters, ge-
storben 1822 in Lissa, Verfasser eines bekannten talinudischen Werkes, H a -
Jad Ha-Chasaka, erschienen 1820 bei Sulzbach in Breslau. Ich besaß
dieses Werk, in dessen Vorrede der Verfasser seinen Vater Moses, seine
beiden Frauen, seine 11 Kinder und einige Schwiegerkinder mit Namen nennt.
Ich versuchte, die Nachkommen dieser 11 Kinder aufzufinden, was z. T. gelang.
Ferner besaß ich das Buch von Ludwig Kaiisch, einem Vetter meines
Vaters, der, schon 1814 in Lissa geboren, seinen Urgroßvater,
Jehuda Loeb Kalischer, noch persönlich gekannt hat, sehr inter-
essante, vor allem kulturhistorisch wichtige Daten darin gibt, aber über die
Herkunft der Familie nicht viel darin sagt. Er schildert das hohe Ansehen, das
der alte Herr in der Gemeinde und weit darüber hinaus besaß, sagt auch, daß
die Herkunft unserer Familie aus altem Rabbiner-Geschlecht ihm als Knaben oft
als Verpllichtung für die Zukunft vorgehalten wurde, aber das führte nicht
weiter.
Von zwei weiteren Stämmen der Familie Kalischer wußten wir, daß sie mit
uns verwandt waren, vor allem die in T h o r n lebende Familie des bekannten
Zwi Hirsch Kalischer, des „Vaters des Zionismus**. Nach den Angaben
der Lissaer Tante (s. o.) stammten diese beiden Linien von S a 1 o m o n und
Rechel Kalischer, Geschwistern des Jehuda Loeb K*r. aus Lissa. Auch
diese beiden Linien konnte ich damals bis auf die Gegenwart vervollständigen,
weiß aber bis heute nicht ganz genau, ob die drei genannten wirklich Ge-
schwister waren. Hierauf komme ich unten zurück.
Damals arbeitete Herr Dr. Louis Lewin, Rabbiner in Pinne, an seinem
1904 in Pinne erschienenen Buch: „Geschichte der Juden in Lissa".
Er hat meine Unterlagen s. Zt. durch Vermittlung meines Onkels, Stadtrat
Leopold Kaiisch in Berlin, erhalten und einiges daraus benutzen können.
Durch sein Buch lernte ich dann zwei weitere Generationen der Vorfahren
der Familie Kalischer kennen, als den ältesten den Großvater des genannten
Jeh. Loeb K'r den er Jehuda Loeb Kalischer I nennt (S. 277 ff.), und
der 1709 Gemeindevorsteher in Lissa war. Auch hier die Notiz: ,,desseri
Familie von R. Mordechai Jaffe abstammte". Dr. Lewin nennt 4 Söhne dieses
Jeh. Loeb I, darunter Moses I als Vater meines Ururgroßvaters Jeh. Loeb
Kalischer II, des oben Genannten. Von den anderen drei Söhnen, M e i r
Kalischer, Abraham K'r und Joseph K'r, habe ich die Nachkom-
men noch nicht gefunden. (Vielleicht ist Elias ben Salomo Kalischer, den Jeh.
Loeb II in seinem Werke als blutverwandt bezeichnet [vgl. Lewin a. a. o. S. 283]
Nachkomme eines dieser drei).
Lange Jahre ruhte dann meine Arbeit, bis vor etwa 10 Jahren eine Ur-
enkelin von Zwi Hirsch Kalischer-Thorn, Fräulein Hertha Mendlowitz
in Breslau, sich mit mir in Verbindung setzte, um meine Unterlagen zu
bekommen, da sie die Herkunft unserer Familie bearbeiten wollte. Und in
diesen 10 Jahren haben wir in gemeinsamer Arbeit so viele Zusammenhang-*
gefunden, daß das Ergebnis wohl von allgemeinem Interesse sein dürfte und
mich veranlaßt, es der Öffentlichkeit zugänglich zu machen. Ich übergehe dio
vielen Forschungen, die Frl. M. in den Archiven in Breslau, Prag, Kaiisch, Lis^^J
714
I
Thorn, Posen usw. vorgenommen hat, sondern gebe nur die wichtigsten Re-
An einer SteUe in KaUsch an die sich Frl. M. auf Veranlassung von
Dr. Loms Lewin gewandt hat, fand sich ein Schriftstück, das uns um viele
SfnTrf ^'"''JJ' ^«te/b^achte, die Vorfahren der FamiUe bis ins frühe 16. Jahr-
hundert, 2 T. bis ins 15. Jahrhundert nachweist, vor allem die Herkunft von
Mordechai J äff e , de m „Le wusch " einwandfrei klarsteUt. und auch
Tthäh ^"""^" ^"^* ""* anderen bekannten jüd. Famiüen der damaligen Zeit
Das Schriftstück ist verfaßt von J o c h a n a n K r e m n i t z e r . Rabbiner
m Markisch Friedland, (wohl um 1760), der schreibt:
. ..r^r 'o «!" ^"fzug aus einem Schriftstück meines Großonkels, des
berühmten Rabbi Seh muel Neemon s. A., Rosch beth Din (Rab-
binatsprases) in Kahsch, Schmuel Neemon war der Bruder meines Groß-
vc.ers, Reb J o c h a n a n K r e m n i t z e r s. A. des Verfassers von „Aurach
Mischor , und ferner war Schmuel Neemon der Bruder meines Großonkels
Leib kalischers. A., Rosch beth Din ni Lissa ".
Der leutere ist der oben genannte Je h. Loe b K alische r 1, von dem
ich so nicht nur zwei Brüder kennen lernte, deren einer in der Literatur alt-
bekannt ist sondern von dem ich auf diese Weise auch erfuhr, daß e r aus
der Judeirtn kT. Jf.''"'"™" *^f ' (yg'- ^erzu auch: „Beiträge zur Geschichte
tf S t j ^ ^ r"> ^'^"'' '^"'"P"" ^^^' ^° '" 'J" '-'t^t"» Anmerkung
^1 r a1 "^ '^'"'''' ^*="^"* werden). Schon hier möchte ich also be
merken, daß von diesem Manne, der ca. 1700 von Kaiisch nach Lissa über-
Medelte und von ihm allein der Name Kalischer in unsere Familie gskom-
^' j 'nt . """s*^" seiner Nachkommen in den Jahren 1812 und 1833 ff
bei der Naturahsation als FamiUennamen angenommen haben. Nicht alle tat-n
das mem Großvater und einige seiner Vettern nannten sich „Kaüsch", andere
wählten ganz andere Namen; ich kenne Meyenthal, Lewin u. a., die in grader
mannlicher Lmie mit uns verwandt sind. (Auch der Name Berlak-Ben
NÜn V i u "a^^ '■,'°!' ^"If^^ ^°''*'^" **'">• IJnigekehrt kommen die
wer n?h^ "^ h"*! »^f '««^^ ^f 'f«<=h vor, ohne daß Verwandtschaft besteht;
keTnec' n ""T ""•*""^* ""' J-h. Lo3b Kalischer I zurückführen kann, is
keinesialls mit uns verwandt, auch nicht, wenn er dm gleichen Namen hat
selh^y^H °"" ^^^^^■'^T Schriftstück des Großonkels Schmuel Neemon
selbst, das um 1700 niedergeschrieben worden ist und wie folgt beginnt:
„Der Name meines Vaters ist der berühmte RebMeirKremnitzcr
"^.'■.'"''f". Verfolgungen des Jahres 1648 nach Kaiisch sich rettete, und er
^meir) ist ein Sohn von dem kabbalistischen R a b b i n e r J i z c h o k Als der
war in Kremnitz, verbreitete er Thora mit ausgezeichneten Gelehrten ... Und
er «Vu- "."^«7" Gegend kam, (d. h. nach der Gegend von Kaiisch), da war
er Kabbiner m der Gemeinde Wartha. ... Er war ein Sohn des M ä r t v r e r s
R e b b c h m u e I der erschlagen wurde, 75 Jahre alt, in Kremnitz bei der
verlolgung im Jahre 1648. Der oben genannte Reb Schmuel war ein Sohn
von Reb I s a k aus Ungarisch Brod".
Dann folgen ausführliche Angaben über Herkunft und Verwandte der Ur-
großmutter Chawa (der Frau des Märtyrers Schmuel), der Großmutter
7 13
Ruchomoh (der Frau des Jizchok Kremnitzer), sowie der Mutter Beile,
der Frau des Miiir Krcmnitzer, worauf ich unten zurückkomme, da diese Frau
Beile eine Urenkelin des „Lewusch** war. Vom Hohen Rabbi Low aus Prag
steht hier nichts, trotzdem doch Schmucl Neemon um 1700 davon gewußt
haben müßte.
Auf Grund dieser Angaben ist die beigefügte Tafel l zusammengestellt,
(die Zählung der Generationen auf der rechten Seite beginnt mit I bei der
jüngsten jetzt lebenden Generation, die meine zählt also III). Sie enthält aber
nur die direkten Vorfahren der genannten drei Brüder, so wie sie Schmuel
Neemon angibt, mit einigen Notizen über weitere Verwandschaft. Aber das
Schriltstück, d2r „Jichus** von Schmuel Neemon ist so reichhaltig, enthalt so
visle Namen bekannter Rabbiner und Gelehrten, daß der Inhalt wohl von
großem Interesse für die Familien-Forschung ist, so daß wir beabsichtigen, das
ganze Schriftstück bald angeeigneter Stelle im Urtext und in Übersetzung zu ver-
öffentlichen. Es finden sich vor allem Zusammenhänge, die bisher ganz unbe-
kannt sind, zwischen anderen bekannten Familien, deren Stammbäume damit
viele Vervollständigungen erfahren können. Ich gebe nur zwei Beispiele dafür
und zitiere aus diesem Schriftstück:
1. „Der Bruder meiner Großmutter Ruchomoh, der Tochter des Rabbiners
Jcchanan Zuris in Krakau, sein Name war Schmuel Kalischer (vgl. Lewin,
Gesch. der Juden in Kaiisch, S. 27), der war ein großer Kozen, und berühmt in
allen Ländern, und mehrere Gaonim des Landes verschadcheten sich mit ihm,
und mehrere Gaonim sind unter seinen Nachkommen, Gott möge ihre Tage
verlängern.
Sein Sehn Itzig heiratete die Tochter von R. Josef, des Bruders des Gaons
Reb Mosche Reb Mendels, Oberrabbiner von Posen. Sein Sohn Benzion usw
(im Ganzen drei Söhne und zwei Töchter, davon die ältere): Mirjam, seine
Tochter, heiratete einen Enkel von R. Schaul Wahl, den Gaon Jisroel Katzen-
ellenbogen aus Neschwijah, einen Sohn von Meir Katzenellenbogen, Rabb. in
Brisk".
Damit ist der Zusammenhang gegeben mit dem bekannten Stammbaum der
Familien Minz — Mainz — Wahl— Katzenellenbogen. Der gennannte Reb Schaul
Wahl ist der sagenhafte Eintagskönig von Polen. Eine Cousine von Meii
Kremnitzer hat also dessen Enkel geheiratet.
2. „Der Name des Vaters meiner Großmutter Jette, der Frau des
Gaon Jisroel, war Leib; er war ein einziger Sohn von Reb Morde-
chai Jaffe, Oberrabiners in Posen. Die Söhne von Reb Leib (Jaffe) sind:
. . . und hier folgen 6 Namen, die meines Wissens in der reichen Literatur
über die Nachkommen des Mordechai Jaffe noch nicht alle genannt sind.
Die Töchter von Reb Leib (Jaffe) waren:
1. meine Großmutter Jette,
2. — 6. weitere 5 Töchter mit Angabe der Männer usw."
Hiermit liegt also wohl einwandfrei die Abstammung vom Lewusch-
Mordechai Jaffe fest, denn Schmuel Neemon wußte wohl noch genau, wer
Vater und Großvater seiner Großmutter waren. Interessant ist übrigens, da^^
Leib Jaffe ausdrücklich der einzige Sohn des „Lewusch'' genannt wird, denii
in der Literatur wird oft ein zweiter Sohn, allerdings manchmal mit Frag«^
zeichen, genannt.
716
Behauptung, daß unse e fIü" vo" Sese ' H '"i '^"«- '*=*> ^^ 'ür die
stammt, nur eine einzige QuXjfundtn «^f h *''i.'''[ "'"''• ^'^^"«chaft ab-
immer wieder zurückzufüS sind nT^Hch h'^ «"« '^'^"^«gen Behauptungen
von Zwi Hirsch Kahscher die Sr n »^f '^ Äußerungen in den Briefen
Ich ver..ise hierzu tT' dt 'Sh?. zlTHtsT^Tr^'r'^'' '"*•
Jizcholt Cur Arjeh erschienen Sfik«- iq^b • . "^«''scher" von
hiervon ein Exemplar, das D^ Ar hü' Ruf i" ,09« '" ^T'^^'^' ^'^'' »««"^e
damals noch lel,enden Tochter ^Z!yJnf^l l^^ T, J""salem der einzigen
hat. und das aus derer^aß FH H M'.nHr""/"''l'? ^'''^'''' ^^'^^^^^^
der berühmte Brief abgedruck L dem 7 «^ M u"^ .'''^f '*^" ^^'^- "'«^^ ««t
Vorfahren spricht: *- °'""'*' '" ^^"^ ^^i "'^sch schreibt, als er von seinen
von Wh':4S,"sei?B"n;SrTe?b t alr T ^ ^ ^ — • Verfasser
Schmuel Neemon. die SJne von MVirK?e'n:;M' '" f'l*^ ^^"^"
ein Nachkomme von K a h hi I^ !.^ ' *^ * ""^ '*=''«'•* a r
welche verschwägert"/a:en.\'i:Lka"n'n?°''^^''^^ '^''^^
bisher nicht verifizieren konnton Tr^^.? '^^'^ •^"^^" Großen, die wir
Frl. Mendlowitz in dLser Sache aeX t\ "oe" V^"?^' "^ ^''^'' ^^-"'^"'^
Hirsch Kalischer. Cur Arjeh und Her Wrf ^ Verfasser des Buches Über
Fleischmann, haben lieh wie s^ der Verfasser des Vorworts zu diesem Buche,
sammenhang zu k^ren ' Tnde erseh "mu^ß '"'' ^''^'f'"'' •^'""''»- ^'^" Z"'
Schriftsteller wie Hirsch KaulhT I T ""^ annehmen, daß ein ernster
werten konnte. Und sc Wttt ich dieT a- ^^^^^''^•^» ^at. was er verant-
^u unterrichten, wenn sie "t was üt ''d7 ""' ^f !f ^^^' "'''^ freundlichst
zwischen Mordechai Jaf^unTd^ H^het K^bbrLöw'tS^^ Zusammenhang
die r at .^ir tle^Ji i^ ^^ -' ^"^ '«'^^^^ ^^^^Heiten erwähnen.
mögS^sdn" Von^seTnTr ^'r^u " h!f""liP »^'n-szukommen. dürfte kaum
starb in Jerusalem zog dorth^ mi. -k"" ' ^S '^^'''^^ ^*^'"""*=' Neemon: ..sie
dieser Bruder wur^; LI berS^mttegenTr ^'^ ''\^}f^- ^erkil. ind
des Guten, was er getan hat L hnt l l ^T^ Reichtums und wegen
>»d borgte dem Führender vierl^nJesvnoi """^'''^ Waisenkinder verheiratet
^'''',trT7''-ß^^^-^^^^^^ Sein Testa-
^ ^ic,ZiI"IS;t'7nst^^^^^^^^ K-cho.oh (4) habe ich schon oben
Wahl. ^ "*' •"«'^sondere über deren Verwandschaft mit Schaul
viel^u'^Tag^n^'l'lr.mJ "''^^^ ^^^^ ^''''"'^' ''^ '^ 'lieser SteUe wohl nicht
«fentlichtfnStalLrürrdnrd*" '''1'"/''' ^°" ^'- Moritz stnter-
stammen: """''^"«n "ber tme der vielen Lmien. die von Mordechai Jaffe
r^£^tt^fSt^^t:iSl%^'^^ i^t kein gerin- '
^osen. literarisch verewigt durch^S Snb^„ j^fs '»'..Ktl;,^™!.:^^'"
717
setzeskodifikator gleich Abraham Karo/ dem Verfasser des Schulchan Aruch,
Bibel- und Talmud-Erklärer, Philosoph, Astronom und Kabbaiist, Organisator
und Vorsitzender der polnischen Dreiländer-Synode, der als Rabbiner^ und
Schulleiter in großen Gemeinden wie Grodno, Lublin, Krzemieniec, Prag
und Posen das Gotteswort lehrte. Über ihn schrieb zuletzt liorodetzki in der
Enc. Jud. VIII 770 ff."
Hier auch ein Wort über die geographische Herkunft der famFlie. Der
Märtyrer Schmuel (7) ist im Jahre 1648 in „Kremnitz*' ermordet worden. Es
kann sich hierbei nur um die Stadt Krzemieniec in Wolhynien handeln,
in der es damals eine bedeutende Gemeinde gab, wo u. a. Mordechai Jaffe,
ferner der Bruder des Hohen Rabbi Low, Simon Bezalel, gelehrt haben, und
das 1648 gelegentlich des Kosakenaufstandes zerstört worden ist. Andere,
ähnlich lautende Orte in der Slowakei, in Böhmen usw., kommen nicht in
Frage.
Von besonderem Interesse dürfte es für jeden Familien-Forscher sein, daß
Meir Kremnitzer (1) offenbar seine drei Söhne nach dreien ihrer Urgroßväter
genannt hat:
Jochanan Kremnitzer nach Joch. Zuris (9),
Jehuda Loeb Kalischer nach Leib Jaffe (13),
Schmuei Neemon nach Schmuel dem Märtyrer (7).
Das zeugt doch für einen besonders ausgeprägten Familiensinn, der schon damals
in unserer Familie vorhanden gewesen sein muß. Und welch andere Familie kennt
von ihren um 1670 — 1680 geborene Vorfahren noch sechs Urgroßeltern, z. T. auch
noch deren Eltern und Vorfahren?
Während Tafel I die Ahnen meines Vorfahren Meir Kremnitzer enthält,
habe ich in Tafel II seine Descendenz zusammengestellt") und bemerke dazu:
Linie A: Kremnitzer. Hier kenne ich nur Sohn und Enkel von
Jochanan Kremnitzer. Dieser selbst ist bekannt durch sein Haupt-
werk „Aurach Mischor**, gedruckt 1692 in Sulzbach; er lebte 1697 — 99 in Frank-
furt a. O. Näheres über ihn in Enc. Jud. X, 402, und bei Lewin, Gesch. d. Jud.
in Kallsch, S. 29 f. Sein Enkel gleichen Namens war Rabbiner in Märkisch
Friedland; weib irgend einer der Leser diesea Aufsatzes etwas über dessen Nach-
kommen?
Linie C: Schmuel Neemon. Von dessen Nachkommen weiß ich
nur, daß Zwi Hirsch Kalischer einmal erwähnt, er sei durch seine Großmuttei
ein Nachkomme auch dieses Mannes. Ferner war die Frau des Berliner Rab
biners Elchanan Rosenstein (um 1830) eine Nachkommin von Schmuel Nee-
mon. Näheres haben wir noch nicht feststellen können.
Linie B: Jehuda Loeb Kalischer L L. Lewin nennt die vier
schon oben erwähnten Söhne; von dreien kenne ich die Nachkommen nicht,
die aber wahrscheinlich auch Kalischer heißen. So ist alles, was mir an Ver-
wandten heute bekannt ist, die Nachkommenschaft seines dritten Sohnes
") Ende 1934 erschien als Manuskript eine sogenannte „Familientafer* der Familie
Kalischer, verfaßt von Dr. Hasse, Berlin. Das ist keine Familientafel, sondern eine
Ahnentafel, ganz allein für Dr. Fritz Kalischer, Urenkel von Salonion Kalischer (b),
geboren 1881, getauft am 2. 4. 1933 (!). Sehr verdienstvoll ist in dieser Ahnentafel die
Fortführung der verschiedenen Linien der Familie bis auf die Gegenwart. Unklar und
fehlerhaft sind die meisten Angaben, die auf die Zeit vor 183 0 zurückgehen. Der
Verfasser macht auch den Fehler, anzunehmen, daß alles, was Kaiisch oder Kalischer
heißt, schon deswegen mit uns verwandt sein müßte, was keinesfalls richtig ist.
718
c
o
V
a
Ü
0
>
X
3
U
:9
0)
CS
c
c
U
<
X
X
0£ C
CO "-
X
V
IT»
cd o
0 ^c
o
lg
»^ i-I r ■ T. '?2 O ►-
^^ r>- ^o ^ — ^ 'sj c-<
I es
ü
' I
3
(/)
.Ec-
!«;
C3
. C3 '-» ^
o
9? o o
C3 (U iC' C
^ O CO CO ^
ox t
«x
wx
CM .- i:
C N
Ig J
• o u 2
c3 O C cj w-^ sC
•n •- r^ •-> c/2
X
cj
C
o
N
O
üx
c
3
.£ 71 ' w CO
1 E c E_ o
Ux ^'«x'S
3 3 •— r"
£ CO 1» o
^x-a >
4>
N
'S
6
\ M O J
CO i ^
lO»^ 3 .
^ . ^ ci CO
4» 00
^ -S '^ •- ^ c
X^ ^ 3 u X
0» ^ N C i>
ö^^« ^ E
'S
o
E
! O C
N
X
CQ
Cx
"" CO
x^
'S
B
o
t
' ■*-> »
•TT CO
er "T
.X
♦*- o
. C
^X
X
i>
.3
u
X
X
CO
0^
•5 5;«^
X
o
CO
C
o
2 ^> ^2 S
-X
So
••- Mi*
^ kl
u: c
.E c-c
>x
?R
N u
.rx
V C9
s «*
U X
o «*
^x
o
^ d
In ^
U
U
3
CS
CO
«« N S oo t;;
CO
S,r.<^ ^
23
^« CO
C
!/3
t/5
CJ
et
:3
Q
719
Moses I Kalischer, der ca. 1710 in Lissa geboren sein muß. Er hatte zwei Söhne
und eine Tochter wie oben erwähnt, die ich aus der Familien-Tradition kenne,
während mir urkundliche Nachweise über die Tatsache, daß diese drei wirklich
Geschwister waren, noch fehlen. Der jüngste der drei ist Salomon Kalischer,
Thorn, der Vater von Zwi Hirsch Kalischer; Salomons Vater hieß bestimmt
Moses, doch habe ich bisher nicht feststellen können, daß Zwi Hirsch über
diesen seinen Großvater Näheres schreibt. Es ist, nach den Jahreszahlen zu
urteilen, nicht ausgeschlossen, daß dieser Großvater nicht identisch ist mit
Moses I Kalischer, sondern mit dessen Neffen Moses II, wie ihn Dr. Lewin auf
S. 278 a. a. O. nennt. Also wäre es für die Einordnung dsr Thorner Familie
Kalischer von größtem Wert, wenn in den Schriften von Zwi Hirsch Kalischer
etwas über seinen Großvater zu finden wäre. Ich halte mich im Folgenden
an die Familientradition von den drei Geschwistern:
a) Jehuda Loeb Kalischer II,
b) Rechel Kalischer, verh. mit Meir Kalischer, Sohn des Hirsch Kalischer.
c) Salomon Kalischer.
Linie a) Jehuda Loeb Kalischcr, genannt auch R e b Leib
Scheindels (nach seiner Mutter Scheindel), bekannt als Verfasser des
Buches „Ha-Jad Ha-Chasaka**. Es enthält Novellen zu den talmudischen Stellen,
die von der Rechtsvermutung handeln. Vgl. Enc. Jud. IX, 824 und
Dr. Lewin, S. 278 — 282. Viel erzählt über ihn sein Urenkel Ludwig Kaiisch
in seinem Buche: „Aus meiner Knabenzeit*', (Verlag von Ernst Keil, Leipzig
1872). Lange Jahre war er Rabbinatspräses in Lissa. Er starb am 18. April
1822, 78 Jahre alt, in Lissa; seine Grabschrift ist abgedruckt bei Dr. Lewin,
a. a. O., S. 280. (Frl. H. Mendlowitz hat kürzlich seinen, seiner Frauen und
Kinder Grabsteine photographiert).
Von seinen 11 Kindern nenne ich den vierten Sohn Abraham Moses
K a 1 i s c h e r , Rabbiner in Schneidemühl, als Gelehrter bekannt, vgl. Enc. Jud.
IX, 823. Er war verheiratet mit der Tochter von R. Akiba Eger, hatte aber
mit ihr keine Kinder; seine Witwe heiratete später den R. Moses Sofer, Rabb.
in Preßburg. An dieser Stelle besteht also wohl ein Verbindung mit der weit-
verzweigten Familie Eger, doch gibt es keine gemeinsamen Nachkommen der
beiden befreundeten Gelehrten Kalischer und Eger.
Der zweite Sohn, Akiba Kalischer, geb. 1772 in Lissa, 1833 Dajan
dort, war mein Urgroßvater, der am 28. Februar 1857 nach 66jähriger Ehe in
Lissa starb.
Aus der vierten Generation sind zu erwähnen: Dr. Ludwig Kaiisch,
Verfasser des mehrfach erwähnten Buches „Aus meiner Knabenzeit'', das kul-
turhistorisch von größtem Interesse ist. Er gab ab 1843 in Mainz die satirische
Wochenschrift „Narhalla" heraus, mußte 1848 nach Paris flüchten, wo er eine
reiche schriftstellerische Tätigkeit entfaltete, und wo er 1882 starb. Vgl. Dr.
Lewin, a. a. O. S. 170 ff. und Enc. jud. IX, 822; ferner Meyers Handlexikon
des allgem. Wissens.
Leopold Kaiisch, 1842 — 1925, lebte in den 60er Jahren in Paris und
London, war an beiden Stellen Mitbegründer der Deutschen Turnvereine, später
lange Jahre Stadtverordneter, Stadtrat und zuletzt Stadtältester von Berlin, wo
er vor allem sozial tätig war, u. a. die städt. Wärmehallen gründete und be-
treute. Er war auch Mitbegründer des C.V. und dessen Ehrenmitglied.
720
X
<
N
c
B
Im
XL
CT
c c
ccr .i=
— o ,
^ ^*-
00 Ml
so u ^
^ O
E
£
08
o
6
C/5 CO .
(U
o
■r
£
3 C3 ^-
E 2^ (/)
u
O
c >
•: c
= == §
x: ^ -y.
o *" c
!>
i^ 5
u. «
O C
f- — u
U CT O
E o oc
0:2
V CS
^ r-
Vi
"- c »^
O
3
et ca
•Sä ü
O ri
^ Vi u
! e a> u
• •- « <^i
es
•*- •
0) •
-**
c/3
JO
T3 3
C cQ
^ Vi
kl
7^
u
o
I- X u
^ '^ -j^
OC/3
Vi
« '^ A
X •= r C C8 .-'^^
^ "^ -^ '^ Ti ^ V.
73 ^1— — .*• '
rt ^- L> ».
. > .— TT •> .C .^
^V >J r- ;j >^
CT ~
Vi
O
o c
s ja
M ■« ^^
's
kr
o
4>
es
•i^r.
;2
n et
O
I
3x
< X
i- o '^
2ix-
•*• CS c
c I: =^
fS ^ "^T
X • c
sO
■^ — »-
••- ^ —
l- ^ -^
•- -^ -r
-=• = =
— r: -j
-^ /
'^1
00
X «-' {/)
U C CS v)
•* er E ^' ♦- "^
-8^-2 =
äs
00
t^ O </3
c1 C
:j
X
^ 3 ^^
CA.
^ Vi
t^
V
TS
St: :F
-:4 •^,
I '—
X
>
21
Linie b) Rechel Kalischer, geb. 1756 in Lissa, gest. 1822 in Lissa,
lt. Grabinschrift: Tochter des Moses Kalischer, Frau des Meir Kalischer, des
Sohnes von Hirsch Kalischer (Verwandten-Ehe?)
In dieser Linie ist der Name Kalischer fast ganz verschwunden (es leben
nur noch drei unverheiratete Schwestern Kalischer). Meir Kalischer hatte noch
drei Söhne, von denen nur noch zwei je einen Sohn, diese ihrerseits nur
Töchter hatten. Der älteste Sohn von Meir Kalischer, Selig Meir Ka-
li s c h e r , geb. 1790, lebte als Kaufmann in Lissa, später in Görlitz.
Aus der 5. Generation nenne ich nur noch: Dr. Arthur Ruppin in
Jerusalem, der z. Zt. als führend in den zionistischen Organisationen Palästinas
bekannt ist. (Er ist Chairman der Exekutive der Jewish Agency in Jeru-
salem.
Linie c) Salomon Kalischer, geb. 1768 in Lissa, lebte in Thorn,
wo er 1840 starb.
Sein zweiter Sohn war der oben oft erwähnte Zwi Hirsch Kalischer,
geb. 1795 in Lissa, der aber schon in jungen Jahren mit seinem Vater nach
Thorn kam. Dr. Lewin ist auf S. 283 a. a. O. noch ungewiß über seine Vor-
fahren, die aber bis auf obige Unstimmigkeit geklärt sind. Über seine wissen-
schaftliche Tätigkeit, die sich fast ganz auf jüd.-theologischem Gebiet bewegte,
ist dort alles ausführlich gesagt. Vgl. auch Enc. Jud. IX, 285. Heute ist vor
allem von Interesse: „Er darf als Vater des Zionismus bezeichnet werden."
Schon 1862 gab er die ersten Anregungen zu Kolonisierung des Heiligen Landes
und war dafür bis zu seinem Tode im Jahre 1874 unermüdlich tätig.
Der älteste Enkel von Zwi Hirsch war Prof. Dr. Salomon Kali-
scher, geb. 1845 in Thorn, gest. 1924 in Berlin, vgl. Enc. Jud. IX, 825, Prof.
für theor. Elektrotechnik an der Techn. Hochschule zu Berlin; er schrieb u. a.
in Bielschowskys „Goethe" das Kapitel über „Goethe als Naturforscher". Auch
stand er an der Spitze des „Gesamtarchivs der Deutschen Juden**.
In der beigefügten Tafel II habe ich der besseren Übersicht wegen jede
der drei Linien nur bis auf je einen der heute lebenden Nachkommen weiter-
geführt: Linie a) bis zu mir, Linie b) bis zum eben genannten Dr. A. Ruppin
in Jerusalem, Linie c) bis zu Frl. Hertha Mendlowitz in Breslau. Die Familie
hat sich aber, insbesondere in Deutschland, weit ausgebreitet; bekannt sind
uns mit Namen und meist auch mit Anschrift weit über 600 Familien-Angehö-
rige, alles direkte Nachkommen von Moses I Kalischer, der etwa 1710 in Lissa
geboren wurde. Im Anhang*) gebe ich noch eine Zusammenstellung derjenigen
uns bekannten Nachkommen von Moses I Kalischer, die in direkter männ-
licher Linie von ihm abstammen, also meist die Namen Kalischer und Kaiisch
führen. Nur aus Gründen der Raum-Ersparnis lasse ich die Nachkommen der
Töchter fort, nenne nur deren Familien-Namen; denn ich muß ausdrücklich her-
vorheben, daß sich gerade in diesen Familien nach meiner Erfahrung die Erin-
nerung daran sehr lebhaft erhalten hat, daß man durch die Großmutter oder
Urgroßmutter von der alten bekannten Kalischer-Familie abstammt. Ferner
habe ich, auch der Raum-Ersparnis wegen, die nach 1900 geborenen Söhne fort-
gelassen oder nur kurz erwähnt.
*) Dieser Anhang wird im nächsten Heft dieser Zeitschrift, Nr. 41, abgedruckt
werden.
fl2
4 Lwt**x"''d"jRiKrA^°1^- ' u""'?t' "''«♦«"""enden Linien habe ich V
M^lt " «'e"R"bb.-Ass Elias ben Salomon Kalischer aus Lissa und seine
Nachkommen aufgeführt (vgl. oben S. 714). weil er, wie erwähnt, als blutfver-
wandt bezeichnet wurde; er stammt möglicherweise von einem der Brüder von
Moses I Kahscher. deren Nachkommen wir noch nicht kennen.
In der Aufstellung habe ich diejenigen Namen, die im Text der Arbeit
erwähnt sind, unterstrichen, der besseren Übersicht wegen.
1 „i??^'^*"'^*^ Daten und Zahlen der Linie c), ferner die Nachkommen
1 und 4. Generation in Linie „x" habe ich der Familien-Tafel von Dr Hasse
entnommen, vgl. oben S.718.).
..... 9".«'?*e"stisch erscheint mir für diese alte Gelehrten-Familie, daß ver-
hältnismäßig wenige Kauflcute darin zu finden sind; ich zähle unter den ca. 600
1^1 7 ul !nn r^^ mindestens 90 Akademiker, wobei zu beachten ist. daß
in der Zahl 600 alle Frauen und Kinder mit enthalten sind. Genauer läßt sich
noch angeben: ca. 25 Juristen, ca. 30 Mediziner, ca. 35 andere, wie Philologen
Ingenieure usw. * '
Zuni Schluß möchte ich der Hoffnung Ausdruck geben. d:ß Hiese Ver-
öffentlichung dazu beiträgt, alle Mitglieder unserer Familie dafür zu inter-
essieren, daß sie aus so altem und vornehmem Stamme hervorgegangen sind
AtwiZn: t^T^'^'t^ Rückfrage, die mein Material ergänzen kann, lor allem
fehlen " Zusammenhänge, die uns z. T. noch
Unser Archiv
Von Arthur Czellitzer, Berlin.
(Fortsetzung.)
«k» ^1^ "'^^'''■^i "^^'"■^" ''«^" ^■•" unseren Lesern nicht mehr Bericht gegeben
M L^'^ri. *! ^■■"•^ u" E»"««"!?«" i" «nser Archiv. In den Heften iE, 20.
ilr . , KT .^'^*"'„^"'" ^*^"'''^ ^°"^ '^- November 1932. d.h. bis zum
Archivstuck Nr. 450 den Bestand in sachlicher Aufteilung angeführt, und zwar
so, daß A: Famihengeschichten und Chroniken umfaßt; B: Stammtafeln-
^^. üokumente und dergl. aus einzelnen Familien; D: Listen. z.B. BürgerOsten
iST-Tremdnes**" "^"^^ ^' '^'*^'*^" ^"'" '^^^- Lokalgeschichtc und schließt
z*i* 1!!'»*'^//^« T ^V^ Famifienforschern die Benutzung zu erleichtem, seiner-
r!n^ u r! ^" ^^1 ^"^"*='' gemacht, die Kategorie B zu ordnen nach den
i;^ hI" w'":i T ??? *''^. Y^- '"^■"'"^ ^*"'"'"*- ^'« Schwierigkeit, die sich
^^•lÜ W«"**"'"st (oder, richtiger gesagt, der Gehetztheit) unserer Vorfahren
"gibt, machte die weitere Durchführung dieses Prinzipes unmöglich. Wir
machen jetzt den Versuch, A, B und C nach den Familiennamen alphabetisch
^; M •u^";J''f "l besitzen die meisten jüdischen Familien bekanntlich erst seit
reichlich 100 Jahren konstante Nachnamen; ferner bringt fast jedes Archiv-
stuck, mindestens in A und B. reichlich Material auch über versippte d. h
üchln T. / ^v'f°"o"' ^?^^"- -Anfamilien'. im Gegensatz zu der eigent-
»cnen „btammfamihe". So gehen heute dieselben Worte, die wir in Heft 20 vor
723
A ^ V> K/
Visa J.E. JAFFE
38 Atherton Close
Shurdlnaton
CHELTENHAK, GIO?
GT 51 3SB ENGT.'iND
Pe2r A^ss Jaf^e:
c!orre '■ime aao, I saw your reauest for Information from descendents of
the JAFT-" family in the AUFBAU. 1 then wrote to mv cnusin Dov Kolath, who Is
through his m:>ther (Be^tv Tewy Kolath) a>ne of the Innumerable descendens of
R Vordechai Jafe, and whose ancestrl^y is well known to me. I qave Mm
vÖur address, and he miqht have no ntact.ed you alreadv. I' not, T coulo OLfer
you the table of my <=5eqall Family set which shows all the descendents of i-etty
and Dov K-^loth.
Tust todav I ran Into another JAFFE family member. I do believe
tha^ all of them cre in fact from the saeie family, but I could be wrong. I have
d-Me rPneal-^qlcal research on and off for fifty-one years no-A-, and in recent r«srs
have Seen a qood deal of documents and records of other lamilies, so ! am have
some background in the field.
The only date I havJ^ite 5^^ftn'?PTiJ>' §HWW^I(id^l^T^^:6^^%käsÄT^^ wsll-known
physlcian ^\»ho Mved 1848-)897. Rhe Is not mentloned in the extensive list of
descendents of P, Vordechai Jaffe, which is glven by Ktötitz Stern in hlr^ exhaustlve
Der F'chv'erlner Oherrahblner Vordechai Ta^fc, seine Ahnen und seine Nachkommen.
(Berlin, 1933).
If you have any iniormation about CLARA JAFFE, I should be most
obliqed for your sending it to me. Please use the enclosed International renly
Coupons.
K'^ost sincerelt' youBs
John Henry Richter
PS: I guess you know IVr, Abraham JaTfe ,1 Nachmanistreet, Tel Aviv, with whom I
correspondeded in 1976, He is a dtedct descendent,but of the Hamburo IJne, not
the Schweriner Jaffe. So his descent must be from a coUateral ancestor of the rabbi's,
Perhaps he ha^ been in touch with you, too.
tmmmmm
Abraham Jaf f e
1 Nachmanlstr,
Tel-Avlv / Israel
Tel-A\/i/ 21/3/76
Mr. John Henry Richter
1103 South University Avenue
Ann Arbor. r/:ichi,v:an 48104 tj,s.A,
Lieber Herr Richter.
Ich d^nke Ihnen fuer Ihre freundlichen Zeilen und es tut mir leid
oass ich Sie derangiert habe. *
Ich hatte mich bemueht, sowohl hier als auch im Ausland die betreifende
Zeitschrift zu erhalten uad letzte Woche bei einem nochmaligem Versuch
fand ich den Band in der hiesigen i^ibliothek.Aber es war nicht das
was ich erwartet hatte! I »
Die "Arbeit % die Ihnen die Familie Kolath gesandt hatte, war mir
bekannt, ebenso die Aufzeichnungen in " The Jewish Knc. coloper.hia "
fuer deren Ueber Sendung ich besonders dc-nke. '
Alle Jaffe 3 üie von frueher diesen I^am.n tragen - letztens \^rurden
v^rS.hM ,f hoe. und Aehnllche auf Jaffe hebraisiert -, stammeTm!?.
von Rabbi Mordechai ben Awr^ham Jäffe ab. Sie verteilten s-fph n-:,nh
?MfS^^7'^^f"'^';^"'^'^^"^^''' Deutschland ;nd'wener?D2r''|ro2lsL
lefaehr im''j«?^p'i7^n ""^"^ Deutschland kam, gin,^. nach Berlin und un-
gefaehr im Jahre 1750 verspreitete sich ein Zwei? nach Schwerin und
ein anderer Stamm nach Altena -Hamburg. Zu de:n letzten gehoe-e ich und
in Hamburg nannten >-ir den andere-. Teil "die Schwerine? Linil"
MordlShirSen Aw?«w^w? '"ff^" ^\'^^^ ^^^^^ ^^^ Vorahnen' des Raobi
ben In PoJri^TS ? ^^V" ^^^^^^^^ geboren in Prag 1530 und gestor-
ben in Posen 1612 zu ersehen, aber las ist nicht der F/ 11.
^och etwas: DiPser Rabbi Mordechai b.n Awra^; Jaffe - dessen Schriften
noch heute taegllch in rellgioesen Kreisen studiert werden - veSassL
10 Buecher - genannt Levmffchim-, von denen noch zu seinen Lebzeiten
9 gedruckt yvurden. Das 10. Buch mit Namen " Sasson we Si^^chah " dis
vom Ve -fa^.ser als Wichtig und interessant erwaehnt wi?d mSss sich
fef?zu:?enen!"^'''"'^' '''^'"''"^ "'^^" "°' '"^ ^^^ ^^^ Aichrg'lSngen
Ich werde noch heute an F milie Kolath schreiben, um üiesen mitzuteilen
da IS oie mir m freundlichster Form geantwortet haben. miLzuttiien,
Mt ergebensten Gi-uessen
Ihr
*>t
^»
iAc. Abrahara JaT^e
L ^mciiiiiaaistr.
TiiL AVIV, ISHAEL
Jear ^Ir. ^^Ei-Te:
^Irrch LI, 1S76
ily apA^^•,los for the )eLf>te 1 anpwer to y :)nr enqiiry of
f'eb.lO abjut the OST 'TMD WR^^T v:)l. 12, 1912, irrue n^.6. I v^nve beon
i'l :)oded wi th o-iquirios, roreppch and corrort)on(lonce Cor W'-^oks a)W*^ni
sirnply C)';lin't '-^^t t^) you any enriler«
iith thnt luck so cnstonrry bv n^w, o :r own 8ot :)r 0*^W
v.ll. ifiturplly« Howevor, t^er^e aro a numbrrt^ oT lioi?nries
untry w'.icn ho\''e v ^1 . 12, nnd rt Ions* one '^i^^l^t be wllllng
e article u Ic oontnins the Ja -*i*e fi;onerl'^r?;y«
I i.^ y)n i/pite to t^ e FClnu Llbr'rr', ^^ebrew ^"^nion College,
CliTboa Avenue, Cincia .ati, Ohio 1(5220. I kn )V7 tl e Jei^isb Th-ol^nicRl
Se'^ninar in
ends with
in t iß CO
to c ^n:/ th
üack - nn
M ^peovor,
q^estion.
*^ow '/orlc had a set,t')>, out slnco their oip
n >t F^jpe it Is still ar)nrid. xhe./ loßt n lot
'.'TC v;ill .:rlce na oiTort to x>?py lo :>k i'or» the
w 11^ )ther»s ."ßy pot« hej are vei^y dce up
r% •
Lire sone /ea-^s
ßt tliPt ti^'ae«
r^rtlcle ia
In Oincia^u ti.
i^a^lische
nicht vüi'
uad' oousi
grosse Ar
oerjehitü
fa.Iö vjc
aacn tiier
auch in s
de aeueii
Ai^ 1 1 als
Ic-"^^ hnbe ia ^:i; lisch ^^-^soOrieioen ia Ich aun neist nur
/vorres,) )a ieriz Iiabe, nbor mein ^Gatsci; linoe ich ioswe ea loch
lernt. ^^s ix^eute ^aich, wotji;xsteas ialii^erct V)a leiaera v'e*.ter
ae ^olat zu u )eren. Vor einigen Jahren hatte :n r .>ütty dine
jeit -eber iie Jei\'os ./esGiidt, d.i., ihro AbstaTiiiun,.:!; von der
u i.''a:ailie, und dies )ezo,^ die c!ai.\'es in Irland, uobei* die eoen-
einige Q Jähren et i intcressaiitor '^rta.^cel eraCiden, le \ icli
'naoot
Wenn ich ich aicht irre, ir^t der .'aL\'e l>t^''''nbaum v:)n ISl^?
paetoreri 'nzykolaedien eri^chionen ( ^Cnc • Judnica , -> rlin, r>owle
1S71)« i^ollten ^ ie rlso kein -«lueck haoer, oi-te onie des
)e»cof^'ien zu koe^nen, sehet> io r i ci^ '^^^1 diope nzykl ')paed len pn.
1S33 orsc! ien >)v. ^iorltz Ptern's ^u^^^chlein ^er •:>ohweriner
Oberrablner oriechai Ja;Je, noiae Ahnen ml sei e -achkonren. -^er erste
darin renannto Ahne ist ''or iochai oen Aornha^n Jaflfe, oto» um 1,^30 '^Fafr.
ic^ habe eine C :)pio locor Arbeit. Ke^* e 'Me dierolbe? Sie fuohrt wohl
f^lle ' c^'k^mien bis ilo im IV.Jrhiitdt r^eb^re en auf.
)
12. nÄrz:
Ich Döoe iüute a ^rgen nxv die i^'azyklopneiieri Gcip^esehöri
laad fciLso. lass im ^^e^lsh Jniversel b^acyclonedia keia iStf^nnbaum
e'egobea wird, nui^ ei lige >iogr*a;>hiGa, dBy'ß^en aber Im relterea (uad
vxüi ooLsoven) iho Jc-wish i->ncyclopodir die :uer oeiLie enden »'i' nee-
L^ioa ( v >n 7«^p dj L*nLlp
io diesen n )ch licht ^cen «ea
ntev JflCc'e
sind zv;ischen l'O ind ^ü 'e.'ier ennant, vLele mit l^^enp^IicV.eri Bio-
prai^hion, dnr .'^itei^ 'intaf^rlich 'mehrere lor b\iC den »^tn^i'^itn Teln ^o-
narnteri.
Des iiMx .iinc« ludnicß da s IS2S-3'4 (>'-•) in 3'^rlin ersc^^len
^.ebe ich liost-nl nicht v'osehon, vjir haoen os nullit im inuptlene^ieil
■7onn xlire )LV.^entl iche
./ •
weil eoe i nicV^t Cunv a.lnn uuto da Intz ist
.^iblL^thek <^s rilch''. hnt ( /ns ?:ic''i W'indorn w^iHi''de) kn^n Ic'i lhnf;n n^er*
a:)ch '-'eitf^^es nitte le
cii e l n t o r 0 s s i o r e n •
n
Si
ir nc'ire Ibeti. wolc^ e ß'^ien.otc
Zu waLchem Zwei;:^e i'-e'^ )e.'0ri Sie?
t*'uer heute noch
rii
e •^^e:)'^r»Q^e^a ur^^'^s
Ih
John ilenr/ iiichter»
Abraham Jaffe
1 Nachmanistr,
Tel-Aviv / Israel
Tel-Avlv 10/2/76
Mr. John TTenry Richter
14^6 Fast ''ark Place
ANN ARBOR MICHIGAN
48104 U.S.A.
Sehr geehrter Herr Richter.
Ihre Adresse erhielt ich von Familie. Kolath, Tivon, und erlaube mir
Sie anzufragen, ob sich vielleicht in Ihren Haenden die Zeitschrift
" Organ Alliance Israelite Ost und V/est " Heft 6, 1912 befindet.
Sie werden verstehen, d^.is mich diese Zeitschrift in Anbetracht des
darin abgedruckten Starrmbaum der Familie Jaffe interessiert.
Oder v/issen Sie vielleicht wo sich die Zeitschrift befindet?
Im Voraus dankend, verbleibe ich mit fr undllchen Gruejsen
Ihr
■Ä
ttr />■
■l-f
.:^
PHP^
.V»
fi>
. 1 • , K'
r^.Tij
:M
'»♦W****-«*',
i^a>i
:^«^
408
.■^^^sLdimia.
;.-.;^ 'Nekrolog. )ZV.i.
'■'•«•■ A'f
.•v*k:* •■•«-^
■f.,'- .•
7AFe
a;
:.'r
1 <••
•S':'^^- '
:i
j: _"
■.^^•AJ'-
j*'?'-:-^
\'i .■:
.
W * '
\
; ■■;;.■;
■%'.
¥'4
'^•i u
^v:
>♦■
M<J.
r'^^
^(f^^
lau im J. 1709, üflcnbarte der Verblichene schon früh eine Bie-
derkeit,' die ihm allgemeine Aciitung erwarb und auf die man
mit Vertrauen hinbhckte. So wurde er denn auch bald xu wich-
tigen Acmtern berufen: er war durch mehrere Jahre Mitglied
des Vorstandes der israel. Gemeinde zu Breslau, imd es legte der
Commcrcienrath Jonas Franckel bei seinem Hinscheiden das,
Curatorium der von ihm verfassten grossartigen Stiftungen mit
in seine Hände. Und welches organisatorische und administra-
tive Talent entwickelte er hier I Franckel hatte die Mittel zur
Errichtung hinterlassen, der tief betrauerte Verschiedene h«itte
.u\/;.» wesentlichen Antheil an der Errichtung und seine Hand leitete
mit unormndlicher Sorgfalt das Errichtete. Die Stiftungen waren
"•gleichsam seine Lieblingskinder, mit liebendem Auge überwachte
er deren Gedeihen und Bestehen; jeder Tag fand ihn in unab-
lässigem Bemühen für deren Erhaltung und Förderung, und es
verhiochtc selbst seine seit Jahren erschütterte Gesundheit nicht,
ihn' von diesem von ihm als heilig erkannten Berufe abzuhalten.
Vor Allem war es das Seminar, dein er mit der innigsten Liebe
anhing: er war Lehrenden und Lernenden ein Freund, jeder
Fortschritt erfreute ihn, jedes Gelingen erweckte in ihm ein
freudiges Hochgefühl. An dieser Anstalt schien auch der|schwaclie
Lebensfaden zu hiVngen, noch 2 Tage vor seiner AuÜösung folgte
er mit gespannter Aufmerksamkeit einem auf seinen Wunsch
ihm vorgelesenen Aktenslflcke des Seminars [und legte noch
! manchcnin dessen Interesse erfasstenPlan dar. Sein Leben zierten
überhaupt unbeschreibliehc Herzensgüte und echte Humanität:
vv 'mit würdiger Ruhe, AuslluSs des in sich gefestigten Charakters,
^ vertrat er die Interessen der sich an ihn wendenden Dürftigen
und Leidenden; wie seine Hand stets geöffnet, war sein Sinn
nicht minder offen wo es sich handelte um Einstehen für Recht,
mn Erfüllung von Pflicht, um Ausübung des Guten; ruhig ging
' er mit unerschütterlicher Gradhcit auf sein Ziel los, und es ge-
Ihng ihnV viel des Gi-ossen und Edlen. An seinen Namen knüpfen
• sich heilige Erinnerungen, er hat einen Namen voll- der Ehre
zurückgelassen: sein Andenken, seinen Freunden ewig theuer,
wird zum steten Segen verbleiben. ' Fraukel. ,
f^-"-''«-;V .•■••" •«• i--- >' ' :.'..:<i!. .■■-,; :'; " = tj. >; .,^^f < i^iV, ■'.■.i'/.t. f;:;. ...... 'Iki. h
'•V- •'• ; •■•'(-/%'. .r- ..^'^VVv.-^-* ; K; ''•;r..>;•^!,r;^:-■, .».-V-'V s^^'iV; t.;i<>^.. .-.,, . - .^\'
<'(."* ^- '■ .-^ ' .•. ■• ^'^•';.>.^:^r-VA ' '-' '« • ', • ^'-^J
tMifk
i
■>.\*'
' 7 X- >.•>■:•- *
■'l'i!' ■7:'^;
i. ., i, •
,x*
•II4 (excWrpt)
^.^•; .«
':» y
J f.,
1
• • r',*^
■ ■ ' • . 's.
/ » ■
->.M>':-^^
.yj«.>, /-
y' ■ \ ■'* " K*
. *" . . . *' '
• ' ' .-»»■,
• •. . >■•. * <■
'.»■H^^i . ■ ■
•-^i^^*^-'
(jescMcMe der Juden in Posen/)
. . Von Dr. J. Perles.
(ForLsctzuni,'.)
_ Mardochai b. Abraham Jafe»-), i„ der ersten
1-Mftc des sechszchnten Jahrhunderts in Böhmen geboren,
■) Ausser dorn bereits oben erwühnton Kuntros besitzt die „alte
Schule" noch einen anderen, von mir nachträglich gefundenen,
handschnfthchen Kuntrcs, den ich zum unterschiede: Kuntres II
ncnue, der nnben vcrachiodcncn Gebeten und D^Jn eine Mcnro von
Gebeten zur Todtenfeier (T'dn) filr die bedeutenden Rabbinen Polens
und speciell der Pcsener Rabbinen des XVI., XVII. u. XVIII. Jahrh ent-
halt Be. mehreren Namen ist der Todest.-ig unscsoben. Ferner sind
m den Kuntres verschiedene Todtcngebeto für Märtyrer auf{fenommen
und zw.ar für die Märtyrer der Mark (15 Namen), in Mecklenburg
(26 Männer, 3 Frauen und 3 Knaben; am Schlu.sse ist d..3 Datum an.
gegeben: p"rh "D"V'V'J IV-t^n 'J 'l = 140:!. Zunz in der synagog.
Poesie S. 52 berichtet: „Im Oktober 1192 litt in Steruborg [Mecklen-
burg] der Märtyrer EUisar." Im VcrMMcl.niss des Kuntres kommt der
Name Elasarnicht vor), in .Sochatsc h.nvo (-1 Namen) l^3Dli (Gura
binnen ? 2 Namen), P 1 o c h ( I Name), L e n ts c h i 1 7. (f.Namcn), N o wy d w o r
bei Krakau (ntt-in n^y^ 11ÜD NpNip b^h^z r)-,Z.:n ^np.T HND, Lemb erg
Lublin (Benjamin Bendet b. Pcsach und Nachmun b. Jakob im Jahro
V'UtJ' = IC;?G), für die Märtyrer des J. 1648 und die Posener Mär-
tyrer der Jahre 171G (18 Männer, H Frauen, 3 Knaben und 1 Mäd-
chen) und 1736 (der Darschan Arjc Lob b. Joseph uud der Syndicus
Jakob b. Pinchas). In einer der Todlenlisten werden als Posener
Rabbiner im XVI. Jahrh. erwähnt: Der Ab-beth-din Kathriel der
Ab-bcth-din Samuelb. JakobMargalioth, der Ab-beth-din Salomo
b. Juda Eisonstadt, Liwa b. Bczalcl, Mardochai Jafe und
Josef b. Abraham Spira, ferner des bereits genannten Asarja b
Simon und des Jochiel b. Salomo (Vaters des Salomo Lurja) ge-
dacht.
») Vorrede zu Lebusch; IDD TOHH ^2N ^JHN p HD^ Nnp: ''DV.D
.rni?: Dm^N /-). :. . . '
Frankel, Monauichria XIII. II.' ' *^^
>■ .'. *'..■' • Ol
>■<•>
f '■• '
i>*iH.*^: .-;..
* Mim- • V
>:.-?':;■
vf.^^St
^i^
M^j^ »l
mä
>(• mA'
■■■ m
s
.^■^:
5
SV - ■" -1
>.';
f\
#¥ •"
• '<1
>N<
■..■•'
Ü,>. v:''
'^y^4-i^-z-^\
m^
vv:
, r tt»'-'' ' i VI.
'■■s;, »
i;' ■•11
.V .-%■■
:iV'i:
AV>
410 ,.! OcschiclUc- der Juden in Posen. w,v-w,v ,;,.->
nmclil sclno tuliniullschcn Suidicn in Polen unter Moses
•
Isscrls') und Salonio Lurja*). Sein Lclu'er in der :.v._^\||
Cabbala war Matatja b. Salomo Dolakrut*), Ver-
fasser verschiedener, zumeist cabbalistischer SchrifteuJ' -^^^^^
Noch vor ICCO hatte Mardochai Jafe in seiner Heimath
einen Kreis von Schillern und gelehrten Freunden um
sich gesammelt^). Als Joseph Karo's berühmtes Werk:
Beth Joseph (vollendet zu Safct 1512) in den slavischen
Ländern bekannt wurde, fasste Mardochai, zur Zeit noch
ein junger Mann, den Entschluss, einen räsonnirendcn
Auszug aus demselben für die rituelle Praxis anzufertigen.
In der Durchführung dieses Vorhabens wurde er durch
dazwischen getretene Ereignisse gestört: Die 15G1 aus-
gebroehene Judenverfolgung in Böhmen zwang ihn, sein
Vaterland zu verlassen und nach Italien zu wandern.
Ein Jahr vorher hatte er bereits zu Sternberg (bei 01-
inütz) einen Supercommentar zu Mcnachcm llckanati's
cabbalistischem Pentatcuch - Commentare vollendet (Frei-
tag, den 5. Adar rischon 1500 ^). Von Prag nach Venedig
gelangt, vernahm er in letzterer Stadt, dass Joseph Karo
I
I
Vfc
fj^^
t»7
pv
»•
I
•) Daselbst: D^pNlp pyi ^"T ]hlO'H mt2 -l"-inD "»Zlll n^D "»Jnx.
cd. Prag 1G03 p. 40 a und 88 a).
•'■••■•."" *) ^mi 3in "i^z^n nih nbzpr: ti^Ni '•nDD iin''2 ü^b "«nNaini • • • •
■•n^zp "iti'N ü'^j'^jj; ^ny-i^i "»nDDin in D'':3"in ti^xi ?"i no^ti^ -i"-inD p
.ü''Jn^N D'»^31pD DnnN "»DD "»nj/DtSn (Vorrede zum nnp"^ "11N tin^S und
p.66bed. Lublinl695: Gt'HD '•"nDD HT t^TD "^phip ")D). üeber Matatja
b. Salomo's Schriften vergl. Steinschneider, Cat. Bodl. 1682.
•) Hierüber und über einen Tlieil der im Texte folgenden An-
gaben vergl. die allgemeine Vorrede zur Gesammtausgabo des Le-
buscli.
*) Dvn '^2^ ^i^jpNin idd ^^«"»3 D'^^oi? ^}y] ^^it/H bnb ]nH n''-nni ny2^
(Schlussworte zu m^ip'» IIX tt'ID^ ed. Lublin 1595).
,■ •>%!. ■< H- ,1
■ V'
i
■j > :
L'.' •
:. ^ ';' :
.■r<.uM
,<'*», : ■
•■m
Ooschichtc der Juden in Posen.
411
den italienischen Rahbinen die Absicht niitgetheilt habe,
selbst einen Auszug aus seinem grösseren Werke: den
Schulchan Aruch, anzulegen. In Folge dessen gab Jafe
seine projectirte Arbeit auf, doch als ihm der Schulchan
Aruch zu Gesichte kam, fand er denselben zu kurz und
einsylbig, er nahm daher seinen ursprünglichen Gedanken
wieder auf und gedaehfc die in den Schnlchan Aruch
nicht aufgenommenen rituellen Bräuche der slavischen
und deutschen Gemeinden seiner Arbeit einzuverleiben.
ünLerdess erfuhr Jufe in Venedig, dass sein Lehrer Moses
Isserls mit der Herausgabe ^ einer ähnlichen Arbeit be-
schäftigt sei, und entschloss sich zum zweiten Male, seine
bereits begonnene Arbeit bei Seite zu legen. Eine Zeit
lang wandte er sich anderen Studien zu und bereitete
mehrere Schriften, zu denen er sich schon früher Notizen
angelegt hatte, zur Heransgabe vor: Bemerkungen über
den More Nebuchim'*), Glossen zu Maimuni's Abband-
lang über Kiddusch hachodesch •'), zu llckanati's cabba-
listischer Pentateuchauslegung, zu Raschrs Pentateueh-
Commentar und den Super- Commentaren des EHa Mis-
rachi und „seines Freundes und Zeitgenossen^^ Liwa b. «
Bezalel^"). Nach genauer Einsichtnahme in die voll-
•) unter dem Titel: nip"« DJD Si'iz!?. Jafe vollendete diese
Schrift im Jahre 1589: v^j^H DT'D '•^y^'^^^-yn pi?n \"ir^''''D ^'2rr\p'\ "^^bü HTyD
"t^D: ^:ini n"Dt2^N n::^' '»j^Dnn v^/'-rh '-i'^y r/y^/ona ( Scuiussworto zur
ed. Lublin 1595).
°) "lp\"l "IIN mib nebst HD'» '»"".liS^D, einem Commentar Jafc's
zu Abraham b. Chiija's: pNH n^ilU und Bemerkungen des Juda b.
Natan halewj Aschkenasi, eines Schülers und Freundes Jafe's: Lublin
1595. .
*°) miNH ^^2b. In der cd^ iVaj; 1G03 befindet sich am Schhussc
des Commcntars zum 2. Buche Mos. die Notiz: lypDJ inyi^ 'l'-i'N Xs!?1
NJnD p"p HD p"D^ D"K^ nJ:^'. Das ganze Werk ist am 18. Tarn-
mus (27. Juni) 1603 in Posen beendigt (Zunz, zur Gesch. 281—2). Liwa
b. Bezalel wird in dieser Schrift manchmal sehr hart mitgenommen,
vergl. zu rb^^^ 'D und pag. 70b. — Ausser den bereits aufgeführten
vier Theilen des zehn Abtheilungen (D'':n3^ Hlt^j;) enthaltenden und
, ' 31*
•<±
*;'N*
■ .f ' ■
■ M
v tj
v>j
}.»,.., ..^VV^«., V
-•> i
LLiJ..
FT^,.
f^r
412
tfuvi'.-'j Gesell iclitc der Juden in Posen.
< s »
fr^'^f^.
..'V*^
y,v
5
I
■ Das Streben nach Codificatioii des massenhaften tahnu-
'""^ dischen Stoffes bildet einen durchgreifenden Zug in der
/?fi
iX-'f
standig veruffenthchten Arbeiten Joseph Karo's und Moses
Isserls' entschloss er 'sich endlich zur Beendigung und
VcröffcntHchung seines Jahre lang zurückgehaU-enen Wer-' ''•
kos, das unter dem Gesammttitel: Lebuscli Malclnith
^^I%|1fj! ^>^§^l^^^^^ einen hervorragenden Platz in der rabbinisch-casuistischeii
t'^ ••i'S.: Literatur einnimmt. Es sollte nach seiner eiprenen An-
r rjA^' ■■' .''-ü:*'" gäbe zwischen der dialektischen Breite des Beth- Joseph
,i'^'«Ä! . . , und der cedränsten Kürze im Schnlchan Aruch vermitteln.
iteratur des IG. Jahrhunderts. Ein Zeit-
Joseph b. Menachem Israel, f!:enannt Jo-
fii?n5/i;v' ^ ^'^ sepli halabon, bcscliäftigte sicli gleichfalls mit einer in
ihrer Anlage dem Lebusch theilweise ähnlichen Arbeit
und legte dieselbe Jafe vor, der einzelne werthvolle Be-*
merkungen ans der Hber den Oracli Chajim sich er-
streckenden Abtheilung in sein grosses W(»rk unter dem
Namen ihres Verfassers anfnalnn. Mehrere Ausgaben
einzelner Theile und des Gesammtwerkes erschienen noch
bei Lebzeiten und zum Theil unter Aufsicht des Verfass-
ers^'), der, wie aus verschiedenen Daten hervorgeht,
. #w • * (uscnen öloucs l
^ ^M^v'''i4-" rabbinischen Lit(
f ;" ' • •!' ^ä' V . , nrcnossc Jafe's: J
r-
•i.r
W
den GcsainniMilcl: niD/D ti'l^? nilirnndrn Werkos sind noch zu nennen
die an den Sclndchan Arnrh Hirh niilciuicnden uiul allgemein verbrci*
Icicn Thcilc 1) und 2) n^DD PID^ und "nn* ti'uf' ül»er den Oracli
Clnvjim, .^) zni n^ü)) 11^)2^ über «Icu Joreh Deali, 4) p3 tt'IIlS
1D:1")N1 ;iber Eben hacser und 5) Y2/W "l'^y \^)2b über Choschen
Misclipat. Der zehnte Theil: nriD^n ]T2/\^ ti''!-/, eine Sammlung von
Gelegcnbcilsredcn enthaltend, ist nur noch handschriftlich vorhanden,
während Asulai (ed. Wilnall, 70) behauptet, dass alle lOTheilo durch
den Druck veröITentlicht sind.
*») Lublin 1590, 1591-, Krakau 15^)4, 1507, 1509^ Prag 1G04, 1009.
Vgl. Steinschn. Cat. Bodl, 1663(T. — Lilkaszewicz bemerkt nach Auf-
zählung der von Christen in Posen angelegten Druckereien (II, 43):
?r
Jüdische Drukerei: „.JIofTmann schreibt S. 35 nur soviel von ihnen
im
■•>'^
— sagt Bandtkie in seiner Geschichte der polnischen Druckereien — ,
dass im 16. Jahrhundert dieselbe, wie es scheint, ihren Anfang genom-
men habe und im Jahre 1604 daselbst ein Werk R. Mordechai
Seplier Le wusch in Folio erschienen sei.'*^' Vielleicht möchte es
nicht schwer sein, andere hebräische Poscncr Drucke zu finden, aber
.*yy' (.
■tt ,
\ '
■S'i
■ ■ \
)
1
^v,...;.
LV*""-
Hm
^V"'!^'':*V:'-^-''i'^'i^^-''-'"' -='''*':••
'y
^^li' N Geschichte der Juden in Posen.
^t-
413
mclir als drcissig Jahre an der Ausarbeitung und Ver-
vollständigung seines Werkes thätig war^*^)? ~ Jafo^s
Aufentlialt m Italien kann höchstens zelin Jahre gedauert
haben (1561^71), denn 1572 finden wir ihn wieder in
Polen als Rabbiner zu Hrodno, Lublin, Krzeminiec und ^
als den hervorragendsten Vertreter der rabbinischen Ge-
lehrsamkeit auf der Vier Städte-Synode»'^). Im Ijar 1592
da ich die hebräische Sprache n^cht kenne, war es mir zu schwierig,
solche aufzusuchen. Den heutigen Tosencr Juden, selb.st den gelehrteren]
ist selbst unbekannt, -dass ihre Vorfahren einstmals liier eine Druckerei
hatten/^ Sollte die „pd. ab auctorc partim aucta et emendata Ibl. s.
1. e. a." der zwei ersten Theile des Lebusch, in welcher Steinschneider
(Cat. Hüdlcj. 1GG3) einen Lnbliner Druck aus dem Jahre 1G03 ver-
mnthet, in Po^on gedruckt worden sein? Es wäre damit das älteste
Poseuer hebräiHche Drurkwci-k nachgewiesen. Mir sind bloss verein-
zelte hebrilischc Posoner Druckwerke aus dem 18. und 19. Jahrhundert
bekannt: bi<^m HDI von .Samuel b. Mose in Lissa, Posen 1729. und
liyZN, liemcrlvungeu zu Ibn-Ksra's Pentateuch-Cünimoutar von Salouio
hakohen aus Lissa. Posen, 180:1. 4.
•«) Folgt aus dein Umstände, dass an zrrstrculon Sttillon des
VVt'rkoa Jahresdaten von \:>1\) lii.s KKV.) vorkommon. Im T^-in C'uS
}} 428 (über die lk\stinMiiun«r d(>.r Fcsllagn) wird zu wiederholten
Malen alfl das Jahr, in w(drhom iV^v Vt«rfjjssor seine llemerkuiigcn
nied«Tschreibt: 1579 angegeben; ^Li'L^fn rj^N^ D"i5K^ nJt^' nny l^^^D;
- im ]mi; -C')) \1n2h §;. 43, 2: ^hm G^D^N mm ny:; iDcn :nD 2.v
D^t^'Dm y^lNI mXD n":5t'== 151)4); - im pr.NT p: -^IZ^ § 12G, l : NH^
IND Vjid ijn::^ v:d^ D^iy dn^z^ v^n\ s^K/om mND c:'^:^^ cd^^n
n:2i^: inj hv^ (Warthe) Nt5-)i -)pj hv N2nn nhd ^::r.D -»-pnc-; ^t^d::
(Cybina) NT2''3 inj ^'1 (Glubno) i}:^":^ = 1599); daselbst § \jQ, 1
das Formular der r^2T0 aus demselben Jaln-e; daselbst § 144, 98:
nt^DH nJK' 'iDi v)2\i;2 "]di pa "idi '»jty nhm^ r^^\^'-.7\ noj ^ nhi -^
)N3 pJiD wz^ i^jD^ y"2> (iGOö) v&^^n^ D^:yt<yi dind *:;b\;:;^ d^dSx
/Ol 1JT1D3
") David Gans, der 1592 schreibt, berichtet, dass Jafe „seit etwa
zwanzig Jahren'^ {r\:^ U^y:;)j 1^3 qi^i c^d^ HI) die Rabbiiuite zu Ilrodno,
Lublin und Krzeminiec bekleide (Zemacli David ed. Prag 1592
pag. 61b).
->'rö
m i .
-^ir^"« ■■;
) )
. i
•^•1^
ij»(
^^
♦■•^•i+^**-.X
• » ,'.■ f «♦.».^-.♦, .)» .
JA'!*ur
••<i-.
ih ä;
■Ä^'.
^»V,
Vi'
b V' • ->
•■T'W
'/.-
■•.■^.,
414
Vv,
ücsciliciltc der Jiiden in Posen,
t' t
•» «Vi
Uain er nuch Praf^^ *^), gcmdo um diosclbo Zeit, als Liwu
b.Bozalcl sich von Prag nacli Posen begab, um daselbst
das Grossrabbinat von Polen zu nbcrnchmen. Wie lan^re
und in welcher Eigenschaft sich Jafe in Prag aufhielt, und
wann er das Rabbinat in Posen übernahm, ist nicht be-
kannt. 1599 finden wir ihn bereits in Posen, IGOO voll-
endet er daselbst' einen Theil des Lebusch haorah. Er
zierte, weithin als massgebende Autorität geltend, den
Posener Rabbinatsstuhl bis zu seinem im hohen Greisen-
altcr am 3. Weadar 1612 erfolgten Tode*'*). Jafo.war
•^■;'
aV''.-
>•:►?•♦
■*•») Daselbst: iJOy HD nm IJTiVT 2":^ "P\N tt^IHn nTi N3 rUH
^*) Jafc wird sclioii 1502, also 20 Jaliro vor seinem Tode, von
Gans: n^pn nDDPlD ,17D1D genannt. Jafe's Grabstein befindet hjcIi noch
auf dem hiesigen Gottesacker und trdgt folgende Inschrift:
i"2N iiN:n t^Hib n: iv!i
ff'
-' 1
:^'^t'^:
■' ' .-Ä ■.
. V. »
'm
!^:t
I
Es ist dies einer der Wenigen bcichensteine, die, als der alte jü-
dische Gottesacker iin ersten Jahrzchend dieses Jahrhunderts ausserhalb
der Festung verlegt wurde, eine Berücksichtigung fanden, wilhrend
fast allen übrigen Leichcnstcinc lur Umzäunung des neuen Gottes-
»Y^r^ackers verwandt wurden. Der erste jüdische Gottesacker befand sich
in der Kähe der Judenstrasse, der spätere beim Festungsbau geschlos-
sene in der heutigen Friedrichs-, Lindcnstrasse und auf dem Wilhelms-
platze in der Gegend des Stadt-Theaters. — Noch zwei Tage vor sei-
nem Tode crlüsst Jafe auf dem Krankenlager ein Sendschreiben an
die Rabbinen der Vier- Städte -Synode, (1^^2l^D üYno ii'\^ Nr. 125:
D'^D^DH ^D^D ^^D \^i ni^ini j/"^ ^H D^y ^y 4*iOiD rtJ'Dj; ''Jh< ''im),
welches mit den Worten schliesst: '^Jtt' IIN n""l niD"l Dn^D CDmn
HD'» N~ipJ "»DViD p"^ 2^"'^. Da Jafe vor Schwäche seinen Namen
unleserlich niederschreibt, so liisst er seine Namensfertiguug durch
zwei Zeugen beglaubigen. Vcrgl dieselben Responsen Nr. 123 — 4.
Moses b. Isachar aus Krakau, Rabbiner zu Aussee, Verfasser von ^JD
TW\1 und C^Dn ^"n3 "jH^lM und Juda Lob Margalioth, Rabbiner zu
Frankfurt a./O., Verf. von riHD T\^1, pj; "»Uj; und anderer Schriften,
waren Nachkommen MardochaiJafc*s. Ein Zweig der am hiesigen Ortclc-
'1
t
f
i
i
•V
r
u
n
%
«: .f.
Gcschiclitc der Juden in Posen.
415
ein Jdiirer, überall auf das Systcmnlischc [^crichlcler Kopf
\UH.l onlscliiedcncr Gegner der pilpulistischcn Lclirwcisc.
Der Aufenthalt in Italien scheint wissenschaftlich anre-
gend auf ihn gewirkt zu haben. Einzchie Particcn seiner
Werke verrathen eine eingehende Beschäftigung mit Ma-
thematik, seine Bemerkungen zum More sind dagegen
von keinem grossen Belang; die cabbalistischen Studien,
deren Früchte uns nicht vollständig erhalten sind^*^), ge-
hören der ersten Periode seiner literarischen Wirksam-
keit an. Jafe's eigentliche Bedeutung ist in seinen tal-
mudischen Schriften zu suchen, an welche sich auch meh-
rere commentirende und polemische Arbeiten von Jom-
tob Lippmann Heller u. A. anlehnen ^^).
Aus dem 16. Jahrh. sind noch mehrere nach Posen
gehörige Namen, deren Träger theils als Verfasser selbst-
ständiger Schriften, theils als Herausgeber fremder Ar-
beiten genannt werden, zu verzeichnen : Samuel Edels'**)
(N:i^""in^), Asarja b. Simon Süsskind, Verf. von
•]r.Nn in\11 IID^N/ in dem bereits oben der Verfasser der
in der hiesigen „alten Schule^' befmdhchen Inschrift vcr-
bcnden Familie Jaff6, aus dem unter Anderen der wolilhckannte
Historiker Prof. Philipp Jaff6 hön'orgegaugcn ist, leitet gleichfalls
seinen Ursprung auf Mardochai Jafc zunick.
' >•) Im m"ljP'» IIN ^'h spricht Jafe an einigen Stellen von seinen
Commentarien zu Gikatilias: rr\^'^ n^K' und nDiyO des R. Pcrez,
vergl. ed. Lublin 1595 p. .^2b: n"11N ''•y:^^ "«D^ TIDlNn "inn p.53a:
nDiyon '^dd'hc "TiDiNn -inDi, p. 7ib: nya^ 'dz 3Dm ^hinz pyn ^d
miN. Diese Commentarien sind wahrscheinlich nie im Drucke er-
schienen.
IT) y^"\ "»{riD^D von Heller (vgl. Asulai U.Tl), NülT I.T^N von Elia
Spira, beigedruckt den zwei ersten Theileu des Lebusch, Prag 1CS9 ;
^NIDtb' niUn von Samuel b. Asriel Landsberg, denisclbcn, der in sei-
ner Schrift Q^iy "»niDj; über die Leiden der Juden in Podcn 1736 be-
richtet.
>•) Vcrgl. besonders seine niD2'' "•^nin; Prag 1598, und m: ''Kmn;
Prag 1602, aus welchen hervorgeht, dass er Mitglied des Posener Rab-
binats-Collogiums war.
l t
f^
m
w
•■ -^
d»X ."^
JAFE
MORDECHAI
(
HORODETZKI, SAIfOEL (ABA)
fi. MORDECHAI JAFE.
in ESCHKOL, vol. 3,1900, p. 69-71.
p69 i/MORDECHAI was the son of ABRAHAM JAFE, born in 1530, was R of all
^ t'oland. ^ordechai "born in ^oehmen.
p70
p.71
r
*e ir.vent to Italy 5321, stayed 10 years, studied in enice, incl.
. / Astronouiy. in 5332 ^ of Horodno, later R of Lublin and mbrx of
V 4.-Laeaier-rat. R. of the ^esliiva, ABD CRElvENETZ, with R. ZOCHAR
BER"PISCHE JA".
5352 R. Prag, 5359 K. Posen City, died in ^osen 3 ADAR II 5372.
pHE sonpR. ABRAHAM ABRIL JAFE, R. of Nikoisburg,
v;ho d. 21 »=iwan 5407.
R.MORDE HAI JAFS of Sellaby(R of S.) was a descendant of
thi R. Abraham. •
DAUGHTERS; Ö/aU )
I the Rebbezen of R. SAIIUEL V;OHL her name: XIKE VOIKE
(probably Voigele)
II married GAON RABBI SÄ. JECHIEL MICHAEL HALEVI EPSTEIN, (the son
of R. ABRAHAM EPSTEIN) of ^orodno and Brisk and Lublin.
III wife of GAON R. BENJMIIN WOLF GMSBURG, R. of METZ, whose
father was GAON R. JAKOB GINSBURG R. of Fribourg . ^akob's f.
was LEIPER(???) GINSBURG, and HIS f. was SCHIMON GUNZBURG
^ ]/\^C,CCü^'
0
16. Der schon erwähnte Mosche Bleicherode war der
Sohn eines Märtyrers Chajim (^2r\y'h2ü ü^^n 'n ^^^.n) und wird
im M. ß. Nr. 90 als ein hervorragender Thoragelehrter und
wegen seiner Verdienste um die Gemeinde gerühmt. Viele Jahre
fungierte er als Vpin hv^ und starb hochangesehen im Greisen^»
alter. Seine erste Frau Riwka, wahrscheinlich eine Tochter des
„Hofjuden** Samuel David, starb in der Jugendblüte (M. B. 51);
seine zweite Frau, Hanna, war eine Tochter des Rabbi Naftali
Herz und also eine Schwester des Landesvorstehers Jacob (Herz)
EschwegeO (M. B. Nr. 62). Daselbst Nr. 84 wird eine Schwester
von ihm, namens Recha il2)^2^'h2 Z^^n '2 ür^pr\ r.2 ^r>n 'D). die
mit Sußmann Kaiser verheiratet war, genannt. Sie starb 1779.
17. Der Vater dieses S. Kaiser, namens Elieser b. Mena=*
chem, ist der Ahnherr der Familie Kaiser. Im Verz. d. Schutzj.
von ca. 1695 bis 1720 wird er Leeser (Loeser, Laeser) mit dem
Zusatz Callmanns Eidam genannt, erst ab 1721 wird er Leiser
Kaiser genannt. Sein Schwiegervater Callmann^Kalonymos ist
der uns schon bekannte Callmann Heilbrunn, der Vater des
zweiten Schaß ^Chewra* Mitgliedes David b. Kalonymos und
der Gütel. Diese war sicherlich die Frau des Leiser Kaiser,
obwohl dies im M. B. Nr. 46 nicht ausdrücklich erwähnt ist.
In seiner Grabschrift (88) wird seine gottgefällige, fromme und
humane Lebensführung gepriesen und bemerkt, daß er alt und
lebenssatt am letzten Tage des Peßachfestes des Jahres 511=1751
gestorben ist. Im Schutzjudenregister ist er schon 1750 als tot
gemeldet.*) Von seinen Kindern erwähnt das M. B. Nr. 79
erstens den oben genannten Sußmann b. Elieser = Sußmann
Kaiser, der von 1745 bis zu seinem Tode 1774 (oder 1779)
Schutzgeld zahlte und ein hohes gesegnetes Alter erreichte.
Zweitens Jacob b. Elieser = Jacob Kaiser, der von 1744 bis
1790 Schutzgeld zahlte und ebenfalls hochbetagt verschieden
ist. Das M. B. Nr. 103 erwähnt ihn und seine wackere wohltätige
Frau Scheinchen zusammen. Außerdem erwähnt noch das M. B.
Nr. 110 ihren Sohn Manus Kaiser (Menachem Manes b.
Jakob). Dieser, der von 1780 bis nach 1800 Schutzgeld zahlte
(1805 Manus Kaisers Witwe), scheint kein so hohes Alter wie
seine Vorfahren erreicht zu haben, aber er lebte und wirkte in
ihrem Geiste. Ex gehörte 20 Jahre dem Vorstande der Gemeinde
an und war Gabbai der i^T«^ pn.
dx\^o^^^
cA •
18. Schließlich muß hier noch eines Mannes gedacht werden,
der eine Zierde der Eschweger Gemeinde gewesen ist, des Rabbi
Elasar ben Mordechai Jafe.^) Von ihm erzählt das M. B. 99,
daß er dreißig Jahre Gemeindevorsteher und viele Jahre am^
tiercnder Rabbiner war, daß er nahezu 70 Mal das Studium der
Mischna vollendete, daß er täglich zum Morgen^ und Abende
gebet als einer der ersten im Gotteshaus sich einfand und an
den heiligsten Tagen, den i"^ einen Teil des Vorbeterdienst^i
übernommen hat. Von ihm ist noch eine Schrift vorhanden, in
der er scharfsinnige Erklärungen zu schwierigen Talmudstellen
gegeben hat. Am Schluß seines Werkes^) sagt er, daß er ihm
den Titel ^2^ Tl^^::: T^yj gebe zu Ehren seines frommen Vaters
sowohl als auch zu Ehren seines berühmten Ahns R. Mordechai
Jaffe, des \^erf assers der 10 C'wl^?, der in Prag von 1592 bis zu
seinem Tode (ca. 1610) als Nachfolger des hohen R. Lob (Liva
ben Bezalel) das Rabbinat bekleidete. Sein Vater Mordechai
starb 1754, Elasar selbst im Januar 1795 und sein Sohn Jehuda
Lob, der sich Levi Jaffa nannte, am 8. December 1818.
19. Ebenso wie der oben 4. genannte Josef Eschwege, der
Rabbiner in Obornik war, war auch aus Eschwege gebürtig ein
anderer Gelehrter gleichen Namens,*) der im Haag und Amster*
dam eine sehr geachtete Stellung einnahm. Er war Korrektor
1) Das-btebf^S HUÖ. Ich vermute, daß die Abbreviatur Bleicherode bedeutet
^ Et ßtarb wahrscheinlich 1749. Statt turoty wird wohl ^^ zn lesen Bein.
1) Im Schut/jadenregister heißt er Lazarus Marcus (1744—1794). Seine
Grabechrift (73; hat ähnlichen Inlialt v/ie das M. B. Die Grabschrift seiner
Frau (69) nennt diese ^K-Ött? —rnü DZ nr-iTi gest. 1782; das M. ß. Nr. 86 und
89 nennt andere Namen. Sein Sohn Levi Lazarus Java oder Jaffa hatte drei
Töchter, von denen die jüngste. Zierel (Zerhnej, die Ehegattin des Kreia-
rabbiners Philipp Goldmann wurde.
2) Die Sclilußworte, die eigentlich die Einleitung? (noipTl) bilden sollten,
lauten folgendermaßen : hz "^n *rX K"K cr ^ HB' -SI-^Ö c^ir K-p: m^H -^zm
"cr^n Sri rt'-n TrtisJi crrr^ r>r. zr Sn r'.b'bi c'»^ «•'•n rrTcrs rrr'ons ro'
.r'D 'h Ttar orrai (? ^*n) p6rt
') Er nennt sich Josef Eschwege oder von Eschwege '^KTÜI? ^U? oder "TDr
ITTCTO TH T"*,i p) und so wird er aucij von andern genannt. In der Vorrede
zu seiner Schrift füct er noch hinzu, daß er r'*w'?"M ^T HÄ vom Stamme der
in Heilbronn Geborenen sei. Im Katalog des Brit. Mnseums wird er daher
richtig als Josef Heilbronn bezeichnet. Sein Name lautet im Register der
Eöcb weger Schutzjuden von 1735 bis 1750 Josef David Heilbrunn; im
Jahre 1755 wird zu seinem Namen bemerkt: ..ist nicht mehr dort". Wie
schon oben erwähnt i«t, war er der Sohn dea zweiten Mitgliedes der Schaß-
Chewra, des Dawid b. Kalonymos oder, wie er sich auch nannte, dea Dawid
Kallmann Heilbrunn. Siehe oben 2.
^
9
20
'^t
/iiT
!/)«.! 0\fO
l
J
w
V.
f
i
■saaiiiB»«»». •>
J A F E
;i'>i::»ivM;»»i:
2KKKXX
DUCKESZ, EDUARD: CHACffijIE Ami:
ilC.Ji. JESAIA JAFFE, descendent of MORDECHAI and
p;i7 son of NECHEMJA flAFFE, born in BRESLAU.
married dau of DAJAN BEUDIT liAIIES of Altona
(here not listed) . Supported of EYBENSCHIJTZ
Jesaia was RCBCH BET DIN after death of R.
DAVID BERLIN for 5 years. had a Jeshiv/a for
40 years. died 1774-.
No.99(p.37)i.
MOSCHE JAKOB JilFFEE, Dajan Hamburg relative
ms. of RAFAEL COHN. Great Talmudist and
courageous Community leader. Opposed to
tiie Reform Temple. died 1823.
no.l214,p. 43: MORDECHAI MICHOEL JAFFE,
Klausrabbbiner der alten &neuen Klaus,
son of ilEIUCHEM JAFFE, bom Krotoschin 1803
His -lother was 7th generation from HOHE
RABBI LOW of Prag, iraizx Pupil of R.AKIBA
EGER, tili 1827 Prfratgelehrter. fire inl827
(ttrove him to the Rabbinate in SADON near Kr<
Krotoschin, later in Schraiegel, 1849 called]
to Hamburg Klaus, died 1868.
O
i
^•^'^pp'^^mf'^rrfrf*
^y*?— ^^^»^^^ Jim —
1
o
r
t
WACHSTtlN, WIEN I,p. 229-30
JAFE ■,
MORDECHA I
The family JAFKv MAY
JaF&, The officia
ISO be that of lüORDECID
name of the JAFEs
JOSEF JAFE of Plan, Boehmia, was PLAN.
Mordechai raay have been ^orn in Plan, he
definitely v,as NOT born in PRAG.
WA #296 i$i iiBRAHAIw' JOSEF JOSL BEN ARHON,
d.7 Apr 164.4.. Ke was JOSEF PLAN, and husband
of BLUEMEB, daughter of ELIA CHALFAN.
JOSEF PLAN HOFF JUDT owned a house In Wien
Schwarz, Vviener »-"hetto, no. 94-. His son J.IORI
is WA #504-. Mori points to the descendents
of DR ELIA CHALFAN. 1651 the house is ov.ned
by IviORA PLAN( this Mori).
MORI died 15 May 1659. In 1670 this
house is ovvned by JOSEPH PLaND, SON OF MORI
and grandscn of ABRAHAM JOSEF JOSL v/h' d.
In 1644. JOS PH PLilND was born in I645, as
shons ils tombstone in i^ikoisburg: vhere
he died 86 y-;ars old 9 Adar I 1731.
There he is listed as JOSEF JOSL BEN '.^ORI
JAFE . Possibly ABRAHAM JOSEF JOSL came
frora Plan. The.point: the faily n^mp ;.'AY
have been IJaFE the official name PLAN.
OrrxBrixJosef Josl ben iviori got the name
"JAFE'" in mikoslburg, perhaps by marrlage
to somebody in the JaFE family. One DaPHIA
PLAN ovned an unbuilt-up place In \Vien(Schv.a
TZ p.l85,no.29. DfiPHiA s.-,ould read JaPHIA.
jAOPHI/i-JOPHlA is NOT a firstname, but the
way of the official 's v.riting of the name
VvhEiiiiin MÜnbECiial 0 Af'i, was from PLAN v.'ill
have to be substantiated by other sources.
i
JAFE
l
(^rorarV/ACHSTEIN, Gruendung des Chev/ra Kadischa
^-^ien 1763, in LIITT FUER JUED VOLKSKUNDE Heft
33,p.ll (/f/o;
among the signers of the Statutes:
(SCHLESINGER) KOPPEL BEN R. MORDECHAI ÜARGU-
LIES JAFE
(SCHLESINGER) BENJAI.IIN IVOLF Bl^N R.M.LI.J.
(sons of his second wife)
(SCHLESINGER) ABR/illAIcI B.R. MOSES LIORDECKAI I.IJ
(aeltester söhn von R.I.IORDECHAI ^ his Ist
Y/ife IIIRJM)
(SCHLESINGER) ABRAIIAIJ B.R.JOSEF ISAAIC
ti HIRSCH Tt II ir tili II II II IUI II litt
" SCHALOM BEER tiiintiiitititiii
3 sons of JOSEF ISAAIC BEN R. MORDECI-IAI MJ
IjIARGULIES JAFE and first väfe.
one of the Abrahams died 10 Tobet
/l5Dec 17S2.V,ien.
O
H
latfa
Jf^ _ .
4 W*^
■«iMMAiMMiMaH
MÜM*
• .1 ♦' ■ •
\»
Schweriner: OberröDBi
^v.■;-^.;.;;.:.v^^.;;^.;.^.^,^:■; Mördern
v.v^: ^-^^-^.v.... •% •■^f;•;'•^*i:.;•••••
n Stammbaum
bearbeitet von -
Oberbibliothekar Dr.
;^•''::V^' Bibliotheksdirektor
• .»
^■-'■^^••;'''i^^.^'.A>- Druck? Buch
?;-■•; v'W /r v.:'!..v'..;';.''"'r''.v/.v'- " /
»■" i'^iT
/
.r
■V.,-- 'N
-T' • *■'
.:*:r--,V'y:^-*;*^;:'^
'vV >■.:.
9^'
'• « ■
i .:'.'.<.v<';'
t
-- •■•"flu' - I- -^■'•■'•'^'-'"-— -■^^"- j.p^>....i..,,L.-^'^.^ y^]m,v^J^.a£:i.j.jfc.A^|^^_^
• ' •?,'.
o
1^
i-!^'
1 \«'
, li . • ' •.•. ; ., ' • ••■'7 •• .
Vi,-':;-"'
•'^■-<.'^-.v'>' ■
Y
'Zur goldenen
"V-'«'':'.' • »v
Vi
.".*::V:\,V.'
:^^'<^^
"•-**»•. .».4 a*' ». •
•..•.•■,':.-Mv.:'
• gest.
bändigl
Karo,
mudcrl
sator
als R^
Orodni
wort
clopacj
V(
* in gel
'" in deul
Ahnei
'wuschl
Arje
dessei
■'^^^'^^r-A-^
({bäum
nennt
.;burge|
.... '....■'.
* * 1 V •;';»■•,
• . ' • «
.. .'.•
» '..*■"
.'.^
• *^-' ••••:•..;• v;r;:i:
■ -Vi. t '.A ' ^ .?• • • Ni
s •
,../•' . *v> ••.',*• ■•{'•>
' .... ( • • • f
»'• f ..."
•.••••.'•^
• 1
•.'
l.
•;5
^
1
1 ■
*
>
v.
* F
'»".♦.••
• /
.•^'.■■.■■. v >..• ,. ^' ' ■ . ''r • • •■''■•^'^/Ov^'^/^^^A^,■.>^^.•'vV•,-,.\^^-.■■•^
kundll
1
Lazarl
als ei
konzcl
. ,-::^^:m bei d
> > . « '*
1 ' • ••» •.
'.. '1; I •
'V.
«^•»•miftmi» t tiiilH'«
c
CK
i
-I
/
u
I
j
■(
I »1 mm «wi »laMii^jo^iaiwiiiHi«——
■AiiMH«Ui*MAi«iMlMWkl
uMaUMkMhfeMteriMJM
i^iHrti
«MMiMMliwvilMkM
Die Familie, deren Stammbaum hier vorgelegt wird,
gehört zum jüdischen Qeistesadel. Ihr Urahn ist kein gerin-
gerer als Mordcchai b. Abraham Jaffe, geb. um 1530 in Prag,
gest. 1612 in Posen, literarisch verewigt durch sein zehn-
bändiges Werk Lewuschim, Gesetzeskodifikator gleich Jpseph
Karo, dem Verfasser des Schulchan Aruch, Bibel- und Tal-
mudcrklärer, Philosoph, Astronom und Kabbaiist, Organi-
sator und Vorsitzender der polnischen Dreiländersynode, der
als Rabbiner und Schulleiter in großen Gemeinden Wie
Grodno,, Lublin, Kremieniec, Prag und Posen das Gottes-
wort lehrte. Ueber ihn schrieb zuletzt Horodezky in Ency-
clopaedia Judaica VIII, 770 ff.
Von diesem Heros talmudischer Wissenschaft stammt
in gerader Linie der gleichnamige Schweriner Oberrabbiner
Mordechai Jaffe ab. Dessen Sohn Rabbi Jesaja Jaffe (1777-
1856) hat in einem hinterlassenen hebr. Dokumente, das ich
in deutscher Uebersetzung bei Frau Hertha Jaffe einsah, seine
Ahnen, wie folgt, aufgezeichnet: Mordechai Jaffe („Le-
wusch*^), dessen Sohn Lob (in einem anderen Stammbaum:
Arje Lob), dessen Sohn Abraham, dessen Sohn Jacob Israel,
dessen Sohn Nechemja, dessen Sohn Elieser in Berlin, dessen
Sohn Mordechai, dessen Sohn Jesaja Jaffe. Damit läßt sich
der in der Jewish Encyclopedia VII, 54 gedruckte Stamm-
baum berichtigen, der den Vater Eliesers nicht mit Namen
nennt und Elieser zum Enkel des 1657 gestorbenen Nikols-
burger Rabbiners Abraham Aberle b. Perez Jaffe macht
(Perez war ein Sohn des Lewusch und Bruder unseres Lob).
Meinerseits kann ich die Familie von Nechemja ab ur-
kundlich feststellen. Die Berliner Judenliste des Jahres 1744
nr. 183 im Geheimen Staatsarchiv Dahlem berichtet von
Lazarus Nehemias Jaffe, daß er aus Breslau stammte, 1730
als erstes Kind seines Schwiegervaters Jacob Elkan in Berlin
konzessioniert wurde und ein Vermögen von 2000 Talern
bei der Berliner Judenschaft versteuerte. Auf seinem Orab-
MMW
i'
I
^.■
1^
I..
tu
<
l
: ■
••'■^rr?yrri'.pw'f'i'i!i*>yi''*^."'i>j>!*. vH'Wr*'''!^.*'""*" "' ""* '^'
■ni>"M"»j"»nii'iMi' iwwwi^ii»wwwi'i¥^.."Hi"Mt<'l!'* R'H|ywi!>^<^
c
f1
.. •
.■ . I
, ■ ' »» '.
'.: }
C
.«•,
■ I
■ ■iiiBiiiii
i4mw
■(»•MkMlMMkAMMM^
• ... ■ »•, .."V »■ . ■
, i * * ' ' ' ■ . ' •
>
',.' •'.
'.'I «
t »
.' t* .«..• ' ...
.. ' Ja «■ '«•
' ••.V,.,. .'•
*'■';.. ♦ •
•* ».••..,■
'.,. •••,.•■
♦ •. *.* ».
:»>.:•
. -i
■jt t
.» .•
MW^Hk
*» f 'i •. . A . ■ ■
■ iimiiAiM'iiiri'it
•11* j ,■.-.'.
• irr ; • ■ •,• ,
•IM
ita na
- 4 -
stein nr. 843 heißt er: ,,ha-toranni morenu ha-raw R.
Elicser, Sohn des Rabbiners morenu ha-raw R. Nechemja ,....^.^.^-,^ ,,
gcs. Anged. aus der Familie Jaffe". Mit der Ang-abe der J;^}v:'ii;!A:^^^5;.'-|
r (Lazarus) in v iv*^'v\:»..
vail'i-^l .Släll;--,Nanicn. Ncch]
Breslaucr Herkunft stimmt überein, daß Elicsc
den handschriftHchen Beschneidungsbüchern d^r Berliner Qe- \>:^;^'<'•?•^^>'V^^
meinde bei der Notierung: der Beschneidungf seiner Söhne :v^*':!'%^^^^^^^
neben Leser Jaffe auch Leser Breslau genannt wird. Ein >^f•f:nÄ^v•-^^^^ ;^;?i^viO*i^^^^
Bruder Eliesers namens Jesaja Jaffe verließ gleichfalls um'v;-^t^)t\i-^^^
. :. .itv:^-- ifjüdischcn T
v.'...:.:::^^v.^:vi
Hier hnb
geb. in Bcrli
cimgnng de|
vatcr Simon
reicher IWrli
am 1. Tischri 5534 (1773). Siehe über ihn Duckes, Chachmev^^vfj^^i^^ a
AHW, S. 49 (die Angaben der dort beigedruckten deutschen ; ,::vi^p;i;'0; ,^^;^^^v^;'-c^^ üblicl
Ucbersetzung S. 17 nr. 54 sind zu berichtigen). Nechemja, ■.w;j^;A^|:^^^^^^^^^^ PW^^:^0-''--'^^ bcsond
der Vater Eliesers und Jesajas, muß vor 1732 gestorben>;'r|0^|^^^^^^ Zu
sein, da Elieser seinen ältesten Sohn, der ihm am 5. Siwan 'K;^?^'^^^* 4 -^'^^^ 1754 auf
seine rabbini
Tochter dc5
Altena, scin|
meinde in
(Berlin 5493 = 1733), Auch als Vorsteher der Berliner Oe- "i^^^:J|^^^^^ Schutz
meindeschule Talmud Tora machte sich „Leser Jaffe" von ' -{^/f-^^^^^ am 18.
1738 bis zu seinem Tode verdient (hdschr. Oemeindebuch Bl/ V-:|^^-^^C 1 :-X;^^^^^^^ Die
57, 68, 85). Am 23. Ijjar 5499 (1739) unterzeichnete er die ':iM&^l^^i l^i ;!;k:;^;'v/ assef auf da:
• weitere Anstellung des Vorbeters Lewin Hirsch aus Bamberg -^''^'JH'^fH | ''iv.o!' "nd tlas zwl
(Lob Chasan: Gemeindebuch Bl. 64), am 14. Aw 5503 (1743) ^':^-;{i;^^;r" ^ '■■'■^^^^i^;.' Jaffe s. A. ;|
:. die des Rabbiners David Fränkcl (Gemeindebuch Bl. 79). ■'v;..^V:'r^ t ^
Er starb bereits im Alter von 42 Jahren am 14. Teweth .. .v:,;;.;.^;Vfy'| • :^^/;iJ.f' .l;';' >/;• Obcrrabbim
5507 (27. Dezember 1746). Wie der Schweriner Jesaja :,^>A'-;>V^^;.'^1:';|'v^^^
Wie der Schweriner Jesaja ;.•?y(»•;vV^^^^^^
Jaffe mitteilt, klagte David Fränkel in seinem Hesped auf '-•>^-' **••
Eliesers Tod: „Wehe mir, daß ich nicht das Sechuth hatte
einen solchen Zaddik während seiner Krankheit zu besuchen
^* ••• ^?;:ii^;^>:;.i' :^^ anerkannt,
e, / y,-,j^-;\'^/^'^^^^^ als Aw
Seine fiinf Söhne und drei Töchter
> »•
-.••.■:" •.'» ,<'f.i.,; /, '■ • • •'. « • I»"-'
iag(
a. a.
Literatur
Tirschtiegcll
Mor[
um halachii
'?l^^^^^i:':v-;; (Frankfurt
• ■"•' I»-
4, • «.
-?.'• '^. .
♦ l'» .' 'K,.-,«
..♦.••'
i™-_
0
*.!.
t.4.V
■i^^»^Pi"wp|w«**^^i^^PP^*^^^ii"^p^"
., ,. ... „ y.
j» mm min' "T "-'* —
t»^
•MAISM*
MM^MMI
MMMllAiM»
'«• .i^M-ai« 4«% • U t~
«<«*.>«.«>«'lk- ,«M*«<4i.*.«|M>'»'»«(JM« *•■«•««.<«•<*•
kt ' • ai^i »HkAliM' iMtlVJyt« ' •> ■iMUttrf*»' t»
I ►
- 5 -
)rben
i
Namen Nechem ja, Abraham, Mordechai, Reichel), besonders
den Sohn Isaac Lazarus Jaffe (1736—1795) und dessen Sohn
Jesaja Isaac Jaffe (1775— 1837), beide als Notare der Ber-
*^vl:|:)v>.f^:v':T • lincr Judenschaft verdienstvolle Männer, habe 'ich in der ./i
r
• I.
' X-'-
„Jüdischen Famihenforschung" Heft 33 S. 539 notiert.
'{\ • • •
Hier haben wir es mit EÜesers Sohn Mordechai (Marcus
yf.'vJ'.jv geb. in Berlin 11. Aw 5500 (4. August 1740), zu tun. Be
J! :'^''^x:"-:-^:,: Heimgang des Vaters 6 Jahre alt, wurde er von seinem Sti
.5^^; .'" ' i^^^^^^^^^^^^^ Simon Salomon (Simon Hildesheim) erzogen^ Ein
.% :^<C ^^t''-^'''. reicher Berliner Glaubensgenosse nahm sich der Ausbildung
>iwan
be-
ugen
ruck-
anau
\ Ge-
von-
h 81.
r die
iberg
1743)
79).
weth
esaja
1 auf
liatte,
hen".
bnnes
773):.
bhtet.
J die
;
]
' .'i' "
' I 7'.
» ,. k
' 4" »
• » I'
^^:-
I - ••
■ ' 's
•••v. ».'. '
'>'■>•,'• ■,
•/•.■•♦
dig war. Zur Vermehrung seines talmudischen Wissens' wurde"
er 1754 auf die Jeschiwa nach Lis'sa gesandt. Hier erhie
seine rabbinische Approbation. Ebenso fand er dort in.GoIda
Tochter des Lissaer Gemeindevorstehers Eisick s'egal aus: Vs^VfeV w ^^
,".■■*
:r\h
\ *
• -i ♦" . '•• f ■ •' •'
•rr^^
• # .
« I I.
:^•^":.•^;»*^
1
V:'i.
f.»
l
.'■■ ■>.
.1,,
i
t .•
>>/
sich am 18. Mai und 15. Juli 1772 an Moses Mendelssoh
Berlin. Die Briefe sind in der Königsberger Zeitschr
assef auf das Jahr 5545 (1785), S. 169—170, 182—184
und das zweite Mal unterschrieben: „Mordechai b. Elieser ^^-V^'-i^r'/:;^
Jaffe s. A. aus Berlin, zur Zeit More Zedek in der Gemeinde ^i^viPf-S^^'i^ i'^'^^^ '•• "^^^^^^^^^^
Schwerin.'* Später wurde Mordechai (Marcus Lazarus Jaffe)
Oberrabbiner der Gemeinden des Herzogtums und wurde als
solcher von den Herzögen Friedrich und Friedrich Franz
anerkannt. Auf den verstorbenen Herzog Friedrich hielt •/^:*:^^-;i:»;^i!^^^
er als Aw Beth Din des Landes am 24. Ijjar 5545 (1785). in '^^^^ii^^^^^
der Synagoge zu Schwerin einen Hesped, über den in f^^" rl{\i:';\^i■}'■'
sissei a. 2i. 0., S. 122 berichtet wird. In der rabbinischen i^^Xv'^^^ ;^^
Literatur wird Mordechai von Rabbiner Gabriel Katz in ;! • A'-fv'^
Tirschtiegel erwähnt, der sich an „den berühmten Gaon ' - "
Rabb. Mordechai, Aw Beth Din der Gemeinde Schwerin
um halachische Auskunft wandte. Siehe Gabriels Responsen
(Frankfurt a. d. Oder
'• *'■ »1,. ■ " .- » > ' • ■
■ ■ ■,..';;',-v.::.. ■•;-;-:■.;■:••■
> ' » •
<•. .
1*1111111
■«MMM
^iyiii^j^<. V ' /'''7''' "
!*>
';
*i
,•.,'
ij;-
.'. K*. 'i
— 6 —
tenzcn g€ri€t Mordcchai mit der Schweriner Gemeinde in
Zwistigkcit. Siehe Donath, Geschichte der Juden in Mecklen-
burg, S. 153—154. Dies spiegelt sich auch in dem Nachruf
wieder, den nach dem am 7. November 1813 -erfolgten Tode
\: ' Mordechais die Hinterbliebenen in den Sch'werinschen An-
zeigen 1813, Stück 95 S. 1555 veröffentlicht
.''■ ist in seiner Ausführlichkeit eine für d
y'"^ vereinzelte Erscheinung, daß er verdient
geteilt zu werden: ,.-*'>.%• r
„Mit den Empfindungen des größten und gerechtesten Schmerzes .••.^^V'/i^^^^^^^^ {
zeigen wir in tiefster Trauer unseren Verwandten und Freunden ^o'^'<^-'<i't' . i
wie einem jeden Rechtschaffenen den uns am 7. d- M. zwischen ir'',''i.^;\ :* •/.
und 12 Uhr betroffenen und unaussprechlichen Verlust an, an wol->vi.<;' . ,
chem unser frommer und allgemein bekannt gelehrter Vater und Ehe- :.-^?;ii<V'-::>.
mann der weil. Herr Ober-Rabbiner Marcus I^zarus Jaffe, hieselbst j • . •••^'•''•.-vf
und in ganz Mecklenburg, durch einen ungemein sanften Tod nach V/..\*';;'\^v'' ; , :.
einei: kurz vorhergehenden Schwächlichkeit im 73. Jahre seines Alters '.vV^r
und im 43. seiner treuen und gewissenhaften geistlichen Fiihning .V*';.r^'f-J^^^
uns entrissen wurde. Er stammte aus dem königlichen Geblüte vom ' '•>''••
Hause David her. ,
Verschiedentlich lehnte der Verewigte einen ehrenvollen Ruf
., ,v.;,j>;. nach Hamburg, Altena, Wandsbeck und Copenhagen als Oberrabbiner '
* ab, weil er teils kein Freund von Veränderungen und äußerlichen
Ehrenbezeugungen war, teils auch in dem Innern Bewußtsein schon, .'• .'v^ V;
hinlänglich Belohnungen zu finden glaubte, mit seinen ihm von * v/Jv
Gott geliehenen Talenten seinen Glaubensgenossen hiesiger Lande ,
nützlich werden zu können. Schon in seinem Aeußem sah man die
Spuren seines edlen Geistes, und sein Geschlechtsname zeugte von 'ir.v'v'. .
der Schönheit seiner Seele. Oftmals fand er auf dem geraden Wege '■•'?-': ■•v/»^;:0'/
der Tugend und Pflicht Hindernisse und Kränkungen, die er als ,,.••;• io.;
7.U madicn, entledigt
'v:^^,;'*;.; Anverwandten, dcnel
'V?vA^-;^ um flio nicht durch
»i i-.vTunB davon zurückg
^/> ;;'' gelehrten und fromr
yvi^^'^Vv^^'^'V"- Schwerin, den
Des Verstorben!
Auch von Chi
aufrichtig betrd
;;?;>^;::;!^, Zeitung 1813 Std
. '.•^^^^v:^^^ >,Dienstag, dCD|
>.*.•/ ' d. J. starb der b(
»V*^'^v^^?^Ä^^«8eit einer langen ^
' n^^^^^'f^^^ lAi:LQX\XB Jaffe. Du
:^yyy"^; 'f .in Ausübung scincrl
.%^'^\%<y^';.|. und wird dieser T|
V'¥0^'%^^^^^^^ «^iö i^^ M
^^■^VVc^v-vfc'folgte seiner Leicf
''' ■ 'ii"'«' '>;^:'A>/.y- «ujr Erde •bestattet'
' •' * .'.
» '»**':'/
*/■>'>■
Lehrer und Beispiel der Religion nicht verdient hatte. Doch auch
diese ertrug er in einer langen und besonders der letzten Reihe
-seiner Lebensjahre mit der Geduld und Standhaftigkeit eines
Wie viel wir Hinterbliebenen bei seinem Tode empfinden,
sprechlich. Auch auf ihn können wir die Worte Jes. 5
wenden. Wieviel Schwerin und Mecklenburg durch sein
verloren haben, wird man nach seinem Tode erst einsehen, da die ■LAi^J!'yi'^^yix
Welt im Leben ein solches Kleinod allemal nicht gehörig gewiir- ?ivi/';Jl'^«v^^^^^^^^^^^
digt hat. ' ' ' • ' r-7^-:'-tfrV?iA
0 wie hart ist es für uns alle, der Führung eines solchen ;<>t'j;v ;>.• '
Lehrers entbehren zu müssen, dessen Verlust für uns und alle künf- ^'r^^, 'v-'i.-v'
. tigen Zeiten unersetzlich ist. Schon früher würden wir uns dieser .;;; ;;^.Tr^lKvW .:
traurigen Pflicht, diesen Todesfall den entfernten Freunden bekannt '-J^^^X^'r^ry'-
• • • i-
1 f*... «i" ^
•vl.Uil
■».•*r:.- .],"
'/. ' 'i *•''',*;
■rf«M*<
MrtMMlteaMMM
•^MiMfa
MMB
» » •
1 ' .! '• i>;
- 7
zu machen, entledigt haben, wenn nicht die Besorgnis, unsere nilchsten ,.
Anverwandten, denen wir es vorher brieflich bekannt machen mußten,
um sie nicht durch diese unerwartete Anzeige zu sehr zu betäuben,
uns davon zurückgehalten liiitte. Friede sei mit der Asche dieses ■'.„•:■,
gelehrten und frommen Mannest
Schwerin, den 24. Nov. 1813.
Des Verstorbenen hinter bliebene Witwe und
.'y'.'V'''-
A,
•».«• ,.
'•,'r ", :..* 1 • .,»
incrzcs
Icn so
len 11
fi wcl-
l Ehe-
osclbst
I nach
Alters
tihrung
ic vom
n Ruf
ibbiner
rlichen
schon
n von
Lan«
lan die
te von
Wege
er als
, 1 auch
Keihe
) vVeiscn.
unaus-
2 an-
chciden
da die
gewür-
8olchen
künf-
\ dieser
>ekannt
\'
KA..
•s <\
>•'.:>';
'^^y
Auch von christlicher Seite wurde Mordech
„aufrichtig betrauert'^ Die Neue Schwe
Zeitung 1813 Stück 88 berichtet redaktionell
„Dienstag, den 9. November 1813, Schwerin. Am 7. November
d. J. starb der bey der hiesigen jüdischen Gemeinde als Rabbiner
seit einer langen Eeihe von Jahren angestellt gewesene Herr Marcus '
Lazarus Jaffe. Durch eine strenge Religiosität und Rechtschaffenheit
in Ausübung seiner Pflichten erwarb er sich die Liebe und Achtung, •
und wird dieser Todesfall von derselben nicht allein, sondern von j
allen, die ihn kannten, aufrichtig
folgte seiner Leiche, und sie wurde
zur Erde bestattet." •.. ... /^ •
/*.»
• ,*
'•.•>h^
i ■ • • <M
.. 1 ■ • • "
'/
X'>} .
(
1
I ■*
1
'
1
.:
i
■■'. •• I
. I
">'
t .♦. •;
:-■';
^':
•^
. V
.'l'
.«
, •■ V
•'1
• »
■,.,
MMMMMMMiMMMiriM
«MdMi
■' .• -• • I- / .■ 1 • 4 . ( . ' ' .■■■ , .: '' . I « '. ' ' ■ •
— 8 -
1.» »jt»
_./>;(/
Die Nachkommen des Oberrabbiners Mordech
: (Marcus) Jaffe.
■<'r * ■ S.', ■?.' ■
I.'. • ••
...•: ''t • .^4 • . <
./ . »•
■•* S' ": ^
V
Mordechai war drei Mal verheiratet. Von seiner ersten
Frau Golda (gest. Schwerin 15. Okt. 1801) wurden ihm drei
Kinder in Lissa geboren (Leser, Jacob, Joseph), weitere
sieben in Schwerin. Die zweite und dritte Ehe war kinderlos
:' .v,i •/*'-; . 0 Leser Marcus Jaffe verh. m. Vögelchen. Nach Farn
^:y:v-{;.vA^^^^^^^ im Besitze von Frau Hertha Jaffe bestand Lesers
Sohn Moritz (Moses) Jaffe, geb. Lissa 1795, gest. Deutsch'--^
Krone 7. Adar 5641 (1881), verh. m. Hanna, geb. 1798, gest
Deutsch-Krone 12. Elul 5630 (1870), 1828 am Schullehrer^,- v;':' i
Seminar in Bromberg die Lehrerprüfung und war Lehrer
in Obersitzko, Filehne, Schönlanke, Exin, Nakel, Budzyn
Wirsitz, Vandsburg und Flatow. Am 6. Febr. 1835 wurde er
in Nakel naturalisiert, am 9. Dez. desselben Jahres erh
dort den Bürgerbrief. Zu seinen zahlreichen dan
Schülern gehörte der spätere Historiker und Fran
Schuldirektor Dr. Hermann Bärwald. Seine Tochter
• *
(Rcisel) verheiratete Moritz mit Samuel Klein in Wirs
• ' 1862 nach Rosalies Tode deren Schwester Minna (Mindel)
ehelichte. Sein Sohn Marcus (Mordechai) Jaffe
2. Sept. 1832, gest. Berhn 22. Aug. 1904, verh.
'"'** "^^.'^^^^^^ geb. Nakel 14. Sept. 1841, gest. Berlin
* >'^>; ; ■ vvidmete sich gleichfalls dem Lehrer berufe. Er
fX-!- ^i A! Thorn, Dan
v^ * zuletzt als '
.; II) Jacob
Oder, hatte einen Sohn und zwei Töchter. .
X"^ lil) Joseph Marcus Jaffe, geb. Lissa
:"' >rin 12. April 1841, verh. m. Jette Daniel
1768, gest. 28. Febr. 1843, 11 Kinder:
, -Jaffe, geb. 1796, verh. m. Doris Wolff in
a) Bernhardine. b) Leopold, verh. mit
heim .Moritz, d) Christian, e) Adelheid
in Paris, 3
Pauline. c)
d) Riekchei
Kdl
R(
Soni
KasI
geb. 2. Ai
Baden bei
Lewy, 2 Kj
Kdr. dl
Clementinei
Juditha.
Karlsruhe,
Schwerin V
Isaac Grüi
dee, Haml
chim, 9 K(
1812, gestj
verh.-m,
gest. 11.
Frau Deb(
Töchter
starben.
'V... V»
' . ,,./ . •••..■.I. ';'.;',' -?«,,',' r-V.-«^.'*«
. ';vt:'v^^i-^?'V;V> ^/iV^i'-^'^-
^ •':.,;::'?•• >viy.:i-'
•. '1* ■
'rmmfmw^mfffl^i^trfV^'mm^''^P^nmm^
"«'V'».M"'i'yrwa!ilwByyf^i<ffyw
w*
'.".MII--I ijiii j|ii«pppi|p|i||ppp!^ii^
I — ^»"s ^*r
■ *- t i1 H
•,••• 4
?^(
..^. 'Ulltf^il'i'll iV"'-'' '' ]ihi\%Jl\\Mt\ii\^''''-^'^^-^^'-"''''^^^^^
•1'. '»'*. ''.''l
w/.:r.
ü f.,*
. I ,
itiiiii H 1l» A*«»<ii<>*»<*MM<
iMM«*WiaAiMM
^^' . ^^ ..-^1 ..■.■j^'...,.^:
L
— 9 —
ai
j ,. 1798, verh. m. M. Posencr in Stav-e
_ <" ' * ' . Texas. 3) Selig, geb. 18. März
>HV^'' ^^Vv'^ ■\^^ verh. ,m. Jette Pincus in Schw^erin
v^^SSS^^^ 20. Juli 1900, 10 Kdr. . 4) Seligs
geb. 1802, verh. m. Josephson in Hamburg, Sohn Louis
. ;v;...>^0;y«:^;"^:
sten
drei
|tere
^rlos.
i
anii-
Isers
::sch-
,jest-
Jzyn,
!Je er
|lter
baren
iirter
osalie
::, der
ndel)
^^akel
,riette
] 1 922,
te in
i;CG
a. d.
■-■•vi .r-- J t .* ••^^'••••V'
I ■ ; , r <• ■•
■,>■•;:..'
; 1
• • •vA ••■•'iV ■'* '••■• ;. '.'' 't «•■
». .■ • ■• **.'r^' , •■/ '
,«•;■••,■»;■* ^
• I
r
• ti •■ "»1 '»• V" *• i. * 't
*•.'*
•' I.-
^Leipzig luid Berlin, verh. m. Franziska Ruthenberg, 3 Kdr
'5) Martha, geb. 1804, gest. 28. Jan. 1883, verh. m. David :;;
Lewy
in Paris
Paulin
d) R
.bürg,
verh. m. Rosalie Cohn, 3 Kdr. f) Herz, g) Adolf
Minna Sondheim, St. Louis, 3 Kdr. h) Jettchen,
Louis Kaskel, Leadville, New York, 4 Kdr. 6) Betty
geb. 2. Aug
Baden bei Wie
Lewy, 2 Kdr
13 Kdr. d)
Clementine Fleischmann aus Mainz, .5^ Kdr. f) Jonathan/ ^;,v/j-*>^^^^^^^
g) Juditha. 7) Isaac in Hamburg, geb. Schwerin 18. Juü ^^Vilfci'^Ä^^^^^^
1806, gest. Hamburg 16. April 1890, verh., "m. a) Pauline
Goldschmidt in Hamburg, mit ihrem Manne Gründerin des
jüd. Mädchenwaisenhauses Paulinenstift, b) Charlotte Bär aus'
Karlsruhe, 14 Kdr* 8) Daniel in Hamburg und Belfast, geb.
Schwerin 10. Aug. 1809, gest. Belfast 1874, mit seinem Bruder
Isaac Gründer der Firma Gebrüder Jaffe in Belfast, Dun-
dee, Hamburg. und Leipzig, verh. m. Rika Josephy aus Par-
chim, 9 Kdr. 9) Lpuis (Elieser) in Schwerin, geb. 24. Aug
1812, gest. 7. Jan. 1871, erzogen von Rabbi Jesaja Jaffe
verh.-^m. Rika de Lemos aus Altona, geb. 27. Okt. \S2ß,'':'-':;^f*^fir^^/^
gest. 11. Nov. 1904, Tochter des David de Lemos und seiner .;
"Trau Debora, geb. Lopez Fernandes, 13 Kdr. 10) und 11)
Töchter geb. 1800 und 1801, die im frühen Kindesaltei)
starben.
• y^"V \titLML C^Vr,,r--.V;V*-.?:,-':- .:^''*"
■' »■ • • I I j' • « 1^ •- I fti"*,; .A'"' •«• f '-- 1. ■.!■.. *.t.-, ,.«■; ♦■
1 > . .
'»•!>'.>
•t.«.'
IV) Bendit Marcus Jaffe in Hamburg, geb. Schwerin
1772, zweimal verh., Sohn aus erster Ehe: Dr. med. Loui^'J^i^^^^v■:;:^v^
Jaffe, verh. m. Mende in Berlin,, 4 Kdr.; a). Max,, b) PauI,'TW,H^
. V • • ■:. • • '' ■ vf^l>\^#.J-tA: wtL.
r / • K.
>* ■»
i' •
Mt r. ,;. 1-1 ; ■ •" ' , „ ,
J HL* ^■' •'. • ♦ " ••'
•■ '.v . ■■■^"- -.'i' v- ••. v.v'-.C"'^^:-;'l='' ^
• ■ ..}**:n-'. ■ • •■'v'-'v ■ ■ ■^?^^^7^•'.^;•:'/^:•'•'^•^■v:i•^■'•■
.'':v:^f^-■^.•;:^^;';^^i^'^«^';.>^••••^^••^ ■ '..■
M'iwwww mxm^r^^Mmmam
:»/;i;:.-.
L
■ i
1
■ r
" f
■ '
■■:':.
:\
•i
1
■^
•.t ' .' '..1
mattttm^mmtutt^m^^
^m
■.■'^'-
MaMMMkkMMidtt
• rt»;-' .'■
1 ,i • • • \. «
\
,\
'l.
[. III« \' .;• •■•.«* •^.-.j iv..,/'r ,
.v/r
••
. .1 .'^'•:^.-
•
■
1 . 1 •
\ )
> '
' .*
♦.•i-
• 1
»»■'
«>.;^^,
*'.
*• *.-.'•>
■■
♦ , ^
•
.->•;'
r v.:
■ ^-
v .. .;■•
.4 f.
■•■■•■■ •
• ■ IT
'>V:,
— 10 —
vcrh. m. Friedheim, c) Sophie.: d) Jenny; Kinder aus
Bcndits 2. Ehe: 1) Dr. med. Max Jaffe, Verh.
Hamburg, Sohn: Dr. med. Paul Jaffc. 2) Este
1822, vcrh. m. Dr. Nathan in Hamburg-, 2 Kdr
verh. m. Carl Nathan in Capetown. b) Albert.
V) Isaac Marcus Jaffe, verh". m. Recha Hirsch in Par
chim, 7 Kdr.: 1) Golda. 2) Salme, verh. m'. Hannchen Lang-
stein. 3) Therese, verh. m. Mordechai Qoldschmidt. ^) ^'^''^'^''W}
Marcus in Schw^erin, verh, m.^Rike Jaffe, Tochter des Rabbi '
Jesaja. 5) Jacob, verh. m. Sophie Mendelsohn in Parchim
5 Kdr.: a) Reinette, b) Emil, c) Karl, d) Flora, verh
Meyer in Hamburg, e) Martin. . 6- Betty. 7) Oute.
VI) Reiche!, verh. m. Sanwil Hannover in Hamburg*.
7 Kdr.: 1) Joseph. 2) FrommetJ 3) Isaac. 4) Samson
5) Dorchen, verh. m. Epstein.* 6) Golda, verh. m. Menachem;
Man Heckscher in Altona. 7) Vögelchen.
VII) Rabbi Jesaja (Scheie)' Marcus Jaffe, geb. 1777
gest. 28. Dez. 1856, verh. m. a) Jochewed Hirsch, gest. 1826
b) Betty (Breine) Amsberg, gest. 13. Dez. 1868
Ueber ihn, der nach dem Tode des Vaters mit dem
riner Rabbinate rechnete, siebe Donath S. 220—
7. März 1814 veröffentlichte er in den Schwerinschen An
zeigen 1814 Stück 22 eine öffentliche Danksagung an den
Maler Caßler, der vier Monate nach dem Tode des Obe
rabbiners „aus eigener Ingenition dessen Porträt äußerst
ähnlich" malte.
VIII) Fanny (Frommet), verh". m'. Jacob Baruch
Hamburg, 9 Kdr.: 1) Golda, verh. m. Bauer, 4 Kdr. 2)
Meyer. 3) Therese. 4) Lesser, 4 Kdr. 5) Isaac, 3 Kdr
6) Marcus, verh. m. Friedländer, 7 Kdr., 7) Betty, verh. m
Meyer Heymann, 6 Kdr. 8). Hannchen,) verh
9) Baruch. . ,
IX) Abraham Marcus Jaffe, geb. 1785
1858, Sohn Marcus.
' :X) Aren Marcus Jaffe, verh. m. Röschen
3aftroiü
ßcb.
864.
/rMli<§b. 5) Wofa, flcft.
;^*-'t1#3/!%\' S>cutfcl^^ilronc
''■&>ß^^^^^ 1870, ö(
?'': f iVi-,
©cutfdj^jltonc
im
cl
' flcb. 5ud)cl 9;
f^' grau GlQra
• «:<^^J^fvJrtcb. ©an« (9
Ui0'r$il'^^ tioc^ fei
'■"^U^^^^^^^'^^tp' ■ Älnbcr m
3)rc8bncr in
®Iafcr in D^l
^'•>:iV;^:<^; gcff. 1892, to(
ö?^k^'%j!;^'A-. ghith. c) (5i
•/,'!'
v'.''.: '■: '-.^ '•■•■•• l'> '
• . . I
,v.'vV.'1..' •-■ ■"■
ailbcrt in
tu JWcapcI, gel
rlfi In SBlcn,
27. 5»oD. 18
^tftorlfcr uni
t>exfi. m. ^ei|
^o\m awcö
• '■ •■ . ): r^^^.*'
.'
"■ V,*."
US
in
\ai
«c,
ir-
0
)bi
m,
'
)n-
.'in*
'1
).■ ••',■■.;
J«>MMMaA«M*u#i«h4MMaMMteM
Mü
i>iYiiiil(i;iiVi>ritfL
-%^'
• "i
i
■.K'
- 11 -
^inbcr unh Gntfcl bc« Cci)rerö aJlorcuö Saffe: 1) 53crtl)
öd), S^ftvoiü 13. gebr. 18G1, Dcrr). in. ma^ .^crjöcrg in Scrlin
. (acri. .0. 9tiio. 1020).' 2) ©clma, ßcl^rcrin uni> SdöriftftcIIcr
S3<irliu, flcb. Saftrolü 10. S»oD. 1862. 3) Sacob, gcft. SDcutfc^
Äroiic 18G4. 4) Ctoa in Söcriln, geb. 55cutf(f>^£vone 6. DJJätä
5) Stüfa, gcft. S)eiit[d)::ßronc 1867. 6) ^aulinc in S3erlin, geb.
S>cutfd>Äronc 15. 9iot). 1867. 7) Slnna, geb. ©cutfd^^ilrone 27
S<^J)t. 1870, gcft. Serlin 1897, \)cxf). m. (Sngcn ^etäber« in Serlin
.V ; 1
1 .1 «<
, « • - •*•',
K '
' •• •
■:.%• •
>;i./
'•'■■\ v«:v v'.''"
geb. Sii(f)cl 9. Ißob. 1850, ge[t. S3erlin 2. Sej. 1929, unb feinet /.S;^^v:;;^^^^
grau eiara SBoIff, geb. Dönabrüd 5. oft. 1856, 2 Äbr.; a) \iv:t>^ -/^^f^^j^^^^
mcb. §an§ (5)}orbed)al), geb. 15. Sliig. 1913, ber burd^ feine -^i
• Vt
'Vr
• • •. r "J • • •'.■ 'r
• « •, V 1 - . ■ / . ~ ■
in, jo,^tct :;;>(fi|(Ä-' ;
:.■••••'.■. ♦■
■ ■ r'
•:■.:. »^
( t'i •
,i *• » ■ • ' ■
.: t ■ -
/■
a) 2)r. mcb. t^ctmann Detener in granffurt
§irfd) auö Stuttgart, b) SBoIfgang. c)
S)reöbner in 93eutl)en. b) föeorg. e) grau
ejlafer in Dr)rau. f) 9{icf)arb, berC). m. g)ori^ Selten. 2) Stofa,
geft. 1892, \)crl). m. fiouii& 9Karcu§ in Sd)U)erln, 5 Äbr
mcb. 5J5auI DKarcuS, gcft. 1887. b) Otto, 9JJaler in JBerlln
Sfhitf). c) (Smilic, t)erT). m. ßoui^ granf in §annobcr, 5 Äbr.
b) .Gfara, Sd^-ulborftci^crin \xx(^ ^cnfionatöinlöaberin In ^annober
mcb. ©ermann SUJarcui^ in granffurt a. b. Ober,
geft. 1895, berl^. m. fiouiö Sofepf)^ in IRoftocf
a) Gilbert in ffiunbee, berf). m. ebitf) Sieben, b) 9tofa.
in Slcal)cl, gcft. 1899. b) ^mag. c) eiarai- 4) ©buarb
riö in SBicn, gcft. 1896, ber^. m. fiill^ ©d^illing. 6) %
27. 9tob. 1845. 7) emilic, ber^. m. ^rof. Sr. aubn)lg Oetöner. :;:<^
©iftorifcr unb Dbcrler)rer in granffurt a. 9K., 4 ßbr.: a) griba/;
^ä;|-- bcr^. m. ^cinridö Äci^n in ßonbon. b) SBil^elmine, bcrl^
■/' Sofcp5 9Jieö in SBerlln, c) Sulic, bci^. m. ^rof. ffir. ©übemann
in SDlündjcn. b) ainna, tocrl^. in ©erlin
• : :v:^^'^'Ä- ^^ ^r
v^
("<•♦.:»•
i
\*:,'-^
'■ ..... ■'. : : ■■■;.'>• ■..■■^..:..t -. .:-iyA . .^^;r.,;...'^..:^ .v-vii-A ■.•^^-^^^J.y.i^<^^'
' '< .•••■ .
:>:'J^:m,r.^:J'^'L
*••'>',•.
(
/■v. ;r'
•"i
>;
V^i Vvt .■.♦.;.;•'. ,«1-
mkn, tocrf). m, ©IIa ©dnltinn, 4 Sthx. 9) 3bo, flcft. 16. SKärj \y,'^;;:;5Ä4--' , • vv-'ir^i'' 4 Äbr. 6) 1
1848. 10) $aiil in aWanc^cftcr, ßcft. 1897, Dct^. m. emma Sßalb^ v..'V^^ii;v^i-K'; ^v'/N^^--;'?'-. DWfc in C
I)clm au« Sd)iucrln. 5 ßbv.: a) Cl)arIottc. b) 2lima.: c) ©int)/i\;^^^v:' ; ^^;vp-5^'/ 1>) 3öa. c)
b) Dtto. c) (»crl}avb in ©cvUn. ; , * ^ '''^'::^!(:^M Ä;^-3'^>^5 *^'^ ^"^ '^^^
iliubcr unb ©nfcl bc« Sfaac Sofcbfi Saff<S: 1) SOTar ln'M/''&X^^^
'''••''■' :'1 ...^^••i>^)^|c:: 1933 übgcbaut. 4)
. .■ :\i -:'W^i^i'\^^^^^ 2 jtbr.: a) ^oul.
••'■v:,"t.;w
V-;>';^'-'!f0ä.:.'-'^'J
- * . V • . • ■■■'
■ v
: ■■..-.■■■ ■ •';■ .
...•/'{> 'v-. ••s.v.«.
■Ao'.>'
iliubcr unb ©nfcl bc« Sfaac Sofct)!) S^ffß: 1) maic In
Jkl})5lg. 2) Sllbcrt, bcrl). m. CSIara ©ordjorb in Hamburg
in 9«o§fau, fein @or)n ffit. ®corfl Saffe, geb. 1880
orb. tßrof. für tI)'Corctifd)€ ?ßr)t)fif an bcr ©icßcncr
flubVüig, tocrt). m. 9lanul yjlatl
b) aScra. 5) Sriebrid) in 3len> ?)orr.
5)enrQ. 7) Sba, \)err), m. SlSfcnaf^ in 83rc§Iau, 2 Äbr.: a) ^aul
b) Gmil. 8) aibdc, bcrl). m. aScIjrcni^ in aßand^efter, 3 Äbr
a) SBillQ. b) $aula. c) 2IIJr^b. 9) Slnna, bcrl^. m. §am)tmann
, ■ • • •• .'
'.».•» V*
^/
■•••-'
: .''
• ' ' .1
■ ' • V
• I • . .. .1
•: ■•;.-..•;
■ -;
■ • • ■• • » «
;.a; bcr 9iationaIöfonomic an ber QJIündOcncr ^anbcl^^odöfciöwi^r 1918::.^y}:;^;:v^^^
ern, ,2 Äbr. •■»•^'Iv'^.^^'ää'-
1) SWarttn, bcr^. m. ■■n-/^^^^^
•r.^;,/;;>;vi::; —19 ginanämlutpcr bc« SBolfSftaatcö SSa^ct
v.^Äc^-;'^^^ ßinber nnb ©nfel bcö Sanicl Saffe:
Vr.<..
i
- I
■:
, • ■^\^.»*f •• •
©amfou in fionbon, 7 '^^ ' ^^"^ " "" " "^
2)r. mcb. 6^atlc<& ©amfon
f) S)anUI. g) Slbclaibc
®Ia§gon), 5 i?br.: a)
b) DIga, t)crT). m. (Smil Cicjjmann in Scriin, c) loni
t>erT). m* ©mil ©Ifan in ßonbon. c) SInnic, Uer^
J&trfcf)Ianb. 3) Caroline, Uer*^. m. a) 2)r. S5cmr)atb
SSrcSlan, 2 Äbr.: Slnita, öcrl). m. Söcllöof unb nac^
.>>.v'. '^^^9 ^' 2)^- ©Itfc^bcrg in Dbcffa; Sllicc, tocrl^. m. Solomon in 'ly^
5«ot). 1842/
.3) 35ebora,
ßonl« gcbci
\i.'-^'^^^'' JRofcnbaun
• «^'5
l .. . •
..' ••',.'W '
•.•i»-»v^*'.r
^otiäbam, b) S)r. Sulc§ DpjDCtt, $rof. ber ürlcntalijdjcn (Bpva^
:?: K
d^en an bcr tßarijcr Uniöcrfität, So^n 25r. (gbuarb D})^}crt, ber^. ^^^n^•t^f?r;^^^^^^
; SKarcu«, j!|
1919, Derl
:'6) ?lbra^a|
ßcb. 20.
,8ebr. 19(|
geb. 27.
- ^« j 'V' ';// ' t>etl^ . tn .
TJ-.
•-i
.'.V
(£mft i|
m, Srct)fu« in ^arlö. 4) So^n in aScIfaft unb Slisjo, geb. §am« v/v^JJ^-^yi^;"; JA^^^^-A'j^v''; ßl^j) qua
bürg 1843, bcfanntcr 9«äjcn, tocrl^. m. Slnna ®Iugc au8 ^örülUel, :;;; !;*^|§v^v f :;!;i';^^^^^ SuU
biamontcnc ^oc^jett 1933.6) gba, oerJ). m. ebuorb ©llj ^" .'/ti^'4i|^'J^^^^^^
^art«, 4 itbr.: o) ßuifc. b) Sft. '3i. c) ©corß,, b) ebltl^. '6)-vi|i:;'Ä;'^- :/^'^^^a.;wVl6.
Dtto, flib. ©omburg 1846, geft.. ßonbon 2. Sfflat 1929,
•,v, ,• . ; .-. . iv(/ * j' ••' :» '•'•■;•%': ;•.-»*•'•• ,'.l"'
a ficTÄ au« -^^.^'y-f^v'^*^- vi'' •
..j.fi
.■•;^;:7'v;v:,r;i? -,v,'..v
• • , < ^ t • • • • i • '
.-' i,*.: '<• ;. - ^-.V.«. •".*
^
MlUto^>aA^ii«iifcii mma
■MM«awWb«MMMMi&*MkMhMMM
l
• '
."..VV
>•:•
.-\ >
-13-
Sraiiufd)iucig, 2 itbr.: a) Slrt^ur, tjcrl). m. ©trauß In ßonbon, -;' ■ ;v
4 ilbv. b) SBilU). 7) ^auliuc, gcft. 1896, Deri). m.©
Dp))fc in fioubou, 9 itbr.: a) Sllbcrt. b) 9Jlaröaretc. c
b) S&a. c) c^Qcn). f) Sljomai^. . g) (Srnft. I)) unb i)
blc Im aöcitfrleg fielen. 8) ailfrcb in ©clfaft, t)crt). m
^ 'rW{8^^i^:^^^^^ oiiö ^ambutg, 2 Äbr.: a) Tlaub, b) (Secil. 9) Sane
'^[^^ri{W.x>cvl). m. SiSmcI SqDIö in fionbon, ßevctuögcbcr bct ^cbrc5t> ;tl,>\>>'^5;:^
•".••. :•»
^
».
I • . • ■ •».
► .»
■ .*. *•
u
• •• > •. ♦
13. gjlärj 1925, \)er^. m. 9tcbccfa Sacobi^ anö Slmfterbam, geb
*\i\-^|S^ • .. 11- S^nt 1864, 5 Äbr.: a) ^ba, gcft. 1885. B) Sba SJuIiC!
ll^^Wröcb. 30. 2lug. 1887, gcft. 12. Suitl 1922, t)cr^. m. SKaj Mofcn^
l
1 1
•:•:; [.:M;};>Vi';r:r-»^o^cr, gcö. 23. gebr. 1875, 2 ilbr
'%.;i»V^^^ ÄoufuI in §änuouct, gc&. :
>;v;;^>f-:. 1919, "berl^. m. Slnna ßuria au^ §c
..'6) 2lbral)am, geb. 2ö'. ©cj. 1851, g
' Ä^^V>;>^vß^6 20.; Dft. 1853,. geft. 5. ^nti
-^"i'^^. torftebcr ©uftQt) Sc>t)t)
:K^:^'*vv'v^ 1906, 3 ilbr
V. > ♦ •
•X f-;,;^ •;,¥.:• iVfl€b. 27. %CbV. 1874,
r' '',;.•;. .;:,-.i-5flc&. 24. Sioö. 1882, 2 Äbr. b) fieonr)arb, geb.. 23. Oft.. 1875, ,:;.-^^'.''^':;^-:.- .'
■' ' .r:?;.'' * tict^. m. .Sätöc Söcrgmaim in ^ünnobec, geb. 29. ajlai 1882. ■;Vi%'^^||'^'i''^ pt^^^
:''■■:'.■'■■:: ,. c) Gruft in Coburg, geb. Stettin 14, S>cj. 1877, bcr^. m. etfc ■;^%^Ji^'^^:;. pÜläf&H^^^
.::;/p^^"■ ■ 2iW an« Bamberg, jgcb. 13. Skj. 1891, 2 Äbr. 8) Sofua, fleb. ,'f^'|^^v:%JV;i, i^Rlilflifi
'/;:•• •.."./. ':^:".^' •• •. • • .", .-..viV;-,.«. v.\.'-.v:,.";^-v.'.-% . .>.. ,■•.••,,•:
':;/!.. -.ül;'^»: '.I/O'.-; ^
■ '..
•t.f •• .,»•• ■
^A'.tul
,-.iV/v,
t '.
<
•
(
I
»
1
1
A/^
X:
' •
ylmm»f^m»
■M^ri
MMr»MMMM«aMllfMa«l
»mm^äk
ÜMMMIMMMIMMltelMHl«
J
•vV, ,• .i> li
- 14 -
^^aläftiiiafivuubc^J 9)Jüvil3 Giüttfrfjalf 2cYot), 5 itbr.: a) ßouU, ßeb.
i). 2)oj. 1878, t)cv[). m. Soijaunc grauE QUi5 Söcftcrftcbc (Dlbbg.),
flcb. ,1 Sebr. 1888, Sof)u Sicgfricb. b) ©clma, flcb. 25. 9I))riI
1882, \>cr[). m. SKodl; itlcin in ©traßburg (©rfaß), 5 Äbt,
c) Gbmiui^) in SEcI miu, geb. 12. Suni 1883,~ bcrl). m. IRatatlc
^crlmaun auß ßünigöbcvg i. ^v., geb. 28. Sc^t. 1893, 4 itbr. ;
b) 2)i\ SJ^mauucI ßciDl), ©tubicnrat in SScrlin-lKcufönn, gcb,
, 19. Sept. 1884, \)crl). m. ^dcne granf auö Sclmenborft, geb.'
Ä!v?| :'i;^*v:fe'c<>V 9- S^ör. 1893, 2 ilbr. c) (Sri(^, geb.. 16. SUjrll 1886, bcr^. rn.
- :^;S; •" -v''; 9ta^d aSermamx au§ meran, geb. 28. SRob.^ 1889," 2" ÄbV; 10)
..,♦;
^:.'>A'.}:V'!A:.':*r;:r-'^ : .
•a:;-''
• ,1 • /
. . .♦ .: ,
■.V
'. ; . . . ... ,'
' ••••.••.■.:.»;
;/' > ^r!'
. . ... ■ 1 • • »«.
'> .. t « • . ,
, .« ,.l V '
. .;•..'• , s*"|.' . . •
Sacob, geb. 20. gebr. 1859, geft. 29. ©cj. 1926, aScrfafj^c
cinei& in biejer Slrbelt benutiten ©tammbaumcö ber Dom Dbcx-
vabbin<ir 9Jiorbec§ai S^ffe QbftQmmcnbcn gamilien, \>cv^. in. ^ba
SIrd)cur)oIb an^ aoJ)um, gcft. 5. San. 1928.^ 11) griba, geb.
27. aKävä 1860, gc^t. 30. S^ot). 1926. 12) ©racia,, geb. 23. 9Kat
1861, »dcrr). m. 5«onö ÄnoIIcr in ilrefclb, ieljt »erlin, laxiQ^,
iä()rigem SBorfi^jcnbcn
geb. 24. 2)ej. 1854,
28. Vlo\). 1884, \Kxl),
geb. 11. gjTärs 1892,
18. Oft. 1886, berX). m. ©öa S3obenf)cimer auöi 2)armftabt, ";
geb. 27. SXprll 1892, 3 Äbr. c) ®ertnxb, geb. 29. ^an. 1888/:
' Derl). m. ma^ ©ofbaner in SBicn, geb. 7. 9)lärä 1881, 2 Äbr.;v;
,; -':;V:w''b) gricbridö, geb. 18. Sebir. 1889, ^cr^. m. (£rna'5mofeö auö ;,.;:. l^''|V;;;^Af
K:*-' •^•^^^^4 ^ä^^äo^i>, geb. 29. ®<J». 1892, 3 Äbt. e) Sfaac
, ;;/ .^^^^^^^ 6. 9}Järä 1892, t)crl). m. flilli 5Rofcnbaum au«
''■■'"'' 'geb. 26. SDej. 1898, 3 Äbr. f) ©cbora, geb. SSerlin
u^^.:^^.•i^;■.
■.i 'WV;:
v.l.; v'»«
•'i
„••*■■
. I . • '
'$;>•.
V.W '•' •
!.' 4 • • I
i i
^'•.■,-.Sv>l
:|:;Mf^''' 1895, ßcft. 3. SJlai 1905. fl) gulic, ßeb. SSetlin 3
tocvT). m. Sofc))!) ßct)rfccunb in SSerIm, geb. 3. Slug
9Katl)tlbc, geb. 22. gebr. 1863, gcft. 6. Utpril 19
Conbrobbiner 2)r. 2)at)ib SJJannl^cimcc in Dlbcnburg
1863, geft. 19. 2Iiig. 1919, 3 ^r.: a) ma^, geb. 31.
fiel im Settfricgc 29. Sing. 1914. b) fiouiS in ."öamburg
30. SJiörs 1895. c) SmmanncI in 'Sc»^"falcm,;, gcb
1899, txexX). m. ^eti ßcld^tentcitt au* öccUn, gejb. 22. Suli nO\;J^li§^J'l
@o§n 9KoE aJiidöcwI. ' , ; •; ',, ' •;vxy ■ '. . vvIpSjflff
■'' • '.•.'
. V » *
. «,;
/('^
:V'
•*'v
Äinber unb enfel bc^ Siabbi gcfaja 3affe:. 1) iSalomon
^: .^^^l*' ■' '(®^I"^^)' ^^>^ t^crfd^lebene Ißrebigtw toetöffentlid^itc, geft. 1867
^'^>i;v/i'.'..HSi;;.K'V v- .v:^^•
...^
*
m-iiiiWiiXi
^
'■^■HiuiMiilii
A^
'..J^A^A
iirfiiniiiihi^iifti
'i
'. •
•'.Vi*
- 15 -
':!linrtcrtniit. Sio 93crrtner ©cmcinbebibliotrjcf öcfiljt' bon iljm . "•'^'- '^^^
„Sei- lH'i-)ül)mmfl«tag, ein Sog bcc 9{cuc, an bein icbct SöroclU
bk .'öaiibliinßcii bc^S aOöcIaufcncu Sar)rcS Dcvcut unb bcm 2irt
< \
Datei- 33cf|cniun Qclobt. Siuei Ißvcbigtcn, Verfaßt unb ßc«
ft>J^od)cu ^011 Salomou GSfaiaß 9J2avcuö Safj
'*^'%f(/Cf i^i^^ ^^^ SXmftcrbam, flcbvucft bei 20. fi. aint^
. .^, ■;^^^^^^^ bcm Jitclblattc fielet eine SRotij, baß ba^S
' " gäbe cinc^ öt-üßcrcn SBerfeö ^^Stcllglon unb Sugcnb" bicncn forr
gcrncr bcfilit bic genannte Slbliotr^cr ,,8ünftcö .^eft. Ißcebigtcn,
gcfprodjcn ;ln bcr Sl)nagDgc au 3lcrjcn tm ilönigreid) $annober::-
am 18. Sanuar 1851 t)on ©alomon gfaia^ S^ff^c (!) <mö (Bd)\r)
xin, Hamburg 1853, gcbrudt bei S. g. ipalbcrftabr, gIcld)faIÖ
16 Seiten Dftab. m ift nur eine einjige ^rcbigt, auf Seite
•• ; 'V^^ ^^^^^^ öa^ Sc^Xußgcbet: ,,2lirmäc^tiger! ®ott meiner beilia
V.
' • ; .< ■
1 1
■•♦••'.^;^^^'^
>'Av
•*».J..»V..'*
\\.»
1/
So ist die Nachkommenschaft des Schweriner Oberrab-
biners bis in die Gegenwart durch Intelligenz und
,v'
■ >
I« f
\>
•r. .
V" ■;>
• ■•>■,'
'••'>•••'
■iix ••-'■-■• • -Vi.:'
j'-J/-. :•!'■.•,. "A--.
\ • V, '• ••
/•:
K'.'
.^•^('^
i'*. . l ,
A V.-
..iV-'
••».'
• I'
• • ■ .♦■• 1... «' .■•!. .. ' ' • ' .»■".
4 •>«.'' 11 t
' "«mifcMi
i1lilnli^>. IS—.
t
r
.^auMMMlMy«!*««
MMlMrfaMMiMitaMiMMII
■■'- ..^„.^1-^ — H^tii" --'u •• ■-•*■"'-'•*"•'•'•" ',||'- ■>•*'■-— -■^'
I
.~ '^iv.
". /"
. ( ,
11 • , , >
Der Schweriner OberräBbiner
Mordechai Joffe
Seine Ahnen und seine
Nödikommen ;
Ein Stammbaum
bearbeitet von
Oberbibliothekar Dr. Moritz Stern
Bibliotheksdirektor L R.
Berlin
1933
v:,;
-'*.•
3- -6^ y
-^
t
f3.
'\
^
SS-
(L<y^^w,4< ^ 6/t,l
^/=j^
u
I
f.-
V
V
!!•
li»
- 'T!^yH!>N^H",i"'>
I
•; {
I I
(
\
/
y
/
/
-..-.^A
Druck; Buchdruckerei Michel. Berlin NW 7, M«ricn»tr. U
^^^.^-***th ■ ■ ■■ ■W^Mpiipi IHll^W'MW |W'».'llii"'
^y^„^,,y.,,^mm Ol II n ■«■■■ 1,' ,;i'^'*"i'.iin »yi.wipwjini ,;"»i,tynn'
»■jiinwwi uiii»iyK;>PW^»> 1* ,u"rpi^wrm" !*J>|ii'T%'rf '*y'^!M'"y-'t""' "
f.-
r
f
~ -^ ■'■ ^^-^■^[■'^^-^•■'■^■■■•-^ ^.^,-^-.->iU......^.>Y,^jp.. ^..r., .... i-, ^...^ w_^wu ^>^^ M.^ ^
V^'
.^■r^
aK*iittfi»iiiii
WMiMiiMUMMiMia
t
,»
■)
c»
,v
o
Zur goldenen Hochzeil .
von
Moritz Knoller und Frau Gröciä, geb. Jaffe
5. Kislew 5694
23. November 1933
Im Drucb überreicht oon
(Erich ßcroy, Berlin
^SCo^
. I
'•' ■'»'y'-rrf'vyy.*»'**''..'!*"« w-^y 'ni''>"'*ffi-|-*y;<wrni.'!*<^'*'''
fc^iPi^iW'>wiiiiBP>»w»^w»»iw»wrapi>iiMji»iii»gi^;Myjj;^l^^»i» i ^^ i ' ni.ff.^i y'ny"JH,«iiiiinwi.w.M->'i.'»1'i.i'^?*7|^»^^**;
/
V»
U
Diel
gehört
gerer ai
gest. u\
bändige
Karo, c
mutlcrk
sator \x\
als Ra
Grodno]
wort id
clopacd|
Vo
in geral
Mordecl
1856) 1
in deut
Ahnen,
wusch"!
Arje L
dessen
Sohn M
der in
bäum
nennt il
burger
(Perez
M(|
kundhc
nr. 181
Lazaru
als ers
konzes
bei dc:l
wy*'^»«*>.<»«~"'
'Jf^t^f iV'll T'^W^""" ■*""' * ^"" ''' ''"'
c
. I illBgl
^ Mrrt« Mliwi» MH^ 'i»M»<r ■ I
Mtata
MlMlMUMMilMiirfMMMMMMM
\
, S
e
r
•I
1
1
■.!S
-.•'S
^
i
I
U
I
Vi
Die Familie, deren Stammbaum hier vorgelegt wird,
gehört zum jüdischen Qeistesadel. Ihr Urahn ist kein gerin-
gerer als Mordechai b. Abraham Jaffe, geb. um 1530 in Prag,
gest. 1612 in Posen, literarisch verewigt durch sein zehn-
bändigcs Werk Lewuschim, Gesetzeskodifikator gleich Jpseph
Karo, dem Verfasser des Schulchan Aruch, Bibel- und Tal-
niudcrklärer, Philosoph, Astronom und Kabbaiist, Organi-
sator und Vorsitzender der polnischen Dreiländersynode, der
als Rabbiner und Schulleiter in großen Gemeinden wie
Grodnö, Lublin, Kremieniec, Prag und Posen das Gottes-
wort lehrte, lieber ihn schrieb zuletzt Horodezky in Ency-
clopaedia Judaica VIII, 770 ff.
Von diesem Heros talmudischer Wissenschaft stammt
in gerader Linie der gleichnamige Schweriner Oberrabbiner
Mordechai Jaffe ab. Dessen Sohn Rabbi Jesaja Jaffe (1777-
1856) hat in einem hinterlassenen hebr. Dokumente, das ich
in deutscher Uebersetzung bei Frau Hertha Jaffe einsah, seine
Ahnen, wie folgt, aufgezeichnet: Mordechai Jaffe („Le-
wusch"), dessen Sohn Lob (in einem anderen Stammbaum:
Arje Lob), dessen Sohn Abraham, dessen Sohn Jacob Israel,
dessen Sohn Nechemja, dessen Sohn Elieser in Berlin, dessen
Sohn Mordechai, dessen Sohn Jesaja Jaffe. Damit läßt sich
der in der Jewish Encyclopedia VII, 54 gedruckte Stamm-
baum berichtigen, der den Vater Eliesers nicht mit Namen
nennt und Elieser zum Enkel des 1657 gestorbenen Nikols-
burger Rabbiners Abraham Aberle b. Perez Jaffe macht
(Perez war ein Sohn des Lewusch und Bruder unseres Lob).
Meinerseits kann ich die Familie von Nechemja ab ur-
kundlich feststellen. Die Berliner Judenliste des Jahres 1744
nr. 183 im Geheimen Staatsarchiv Dahlem berichtet von
Lazarus Nehemias Jaffe, daß er aus Breslau stammte, 1730
als erstes Kind seines Schwiegervaters Jacob Elkan in Berlin
konzessioniert wurde und ein Vermögen von 2000 Talern
bei der Berliner Judenschaft versteuerte. Auf seinem Grab-
»
L
\-
?.
i
1-
r,
r
.,„ „■■,^.,.,yyy^,,^,,,,^l,,^,,,,l,l^,^ 11,1,11 ,11 ji.ii»swpi.<i<.iiii'iiif»»iii«»»i«PS<»<-'i|i)i^^^ iiwu.unji.n, i''
n II I I I imi |i ipfif ■wfi.wr^WI.
""P*'
c
,•**
j.iii- Tit - rwi
«•■MMHMMMkMii
ttmtmtttmtL \i_ imm\i\mmmmmm0mmmm»m^ätäUi^mmmiliiiiltttiMm0mmmii^^
^X
^fl
- 4 -
stein nr. 843 heißt er: „ha-toranni morenu hä-raw R.
Elicser, Sohn des Rabbiners morenu ha-raw R. Nechemja
ges. Anged. aus der Familie Jaffe^^ Mit der Ang-abe der
Breslaucr Herkunft stimmt Überein, daß Ellescr (Lazarus) in
den handschrifthchen Beschneidungsbüchern der Berliner Ge-
meinde bei der Notierung der Beschneidung seiner Söhne
neben Leser Jaffe auch Leser Breslau genannt wird. Ein
Bruder Eliesers namens Jesaja Jaffe verließ gleichfalls um
1730 Breslau und zog nach Altona, wo er 1733—1773 als
Leiter einer Jeschiwa, zuletzt 2V2 Jahre lang als Rosch Beth ,
Din (Vizerabbiner) der Gemeinden Altona-Hamburg-Wands-
beck wirkte. . Er war als Jesaja Breslau bekannt und starb
am 1. Tischri 5534 (1773). Siehe über ihn Duckes, Chachme
AHW, S. 49 (die Angaben der dort beigedruckten deutschen
Uebersetzung S. 17 nr. 54 sind zu berichtigen). Nechemja,
der Vater Eliesers und Jesajas, muß vor 1732 gestorben
sein, da Elieser seinen ältesten Sohn, der ihm am 5. Siwan
5492 geboren wurde, nach dem Großvater Nechemja be-
nannte. Schon früh machte Elieser von seinem Vermögen
edlen Gebrauch. Mit seinem Gelde förderte er die Druck-
legung des Werkes Zohar ha-tewa von Salomo Hanau
(BerHn 5493 = 1733). Auch als Vorsteher der BerHner .Ge-
meindeschule Talmud Tora machte sich „Leser Jaffe" von
1738 bis zu seinem Tode verdient (hdschr. Genieindebuch Bl.
57, 68, 85). Am 23. Ijjar 5499 (1739) unterzeichnete er die
weitere Anstellung des Vorbeters Lewin Hirsch aus Bamberg
(Lob Chasan: Gemeindebuch Bl. 64), am 14. Aw 5503 (1743)
die des Rabbiners David Fränkel (Gemeindebuch Bl. 79).
Er starb bereits im Alter von 42 Jahren am 14. Teweth
5507 (27. Dezember 1746). Wie der Schweriner Jesaja
Jaffe mitteilt, klagte David Fränkel in seinem Hesped auf
Eliesers Tod: „Wehe mir, daß ich nicht das Sechuth hatte,
einen solchen Zaddik während seiner Krankheit zu besuchen".
Eliesers Frau Machla, die sich nach dem Tode ihres Mannes
wieder verheiratete, starb in Berlin am 10. Ijjar 5533 (1773):
Grbst. nr. 1242.
' Daß Elieser 15 Kinder hatte, wird irrtümlich berichtet.
Seine fünf Söhne und drei Töchter (zu beachten sind di^
<MHlt<M«tita*
iMtfltafa
^'iJtiAi.'
■;i
'A
V
P
i
\«-
«■MWWVMWMto«
■■ ji»»KKi KW !>>■ um ■ ■ iintp ji . n ■tili.— w>y<i*^ww»**» *^m iwn nnnw ■» i>|i>^wywi^M
.^>^yl »Ti I]» >>>«ipniPiiiiii II ii| iiMiiiini^n v>i tmrnmtmi'mint tfit ^«wwnnw^BfWW^
MaMMtMUMMMMMUta
kUKWH
»*<m»dtm*mi^milm
Namen Ncclu
den Sohn Tuj
Jesaja Isiiac
lincr Judcnsc
„Jüdischen V
Hier hnlu
geb. in Hcrlin!
Heimgan*: tli*
vatcr Simon
reicher Bcrlinj
des sehr bc^:
besonders an]
damals übliili
was besonder
dig war. Zur
er 1754 auf dj
seine rabbini
Tochter des
Altona, seine]
meinde in Sj
Zum Schulze
sich am 18. l\
Berlin. Die
assef auf das
und das zw<1
Jaffe s. A. ai
Schwerin."
Oberrabbincil
solcher von
anerkannt,
er als Aw PJ
der Synagod
assef a. a. <\
Literatur w|
Tirschtiegel
Rabb. Morii
um halachis*
(Frankfurt f|
,«iü"JJJ"iiJ««"»"i,)H'i.«
JfWU ■'•""'
c
■*'«.v.,'*'* -»V^K^^jTT«. , r'W
■Hi.'»»'i>«i
|4»^»^ ■•'*«•«■"■'
MikMBHiwiMatfa
«fWMiMMhMlIiMütiM^M
»i>i>i<ii «>lli
M.fal*«!«*»!«'*^-
c
V R.
cmja
der
|is) in
^ Ge-
öhne
Ein
^ um
} als
Beth .
lands-
starb
chme
kchen
2mja,
)rben
iivvan
i be-
ilögen
ruck-
Kanau .
Ge-
von <-
In Ol. -
r die
|iberg
1743)
79).
!\veth
esaja
11 auf
latte,
hen'^
annes
773):
chtet.
d die
A
} ■
1 1 « I in« II I itmm^K^f^ytmri^ »i m m» v ^fffiw^»*"'"
r
Namen Nechemja, Abraham, Mordechai, Reichel), besonders
den Sohn Isaac Lazarus Jaffe (1736—1795) und dessen Sohn— ^'Tßß-
Jesaja Isaac Jaffe (1775— 1837), beide als Notare der Ber
lincr Judenschaft verdienstvolle Männer, habe ich in der
„Jüdischen Famihenforschung" Heft 33 S. 539 notiert.'
Hier haben wir les mit Elicsers Sohn Mordechai (Marcus),
geb. in Berlin 11. Aw 5500 (4. August 1740), zu tun. Beim
Heimgang des Vaters 6 Jahre alt, wurde er von seinem Stief-
vater Simon Salomon (Simon Hildesheim) erzogen.. Ein
reicher Berliner Glaubensgenosse nahm sich der Ausbildung
des sehr begabten, hochgewachsenen und schönen Knaben
besonders an, sodaß dieser mit 13 Jahren nicht nur die
damals übliche jüdische Bildung beherrschte, sondern auch,
was besonders hervorgehoben wird, fremder Sprachen kun-
dig war. Zur Vermehrung seines talmudischen Wissens' wurde
er 1754 auf die Jeschiwa nach Lis'sa gesandt. Hier erhielt er
seine rabbinische Approbation. Ebenso fand er dort in Golda,
Tochter des Lissaer Gemeindevorstehers Eisick segal aus
Altona, seine Lebensgefährtin. 1770 wurde er von der Ge-
meinde in Schwerin (Mecklenburg) zum Dajjan gewählt*
Zum Schutze der frühen Beerdigung der Toten wandte er
sich am 18. Mai und 15. Juli 1772 an Moses Mendelssohn in
Berlin. Die Briefe sind in der Königsberger Zeitschrift Me-
assef .auf das Jahr 5545 (1785), S. 169—170, 182—184 gedruckt
und das zweite Mal unterschrieben: „Mordechai b. Elieser
Jaffe s. A. aus Berlin, zur Zeit More Zedek in der Gemeinde
Schwerin.'* Später wurde Mordechai (Marcus Lazarus Jaffe)
Oberrabbiner der Gemeinden des Herzogtums und wurde als
solcher von den Herzögen Friedrich und Friedrich Franz l.
anerkannt. Auf den verstorbenen Herzog Friedrich hielt
er als Aw Beth Din des Landes am 24. Ijjar 5545 (1785) in
der Synagoge zu Schwerin einen Hesped, über den in Me-
assef a. a. 0., S. 122 berichtet wird. In der rabbinischen
Literatur wird Mordechai von Rabbiner Gabriel Katz in
Tirschtiegel erwähnt, der sich an „den berühmten Gaon
Rabb. Mordechai, Aw Beth Din der Gemeinde Schwerin"
um halachische Auskunft wandte. Siehe Gabriels Responsen
(Frankfurt a. d. Oder 5586), Bl. 23. Wegen seiner Kompe-
l
i ■ ■
'■
litlti.Ht) i'wwynp^f'pi ■! n. iii»ii.nii iHii^ii'"Hi^W M'py !,>■ JH'WW^^TtW"
.ji<iWi,,ii;MW);t.>,|MWVW«>i|)WP l,,llll|l|fWp,.IWlli.il.. W»^^
^ff^^
c
niikMMHMMMlMriMa^
Mtfet*MlMMMM***MaM
mtma^mamJtmMitimt^t^t^mMamua^^m
.1
'
i
,^;t*tC"
- 6 -
tenzen geriet Mordcchai mit der Schweriner Gemeinde in
Zwistigkcit. Siehe Donath, Geschichte der Juden in Mecklen-
burg-, S. 153—154. Dies spiegelt sich auch in dem Nachruf
wieder, den nach dem am 7. November 1813 erfolfjten Tode
Mordcchais die Hinterbliebenen in den Schwerinschen An-
zeigen 1813, Stück 95 S. 1555 veröffentlichten. Der Nachruf
ist in seiner Ausführlichkeit eine für die damal'gen Zeiten so
vereinzelte Erscheinung, daß er verdient, im Folgenden mit-
geteilt zu werden:
,,Mit den Empfiudungen des größten und gerechtesten Sclimerzes
zeigen wir in tiefster Trauer unsenm Verwandten und Freunden vso
wie einem jeden Keclitschaffenen den uns am 7. d. M. zwischen 11
und 12 Uhr betroffenen und unaussprechlichen Verlust an, an wel-
chem unser frommer und allgemein bekannt gelehrter Vater und Ehe-
mann der weil. Herr Ober-Rabbiner Marcus Lazarus Jaffe, hieselbst
und in ganz ^Mecklenburg, durch einen ungemein sanften Tod nach
einer kurz vorhergehenden Schwächlichkeit im 73. Jahre seines Alters
und im 43. seiner treuen und gewissenhaften geistlichen Führung
uns entrissen wurde. Er stammte aus dem königlichen Geblüte vom
Hause David her.
Verschiedentlich lehnte der Verewigte einen ehrenvollen Ruf
nach Hamburg, Altona, Wandsbeck und Copenhagen als Oberrabbiner
ab, weil er teils kein Freund von Veränderungen und äußerlichen
Ehrenbezeugungen war, teils auch in dem Innern Bewußtsein schon
hinlänghch Belohnungen zu finden glaubte, mit seinen ihm von
CJott geliehenen Talenten seinen Glaubensgenossen hiesiger Lande
nützhch werden zu können. Schon in seinem Aeußern sah man die
Spuren seines edlen Geistes, und sein Geschlechtsname zeugte von
der Schönheit seiner Seele. Oftmals fand er auf dein geraden Wege
der Tugend und. Pflicht Hindernisse und Kränkungen, die er als
I^ehrer und Beispiel der Religion nicht verdient hatte. Doch auch
diese ertrug er in einer langen und besonders der letzten Reihe
»einer Lebensjahre mit der Geduld und Standhaftigkeit eines Weisen.
Wie viel wir Hinterbliebenen bei seinem Tode empfinden, ist unaus-
sprechlich. Auch auf ihn können wir die Worte Jes. 57, 1, 2 an-
wenden. Wieviel Schwerin und Mecklenburg durch sein Hinscheiden
verloren haben, wird man nach seinem Tode erst einsehen, da die
Welt im Leben ein solches Kleinod allemal nicht geh{>rig gewür-
digt hat.
O wie hart ist es für uns alle, der Führung eines solchen
Lehrers entbehren zu müssen, dessen Verlust für uns und alle künf-
tigen Zeiten vmersetzlich ist. Schon früher würden wir ims dieser
traurigen Pflicht, diesen Todesfall den entfernten Freunden bekamit
i
/.u uiachcn, entledigt
Anverwandten, denen
um sie nicht durch
uns davon zurückge
gelehrten und fromm
Schwerin, den
Des Verstorbene
Auch von ehr
„aufrichtig betrat
Zeitung 1813 Stü;
„Dienstag, den.l
d. J. starb der bei]
seit einer langen Rc
Lazarus Jaffe. Dur
in Ausübung seiner
und wird dieser Tel
allen, die ihn kam
folgte seiner Leicb
zur Erde bestattet.*!
'-•^«,XnmmffK\l,iw>f>mi>JIV>i'^l\l»m'*'-m.w '■"V''*''*''''^»*'***'''' '^''"iP.?**.»'Wi>y7MiVl';!'''!''F.W^ 'IJMil^
•r-mtM-^^^ W WIWW'I
tfvm t>\ yw " ( ■ ' «IM", w
(
||H^I«^lll<ll
>fl * I iii> iiiKliliiir »I iii^^ti^>fc*<MI|M !■ II *>«— M*^««**<*t«<MH*lwiiii< n wtttX ^timiimämtäämMli^tHämlm^t».
c
|idc in
cklcn-
ichriif
Tode
An-
bchruf
tcn so
h mit-
hmerzes
Mea so
[heu 11
II wcl-
la Ehe-
lieselbst
|l nach
Alters
|ührung
Ite vom
n Ruf
labbiner
?rlicben
schori
rm vorL
Land ;
lijui die
te von
|i Wege
er als
|h auch
Keihe
iVVeiscn.
unaus-
«>
aii-
Ichcidea
da die
gewür-
.
— 7 —
ZU machen, entledigt haben, wenn nicht die Besorgnis, unsere nilchsteii
Anverwandten, denen wir es vorher brieflich bekannt machen mußten,
um sie nicht durch diese unerwartete Anzeige zu sehr zu betäuben,
uns davon zurückgehalten liätte. Friede sei mit der Asche dieses
gelehrten und frommen Mannest
Schwerin, den 21. Nov. 1813.
Des Verstorbenen hinterbliebene Witwe und sämmtliche Kinder."
Auch von christlicher Seite wurde Mordechais Heimgang
„aufrichtig betrauert*'. Die Neue Schwerinsche Politische
Zeitung 1813 Stück 88 berichtet redaktionell:
„Dienstag, den 9. November 1813, Schwerin. Am 7. November
d. J. starb der bey der hiesigen jüdischen Gemeinde als Rabbiner
seit einer langen Reihe von Jahren angestellt gewesene Herr Marcus
Lazarus Jaffe. Durch eine strenge Religiosität und Rechtschafl'enheit
in Ausübung seiner Pflichten erwarb er sich die Liebe und Achtung,
und wird dieser Todesfall von derselben nicht allein, sondern von
allen, die ihn kannten, aufrichtig betrauert. Die ganze Gemeinde
folgte seiner Leiche, und sie wurde mit allen Ehrenbezeugungen
zur Erde bestattet."
\
^r
i
y
r
i ■
t.
r
L'
f.
I
solchen
\i künf-
dieaer
|.)ekannt
^;
I. j <f I. ^l^^li '^*n*iwfjp^i,"i. , if\ i\, ijiuii"
A_..
"" '•'"." Vf. ^^ !!!•?'
II .iiiil •! I p ^Ji»!!«!!" Iinr»— »F<<t^Wir
1^. ,».wi»>iwi>i ii«».«.riii. II [■iini»iitiMi ii iwn iiiiB nlUl^fi'.|^| iii>rwn'^'¥'PtiF'>""""l "■"*""
■iP'.'l'>i.''W'Pi'lf
c
/
«LwilMilabAliMiriMfaUliiMM^MliM^MIIa
«Mi*ikty
^Utmi^i^ämMm^mmttiäik
•ktfMlMMllMälMfMMihlMMMJbtfMtuii^M^
AailhMiMia^MaMiMilhittiMliMi
C
— 8 -
<
I
.i
'
Die Nachkommen des Oberrabbiners Mordechai
(Marcus) Jaffe.
Mordechai war drei Mal verheiratet. Von seiner ersten
Frau Golda (gest. Schwerin 15. Okt. 1801) wurden ihm drei
Kinder in Lissa geboren (Leser, Jacob, Joseph), weitere
sieben in Schwerin. Die zweite und dritte Ehe war kinderlos.
I) Leser Marcus Jaffe verh. m. Vögelchen. Nach Fami-
lienpapieren im Besitze von Frau Hertha Jaffe bestand Lesers
Sohn Moritz (Moses) Jaffe, geb. Lissa 1795, gest. Deutsch -
Krone 7. Adar 5641 (1881), verh. m. Hanna, geb. 1798, gest.
Deutsch-Krone 12. Elul 5630 (1870), 1828 am Schullehrei^-
seminar in Bromberg die Lehrerprüfung und war Lehrer
in Obersitzko, Filehne, Schönlanke, Exin, Nakel, Budzyn,
Wirsitz, Vandsburg und Flatow. Am 6. Febr. 1835 wurde er
in Nakel naturalisiert, am 9. Dez. desselben Jahres erhielt er
dort den Bürgerbrief. Zu seinen zahlreichen dankbaren
Schülern gehörte der spätere Historiker und Frankfurter
Schuldirektor Dr. Hermann Bärwald. Seine Tochter Rosalie
(Rcisel) verheiratete Moritz mit Samuel Klein in Wirsitz, der
1862 nach Rosalies Tode deren Schwester A/iinna (Mindel)
ehelichte. Sein Sohn Marcus (Mordechai) Jaffe, geb. Nakel
2. Sept. 1832, gest. Berlin 22. Aug. 1904, verh. m. Henriette
Michel, geb. Nakel 14. Sept. 1841, gest. Berlin 13. April 1922,
widmete sich gleichfalls dem Lehrerberufe. Er amtierte in
Thorn, Danzig, Jastrow und Deutsch-Krone, wo er bis 1900
zuletzt als Hauptlehrer tätig war.
II) Jacob Marcus Jaffe heiratete nach Frankfurt a. d.
Oder, hatte einen Sohn und zwei Töchter.,
III) Joseph Marcus Jaffe, geb. Lissa 1765, gest. Schwe-
rin 12. April 1841, verh. m. Jette Daniel aus Hamburg, geb.
1768, gest. 28. Febr. 1843, 11 Kinder: 1) Dr. med. Julius
_Laffe, geb. 1796, verh. m. Doris Wolff in Hamburg, 5 Kdr.:
a) Bernhardine. b) Leopold, verh. mit Wittenburg. c) Wil-
helm Moritz, d) Christian, e) Adelheid.. 2) Malena, geb.
I
I
1798, verh. i
Texas. 3) S|
verh. m. Jet
20. Juli 19001
geb. 1802, V
Leipzig und
5) Martha,
Lewy in Hai
in Paris, 3
Pauhne. c) H
d) Riekchen,
bürg, 4 KdrJ
verh. m. Ro;
Minna Sondj
Louis Kaske
geb. 2. Aug
Baden bei Vl
Lewy, 2 Kd
13 Kdr. d)
Clementine
g) Juditha.
1806, gest.
Goldschmidi
jüd. Mädche.
Karlsruhe, 1
Schwerin 10(
Isaac Orün<
dee, Hambu|
chim, 9 Kdr
1812, gest.
verh. m. R^
gest. 11. N(
Frau Deboi
Töchter gel]
starben.
IV) B<|
1772, zweinj
Jaffe, verh.
.'l'!-"*.'*'*'«i,J i| I i;iiifq!.W|W<*«|^l|H*n<tRI««PF!?^R?^^
^mm^im^
*V*^
i>^|i>1i^^iy.y^y^iti|ii»uiiiiw>iipjpi!!lii)liftW^wui^>i;i^,HliWJ|WBiif \^\\iffr^^itffi;fffi^^mtl^^f(^imflf^t^'^^!^^^^itfi^^
^^^^wmm
mmmimx
(
iAlMMi»illitirtML>Hill[irtlWlil<i>lliiMMi*>»****>Müfc*
JUirjrit'w'TUt* " 11''*"" I'it'" -- •''■^'■^■-— ■" ''''^>'^ '•>■•'■■■ ^,l,.,^mhM.
■«*
^'li kifiiii iift i'iidi(iiiiiigftiiiinto»
c
sten
drei
itere
Irlos.
[ami-
iscrs
:sch-
est,
Izyn,
le er
:1t er
laren
[urter
isalie
:, der
Indel)
vlakel
iette
1922,
He in
ja. d.
:hwe-
geb,
ulius
'dr.:
Wil-
geb.
I
- 9 —
I
1798, verh. m. M. Posener in Stavenhagen, Sohn Marcus in
Texas. 3) Selig, geb. 18. März 1802, g^est. 8. Nov. 1884,
verh. m. Jette Pincus in Schwerin, geb. 1. Mai 1811, gest.,
20. Juli 1900, 10 Kdr. 4) Seligs Zwillingsschwester Qolda.
geb. 1802, verh. m. Josephson in Hamburg, Sohn Louis in
Leipzig und Berlin, verh. m. Franziska Ruthenberg, 3 Kdr.
5) Martha, geb. 1804, gest. 28. Jan. 1883, verh. m. David
Lewy in Hamburg, 8 Kdr.: a) Jacob, verh. m. Agnes Isaac
in Paris, 3 Kdr. b) Marcus in Paris, zweimal verh., Tochter
Pauline. c) Fanny, verh. m. Isaac Meyer in Hamburg, 3 Kdr.
d) Riekchen, verh. m. Isaac Bensimra in Gibraltar und Ham-
burg, 4 Kdr. e) Joseph in Hamburg, Leeds und Bradford,
verh. m. Rosalie Cohn, 3 Kdr. f) Herz, g) Adolf, verh. m.
Minna Sondheim, St. Louis, 3 Kdr. h) Jettchen, verh. m.
Louis Kaskel, Leadville, New York, 4 Kdr. 6) Betty, geb.
geb. 2. Aug. 1805, gest. 1886, verh. m. Samuel Ascoly in
Baden bei Wien, 7 Kdr.: a) Marcus, b) Hora, verh. m. Dr.
Lewy, 2 Kdr. c) Bendita, verh. m. Jacob Pisa in London,
13 Kdr. d) Daniel. e) Ephraim in Manchester, verh. m';
Clementine Fleischmann aus Mainz, 5^ Kdr. f) Jonathan*
g) Juditha. 7) Isaac in Hamburg, geb. Schwerin 18. JuU
1806, gest. Hamburg 16. April 1890, verh., m. a) Pauline
Goldschmidt in Hamburg, mit ihrem Manne Gründerin des
jüd. Mädchenwaisenhauses Paulinenstift, b) Charlotte Bär aus
Karlsruhe, 14 Kdr. 8)D^^^I in Hamburg und Belfast, geb.
Schwerin 10. Aug. Iö09^est^elfast 1874, mit seinem Bruder
Isaac Gründer der Firma Gebrüder Jaffe in Belfast, Dun-
dee, Hamburg und Leipzig, verh. m. Rika Josephy aus Par-
chim, 9 Kdr. 9) Louis (Elieser) in Schwerin, geb. 24. Aug.
1812, gest. 7. Jan. 1871, erzogen von Rabbi Jesaja Jaffe,
verh. m. Rika de Lemos aus Altona, geb. 27. Okt. 1820,
gest. 11. Nov. 1904, Tochter des David de Lemos und seiner
Frau Debora, geb. Lopez Fernandes, 13 Kdr. 10) und 11)
Töchter geb. 1800 und 1801, die im frühen Kindesalter;
starben.
IV) Bendit Marcus Jaffe in Hamburg, geb. Schwerin
1772, zweimal verh., Sohn aus erster Ehe: Dr. med. Louis
Jaffe, verh. m. Mende in Berlin, 4 Kdr.: a) Max. b) Paul,
r ■
»..■
i' ■
i'r
I ■
?ll
f-
r
f
t
/
■>^^TiW»Hy^wiwi«u. ! . I 1 » ji II-
•«— ^^^»-rw-
ni^iwi" ■»*!.. winn' i.tjr '» '
lim niilpBWT»ni.JWI,> i< .m iH^J^^WW^W
ii^mi miM I n..»tini.i II ■ f^^ Miinnnmi. wj i|w.f»uifti|iiw^ii|t'lJ..'!V"l"''.ii.yWWW^W.!, J iUfMii'J^iMf Hl VI" <'■ ' r
(
■MMMhl
"^*------ -^
■aiilllim«
■MMMMMiMMftei
MiA«MM«Mklka
MMMmmmMmM
^'
■i
5
■■<i
' IT
I
— 10 —
vcrh. m. Friedheim, c) Sophie. d) Jenny; Kinder aus
Bendits 2. Ehe: 1) Dr. med. Max Jaffe, Verh. m. Segall in
Hamburg, Sohn: Dr. med. Paul Jaffe. 2) Ester, geb. 5. Mai
1822, verh. m. Dr. Nathan in Hamburg, 2 Kdr.: a) Cäcilie,
verh. m. Carl Nathan in Capetown. b) Albert.
V) Isaac Marcus Jaffe, verh. m. Recha Hirsch in Par-
chim, 7 Kdr.: 1) Golda. 2) Salme, verh. m. Hannchen Lang-
stein. 3) Therese, verh. m. Mordechai Goldschmidt. 4)
Marcus in Schwerin, verh. m. Rike Jaffe, Tochter des Rabbi
Jesaja. 5) Jacob, verh. m. Sophie Mendelsohn in Parchim',
5 Kdr.: a) Reinette, b) Emil, c) Karl, d) Flora, verh. m'.
Meyer in Hamburg, e) Martin. 6- Betty. 7) Oute.
VI) Reichcl, verh. m. Sanwil Hannover in Hamburg,
7 Kdr.: 1) Joseph. 2) Frommet./ 3) Isaac. 4) Samson-
5) Dorchen, verh. m. Epstein. 6) Qolda, verh. m. Menachem
Man Heckscher in Altona. 7) Vögelchen.
VII) Rabbi Jesaja (Scheie) Marcus Jaffe, geb. 1777,
gest. 28. Dez. 1856, verh. m. a) Jochewed Hirsch, gest. 1826,
b) Betty (Breine) Arnsberg, gest. 13. Dez. 1868, 7 Kdr^
Ueber ihn, der nach dem Tode des Vaters mit dem Schwe-
riner Rabbinate rechnete, siehe Donath S. 220—221. Am
7. März 1814 veröffentlichte er in den Schwerinschen An-,
zeigen 1814 Stück 22 eine öffentliche Danksagung an den
Maler Caßler, der vier Monate nach dem Tode des Ober-
rabbiners „aus eigener Ingenition dessen Porträt äußerst
ähnlich*' malte.
VIII) Fanny (Frommet), verh. m'. Jacob Baruch in
Hamburg, 9 Kdr.: 1) Golda, verh. m. Bauer, 4 Kdr. 2)
Meyer. 3) Therese. 4) Lesser, 4 Kdr. 5) Isaac, 3 Kdr.
6) Marcus, verh. m. Friedländer, 7 Kdr.. 7) Betty, verh. m.
Meyer Heymann, 6 Kdr. 8) Hannchen, verh. m. Neustadt..
9) Baruch.
IX) Abraham Marcus Jaffe, geb. 1785, gest. 7. Nov..
1858, Sohn Marcus.
X) Aron Marcus Jaffe, verh. m. Röschen Qoldschmidt.
\ t
I
Äinbcr un
geb. S^ftroiü l|
(gcfl. 9. atiig,
S^rlin, geb.
.fi:ronc 1804.
5) Wofa, gcft.
SXnitfdO^flronc
(B€pt. 1870, gel
8) S)r. pr)il. ej
©cutjclj^^ilronc
m. §<Jrtf)a 2ei
mafologen iml
ber Icc4)nifcf)c:
geb. 2:ucf)el 9.
Sran Gtora 2B|
meb. §an§ C
©xicf)e nad^ feii
©. 511) blefe
jtinber iinl
geft. 1931(1),
a) Dr. mcb. t^i
S^ix\d) auö Sti
©reöbner in $81
©lafcr in Df)I(
geft. 1892, \)ei
5Rnt[). c) em|
b) 'Clara, Sei):
e) ®r. meb. §(
jl^fa, gcft. 1
a) Sltbcrt in
in Slcapcl, gefl
riö in SBicn,
27. S«ob. 184,
§iftorifcr iinb|
berl^. m. §cii
Sofc^f) 5Kcö ii
in anünc^cn.
nrm^i^mftfv ^«-,ib-«^^..
i»«-'T»'i"*T'wiwii|p;|i|Ji)WHi«Hn,i|i>ii^liiii|l.i J.IIII .iwnn.ii|i,>^>i ywjwi j Lm.mmu. ■
./^%^
in '> ^fi'ii^" Nini*>iiTT'i'n>wjf^f<i »iMH ■ii.|Byiwf*H
,. J^^-'»^
.^fct^*fc*ii I« II» li iHW'i
■•«riMMkVMtHMHM^MtfMlIa
MMMMMiteMMMakMMMMM»aUiiMUi«a|»l^MMH
M*>v';.
*MMaMa*iiMMM«flMiMMidHiMii>H«»><IMtiM
■'*■ y««^
US
in
ai
iie,
r-
4)
.bi
im,
Im',
'S.
•n-
:m
7,
!6,
Irv
e-
.m
.n-
len
r-
•st
in
2)
Ir.
im.
lt..
IV..
lt.
o
t
- 11
A'inbcr imb Gnfcl bc« Ccl)rerö gjlarcu« Saffe: 1) 93ertl)a,
öcl). Saftroll) 13. gebr. 1801, bcrl). m. Sötas .t)crabcrg in Scrlin
(ncfl. i). «iig. 1020). 2) Scrma, Scrjrcrin mit) ©cOriftftcIIcrin in
»erüu, geb. Saftroio 10. 9loD. 1862. 3) Sacob, gcft. SDeutft^^
.ftrouc 1804. 4) Gba in Berlin, geb. 2)eutfrf>5tronc 6. Wdti 1866.
f)) 5Rüfa, gcft. Scntfd)::fironc 1867. 6) ^aulinc in SSerlin, geb.
»cntfcO^Äronc 15. 9iob. 1867. 7) SInna, geb. ©cutfc^^Ärone 27.
S^pt. 1870, geft. Serlin 1897, toer^. m. Gngcn ^ergberg in Serlin.
8) ®r. ))^il. ernft ((gliefer) Saffe, ÄunftT)lftorifer in Serlin, geb.
®entfcr)=:ilrone 22. ^an, 1873, geft. Berlin 24. 2Xug. 1916, ber^.
m. $)<?rt^a Selüin, geb. SBerlin 18. San. 1886, 3:od)ter be^ ^^ar^
mafologen nnb ^rofeffor^ an ber berliner Unibetfität nnb an
ber 2:ccr)nifif}cn §ocf>fc^uIe in ©Oarlottenbnrg 2)r. ßoui^ Semin,
geb. Sndjel 9. Slob. 1850, geft. Berlin 2. Sej. 1929, nnb feinet
gran ßlara XBoIff, geb. D^nabrücE 5. oft. 1856, 2 Äbr.: a) ftub.
meb. ^an^ (9)2orbed)a{), geb. 15. 2lng. 1913, ber bnrc^> feine
©ncf3e naiy feinen 2l[)nen („Sübifd^e 8amiIienforfcf)nng" §eft 32
©. 511) bicfe 2Irbeit angeregt r)at. b) griö, geb. 14. 3H)riI 1915.
^inber nnb ©nfel bc§ ©clig Söffe: 1) 5matl)ilbe, geb. 1834,
geft. 1931(1), berl^. m. ©alomon DelSner in Sreölan, 6 Äbr.:
a) Sr. meb. §ermann Detener in granffnrt a. 9K., berl). m. Slnna
$irfd) an§ Stuttgart, b) SBoIfgang. c) Scima, berl). m. 9}iori^
Sreöbner in Seuttien. b) föeorg. e) grangiöfa, berl). m. ©iegfrieb
®Iafcr in D[)ran. f) 9iid)arb, berl). m. 3)ori^ Selten. 2) 5Rofa,
geft. 1892, berl). m. fiouiö 9KaTcu0 in ©d)n)enn, 5 ilbr.: a) 2)r.
meb. $anl 9J?arcug, geft. 1887. b) Dtto, DJJaler in Söerlin, Sod)ter
3tutl). c) ßmilie, \>(ttl). m. floui^ granP in ^annober, 5 Äbr.
b) ^(Sfara, ©c^nlborfte^erin unb ^enfionat^inl^aberin in §annober.
e) ®r. meb. ^etmcnn 9J?arcn^ in granffurt a. b. Ober. 3) gran*
ai^fa. geft. 1895, ber^. m. Coniö Sofepf)^ in Stoftod, 5 Äbr.:
a) ailbert in 2)unbce, berl). m. ©bitf) Sieben, b) 5Rofa. c) ©mil
in 5«ea)3el, gcft. 1899. b) 5KaE. e) 6lara.; 4) ebuarb. 5) 9Ko^
rili in SBien, geft. 1896, ber^. m. ßiUt) ©d^illing. 6) Sof^t^f). ßcft.
27. Stob. 1845. 7) emilie, ber(). m. ^rof. ®r. Submig Del^ner,
§iftorifer nnb Dberler)rer in granffurt a. 9K., 4 ßbr.: a) griba,
berl). m. §einrid) ilaT)n in ßonbon. b) SBilOelmine, berl^. m.
Sofe))]^ mti} in »erlin. c) ^\x\v^, bet^. m. ^rof. 5Dr. (^übemann
in Ölündjcn. b) 5lnna, berf). in Berlin. 8) 3KaE, ^r)otogra)D]^ In
<,
E
k
V
^
f'
l
W-
i.
I «'.'*"■ ■B'.") ""!>'">■ I ■.'Hill i.'v ■:.'
-^|.".»wi;jDi,i|.^«iui» ii|i.a«^if^w|i<iH.«|,iiiipii|i«;^ii(^(«
y,„.,,p,^„^,iT,i,.,M,.„ .,^;p.,,M),j,...,..,..)i,,.,T-«*>w!iw^,,^i>,i!'J!^i'fTtwp;igM;i'MM^^^ ' " ' ' i'^*fn:?w|ii|f.|iu!ij^fw;pi/).''ii'f-^. ^.
MitiiBdlU*iMt«»««Ml)*MMtMMMMhMMIii«*MMMM^kM^^
i:ik^'^^4JLM:ki.''.
iriitk^MM*MMM^Ml*MaMirtMilMliil«tekHA«llMMr«MI«tairfa^^
iMiitfih
\
i
j
,;
j
'\
c
>i
I
- 12 -
SBkn, t)crO. m. ©IIa ©djiUing, 4 Äbr. 9) 3ba, gcft. 16. aKärs
1848. 10) ^Qiil in 9!»andf;cfter, gcft. 1897, bctr). m. (Srnma SaSalb*
r)cim aiiö ©d)iucrln, 5 StbxA a) ©Ijarlotte. b) Slnna. c) aBillt).
b) Dtto. c) (öcrl)atb in »crlln. , *
Äinb-cr unb ©nfel bc^ Sfaac SofcJ)!) Saffe: 1) 5maE In
Sini)3tg. 2) 9IIbcrt, bcrl^. m. ©lata Sordjarb in Hamburg. 3) ßmil
in 5mo§fau, fein So!)!! 2)r. ®eorg Saffe, geb. 1880, feit 1926
orb. ^rof. für tr)coretifd)e ^f)l)fif an ber ©icgencr Unlberfität,
1933 abgebaut. 4) Subtüig, \)cx\). m. ?lanni SUiarf in Hamburg.
2 itbr.: a) $aul. b) 35era. 5) Sricbrid) in 9ien) ^orf. 6)
§enrt). 7) Sba, berl). m. 91§fenafl) in a3rc§Iau, 2 Äbr.: a) ^aut.
b) Gmil. 8) Slbele, bcrt). m. S3el)ren0 in 9nandöefter, 3 Äbr.: .
a) SSillt). b) ^aula. c) 9IIJreb. 9) 9Inna, toer^. m. §au)3tmann
$el)fe in ^anTiot)cr. 10) ^ugufte, \)evf). m. &. §eräf)cimer in i
ßonbon, 3 £br.: a) SBalter. b) ©IIa. c) Sota. 11) ©iegfrieb.
12) Sllfreb, "ocvl). m. Helene ^rscbaf. U) ^aula, bcr^. m. a)
Sxiftuö ©tjetjer in §amburg, 2 Äbr., b) §olIe, 2 Äbr. 14) 2)r.
©bgar Saffe, geb. ^lambnrg 1866, geft. 3nün(i)cn 1921, $rof.
bcr ?iationaIöfonomie an ber 5JJünd)ener §anbeI^I)od)fd)nk, 1918
— 19 ginansminifter beö aSoIt^ftaate^ 93a^ern, 2 ilbr.
Äinbcr nnb ©nfel be§ 2) ante I S^ffe: 1) SOlartin, ber^. m.
Samfon in Conbon, 7 Äbr.: a) ©bitl), ber^. m. 5ftofenlDaIb. b)
2)r. meb. e^arle^ ©amfon Saffe. c) ytntl). b) §arriet. e) Sora.
f) Daniel, g) 21belaibe. 2) 9«aliüine, bcrl^. m. 9KenbcIfoX)n in
©laSgort), 5 ilbr.: a) SDUnna, ücrt). m. 5Reid)mann in SBcrIin.
b) DIga, t)er^. m. Smil Cie^^mann in Serlin. c) Soni. b) 2mi^, A
ücrl^. m. @mil (Slfan in Sonbon. e) 2lnnie, üerl). m. 9iid)arb ^
§irfd)Ianb. Qj) earolinc, berT). m. a) S)r. S3crnr)atb Gol^n in
Sörc^Ian, 2 Äor.: Slnita, berf). m. SBellOof unb nad) il^rer ©djci*
bnng m. ®r. $irfd)b€rg in Dbeffa; 2llice, öer^. m. Solomon in
^ot^bam, b) !Sr. ^nleg Sft^3crt, $rof. ber orlentalifdjcn ©pra^ /y^pC^^i
d)cn an ber ^arifer Uniberfität, Sobn 2)r. @buarb 0^)t3ert, berl).
m. S)ret)fu§ in $ariö. 4) So^n in 93elfaft unb Slisaa, geb. §am*
bürg 1843, befannter anäjen, berl). m. Slnna ®Iuge au§ »ril'ffel,
biamantene S&od)5eit 1933. 5) ^ba, oert). m. (Sbuarb ©ila ^^
$art^, 4 Äbr.: a) ßuifc. b) S«. ?i. c) ©eotg., b) ebitl^. '6)
Dtto, geb. Hamburg 1846, geft. Sonbon 2. aWai 1929, ©it^_2orÖ^ •
mat)or bon Sclfaft 1899 unb 1904, ber^. m. ^auIoT^^crs aü^ '
Fj|iHHy|iw;B
i'iwpwinwjij^j»"^ "»."('■< 'i'>'"^'fw<iiiiHiwi'yi*>»*«»M»i*M»,ii.iii»»i ifiwMjm wpwmv'Bw^nmi.iinHiiiiiip Bi>ii,ii,it.»^iH,i, »IBP i.imiiiwipi öiami !mitif)ijpw..i hjj" »*',iWtt.»i.iip.tiiJHiwpHMi"?
S8rounfd^n)eig
4 ilbr. 6) ^1
Dp\)\c in fio
b) Sba. e)
ble im SaScItÜ
fiöcbclc« au«
beri^. m. 3t
b«cbi& of (gil
a) Üod^ter, j
Äinbcr
?iob. 1842,
. 3) 2)ebora,
ßoni^ gcberj
1901, ©or)n|
D^fer bc^
13. aJJära
11. Sunt
'geb. 30. atil
bainn in 5
®racta Saj]
Slofenbaum
tßaläftina, ^|
nober, geb.
1919, berl)j
6) Slbra^an
geb. 20. £
borftel^er m
gebr. 1901
geb. 27. g
geb. 24, 9t
berl^. m. ^
c) ©ruft ii
8i))t) auö 5I
2. S^Ii 1
^Incmannj
16. 2lng.
©erlin, gd
'f9j߻vm.wwviV'm' iv'^tmmmfiifmiiim
i
MMlMiMlite
^^...^-^ ^...| ^ ^■i-w.iLw;^...^i^
,^a^^Bii^iiM^>Jlfcili^i<ai^aiMMi<*i«M>M<>ai^
■^n' "-■■-"• ---'-^-- ...:......^^i>i^
(
(
)
1^
1
f
- 13 -
S3raunfcf)it)Ctg, 2 ilbt.: a) 2Irt]öut, \yoti), m. ©trauß In Öonbon,
4 Äbr. b) S33iia). 7) ^aulinc, geft. 1896, beri). m. Skömunb
Dpp\Q in Conbou, 9 Abt.: a) 9llbcrt. b) SKargaretc. c) 3or)n.
b) Söa. c) c<öam). f) 2f)oma^. g) Gruft. ^) nnb i) ©öf)nc,
bic im SSeltfrleg fielen. 8) ^Ifrcb in »elfaft, bect). m. ßlara
SBcbclc^ a-uö Hamburg, 2 ilbr.: a) Tlan'ö. b) ©ecil. 9) Sane,
berl). m. S^rael 2)abi0 in Conbon, Herausgeber ber öebrcäx)
bceb§ of (SuflUi'f) SciDö bcfore 1290 (ßonbon 1888), 2 ^br.:
a) 2:od}t€r, t)erf). m. SJabbiner 5Dr. Sofepf) ©öotjuer. b) Ct)rilt.
Äinbcr unb ©nJcI beS fioui§ Saffe: 1) ^olep\), geb. 30.
9lüt). 1842, g^t. 18. S^^ni 1873. 2) Seite, geb. 1844, geft. 1847.
3) 2)ebora, geb. 23. 9lug. 1845, geft. 21. 9Kai 1924, Der!), m.
ßoni^ gcberlein in §annober, geb. 30. SKat 1837, geft. 15. gebr.
1901, <Bol)n Sllbert, geb. 9. Sept. 1875, geft. 31. Oft. 1918,
Dp^tv bei^ aSeltfricgeö. 4) 3)at)ib, geb. 26. Sing. 1847, geft.
13. 9Jlärä 1925, tjer^. m. SRebcrfa Sacobö au§ Slrnfterbam, geb.
11. Snnt 1864, 5 Äbr.: a) ^r>a, geft. 1885. b) ^ba ^ulle,
geb. 30. 9tug. 1887, qc^L 12. Sani 1922, t)er^. m. SKag JRofen:^
bannt in Hamburg, ,geb. 6. SKai 1877, 3 ßbr. c) ®r. mcb.
©racia S^ffC/ 9^6- 6. 9lob. 1889, berl). m. il^rem @d)irt)aget
Stofcnbaum nad) ^ba^ Jobe, @ol)n ©ruft Sabib. b) Slurelie in
^aläftina, geb. 7. 5ii>t). 1890, berr). m. Otto geberlein anS $an-
not)er, geb. 23. gebr. 1875, 2 Äbr. e) Bettina, geft. 1895. 5)
DJJarcn^, ÄonfuI in ^^annober, geb. 29. aWärj 1850, geft. 8. 9lug.
1919, 'berl). m. Slnua Suria aus §amburg, geb. 14. ©ejjt. 1858.
6) aibra^am, geb. 2ö. S)eä. 1851, geft. 6. Snni 1876. 7) SBettt),
geb. 20.' Oft. 1853, geft. 5. Suli 1908, ber^. m. ®emeinbe^
bor[te]&er @uftab Semt) in Stettin, geb. 5. gebr. 1845, geft. 26.
gebr. 1906, 3 ^br. : g) goniS, ß3emeinbcborfteber in (Stettin,
geb. 27. j^ebr. 1874, berf). m. 2tuna SSergmann au^ Sannober^
geb. 24, SRot). 1882, 2 ^br. ^b) 2eoni)axb, geb. 23. Oft. 1875,
berl). m. Äätt)e Sergmann in §annober, geb. 29. SJiai 1882.
c) ©ruft in ©obnrg, geb. Stettin 14. 5Dej. 1877, ber^. m. (Srfc
fiit)j3 ans Bamberg, jgeb. 13. 2)ea. 1891, 2 Äbr. 8) Sofua, geb.
2. Snii 1855, geft. §annoüer 20. 9Kärä 1931, ber^. m. Sba
Öeinemann ans Süneburg, geb. 6. ^nli 1871. 9) ®oIba, geb.
16. 2lng. 1857, geft. 4. Suni 1920, ber^. m.-®eotg Sett)t) in
»erlin, geb. 21. aßärj 1848, geft. 4. Sej. 1921, 5«effe bes
i:
ir,
i>
r.
(.'
i;
K
u
'^:
L-<
I iiwinmi 1,111 I ii«^wiifi)i;iiimti •:■<■ '',''*^""" ^■■^|^■■^'^■|»■^;^^|»n ^^^'l^l.' ".i'i.r- ''>•^^^^^*^'m<nßft^W^ltf^^^f^lf^K*nf>^ '^f
^^ ^
itekMy>iitaM«MMtMM<MJl^
mimti I
MtMM««MMlAMHUM«*MMI.«illM«iliMMIliMMta
•>
<•;
i
I
^ 14 -
^^aläftinafrcuubcsj 9)loril3 Giottfci^arf ßcii)^, 5 Äbr.: a) SouU, ßeb.
i). 2)cj. 1878, t)crl). m. 3oi)aune grauE auö SSeftcrftcbc (Dlbbg.)r
ßcb. 8. gebr. 1888, Sof)n Sicgfricb. b) Sclma, a^b. 25. ^J)rir
1882, ucrf). m. ajJoritj ^(ein in Strapurg (eifaß), 5 Äbr.
c) ebmuu'b in %^l mit), geb. 12. Sani 1883, berl). m. ?iataflc
^crlmann aii^ ilönigötjcrg i. $r., geb. 28. (Bc\)t, 1893, 4 ßbr.
b) Sr. Smmauuel Cemi), ©tubienrat in ^cüinmenmin, geb.
19. Sept. 1884, t)erl). m. §elcnc granf anö 5)eImenf)orft, geb.
9. gebr. 1893, 2 ^br. c) (Srid), geb. 15. 9t))nl 1886, ber^. m.
Kartei Sermann au§ SJJeran, geb. 28. S«ob. 1889, 2 ßbr. 10)
Sacob, geb. 20. gebr. 1859, geft. 29. 5)ej. 1926, SScrfaffcr
elneö in biefer Arbeit benul3ten ©tammbanmcö ber bom ßber*
rabbiner 9J}orbed)al S^fi^ abftanimenbcn gamilien, bcrf). m. '^ba
^rdjenbolb an<& S5od)nm, geft. 5. San. 1928. 11) griba, geb.
27. mäx^ 1860, ge^t. 30. Stoö. 1925. 12) ©racia, geb. 23. 9«ai
1861, t)er(). m. TOoriö ÄnoIIer in Ärefclb, ietjt SSerlin, lang^
jäOrigem SSorfi^enben ber isr. @l)nagogengemeinbe Slbaß ^^^^oel,
geb. 24. 2)e5. 1854, 7 (Äbr.: a) ©imon in 9(mftcrbam, (geb.
28. 9iob. 1884, txjrt). m. Scannt) Sobentjcimcr au§ ©acniftabt,
geb. 11. 9Kär5 1892, 4 mv. b) SnbiDig in »crlin, igeb.
18. Dft. 1886, ber^. m. (£ba a3obenf)eimer an^ 2)armftabt, .
geb. 27. Slpril 1892, 3 ilbr. c) ©ertrnb, geb. 29. ^an. 1888/
berl). m. DJJaj §ofbaner in 28icn, geb. 7. ffliära 1881, 2 Äbr.
b) gricbridö, geb. 18. gebr. 1889, ^)cvl). m. (Srna 9Kofeö an§
SRäe^äom, geb. 29. ©es. 1892, 3 ilbr. e) 3faac in 9Kannr)cim/
geb. 5. SOtärj 1892, berl). m. ßilli Siofenbanm au^ 9Kannf)eim,
geb. 26. Sej. 1898, 3 Slbx. f) Sebora, geb. SSerlin 27. 5lng.
1895, geft. 3. 5)tai 1905. g) Sulie, geb. S3erlin 3. mävi 1896,
berl). m. Sofe^jl) CcTjrfrcunb in Serlin, geb. 3. 9lug. 1890. 13)
SJJat^ilbe, geb. 22. gebr. 1863, geft. 6. 9ll)rir 1929, bcr^. m.
Canbrabbincr ®r. Sabib SKannl^eimer in DIbenbnrß, geb. 15. Sej.
1863, geft. 19. 2lug. 1919, 3 ilbr.: a) aKag, geb. 31. Oft. 1891,
fiel im SBeltfriege 29. 2Ixig. 1914. b) Couiö in igambnrg, geb.
30. SKärj 1895. c) Immanuel in Scrufalem,: geb. 11. 9Kärj
1899, berl). m. §eti 2€id)tentritt an^ aScrlin, geb. 22. Suli 1901
©o^n 9KaE 5mid)a«l.
Äinber unt> ®nfel \>c^ 9fiabbi S^faia Saffe: 1) Salomon^
(©alm^), ber berfd^iebene ^rebigtijn beröffentlid^tc, geft. 1857 in
r
i
'.
:
':
i:-
.,i,.,i..,^,.i,i..r,.„,..^j.i..i.. i|i.,.|i.,.«MMiwi! ii.iij.ii njiwir iii.iiiiiwMin.iiii.iiui.|J.ipi.i>i ijMii|lj,!»ii;iupji.jii|ii|iijiii,>iwi>!iBiji.iwt.i ipw.miiji p inm
i*iWlla«k««*MMMIMfciMM«kMMlHMMa
MtaaiinMkiaaw^M*ap*«*ihi«iii^M«*'«<x
•ff--^ - -u. .-.J^... .J— ^ ^^ —
(
y«MMMMiMiteMMMJIIM
mm
— 15 —
^^Imftcröam. Sie Scritucr 6icindnbcbibaotr)cr befi^t t)on Ujin
,,2)cr 2>erfü()mni9i5tag, ein Sag bcr 3Icue, an bent jebcr 3öracllt
bie ,s;)Qnblunöcn bctS abgelaufenen Sar)re§ bereut unb bcm mU
bater $8cffening gelobt. ^lüet ^rebigten, Verfaßt unb ge^:
ft>rod)en Don Salomon Gjaiaö 9J}arcuß Saff.^e (!) au^ (Sd),merln,
ieljt in Slmftcrbam, gebrucft bei 833. S. 2lntr)cg" 16 Selten Dftab.
9tuf bcm Sitelblatte ftel)t eine SRotid, baß baö §)eftd)en aur §crau§
gäbe cine^^ größeren äBerfeö ,,8icIigion unb Sugenb'' bienen foll.
gerner befilit blc genannte SibliotOcf ,,günftcö ^cft. ^rebigten.
gef))rod)cn in ber Sl)nagoge au Sterben im ,fi;önigreid> <ocinnot)er
am 18. Sannar 1851 t)on ©atomon ©faiaö Safföc (!) auö (Sd)n)e*
rtn, Hamburg 1853, gebrudt bei 3. S. ^alberftabr, gleid)falfö
10 Seiten Dftab. (S^ ift nnr eine einjige ^rebigt, auf Seite 15
beginnt baö Sdjlußgebet: ,,2aimäd)tiger! &ott meineT l)eiagen
aSäter, ber ®ott meine« r)od)feIigen ©roßt)ater§, ber SScrfaffer
ber äer)n Öebufd)im . . ." 2) Seifer. 3) ©olba. 4) Sacob.
5) 3tifa, geb. 1813, ge[t. 23. ^uli 1901, 4 ßbr.: a) JRofa in
Sreölau. b) Suliuö. c) 9lat)^taU. üerf). m. giofafie Slaget, geb.
Sadi^ auö Sto^}. b) Sennl). 6) %uto, 7) au« Sefaja« 2. ®öe:
afiarianne/ berl). m. 3. S. 5)ert3 (Slb in Slltona.
^.
r.
!•:
*
f
So ist die Nachkommenschaft des Schweriner Oherrah-
biners bis in die Gegenwart durch Intelligenz und Kinder-
reichtum ausgezeichnet. Leider fehlt es auch hier nicht an
Mischehen und Taufen. Doch haben fromme Männer und
Frauen wie Louis Jaffe nnd seine Nachkommen vieles
wieder gut gemacht.
!;■
'»^.''ir^'l ;ii»wi^^.pi.i)W<>^iifwiT»<«>y>'»^'*wqyg"t1wwTf ^.i^iin.ii ü^fwm^W
■»"■■WP.IW'W"'"*^
>y I» j n j »" »>■ m\ 'm;.»ßfimnv'
■■niiiii^mii'>.»w>TW^iW
t
{
(
C/J^^lju. • Jiji-
7ftfts
hj^^'^^U^
{
n^o/^
^J^
.\<u(_Uy:) liPc/^-c^
<^W^
X-^-^.^
To^L^
^ /4i^gy ^fAy^
jCL
*'.\ ■ k
i:j4/K^ ^ : '
fjA.Tt
— 1
,ft_atf^CD.<^ 3k^A'^A.^
C
CAj^ih^^A-
dtr-iti/
11
/
im-
t":
'jJlu;cl^
r^h^^^t4iL. \ \/h
T
^.
r
^'H^
f /i7W/
\
3
)
J
)
"ZA^Ol^ tf^QH)
I
■^J-'S^^.fflß ^^ (,». , ,411.
f(.cr
U. (
ben
des
dos
der
i
I
1
:<lcr
,jf3H
J
ICH
ler ■
icn
iba
:or
lel •
rii
e-
:u,
zu
n.
r-
jr
1-
),
|:h ■
e
in
0
In
o.
I
f
n)EWENSTEIN, LEOPOLD: ZUR GESCHICHTE DER JUDEN IN FUERTH (I)
JAHRBUCH DER JUED. LIT. GES. 6(1908)
100
bis or als Rabbinor nach M u tz i g und später nach Ü f f h o 1 2
berufen wurde, wo or am 3. Tischri (26. September) 1805 starb
und in Jungholz beerdigt wurde 0- T)rGi seiner Kinder starben
in Fürth.
Sclignlann, ein Bruder des K. Josef Steinhart, lebte in
Harburg. Seine Schwester Serie starb als Witwe des Wolf Schnatich
( Schnaittach ) und als Schwiegermutter des Simcha Gutmann
1782 in Fürth. Dort starb auch Minkele, die Nichte Steinharts,
a. 1807 als zweite Frau des Simcha Gutmann, der 1819 verschied.
14. Hirsch Janow^) (1778—1785).
Im Jahre 1733 in Lis sa geboren, bekleidete R. Zbi Hirsch,
Sohn des gelehrten E. Abraliani Janow, verschiedene Rabbiner-
stellen, u. a. jene in Z ü 1 z (Obersclilcsien) und Posen. Die
Vorhandlungen mit ihm wegen übornainne des Fürthor J{,abbinats
begannen im Sommer 1777. Anfangs 1778 trat er die Stelle an»)
und erhielt sofort eine (lehaltsaufbcsscrung von 150 fl. auf 200 fl.
iMit gerechtem Stolz durfte die Gemeinde auf den Rabbiner hin-
blicken, der, mit dem Epitlu^ton eines „Oharif" geziert, an ihrer
Spitze stand. Kr war scharfsinnig in seinen Forschungen und
beherrschte den ganzen 'Palmud ebenso wie die ^Fathematik und
andere Wissensgebiete. Seinen zahlreichen Schülern war er väter-
licher Freund, ein Wohltäter und Gönner der Dürftigen, denen
er reichliche Unterstützung gewährte, während er selbst ein sehr
Anfrage von ihm aus Mutzig s »"t p. 51 a und eine talmudische Erörterung
p. 107c. In hü rth gab er auch die Anregung zum Neudruck der »"nno n''w
•iN^üo (Fürth 1768, cf. Titelblatt).
') RdEI 41 p. 126, 43 p, 317; cf. Gräber rrßon .^xw |, 22.
') Vgl. mein Nathanael Weil, p. 73; Lewin, Geschichte der Juden
in Lissa, p. 265.
') Ein Gedicht zu seiner Begrüssung bei Antritt des Fürther Rabbinats,
das von seinem Schüler Noa b. Simon aus Lissa verfasst wurde, befindet
sich handschriftlich in der Königlichen Bibliothek in Berlin (Cat. Stein-
Schneider p. 111). üeber den Verfasser, der die Talmudschu^e des R. Hirsch
Janow in Posen und Fürth besuchte und auch von Ihm das Rabbinats-
diplom erhielt, vgl. Lewfn L c. p. 312. Auf der Durchreise nach Fürth
approbierte R.Hirsch janow In Berlin am 30. Dezember 1777 ß^ptoy b»d n"w
(Berlin 1778). '
\
t
^'mm^'mmm
^n^mm
mmia^
mit-i^pn
f
^i]a--T^
O
I
(
■i
\
__ J0Ö_ _
bescheidoncs, ahsj)nicliI()S0K und ascctisrhes liobcn führte^). Alle
(lioso Ki^n^nschafton wvrMm Gofülilo der Jlocliscluitzung für oinon
J\lanii wie J{. Ilirsrli Janow, der viclfacJi iintor Vorkonnnng und
Missacliümg- zu loidon Jiatto. Wnr soino Clianiklcrgrössc in ilirom
wahren Lichte seJien und anstaunen will, der niuss lesen, wie der
Skeptiker und S|)()tter Salonion ]\lainion, narhdeni er schon mit
dem Judentum völlig gebrochen hatte, über ihn denkt mid was
er über ihn schreibt«). liemerkungen wie die, (biss Janow täglich
fastete und die ganze Woche kein IHeisch ass, sind hei dem
schwärmerischen Maimon freilich nur vauw grano salis hinzunehmen.
Falsch ist zweifellos Jlaimons Angabe über Janows Alter. Kr
starb nicht im 30., sondern im 52. Lebensjahre; sein Geburtsjahr
ist nicht 1750, wie (Jrätz nach Maimons Angaben verzeichnet,
sondern 1733; bei der Wahl zum Rabbiner von Posen war er
nicht 26, sondern 43 Jahre alt«).
Grätz schreibt diese chronologischen Irrtümer Maimons nach
und reiht hieran folgende weitere Bemerkung: „Dieser göttliche
.Alann, wie ihn Maimon nennt, hat mit seinem Collegium in Fürth
das Interdikt geg^en die Mendelssohnsche Übersetzung misge-
siuochen". Schon vorher stellt Grätz als im allgemeinen bekannt
hin, „dass einige Rabbinen, namentlich der Oberrabbiner von
Hamburg und der zu Fürth, den Bann gegen Mendelssohns Versuch,
den Pentateuch in reines Deutsch zu übersetzen, geschleudert
haben«. Weiter wird dann aus Mendelssohns Briefen die Stelle
citiert, wo iMendelssohn sagt: „Ich Iiöre von Fürth aus, dass u. s. w.«
K. Hirsch Janow bleibt für Grätz ebenso „ein Muster ehrlicJier,
selbstloser Frömmigkeit^ wie ein „Fiferer .gegen die Mendels-
sohnsche Übersetzung". Fürth wurde „als der geeignetste Ort
angesehen, von wo. aus (wohl Juni 1779) die Bannstrahlen gegen
" ■ ■ -
*) Er war auch Mohel und wird als solcher von R. Wolf Hamburg
erwähnt; cf. po^ja n^o» II p. 78b.
') „Nie kann ich ohne die tiefste Rührunft an diesen göttlichen Mann
denken" — so schliesst Salomon Maimon den betreffenden Abschnitt seiner
Lebensgeschichte; vgl. auch Grätz Gesch. XI, 587.
') Maimon träumte etwas davon, dass Janow schon in jungen jähren
als Rabbiner amtierte, aber er gab sich nicht die Mühe, sich genauer hier-
über zu verlässigen. .
■ I — «»IWWP.»
wm "Vm': > Wm'iimii** W^
, Z^/ ^i{t ^f^"^^
w^m
i:
. I
•s
\
^^ .
7
M
SS(
saiii
(Idiii
S(i;i
aifr'
lli»'
nr
(h^
dji
im
ta
dii^'.l
M n
ann
sl.il
ins
•
S|io|
U(l
gcti
■
scl<^
173|
Bir
err
12
spr
jah
Sei:
sin;j
seil]
^mmmm'mmm
1 1 y^ <fiipiypBp»twr«ywywy<yi
(
c
,.*T*''':)
1
1 !
mädimmmm»'mm»mm > <ii m m ■
MteiüIHMMMiM
mmmät,
"■wfi'y.i'ii
■MMlfeliMlMM
•^^ yp<WfH»
-Hl<^
202
llinfiilligkcit dos kaum 52 Jährigen Mannes nalini überhand;
Sonntag, den 11. Kislew (13. November) 1785 hauchte er seine
fromme Seele aus*). Vier liabbinatsassessoren hielten Trauerreden^).
Ausserdem widmeten ihm R. Tia Weil in Karlsruhe") und R.
Biiyamin Wolf Bretzfelder*) ehrenvolle Nachrufe^).
Kachel, seine Gattin, war die Tochter des ]?.. liafael Kohn,
der Rabbiner in mehreren Gemeinden, zuletzt in Posen und
Altena war; sie heiratete nach dem Ableben Janows den Rab-
biner Miclmel Speier«) und starb 171)8. Estlicr Chnja, die Tochter
Jauows, wurde die Frau des R. Jakob Eger in llalberstadt.
Talmudische Novellen von R. Hirsch Janow sind in ,Wö min
von R. Mose Körner aus Flatow und in "^nn lipo n'W von J{.
Bondit Wesel (p. 17) enthalten; in pD.-i 3U^i nnr steht am Schlüsse
eine grössere talniudische Abhandlung von ihm; ausserdem sind
auch noch handscliriftliclie Novellen von ihm vorhanden''). Mit
R. Jecheskel Landau stand er in Korrespondenz und wird von
ihm in sehr ehrenhafter Weise angeredet**). In dem D^pn lyr 'D
von R. Wolf Hamburg (I p. :]8 if.) ist sein Name mehrmals rühmend
erwähnt ö).
*) Memorbuchaiiszug und Grabschrlft s. im Anhang.
') Einige Monate früher im gleichen |ahrc starb R. Arje Lob in Metz
(.T*« nww); R. Abraham Trebitsch in seinem tj^nyn nnip p, 27 beklagt den Tod
dieser „zwei grossen Lichter^ die uns entschwunden sind**.
») Vgl. mein Mathanael Weil p. 73.
«) nw nmo (Fürth 1891) p. 21.
*) R. Elieser Katzenellenbogen erwähnt seinen Schwager R. Hirsch
)anow mit folgenden Worten: nnn dd^ö v]tp ü^phnn »»h oomton unnn \)Hirt nnn /'oh
(p^-wiaT 111, 12) hn^v' »üaw Sa anpa nSnnSi Dtvih mv\ nai ,H-ni»D p''pa nn y»Din üvü) ,qv f'aw
•) Er war zuerst Rabbiner in Friedberg, Gelnhausen und
Dessau und zuletzt Dajan in Hamburg, wo er 1822 starb; einige
talmudische Novellen von ihm sind in m:n caonan rhnv aufgezeichnet, das den
pan a»i r\"w von R. Rafael Kohn (Altona 1792) beigefügt ist, ebenso in dem
parS HBiD des gleichen Verfassers; cf. Duckesz »"hm »oan p. 105.
') Vgl. Lewin I. c. p. 267; das. Z. 3 v. o. muss es psn ^ arm statt
pan a»i heissen*
8) min«a v^i^ I •"^y f^^^* Mo. 69.
•) Approbationen erteilte er 1778 zu nnjo ia*ip, zu m"»-i.id, zu V'» und
p"nK, zu ß»p)oy CO; 1779 zu o»m a»nj, zu »aSa, zu »ow ; l780 zu «a^py 'n m»o, zu
yann» »jb; 1781 zu »"ar» n"w; 1782 zu D^oan »i^y thd ; 1784 zu rom und zu
inan )"? arm.
\'
^ '■n*. '**!■**.'
«^„..iii!.>i»...,. I ipiippuppuwwwpTPPHP
r-^»«M«««i«^
.«' . M
"''^■■><t.V' *>'"<■■■«'
t^m^mt^* >• «'^..ui
«MMiii
ass(jss(
Oramii
Hn».sla|
liürni.'i
Kmpfe
Stadt *'
wiedc
(Prov.
seinen
Ohann
niji^cnn
ßrcs
kräfti,
in Pol
in AI
wandt!
dortig!
Mord(>
j^rodel
Krot
ehren
Sonnti
1. c. p.
für da;
merkt
erfolgte
er seil
sagt ei
m mt I I I
V-, . ■■*»•« n»
« • • «»% •
(
§
(
^/4k/0u/
fl. H bi^/^vH,'^
£>vwr«J'
Jl^&>l^ £A^^^^>4/
7r
/•«/ l/J^>^pf/<ni»*J^}?fS(^^
^Tff^ Cmi cg> 1)?. IJ^//p/S eceß^^ji^JM^^vr^M
I
(
■(
( )
()
\ßM\^tfK.-i: JU^f \.s t;
iS<.
r /T4^
/
/
Z^Ji/Oi^
OhA(l/i*i^i^.
hcH
/
.icr-y
fl. ^ l\fP^Q?^^
JZ. {)^ieiUv^ /^^^^Tüi^
fm^ Tt^Ar,; 1771
hU>^ /733 I
^
^</ 1772 h Aj^A^^^A-
Ot f^^ \1U\
\
R.tf^^}
^R/^/
Hni7
/ /Zf"/ ,"^^^^ ^
•*»/
^/i^ (%ie£ö -^
^
^ 1^^4j kz^-ci DzJy^^'jkC^
I
/
^eUlA/BH^ /M(^cel>e5
j^iaMHIuMiii
i
rm^ff'mtmtmKKmmm*
> »»IUI ow^pp '-^» '^A-mßfmmM^Hlt^^
tmmmmmmgmmm
mmmm
Philatelie Judaica
/i4(£(iC(^es~ ^Si(-(M<^i<
Unc Mercedes en Or
Claude Wainstain
f.
Un bloc-feuillet de la Ripublique Cen-
trafncaine, 6inis le 3/6/83 repr^sente,
rtunis sur un timbre en or, la premi^re
«MercWfes» de 1900, et refFigie de
Gottfried Daimler. A leurs cöt^s, figu-
rent les portraits d'Emile Jellinek et de
sa fille Merc6dös, qui tous deux contri-
budrent ä la naissance de ce qui fut une
rtvolution dans le domaine de T auto-
mobile.
A Torigine, venait d'un petit village de
Morayie Adolf JeUinek( 1820-1893 ) :
il suivit des itudes rabbiniques dans une
yeshiva, puis ä TUniversitö de Leipzig;
devenu rabbin de Vienne, il dirigea la
comiüunaut^ pendant prfes de trente
ans. Relativement liberal, il eut une trös
grande influence sur tout le judaisme de
PEurope centrale. II publia une masse
considÄrable de travaux th^ologiques,
ti de sermons brillamment document^s,
de recherches historiques d'6rudition
conceraant surtout les origines de la
Kabbale et du Talmud. II se consacra
aussi ä la defense et ä l'apologie du
judaisme, 6dita de nombreuses revues,
fit de la politique et fonda un s6minaire.
Sonjeunefrtre, Hermami, avaitpris un
chemin tout diflPferent : docteur en Philo-
sophie et joumaliste radical, il s'6tait
fait expulser de Leipzig et de Berlin;
finalement, ä Vienne, pour avoir encou-
rag6 dans son Journal la r^volution de
1848 il fut condamn^ ä mort par un
tribunal militaire, et pendu.
Les fils du rabbin Adolphe, — qui se
convertirent ä sa mort pour mieux s'in-
t6grer ä Taristocratie et ä Tintelligentsia
austro-hongroise —, furent Georges Jel-
linek, brillant juriste, professeurdejuris-
prudence et de droit constitutionnel ä
rUniversit6 de Vienne, de Bäle et d'Hei-
delberg, et Max Jellinek, un germaniste
distingu6. Enfin, il y eut Emile.
Ce demier, n6 en 1 85 3, montra vite son
caractire ind6pendant, volontaire et
aventureux : il quitta la maison pater-
nellc ä 1 8 ans, et alla faire fortime en
TTTTT "^'v:^,-'A.'flMi
La Mercedes. «C'est bien la premiere fois
qu'un pere tient son nom de saßlle ».
Afrique du Nord. II y parvint fort bien,
d'ailleurs, dans le commerce du tabac
et — d^jä — des automobiles. Au Ma-
roc, il rencontra une jeune Oranaise
d'origine espagnole, Rachel, qui devint
sa premiere femme. On le vit ensuite ä
Paris, dans les assurances, et ä Vienne,
dans les fruits et 16gumes. Puis il partit
pour Nice, oü il devint le directeur du
Credit Lyonnais. Mais sa grande pas-
sion restait la course automobile. Et
comme il 6tait devenu consul du Mexi-
que ä Nice, et consul d'Autriche-Hon-
grie ä Monaco, il vendait, gräce ä ses
entr6es dans le monde de la finance et
de Taristocratie, des automobiles de
luxe ä une client^le fortun^e.
Ainsi, ayant acquis en 1897 une des
toutes premiöres Daimler, il en com-
manda plusieurs autres qu'il revendit ä
ses relations. Lui-meme coureur auto-
mobile, passionn6 et bouillant, il exi-
geait des constructeurs toujours plus de
puissance et de vitesse. Mais en 1900,
Emile Jellinek comprit le caractöre
dangereux de ses voitures, lorsque le
pilote de la firme se tua pendant la
course Nice-La Turbie : pour que la
tenue de route soit garantie ä ces vitesses
61ev6es, il fallait revoir toute la concep-
tion des modales.
Le fils Daimler, Paul, — qui avait suc-
c6d6 ä son pfere Gottfried mort en
1900 — , pr6f6rait abandonner la com-
p6tition et fabriquer des petites voitures |
tranquilles. Mais Jellinek lui r^clamait
une voiture compl^tement difT^rente et
bien plus puissante; il savait que les
courses d'autos, 6v^nements mondains
oü se pressaient hommes d'affaires et
aristocrates friands de bolides de luxe,
6taient une formidable publicit6 pour la
marque. II dicta ses conditions : « II me
faut une voiture d'au moins 35 eh., qui
ne ressemble ä aucune autre, avec un
Chassis surbaisse, plus long et plus large.
Faites-moi une automobile exactement
conforme ä mes indications, et je vous
en prends une s^rie entidre ! ». Une
s6rie, c'6tait 36 exemplaires, ce qui de
nos jours repr6sente plus de 7 millions
'<"i)W
Emile Jellinek, independant et volontaire.
de francs ! La petite firme engagea toute
Tusine pour cette extraordinaire com-
mande, et eile accorda ä Jellinek l'exclu-
sivit6 pour la France, la Belgique, TAu-
triche-Hongrie, et les Etats-Unis.
C'est ainsf que T^quipe de l'ing^nieur
Whilhelm Maybach fit naitre une nou-
velle voiture, et que commen9a une
nouvelle dpoque : en effet une foule
d'innovations se trouvaient röunies sur
un m6me modöle : un chassis en acier,
un moteur ä quatre cylindres en ligne,
des soupapes ä commande möcanique.
'.u;
^^
•1;^
%■'
;»
^ •' >• ' ■ I ■■, Xtt^,
>■ I im.iii, , 111^ .1, ,...^_.
^-^'u^:-.;^r. •■ ^
.»•
mmmt^mmmmmmmmmm
wmf^mmmf''f^^ß^mmm^m
'^v
■M'^
. ,t
\
une boite äquatre vitesses avec selecteur
crant6, deux carburateurs ä gicleurs,
des freins ä tambours et un radiateur
« nid d'abeilles », En bref, la premi^re
voiture v^ritable 6tait n6e, avec ses
pneus et son volant, renvoyant d'un
coup dans la pr6histoire les frdles engins
cahotants des ann6es pröcMentes.
Pour 6viter que la marque Daimler ne
sonne trop prussien aux oreilles suscep-
tibles des Francais patriotes, Jellinek
proposa d'appeler le nouveau modele
« Mcrcedfes », du nom de sa petite fille
de 10 ans. C'6tait aussi ce sumom qu'il
avait donne ä sa voiture, lors d'une
6preuve qu'il avait courue en 1 899. Les
Premiers modales arrivferent en gare de
Nice, recouverts d'une bäche, en janvier
1901. En mars, les trois « Mercedes »
engagies dans « la grande Semaine de
Nice » raflaientpratiquementtoutesles
premiferes places. D'embl6e, le camet
de commandes de Jellinek deborda, et
le secretaire g6n6ral de 1' Automobile
Club dut en convenir : « Nous sommes
maintenant entr6s dans T^re de Merc6-
dfes ». Emile Jellinek 6taittellementfier
et enthousiasm6 qu'il demanda ä modi-
fier son nom : et le 7 juillet 1903, le
gouvemement imperial et royal d'Autri-
che-Hongrie lui accordait de changer
son nom en « Jellinek-Merc^d^s ».
« C'6tait bien la premiere fois s'excla-
ma-t-il, qu'un pfere tient son nom de sa
fiUe ! ».
Mercedes Jellinek. Un prenom qui a fait le
tour du monde.
Au cours des ann^es, Emile Jellinek prit
ses distances avec la maison Daimler,
et diversifia ses activites; il se langa
avec Rulh dans la construction d'hötels
et de casinos. En 1 9 1 4, il 6tait en eure ä
Bad-Kissingen lorsque la guerre eclata.
Plus question pour le Consul Gen6ral
« ad personam » de rempereur Fran9ois
Joseph de revenir ä Nice, oü il 6tait
d'ailleurs accus6 d'espionnage ! Jellinek
s'^tablit donc ä Genöve, et y mourut en
1 9 1 8. II y eut de grandes funeraiiles, et
les joumaux rappelerent qu'il avait et6
« un pionnier de 1' automobile, homme
d' affaires et grand seigneur, ami des
princes et des rois, aimable et passion-
ne, courageux et estime, admire pai
certains, envii par les autres... »
La vie de sa fille fut tout aussi aventu-
reuse : la belle Mercedes Adrienne Ma-
nuela Ramona Jellinek, nee en 1889 ä
Vienne, avait fait un süperbe mariage
mondain ä Nice, avec le baron Von
Schlosser. Le couple v^cut ä Vienne
jusqu'ä la grande guerre. Celle-ci les
ruina, et Mercedes, en 1818, en fiit
reduite ä mendier sa nourriture dans la
nie. Peu apräs, quittant son man et ses
deux enfants, eile epousa le baron Ru-
dolf Weigl, un sculpteur aussi talentueux
que depourvu d'argent Elle mourut de
septicemie en 1929, et fut enterr^e ä
Vienne dans le caveau familial, aux
cötes de son grand-pere le rabbin. Elle
avait eu une vie trop breve et mouvemen-
tee(l).
bibl. Merc6d6s-Benz, 100 ans de progr^s au-
tomobile ( pitface de Didier Jellinek- Mer-
c6d6s) E. P. A. Paris 1982.
Au temps des automobiles ed Princesse
Paris 1965.
The car called Mercedes J.H. Richter
Judaica Post dec 1979
Et tous nos remerciements ä, Monsieur
Didier Jellinek-Merc6des, pour ses itpon-
ses obligeantes ä nos questions.
( 1 ) mais la c6Ifebre voiture, portant son nom
aux quatre coins du globe, a immortalis6
son Souvenir.
n
I
>
>;*
\^
•HV
.* :.•*■■
:*:i'
l ^
\i
'
k^l
m
■1'*-«.'!
. -Jffc.
■^V'..J
t1.
'Vi*!^.
K^fr..H .
M'''*^4-
'J
hir. G^nA Babow
116 laur^l Grov^
K^ntfiPld, California 9^90^
larch 5fl9Bl
Dmar X r. Babowi
I havA finally r^c^ivAc^ thp l^tt^r you s^nt to l\nn
Sho^makA on I^ov^^abPr 11. It app^ars that sh^ was about to ^ov^
frorri Austin to i.^vv . ^xico, and rot **vorythinp; n<»atly packed up -
includinp- i^aail which sh^ want^d to forward. ThAr^forp, I can corampnt
only now on your iiic^ worc3s about ny story about th<* ; ^i;Cii)Ji-o and
your ev^n raor^ Plaborat^ articlA on -'aiml^r and l^nz.
r
oom^whorA I havA th^ y^ar in which •'i^Anz" was add^d to 'V oro^6^s'\
1 am not sur^ it v/as 191^ # as th^ Ajaan issu^ surp^sts. iou made a
notA sayinf^"incorrPct .•* irobably so. At any ratP, I r^gr^t that your
copy has no paf^ination, so I probably pot all th^ par^^s nix^d up
by now. Anyhowt th^ story of th^ cars aft^r I9I& is b^yond ny own
intAr^st, sincA jAllinAk was no lonppr •*ia«ddlinp'" in thp busin^ss.
On thA AJMan 1 aI (souv^nir sh^ot-V) th^ sta^np says t^i^Z 1903, but
your not'* indicat^s it is a I9OI prcAdPs. Ifso, 1 oupht to add
it- to ny list of orc^dAs cars. ihAr^ is a shorta^o 1 of stanps
actually showing th^ parli^st Moduls.
Uovf
to tWo notes r^fArinp- to stat^ i^nts in your lAtt^ri 1 r^r^ad
my
articlA and find no Ti^ntion of havinp; stat^d that ^aimlPr B^nz norpAd
in 1926. ThArp would b^ no r^ason to lAntion it sinc^ th^ story of
thA . ArcAdAs which start^d with jAllin^k ^ndAd 'nor^ or less in 191^.
ThA futurA histor:/ of thA car.aakArs was not part of ly story. /hat
is intArAstinp: is that hAnz, Lai'nlAr and .aybach workAd torAthAr
at thA ti.oA jAllinAk had his f^rAat idAa, and producAd a vAry p-ood car
InöAAd. I did statA on p.49 that it was \k\)\ jjAI I'^k who d^sipnAd
what jAllinAk thAn na:nAd "lArcAdAs. "
1 know all about üI^GFKli:.ü . AvGüot and ho has nothinr to do with thA
arcus family of iMAiraan- arcus. Fossibly thAy did Axhibit thA car,
or a inodAl of it, in thAir fantastic storA in Jallas, which I visitAd
in 1979 f and pivAn thA flair for Dropotion, ötanlAy t arcus niay waH
,havA aanar^d to FAt thA car on an Axhibit. Ha says nothinr about it
in his hif;hly intArAstinp book 'V indinp thA otorA"(publishAd in 197*J)
and thAr® is no aAntion of oiArfriAd as his ancAstor - which hA would
surAly havA donA if thA Information was corrAct.
».ifhat is corr^ct is that oiAgfriAd iarcus was born in I63I in Malchin,
a tiny town not too far from liArlin. Ua movAd to v^iAnna in 13$2, all
of 21 yAars old, and sAttlAd thArA. ,^0 if hA had any childrAn, thAy
would have bAAn born in ViArma. i havA nAv^r found any indication
that hA was Ai^on ^larriAd. Ha diAd in vi<*nna in lv898.
ötanlAy : arcus was born in Jallas in 1905t th^ son of üArbArt arcus
who was born in LouisvillA, KAntucky in 107^'. His sistAr CarriA
marriAd AlbArt Lincoln i.Ainan (of Ghicaro) , and thA two brothArs-in-
law startAd thA world-famous storA in jallas on JApt. 8,1907.
\^ ^*
^ÜV S^i^'J^'! Jincftstorst H«rbArf s fathT was JACOB X^CUS. a nativA
af lain! '"'''^ ^ nativ*» of Hanau. n«ar Frankfurt
tho =nv. .^^^/^S°? T^^ ^°^" around IB55. h« could havo hP*^n (by ar^)
thA son of oiAf^frioci . Axcopt that alchia and VronkA iust ari Lt
co^a^atiblA, alchin is w^ll ..>st of th« Prussiarwlolish ho^d.r ^kü
if Jacob was born in ;ronkA, how cor^o his fath^r oiArfri^d w^
njvAr in that tovm? It would bA ,orA likAly, in viAw of thi his?orv
t cfvV^t '°r^ *a V^^r. not aast ( .Tonko is oiU of thos« nany v^rv
lasir-nificarit snall towns fro.T which pooplA -lov-d in drovAs !- nanv
arA'si;;^? nl^l'lLllT'' T. ^''^''^f' ' V^*. oii"frI2d" lnd jS
^I ^ i ? *.^? ^/i^*?^* •^^'* ''^^'^ (^arcus is rathAr co'nmon amonr
thirf l^^'^'i^^'*^ (dArivAd frorn ;;ordAchai), which is why I a n quS^sur a
thAr« is no coxmAction bAtwAAn th« family in t^allas and thA iarlv
la'p"n'l87r"ai:Li" 1^7^ ^'""Jf "^^° i^^vAat^d^a^lS .^to
•r?A!^dison! ^^"°^* ^* ^^^^ saa« ti.-ne as thA uuch riorA suCcAssful
If
19^5. thAr« oup:ht to bA so
thA .iarcus oar was rAally in Dallas on display aftAr
-lA Story about it in ./alias nAv/spapArs.
• •
s of aiiy
^d that
Ti'Tii^?
iVhy
0^0
y not publish your ,<rood story on Daimler ^B^nz in ToDical
ms to ^r)A a SUTP winnAr.
a surft winriPr,
> aainingt
Sinc^rftly,
^\(^J^^\e>ett^ W, ^öo
Managing Editor
♦ Coast Car COLLECTOR
Pf Oi Box 88437-
Emcryvillc^ CA 94663-
KeisXTriei-o Ca- ^^^d^
A\
t^ MCMÄeit Of TW€ ATA /VXUnL STütfM OlJiT,
AäC Voo (OtOft^te of .$i66j=^/l'e*? M^ö-cuJ (<VuiTt<^). H€ 6üit.r A'O
Wj^CkJ th€ s&tiKtAJ^ «vtÄ.Mr'^ f^iT(u>i^ Tuev T<t.eo -r? perritoN^ rne Auto
^J.€,^A^J'AAArt,CUi A^/ Tl*e^ Wt^ T^t O^-^ Ori PliJ'U»^ .»X 71W*J ^WV4.1 VfCftTtJ
d
^jceo^tw
i^OlA/'
in ^92(., it:: .oots ßo back to 1R8<^ .-hon tho nc^M r.otorcar-:.
from ^'^.•i.iinl<M-Motoren-ae:.<;ll:.charL ( -laa.-natt ) anl Den.. Ä. Oi,,>,
:^hoirn^ohe Autoraobi I Und IVIotoL-onr.hri k (Manr>ho1 ,;) wnro r-,a.lo.
There wero r^.^l f-poworod vohlclo^ (intorn,-,! cornbuMtion)
boi-ore 1886. These v^hicles. such a^ the Warem., Lenoir.
Haii.mel, Dplamaro-Deboutteville, were littlc morc than
experlrPnt::,. Jt was Daimler and V.enz thd, bn^van production
of motorcars; they gave their names and Personalities to the
oldest rrianufacturer of the automobile as we know it.
Tho Daimler auto sustainod a naine chiun-o to Mercedes
just after the turn of the Century. The rcvoluntionary I90I
r'-ercedes became the basis for the modern auto.
Racine has always been an important part of the history
er Caimler-Benz A.G. In I89'*. the first auto race fron, Paris-
:;oucn displayed the virtue of the Daimler onjlne- the first four
cars to finish had them.
'.'hether production autos or special r:...inc vehicles.
Lhe cnrs from Daimi er-Eenz A.G. have built an enviable record.
Th.-. Gol Ion Years of Racine, ffom 103^,-1930, tHe f.^ercedes-Een/.
Jilver Arrows proved superiority over a] 1 other cax^s.
Today, the Tri-Gtar of Mercedes-Eenz leads an unrivaled
line of motorcars, acknowledged throughout th.,- world.
f*
Daimler-Benz A.G. (Aktiengesellschaft) had its bepinninc in
the same area of Germany with two men. who did not know each
other or were aware of the others progress.
Gottli.b üaimler (1834-1900) came froa> a long line of craftsmen.
In 188/;, having already workod on engines, he produced his first
car. He also produced a motor bicycle, motor boat and motor
stroet car.
Karl Benz (I84/1-I929) founded a mechanical Workshop. He wanted
to build a car. The first Benz was a three-wheoler. It was not
a horseless carriage, but a motor car.
i'.'it'fory pcsUarJ
K±&
Cruss Qus Stuiiyurf
Souvenir de Siuitgarl
/Av/j /SSS
LA nu\ANC>lSHt MM.OU. 0 « W lOMCB »I l S 0:- ai.;n^i
0
^-''"iffe/
Coitliob iaimler ami Karl Eerr/. did not meot, but. thoir wor^k
%
pru^-ill eis each other in Iho r^urly devel o^jt^nirfut of eacli uf the
■■^m^^mmmm^
m
'i^^ik.
A .'.HfaiMln^.; of automobiles from Daimler and Bonr, bcfore I900
The Benz Velo has the distinetion of being the fir.t pro^hjction
automobile, thnt is a Single -odol proJucod in .^uantity.
of Rpoz. Tl.o fir::^t raco, rrom Paris t;o !-:outri, Frnnr^^, 1::.]
RFPUBLTQUE DU MALI
PÜSTES ET TELUCOMMUNICATIONS
6 JUIN75
.^
^IMA\^-
>?>
M I t IUI l< >l II MI I M \| II
DAIMLER . 1900
PREMIER JOUR D'EMISSION
Artet- 1900. when waimler dlod. the I901 car wa. int.o,l..:..,i
It carried the name- MeroccJes. Thi:^ namo cr-rr fro,n the
daughter of an Au.trian-H.nüarl :m rnmod f.rrnl Jollinek.
The 1901 IMercode.. i ,= tho forerunnor of the m.l.vn autu.
^vlth i.he fram.. fondor:., raliator up front and "oneral
^t-1irvi th:.t, o//,.d ruvthing to the horse-draw, enr-riu-
Variou.:; Mercedes: and Benz automohiles manufactured bct:wcen
looi^ioio* During thiij per i od, Mercedes racin.^ triunpt.: made
Kafl Et/nz -measy. He resigned fi^om tho Board in 1903« Jiowevor,
hc i.'et'!rnf.'d and stai'ted a new era at Benz,
uevelopenient of tho Benz raciiii^ cars reachcd thoii- zcnjth with
the Blitzen Benz. Using an enülne of 21.5 lüerij, this car
set and held the worlds speed record fron. 1909-192^4. At Dayton;
Beach, Florida (U.3.A.), this car atlained tho unheurd of
speed of 1^1.7 inpli in I9II.
At the SFw\o tirne, this postal hus was built and uaed by the
ar.Tinaii Motor Fostal Service. Besides carryln,^ the mail, these
bureß alt:o carried up to I5 pacsengers.
' — *lll II^Wll ^« . ^«M
Tt still v/on i-acM.)>j in 19;^^, where thi:j it.) j/or-oedes Typf^ loi./,.,
it'..,a iiorio (IM von o^ U;o Italien, .ount Masp t,ti . This
ex'ilainf^ the color of thf- car.
Eo.sides racinij;, Mercedes niade fine tonvina cnrs.
In 1926, ProfGssoi- Ferdinand Pox^üche camo to tho now firm of
Daiinlcr-Eenz A.G. which produced the Mex-cedcis Benz. The reaul t
of hin desnsns broui^-ht tho fabuloua "K", ";:", ";J;:K" and "33KL."
AUhou^^h tl.H "::2Kir wa^ riot a truo racin^ car, It wa:;
Imports car. Tt won many racei^ including Avu::x-onnon in
i'^udi Garacciola drivin«^.
a süperb
1932 with
The car also raced at the Monaco Grand Prix, Put placod second
to a Eu'^atti.
Tho titanr. of racing were tlu; :;ilver cai\j Tvoin Wei*cedor>-Bonz
in the mid- to late thii'tluj. AI thou^h tho ucuinan i-acin^ coloi
are white, it is said that in ordor* to nieol Uio weijlit liiait,
the cars were stripped of paint; thus their i^ilvcr color.
'ij
Vv'125
1937 Streairiliner
Iiowevcr
car
The above starr,p would ordinarily Ju.n be anotfun- .tarnp-
whxle attendine a Councours d-Elecance. I saw a si.ila'- ..
be.ng shown for the first ti.e. I a.ked th. owner if "h. ha,
Seen this .tarnp. Ho had not. He expressed a.,.o.ont, bo.au.o
he had docurnenh. .howing that the origina] ownor of hi:; car
was the Pontnia.ster Genera] in Vf^rn^r^ ^
Th.>:o »,ere a .erie. of thr.e sta„,p. i.suod, <,ifr.re,l only l,y
^'iinval,,nt of a value added tax.
JntscnQtionQU flutomodil- unD
mofoccQö-llusrtdlung Bsclin 1939
.jCaiie!tö!xi.i!ift . I
SonOßcmocIien
Cf the three stamps shown abovo, the 6p shows the early benz
and Daimler autos of 1886. The 12p dopiots the Mercedoa-Bpnz
1018 thrc^- Tfter Grand Prix car on the rir^ht nilo. The closer
car is the i\nto Union racer, desi^ned by rrofessor Porsche
after he left Daimler-Benz.
rai.-tor-y* pojt( afd
i
v'
Mcnciks-bcnz ''J(H)S''
Factory post(^ai\l
///. Cumiu runanuruima Mexico I9.S2
This postcard depict.3 an incident durirK-
the Me.vican Road iiaco
wt,.n bu..ards att,cked th. 300,,, co„p,., ,.,,,,, „, „,„,,„,„;;,_
=is well a. the re.r window. No ,„jury „a^ .u^lained hy thr-
ocoupants or tho cac, At th
p
in^^talTed in front of the windshiold. '
the Carrera Pan yltneri
no.Kt pit ;;t,Oi), hu'/.r-.ard bat-:; wo
CO
Phe rar wcut
on i.o wIn
cana better known as the Mexican Ror.rl -ac
e
In 195'U I-ercodos-Benz onco a-ain entorc.i GvmuI Pi-ix racinü.
Wath Juan V.aiiual Fangio and f.tirlin^ Vot^c z.:^ tlio .Tiain cirivers,
thoy won the cha,Tjpion.sh.ip Jn 195'+ and 1955.
/uiiong the fjnc cports cars are the 300GL üu.I.lwanii* coupe and
tlio 280 Zh convertible with i-enioveablc hardtop.
Mercedes-Benz automobiles arc favoi-ed by hoads-of-state. Hero
in the special 6OO sedan, Her Ma jesty Queen El izabeth ride
with Hls Excellency Mzee Jorno K^inyata in a colclration in Kenya
i-actor^y j)!^:: t;(Mi\i
Mercedes-Ben^
450SLC5.0
Va-l.eichtmetall-Motor
1 77 kW (240 PS) bei 5000/min
I
j diiiiicr tcn/ A.C. can be oxa:rnnod in tho world
of philaLely ^vi th inoro c-t^r-^. m. -l.
Thrnu,.,, tho y.ar.. it Is intcro^tlnc to seo tho c.rly an,I late
»ocl.l« .<do ,y .ide. The sl.rlc. v,,t oU^jan. . tri-slar l.,.,Hnü
tho way to Tine automobiles.
A nttiriß concT.u:;lon to tlw. r.tory, Ls- tj.c oomi)ax-i :.;on of tlio
Mercodf^ü-Denz ";:" teurer ic tlm T972 cm, .,,, r^xperimontal
vehlcle hoiuiln^ four Wrinkcl eivlne^'.
ivt
V
S
5 ^ö^ck ^ (
«.jO^VC
c
V
-to
4ct.
T
4^
'Voju^AAa^
c«,S5u.M4(^\ jjpu'vr
VVO
^A-CÄ-rtAt
di l^<UU<K. ^^LttCtu^ci^
t
GJ^^fcc
aj>j2
rc
^^
O lA
A&v4:-^
dteLu- AcSUSk«
I
( €«. v»< t,M.i-Q» lA^-v^
5lu.c^
u
^'
•f -
CAn-t4-e
ON TOPICAL INDEXING
by Charles J. Petersen
John Henry Richt^r^s discussion of the ATA "Topical Issues" series touches
a matter which is in my own particular field of interest. That subject is indexing
Perhaps a few comments from a non-ATA "friend of the family*' will be helpful
when considering the future direction of xh^ Topical Issues handbook, and the
larger issues which underlie Mr. Richter's
remarke •
Without question, the compilation of new issues by topical headings which Mrs
Ruth Y. Wetmore has indefat igably produced over the years
W«5
been of great value.
The culprit in this case is the amount of data (i.e., new issues) which must be indexed
each year. With a relatively small list, it is not too much of a problem to scan
every likely heading — or even the whole annual listing — for an item relating to a pet
topic. But with thousands of new items (coupled with the greatly increased percentage
of "topical"* new issues in relationship to the common-sub ject definitives we used to
encounter), it*s impossible to locate issues of interest unless they're accurately
indexed.
Ironically, as the need for Topical Issues has increased, its ef f ectiveness has
de<I;:eased. Computerization may help the Compiler, but it doesn't he Ip the reader unless
the headings are modernized at the same time.
Mr. Richter has presented some valid approaches to sflrlving this problem of headings
and cross-ref erences . His proposal to list related sub-topics tegether under
alphabetically-arranged main topics has the advantage of efficiency and pract ical ity .
As a minor exception to his Suggestion, I would retain the printed heading for the
main topic or supertopic since the framework may not be as obvious to the reader as
it is to the Compiler, particularly if the listing extends over several pages.
But whatever System is used, and Mr. Richter's idea must be viewed as one of
several possihilit ies , the indexer has to Start with the question of heirarchies .
Topical collecting needs a subject Classification System, a topical taxonomy if you will
Ideally, such a System wonlH k
wuiu De universally applied. In practice, as we well know
(jixre)
topical indexing — p. 2
from the scientific disciplines , there will always be points of philosophical
disagreement as well as practical adjustments and revisions brought about by mutations
and new findings. Minor imperf ect ions notwithstanding, once general agreement is
reached on a workable System, it fliiM have its own logic and consistency jbhI S# «t?
can be used
as a framework for such projects as the annual topical index.
If topicalists are serious about the Topical Issues, I would therefore suggest
that the first order of business would be to develop this Classification System,
It won ' t be as easy Hs it might seem. For example, is the supertopic SPORT? Or might
it be RECREATION? (To include sports, as well as such leisure t ime activities as Walking,
sul^bathing, stamp collecting, reading, etc.) Where does ARCHITECTURE fall aMk in terms
of ART and CONSTRUCTION? Does CIVIL ENGINEERING fall under engineering as a subset of
SCIENCE? The heirarchical listing of topical subjects not only has to provide for the
proper (workable) primary Subordination of hea^Rings, it also has to ensure that the
secondary re lat ions^ips are
identified with appropriate see or see also
not ices .
A second question raised by Mr. Richter deals with the proper Identification of the
topics reflected in a particular stamp. I agree that catalog descriptions are
often incomplfete, even inaccurate. However, this problem is only partially addressed
in his proposed Solutions. I would suggest Mrs. Wetmore needs more he Ip in this
regard from those collectors (ATA Units) who are themselves eagle-eying the new issues
for their own topical areas of interest. Assuming a comprehens ive heirarchy of super-
topics and their major constituent elements is developed, appropriate units and/or
individualÄü«i^aü«^ contributors can take responsibility forfmUSSSSrnm^ see t ions
and feed their findings to the Topical Issues Compiler. The Compiler' s job is to
make initial listing assignments on the basis of personal knowledge, correct and amplify
those listings as Information comes in, and act as a central c lear inghouse for questions
of interest to more than one col laborator .
(more)
topical indexing — p. 3
Such a process doesn't really allow for the index to come out on the heels of the
December Scott Monthly Journal* This additional time lag will be regretted by those
who hope to complete their year*s purchases while the stamps are still in stock, but
accuracy and tholJoughness should be more than acceptable trade-offs for speed.# It
also makes more sense to list the issues by calendar year rather than by HMüHKKyii^
SMJ year.
iHHf5PK
In short, while my indexing experience leads me to support Mr. Richter as far as
his argument goes, I doA't feel he strikes to the real heart of the problem. The
Topical Issues Compiler needs to have a logical matrix of headings, and requires
special-interest assistance in identifying the füll topical significance of
a given stamp.
low the ultimate question: who's willing to start work on such a Classification
it
System? Which individuals or study groups are willing to collaborate in the annual
compi lations? I'm willing to help — and there should be some ATA members out there
who are ready to support the interests of their own society and particular
branch of philately. Since John Henry Richter raised the issue, I suggest that he
act as the coordinator, at least on an Interim question. His address: t »6 •
n^T9^ l^w^ Pit^^r lAX Aavc-f .
#
TOli /lye^
-*
1961
MONACO
MERCEDES « Simplex .. 1901. — ^ cyl
59ÜÜ cm.. IIb X 150. 35 lip.
560. FF.
676. DM.
S
0,50 0,25 0,35
10
.08
10
0,20
— .'-,0 —.25 -—.30 —.20
.07
MERCEDES-BENZ
Unterturkheim - DEUTSCHE BUNDESREPUBLIK
I.a creatiun de l'actuclle Daimler-Benz A.C. date du 28/6/1926. II y avalt alors 86
nuirqucs sur Ic marche allemand. Les premieres voitures ä sortir sous la nouvelle mar-
c|iic MERCEDES BE\Z furent les S, SS, SSK, et SSKL desslnees par le Dr Porsche. Les
500 K et 540 K des annees 1934 39 furent d'autres modales fameux. Pendant cette pöriodc
k'.-i MERCEDES-BENZ de course enleverent la majorit^ des ^preuves de Monza, Monaco,
iripoli, Avus, .ACF, Tunis, Pau, etc..
Die BikluiiL! ticr jct/igcii Daimler-Ben/
\'i »Uiiniiu \uin 28.6.1926. Zu dieser Zeit
„.; ■ c^ >r Marken aul deni deutschen Markt.
;':e .;sie unter der Marke .MERCEDES-BENZ
' au'«.:eknniniene Wagen, waren die Tvpen
S SS SSK und • SSKL », die durch
:ie'::; Di Potsche eniuurten wurden. Die
''. Pen ^iH.i K und 540 K der Jahren zwischen
■'^4 und 19.^9 uaren berühmte Wagen. Wah-
.J die>>ei Zeil gewannen die Mercedes-
'. / die Mehrheit der Rennen Mon/a,
M n.uu Tfipoli. .A\us. ACF, Tunis, Pau,
The A.G. Daim'er-Benz of Ihe present,
t me dates back to tha 23th. of June 1926.
There were then 86 trade-marks on the
gcman market. The first cars which were
brought out with the new Irade-mark
MERCEDES-BENZ, were the S, SS, SSK, and
SSKL, which had been designed by Dr
Porsche. Other famous modeis were the
500 K and 5^0 K of the y-ars 193^/^9.
During this period, racing MERCEDES-BENZ
won most of the Monza, Monaco, Tripoll,
Avus, ACF, Tunis, Pau, etc.. compstitions.
r
-^^UBLIQUE DU MALI
K)Or
► -
► y'
1968
MERCEDES BENZ 1827
MALI
MERCEDES-BENZ 1927 « SS ». — 6 cyl.
7069 cm«. 100 X 150. 1 7G CV (225
ovec compresseur). 185 km/h.
A61. FF.
DM.
S
1,75 1,50 1,75 1,50
2.—
.04
1.80
.03
04
1,70
.03
1967
MONACO
MERCEDES-BENZ 1936 « W25 ... Course
— b cyl. 4740 cm«. 85 / 102. Compresseur.
710. FF.
^,50 0,^5 0,35 0,20
850. DM. — .40
-.20 —.30 —.20
i^i
.04
.03
,04
.03
IV,
r MON ACX>
i'r».' '■'!'■;
i
43
JAMES M. LAUX: IN FIRST GEAR . LIVERPOOL UP,1976.
7° In first gear
As Benz suffered an eclipsc the German Daimler firm blazed into
first ma^itude. It had done little with automobiles in the mid i8qos
and m 1897 Gottlieb Daimler wrotc to Emile Lcvassor, 'The develop-
ment of the automobile is still rather backward in Germany, above all in
comparison to the movement in France.'»
In 1898 the Daimler Company bcgan to expand its production-
employment chnibed to over 300 in carly 1899. At this point Emil
■^Jellmek appeared to put his important mark on the Daimler story. This
improbable person came from a family of Moravian origin. His father
Adolphe, a fabbi, became one of the most prominent Jewish orators
and scholars of late nineteenth-century Vienna. Emil's two brothers
^came university professors and the eider, Georg, who taught at
Heidelberg became mternationally famous for his treatises on iuris-
prudence. Emil born in Leipzig in 1853, could not be tamed to
scholarship and began his career in 1872 as a subaltern in the Austro-
Hunganan diplomatic Service postcd to Morocco. Soon tiring of this
he had an unsuccesssful fling at the tobacco business in Algeria, but then
returned to Vienna as an agent for a French Insurance Company. In
this Position his fortunes waxed and by the 1 890s Jellinek was spendin?
part of every year on the French Mediterranean coast, the Cöte d'Azur
Cars fascinatrd Jellinek. He began with motorized tricycles but by
1898 he was buying German Daimlers and reselling them to his wealthy
acquaintances such as the Rothschilds. In 1900 he formed a sales agency
for Daimler cars at Nice which became the major oudet for thcse
vehicles. Jelhnek kept hectoring the Daimler management to boost its
cars power and modernize the design. As Gottlieb Daimler withdrew
[a?-^ .^r^} activities (after an illness he died on 6 March 1900)
Wilhelm Maybach could introduce these changes in some new modeis
that wcrc named Merc^dfe, after Jeliinek's eider daughter. Jellinek also
obtained exclusive sales rights for Merc6d^s cars in France, Bclgium
Austria-Hungary, and the United States. Charles Lehmann, an
Alsatian bicyclc dcaler in Paris, handled Mercedes cars there for
Jelhnek. He soon changed his name to Monsieur Charley, to spare the
anti-German susccptibihties of his clients, and became one of the most
sought-after persons in Paris.
Early in 1901 Jellinek entered the first Merc^dis cars in races in
southern France where thcy wcre very successful. The outstanding
Performances of the Merc^d^s popularized some new devices that ap-
peared on it: the honcycomb radiator, a pressed steel chassis frame, an
improved gcarbox, and mechanically operated inlet valves. Only the
last of these was an actual novelty on the Mcrc^d^s, but when all were
lAlItl'^?), ü.^^7.''"°"^ '" J"'=^"'^ ^''^' '^''"' '^?'"' '•""""'"'*''' (2 vols.
put togcj
well, (hd
.Sports ca'
many of
ducinii^ c>(
Cannstiil
expand i
By if)i
German j
that ye;if
and tniq
vehicIe.Sj
dcmand
Great Hr
in Franc
autonioH
twcntictt
the Frciii
racing vi
by the Y)
bv Conti
The Vi
scrioiislv
inautoni^
class. In
the meni
so much :
of coiirse,
Hamburj
In Germ;
centrc t(i
Paris. Gm
and coniif
Thcrc ihi
I
1. G.]c\
l*ümcr()\', 4
Jellinek',
2. Cit
453-
3. Otto
Biillelin dt
Autocar, \i
ahoiil -?,7
Service \ c
4. Sei
blazed into
e mid 1890s
lic dcvclop-
, abovcall in
production;
point Emil
T Story. This
n. His fallier
wish orators
wo brothcrs
0 taught at
iscs Oll juris-
n* tamcd to
1 die Austro-
iring of this,
lia, but tlien
ompany. In
as spending
lote d'Azur.
des but by
' bis wealthy
sales agency
et for these
to boost its
T witlidrew
lairli 1900)
iiew rnodels
jellinek also
i*, Bclgium,
Iniiaiin, an
s therc for
[o spare thc
of thc most
in races in
outstanding
:es that ap-
is frame, an
s. Only the
ICH all vvcre
ifhilf (2 vois,
The industry in France and the rest of Europe 77
put togcther on one car, and that one which pcrformcd cxccptionally
well, they became thc fashion for many other expcnsivc racing er
Sports cars.^ Thc Daimler firm was still quite smäll at this point, buying
many of its components from Frcnch and Gcrman supplicrs and pro-
ducing only a few dozen cars a year. Not until 1904 when it movcd from
Cannstatt to Untcrturkheim, anothcr suburb of Stuttgart, could it
expand its Output to mect thc world-widc demand.
By 1901 when thc Mercedes appeared, a small number of other
German companies werc manufacturing cars. An industrial census of
that year lists twelve firms, cmploying 1,773 workers to make 884 cars
and trucks,^ As thc Benz Company accountcd for ncarly 400 of the
vehicles, about 500 cars werc made by the other elcvcn producers. The
demand for cars grew more slowly in Germany than in France and
Great Britain. In 1907 only 1 1,326 cars and trucks werc registered, while
in France the figure was about 34,000 and in Britain 63,648.^ German
automobile exports barely exceeded imports in the early years of the
twenticth Century. Only in a few spcciality areas did Germans challenge
the French automobile industry at this point: the expcnsivc Merc6dfes
racing car, magnetos made by Robert Bosch in Stuttgart, ball bearings
by the Deutsche Waffen und Munitions Fabriken of Berlin, and tyres
by Continental of Hanover.
The reasons for this surprising German lethargy have yet to be
seriously investigated. Surely one of them was the relative disinterest
in automobiles displayed by the German aristocracy and wealthy middle
class. In France and Britain, people from these social groups made up
the mcmbership of the rather expcnsivc automobile clubs which did
so much to promotc automobilism. Germany had its automobile clubs,
of course, but in 1902 the total mcmbership of sixteen of them in Berlin,
Hamburg, Munich, and thirteen other large cities reached only 900/
In Germany the aristocracy did not tcnd to congregate in one urban
centre to the extent that thc British and French did in London and
Paris. German aristocrats preferred to stay closer to their rural estates,
and consequently werc less open to changes in life style and fashion.
Therc they celebrated the cult of the horsc as much as the British did,
1. G. Jellinck-Merc^des, My Father, Mr. Mercidh (Philadelphia, 1966), pp. 12-27,
77-96, the best sourcc for biographic information; Kent Karslakc and Laurencc
Pomeroy, From Veteran to Vintage (London, 1956), pp. 163-7; St John Nixon, *EmiIe
Jellinek', Veteran and Vintage Magazine^ iii (195Ö-9), 102-6.
2. Cited in Zeitschrift des Vereines Deutscher Ingenieure ^ Ivi (January-March 191 2),
453-
3. Otto Meibcs, Die Entwicklung der Deutschen Automobilindustrie (np, 1926), p. 18;
Bulletin de Statistique et de la Legislation Comparie^ Ixii (July-Dcccmber 1907), 493;
Autocar, xix (July-December 1907), 146-7. Thc French figure includes an estimate of
about 2,700 vehicles not included on thc dircct tax rolb: taxis, buses, and other
Service vehicles.
4. Scientific American Supplement^ Ivi (1902), 22226.
: i
THE COMPLETE ENCYCLOPEDIA QF MOTOR CARS l88^-196ft.
MERCEDES
MENDIP (OB) 1^14 1^22
(1) Mcndip Ingincering Co, C^hewton Mcndip, Somcrsel 1914
(2) Mcndip Motor and Engineering Co, l id, Southmead, Bristol 1914 1921
(3) New Mcndip I nginccrinji Co I id, Atworth, Mclksham, Wilis. 1922
The facilitics al C Harris's tiny Cuticr's (ircen Iron Works in the carly
|^X)s wcre such ihat whcii sicam road vchicics wcre built, very fcw parts necdcd
to bc bought out. By 191 1 , the tommercials had switchcd lo petrol cngincs, and in
1913 a ncat I-hcad niotor ol l,(W2cc was madc, with a most comprchcnsivcbasic
Casting embracing the manilolds and most of the auxiliarics mountings. Then they
madc a car lo put it in. using a conventional Channel framc, insulated from Sankey
Steel whccis by half-elliptics at the corners. Drive was by enclosed shaft to an
overhead worni. A bull-nose radiator was fittcd, and Standard bodywork wasa smart
two-scatcr.
In 1914 the concern was taken over by W.U. Batcman Hope, and hesubsequently
moved the lirm lo larger premises in Bristol. Harris assembied a fcw cars at
Wcslon-super-Marc. The cnginc grcw up fast lo l,269cc and then 1,31 Iccshrinking
afler World War I to l,255cc. In 1919 and 1920 the fashionable disc wheels were
worn, Ihc enginc si/e in the latler year fmally stabili/ing at l,330cc developing
lobhp. A trade rcecssion, coupicd with Hope's death, led to the company'sdcmise
in 1921. The former works manager, CJ.R. Thatcher, crcated another Company and
assembied a few more cars from parts in stock, bringing the final total to around
the 40() mark. pj.
MENOMINEE (l'S) 1915
Mcnomincc llcctric Manufacluring Co, Menomincc, Mich.
This Company was mainly known for eleclric commercial vehicies, bul they made
an ciectric cabriolct lo seil al $1,250. Planned production was IM) cars per year,
bul far few er than ihat wcre actuallv made. cjncj
MENON (!) IH97 1^)02
( arlo Mcnon, Roncadc di 1 reviso
The Mcnon voiturcttc used a 3lhp sinple-cylinder enginc of which ihecylinder
block was air-coolcd and ihc hcad watcr-coolcd, allhough the first modcjs wcre
cntircly air-ct>olcd I hc chassis was unsprung, and the light vis-a-vis bodv was
suspcndcd on four fiill-ciliptic Springs. About 20 of thcse cars wcre madc before
De Dion conipclition drovc ihem from ihe market. The Company continuedtomake
nuUor cyclcs until 1929. ^.j^^.
MERAY (M) I92S 19m
Meray Moti)rkcrckpargyar Rt, Budapest
This molor-cyclc firm made a numberof .Vwheelcdcarspowercdby rear-mounlcd
singlc-cvlindcr J A.P cnjimcs of SOOcc. driving the rcar whecl by chain. Ihe bodies
were mostly closed coupcs, and delivery vans were also madc. cng
MERCEDES (D) 1901-1926
(1) Damilcr Molorcn Ciescllschafl, Bad C annslatl I9()l I9()J
(2) Daimler Motoren Geseilschaft, Stuttgart-Untcrtürkheim 1903-1926
Emil Jeliinck, weallhy admirer of Daimler cars, had persuadcd the Daimler
Company and itschiefdcsipner Wilhelm Maybach to build a high Performance car.
This ncw cnr was ihc 35bhp 5 9-litre mmicl which loday is known as the forefather
of modern motor cars and which owed nothing in appearance lo horse-drawn
carriapcs: fcalurcs inckulcd hoocycomb radiators, gatc change, mechanically-
opcralcd inlet valves, and presscd-steel frame. The Mercedes design was copied by
many manufaclurers in liurope and America during the following years. This
car was enlcrcd by Jellinek for the Nice W eck of 1901 underhis pseudonym Mercedös,
his daughtcr's name. Drivcn by Wilhelm Werner it gained victory in the Nice Speed
Trials and Ihc la lurbic Hill Climb, Ihese bcing the lirst succcsses connected
with the name of Mercedes Jcllinck was already actin^» as unofficial agcnt for Daimler
cars and had had a scal on the bt)ard of dircctors of the Daimler works since I9(X).
He sold the carsas Mercedes becauseof legal proceedingsby Panhard-I evassor, who
owned Ihc Daimler liccnces for I rance. Saics and racing successes of cars bearing
this name Icd the Daimler works in 1902 lo adopt 'Mercedes' as a new brand name
for private cars. ( onimcrcial vchicles were still marketed as Daimlers.
A ränge of tourers and racing cars followed, based on the 3SPS model. Most
prominent t)f this ränge wcre the Mercedes Simplex IS/22, IX/32, 40/45 and 60 f>S
mixJels w hich had a much lower weight than the 3.SPS; the *60' had inlet over exhaust
and was capablc of 7()mph for a chassis price off 2,200. T he very successfui (>() and
90hp racing cars wcre ba.sed on the Simplex dcsigns. Among their sporling succcsses
wcre the Semmering Hill Climb in the years 1901 to 1909, the Gordon Bennett Race
in 1903. the Ostend Speed Trials in 1904, and the WoHd Rccord at Daytona in 1905.
In 1902 Daimler (ook over the Motorfahr/cug- und Molorenfabrik Berlin A(i in
Maricnfelde, which had bccn founded by a Daimler dircctor and here Daimler
concentrated production i>f their Daimler Maricnfelde conunercial vchicics. Durmg
a Short peruxi in 1906/07 Mercedes lilectrique cars wcre buill m Marienfelde under
licence from Auslro Daimler One cxample of ihis spccics was added tothc Kaiscr's
Stahle
In 1907 Maybach left the Company to found a firm of bisown,speciali/ing inaero
l'X)! Ml RCI DIS 35PS tourer. Daimler-Benz AG
\^U MI R( IDI S 4()/6()PS lonncau ( harlcs
C Ordmgicy at ihc whcci. Ihe leteran Car Club
ofCireat ßriiain
'^ tf
V..' i
r > ^
r»-f
y^s
(1*^)7 MI R( I DI S 3.S/4()PS tourcr Ihe
l turun ( ur ( luh of (,rnn Hntam
/?»
379
MERCEDts T'E CöMPLETE EMCYCLOPEDIA IF MOTORCARS 188^-196«.
ntuciM^
Sc m<än% ttk' u h I*
'^ "m'-.>gtr — «\
i,'«'
^ ^-xMil.
.^...— «
'r _.
M
i
' lÄ
-x-i^>:
?^'
A
f>^'
'-.-yr.
I92S MI KCl n» S-Bl NZ SS 3K/25() toiircr
Daimler- Henz Ad
-SV
.«)k.Mk>-^»'
7
^^^^j^^
V» *1> Vi
" ^^ • '..1
^-4^> ;
8^...^
». ' • . *»<.
r>3l Ml R( I DI.S-BINZ lypc 170 1.7-lilrc
saloon Dainili'f lim: A(t
o
M
«^;i*
1935 MI RCl.DI.S-BI.N/ Ivpc \M)\\ I 3 Iure
suloon. Damüer-licnz Mi
»■/-•Ar-"
I93H MI RM DI S-Bl N/l)pcS4(>K S4 hirc
t«»iip6 Üaimlrr lUn: Hi
cni'incs llis l;tst ilcsi^'.iis tor D.iiinicr vscrc thc (> ».Nliiuicr 37/7()|*S (0 s Im res) .iiui
39/KOl*S (lOJ lilrcs) nunlcls, vvith chain drivc and !-hcad cneincs, dcnvcd troin
ihc i?()hp racinj? car. Jcllinck rcturncd bis rights l\)r sdIc distrihiiliorM>fMcrccilcs
cars in variouscounirics to thc Daimler Company in 1905 and aller scilinghissharcs
k-rt the board of dircctors in l*X)8
l'aul Daimler lollowed Mayhaili as cbielcngineer and tlesigner alter speiulini» a
lew vcars vvith Austro-Daindcr Alter l*M)X mos! Menedes iniKicIs NNereenuippei!
wiih sball inslcad nl cbam drive, vstneh v\as mnlMiuevi lt»r llie heavier ^2/M). ^X/(>(),
23/80 and 37/^X)PS lypes. Arnonj» numeroiis racing sueeesses, the vietory in the I^H)X
I rench (irand Prix vvas a bighliglU. I autenschlager drove a I3^I*S raeerespeeially
built for this evenl. In I^W Daimler acquired a licence f\>r Kniubt enuiiics and a
ränge of nu>dels was produced, including the 4.1-litre l(>/4S which vsas inadeuntil
1923. in I9()9 Mercedes applied for registration of* the now fanious three-pointcd
Star as a trade mark It vsas re^Mstereil aiul iised ln>in P)|| i>n\N.uds
Irom the slart Mercedes cars were elegant ly designed l\>r high Performance
and favüurcd by myalty and the big financiers of the Old and the New World i he
Kaiser owned several Mercedes. Amt)ng the mosl impressive successes were the
Ist, 2nd and 3rd places in the 1914 Irench (irand Prix by l autenschiager. W agner
and Salzer dhving the 4.5-litrc, I I5bhp shaft-driven racing car which was developed
for this cvenl. One of Ihese cars was brougbt to the llnilcd States and v\on the 19 1>
IndianapoHs Race driven by Ralph de Palma. Ihis model was successful alter
World War I, vvhen Count Masetti won the U)2I Italian ( irand Prix aiui the \'')11
larga f lorio. A few more first places were gained in hiil climbs until 1927. Ihe
powerfiil ohc '2S/95' 6-cylinder was just going inlo prinluction when war brokeoui.
After the war Mercedes also started to experiment with siipercharged engines for
cars, after huilding blown aero eni'ines duniu» the war Ihe lirsi pnHluclu>n cars
litted vMlh a Kools siipercbarger appearcd at the Berlin Motor Show of 1921 the
4-cylinder (>/2S/4()PS. 1.5 litre and ihe M)/4<)/f>5|>S 2 6-litre modeis Pml Daunler
retired froin thc Company in 1922 and v\as succeeded by I enlmaiul Porsche. \vh*>
carnc to Mercedes from Austro-Oainder. '! wo more modeis with blow n engines v\ere
prtxluced, thc 6-cylindcr l5/7()/l()()l>S (4-lilre) and the 24/IO()/l4()PS 6-litre. In 1923
the namc of Rudolf Caraccioia first appearcd in associati(m with Mercedes when
he won the ADAC-Reichsfahrl; for thc next 16 years his name was identitied
with the conipany's racing successes. In 1924 Mercedes began to merge their
inlcresls with Ben/, and anialgamation Hdlowed in I92(> Subsci|uent uu>delswere
Si>Id under thc nanie of Mercedes- Ben/. hon
IVIERCEDES-BENZ (O) l^:6t<>(IaU'
Daimler Ben/ A( i, Stuttgart l Intcituikheim. M.iunlKim
After amalganialit)n of Mercedes and Ben/ m 1926 the Ben/ lfi/5t)PS modeiand the
Mercedes nu>dcls with supercharged engines were conlinucd for some time New
1926 modeis were the 6-cylinder X/3XPS 2-litrc Stuttgart and thc l2y55PS 3. l-iitre
Mannheim, both convcntional arul heavy sv machines with coil ignitii>n. 3 speed
gearbt)xes and wi>tHl wheels. Ihese uere developed into the 2.6-litre StultL'art 1(A)
and the 3|-litre Mannheim 350. .\ new model ihe Nürburg 4(>(> with anS-c\linder
4.6-iilre cngine wiLS added in 1928 and ihis laier grew mto thc Nurburg 5(X).
These were the last modeis cxcept the 'Cirosser Mercedes' built to the classic
chassis dcsign with U-sectioned frame, rigid axies and semi-elliptic Springs. Ihe
earlier Mercedes model 24/ 1 (X)/ 1 4()PS became the sports model K with shi>rtened
wheclbasc and a supercharged 6.25-Iitre 24/1 l()/l(»()PS engine. It wasthefastest tour-
mg car of its time on thc world market, f'rom this model a ränge of verv successful
types was derived: thc S (6.H litre 26/ 1 20/ 1 8()PS), ihe SS (7.1-litre 27/l4()/20()PS),
SSK (7.1-Iilrc 27/I70/225l*S), and the SSKI (7 l-litre 27/l70/3()OPS) Ihev
gained numcrous victoriesand places in hill-climbs, and sports car races. Allhough
they were not racing cars they ncvertheless competed successfully in several eVents,
winning, for example, the Ulster TT in 1929, the Irish (irand Prix in 1930, the
Mille Miglia and l-ifel Race in 1931, and the Avus Race in 1931 and 1932 In 1930
came the first 8-cylindcrCirosserMercedeswiiha7.7-litreenginedeve!oping I "^Obhp,
t)r 20()hhp with supercharger. Ihis first versit)n was built until 1937 and had the
old Mercedes chassis design, but ihe succeeding model 770 of 1^38 had a modern
lay-out with oval tubulär frame and swing axIes. The engine output wasincreased
to l5.V2.3()bhp. A maximiim speed of over l(X)mph was possible.
The *cci>nofny class' was entered again in 1931 with the6-cvlinder. l.692ccnuHlel
170, thc first Mercedes car to usc independenl wheel suspensum I he ilesigns which
followed included the rear-engincd modeis I30H, 15011 and I70H. with backbi>nc
framcs, thc 2M)I), fhe lirst diesci-engined private car to be series produced, and
the superchargcti 540K sports tourer
In 1934 Mercedes-Ben/ took up racing again. I'orthe750kg li>rmula anS-cvlmder
3.36-Iitrc supercharged niodel was designed, developing 354bhp. During the next
three years cngine capaciiies were raised to 5.66-lilres giving an output of
M6bhp. I'or 1938 and 1939 a V 12 supercharged nu>del was built to the new 3-litre
l'ormula specification, developing 476 and 4X3bhp. A U-Iitre, 254bhp racer
had to be designed espccially for thc 1939 Tripoli (irand Prix and Ist and 2nd
places in this race were thc result. This was one of the last successes before
the outhreak of World War 2, after a long and distinguished record which had
begun in I9.M and only bcen mterrupted by Auto l'nion, the two firms sharing
nearlv all major race successes between them Several world rect>rds were
380
/^3//h^ aj^'^{
'■-^4:.
S*^
«•■»-
i^:/'.
>%t!i.*;
tr.
^ü
'i:^:^' . •*■•- ■ -
t ' ^'
1
BmgM
1
Bm^ ^^jtx-
/ #/
■»w^.
!i: tonring car
I hc first Mercedes, as seen at Nice in 1901
(1 in 1900
'^>t' four-cylinder, 35-horsepower erigine of the Mercedes
':\'.\
J-
NITSKE, W.ROBERT: Trifr, COMPLF^TE MERCET)^ STCRY.
:ri:^
B'-lf
Consul-General E. Jellinek-Mercedes
m
QO
I
[
li
Mercedes Jellinek at the time \K'hen the cor first carried her name
lV* :
J
\
'•i
"."'.f'
<^.
•fi.
1 I
Chapter
The Mercedes is Born
The 1890s were exciting and effcrvcscent years
for the automobile. During this decade people began to cast
off their suspicions and inhibitions— psychological and legal
— about the new machines on their roads. In 1896, England
repealed its infamous "Red Flag Law" requiring a man with
a red flag to walk ahead of a car. Pioneer niotorists cele-
brated with a joyous, if confused, "Emancipation Run"
over the fifty miles between London and the seaside resort
of Brighton. One of the thirty-three participants, Gottlieb
Daimler, had reason to be especially delighted, and reflec-
tive. The '^Brighton Run" survives today, with more ponip
and pageantry than competition. In 1968, Princc Rainier of
Monaco finished the run in a 1903 De Dien Bouton to re-
ceive a bronze medal decorated with a winged Mercury
and the Britishly understated inscription, *Tor Punctual
Arrival".
In the nineties the best engineering minds in Europe and
America began to turn their attention to the automobile,
and a lively debate developed over what was the best motive
The Mercedes is Born /23
power for cars — internal combustion, steam, or electricity.
Each school had its supporters and could point to some
moment of triumph. With pioneers such as George Bouton
perfecting fairly practical steam cars in the seventies and
eighties, the steamers had seniority. In fact, it was a Bouton-
built "steam tractor" that finished first in the 1894 Paris-
Rouen, but the officials decided to give it second prize even
though it had been first to finish. To further complicate
things, they also split the first prize money and glory be-
tween Armand Peugeot's Daimler-engined car (which was
second to finish) and a Daimler-engined Panhard (third).
The French can be very amusing people when they put
their minds to it.
The electric fanciers pointed to the smooth silence of
►their cars, and seldom mentioned things Hke battery re-
charging and the short travel radius. They did, however,
hasten to point out that before the close of the Century
Camille Jenatzy had driven a Jeantaud electric racing car —
called La Ja?nais Contente — at the astonishing speed of 65
MPH.
Steam supporters hung on stubbornly; in America the
Doble steam car was built into the 1930s and in 1906 a
Stanley was supposed to have hit 197 MPH before it disin-
tegrated across Daytona Beach. But the internal combustion
cngines of Daimler and Benz were the wave of the future.
The handwriting was on the wall as early as the 1895 Paris-
Bordeaux race. For nearly forty-nine solid hours, Emile
Levassor pushed his Daimler-engined Panhard through the
beautiful chateaux country of the Loire Valley to cover 745
miles non-stop and without serious incident. It was a Singu-
lar triumph for the reliabihty of Daimler's engines (the next
three cars also used them), and for Levassor a feat of heroic
endurance to rank with Caracciola in the 1931 Mille Miglia
and Sterling Moss on the same course in 1955.
: ,i-nju;>
^^^^^^"'^'^liifliniiiMii
I; 'U
tj ..
24/ The Mercedes-Benz Story
In 1897 Daimler, despite failing health, was hard at work
with iVlaybach on a new car called the ''Phoenix" which
moved the engine out from under (or behind) the seat and
put it where it is usually found today, in front of the driver.
This 1.5 litre machine moved one Step further out of the
carriage age by adopting an iron frame of U-beams and, on
later modeis, pneumatic tires. But most significant was
Daimleres growing concern about an efficient cooling Sys-
tem, a pre-requisite for anything purporting to be a high
Performance car. On the Phoenix he came up with the idea
of placing a fan behind the radiator to increase the air flow,
and thus decreascd the amount of cooling water needed.
It was at this point in time that Emil Jellinek, one of the
most colorful, influential, and perhaps least understood fig-
ures in early motoring history, appeared on the scene. His
first contact with the Daimler Motoren Gesellschaft was
characteristic of others that followed in his dozen or so
years of association with it; he requested — pointedly — a car
which would go faster than his new 6 HP "Phaeton'' with
the original two-cylinder Phoenix engine. Unencumbered
by Karl Benz's reluctance about speed, Daimler and May-
bach were working along that line and promptly replied to
the effusive Mr. JelUnek's demands with a much souped-up
four-cylinder 23/28 HP version of the Phoenix which was
little less than an all-out racing machine. Jellinek was de-
lighted, promptly ordered four cars, and entered the 1899
"Tour .de Nice" which he won. Two cars were also entered
in the La Turbie hill climb, near Nice, to be held on the
30th of March, 1900.
The new four-cylinder Phoenix represented something of
an anomaly. Despite its mechanical supcriority and the bril-
liant new engine which abundantly provided the raw speed
Jellinek demanded, the Phoenix was a high, somewhat cum-
bersome car of short wheelbase. It quite flagrantly violated
Emil Jellinek, the motor-minded Austro-Hungarian Consul-General,
banker, and businessman. His catalytic personality was instrumental
to the success of Mercedes. (Cöurtesyy Daimler-Benz)
the modern Daimler-Benz philosophy that "the chassis
should be faster than the engine." The point was tragically
proved at La Turbie when Daimler's crack driver, Wilhelm
Bauer, fatally crashed into the side of a mountain at the
Grand Corniche curve. Nevertheless, the powerful new
f7^ •^J^y^'^^^J^^Pv^^^
, I I ammmammimt
i .'*Mi'..«.'MJifgM. II ^»^tagUm^ttm i l<HI
LV
'^/T
^c
I ,i;
it:.
{.,-
26/ The Mercedes-Benz Story
Daimler attracted a great deal of attention, and the motor-
minded American millionaire, Willie K. Vanderbilt, bought
one to try on the good roads of Long Island. A few of his
friends also bought expensive European cars, and the inevit-
able race came in early autumn of 1900 at Newport. Whcii
the dust settled, Vanderbilt had run the five-mile course in
just under nine minutes and found himself the holder of
something called "The Championship of America". Al-
though no one had much idea what that ostentatious title
meant, at least it marked the beginning of a long and dur-
ablc friendship between Willie K. and the big German cars.
Jellinek was set back by the accident at La Turbie but
not discouraged. In fact, he immediately entered into an
agreement with DMG to purchase ten cars for re-salc on
the Riviera. Up to this time, his enthusiasm for Daimler cars
had made him the firm's best customer, purchasing somc
thirty-four cars most of which he re-sold at handsomc
profits. Emil Jellinek was then a director of the great
French banking house, the Credit Lyonnais, a successful
businessman and entreprcneur, and the Austro-Hungarian
Consul-General at Nice— a sinecure that served mainly to
Cover his ehest with an eff ulgent assortment of medals. Hc
was a man of almost Latin passion (much of it directed at
automobiles), colossal impatience, enormous self-
confidence, and minute modesty. An incisive, and not alto-
gethcr complimcntary, biography, My Father, Mr. Mer-
cedes, has lately been written by his son Guy Jellinek-
Mercedcs which offers an interesting glimpse into fin-du-
siecle high lifc änd Jcllinek's catalytic effect on Mercedes
cars.
Jellmek was, however, a decisive man who knew what he
wanted and how to get it. And what he wanted from DMG
was a car which was mechanically sophisticated, reliable,
and— above all— fast. To get it, he now dealt with Daimler's
The Mercedes is Born /VI
^8on Paul and Wilhelm Maybach. (Gottlieb Daimler's Obses-
sion with werk had finally caught up with him and he had
died on the 6th of March, 1900.) Paul Daimler was then
working on a smaller, somcwhat refined 8 HP version of the
Phoenix which featured a radical "honeycomb" radiator
with a fan behind it, a new throttle control device, jet car-
buretor, and magneto ignition. The car fitted Jellinek's
mental picture pcrfectly, except for the power which the
Phoenix engine concepts could provide. Jelhnek and che]-
■ konstnictor Maybach reasoned together over the proposcd
ncw high Performance car, with Jellinek unabashedly mak-
ing suggestions and directions to the greatest auto engineer
alive. The Consul-General of the august Austro-Hungarian
Empire was as thrilled as a three-year-old on Christmas, and
; happily agreed to underwrite work on the new car by or-
dering thirty-six of them at a cost of over half a million
German marks. Besides the salutory effect on his chronic
hypochondria, Jellinek also received as part of the agree-
ment the sales rights for the ncw car in Austria, Hungarv,
France, Belgium, and America — and the concession that the
car would be named "Mercedes'* for his ten-year-old
daughter.
Work was pushed hard .on "Project Mercedes'' through
the winter of 1900/1901, for Jellinek was anxious to entcr
the new car in the Grand Prix of Pau, a 200-milc race to be
run on the 17th of February, 1901, in southern France.
Maybach was against it because the car had not been thor-
oughly tested, but Jellinek insisted and the first Mercedes
was put on a train headed out of the German winter into
the sunshine of the south of France. Lorraine Barrow, an
accomplished driver who was killcd driving a De Dietrich
racing car in the bloody Paris-Madrid race two years later,
was selected to drive the original Mercedes. At the race,
Maybach's conservatism prevailed embarrassingly over
^?Hi;-. ('•• •^i'»!)S!'i
fW^T
-'liflIW. >X r^-^"!^ --VÄ,",'
( ■\
I
• .'^S^vl'W
'!•"'•' "ff
f^^
•■>?>fe
•■r^:^ ■■■':'>^
I
•1
Emil Jellinek's daughter, Mercedes, for whom her father had the
new Daimler car of 1900/1901 named. She was ten years old at the
time. (Court esy, Daimler -Benz)
Jellinek's enthusiasm; the newly designed clutch wouldn't
hold, the gear shift jammed up tighi:, and Jellinek's pride
and joy was left Standing sad and lonely in the clouds of
dust and exhaust at the Start.
Maybach had the Mercedes team of six cars ready for the
great Nice Speed Week held the 25th to 29th of March,
%\.i
The Mercedes is Borii /29
1901, and he was ready with a car which could truly be
called revolutionary; it was an automobile that would influ-
^cnce others for years to come. The 5.9 litre enginc with
aluminum crankcnse and cylinder block and a head in a
^ Single Casting was a futuristic prediction. Inlet and exhaust
valves were mechanically operated to attain a new levcl of
^ • ■ cngine efficiency, assisted by a centrifugal governor which
could be adjusted by a hand-lever to give enginc speeds
between 300 and 1000 RPM. There was a pair of advanced
. jet carburetors (one for each pair of cylinders) and new
' low-tension magneto ignition by Bosch. Growing out of the
base of the steering column — which was for the first time
rakishly angled into the driver's lap — was a gear shift lever
which, as Englishmen are fond of saying, feil easily to band.
It was a convenient, modern arrangement; and the shift
ilii lever connected to a four speed gate-type gear change
which was superior to anything eise in use at the time.
-; The Innovation went further — from the modern pressed
& Krupp Steel frame (some other builders continued to use
!§:' wooden frames for several years) to the marvelous new
honeycomb radiator with exactly 8070 cooling passages.*
The new radiator caused quite a^ Sensation when news of it
hit the motoring world; it was the last word in cooling
Systems, being ablo to cool the big 5.9 litre engine more
eff ectively with about 2 Yz gallons of water than other cars
could with smallcr engines and ten-gallon cooling Systems.
From the front, the radiator offered a facade of neat little
Squares, vaguely suggestive of the compartmented Teutonic
mind which had conceived it. The basic neat appearance of
the radiator on this first Mercedes has been carried down
through the years and is still easily recognized on current
production cars.
With a few more new ideas thrown in for good measure,
such as the Daimler-patent coil spring clutch, gearlock
I
i
•fit*
5
' :;.
': T
9
1
V
■ 1
, i
^<y^
1 1
32/ The Mercedes-Benz Story
brake fitted to the transmission, and improved internal ex-
panding brakes on the rear wheels, the new Mercedes was
literally light years ahead of any other car on the Toad.
Some idea of its Status can be gained by comparing it with
Dainiler's original Phoenix car of only four years earlier.
This car, which was advanced in 1897, weighed more than
the new Mercedes, put out only 6 HP, and had a top speed
of about 26 MPH. The Mercedes had a German horsepower
rating of 35, a top speed of nearly 60 MPH, and a power to
weight ratio of 14.9 pounds per horsepower which was not
approached by other makers for a long time. As a total
concept, the Mercedes representcd the first modern auto-
mobile. Of all those who were moved to superlatives about
the new Daimler car, perhaps the most discerning was Paul
Meyan, Secretary-General of the influential Automobile
Club de France, who observed that "VVe have entered the
age of the Mercedes," which was probably not an easy
thing for a loyal, auto-minded Frenchman to say.
Today, Nice is a quiet crystal, red velvet, and rococo
backwater customarily frequented by retired English civil
servants and a few Americans who have discovered that
their nouvelle francs last a little longer there. But in 1901
Nice was very different, a sort of high collar Edwardian St.
Tropez or Cap Ferrat, if those two concepts can co-exist
without curdling. And what was happening in Nice in Emil
Jellinek's day was Speed Week, a glittering gala devoted to
racing, betting on, looking at, and being seen in society's
newest toy, the automobile. The program for Speed Week
included events run for record, distance, and hill climbing
ability, and included "sports" and "touring cars" categories
open to both professional and amateur "gentlemen drivers".
Unfortunately for motor fans, nothing quite comparable
survives today.
The first event at Nice was the distance race from Nice
i
The Mercedes is Born /33
:^ CO Aix to Senas to Salon and back to Nice through 244 miles
of spectacular mountain scenery. Three Mercedes were en-
'tcred, but.eyes and odds were on the one handled by Daim-
leres top driver, Wilhelm Werner. Mysteriously entered
. under the name "Dr. Pascal'', the car actually belonged to
'■: Baron Henri de Rothschild of the famous banking family.
: By using a fictitious ?iom de guerre, Rothschild bow ed to
the lingering prejudice that playing with automobiles was
something less than an aristocratic pastimc, although he did
, drive personally in four Speed Week events. Jellinek him-
" seif had used the same subterfuge in earlier races, entering
under the name "Monsieur Mercedes". Werner blasted the
Baron's car through the mountains with marvelous aplomb
and returned to Nice in 6 hours and 45 minutes, 26 minutes
■ ahead of his nearest rival.
As the week wore on, Mercedes cars continued to take
. first prizes and set records with remarkablc regiilarity.
>^Again on Baron Rothschild's car, Werner took the "Mile
;v^Race of Nice" in both the Standing start category and for
xüit flying kilometer. Later, he triumphed again in the
treacherous La Turbie hill climb, with another Mercedes
only a few seconds behind him. Lorraine Barrow was nicely
compensated for his embarrassment at Pau the month be-
fore on the unprepared Mercedes by establishing a new
world's record for the Standing start mile on an internal
combustion car. Everyone connected with the venture was
dclighted, but none more than Emil Jellinek who envisioned
waiting lines of the wealthy queueing up to buy the three
dozen Mercedes cars which he had on order. But, doubtless,
he was even more elated over the obvious vindication of his
judgment and faith in the Mercedes. The day after it was all
over he is supposed to have said to Paul Meyan, "That car
will be as nothing beside what you will §ee next year." And
he was right.
jk^r
- " K '^'- V '
•;.v<V';- "^
..i7:*c-'
l
f
f:
V ■
I'
(VW
SV
f^ i
!.>■■
M
'* t
G«y Jellinek'Mercedes
MY FATHER
MRMERCfiDES
translated by
RUTH HASS ELL
CHILTON BOOKS
A DIVISION OF CHILTON COMPANY
Publishers
Philadelphia New York
h
y
f
: - ^ ^ ■ -
)', I
tt
%•'
V
I'
I
r
■»••.
ifl
!;ii
I
!i!
iJ'!
li
j'i-
i
ii
!l!
I'll'
<1
i'iiil
i
'^1
j .'II
showed a bold front. My father was irascible; he was easüv
angered and liked to anger others.
One day in Baden Stands out. The field of battle was the
dining room where Rachel lay reclining on a sofa. The duel of
words was in fuU swing, but suddenly she was tired of it. She
got up majestically, grasped her husband with one band by his
coat coUar, lifted hini, and threw him across the room where
he ended up on his posterior. Furiously he turned towards her
Before hira stood the woman, living symbol of reproachful
justice and her display of strength fiUed him with respect He
got up and smoothed his clothes as if to remove some dust
Slowly he approached her with an admiring look, and kissed
her band of iron.
Rachel's second son, Fernand, was born six years after Adolf
and seven years before Mercedes Adrienne Manuela Ramona
who was born in Vienna in 1889. These names sound really
Spanish and indeed, Spain had a place of honour araonest my
father's whims. He had mastered the language and liked to
speak lt. His children from his first as well as from his second
marnage had something Spanish about them: Adolf, Fernand
and Mercedes of the first marnage, Didier, Guy, Rene and
Andree of the second, were aU given the pre-name 'Maria de
las Mercedes'.
My father feit a special tenderness towards Mercedes which
after a long interval he transferred to his second dau^hter
Andree. Few photographs show him as Tapa', and those only
with his daughters; the fair-haired Mercedes on his lap, Andröe
in his arras. One gets the Impression that he is very proud of
both; Mercedes inseparably bound to his fame and Andree
the last ray of sun in his adversity. Mercedes was not unlike
him for she was quicktempered and enjoyed life but Andree
disarmed him with her charm: he could not resist her
My father, outwardly so unfatherly, was slightly uncanny to
his sons. They couldn't know that he was afraid to be re^arded
as a 'good man'; that he confused his sensitivity with sentimen-
tality. His genuine care for others expressed itself in the wrong
way. If he enquired about somebody and then wanted a chat
48
■■ m' I ■*» '
?UTr»f^;afU,>'iWA)UUri
AJT'
>'• .'b
'.; i>-V- ■ -f ^'.
hc bil
dri:
0]
failiJ
u as il
encii
]Oi)t (
his n
varic
not z\
hcan
or h(
Ht
and .
conti
onlv.
Ou!U
had i
dorn:
cxcc:
NVCli.
Th;
Ihrou
fathci
am US,
alcnr
was i
niiliiu
T!ic a
*Dairr
and A
wolIc
hc u a
casc it
•Mi
The
hac or
V.,u. i.
. "i^tv
■^:.%.,' »TL ■ ;■
_- .-.^ -^.'HHU-
.•-_*i. ■•L. *i- «-^
enter. It would be commercial suicide to abandon racing'.
There was notliing wrong with Bauers's Phoenix car. Who
will take the responsibility for fatal accidents?'
'I will take it! I only want to draw your attention straight
away to the fact that not only has a new type of engine to be
built, but I need at Icast a 35 hp car, comparable with no other,
with a dcep, long and wide frame. Build me an automobile
exactly aftcr my specifications and I will take a whole series.
Then Bauer will not have dicd in vain\ '
My father put all his hope on Maybach. He knew that this
'poet of technology' - the French were to call him 'King of
designers' - would be able to meet his wishes. These two men,
stimulator and executor, were bound through common friend-
ship and interests as in a symbiosis.
*I will Order the series only if you can deliver on 1 5 October!*
The series: 36 cars, value 550,000 mark!
Maybach said to his directors:
*Let US accept the order, but, no matter what I do, the cars
cannot be delivered on the 1 5 October . . .'
The appearance of this type, which was to determine for a
long time the characteristics and shape of the automobile,
finds expression even today, 60 years later, in the response
whenever a Mercedes car is in the public eye. But what the
press said based on facts was solely in relation to the origin
of the name. The collection of absurd and fantastic variations
on the theme 'Emil Jellinek and the Mercedes car' would fill
a book. Here we have a merchant who bccamc rieh in North
Africa through the sale of Daimler cars and gave them the
name of his beautiful daughter; or an exporter of tropical fruit
who lived in Nice and ordered 30 cars under the condition
that the name of his daughter was on the radiator; an Austro-
Hungarian Consul General greedy for publicity; a shrewd
business man who lured buycrs with his daughter's name . . .
Germany, Austria, France, England, Argcntine, they all
participated in this foclish contest. The biographers of Daim-
ler and the historian of the firm tried to explain the appearance
of the Mercedes as a step in the evolution of the automobile,
into which the revolutionary 'outsider* Jellinek put all his drive.
But even this description docs not live up to the facts which
so far are unpublished. Letters disclose an unquestionable
testimony both of what really happened at the time and of the
principal players.
My father had the good fortune to find the right assistant
for each of his enterprises. His well-spoken and extrovert
secretary, Spiegel, was onc of them. In the name of his master
he became an enthusiastic f ighter and at the same time satisfied
his own vanity.
The agreement of 2 April 1 900 put Cannstatt under pres-
sure, from Maybach down to the last metal worker, No firm
was estabhshed in Monaco, the *company' was Emil Jellinek
in Nice. Spiegel was sent to Stuttgart, near Cannstatt and on
2 May, only a month after the conclusion of the contract, he
sent a confidential report:
'Work is under füll pressure. Please take note of a f ew things
about the new engine, but don't talk about them, as Maybach
told me expressly not to mention anything, as nothing has yet
been arranged about the patents.
a) The pinion gear will be in such a position that the clutch
shaft is very short. The whole will be lighter by half.
b) The clutch has quite a different construction, which
completely eliminates all defects and faults.
They have tried to make the engine of magnalium, but as
the tests will take god knows how long, the construction of the
cylindcrs is calculated in cast stecl with the thinnest walls,
whilc cvcrything eise whercver possible will be madc of mag-
nalium or partinium.
1 can teil you the following: the engine will be broad and
low. Cylinder-head and cylinders are in one block, the many
tubes, bolts and risers, which were up to now on the engine-
head, are omittcd. That part of the engine bclow where the
cylinder block is inserted into the crank-case will bc under the
frame. If one imagines the engine about 100 millimetrcs lower,
one has an approximate picture of how low the crankcase will
be. The ignition will be adjustable. The weight, calculated on
a 30 hp is 1000 kg including the cast-steel cylinderblock. If
the experiment with magnalium is successful, the weight will
92
93
be considerably reduced. The radiator with water for cooling
will together be 15 kg.
* Very interesting is the sketch of the 4 to 6 hp, small car^
chain drive and all very Hght. As they have to design the new
Mercedcs-enginc - official namc - work has not started on
it yet\
This was the beginning of a revolution, as an eye-witness
described it. Mercedes engines and Mercedes cars were to be
'something different'. The variety of new inventions, Coming
at the same time, put pressure on all those working on them.
My father ordered, approved, rejected. Maybach designed,
calculated, had discussions and finally admitted his embar-
rassment.
'Maybach stated', Spiegel reported, *that he did not realise
that the new construction would be so comprehensive as to
af f ect almost the whole car. Six months would be the minimum
to make this new type*.
Äff ect almost the whole car, it could not be said more clear-
ly that Cannstatt was not prepared for such a forward, thrust-
ting spirit. The '4 to 6hp small car' was built by Daimler. It
showed certain improvements and new devices, specially the
honeycomb radiator, but no comparison could be drawn
between this 'very interesting' small car and the great novelty
of the new one intended for Jellinek.
Two letters by Spiegel speak with complete frankness about
other modeis. He wrote on 4 May:
Tollowing your telegram, I have this moming complained
about cars 20 1 8-2 1 22. It turns out that Maybach did not know
that these cars should be built according to the new design.
All parts for the 5 cars have been on order, engine, transmis-
sion, gear box etc, since February and already partly delivercd.
I said that under no circumstances could you accept cars built
on the old model as they could not be sold . . .'
And on 5 May:
1 have had a thorough discussion with Maybach about the
new 23 hp. Mr Vischer joined us - he cannot get over the loss
of the material already ordered and asked Maybach under no
.-:
circumstances to fix too early a date for the new car. I have
bargained for days with no avail . . .'
This refutes all false assertions. The new construction'
could not be created out of nothing. Neither the contribution
nor the standing of Gottlieb and Paul Daimler would bc lowcrcd
if at last it was clearly stated that my father alone and by his
own drive was the inspired creator of ihe Mercedes. He found
in Maybach an ingenious coUaborator and designer who,
however, would not have achievcd his masterpiece without
the continuous spurring of the originator.
Here is a further repoit from Spiegel:
'As you insist on the engine being switched off going down
hill, the new clutch, designed by Maybach, had to be aban-
doned and the old cone-type unit remains: instead Maybach
had to make the reverse position of the transmission according
to your wishes, and so we have now a very short shaft . . . Mr
Maybach did not at all like having to abandon his new clutch
but as you had given me strict Orders I had to insist upon the
new construction enabling descent with the engine switched
off . . . The differential will be placed as you requested. The
wheels will also have the size specified . . .'
Change followed upon change:
T asked Maybach to send you at least some drawings of the
new design, even if only very sketchy ones, so that you may
get an Impression. They always want to put down all the
details, and, as there are changes daily, they never come to an
end.'
Braun, who was in Cannstatt to look after deliveries also
informed his master:
The design of the new engine is far from being finished as
far as I can see. However, it will be pretty good änd will have
a cylinder bore of 1 14 mm, 4 exhaust valves, 4 induction valves
and adjustablc ignition. Tubing is not omitted, as Mr Spiegel
said ... the engine and the change gear box will be hung on a
crPiü mcinber, so that a sub-framc is not nccessary. They"^think
they may f inish the f irst car with the new engine in September.'
Maybach was continually pressed, and he worked hard.
Spiegel reported:
1 \mi'\
I 'I
ii
94
95
r wT.';»,»-ff«=7'j f/Nffr^stJ
I
^
These dry f igures underlinc the exceptional skill of my f ather
in selling expansive cars to distinguished sportsmen against
strong competition. No one could 'offer' cars as my father
himself did; each buyer had the flattering impression of being
treated with special privilege.
The police of Paris thought (hat lliis all went too far, and
Arthur Rothschild was disturbed about it. He wrote to my
father:
Dear Mr Jellinek,
Enclosed I send you the copy of a letter which I have sent today
to the Daimler factory. I bcg of you to use your influenae so that
the car will be finished approximately at the time promised. I would
also like you to get the firm to study the pamphlet A System of
slowing down, The new police regulations against the automobilist
have caused a hail of fines for the unfortunate drivers. Our new,
very powerful cars too fast for our policemen, even in first gear,
and it is necessary to let the engine make a couple of revolutions,
then brake, and then drive on again, so that the passengers in the
car are shaken all the time, which is indced most unpleasant. Ac-
cording to the proverb: *he who can do the most, can also do the
least', perhaps it would be possible to fix a lever to the car on which
one could pull and which, when driving through Paris or the Bois
de Boulogne, would prevent the engine from making more than
400 or 500 revolutions and would reduce the speed to 8 or 10 km/h
in first gear.
I hope you have a pleasant stay in Nice and that the weather is
fine. With my best regards . . .
Emil Jellinek could have called himself happy. But what did
happiness mean to him? He strove with all his strength for an
active life, in which rest is not leisure; perhaps he wanted to
escapc from the pressure and melancholy of introspection,
while he pursued the plcasures of life; he did not want to miss
anything and by storming from one aim to the next he created
the reputation which survives him.
As the new car had not arrived by the 15 October, my father
cursed and blamed evcrybody and cverything. It was suggested
to him that his very ability to stimulate and exploit the creative
gif ts of Maybach meant that the f inishing of such a thoroughly
new Job would be a miracle. To which my father replied that
miracles are expected from those who are capable of making
them.
97
At last on 22 November Vischer wrote:
Today the Mercedes car succesfuUy passed its first test
drive!'
Dclivcry was postponcd until January 1901. Yet this was
doublful, according to Cannstatt, because 'Mr Jellinek wants
almost anothcr wholc car in spare parts and the changes he
continuously asks for make the finishing almost impossible'.
Impossible? . . . On 31 December 1900 Vischer and Maybach
wrote to him:
*We enclose herewith the bill for the Mercedes car, sent
on 22 December; also a list of all the spare parts for the car.
For thcse parts there is no Charge according to the agreement,
as the car is for your own use . . .'
For one hour my father waited at the goods Station in Nice.
He waited for the dirty cover of truck No 169.438 to be taken
off. A^ain and again he read on a black board: Daimler Motor
Co. Cannstatt. fhc formalhies wcre endless! Had there ncver
becu a car unloadcd in Nice bcforc? At kist it was donc! There
she stood, being unveiled like a monument. Oh! this first
Mercedes car! My father would have liked to embrace her! He
touched her as though he thought she might only be a mirage.
This ideal automobile, the result of a fanatical struggle, he
had at last wrenched from Maybach's genius! She was what
he wanted: something different.
The arrival of this prototype, a two-scater racing car, causcd
a grcat stir in automobile circles, My father observed with
satlsfaction the cxpression on the faccs of the connoisseurs
when a low purring, previously unknown, showed that the
engine was running. He himself was amazed about it. U Auto-
mobil Revue du Littoral, the official rcvue of the Nice Auto-
mobile Ckib, publishcd on 4 January 1901 an article under
the title: 'Something New':
^ Tnnovations in the f ield of automobilism don't appear today
in Paris, but in Nice. The first Mercedes car of the Cannstatt
Works has arrived in Nice and the agents of Mercedes have
invited all drivers who are interested to inspect the new model.
Tt is not our business to make a comparison between French
98
cars and those produced in a foreign country ; we have praised
the first so much that we cannot be held under suspicion for
an exaggerated leaning towards the latter. But we want to say
it franldy: the Mercedes car is very, very interesting'.
Nevertheless, the writer, under the pen-name 'Karbur', did
not want to hurt the sensitivity of his compatriots. He con-
tinued: 'We have no longer the 2000 kg Daimler, with its high
centre of gravity, which is a danger to stability on bends at
high speed; the car is low, long and does not differ very much
outwardly from the Panhard and Mors. It looks a little less
elegant and is also a little too long - 2-20 m wheel base - how-
ever, apart from that, it is most though tfully designed. Strength,
perfection, easy and safe hand governing, steering and braking,
everything is there. And then there is the most interesting
engine . • .
'This remarkable car will be a dangerous rival to the 28 hp
Panhard and the 35 hp Mors in the races this year. It will be
a great attraction at all the sporting events in Nice and along
the coast during the season, which ought to please all sport
enthusiasts.'
Paul Meyan, the General Secretary of the French Auto-
mobile Club, had already seen the engine in July 1 900 on the
occasion of a visit to the Daimler Motor Co. He had described
it in La France Automobile and had warned the French
designers of *this engine which bears the name Mercedes*. To
the reproach that he had fallen for a 'fancy project', he had
replied that his report was based on fact and that French
manufacturers should look ahead 'before it is too latc and
Daimler becomes the fashion of the day\
Meyan had not exaggerated. The four-stroke engine of 5-9
litre, 35 hp, four twin-cast cylinders of 1 16mm bore and 140
mm stroke provided a maximum Performance in the smallest
Space. An accelerator pedal in conjunction with a lever, fixed
to the steering column, regulated tiie jet spray nozzle carburet-
ter, and this gave a very smooth movement to the engine.
Though the engine was 'not whoUy of magnalium', it weighed
only 23 8 kg. The honeycomb radiator was at the same height
as the engine; the flywheel was made into a fan. The four for-
99
♦ f.
ward gears and the reverse gear were operated by a Single gcar
lever, the gate-type gear shift and a patented interlock pre-
vented the simultancous engaging of two speeds. The brakes
were automatically watcr cooled. The coil sprmg clutch gave
a very sniooth cutting in and out. Apart from all that, the
wholc engine was protected from humidity and dirt. The chains
as well as the wheels ran on roUer bearings, and both axles
were fitted with shackled half-elliptic Springs. Because of the
unusual wheel base of 2-30 m the centre of gravity was very
low.
Elegant or not, the Mercedes was the prototype of the mo-
dern automobüe. Its outward shape, the steeply inclined
steering wheel, the straight bonnet, were sensational char-
acteristics which were to mfluence all other makes. A technical
periodical of international f ame came to the conclusion 'that
there is no passenger car in the world today, whose shape does
not relate in some way to the type called Mercedes'.
My f ather had secured for himself the Austro-Hungarian,
French and American markets. With regard to the name he
followed his Inspiration.
•The Christian name of my daughter', he said to the directors
in Cannstatt, 'loses its publicity value if it is coupled with any
other. It is a little stränge but attractive, easy to pronounce
and sounds well. If you want to, seil new Daimler or Daimler-
Mercedes cars, I shall only seil Mercedes cars.'
*Nice Week' was in preparation. It didn't take long before
one name was on every lip: Mercedes. On the first bend of the
Grande-Corniche a modest tablet was f ixed with the foUowing
inscription: To our comrade Wilhehn Bauer, 30 March 1900,
A.C.N.
'We have entered the Mercedes era.'
(Paul Mcyan in rcmlnisccnccs of tho raccs of 1901)
Probing into the past discloses new connections and associa-
tions. Like the development of the automobile so the personal
life of 'Mr Mercedfes' underwent a change at the beginning of
the Century. My father had married again and his private life
100
and his work bccame closely interrelated. The years of the
birth of the three sons of this marriage coincided with the
pcriod of development of the car whose fame he was now to
consolidate.
The eldest son, Alain Didier, was born on 21 September
1900 in Neuilly-sur-Scine, two months bcforc the test drive
of the Mercedes. A photograph from the archives shows him
a healthy child, and his half-sister Mercedes, her hair hanging
down, sitting on the ground with a doli in her lap. Their mother,
a beautiful woman, is also in the picture; only the father is
missing.
Could he have lost interest in his young wife and children?
This would be quite a wrong conclusion. But who can keep a
pioneer, bursting with desires, plans, ideas and impatience on
a string? The anecdote went around that when Maybach asked
him when he wanted the new model he answered: 'When, my
dear Maybach? the day before yesterday!' Panhard's predom-
inance did not let him rest. (The firm Panhard et Levassor
became a limited Company in 1897, and in 1900 had freed
itsclf completely from the Daimler licences). Panhard gained
all the victories. Panhard won the first places in all the competi-
tions. For instance, in the Nice — Marseilles race on 26 March
1 900 Panhard got seven out of eleven places, the first four,
the sixth, seventh and eight; Jellinek was tenth in a Daimler!
The next *Nice Week' would be the test for the Mercedes !
A preliminary weck in Pau was held before the Nice Week.
At the last moment it was decided to enter a Mercedes for the
specd competition. Claude Loraine-Barrow was at the wheel
of the first car undcr the name of Mercedes entered by the
Daimler Works. An unfortunate debut however for shortly
aftcr the Start the clutch commenced to slip and a connection
lockcd. In spite of bitter disappointment there was no backing
out and cvcrything was arranged for the car to run in Nice.
The nearer the appointed day the more my father's nerv-
ousncss incrcased. The man who usually fcarcd nobody and
nothing was sometimes as superstitious as an old woman -
Werner, the test driver of Mercedes, had the Christian name
of 'Wilhelm', which was a bad omen for the La Turbie race.
101
Duttenhofer and Mr Lorenz yesterday, when they came to
a Conference.
*We discusscd, on this occasion, your various complaints
about the Mercedes car. Both gentlemen are of the samc
opinion, as vve are, that the new engine which we are going to
manufacturc will bc greatly simplified in comparison with
those we have built up to date. As a mark of distinction it should
not be called a Mercedes engine, especially as this would not
be a recommendation after all that you have told us.
*We have thereforc decided to market this new type under
the name of '*DaimIcr-engine". We presume that you agree
with this for the reasons mentioned.'
Paul Meyan wrote: 'We have entered the era of Mercedes'.
*Is that correct?' replied Canstatt. 'Jellinek pestered us with
this car made to his specifications and if it is now not good
enough, he should ask himself what his instructions were
worth . . . Mercedes? After all that is not much more than a
good idea! Now we are abused because the name is a cover for
inferior merchandise! We have still our own name and know
what it is worth.'
Still clearer than this letter is another, written on 1 1
September, disclosing the malicious method of sprcading
dissatisfaction over my father's complaints. After the brilliant
Performance of the Mercedes my f ather admonished them that
they should not rest on their laureis. He was again on the attack
and rejected, as expected, the change of name. The factory
counter attacked:
'Your letter of the 7th is to hand. We conclude from it that
you are dissatisf ied with our engines.
*As the new name was decided in a Conference with Mr
Duttenhofer and Mr Lorenz, we are not in a position to alter
it again out of hand. We shall, however, present your letter to
the two gentlemen next Friday and let you know the result.
'We are of the opinion that we made the Mercedes-type
1 902 especially for you and that we are entitled to introduce
a new one, which is at present under construciton, under
a new name to the public.
108
'We thought that it was in your interests, considering the
many criticisms which you made about the Mercedes-type,
particularly the remarks in your letter of 23 August, in which
you distinctly say that the Mercedes car 1901 is gener ally
thought an inferior type.
'We are therefore of the opinion that you might even be
pleased to teil your friends to whom you have already offered
the Mercedes-type 1 902 that we are now making something
quite new, namely the 'Daimler-engine' ; we would of course
see that all new cars are manufactured with this new engine.'
Quite frankly, this could mean: 'Let's get rid of the exotic
name, even if it sounds all right; let us return to the name of
the founder. There is no place for you in our set-up. Simply
seil the cars'. It could also be fear of the tyrant, the ill-f ecling
of Maybach, offended in his dignity as an inventor, or the
proud indignation of Duttenhofer and Lorenz, and, who knows,
even the annoyance of Daimler's sons at the Spanish name.
Under my f ather's persistent pressure Maybach and his co-
workers achieved in a few months, faster and better results
than after long and laborious work. But the originator saw
defects in the great work, things that were in fact only tcething
troubles. In praisc and apprcciation my father saw a ruinous
danger. The contrast between his flexibility and the hcavy
solidity of the Cannstatt firm threatened at this moment to
destroy the valuable goodwill of the name.
Nevertheless on 23 June 1902 the name 'Merced&s' was
officially registered, which secured it as a trade-mark for
Germany, Europe and all the important states abroad. At that
time it still had accents, but they were not used in Germany.
'Mercedes' without accents was registered on 1 2 November
1909 as a trade-mark.
The new engine was the Mercedes-Simplex for 18-, 28-,
40- and 60 hp types. The Mercedes (35 hp) of 1 900/ 1 90 1 was
succeeded by the Mercedes-Simplex (40 hp) of 1902. The
weight went down to 1000 kg, the engine weighed only 4-600
kg per horse power. Seven litres of water were enough for cool-
ing. The laterally placed induction and exhaust valves were
109
that at Icast there would be truthf ul reports about thc technical
side of it. He wrote to my father:
Dcär Sir *
Thank yoii again for your kind telegram of 3rd of this month.
That my choice would bc a 90 hp you knew in advance and we
shall scc how a detachable Tonneau can be f ixed in the back.
Regarding the race, evcry day ridiculous articles appear, and if
we don't do something about it cur average of 90 km/h will soon
have shrunk to 60. You should set this right by the followmg
official statistics: .
After deduction of the ncutralised parts the racmg track was
exactly 371 English milcs, therefore 596-939 km. My time was
officially 6 hours 38 min. My average reached 89-827 km/h, so
one can say 90 km/h average.
c
The Vienna Tagblatt carried the following comments:
Germany has proved that she is technically at the top in the
automobile movement. The Gordon Bennett race can be
regarded as the Derby of automobilism. One can really say of
theGermans: Vene, vidi, vici! ,_ , .
The English and Americans practised weeks ahead on the
track, knew every milestone, each bend and each tree. Also
the French were there some days earlier and had the opportu-
nity for reconnaissance drives.
The German representatives arrived just before the race and
did not know the track at all. They reUed upon the quality of
their cars. They were also the only ones who did not bring their
vehicles to the starting point packed in cotton wool. They drove
in their racing cars from Canstatt to Paris, from Paris to Le
Havre, and then by road through Wales to the Irish sea.
And with these cars, which already had had a very f atiguing
run behind them, they beat in Ireland all that can be described
as the quintessence of international automobilism.
The ingenious Maybach is the designer of the Mercedes cars.
Fraise and honour to him! Yet justice demands a distinct
mention of a man who works rcstlessly behind the scencs of the
Cannstatt Daimler factory, a man who will not bc named and
yet is known to the whole automobile world. This always active
anonymous man is Mercedes, whose Inspiration brought world
f ame to the Cannstatt Works, who urged them to produce thc
Mercedes car; it is he whom they have to thank for its devel-
opment ... .1.1
Again: praisc and honour to Maybach the genms, but also a
salutc to thc anonymous one whose name will always be linked
156
to thc greatness of the Cannstatt Daimler factory and the f ame
of the Mercedes car.
An excellent and, on the whole truthf ul article! But Emil
Jellinek anonymous? Though he did not care too much for the
steady flow of congratulations, he expected to get what be-
longed to him by right. He laid claim to the unusual but highly
renowned name as to a title given for a fundamental contribu-
tion to modern automobilism. After that it was right to under-
line the inventive spirit of Gottlieb Daimler, the competence
of his successors, and the merit of the German engineers. Only
the suppression of facts and distortion of historical events can
conceal the name of the clear-sighted pioneer . . .
Municipal Jurisdiction for the I. district of the k.k. metropolis
and capital town Vienna.
M.B.A.I. 37039 ex 1903 Vienna 7 July 1903
Jellinek, Emil, change of f amily name.
To Mr Emil Jellinek-Merced^s, house owner, I. Schotten-
ring 14.
The k.k.n.o. Municipal Authorities hereby make known:
The k.k. Municipal Authorities grant the request of Emil
Jellinek, house owner in Vienna I. Schottenring 14, his wife . . .
and his children . . . to change his family name to Jellinek-
Mercedes.
The necessary Steps to the registration in foreign countries is
rcserved for you.
The District Attorney:
Bogner m.p.M.Rat.
Tor the first time', said Emil Jellinek-Merc6dfes, *a father
bears the name of his daughter!'
It was only fair that the new, enlarged name should be
introduced to the Daimler Motor Company and they wrote on
11 July 1903:
We takc great pleasure to see from your letter of the 6th that
the k.k. Government has granted you a deed to add the name
Mercedes to your present name, for yourself and your dcscendents.
Permit us to express our congratulations and the hope that
relations with Mr E. Jellinek-Merc6des will continue in the same
pleasant way as those with our prophet Mr E. Jellinek.
157
understood so surely how to guide my work in automobile
design into the right Channels, and to such great success. It is
probably also no longcr a picasurc to you to have to carry on
in the automobile busincss in the present State of affairs, for
fricnd Uicrenz wrolc to me not long ago that the busincss gcts
morc and more disrcspectable, greedy for publicity and un-
profitable*.
My father was thinking of getting his daughter married.
Why not a baroncss; Baroncss Schlosser? The old Baron, a
neat and wcll-brcd man, was in tl:e management of the agency
which represented the French Insurance Company in Austria.
The young Baron pcrsonified the culturcd, moderate govern-
ment official, to whom a good career was open. He was a
goodlooking man of the world and very thrifty, which was
no fault. In the family, there was the story of the two boys,
Fernand Jellinek and Carl von Schlosser who were playing
together in my fathcr*s apartment on the Schottenring in Vicn-
na. A nurscmaid carried little Mercedes in her arms throu^h
the room, and somebody called jokingly: *Look, Carl, your
bride!'
As time went on, the joke became a prophesy and f ate willed
it that the couple liked each other, though there was no pas-
sionate love between them.
My father's affection for his family never diminished, but
he would have hated to be regarded as a sentimental papa who
gave his daughter solemnly to the chosen man. Instead he
calculated her dowry and drew up a marriage contract,
Mcanwhile relations with the D.M.C. got worse.
In rcply to your last Ictter I hasten to let you knovv that I have
ncithcr nskcd for your commendation nor for your rcprimand.
Months {\^o I vvrote that I can do busincss with ihc 65 hp type.
Sincc the bcginning of the ycar you have promiscd a prototype
Chassis, and now you have the splendid idca that you can supply
the Chassis oniy against payment - probably to cloak the untruth-
'' fulness of your Statements.
I would be very stupid to think for one moment that you were
going to give me the chassis as a present but if you don*t want to
supply it just say so and simply enlarge your collection of old cars.
In the last paragraph of your letter you say that you have not
had any sign of activity from me since October of last year. I
240
would like you to know that I am not your employee and I am
not paid by you, but I am a Director of the Societe Mercedes and
all the sales export busincss of the Company has been thwarted by
you and you alone.
At this point motor racing camc sccond to real estate business,
conducted in association with Henri Ruhl, the founder of hotel
and casino companies, and to stock exchange Operations,
and other occasional transactions.
The construction of the steam yacht Mercedes II at Simpson,
Strickland & Co in Dartmouth was near completion. The ship
was of 14 tons, made entirely of steel, about 42 metres long
and 4-5 metres beam with a draught of 2-75 metres. Two
engines of 1 000 hp each gave her an average speed of 20 knots.
My father wanted her to be as perfect as possible in every
respect.
T have spoken to the lieutenant of the Imperial navy who
will be her captain for the first six months. He is also afraid
that the heim is not strongly enough mounted and that it could
be damaged if you don*t strengthen it . . .
*I want two W.Cs. installed, one in the bath, the other next
to the pantry . . .
The eight cabins at the Stern will be painted ivory white,
but all colours in Docker's Hermater Print are too dark . . .'
Everything was supervised: the boilers and the kitchen, the
compass, the electrical lighting, the bilge-keel, the beds and
settees, the searchlights.
When f itted out completely the splendid ship cost £ 1 0,000
Sterling. She was to be cntered in the Austrian yacht register
and would fly the naval Standard. Her home port was Pola.
The owner regarded himself as much a mariner as an auto-
mobilist. He alrcady thought of cruiscs in the Mediterrancan,
the Adrialic sea, the lonian sea; he wanted to go to Kiel and
Norway, and he ordcred suitable suits and caps. But on land
motor racing held him back. Prince Henry of Prussia had taken
up the f ormula of Professor von Herkomer and 1 29 participants
assembled for this competition. The seven stages of the race
took place from 9th to 17th June 1908 from Berlin to Frank-
furt am Main, via Stettin, Kiel, Hannover, Cologne and Trier.
241
• I
lishcd that thc motor-aeroplanc was capablc of making a round
flight of one kilometer/
On that day Henry Farman in his biplane had flown this
distance in l min 28 scc. He had'three members of the Aero
Club following hini in an automobile; the time was officially
checkcd by the engineer Kapferer, the builder of the dirigible
airship Ville de Paris.
Was Henry Farman destined to fly? He flew for the first
time on 5 July 1905 during the last Gordon Bennett race -
from his car into a tree in the Auvergne and was stuck in the
branches.
My father was very cautious towards aeronautics. He had
followed the experiments of Kress and Santos-Dumont with
interest, but he rejected the principle of the light aeroplane. In
his opinion a heavy, strong apparatus could master an dement
which would play with one that was light and therefore weak
and vulnerable. His vague conception saw the devclopment of
the aeroplane as a means of transport. He did not like the idea
of climbing into a 'bird cage'.
But flying proved attractive; apart from Henry and his
brother Maurice, other racing drivers also, like Mathis, Rou-
gier, Rolls and Caters took it up. A faithful Mercedes foUower
wrote a dedication on a photograph of himself in Cairo flying
a Voisin biplane:
To my friend Jellinek in memory of the first flight of an
aeroplane in Africa, on 15 December 1909. - When will the
father of the Mercedes become the creator of a new flying
machine?'
Only special circumstanccs, like the meeting with May-
bach, which changed the automobile, could have won my
father over to aeronautics, and these conditions did not cxist.
Wilhelm Maybach was not available. 'According to an agree-
ment with the D.M.C. he may not, nor did he wish to, undcr-
take anything in the automobile line for some years'; and
through his connection with Count Zeppelin he was now work-
ing on the airship. Miracles do not happen every day; and so
a new aeroplane model, created by Mr Mercedes remained a
pious wish,
250
'It gives the Minister of the Exterior special pleasure to
inform Mr Jellinek-Merc6des that his Imperial Apostolic
Majesty has designed to nominate him from 30 November
1 908 an 'Honorary Consul-General ad personam'
Amongst many letters of congratulation one Stands out:
Dear Sir,
How kind of you to remcmberme andto inform me of thedistinc-
tion which was bestowed on you on the occasion of our Emperor's
jubilee of accession. This good news givcs great pleasure to me,
and what a charming surprise!
Permit me, dear Consul-General, to congratulate you on this
occasion and to call out in good cid English fashion: Three cheers
for our Consul General, hip, hip, hurrahü!
Alas, I have no Champagne to drink your health; I shall Sub-
stitute with milk - on doctor*s orders!
Mercedes will have told you that she invited me to her wedding.
I am looking forward to the pleasure of seeing you and your dear
family again soon.
I shall try then to show still more respcct to your Excellency,
the Consul-General, though it won't be very easy!
With kindest regards to you, Mrs Mercedes and the happy
bride,
I am yours
Pauline Schmidl v. Moraville.
*The widow of Consul Schmidl . . . Tangier . . . A fatherly
Consul and a young secretary whom he couldn't quite trust . . .
How would things have turned out if the protegee of the diplo-
mat had been a good pupil? Probably some 'charming surprises'
would not have happened: the Daimler Works would never
have met their tormcntor, to whom they owed so much; an
Emperor would not have had the opportunity to give to thc
laziest pupil of Sondershausen the post of Consul-General and
the opportunity of wearing a gala-uniform (a cocked hat with
two white ostrich feathers, epaulets with gold fringes, buttons
with thc doublc-eagle); and a prince would not have confided
in him as the following letter shows:
Dear Mr Jellinek,
Please forgive me for not having answered your kind letter
earlier. I was then still fully occupied with the disagreeable matter
you know about and was on the pttint of dcparture; therefore I
couldn't write to you.
251
!l^\ '
' }
♦ t
her unreasonablc decision. She left her husband, the Baron,
her children, the security and order of her home, for a second
husband, a Baron also, but an artist, for adventure and
insecurity.
Baron Rudolf Weigl was a sculptor, not without talent, but
vcry conccited and unstable. A restless life of travel, alcohol
and nightly revelling shattered his weak Constitution and the
bond which Mercedes soon reaüsed was a mistake. The mar-
riage did not last long, the consumptive husband died. It
doesn't matter if my life was short, it was füll!' he said.
Shortly afterwards, in 1929 Mercedes died, barely forty
years old, after a long period of ill health. She passed away on
23 February in Vienna in a small flat, where she had lived the
independent life that had ruined her. Her wish was to be
cremated and this was done. One morning in that murderous
wmter the family assembled on the Zentralfriedhof, that
immense cemetery where the wind swept over the piain.
Silently, with bowed head, the group moved forward, not
glancing at the tombs of Beethoven, Schubert, Brahms or
Mozart. The icy wind took their breath away as they walked
bent with grief to the open grave. As through a veil they saw
at the bottom of the grave a coff in - it was Adolfs coff in - and
a great brown mummif ied wreath. The urn, placed on a ledge,
and the coffin looked pitifully and depressingly like an old
vase and a piece of old f urniture, stored away in a cellar.
In the same year, 1929, death took the two great 'old men',
who were for so long living symbols of an epic, which had
fulfilled itsclf in their lifetimc. On 4 April Karl Benz Icft this
World, afew months after his 84th birlhday. On 26 June 1926
he had seen the beginning of the Daimler-Benz Company, and
the laurel leaves winding round the three-pointed star of his
tradc-mark, his name sidc by side with the name of his rival
of many years, Mercedes.
Wilhelm Maybach blessed with fortune and honour passed
away on 29 December, shortly before he had reached his 84th
year. In 1 924 the airship ZR III, the Los Angeles, had crossed
the Atlantic as war indemnity under the command of Dr Hugo
Eckener; 7,200 km at an average of 100 km/h thanks to the
312
km n 448 hours; there was not onc failure in the five Mavbach
and Karl Maybach built his first twelve cyhnder engine Z
Zeppelin model, the German 'Rolls-Royce', as it weS
A great chapter of history was finished but life went on
Httr'nf -rr '' ^'; ^1 P^°^^«^de des Anglais regained a
htt e of its former splendour. The furniture was arranged, the
ioZZT "^^-^""g ^^^h P^Per- The tapestries. whL had
fomiery graced the walls were sold in America and the
proceeds used to set up a family trust
The beautiful building now took tenants. The first was a
itl'Z '°? ? "" '^^ ^^' °"g^"^'- She was the sister of the
Argentme President Alvear and of Princess Wrede; a hypo-
chondriac and a harmless megalomaniac. She travelied bv
trarn m a special carriage where she siept on a stretchcr. She
paid a vcry high rcnt and forbad the owncr to enter. Her two
Molosser dogs, big as calves, prowled round the house at ni^ht
Af er one wmter season she packed her things and her spedal
railway camage Ied her to another paradise
With the Coming of the young widow of the American
designer Dodge and her children, the atmosphere of the auto-
mobile returned. In spite of her wealth she lived simply and
eacefull" °^ ^^°^^ ^"'^ ^^^ ^"'"^ nothing, passed
pien followed an English Club, a veiy high-class club,
under the managcment of an easy-going 'Captain'. who
demonstrated that whisky was not only for his memb^rs. A
good drinker is a bad payer, but he had also his good qualities-
one could talk to him. Ile was in arrears with the renJ; hc wa^
r^kcd to Icavc If hc could not pay. Well, hc went, in the middle
crf the night, leaving bchind him a cellar füll of rubbish: table
wäre, bridge tables ...
The now empty house wetted the appetite of Üie slanderers
once again The paper had change4 its name, but the abuse
reamined the same:
'The Vüla Mercedes in the Promenade des Anglais, No. 54,
313
■AW
JELLINEK ("MERCEDES")
W. ROBERT NITSKE: The complete Mercedes story.
NY,Macmillan, 1955-
p. 31/32: The wealthy Austor-Hungarian consul EMIL JELLINEK
of Vienna invested heaving in the German Corporation (DAIMLER-
BENZ) because he was interested in selling Daimler automobiles
to Francet He suggested the name of his daughter MERCEDES
thinking that the name would be more acceptable to Frenchmen
than "X Daimler". * Jellinek had been attracted becauce he was
mmpressed bythe car's Performance.
The first MERCEDES was shown at the automobile show of the I90I
"WEEK OF NICE", an annualevent during which the latest modeis
of European cars were shown in Nice. It was the locale for the
international autocar race Nice-Salon and back (243 miles).
no
on Je]Ajjaeie<f5und thus far.
( )
(
ktMHMMMMliiriH
1*1
• «*■ A
1 r'i'
.;,.c
^ ^ilit!
'-■%
,1'';
-'•.!■: ./ . X,:
Ja
\
i!i-;^^§^iJ'"ii
1 ■!
■iä
3»
^
The Complete Mercedes Storj ji,c Aatomobile Conquers the World (1894-1914)
33
Hungarian consul Emil Jellinek, from Vienna. Interested in
the sale of Daimler automobiles in France, he invested heavily
in the German Corporation and was influential in having the
new modeis named Mercedes, after bis daughter. He was of
the opinion that this name would be more acceptable \.o the
French people than Daimler. Wben later the cars were offercd
for sale in Austria by the Oesterreichische Daimler Motoren
Gesellschaft, Jelhnek suggested that the name of Mercedes'
sister, Maja, be used there.
The first Mercedes racer, built under the guidance of Wil-
heim Maybach, had only a slight resemblance to the previous.
Daimler model. The radiator was Square instead of sloping,
and the low chassis had a longer wheelbase. The steering whcel
was set at a better angle, and the f our-cylinder engine was im- ^
proved to develop 35 horsepower. The total weight of the new
car was 460 pounds, and the top speed was 55 miles per hour^
Daimler's vehicles had improved considerably through the
years. The first Mercedes automobile had the four-cylindc:
engine in the front, had a honeycomb-type radiator, a multiple '
gear box, a spring-actuated clutch, a foot throttle, and a mag-
netic electric ignition System. And its roadability was sensa-
tional. The price was 15,275 marks (about $3,650). t
As usual, the touring car was practically the same as thc^
racing model, except that it had a second seat and a foldin:
top instead of the racer's smooth, sloping, rear deck. |.
First shown in 1901, at the "Week of Nice," the eleganl'
white Mercedes automobiles were an instantaneous success
Adding laureis, Wilhelm Werner won the Salon race in his
new 1901 model, at an average speed of 36 miles per hour. The
first Mercedes was a sturdy, dependable, and speedy automo
bile. i
Mercedes modeis showed constant improvements from then
on. The inevitable evolution to superior machines, however.^
was gradual. The power plant underwent modification and^
showed steady advancements. While the four-cylinder engine
0f 1901 developed 35 horsepower, the 1903 enlarged engine
^eloped 60 horsepower. The 1906 Mercedes had a six-
2 linder engine of 100 horsepower. Two years later, however,
C Company engineers returned to the reliable four-cylinder
jpöwer unit. The large engine of the 1908 automobile racer
boasted of a tremendous 140-horsepower Output.
^The hood of the car became progressively larger. This was
taccessary in order to accommodate the ever increasing engine.
TTiere was little, if indeed any, .wasted space under the hood
of the automobile in those days.
4In addition to winning the Riviera race in 1901, a Mercedes
Ihat year set a new speed record for the one-mile distance.
Lonraine Barrow drove his 35-horsepower Mercedes the mile
Jt 49.4 miles per hour, from a Standing start. A year later,
wBen the horsepower Output had been increased to 40, Degrais
bcttered this record on the same fashionable Promenade des
Anglais in Nice to 51.6.
Also in 1902 the wealthy William K. Vanderbilt in his
(5[cedes speedster at Achtres, France, beat the 66-miles-per-
hour record of famed Camille Jenatzy for the flying kilomcter.
In 1903 Jenatzy won the hotly contested Gordon Bennett race,
ID Ireland, with his new 60-horsepower Mercedes, averaging
55,3 miles per hour over the 367.5 miles. The racers originally
büilt for this important event had been destroyed by fire. In
Itcord time the factory modified several touring cars offered to
m by the eager owners. The Jenatzy modified touring car
owned by Clarence G. Dinsmore. The four-cylinder en-
gine had a bore of 140 millimeters and a stroke of 150.
JVilliam K. Vanderbilt, in establishing seven new American
rds in the celebrated ''Speed Carnival" in 1904 on the
t^'enty miles of solid beach at Daytona, Florida, used his
?P-Jiorsepower Mercedes racer. Mercedes automobiles were
orious in no fewer than twenty-three events at that meet.
e next year, 1905, Mercedes racers had another great year
aytona Beach. Of six victories, three were new world
M^
\
o
1^
3 ti3
••
M 1-3
• O
O
S
txj
O
Vi
na
o
«
tl
C .!J
1
«'V ^
{
•••r:1^
80 The Complete Mercedes Ston-
1901, driving a four-cylinder, 35-horsepower squatty Mercedes
racer.
Wealthy Emil Jellinek should be included in the roster of
early Daimler enthusiasts. This banker was so impressed by
the reliable Daimler automobiles that he invested heavily and
became a membcr of the board of directors of the Company in
1900. He wen the first Semmering hill climb in 1899 with his
16-horsepower Daimler. This event was the first of a long
series of important yearly race meets, eleven of which werc
subsequently won by Mercedes cars. Jellinek's pretty daughtcr
Mercedes gave her name to the entire line of Daimler-built
vehicles, beginning in 1901.
Now came, with the nevv Century, the era of the Gargantuan
racing machines. They thundered down the often dusty, and
almost always torturous, roads and carried their badly needed
supply of spare tires tied securely to their rear decks, Continen-
tal style. Driving was tough and hard. Keeping the 2,000-
pound behemoths on the road at roaring speeds of a hundrcd
miles per hour or holding them in at the turns required brüte
strength as well as the utmost skill. When not busy with
temperamental machinery, the riding mechanic worked al-
most constantly at pumping fuel to the guzzling enginc.
Drivers of that time looked as fomiidable as they actually
werc.
Camille Jenatzy was one of the best and fastest Mercedes
drivers when the 60-horsepower monsters were in style. Hc
also drove in the United States frequently, and won the fourth
Gordon Bennett Cup in Ireland for Mercedes in 1903.
Christian Lautenschlager, with cap reversed and flowing
mustache trailing behind, was a populär and successful Merce-
des driver in Europe and abroad. He fitted well into the color-
ful age of powerful machines and brawn and stamina. He won
the 478-mile French Grand Prix in his 140-horsepower Merce-
des in 1908 and repeated the feat in 1914.
Ralph De Palma should, of course, be included in the
I
Mercedes-Benz Drivers (1894-1954) g
iter of Mercedes drivers. Although he drove many other
pakes, his greatest international fame came undoubtedly from
■rinning the Elgin road race and the Vanderbilt Cup in 1912
ith his 140-horsepower, 1908 Grand Prix model Mercedes.
iTiat was the memorable year when he lost the 500-mile race
|t Indianapolis, pushing his car the last two heartbreaking
infles to the finish line after having led the second-place car
k ten miles, but won the hearts and the admiration of all
mtomobile fans. But the great De Palma managed to win the
-J2J5 Indianapolis speed classic with his Mercedes at an aver-
ige of 89.84 miles per hour.
|.In 1914 De Palma won the Vanderbilt Cup race at Santa
|fonica, California, against the famous Bamey Oldfield. By a
1^ he indicated a pit stop for tires which Oldfield observed.
Oldfield then stopped, thinking that he had plenty of time to
dp so. However, De Palma kept on, and won. And the 300-
o|e Elgin road race netted him the large Sterling trophy and
ifine wrist watch again. De Palma contributed greatly, as did
*• other winners, to the popularity of wrist watches.
I mf^}^^^^ Hemery, the original Blitzen Benz driver, is one of
^ng's immortals. He established many sizzling world speed
g»rds with the 200-horsepower Benz racer, as the ace driver
J>r Benz. In 1908 he won the tough 438-mile road race from
a. Petersburg to Moscow. He might have captured the first
Wace in the significant French Grand PrLx as well that year;
I ,Jut a flying stone shattered his goggles, and he stopped to have
|j^ splinters removed from an eye before continuing with the
l?ce and placing second. Race driving in the early part of the
'^tury was arduous indeed.
Phe populär Eddie Hearne won many honors in his clean-
Jking low-slung 1907 Benz on circuits in the United States.
"1910 he won the Fox River Cup at the Elgin road races.
Jt same year he also won the 100-mile race and a purse of a
pusand doUars at Indianapolis in his 1 50-horsepower Benz,
^ an average of 89 miles per hour.
\
■\
122
The Complete Mercedes Ston
Germany to carry the Daimler name on its front radiator, wa$
a great improvement over the earliest modeis. Built undc'r tlic
direction of the founder's oldest son, Paul, it featurcd manv
revolutionary advances. It had a low-tension break-and-makc
type ignition utilizing the Bosch unit. A foot-pedal accelcrator
was provided for easier driving. The lever to manipulatc the
four gears was attached to the steering column instead of bc-
ing on the floor, on the driver's side. The honeycomb-t\pc
radiator helped cool the engine, which was placed at the front
The 1,650-pound vehicle sped more than 30 miles per hour on
pneumatic tires.
Volume by 1899 reached 1,584,011 marks, and 333 workcr,
were steadily employed in the Daimler factory.
Although a four-cylinder engine had been built in 1890 it
was not used in a motor vehicle until the Mercedes madc'its
first appearance on the Cote d'Azur in the spring of 1901.
The building of this epoch-making automobile had begun a
year before ander the guidance of the capable Wilhelm May
bach. It is impossible to ascertain the influence of Göttlich
Daimler, who died on March 6, 1900. The negotiations with
Consul Jelhnek ended on April 2, when the Cannstatt factonr
agreed to construct a totally new automobile. Sixteen davj
later, after seeing the designs, the financier ordcred formallv
the enhre first production of thirty-six cars at a cost of 550 OOÖ
marks (about $130,000). The first completed car made its
successful test mn on November 22, 1900. Several automobiles
had been delivered to Jellinek the following spring when tlic
first Mercedes was shown on the sunny Riviera playground at
At the Weelc of Nice, froni March 25 to 29, 1901, the ncw
35-horsepower Mercedes cars were victorious in every event
in which they were entered. They created the greatest excitc-
ment so far known in the short history of automobile construc-
tion. A Square brass outhne framed the honeycomb-type radia-
tor, and a long low hood housed the four-cyhnder T-head cn-
umler and Benz Production Models (1885-1939) 123
e, whose crankcase was made of aluminum alloy. The inlet
d exhaust valves were mechanically operated. Tlie newly
eloped Bosch electric ignition System was provided. Twin
rburetors were used. There were two sets of brakes to stop
is sensational new car, which was capable of 55 miles per
ur. The lower chassis, with a slightly longer wheelbase than
e previous Daimler model, had semielliptic spring suspen-
|on. A rakishly twisted wide sheet of metal acted as a mud-
ard over the wheels. The shiny steering column slanted
acefully. The gear level was on the right side. Besides the
rge, highly polished, more than adequate acetylene head-
mps, two bulb horns were provided. One was attached to
e steering column, while a larger one snaked ornamentally
ong the side of the car and was fastened to the hood.
The first Mercedes was a beautiful automobile, years ahead
its time and of its competitors, and it had a great effect on
e steadiness of the automobile market. A new age for
aimler automobiles began with the young Century.
The brilliantly new styling and outstanding mechanical
atures of the glamorous new Mercedes were so advanced
at Paul Meyan, editor of La France Automobile, warned
|rench automobile manufacturers '*to rise to the occasion and
et let the Mercedes set the style for all cars in France, or the
orld.'' However, the excitingly impressive Mercedes did just
at.
öThe glamorous Mercedes racing cars dominated the early
pars of the new Century. The 1903 touring modeis, of which
any more than the especially built racing modeis were sold,
ere available in several body styles. They came in four differ-
t chassis. They were offered with four-cylinder engines of
|S, 40, 60, and 70 horsepower. The next year, timing gears
ere enclosed and oiled automatically. Ball bearings were used
r crankshaft and connecting rods.
Built on the long chassis with a mammoth four-cylinder,
horsepower engine, the impressive chain-driven white tour-
n.imi pp iiiiiin ipwwip I j n in ujHPKPwwprpi 1 1 ■ ip j Mijm'^mmmi^memmmßmm^
"I
(
MICHARL FROSTICK: THE MIGHTY MERCEDES. LONDON 1971.
Page J88
Daimler-belt-driven car, Vis-ä-Vis 1894
2 cylinder • bore/stroke: 75/118 mm • 1.04 lit
3.7 HP at 670 rpm. 'l8 km/h
Benz Velo. 1894
1 cylinder • bore/stroke: 110/110 mm
1.5 HP at 700 rpm. 21 km/h
1.05 lit.
Daimler belt-driven car Victoria. 1897
2 cyli/ider • bore/stroke: 100/140 mm • 2.20 lit.
7.91 HP at 720 rpm, 40 km/h
Benz Landaulette Coupe. 1899
2 cylinder • bore/stroke 115/110 mm • 2.28 lit
9 HP at 1000 rpm, 30 km/h
Benz racing car. 1900
2 cylinder • bore/stroke: 120/120 mm
. 10 HP at 1000 rpm, 50 km/h
2.71 lit.
Paul Daimler Phaeton. 1901
2 cylinder • bore/stroke: 88/116 mm • 1.14 lit.
6.7 HP at 800 rpm. 40 km/h
First Mercedes car. 1901
4 cylinder • bore/stroke: 116/140 mm • 5.93 lit.
35 HP at 1000 rpm. 72 km/h
Mercedes Simplex. 1902
4 cylinder • bore/stroke: 90/120 mm • 3.05 lit.
22.6 HP at 1200 rpm, 70 km/h
I'
f
»»1
e
I
4 <
JELLINEK-MERCEDES
GUY JELLINEK-MERCEDES:
My father Mr. Mercedes.
Information from pages NOT copied:
£a£e
5^
30
30-3^
59
77-78
159
172
176
239
251
252-53
275
289
305
306
306-07
recounts SIEGFRIED MARCUS' engineering efforts and his
building of cars in 186^^ and 1875.
the first car built by Marcus (1975) which was really a usable
car (10 years before the Daimler motor cycle and the Benz auto-
mobile wäre constructed in I885) was the possession of the
Technical Museum in Vienna. It was driven on I6 April I950
on its own power .celebrating 75 years since the firstt test run.
Andree Jellinek-Mercedes rode in that car (foto in foto section) .
first a automobile ever mentioned was a car on January 2, 1447.
(brief history of the automobile)
first BENZ car ready in November I885 - same time as the motor-
cycle.
Baron HENRI ROTHSCHILD, (DR. PASCAL) an automobile fan and racer.
the nephew of Baron Arthur Rothschild (the ""ritish branch which
moved to France). —
RENE JELLINEK born 9 Nov I9OX».--' ^^^
ADOLF JELLINEK died ( ]^0if*rrx8XHS& the second son was interested
only in mathematics, music and philosophy.
r-IERCEDES was 15 years old (and difficult to handle -stränge
character.
JELLINEK becoraes Consul- of Nexico in Nice^(190'l?) — • ^•'^^-e^^^w.
receives right to wear decorations (15 Oct 1904).
r^lERCEDES and FERNAND, visiting tbe nursery in the home at Nice:
she was slim, had an unstabie character, but was musical and
had a lovely soprano voice.
The surviving brother had a huge library, played the piano and
the cello and the hörn. He was the scholar.
JEILINEK nomited to tbe HONCRARY CONSUL-GEKERAI (AD PERSONAI.')
OF AUSTRIA 30 Nov I9O8.
MERCEDES KARRIED on 20 Feb.l908(?) (at age 20).
RENE JEILINEK died of appendicitis on 21 Jan. 1912.
JELLINEK leaves Nice for Kissingen 20 June 1914.
JSLLNIEK "REPRESENTATIVE OF HIS APOSTOLIC MAJESTY FRANCIS JOSEPH
I and CCNSUI OF HIEXICO (in Nice) DIED IN GENEVA on 21 Jan.l9l8,
six years to the day after Rene, and 64 years old.
"pioneer of automobilism, busniessmanand grand seigneur, friend
of princes and kings, amiable and passionate, fearless and
considerate, admired by smme, envied by others..."
the obituary from the newspaper(Gen¥va) .
"he was brought to the churc hof Notre-Dame for a solemn
funeral servcie. (He will be buried forthe time being in Geneval
309
311
312
3J
31^
316
316
317
317
Lt.Raoul ^^erdinand Jellinek-Fiercedes (W II)
MERCEDES in bad shape: had a second child(a boy),Her husband
was now Ex Baron KARI, SCHIOSSER. Mercedes begf^ing for food (19I8).
court of the Dept, de la Seine rules that (in 1922) that
JELIINEPC would have becoae a Czech Citizen had he lived,
and that his wife ANAIS nee ENGLER and the two children under
age, as well as ANDRE DIDIER JELLINEJr (of age) and thus were
reed from confiscation of property. ANAIS got a Cezch passport.
in Prague.
MERCEDES deteriorating, she left her husband, married again
a Earon RUDOIF WEIGL, a sculptur, conceited and unstable (as she
was). She died in 1929» on 23 February , in Vienna,barely 40 year
cid. Was creamted, with ashes buried at the Centralf iiedhof.
in the grave of ADOIF JEILINEK.
KARI BENZ and WUHEIM MAYBACH also died in 1929 (4 April and
29 Dec).
Villa ^'^''ercedes , at X Promenade des Anglais 5^»Nice,
ANAIS lived 1906-14 in Nice, 191^-17 in Geneva.
House left standing eppty. Both Guy and DiQier were soldiers
in WW II .
Villa was consifacted and ruined by the German occupation troops
194l...later burned to the ground.
ANAIS JEILINEK-MERCEDES died at Neuilly 2^^ January 19^1.
Villa ^^^ercedes in Baden/Wien ransacked by the Russians but later
remodeled, but then destroyed.
EMILE' s body removed from cemetery St. George, Geneva only ilO
years later, now in Nice with his wife and son, in a vault.
318
The famous 60 hp Mercedes Limousine camp to Sa:
only on 27June 1952.
^ e^yk^jL AtJUS ^/^y,U<jrlk»*, \^ir-('\SV ^,3 ^^»«^
':SS(-^ ( usi^
Jel(l)a£iö von Buüm
100
Jellinelc
•■* 'am
JcUinek
101
%
hoben und in den Anklagezustand ver-
setzten. Darauf übertrug ihm am 29. 6.
der Sabor diktator. Gewalt. Eine von
Erzh. Johann im Juli angeregte Aussprache
zwischen J. und Batthyäny in Wien blieb
erfolglos, doch nicht ohne schon die
Spaltung der Sympathien in Bevölkerung
und Garnison der Residenzstadt sichtbar
werden zu lassen. Die Siege der bewaff-
neten Macht in Oberitalien und Prag
drängten den am 12. 8. nach Wien zurück-
gekehrten K. in eine neue Richtung. Jetzt
erschienen die Fortschritte der ung. Un-
abhängigkeitsbewegung gefährlicher als die
noch immer behauptete Stellung des Banus,
der nun sogar in einem kgl. Handbület
vom 31. 8. dem Palatin Erzh. Stephan als
berufener Sprecher Kroatiens bezeichnet
und in seiner Würde am 4. 9. neu be-
stätigt wurde. Am 12. 9. überschritten
kroat. Truppenteile von 40.000 Mann die
Drau, Ende September gelang ihre Ver-
einigung bei StuhlweiOenburg. Der Palatin
trat, da er keine Verständigungsmöglich-
keit mehr sah, zurück. Doch am 30. 9.
verzichtete J. nach einer Schlappe bei
Päkozd auf seine Offensive gegen die ung.
Hauptstadt, wandte seine Marschrichtimg
scharf westlich und erreichte am 6. 10. die
österr. Grenze. Gleichzeitig verhängte das
kgl. Manifest vom 3. 10. den Belagerungs-
zustand über Ungarn und verlieh dem von
der anderen Seite als „Landesverräter**
beschuldigten J. als kgl. Kommissär die
Vollmachten eines alter ego des Monar-
chen, zugleich mit dem Oberbefehl über
alle königstreuen Truppen der Länder der
Krone. Die Abzweigung eines Baons. der
Hauptstadt zu seiner Unterstützung ver-
anlaß te am 6. 10. den Ausbruch blutiger
Unruhen, denen auch sein Gönner, der
Kriegsmin. Gf. Baillet de Latour (s.d.)
zum Opfer fiel. J., der an den Kämpfen
zur Niederwerfung der Wr. Revolutionäre
vom 26.-31. 10. wesentlichen Anteü hatte,
hemmte durch die Gefechte bei Schwechat
und Schwadorf das Vordringen der Ungarn,
gegen die er auch 1849, inzwischen zum
FZM befördert, an der Spitze des 1.
Armeekorps kämpfte, bis er zu den Ver-
handlungen über die künftige staats-
rechtliche Stellung Kroatiens nach Wien
berufen wurde, wo sein Vorschlag, die
südslaw. Länder in einem Königreich
lllyrien zu vereinen, jedoch keine Billi-
gung fand. Die Beruhigung der nach
der Neuregelung auftretenden Unzu-
friedenheit der Kroaten ist vor allem
das Verdienst J.s, der 1849 mit dem
Kommandeurkreuz des Milit-1
Theresien-Ordens ausgezeichnet wuidai
1854 ein Kori>skmdo. in der an der Q^
grenze des Reiches stationierten Obi^
vationsarmee erhielt. J., der zum Nation
beiden Kroatiens wurde, war Gouvcrm»
von Fiume und Dalmatien, seit 1848 Q^
Rat, ab 1851 Inhaber des IR. 46 undlj
Banater Rgt 10 imd 11 sowie ab;l|j|
„auf immerwährende Zeiten'* Inhaber ^
IR. 79. 1854 Gf. Er verfaßte Gedicht**
dt Sprache, deren Stil von Schiller
Lenau beeinflußt war.
uern^
W.: Kroatieas Jubel (Dramolcn). 1814;
1851. ;^|^
Schwelgerd, österr. Helden und Heerfüh ^^
1854, S. 1365 ff,: Österr. Rundschau, 8,
R. Horrat, Ban /., 1909: F. SUic, Kakoje /.,
banom (Wie J. Banus wurde), 1923: F. Hc
Banus J. und FM Fürst Windischgräiz, in:
forschungen, Bd. 15, 1956, S. 37 2 ff.: ders., XW^_
gramm des Banus J. zum Umbau Österreiekt^^^
1848, Ber. über den 4. österr. Historikertag, /m^
/. y. Neusiädter, Le ban J. et les dv^nememwm
Croatie depuis Fan 184S, 2 Bde., 1940^2; mm
österr. Biogr., 11, 1957: Alien 5: Hirten/ei
Kiszling, Die Revolution im Kaisertum
1848149, 1948: ders.. Die Kroaten, 1956:
Kosch: Wurzbach: ADB: Masaryk i; Nor.
Otto 13: Reyai 10: Enc. Jug. 4.
Jelllnek Adolf (Aaron), Rabbiner
Theologe. * Drslawitz b. Ung. Brai
(Drslavice/Uhersky Brod, Mähren), 26^1
1820; t Wien, 28. 12. Iö93. Stammte«
einer tschech. Familie, die - ursprüogüdl
einer religiösen Sekte zugehörig - wm
Trotz gegen K. Joseph \l.^ der nur (hl
Augsburger und HelveL Bekenntnis toi^
rierte, mit allen Bewohnern ihres Doiii
zum Judentum übergetreten war. Vater dfcl
Germanisten Max Hermann J. (s.d.), dB
Juristen Georg J. (s. d<) und des Kaufmaiai
Emil J.-Mercedes (s.d.), SchwiegervÄl
der Folgenden, Bruder des Schriftstcflai
und Journalisten Hermann J. (s.d.). Stai
in Prag und Leipzig jüd. TheoL, 1845rJI
Rabbiner in Leipzig, 1356-93 Rabbi«
in Wien, seit 1864 als Nachfolger Maa»
heimers Rabbiner am Seitenstettente^
pel. 1862 begründete er das jüd. LehrhÄ
„Beth-Hamidrasch", in dem er Vorlesufll^
über alle Zweige der \\'iss. des JudentoBi
hielt. J., der zur alten jüd. Form des Mi^
rasch zurückkehrte, w ar einer der bekanai^
sten und glänzendsten Prediger seiner 2/bL
In seinen Predigten vereinigte er tiefes Wi>
sen mit glänzender Diktion. Er war einhi^
vorragender Apologet des Judentums»-Ji
seinen reügiösen Anschauungen neigte'
der liberalen Richtung zu. Der Beweg*!
der jüd.-nationalen Zioosfreunde stand*
und
(s. cj
Wjcc
nat5cl
gen.
auca
zig. 1|
in
k.k.
.-ehrend gegcnQbcr. Seine ui». Tatijiett
-xU eckte sich vor allem auf das G€2heX
^-r Kabbala und Aggada.
» A Franck, La Cabbale (Üben, äa Dl), IT+I;
^ T rdT Geschichte der KabbaU. i^52z Thomm
^"*A^:ino in der jüd. Literamr. H53: PhiL and
i «Hall. 1854; Beth-Hamidrasch. SmJo. von kiem«n
-er. isaad. Schriften. 6 Bde., Bd 1-4. 1853-37,
'^7\'t, 1873-77; Kunteressim (BhbognphexxX
.->-'«• Der jüd. Stamm in nicic-föd. Spe5cl>>
,.vrfrr'. 3 TIe., 1884/85; etc. Precqrvnlgn. VCt-
.-•<.■!?: an Jöd. wiss. Z,, z. B. ,»Ke:sm ChetTrd**,
W'.Ztg. vom 29. 12. 1893: Die F'tsse '»am
■' 2 1^9: M. Rosenmann, A. /., atim Lebe» jstd
t^S^'r^en, 1931: 1. M. Jost, A. J. vtd <&e Kdbäala^
. « » M. Cnmwald, Jews of Vierma, U36, S. 360^63;
« Zks^: Jüä. Lex.; Enc. Jud.: Jew. Emc; WztrS"
^n: aDB 50: Enc Britannica,
Jclliuek CamiUa, geb. Wertheini, Schnft-
.-llenn. • Wien, 24. 9. 1860; t H«delberg.
< 10. 1940. Tochter des Dermatologen G.
Acnheim, seit 1883 Gattin des Folgenden,
swh\^-iegertochter des VorigesL Besuchte
:r5-"7 die beiden obersten Klassen der
\<rjährigen höheren Büdunoscfaule des
Ar. Frauen Erwerb-Ver. (de erste an-
erkannte Mädchenmittelschuir in W'ien)
-:! ausgezeichnetem Erfolg und bJrtcj
'i^h ihrer Heirat an der Unir. Heidelberg
rr. ilofoph. und jurid. VorlesLingsn. Trat
•: den Bund dt Frauenver. ein, 1900-33
\orsiizende und Leiterin der Recits-
vhuizkomm. für Frauen in Heädelb-rg,
:a>7 Vorsitzende der Recht^omm. des
3-nvles dt. Frauenver., seit 1915 MxgL
üTs Gesamtvorstandes des Bundes dt.
Frauenver., 1926-30 Vorsitzerde des hid-
Hundes für Frauenbestrebunxen. J^ mit
xht Jurist. Siim begabt, w:dn»te ihre
Beredsamkeit, ihren Scharfsim und ihre
>fhar:liche Arbeit der Frauerorage, sand
.rgezihlten rat- imd hilflosen FrsLaen klug
-nd gewissenhaft zur Seite und leiate soch
indere zu gleicher sozialer Arbeit an.
W30 Dr.jur. b.c. der Univ. Heädelbfrg.
•^ : FrÄJCTifordenmgen mr Strafrecliarefcinn. DOS;
r>« «rbliche B^ienmig im Gas»- o^d Schmk-
•tsctaj'tsgc werbe, 1909; Die Erobarxa« des Dor-
^ X. in: Neues Frauenleben, 19'A, S.281; Di«
^^u L-n neuen Deutschland, 1920; Die Frmeo-
•«r*cr-r:g in Deutschland, 1921; Gl JeLmek. Sein
Üben, in: N. österr. Biogr., Bd. 7, 1931. S. IMtJl;
«c. Hng. von Schriften über Frauenfa^m (1909-26)^
L Die Frau. Organ des Bundes dl. FnLten*tr. Ms.
'» dus gesamte Frauenleben unsere Zeit, Jt.3S,
'^y' 31, H.2, S.120: Wininger: V* ir ixfs? ::?35:
^ Sveistrup'A. r Zahn^Hamaek, Lv Frauerro^e
•' Oeu::chland .. .1790-1930, 1934, S,47, 53, 156,
•^'. 6.-5.
Jellinek Georg, Jurist. ♦ Ldpzig, 16. 6.
•^M: t Heidelberg, 12.1.1911. Ältester
v^hn des Rabbiners Adolf J^ Gatte der . j^.
Vorigen, Neffe des Folgenden, Bruder des i rc!
und
der
Milit-1
üchnet wurdt^^
der an '
tionierten
T zum Ni
war Gou
rn, seit 1848^
1R.46
1 sowie ab«
Mten*' InhalMi*
faßte G
von
>lctt)» 1814;
redicht, IS50r{'
und Htt9
\ Rundschau^ 8^
usic, Kukoj0 J,\
1923; F. Hc
iJtschgrätz, im:
372 ff.: ders^
Inibau Österrt
rr. Historikertmf^,
et les ivif
Bde., I940^2t
Uu-n 5; Hlrte^ftlf^^
Mm Kaisertum '
roaten, 1956;
luiuryk 3; Nor,
4.
[on), Rabbiner
|tz b. Ung. Brai
[od, Mähren), 26^
1893. Stammt» Ml
die - ursprüofifei
zugehörig -^iil
)\\ 11., der nur .411
kt. Bekenntnis tol^
)hncrn ihres Dodi
Itrcten war. Vatef;iJI|
ermann J. (s.d.)^d0
und des KauDooM
|.d.), Schwici
rr des Schrift j
nann J. (s.d.). _
jüd. Theol.. 1845»
1856-93 RabbÜl
js Nachfolger Maj»
im Seitenstcttcflilg
er das jüd. Lchri^g
in dem er Voricsuailg
Wiss. des JudcnöÜ*
jüd. Form desBJg
rar emer der bckiflilj
Prediger seiner2i|
fc reinigte er tiefes Wl
liktion. Er war cialij
:t des JudentupaiP
isohauungen ncigtiP
lg zu. Der
'ionsfreunde st
Jellinek
101
Jellinek
hncnd gegenüber. Seine wiss. Tätigkeit
' -eckte sich vor allem auf das Gebiet
^Kabbala und Aggada.
. Franck, La Cabbalc (Übers, ins Dt.). 1844;
• -; niT Geschichte der Kabbala, 1852; Thomas
*" 4 üino in der jQd. Literatur. 1853; Phfl. und
"^ . ' . 1854- Bcth-Hamidraach, Smlg. von klcmen
^^'I^ac/ad. Schriften, 6 Bde.. Bd. 1-4. 1853-57.
•*"•"<) 1873-77; Kunteressim (Bibliographien).
*• .• Der jüd. Stamm in nicht-jüd. Sprich-
'2;^ 3 TIe.. 1884/85; ctc Predigtsnüffi. Mii-
Cttf an jüd. wiss. Z., t B. ..Kerem Chemed *,
* — .•♦
urZtg. vom 29.12.1893; Die Presse rom
' 11)49' M. Rosenmann, A.J.t sein Lehen und
' .kilfen 1931: L M. Jost, A. J. und die Kabbala,
''''^Grunwall Jews of Vienna, 1936, S. 360-45;
, i'if'r: Jüd. Lex.; Enc. Jud.; Jew. Enc; Würz-
t \DB 50; Enc. Britannica,
Jdlinek Camilla, geb. Wertheim, Schrift-
c '<rin. ♦ Wien, 24. 9. 1860; t Heidelberg,
- 10 1940. Tochter des Dermatologen G.
..Ttheim, seit 1883 Gattin des Folgenden,
v-i*iogertochter des Vorigen. Besuchte
1-^-77 die beiden obersten Klassen der
t'uhrigcn höheren Bildungsschule des
%' Frauen Erwerb-Ver. (die erste an-
unnte Mädchenmittelschule in Wien)
.: ausgezeichnetem Erfolg und hörte
:uh ihrer Heirat an der Univ. Heidelberg
:o>oph. und jurid. Vorlesungen. Trat
• vJcn Bund dt. Frauenver. ein, 1900-33
. ^'Mt/ende und Leiterin der Rechts-
. jukomm. für Frauen in Heidelberg,
4- Vorsitzende der Rechtskomm, des
^".Jcs dt. Frauenver., seit 1915 Mitgl.
r^ Gesamtvorstandes des Bundes dt.
ii:enver., 192^30 Vorsitzende des bad.
'.rJcs für Frauenbestrebungen. J., mit
,r: Jurist. Sinn begabt, widmete ihre
V'cdsamkeit, ihren Scharfsinn und ihre
v.-«jrrliche Arbeit der Frauenfrage, stand
. -^vahlten rat- und hilflosen Frauen klug
-i gewissenhaft zur Seite und leitete auch
^^"icrc zu gleicher sozialer Arbeit an.
•Hl Dr.jur. h.c. der Univ. Heidelberg.
*» FrauenTorderungen zur Strafrechtsreforni, 1908 ;
■V uciblichc Bedienung im Gast- und Schank-
• -»vhaftsgcwcrbe, 1909; Die Eroberung des Dor-
^ X. in: Neues Frauenleben. 1914. S.281; Die
'»j im neuen Deutschland, 1920; Die Frauen-
*^'%-ung in Deutschland, 1921; G. Jellinek- Sein
»vn. in: N. österr. Biogr., Bd. 7, 1931, S. 136ff.;
»v Hr^g. von Schriften über Frauenfragen (1909-26).
Dir Frau. Organ des Bundes dt. Frauenver. Ms.
'* «iii gesamte Frauenleben unserer Zeit, Jg. 38,
•' i/. H.2, S.120; Wininger; Wer ist's? 1935;
' Sfeistrup-A. w. Zahn^Hamack, Die Frauenfrage
- 'Deutschland ,. .1790-1930, 1934, S.47, 53, 156,
",t>76.
Jellinek Georg, Jurist. * Leipzig, 16. 6.
'M; t Heidelberg, 12.1.1911. Ältester
^ in des Rabbiners Adolf J., Gatte der
•«>'igcn, Neffe des Folgenden, Bruder des
Germanisten Max Hermann J. (s. d.)
und des Kaufmannes Emil J.-Mercedcs
(s. d.). Stud. ab 1867 an der Univ.
Wien Jus, hörte daneben aber auch phil.,
nationalökonom. und literarhist. Vorlesun-
gen. Stud. in der Folge vorübergehend
auch an den Univ. Heidelberg und Leip-
zig, 1872 Dr.phü. in Leipzig, 1874 Dr.jur.
in Wien. Trat 1874 in den Dienst der
k.k. niederösterr. Statthaltcrci, den er
jedoch schon 1876 quittierte, um sich der
akadem. Laufbahn zu widmen, 1879 Doz.
für Rechtsphil, an der Univ. Wien, 1881
Mitgl. der staatswiss. Staatsprüfungs-
komm., 1882 Doz. für allg. Staats- und Völ-
kerrecht, 1883 ao. Prof. für Staatsrecht.
Nachdem seine Ernennung zum Ordinarius
verhindert worden war, nahm J. 1889 sei-
nen Abschied, erhielt an der Univ. Berlin
die Venia für Staats- und Völkerrecht und
noch im selben Jahr die Berufung als
0. Prof. für Staatsrecht an die Univ.
Basel, 1890 an die Univ. Heidelberg, wo
er bis zu seinem Tode wirkte. J., 1896
Dr.jur. h.c. der Univ. Princeton, 1907,08
Prorektor der Univ. Heidelberg und hoch-
verdient als akadem. Lehrer, hatte sich
unter dem Eindruck von P. Labands
„Staatsrecht des Dt. Reiches" (3 Bde.,
1876-80) der Dogmatik des öffentlichen
Rechtes zugewandt, die bei ihm jedoch
phil. fundiert sowie mit der rechtsver-
gleichenden Methode verbunden wurde,
und seine größten Verdienste liegen in
der Entwicklung der allg., allen Kultur-
staaten gemeinsamen Grundbegriffe. J.,
durch Übersetzungen mehrerer seiner
Werke als Fachschriftsteller auch im
Ausland bekannt, war Mitbegründer der
„Staats- und völkerrechtlichen Abhh."
sowie der Z. „Das öffentliche Recht der
Gegenwart".
W.: Die Weltanschauungen Lcibniz* und Schopen-
hauers, 1872; Die Beziehungen Goethes zu Spinoza,
1878- Die sozialeih. Bedeutung von Recht, Unrecht
und 'strafe, 1878. 2. Aufl. 1908; Die rechtliche
Natur der Staatenverträge, 1880; Die Lehre von
den Staatenverbindungen. 1882; Österr.-Ungam
und Rumänien in der Donaufrage, 1884; Em Vcr-
fassungsgerichtshof für österr., 1885; Gesetz und
Verordnung. 1887; System der subjektiven öffent-
lichen Rechte, 1892. 2. Aufl. 1905; Die Erklirung
der Menschen- und Bürgerrechte, in: Staats- und
völkerrcchüiche Abhh.. Bd. 1. H. 3, 1895 4. Aufl.
1927; Das Recht der Minoritäten, 1898; Allg.
Staatslehre. 1900, 3. Aufl. 1914; Das Pluralwahl-
recht und »eine Wirkungen. 1905; Verfassungs-
änderung und Vemssxmgswandlung. 1906; Der
Kampf des alten mit dem neuen Recht, 1907; Ein
Cjesctrcntwurf betreffend die Verantwortitchkeit
des Reichskanzlers und seiner Stellvertreter nebst
Begründung, 1909; Regierung und Parlament in
Deutschland, 1909; Ausgewählte Schriften und
Reden, hrsg. von W. Jellinek, 2 Bde.. 1911; etc.
I
«Tl
*V,
S.-t
f. Hl
4 I
r
it.-
i \y
•'s
i
ty
;'} r* ••
;i
jt^
. rV
M
l .'
Jellinck
102
Jellinek
Mithrsg.: Staats- und völkerrechtliche Abhh.,
1895 ff.; Hdb. des öffentlichen Rechts, 1902ff.;
Das öffentliche Recht der Gegenwart, 1907 ff.;
Archiv für öffentliches Recht, 1908 ff. Bibliographie
in: Archiv des Öffentlichen Rechts, Bd. 27, 1911,
S. 606ff.
L.: N.Fr.Pr. vom 13. und 14. i., Frankfurter Ztg.
vom 21.1. 1911: Jurist. BIL, Jg. 40, 1911, n 3
und n. 10: Hlst. Vierteljahrsschrift, Bd. 14, 1911,
S. 304: Archiv für Sozialwbs. und Sozialpolitik. 1912,
S. 269: Dt. Juristenztg., Jg. 16, 1911, Sp. 196 ff.:
österr. Z. für Strafrecht, Jg. 2, 1911, S. 1: Z^ für
Privat- und öffentliches Recht, Bd. 39, 1911. S. 2/ 3 ff.:
Biograph. Jb. 1914: N. österr. Biogr., Bd. 7, 1931:
IVininger: Ena. Jud.: Jüd. Lex.: Das akaäem.
Deutschland, Bd. 2, 1906 (Werksverzeichnis): Ku-
kula: Wer ist's? 1908: M. Weber, Max Weber.
Ein Lebensbild, 1950, S. 517-23.
IS4S, 1897, 5. Reg.: L. Brügel, Geschichte dir ostt,f
Sozialdemokratie, /, 1922, Anhang, S. f /if. K Vulr..
tin, Geschichte der dt. Revolution 1848149, flj ;
1931, S. 199, 209.
Jellinek Max Hermann, GermaniM
♦ Wien, 29. 5. 1868; t Wien, 6. 5. Ws
Sohn des Rabbiners und Theologen Ado
J. (s.d.). Bruder des Juristen Georg j
(s.d.) und des Kaufmannes Emil J.-Mc:-
cedes (s.d.), Neffe des Vorigen. Stud. a~
der Univ. Wien, 1889 Dr.phil., hörte Vo-.
lesungen bei W. Braune und H. Ost ho •
an der Univ. Heidelberg, 1892 Priv.Dc.
für dt. Sprache und Literatur an der Unu
Wien; 1900 ao. Prof., 1906 tit. o. Prof
1913 wurde er mit der Leitung des Pr.^
Seminars für dt. Sprache betraut. 1934 i.R
war aber weiter als Hon. Prof. tätig. Kor-
Mitgl. der Akad. d. Wiss. in Wien. Sei:
wiss. Forschungsarbeit umfaßte auß--
Spezialabhh. und Ausgaben im Bereu
des althochdt. und mittelhochdt. Schnf'
tums, insbesondere Beitrr. zur Gramma! »
des Gcrman. und des Dt. und als Haup-
leistung die Geschichte der neuhochL
Grammatik.
W.: Die Sprache der fragmenta theolisca in ir
Mondseer Glossen, Diss. Wien, 1889; Die Sit
von Hcro und Lca -der in der Dichtung, h'
Beitrr. zur Erklärung der gcrman. Flexion, Mar
uüonsschrift, 1891; Hoffmannswaldaus HelJ:
briefe, in: Viertel jahrsschrift für Lileraturgcschur
1891; Die Frage nach der Verschiebung der (.
turale, in: Z. für dt. Altertum, 1892; Beitracc
Jellinek Hermann, Schriftsteller und
Journalist. ♦ Drslawitz b. Ung. Brod
(Drslavice/Uhersky Brod, Mähren), 22. 1.
1822; t Wien, 23. 11. 1848. Bruder des
Rabbiners und Theologen Adolf J. (s.d.),
Onkel des Folgenden, des Vorigen und des
Kaufmannes Emil J.-Mercedes (s. d.). Stud.,
ungemein vielseitig, 1840 an der Univ.
Prag, 1841 an der Univ. Leipzig, Dr.
phil. 1847 wurde er wegen seiner an-
griflfslustigen Reden und Schriften zuerst
aus Leipzig, dann aus Berlin ausgev^iesen,
weshalb er sich nach Wien wandte. Nach
den Märztagen 1848 schrieb er Leiurtikel
für die gemäßigte „österreichische All-
gemeine Zeitung** und gab die Z. „Kri-
tischer Sprechsaar* heraus. Als einer der . jy^aie, m. ^. lur ut. /^.i^..« — ......--
wenigen erkannte er schon 1848 die Be- Erklärung des Heiland und ^cr aitsächs. Gen
deu^Sg der Arbeiterfrage, trat jedoch ebenda, 1892; Zur Lehre von^den langen .
Karl Marx in Wien entgegen. Mitte August
gewann ihn J. Becher für den „Radikalen**.
In diesem Blatte kritisierte J. in maßloser
Heftigkeit alle Zustände, ohne Positives
bieten zu können. Die drohenden Folgen
seines Tuns nicht richtig einschätzend, floh
er nicht und wurde gem. mit Becher im
Stadtgraben vor dem Neuthore erschossen.
Für Windischgrätz stand die Mitschuld
der Presse an den Oktobercreignissen fest,
für ihn waren J. und Becher zwei ihrer
Hauptvertreter.
W.: Uriel AcosU's Leben und Lehre, 1M7; Die
gegenwärtige Krisis der Hegeischen Phü., 1847;
Das Dcnunciationssystem des sächs. Libcnlisraus
und dis krit.-nihilist. System H. J.s, 1847; Meine
Befreiung durch die Wr. Ereignisse, 1848; Knf.
Sprechsaal für die Hauptfragen der Oestcrr. Poütik,
1848; Krit. Geschichte der Wr. Revoluüon vom
13. Mirz bis zum constituircnden Reichstag, 1848;
etc.
L.: Wurzbach: ADB 50: Aus Mettemichs nadt-
gelassenen Papieren, hrsg. von dem Sohne des
Staatskanzlers Fürst R. Metternich-Winneburg. Ge-
ordnet und zusammengestellt ron A. r. Klinkow-
ström, Bd. 8, 1884, S.198: O. Wittner, Moritz
Hartmanns Leben und Werke, 1, 1906, s. Reg.:
J.A.v. Heifert, Die Wr. Journalistik i.J. 184S.
1877, S. 39f.; E. V, Zenker, Die Wr. Revolution
süben, ebenda, 1896; Die poet. Psalmcnübcrsct;. ;
des Paulus Melissus Schede, in: Braunes V
drucke dt. Literaturwerke. 1896; Ein Karitc' J
der Geschichte der dt. Grammatik, m: Abhh
gcrman. Philol., 1898; Philipp v. Zesens „A^r-
Rosemund", in: Braunes Neudrucke dt. LUrrj
werke, 1899; Zur Geschichte emiger Imc
Hypothesen, in: Indogerman. Forschungen I '
Stud. zu den älteren dt. Grammatikern, m: /
dt. Altertum. 1904; Zur Rhythmik des 16 Jh»
Beitrr. zur Geschichte der dt. Sprache und Litern
1904; Friedrich v. Schwaben, in: Dt. Tcuc ^
Mittelalters, 1904; Geschichte der ncuh.v*
Grammatik, I, 1913. II, 1914; Otfrids grar.--
und metr. Bemerkungen, in: Konrad Zw»cr/ina •
29. 3. 1924. gem. mit C. v. Kraus und S. MV
1924; Geschichte der got. Sprache, 1926; Ocrr.»
I. AJlg. Tl. und Lautlehre. 1927; Kudrun •
Festgabe für Samuel Singer zum l2. 3. iVJu. '
Über Aussprache der latein. und dt. Buch^ti
namen, in: Sbb. Wien, phü.-hist. Kl., Bd . •
1930.
L.: Die Presse vom 27.2.1949: Almanüch^*'\
1938: Kürschner, Gel. Kai. 1931: Brummer: Oiri^
Pichler-Vancsa: Kosch: Kosel: Nagl-Zciäler-i^
s. Reg.: Wininger: Wer ist wer? 1937.
Jellinek Moritz, Mediziner. ♦ Neu«'-
nitz (Rousinov. Mähren), 7. 7. 1 828 ; I^^J
25. 1. 1914. Stud. seit 1847 in Wien V-j
1848 Mitgl. des Sicherheitsausschussc< ••
Akadem. Ugion, gehörte auch der i»^
gation an. die d<
^ck einholte,
garn und wurdi
^ß er erst Eik}(
aufnehmen kom
Eine Denunziant
ntgen seiner
ICÄmpfen hervoi
^crgeschlagcn.
Wien tätig.
i^' N.Fr.Pr. kwi
iSfdiriner und dir i
1946, 1935, S. 77: '^
> Jellinek Oskaj
n. 1. 1886; t
USA), 12. 10.
Kaufmannsfamil
Wien, 1909 Dr:
Nich dem Erstej
■itmachte. lebu
1924 errang er
iiuemrichtcr*'
^msausschreih
lüising den I.
4a litcrar. ÖlTc
m nach Brunn. i
New Yoi
list. Novellci
taidcnheit mit
ciatcm Emp(
W.: D«* Burgibiaj
Ow Bnucrnricliici
k; Der Sohn.
Ihr. 1030;
' Orvtc«- und
I; üet. Novcl.J
l«50: Cccä
R.
L.* H. Stornltn,
f. Üt. Rundsck
Zeit, Jk. 5j
». Kotch.
*w
lo:
Jellinek
Jcllinck
103
Jcndrässik
Abhii-
902 :f.:
[907 f.:
iph:«5
19IL
,/-<■?, /f ^.~. :. Reg.: L. Brügfl, Ceschichu dir urf
S^züddemct^ratie, /. 1922, Anhar.g, S. 47 j^.; K I'a #.,
rn, Ctw^u:Jite der dt. Revolution J84i 49, BJ "
y'U,S.19K209.
- JeOloek Max Hermann, Germar.ix-
rr ztr ' • Wien, ^9. 5. 1868; t Wien, 6. 5. 193^
79/ / ^^^^ ^^ Rabbiners und Theologen Ado :
r, /9/r!'J. (s.d.). Bruder des Juristen Georg j
196 f.: ft.d.) UDC des Kaufmannes Emil J.-Me-.
f^y^'; • ctdes (s.6), Neffe des Vorigen. Stud. a-
. yp}/. j öir üniv, Wien, 1889 Dr.phil., hone Vo--
' " f^- bsungen bei W. Braune und H. Ostho-
Weher.
und
zz der L-iv. Heidelberg, 1892 Priv.Dc
fir dl. Sprache und Literatur an der L'm.
V^en; \9\0 ao. Prof., 1906 tit. o. Prof
1H3 ^iirie er mit der Leitung des Pr<>
Broc s sjminars fir dt. Sprache betraut. 1934 i R
122. 1. ^2r aber weiter als Hon. Prof. täiig. Kor-
ir des Mitgl. de: Akad. d. Wiss. in Wien. Sei-.
s.d.), wiss. Fo.-schungsarbeit umfaßte auik-
d ders Srezialabhh. und Ausgaben im Bereu-
iStud., Qis ahhonidt. und mittelhochdt. Schnr-
Univ. r^rns. insbesondere Beitrr. zur Gram mit •
Dr. öis Gerrrün. und des Dt. und als Haup
Ir an- lastung äi^ Geschichte der neuhcvchc:
ruersz Grammatjc.
•:esen. ^.: D« Srrache der fragmenta theoiisca ir er-
Nach ' V^ndstÄF Gossen, Diss. Wien, 1R89; Die S.-i
I vm Hsro ind Leander in der Dichtung. 1^^
B«aT. nir ErkJärung der gcmun. Flexion, Hi?
lazonsschri-, 1891; Hoffmannswaldau« He Jr
brefe, c: Vjertel>ahrsschrift für Literaturjesch '•
U'H; Die F.-age nach der Verschiebun? der f»
tirale, ra: Z. für dt. Altertum. 1892: Bi^tra?: .
e Be- j Er^iTung OS Heliand und der alt&äch«. Gc-r-^
edocil 1 c^ada. 18^1; Zur Lehre von den lar;en l::
. siheo, e*>cn:a, 1896; Die poct. Psalmenürersc.r.-i
vügUSw I 6« PaiJus Melissus Schede, in: Braunes Nr
en*'. j CTicke du literamr^erke, 1896; Ein Kar«*«' -
Jloser J *^ Geschicrte der dL Grammatik, in: Abh'- :
Lftikei
Ali-
„Kri-
ir der
?>itives J
•olgen
U,floh
ler im
•3ssen-
;huld
\- fest,
ihrer
^ Die
1847;
lismus
i p-man.
Phiol., 1898; Philipp v. Zesen« ..Air:.
R:semcnd**. in: Braunes Neudrucke dL Lite-a*-
wsrke, 189r: Zur Geschichte einige: li";--
H'potbeserv in: Indogerman. Forschunjen. >
Snd. ztj dcx älteren dt. Grammatikern, in: / *•
&. Alienurr. 1904; Zur Rhjihmik des \^. Jh«. *
Ekrnr. z:iT G«chichte der du Sprache unc Litern'- -
1^>4; Fricc-.ch v. Schwaben, mi Dt. Texttf c'
>tttclalters. 1904; Geschichte der neuhvvh.*
Grammztü;. L 1913, 11. 1914: Otfrids gvarru
Ulli metr. Bemerkungen, in: Kocrad Zwisrzina r.*
2?- 3. 1924, iem. mit C v. Kraus und S. Srr
1SC4; Gescirchtc der got. Sprache, 1926: Ger-ra-
L AHg. TL und Lautlehre, 1927; Kudrun. f
Fstgabe für Samuel Singer zum 12. 3. 1930. 1***
üter Aossprache der latein. und dt. BuchsT^iy
Krir.
I Poütik,
ir. vom
1848:
nach-
Xne des
'inkoW"
.Vforitz
Reg.:
1S4S
Meine nimcn, in: Sbb. Wien, phil.-hist. Kl., Bd.
IVJO.
JL.- Die PrcTxe vom 27.2.1949: Atmanch »-^
niä: KMTscftur, Gel. Kai. 1931; Brümnier: Gicb^ •
PiMer-lanaa: Kosch: Kosel; Sagl-Zeic-er-C^i'
u Reg.: n'mnger: Wer ist wer? 1937.
Jdlinek Moritz, Mediziner. • Neura--*
mx (Rousnov, Mähren), 7. 7. 1 828 : +\^ ^-
25. I. 1914, Stxid. seit 1847 in Wien Mf-
1^48 Mitg:. des Sicherheitsausschussc^ <i-'
»ilution i Akadeni. Legion, gehörte auch der I>'-
gition an, die den K. feierlich aus Inns-
bruck einholte. Er kämpfte später in Un-
pjTL und N\^rde so schwer verwundet,
öiO er erst Ende 1850 seine Stud. wieder
gufnchmen konnte. 1855 Dr. med. et chir.
Eine Denunziation rief eine Untersuchung
liegen seiner Teilnahme an den ung.
lUunpfen hervor, diese wurde jedoch nie-
dergeschlagen. Er war dann als Arzt in
Wien tätig.
t: KFr.Pr. vom 28. 1. 1914; I. Fischer, Wiens
ttedJTJner und die Freiheitsbewegung des Jahres
048, 1935, S. 77; U. A. Wien.
.vidlinek Oskar, Schriftsteller. ♦ Brunn,
J2. 1. 1886; t Los Angeles (Kalifornien,
USA), 12. 10. 1949. Aus vermögender
ICiufmannsfamilie, stud. J. an der Univ.
Wien, 1909 Dr.jur., und wurde Richter.
Nach dem Ersten Weltkrieg, den er als Off.
«tmachte, lebte er als freier Schriftsteller.
1924 errang er mit seiner Novelle „Der
Biucmrichter'* in einem dt. Novellen-
piasausschreiben des Verlages Velhagen &
Uising den 1. Preis und die Anerkennung
4er üicrar. Öffentlichkeit. 1938 emigrierte
er nach Brunn, 1939 nach Paris und 1940
Mch New York. J. schrieb meisterhafte,
■dist. Novellen, in denen er Heimatver-
bondcnheit mit humaner Gesinnung und
woakm Empfinden verband.
V^Das Burgtheaier eine« Zwanzigjährigen, 1907;
fcr Bauemrichter, 1925; Die Mutter der neun,
>Ot; Der Sohn, 1928; Das ganze Dorf war in
A*«hr. 1930; Die Seherin von Daroschitz. 1933;
C^Ccisies- und Lebenstragödie der Enkel Goethes.
>ül; Ges. NovcUen (Einführung von F. K. Ginz-
%>. 1950; Gedichte und kleine Erzählungen
<'<«<^"u«l R. Thicberger), 1952; etc.
L:y. Stomigg, O. J. Leben und Werk, Diss. Wien,
"M; D/. Rundschau, Jg. 83, 1957, S. 388-92: Wort
5*^ Zeit, Jg. 5, 1959, S. 159 ff.: Ciebisch-Pichler-
(; Kosch: Nagl-Zeidler-Castle 4, s. Reg.
JcUinek-Mercedes Emil, Geschäftsmann.
•ifP^^ 6. 4. 1853; t (?)• Sohn des
fwtncrs Adolf J. (s.d.). Bruder des
len Georg J. (s.d.) und des Germani-
Max Hermann J. (s.d.). Entlief vom
g- und trat nach einer Zeit der Wan-
J|[Wttfi in den Bahndienst, aus dem er
Eigenwilligkcit wegen jedoch bald
entlassen wurde. Wandte sich nun
Afrika und erwarb dort mit dem
d von Seegras ein Vermögen, worauf
■ ™s im Versicherungswesen tätig
1875 nach Wien zurückgekehrt, er-
er hier einen Südfrüchtcngroß-
übersiedclte dann aber an die
J., in dessen Haus Hocharistokra-
•ö Millionäre verkehrten, wurde 1908
^■*«0ß- Generalkonsul und erwarb
Hotels an der Riviera, in Paris sowie in
öslerr. Als begeisterter Automobilist be-
schickte J. Autorennen, wurde 1897 mit
W. Maybach, dem Konstrukteur der
Daimler-Motorengcs. bekannt und trat
1900 in den Aufsichtsrat dieser Fa. ein.
Er veranlaßte Maybach zur Konstruktion
einer neuen Wagentype, gab selbst viele
Anregungen und behielt sich das Verkaufs-
recht für Frankreich, Belgien, USA und
Österr.-Ungam vor. Der neue Wagen der
unter dem Namen von J.s Tochter „Mer-
cedes** auf den Markt gebracht werden
sollte, errang 1901 in der „Woche
von Nizza", einen so durchschlagen-
den Erfolg, daß der Name „Mercedes" -
plötzlich zu einem Begriff geworden -
1902 in das Gebrauchs- Muster-Schutz-
register eingetragen und in der Folge die
Markenbezeichnung für alle Erzeugnisse
der Daimler-Motorenges, geworden ist.
J. ließ das erste Schiff mit Maierbug, eine
Jacht, bauen und erhieh 1903 das Recht,
sich J.-Mercedes zu nennen.
L.: Die Presse vom 27. 2. 1949, 29. 5. und 11. 9. i960:
Mercedes-Konstruktionen in fünf Jahrzehnten. Eine
Chronik, 1951, S. 14 ff.: K. Rathke, W. Maybach,
1953, s. Reg.: E. Kurzel-Runtscheiner, Erfindungen
aus österr., 1950, S. 16: G. Jcllinek-Mercedes, Mon-
sieur M., mon pere, im Erscheinen,
Jelovsek Ernestine, Schriftstellerin. * Lai-
bach, 18. 12. 1842; t Laibach, 3. 12.
1917. Zweites uneheliches Kind des Dich-
ters F. Freieren und der Anna J. ; trug mit
ihren zuar nicht krit., doch warmen und
um Erfassung der menschlichen Tragik
ihres Vaters ringenden Beitrr. zur Ver-
vollständigung seiner Biographie bei. Trotz
allen Interesses, welches ihre „Erinnerun-
gen an Dr. Franz Freieren" 1875/76 ge-
weckt hatten, starb sie nach tw. Erblindung
(Näherin), auf Mildtätigkeit angewiesen,
im Laibacher Armenhaus.
W. : Spomini na PreSema (Erinnerungen an Freieren.
Ins Slowcn. übers, von J. Kessler), 1903; Freieren
öiovek (Freieren als Mensch), in: Ljubijanski zvon,
1883; V samotni uri (In einsamer Stunde), ebenda,
1900; Dan na Vrbi (Ein Tag in der Vrba), ebenda.
1902; Rede über PrcScrcn, in: Slovenski narod,
1903; Levstikov zbomik (Lcvstik-Sanunelschrift),
1933.
L.: lUustr. Slovenec, 1928, n. 27; M. Borinik, E. /..
in: ienskisvet, 1926, S. 113-97: V. Holz, PreSernova
hM (PreSerens Tochter) , in: Edinost, 1947, S. 274-76;
SBL 1; Sar. Enc. 2; Enc. Jug. 4.
Jendrässik Ernö, Neurologe. * Klausen-
burg (Quj, Siebenbürgen), 7.6.1858;
t Budapest, 21. 12. 1921. Sohn des Fol-
genden. Nach Stud. in Paris bei Charcot,
1880 Dr. med., 1887 Priv. Doz., 1893 ao.
Prof., 1903 o. Prof. der Neuropathol. an
". i.
()
W^M
A\öLp \ni Lrv . h^^-<^
io.\hzi
I
^^^M^:^^^ L-^ik^L,». i.'(^. 1 m f^^-^ k. %^ uiriA
oa
A.
■Atvt.^ ■> .27. \t%
\
]
i! jl I M^ OoiX^^A^^3 1 ^
. /l^A/v^K t^ Qj^ k^i^^/uJj^
\/\/iN{t^C(£i^ s/.'}>
i
i
Jeliteles
— 292 —
JeUinek^
So kfimpft und litt er für sein Volk,
Ein Mann des Volkes war und blieb er.
Gepriesen sei sein großes Wort!
Du wolltest nicht! — Und warum nicht?
Du warst so stark nicht wie der Weise,
Der aus dem himmlischen Cefild
In unsre niedern Lebenskreise
Sich opferfreudig hergewandt:
Man zeigte dtr das Erdenrund
Mit allen seinen Herrlichkeiten;
Da ließest du den schlichten Ring
Von deinem Finger abwärts gleiten.
Der mit dem Volke dich verband.
Bedrängte Menschheit, wann doch wird
Ein Geistesheros dir erstehen.
Der einen Arm hat für dein Wohl
Und ein Gefühl für deine Wehen?
O, weinen möcht' Ich wie ein Kind,
Daß Männer, die du nennen mußt
Im Reich des Geistes hohe Fürsten,
Nach ihrer eig'nen Ehre zwar,
Jedoch nach deiner Schande dürsten.
Daß deine Größten — groß nicht sind!*
Sein Sohn Adalbertjeilteles in Graz,
schrieb u. d. T. „Justus Frey, ein ver-
schollener öslerreichischer Dichter*'
(Leipzig 1898), eine Charakteristik sei-
nes Vaters. Ebenso gab er dessen
Spruchdichlungen i. J. 1903 heraus.
Ein zweiler Sohn, Ludwig Heinrich,
Naturforscher, geboren am 12. Januar
1830 in Wien, betrieb philosophische u.
juridische Studien in Olmütz und von
1851 — 55 naturwissenschaftliche Stu-
dien in Wien, wurde 1856 Supplenf am
Gymnasium zu Marburg in Steiermark,
1857 in Graz, 1858 in Troppau, von
1859-1861 in Kaschau, 1862 in Olmütz.
1858 bereiste er im Auftrage d. kais.
Akademie der Wissenschaften Ober-
ungarn zur Ermittlung der bei dem Erd-
beben vom 15. Jänner 1858 stattgehab-
ten Erscheinungen und legte die Resul-
tate in seiner Schritt .Bericht über das
Erdbeben am 15, Jänner 1858 in den
Karpathen und Sudeten* nieder. Außer-
dem veröffenllichle er injahresberiditen,
Zeitschriften und Zeitungen eine große
Anzahl von Arbeiten über Erdbeben,
Geologie u. physikalische Geographie]
Zoologie, Fischarten, Schlangen, über
Petöfiu.dieungarischenVolksliederu.a.
(Euphorlon: Wuixbach; j. E. VI. 90; Hlwch; Roten-
«hei; B. ).; A D. B.; Ka. I. 398; O. h V. 150).
Jcitteles, Moses Wolf ben Abraham,
Sekretär der Chewra Kadisdia in Prag,
schrieb Sikkaron lejom achron, enthal- ,
tend die Vorschriften bei der Leichen-
bestattung und am Friedhofe, Tphilloth
und Tchinolh vom Mane laschon und
die Geschichte der Prager jüdischen
Oememde seit ihrer Gründung im Jahre
1564 (erschienen zusammen mit einer
judischen Übersetzung, Prag 1830 u.ö.).
(Reisen. Lexikon; B. J.).
Jekutiel b. Isaac, s. Blitz.
Jekutiel b. Mose, lithurgischer Dich-
ter, verfaßte Jorethu bifzossu siachl'ha-
s chil f. Morgengebet Roschhaschana.
Jekutiel (Salman) b. Jehudah hak-
kohen, abbrevieri ^an^ auch Salman
Hannakdan oder Jekutiel Hannakdan
genannt, Punktator, lebte in der letzten
Hälfte des 13. Jahrhunderis in Prag, wo
er einige vorzügliche Arbeiten über die
Vokale und Akzente schrieb, die als
Quellen für die späteren Schreiber be-
nutzt wurden.
Er verfaßte: En hakkore = das Auge
des Lektors, masoretische Kritik des
Textes des Pentaleuch und des Buches
Esther u. der Klagelieder, d. Korrektheit
in Vokalen und Akzenten betreffend, mit
Benutzung sechs alter spanischer Co-
dizes (Ms.); Klalehannikkud, kurze die
Punktation und die Akzente erläuternde
Grammatik mit einer Vorrede (Ms.).
Wolf Heidenheim, der bereits starke
Auszüge in seinem Buche über die Ak-
zente (1808) gelleferi hatte, gab d. Vor-
rede nebst dem praktischen Teile des
Vl^erkes in dem Pentafeuch .Meor ena-
jim« (1818—21) und im »Seder purim^*
(1825) heraus.
(Zum, Zur 0e»ch. 115; J. E. VI. 91; Kn. I. 669 ; B. J.).
Jellinek, Adolf, Dr. phil., bedeutender
Orientalist, einer der gefeiertsten jüd.
Kanzelredner, geboren am 26. Jänner
1821 zu Drslowitz bei Ungarisch-Brod
in Mähren, gestorben am (20. Tebeth)=
29. Dezember 1893 zu Vitien. Er ent-
stemmte einer berühmten Gelehrtenfa-
milie, wurde nach dem frühen Tode
seiner Mutter bei seinen Großeltern in
Ungarisch-Brod erzogen und frühzeitig
in Bibel und Talmud unterrichtet. Als
13j8hriger wurde Adolf nach Proßnitz
gebracht, um die Vorträge des Rabbi
Moses Kafz Vl^annefried zu hören. Dort
lernte er nicht bloß den Talmud, son-
♦■V
i
I
r
i
f
Jeüinek.
bei der Leichen-
edhofe, Tphillolh
ne laschon und
rager jüdischen
ündung im Jahre
mnien mil einer
PraglS30u.o.).
ilitz.
[lurgis eher Dich-
:ossu siach Tha-
[oscfahaschana.
K Jehüdah hak-
^ aüch Salman-
tiel Hcnnakdan
te in der letzten
[erts in Prag, vo
[rbeiien über die
chrieb, die eis
n Schreiber be-
ore = d^s Auge
che Krilik des
ind des Buches
r, d.Kon-ektheit
|i betiefJ^nd, mit
spanischer Co-
ckud, kürze die
nte erläuternde
Vorrede (Ms.),
bereits starke
ae über die Ak-
ite, gab d. Vor-
:hen Teile des
ich »Meer ena-
.Seder purim*
H; Kff. L «69; a j.).
-]., bedeutender
l^feiertslen jud.
2 m 26. Jäivner
^ngarisch-Brod
(20. Tebeth)=
Wien. Er enl-
1 Oelehrlenfa-
frühen Tode
GroßelSern in
und frühzeitig
:errichleL Als
.lach Proßnitz
je des Rabbi
|:u hören. Dort
Talmad, son-
JelUnek
— 295 —
JeUinek
dern auch unter Anleitung des Dr. Gi-
deon Brecher in wenigen Monaten die
italienische und französische Sprache.
Vier Jahre später ging er ans Gymna-
sium nach Prag, von hier an die Leipzi-
ger Universität, wo er Philosophie und
Orientalistik studierte und zum Dr. phil.
promoviert v^urde. In Leipzig lebte be-
reits ein Bruder Jellineks, welcher be-
kannüich 1848 für die Sache der Frei-
heit fiel.
Neben seinen Studien trieb Jellinek
schon damals Journalistik und Schrifl-
stellerei; am „Orient*, von Julius Fürst
redigiert, war Jellinek Mitarbeiter. Bei
der Gründung der Deutsch -morgen-
ländischen Gesellschaft wirkte er mit
und gehörte dem Redaktionskomitee
der von dieser Gesellschaft herausge-
gebenen Zeitsdirift an. Im Verein mit
Dr. Jost war er Leiter des „Institut zur
Förderung der jüd. Literatur". 1844 be-
gründete er selbst eine Wodienschrift,
die jedoch nur durch drei Jahre Bestand
hatte. Eine Zeitlang war J. von Kuranda
mit der Leitung des „Orenzboten" be-
traut worden. Seine literarische Tätig-
keit war schon damals ebenso wie spä-
tereine vielseitige u. umfassende. Neben
Studien zur Geschichte d. Philosophie,
der Kabbalah- und d. Midraschliteratur,
publizierte er historische, literarische
und bibliographische Aufsätze. So hat
sich J. in Leipzig in wenigen Jahren aus
den engsten Verhältnissen zu einer be-
deutenden Stellung emporgerungen.
Als er 1845, erst 24 Jahre alt, Prediger
der israelitischen Gemeinde zu Leipzig
wurde, hatte sein Name langst einen
guten Klang. 1856 wurde er von der isr,
Gemeinde Vitien zum Prediger für den
neuerbauten LeopoldstädterTempel ge-
wählt und trat im Simchath Torah 1857
sein neues Amt an. Nach dem Tode
Mannheimers 1864 kam er als Prediger
in den Seitenstetter Tempel. Hier wirkte
er segensreich bis zu seinem Tode.
Auch d. Leitung des Belh hammidrasch,
begründet von Vl^eiß und Friedmann,
hatte er inne, wo ihm nach seinem Tode
eine Gedenktafel errichtet wurde.
Jellineks literar. Tätigkeit erstredet
sich auf das Gebiet der Homiletik, The-
ologie u. Religionsphilosophie. Er war
einer des besten Kenner der Midrasch,
und beherrschte die neuhebräische Lite-
ratur von ihren Anfängen bis auf die
letzten Jahre. Besonders in der Ge-
schichte derKabbalah hat er bahnbre-
chend gewirkt u. Vl^erke von bleibendem
Vl^ert geschaffen. Hohes Verdienst er-
warb er sich auch durch Herausgabe
alter, nieistim4.— 12.Jahrh. entstande-
ner Vl^erke, Sdirifterklärungen u. Midra-
schim. In den Bibliotheken zu Mündien,.
Paris und Oxford verfertigte er Kopien
nach den wertvollsten Handschriften, d.
auf jüd. Geschichte und Literatur, na-
mentlich der midraschisdien, Bezug
hatten, und d. er bei Herausgabe seines
1853—1857 erschienenen, 60 kleinere
Midraschim enthaltenden „Bcthhammi-
drasch** mit viel Geschick benützte.
Jellinek behandelt in seinen Predig-
ten, von denen mehr als zweihundert
gedruckt sind, alle Fragen der Zeit, der
Religion, sowie d. gesamte menschlidie
Tätigkeit. Er spricht über Gott u. Gottes-
dienst, über Torah, Gesetz und Talmud,
über Priester und Propheten, über die
alte Geschichte des Judentums, über
Bildung, Freiheit und Aufklärung. Die
wichtigsten sind in folgende Sammlun-
gen zusammengefaßt :1. Kanzelvorträge,
erste Lieferung, Leipzig 1847. 2. Pre-
digten (41 an Zahl) L Teil, Vitien 1862.
3. Aus der Vl^iener isr. Kultusgemeinde
(7 an Zahl), Vitien 1865. 4. Der Talmud
(2 an Zahl), Vitien 1865. 5. Einleitung in
die Torah (5 an Zahl), das. 1866. 6. Pre-
digten (27 an Zahl), II. Teil das. 1866.
7. Das Vl^eib in Israel (2 an Zahl), das.
1866. 8. Das Gesetz außer der Torah
(5 an Zahl), das. 1867. 9. Schma Isragl
(5 an Zahl) 1869. 10. Zeitstimmen (l*
an Zahl) 1870. ll.Bezelem Elohim (5
an Zahl) 1871.
In seinen Predigten, wie in seinen
sonstigen Schriften hat Jellinek in klaren
Sätzen auch das Vliesen des Judentums
erläutert:
»Es Ist nur Verleumdung, nichts als bös-
willige Verleumdung, wenn die Ansicht ver-
breitet wd, das Judentum nähre Haß, lehre
Spott, begehre Verachtung gegen fremde
Religionen und Nationen. Sdn Ursprung ist
die Liebe Gottes zu den Menschen, und
sein letztes Ziel ist die Liebe der Menschen
in Gott . . . Noch heute werden Israel seine
..*^
'»
■!i
JeUinek
— 294 —
I
ll
i:
Bußgcbclc und Klagcbedcr zum Vorwurfe
gemacht, weist man auf sie hin als auf die
Ausbrüche jüdischer Rachsucht. Allein, wenn
Ihr Jene Gebete verstehen wollt, so zählet
die Seufzer Jüdischer Väter, zählet die
Tränen jüdischer Mütter, zählet das Röcheln
jüdischer Kinder, zählet die Wehklagen jüdl-
scher Greise, die gebrochenen Hoffnungen
der Jünglinge, das zerstörle Lebensglück der
Familien, den Spott und den Hohn, die
Qualen und die Martern, die Bedrückungen
und Verfolgungen, denen Israel seit zwei-
tausend Jahren preisgegeben war, o zählet,
zählet sie doch, wenn ihr es könnt l
JeUlnek
• • • •
Seine wichtigsten Werke sind: Einlei-
tung zu Bachjas »Chowat halwawoth*,
nebst den Fragmenten derJosefKimdii-
schen Uebersetzung (Leipzig 1846);
„Sphath chachamim^ Erklärung der in
denTalmuden,Targumim u. Midrasdiim
vorkommenden persischen und arabi-
schen Wörter (das. 1846, Nachtr. 1847);
Die Totenfeier an den drei jüd. Haupt-
festen (das. 1846); Elisa b. Abuja, ge-
nannt Adier, Zur Erklärung und Kritik
der Gutzkow'schen Tragödie ^Uriel
Acosfa** (das 1847); Die Kabbala oder
die Religionsphilosophie der Juden von
A. Frank, aus dem Französischen über-
selzt (das. 1844). Überdies hat er viele
Mss. herausgegeben, mit Anmerkungen
u. Einleitungen: Wörterbudi „Maarich"
von Menachem Lonsano (Leipzig 1853);
Eine Sammlung älterer Midrasdiim
»Beth hammidrasch*' (Bd. I— IV das
1853—57, Bd. V u. VI Wien 1873—77)-
vm ]n ^01^ nb ]\2pri nViy 'o, Mikro-'
kosmos, ein Beilrag zur Religionsphilo-
sophie von R. Josef Ibn Zadlk; Rabbiner
Salomon Alamis Sittenlehre .Iggereth
hammusar* (Wien 1872) ; .Perusch na-
asse adam bzalmenu* von Sabbatai
Donnolo (Leipzig 1854); Der jüdische
Stamm, Studien u. Skizzen (Wien 1869);
Der jüdische Stamm in nichfjüdischen
Sprichwörtern (das. 1881—85); Mose
b. Sdiemtow de Leon u. sein Verhältnis
zum Sohar (Leipzig 1851); Thomas von
Aquino in der jüdischen Literatur (das.
1853); Beiträge zur Geschichte der
Kabbala; Philosophie und Kabbalah
(das. 1865); Zur Geschichte der Kreuz-
züge (das. 18^3); Abraham Firkowitsch,
das religiöse Oberhaupt der Karäer
(Wien 1875); Jedidja Salomo Norzis*
Einleitung, Titelblatt und Sdilußwort zu
seinem masoretischen Bibelkommentar,
nach einer italienischen Handschrift
herausgegeben (das.l 876). Weiters gab
ermehrereäItereKommentare,dasBuch
.Emunoth wedeoth* von Saadia, „No-
phelh zuphim* u. a. heraus, verfaßte
zahlreidie wissensdiaftlidie Outaditen:
über den Talmud gegen P. Wiesinger,
über das rituelle Schächten gegen den
Tierschufzverein, über den Eid. Viele
Wohltäligkeitsinstilute ^rdanken teil-
weise seiner Anregung ihr Entstehen,
wie das Waisenhaus, die Mäddien-Er-
ziehungsanstalt, die Israel. Allianz u. a.
Sein Sohn Georg, Dr. jur. et phil.,
Universilätsprofessor, Geheimer Hofrat,
Direktor des Staats>ayssenschafllichen
Seminars, geb. 16. Juni 1851 in Leipzig,
gest. am 12. Jänner 1911 in Heidelberg,
studierte an den Universitäten Wien,
Heidelberg u. Leipzig, betrieb während
dieser Zeit neben juristischen audi phi-
losophische, nationelök. und literarhist.
Studien, trat 1874 in den ösferr. Verwal-
tungsdienst, den er aber nach einiger
Zeit wieder verließ, um ganz wissen-
schaftlichen Arbeiten zu leben. Er habi-
litierte sich 1879 an d. Wiener Juristen-
fakultät, wurde 1883 an derselben zum
Professor des Staatsrechtes ernannt,
nahm jedoch im September 1889 seine
Entlassung u. folgte bald darauf einem
Ruf an die Universität Basel, von wo er
Ende 1890 als o. Professor nach Heidel-
berg berufen wurde.
Seine Haupischriften sind: Die Welt-
anschauungen Leibniz und Schopen-
hauers (1872); Die sozial-ethische Be-
deutung von Recht, Unrecht und Strafe
(Wien 1878); Die Beziehungen Goethes
zu Spinoza (1878); Die rechtliche Natur
der Staatenverträge (das. 1880) ; Die
Lehre von Staatenverbindungen (das.
1882); Österreich-Ungarn u. Rumänien
in der Donaufrage (das. 1884); Gesetz
und Verordnung (Freiburg i. Br. 1887);
System der subjektiven öffentlichen
Rechte (das.1892, 2. A. 1905); Die Erklä-
rung der Menschen- und Bürgerrechte
(Leipzig 1895, 2. erweiterte Aufl. 1904);
Das Recht der Minoritäten (Wien 1898);
Das Recht des modernen Staates (Ber-
lin 1900, 2. A. 1905); Das Pluralwahl-
recht und seine Wirkungen (1905); Ver-
Jel
fai
Iii]
d.
er,
q'
öfl
mi!
M<
ch|
Söi
hl
\V
käi
arrli
zw
um
u.
H.
ur«i
Fri
Sil;
Bi
19;
bei]
nii
ui
vei
di<
gel
sei
D.
gu]
öffj
ist
täli
W
Wil
IoIm
* 4
SlCf
'*
k
JeUinek
Ikommeniar,
Handschrift
'citers gab
ire» das Buch
[aadia, „No*
IS, verfaßte
Guiadiien:
Wiesinger,
gegen den
Eid. Viele
lank^n teil-
Entstehen,
[8ddien-Er-
Jlianz u. a.
^ur. et phiU
timer Hofraf,
ichafüichen
in Leipzig,
jHeidelberg,
täten Wien,
:b während
in audi phi-
literarhist«
lerr. VerwaN
|ach einiger
inz wissen-
den. Er habi-
ler Juristen-
'selben zum
:s ernannt,
1889 seine
irauf einem
von wo er
lach Heidel-
: Die Welt-
Schopen-
ethische Be-
und Strafe
lenCoelhes
[llidie Natur
880) ; Die
ingen (das.
I. Rumänien
14); Gesetz
Br.l887);
[öffentlichen
;DieErklä-
irgerrechte
lufl. 1904);
lenl898);
aates (Ber-
'luralwahl-
:i905);Ver-
JeUinek
295 —
Jellinek
<
fassungsändcrungu. Verfassungswand-
lung (1906); Der Kampf des alten mit
dem neuem Recht (1907). Seit 1902 gab
er zusammen mit Piloty das von Mar-
quardsen begründete „Handbuch des
öffentlichen Rechts der Gegenwart* u.
mit Gerhard Anschütz (früher mit Georg
Meyer) ; „Die Staats- und völkerrechtli-
chen Abhandlungen" (Leipzig 1895 ff.)
sowie das „Archivfür öffentliches Redil"
heraus.
Seine Gattin Camilla]ellinek,Tochter
des Universitätsprofessors Dr. Gustav
Wertheim, Schriftstellerin u. mutige Vor-
kämpferin der Frauenbewegung, geb.
am 24. September 1860, besuchte durdi
zwei Jahre eine Bildungssdiule in Wien
und hörte nach ihrer Verehelichung jur.
u. phil. Vorlesungen an der Universität
Heidelberg. Seit 1900 ist sie Vorsitzende
und Leiterin der Rechtsschutzstelle für
Frauen in Heidelberg, seit 1907 Vor-
sitzende der Rechtskommission des
Bundes deutscher Frauenvereine, seit
1926 Vorsitzende des Badischen Ver-
bandes für Frauenbestrebungen. Sie
machte mehrfache Reisen über Europa,
um die Frauenfrage zu studieren, und
veröffentlichte dann: Die weibliche Be-
dienung im Gast- u. Schankwirtschafls-
gewerbe (1909); Das Recht der Ehe-
scheidung (1917); Die Frau im neuen
Deutschland (1920); Die Frauenbewe-
gung in Deutschland (1921); sowie Ver-
öffentlichungen in Frauenzeitschriften.
Ein jüngerer Sohn des Adolf Jellinek
ist Dr. Max Hermann ]., o. Universi-
tätsprofessor, geboren 29. Mai 1868 in
Wien, studierte an den Universitäten
Wien und Heidelberg germanisciie Phi-
lologie, promovierte 1889, habilitierte
sich 1892, 1900 a. o. und 1906 o. Prof.
für deutsche Sprache und Literatur an
der Vl^iener Universität.
ErveröffentlicJite: Die Tage von Hero
und Leander in der Dichtung (Berlin
1890); Beiträge zur Erklärung der ger-
manischen Flexion (das. 1891); Ein Ka-
pitel aus der Geschichte der deutschen
Grammatik (Halle 1898); Geschichte
der neuhochdeutschen Grammatik (1.
1913, II. 1914); Otfrieds grammatische
und metrische Bemerkungen (1924). Er
gab heraus d. Psalmenübersetzung des
Paul Schede Melissus (Halle 1896);
edierte Philipp von Zesens„Adriaüsche
Rosenmund" (das. 1899); Friedrich von
Schwaben (1904); Kleine Schriften von
Richard Heinzel (mit C. v. Kraus, 1906).
(O. J. V. 166 f.; Kn. I. 81 ff.; B, }.; Philipp Bloch Im
Jahrbuch für Jüdische Oeschlchte und Literatur 1921|22 ;
)ost. Adolf Jellinek u. die Kabbalah (Leipiig 1852)! J. E.
VI. 92; M. K. L.; Back in W. u. W.; A. 5. B.; A. Z. d. J.
Tom 9. Dezember 1892. 5. jÄnner 1894 und 4. Dez. 1905 ;
Degener 1928; Wurebach; KQrschners Oelehrtenkal. 1926).
jellinek, Arthur, ung. Parlamentarier
und Schriftsteller, geboren am 16. März
1852 in Pest, Sohn des Straßenbahn-
Direktors Moritz Jellinek und Neffe des
Predigers Dr. Adolf Jellinek, absol*
vierte seine Universitätsstudien in Pest
und Wien u. ließ sich 1876 als Advokat
in seiner Geburtsstadt nieder. 1887
wurde er in den ungarisdien Reichstag
gewählt. Jellinek war auf reditswissen-
sdiaftlichem Gebiete literarisch tätig.
Seine Hauptwerke sind: „Katonai Bünte-
löjog esKatonai Eskü*' (1884) und A
Magyar Maganjog mai Ervenyeben
(1886). (A. Z. d. }, 1889; J. E. VI. 92).
jellinek, Henrik, Direktor der Buda-
pesterEisenbahngesellschaft, königlich-
ungarischer Hofrat, geb. am 22. Dezemb.
1853 inBudapest, tratnach Absolvierung
seiner Studien in die Eisenbahngesell-
schaft ein, wo sein Vater, Max Jellinek,
Direktor war und schwang sich nach
dem Ableben seines Vaters 1883 zum
Generaldirekfor empor.Indiesemllnter-
nehmen entfaltete er eine vielseitige
Tätigkeit, die von Erfolg gekrönt war.
Dem genialen Geiste und der unermüd-
lichen Arbeitskraft Jellineks hat die
Stadt Budapest den Ausbau deselek-
trischenBahnnetzes zu verdanken.Durdi
die Verbindung aller Nachbargemein-
den mit der Hauptstadt wurde die Appro-
visionierung erleichtert und der Woh-
nungsmangel behoben. Nach einer 42-
jährigen Dienstleistung trat er in den
Ruhestand und übertrat im Jahre 1913
zum Christentum. (Retal Lexikon: l E. VI. 92).
jellinek, Hermann, Schriftsteller und
Redakteur, Bruder des Adolf Jellinek,
geb. am 22. Jänner 1822 zu Drslowitz
bei Ungar isdi-Brod, erschossen zu Wien
23. November 1848. Bis zum neunten
Jahre blieb er in seiner Heimat, dann
kam er nach Ung.-Brod, wo er in Bibel
/«-.
i
♦;
*\
Jelllnek
— 296 —
JeUlnek
u.Tölmudllnferricht erhielt. Später folgte
er seinem Bruder nach Proßnifz, Prag
und auf die Hochsdiule nach Leipzig,
wo er Philosophie, Theologie, Natur-
wissensdiaflen u. Redilskunde studierte.
1848 kam er nach Wien und warf sidi
auf die Publizistik. In den gelesensten
Blattern schrieb er Aufsätze für d. Frei-
heit. Als Wien fiel, wurde er verhaftet,
zum Tode verurteilt und erschossen.
Seine literarische Tätigkeit umfaßt
eine Reihe vorzüglicher Arbeiten: Das
Verhältnis der lutherischen Kirche zu
den reformalorischen Bestrebungen
(Leipzig 1847); Die Täuschungen der
aufgeklärten Juden und ihre Fähigkeit
zur Emanzipation (Zerbst 1847); Das
Denunziationssystem des sächsischen
Liberalismus (Leipzig 1 847); Die gegen-
wärtige Krisis der Hegel'sdien Philo-
sophie (das. 1847); Die religiösen Zu-
stände der Gegenwart, oder Kritik der
Religion der Liebe (Zerbst 1847); Uriel
Acostas Leben und Lehre (das. 1847) ;
Kritisdie Geschichte der Wiener Revo-
lution vom 13. März bis zum konstituie-
renden Reichstag(Wienl848);Kritisciier
Sprechsaal für die Hauptfragen der
osterreidiisdien Politik (das. 1848);
Kritisdi-philosophisdie Schriften (Leip-
zig 1849). .
(M. K. L. Wuribach. A. D. B.; ). E. VI. 92).
Jellinek, Josef, Schriftsteller und Re-
<iakteur, geboren am 10. Septemb.1874
zu Olmutz in Mähreh, studierte an der
Universität Berlin und veröffentiiciite mit
18 Jahren sein erstes Feuilleton. Er
schrieb hierauf für versciiiedene Zeitun-
gen wie: »Nord u. Süd*, „Gegenwart*,
»Leipziger Illustrierte Zeitung" u.a. In
dem zu Gunsten des Deutschen Schrift-
steller-Heims in Jena herausgegebenen
Praditwerk ,Für unser Heim, Bunte
Spenden deutscher Diciiter und Denker
der Gegenwart*, war auch er mit Bio-
graphien u. liierarischen Beiträgen ver-
treten. Er erhielt die Silberne Medaille
für Verdienste um das Schriftstellerheim
in Jena.
Er sdirieb : „Ueber den Zeiten", dra-
inatisdie Dichtung (1902); Kunstkauf-
leute, Roman aus der Berliner Theater-
und Schriftstellerwelt (3. A. 1908) dra-
matisiert unter dem Titel „Die Theater-
gründung". 5akt. Kom.(1907); „Karten",
Drama (1909); „Die Annäherung zwi-
schen Deutschland und Frankreich*
(1910);Kuli-Kurt,BerlinerKünstlerroman
(1913); Lazarettgehilfe Kopke (1915).
(BrQmmen Degener 1928).
Jellinek, Karl, Professor an derjedi-
nischen Hochschule in Danzig, geb.
5. November 1882 in Wien, habilitierte
sich 1910 als Privatdozent, wurde 1916
Titularprofessor, 1922 a. o. Professor.
Er verfaßte: Hydrosulfit, L: Grund-
züge der physikalischen Chemie des
Hydrosulfits (1911); II: Anorganische,
organische und technische Chemie des
Hydrosulfits (1912); Physikalische Che-
mie der homogenen und heterogenen
Oasreaktionen (1913); Lehrbuch der
physikalisdien Chemie I. : Lehre von d.
Aggregatzuständen (I.Teil, 1914, 2. A.
1927); II. Lehre von dem Aggregat (2.
Teil 1915). In seinem Hauptwerk „Das
Weltengeheimnis**, Vorlesungen zur
harmonischen Vereinigung von Natio-
nal- und Geisteswissenschaft, Philoso-
phie, Kunst und Religion, mit- 180 Text-
abbildungen (Stuttgart 1921) sucht J.
den Menschen zu einer klaren Organi-
sation auf dem Gebiete des Geistes- u.
Rechtslebens zu führen.
(KQrschners Oelehrlenkal. 1926; Degener 1928).
Jemar ben Sdiesbi aus Difta, Rektor
an d. talmudischen Hochschule in Sura,
geboren um 360, gestorben 431, stand
in kollegialer Verbindung mit Kahana
b. Tadilifa, an den er gelehrte Fragen
richtete. IDurch.'zahlreiche Aussprüche
über alle Teile der Halacha im Talmud
bekannt, übernahm er nach dem Tode
Raw Aschis um 426 das soranische
Rektorat, das er fünf Jahre verwaltete,
(Hamburger, ReftlenzjklopBdle).
Jemsel, Samuel der Heilige, ben Da-
vid, Karäer, lebte im 17. Jahrhundert zu
Kosslau. Im Jahre 1641 pilgerte er über
Konstantinopel und Ägypten nach Pa-
lästina, ^weswegen erden Beinamen der
Heilige (Hadschi) erhielt ; er hinterließ
unter dem Titel nWDÖ, Massaoth, eine
Beschreibung dieser Reise. (Die Hand-
schrift dürfte sich in Upsala oder Ko-
penhagen befinden). Tiringer gab in
Upsala einen Teil davon in hebräischer
und lateinischer Sprache heraus, ebenso
1
4» ■
V(.
■ I
i'
* '♦
Jemsel
hatWolfJl
IlI.lOSl}
t»benso U
antiquilri;|
Eine frcij
Teiles \\i\
(Lewir. t|
Jephej
Bazri, h<|
Karäe^- j.
unter ci
Exegel r
das Jdtiij
Sitz d-:i
seit der
isdie O
neten 1
eine (^lii|
neuheb
erlcri;!
karäisc
sten Sc
der arj
erlan:; i
reift, \si
lern, SC!
Karäii
Rabl-
ersie)
Polo:
Sein
Streits
storljL
Ruddc
ward
abgef
Saadj
richlcl
SchliTf
volle)
war s
pha b<
drei A
bQte%
Betra(
978 in
Seine
exegc
berei
seine
und s|
ben z:
Di
welch
<
Live Music Archive
Librivox Free Audio
Metropolitan Museum
Cleveland Museum of Art
Internet Arcade
Console Living Room
Books to Borrow
Open Library
TV News
Understanding 9/11