If
-**
'V
l-
'^
"w?^i
^*
uaJ.
?f
l^W
^'Wtt''.
^'-'
Se^
»fvi
."!**■>.
^ll-.-t*.
Ci^
•^■Lf
^f'^V?
,-^£-s:5..
■•£^
i:-1Ski*^S
Ppv
r,t,S.' %i*
^\Vv
m**"
¥^
'^
^'ii^.
^■,
.z::^
t^V">::5
rjfj-f ,.|
'1,';
H .i
■rCl, -*
?^;
V
. _^^
fM5
^'
Digitized by the Internet Archive
in 2011 with funding from
internet archive
http://www.archive.org/details/lifework1907191100chur
H\oJ i ivi^i^uU u u\^ «Lo^ i*JLj . ')^ h.A.fi.^iJIxu^ju^'f f-Lu^ iv^i
p(t*^«eJ ^tuf5< ii^Jlcx Ai^ €ts^ l^ Aoi ou£<Ji^ 1^ IjJ>^1\J^^
^H/)(jni<LUi/ ^(^(j ^ltC/^ OrykjiM o^io-ll^ ooLcL lu^vUi n\ Ssjo^'u
.....3.
' , ».!■>••
* »
. »=
t ■*•*'■ ' '>
i. ^
os-ia 554
Air. 1
1907.
AIG TOISEACH NA BLIADHNA.
Tha e mar chleachdadh 'nar nieasg, a bhith 'cur
failte chridheil air ar cairdean aig toiseach na
bhliadhna, agus a bhith 'g radh, " Bliadhna
mhath iir dhuibh." Freagraidh ar cairdean agus
their iad, " Mar sin dhuibhse, agus moran
dhiubh."
Mar a tha fhios againn tha'n cleachdadh so a'
nochdadh gu'm bheil deagh run againn fein agus
aig ar cairdean do chach a cheile. Is ann mar
sin bu choir do'n chilis a bhith aig gach im, gu
sonraichte km measg na muinntir a tha 'g
aideachadh gu'm bheil iad, ann an tomhas air
an riaghlachd le spiorad a's airde na spiorad an
t-saoghail.
Is olc an ni a bhith 'g aracli fuachd agus
coimhicheis 'nar cridhe do neach sam bith, gu
h araidh aig toiseach na bhadhna.
Ma thachair gu'n robh a h-aon dhinn ciontjich
dhe'n olc so 's na bliadhnachan a dh' fhalbh,
cha 'n 'eil leasachadh air a' chilis a's fhearr na
grad sgur dheth Le comhnadh an Tighearna
leigeamaid leis an fhuachd agus leis a' choimh-
eachas del bas.
Mar a theid an teine bas le cion connaidh,
~ mar sin theid eas-coimpicheas, naimhdeas agus
mi-riin bas le bhith 'g an leigeadh air dichuimhn.
Ged a theid an teine bas le cion connaidh, bidh
a' chagailte blath greis mhath, agus faodaidh
gu'm. bi sradag beb iiine mhath anns an luath-
aidh. Ma tha toil againn an teine a ghrad chur
as, cha'n 'eil dbigh a's fhearr dhuinn na tonn
mhath dhe'n uisge a dhortadh air.
Chuala sinn gu'm bheil an t-uisge 'na shamh-
ladh air obair an Spioraid Naoimh, agus ma tha
'bheag a dh' eolas agus de thuigse spioradail
againn, thu Ian fhios againn nac'.i ann le ar neart
fein is urrainn duinn math a dheanamh an
aghaidh an uilc, no eadhoin an t-olc fein a
sheachnadh. Ach an neart nach 'eil againn
gheibh sinn o Dhia e tre losa Criosd, ma dh'
iarras sinn e le ar n-uile chridhe : " Is urrainn
mi na h-uile nithean a dheanamh tre Chriosd a
neartaicheas mi," ars' an t-abstol.
Aig toiseach na bliadhna leigeamaid dhinn
gach droch cleachdadh a bha sirin a' leantuinn.
Na biodh mi-riin, no mealltaireachd, no cealg,
no farmad, no ana-cainnt, no comhradh amaid-
each, no misg, no mi-bheus uiread is air an
ainmeachadh 'nar measg.
Thugamaid fa near gu'm bheil ar n-iiine trial!
gu luath. Mur dean sinn feum de'n am a tha
lathair — an t-am taitneach — faodaidh e bhith
nach fhaigh sinn na cothroman ceudna gu brath
tuilleadh.
O'n a thainig a' bhliadhna a thu nis air tighinn
gu crich, ghairmeadh moran gu cunntais aig
nach robh suil sam bith, mu'n am so an uiridh,
ri teachdaire o'n bhas. Tachraidh a' cheart ni
am bliadhna. Co 'nar measg a ghairmear air
falbh ? Aig an Tighearna tha fios.
Tha craobhan neo-thorach ann leis an robh
an Tighearna a' giiilan o chionn iomadh
bliadhna. Ciod am fios nach i so a' bhliadhna
air an obair an Tighearna, " Gearr sios iad, car
son a tha iad a' fasachadh na talmhainn."
Sibhse a tha fo eisdeachd an t-soisgeil o
chionn iomadh bliadhna, agus nach d thug geill
do na cuiridhean grasmhor a fhuair sibh o am
gu am, ciod a tha nar beachd a dheanamh ? Am
bheil e na's fhusa dhuibh sibh fein a thoirt suas-
do Dhia an diugh na bha e o chionn iomadh
bliadhna? An ann oirbh fein, no air Dia a tha
sibh a' cur coire a chionn gu'm bheil sibh
fathast an taobh am muigh de rioghachd Dhe ?
Cluinnibh ciod a tha facal an Tighearna ag
radh : " Ciod tuilleadh a ghabhadh deanamh ri
m' f hionlios nach d' rinn mi ann ? Car son an
uair a dh' amhairc mi an d' thugadh e mach
dearcan fiona, a thug e mach dearcan fiadhainn.'"
Is. v., 4.
Thuirt Criosd. " Gidheadh cha'n aill leibh'
teachd am ionnsuidh-sa a chum gu'm faigheadh
sibh beatha." Eoin v., 40.
So agaibh an cuireadh mu dheireadh a th'anns
an fhirinn, agus gu cinnteach tha e cho farsuinn
's a b' urrainn neach sam bith iarraidh : "Agus
a ta an Spiorad agus a' bhean nuadh-phosda ag
radh. Thig. Agus abradh an ti a chluinneas,
Thig. Agus an neach air am bheil tart thigeadh
e. Agus ge b'e neach leis an aill, gabhadh e
uisge na beatha gu saor." Taisb. xxii., 17 Co
'nar measg a's urrainn a radh nach do bhuin an
Tighearna gu grasmhor trbcaireach ruinn san
am a dh'falbh?
Sibhse a dh' fhaodas a radh le firinn gu'n
d' earb sibh ciiisean bhur n-anama ri losa Criosd,
thugaibh taing agus moladh do Dhia a ghin sibh
gu be6 dhochas le oibreachadh an Spioraid
Naoimh. Fhuair sibh an cuireadh, agus 1&
comhnadh an Tighearna, thill sibh o sheachran,
bhur slighe. Cumaibh air bhur 'n-agaidh ceum
.2
air cheum. Deanaibh bhur dichioll a chum
gu'm bi sibh taitneach dhasan a ghairm sibh o
dhorchadas gu solus, agus o chumhachd Shatain
g'a ionnsuidh fein. Le foighidin ruithibh an
reis a chuireadh romhaibh ag amharc air losa.
An iiine ghearr thig crioch air gach trioblaid agus
hvbn agus buaireadh leis am bheil sibh air bhur
sarachadh.
Is e ar guidhe ri Dia, gu'n d6irteadh e nuas a
bheannachd air gach aon dhibh. Gu'n deb-
naicheadh e bhith beothachadh na muinntir a
tha marbh gu spioradail, agus a bhith 'toirt
beadia na's ro phailte dhaibsan a bheothaich e
mar tha, a chum gu'n nochd iad o am gu am,
cumhachd saor ghrais Dhe air an anam. Gu'n
robh a' bhhadhna so 'na bliadhna mhath iiir
dhuibh gu leir araon ann an seadh aimsireil agus
spioradail.
SEUMAS.
Bha Seumas 'na mhaghstir-sgoile ann an sgir-
eachd cho iomallach 's a bh'anns a' Ghaidheal-
tachd agus an aite cho iomallach 's a bh' anns
an sgireachd. Cha robh duals mhaighstir-sgoile
sgireachd aig an km ud ach gle bheag an
coimeas ris na duaisean a th'aig maighistirean-
sgoile aig an am so. B'e c6ig puinnd deug air
fhichead Shasunnach 's a' bhliadhna an duals a
bha gu cumanta a bh'aig na mighistirean-sgoile
sgireachd aig an am ud air feadh na Gaidheal-
tachd, agus b'e so an duals a bh' aig Seumas.
Bha Seumas toilichte gu le6r le a dhuais ;
agus faodar a radh gu'n robh e 'na shaoithriche
nach ruigeadh a leas naire a ghabhail, a' roinn
facal na foghlum gu dichioliach. Agus tha
toradh a shaoithreach ri fhaicinn gus an latha 'n
diugh. B'iomadh fear a b'fhoghluimte na e ;
ach b' ainneamh fear a bha cho dichioliach ris.
Mar a tha'n seanfhacal ag radh: "Is fearr
dichioll an duine laig na neo-shunnd an duine
laidir."
Cha robh Seumas p6sda aig an am, agus cha
mho a smaoinich e air p6sadh. Bha piuthar
dha 'na bean-taighe dha, agus bha i gle ghlic
deanadach. Cha robh scaireap sam bith inntCj
agus ged a bha'n duals beag, cha robh eis sam
bith air Seumas : agus an aite bhith ann am
fiachan, mar is minic a bha mhaighstirean-sgoile
aig an am ud agus o'n uair ud is ann a bha e
cur beagan air chiil a laimhe leis an robh e
comasach air beagan cuideachaidh a dheanamh
le cuid le dhaoine bochda a bha ann an dliith
dhaimh dha.
Bha Seumas gle fhaideach curamach mu'n
duals bhig a bha e cosnadh ; ach cha robh e
spiocach idir. Bha cuid de'n chloinn a bh'anns
an sgoil aige gle fheumach air cuideachadh
fhaotainn uailhe. Bha na parantan bochd,
dripeil gu lebr, agus cha robh e gle fhurasda
dhaibh leabhraichean is paipear is pinn is inc a
cheannach do'n cloinn. Bha so a' toiit mbran
obrach a bharrachd do Sheumas. Dh' fheumadh
e a dhol do'n t-seomar-sgoile a h-uile madainn
uair roimh 'n am 's am biodh a' sgoil air a
fosgladh gus na pinn a dheasachadh. Cha robh
pinn chruadhach — ann am fasan anns an am ;
agus bha aig gach mighstir-sgoile ris na pinn-ite
a dheanamh, agus sgriobhadh a chur air barr
gach duilleig mar eisimpleir do na sgoileirean.
Bha itean gheadh is shulairean pailt gu lebr.
Bha iad ri'm faotainn timchioll a' chladaich.
Ach o'n a bha an obair so gle dhraghail, agus
an sgriobhadh fada o bhith a reir miann a'
mhaighstir-sgoile, chuir Seumas roirahe gu'm
biodh cuisean air atharrachadh dbigh an tiine
gun bhith fada. Fhuair e dhachaidh leabhraich-
ean is paipearan is pinn is ince. Bha 'g iarraidh
beagan air son nan leabhraichean ; ach bha e
toirt gach ni eile seachad do'n chloinn a
nasgaidh. Cha robh e cur eadar-dhealachadh
eadar teaghlachd is teaghlachd ; agus bha e
faigail paigheadh nan leabhraichean gu toil nam
parantan, agus faodar a radh gu'n d' fhuair e
paigheadh air aon dbigh no dbigh eile ri uine.
Bha'n obair na b'fhasa dha fhein, bha 'chlann
na bu deigheile air an sgoil an uair a fhuair iad
leabhraichean iira agus a chuireadh nam buidh-
nean air leith iad. Bha so a' toirt mbr-
thoileachadh do na parantan agus do shluagh an
aite gu leir, agus cha'n ann aige fhein bu lugha
bha de thoileachadh ; air bha a chridhe anns
an obair.
Chaidh bliadhnachan seachad agus cha robh
Seumas a' faireachadh g'a dhith aon dad a bha
e cosg ris na sgoileirean. Agus ged a bha e
ceadaichte dha paigheadh sgoile iarraidh, cha
d'iarr 's cha d'fhuair e sgillinn riamh ; agus
theireadh e an uair a leig e uaithe an sgoil gu'n
robh e gle thoilichte gu'n d' rinn e mar a rinn e.
Aig am araidh de'n bhliadhna cha bhiodh
aige ach beagan chloinne anns an sgoil. B'e aa
t-am so an uair a bhiodh na daoine trang ri
obair an earraich. Bhiodh gach sgoilear a
b'urrainn car obrach a dheanamh air a chumaU
aig obair, agus cha bhiodh 's an sgoil ach an
fheadhainn bheuga. Mar so cha bhiodh am
maighistir sgoile ach na leith thimh, agus gus an
iiine a chur seachad bha e ceannach leabh-
raichean ; agus am measg nan leabhraichean so
bha obair nam barda Beurla. Ghabh e tlachd
mbr ann an leughadh na bardachd so.
Is e thainig as a' chilis air a' cheann mu
dheireadh gu'n do bhuail e anns a' cheann aige
gu'm bu chbir dha feuchainn ri beagan bardachd
a dheanamh. Bha fhios gu'n robh sradag bheag
de ghrid na baardachd anns na daoine o'n
d'thainig e, agus bha e 'smaointean o'n a bha e
fhein 'na sgoilear na b' fhearr na na daoine o'n
d' thainig e gu'm biodh e nadarra agus coltach
gu leor dha 6raii beag no dha a dheanamh.
Ach cha robh fhios aige ciod e an cuspair a
roghnaicheadh e mar bhonn do'n oran. Thug e
iomadh oidhirp, ach o'n nach robh an obair a'
dol leis cho math 's bu mhiannach leis thuirt ris
fein gu'm b' fhearr dha an obair a leigeadh as a
cheann.
Ged a bha Gaihg gu le6r aig Seumas — barr-
achd na bh'aige de Bheurla — b'anns a' Bheurla
a bha e feuchainn ri bran a dheanamh. Anns
an am bha dimeas mor air a dheanamh air a'
Ghaihg. Bhiodh a huile fear is te a bha 'g am
meas fein os cionn a' chumanta feuchainn ri
bhith labhairt Beurla aig gach am. Rud iongan-
tach am feadh 's a bha bran Giiihg air a mheas
'na pheacadh cha cuid dhe'n t-sluagh a' faicinn
cron sam bith ann an bran Beurla. Aig banais
no aig cruinneachadh sam bith eile far am
ghnath le daoine aga a bhith ri fearas-chuid-
eachd, cha bhiodh meas air bran Gaihg.
( Ri leaniuinn.)
AM FEUM A'S COIR A DHEANAMH
DE'N EOLAS SHLAINTEIL.
Air a Leantiiinn.
IV- A chum mothachadh a thoirt do neach iini
pheacadh, ?nu fhlreaniachd, agus mn bhreitheanas
leis an t-soisgeul, no co-cheangal nan gras, is
tiginn da tri nithean a thuigsinn. i. Gu'm bheil
ana-creidimh ann an losa Criosd, no bhith
diiiltadh co-cheangail nan gras a ta air a thairg-
seadh annsan, 'na pheacadh eile an aghaidh an
lagha; do bhrigh air do luchd-eisdeachd an
t-soisgeil gun bhith creidsinn ann an Criosd gu'm
bheil iad a' cur cul ri trbcair Dhe ann an Criosd,
an aon t-s!ighe gu saorsa o pheacadh agus o
fheirg, agus nach geill iad gu bhith air an dean-
amh r^idh ri Dia.
a. A rithist, is fheudar dha a thuigsinn gu'm
bheil lan-mhaitheanas peacaidh, agus iior f hirean-
tachd, ri 'm faotainn a mhain le creideamh ann
an losa Criosd, do bhrigh nach 'eil Dia ag
iarraidh cumha sam bith eile ach creideamh;
agus gu'm bheil e toirt teisteis o neamh gu'm
bheil e Ian thoileach peacaich fhireanachadh air
a' chumha so.
3. Is fheudar dha a thuigsinn air dha ghabhail
ri fireantachd tre chreideamh, gu'n lean breith-
eanas air an aon laimh a chum oibre an diabhuil
a sgrios anns a' chreidmheach, agus gu obair na
naomhach a choimhlionadh le neart. Agus le
bhith diultadh fireantachd a ghabhail tre chreid-
eamh ann an losa Criosd, gu'n lean breitheanas,
air an laimh eile, a chum an t-ana-creidmheach
a dhiteadh, agus gus a sgrios maille ri Satan agus
a luchd-muinntir gu siorruidh.
A chum na criche so, foghnaidh na sgriobtuir-
ean a leanas am measg mhbrain eile gu
meudachd peacaidh an ana-creidimh a leigeadh
ris ; no a chum meud a' pheacaidh a tha ann an
diultadh tairgse co-cheangail nan grks ann an
Criosd a thairgseadh dhuinn. Faicibh tairgse
nan gras mar a tha i air a dheanamh. Is. 45, 3
" Aomaibh bhur cluas, agus thigibh do m'
ionnsudh-sa (deir an Tighearna) eisdibh agus
mairidh bhur n-anam beb, agus ni mi co-
cheangal siorraidh ribh, eadhoin trbcairean
cinnteach Dhaibhidh." Is e sin ma chreideas
sibhse agus gu'm bi sibh reidh rium, bheir mi le
m' cho-cheangal Criosd dhuibh, agus maille
risan gach uile ghras slainteil : tha so air aithris
a rithist Gniomh 13, 34.
A rithist, thoir fa near, gu'm bheil an tairgse
shbnraichte do gach neach fa leith ; mar a tha
soilleir o'n fheum a tha'n t-abstol a' deanamh
dhith. Gniomh, 16, 31. " Creid anns an
Tighearna losa Criosd, agus saorar thu fein agus
do thaigh."
Tha reusan na tairgse so air a thoirt seachad,
Eoin 3., 16. "Oir is ann mar sin a ghradhaich
Dia an saoghal gu'n d'thug e aon-ghin Mhic
fein, a chum ge b'e neach a chreideas ann, nach
sgriosar e, ach gu'm bi a' bheatha shiorruidh
aige."
Air an aobhar sin air do'n t-slainte mhbir so a
bhith air a tairgseadh, anns an Tighearna losa
Criosd, ge b'e nach creid ann, ach aig am bheil
diiil ri slainte air dhbigh ^iginn eile, ciod a tha
e' deanamh ach a' leantuinn air diomhanasaibh
breugach, agus a' treigsinn a thrbcair fein a dh'
fhaodadh a bhith aige ann an Criosd. Ciod
eile a tha e' deanamh ach a' toirt mbr-thoibheum
do Dhia 'na chridhe, mar a tha e air a radh, "An
ti nach creid Dia, rinn e breugaire dheth, do
bhrigh nach do chreid e an fhianuis a tiiug Dia
mu thimchioll a Mhic." Agus is i so an
fhianuis gu'n d' thug Dia dhuinn beatha mhair-
eannach ; agus tha a' bheatha so 'na Mhac."
Agus tha Criosd fein a' toirt teisteis nach 'eil
peacadh sam bhith an aghaidh an lagha cosmh-
uil ris a' pheacadh so. Eoin 15, 22. " Mur
bithinnsa air teachd, agus air labhairt riutha,
cha bhiodh peacadh aca ; ach a nis cha'n 'eil
leithsgeul am peacaidh aca."
Faodaidh so mothachadh a thoirt do dhuine
mu mheud a' pheacaidh so, ctil a chur ri tairgse
Chriosd, no bhith gun chreideamh aiin.
{Ri leajituinn).
LAOIDH.
" Seallaibh ritimsa, agus biihibh at?' bhur iear-
nadh, idle iomallaibh na tahnhainn." Is. xlv. 22.
'Pheacaich thruaigh, 'tha lag is fann,
'Gimeachd tiiirseach troimh an ghleann,
Gillian uallaich is tu sgith,
Seall rl losa, Righ nan righ.
Tha e dliith dhuit aig gach am ;
Eisdidh e ri d' ghearain fann ;
Togar dhiot an t-uallach trom ;
Siubhlaidh tu troimh 'n ghleann le fonn.
Gheibh thu aoibhneas, fois, is sith,
Ann an cuideachd Righ nan righ,
Ceum air cheum mar bhios tu triall ;
'S ni a ghairdean treun do dhion.
Anns an dachaidh ghl6irmhoir shuas,
Cha bhi deuchainn, brbn, no truaigh —
Chaoidh cha n fhaicear deur air siiil,
Ann an luchairt Righ nan dul.
Fad nan linntean siorruidh buan,
Anns an luchairt ghl6irmhoir shuas,
Seinnidh iad gu ceolmhor binn
'S aoibhneas siorruidh air an cinn.
I. M'R.
NITHEAN NUADH AGUS SEAN.
CIONNUS A LEUGHAS TU?
Am bheil thu tuigsinn na tha thu 'leughadh ?
Mur 'eil, am bheil thu ag iarraidh se61aidh air
neach sam bith eile ?
An d'thug thu riamh fa near nach dean a
bhith leughadh feum sam bith dhut mur tuig
thu na tha thu 'leughadh?
larr fiosrachadh o gach neach do'n aithne
fiosrachadh a thoirt dhut. Os cionn gach ni
iarr gu'm biodh an Spiorad Naomh g'ad threb-
rachadh a dh' ionnsuidh gach uile fhirinn ; ach
ma tha thu diiiltadh Chriosd a ghabhail mar do
shlanuighear, cha ruig thu leas duil a bhith agad
gu'n treoraich an Spiorad Naomh thu.
Is ann do na creidmhich a tha gealladh an
Spiorad air a thabhairt.
Cha treoraich an Spiorad Naomh thu a dh'
ionnsuidh firinn nach do leugh 's nach cuala thu
air a leughadh riamh.
Tha moran ann leis am bu mhiann e61as
fhaotainn air facal Dhe, ach cha'n 'eil iad
debnach a' bheag de'n tiine a chaitheamh ann a
bhith rannsacbadh an fhacail. Tha iad cosmh-
ail ri duine a bhiodh toileach barr math a bhith
aige 'san fhoghar, ach leis nach aill a' bheag a
dh' obair a dheanamh 'san earrach.
Tha cuid ann leis an fhearr gu mor comhairle
a thoirt seachad na comhairle a ghabhail.
Tha e math gu lebr comhairle na corach a
thoirt air daoine eile, ach tha e mbran na's
fhearr gu'n deanadh daoine iad fein an ni a tha
ceart.
An uair a bhios an turadh ann 's e sin am gu
caoineachadh an fheoir. Tha so a' teagasg
dhuinn gu'm bheil am ann air son gach obair a
dheanamh
Ma's math leat do dhachaidh a bhith sona,
feuch cho math 's is urrainn duitri deanamh sona.
Ma's miann leat daoine bhith caoimhneil riut,
bi caoimhneil riutha. Tha caoimhneas a' dusgadh
caoimhneis annainn, mar a tha gradh a' dusgadh
graidh.
Na dean suas cairdeas ris an duine aingealta,
no ris a' mhisgear. Faoduidh tu bhith cinn-
teach gu'm fas thu coltach ri do charaid ma
bhios tu trie 'na chuidheachd.
Ma geibh thu am mach nach 'eil muinntir
eile cho math 's a shaoil thu na meudaich an
bochdan ann am fianuis an t-saoghail. Air an
laimh eile ma tha barail mhath agad air daoine,
ma dean tuilleadh 's a' choir de mholadh orra.
Tha cuid dhe do luchd-eblais nach 'eil cho dona
's a tha thu 'smaointean, agus tha cuid nach 'eil
cho math 's a tha thu smaointean.
Ma tha beairteas agad na dean uaill as, oir
faodaidh e sgiathan a dheanamh dha fhein,
agus siubhal gu luath air falbh as do shealladh.
Na dean uaill asad fein, no as d' inblie, no as do
chairdean no a ni air bith talmhaidh, "An ti a
ni uaill deanadh e uaill as an Tighearna.''
Ma thig calldachd ort is fearr dhut gu mbr a
bhith riaraichte le cuisean na leigeadh le d' inn-
tinn a bhith fo thuilleadh 's a' choir de dhragh ;
oir le bhith fo mhor dhragh bheir thu tuilleadh
brbin ort fein agus cha leasaich thu an call a
thainig ort.
Thig na trioblaidean agus na trbcairean, mur is
trice, cha'n ann 'nan bnar ach nan grunnam.
Beag 's mar a dh' fhaodas cuid de ar gniomh-
aran a bhith 'n ar sealladh fein, faodaidh mbran
uilc, no moran math eirigh uapa air a' cheann
mu dheireadh ; air an aobhar sin bu choir
dhuinn ar ceart aire thabhairt ciod a theireamaid
agus ciod a dheanamaid.
Mur 'eil duine ann an tomhas beag no mbr
naomh, cha'n urrainn a dhbchas a bhith beb.
Am fear a tha' gabhail tlachd anns a' pheac-
adh, cha'n urrainn e tlachd a bhith aige ann ari
Dia. Gabh tlachd an Dia is bheir e dhuit \z.vt
rim do chridhe chaoidh : do shlighe tabhair suas
do Dhi ; earb ris is bheir gu crich.
Is comharradh foUaiseach air fior chriosduidb
spiorad Dhe a bhith 'na chomhnuidh ann.
Air. 2
1907.
MU CHRAOBH-SGAOILEADH
T-SOISGEIL.
AN
" Thugadh dhomhsa gach uile chumbachd air
neamh agus air an talamh. Uime sin imicliibh-
sa, agus deanaibh deisciobuil de gach uile chinn-
each, 'gam baisteadh ann an ainm an Athar,
agus a' Mhic, agus an Spioraid naoimli ; a'
leagasg dhaibh gacli uile nithean a dh' aithn
mise dhuibh a choimhead : Agus feuch a ta
raise maille ribh a ghnath, gu deireadh an t-
saoghail." Mata 28, 19-20. Tha na briathran
so gu soilleir a' dearbhadh dhuinn gu bheil e
mar fhiachan air na h-uile a fhuair a' bheag no
'nihor a dh' e61as air Dia, agus air cumhachd an
t-soisgeil, an uile dhichioU a dheanamh a chum
deadh sgeul a mhbr aoibhneis a chur a dh'
ionnsuidh na muilleannan a tha fhathast gun
Dia, gun d6chas_anns an t-saoghal. Cha 'n 'eil
ann ach an aon dbigh air an obair mhath so a
dheanamh : — 'Se sin, daoine a fliuair eblas
slainteil air Dia ann an Criosd, agus a fhuair
gairm o Dhia gu dhol a shearmonachadh an !
t-soisgeil, a chur le teachdaireachd na slainte a
dh' ionnsuidh nan Ii'idhach agus nan Cinneach.
Tha e 'na aobhar gairdeachais do na h-uile
leis am miann aobhar Chriosd a chur air
aghaidh, a bhilh 'cluinntinn 's a' faicinn, gu
bheil mbran anns an rioghachd a tha ro dhebnach
adhol le teachdaireachd na slainte adh' ionnsuidh
nan liidhach agus nan Cinneach, nam biodh
doigh ann air an cosdais a phaigheadh. Na 'm b'
urrainn iad so cosg orra fhdin cha 'n iarradh iad
cuideachadh sam bith o neach eile. Mar is
trice, tha 'n Tighearn' a' gairm nan seirbhiseach
cho urramach 's a th' aige anns an t-saoghal, a
measg an t-sluaigh aig nach 'eil aon chuid
saoibhreas no ard-inbhe. Ann an craobh-
sgaoileadh an tsoisgeil, faodaidh na h-uile. ma
tha toil aca, an lamh a chur. Chuir am
Maighstir urram gle mhbr air a luchd lean-
mhuinn an uair a dh' earb e riutha an soisgeul
a shearmonachadh do gach diiil. ladsan nach
toir lamh-chuideachaidh seachad tha iad a'
diiiltadh na h-urram so a ghabhail o 'n
Mhaighstir. Tha sinn a' meas gu bheil iad, an
da chuid, a' cur beannachd a dhith orra fhein,
agus air muinntir eile. Nan do chuir Dia a
leithid a dh' urram air na h-ainglean 's gu 'n d'
earb e riutha an soisgeul a shearmonachadh do
gach duil, bhiodh iad, tha sinn a' creidsinn, gid
dhebnach air an urram a ghabhail, agus iad
fhein a thoirt suas gu buileach do 'n obair
mhath so. Tha 'n fhirinn ag innseadh dhuinn
nach e rahain gur toil leb a bhith 'gabhail
beachd le tiachd air an obair mhath so, ach mar
an ceudna, gu bheil iad a' deanamh gairdeachais
an uair a ni peaeach aithreachas. Nan 'd
earbadh searmonachadh an t-soisgeil riutha cha
bhiodh feum air aon sgillinn airgid a chruinn-
eachadh a chum biadh no aodach a thoirt
dhaibh, no chum faradh a phaigheadh air an son
an am dhaibh a bhith falbh o dhuthaich gu
duthaich. Ach ann an riaghladh glic an
Tighearna is ann ri daoine a dh' earbadh craobh-
sgaoileadh an t-soisgeil, do bhrigh gur iad bu
fhreagarraiche air son na h-oibre na na-h-ainglean.
Dh' ainmich sinn mar tha gu 'n do chuir Dia
urram mhbr oirnn fhein 's air muinntir eile an
uair a dh'earb e an obair mhbr agus ghlbirmhor
so ruinn ; agus, le diiiltadh cuideachadh a thoirt
seachad, gu robh muinntir a' cur beannachd a
dhith orra fhein. Tha e fior gu lebr gu bheil e
'na bheannachd ni's mb ni a thoirt seachad na
ni fhaotainn. An uair a thig diol-deirc a dh'
iarraidh fasgadh na h-oidhche, no greim a dh'
itheas e, gabhaidh sinn truas dheth, agus bheir
sinn dha rud, agus bithidh sinn taingeil nach
'eil sinn fhein ann an suidheachadh an diol-
deirc thruaigh, ach gu bheil sinn comasach air
a' bheag no mhbr de chuideachadh a thoirt dha
'na eiginn.
Aidichidh sinn uile gur gniomh math biadh a
thoirt do 'n acrach, deoch a thoirt do 'n tart-
mhor, an lomnochd a chbmhdachadh, agus
fasgadh na h-oidhche a thoirt do 'n anrach
bhochd, thruagh, aig nach 'eil ionad anns. an
cuir e 'cheann fodha. Ach nach e gniomh
mbran is fhearr lamh-chuideachaidh a thoirt
seachad a chum an t-anam neo-bhasmhor a
shaoradh o chionta, agus o chumhachd peacaidh?
Ged is aobhar brbin agus mulaid a bhith
'faicinn mar tha creutairean truagha gun ach
gan an deb annta le cion bidh is aodaich, nach
ann a tha 'n t-aobhar brbin agus mulaid ro mhbr
a bhith 'toirt fa near gu bheil an earann a 's
mb de shluagh an t-saoghail tur aineolach air an
Ti a tha na aonar comasach air an deanamh
sona, araon anns an t-saoghal so, agus anns an
t-saoghal thall. O ! nach cruaidh an cridhe a th'
aig an neach a thilleas am bochd agus am
feumach air falbh falamh 6 'dhorus an uair a
dh' fhaodas e cobhair a dheanamh orra ! Ach
nach cruidhe gu mbr cridheachan na muinntir
a dhiultas a bheag no mhbr de chuideachadh a
dheanamh leis na truaghain a tha basachadh
gu siorruidh le cion eblais air Dia tre losa
Criosd ! 1
G
Tha fhios againn gu bheil m5ran ann a tha ro
dheas air a bhith gabhail an leithsgeil fhein a
chionn nach 'eil iad beairteach. Their iad gu
bheil barrachd 's gu lebr acasan ri dheanamh
iad fhein agus an teaghlaichean a chumail suas.
Their iad mar an ceudna nach fhairich an
eaglais aice no uaipe am beagan cuideachaidh a
b' urrainn iadsan agus an leithidean a thoirt
seachad a chum aobhar Chriosd a chur air
aghaidh. Ged a their iad so ruinne, agus riutha
fhein, cha seas e ann an lathair Dhe. Dh'
fhaodadli a' bhantrach bhochd a chuir an da
bhonn bheag anns an ionmhas na leith-sgeulan
a dh' ainmich sinn a ghabhail, agus an da bhonn
bheaga a chumail na pbcaid gus an ceannaich-
eadh i greim de 'n bhiadh leotha. Ach nan d'
rinn i so cha bhiodh iomradh oirre anns an
t-soisgeul. Ghabh an Ti do 'n l^ir na h-uile
nithean beachd s6nraichte air an ni a rinn i,
agus mhol e gu m6r i. Cha 'n ann air maud na
suim a bheir sinn seached a tha 'n Tighearna 'g
amharc, ach air an durachd leis an toir sinn
seachad i. Giulainidh gach neach 'uallach fein.
Tha aon sgillinn o 'n duine bhochd, ma 's e sin
na 's urrainn da thoirt seachad, cho luachmhor
ann an sealladh Dhe ri punnd Sasunnach o 'n
duine bheairteach nach fhairich 'ga dhith e.
Dh' fhaodadh iomadh aon mbran a bharrachd
a dheanamh na tha iad a' deanamh nan gabhadh
iad an dbigh a tha 'n fhirinn ag iarraidh orra
ghabhail. " Air ceud la gach seachduin,
cuireadh gach aon agaibh ni leis fein anns an
ionmhas, a reir mar a shoirbhich leis, chum
nach bi tionail ri 'n deanamh an uair a thig
mise." I Cor. i6, 2.
Is aithne dhuinn duine, ach cha cheadaich e
•dhuinn innseadh c5 e, a thug barrachd seachad
an uiridh air son aobhar an Tighearna na thug
e bliadhna riamh, agus an dochas gu 'n dean
mbran eile air a' bhliadna so mar a rinn esan an
uiridh, agus mar a tha sinn a' creidsinn a ni e
'm bliadhna, innsidh sinn dhuibh an doigh a
ghabh e.
O chionn cbrr is bliadhna bha aire an duine
so air a tarruinn gu riior a dh' ionnsuidh na
dbigh anns an robh mbran de luchd-leanmhuinn
Chriosd a' gabhail an leithsgeil fein le bhith
smaoineachadh gu 'n cuireadh e call m6r orra
cuibhrionn de 'm maoin a thoirt seachad do
Chriosd. An am dha bhith gabhail beachd air
na h-earrannan de 'n fhirinn a tha 'g aithneadh
an dleasdanais so, rinn na h-earrannan a leanas
greim mbr air an inntinn aige. "Thoir urram
do 'n Tighearna le d mhaoin agus le ceud
thoradh d' uile chinneis : Agus lionar do
shaibhlean le pailteas, agus le fion nuadh
ruithidh d' fhion-amair thairis." Gnat. 3, 9-10.
•'Thugaibh an deicheamh uile chum an taigh-
thasgaidh, air chor 's gu 'm bi biadh ann am
thaigh-sa ; agus dearbhaibh mi nis leis an ni so,
tha Tighearna nan sluagh ag radh, mur fosgail
mi dhuibh uinneagan nan neamh a dhbrtadh a
mach beannachd oirbh, gus nach bi aiteann g' a
chumail." Mai. 3. 10. Cha b' urrainn da gun
fhaicinn gu robh na h-earrannan so a' teagasg
nach cailleadh neach sam bith air a chuid fhdin
a thoirt do Dhia. Air ceud la gach seachduin
chuir e tasdan air leth ann am bocsa beag do 'n
Tighearna. Aig deireadh na bliadhna, bha da
phunnd Shasunnach, agus da thasdan deug deas
aige air son aobhar Chriosd a chuideachadh am
measg nan ludhach agus nan Cinneach. Tha e
'g aideachadh ann an lathair Dhe gu 'n do
shoirbhich an Tighearna leis re na bliadhna dh'
fhalbh ni bu mho na shoirbhich e leis riamh,
agus tha e suidhichte air barrachd is tasdan a
chur air leth do 'n Tighearna gach Sabaid air a'
bhliadhna so. A chum a dhearbhadh nach
duine a tha comasach air moran a thoirt seachad
a th' ann, faodar a radh gu robh e iomadh latha
gun aon tasdan na phbcaid. Ach aig deireadh
na bhiadhna tha e 'g radh gu 'n do chiomhlion
an Tighearna a ghealladh a reir mar thomhais e
fhein umhlachd do 'n Tighearna.
Bheireamaid comhairle air ar luehd-leughaidh
an dbigh a ghabh an duine so a ghabhail, agus
a' bheag no 'mhor a chur air leth do 'n Tighearna
gach latha Sabaid. Ma chuireas gach neach
aon sgillinn ruadh air leth gach latha Sabaid,
bidh ceithir tasdain agus ceithir sgillinn aige
gus an sineadh seachad aig ceann na bliadhna.
Nis, is ann ro bhochd a tha 'n duine nach
urrainn aon sgillinn 'san t-seachduin a thoirt
do 'n Tighearn. Ni bonn-a-sia san t seachduin,
da thasdan, agus da sgillinn 's a' bhliadhna ;
agus ni fearrdainn 'san t-seachduin tri sgillinn
deug 'sa 'bhliadhna. Beag 's mar a tha 'n
t-suim so is lionar iad nach toir seachad i.
Agus gu cinnteach feumar a radh gur ann gle
ainneamh a thachras duine ruinn a tha cho
bochd 's nach urrainn da fearrdainn 's an
t-seachduin, no sgillinn 's a' mhios, a chur air
leth do 'n Tighearna. Feumaidh sinn a radh,
ged a tha e nar ri aithris, gu bheil cuid de 'n
luchd-comanachaidh nach toir aon sia sgillinn
do 'n Tighearna eadar da cheann na bliadhna !
Ach nan cuireadh a h-uile aon de 'n luchd-
comanachaidh a th' ann an Eaglais na h-Alba
aon fhearrdainn 's an t-seachduin, no tri sgiliinn
deug 's a' bhliadhna, air leth a chur a dh'
ionnsuidh nan Cinneach, dheanadh e c6rr is
ochd mile fichead punnd Sasunnach. Dheanadh
sgillinn 's an t-seachduin, cbrr math is cbig
fichead mile punnd Sasunnach 's a' bhliadhna
Agus dheanadh tasdan 's an t-seachduin, corr
math is muillean, agus tri cheud mile punnd
Sasunnach 's a' bhliadhna. Uaith so chi sinn
gur mbr a dh' fhaodas daoine dheanamh a chum
aobhar Chriosd a chraobh-sgaoileadh ma ni iad
ni 's urrainn daibh. Nam biodh gradh mor
againn do Chriosd bhiodh tlachd mor againn
arm a bhith 'toirt iimhlachd d' a aithntean, agus
bheireamaid gu toileach seachad na b' urrainn
duinn a chum gu 'm biodh deadh sgeul a mhor
aoibhneis air aithris ann an cluasaibh nan
ludhach agus nan Cinneach. Ma thig caraid
a tha ionmhuinn leinn a dh' ionnsuidh ar
taighean, nach sinn a bhios deas a chum na
nithean a 's fhearr a tha fo na cabair againn a
chur air a' bhbrd 'na lathair ? Nach e Criosd
an caraid is dliiithe a leanas na brathair ? Nach
e an neach mu dheireadh air am bu choir
dhuinn dearmad a dheanamh ?
Tha aobhar againn a bhith 'creidsinn gur e
cion toirt fa near is coireach gu bheil m6ran de
shluagh na h-eaglais a' toirt cho beag seachad
de 'm maoin a chum aobhar Chriosd a chur air
aghaidh anns an t-saoghal. Cha 'n 'eil iad a'
toirt fa near gu bheil uibhir feuma air cuideach-
adh a thoirt seachad, agus cha mho a tha iad a'
toirt fa near gu 'n dean an cuideachadh beag a
theid aca fhein air a thoirt seachad feum m6r
air a' cheann mu dheireadh. Iain.
SEUMAS.
II.
Anns an am mu'm bheil sinn a' sgriobhadh bha
ciiisean ann an iomadh cearn dhe n Ghaidheal-
tachd gle neo-choltach ri mar a tha iad 'san am
so. Cha'n fhaighteadh litrichean agus paipearan
ach gle ainneamh. Anns a' chuid de'n sgir-
eachd anns an robh Seumas, b'ann aon uair 'san
t-seachdain a thigeadh Caluni Posta leis na
litrichean 's leis na paipearan. Cha bhiodh am
poca ach aotrom, ach mar a tha'n sean fhacal, ag
radh " Is trom an cat ri ghiulan."
Bha astar corr math is fichead mile eadar an
taigh sgoile agus am baile anns an robh Calum
Posta a' faotainn nan litrichean, agus bhiodh
Calum c6ir mar bu trice a' gabhail an rathaid
air a shocair fhein, agus mar bu trice bhiodh e
aon uair deug 'san oidhche mu'n ruigeadh e
ceann a thurais.
Bha Calum 'na dhuine gle laghach caoimhneil,
agus bu trie a bheireadh e gnothaichean beaga
feumail anns a' phoca a dh' ionnsuidh dhaoine,
agus air a shon so bhiodh daoine 'cur deur beag
de Mhac-na-braiche na tbairgse a chionn nach
gabhadh e paigheadh air son a dhragha. Bu
trie leis deur beag a ghabhail anns an taigh-bsda
a bha leitheach rathaid Agus bha e air aithris
gu'm trie leis greis chadal a dheanamh ri taobh
an rathaidh no ann an taigh an uair a bhiodh e
sgith agus an t-side blath, ach cha chuala riamh
gu'n do chain e htir no ni sam bith eile a bha
air earbsadh nis. Agus ged a bhiodh e iomadh
uair car anamoch gu'n a cheann-uidhe a ruighinn
cha bhiodh neach sam bith a' cur gearain a
steach 'na aghaidh, ged a bhiodh neach a gear-
ain eatorra fhein a' gearain gu'n robh e 'cur
seachadh moran uine air an rathad.
B'e Seumas mar bu trice a bhiodh a' toirt nan
litrichean thun nan daoine a bha faisge air an
taigh sgoile. Bhiodh e-fhein a' dol a dh'iarraidh
a chuid litrichean is phaipearan fhein agus bha
e toirt leis gach litir a bhiodh a' tighinn a
dh'ionnsuidh muinntir a' bhail a bha dliith air
an taigh sgoile. Bha chuis mar so an am a
gheamhraidh ; oir ged a bha sluagh a' bhaile ag
aideachadh na diadhachd cha leigeadh an
t-eagal dhaibh a dhol troimh 'n ghleann air
feasgar dorcha aig am sam bith dhe'n bhliadhna.
Bha e air aithris gu'n robhas a' faicinn bhochdan
anns a' ghleann, agus a' cluinntinn fuaim mi-
nadarra ann. Cha robh Seumas a' toirt geill
sam bith de na beachdan aimeadach so. Their-
eadh e riutha gu'n robh Dia comasach air an
gleidheadh o chunnart ann an dubh a' mheadh-
ain-oidhche cho math 's a dheanadh e ann an
solus a' mheadhain latha.
Agus ged a bha iad ag aideachadh gu'n robh
so fior, gidheadh bha iad a' dliith-leantuinn ris
nabeachdan faoinea bha airan aithris nam measg.
Bha 'n gleann a' dol troimh aite uaigneach,
agus bha pairt dheth gle chumang, agus bha na
bruaichean aige gu math cas. Bu trie le clachan
tuiteam sios car ma char, agus fuaim a dhean-
amh a chuireadh eagal air daoine anns an robh
m6ran a bharrachd eagail na bha aca de
dh'earbsa ann an gleidheadh Dhe, ged a bha iad
uile a' labhairt mu ghleidheadh Dhe. Is iomadh
uair a thug sinn fa near ma a tha daoine cho
crabhach le'n bilean am feadh 's a tha cridh-
eachan gun earbsa sam bith ann an gleidheadh
an Tighearna. Bha Seumas agus a thurasan
troimh 'n ghleann ann an dubh a' mheadhain-
oidhche 'nan aobhar- bruidhne anns an aite.
Theireadh cuid nach robh mothachadh duine
ann an uair a rachadh e troimh 'n ghleann gun
fhiamh gun eagal. Gha robh Seumas a' cur
uireachd sam bith air na bha daoine ag radh ma
dheidhinn. Bha fhios aige gu'm bu cho math
dha fuireach samhach ri feuchainn ri toirt air
daoine cul a chur ris na beachdan amaideach
do'n robh iad a' toirt geill o'n oige. Bu trie a
chualas e ag radh nach b'ann le cumhachd an
aideachaidh a bha iad a' deanamh a bha iad
air an saoradh o'n t-saobh-chreideamh do'n robh
iad a' toirt geill, ach o'n eolas a bha daoine a'
faotainn air eblas air nithean aimsireil. Bha
cuid de na mnathan cho crabhach 's a' bh'anns
an aite a' toirt do bhuidseachd agus do
bheachdan faoine eile. Is minic a thubhairt e
gur e am maighstir sgoile, agus nach b'e am
ministear a chuir an teicheadh air na sithichean,
air na taibhsean 's air na bochdain a bha cho
pailt aon uair anns an diuhaich.
Cha do leig Seumas as a cheann oidhirp a
thoirt air bran a dheanamh, ach cha robh e ag
amas air cuspair freagarrach gu leor.
Anns an am thainig 6g do'n duthaich a bha
iomadh bliadhna air falbh a' siubhal an t-saoghail
agus ag iarraidh an fhortain. B'e Alasdair mac
Dhomhaill bhuidh' a theirteadh ris gu cumanta
mu'n d' fhalbh e. Bha e na ghille iomchuidh
gu lebr, agus thu mi creidsinn gu'n d'rinn e aon
fhortan a bh'aige ann an dbigh laghail gu lebr;
ach an uair a thill e dhachaidh theireadh cuid
de dhaoine gur ann leis an olc a rinn e na bh'aige
de dh'fhortan. Theireadh cuid gu'n do phbs e
boirionnach aig an robh mbran airgid, agus gu'n
do theich e air falbh 's gu'n d' fhag ann an sid i.
Biodh so mar so, no na bitheadh, bha nieas
mbr air Alasdair an uair a thill e agus a dh'
fhosgail e buth mhbr. Is e Mr. Mac Aunnlaidh
a t-ainm a bh'aig muinntir an aite air mar bu
trice, ach bha cuid ann nach canadh ris ach
Alasdair Mac Dhomhiull bhuidhe, an t-ainm a
theirteadh ris 'na oige.
Mar a bha cunianta agus nadarra gu leor
thoisich a h-uile nighean tuathanaich a bh'anns
an dijthaich ri feuchainn ri greim air. Cha b'ann
a chionn gu'n robh e na dhuine dreachar, ach a
chionn gu'n robh iad a smaointean, gu'n robh
airgiod aige.
Bha Alasdair 'ga mheas fhein gle fhortanach
nam faigheadh e greim air an darna te dhe dithis
a bha cho deonach deanamh suas ris, ach cha
robh fhios aige co an te dhiubh a bhiodh deo-
nach a ghabhail ; agus is e thainig as a' chuis
gu'n robh e 'cumail laimhe riutha le cheile.
Mar is minic a thachair, ghabh te dhe na
h-igheanan amhrus gu'n robh Alasdair neo-
dhileas dhith, agus bha i 'fas coma dheth. B'i
so s te bu bhbidhche dhe'n dithis, agus a bharr-
achd air sin b'na i car mbr aisde fhein. Chaidh
an sgeul am mach gu'n robh Alasdair a' cumail
laimhe ris a dithis, agus nach gabhadh an te
bhoidheach idir e.
An uair a chuala Seumas an sgeula so,
smaoinich e gu'n deanadh e bran dhaibh nan
triuir. Thug e iiine mhath air deanamh an
brain. Cha robh facal mi-iomchuidh no mi-
mhodhail eadar a dha cheann ; ach bha feala-
dha gu lebr ann. Bha cuid dhe 'na Ghailig,
agus pairt dhe 'na Bheurla mar a bha na
h-urnuighean a bhiodh Soutar a' deanamh.
Cha robh Seumas an dull gu'm faigheadh
neach sam bith fios mu'n bran ; ach fhuaradh
am mach m'a dheidhinn air an dbigh so ; Bha
nighean bg thapaidh anns an aite a bhiodh gu
math trie a' tathaich air an taigh sgoile o'n a bha
i 'na bana-chompanaich aig piuthar Sheumais.
Thachair dhi air latha araidh gu'n robh an
nighean so air cheilidh air piuthar a mhaighstir-
sgoile Agus o'n a bha i car luath lamhach
thbisich i ri rurach air feadh leabraichean
Sheumais, agus ciod a thachair rithe ach an
leabhar anns an robh an t-6ran sgriobhte. Agus
thoisich i ri leughadh do phiuthar Sheumais.
Chord an t-bran cho math riutha 's gu'n do
thbisich iad ri glagadaich 's ri gaireachdaich.
Anns an am co thigeadh a steach do'n
t-seomar ach Seumas. Cha robh fhios aige ciod
a theireadh e. Bu leasg leis trod rithe ; ach
ghuidhe e oirre gun ghuth a thoirt ri neach sam
bith mu'n bran. Ach chbrd an t-bran rithe cho
math 's nach robh comasach dhi gu'm a bhith
bruidhinn air 's ga sheinn.
Mar so chuala an duthaich mu'n bran. Ged
a chual' Alasdair m' a dheidhinn, cha do ghabh
e siiim sam bith dheth. B'e Seumas fhein an
t-aon neach a bha dii!mibach de'n te a dh'aithris
an sgeul.
An ceann beagan uine thainig bas aithghearr
air Alasdair, agus bha 'n droch cruth a bh' air a
chorp 'na chulaidh-eagail do na h-uile a chaidh
g'a fhaicinn sinnte air an eislich.
An latha an deigh a bhais chaidh Seumas a
dh'iarraidh nan litrichean mar bu ghnath leis ;
agus chuala e sgeula air bas Alasdair agus cho
aognaidh 's a bha'n cruth a bh'air an deigh a
bhais. Agus smaoinich air an bran, ach bha e
cho math 's a dh' fhaodadh a feuchainn ris na
smaointean an so a chur dheth. Ach bha so a'
fairleachdain dheth.
An uair a bha e 'greis air aghart air an rathad
troimb, thainig a smaointean so gu gu grad thun
na h-inntinn aige "Ma thachras Alasdair rium
anns a' ghleann?"
Bhuail an t-eagal e cho mbr 's gur gann a
sheasadh e a chasan. Smaoinich e uair dha air
tilleadh ain ais thun an taighe a b' f haisge dha ;
ach an deigh na bha e deanamh de bhosd as
cho neo-sgathach 'sa bha e, agus a liuthad
oidhche dhbrcha a chaidh e troimh 'n gleann,
cha d' thug e ceum air ais. Ach leis gu'n robh
e 'faicinn coltas duine anns gach creig agus geig
a bha ri taobh an rathaid. Chuimhnich e gu'n
robh Dia comasach air a dhion o gach cunnart
air an oidhche ; agus gu'n robh Alasdair 'na
shineadh gun chomas gluasad, agus nach robh
dad a cur an eagail ach mar a bha' chogais 'g a
dhiteadh. Mar a thuirt am bard. "Ni a chog-
ais chiontach gealtairean dhinn uile."
Thbisich e ri urnuigh ri Dia agus ri coiseachd
gu socrach air aghart, agus mu'n d'rinn e mile a
dh' astar dh' fhalbh an t-eagal buileach glan
dheth. Ma sguir, no nach do sguir e dhe na
h-brain cha'n urrainnear a radh. Ach is trie
a chualas e ag radh gur i an urnuigh ud urnuigh
a b' fhearr a bh'air chuimhne aige a rinn e riamh.
Air. 3.
1907.
MU THRIOBLAIDEAN NA BEATHA SO.
" Ged nach tig amhghar a mach as an duslach,
agus nach fas carraid as an talamh, gidheadh,
rugadh an duine a chunn carraid, mar a dh'
^ireas na sradan suas." lob. v. 6, 7. Tha na
briathran so a' teagasg dhuinn gu bheil iomadh
trioblaid agus deuchainn ri tachairt ruinn r^ ar
cuairt air an talamh. Fada no goirid gu 'm bi
cuairt neach air an talamh tachraidh trioblaidean
ris. Is trie a chunnaic sinn an naoidhean beag,
lag, nach robh ach beagan laithean be6, a'
fulang mbran tinneis agus trioblaid. O am gu
am," tha a' chlann bheag air am bualadh as le
tinneas agus le trioblaid. Tha so nadurra
dhaibh uile ; ach tha cuid ann a tha bre6ite
agus tinn an comhnuidh.
Tha e 'na bheannachd do 'n oigridh gu 'n
dichuimhnich iad an uine ghearr na trioblaidean
troimh 'n deachaidh iad, agus nach smaoinich
iad gu bheil iomadh trioblaid ri coinneachadh
riutha ma bhios iad a bheag a dh' uine be6. Ach
an uair a thig muinntir gu inbhe, agus gu aois
araidh, bu choir dhaibh beachd a ghabhail air cor,
agus air suidheachadh an t-sluaigh a tha mu 'n
cuairt orra, agus a thoirt fa near gu bheil amhghar
agus carraid ri bhith ann an crannchur gach
neach. Bu ch5ir dhaibh so a thoirt fa near, cha 'n
ann a chum iad f hein a leagadh sios le mi-mhis-
nich 's le ro churam, ach a chum cruadhachadh
ris, agus a dhol troimh 'n fhasach so le misnich,
agus le muinghinn anns an Ti tha comasach air
an cumail suas, a dh' aindeoin nan trioblaidean
's nan amhghairean a thachras riutha. Bu ch6ir
do na huile a thainig gu gliocas amharc rompa
mu 'n gabhadh iad ceum cudthromach sam bith.
"Ge b' e nach seall roimhe seallaidh e na
dh^igh" An saighdear a 's curamaiche a bheir
fa near an trioblaid agus an cruaidh chas troimh
'm feum e dhol, ma dh' eireas cogadh anns an
rioghachd, is e a's docha a bhith ni 's misneach-
aile anns a' chath na 'm fear a ghabhas anns an
arm, agus nach smaoinich ach ainneamh gu 'n
tig air seasamh ri uchd namhaid. An uair a dh'
fheumas sinn a dhol thar a' mhonaidh, is e ar
gliocas an am falbh a thoirt fa near gu bheil
aonaichean agus garbhlaichean againn ri 'n
direadh, agus glinn ri 'n tearnadh, agus aimh-
nichean ri 'n grunnachadh, Cha 'n 'eil math
dhuinn a bhith smaoineachadh gu bheil slighe
chbmhnard, r^idh rornhainn. Ach air a shon
sin, cha ruig sin leas tuiteam ann am mi-
xnhisnich.
Thugamaid ar ceart aire nach tuit sinn anns
an da mhearachd so anns an robh, agus anns
am bheil, mbram a tuiteam.
1. Tha cuid ann a tha 'n duil nach tachair a
bheag sam bith de thrioblaidean riutha anns an
t-saoghal. Tha iad a' toirt orra fhein a chreid-
sinn gu faigh iad na h-uile nithean mar is
miannach lebtha. Tha iad a' dealbh 'nan
inntinnean ciirsa beatha nach tachair riutha gu
brath. Tha iad a' gealltainn dhaibh fdin
nithean nach do gheall Dia dhaibh. ladsan a
leigeas, mar so, le 'n inntinnean ruith air falbh
leotha, agus a gheallas dhaibh fein nithean nach
fhaigh iad, bidh iad air am mealladh gu trie,
agus caillidh iad am misneach. Is gann a
bhios iad latha toilichte re am beatha. Thig
na deuchainnean do'm bheil na h-uile buailteach
do 'n ionnsuidh o am gu am, agus maille ris an
dragh inntinn a bhios aca a chionn nach d'
fhuair iad gach ni ris an robh suil aca, bheir na
deuchainnean so orra a bhith creidsinn gu bheil
a h-uile cumhachd a th' anns an t saoghal ag ar
nan aghaidh. Tha iad mar so a' call seallaidh
— ma fhuair iad riamh e — air obair freasdail
Dh6 anns an t-saoghal. Agus an uair a tha
neach a tighinn a dh' ionnsuidh an t-suidheach-
aidh thruaigh so cha 'n urrainn da a bhith aon
latha sona.
2. Tha cuid eile ann a tha mi-shona aig gac'h
am, cha'n ann a chionn gu robh iad a' gealltainn
nithean dhaibh fh(^in nach d' fhuair iad, ach a
chionn gu bheil iad mar is trice a' toirt orra
fhein a chreidsinn gu bheil trioblaidean lionmhor
dliith dhaibh. Cha 'n iad na trioblaidean a th'
aca an drasta a tha cur dragh cho mbr orra, ach
na trioblaidean ris am bheil suil aca, Tha iad
lan-chinnteach gu bheil an ni ud 's an ni ud eile
air thuar a dhol cearr, agus gu 'n tig eisean, is
trioblaidean, is deuchainnean cruaidhe 'nan
rathad an uine gun bhith fada. Cha 'n 'eil fois
oidhche no tamh latha aca leis mar a tha 'n
inntinnean tur triomh a ch^ile leis an eagal.
Cha 'n iad trioblaidean is eisean an earraich idir
a tha 'gam fagail cho tinn 's cho mi-shona, ach
na trioblaidean a tha iad cinnteach a tha gu
tighinn nan rathad uair-eiginn 'san t-samhradh,
no 'san fhoghar. A dh' aon fhacal, is iad na
trioblaidean nach d' fhairich iad riamh a tha cur
dragh air na h-inntinnean aca. Tha iad so, mar
a bha 'mhuinntir a dh' ainmich sin mar tha, a'
call seallaidh air obair freasdail Dhe. Tha
Criosd 'gan cronachadh, 'agus ag iarraidh orra
beachd a ghabhail air mar a tha Dia a' sgead-
10
achadh fedir na macharach, agus a' beathachadh
eunlaith an athair. " Uime sin," arsa Criosd,
na bithibh Ian de churam ag radh, Ciod a dh'
itheas sinn ? no cibd a dh' olas sinn? (Oir iad
so uile iarraidh na Cinnich :) Oir tha fios aig
bhur n-Atliair neamhaidh gu bheil feum agaibh
air na nithaibh so uile. Ach iarraibh air tus
rioghachd Dhe agus 'fhireantachd-san, agus cuir-
ear na nithean so uile ribh. Uime sin na
bitheadh ro churam oirbh mu thimchioll an la
mkireach ; oir bithidh a Ian de churam air an la
maireach mu thimchioll a nithean fein : is le6r
do 'n la 'olc fein." Mata. vi. 31-34.
Bu choir dhuinn beachd s5nraichte a ghabhail
air an eisimpleir mhaisich a chuir lob fa 'r
comhair. Chaill e a chuid, agus a theaglach,
agus a shlainte; agus ged a thainig cairdean
g 'a amharc, cha d' thug iad fhein no a bhean
comhfhurtachd sam bitha dha. Ach thuairt e mu
thimchioll Dhe, " Ged a mharbhadh e mi cuiridh
mi mo dhochas ann." Thugamaid fa near an
c6mhnuidh gu bheil ar n-Athair neamhaidh a'
riagladh, agus nach leig e eis sam bith do ar
'n ionnsuidh ach eis a bhios a chum ar math air
a' cheann mu dheireadh, ma bhios sinn umhaill
dha. An am na trioblaid cuireamaid ar n-earbsa
ann. Cha 'n fhag agus cha tr^ig e iadsan a
a chuireas an d5chas ann. Os ceann gach ni
thugamaid an aire nach leig sinn le smaointeanan
dorcha, teagmhach greim a deanamh air ar
n-inntinnean. Leigemaid leis na trioblaidean
a tha gu tighinn gus an tig iad, agus seasamaid
gu laidir an aghaidh gach ni searbb, agus doirbh
a thig 'nar rathad. Rachamaid air ar n-aghaidh
a chothachadh an t-saoghail an ainm an
Tighearna gach aon la.
I. M'R.
^UINE GU LEO R."
"Tha uine gu le6r againn," "Is fhad an latha
gu h-oidhche," " Is iomadh latha 'th' aig a' bhas
oirnn." Is trie a chuala sinn an t-bg agus an
sean a' labhairt nam briathran so, agus briath-
ran eile g\6 choltach riutha. Cha 'n 'eil na
briathran so idir ann an co-ch6rdadh ri teagasg
facail Dhe. Ann am facal Dhe tha e sgriobhta
nach 'eil an am beatha an duine ach sgaile a
theid as an t-seallaidh ann an tiotadh. " Tha
mo laithean, mar sgaile ag aomadh sios ; agus
tha mi f^in mar flieurairseargadh." — Salra. cii. 1 1.
An uair a their muinntir gu bheil uinegu le6r
aca, feumaidh nach 'eil iad a' toirt fa near, aon
chuid cho gearr 's a tha 'n uine, no cho lionmhor
'sa tha na dleasdanais a th' aca ri'n cur an gniomh.
Nan tugadh iad na nithean so far near bhiodh an
uine a thug Dia dhaibh ro luachmhor nan seall-
adh^ An ni a tha gann, agus a tha ro fheumail
dhuinn, tha sinn gu nadurra measail air. Ciod,
ma ta, is feumaile dhuinn na Wne ? Cha'n 'eit
ni ann a's feumaile, agus a's luachmhoire na
uine, ach slainte an anama. Ged a bheireadh
Dia 'na fhreasdal air falbh ar slainte cuirp, nam
fagadh e uine againn, bhiomaid ann an tomhas
toilichte a chionn gu 'm biodh cothrom againn
air a bheag no mhbr de' r n-aire a shuidheachadh
air nithean spioradail. Nach an aig a' mh6r-
shluagh a tha 'n t-aobhar taingealachd gu bheil
Dia 'na fhad-fhulangas, agus 'na mhbr-thrbcair,.
a' giulan leb o latha gu latha, agus o am gu am
air an talamh ? Tha Dia a' toirt dhaibh na-
h-uine cha 'n ann aon chuid a chum a caitheamh
gu buileach ann an seirbhis an uile, no le'n
lamhan paisgte gun char 'ga dheanamh, ach a
chum a bhith deanamh gach ni a fhuair an lamb
ri deanamh.
Faodar dleasdanais an duine ainmeachadh fo-
dha cheann, dleasdanais spioradail, agus dleas-
danais aimsireil. Is iad na dleasdanais a
bhuineas do'n bheatha spioradail a's cudthrom-
aiche, agus air an aobhar sin cha choir do neach
sam bith dearmad a deanamh orra. Tha e
cianail ri thoirt fa near cho aineolach 's a tha
mbran de'n t-sluagh air facal Dhe. An uair a
dh' innsear dhaibh gu bheil iad aineolach their
iad nach 'eil iiine aca gus am Biobull a leughadh.
Cha mhb a tha iliine aca, tha iad fhein ag radh,
gu dhol a dh' eisdeachd an fhacail air a shear-
monachadh, no gu beachd-smuaineachadh air
an fhacal, no idir gus a dhol a dh' urnuigh.
Nach 'eil so iongantach leinn an uair a chuimh-
nicheas sinn gu'n abair an earran a's mb de 'n
t-sluagh so ruinn gu bheil uine gu lebr aca 1'
Their iad iomadh uair gu bheil iad a' faireachadh
na h-i\ine cho fada 's gu saoil iad gu bheil
seachduinn anns a' h-uile latha ! Nan robh iad
trang aig obair sam bith rachadh an uine seachad
gun fhios dhaibh. Nis, ma chreideas gus nach
creid iad e, cha 'n e cion uine a's coireach gu
bheil iad aineolach, ach cion toile. Cha 'n eagal'
nach fhaigh iad uine gu lebr gus an ni a thig.
ri'n toil a dheanamh. Mur sgur iad de'n doigh-
a th' aca mu'n tig crioch air an iMne a dh''
brduich Dia dhaibh, gheibhear easbhuidheach.
iad aig a' bhreitheanas.
Tha cuid (ann a tha ciiramach gu lebr mu
ghnothuichean na beatha so, ged nach fhaigh.
iad uine gu ciiisean na beatha spioradail a chur
an brdugh. Tha iad gle dheas gu bhith gabhail
an leithsgeil fhein. Their iad gu bheil na
dleasdanais a th' aca ri 'n coimhlionadh dhaibh.
fein, do'n teaghlaichean, agus do'n cairdean cho
honmhor, 's nach fhaigh iad uine gu aon-
dleasdanas spioradail a choimhlionadh. "Am,
fead a bha d' bglach a' bith-dheanamh an sO'
agus an sud, cha ro esan ri 'fhaotainn." — i Rigb.
11
20. 4°- Cha seas an leith-sgeul so idir ann an
lathair Dhe. Is gann a leigeas an naire le
iomadh neach iomradh a thoirt air am fianuis
dhaoine ged a dh' fheuchas iad ri thoirt gu trie
fa chomhair an cogaisean f^in. Cha'n faod e
bhith nach teid aig neach air leith-uair, no uair,
as a' h-uile ceithir uairean fichead a chaiteamh
ann an leughadh, agus ann an urnuigh. Ged a
b' ann as an cadal a bheireadh iad an uine bheag
so cha chuireadh e mbr eis orra.
Tha mbran ann a tha caithearah earrann
mhor de'n iiine gun fhios gun fhaireachadh
dhaibh fein. Cha chaill iad lalha, no leith
latha, d' an deoin. Ach a thaobh uairean agus
mhionaidean tha iad cho beag 's cho suarach
nan sealladh 's nach fhiach iad a bhith gabhail
suim sam bith dhiubh. Mar is trice bidh a'
mhuinnlir so 'nan cabhaig a h-uile latha 's a'
bhliadhna. Cha 'n 'eii uine gu lebr aca a chionn
gu bheil iad a' leigeil leis an uine ruith ar falbh
gun fheum. Falbhaidh coig mionaidean an
drasta 's coig mionaidean a rithist, gun fheum.
An ceann na seachduinn bidh cunntas uairean
air an call gun fheum, agus an ceann na bliadhna
bidh cunntas mhbr laithean air an call gun fheum.
Ma chailleas neach aon uair a h-uile latha fad
fichead bliadhn, caillidh e cbrr is deich miosan 1
Bu chbir dhuinn a thuigsinn uaith so gur mbr
a' chuid de'r n-uine a tha sinn a' call gun fheum
o bhliadhna gu bliadhna.
Tha e air a dhearbhadh dhuinn gur ann air
na sgillinnean, 's air na buinn-a-sia, agus air na
feairrdinnean a tha a' chuid a's mo de na
marsandan a' fas beairteach. Thuirt fear roimhe,
'•Their thusa an aire air na sgillinnean, agus
bheir na puinnd Shasunnach an aire orra fhein."
Faodaidh sinn a radh a thaobh uine gur i a's
luachmhoire na airgiod agus 6r, agus faodaidh
sin mar an ceudna a rkdh. Thoir thusa an aire air
na mionaidean, agus air na h-jtairean, agus bheir
na laithean agus na seachduinean an aire orra
fhein.
Tha ar n-uine gearr, agus tha i 'triall gu luath.
Thugamaid ar ceart aire gu'n dean sinn feum
de'n 'am a ta lathair, air tha 'n t-am ri teachd
neo-chinnteacb. " Feuch, a nis an t-am
taitneach : feuch a nis latha na slainte."
I. M'R.
MU SHEINN SHALM AGUS LAOIDHEAN
SPIORADAIL DO DHIA.
'S e seinn moladh do Dhia aon de na gniomh-
aibh is airde de aoradh diadhaidh, agus thar
chach uile is cosmhuile ri aoradh neimhe. Tha'n
gniomh so s51asach agus tarbhacb, 'nuair tha
daoine ga ghnathachadh le urram naomha, tlachd
cridhe, agus aoibhneas anama. C6 nach d-fhios-
raich an cumhachd a tha aig ce61 naomh, 's aig
danaibh spioradail air an anam? C6 nach da
mhothaich an dbigh air a' bheil an tuigse mar sO'
air a soilleireachadh? Na h-aigneadh air an
dusgadh, an inntinn air a h-ardachadh, 's an
cridhe air a leaghadh. 'Nuair tha'n inntinn air
a suidheachadh gu ceart san obair so, agus ag-
aomadh leis na briathraibh, agus an cridhe-
'gabhail air aghaidh maille ris an dan, le fior
dhiadhachd, 'an sin tha'n tairbhe a tha na lorg
air a thuigsinn ; 's tha'n t'anam an sin air a
lionadh, an dara cuid, le ard urram no le suaimh-
neas ciiiin; tha e leaghadh as, ann an doimhne
irisleachd, fo bhrbn tiamhaidh, no lasadh an
aird ann an gairdeachas buadhar. Ciod an ni,
gu dearbb, is cumhachdaiche gus an t'anam
ardachadh os cionn an t-saoghail so, fhasgnadh
agus a ghlanadh o thruailli'eachd agus o anabas
na beatha so, na co'-aontachadh le each a cheile
ann an aon cho'-sheirm cheblmohr, le fonn crabh-
ach, agus an t anam ann an gleus diadhaidh,
gu moladh Dhe a sheinn. A' bheil aon ni eile
a tha gar n-ardachadh ni's dluithe do neamh,
'gar n-uimeachadh arson cuideachd nam flaitheas,
na bhi cleachda sa bheatha so an ni sin o bheil
iadsan a' tarruing na h-urrad shblais. 'Se righ
Daibhidh bha 'gabhail dachd san obair so; 's trio
esan a' glaodhaich r'a anam moladh a sheinn do
Dhia. "Tha mo chridh," deir esan "ann am
fonn, seinnich mi oran nuadh do Dhia,"
Mosgail mo gl6ir, 's a shiltair f6s,
a chlarsach diiisg- an iird :
Air maduinn mosglam fein gu moch,
is seinneam ce61 gu li-ird.
Dhia measg a phobuill molam thu;
dhuit seinneam measg an t-sluaigh:
Olr t'fhirinn is do thr5cair mhor,
gu n^amh nan neul chaidh suas.
"Tha na Sailm," a deir Raibeard Kirke.
" taitneach, tarbhach ; 's beag nach Qosmhuil ri
fiaitheas air thalamh Ian de ainglibh, Cill fhonn-
mhor le cebl naomha. Mar abhall-ghort Edein,
Ian de chrannaibh brigh'or na beatha, agus de
luidhibh ioc-shlainteach, amhiuidh an leabhar
Sailm Dhaibhidh, a ta na leigheas air uile an-
shocair an anama. Tha'n saoghal agus gach
beo chreutair a ta ann, na chlarsuich; an duine,
'se is Clarsair agus duanaire, chum mnladh do'n
mhbr-Dhia mhiorbhuileach a sheinn; agus tha
Daibhidh do ghnk mar fhear de'n chuideachd a
bhios mar so a' caoin-chainnt gu ceolmhor m'an
ard-Righ." — Ma rinn Daidhidh naomha fo 'n
t-Seann-tiomnadh urrad ghairdeachas ann an
reachdaibh agus am maitheas De, nach math a
bhuineas e dhuinne aoibhneas a dheanamh fo'n
Tiomna-nuadh, aig a bheil a nis a liuthad tais-
bein glbrmhor mu Chriosd agus a shochairean,
agus na beannachdan sin a ta sruthadh uaith d'ar;
12
n-ionnsuidh. Bha faidhean agus naoimh an
t-Seann-tiomnaidh ag geur-rannsachadh gu dich-
eallach le togradh, agus b'fhada leo a bha iad
gun na nithe sin fhaicinn, a tha sinn a nis a'
faicinn. Cunnaic iadsan na nithe sin fad uatha,
agus trid sgMle faidheadoireachd agus cosamh-
lachda dorcha a tha sinne nis a faicinn neo-
chbmhdaichte agus lan-fhoillsichte; air a shon
so tha sinn gu brath ceanguilte gu buidheachas
a thoirt, agus moladh Dhe a sheinn. A nis o'n
thugadh dhuinn tomhas co ro-mh6r de eolas, agus
a liuthad taisbein soilleir mu Chriosd, agus an
t-saorsa choisinn e dhuinn; gu deimhin cha'n'eil
e ni 's faide mar fhiachaibh oirn, na beannachda
sinn a sheinn a mhain do reir co'-samhlachd
dhoilleir faidheadoireachd, am feadh 's a tha iad
againn ann an cainnt shoilleir, ann an Ian fhrith-
ealadh an t-soisgeil. A ta e cosmhuil gun robh
'n t-abstol Pol san inntinn so, 'nuair a dh' aithn
« dhuinn, cha'n e mhain feum a dheanamh de
shalmaibh. ach mar an ceudna de laoidhibli agus
de dhanaibh spioradail, chum 's mar sin gum
faodamaid seinn ni's treibh-dhiriche, agus ni's
iomlaine, mu ghradh, fulangas, agus toilltinnis
Cliriosd.
Tha seinn Shahn agns Laoidhean air a bhean-
nachadli le Dia mar mheadhon chum ceangal,
diisgadh, leaghadh, agus ath-nuadhachadh cridh-
eachan agus beatha dhroch dhaoine feolmhor.
Tha moran leis an 6rdugh so air an tarruing gu
feitheamh air aoradh diadhuidh, agus chum
smaointeach air saoghal eile, a bha caoin-shuar-
ach mu leithid so de smaointean, agus de
ghniomharra, mar labhair Diadhair araidh ann
an laoidh naomha,
An t-6g 's an t-aosmhor, g-'ieibh iad math o rann,
Nach cuimhnich searmoin, ach mar osag fhann;
'Sa smaointidh feohiihor iompachadh gu luath,
Chum iobairt mholaidh thoirt do Dhia nan sluagh.
Seadh, 's ioma droch dhuine a mhothaich anam
air a bheothachadh, air a dhiisgadh, agus air a
neartachadh ann an diadhachd le bhi seinn
laoidhean, agus dana spioradail; mhothaich iad
an cridheachan a' leaghadh arson peacaidh, agus
an cridhe a' fas blath le gradh d'an Slanuighear,
an uair a sheinneas iad mu fhulangas agus mu
bhas air an son, 'nuair a ni iad sin nan aonar no
'an cuideachd dhaoin eile.
Am aonar seinneam anns an fhisach chian,
Far nach robh guth, na glaodh, na aoradh riamh,
'San eireachd seinneam cliu le laoidhibh binn,
Mar nuadh Jerusalem biodh lar gach glinn.
Is soilleir ri fhaicinn gu bheil an dleasnas agus
an gniomh so ann bhi seinn do'n Tighearna,
cha'n e mhain air orducha ach mar an ceudna
ro-chomharaichte air a bheannachadh le Dia, bu
ch6ir dhuinn uime sin misneach ni's m6 a ghabh-
ail anns a! ghniomh so, ad aite bhi fo naire
daoin' eile gar cluinntinn. Sheinn P51 agus
Silas gu h-ard mu mheadhon oidhche an uair
a bha iad ann am priosun, agus 'an geimhlibh.
Seadh, co ^rd 's gun robh a chuid eile de na
priosunaich air an diisgadh leis an fhuaim; agus
chuala Dia an luathghair mar thaisbean e na
thrbcair dhoibhsan agus do na bha maille riu.
'Slionmhor iadsan a sheinneis orain diomhain,
salach agus mi-naomha, 'sa tha coma c5 chluinn-
eas iad, agus an nar leinne moladh a sheinn d'ar
Fear-saoraidh gradhach ? Tha e air a radh, gun
seinn na naoimh le luathghair air an leabuidh
do Dhia,
Biodh air na daoinibh naomh an sin
iir-ghairdeachas 'an gloir:
Is air an leabuidh seinnidh iad
do Dhia le h-iolaich mhoir.
Nach truagh gum biodh e feumail aon f hacal a
labhairt chum daoin' a bhrosnachadh gu tlachd
a ghabhail san obair so. Gidheadh cia liuthadh
h-aon a chitear air latha sabaid 'an tigh Dhe, tha
dearmadach air a chleachda so, nach tog an guth,
's nach fosgail am beul, gu moladh Dhe a sheinn,
a nochda leis an t-suil luainich, 's an aghaidh
neo-shuidhichte nach 'eil an cridhe sa ghniomh,
nach 'eil iad a' faotainn tlachd sa cho'-sheirm
naomha. Agus cia liuthadh fardoch 'sa bheil
luchd-aidmheil a Chreidimh Chriosduidh as
nach d-eirich riamh fuaim nan salm na fonn
spioradail,
Nior leige Dia, ars am fior Chriosduidh, gur
ann mar so a thachras dhorahsa,
Oir, am fad is beo mi molaidh mi,
drd righ mo bheatha 's m'iiiil;
'S an di^igh mo bhais, an saoghal c^in
cuiridh mi'n ci\\\ a chliu.
Tra thr^igeas neamh, is muir, is tlr,
's thig crioch air la is oidhch',
Mo chridhe taingeil seinnidh cliu
do Dhia nan dill a chaoidh.
Feadh linnte bith-bhuantachd gu leir
togaidh mi 6ran binn ;
Ach O ! 's ro-ghoirid bith-bhuantachd,
Gu moladh Dhe a sheinn.
Is minic a bha coltas an fhior dhuine chbir
air an dearg-shlaoightire. Cha 'n ann ri 'm
faicinn is coir daoine a ghabhail idir.
Mar is m6 a bhios de mheas aig duine air
fhein, 's ann is lugha bhios de mheas aige air
daoine eile.
Am fear aig am bi meas mbr air fhein cha
bhi e toilichte mur bi daoine 'g a shior mholadh.
Ach cha 'n 'eil rud a's lugha air na bhith a'
cluinntinn a bhith moladh dhoine eile.
Bidh fuath aig daoine gu nadurra do 'n
mhuinntir air an dean iad cron ; ach bidh
tlachd aca do 'n mhuinntir do'n dean iad math.
Air. 4.
K^siill^^^w
^^u
H
1907.
AN T-URR. IAIN MAC RUAIRIDH.
Tha sinn cinnteach gum bi ar luchd-Ieughaidh
anabarrach duilich a chluinntinn, gun do leig
ministear Shnisoirt dheth a bhi 'na fhear-deas-
achaidh air duilleagan Gaidhlig an leabhair so.
'S tha sinn cinnteach gum bi iad ni's duiiiche
'chluinntinn, gur h-e 's reusan dha sin, gu bheil
e ann an droch shlainte. Aig coinneamh a
bh'ann an Duneideann, aig a' Chomunn a tha
'sealltuinn as deigh Beatha agus Obair na
h-Eaglais, air a' mhios mu dheireadh, thugadh
iomradh air a' ghnothuch, 's cha robh duine a
bha lathair nach robh de'n aon inntinn gun do
chuir Mr. Mac Ruairidh comaine mhor air an
Eaglais leis an obair a bha e 'deanadh o
bhhadhna gu bliadhna anns an leabhar so.
Thugadh raoran taing dha, 's bha na h-uile 'an
dochas nach b' fhada gus an tigeadh e air
aghaidh 'na shlainte.
Tha fhios againn gu bheil an guidhe ceudna
ann an cridheachan ar luchd leughaidh. 'S
iomadh latha o chuir Mu. Mac Ruairidh agus
iad fhein eolas air a cheile, 's mar a b' fhearr a
b' aithne dhaibh e, 's ann a bu mhotha am meas
air. Ma's maith ar cuimhne, tha fichead
bliadhna o ghabh e os laimh a bhi 'na fhear-
deasachaidh air na duilleagan Gaidhlig so, 's fad
na h-uine sin, cha chuala sinn riamh gun do
thoill e dha fhein diumb duine sam bith. 'S
iomadh caraid a choisinn a pheann dha air feadh
na Gaidheakachd uile. Gad a bha e 'faotainn
beagan cuideachaidh an drasd 'sa rithist, 'se
fhein a b' abhaist a' chuid 'bu mhotha de'n
Ghaidhlig anns an leabhar so a sgriobhadh.
Ach cha bu chall sin, oir bha peann fir-sgriobh-
aidh dheis aige, 's bha fhios aig ar luchd
leughaidh gu faodadh iad daonnan fiughair a bhi
orra ri teagasg fallan bhuaith, ann an rogha na
Gaidhlig.
Tha sinn 'an dochas nach fhada gus am bi e
ni's fhearr 'na shlainte.
AIRSON LATHA NA TRIOBLAID.
An ti a's tonm/im'nn his an Tighearn^ smackd-
aichidh se e.- — Jif£B xiV, 6.
NACM-'mor a'' chomhfhurtachd a th'anns an
fhacal sin dhaibhsan a tha fulang o laimh an
Tighearna ! 'S iomadh uair a tha daoine a' call
am misnich 'nuair a thig trioblaid nan caramh.-
Tha iad deas gu bhi saoilsinn gun do threig Dia
iad, 's gu bheil 'aghaidh air a tionndadh air falbh
uapi ann am feirg. Ach tha 'n t Abstol a cur
solus eile air a' chuis — An ti a's iotiinhuinn leis
an Tigkearn, smachdaichidh se e. Mar gun
abradh e — Cha'n ann a chionn gu bheil Dia coma
air 'ur son a tha 'lamh air a leigeadh oirbh, ach a
chionn 's gur h-ionmhtiinn leis sibh. Ma ghiul-
aineas sibh smachdachadh, tha Dia a' buntainn
ribh mar ri cloinn : oir co am mac nach smachd-
aich an t-Athair? Ach ma tha sibh as eugmhais
smachdachaidh, an sin is clann diolain sibh agus
cha chlann dligheach. An aite smachdachadh
a bhi 'na chomharra air fearg Dhe, 's ann a tha
e 'na chomharra air a ghradh. An aite e 'bhi
na aobhar eagail do shluagh an Tighearn, 's
ann a bu choir e 'bhi dhaibh na aobhar misnich.
Cha tug Dia thairis iad fhathast, 's tha e bunt-
ainn riu mar ri cloinn.
I. Cha stad deuchainnean gus nach 'eil feum
orra, — -s e sin an reusan nach 'eil iad a stad idir.
Tha fulangas a' teagasg dhuinn iomadh ni
nach tuigeamaid air dhoigh eile. Tha iomadh
facal aig Dia ri labhairt ruinn nach tuig iadsan
do nach aithne brbn. Tha br6n 'na iuchair a
dh' fhosglas an cridhe. 'Nuair a chaidh Henry
Drumiiond dhachaidh gu bhi dluth d'a athair,
's e air leabaidh a bhais, sgriobh e gu caraid —
Tha trioblaid 'na ni iir dhomhsa 's ilia tni 'n
drasd a foghlum io7nadh ni air nach robh fhios
agam, 's iomadh ni a chuala mi ach nach robh mi
riamh a' creidsinn. Nach iomadh a h-aon nach
tug riamh aire gu robh Dia a labhairt riu, gus an
do labhair e riu le guth smachdachaidh? Fhad
's a bha e 'labhairt riu ann an guth iosal, reidb,
cha chluinneadh iad e, 's cha tugadh iad fainear.
Ach 'nuair a labhair e riu le guth ard, thug iad
eisdeachd. 'Se th'ann an smachdachadh — Dia a
labhairt ruirtn le guth ard. Cha'n 'eil Dia uair
sam bith cho dluth dhuinn 'sa tha e ann an am
na trioblaid. Aig a leithid sin de dh'am, tha -e
da rireadh 'na sheasanih aig 'ur dorus agus a'
bualadh. Tha e 'g radh — An diugh ma chluinn-
eas sibh mo ghuth na cruadhaichibh 'ur cridhe.
Nam bitheamaid a' sealltuinn air a' chuis anns
an doigh so, chuireadh e solas dhuinn air iom-
adh freasdal 'nur beatha fhein a tha 'n drasd
dorcha. 'S iomadh uair a tha sluagh an Tigh-
earna air an smachdachadh cho trom 's nach.
urrainn iad gun glaodhach a mach — Carson;,a;
rinn Thu so. Ach ann an guth a tha Ian ie
ghradli 's de thruacantachd tha Dia 'gam freag-
airt — A chionn 's gur h-ioninhuinn learn sibh.
Bha e duilich do dhaoine anns an t-seanri
t-saoghal sin a chreidsinn : tha e duilich do
14
dhaoine a chreidsinn gus an latha 'n diugh. 'Se
their an saoghal:— Feunnaidh gu bheil an duine
ud olc, ma bheil e fulang cho mor. Ach 'se a
bu choir dhuinn a radh — Feumaidh gu bheil
gealltanas air chor-eigin 'na bheatha, ma bheil
Dia 'ga smachdachadh. 'Se their an saoghal: —
Is beannaichte iadsan air nach tig carraid. Ach
'se tha Criosd ag radh — Is beannaichte iadsan a
tha ri bron. Cha'n e 'chlach a thilgeas an clach-
air ann an teis-meadhoin a' bhalla a gheibh
buillean an uird, ach a' chlach do'n dean e
clach-chinn na h-oisinn. Air reir an luachmhoir-
eachd 's ann a ghabhar dragh riutha. 'Nuair a
tha thusa air do smachdachadh, abair riut fhein,
's biodh e dhuit 'na mhisneach 'san dorchadas —
Tha Dia a! gabhail dragh rinm. 'S docha gun
cunntadh Moab e fhein sona, 's gum biodh
farmad aig a choimhearsnaich ris, a chionn 's gun
robh e gun trioblaid, 's gun do thuit a chrann-
chuir ann an ionadan aoibhneach ; ach nach
ann mu thimchioll-san a tha leremiah ag radh
— Bha suaimhneas aig Moab o 'oige, agus shoc-
ruich e air a dheasgainibh, agus cha do tharr-
uingeadh a mach o shoitheach gu soitheach e,
ni mo dh'imich e ann an braighdeanas ; air an
aobhar sin mhair a bhlas ann, agus cha d'atharr-
aicheadh 'fhaile. Tha an Salmadair ag iomradh
air an fhirinn cheudna 'nuair a tha e 'g radh: —
Is air an aobhar fos nach 'eil
Caochladh air^ith 'nan staid,
Eagal an Tighearna uime sin
Do thilg iad dhiubh air fad.
Nach faod e 'bhi gur h-e 'n caoimhneas 'bu
mhotha a b' urrainn Dia a nochdadh dhuinn —
^ar smachdachadh ! 'S iomadh uair a tha ain-
glean neamh a' tighinn gu dorsan dhaoine ann
an cruth eagalach.
II. Tha trioblaid 'na meadhon air daoine a
dhearbhadh. 'S iomadh duine do nach b'aithne
e fhein gus an d' thainig smachdachadh 'na
charamh. Fhad 's a tha cuisean a' dol gu maith
leinn, 'sa tha ar laithean a ruith gu seimh, ciuin,
faodaidh sinn a bhi gun moran eolais air ar
cridheachan fhein, Saoilidh sinn gu bheil creid-
imh againn, 'nuair is e 'n fhirinn, ma dh' fhaoite,
nach 'eil creidimh againn idir. Ni an creidimh
a fhuair sinn o ar n-athraichean feum dhuinn
anns an latha mhaith, ach 'se 'n creidimh a
fhuair sinn dhuinn fhein, a ni feum ann an latha
na stoirme. 'Se 'n creidimh is fhiach greim
fhaotainn air — an creidimh sin a chumas suas
sinn ann an am na h eiginn. 'Nuair a bhios an
cudthrom air ar cridheachan, cha'n e gu de a
thuirt Dia ri daoine eile— seadh eadhoin ri
Maois, no ri Eoin, no ri Pol, — a bheir dhuinn
itiisneach aigus comhfhurtachd, ach gu de a thuirt
Dia rui7in fhein. Ann an latha na trioblaid feum-
aidh gach cridhe taichdeachadh air fhein, 's mar
a bheil dearbhachd aige ann fhein air gradh an
Tighearn, cha'n fhoghainn dha gu de 'their
daoine eile, no gu de a rinn Dia air an son.
Tha smachdachadh, mata, 'na mheadhon air a
bhi 'toirt dhaoine air falbh o chreidimh na
cluaise, gu bhi 'tighinn ann an dluths ri Dia air
an son fhein. 'Se latha mor e ann am beatha
duine 'nuair is urrainn e 'radh — Le eisdeachd na
cluaise chuala tni thu, ach a nis chunnaic mo
shiiii thu. Ma's e smachdachadh is meadhon
air an t-sealladh sin a thoirt dhuinn — nach e a
th'anns an smachdachadh sin aingeal o Dhia.
Cumamaid mata greim air an fhirinn so, 's
biodh i dhuinn 'na comhfhurtachd.
Ur-mhisneach glacaibh, 'naoimh gun treoir,
Na neoil is duirch' tha Ikn
De throcair chaoimh, is doirtear leo
Oirbh maitheas mor gun dkil.
Na measaibh Dia tre shealladh mhain,
Na 'ghras cuiribh 'ur dtiil ;
Air cul an fhreasdail dhuirch' tha grkdh
A' lasadh ghnath na 'ghnuis.
A riiintean abaicbidh gu luath,
'S iad fosgladh suas gun tkmh ;
'S ged robh a' ghucag searbh 's an uair
Bidh mils' is buaidh 's a' bhlath.
'S fhearr an cridhe a bhi air a bhristeadh, seach
e 'bhilh cho cruaidh ri creig. 'S fhearr buillean
an uird fhulang, seach a bhi gun snaitheadh. Co
iad sin a ta air an sgeadachadh le trusganaibh
fada geala, agus cia as a thainig iad ? Is iad so
iadsan a thainig a h-amhghar miioir. Uime sin
cha'n 'eil sinn a' fannachadh, arsa Pol, oir a ta
ar n-amhghar eutrom, nach 'eil ach re sealain, ag
oibreachadh dhuinne tromchudthrom gloire a ta
ni's ro anabharraiche agus sior-mhaireannach.
Cha 'n 'eil ar trioblaidean a tighinn h-ugainn gun
fhios do Dhia. Cha tigeadh iad idir mar biodh
feum orra. Cha'n 'eil e 'gar smachdachadh gun
aobhar. Tha e 'ga dheanadh a chum ar leas,
ionnus gu'm bitheamaid 'nar luchd comhpairt
d'a naomhachd. 'Nuair thig an dorchadas,
mata, gleidheamaid ar misneach 's ar n earbs' an
Dia, 's biodh am facal sin dhuinn na lorg 's na
thaic — An ti ds ionmhuinn leis an Tighearna,
smachdaichidh se e.
AN TIR IMMANUEL SHU AS.
O AM gu am, air reir mar a gheibh sin cothrom,
tha sinn 'an duil a bhi 'toirt iomradh air cuid de
laoidhean na h-Eaglais, 's gu sonruichte air na
daoine a sgriobh iad, 's air an doigh anns an
deachaidh an sgriobhadh. Anns an aireamh so
tha sinn a' toiseachadh leis an laoidh sin a th'air
a h-ainmeachadh air Samuel Rutherford, ged
15
mach esan a sgriobh i iiiir. Tha i air a tionn-
■dadh gu Gaidhlig le Mr. Iain Mac Ille-bhain.
Tha sruth mo r^ a' traghadh,
Feuch, bristeadh-faire neimh !
A' mhadainn a bha 'm iantas
Mo cheitein grianach, seimh !
Dubh, dovcha, ged bha'n oidhche,
Tha'n soillse 'teachd na 'luaths,
'S tha gloir a' tamh gu sionuidh
An tir Immanuel shuas.
'Se Criosd am fuaran saibhir,
Sruth aoibheil, pailt, a' ghraidh ;
Lan-beoil an t-saogh'l cia suarach
Seach cuantan Tir an Aigh !
Mar mhuir gun traigh, gun traoghadh,
Tha 'throcair chaomh 's a thruas,
'S tha gloir a' tamh gu siorruidh
An tir Immanuel shuas.
Bha smachd is trocair dualte,
Trouiih fhad mo chuairt 's an t-saogh'l,
Is dealt mo bhroin 's mo thruaighe
A' lasadh suas le 'ghaol ;
Molaim an lamh 'rinn stiuradh,
'S an cridh' a thiir 's a ghluais,
Trath bhios mi "m chathair-rioghail,
An tir Immanuel shuas.
'S le Fear-mo-ghaoil gu saor mi,
'S leamsa Fear-mo-ghaoil !
Bheir e am bochd 's an diblidh
D" a litchairt fiona 's faoil' ;
'S i airidheachd mo Shlkn'gheir
M'aon steidh is feth mo luaidh s',
Seadh anns a' ghloir 'bhios siorruidh
An tir Immanuel shuas.
Bu chruaidh mo ghleachd gu flaitheas,
Troimh ghaillinn 's stiith nan diil ;
'S a nis mar astrach saraicht',
'S a thaic air laimh 'fhir-iuil,
'K uair tha mo la air crionadh
'S am feasgar 'ciaradh nuas,
Caomh-fhailt' do'n ghloir 'bhios siorruidh
An tir Immanuel shuas.
Rugadh Samuel Rutherford ann an 1600, 's
cliaochail e ann an 1661. Anns na bliadh-
nachan sin bha Eaglais na h-Alba ann an staid
thruagh. Ged a bha i air a h-ath-leasachadh
ann an 1560, cha robh sith aice, 's cha robh i
air a suidheachadh gu bunaiteach anns an tir gu
cionn iomadh bliadhna na dheigh sin. Cha
robh 'n Crim 's an Eaglais a' cordadh mu'n
doigh riaghlaidh a bu choir a bhi anns an
Eaglais. Bha cuid airson Riaghladh Easbuigeach,
's cuid eile airson Riaghladh Cleireach, 's bha 'n
Eaglais air a riasladh le connspoid fad ioma
latha. Sheas Rutherford gu daingean air
taobh na Cieire 's a' Chumhnanta. Le 'pheann
's le 'fhacal rinn e seirbhis mhor air taobh a
dhuthcha 's na h-eaglais. Dh' fhaodadh e bhi
air a radh mu thiomchioll — Air sgath Shioin cha
bhi a'ni thosd, agus air sgath lerusaleim cha
ghabh mi fois ; gus am bris a fireantachd a
mach mar sholus dealrach, agus a slainte mar
leus lasrach.
Ann an 1627 shuidhicheadh a 'na mhinisteir
ann an sgire Anwoth. Bha e dichiollach agus
eudmhor 'na obair. B'abhaist dha e eiridh aig
tri uairean 's a mhaduinn gu' leabhraichean.
Thuirt h-aon d'a chomhthional fhein uime — Tha
e 'g urnuigh gun stad, a' leugliadh gun sfad, a'
searmonachadh gun stad, a' sgriobhadh gun stad.
Da bhliadhna 'n deigh dha dol do dh' Anwoth,
sgriobh e gucaraid — "Cha'n'eil mi'faicinn toradh
mo shaothair. Bhithinn toilichte n'am biodh
aon anam air a thoirt dhomh gu bhi 'na chriin
aoibhneis ann an latha Chriosd." Fhuair e iarr-
tus a chridhe ann an uine ghoirid, 's cha'n e aon
duine, ach ceudan, aig an robh aobhar taingeal-
eachd gun cuala iad Rutherford. Bha
'mhinistrealachd air a beannachadh gu mor le
Dia, cha 'n ann a mhain d'a sgireachd fhein, ach
do dh' Albainn gu leir. " Cha d'eisd mi ri sear-
monaiche riamh," arsa duine a chuala e, "a
dheanadh Criosd cho maiseach 's cho ionmhiann-
aichte." Cha b'aithne do Rutherford cuspair
eile ach sin — Criosd. 'S esan a dh' fhaodadh a
radh mar a thuirt Pol — "Nar leigeadh Dia gu
deanainn-sa uaill ach ann an crann-ceusaidh ar
Tighearn losa Criosd." Ann an 1636 thugadh
bhuaith an sgireachd, 's thugadh bhuaith mar an
ceudna cead searmonachaidh. 'Se 'bu reusan
dha sin, gun d' thug e oilbheum do'n Chrun le
cuid d'a sgriobhaidhean. Dhiult e gnothuch a
bhi aige ri gnaths 'us modhannan nan Easbuig, 's
a chionn gun robh e cho laidir 'na bheachdan,
agus car neo-mheassara 'na chainnt, agus a
thuilleadh air a sin, a toirt diilain do'n lagh,
chuireadh e do dh' Obaireadhain — 'gu bhi air
a chumail 's a bhaile sin fhad 'sa thoilicheas an
righ.' Cha do chuireadh ann am priosan e,
ach cha robh math dha am baile 'fhagail.
"Gidheadh," ars' e fhein, "cha do threig mo
Mhaighstir mi, fhuair mi an tuilleadh eolais air
gradh Chriosd le ochd miosan deug priosain ann
an Obaireadhain na fhuair mi le naoi bliadhna
searmonachaidh." Ach bha 'chridhe anns a'
chiibaid, 's nuair a thigeadh latha na Sabaid 'sa
chuimhnicheadh e ajr na h-uairean sona a
bh'aige fhein 's aig a choimhthional, bha e 'g
radh gu robh farmaid aige ris na heoin bheaga
a bha neadachadh ann an eaglais Anwoth. Bha
e 'faireachduinn a' cheart ni a bh'ann an cridne
'n t-Salmadair, 'nuair a sheinn e : —
Tha tart air m'anam 'n geall air Dia
'N Geall air an Dia ta beo
O c'uin a thig 's a nochdar mi
Am fianuis Dhia na gloir'l
Ann an Obaireadhain sgriobh e 'chuid a's
motha de na ' Litrichean,' a tha 'curoaii ainme
16
beo. Tha mu thimchioll tri cheud gu leth dhiu
ann air fad. Bha iad air an sgriobhadh gu ard
'us iosal air feadh na duthcha— 'gan comhair-
leachadh, 'gam misneachadh, 'gan cronachadh,
'gan comhfliurtachadh ann an nithean spioradail.
'S docha nach robh duil sam bith aig Ruther-
ford fhein gum biodh moran iomradh air a
chuid litrichean ann an deigh a bhais. Ach tha
na litrichean fhathast beo, 's nan Ion do dh'iom-
adh cridhe, 'nuair nach 'eil iomradh air a' chbrr
d'a obair, no air na sgriobhaidhean eile a choisinn
cliu dha o ghinealach fhein. 'S maith an gille-
sabhuil Tim. 'S cinnteach a chuireas esan
dealachadh eadar an cruithneachd 's am moll.
Cha'n 'eil an aon mheas aig a h-uile duine air
lithrichean an diadhair so. Thuirt Baxter nach
robh leabhar eile ann, a ghabhadh coimeas riu
ach am Biobull, 's thuirt duine eile, nach leig
sinn a leas ainmeachadh, nach robh annta ach
'amaideas agus gaoth.' 'S docha nach 'eil
smior na tirinn aig a h-aon dhiu — ach tha sinn
cinnteach as a so, ma ghabhas 'ar luchd leugh-
aidh 'ar comhairle, 's litrichean Rutherford a
leughadh air an son fhein^nach bi athreachas
orra. Cha leig duine leas a ghabhail ach na
fhreagras air.
Ann an 1639 chuireadh Rutherford air leth
gu bhi na fhear teagaisg ann an Oil-Thigh Chill-
Ribhinn, agus ceithir bliadhna na dheigh sin,
bha e ann am measg nan diadhairean a
choinnich ann an Westminster 's a chuir ri
cheile Leabhar Aidmheil a' chreidimh, agus
Leabhar aitlighearra naii ceist Shearmonaich e
air beulaobh Tigh na Parlamaid, 's fhad 's bha e
ann an Lunnainn bha e 'labhairt 's a sgriobhadh
gun tamh, gun fhois. Ann am fear de na leabh-
raichean a sgriobh e, thug e oilbheum do'n
luchd riaghlaidh leis an doigh anns an do labh-
air e mu chbraichean a' Chriiin. Dh'orduicheadh
an leabhar a bhi air a losgadh, mar leabhar a
bha cur ann an suarachas lagh na rioghachd, 's
ughdaras an Righ, 's ghairmeadh Rutherford
air beulaobh na Parlamaid gu bhi freagairt air-
son a cheannairceas. Ach bha 'chrioch dluth,
bha " sruth a re a' traghadh," 's ann an uine
ghoirid bha e gu seasamh 'am fianuis Caithir a
b'airde. 'Nuair a thainig a' bhinn 'ga ionnsuidh,
bha e air leabaidh a bhais, 's 'se am fios a chuir
e air ais — 'Abraibh riutha gu'n d' fhuair mi
gairm gu cuirt is airde na iadsan, 's ma'n tig an
latha, gum bi mi far nach 'eil a bheag de
righrean no de dhaoine mora. Chaochail e ann
an 1661.
Bha e 'na dhuine diadhaidh, dileas ann an
seirbhis Chriosd, a' giulan gach latha air a
chridhe uallach na h-Eaglais ann an Albainn.
Bha channchuir air a tilgeil ann an amanaibh
dorcha, bruailleanach ; 's cha'n 'eil teagamh
nach d' f hag sin a larach air a spiorad. Cha'n
'eil e furasda do'n duine 's fhearr a bhi fada air
thoiseach air a linn. Cha'n 'eil e furasda
dhaibhsan a dh'fheumas cothachadh air son a
chreidimh, a bhi cho ciuin, 's cho ioriosal, 's cho
siochail, 's cho reusanta, liusan nach leig a leas
pairt a ghabhail anns an stri. 'S docha gun d'
thubhairt, 's gun do rinn Samuel Rutherford
iomadh ni, ann an teas a' chatha, nach robh air
reir lagh a'ghraidh ; ach is ann a chionn 's gun
robh e cho durachdach ann an aobhar an t-sois-
geil, a ghabh e pairt anns a'chath idir, 's 'se an
duais is lugha a bu choir dhuinn a thoirt dha, na
nithean sin a dhichuimhneach, 's a chuid is
fhearr dheth a chumail air chuimhne — 'fhaling-
ean a thiodlacadh agus a mhailheas a chuimh-
neachadh Cha diomhanas beatha 'n duine sin
a dh'f hagas dileab aig an t-saoghal, mar a dh'fhag
Rutherford anns na Litrichean. Faodaidh
sinn a radh umpa mar a thuirt Iain Bi/nyan mu
leabhar eile — gu bheil iad freagarach airson
cridhe leonte. Chaidh e troimh mhoran trioblaid
'na theaglach fein, 's tha e labhaiit air nithean a
dhearbh e. 'S e am facal mu dheireadh a
labhair e air thalamh — Tha gloir, gloir ann an
tir Lnunanuel shuas. Rinn Mrs. A R. Cousin
bean ministeir Eaglais Shaor, ann am Melrose,
laoidh mar chumhneachan air Rutherford ; 's
tha h-uile rann a criochnachadh leis na facail
sin a thuirt e fhein air leabaidh a bhais. Cha
'n eil ann an leabhar laoidh na h-Eaglais ach
sia rannan, ach tha naoi rannan deug anns an
laoidh uile gu leir, 's cha mhor nach he a tha
innte air fad, smaointean 'us facail a th' air an
toirt as na Litrichean aige fhein. Cha b'urrainn
i clach a b' fhearr a chuir 'na charn. Fhad 'sa
sheinnearan laoidh, bithidh cuimhne air Samuel
Rutherford.
AN T-OL.
Tha fada barrachd dhrongairean anns an duth-
aich so na 'tha innte de shaighdearan, 's cha
luaithe bhasaicheas drongair na tha fear tha eile
deas gu 'aite 'ghabhail. Mharbh an t-ol tuill-
eadh dhaoine na chaidh riamh a mharbhadhann
an cogadh. Cha dad a' bhreac lamh ris an 61.
Tha 'n drongair 'na dhuine gun fheum dha
fhein, 's d'a 'theaghlach, 's do Dhia.
Co dhiu a tha sinn fhein trocaireach 'no nach
'eil, 's maith leinn duine trocaireach a bhi anns
a' choimhearsnachd.
Co dhiu a tha sinn fhein ciuin 's no nach 'eil,
's maith leinn ar gnothuch a dheanadh ri
daoine ciuin.
Co dhiu a tha duine firinneach e fhein, 's no
nach 'eil, 's rnaith leis seirbhiseach firinneach
fhaotainn.
Air. S.
1907.
AN lOBAIRT THAITNEACH.
Is tad iobairtean Dhe spiorad briste : air cridke
brisit agiis bri/ite, a Dke, cha dean thusa tair. —
Salm ^i, ly.
Co de na sailm is fhearr leibh, arsa caraid ri
Luther. 'Se na sailm is fhearr learn, fhreagair
esan, sailm Phoil. Co ris an abair sibh suilm
Phbil? Tha, ars' esan, na sailm sin — 32, 51,
i3°> 143-
Anns na sailm sin tha sinn a' cluinntinn glaodh
o'n doimhneachd. Ma bha duine riamh anns
an doimhneachd, bha 'n duine a sgriobh an
t-salm so. Cha'n 'ail e a' labhairt air ni nach
b' aithne dha. Tha h-uile facal a' tighinn o
'chridhe. Dh' f hiosraich e 'na bheatha fhein an
ni air a bheil e a' labhairt. B' aithne dha gu de
'bu chiall do pheacadh, 's do chionnta ; 's tha
'chridhe air a lionadh le aithreachas ann an
lathair Dhe. Fhuair an t-salm so greim air
cridhe 'n t-saoghail a chionn gu bheil i ag cur
ann an cainnt faireachduinnean is aithne dhuinn
uile. Tha i 'na h-urnuigh a tha freagarrach
do na h-uile. Ged a chaidh a sgriobhadh o
chionn c6rr agus da mhile bliadhna, tha i chour
's cho beo an diugh 's a bha i riamh. 'S an
diugh fliathast 'nuair a thig duine gu caithir na
trocair, gu de is urrainn dha a radh ach briathran
an t-salmadair a ghabhail air a bhilean fhein : —
Dean tr5cair orm, a Dhe, a reir do chaoimhneis
graidh ; a reir lionmhoireachd do chaomh throc-
airean, dubh as m' eusaontas. A'd 'aghaidh, a'd
'aghaidh-sa pheacaich mi agus rinn mi olc a'd
shealladb. Cruthaich annam cridhe glan. Agus
gu de is urrainn misneach a thoirt dha, an
urnuigh sin a labhairt, ach nach dean Dia tair
air spiorad briste agus bruite ?
Far a bheil bron airson peacaidh bheir Dia
maiiheafias. 'Nuair a tha an urnuigh a' tighinn
o'n chridhe — Dean trocair ormsa a tha peacach —
eisdidh agus freagraidh Dia i. Ach 's e peacadh
a th'ann, a bhi 'cleachdadh na h-urnuigh sin gun
suim againn gu de a tha i a' ciallachadh. 'S
iomadh duine a dh' fhaodas na facail sin a labh-
airt, 's gun faireachduinn sam bith aige air a
pheacadh fhein, no gun bhron, gun naire a bhi
aige air a shon. Cha 'n 'eil urnuigh an duine sin
ag eirigh ni's airde na muUach a chinn. Cha
leighis gras Dhe ach an cridhe sin a tha cheana
briste agus bruite. Mar a bheil ar peacanna
'nan uallach air ar coguis fhein, 's mar a bheil
iad 'nan dragh 's 'nan naire dhuinn, 's mar a
bheil iad a' lionadh ar cridheachan le bron
diadhaidh, cha 'n 'eil ann ach amaideas, seadh
ladarnas, duil a bhi againn gun toir Dia maith-
eanas. Cha tog Esan an t-uallach far duine
nach 'eil a' faireachduinn an uallaich. Gu de
am feum a bhiodh ann dhuinn maitheanas
fhaotainn o Dhia airson pheacanna nach 'eil a'
cur dragh sam bith oirnnn, 's nach do dhuisg
annain riamh bron no aithreachas ! Cha'n 'eil
maitheanas aig Dia do'n chionntach sin nach
d' fhairich a chionnta, 's cha 'n 'eil iobairt eile a
bheir h-ugainn a bheannachd-san ach an cridhe
briste agus bruite.
'Se is ciall ddn chridhe bhriste agus bhruite,
gu bheil a pheacadh fhein air a dhearbhadh air
duine leis an Spiorad Naomh. Cha'n aithne
dhuinn gu de e peacadh gus a bheil eolas againn
air, mar ni a tha fior mu'r tiomchioU fein. As
eugmhais sin cha 'n 'eil ann dhuinn ach — facal
agus fuaim. Tha Iain Bunyan ag innseadh
dhuinn gun robh e aig aon am a' saoilsinn nach
robh duine eile ann an Sasunn a b'fhearr na
esan ; ach 'nuair a bha 'choguis air a dusgadh
dh' atharraich e a chainnt, 's tha e ag radh — gur
h-ann aige-san a bha 'n cridhe a bu mhiosa air
an t-saoghal, gu robh eadhoin cridhe dubh
ludais glan agus gealann an coimeas ri 'chridhe-
san, a bha cho Ian de thruaillidheachd, 's de
mhi-naomhachd 's gun robh e 'na chuis-eagail, 's
na chuis-naire dha gach latha. 'Nuair a tha ar
cridheachan air an teagasg leis an spiorad naomh,
cha'n 'eil cainnt eile is urrainn sinn a chleachd-
adh ach cainnt Bhunyan agus Luther agus
Ph6il. Am peacach is iniosa 's aithne do dhuine
air thalamh — 'se e fhein. 'Nuair a leughas
duine neo-spioradail litrichean PHOIL, agus
sailm DHAIBHIDH, agus sgriobhaidhean nan
naomh, 's a chi e cuid de na nithean a tha
iad ag radh umpa fhein, 's ddcha gun abair e—
Tha na daoine sin, an dara cuid, ag innseadh
nam breug, no bha iad seachd uairean ni's miosa
na mi fhein. Cha'n 'eil iad ag innseadh nam
breug, ach b' aithne dhaibh an cridheachan
fhein mar nach aithne dhuinne ar cridheachan
fhein. Ghabh iad a' choinneal 'nan laimh, 's
chaidh iad sios do sheomraichean diomhair agus
dorcha a' chridhe, far a bheil na creatairean
grannda a' snaigeadh, 's bha iad cho onarach 's
cho nibr ann an da-rireadh, 's gun d' innis iad
dhuinne gu de a chunnaic iad. An do ghabh
sinne a' choinneal riamh 'nar laimh 's an deach- .
aidh sinn sios do na h-aitean uaigneach sin ?
'Se gle bheag dhaoine a tha 'deanadh sin. Tha
prabadh de dh' eolas againn air gach ni fo'n.
18
ni's tuotha. Tha
gu siorruidheachd
ghr^in ach air ar cridheachan fhein. Tha ar
cridhe na dhiomhaireachd dhuinn, 's cha do
ghabh sinn dragh gu bhi faotainn a mach gu de
an t-olc a th'ann. 'Nuair a ni sinn sin, cha
chuir e ioghnadhoirnn gun labhradh Daibhidh
is Augustine is Bunyan mar a rinn iad. Labh-
raidh sinn fhein air a' cheart doigh 's cha bhi
urnuigh eile is urrainn sinn a ghabhail air ar
bilean ach — Dean trocair orm a reir do chaoimh-
neis. Far a bheil eolas air peacadh, tha 'n
cridhe briste agus bruite ; 's far a bheil an
cridhe bruite, tha 'n iorioslachd ann an lathair
Dhe.
T/ia '« Tigheani cC gabhail tlachd ann a bhi
kigheas an spioraid leonte. Tha 'n fhirinn sin
air a sgriobhadh air gach duilleig de'n Bhiobull.
An duine nach d' fhuair sinn anns an Tiomnadh
Nuadh, cha d' fhuair e dad. Tha ar peacanna
mor ach tha Trocair Dhe
'throcair o shiorruidheachd
orrasan da'n eagal e.
Dh' ionnsuidh 'n tearmunn so ma theid mi,
'N diult e m' iarrtas gear ?
"O cha diult trath mhaireas talamh,
Cuan is speur."
An duine is miosa air an talamh, ma leagas e
air altair Dhe an iobairt sin — cridhe briste agus
bruite— gabhaidh Dia rithe agus abraidh E: —
Imich ann an sith, tha do pheacadh air a mhaith-
eadh. Cha'n 'eil e fhathast ro anmoch. Ged
a dh' fhaodas an uair sin tighinn. Cha'n 'eil
maide sam bith cho cam 's nach dean Esan
rudeigin dheth ma chuirear 'na laimh e. Cha 'n
urrainn Dia fhein dad a dheanadh airson an
anma sin aig nach 'eil feum no iarraidh air
trocair. Ach an t-aiiam sin, d'a bheil a pheac-
adh fhein 'na uallach, 's 'na charraid, 's 'na naire
's 'na chuis-brbin, gabhadh e misneach as na
briathran sin 's biodh iad dha 'nan acair — Is iad
iobairtean Dhe spiorad briste ; air cridhe briste
agus bmite, a Dhe, cha dean thusa fair. Beann-
aich an Tighearn, O m' anam. 'S e mhaitheas
dhuit do pheacanna gu leir, a shlanuicheas
t-euslaintean uile : a shaoras do bheatha o sgrios,
a chrunas tu le caoimhneas-graidh agus caomh-
throcairean.
AM FASGADH.
'Se ar barail nach 'eil laoidh eile a tha air a
seinn cho bitheanta 's na h-eaglaisean ris an
laoidh so. Tha sinn 'ga cur sios mar a tha i air
a tionndadh gu Gaidhlig le Mr. Iain Mac
Ille-bhain, anns an leabhar sin, Laoidhean
AGUS Dain Spioradail.
'Chreag a sgoilteadh air mo sgJith,
Bi ad fhasgadh dhomh 's ad sta !
Anns an uisge 's anns an fhuil
'Thaom o leon do chleibh mar thuil,
lonnlaid nam gach peacadh 's truaigh ;
Saor o chionnt' an uilc 's o 'bhuaidh.
Chan e gniomh mo lamh, gu beachd,
'Fhreagras iarrtais theann do reachd ;
Eud gun sgios is saothair chruaidh
Deoir, ged chlaisinn leo mo ghruaidh,
'N eirig m' uilc cha diongadh sion ;
'S Tusa mhEiin bheir slaint' is dion.
Falamh tha mi 'teachd 's gun tr&oir ;
M' uile dhbigh tha 'd iobairt mhoir ;
Deonaich comhdachadh do m' nochd,
Gr^s do m' laigsmn is do m' lochd ;
Nebghlan, ruigeam d' fhuaran gr^is,
lonnlaid mi, no's dan domh 'm bks.
Feadh a mhaireas plosg mo chre,
'S trail bhios mi, aig crich mo re,
'Triall an turais-aineoil mhoir
Thun do Mhoid gu h-ard an Glbir
'Chreag a sgoilteadh air mo sgath,
Bi ad fhasgadh dhomh 's ad st^ !
Tha gach ni againn anns na rannan sin a bu
choir a bhi ann an laoidh ; 's mur a bitheadh,
cha 'n fhaigheadh i an greim a fhuair i air cridh-
eachan dhaoine. 'S iomadh duine a tha 'na
dheagh bhard nach urrainn laoidh a dheanadh,
's cha mhor nach faod sinn a radh gur h-ann gle
ainneamh a tha na laoidhean a's fhearr bardachd
a' faotainn greim mor air cridhe na h-Eaglais.
'Se is reusan dha sin, nach 'eil na laoidhean "a'
labhairt ris an inntinn, ach ris a' chridhe. Air
cho snasmhor 'sa tha rannan mar bhardachd, 's
air cho fior 's a tha na smaointean, 's air cho
soillseach 's a tha iad do'n tuigse — mar a bheil
iad a' gluasad a' chridhe, cha laoidh iad. 'S
docha nach 'eil snasmhorachd cainnte, no doimh-
neachd smaointean anns an laoidh so, ach tha i
'cur ann am briathran simplidh an fhaireachd-
uinn spioradail sin — ati taic a tha 'n t-anam a'
leigeil air Criosd — 's a chionn gu bheil i a' labh-
airt mu fhiosrachadh a tha cumanta do dhaoine
uile — fhuair i aite anns an eaglais nach 'eil e
coltach gun caill i. Rannan sam bith a ghabhas
seinn ann an aoradh na h-Eaglais air latha
comanachaidh — cha leigear a leas a bhi faoigh-
neachd a' chorra. 'Se sin fior laoidh. An
t-Sabaid chomanachaidh sin air nach cluinn sinn
— ^Chreag a sgoilteadh air mo sgath — tha sinn
ag ionndrainn ni air chor-eigin. Cha 'n'eil fhios
againn air faireachduinn ar luchd-leughaidh, ach
CO dhiu, 'se sin ar faireachduinn fhein.
B'e ughdair na laoidhe so — Augustus Top-
lady. 'S d6cha nach 'eil duine 's a cheud de
na tha 'seinn na laoidhe, a chuala riamh iomradh
air an ughdair. 'S a dh' innseadh na firinn,
tha 'n laoidh moran ni's motha no'n duine fhein.
19
Tha cuid de dhaoine ann, 's tha iad fein fada,
fada ni's motha na rud sam bith a rinn iad riamh ;
ach tha cuid eile ann 's tha obair an laimhe ni's
motha na iad fhein. B'ann dhiu sin Toplady
Rugadh e ann an 1740. Tha e fhein ag innseadh
gun robh e air iompachadh 'na shia bliadhna
deug, 's gur h-e 'bu niheadhon air sin, searmon a
chuala e ann an sabhal ann an Eirinn. Shuidh-
icheadh e 'na mhinisteir ann an ceann a deas
Shasuinn ann an 1768, 's chaochail e ann an
1778 Cha robh deisciobul riamh aig Calvin
a b' eudmhoire air son a theagaisg na Toplady.
Chuir e cudthrom anabarrach air '■'■obair an
iaghaidh." Aig an am sin bha Iain Wesley a'
dol mu'n cuairt Shasuinn, a' searmonachadh
soisgeul farsuinn, ag innseadh do dhaoine mu
shaor ghras Dhe. Bha Toplady cumhann 'na
bheachdan, 's chuir e uamhas air gum bitheadh
duine mar a bha Wesley a' deanadh slighe na
slainnte cho farsuinn. Thoisich a' chonnspoid,
's b'e sin a' chonnspoid. Ghabh Toplady an
fhearg, 's cha robh ni a bu mhiosa na cheile
nach do thilg e air an fhear eile. Ach cha leig
sinn a leas a bhi 'toirt an tuilleadh iomraidh air
a sin — 'nuair a thoisicheas an trod 's an iorghuill-
falbhaidh spiorad na diadhachd 's na firinn. 'S
e gle bheagan dhaoine a tha cho naomh, 's cho
ciuin 's gur h-urrainn dhaibh dol ann an conn-
spoid gun chron da'm beatha spioradail fhein.
Cha b'ann dhiu sin Toplady. Shalaich e a
bheul, 's shalaich e anam leis na labhair 's na
sgriobh e an aghaidh Wesley, 's an aghaidh na
muinntir sin nach robh a' toirt a leithid de
dh' aite do dh' obair an taghaidh 's a bha e
fhein. Thuirt Wesley fhein uair-eigin : — Coma
leant beachdan duine, tha -mi seachd sgith de
bhruidhinn mu bheachdan ; faodaidh duine dol do
neamh gun bheachdan ach cha teid duine sam bith
do neamh gun ghradh. Fagamaid a' chuis mar
sin ; 's fhada o cheile a bha 'n dithis sin, Wesley
agus Toplady, 'nam beachdan ; ach tha sinn 'an
dochas gu bheil iad a nis dluth d'a cheile ann
an gradh.
Ged a tha e duilich a chreidsinn biia 'n laoidh
so air a sgriobhadh ann an aghaidh beachdan
Wesley, ged nach leir dhuinne ni sam bith
innte ris nach cuireadh Wesley aonnta, Cha
bhuin i do mhuinntir an taghaidh no do mhuinn-
tir an t-saor ghrais, ach buinnidh i do na h-uile. Tha
i a' cur ann an cainnt, faireachduinn a tha cuman-
ta araon do Chalvinists 's do dh' Arminians;
's cha'n 'eil cridhe nach fhaod na briathran so a
ghabhail mar a chainnt fhein. Tha i 'na laoidh
Chriosduidh, freagarrach do na h-uile, 's cluinn-
•ear i ann an eaglaisean Cleireach, ann an
Eaglaisean Easbuigeach 's anns an Eaglais mhor
sin a chuir Wesley air a cois, 's anns na
h- Eaglaisean Prostanach gu leir. Faodaidh
Papanach is Prostanach breith air an leabhar le
cheile, 's an laoidh aig Toplady a sheinn. 'S
docha na'n robh 'cheist air a' cur ri Toplady e
fhein, gu de 'chuid de dh' obair a bheatha a bu
bhuanachdaile do'n Eaglais, 's do'n t-saoghal,
gun abradh e gur h-e 'chomstri a rinn e air son
na Firinn — na searmoin a shearmonaich e, 's na
leabhraichean a sgriobh e 'an aghaidh teagasg
Wesley. 'S docha nach cuireadh e cudthrom
sam bith air an laoidh so, a sgriobh e ann am
beagan mhionaidean. Ach 'si an laoidh so a
tha 'cumail ainme air chuimhne, 'nuair a tha a
shearmoin 's a sgriobhaichean air an dichuimh-
neachadh. Gle bhitheanta cuiridh Dia air
thoiseach an ni a chuireas duine e fhein air
dheireadh, 's nach faod sinn a radh gun do chuir
Dia Toplady do'n t-saoghal, cha'n ann gu bhi
'deanadh connspoid mu obair an taghaidh, ach
a chum 's gun sgriobhadh e na rannan sin —
' Chreag a sgoilteadh air mo sgaih. Nach iomadh
mile anam d'an tug an laoidh sin togail cridhe,
nach cuala iomradh riamh air an ughdair, 's
nach faod sinn a radh mu Augustus Toplady
— ged a tha e marbh, gu bheil e fhathast a'
labhairt.
CURAM NA CLOINNE.
Tha facal anns an Talmud ag radh gun do thuit
Jerusalem a chionn gun do rinn i dearmad air
teagasg na cloinne. Tha cunnart m6r ann do
dh' Eaglais sam bith nach toir geill do'n aithne
sin — Beathaich m' uain. 'N uair a tha clann air
an toirt a stigh do'n Eaglais, ann an Sacramaid
a' Bhaistidh ; cha 'n e mhain gu bheil boidean
air an cur air na parantan, 'an togail ann an
eolas na firinn, ach tha'n Eaglais i fhein ag
aideachadh gu bheil e mar fhiachaibh oirre-se
curam a ghabhail do'n chloinn.
Tha sinn 'an diiil nach urrainn comhthion-
ailean obair sam bith a ghabhail os laimh, a
bhitheas cho tarbhach ris an obair a th'air a
deanadh airson na h-oigridh. Nach faod sinn a
radh, gu bheil cridheachan na cloinne coltach
ris an fhearann mhaith sin, air an d' thug an
Slanuighear iomradh anns a' chosmhalachd, agus
a thug toradh a mach, cuid a cheud uiread, 's
cuid a thri fichead uiread 's a chuireadh ! 'S mor
an ni, an siol a chuir fhad 's a tha 'm fearann
glan. Gheibh e cothrom fas. Tha cridheachan
na cloinne 'na fhearann glan. 'Se paisdean an
latha diugh, fir 'us mnathan an latha maireach ;
's cha leig sinn a leas fiughair a bhi againn ri
nithean mora o'n latha maireach, mar h-'eil sinn
ag ullachadh na cloinne air a shon sin.
I. Bu choir do pharantan an clann a thoirt
do'n eaglais cho trath 's is urrain?i dhaibh. Bha
sinn ann an eaglais o chionn ghoirid, 's chuir e
20
ioghnadh mor oirnn, nach robh duine an taobh
a stigh de na ballachan a b'oige na fichead
bliadlina. Cha robh e 'na chomharra maith
idir. Ma dh' fhaoidte gu bheil moran pharantan
a' smaointinn, nach bu toigh leis a' mhinisteir
no leis a' chomhthional, clann 'fhaicinn anns an
eaglais, air eagal gum biodh iad 'nan dragh no
gun toisicheadh iad air caoineadh. Na cuireadh
sin curam orra. Faodaidh gu bheil ministear
crosda no foirfeach crosda an sid 's an so, a
bhiodh diumbach. Ach tha 'chuid mhor de
mhinistearan 's de chomthionalan ni's reusanta
's ni 's faighidinniche na sin ; 's cha 'n ann
diumbach ach anabarach toilichte a bhitheas iad,
a' faicinn na cloinne a' tighinn do'n eaglais, ged
nach biodh annta ach leanaban 'an uchd am
mathar. Is taitneach an ni e, an teaghlach uile
'fhaicinn anns an aon aite suidhe — sean 'us 6g,
beag 'us mor mar tha iad ann. Tha sinn 'an
duil cuideachd, gum faodadh an t-seirbhis an
drasd 'sa rithist, a bhi air a deanadh airson na
cloinne. Tha 'n corr de 'n chomthional a faot-
ainn uiread sheirbheisean, 's nach biodh reusan
gearain aca, ged a dheanadh am ministear, an
drasd 'sa rithist, an t-seirbhis uile airson na
cloinne Dh' fheuch sinn fhein an doigh sin, 's
tha sinn gle thoilichte gun d' fheuch. Tha e a'
toirt toil-inntinn do'n chloinn, fhios a bhi aca gu
bheilear a' gabhail suim dhiu, 's cha bhi iadsan
air dheireadh a' dol do'n eaglais air sabaid na
seirbhis aca fhein. 'Sa radh na firinn, tha 'n
corr de'n chomhthional, 's gu sonruichte na
parantan cho toigheach air 'latha na cloinne', 'sa
tha iad air seirbhis sam bith eile.
II. Bii choir don chomhthional uile a' sgoil-
Shahaid a chuideachadh, Cha 'n'eil cuisean ceart
mar a bheil iad a' deanadh sin. lomadh uair
tha e duilich do'n mhinisteir luchd-teagaisg
fhaotainn, ged a tha gu leor anns a' chomthional
aig an rachadh air an obair a dheanadh. Far a'
bheil moran cloinne, cha 'n urrainn duine no
dithis a' sgoil a ghiulan air a h-aghaidh mar bu
choir. Ach nach trie a tha sinn a' faicinn, gu
bheil an t-uallach air fhagail air h-aon no dha
de'n chomthional ! 'S a Ihuilleadh air sin, leigear
leo an obair a dheanadh, bliadhna an deigh
bliadhna, gun uiread is taing fhaotainn air a
shon. Cha 'n e a's reusan dha sin gu bheil
daoine caoin-shuarach no neo-reusanta, ach nach
'eil iad a' smuaineachadh air a' chuis. Nam
bitheadh, chitheadh iad 'sa mhionaid nach 'eil e
ceart. Fhad 'sa tha sinn a' labhairt air a so,
cha'n urrainn sinn gun iomradh a thoirt air an
t-seirbhis a tha boirionnaich na h-Eaglais a'
deanadh anns na sgoilean Sabaid. Mar a b'e
an cuideachadh a tha iadsan a' deanadh, 's
iomadh sgireachd anns am faodadh a' sgoil-
Shabaid a bhi air a dunadh. 'S fhiach iad, da
rireadh, moladh air son an dilseachd. Ach
nach bu choir do na gillean oga an eiseimpleir
a leantuinn. Bhiodh e 'na bhuanachd dhaibh
fhein, 's do dh' aobhar Chriosd annsan duthaich.
Cha'n aithne dhuinn doigh eile anns am b'fhearr
dhaibh feasgar sabaid a chuir seachad, na bhi
'teagasg na clomne. 'Se sin obair air a' bheil
beannachd Dhe gu cinnteach. 'S iomadh duine
air nach cual an saoghal riamh iomradh, a bha.
'na mheadhon air obair mhor a dheanadh anns
an sgoil-Shabaid. Dh' fhaoidhte a radh mu
thimchioll, gun eiridh a' chlann agus gum beann-
aich iad e. Tha toradh a shaothair ri fhaicinn
'nuair tha 'chnamhan fhein 's an uir. Na dich-
iiijuicliihh an sooilShabaid.
AN TOMHAS CEART.
Tha iomadh duine toilichte gu leoir le 'airde-
fhein a chionn nach do thomhais e fhein ri
tomhas ceart. Thug a' Pharasach taing do Dhia,
nach robh esan coltach ri daoine eile. B'e an
t-slat-thomhais a bh'aig an Pharasach — cis mhaor..
'Se a thuirt Peadar — Iraich uamsa, a Thighearn,
oir is duine peacach mi. B'e an t-slat-thomhais
a bh'aig Peadar — Criosd. 'S ann 'nuair a thomh-
seas sinn sinn fhein ri Criosd, a thuigeas sinn gu
de ar n-airde. Tomhais thu fhein ri duine eile
's ma dh' fhaoite gum bi moit ort, ach tomhais
thu fhein ri Chriosd, 's bithidh naire ort. Ri-
thaobh-san tha 'n t-aon is motha againn beag ;
an t-aon is gloine, salach ; 's an t-aon is ghee,
'na leanabh.
Bha caraid dhomh uair-eigin a' searmon-
achadh air a' cheann-teagaisg sin — Thubhairt an
t-amadan 'na chridhe — cha'n 'eil Dia ann. Tha
e coltach gu robh e gu maith trom air na h-
amadain, 's gum d' thug e dhaibh gu searbh e.
An deigh an t-searmoin, bha e fhein 'us bodach
coir a' coiseachd dhachaidh comhia — 's thuirt
am bodach — bha na thubhairt sibh, a mhinistear,
anabarrach fior, ach air a shon sin, b' fhearr
leam gun d' thubhairt sibh nach 'eil Dia a' call
dochais eadhoin de na hamadain.
Cha robh riamh aithreachas orm airson nach
do labhair mi moran ach 's iomadh uair a bha
aithreachas orm gun d' thubhairt mi tuilleadh
'sa choir. Tha e moran nis fhasa ruith a leigeil
leis an teangaidh, na tha e srian a chuir oirre.
'S iomadh duine a bha air a chunntas glic gus
an d' fhosgail e a bheul 'S iomadh duine aig
a' bheil coltas a' ghliocais air aodann, nach 'eil
ann ach an dearg bhurraidh.
Air. 6.
1907.
AN T-URR. IAIN MAC RUAIRIDH
NACH MAIREANN.
Cha'n 'eil fada bho 'n a thug sinn iomradh anns
an leabhar so ar tinneas ministeir Shnisoirt, 's
tha sinn duilich gu bheil againn a nis ri iomradh
a thoirt air a bhas. Chaochail e 'na thigh fhein
's an Eilein Sgiathanach air an treas la fichead
de dh' April.
Shuidhicheadh e 'na mhinisteir ann an sgir-
eachd Hinipoil, ann an eilein Thiriodh ann an
1879, far an do shaothraich e seachd bliadhna,
gus an do ghairmeadh e gu Snisort. Ann am
measg nam ministearan Gaidhealach bha e air a
chunntas 'na sgoileir maith, na mhinisteir dileas,
's 'na dhuine glic. Bithidh e air ionndrainn gu
mor le 'sgireachd fhein, 's le cleir an Eilein
Sgiathanaich. Gad a bha 'chrannchuir air a
tilgeil ann an aite iomallach, cha robh bheag
san Eaglais a bu dilse 'na seirbhis na bha esan.
A thuilleadh air obair na sgireachd aige fhein,
bha e 'na fhear-deasachaidh air duilleagan
Gaidhlig an leabhair so, c6rr agus fichead
bliadhna. 'Nuair a b'eiginn dha sin a thoirt
thairis anns an earrach, a chionn 's gun robh e
ann an droch shlainte, thugadh dha taing na
h-Eaglais air son na seirbhis a rinn e dhi le
pheann. 'S d6cha nach 'eil duine an diugh a
lathair, a sgriobh uiread de Ghaidhlig ri Mhr.
Mac Ruairidh. Cha robh stad a' dol air a
pheann. 'S iomadh leabhar Beurla a thionn-
daidh e gu Gaidhlig, 's bha iad uile air an dean-
adh cho maith 's nach leigeadh duine eile a leas
tilleadh riutha. Tha fior bhlas na Gaidhlig air a
h-uiie facal a sgriobh e riamh.
Dh' f hag e banntrach agus ochdnar chloinne,
's cha'n 'eil duine d'am b'aithne e, nach 'eil a'
caoidh maille ri theaghlach anns a' ohall a
thainig orra. Bha cruinneachadh mbr sluaigh
aig a thiodhlacadh, oir bu toigh leis an Eilein
air fad e. Bha e 'na dhuine ciuin, iriosal,
caoimhneil, gun a leithid de ni is mi-run 'na
chridhe.
AN SPIORAD CEART.
Tha e /ii's beannaichte ni a thoirt na ghabhail. —
GnIOMHARA XX , 35.
Tha sinn gu nior ann an comain Phoil air son
cuimhne a chumail air an fhacal sin. Cha'n 'eil
na soisgeulaichean a' toirt iomradh air. 'S
docha gun cuala Mata agus Peadar agus Eoin
am facal sin o bhilean Chriosd, ach ma chuala,
dhi-chuimhnich iad e, no co dhiu, cha d' thainig
iad thairis air a ris. Cha'n fhaca Pol an Slan-
uighear riamh, 's cha chual e a theagasg ; ach
bha e a' gluasad am measg dhaoine a chunnaic
's a chuala Criosd, 's aig an robh e 'na chleachd-
adh a bhi 'g aithiis a bhriathran. Bha'n soisgeul
ann am beul an t-sluaigh iomadh bliadhna ma'n
deachaidh a sgriobhadh, 's o bheul-aithris na
h-Eaglais fhuair Pol am facal sin — Tha ems
beannaichte ni a thoirt na gliabliail Ged nach
robh fhios againn air, cha mhor nach faodamaid
a bhi cinnteach gur h-e 'n Slanuighear a labhair
am facal so. Tha e cho coltach ri gu de a
theireadh E. Tha e cho coltach ris an ni a
rinn E.
I. B'e so an spiorad anns an do clmir Criosi>
seachad a blieatha fhein. Cha do theagaisg Esan
dleasdanas sam bith, nach do rinn E fhein an
toiseach. Le 'ghniomharan a cheart cho maith
's le 'bhriathran, dh' fhoillsich e dhuinne inntinn
Dhe. Fhad 'sa bha E air thalamh bha e a'
gabhail tlachd ann a bhi 'toirt seachad. Thuirt
E fhein — Cha d' thainig mac an duine chum gu'n
deantadh fritliealadh dha, acli a dheanadh frith-
ealaidli, agus a thabliairt 'anma fcin mar eiric
air son nilioran. Thug E na bh'aige do dhaoine
eile ; cha do ghleidh E dad dha fhein. Thug e
a bheatha airson an t-saoghail. Thearuinn Esan
daoine eile, ach cha tearnadh E e-fhein. 'S
iomadh facal briagh a thuirt P61 mu Chriosd,
ach cha d' thuirt e riamh facal is fhearr na so —
Is aithne dhuibh gras ar Tighearna losa Criosd,
ged bha e saoibhir, gidheadh gitn d'rinneadh
bochd e air b/iur sonsa, clium gum biodh sibhse
saoibhir tre a blioclidainn-san. Nan cluinnte
iomradh air aon de dhaoine mora an t-saoghail so,
a bha cho iriosal 's gun do rinn e seirbhis d'a
sheirbhisich fhein — theireamaid gur h-e iogh-
nadh a bh'ann, 's mholamaid an gniomh. Ach
gun tigeadh Dia anns an fheoil gu bhi 'deanadh
seirbhis airson nan creatuirean a chruithaich E
— 'se sin ioghnadh nan ioghnaidhean — an ni sin
ris an abradh Pol — gras Dhe. Co an cridhe a
smaointicheadh air ach cridhe Dhe? Chuir
Criosd solus air an fhacal sin — TJia e ni's
beannaichte ni a thoirt na giiabhail — le 'theachd,
ach chuir E solus air gu sonruichte le 'bheatha.
air thalamh. Bha a.nf/iein annsan air a ceusadh.
Bha i air a marbhadh. Cha d' fhuair i riamh
lamh an uachdar. Bha fhios aige o'n toiseach.
ciamar a dh'eireadh; dha, ach ged a bha, cha do.
chuir sin bacadh air 'obair. Cha b'ann air fhein
22
a bha E 'smaointinn ach air daoine eile. Cha'n
'eil sinn an duil gu bheil ni eile de na tha sinn
a' leughadh mu laithean deireannach an t-Slan-
uighear, is motha a tha dhuinn 'na aobhar
smaointinn na so — an doigh anns an do dhi-ch-
uimhnich E a bhron 's a thrioblaid fhein, 's an
do choisrig e na h-uairean mu dheireadh gu bhi
'toirt misneach 'us comhfhurtachd d'a chairdean.
Cha 'n e sin doigh dhaoine ann am bitheantas.
'Nuair a thig trioblaid 'gar n-ionnsuidh fhein,
cha 'n 'eil moran smaointinn againn air cor
dhaoine eile. Ach ach b'e sin Dhasan. Ged a
bha anam fhein bronach — bha 'inntinn, cha'n
ann air fliein, ach air na deisciobuil. B'e lagh
a bheatha— a bhi toirt seachad. Dh' fhulaing
Esan 'nar n-aite-ne. Dh' fhuathaich E 'bheatha
a chionn gun do ghradbaich E sinn. Chaill E i
air ar son-ne. Dhoirt E mach anam gu bas, a
chionn 's gun robh an spiorad sin 'na chridhe —
Tha e ni's beannaichte a bhi 'toirt na bhi
'gabhail.
II. Air an doigh so a mhain gahhaidh sonas
faotainn. Cha mhor dhaoine nach 'eil ag iarr-
aidh sonais, ach tha a mhor-chuideachd de'n
t-sluagh 'ga iarraidh air an doigh chearr. Cha'n
fhaigh sinn sonas gu brath gus an gabh sinn
doigh Chriosd. Tha Esan ag radh ruinn gur
h-e 'n spiorad a bu choir a bhi 'riaghladh 'nar
beatha — spiorad neo-fheiiieil ; 's far am bi sin
tha toiseach aoibhneis. Tha moran dhaoine
ann 's cha neil aca latha 's a bhliadhna ach —
mi-fhein, mi-fhein — thoir dhomh, thoir dhomh.
Cha robh, 's cha bhi na daoine sin sona
anns t-seadh is airde, 's cha mho is e spiorad
Chriosd a tha riaghladh annta. Nach 'eil fhios
againn gle mhaith gur h-e na laithean a bu shona
da'r beatha, na laithean sin anns an deachaidh
againn air comhnadh na caoimhneas air chor-
eigin a dheanadh do dhaoine eile? Cha robh
moran de lighichean spioradail anns an linn so
a b'fhearr na Henry Drummond, 's tha esan ag
radh gur h-e a' chungaidh a bh'aige ri thairgsinn
dhaibhsan a bha 'gearan gun do chaill iad an
aoibhneas 's an sonas — iad a dhol a mach air na
rathaidean mora, 's air na sraidean a dheanadh
dhaoine eile aoibhneach agus sona. An ni a tha
duine a' gleidheadh dha fhein, cha'n 'eil toil-
inntinn ann ; ach an ni a th'air a roinn ri daoine
eile tha e a' toirt beannachd 'na lorg. Cha'n e
a tha sinn a' ciallachadh leis a so gun gabh sonas
ceannacb airson punnd Sasunnach no dha 's an
t-seachduin, no 's a bhliadhna. Cha'n 'eil an
sin ach spiorad na malairt — spiorad an t-saoghail.
'Setha sinn a' ciallachadh nach ruig duine air
an t-sonas 's air an t-sith is airde, as eughmhais
gu bheil SM fhein ann air a ceusadh, gu bheil a'
cheart spiorad ann 's a bha ann an Criosd, 's gu
bheil e a' toirt geill do dh' fhacal an Abstoil —
Na seallaibh gach aon air na niihibh sin a
bhtcineas da fein ach gach aon air na nithibh a
bhtiineas do dhaoine eile mar an ceudna. B' abh-
aist do Shamuel Rutherford — ma's maith ar
cuimhne — a bhi 'g radh nach do rinn e riamh
urnuigh air son caraid, gun Dia a thoirt dha rud-
eigin air a shon fhein. Ann a bhi 'ga dhi-chumh-
neachadh fhein fhuair e rud nach fhaigheadh e
air atharrachadh doigh. Cha'n 'eil an saoghal a'
creidsinn facal dhe so, ach 'se cuis is cruaidhe
gu bheil moran de spiorad an t-saoghail anns an
aon is fhearr againn. Cha'n 'eil annainn ach
sgoilearan dona ann an sgoil Chriosd. Cha
d' fhag sinn fhathast an aibideal. 'Nuair a
smaoinlicheas sinn air cho toigheach 's a tha
sinn air ar toil fhein fhaotainn, seach toil Dhe a
leantail ; air cho beag againn 's a tha cor dhaoine
eile, lamb ri ar socair 's ar comhfhurtachdan
fhein ; 's air cho sgiobalta 's a gheibh sinn leth-
sgeul gu bhi 'gabhail an aite a bhi 'toirt ; nach 'eil
e gle shoilleir gu bheil feum againn suidhe sios
aig casan Chriosd, feuch an seid e annainn
spiorad is fhearr 's is airde, 's feuch am bi ar
cridheachan fuar air am blathachadh leis a'
ghradh a bha 'na chridhe-san. Far a' bheil an
gradh, bidh an t-seirbhis. Far a' bheil an
spiorad neo-fheineil, gheibh e rathad air e fhein
a nochdadh.
Abradh an saoghal mar a thogras e, tha e ni's
beannaichte a bhi 'toirt na gabhail.
lOSA 'THUG DO M' ANAM GRADH.
Tha sinn a' toirt aite anns an aireamh so do'n
laoidh sin — losa 'thug do m' anam gradh. Tha
sinn 'ga cur sios mar a tha i air a tionndadh gu
Gaidhlig leis an Urr. A. Mac Dhughaill anns
an leabhar sin Laoidhean agus Dam SpioradaiL
losa 'thug do m' anam gradh,
Gu d' uchd baigheil teicheam fein,
'N uair a dh' eireas tonnan ard',
'S doinionn laidir tigh'nn o'n speur.
O m' Fhear-saoraidh, falaich mi
Gus an te'id a' ghaillionn seach';
Skbhailte do chala sith,
Gabh mi aig a' chrich a steach.
Didein eile cha'n 'eil ann,
'S tusa 's taic do m' anam truagh ;
O na fag mi diblidh, fann,
Ghnath bi fhein ga m' chumail suas.
Annad tha mo dhochas teann,
Tha mo chomhnadh uait gu leir ;
O cuir falach air mo cheann,
Steach fo dhubhar sg^il do sg^ith.
'S tusa mhain, a Chriosd, tha uam ;
Gheibh mi uait gach uile ni ;
Tog mi 'n aird is cum mi suas,
Leighis agus treoraich mi.
23
'S ceart 's is naomha d' ainm gu br^th,
'S mise 'm peacach graineil, baoth ;
Lan de thruaill'eachd tha mi ghnath,
'S tusa lan de ghras 'tha saor.
Agadsa tha pailteas grais,
Gr^s gu m' pheacadh ionnlaid uam ;
Eireadh sruithean beo an aird
Chum mo nadur 'dheanadh nuadh ;
'S tusa 'n Tobar beo, gu fior,
'Chaisgeas m' iotadli mhor gu saor,
'Chuireas sblas ann am chridh',
'S fad na siorruidheachd nach traoigh.
Bha an laoidh so air a sgriobhadh le Tearlach
Wesley. Bha e latha 'na shuidhe ann an
seomar, a' leughadh. Bha 'n uinneag fosgailte,
's air dha sealltuinn a niach, chunnaic e eun beag
agus seobhag as a dheigh. Bha 'n cridhe gu
leum as an eun leis an eagal, 's mu dheireadh,
""nuair nach robh doigh eile air dol as o'n
t-seobhaig, chaidh e steach air an uinneig 's
dh' fholaich e e fhein ann am broilleach
Wesley. Dhuisg sin smaointean ann an cridhe
a' mhinisteir. Chunnaic e gun robh e 'na
^hamhladh air an doigh anns a' bheil an t-anam
a' teicheadh gu fasgadh ann an Criosd. Thainig
an fhirinn dhachaidh gu 'chridhe, gu bheil feum
aig an anam, coltach ris an eun bheag, air a bhi
'teicheadh o'n doinionn 's o'n chunnart a th' as a
dheigh, gu cala sithe ; 's rinn e gairdeachas anns
an fhacal sin — Bithidh duine mar ionad fasgaidh
o'n ghaoith, agus mar dhidein o'n duinmn ; mar
shruthaibh iiisge ann an aite tioram, 's mar sgnile
creige moire ann an tir airsneulaich. Gun dol a
• mach as a sheomar, sgriobh Tearlach Wesley
an laoidh so —
losa 'thug do m'anam gradh
Gu d'uchd baigheil teicheam fein,
laoidh a tha 'na comhfhurtachd do na miltean
nach cuala riamh iomradh air an f hear a sgriobh i.
Cha do rugadh riamh anns an aon teaghlach
<Jithis eile a bu bhuiliche a thug iad fhein do
^heirbhis diadhachd na Iain agus Tearlach
AVesley. B' iadsan a chuir air a cois an eaglais
mh6r sin ris an abrar Methodists. 'S e Iain a
l)u chumachdaiche 'na latha fhein na Tearlach,
's is docha gur h-aithne do mhoran ainm-san
nach cuala riamh iomradh air a bhrathair. Ach
tha sinn 'an duil gu'm bi laoidhean Thearlaich
beo 'nuair nach bi cuimhne air facal de na
sgriobh Iain. Nan dithis rinn iad obair mhor
-ann an Sasunn, 's tha 'n obair a' dol air a
h-aghaidh an diugh fhathast. Cha robh anns
an dusgadh a bha ann an Wales o chionn
bliadhna no dha, ach dusgadh beag ann an
coimeas ris a' ghluasad spioradail a bha ann an
Sasunn anns an ochdamh linn deug, fo shear-
monachadh nan Wesleys agus Whitefield.
Thuirt Dean Stanley uair-eigin mu thiom-
chioll laoidhean an ughdair so, nach robh ann
am moran dhiu ach moll 'us luideagan. Cha b'e
sin beachd Iain, a bhrathar. Ann an Roimh-
radh leabhar-laoidh a chuir e 'mach, sgriobh e.
" Chuir duine no dha an t-urram so ormsa 's air
mo bhrathair — na laoidhean againn a ghoid. 'Se
lan di am beatha sin a dheanadh, ma chuireas
iad sios iad ceart. Cha leig iad a leas feuchainn
ri 'n deanadh ni's fhearr — oir cha'n urrainn
daibk." Dh'innseadh dha uair eile mu bhoirr-
ionnach a thug paisgein beag do Gharrick
'nuair a bha e 'dol air bord luinge, 's a dh'iarr
air gun fhosgladh gus am fagadh am bata an
cladach. 'Nuair a dh' fhosgail e am paisgein,
gu de 'bha 'na bhroinn ach laoidhean Wesley,
's nuair a chunnaic Garrick so, thilg e 'n
leabhar uaithe, fad a laimhe, a mach air a' mhuir.
'Se thuirt Iain Wesley 'nuair a chual' e an
naigheachd — " Cha'n 'eil mi 'creidsinn diog dhi
— oir cha robh Garrick cho beag tuir. B'
aithne dha Tearlach mo bhrathair gu maith
's bha meas mor aig air a bhardachd Tha e air
a radh gun do sgriobh Tearlach Wesley sia
mile gu leth laoidh ; 's ma tha sin fior, cha
leigeadh Iain a leas athadh sam bith a ghabh-
ail ged a theirte ris, nach robh cuid dhiu cho
mhaith ri each. Bha 'n ceol anns an teaghlach.
Cha robh duine riamh ann, tha sinn 'an duil, d'a
robh e ni b' f hasa laoidh a dheanadh no do
Thearlach Wesley ; 's ged a tha 'chuid mhor
de na rinn e cheana air di-chuimhne, bithidh
feadhainn eile dhiu beo gu brath, 's nam measg
sin tha —
losa 'thug do m' anam gradh
Gu d' uchd bkigheil teicheam fein.
AN AOIS.
Chuala mi duine fiosrach ag radh gur a
h-iomadh uair a chuir e ioghnadh air, nach 'eil
facal ann an litreachas nan Gaidheal, a' moladh
na h-Aoise. Cha do smaointich mi fhein riamh
air an rud, gus an do tharruing esan m' aire uige.
Ach 'nuair a cheasnuich mi mo chuimhne, cha
b' urrainn mi rann fhaotainn, a' moladh na
h-Aoise, ged a bha e furasda gu leoir rannan
fhaotainn 'ga di-moladh. Tha mi 'n duil gur
h-e Iain MacCodrum a thuirt : —
Mar a sgaoileas an ceo air aodann an fheoir,
'S a chaochaileas neoil 's na speuran,
Tha'n aois a' teachd oirnn, cumhach, caointeach,
lan broin,
'S neo shocrach ri leon an te ud.
Mar a robh a' bheag de mheas aig na Gaidheil
air an Aois, 's docha nach robh iad ach coltach
ri 'n coimhearsnaich. Ma tha na baird Ghaidh-
24
ealach a' nioladh na h-Oige, 's a di-moladh na
h-Aoise, tha baird dhiitchannan eile a' deanadh
a' cheart ni. 'S ciod air bith a their na baird,
rinn a' chuid nihbr de shluagh an t-saoghail suas
an inntinn, gur h-e laithean na h-Oige am is sona
de bheatha duine. Cha leig sinn a leas dear-
bhadh is fhearr fhaotainn air a sin, na'n stri
chruaidh a tha daoine a' deanadh, gu iad fhein
a chumail 5gail. A' cheud roinneig hath a chi
iad 'nan ceann — cuiridh i mulad orra. Cha
toigh le daoine a bhi 'creidsinn ga bheil iad a'
fas sean. Ach air a shon sin uile, cha'n'eil
reusan sam bith an aois a bhi 'na cuis-eagail.
'Na aite sin tha feasgar beatha duine, gle bhith-
eanta, ni's sona, 's ni's aoibhniche 'na mhadainn,
Na daoine 'ris am bu mhotha a bha farmad
agam riamh — b'e seann daoine a bh' annta.
Ach bha iad 6g 'nan cridhe, 's bha leithid de
chiuine, 's do ghhocas, 's do chaomhalachd-
annta, 's nach iarrainn ach a bhi dluth dhaibh.
Their daoine — Is maiseach an ni seann duine —
is urramach an ni ceann liath. Seadh, ma tha
e glic. 'N uair a tha 'n Aois a' toirt leatha
ghocas agus maitheas, tha i da-rireadh 'na criin
gloire, ach 'nuair nach 'eil i a' deanadh sin, 's
airidh i air gach caineadh a rinn na baird oirre
Seann duine hath a tha ag abachadh ann an
gliocas, ann an diadhachd, ann an sith spioraid,
's ann an irisleachd cridhe — cha'n'eil ni eile
air an t-saoghail is maisiche na sin. Ach bodach
beag, liath, greannach aig nach 'eil suim do
dhiadhachd no do mhaitheas, 's anns nach 'eil
ach an gaotharan amaideach — cha 'n 'eil ann an
cruthachadh Dhe, sealladh eile is oillteile na sin.
'Nuair a tha 'n Aois air a crunadh le maitheas,
tha i maiseach. Ach 'nuair a tha i ceangailte ris
an fhaoineis, tha i duaichnidh. Ged a dh' fhasas
duine sean ann ambliadhnachan faodaidhspiorad
na h-oige a bhi 'nachridhe. Cha 'n e na preas-
aichean a thig air aodann duine a tha 'ga dhean-
adh sean, ach na preasaichean a thig air a spiorad.
'S iomadh- a h-aon aig a bheil a chridhe Ian
phreasaichean ma'n ruig e da fhichead bliadhna,
ach 's iomadh a h-aon cuideachd achunnaic
ceithir fichead geamhradh 's nach 'eil ann ach
am balach. 'Nuair a tha 'n cridhe bg, 's a
mhaireas dochas beo, cha chudthorm na bliadn-
achachan. Bha na seann Ghaidheil a' deanadh
iomradh air aite ris an abradh iad — Tir nan Og.
Se sin an tir a tha sinn uile ag iarraidh. C'aite
a bheil i? Tha 'n Salmadair ag innseadh ciamar
a rainig esan an tir sin, 's cionnus a bha 'oige air
a hath nuadhachadh — Beannaich a?i Tighearna
o ni' ana>n. 'Se mJiailheas dlmit de pheacanna gu
leir a shlanuicheas t-euslaintean uile, a sham-as
do bheatha o sgrios, a chrunas tii le. caoimhneas
o-raidh, agus caomh throcairibh, a shasuicheas do
bheul le nithibh inaithe, air. chor as gu' n' atlimiadh-
aichear t-oige, mar bige na h-iolaire.
SMAOINTEAN.
Bha Righ ann uair-eigin 's an aird an Ear, a
ghabh 'na cheann gum biodh e sona, nan rachadb
e 'luidhe aon oidhche ann an leine duine shona.
Shiubhladh an duthaich feuch an gabhadh a
leithid sin de dhuine faotainn. Cha robh e
furasda. Ma dheireadh fhuaradh baigear bochd
a bha Ian shona. Ach 'nuair a ruisgeadh am
baigear, cha robh snathainn leine mu chneas.
Cha leig sinn a leas an cbrr a radh. Tuigidh
gach duine ach an t-amadan.
Cha 'n 'eil moran pheacanna ann, is lugha a
chuireas de dhragh air coguis duine na sannt.
'S docha gu bheil gu leoir de dhaoine nach abair
peacadh ris an ni sinn idir. Their iad gur he
failing bheag a th'ann, ach ni 's miosa na sin cha
'n abair iad. Thuirt sagairt uaireigin nach d
aidich duine riamh dha sannt ann am measg
nam peacanna eile a bha iad ag aideachadh.
Gu de is ciall da sin ? Ma ta, cha'n urrainn
mi radh, mar a h-e so e — gu bheil cridhe 'n^
duine anabarrach cealgach.
B' abhaist do dh' aon de na seann diadhairean
a bhi 'g radh, gu bheil an saoghal cruinn 'us
cridhe an duine tri-oisinneach, 's ged a chuirte
an saoghal uile ann an cridhe 'n duine, gum
biodh aite falamh ann fhathast.
'S fhearr do dhuine olc fhulang seach olc a
dheanadh. 'S fhearr do dhuine sgonn a thoirt
bharr a theanga, seach i bhi ro fhada. 'S fhearr
do dhuine saorsa seach saoibhreas.
Feumaidh daoine oidhirp a thoirt air cur suas
le cuisean mar a thig iad, agus an uair a thig
iad. Cha 'n 'eil duine coimhlionta air an
talamh ; ach air a shon sin tha Dia a' cur suas
leotha, agus a' toirt orra moran feuma 'dhean-
arah. O 'n a tha Dia a' cur suas leis na
seirbhisich a th' aige, 's gun a h-aon dhiubb
coimhlionta, is coir dhuinne gach oidhirp a
thoirt air cur suas le iomadh ni agus neach nach
'eil idir cho math 's bu mhiann leinn.
Is ainneamh leis na h-uilc a bhith 'nan aonar.
Is trie leis na breugan a bhith 'n cuidheachd na
braide. Is trie le mi-bheus a bhith 'n cuideachd
na misge.
Tha gu le5r aon diolaid a chur air aon each.
Mar an ceudna tha gu leor aon eallach a chur
air druim duine sam bith. Am fear a ghabhas
OS laimh mbran a dheanamh, faodar a bhith
cinnteach nach teid aige air a dheanamh ach
fior bheagan.
Cha 'n fhaighear an gliocas gu li^ir anns an aon
cheann. Cha 'n e so a tha iomadh neach a'
creidsinn. Tha duil aig cuid gu bheil gliocas
an t-saoghail uile ri 'fhaotainn 'nan cinn fhein.
Is e so an dearbh chomharradh leis an aith-
nichear cho amaideach 's a tha iad.
,1
Air. 8.
1907.
GLOER CHRIOSD.
A?i uair a dhuisg tad, chunnaic iad a ghloir.
Lucas ix, 32.
Is ann a dh' uirnigh chaidh Criosd suas air
beinn Hermoin. Thug e leis triuir d'a dheis-
ciobuil. Bu mhaith leinn an uirnigh sin a bhi
againn, ach ma chuala na deisciobuil i, cha do
chum iad air chumhn' i, no co dhiu, cha 'n 'eil
iad a' toirt iomraidh oirre. Bha iad 'nan cadal.
Cha 'n 'eil fhios againn an robh iad 'nan cadal
fad na huine, no an do dhuisg iad ma'n do stad
E dh' uirnigh. Ach an uair a bha iad 'nan dusg-
adh chunnaic iad a ghloir. Bha dreach a
ghnuise air atharrachadh agus 'eudach geal agus
dealrach. Cha bu bhruadar a bh' ann, ach seall-
adh a chunnaic iad le 'n suilean. Cha do
dhichuimhnich iad e ri 'm beo. 'Nuair a bha
Peadar 'na sheann duine, bha e bruidhinn air
an latha a bha iad maille ris air an t-sliabh
naomh, far an robh iad 'nan suil-fhianuisibh air
a mhorachd.
I. ladsan a tha beo anns a' chuid a's airde
d'a nadur, chi iad gloir Chriosd. Los sinn fhein
a chumail anns an staid sin, feumaidh sinn Esan
a bhi trie 'nar smaointean. B' fheairrd sinn an
dorus a dhunadh an drasd 's a rithist, 's uair no
dha a chuir seachad leinn fhein a beachd-
smaoineachadh air beatha Chriosd. Tha iomadh
duine nach 'eil a'gabhail mionaid samhchair leis
fhein, lalha 's a bhliadhna. Cha 'n 'eil sin gu
maith. Air cho deonach 's ga 'm bi duine, cha
'n 'eil e furasda dha inntinn a shocruchadh air
nithean spioradail am measg fuaim is driop an
t-saoghail. Tha cuid de na naoimh anns an
eaglais Phapanaich a' toirt thairis am beatha gu
leir gu bhi beachd-smaoineachadh air fulangas
is crann ceusaidh Chriosd. Cha 'n 'eil iad 'ga
leigeadh as an cuimhne mionaid de'n latha. Dh'
fhaodamaid sinne leasan a ghabhail uapa. Tha
ar cridheachan gu nadurra fuaris cruaidh, 's cha
'n 'eil an taingealachd no'n gradh do Chriosd
annta 'bu choir. Na'n cuimhnicheamaid air na
bu bhitheanta 's nan smaoinicheamaid an drasd
's a rithist re an latha, air a bheatha's fhulangas,
dhuisgeadh sin annainn an tuilleadh graidh Dha
's bhriseadh e cruas ar cridheachan.
IL Tha sinn a' faicinn gloir Chriosd 'nuair
tha faireachduinn againn air miorbhuileachd na
h-obair a rinn E air ar son-ne. 'Se gloir an
t-Slanuighear a mhaitheas, ach cha leir dhuinne
a' ghloir sin gus am bi fiosrachadh pearsant'
againn air a mhaitheas da'r n-anma fein. 'Nuair
tha sin againn, tha ar suilean air am fosgladh 's
chi sinn maise airsan, gu'n iarramaid e Tha
sinn a' fas cho cleachdte ri briathran a' Bhiobuill
's nach duisg iad ioghnadh sam bith 'nar cridh-
eachan, Eisdidh sinn ri facail de'n t-seorsa so
gun ioghnadh — Mac Dhe a ghradhaich mi 's a
thug efein air mo shon. Nach e a's ciall d'a sin
nach 'eil fhios againn gu de tha sinn ag radh !-
Na'n gabhamaid a stigh da rireadh an ni a tha
iad a' ciallachadh tha mi 'n dull gu'n tuiteamaid
air ar n-aghaidhean air an lar. Na'n leughamaid
a h-uile feasgar an naoitheamh caibideal deug de
shoisgeul Eoin, 'sa radh rinn fhein 'nuair tha
sinn 'ga leughadh — '6' ann air Dia fhein a rinn-
eadh .f^— tha mi 'n dull gu'n duisgeadh e ann-
ainn ioghnadh nach leigeadh leinn cadal tuilleadh.
Bhruchdadh maitheas is gradh Chriosd a steach
air ar cridheachan, agus anns an smaoin sin
chitheamaid a ghloir.
III. Ged a bhiodh duine fad a bheatha lamh
ri Criosd cha rannsaicheadh e uile gu leir a
ghloir. Ged shealladh e airsan tri fichead
bliadhna, tha gloir fhathast nach fhac' e. Tha
P61 a' bruidhinn air saoihhreas Chriosd nach
feudar a ramisachadh. Fhuair P61 greim air
rim-diomhair na diadhachd mar nach d'fhuair
moran, ach air cho soilleir 's gu robh e, air cho
domhain 's gu'n deachaidh e, bha fhios aige gu
robh doimhneachd grais ann an Criosd air nach
do rainig e riamh. Bha saoibhreas air cul
saoibhreis, is gloir os cionn gloire a lion a chridhe
le moladh agus ioghnadh air chor 's nach
b'urrainn dha ach an uirnigh so a radh air a
shon fhein 's air son muinntir Ephesuis — gu'm
hiodh iad comasach maille ris na naoimh telle, a
thuigsinn ciod e lend agus fad, agus doimhne, agus
airde ; agus air gradh Chriosd aithneachadh, a
chaidh thar gach uile eolas. Beachd-smaoinich-
eadh duine air Criosd 's air 'obair uile laithean a
bheatha, 's cha teirig ioghnadh. Cha d'fhuair e
ach cuman as a' chuan. Cha d' fhuair e ach
earlais de'n oighreachd.
Ach an t-anam a bhios 'na dhusgadh, an
duine bhios beo 's a' chuid a's airde d'a nadur
chi e 'ghloir. Chi e maise nach faic na suilean
dall. Tuigidh e nithean nach tuig na cridh-
eachan cruaidh. Tha tri gloineachan leis a laic
sinn gloir Chriosd —
Cridhe glan,
Beachd-smuaineachadh,
Umhlachd.
Far a bheil sin, cha 'n 'eil an cadal spioradail
a dh' fholaicheas a' ghloir.
30
AN LA DA R.
Faodaidh nach 'eil fios aig cuid d'ar luchd
leughaidh, gu de tha sinn a' ciallachadh leis an
fhacal ladar — co-dhiu a th' ann duine no beath-
ach no biadh. Ach ma ghabhas iad faighidinn,
innsidh sinn. Thachair dhuinn a bhi seanchas
an la roimhe ri bodach c6ir a tha 'na sheorsa de
phears' eaglais ann an sgireachd nach ruig sinn a
leas ainmeachadh, 's thuirt sinn ris — a Sheumais,
an aithne dhuibh-se gu de a th' ann an ladar?
Sheall e oirnn car biorach, 's fhreagair e — mar a
mi-mhodhail a' cheist e, carson a tha sibh a
feoraich ! Dh' innis sinn dha gu robh sinn am
beachd iomradh a thoirt air an ladar anns an
duilleig so, 's gu 'm bitheamaid fada'na chomain
nam freagradh e a' cheist ann am briathran
soilleir — gu de a th' ann an ladar.' Gabhaibh,
ars' esan, mo leth-sgeul ; ma 's ann airson an
leabhair dheirg a tha sibh ag iarraidh forthais^
tha 'n gnothuch ceart gu leoir. Abraibh riutha,
mhinisteir, gur h-e a th' ann an ladar — bocsa beag
air cois f hada leis am bitear a trusadh nam
huinn-a-sia. Tha Seumas 'na ghille-nihinisteir,
no mar theirear ris Beadle, 's tha sinn an diiil
gur h-e rinn cho amharusach e 'nuair a bhruidh-
inn sinn an toiseach, gu robh facaii eadar e fhein
's na foirfich o chionn bhliadhnachan mu 'n
ladar. Shuidh sinn aig bun craoibhe's dh' innis
e car air char mar bha. Cha ruig sinn a leas
tigh'nn thairis air cainnt Sheumais air eagal gu
faic na foirfich e, ach o'n fheasgar air an d' innis
iad dha gu faodadh e 'n ladar a chuir air an
sparr, 's gu 'n cruinnichte tabhartas a' choimh-
thional air dhoigh eile, chaill Seumas a thlachd
'na dhreuchd, 's mar be nach bu toigh leam, ars'
esan, duin' eile fhaicinn a' cur suas a Bhiobuill
'nuair a bhios sibh fhein a' dol do 'n chubaid,
thilgim an clag 's a h-uile rud eile mu 'n casan.
Air a' cheud Shabaid an deigh do na foirfich binn
an lidair a thoirt a mach, 'nuair a thainig am an
tabhartais, an aite Seumas a dhol mu 'n cuairt
leis an ladar mar a b' abhaist, dh' eirich triuir
dhiii fhein, le poca beag gorm 's cearcail mu
bheul, an laimh gach fir. Chrbm Seumas a
a cheann air an aite shuidhe, 's cha do leig e air
gu robh e faicinn no cluinntinn.
Cha robh fhios agam riamh gu robh e cho
duilich feum a dheanamh air chiil ladair gus an
deachaidh mi an cainnt Sheumais. Bha mise 'n
duil gu rachadh agam fhein air dol mu 'n cuairt
leis, ach chuir esan as a' bheachd sinn mi. Cha
ghabhainn an saoghal a nis 's feuchainn ris.
Feumaidh fear an ladair, ars' esan, suil gheur a
bhi aige agus lamh chinnteach, 's a dh' aindeoin
cho curamach 's gu 'm bi e, faodaidh dnod-
fhortan eiridh dha. Cha do shuidh air stiuir
nach d' thainig o laimh. Bidh sibh fhein, a' mhin-
isteir, uairean ni 's cuimsiche seach uairean eile.
Bha teanga gheur aig luchd an ladair cho
mhaith ri suil bhiorach is lamh chuimseach.
Bha bean-uasal air an cuala sinn iomradh cho
spiocach, 's nach cuireadh i dad 'san ladar, 'nuair
a rachadh i do 'n eaglais. Neo-ar-thaing nach
robh i modhail, 's nuair a shinnte 'n ladar 'ga
h-ionnsuidh, ghogadh i a ceann, ach cha chuir-
eadh i ruabhag ruadh ann. Thachair so Sabaid
no dha. Mu dheireadh, dh' fhas Seumas — ma
's e Seumas a b' ainm dha — seachd sgith de 'n
chluicheachd. Bha e air fharranachadh. An
ath latha 'nuair a choc e rithe 'n ladar mar a b'
abhaist 's a ghog ise ceann gun dad a chuir ann,
thuirt e rithe gu cas ann an guth a chual an
coimhthional uile — B' fhearr leam na bu lugha
de mhodh 's na bu mhodha dh' airgiod.
Ach saoilidh sinn gu 'm b' fhearrr am modh
fhein seach buinn gun fheum a chuir 'san ladar
— gur fiiearr beic na putan. Bha duil againn
gur h-ann ri feala dha a bhiodh foirfich 'nuair a
theireadh iad gu 'm biodh putain is tairngean is
trealaich de 'n t-seorsa sin 'san ladar, ach tha
coltach nach h-ann idir, 's nach ann an diugh
no 'n de a thoisich an t-olc. Anns an ochdamh
linn deug bha 'n gnothuch cho maslach 's gu'm
biodh Seiseinean na h-Eaglais ag iarraidh air na
ministeirean — earail a thoirt do 'n t-sluagh gun
magadh a dheanamh air Dia le bhi 'cur buinn
'san ladar nach gabhadh na marsantan. Beagan
bhliadhnachan an deigh an aonaidh eadar Albainn
is Sasunn, cha robh feum sam bith an airgiod
Albannach Cha ghabhte 's a mhargadh e, ach
tha na leabhraichean Seisein aginnseadh dhuinn
gu 'n cuirte 'san ladar e, 's gu robh sin na
thrioblaid mhor do na foirfich. Aig deireadh
na bliadhna bha cuid de dh' eajlaisean aig an
robh cho mhaith ri cudthrom dheich puinnd de
sheann airgiod 's de chuinnidhean nach b'fhiach
dad. 'S bha e air a radh gu 'm biodh muinntir
Obareadhain a' cur droch airgid ann am bocsa
nam bochd, 'safaotainn mughaidh de dh' airgiod
maith. Chum cleireach seisein a bha dluih do
Ghlaschu cunntas air na droch bhuinn a chuir-
eadh 's an ladar 's ann am bocsa nam bochd fad
dheich bliadhna, 's thuirt e gun do rinneadh
20190 gniomh leibideach 's an eaglais anns an
nine sin.
Nan robh cainnt aig an ladar, b' fhiach dol
air cheilidh air.
C A O M H A L A C H D.
Bha mi o chionn ghoirid aig tiodhlacadh.
'Nuair a bhatar a'dunadh na h-uagha, chuala
mi triuir no cheathrar d'a choimhearsnaich a'
bruidhinn mu 'n fhear nach bu mhaireann. Cha
b' aithne dhomhsa ro mhaith e, ach rainig aon
!
31
fhacal mo chluas, a chord rium. Thuirt iad,
fear as deigh fir, gu robh Eoghan 'na dhuine
caomhal. Ma dh' fhaoidte gu saoil cuid gur
suarach am moladh e, gu 'n abradh a choimh-
earsnaich mu dhuine, 'nuair a thatar a' fagail na
beannachd dheireannaich aige, gu robh e 'na
dhuine caomhal. Ach gu de an teisteanas a b'
fhearr a b'urrainniad a thoirt dha? 'Nuair a
thig am has 's a tha ar cairdean air an gairm ann
an lathair an Ti d'a leir na h-uile nithean, 's a
tha mion-eolach air diomhaireachd gach cridhe,
cha bu choir dhuinne breith a thoirt. 'S e ar
gliocas a bhi samhach. Tha iad ann an lamhan
an Ti a tha trocaireach. Tha feum againn uile,
maith is dona mar tha sinn ann, air trocair, 's
'nuair a sheasas eadhoin na naoimh aig ceithir
breitheanais, cha 'n urrainn iad bonn misnich
eile bhi aca — ach gii hheil Dia caomhal. Is ann
'na chaomhalachd-san a dh' fheumas sinn uile
ar dochas a chur, agus saoilidh mi nach 'eil
duine sam bith a's cinntiche dh' fhaodas earbsa
dheananih as a sin, na 'n duine mu 'n abair a
choimhearsnaich 'nuair a tha iad 'ga fhagail anns
a' chlaodh, gu robh e 'na dhuine caomhal.
Tha caomhalachd a' ciallachadh tuilleadh is
caoimhneas. Faodaidh duine bhi caoimhneil,
gun a bhi caomhal. Is iomadh duine mu 'n
abrainn gu bheil e caoimhneil mu nach abrainn
gu bheil e caomhal. Tha caomhalachd a' dol
ni 's doimhne. Theirinn gu bheil duine caoimh-
neil ma tha 'lamh fialaidh 's a chridhe farsuing,
ach cha 'n abrainn gu bheil e caomhal mar 'eil
spiorad Chriosd aige — mar 'eil an inntinn 's an
cridhe aige do dhaoine truagh is peacach is bochd
is amaideach is mi-fhortanach, a bh' aig Ciiosd
'nuair bha E air thalamh, 's mar cuir e Esan 'nam
chuimhne gach uair a thig mi faisg air. Ged is
mor am facal e, tha cuid a dhaoine ann a ni
sin. Is iadsan na daoine caomhal. Tha leithid
de bhaigh, 's de dh' iochd, 's de chiuine, 's de
chairdeas 'nan cridhe, 's nach urrainn sinn
tigh'nn lamh riutha gun faireachduinn gu bheil
sinn ni 's dluithe do Chriosd, 's gu bheil sinn a
tuigsinn ni 's fhearr caibidealan sonruichte anns
a' BhiobuU far a bheil iomradh againn air an
doigh 's an do labhair an Slanuighear ri Saccheus
's ri sheorsa. B' aithne dhomh foirfeach a bha
cho garg 's cho colgarra ann an trod 's an
diteadh, 's gu 'm b' fhearr le daoine teicheadh
a dh' America, seach seasanih air a bheulaobh
anns an t-Seisein. Theireadh a choimhearsnaich
gu robh e diadhaidh ach nach bu toigh leo e.
Bha eagal air a h-uile duine 'san sgireachd
roimhe. Cha chuala mi riamh gu 'n do rainig
duine 'na eigin a dhorus, na gu 'n do chuir duine
amaideach no duine cionntach a chomhairle ris.
Cha robh e caomhal. Cha 'n 'eil diadhachd
maith 'nuair tha i fuar is gruamach, ach tha
naomhachd maiseach 'nuair tha i air a crunadh
le caomhalachd. An robh neach riamh air
thalamh cho cairdeil riCriosd, ri daoine truagha?
Cha 'n e 'naomhachd a tharruing peacaich 'ga
ionnsuidh, ach a chaomhalachd. Bha fhios aca
nach ann a throd riu a thainig e, ach 'gan
cuideachadh, nach ann 'gan diteadh ach 'gan
tearnadh. Thug e dhaibh misneach, bhruidhinn
e riutha mar bhrathair, 's leagh a chaomhalachd
cruas an cridhe. Thug caomhalachd an t-Slan-
uighear ceudan do rioghachd neamh a chumadh
neo-chaorahalachd nam Pharasach a muigh.
Tha feum aig an t-saoghal daonnan air daoine
caomhal. Is iadsan, da rireadh, a tha cumail
beo a' chreidimh Chriosduidh. Cha 'n e na
h-arguimeadan a chuireas sgoilearan is feallsan-
aich an altaibh a cheile, a tha cumail a' chreidimh
beo, ach caomhalachd is maitheas nan daoine
sin a dh' ionnsaich caomhalachd ann an sgoil
Chriosd. Aon duine caomhal ann am baile, is
mor a' bheannachd e. Tha e 'na fhianuis air
taobh diadhachd a's fhearr na leabhraichean.
Tha e 'na thobar beatha as a bheil daoin' eile 'g
ol 's a' faotainn slainte. Tha e 'na oladh a
leighseas lotan a cho-chreutairean. Tha e 'na
fhasgadh a dh' ionnsuidh an tig daoine sgith.
A' chuiic bhruite cha bhris e. Ma dh' fheumas
e neach eile chronachadh, cronaichidh e ann
an gradh. Ma dh' fheumas e suidh' ann
am breitheanas air neach eile, cuimhnichidh e
trocair. Ma chluinneas e gu 'n do ghlacadh a
choimhearsnach ann an coire air bith gu h-obann,
cha teid e seachad air, air an rathad mhor, 's cha
dean e tair air, 's cha troid e ; ach togaidh e
suas a shamhuil sin do dhuine ann an spiorad na
macantachd. Ma ghabhas facal maith a radh as
leth cionntaich, cha bhi e 'na thosd. Cha dean
e air a cho-chreutairean ni nach bu mhaith leis
Dia a dheanamh air fhein.
Is beannaichte na daoine trocaireach, oir gheihh
iad trocair.
AR NAIMHDEAN.
Cha mhor dhaoine aig nach 'eil namhaid air
chor-eigin. Saoilidh sinn gu bheil sinn a' dean-
amh gle mhaith ma tha e 'na chleachdadh againn
a bhi 'g urnuigh airson ar cairdean. Ach cha
leig Criosd lemn stad aig ar cairdean. Tha e 'g
radh — Deaiiaihh urnuigh air son na muinntir a
tha buntainn ribh gu naimhdeil. Cha 'n 'eil fhios
againn am bith buanachd 'nar n-urnuigh da 'r
namhaid, ach tha cinnt againn gu 'm bi an
urnuigh sin chum buanachd dhuinn fhein. Le
bhi 'g urnuigh air son ar namhaid, gheibh sinn
buaidh air naimhdeas is mi-riin ar cndheachan
fhein, 's cha bheag a' bhuaidh sin. Cha 'n
urrainn dhuinn droch fhaireachduinn a bhi
againn do dhuine, a's abhaist dhuinn ainmeachadh
'nar n-urnuighean.
.32
AN SAMHRADH.
'NuAiR a bha mi 'nam bhalach, bhiodh m'athair
'g am chur a bhuachailleachd a' chruidh 's an
t samhradh 'N uair a chuimhnicheas mi air na
laithean sin, thig dusgadh 'nam chridhe air nach
urrainn mi cainnt a chur. 'Nuair a bhiodli an
crodh ag ionaltradh rachainn air mo dhruim
direach air a' mhachair, 's dh' eisdinn ri ceol
nan uiseag. Tha cuimhne agam fhathast air an
t-s61as a bheireadh e do'm chridhe, 's na smao-
intean a thigeadh 'nam cheann. Tha bliadh-
nachan uaithe sin. An latha roimhe, bha mi
tigh'nn dhachaidh o bhi 'g araharc duin' 6g a tha
's a chaitheamh. Bha mo chridhe goirt. Ach
air an t-sliabh bha na h-uiseagan a' seinn, 's o
nach robh siiil 'gam fhaicinn, chaidh mi air mo
dhruim, 's dhuin mi mo shuilean feuch an
tigeadh an t-seann fhaireachduinn 'nam chridhe.
Cha d' thainig, ach thainig an smaoin 'nam
cheann nach robh annam ach an t-amadam, 's
gu'm b' fhearr dhomh eiridh air eagal gu faigh-
inn an 16inidh. Their seann daoine gu blieil an
samhradh air atharrachadh seach mar a bha iad
6g. Ach cha 'n e sin am facal mu dheireadh
air a' chuis. Bha na h-uiseagan cho binn 'sa
bha iad riamh.
AN lORGHUILL.
Bha cu ann uair-eigin a chaidh do'n mhargadh
's a cheannaich ceann caorach. Air an rathad
dhachaidh thachair da chu eile air, 's chaidh iad
far a cheile. Leig e as an ceann, rug e air arah-
aich air fear dhiu, 's thoisich an tapaid. Am
fear nach robh 'san iorghuill, sraaointich e gu
robh cho mhaith dhasan feoil itheadh f had 's a
ghabhadh i faotainn, 's thug e lamh air ceann na
caorach. 'Nuair a chunnaic e so, leig e as an cu
ris an robh e tapaid, 's leum e air muin a mheirl-
ich. Ach fhad 's a bha esan an amhaich a
mheirlich, thug an cu eile aghaidh air a' cheann.
'Nuair a chunnaic e so, 's a thuig e nach gleidh-
eadh e 'n fheoil nan leanadh e air an tapaid,
thog e leis ceann na caorach, 's thuirt e — Ubh
tibh b'e 'n la e ^ nuair nach urrainn mi tuasaid
bheag a dheanamh gun mo chuid a cha//.
AN TEANGA.
Dh' fheumadh duine geur a bhi "na dhuine
caomhal. Is iomadh uair a ni an teangadh
gheur lot nach 'eil furasd a leigheas. Duine
glic, caoimhneil aig a bheil fuasgladh facail — ni
e chairdean cridheil; ach duine an-iochdmhor
aig a bheil teanga sgaiteach — 's cuis eagail
do'n duthaich e. Is bitheanta a tha ioc-shlainnt
's an teanga mhabaich, 'nuair nach 'eil 's an
teanga gheir ach am puinsein.
AN TAOBH EILE.
Theid againn uile air trioblaidean dhaoin' eile
a ghiulan ann an spiorad Criosduidh. Theid
againn air solus a chur air freasdailean gle
dhorcha 'nuair is e daoin' eile a tha fulang.
Cha'n e a's reusan dha sin gu bheil sinn 'nar
cealgairean, ach gu bheil e duilich do dhuine e
fhein a chur ann an aite neach eile. 'S ann
'nuair a bhios an cudthrom oirnn fhein a
dhearbhar ar cainnt. Tha mi'n duil gu bheil
f hios agam ciamar a bu chor do m' choimhears-
nach uallach a ghiulan, ach b' fhearr leam gu
robh mi cinnteach, gu de dheanainn fhein na'n
robh mi 'na aite.
LAOIDH.
Bha an laoidh so air a tionndadh gu Gaidhlig leis
an U}-r. Iain MacRiiairidh a bha 'na fhear deas-
achaidh air na duilleagan so fad iomadh bliadhna.
Tha fhios againn nach misd le ar luchd-leughaidh a
lamh fhaicinn aon uair eile.
Fan maille rium ! tha 'm feasgar ciaradh trom
Is sgail na h-oidhch': a Dhe, fan thusa leam !
'Nuair thig an eis, 's a threigeas cairdean dliith,
O thi bheir neart do'n lag, fan maille rium !
Tha beatha 'triall 's mo la a' tigh'nn gu crich ;
Tha maise 's gl6ir na talmhainn 'dol a dhith ;
Tha caochladh m6r ri fhaicinn air gach duil :
O thusa chaoidh nach treig, fan maille rium.
Cha'n e mo mhiann thu thriall air falbh gun dail
Mar neach air chuairt, ach thu bhi gabhail tainih
Am chuideachd fhein, a Dhe, le cairdeas dluth,
A chaoidh nan cian nach treig; fan maille rium.
Na tig mar Righ, le uamhas, thugam fhein,
Ach caoimhneil, tlath, le slainte fo do sgeith ;
Lan iochd is truais ri sluagh tha 'cur riut ciil ;
Mar charaid caomh nan truagh, fan maille rium t
'Nuair bha mi 6g rinn thusa comhnadh leam ;
Ged b'olc mo dhoigh, 's mi 'triall gu bron am
dheann
Cha d' threig thu mi ged nach bu mhiann leam thu
Gu ceann mo reis, O Dhe, fan maille rium !
Gach uair de'n la thoir dhomh do laithreachd
threun;
Ciod ach do ghras bheir buaidh air Satan fhein?
Co ach thu fhein bhios dhomhsa mar reul-iuil ?
Gach oidhch' is la, O Dhe, fan maille rium.
'Nuair tha thu dluth cha'n eagal leam aon namh ;
Tha m'inntinn stold' 's tha uilc is deoir na'n
tamh,
Bho 'n thug thu buaidh air bas is uaigh le cliu,
'Nuair sheas thu 'n kit' do shluaigh; fan maille
rium.
Cum suas do chrann gach am am shealladh fhein
Le d' sholus aigh stiuir mi do ghnath 's gach
c^um ;
Tha 'n sgail a' triall, 's tha mhaduinn shiorruidh
dlijth,
Trath bhios mi'n so, O Dhe, fan maille rium.
Air. lO.
1907.
AM FOGHARADH.
Ann an cuid de sgireachdan, tha e 'na chleach-
dadh latha buidheachais a choimhead aig deir-
■ eadh an Fhoghair. Bu mhaith nam biodh a
leithid sin de latha, air a choimhead leis gach
■comhthional 'san eaglais. Tha e iomchuidh
gu'm biodh cothrom air a thoirt do'n t-sluagh,
pairt a ghabhail ann an seirbhis bhuidheachais
airson an fhogharaidh, co-dhiu a ghabhas sin
deanamh air Sabaid no latha seachduinn. Tha
• e freagarrach gu moladh daoine Dia airson
cinneas na talmhainn, cho mhaith 'sa mholas
iad E, airson throcairean eile. Tha Esan a'
riaghladh anns an t-saoghal nadurra mar anns
an t-saoghal spioradail, 's chitear a chumhachd
's a mhaitheas air an achadh-bhuana mar a
chitear iad 'san teampuU. 'Nuair a choisich an
Salmadair thairis air achaidhean ludah, o chionn
•corr is da mhile bliadhna, 's a chunnaic e iad
air an comhdachadh le pailteas Dhe, rinn e, 's
sheinn e 'n t-oran —
An talamh tha thu fiosrachadh,
'S 'ga uisgeachadh gu reidh ;
Le abhainn Dhe ta Ikn do'n uisg'
Trom beartach ni thu e.
Dhoibh arbhar tha thu deasachadh,
Le d' fhreasdal caomha fein ;
'S ag uisgeachadh le pailteas mor
Nan iomairean gu min
Mu'n bhliadhna coron tha thu cur,
Le d' mhaitheas fein, a Dhe,
Tha saill a' sileadh anns gach ait,
O d' cheumannaibh gu reidh.
'Gach latha tha 'n urnuigh a tigh'nn o mhile bile
— Thoir dhuinn ar n-aran lathail — agus is e na
h-achaidhean arbhair freagradh Dhe do'n urnuigh
sin. Tha 'n saoghal an crochadh ris-san airson
beatha cuirp,cho cinnteach 's a tha e 'n crochadh
ris airson beath' anma. Their sinn gu'n do rinn
Criosd miorbhuil 'nuair a mheudaich e'n t-aran
'sa bheathaich e na miltean, ach their sinn cuid-
eachd nach 'eil a leithid sin de mhiorbhuil a'
tachaitt an diugh. Tha a' cheart ioghnadh mu
choinneamh ar sul a h-uile foghar, nan robh
againne an t-suil a chitheadh 's an cridhe thuig-
eadh. Air cho innleachdach 's ga bheil an duine,
'nuair a chuireas e 'n siol anns an talamh, oha 'n
^urrainn e 'n corr a dheanamh.
Is e Dia a blieir fas is toradh. Tha maitheas
Dhe mar gu'm biodh abhainn mhor a' ruith
troimh 'n t-saoghal, ach tha 'n abhainn a' ruith
cho cinnteach "s nach 'eil sinn a' gabhail suim
dhi. Gad tha'n fhuaim 'nar cluasan, cha chluinn
;sinn i, 's gad tha i 'dol seachad air ar dorsan,
cha'n fhaic sinn i. Tha earrach is foghar, samh-
radh is geamhradh, fuachd is teas, grian is gaoth,
a' tighinn cho cinnteach 'nan am fein, 's ag
oibreachadh toil an Uile chumhachdaich cho
seimh, reidh, ordail, 's nach 'eil iad a' cur
ioghnadh sam bith oirnn. Tha sinn a' tuiteam
'nar cadal air chor 's nach leir dhuinn an lamh
threun, 's an inntinn ghlic, is cridhe 'ghraidh a
tha air chul laghannan Naduir. Tha feum
againn uile air an urnuigh a radh gach latha —
Fosgail mo shuilean chum 's gu faic mi do ghloir.
Tha Dia anns an tsaoghal an diugh mar a bha
e ann an laithean an t-Salmadair. Q\a d' fhag
Esan an saoghal 'n uair a shiubhail Maois. Tha
e fhathast a' marcachd air sgiathaibh na gaoithe,
's nan robh claisteachd againne, chkiinneamaid
fuaim 'imeachd. Is e Esan a tha 'deanamh an
t-saoghail maiseach, 's a' crunadh na bliadhna le
pailteas. O gach achadh buana ann an am an
Fhoghair tha 'n guth a tigh'nn 'gar n-ionnsuidh
— Feuch tha mise mailie ruihh. Tha gach dias
a chromas a ceann le cudthrom a toraidh ag
innseadh dhuinn nach do dhichuimhnich ar
n-Athair air neamh a chlann a lb' air an talamh.
Tha Fhacal-san cinnteach, 's cha teid E 'n cois
a gheallaidh.
Tha am Foghar a' teagasg iomadh leasan
dhuinn, ach tha e gu sonruichte 'gairm oirnn an
Tighearn' a mholadh. Tha sinn uile deas gu
bhi gearan, 's mas fior na theirear, cha'n'eil
daoine air thalamh cho gearanach ris na tuath-
anaich. Is iomadh uair a chuala sinn o thainig
a' bhliadhna, nach robh ri bhi ann ach foghar
bochd, 's nach biodh biadh ri fhaotainn do
dhuine no do bheathach. Ach nam biodh
faighidinn aig daoine, chitheadh iad gun tig gach
ni na am fhein. Gu de is fhiach ar creidimh
ma bheir fras luchair air falbh e. Cha do chuir
an gearan cruach a bharrachd riamh 'san iodh-
lainn. 'Nuair a bhios an t-eu-dochas a' faotainn
lamh an uachdar oirnn, cuimhnicheamaid gu de
a thuirt aon de na faidhean.
Chaoidh ged nach toir crann fige blath,
'S nach fas air fion-chrann meas
Saoth'r a' chroinn-olaidh ged a threig,
'S fas dels gun bhi air slios.
Gach treud o'n mhainnir ged a bhuail
Grad fhuathas 'nuair nach saoil :
Greigh ged nach d' fhag an t-Earrach cruaidh
No bo air uachdar raoin.
Gidheadh 'san Triath bidh mise ait>
Is ni mi uaill 'na gliradh
Mor aoibhneas ni mi ann am Dhia
'Se Dia mo shlaint' gu brath.
38
A dh' aindeoin gu de their daoine, is e an inntinn
's an spiorad sin a bheir buaidh air an t-saoghal.
Cha'n'eil an gearan maith, ach ni spiorad na
taingealachd beatha duine maiseach, 's ni e
chridhe 's a cheurn aotram. Ann an aon de
sgriobhaichean nan Rabbis ludhach, tha e air a
radh, gu bheil da sheorsa ainglean ann — ainglean
airson seirbhis, 's ainglean airson molaidh. Tlia
na Rabbis fhein ag radh gur h-e na h-ainglean
molaidh a's airde, 's nach 'eil e air a chead-
achadh dhaibh Dia a mholadh da uair. 'Nuair
a thogas an t-aingeal a guth ann an laoidh
molaidh, 's a sheinneas i cliu an Ti a's airde, tha
i a' criochnachadh a beatha, tha i a' sioladh a
mach a bith — oir rainig i iomlanachd, 's choimh-
lion i run Dhe a bh' aige 's an amharc 'nuair a
thug e dhith beatha. Cha'n'eil ann ach aon de
sgeulachdan faoin nan seanairean, ach tha
chriomag so de'n fhirinn ann — gu bheil duine 'g
eiridh gu iomlanachd beatha, 'nuair tha 'chridhe
air a' lionadh le spiorad a' mholaidh. Bhiodh
am Foghar na shacramaid dhuinn uile, nan
duisgeadh e annain taingealachd, 's nan tugadh
e oirnn seinn o'n chridhe —
O m' anam beannaich fein a nis
lehobhah mor do Dhia,
Na dichuimhnich na tiodhlacan
A dheonuich dhuit an Triath.
Ann an seirbhis bhuidheachais an fhoghair bu
choir dhuinn na bochdan a chuimhneachadh.
Cha'n'eil doigh eil' anns an fhearr a's urrainn
dhuinn ar taingealachd a nochdadh. Tha 'n
doigh sin taitneach do Dhia. Bhiodh e gle
narach, nam biodh ar cridheachan cruaidh, 'nuair
tha ar saibhlean Ian. Cha bhinn an ceol le Dia
an spiocaireachd. Cha d' tainig duine riamh gu
bochdainn, le bhi cuideachadh nam bochd. Is
toigh le Dia cridhe farsuinn agus lamh f hialaidh.
Ged a dh' fhaodas gu leoir de theachd an tir a
bhi againne, tha na miltean air a bheil an tacras.
'Nuair a stadas na Criosduidhean air a bhi
caoimhneil ris na bochdan, caillidh an diadhachd
a maise. Cuimhnicheamaid trocair 's bitheamaid
baigheil.
M A R A N ATA.
I Coi: ib-22
Cha'n'eil am facal maranata a' tachairt oirnn
ach aon uair anns an Tiomnadh Nuadh, 's
cha'n'eil e idir furasd a radh gu de brigh an
fhacail. Tha Pol a' sgriobhadh — Ma tha neach
sam bith nach gradhaich an Tighearn losa Crioid,
biodh e '?ia anatema tnaranatha^ no mar tha e
air a chur anns a' BhiobuU ur Ghaidhlig — Mur
'eil gradh aig neach air bith do'n Tighearna,
bitheadh e Anatema. Maran. Ata. Gu de
tha Pol a' ciallachadh ? Their cuid gu faodar
cainnt Phoil a chur mar so — gun atharrachadb
a dheanamh air a theagasg — Mur gradhaich
neach Criosd, biodh e mallaichte gu brath, seadh
seachd uairean mallaichte Tha am facal ana-
tema a' ciallachadh duine no ni a th' air a chur-
air leth a chum sgrios ; 's a chionn gu'n do chuir
Pol an da fhacal taobh ri taobh, their cuid gur'
h-e tha anatema maranata a' ciallachadh — mall-
achd dhubailte, leir sgrios eagallach. Cha'n'eil
na : sgoilearan a's fhearr a' toirt gnuis do'n
bheachd sin. 'Nuair a leughas sinn an rann so,
bu chor dhuinn stad aig Anatema, mar tha 'm
Biobull iir a' deanamh. Cha'n'eil e ceart an da
fhacal a chur comhla idir, a chionn nach 'eil iad
a' ciallachadh an aon ni. 'Nuair a sgriobh Pot
na briathran soluirate — mur 'eil gradh aig neach
do'n Tighearna, bitheadh e anatema — rinn e stad-
beag, 's leis an ath anail thubhairt e — Maran
ATA, is e sin ri radh, Tha ar Tighearna 'teachd.
Dh' eirich inntinn Phbil o'n bhreiih a dh' ionns-
uidh a' bhreitheamh. Tha cuid de sgoilearan
ag radh gu faodar na briathran a ghabhail mar
urnuigh — A T/iighearna, thig.
Bha dochas na h-eaglais air a chumail beo^
ann an laithean a leanabachd, le duil ri teachd
Chriosd. Bha moran de na ceud Chriosduidh-
ean aig an robh Ian fhiuthair gu'n tigeadh Criosd
an dara uair, 'nan latha fein. Aig aon am d'a
bheatha, bha Pol de'n bheachd sin ; bha e'n
duil nach b' fhada 'n nine gus a faicte an Righ
glormhor a' teachd. Bha an urnuigh gu trie air
bilean nan creidmheach anns na linntean sin —
A Thighearna, thig, 's math dh' fhaoidte gu'm
biodh cuid dhiu a glaodhaich nam facal ann an
seirbhis na h-eaglais, direach mar a chuala sinn
cuid de na Methodists a' glaodhach Halleluiah
ann am meadhon searmoin, 'nuair a chluinneadh
iad rud a chordadh riutha.
Tha ar Tighearn' a' teachd. Is e sin firinn-
do nach 'eil Criosduidhean an latha diugh a'
toirt moran geill Cha'n'eil iad ag aicheadh gu'n
tig E, ach cha'n'eil an smaoin anabarrach beo
dhaibh, 's cha'n'eil iad a' sealltuinn ri teachd an
Righ le dochas is aoibhneas mor. Bha'n dochas
sin 'na neart 's na sholus do'n eaglais ann an
toiseach a toiseachaidh. Tha an Tionnadh
Nuadh Ian dheth. Thuirt Criosd e fein — Agus
an sin foillsichear co??iharadh Mhic an duine ami
an neanih ; agus chi iad Mac an duine a' teachd
air neoil neimh, le cumhachd agus gloir mhoir.~
Ann an sacramaid na suipeir naoimh, theagaisg
Criosd d'a shluagh cuimhne 'chumail airsan,
fiuthair a bhi aca ri 'theachd, 's an t-ordugh sin-
a choimhead — gus an tig e. Agus is e an
urnuigh mu dheireadh a th' anns a' Bhiobull —
Amen : thig, a Thighearna losa.
Tha e soilleir gu leoir o'n Fhirinn gu bheil;
Criosd ri teachd, ach cha'n'eil e idir cho soilleir
cuin no ciamar a thig E. An tig E ann an.
39
uaigneas, no an tig E le fuaim a chlisgeas an
saoghal ? An tig E ann ancumhachd a spioraid,
no an tig E mar Righ a righicheas gu pearsonta
thairis air na duthchannan? An tig E aon uair,
no an tig E uair is uair eile ? An tig E gu
h-aithghearr, no an teid na miltean ginealach
seachad ma'n cluinnear fuaim a theachd ? Eiridh
ceistean de'n t-seorsa sin 'nar inntinnean, ach
cha'n'eil e furasda freagradh fhaotainn dhaibh.
Ann an aon seadh tha Criosd a' teachd daonnan,
's cha'n'eil linnnach fhaca cuid denageallaidhean
air an comhlionadh. Thainig Criosd air ais
cheana 'nuair a nochd se E fein do na deis-
ciobuil an deigh aiseirigh. Thainig Criosd air
ais 'nuair a bha 'n eaglais air a h'onadh leis an
Spiorad Naomh air la na caingeis. Tha E
tigh'nn air ais gach uair a gheibh an rioghachd
a chuir E air chois, buaidh air an t-saoghal.
'Nuair a shoirbhicheas obair spioradail sam bith,
faodar a radh — Tha an Tigheant' a teathd. Ach
cha n-e sin an dochas a bha lasadh ann an
cridhe Phbil, cha'n e sin an dochas a bha 'cumail
beo misneach na heaglais oig. Bha iad a' seall-
tuinn airson la an Tighearna, anns am faiceadh
an sidkan. an Jiigh 'na mhaise. Cuin a thig an
latha mor sin, cha'n aithne dhuinn ! Thuirt
Criosd fhein — Air an la na air an uair sin
cha'n'eil fhios aig diiin air bith, cha'n'eil eadhoin
aig ainglean neimh, no aig a' Alhac, ach aig an
Athair a tnhain. Tha nithean diomhair ann a
bhuineas do Dhia. Cha bu choir dhuinne bhi
cosg ar saothair air nithean nach buin dhuinn.
Is e ar dleasdanas-ne 's ar gliocas-ne faire
dheanamh, chum gu'm bitheamaid deas, co dhiu
a thig esan an diugh no am maireach. Thig la
an Tighearna mar ghaduiche 'san oidhche. Is
beannaichte an seirbhiseach sin a gheibh a
Thigh earna, an uair a thig e, a' deanamh faire.
Biodh ar lochrain daonnan laiste. ladsan a
bhios dileas anns an obair a dh'fhag am Maighstir
aca, cha bhi eagal orra roimh 'theachd. Nan
robh fhios agaibh, arsa caraid ri Iain Wesley,
g'un tigeadh am bas h-ugaibh am maireach,
ciamar a chuireadh sibh seachad an uinc. Mata,
ars' esan, dheanainn an ni a gheall mi cheana
'dheanamh: shearmonaichinn ann an Gloucester,
rachainn an sin gu Tewkesbury far a bheil agam
ri searmonachadh 's an f heasgar, chuirinn seachad
an oidhche ann an comhradh ri m' charaid
Martainn, rachainn a luidhe an deigh an aoraidh
's chaidlinn, 's bhiodh fiuthair agam gu'n duisginn
ann an gloir. Esan a ni toil Dhe, 's a ni an
obair a thug Dia dha ri dheanamh gu dileas—
tha e daonnan deas air son teachd Chriosd.
Maran Ata. Tha ar Tighearn' a' teachd.
Tha e a' tigh'nn h-ugainn an diugh ann an
trocair. Tha e 'na sheasamh aig ar dorus 'a
bualadh. Ma dh' fhosglas sinn an dorus, 's ma
chuireas sinn eolas air a nis, cha bhi eagal oirnn
an uair a thig e a ris, ann an gloir an Athar le
'ainglean naomha.
LEABHAR URNUIGH NOCS.
Ged a tha cainnt nan Gaidheal anabarrach aosda,
cha'n'eil cunntasagainn gu'n do chuireadh leabhar
Gaidhlig riamh ann an clb, gus a bhliadhna 1567.
Tha gu leoir de sgriobhaichean Gaidhlig a's
sinne na sin, ach cha robh iad air an cur ann an
clo. Tha 'n t-urram aig leabhar urnuigh Noes —
gur h-e a' cheud leabhar a chuireadh a mach
ann an Gaidhlig.
Sgriobh Iain Noes an leabhar ann an 1554,
an uair a bha e ann an Frankfort, gu bhi 'na
chuideachadh dha fhein, 's d'a chomhthional ann
an seirbhis na h-eaglais. An uair a thainig e air
ais do dh' Albainn thug e leis an leabhar, 's ged
nach tug an Seanadh ughdarras do na ministearan
an leabhar ujsneachadh ann an aoradh gu 1564,
tha e gle choltach gu robh iad 'ga uisneachadh
bliadhna no dha roimhe sin.
Cha'n 'eil fhios againn an e Noes fhein a
chomhairlich an leabhar a thionndadh gu
Gaidhlig, ach co dhiu ghabh Iain Carswell —
a bha 'na Easbuig air na h-eileinean mu'n do
shiubhail e — an obair os laimh. Faodaidh e bhi
gur h-ann ann an ceann larla Earraghaidheal a
bhuail an rud an toiseach, oir b' aithne do
Charswell e gu maith, 's bha 'n t-Iarla anabarach
eudmhor air taobh na h-eaglais, 's air taobh a'
chreidimh Phrostanaich. Aig toiseach an leabh-
air tha Carswell a' deanamh moladh nach beag
air Tighearna nan Caimbeulach. Ged nach robh
gaol aig moran de na Gaidheal air an Easbuig,
cha'n'eil teagamh nach robh maith spioradail na
duthcha aige 's an amharc daonnan.
An Carsalach mbr th;a 'n Carnasaraidh
Tha na coig cairt 'na chasan
Tha dhroll mar dhruinnein na corra,
'S a sgvoban lorn, gionach, farsuinn.
Mas fior am bard, cha tugadh a choltas an
t-Easbuig a cuideachd. Ach cha robh dad de
bhoilich ann. Tha e 'g radh aig toiseach an
leabhair nach robh a Ghaidhlig ro mhaith 's nach
b'urrainn e dheanamh achadhichioll — "adbhuim
fein fos uireasbhuidh mhor do bheith orm agcan-
amhain ghaoidhleige." Ach ars' esan — "is lor
don fhirinde i fein mar fhiadhnuise, gun brat
oile do chiir impe." Bha e'cur dragh air inntinn
gu robh na Gaidheal na bu toighiche air sgeul-
achdan faoine mu Fhionn Mac Cumhai), na bha
iad air facal na firinn, 's chuir e roimhe gu'm
faigheadh iad cothrom, eolas fhaotainn 'nan
cainnt fhein air seorsalitreachais eile a b' fheairrd
iad. B'e sin an t-aobhar gu'n do thionndaidh e
gu Gaidhlig leabhar urnuigh Noes.
40
Tha tuilleadh is urnuighean ann an leabhar
Charswell. Tha gach seoladh ann a bhiodh
feumail do mhinistearan 's do'n t-sluagh anns an
latha 'san do chuireadh ri cheil e. Tha aidmheil
creidimh ann, tha riaghailtean ann mu dhreuchd
na ministrealachd, mu thaghadh mhinistearan is
fhoirfeach, mu mhineachadh nan Sgriobtuirean
naomha, mu Shacramaid a' Bhaistidh 's mu
shacraraaid na Suipearach, seirbhis phosaidh
agus nithean de'n t-seoisa sin.
Cha'n'eil ach h-aon no dha de'n leabhair so
an diugh a lathair. Cha'n'eil ach aon fhear dhiu
nach 'ail sracte, 's tha 'm fear sin air a ghleidh-
eadh gu curamach le Diuc Earraghaidheal ann
an lonaraora. Los gu faic ar luchd leughaidh
Gaidhlig na duthcha ann an 1567 cuiridh sinn
sios urnuigh an Tighearna mar a sgriobh an
Carsallach i, gun alharrachadh air bith : —
Ar nathairne ata ar neamh go mo beandaighte
hainm, go dti dod righe goma denta do thoil
adtalmhuin mar a ta ar neamh, tabhair dhuinn
anise ar naran laitheamhail, agus maith dhuinn
ar b liacha amhail mhaithmaoidne gar bfeic
heamhnuibh, agus na leig a mbuaidhreadh sind,
acht saor sind o olc : oir is leatsa an righe,
aneart, agas a ngloir tre bhioth fior.
Tha e 'cur sios mar an ceudna modh beannach-
adh luinge. Cha ruig sin a leas, a chur 'na
chainnt fhein. Tha am modh mar so —
Abradh an stiiiramaiche : Beannaichte gu robh
ar long
Abradh each. Gu'm beannaicheadh Dia an
t-Athair i
Stiur. Beannaichte gu robh ar long
Gu'm "beannaicheadh losa Criosd i.
Beannaichte gu robh ar long
Gu'm beannaicheadh an Spioradnaomh i.
Ciod is eagal duibh is Dia an t-Athair
leibh ?
Cach. Cha'n eagal aon ni
Ciod is eagal duibh is Dia am Macleibh?
Cha 'n eagal aon ni
Ciod is eagail duibh is Dia an Spiorad
URNUIGH.
Cach.
Stiur.
Cach.
Stiur.
Stiur.
Cach.
Stiur.
naomh leibh ?
Cach. Cha'n eagal aon ni.
Urnuigh aig beannachadh luinge a' dol a dh'
ionnsuidhnafairge- -"ADheuile-chumhachdaich,
a thug clann Israel troimh an mhuir ruadh gu
miorbhuileach, a thug lonas air tit a broinn na
muice mara, agus a thearuinn Pol 'sa long o
dhoimhneachd is o dhoinionn, saor sinne, agus
glan sinn, agus beannaich sinn agus thoir dhuinn
gaoithean fabharach gu cuan 's gu cala a reir do
thoile fein.
Cha'n'eil ni idir a's cumanta na daoine bhi
deanamh urnuigh, 's gun fiuthairaca ri freagradh.
Cha'n aidicheadh iad fhein sin, 's ma dh' fhaoite
gun cuireadh e iongantas orra nan abradh tu riu
e, ach is e smior na firinn a ih' ann. Nach
minic a chuala tu duine ag innseadh dhuit mu
uair air chor-eigin a fhuair urnuigh freagradh,
mar gu'm bu rud neo-chumanta agus anabarach
neonach a bh' ann ! Gu de a's ciall d'a sin ach
nach 'eil fiuthair aig daoine 'm bitheantas ri
freagradh ged a bhios iad ag urnuigh. Nam
bitheadh, cha'n e na h-uairean a fhuair iad
freagradh a chuireadh iongantas orra, ach na
h-uairean nach d' fhuair. Tha moran ag urnuigh
air sgath a' chleachdaidh, gun fiuthair ri freag-
radh, 's nan tigeadh freagradh a dh' aon ruith,
chuireadh e ioghnadh cho mor orra, 's nach
rachadh stad air am beoil gus am biodh fhios
aig a h-uile duine 's a' choimhearsnachd air.
Is e ar n-urnuighean a tha 'gar cumail dluth
ri Dia agus is ann o dhluths ris-san a tha soirbh-
eachadh spioradal a' toiseachadh Feumaidh
creidimh a bhi beo ma'n dean e maith sam bith
dhuinn, 's cha ghabh creidimh cumail beo gun
urnuigh. Is e urnuigh an soitheach leis an tog
sinn saoibhreas neimh. Is e urnuigh an ceangal
a' tha eadar laigse 'n duine agus cumhachd Dhe.
Bha cho mhaith dhuinn feuchainn ri deanamh
as eugmhais Dhs ri deanamh as eugmhais
urnuigh.
Tha urnuigh ni's fhasa do chuid na tha e do
chuid eile. Direach mar a iha cuiid ann aig a
bheil cluas chiuil o'm breith, 's cuidaig nach 'eil,
tha daoin' ann aig a bheil spiorad na h-urnuigh
o'n oige. Tha daoine ann aig a bheil gibht na
spioradalach o'n oige ann an tomhas cho mor 's
gun cuir iad car de dh'fharmad oirnn. Ach mar
a d'thug Dia a leithid sin do nadur dhuinne,
deanamaid a' chuid a's fhearr do'n nadur a
th'againn. Gabhaidh urnuigh ionnsachadh.
Is ann uigh ar n-uigh a dh'ionnsaicheas paisde
bruidhinn. Esan a theagaisgeas dha fhein
urnuigh a dheanamh mar dhleasdanas, cha'n
fhada gus am bi urnuigh dha 'na sonas.
Tha cuid an duil nach 'eil feum sam bith ann
do dhaoine neo iompaichte a bhi 'g urnuigh.
Cha'n'eil fhios agam c'aite 'n d' fhuair iad am
beachd neonach sin, ach co-dhiu cha 'n ann
anns a' BhiobulL Eisdidh Dia ri urnuigh
dhurachdach co dhiu a tha i tigh'nn o chridhe
peacaich na o bhilean naoimh. Nan abraimead
atharrachadh, bhitheamaid a' deanamh Dhe cho
beag rinn fhein. Bhitheamaid a' toirt air falbh
a mhaise. Cha robh peacach riamh cho deas
gu iarraidh 's a tha Dia gu freagradh. Chi e 'n
urnuigh fad as, 's thig e 'na comhthal.
Air. 11.
1907.
BRON CHRIOSD.
Mo £>hia, mo Dhia, carson a threig thu md-
Matt 2746.
EH, Eli, law a ^azabhtani. — Bhiodh gradh
againn do'n fhacal so, ged nach biodh reusan
sam bith air ach gu bheil sinn cinnteach gu'n do
chleachdadh e an toiseach air bilean a's naoimhe
no ar bilean-ne. Cha' n 'eil moran fhacal anns
an Tiomnadh Nuadh mu'm faod sinn a radh gur
h-iad na ceart fhacail a labhair Criosd. B'e
cainnt na duthcha Aramaic, 's tha an Tiomnadh
Nuadh ail a' sgriobhadh ann an Greugais.
Cha 'n 'eil againn leis a sin ach eadar-theang-
achadh air briathran Chriosd. Ach tha facal no
dha air am fagail anns an doigh an do labhradh
iad an toiseach, agus is e fear dhiu sin — Eli, Eli,
lama 'azabhtani. Tha sinn an comain Mhata
gu'n doghleidh e air chuimhn' e, 's gurh-urrainn
sinn a radh — Labhair bilean Mhic Dhe an
dearbh fhacal so.
Seachd uairean thog Esan suas a ghuth an
uair a bha e air a' chrann-ceusaidh. Is e so an
ceathramh facal a labhair e, agus mar an ceudna
am facal a's doimhne. Tuigidh sinn gu de bha
'na inntinn an uair a rinn e 'n uirnigh — Athair
thoir maitheanas dhaibh oir cha 'n 'eil fhios aca
ciod a tha iad a deanamh. Ach cha 'n 'eil sinn
idir cinnteach gu bheil sinn a' tuigsinn, no
gu'n do thuig duine riamh, gu de bha Esan a'
ciallachadh 'nuair a ghlaodh e ann an eigin
anma — Mo Dhia, mo Dliia, carso?i a threig thii
7in ? Tha am facal so cho domhain 's nach
grunnaich sinn ann, cho ard 's nach ruig sinn
air. Tha e, mar gu'm b' eadh, a' nochdadh
cridhe Dhe dhuinn, ach cha 'n fhaic sinne ach
gu dorcha tre ghloine. Tha e 'gar toirt aghaidh
ri aghaidh ri diomhaireachd na diadhachd.
Cha 'n 'eil duine air an t-saoghal cho suarach 's
nach fhiach eisdeachd ris, an uair a dh'fhosglas
e 'chridhe. Ach nach motha gu mor a tha sin
fior, an uair a dh' fhosglas Mac Dhe a chridhe
's a chuireas e cainnt air faireachduinnean
anma.
Shineadh losa air a' chrann mu naoi uairean
'sa mhaduinn. Mu mheadhon la thug Eoin air
falbh a mhathair, 's ged nach 'eil e air a' radh
leis na soisgeulaichean, is docha gur h-e Criosd
a dh' iarr air sin a dheanamh. Tha sinn an duil
gu robh e 'na bhoinne anns a' chupan a dh'ol
Esan — an goirteas a bha 'na chridhe a chionn gu
robh Muire a' faicinn fhulangais. Mu thri uair-
ean 'san fheasgar, chual iadsan a bha dluth do'n
chrann-ceusaidh an guth — Mo Dhia, mo Dhia,
carson a threig thu mi Tha am facal air a'
sgriobhadh anns an dara salm far an fhichead.
An uair a thainig an Namhaid 'ga ionnsuidh
anns an fhasach thubhairt e — Cha'n ann le aran
a mhain a thig duine beo, ach le gach uile
fhacal Dhe. Bha gradh aig losa do na sgriob-
tuirean, 's le facal Dhe bheathaich e anam fhein
re a chuairt air thalamh. Bha am facal sin 'na
sholus 's 'na neart dha, 's a nis an uair a bha
'chorp air a' chrann, bha 'n t-salm 'na chridhe.
Chuir e fhaireachduinn fhein anns na seann
bhriathran air an robh e cho eolach — Mo Dhia,
mo Dhia, carson a threig thu mi? Gu de is
ciall da ? Gu de am fiosrachadh a tha fo na
facail sin ? Gu de an eigin anma air a' bheil
iad a' cur cainnte? Ma dh' fhaoite nach urrainn
sinn gu brath a thuigsinn — oir b'e sin nadurDhe
a rannsachadh gu h-iomlan — ach faodaidh sinn
ar brogan a chur dhinn 's dol a steach do'n
ionaid naomh le urrara, 's mar a ruig ar reusan
air freagradh, gheibh ar cridheachan soluim-
teachd is irisleachd.
Cha ' n e gealtachd a bli air Criosd ri aghaidh
bais. Cha robh eagal air roimh phian cuirp.
Bha e 'na chleachdadh aig comunn de mhnath-
an caoimhneil ann an lerusalem, deoch a
mheasgadh 's a thoirt dhaibhsan a bh'air an cur
gu bas le ceusadh, gu bhi 'toirt uapa am fair-
eachduinn, 's a lughdachadh an craidh. Thairg-
eadh an deoch sin do Chriosd, ach dhiult e oL
Ged a dh' fhuiling e plan mor, cha b'e eagal
roimhe a tharruing an glaodh so o anam — Ma
Dhia, mo Dhia, carson a threig thu mi? Nam
b'e, dh' fhaodadh a naimhdean a radh gu'n do
ghiulain a sheirbhisich iad fhein ri aghaidh
gabhaidh na bu mhisnicheile no am Maighstir.
Tha e air a' radh mu'n Naomh Aindreas gu'n do
theagaisg e 'n sluagh fhad 'sa bha e sinnte air a'
chrann-ceusaidh. Is iomadh a h-aon de na
martaraich a chaidh an coinneamh bais le aoibh-
neas 'nan cridhe, 's fonn nan salm air am bilean.
Ann an teis meadhoin an teine b' urrainn daibh
a radh — Cha 'n 'eil mi 'nam aonar oir tha 'm
Athair maille rium.
Cha do ghiulain e fearg Dhe. Bidh daoine
bruidhinn air bron Chriosd mar gu'm b'e a bu
reusan dha, gu'n do las corruich Dhe an aghaidh
a' Mhic an uair a sheas e ann an aite pheacacb,
Cha 'n 'eil sin air reir nan sgriobtur. Cha robh
Dia riamh ann an gruaim ri Criosd, oir ciamar
a b'urrainn fearg a bhi air an Athair an aghaidh
a' Mhic anns an robh a mhor thlachd. Cha.
robh am Mac riamh cho gradhach 's cho luach-
42
Tnhor ann an suilean an Athar 's a bha e 'nuair
a leigeadh air a' chrann e — umhul gii has.
Thainig Esan a dheanamh toil an Athair; b'e
toil an Athar gu'n leigeadh e sios a bheatha, 's
bhiodh e gle iongantaCh nam biodh fearg air
Dia ris anns an dearbh uair sin anns an robh
e a' deanamh a thoile.
Cha robh Criosd air a mhealladh an uair a
ihuirt E — Mo Dhia, mo Dhia, carson a threig
thu mi? Their cuid nach do threig an t- Athair
am Mac idir, ach gu'n do chaill am Mac a
chreidimh car uine bhig, 's gu'n do shaoil e gu'n
do threig Dia e. Tha sin car coltach, gu son-
ruichte 'nuair a chuimhnicheas sinn gur h-iomadh
uair a bhios daoine diadhaidh, 'nuair a thig bron
mor, no trioblaid, no pian nan caramh, an duil
gu'n do threig Dia iad, 's a labhras iad briathran
ann an am an caraid nach abradh iad a rilhist
air son an t-saoghail. Ach ma bheachdaicheas
sinn air a' chuis na's doimhne chi sinn nach 'eil
sin ach a' deanamh an dorchadais ni's duirche.
Tha e 'na aidmheil gu robh Criosd air a mheall-
-adh, 's gu'n do chuir e as leth an Athar a bhi
■deanamh rud nach do rinn E idir. Co a ghabh-
adh air fhein a leithid sin a radh? B'aithne
do 'n Mhac an t-Athair mar nach b' aithne
do na naoimh, no do na faidhean no do na
h-Abstoil e, 's nuair a tha e 'g radh ni sam bith
mu'n Athair feumaidh sinn gabhail ri fhacal air
■cho duilich 's cho diomhair 's gam bi e. An
uair a tha Criosd ag radh — AIo Dhia, mo Dhia,
xarson a threig ih u mi ?, faodaidh sinn a bhi
■cinnteach gu'n do labhair e ni a bha fior 's gu'n
do chaill e sealladh air gnuis Dhe da riteadh.
Tha e moran ni's usa innseadh an ni nach
robh Criosd a' ciallachadh na tha e radh gu de
a b' aobhar do'n bhron anma so. Tha inntinn
rnhic an duine beag, 's tha diomhaireachd na
diadhachd mor. Cha 'n aithne dhuinn ach ann
an cuid. Bha ni eigin 'na bhas-san a tha 'ga
dhealachadh o bhas dhaoin' eile. Dh' f hiosraich
e uamhas air chor-eigin nach d' f hiosraich neach
roimhe no na dheigh. Shiubhail e air rathad
■iiir nach do choisich cas, 's nach faodar a lean-
tuinn. ShaJtair e an t-amar-fiona na aonar h
xle na sloigh cha robh aon neach maille ris.
Ghiulain e peacadh an t-saoghail 'na chorp fein
air a' chrann, agus is e h-aon de thoraidhean a'
-pheacaidh — dealachadh o Dhia — Dh' fhairich an
.^lanuighear an dealachadh sin, chaill e a cho-
chomunn ris an Athair, 's bha sin 'na leithid de
shaighead 'na anam 's gu'n do ghlaodh e 'na
eigin — Mo Dhia, mo Dhia, carson a threig this
mi? Is e Dia grian an anma, 's bha Criosd a'
gluasad cho dluth ri Dia ann an laithean fheola
''s nach do chaill e riamh solus na greine, ach an
uair a bhlais e am bas sin a's e tuarasdal a'
pheacaidh, chaill e sealladh air aghaidh Dhe —
agus do dhuine naomh is e call lathaireachd
Dhe olc a's truime agus buille a's goirte a's
urrainn tigh'nn 'na charamh. Fad a bheatha
b'urrainn e radh — Is e mo bhiadh 's mo
dheoch, toil an Athair a dheanamh — Cha 'n 'eil
mi 'nam aonar, tha 'n t-Athair maille rium, ach
a nis air dha bhi air a dheanamh 'na mhallachd
air ar son-ne, 's ar peacanna-ne a ghiulan 'na
chorp fhein, b' eigin dha dol troimh ghleann a'
bhais 'na aonar, as eugmhais na lathaireachd sin
a bha daonnan maille ris 's a bha dha 'na
bheatha 's 'na sholas. Faodaidh sinn da ni
fhoghlum uaith so —
(i) Gradh an t-Slanuighear ann a bhi fulang
fiosrachadh anma cho goirt airson a
bhraithrean.
Olcas a' pheacaidh ann a bhi sgaradh an
duine bho Dhia — a' chumhachd uamh-
asach a th'aige air milleadh, 'nuair a
thairngeas e 'n glaodh o 'n anam — Mo
Dhia, mo Dhia carson a threig thu mi?
(2)
AM bAs.
Tha fhios againn nach b'urrainn sinn dad iir
a radh air a' chuspair so, ged a dh' fheuchamaid
ri sin a dheanamh. Ach cha'n ann gu bhi 'g
radh nithean lira tha sinn a' deanamh iomraidh
air, ach a chionn gu bheil sinn cinnteach nach
mor d'ar luchd leughaidh nach d' fhiosraich
cheana 'nam beatha fhein a bheag no mhor de
dhorchadas 's de ghoirteas a' bhais. Cha mhor
theaghlaichean a thainig gu aois nach fhaca am
bas a tigh'nn a dh' ionnsuidh an doruis; agus
fada ma ruig duine feasgar a bheatha, bidh an
dara leth d'a chairdean air taobh thall na
huagha.
Chaidh moran a labhairt 'sa sgriobhadh mu'n
bhas ach tha e fhathast 'na dhiomhaireachd
mhor. An uair a dh' fhagas an l-anam an corp,
gu de tha tachairt? C aite bheil an t-anam a'
dol ? Tha leabhar nan ceist ag radh gu bheil
anma nan creidmheach air an deanamh iomlan
ann an naomhachd aig uair am bais, 's gu bheil
iad 's an uair sin fhein a' dol a steach do ghloir.
C'aite bheil anma nan aingidh a dol? A' bheil
an dealachadh air a dheanamh aig uair a' bhais
no an toirear a mach am binn gu la a' bhreith-
eanais? An uair a thilgeas duine 'n deo, gu
de an seorsa saoghail a tha fosgladh roimhe?
C'ait a bheil e 'faotainn aite comhnuidh anns a'
chruthachadh? A bheil cuimhn' aige air na
dh' fliag e 'na dheigh, no a' bheil dealachadh tur
eadar an da shaoghal. Gu de nadur na staid
sin eadar am bas 's an aiseirigh ? Ma dh'eireas
an corp 's gu'm bi e air aonadh ris an anam,
c'aite bheil an t-anam fhad 'sa tha 'n corp san
uaigh, no gu de nadur na beatha th' aige? Tha
43
lomadh ceist de'n t-seorsa sin a thig gu ar n-inn-
tinn an drasd 'sa rithist, ach cha'n 'eil a' bheag
de sholus ri fhaotainn Ged a sheol na miltean
■o chladach an t-saoghail so, 's a rainig iad an
taobh eile, cha do chuir iad riamh guth air ais a
dh' innseadh dhuinne mu'n cor. Am b' urrainn
•dhaibh sin a dheanamh? Nam b'urrainn, gu de
a's coireach nach do rinn iad e ? Bha Lazarus
■ceithir laithean ann a staid a' bhais, ach ged a
thill e air ais, bha 'bhilean duinte. Ma bha dad
.aige ri innseadh, chum e air fhein e.
Cha d' thuirt Cviosd moran mu bhas a' chuirp.
Is ann mu bhas eile a b'u trice labhair e. Cha
robh ann am bas a chuirp 'na shuilean-san ach
•cadal — ni a tha nadurra gu leoir. Tha e fior gu
bheil an samhladh sin ri fhaotainn ann an
litreachas fada roimh latha Chriosd, ach ma tha,
bha na daoin' a chleachd e a' ciallachadh leis —
cadal gun dusgadh — cadal a mhaireadh fad na
linntean siorruidh. Cha b'e sin a bha Esan a'
■ciallachadh 'nuair a thuirt e mu'n nighinn oig —
cha'n 'eil i marbh, ach tha i 'na cadal — 's a
thuirt e mu Lasarus — Tha ar caraid Lasarus 'na
■chadal, ach a ta mise 'dol chum gu'n duisg mi
as a chadal. Tha an Tiomnadh Nuadh a'
labhairt mu'n bhas mar chadal cho bitheanta 's
gu'n d'thuirt an naomh Augustine an uair a
bheachdaich e air an rud — Carson a theirear gu
bheil iad 'nan cadal, ach a chionn gu'n duisg iad
ann an la an Tighearna.
Tha dorchadas cho tiugh mu'n bhas 's gu'n
tugadh duine a mhaoin uile nan ceannaicheadh
sin dha solus. O thoiseach an t-saoghail bha
reusan an duine a' gleachd ris a'cheist mhoir so.
Thuirt Socrates o chionn nan ceudan bliadhna
na's urrainn inntinn an duine ruigheachd air 'na
neart fhein — Dhomhsa tha'm bas air orduchadh
agus dhuibhse beatha, ach co dhiu a's fhearr, is
ann a mhain aig Dia tha fios. Ach o laithean
an duine ghlic sin, thainig solus a dh'ionnsuidh
an t-saoghail. Labhair Mac Dhe ruinn, 's thug
e dhuinn am facal priseil sin — JNa biodh 'tir
iridhe Jo thrioblaid^ ann an tigh ;«' athar sa tha
iomadh aite comhnuidh : far am bi mise bidh
sibhse mar an ceudna. Nach iomadh mile anam
da'n robh na briathran so 'nam beatha 's nan
neart, a' toirt a' ghath as a bhas, 's a' tionndadh
Righ nan uamhas gu bhi 'na aoibhneas, 's cha-
nann 'na eagal, a chionn gu robh iad cinnteach,
air dhaibh a bhi air choigrich as a' choluinn
gu'm biodh iad maille ri Dia. Cha'n 'eil am
BiobuU ag innseadh moran dhuinn mu staid
nam marbh, ach is leoir na tha e 'g innse — lad-
san a chaidkas ann a7i losa bheir Dia maille
ris. Tha iad comhla ris-san. Tha iad air an
gleidheadh 'na churam-san. Cha bhris am bas
an ceangal a bha eadar an t-anam is Dia anns a'
bheatha so. Is beatha shiorruidh a' bheatha
tha Criosd a' buileachadh orrasan a chreideas
ann, 's ged a thuiteas an cuirp do'n uaigh cha
bhean am bas ris a' bheatha sin. Cha 'n 'eil
cumhachd aige thairis oirre. Tha i maireannach
mar bheatha Dhe.
Tha aon de na seann diadhairean ag radh
gu'm bu choir do dhaoine am bas a ghleidheadh
fa chomhair an inntinn a h-uile mionaid de'n
latha. . Cha'n 'eil sinn 'an duil gu bheil e ceart.
Ma dh' fhaoite gu'n deanadh e maith do chuid,
ach dheanadh e olc do chuid eile. Bhiodh e
dhaibh na leithid de thruime 's nach b' urrainn
dhaibh an obair a dheanamh. Ach air a shon
sin, cha bu choir do dhaoine an smaoin a chur
uapa uile gu leir. Tha 'm bas na ni cho cinn-
teach 's cho soluimte 's gu'm bu choir dhuinn ar
n-inntinnean a chleachdadh ris — gu bheil e air
thoiseach oirnn uile. Cha'n 'eil sin furasd a
dheanamh. Tha sinn cho di-chuimhneach.
Leughaidh sinn na briathran, 's eisdidh sin
riutha an uair a leughas duin' eile iad — Tha gach
uile fheoil mar fheur, agiis uile ghloir dhaoitie
mar bhlath a7i fheoir., ach cha 'n 'eil iad a' dean-
amh greim air ar cridheachan. Bhiodh e gu
buanachd dhuinn nan abramaid ruinn fhein —
Tha sin fior mu'm bheatha-sa, tha mo laithean
a' dol seachad mar shruth 's cha'n fhada gus an
cruinnich cairdean gu bhi 'g iocadh dhomh an
dieasdanas deireannach mar a rinn mi fhein
cheana do mhoran eile.
Ged a tha 'm bas na ni caomhal do mhoran,
tha e 'na chuis eagail do chuid eile. ladsan aig
a bheil fiuthair gu'n coinnich caraid iad air
taobh thall na h-aibhne, cha'n 'eil iongantas ged
a dhunadh iad an suilean ann an sith, 'sa rach-
adh iad an coinnearah na namhaidh dheireann-
aich gun fhiamh, gun eagal.
Ach mur 'eil an dochas sin aig duine 's mur
h-urrainn e a radh — Tha fhios again co ann a
chreid mi, tha 'm bas 'na ni searbh. Is e am
peacadh gath a' bhais, 's mur eil companach aig
duine an uair a tha e fagail an t-saoghail ach a
pheacanna fhein, an ioghnadh ged a bhiodh
eagal air, 's ged nach biodh fois aig a spioraid.
Tha an t-aingidh mar mhuir buairte nach gabh
fois. Ann an stri ar beatha, aig uair ar bais, 's
ann an la a' bhreitheanais, a Thighearna, cuimh-
nich trocair I
AN SEANGAN.
Ged a mholas luchd teagaisg an seangan cha 'n
'eil ro mhoran meas againn fhein air a' chreutair
bheag sin. Cha 'n 'eil sinn ag radh nach 'eil e
cho glic 'sa chuirear as a leth, ach ma's maith ar
barail, cha 'n 'eil sin an ain fhios dha fhein.
Tha sinn an duil gu'n cual e air doigh air chor-
eigin gu de a thuirt Solaimh uime, agus o'n latha
fhuair e teisteanas o laimh an righ, tha e cho
44 '
uaibhreach, ard-inntinneach 's ged nach robh
duine no beathach a rinn riamh obair latha ach
e fhein. "Amhairc air an t-seangan, a leisginn;
thoir fa'near a shlighean agus bi glic; aig nach
'eil fear-seolaidh, fear-amhairc, no riaghlair; a
dh'uilluicheas a bhiadh 'san t-samhradh agus a
chruinnicheas a theachd an tir'san fhogharadh."
An uair a bha sinn anns an sgoil Shabaid
theapadh arbodhradhlecliu an t-seangain. Cha
robh latha nach bidhte 'ga choimeas ruinn
fhein, agus daonnan is e an seangan a gheibh-
eadh a' chuid a b' fhearr. Chuala sinn a leithid
de dh' iomradh air a dhichioll is fhearas-tighe 's
gu'n do ghabh sinn seorsa de ghrain air. Bhiodh
e 'na thoileachadh dhuinn a chluinntinn gu robh
eadhoin aon fhailing fuaighte ris. Cha robh
sinn an duil gu robh feum sam bith anns a'
chreutair shuarach, ach gu bhi 'ga thilgeil air
cloinn. Cha do rinn an seangan dad cearr
riamh — cha deachaidh e riamh air cheilidh — o
mhoch gu anmoch dh' obraicheadh e — cha
bhiodh e mionaid 'na thamh — cha robh e riamh
gun a leasan; ma chual sinn sin aon uair chuala
fichead uair 'san t-seachduinn gus mu dheireadh
an d' fhas sinn car sgith do'n t-seangan — dean-
adach, grunndail, glic, saoghalta 's ga bheil e.
Ach tha seangain is seangainn ann. Tha cuid
dhiu, gun teagamh, 'nan creatuirean dichiollach,
a' cosnadh an loin le fallus an gruaidhe, ach tha
seors' eile dhiu cho leasg, diomhanach, 's nach
b' urrainn do luchd teagaisg, gu coguiseach, iarr-
aidh air an oigridh an eiseimpleir a leantuinn.
Cha dean iad car obrach, 's gach latha de'm
beatha feumaidh gille bhi 'nan cpis. Faodaidh
nach h-e 'n leisg a's coireach uile gu leir, ach an
t-uabhar. Tha seorsa sheangan ann a th 'air an
cur a mach mar shaighdearan. Is ann aca-san
a tha an nead ri dhion o naimhdean 's o mheir-
lich. Ni iad cogadh, ach cha'n fhiach leo dad
eile a dheanamh. Eadar an leisg 's an t-uabhar,
cha chuir iad an lamh ri obair sam bith ach
cogadh. Cha ghlan iad an tigh, cha siubhail
iad airson bidh, cha toir iad aire do na seangain
bheaga, cha ghabh iad am biadh gun seirbhisich
a bhi frithealadh dhaibh. Direach mar a b'
abhaist do na daoine geala deanamh air na
daoine dubha, beiridh na seangain chogaidh air
truaghain bheag eile, 's le lamhachas laidir
bheir iad orra bhi 'nan traillean dhaibh. 'N uair
a gheibh h-aon de na trailleau am bas tha na
saighdearan cho uaibhreach 's nach ruig iad leo
a bhi air an tiodhlacadh 's an aon chlaodh riutha
fhein. Air iomadh doigh tha na seangain gle
choltach ris na daoine, 's nan robh fhios againne
'nuair a bha sinn 'san sgoil shabaid air gnaths
nan creatuirean sin mar a th' againn an diugh
cha ruigeamaid le ar luchd teagaisg uiread de
bhoilich a dheanamh umpa. Ma's fior na
theirear ni iadsan cluich cho iollagach 'sa ni
cuid dhiu obair, 's neo ar thaing nach toigh leo
dan n sad h.
NA SAILM.
Ann an leabhar nan salm tha gach seorsa ciuil
a's urrainn tigh'nn a cridhe 'n duine, 'nuair
a tha lamh Dhe a' beantail ris na teudan.
A' bheil leabhar eile 's an t-saoghal coltach ris?
Cha luidh aois air, 's tha e na mhanna iir do na
miltean cridhe an diugh an de is gu siorruidh.
Cha 'n 'eil staid anns am bi an t-anam, nach 'eil
ni air chor-eigin freagarrach dha anns na Sailnu
Ma tha e aoibhneach, co-fhreagraidh na sailm
d'a ghairdeachas, 's ma tha e dubhach trom —
nach ann an cainnt nan salm a chuireas e 'n
ceill a bhrbn. Is e na sailm leabhar-urnuigh is
leabhar-molaidh a chinne-daona. Tha iad 'nan
sgathan anns a faic an duine 'chridhe fhein.
Tha iad a' cur ann an cainnt smaointean is
faireachduinnean a tha cumanta dhuinn uile ach
do nach b' urrainn sinn teangadh 'thoirt. Is e
na sailm cainnt mhathaireil a' chridhe. Aig
breith is baisteadh is posadh is bas, seinnear na
sailm. Cha bhuin iad do dh' eaglais seach
eaglais, do dhuthaich seach duthaich. Faodaidh
Prostanach is Papanach breith air laimh air a
cheile trasd air leabhar nan salm. Cha'n aithne
dhaibh eadar dhealachadh creud. Tha iad cho
farsuinn ri cridhe Dhe. Nan tigeadh Papanach
a steach do dh' aon de na tighean aoraidh
Prostanach is docha nach cordadh an searmon
ris, 's ma dh'fhaoite nachbu toigh leisarlaoidhean,
ach 'nuair a sheinnte na sailm bhiodh e aig an
tigh. Bhiodh iad dhafan 'nan Ion cho mhaith
's a tha iad dhuinne. Tha iad nan sgiathan air
an eirich an t-anam suas gu Dip.
AN INNTINN LAGHAIL.
Ged is maith an ni ceartas faodaidh duine iodhal
a dheanamh dheth. Chuala mi iomradh air
duine a bha anabarach curaraach mu litir an
lagha. B'e an aon sgriobtuir aige — Thugaibli
do na h-uile an dlighe fein. La air chor-eigin
dhichuimhnich e e fhein cho mor 's gu'n do
nochd e trocair do cho-chreutair bochd, 's chuir
an gniomh sin a leilhid de naire air, 's gu'n do
chuir e lamh 'na bheatha fhem. Saoilidh sinn
cu bheil an rud eucomasach, ach tha cuid de
dhaoin' ann a tha cho cruaidh orra fhein 'nuair
a theid iad as cionn ceartais 's a bhitheadh iad
nan rachadh iad foidhe. Litir an lagha — gun
leth an oirlich taobh seach taobh— is e sin an
aon ni a's maith leotha. Ni iad an ni a tha
ceart ach cha dean iad an gniomh trocaireach.
Bheir iad dhuit an tomhas ach cha toir iad dad
leis a' bhargain. Nach bu bhochd cor an t-
saoghail nan robh 'n inntinn laghail aig Criosd.
Tha Esan ceart a chionn gu bheil e trocaireach.
Is e trocair a's airde na ceartas. Ni trocair
gairdeachas an aghaidh breitheanais.
Air. 12.
1907.
AN T-OLLA BLARACH.
Xe bas an 011a Bhlaraich chaill Eaglais na
h-Alba ministear maith, is chaill a' Ghaidheal-
lachd deagh charaid. Cha mhor de mhuinntir
na Gaidhealtachd do nach b' aithn' e, 's cha
mhor mhinistearan a fhuair riamh meas is gradh
^ luchd-duthcha mar a fhuair esan.
Bha e tri fichead bliadhna 'sa deich a dh' aois,
s bha e da fhichead bliadhna 's a' mhinistreil-
eachd. Bha e bliadhna 's an Tairbeart, tri
bliadhna deug an Glascho, deich bliadh-
na an Cambuslang, is coig bliadhna deug
an Duneideann. Anns gach ait' an robh e
riamh air a shuidheachadh rinn e obair mhaith,
ach is e na bliadhnachan a chuir e seachad ann
an Glascho a tharruing 'ga ionnsuidh aire na h-
eaglais, ^sa choisinn dha deagh ghean agus
gradh nan Gaidheal. Cha 'n 'eil ioghnadh ged
a bha meas ac' air. Bha e 'na shearmonaiche
durachdach, 's 'na aodhair dichiollach. Bha
chridhe farsuing 's a lamh fialaidh. Bha e deas
gu freasdal a dheananih air daoine bhiodh 'nan
eiginn, 's bha thigh 'sa phoca daonnan fosgailte.
Cha bu leisg leis dragh a ghabhail as leth luchd
duthcha a bhiodh air dhroch caramh 'sa bhaile
mhor. Bha e da rireadh 'na dhuine coir, 's bha
flath 'na aodann a bheireadh togail cridhe
dhaibhsan a rachadh a dheanamh an gearain ris.
Ged nach robh e 'na sgoileir Gaidhlig, cha
mhor dhaoine labhradh cho fileanta 's cho blasda
ris. Shaoileadh Gaidheal Ghlascho nach biodh
an coinneamhan caidreach ceart mar a biodh
an T-OUa Blarach am measg na cuideachd. Bha
e Ian de dh' fhearas-chuideachd, b' aithne dha
gu maith a luchd duthcha, 's cha do chuir e
riamh airfalbh iad diumbach. 'Nuair a chluinnte
gu robh e dol a bhi searmonachadh an Glascho,
fad an deigh dha eaglais Chalum-cille fhagail,
bhiodh an eaglais 'sam bitheadh e Ian. Rachadh
na Gaidheal 'ga eisdeachd 'nan ceudan. Ann
an comhairle na h-Eaglais bha fhacal a' dol gu
maith fada ann an nithean a bhuineadh do'n
Ghaidhealtachd. Ged a chuir e seachad a chuid
a bu mhotha de bheatha 'san taobh a deas, a'
frithealeadh de choimthionailean Beurla, is ann
mar shearmonaiche Gaidhlig a b' eolaiche an
duthaich air, agus is e obair airson na h-eaglais
anns a' Ghaidhealtachd a choisinn dha meas is
cliu. O chionn bliadhna no dha bha e air a
mhonmur nach b' fhada 'n uine gus am biodh
e air a ghairm gu caithir an Ard-Sheanaidh.
Bha e 'na mhinisteir maith, 'na charaid caomh.
's na dhuine diadhaidh. Dh' fhiosraich e dill-
eachdain agus banntraichean 'nan trioblaid. Is
iomadh cridhe leigheis e, agus a nis tha iomadh
cridhe anns gach cearn de'n duthaich air a
ghoirteachadh le naigheachd a bhais. Is fhada
bhios cuimhne air an duine bheannaichte.
AN SAOIBHREAS CEART.
Fhuair an duine saoibhir bas. — Luke xvi., 22.
Carson a labhair Criosd an cosmhalachd so?
Chuir an soisgeulaiche Lucas sios e as deigh
cosmhalachd an stiubhaird eujoraich, agus tha
e gle choltach gu'n do rinn e sin a chionn gu
robh e'n duil gu bheil ceangal air choreigin eadar
an da chosmhalachd. Tha cheud chosmhalachd
a' teagasg gur h-urrainn daoine feum mor a
dheanamh de shaoibreas, 's tha 'm fear eile
teagasg gur truagh a bhios cor nan daoine a ni
dearmad air feum maith a dheanamh de 'n
mhaoin a fhuair iad. Rann no dha roimhe so
labhair Criosd na briathran — An ?ii si?i a ta ro
mheasail aig daoine, is graineileachd e am fianuis
De, agus cha b' urrainn searmon a bhi air a'
labhairt o'n cheann teagaisg sin a bu drudhtiche
na'n cosmhalachd so. Agus an uair a leughas
sinn e thig na briathran gu'r n-inntinn — Ciod an
tairbhe bhiodh ann do dhnine, an saoghal uile
chosnadh agus anam fein a chall.
I. Cha 'n 'eil an cosmhalachd so a' toirt dliuinn
foillseachadh air a' bheatha ta ri teachd. Tha e
nadurra gu'm biodh iarrtus aig daoin' air eolas
fhaotainn mu'n t-saoghal eile, facal cinnteach a
chluinntinn mu thimchioll staid nam marbh.
Tha cuid an duil gu bheil am facal sin againn
anns a' chosmhalachd so. Ach cha 'n 'eil e
furasd a chreidsinn gu bheil sin fior, ged a thug
cuid de na h-Athraichean gnuis do'n bheachd.
Ma thuigeas sinn gu litireil an lasair anns an
robh an duine saoibhir air a phianadh, feumaidh
sinn broilleach Abrahaim a thuigsinn gu litireil
mar an ceudna, agus an comhradh a bha eadar
e fhein agus an duine truagh. Ma tha sinn an
duil gur h-e bha Criosd a' ciallachadh leis a'
chosmhalachd so, dealbh a tharruing air staid
nam firean is staid nan aingidh, feumaidh sinn a
chreidsinn gu bheil neamh is ifrinn cho dluth
d'a cheile 's gur h-urrainn luchd aiteachaidh an
dara h-aite seanchas a dheanamh ri luchd ait-
eachaidh an aite eile, 's gur h-urrainn na naoimh
truaighe nam peacach fhaicinn, agus na peacaich
46
sonas nan naomh. Ged a tha ar cridheachan
cruaidh is neo-chaomhal gu leor, cha 'n 'eil a
h-aon againn cho dona 's nach cuir cradh is bron
is trioblaidean ar co-chreutairean air thalamh
dragh oirnn. Cha 'n 'eil sinn cho feineil 's nach
mill sealladh air cor bronach dhaoin' eile ar
sonas. Bhiodh e, mata, gle neonach nam
fasadh daoine ni bu chruaidhe 'nan chridhe an
uair a theid iad do neamh, seach mar a tha iad
air an talamh. Tha e duilich a chreidsinn gu'm
bi daoine na's lugha truacantachd air neamh na
tha iad air thalamh. Ciod air bith a tha'n cos-
mhalachd a' ciallachadh cha 'n urrainn sinn a
h-uile facal dheth a ghabhail gu litireil — mar
fhoillseachadh air a' bheatha ta ri teachd. Tha
e, da rireadh, a' teagasg na firinn — gu'm bi deal-
achadh eadar leithid Lasaruis is an duine
shaoibhir, 's gu faigh na h-uile air reir nan
nithean a rinn iad 's a' bheatha so — ach tha sinn
an duil nach robh Criosd idir a' ciallachadh an
cosmhalachd a bhi air a ghabhail mar dhealbh
air staid nam marbh.
II. Thainig an duine saoibJiir gu crich hhochd
a chionn gu robh a chridhe feineilis neo-chaomhal.
Bha e 'na dhuine aig an robh gu leor de'n
t-saoghal. Neo-ar-thaing nach robh nieas air
airson a chodach. Dh' f haodadh e bhi 'na charaid
do dhaoine bu mhi-fhortanaiche na e fhein, dh'
f haodadh e buil mhaith a dheanamh de'n mhaoin
a thug Dia dha. Ach air reir choltais cha do
rinn e sin, cha robh smaoin aig' air duin' o'n
ghrein ach air fhein, dh' ith e, 's dh' ol e, 's bha
e subhach gun iomradh air na coimhearsnaich
aig nach robh dad a dh' itheadh iad no chuireadh
iad umpa. Bha Criosd airson okas a leithid
sin de spiorad a theagasg d'a luchd eisdeachd, 's
dh' innis e dhaibh mar a thachair do'n duine
shaoibhir an deigh a bhais. An uair a dh' fhag
e 'n saoghal chaill e na h-uile ris an robh a
chridhe 'n ceangal, 's cha robh ann ach diol-
deirce bochd air taobh thall na h-uagha. Tha
ainm Lasaruis air a thoirt a steach do"n chos-
mhalachd, cha 'n ann air a sgath fhein, ach a
chum gu'n tilgeadh a naigheachd-san solus air
neo chaomhalachd an duine shaoibhir. Cha
robh lethsgeul aige. Cha b' urrainn e radh nach
d' fhuair e cothrom air feum a dheanamh d'a
mhaoin. B^e Lasarus coth}-om an duine shaoibhir.
Ach cha do ghabh e 'n cothrom, dhearmad se e.
Nan robh comas labhairt aig Lasaruis an t-
saoghal, theireadh iad — Bha sinn 'nar sineadh
aig dorus an duine so, 's cha b' urrainn e dol a
mach no steach gun ar faicinn, ach cha d' thug
e riamh suil oirnn 's cha d' fheoraich e ar cor.
Cha d' thuirt Criosd gu robh an duine so 'na
dhuine aindiadhaidh, no gu robh e ciontach do
pheacadh graineil sani bith. Is docha gu robh
e car coltach r'a choimhearsnaich. Rachadh e
do'n t-sionagog 's do'n teampull, 's choimhead-
eadh e 'n lagh mar a bha daoin' eile 'deanamh.
Ach ged nach 'eil peacadh sonruichte sam bith
air a chur as a leth, tha e soilleirgu bheil Criosd
a' ciallachadh leis a' chosmhalachd so, gu robh
cridhe 'n duine feineil is neo-chaomhal is cho
cruaidh ri creig. Cha robh duin' air thalamh a
b' urrainn a radh uime — Bha acras orm is thug
e dhomh biadh, no bha mi lomnochd is chomhd-
aich e mi, no bha mi 'am priosan 's chaidh e
'gam amharc. Agus a chionn nach robh, chaidh
a dhiteadh, 's a chuibhrionn a thoirt dha am
measg na muinntir ris an abair an righ — Gu
deimhin a ta mi ag radh ribli^ a mheud ^s nach
d' rinn sibh e do'n neach as lugha dhiubh so, cha
d^ rinn sibh dhomh-sa e. Imichibh nam.
III. Is olc an ni, cridhe fuar is spiorad feineil.
Tha iomadh firinn air a filleadh 's a' chosmhal-
achd so agus iomadh leasan a dh' fhaodas sinn
fhoghlum uaith, ach tha e gu sonruichte 'teagasg
nach 'eil esan a' taisgeadh ionmhais dha fein
air neamh nach 'eil a' deanamh feum ceart d'a
mhaoin air thalamh — a tha cosg a shaoibhreis
gu feineil air fhein, gun smaoin air cor truagb
dhaoin' eile. Cha deachaidh Lasarus do neamh
a chionn gu robh e bochd — ach a chionn gu
robh spiorad ceart air a ghiulan a dh' aindeoin a
bhochdainn. Cha deachaidh an duine saoibhir
do dh' ifrinn a chionn gu robh e saoibhir — ach
a chionn gu robh spiorad feineil air a ghiulan a
dh' aindeoin a bheartais. Cha do rinn e caraid
do Mhamon. Cha robh e 'na dheagh stiubhard
air an tiodhlac a thug Dia dha. Dh' fhaodadh
an t-airgiod a bhi 'na mheadhon beannachd dha
fhein 's do dhaoin' eile, ach 'na aite sin 's ann a
bha e 'na mhallachd dha. Chruadhaich t
'chridhe 's rinn e feineil e. Dh' fhas e fhein
reamhar 's leig e le Lasaruis an t saoghail a bli:
cluich. Mar bu reamhra dh' fhas e, 's ann a b
fhuaire dh' fhas a chridhe gus mu dheireadb
nach robh blaths no caomhalachd ann na's
motha na th'ann an cloich. Cha 'n 'eil sinn a
ciallachadh gu'n coisinn duine neamh le bhi
caoimhneil ri truaghain 's le bhi cuideachadh
nam bochd. Tha diadhachd na's raotha na
caoimhneas. Cha 'n'eil ann an caoimhneis ach
pairt di. Tha beatha chreidimh a' gabhail a
stigh iomadh gras eile thuilleadh air cridhe
blath is lamh fhialaidh, Faodaidh duine a
mhaoin uile chaitheadh chum na bochdan a
bheathachadh 's gun tairbhe sam bith bhi ann
dha. Ach ged tha sin fior, tha e fior cuideachd
nach mor a's fhiach an diadhachd nach 'eil
caomhal. Cha 'n 'eil i air reir intinn Chriosd.
Bha blaths is caoimhneas is co-fhaireachduinn
'na chridhe-san. Mur 'eil a spiorad san agaiiin,
cha bhuin sinn dha, agus b'e a spiorad-san —
caoimhneas a nochdadh do na h-uile, eadboin
do na daoine neo thaingeil is olc. Tha 'n duine
aig a' bheil cridhe fuar is feineil, fada fada o
?
■«1
1
I
i
47
rioghachd Dhe. Faodaidh e bhi glic gleusta,
soirbheacliail, cliuiteach, ach theid na peacaich 's
na cis-mhaoir a steach roimhe-san. Faodaidh
sinn a bhi cinnteach gu bheil sinn ann an slighe
ar dleasdanais 's a' leantuinn ann an ceumannan
Chriosd an uair a leighseas sinn lotan Lasaruis.
Cha tearnar duine mur 'eil a chridhe ceart, 's
cha 'n 'eil an cridhe ceart mur 'eil e blath, is
caomhal, is truacanta, is naomh. As eugmhais
maitheas cridhe cha 'n 'eil sonas a bhos no shuas.
Far nach 'eil an gradh, tha Criosd fada air
falbh. Tha fhios againn, ars' an t-Abstol Eoin,
gu'n deachaidh sinn thairis o bhas gu beatha, a
chionn gu bheil gradh againn do na braithrean.
An uair a thig am bas, is e an aon saoibhreas a's
fhiach — cridhe car coltach ri cridhe Chriosda.
MAIRI.
Tha Mairi agus sinn fhein min-eblach air a
cheile a nis. Tha meas mbr aig a mhinisteir air
Mairi, agus tha meas air Mairi aig a' mhinisteir.
Ach cha b-ann gun fhios a tbachair e gu 'n robh
urram aig an dithis ud d'a cheile. Cha ghabh-
adh Mairi ri fear no ri te a bha be6 ach air aon
doigh. No theagamh gu'n robh da dhoigh.
Fear no bean, bg no scan, bochd no bearteach,
cha chuala Mairi riamh an guth gun fuasgladh no
cobhair a dheanamh orra. Bha Mairi mor ann
am pearsa, agus bha a cridhe cho mbr r'a pearsa.
Co dhiu a bha an t-eas-bhuidheach glic no
amaideach dheanadh i fuasgladh nam b' urrainn
dhi aig an am ; ach na'n robh an t-easbhuidheach
bochd da rireadh 'am feum, moch agus fad' an
latha, bhitheadh riin air a cridhe, agus bhitheadh
a lamh a' toirt seachad na'n robh ni air bith
aice a b' urrainn dith a' thoirt seachad no
'dheanamh. 'N uair a dh' fhas bean an tailleir
mhoir tinn, thug Mairi leatha a paisdein dhach-
aidh d'a tigh fhein agus ghleidh i na leanaban
ann a sin gus an robh an cunnart seachad agus
bean an tailleir air a casan a rithis. Ach an
uair a bha dhi orra cridhe Mairi a' losgadh chuir-
eadh na balaich, na peasainn, 'na cuimhne an
uair a thug i dhachaidh leatha am balachan
ceaird le 'chas bhriste; mar bu mhotha dhean-
adh Mairi air fhein agus air an leabaidh a
ghleidheadh 'an ordugh, b' ann direach mar sin
a chuireadh esan an leabaidh agus na bh'innte
troimhe-cheile : agus mar bu mhotha throideadh
i ris, b' ann direach bu mho a bheireadh e beulais
seachad di. B' f hada le Mairi an uair ud gus
an robh an giobull luaineach air an rathad a
rithis. Cha do leig Mairi air di-chuimhne gu
luath mar thachair di fhein agus do'n bhalachan-
cheaird, agus na'n leigeadh, bha muinntir eile
deas gu leor a ghleidheil 'na cuimhne. Nach
trie a thachair e riu-san a rinn caoimhneas
ri muinntir eile gu'n d' fhuair iad fhein losgadh
agus dragh, gun phaigheadh agus gun taing.
Ach CO dhiu, ged a bha iomadh dragh aig
Mairi bha i direach cho deas fuasgladh a dhean-
amh air an ath uireasbhuidheach bochd agus a
bha i air an fhear mo dheireadh. B'e nadur e^
agus coltach ri Donnacha Ban 'n uair a bha e
'deanamh nan oran, cha robh arach aic' air.
Ach bha doigh eile air cairdeas a dheanamh i i
Mairi ; agus cha robh fear no bean air a' bhaile
nach robh gle eolach air so. Bu hheag air
Mairi gach leisgein 's an aite. Throideadh i
riu gus am bitheadh ntiire orra : bha a teanga
cho geur ri siosar an tailleir a ghearradh birleach
roimh' an fhaobhar. Chaineadh i iad, agus
smadadh i iad: bhitheadh iad aice fuar agus
teth uair mo seach, gus am bitheadh critheanan
fuachd 'nan dromannan agus fallus air an gruaidh.
Cha toirinn da sgilinn air fear sam bith a bha
aon uair ann am beul Mairi agus nach robh
naire air air a shon fhein riamh 'na dheigh.
Riu-san a bha deanamh an dichill bha i caird-
eil blath-chridheach. B' iomadh sgeula bhochd
a chual i, agus b' iomadh comhairle mhaith a
thug i seachad, agus cha chuala duine beo facal
riamh na dheigh. An naigheachd a chuala
cluasan Mairi cha chuala duine riamh tuilleadh
a 'beul. Bha i cho duinte ris na creagan fhein.
'N uair a thainig am ministear ur do 'n sgir-
eachd thachair e ri Mairi mar a thachair e riu
uile. Ged nach robh tigh Mairi ro mhor thug e
fainear gu'n robh i fein agus gach ni air taobh
stigh ballachan an tighe cho grinn agus cho
speisealda ri prin' ur a' paipeir. Thug e an aire
mar an ceudna gu'n robh da shuil gheura ag
amharc a mach as a ceann, agus ged nach robh
i ag radhtuinn ach beagan, bha i a' gabhail a
stigh moran. Air an rathad dhachaidh chuir-
eadh am ministear, an drasd agus a rithis, barr
a bhata da oirleach anns a' ghrunnd mar gu'n
robh e a pronadh tholl ann an claigeann Mairi
feuch am faiceadh e no'n tuigeadh e a smuaint-
ean. Ach cha do thuig am ministear Mairi an
lath' ud, no iomadh latha na dheigh-sin. Cha
do chleachd Mairi a bhi 'brosgul, agus ged a
bha nis orra currachd ban, cho geal ris an
t-sneachda, agus a fait cho liath ri caora, b'
fheudar do Mairi faicinn cha'n e a bhain gu 'n
robh iad dileas, dichioUach; ach 'nan gniomh
agus 'nan caithe beatha, gu'n robh iad dileas
dichiollach, mar an ceudna. Tha a dhoigh
fhein aig gach h-aon againn agus co a gheibh-
eadh coire do Mhairi nan robh i ri coigrich fuar
duinte, 'n uair a bha i da rireadh o'n taobh a
stigh caoimhneil, cairdeil, blath.
Ach ma bha am ministear 6g ann am bliadh-
nachan, agus aineolach air moran do dhoighean
na beatha so, bha e faicilleach, faighidneach.
Ged nach b' urrainn dha tuigsinn ciamar a bha
suilean Mairi cho dorcha, fuar, shaoil e gu'n
robh a h-aodann uasal cairdeil, agus mar gu 'm
b' eadh gu'n robh fiamh ghaire a' lasadh a suas
air a gruaidhean an drasd agus a rithis: ach cha.
48
Tobh e idir cinnteach. B' ann air an aobhar so
a bha e stobadh a bhata 'sa ghrunnd, no a'
spreadadh nan dacha beaga a sud agus a so
air a rathad dachaidh, mar a bha e a beachd-
smuaineachadh air na chunnaic agus na chual' e
an lath' ud.
Chaidh an iiine seachad. Bha Mairi 'na
li-aite 's an eaglais air gach latha Sabaid, no co
dhiu cho trie agus a b' urrainn dith: chuireadh
i 'mach air an t-searmoin gle thric, ach bha i a'
faicinn gu'n robh an duine 6g durachdach, agus
air an aobhar sin theireadh i rithe fhein an
-d^igh dol dachaidh — 'Tuigidh e ni 's fearr mar a
theid bliadhnachan thar a chinn.' Agus mar a
thubhairt, b' fhior.
Mar a bha Mairi i fhein blath-chridheach a
reir naduir: agus mar a bha i 'na gniomh gach
latha, no co dhiu gach seachduinn, a' dean-
adh fuasgladh air easbhuidheach air chor-
«iginn, mar sin b' fheudar do gach aon
air am bitheadh deadh bharail aig Mairi 'dean-
adh air a mliodla cheudna. Cha robh fios
aig a' mhinisteir air a so, ach ged nach robli bha
e a' deanadh a dhleasdanais mar mhinisteir a'
<3ol a mach agus a steach a measg a' phobuill
mar a b' fhearr a b' aithne dha. Shaoil Mairi
an toiseach nach leanadh so ach tacan beag.
Ach ruith an iiine agus aig ceann na bliadhna
bha an t-oganach cho dleasdanach, dichiollach
agus a bha e an toiseach. Agus mar a dh'
aidich Mairi, bliadhnachan na dheigh sin, ged
nach d' innis i rianih do'n mhininisteir e fhein —
"Bu mhaith an latha dhuinne an latha a thainig
esan do 'n sgireachd againne.
Mar a ruith na bliadhnachan thar ceann
Mairi bha i a' fas lag, briste leis an t-seann aois.
An ni nach b' urrainn dith fhein a dheanamh
fhuair i muinntir eiie a dheanadh e air a son.
Agus bu trie a bha am ministear 'na ghille-
gnothuich o Mhairi, agus riamh air a sgath-san
•cha robh aice aobhar gearain.
Faodaidhe bhith gu'n cluinn sinn an sgeul latha
eile, ach an drasd, a leughadair, beannachd leat.
Ctintainn. A. C. MacIlleathain.
TEARLACH GRANND.
Ged nach robh Tearlach Grannd 'na shoisgeul-
aiche feumar ainm a chunntas am measg nan
<daoine a thug an soisgeul do na h-Innsean an
Ear. Thug a' Ghaidhealtachd do dh' Africa
<ieagh charaid ann an Daibhidh Mac a' Leigh 's
thug i deagh chara'd do na h-Innsean an Ear,
ann an Tearlach Grannd — duine a tha airidh
air ait' fhaotainn ann an cuideachd nan soisgeul-
aichean sin, Carey, Afariyn, Heber, Wilson, Duff.
Rugadh e ann an 1746, an sgireachd Urchad-
-ainn ri taobh Loch Nis. Aig an am bha athair
a mach leis a' Phrionnsa, ach roimh latha Chul-
f hodair, fhuair e fhem is deich ar fhichead d'a
chompinaich cothrom tigh'nn gu baile, chum an
leanabh a bhaisteadh. B'e sin am baisteadh.
Thugadh ainm a' Phrionns' air an leanabh, shin
na gaisgich an claidhean trasd air a' chreathail,
's thug fear as deigh fir dhiu air an leanabh,
breith air a chlaidheamh mar chomharra air
dilseachd do'n Righ dhligheach. Ach cha b' ann
do chogadh a choisrig Tearlach Grannd a
bheatha, ach do dh' aobhar na sithe. An uair
a thainig e gu maith duine, fhuair e ait' anns na
h Innsean an Ear o'n Chomunn a bha riaghladh
na duthcha sin, 's gu latha bhais bha chridhe an
ceangal ris na h-Innseann, 's bha lamh 's a
theanga 's a pheann ag oibreachadh gun sgur as
leth an t-sluaigh. Bha e 'na fhear riaghlaidh
glic agus dh' fhag e larach a laimhe air an duth-
aich ann an iomadh doigh, ach is e na rinn e
ann an aobhar an t-soisgeil a chumas ainm air
chuimhne gu brath. O'n cheud latha chaidh e
air tir, 's a chunnaic e an dorchadas 's an t-ain-
eolas anns an robh na h-Innsean, b'e durachd a
chridhe an creidimh Criosduidh a thoirt do'n
t-sluagh. Chruinnich e mu'n cuairt air, daoine
de'n aon inntinn ris fhein, 's bhrosnuich e na h-
Eaglaisean an obair a ghabhail os laimh. Tharr-
uing e aire Shasuinn gu cor nan Innsean, lean e
air sgriobhadh gu Easbuigean is diadhairean is
Comuinn Chriosduidh aig an tigh gus nach b'
urrainn iad an suilean a dhunadh ni b' fhaide
Cha 'n 'eil uine againn cunntas a thoirt air meud
na h-obrach a rinn e, ach is leor a radh gur h-e
Tearlach Grannd a thug Carey is Martyn do na
h-Innsean, gu'n do chuir e air air an cois iomadh
eaglais anns an duthaich, gu'n do chuidich e
saorsa thoirt do na traillean, gu'n do chuir e
Wilson do Chalcutta, 's gu'n do chuidich e gu
mor le Wilberforce 's ri chairdean. Sgriobh e
aon uair gu h-aon de na soisgeulaichean — Gu'in
beannaicheadh Dia t obair, 'j- giim hiodh soirbh-
eachadh agad ann a bhi craobh sgoileadh eolais air
Criosd 's air fhacal 's air a shlainte. Tha. sinn
idle cho marbh, ^s cho dear/nadach air na cothrom-
antian a tha Dia a' toiri dhuinn 's gu bheil eagal
orni gu 'ti tionndaidh e bhuainn mar a thionndaidh
e 0 shluagh Israel. Tha mi'n dachas gu bheil
Criosduidhean fhathast ann am Breatunn, ach
tha e CO It ach gu blieil iad meoghbhlath 's gu 'n do
chain an creidimh a chumhachd. Gu 'n ullaich-
eadh Dia luchd oibre airson an fhoghair. Tha
car aid agad a7inamsa. Abair am facal ' s ni mi
na 's urrainn mi. An uair a chuala Wilberforce
naigheachd a bhais, sgriobh e — "Cha b' aithne
dhomh duine riamh a b' fhearr na Tearlach
Grannd. Nan d' fhuair e cothrom 'na oige dh'
fhaodadh e bhi cho ainmeil ann an litreachas 's
a bha e ann an riaghladh. Bha a bheatha
folaichte ann an Criosd. Bha e cho fada os
cionn an t-saoghail so, 's gu robh e daonnan
uUaichte airson an t-saoghail eile. Is mor an
call a bhas, ach tha e 'na aobhar taingeileachd
gu 'n d' fhag Dia e gus an do chuir e an siol 's
na h-Innsean an ear — siol a bheir a mach moran
toraidh."
^
^
r
'i
4
i
Air. 1.
1908
D'AR LUCHD LEUGHAIDH.
Bliadhna mhaith iir dhuibh.
Ged nach aithne dhuinn a cheile anns a cho-
luinn, tha car de thaoibh againn ris a h-uile fear
is te a bhios a' leughadh an Leabhair Dheirg, is
tha sinn an dochas nach beag oirbhse an lamh a
tha sgriobhadh nan duilleagan so.
Bha sinn an duil gu'n innseamaid anns an
aireamh so gu de tha 'nar beachd a dheanamh
air a' bhhadhna so, 's gu'n ainmicheamaid cuid
de na cuspairean air an tig sinn thairis, ach rinn
sinn ath-chomhairle 's thuirt sinn ruinn fhein
gu'm b' fhearr a bhi samhach, air eagal 's gu'n
abradh cuid agaibh aig deireadh na bliadhna
gu'n d' fhuair iad gealltanas maith ach droch
phaigheadh. O thoisich sinn air an obair so,
cha 'n urrainn sinn a radh gu'n d' fhuair sinn
moran cuideachaidh o pheann duine sam bith.
Ged is maith an ceol feadaireachd, faodar tuill-
eadh 'sa choir dheth fhaighinn. Ged nach h-
uallach leinne sgonn Gaidhlig a sgriobhadh an
drasd 'sa rithist, gu sonruichte 'nuair a tha sin a'
toirt cothrom dhuinn seanchas a dheanamh ri
daoine ciallach mar a tha luchd-leughaidh an
leabhair so, tha fhios againn gu bheil moran
dhaoine a's glice ceann 's a's luaithe peann na
sinn fhein, a dh' fhaodadh spruileach da'n
gliocas a thilgeil oirnn corr uair. Ged nach
abair daoine ris a' mhinisteir e, tha amharus
againn nach bu mhisd leo an duine coir a dhol
greis o'n tigh air son a shlainte, 's leigeil le fear
ur a ghuth a thogail. Cha ruig sinn a leas an
tuilleadh a radh. Tuigidh sibh gu de tha sinn
a' ciallachachadh. Air uairean bidh eagal oirnn
gu'm bitear a fas sgith dhinn, 's cha bu mhaith
leinn sin. Ach mur tairg duin' air chor-eiginn
ar n-aite sheasamh, cha'n 'eil arach air. Feumar
ceol a thoirt as an t-seann fhidhill, ged a chuir-
eadh ar luchd eisdeachd an corragan 'nan
cluasan. Tha sinn an dochas, mata, gu'n cuid-
ich sibh leinn air a' bhliadhna so, 's gu'n cuir
sibh h-ugainn criomain Ghaidhlig a bhios freag-
arrach airson an leabhair so. Ris na nithean a
tha sinn fhein a' sgriobhadh, cha 'n 'ei! sinn a
cleachdadh ar n-ainm a chur, ach ris na nithean
a chuireas daoin' eile h-ugainn, cuiridh sinn an
ainm 's an sloinneadh. Bidh sinn gu sonruichte
taingeil airson bardachd naomh, no laoidhean.
Dh' fhairtlich a' bhardachd oirnn fhein gu buil-
each 's mur dean daoin' eile cobhair oirnn
feumar deanamh as a h-eugmhais. Cha'n 'eil
aig duine leis am bu mhaith cuideachadh leinn,
ach sgriobhadh gu Domhull Mac Laomuinn,
ministear Urchadainn, ann an lonarnis, 's gheibh
e freagradh.
A' BHLIADHN' UR.
Tha bliadhn' eile seachad. Is iomadh car a
chuir an saoghal dheth o'n am so 'n uiridh, agus
is iomadh atharrachadh a dh' fhaodas tighinu
'nar caramh ma ruig sinn deireadh na bliadhna
so. Ma dh' fhaoite gu bheil sonas mor a' feith-
eamh air cuid againn, 's gu bheil moran trioblaid
anns an dan do chuid eile. Aig Dia a mhain
tha fios. Is e Esan a tha riaghladh agus faod-
aidh sinn cuisean ar beatha fhagail 'na laimh-
san, ann an cinnt nach eirich gu hole dhaibhsan
a dh' earbas as. Is e ar gliocas-ne sinn fhein
earbsa ris-san ann an deanamh maith mar ri
Cruithear dileas. Aig a leithid so a dh' am tha
e freagarrach gu'n tugamaid suil 'nar deigh 's gu
feoraicheamaid gu de a tha bhliadhna chaidh
seachad a' teagasg dhuinn. An uair a sheallas
sinn air ar n-ais, tha mi 'n duil gur h-e an fhair-
eachduinn a dhuisgeas anns a h-uile cridhe
taingealachd do Dhia.
I. Tha bhliadhna chaidh seachad a gairm
oirnn an Tighearn a mholadh. A' chuid a's
lugha fhuair de shoirbheachadh aimsireil, fhuair
iad na dh' fhoghainn, 's a' chuid a's motha
fhuair le thrioblaid, cha deachaidh am fulangas
thar tomhats. Am measg gach gaoid, is galair
is cunnart a bha mu'n cuairt oirnn shaor Dia ar
beatha o'n bhas, 's ar casan o thuisleadh 's tha
sinn a' gluasad fhathast ann an solus nam beo.
Gach seachduinn d'ar beatha tha sinn a' faicinn
ar co-aoisean — daoine cho bg 's cho laidir ruinn
fhein — air an gearradh air falbh ach tha sinne
fhathast air ar fagail. Ged a bhios sinn a'
caineadh an t-saoghail, is maith leinn a bhi ann.
Is mor a' bheannachd gu bheil sinn idir beo.
Tha Dia faighidinneach, agus bu choir faighid-
inn agus maitheas Dhe ar gairm gu aithreachas.
Is iomadh uair a chaidh sinn air seacharan anns
a' bhliadhna dh'fhalbh, is iomadh uair a thruaill
sinn ar n-anam le peacadh 's a thug sinn naire is
trioblaid oirnn fhein 's air ar teaghlaichean, ach
bha Dia caoimhneil 's dh' aisig e ar n-anam air
ais dhuinn. Nan comharaicheadh Esan ain-
gidheachd co a sheasadh 'na lathair,ach aige-san
tha maitheanas agus saoraidh e Israel o euceart-
aibh. Beannaich an Tighearn O m' anam 's na
dichuimhnich a thiodhlacan !
Tha iomadh ni anns a' bhliadhna chaidli
seachad a bu mhaith leinn a dhi chuimhneach-
adh — iomadh aobhar naire is cromadh cinn. Is
trie a fhuair an Namhaid lamh an uachdar oirnn,
's a rinn sin rudan a bheir an diugh an f hull 'nar
naodann. Cha robh sinn cho faicilleach 's a bu
choir dhuinn, cha do chleachd sinn na meadh-
onan cuideachaidh a thug Dia dhuinn, 's cha
do chathaich sinn gu fuil an aghaidh peacaidh.
Cha robh ar beatha cho mhaith ri ar n-aideach-
adh no ar gniomharan cho mhaith ri ar bbidean.
Ach ma tha sin a' laidhe 'na uallach air ar coguis,
thugamaid ar n-uallach gu Dia agus abramaid
ris san le cridhe durachdach — dean trocair
oirnne tha peacach — agus eisdidh esan ruinn.
Dubhaidh e as mar neul ar n euceartean, gabh-
aidh e truas dinn, comhdaichidh e ar n-eusaontais,
agus tilgidh e ar n-uile lochdan ann an doimh-
neachd na fairge. Deanamaid greim air an
fhacal so, oir cha 'n e smaoin duine a th' ann,
ach facal Dhe.
II. Rachamaid an coinneamli na bliadhn'
uire le deagh mhisnich. Ged nach do ghabh
sinn riamh roimhe an rathad so, na biodh eagal
oirnn oir tha Fear-stiuraidh is Fear-comhnaidh
maille ruinn. Tha e nadurra gu'm biodh daoin'
a' sealltuinn air thoiseach orra 's gu'm biodh iad
a' cnuasachadh 'nan cridhe — gu de th' aig a'
bhhadhna so 'san dan dhomh ? Am faic mi
a deireadh ? Am bi na laithean nach d' thainig
cho mhaith ris na laithean a dh' f halbh. Faod-
aidh gu bheil cuid air nach cuir na smaointean
sin moran dragh. Air cho neo-chinnteach 's ga
bheil an crannchuir, air cho dorcha 's ga bheil
an t-slighe — ged nach leir dhaibh fad an coise
air thoiseach orra, tha iad daonnan a tigh'nn beo
an dochas gu'm bi cuisean ni's fhearr an ath
latha. Cha 'n 'eil an seorsa naduir sin aig a
h-uile duine. Tha cuid a dhaoine nach urrainn
eagal an latha maireach a thilgeil uapa mionaid
d' am beatha. Ma dh' fhaoite nach urrainn iad
innseadh gu de a tha 'cur dragh orra, ach tha 'n
cudthrom air an inntinn 's tha eagal is curam an
latha maireach a' deanamh searbh freasdal an
latha diugh. 'S e 'n aon chungaidh leighis air
an son, cuimhneachadh air na laithean o shean
anns an do lean maitheas agus trocair Dhe iad.
An aite sealltuinn air toiseach orra, bhiodh e
moran na b' fhearr dhaibh suil a thoirt 'nan
deigh — suidhe car greis gu reidh samhach gu
bhi beachdachadh air freasdal an Tigheaina
'nam beatha fhein. Ma bha iad an glais 's gu'n
tug esan as iad, ma rinneadh soilleir dhaibh
nithean a bha dorcha, ma thug e as an rathad
duileadasan a shaoil iad nach gabhadh carachadh,
's ma threoraich e iad anns na laithean a dh'
fhalbh lamh ri h-uisgeachaibh ciuin — carson a
chuireadh iad teagamh 'na mhaitheas ? Nach
'eil a chumachd-san gun atharrachadh, 's a
throcair o shiorruidheach gu siorruidheach
orrasan da'n eagal e ! Ciod uime sin a their
sinn ris na nithean sin ? Ma tha Dia leinn, co
dh' fhaodas a bhi 'nar n-aghaidh. An Ti nach
do chaomhain a mhac fein ach a thug thairis e
air ar n-ais, tha gach latha 's bliadhna d'ar
beatha, a' cur an ceill ann an cainnt so-thuig-
seach, gradh is maitheas is fad fhulangas Dhe.
Bha mi bg, ars' an Salmadair, agus a nis tha mi
scan ach cha'n fhaca mi riamh am firean air a
threigsinn. Tha ainmean a shiuagh air an gearr-
adh air dearnaibh a lamh, agus cuidichidh Dia
leo agus teasairgidh e iad. Ged thuit iad, cha
tilgear gu tur sios iad, oir cumaidh an Tighearna
snis air laimh iad. Carson a tha thu air do
leagadh sios O m'anam, earb thus' a Dia.
III. Mabu mhaith leinn dion an Tighearn a
bhi tharaimi, 's dearbhachd a bhi againn gu'm hi
E maille ruinn air ar turus, toisicheamaid air a
bhliadhna so le bhi 'gar coisrigeadh fhein dha as
icr. Tabhair suas do shlighe do'n Tighearn,
agus beannaichear leis thu. Is ann d'a shiuagh
fhein a thug e na geallaidhean priseil air an d'
thainig sinn thairis. Tha Facal an Tighearn ag
radh — Abraibh ris an ionracan gur maith a dh'
eireas dha — ach tha am Facal ceudna 'g radh —
Is an-aoibhin do'n aingidh, is olc a dh' eireas
dhasan. Cha'n urrainn dearbhachd sam bith a
bhi aig daoine mi-dhiadhaidh gu bheil fabhar
Dhe thairis. Faodaidh Dia giulan leo fada le
faighidinn, agus sgrios a chumail uapa, ach cha
'n urrainn an Alios cridhe 's a' mhisneach a bhi
aca a th' aig na daoine a ni a thoil, 's a tha
cinnteach, air an aobhar sin, gu faod iad an taic
a leigeil ri geallaidhean Dhe. Co iadsan a dh'
fhaodas a radh gu bheil Dia maille riu anns
gach suidheachadh sam bi iad? Iadsan a
ghluaiseas 'na eagal, a ghradhaicheas a lagh, 'sa
choimhideas aitheantan. Riusan tha Dia ag
radh — feuch tha mise maille ruibb, cha'n ann
gu ceann na bliadhna, ach gu deireadh an
t-saoghail.
Tha aingeal Dhe a' campachadh
Mu'n dream da'n eagal e,
G'am fuasgladh is g'an teasairginn
O'n trioblaidibh gu leir.
Ged is fhad a' bhliadhna le bhi 'g amharc air
thoiseach oirnn an drasd, thig i mar a thig gach
ni eile gu crich. Theid i seachad cho luath 's a
chaidh an te mu dheireadh. Tha sinn a' caith-
eadh ar bliadhnacha mar sgeul a dh' innsear.
Tha ar laithean a' dol seachad mar shruth. Gu'n
teagaisgeadh an Spiorad Naomh dhuinn ar
laithean aireamh, chum gu socruich sinn ar
cridhe air gliocas. Tha na miltean a' seasamh
an diugh air stairsnich na bliadhn' uire a bhios
anns an t-siorruidheachd mu'n tig i gu crich.
Co dhiu a thachras sin dhuinne aig Dia a mhain
tha brath. Ach bitheamaid ag iarraidh an
Tighearna, deanamaid faire 's bitheamaid ri
uirnigh. Na cruadhaicheamaid ar cridhe 'na
aghaidh-san a tha labhairt rinn, 's a' tairgsinn
dhuinn saor thiodhlac a ghrais. An diugh an
t-am taitneach. Cha 'n 'eil obair no aithreachas
anns an uaigh.
v
i
t
i
I
'S e nis an t-km bhi reidh ri Dia,
'S e nis an t-^m thoirt geill do'n Triath,
Am feadh a mhaireas la nan grks
Faodaidh gach neach dol as o'n bhas.
Gu'n cuidicheadh Dia leinn anns a' bhliadhna
so an tuilleadh nine is suim a thoirt do nithean
spioradail, 's an tuilleadh dichill a dheanamh
chum CO aca bhios sinn a lathair no air choigrich,
gu'm bi sinn taitneach dhasan. Leis an t-seann
bhliadhna cuireamaid dhinn an seann duine.
OBAIR NAM BAN.
Bu mhaith leinn aire ar luchd-leughaidh a tharr-
uing a dh' ionnsaidh na h-obrach a tha boirionn-
aich na h-eaglais a' deanarah ann an aobhar an
t-soisgeil. Cha'n'eil cul-taice aig a' mhinisteir
anns an sgireachd a's fhearr no na mnalhan.
Ma tha dad ri dheanamh mu'n eaglais is ann
riuthsan a dh' fheumar sealltuinn. Ma tha e 'g
iarraidh luchd teagaisg airson na sgoil Shabaid,
is ann am measg nam boirionnach gu bitheanta
a gheibh e iad. Ma tha airgiod ri chruinn-
eachadh airson aobhar feumail sam bith 's nach
'eil fhios aig a' mhinisteir co as a thig e, nach ann
ri Comunn nam Ban, no mar theirear 'sa Bheurla-
— Women's Guild — a ni e ghearan ? Mur b'e
na tha iadsan a' deanamh airson na h-eaglais^
cha mhor sgireachdan air nach biodh naire 'nuair
a chi iad na cunntasan aig deireadh na bliadhna.
An dara leth de'n airgiod a th' air a thogail, is e
iadsan a tha 'ga dheanamh. Cha'n ioghnadh ged
a bhiodh am ministear an comain nam ban, 's
ged a bhiodh meas mor aig orra ann an gradh
air son an oibre. Tha e furasda gu leoir fhaicinn
o leabhraichean na h-eaglais gur h-e na sgir-
eachdan a's motha a tha cuideachadh an t-soisgeil
aig an tigh 's o'n tigh, na sgireachdan anns a
bheil Guild nam ban. B' fhasa do'n eaglais
deanamh as eugmhais fhoirfeach seach deanamh
-as eugmhais obair nam boirionnach. Cha 'n e
mhain gu bheil iad a' cuideachadh gach aobhar
a bhuineas do'n eaglais, aig an tigh ach tha iad
a thuilleadh air sin a' cumail air aghaidh leotha
fhein obair shoisgeulach ann an tirean cein — ann
an China, ann an Africa, 's anns na h-Innsean
an eaa. An uiridh bha tri fichead boirionnach
'sa deich aig a' Chomunn so ag obair anns na
duthchannan thairis, agus corr is da cheud de
bhoirionnaich na duthcha, a bha roimhe so air
an iompachadh. Tha ceithir no coig de thighean-
eiridinn aca agus corr is leth cheud sgoil. Anns
na sgoilean sin tha ceithir mile de chloinn a'
faotainn teagasg ann an eolas na firinn. An
uiridh fhuair fichead mile duine fasgadh anns na
tighean-eiridinn, 's bha moran dhiu sin air an
leigheas. Bha coinneamhan soisgeulach air an
gleidheadh ann an naoi fichead aite 's na duth-
channan dorcha sin. Tha na mnathan a' dean-
amh obair fhiachail, 's air reir coltais tha cothrom
aca faotainn gu cridhe 'n t-sluaigh mar nach
faigh fir. Tha cor nam boirionnach anabarach
bronach anns na cearnaibh de'n t-saoghail air
nach do rainig solus an t-soisgeil fhathast, agus
tha e iomchuidh gu feuchadh iadsan a fhuair
saorsa iad fhein le soisgeul Chriosd, ri saorsa is '
solus is misneach a thoirt a dh' ionnsuidh am
peathraichean a th' ann an trailleileachd. 'Nuair
a chi na duthchanna borb gu bheil gradh Chriosd
a' co-eigneachadh a dheisciobul na boc.hdan a
chuideachadh, a chlann a theagasg, a' mhuinntir
thinn a leigheas, bidh an soisgeul dhaibh 'na
sgeul aoibhneach. Ann an laithean fheola thuirt
an Slanuighear — Fuilingibh do na leanaban
teachd 'am ionnsuidh, agus ann truacantachd a
chridhe leighis e na daoine tinn a thugadh 'ga
ionnsuidh. Cha 'n urrainn an eaglais dol cearr
le eiseimpleirsan a leantuinn 's faodaidh a dheis-
ciobuil a bhi cinnteach gu'n toir E dhaibh a
bheannachd ann a bhi leigheas creuchdan am
braithrean, 's ann a bhi teagasg na cloinne airson
rioghachd Dhe.
Tha Comunn nam ban da eireadh a' deanamh
obair mhor, ach tha sinn duilich a radh gu bheil
iomaguin orra aig toiseach na bliadhna so le cion
airgid. Cha'n'eil an tighinn-a-stigh a' cinntinn
cho luath 's a tha 'n obair a' fas. Tha luchd-
oibre gu leoir deas ach tha 'n t-airgiod gann.
Nan gleidheadh na boirionnaich na tha iad fhein
a' togail a dh' airgiod o cheann gu ceann de'n
bhliadhna bhiodh pailteas aca airson na h-obair
ann an duthchannan cein. Ach cha'n'eil iad a'
deanamh sin. Tha iad fialaidh. Tha iad a'
toirt do'n h-uile h-aobhar ann an ceangal ri
obair coimthionailean na h-eaglais. A dioiim 'j
gu bheil iadsan a' cuideachadh kinne, cuidicheam-
aid leosan. Bha ochd ceud sgireachd an
uiridh nach tug dhaibh fiu a' bhuinn-a-sia. Is
mor an naire e. Air cho beag 's ga'm bi 'n
tabhartas, bu choir do'n h-uile sgireachd rud-eigin
a dheanamh. Tha tri mile barrachd — £3000 —
a dhith orra am bliadhna 's tha sinn an dochas
gu faigh iad e. An-aoibhin do'n Eaglais a
chuireas ann an suarachas aithne Chriosd —
Imichibh agus deanaibh deisciobuil do gach uile
chinneach. Gus an toir an Eaglais geill do'n
fhacal sin, cha'n urrainn i an gealladh a tha 'na
chois a thagradh — Feuch a ta mise maille ribh a
ghnath, gu deireadh an t-saoghail.
EOLAS NA SIDE.
Bha da bhodach a' tigh'nn dhachaidh as an
eaglais air latha Sabaid. Thachair gur h-e latha
Martainn Builg a bh' ann 's shil an t-uisge. Is
beag feum na duthcha, arsa fear dhiu, air sia
seachduinnean uisge. Thuig am fear eile gu de
bha 'na inntinn 's thuirt e — Tut, tut, Eachainn,
cha'n'eil thusa creidsinn ann am faoineis de'n
t-seorsa sin. Thug Eachann suil gheur air a
chompanach mar gu'm biodh rud-eiginn air dol
cearr air 's thuirt e — A' bheil thu fhein 'ga chreid-
sinn Eoghain. Cha 'n 'eil, ars' Eoghan. Ubh,
ubh, a bhronain, ars' Eachann, a' bheil thu idir
a' creidsinn an rud a th' anns a' Bhiobull. Cha'n
fhaca mi riamh dad ann mu latha Martainn
Builg, ars' Eoghann. Ma dh' fhaoite nach faca,
ars' Eachann, ach nuair a iheid thu dhachaidh,
leugh a rithist e.
Ged nach abradh iad gu bheil e anns a'
Bhiobull, tha moran de'n aon bheachd ri Each-
ann, gu bheil buaidh aig latha Martainn Builg
air an t-sid a bhios 'na dheigh. Theireadh na
seann daoine nam biodh leaba thioram aig an
fhiadh air latha Martainn Builg, nach faicte
uisge gu foghar. Uair a bhios sin ceart is da
uair nach bi, ach a dh' aindeoin gu de a their
luchd nan gloineachan, tha an seann fhacal so
air a chreidsinn le moran.
Cha mhor thighean anns an cuir duine a chas
an diugh anns nach tachair gloine side air aig
cul an doruis. Cha deanar feum as eugmhais.
A' cheud rud a ni fear an tighe 'sa mhaduinn, 'se
suil a thoirt air a' ghloine, agus an drasd 'sa
rithist fad an latha bheir e gnog air anns an
aodann feuch gu de a tha e 'g radh. 'Nuair a
thachras e ort air an rathad, ma feoraich e
ciamar a tha ihu, their e riut gu bheil an gloine
'g eiridh no gu bheil e tuiteam. 'S bitheanta ni
esan sin oir cha'n'eil an corr aige ri dheanamh.
Ged a tha gloine sine aig a' chuid a's motha
d'am choimhearsnaich, 'sa tha iad gle phroiseil
asda, cha d' fhuair mi fear dhiubh riamh, ach
ged nach d' fhuair, cha d' eirich tubaist sam bith
dhomh, 's cha 'n aithne dhomh gu'n do rug an
t-uisg' orm na bu bhitheanta na rug e orrasan.
'N uair a bhios 'nam bheachd dol o'n tigh, theid
mi ceum a mach o'n dorus, seallaidh mi ann an
ceithir airdean an adhair, agus is maith an gloine
side sin. Bha gu leoir de dh' eolas na side aig
m'athair, 's chreidinn e air thoiseach air luchd
nan gloineachan, ach cha'n'eil fhios agam ciamar
a fhuair e'n t-eolas mar h-ann o bhodach nagealaich.
Bha na seann daoine creidsinn gu robh buaidh
aig a' ghealaich air an t-sid. Theireadh iad nam
bristeadh an t-sid idir gur h-ann aig ceathramh
gealaich. Theireadh iad cuideachd na'n tigeadh
an solus iir a stigh Di-sathuirne gu'm biodh
droch shid ann. "Gahhaidh an solus Sathurna
na seachd cuthaich ma'n teid e mach." Bha
moran nithean a dh' fheumte fhagail gun dean-
amh mur biodh a' ghealach freagarrach. Bha
cuid de dh' obair nach gabhadh deanamh aig
gob soillse, no am feadh 'sa bhiodh a' ghealach
a' fas, 's dh' fheumadh daoine feitheamh gu san
rachadh i air a h-ais 's am biodh i 's an earra-
dhubh. B'e "gealach an abachaidh " solus a b'
fhearr'sa bhliadhna. Theireadh na seann daoine
cuideachd nach robh gaoth tuath nadurra aig^
gob soillse. Cha 'n aithne dhomh c'arsan, ach
chuala mi am facal. Is iomadh uair a chuir e
ioghnadh orm cho cinnteach 's a dh' innseadh
seann daoine a b' aithne dhomh atharrachadh
na side. Anns a' mhaduinn shealladh iad a
h-uile car a chuireadh a' ghaoth dhi gu trath
feasgair. Tha e 'na dhroch comharra air an
t-sid a ghaoth a bhi g' atharrachadh ro thric-
Anns na h-eileinean an lar far am feumadh
daoine fath a ghabhail air a' ghaoith airson aiseig,
bha fhios aca gu maith gu de cho fada 'sa leanadh
i air calpa sam bith, 's bha facal aca — "A cheud
latha de'n ghaoth deas 's an treas latha de'n
ghaoth tuath" — an latha b' fhearr an turns a
ghabhail. Bu mhaith leis na seann daoine a
h-uile seorsa side a thighinn 'na trath. Cha
robh earbsa sam bith aca a feith Faoillich no
gaoth luchair. Theireadh iad gu robh e cho-
neo-nadurra tairneanach a chluinntinn 's an
Fhaoilleach ri laogh a geumraich am broinn a
mhathar. Cha bu mhaith leo an t-sid a bhi.
blath anns an Fhaoilleach.
Faoilleach Faoilleach, cruth an crios,
Faoilte mhor bu choir bhi ris,
Crodh is caoraich ruith air theas
Gul is caoidh bu choir bhi ris.
Cha'n'eil cothrom agam an corr a radh an drasd,.
ach is docha gu'n tig mi air m' ais gu comharraa
na side uair-eigin eile.
LAOIDH.
FONN — Seinnidh sinn le luathghair
Moladh binn 'us buan Dha,
Oir dh' eirich E o'n uaigh ud
Le buaidh o na marbhaibh.
Gur bochd tha sinn an trksda.
Air thurus 'dol troimh 'n fliksach,
'S an t-slighe troimh Ghleann Bheica
'G ar fagail gle anmhunn.
Ach, thigeamaid le dinachd,
'Us direamaid am ffiradh
A chunnacas le Jacob
O neamh 'chum na talmhainn.
An dream sin 'thig le umhiachd
A' gleacadh air an gluinean
Ri Aingeal naomh a' Chiimhnaint,
Cha tionndar air falbh iad.
Ach, bheir E uisge beo dhaibh,
'Us mana blasd' mar Ion dhaibh, —
Seadh, trusgan 'ni an cbmhdach,
'Us crim glbir' nach searg ds.
Cha bhuail orr' teas na greine,
'S air gealach cha bhi feum ac' ;
- Mar sholus bi 'dh E fhe'in dhaibh,
'S gach deur bh' air E air falbh uap'.
O, seinnidh iad gu siorruidh
Binn oran nuadh do'n Trianaid,
Oir thaghadh iad e chianaibh
Bho chriochaibh na talmhainn !
Aird-nam-murachan, 1907. Anna Chamaran.
L-^
H
i
).
H
n
1
\
I
I
^1
1
4i
M
Air. 2.
1908.
TRI GEALLAIDHEAN.
An ti a bheir buaidh: — Taisbean iii, 5.
An uair a bha '11 t-Abstol Eoin ann am Patmos
far an d' fhoillsicheadh dha na nithean a bha ri
tachairt ann an uine ghearr, chual e guth mor a
dh' iarr air sgriobhadh gu Aingeal nan seachd
eaglaisean 'san Asia. Tha an t-Aingeal a' ciall-
achadh Easbuig no Fear-riaghlaidh na h-eaglais,
agus 'ga ionnsuidh-san sgriobh an t-Abstol ciod
a bha 'n Spiorad ag radh ris an eaglais a bh' air
a churam. Ged nach robh h-aon de na h-
eaglaisean iomlan, bha cuid dliiu a bha cathach-
adh gu dileas airson a' chreidimh an aghaidh
moran naimhdean ; agus anns na Htrichean a
chuireadh thucasan tha cronachadh air a mheasg-
adh le moladh. Ach cha do mholadh eaglais
Shardeis. Cha ghabhadh sin deananih. Is
aiihne dhomh t' oibre, gu bheil ainm agad gu
hlieil ihu beo, gidheadh a ta thu marbh. Nach
uamhasach an teisteanas sin air cor spioradail na
h-eaglais, air a thoirt oirre leis an Ti d' am b'
aithne a h-obair, 's nach dean mearachd ann am
breitheanas ! Bha ainm aig Sardis am measg
nan eaglaisean eile airson beatha, airson aonachd,
airson creidimh, airson dilseachd, agus cho fad 's
a bu leir do'n t-suil, bha i cho soirbheachail 's gu
robh farmad aig each rithe. Bha i Ian thoilichte
leatha fhein, a' toirt taing do Dhia nach robh
ise co-dhiu coltach ri eaglais Laodicea. Cha 'n
ioghnadh, mata, ged a chromadh na seanairean
an cinUj an uair a leugh an t-Easbuig 'nan eisd-
eachd air latha Sabaid an litir a bha 'ga dhiteadh
fhein 's a' diteadh a shluaigh — is aithne dhomh
t-oibre, gu bheil ai^im agad gu bheil thu beo,
gidheadh a ta thu marbh. Briathran eagallach,
a bu choir a bhi 'nan rabhadh do dhaoine 's do
dh' eaglaisean, oir cha 'n 'eil feuni ann an coslas
na diadhaidheachd as eugmhais cumhachd na
diadliaidheachd. Cha 'n 'eil ann ach an t-ainm
gun an tairbhe.
Cha robh cion cothroim air Sardis. Cha robh
na deuchainean aice a bh' aig na h-eaglaisean
eile, ach cha b' fheairrd i sin dad. Bha na
Nicolaitich a' cur dragh air Ephesus, bha lesebel
a' cur dragh air Tiatira, bha sionagog Shatain a'
cur dragh air Philadelphia, ach bha Sardis gun
dragh, gun eagal, gun namhaid, gun deuchainn.
Bha i tigh'nn beo ann an sith. Bha i cheana
cho saoghalta 's nach b' fhiach do'n t-saoghal
geur-leanmhuinn a dheanamh oirre. Bha Satan
cho cinnteach gu robh i cheana marbh, 's nach
b' fhiach dha buille thoirt oirre. Bha suaimh-
neas aice o h-oige, agus shocruich i air a
deasgainibh, agus cha do tharruingeadh a mach
o shoitheach gu soitheach i, ni mo dh' imich i
am braighdeanas, 's air an aobhar sin mhair a
bias innte agus cha d' atharraicheadh a faile.
Cha 'n 'eil e maith do dhaoine no do dh' eaglais-
ean an toil fhein fhaotainn daonnan. An uair
a dh' fhas lesurun reamhar, bhreab e agus threig
e Dia, 's rinn e dimeas air carraig a shlainte.
Ach bha beagan ainmean eadhoin ann an
Sardis nach do shalaich an aodach, agus dhaibh-
san thug Ceann na h-Eaglais na tri geallaidhean
mora so: —
1. Sgeadaichexr iad ann an aodach geal.
2. Cha dubh mi mach an ainm a leabhar na
beatha.
3. Aidichidh mi iad am fianuis m' Athar.
j Is e iadsan a bheir buaidh a shealbhaicheas
na geallaidhean so, 's tha na geallaidhean 'nan
samhladh air a' ghloir a bhios air a foillseachadh
aig teachd Chriosd, 's air an aoibhneas a tha
feitheamh air sluagh an Tighearn ann an oigh-
reachd nan naomh.
I. Sgeadaichear iad ann an aodach geal.
Anns a' BhiobuU tha geal 'na shamhladh air
gloir is gloine, air neamh is naomhachd, air
buaidh is neo-chiontachd. Iadsan a fhuair
maitheanas peacaidh bidh iad geal mar an
sneachda, no mar olainn, Isaiah i, 18. I'ha na
h-ainglean air an sgeadachadh ann an culaidhibh
geala, Eoin xx, r2. An uair a chunnaic na
deisciobuil gloir an t-Slanuighear air a' bheinn
rinneadh 'eudach dealrach, ro gheal mar an
sneachda. Marc ix, 3. Tha caithir breitheanais
Dhe 'na righ-chaithir nihor gheal, Taisb xx, 11.
Nigh na tjaoimh an tr-usgain, agus rinn iad geal
iad ann am full an Uain, Taisb vii, 20. Nach
faod sinn a radh gu bheil an gealladh so a' ciall-
achadh gu'm bi sluagh an Tighearn air an
criinadh le crun na naomhachd ann an rioghachd
an t-soluis. Cha 'n 'eil anns an naomhachd air
an do rainig iad air thalamh ach earlais de'n
oighreachd, ach ann an neamh gheibh iad an
oighreachd na h-iomlanachd.
So dbchas ait nan anraa naomh,
O'n Slanuighear caomh an tras ;
A thug an Spiorad dhaibh maraoiv,
Mar sheul is earlais graidh.
Co, mata, a chrimar le naomhachd shuas?
Iadsan aig a' bheil gradh do naomhachd a bhos.
Tha ceangal eadar neamh is talamh. Cha 'n
atharraichear cridhe duine aig uair a bhais. Is
ann air an steidh a leag sinn anns an t-saoghal
so a bhios sinn a' togail fad linntean na siorruidh-
eachd. Esan a bha eucorach, bidh e fas ni 's
6
eucoraiche, agus esan a bha naomh bidh e fas
ni 's naoimhe. Air reir an t-sil a chuireas sinn,
buainidh sinn. Cha 'n urrainn na creidmhich
a's fhearr a radh ach gu bheil an naonnhachd-san
mar gu'm biodh fochann 6g. Ach biodh iad fo
dheadh mhisnich. Cha chuir am bas stad air a
chinneas, fasaidh am fochann agus thig e fo
dheis agus abaichidh e air taobh thall na h-
aibhne. Is iomadh duileadas agus dearbhadh a
thachras air Criosduidhean air an turus 's an
t-saoghal so, agus is iomadh uair a dh' fheumas
iad cathachadh eadhoin gu fuil, ach tha dochas
aca ri nithean a's fearr, agus cha mheasar leo
fulangais na h-aimsir a ta lathair bhi air an
coimeas ris a' ghloir a dh' fhoillsichear dhaibh
aig teachd Chriosd- Cha 'n fhaca suil, 's cha
chuala cluas, agus cha d' thainig ann an cridhe
duine, na nithean a dh' ulluich Dia dhaibhsan
aig a bheil gradh dha. Chi iad an Righ 'na
mhaise agus an tir a tha cian fad as. Crioch-
naichear laithean am broin agus ithidh iad de
chraoibh na beatha. Bidh laithean am braighd-
eanais thairis agus gluaisidh iad ann an saorsa
ghlormhor cloinne Dhe. Cuiridh iad dhiu na
luideagan, agus sgeadaichear iad ann an aodach
geal.
II. Cha duhh mimach an ainni a leabhar na
beatha. Is aithne do'n Tighearn a shluagh
fhein. Tha an ainmean sgriobhta ann an
leabhar diomhair nach faca suil duine. Tha an
eaglais air thalamh a' gleidheadh leabhraichean
anns a' bheil ainmean an luchd comanachaidh,
agus faodar na h-ainraean sin a leughadh. Ach
tha leabhar comanachaidh eile air neamh, air a
sgriobhadh le lamh an De bheo, agus mur h-eil
ar n-ainmean 's an leabhar sin, is beag tairbhe
dhuinn iad a bhi sgriobhta ann an leabhar na
h eaglais. Bhiodh cuid de na seann diadhairean
ag radh nach h-urrainn duine tuiteam gu buileach
o ghras, ach tha am facalso a' cur 'nar cuimhne
gu faod ainm a bha aon uair sgriobhta ann an
leabhar na beatha bhi air a dhubhadh a mach.
Faodaidh daoine grks Dhe fhaotainn ann an
diomhanas, faodaidh an coinnleir a bhi air
atharrachadh as ait, ma bheir iad thairis
's nach ciim iad gu daingean an ni a fhuair
iad. Is e iadsan a mhain a bhios firinn-
each gu bas a gheibh crim na beatha, agus ge
b'e bhuanaicheasgus a' chrioch, is e so a thearn-
ar. Oir is eucomasach an dream sin a chaidh
aon uair a shoillseachadh, agus a bhlais an
tiodhlac neamhaidh, agus a rinneadh 'nan luchd-
comhpairt do'n Spiorad naomh, agus a bhlais
deagh fhacal De, agus cumhnachdan an t-saogh-
ail ri teachd, agus a thuit air falbh, athnuadh-
achadh chum aithreachais, Habh v, 4. Bha
eaglais Shardeis aon uair beo, ach leig i dhith a
bhi deanamh faire 's fhuair i bas. Cha robh
ach beagan ainmean nach do dhubhadh a mach
a leabhar na beatha. Nach mor an t-aobhar gaird-
eachais do chlann na rioghachd gu bheil an ainm-
ean sgriobhta ann an leabhar Dhe? Is iomadh uair
a mhisnich Pol a chairdean leis an fhacal so,
agus nach iomadh uair a bhios e 'na mhisnich
dhuinn uile? Bheir e misneach do na daoine aig
a' bheil deich talannan, ach bheir e gu son-
ruichte misneach do 'n t-seirbhiseach aig nach
'eil ach aon talann. Ma bhios sinn dileas is
dichiollach, air cho beag 's ga 'm bi ar comasan
no ar seirbhis, aidichidh Criosd ar saothair agus
cunntaidh e sinn 'nar comh-oibrichean maille
ris fein. Ged nach aithne do 'n t-saoghal ar n-
ainmean, 's ged nach bi iad air chuimhne am
measg dhaoine an deigh ar bais, cha dichuimh-
nich Dia a sheirbhisich, 's cha dubhar a mach an
ainm a leabhar na beatha.
III. Aidichidh mi an ainm am Jianuis ??i'
Athar. An deigh a' bhlair, bidh ceannard an
airm anns na litrichean a bhios e 'cur gu Comh-
airle an Righ, ag ainmeachadh na saighdearan a
rinn treubhantas 's a' chath. Cha mheasadh an
saighdear cruadal air bith ro chruaidh no cunn-
art air bith ro mhor, nam faigheadh 'ainm aite
anns an litir sin. Bu leor an duals e, cha 'n
iarradh e gloir a bu mhotha, 's rachadh e troimh
theine 's uisge air a shon. Agus gu de an duals
no an t-urram a b' airde a b' urrainn seirbhisich
Chriosd fhaotainn na gu 'n aidicheadh esan an
ainm am fianuis 'Athar, gu'n abradh E — is e so
iadsan a dh' fhan maille rium-sa ann am,
dheuchainnihh. Agam-sa, ars' an t-Abstol P61,
is ro bheag an ni gu 'n tugta breth orm le breith-
eanas duine, is e an Tighearn an ti a bheir breth
orm, I Cor. iv, 3. Nach suarach do dhuine gu
de a their an saoghal ris, ma tha e 'ga nochdadh
fein dearbhta do Dhia, 'na fhear obrach nach
ruig a leas naire a ghabhail. Iadsan a dh'
aidicheas Criosd air thalamh, 's a leanas e troimh
urram agus eas-urram, troimh mhi-chliu agus
dheagh chliu, ann am fior-ghloine, ann am fad
fhulangas, ann an caoimhneas, anns an Spiorad
naomh, ann an gradh gun cheilg, ann an cumh-
achd Dhe, aidichidh Esan an ainm-san am
fianuis 'Athar air neamh.
'San la sin faillichidh e m' ainm.
An lathair 'Athair chaoimh;
Is sealbh san Nuadh lerusalem
Do m' anam bheir le naoimh.
AM PIOBAIRE BREAC.
Ma 's fior na leughar 's na paipearan naigheachd
tha 'n t-am aig na radain na toill a thoirt orra.
Mur biodh an toir orra ach na cait, dh' fhaodadh
iad a bhi car coma, mur h-eil cait dhaoin' eile
ni 's easgaidh gu sealg na 'n cat againne. Thae
aig a' cheart mhionaid so 'na luidhe mu choinn-
i
I
eamh na griosaich, 'na shuain chadal. Ach nach
e dh' fhaodas? Tha 'Ion cinnteach dha, 's cha
'n 'eil e faicinn gu bheil reusan sam bith aige, e
fhein a sharuchadh. Air sgath a naire, bidh e
toirt sgriob sios do'n t-sabhal mu thrath feasgair,
's a' leigeadh air gu bheil e 'sealg, ach tha
Lachainn ag innseadh dhomh gu robh cho mhaith
do 'n t-sabhal a bhi as eugmhais. Tha na radain
a' fas cho eolach air a dhoighean 's gu bheil lad
a' gabhail brath air an aitreabh so gu buileach.
Bitear ag iarraidh orm a bhathadh, ach cha dean
mi sin. Tha sinn 'nar deagh chompanaich 's
cha do chuir sinn riamh a mach air a cheile.
Ged a bhios an corr de 'n teaghlach a' gearan
air, 's a' toirt dha ruith de 'n teangaidh airson na
leisge, tha f hies aige gle mhaith gur f urasda dha
maitheanas fhaotainn o 'mhaighstir.
Ach tha namhaid ur aig na radain am bliadhna.
Tha Comunn air a chur air bonn ann an Lunn-
ainn aig a' bheil e mar chrioch araidh cur as do
na radain. Cha robh mi fhein riamh anabarach
toigheach air na creutairean suarach, ach bha
car de dh' amharus agam gu bheil feum air chor-
eigin annta anns a' chruthachadh, 's gu bheil iad
a' deanamh seirbhis airson an loin. Ach tha an
Comunn ur so a thoisich ann an Lunnain ag
radh nach 'eil na radain a' deanamh feum idir
ach moran uilc. Tha iad a' cur as an leth gu
bheil iad a' giulan galair is plaigh o aite gu aite,
's a milleadh slainte na duthcha. Tha moran
lighichean is luchd ealain air a' Chomunn, 's
faodaidh sinn a chreidsinn nach 'eil iad a'
bruidhinn air thuaireim, ach gu bheil dearbhadh
aca air na tha iad ag radh. Is coltach gur h-e
na radain a bhios a' giulan na plaighe o bhaile
gu baile anns na h-Innsean an Ear, 's gur h-iad
a b' aobhar do'n phlaigh rahilltich a bh' ann an
Lunnain ann an 1665, a thug air falbh leth an
t-sluaigh. Faodaidh, mata, radain a' bhaile
mhoir a bhi bogadh nan gad, bh6idich daoine
glic agus eagnaidh a' Chomuinn uir so, nach bi
fear dhiu a lathair mu'n am so an ath-bhliadhna,
ma ghabhas sin deanamh le cait is abhagan is
puinnsean.
Ach tha mi 'n dochas nach eirich do 'n Chom-
unn mar a dh' eirich do mhuinntir Hamelin.
Faodaidh sinn an t-seann sgeulachd innseadh
airson na h-oigridh. O chionn fada nan clan, an
uair a bha 'n saoghal bg 's a labhradh na h-eoin
Greugais, bha baile 's an airde n-iar d' am b'ainm
Hamelin. Bha e 'na chaithir aluinn — abhainn
Ueser a' siubhal seachad air gu reidh samhach,
far am biodh a' chlann a' cluich 's na tunnagan
a' snanih. Bha muinntir Hamelin 'nan daoine
c6ir, bha sith is sonas aca, gach ni a riaraicheadh
an t-suil no bheireadh solas do'n chridhe. Ach
latha de na laithean, mar a bha 'n tubaist 'san
dan, thainig sgaoth de radain orra air imrich o'n
airde near. Cha 'n fhac iad riamh roimhe an
seorsa creutair ud, bha iad na bu lugha na piseag
's na bu mhotha na seilcheag, ach bha muinntir
Hamelin 'nan daoine coir 's thug iad dhaibh
aoidheachd. Ach ma rinn iadsan sin thoisich
na radain air las lionmhor. Bhiodh cbig ail aca
'sa bhliadhna, agus deichnear air a h-uile turns
gus mu dheireadh an robh iad an impis am baile
chur fodhpa fhein. Thug na cait am monadh
orra le h-eagal, bhath na coin iad fhein le briste-
cridhe, 's dh' fhag iad na radain gu bhi 'g ol a'
bhainne 's ag itheadh a' chaise. Cha 'n fhaodte
leanabh fhagail anns a' chreathaill air eagal gu 'n
itheadh iad e; dh' fheumadh fear an tighe an
ad shearmoin a chur fo ghlais air eagal gu 'm
beireadh an radan al innte, 's o mhoch gu dubh,
o cheann gu ceann de 'n bhaile cha chluinnte
fuaim ach sgreachail nam biastean. Mu
dheireadh thall, dh' fhas muinntir Hamelin
seachd sgith de'n cheol 's rinn iad gearan ri sean-
airean a' bhaile. Ghairmeadh an sluagh gu
talla na Comhairle ach an uair a bha na seanair-
ean 's an sluagh a' cur an cinn ri cheile mu'n
ghnothuch, chualas gnog aig an dorus, 's a steach
am measg na cuideachd thainig dealbh duine a
thug air na seanairean gaire. Co bha so ach am
Piohaire Brea.c, cbta fad' air o mhullach gu
bonn, 's an dara taobh dhe dearg 's an taobh
eile buidhe. Bha e cho fada ri crann soithich
's cho caol ri snaghaid, suil bheag bhiorach 'na
cheann 's gun roinne feusaig air aodann. Rinn
am Piobaire beic do na h-uaislean, 's labhair e —
"Is mis' am Piobaire Breac. Thug Righ an
Domhain dhomh gliocas an da shaoghail, agus
is aithne dhomh na h-eolais, 's na gisreagan, 's
na h-ubagan, na siain, 's na h-oraidh a dh'
oibricheas bas, 'sa chaomhneas beatha. Tha
piob airgid ann am bhroilleach, leis an cuir mi
fo gheasaibh gach creutair anns an do sheid
anail ; mar a tharruingeas a' ghrian na reultan 's
a tharruingeas a' ghealach na h-uisgeachan, tarr-
uingidh mise as mo dheigh an eunlaith,
beathaichean ceithir chasach agus creutairean
snaigeach, 's ma bheir sibh dhomhsa mile bonn
airgid, cha chluinnear sgriach radain ann an
Hamelin an nochd." " Buaidh leis a' Phiohaire
Bhreac" arsa fear de na seanairean ; "dean thusa
sin agus is leat an t-airgiod."
A mach ghabh am piobaire. Chuir e phiob
'na bheul 's cha luaithe sheid e i no thaom na
radain a mach, a toill 's a tighean, a seomraich-
ean 's a simileirean. radain bheaga 's radain
mhora, radain dhubha 's radain ruadha, 'na
ficheadan 's 'nan ceudan, a' leantuinn a' phiob-
aire o shraid gu sraid, o thom gu tom, gu
h-iollagach gu h-aighearach, gus an do rainig iad
abhainn Ueser, far do thuit iad muin air mhuin
anns an uisge 's far an robh iad air am bathadh,
ach aon radan mor reamhar a fhuair gu tir.
Chuir esan a chitl ris an airde 'n iar 's aghaidh
ris an airde 'n ear, rainig e tir a dhiithchais 's
bhiodh e 'g innseadh na sgeoil so do na radain
oga, 's aig arraidh orra baile Hamelin a sheachnadh.
" Is maith a fhuaras am piobaire," arsa fear
de na seanairean, " thugaibh dha deoch, 's buail-
ibh cluig a' bhaile le gairdeachas." " Air d'
aithis," ars' am piobaire. " Far dhomhsa mo
dhuais 's an sin deanaibh iolach." " Duals,"
ars' na seanairean uile 's lad a' gaireachduinn,
"cha robh sinn ach ri feala-dha ; b'e sin an dol-
aidh mile bonn airgid a thoirt do phiobaire
breac." " Mur toir," arsa 'm piobaire, " bidh
car eile 'n ruidhle bhodaich."
A mach ghabh am Piobaire Breac a rithist.
Sheid e phiob 's a leithid de cheol cha chualas o
thus an domhain 's a chluinnear gu deireadh na
dilinn. Bha e na bu bhinne na guth smeoraich,
's bha e cho tiamhaidh 's gu 'n taladh e na sionn-
aich. Cha luaithe sheid e phiob no thaom a'
chlann a mach, a sraidean is cul shraidean, a
sgoilean is tighean, brogaich bheaga 's brogaich
mhora, cailleagan is leanaban, gu h-ioUagach 's
gu h-aighearach, a' dannsadh 's a leumraich, a'
bualadh am bas 's a' gaireachduinn ri ceol a'
phiobaire. Dh' fhag iad am baile 'nan deigh 's
chuir iad an aghaidh gu siar gus an do rainig iad
beinn ghorm. Dh' atharraich am piobaire ceol,
's cha luaithe rinn e sin no dh' f hosgail a' bheinn
roimhe 's chaidh e fhein 's na bha na dheigh a
steach, ach aon ghille criibach nach robh cho
luath ri each 's nach do rainig a' bheinn gus an
robh an dorus diiinte.
Shiubhail muinntir Hamelin shios is shuas, a
bhos is thall ag iarraidh na cloinne ach cha robh
a' chlann ri faotainn. Bheireadh na seanairean
■ na bh' aca de 'n t-saoghal 'nan tilleadh am
Piobaire Breac air ais leis a' chloinn ach mur
tainig e o'n am so 'n de cha d' thainig e fhathast.
Dh' fhaodadh an sgeulachd a bhi ni b' fhaide,
ach tuigidh daoine glic a brigh 's cha dean i
cron do na h-amadain : —
Ma thug tliii yealladh ciim ri d' fhacal,
'S nia rinn thu dannsadh, 2)aigh am jAobair'.
AN DEARBHADH.
fasgadh. Ach cha b' e sin bu mhiosa. B' e an
ni a ghoirtich a chridhe, gu 'n deanadh an t-aing-
eal naomh a leithid de dh' olc. Dh' fheuch e ri
thuigsinn, ach mar a bu mhotha smaointicheadh
e air, is ann bu duirche bha gniomh an aingil a'
fas, gus mu dheireadh an do thoisich e air teag-
amh a chur anns na nitheau neamhaidh a dh'innis
an teachdaire dha ann am briathran cho taitneach.
Mheall e mi, ars' esan, 's leis an fhacail sin dh'
eirich e 's chuir c roimhe tigh iir a thogail, Ach
an uair a thoisich e air cladhachanns an t-seann
laraich, f huair e fo'n bhalla cupan a bha Ian de
dh' or. Cha mhor nach do stad a chridhe le
meud an t-saoibhreis, thogadh e tigh iir dha is
moran tuilleadh. Thuit e air a ghluinean 's
mhol e Dia oir thuig e carson a thainig an
t-aingeal 'ga ionnsuidh. Dhearbhadh e le teine
's thainig na facail a labhair an t-aingeal anns an
oidhche gu chridhe — A ia ar n-ainhghar eutrum,
nach 'eil ach re, sealain, ag oihreachadh dhuinne
from chudthrom gloire a ta sior mhaireannach.
Cha robh ann ach duine bochd ach bha e diadh-
aidh. Bha e comhnuidh leis fhein ann an tigh
tugha 's a solaradh air son a 15in gu dichiollach.
Cha bu trie leis aodann duine fhaicinn oir bha
'n gleann uaigneach, ach aon latha ann an ciar-
adh an fheasgair thainig coigreach a dh'ionnsuidh
an doruis. Co bha so ach aingeal, 's thug an
duine an aoidheachd a b' fheair a b' urrainn e
do'n teachdaire naomh. Fad na h-oidhche
labhair an t-aingeal ris air nithean neamhaidh,
air maise na diadhaidheachd 's air gradh is
gliocas Dhe. Lion cridhe 'n duine le aoibhneas
oir bha briathran an teachdaire dha mar arano
neamh. Moch 'sa mhaduinn dh' fhalbh an
t-aingeal, ach ma 'n d' fhalbh e, chuir e teine ris
an tigh is loisgeadh e gu lar. Theap cridhe 'n
duine bhochd sgaineadh. Cha robh ait aige
anns an leagadh e 'cheann no 'm faigheadh e
LAOIDH CLOINNE.
Gabhaidh an laoidh so faotainn ann an
Laoidhean Spioradail."
Aig cloinn tha caraid griismhor
Gu h ard os cionn nan speur,
An caraid caomh nach failnich,
'S a ghradh a chaoidh nach tre'ig,
Neo-choltach ris na cairdean
Tha trial! gach la do'n uaigh,
Tha 'n caraid so neo-bhasmhor,
'S tha 'ainm ro ard ri 'luaidh.
Aig cloinn tha fois 's an aros
Gu h-ard os cionn nan speur ;
A' chlann a tha 'toirt graidh dha,
'S ag iarraidh grisan Dhe,
Tha fois ac' o gach anradh
Gach peacadh 's gabhadh gevu" ;
A chaoidh nan cian cha 'n fhailnich
An fhois tha 'n aros Dhe.
Aig cloinn tha dachaidh aghmhor
Gu h-ard os cionn nan speur
Tha aoibhneas, sith, is gradh ac'
Fo riaghladh ard Mhic Dhe ;
Air thalamh cha 'n 'eil fardach
Thig suas ri aros neimh',
Tha h-uile h-aon tha tkmh ann
Cho Ian de shonas seimh.
Aig cloinn tha cruintean kluinn
Gu h-ard os cionn nan speur.
Is gheibh gach aon 'na thrath iad
Tha 'g earbsa gradh Mhic Dhe —
Skr chruintean maiseach gloire
A bheir lehobha treun
Do 'n dream thafalbh 'na chomhdhail,
'S a' toirt d' a ordugh geill.
Aig cloinn tha oran grasmhor
Gu hard os cionn nan speur,
Is seinnidh iad air clarsaich
Mu bhuaidhean ard Mhic Dhe.
Gu h-ard tha sonas siorruidh
A' tigh'nn o Chriosd gach uair;
A chlann grad thugaibh gradh dha
'S bidh agaibh slaint bhith-bhuan.
'Dain is
Air. 3.
1908.
TIODHLAC AN SPIORAID.
■"-(4« (i' fhuair sibk an Spiorad Naoinh o chreid
sibh : — Gniomhara xix. 2.
An uair a thainig Pol gu Ephesus 's a chuir e
cheist so air deisciobuil araidh a thachair air,
thuirt iadsan ris, Gha chuala sinn uiread as yu
bheil Spiwad Naomh anii. Nach faod gu bheil
iomadh a h-aoti de dheisciobuil an latha diugh
a dh' abradh an ni ceudna ! Clia 'n e mhain
nach 'eil aoibhneas aca 'san Spiorad Naomh, ach
tha uile theagasg na Firinn mu'n Spiorad 'na
theagasg dorcha dhaibh. Tha e dol os cionn
an eolais 's an tuigse 's cha 'n 'eil fiosrachadh
aca 'nam beatha air cumhachd is comh-fhurtachd
an Spioraid.
I . Gheall Criosd gu'n cuireadh E mi Spiorad
■a dh' ionnsuidh na heaglais. Thuirt e ris na
deisciobuil — Is huannachd dhuibh mise a dh'
fhalhh : oir viurfalbh mi cha tig an Comhf hurt-
air d' ur n-ionnsuidh — Eoin xvi. 7 . Cha'n
ioghnadh ged a bha e 'na radh dorcha dhaibh 's
ged nach do Ian thuig iad e aig an am. Bha e
duihch dhaibh a chreidsinn gu faigheadh iad air
dhoigh eile, eolas a b' airde 's a b' fhearr air
■Criosd na fhuair iad am feadh 's a bha e gluasad
'nam measg anns an fheoil. Chunnaic iad le 'n
suilean e, chual iad le'n cluasan e, laimhsich
iad le'n lamhan e. Ach ged a rinn iad sin,
thuirt e fhein riutha gu robh moran d'a ghloir-
san air nach do rainig iad fhathast, 's nach biodh
air a' foillseachadh dhaibh gus an tigeadh an
Spiorad Naomh, 's a fosgladh e an suilean —
An uair a thig Spiorad na firinn, treoraichidh
e sibh chum gach uile fhirinn, oir yheibh e do
m' chuid-sa agus nochdaidh e dhuibhse e — Eom
ievi. 14.. Ach cha ghabhadh an Spiorad toirt
dhaibh gus am falbhadh Esan, oir b'ann le bhas
's le aiseirigh-san a choisinn e do'n t-saoghal
tiodhlac an Spioraid. Is e ministreileachd an
Spioraid Naoimh aon de na beannachdan priseil
a tha sruthadh o obair Chriosd, 's dh' fheumadh
an obair sin a bhi criochnaichte ma'n tigeadh an
Comhfhurtair ann an lanachd soluis is beatha is
cumhachd. Gus an do shuidh Criosd air cathair
a ghloire far a bheil e a' giulan air aghaidh min-
istreileachd shiorruidh airson a bhraithrean ann
an cumhachd a shagairteachd, cha b' urrainn am
facal a bhi air a choimhlionadh — Cuiridh mi an
Comhf hurtair d'ur n-ionnsuidh. Anns an t-sear-
monalabhair Peadarairla naCuingis thae'g radh
gur h-ann an deigh do Chriosd bhi air a ghlor-
achadh a dhoirteadh an Spiorad air an EaglaiS' —
Uime sin air dha bhi air ardachadh le deas
laimh Dhe, agus gealladh an Spioraid Naoitnh
fhaotainn o'n Athair, dhoirt e mach an ni so, a
tha sibhe nis a' faicinn agus a' cliiinntinn.
Thuirt Criosd ris na deisciobuil nach bu chall
dbaibh fhalbhsan a chionn gu fanadh an Comh-
fhurtair a thigeadh thuca maille riu gu brath.
Cha'n fhag an Spiorad naomh an Eaglais gus am
bi i air a nochdadh gu neo-lochdach an lathair
gloire 'n Athar.
II. Cha b' fhada 'n nine gus an do dhearbh
na h-abstoil gu'm bu bhuannachd dhaibh Criosd
a dh' fhalbh. Fo bhuaidh an Spioraid bha iad
na bu dluithe dha na bha iad riamh roimhe, 's
fhuair iad an tuilleadh seallaidh air a ghloir.
Bha'n t-Abstol Eoin na bu dluithe d'a Thighearn
ann am Patmos na bha e an uair a leag e 'cheann
air uchd aig an t-suipeir. An uair a bha E 'nam
measg anns an fheoil, ged a ghradhaich iad E
gu mor, bha iad a' sealltuinn air ann an laigse a
dhaonachd 's ann an staid 'irisleachd, 's bha e
duilich dhaibh a thuigsinn gu'm b'e da rireadh
Mac Dhe. Ach 'nuair a chaidh e as an t-seall-
adh, 's a fhuair iad tiodhlac an Spioraid, dh'
fhosgladh an suilean 's thuig iad ann an doigh
iir CO a bha maille riutha. Air seachduinn na
Cuingis rinn na h-abstoil am barrachd de dh'fhas
spioradail na rinn iad fad da bhliadhna roimhe
sin. Thuig iad nithean a bha gus an la ud
dorch' orra, 's fhuair iad dearbhachd iir mu
tlieagasg, 's mu phearsa 's mu obair Chriosd.
Gus an d' thainig an Spiorad Naomh cha robh
annta ach leanaban : labhair iad mar leanaban :
thuig iad mar leanaban, reusanaich iad mar lean-
aban, ach an deigh a theachd-san dh' fhas iad
'nan daoine, 's chuir iad nithean leanabaidh air
cul. Ee aon ghuth thubhairt iad — ged b' aithne
dhuinn Criosd a reir na feola, gidheadh a nis
cha 'n aithne dhuinn e ni's mo. Bha aithn' aca
air ann an doigh iir — ann an cumhachd a Spior-
aid. Cha'n fhaca Pol riamh Criosd anns an
fheoil, ach le foillseachadh an Spioraid nochdadh
dha nithean mu thimchioll Chriosd air nach do
rainig eadhoin an dafhear dheug a chunnaic le'n
suilean e, 's a chuala le'n cluasan e. A chionn
gur h-ann air mhodh spioradail a thuigear nith-
ean Dhe, bha e 'na bhuannachd do'n t-saoghal
Criosd a dh' fhalbh, 's an Spiorad Naomh a
thighinn.
III. Is e tiodhlac an Spioraid Jf^aoimh pairt
a dh' oighreachd nan creidmheach. Tha moran
da rireadh do shluagh an Tighearna nach 'eil a
tagar iomlanachd na h-oighreachd sin a chionn
10
nach do thuig iad gu ceart teagasg na Firinn
mu thimchioll an Spioraid. Tha iad a' creidsinn
gur h-e an Spiorad a tha tarruing pheacach gu
Criosd, ach 'nuair a tha sin deanta gu bheil
obair an Spioraid ullamh. Bhiodh e na bu
dluithe do'n fhirinn a radh gur h-ann an sin a
tha obair an Spioraid a' toiseachadh. Tha 'n
Tiomnadh Nuadh a' teagasg gur h-ann le tarruing
an Spioraid a bheirear peacaich gu Criosd, ach
tha'n Tiomnadh Nuadh a' cur a' chudthroim a's
motha air obair an Spioraid ann am beatha nan
creidmheach. Tha Dia a' toirt an Spioraid
dhaibhsan a chreideas chum gu dean e comhn-
uidh annta gu brath, 's gu'ni bi e dhaibh na
earlais air an oighreachd a fhuair iad ann an
Criosd. Tha moran de shluagh an Tighearn an
duil nach biodh ann ach danadas gu'n abradh
iad gu bheil an Spiorad Naomh air an giulansan.
Tha iad an duil nach 'eil an tiodhlac sin air a
thoirt ach do dhuin' ainneamh, do dhaoin' a tha
anabarrach naomh is dileas. Tha e gun teagamh
fior gu bheil creidmhich a' faotainn tomhas an
Spioraid air reir naomhachd am beatha is gloine
an cridbe, ach tha e mar an ceudna fior gu bheil
Dia a' toirt an Spioraid Naoimh do na h-uile
chreidmhich, a chionn gu bheil iad tiMi creid-
inhich, hiodh iad dileas no seacharanach. B'e
sin beachd Phbil, agus is e sin teagasg an Tiom-
nadh Nuaidh. Tha Dia a' toirt an Spioraid,
cha 'n ann do na naoimh a mhain, ach do
chomunn nan creidmheach gu leir. ladsan uile
a tha 'nam buill de 'n Eaglais neo-f haicsinnich,
fhuair iad tiodhlac an Spioraid, 's tha e comhn-
uidh annta, 's cha 'n fhag e iad gu brath. Fhuair
iad e mar a fhuair iad na beannachdan eile a
tha sruthadh o obair Chriosd. Deanaibh aith-
reachas, arsa Peadar, agus bithibh air bhur
baisteadh gach aon agaibh ann an ainm losa
Criosd, dium maitheanas j^heacanna, agus gheibh
sihh tiodhlac an Sjnoraid. Bha an da ni a' dol
comhla agus iadsan a fhuair maitheanas fhuair
iad an Spiorad mar an ceudna. Ma dh' f haoite gu
bheil cuid riaraichte gu leor le maitheanas, ach
mur d' fhuair iad ach sin, cha d' fliuair iad ach
leth na h-oighreachd. Tha saoibhreas fhathast
a' feitheamh orra a dh' fhaodadh iad a thagar 's
as eugmhais nach bi iad air an lionadh le cumh-
achd Dhe.
IV. — Tha Criosd ag radh ri dheisciobuil an
diughfhathast — Gabhaibh-sa an Spiorad Naomh.
Cha deachaidh an teine a bh' air a lasadh air la
na Cuingis a mhuchadh. Ma tha ar beatha-ne
gun chli, cha 'n e is aobhar dha sin nach 'eil
Fear-cuideachaidh againn, ach nach 'eil sinn
a' leigeil le chumhachd oibreachadh annainn.
ladsan nach do ghabh ri tiodhlac an Spioraid,
cha d' fhuair iad ach beagan de'n t-saoibhreas a
th' ann an Criosd, cha 'n fhac iad ach beagan
d'a ghloir, oir is e obair an spioraid — Maise is
Gras Chriosd fhoillseachadh do dhaoine — Bheir
esan gloir dhomhsa, oir gheibh e do in' chuid-sa
agus nochdaidh e dhuibhse e. — JEoin xvi. H.
Gu cuid thig an Spiorad Naomh mar spiorad
gliocais, gu cuid mar spiorad graidh, gu cuid
mar spiorad firinn, gu cuid mar spiorad cumh-
achd. Thig e uairean mar theine gu bhi losgadh
'sa glanadh. Thig e uairean mar an driuchd.
Thig e uairean mar ghaoth bhog bhlath an
t-samhraidh. Thig e uairean mar Abhainn na
Beatha. Thig e uairean mar Choluman na sith
's cha chluinnear a ghuth, ach thig e uairean eile
mar thoirm mhoran uisgeachan. Ach is beann-
aichte an cridhe anns an gabh e comhnuidh,
anns an dean an Spiorad Naomh a dhachaidh,
A Spioraid Dhe, o chian a ghluais
- Air aghaidh dhorch' nan uisge fas,
Thig 'nuair a bhios ar cridhe fuar
Is duisg ar n-aigne suas le d' ghrks
'S e 's ainm dhuit Neart is Sith le cheil'
Cumhachd gun chrich, is Gradh ro naomh ;
Do shamhladh domionn gharg nan speur
Is taladh seimh a' chalmain chaoimh
O teagaisg agus treoraich sinn
A Chonihfhurtair, a Spioraid Naoimh !
TURUS BHRIANAIN.
Cha mhor dhaoin' ann an eileinean na h-airde
n-Iar nach cual iomradh air Brianan, maraiche
nan tonn is sgiobair na hiubhraich uaine. Air
oidhche gheamhraidh 'nuair a bhiodh fead aig a'
ghaoith 's a bhiodh gaoir a' chuain an cluasan
nan sgonn-bhalach, cha robh sgeulachd a dh'
innseadh Donnachadh Mor a b' fhearr a chord-
adh ris an oigridh na sgiobaireachd Bhrianain a
chaidh an coinneamh ghabhaidhean nan cuan
feuch an ruigeadh e an t-eilein grianach uaine a
bha cian fada thai! an iomall an domhain mhoir.
Faodaidh sinn prabadh a thoirt air an sgeul-
achd innseadh ged nach urrainn sinn bias a chuir
oirre mar a dheanadh Donnachadh.
Air oidhche araidh 'nuair a bha Brianan 'na
chadal, eadarglaodha' choilich is bristeadhfaire,
bhruadair e gu'n do sheas seann duine, mor,
liath ri taobh a leapa 's gu'n d' thuirt e ris.
"Eirich a Bhrianain, 's cuir umad t-aodach. Is
mise teachdaire bho Righ na Cruinne, a dh' iarr
orni tigh'nn an nochd a dh' Eirinn feuch am
faighinn gaisgeach a rachadh an toir air an eilein
uaigneach. Tri nithean feumaidh a bhi aige-san
a ghabhadh os laimh toil an Righ, suil bhiorach,
lamh chinnteach, is cridhe nach meataich ri
aghaidh cruadail. A' bheil thu toileach a
Bhrianain." "Tha," arsa Brianan, " thoir dhomh
seachd laithean gu sgiobadh fhaotainn 's an sin
fabhaidh mi is ruigidh mi an t-eilein iomallach
air neo bidh fhios carson."
Is ann mar sid a bha. An uair a thainig an
latha bha 'n iubhrach uaine deas. Shuidh
1
•2
3
i
1]
Brianan air an stiuir, 's leig iad air falbh i. Bha
soirbheas aca mar a dh' iarradh iad, ceabharan
beag laghach nach cuireadh far a droma i ach
nacii leigeadh leis na giurainean fas oirre. Mar
sin bha iad 'ga caitheadh seachd laithean gus an
d' fhas Brianan mi-thoilichte le beag siubhal na
h-iubhraich, 's an do thoisich e air feadaireachd
airson gaoithe. "Seall ann an cridhe na h-airde
tuath," ars' esan, "ri fear de na gillean feuch gu
de a chi thu." "Tha mi faicinn," ars' an gille,
"coltas froise a' cruinneachadh aig bun bac na
speur is eoin na mara 'nan deann a' toirt a' chlad-
aich orra." '-Beanr.achd air beul an fhiosaiche,"
arsa Brianan, "cha b' urrainn e bhi na b' fhearr;
thoiribh uaipe cuid d'a h-aodach." Leum gach
fear 'na aite, 's ma'n abradh tu deis de bha i bho
aodach iosal. Sheid a' ghaoth mar gu'm biodh
sorran na gaoith tuath air fhosgladh, 's dh' eirich
an fhairge 'na sioban geal mar gu'm biodh e
tigh'nn o bhaca gainmhich, ach cha tug sid
tiomadh air cridhe Bhrianain. Bha na h-uisge-
achan cho ard ri mullan, 's cho cas ri druim
tighe ach chum e an iubhrach tioram le feabhas
a stiuraidh. Chuir iad seachad iomadh latha
mar sin, Brianan fhein gun chadal, gun fhois,
gun bhiadh, le iomaguin nan tugadh e 'n stiuir
do chach nach cumadh iad an uachdar i. Sia
seachduinnean an deigh dhaibh lamraig fhagail,
dh' iarr an sgiobair air fear de na gillean dol do'n
chrann feuch gu de a chitheadh e. "Tha mi
faicinn," ars' esan, "duradan beag anns an airde
n-iar, tha e ro mhor a dh' eun 's ro bheag a dh'
fhearann." "Beannachd air beul an fhiosaiche,"
arsa Brianan, cha b' urrainn e bhi na b' fhearr.
Dh' atharraich e cursa na h-iubhraich 's ged a
bha'n duradan fada uapa cha robh iad fada 'ga
ruighinn. Gu de bha so ach eilein 's chaidh iad
air tir. Ann an teis meadhoin an eilein bha
tobar de dh' uisge fior-ghlan, 's laimh ris an
tobar craobh, 's air a' chraoibh mile meanglan,
's air gach meanglan eun 'na shuidhe, 's iad uile
'seinn cho binn 's nach cualas riamh air thalamh
coimealadh na coisir chiuil ud. Bha 'n ceol cho
mills 's gu'n duisgeadh e gaol, gu fogradh e
eagal, 's gu leighseadh e br6n. Ri taobh an
tobair bha leth sheann duine is slige na laimh
ag ol a shath de'n uisge 's thuirt Brianan ris —
An e so an t-eilein uaine ? Thainig fiamh a
ghair' air aodann 's thuirt e — Cha 'n e so idir an
t-eilein uaine a tha cian fada thall an iomall an
domhain mhoir ach is e so a' cheud eilein de na
seachd eileinean anns am feum maraichean tamh
greis ma ruig iad ceann an turuis. Leig thusa
do sgios an nochd, anns a' mhaduinn olaidh tu
uisg' an tobair fhiorghlain, 's gabhaidh tu an sin
do chead." Is ann mar sid a bha. Thog iad
na siuil am niaireach, chuir iad cuinnlein na
h-iubhraich ann an cridhe na h-airde 'n iar 's
tharr i as. Fad sheachd bliadhna bha Brianan
air druim a' chuain, ach cha do chaill a shuil a
geiread, no lamh a cuimse, no chridhe mhisneach.
Chaidh e air tir air eilein an deigh eilein ach cha
do rainig e an t-eilein uaine an iomall an domh-
ain mhoir. Dh' iarr an sgiobadh air tilleadh
dhachaidh ach cha tilleadh Brianan. Mu dheir-
eadh an uair a dh' fhairtlich air gaoth is cuan,
air ceo is dorchadas, air gaillionn is uisge, air
gabhadh is deuchainn, toirt air cridhe a' mhar-
aiche meatachadh, thuit glag feith 's chunnaic
Brianan nach robh ach fad droma na h-iubhraich
eadar e 's an t-eilein uaine. B'e sin an t-eilein
aluinn. Ged nach do thiomaich cridhe Bhrianain
ri aghaidh cruadal, bha eagal a' measgadh le
t-aoibhneas 'nuair a chunnaic e maise Tir nan
Og an iomall an domhain mhoir. Bha cearcall
soluis mu thimchioil an eilein 's cha 'n fhacas
riamh oidhch' ann. Bha gach ni ann a riaraich-
eadh an t-suil no bheireadh solas do'n chridhe —
na craobhan daonnan fo bhlath is driuchd na
maidne mar a' mhil. Cha b' aithne do 'n eilein
fuachd, no geamhradh no dorchadas, no bron,
no gabhadh, 's bha cridheachan an luchd turuis
a rainig e a' co-fhreagradh do cheol binn na
coisir a bha seinn gun sgur. Dn' aithnich
Brianan an seann duine mor liath a thainig gu
taobh a leapa, 's thuirt an seann duine ris —
"Failt' is furan air a' mharaiche, aig an robh an
t-suil gheir, 's an lamh chinnteach 's an cridhe
nach do mheataich ri aghaidh cruadal, thoir
taing do Righ na Cruinne 's do dh' Athair nan
dill a bha maille riut air na h-uisgeachan 's a
chum do mhisneach riut gus an do rainig thu an
t-eilein uaine."
Nan robh mo chuimhne na b' fhearr, dh'
fhaodadh an sgeulachd a bhi ni b' fhaide, ach
tuigidh daoine glic a brigh 's cha dean i cron dO'
na h-amadain. Ged a bhruadras maraichean air
an eilein uaine 's a mhadainn, is e iadsan a
mhain nach meataich ri aghaidh cruadal a ruigeas
Tir nan Og 'san fheasgar.
OBAIR NA H-EAGLAIS.
Tha obair na h-eaglais a' dol air aghaidh gu
reidh samhach, 's tha sith aice am muigh 's a
stigh. O gach cearn de'n duthaich tha sinn a'
cluinntinn gu bheil an obair a' fas, 's gu bheil
saothair na h-eaglais air a beannachadh le Dia-
Fhuair Eaglais na h-Alba iomadh crathadh goirt
anns na laithean a dh' fhalbh, ach le dichioll is
dilseachd a sluaigh chaidh na ballachan briste a
thogail a ris, 's tha i 'n diugh ni 's misneachaile,
's ni 's treise na bha i riamh. Cha'n ann do
dhaoine bhuineas a' chliu sin ach do Dhia.
Faodaidh daoine cur is uisgeachadh, ach is e
Dia a mhain a bheir toradh. An eaglais nach
'eil air reir inntinn-san, 's nach 'eil air a suidh-
eachadh air bunait na firinn — cha'n'eil cumhachd
air thalamh a chumas beo i. Ach an eaglais a.
12
th' air a suidheachadh air steidh nan sgriobtiir,
a th' air a lionadh le Spiorad Chriosd, 's a tha
dichiollach anns an obair a thug Esan dhi ri
dheanamh — cha'n'eil cumhachd air thalamh a
thilgeas sios i. Tha Dia 'na meadhon, cha
ghluaisear i, cuidichidh Dia leaiha gu moch air
mhaduinn. Tha obair mhor aig Eaglais na
h-Alba ri dheanamh fhathast am measg ar luchd
duthcha, 's tha i seasamh airson phrionnspalan
a tha faotainn greim a's motha air an t-sluagh
mar tha na bhadhnachan a' dol seachad 's a'
teagasg ghocais. Cha 'n eirich b^ud do'n Eaglais
fhad 'sa chothaicheas i gu durachdach airson a'
chreidimh a fhuair i, V, fhad 's a bhios i air a
honadh le Spiorad a Maighstir, a thainig a shir-
eadh agus a thearnadh an ni a bha caillte.
Gu ma fada dh' fhanas Eaglais na h-Alba 'na
h-eaglais shoisgeulach, 's a bhios a sagairtean air
an sgeadachadh le fireantachd ! Gu'n doirteadh
Dia air a luchd dreuchd 's air a luchd coman-
achaidh an Spiorad Naomh, 's gu'm biodh iad
seasmhach, neo-ghluasadach, a' sior-mheudach-
adh ann an obair an Tighearn !
Cha 'n-urrainn sinn cunntas a thoirt an drasd
air an obair shoisgeulach a tha 'n Eaglais a'
giulan air aghaidh ann an duthchannan cein.
An uiridh chosg i cbrr is da fhichead mile 's a
seachd deug (£57,298) anns an aobhar sin, 's
bha ochd fichead duine geal is da cheud gu lath
ceistear a saothrachadh am measg chinn-
each. Ach tha 'n obair a' fas, 's tha feum an da
chuid air luchd oibre 's air airgiod. Cha 'n
urrainn sinn tarruing air ar n-ais gun naire. Ach
is ann airson aire ar luchd leughaidh a tharruing
gu pairt eile de'n obair a thug sinn iomradh air
an rud idir. Gad a tha 'n eaglais dichiollach gu
bhi cur an t-soisgeil a dh' ionnsuidh nan duth-
channa borb, cha'n'eil i 'na tamh aig an tigh.
Tha i a' cur roinipe meadhonan nan gras a thoirt
dluth do gach dorus anns an duthaich. Tha e
tachairt gle bhitheanta gu bheil oisainnean anns
na seann sgireachdan far a' bheil an sluagh fad
o eaglais 's o thigh coinneamh, no gu bhail bail-
tean iira ag airidh suas far nach eil eaglais idir,
no gu bheil an sluagh cho dumhail 's nach 'eil
aite ri fhaotainn 's na h-eaglaisean a tha cheana
togta. Ciod air bith a ni eaglaisean eile, tha a
mar fhiachaibh air Eaglais na h-Alba an dlaasd-
anas sin a ghabhail os laimh, agus meadhonan
nan gras a shuidheachadh air feadh na tire gu
leir, air chor 's gu'm bi cothrom aig a h-uile
duine feitheamh air Dia ann an orduighean an
t-soisgeil. Tha tri fichead bliadhna bho chuir-
eadh a' cheud chlach anns an togail so lais an
duine dhiadhaidh — an t-Olla Saumas Robertson
agus o'n am sin gus an diugh chuir an eaglais air
chois corr is ceithir cheud sgireachd iir (447) air
a cost fhein gu builaach, gun bonn-a-sia fhaot-
ainn o'n Chrun. Tha moran dhaoine 'n dull
nach 'eil aig an eaglais steidhichte ach airgiod
iarraidh air an staid 's gu faigh i na dh' iarras i.
Ach cha b'e sin cobhair nan geas. Is beag a
tha 'n Eaglais steidhichte, a' faotainn o'n Chrun.
Tha i an earbsa mar tha na h-eaglaisean eile ri
tabhartas an t-sluaigh, agus mur fosgail an sluagh
an lamb bidh an obair air deireadh. Chaidh
deich eaglaisean ura a thogail ann an aitean
feumail an uiridh, 's tha aitean eile cho feumail
am bliadhna, Tha fiuthair aig an eaglais ri lath
cheud mile (£50,000) a thogail mu'n tig sia
bliadhna, airson an aobhair so, agus eadhoin
'nuair a bhios sin deanta cha bhi 'n obair ullamh.
Mar tha 'n sluagh a fas, feumaidh an eaglais
ullachadh air an son.
Tha sinn an dochas gu'n dean buill na
h-eaglais an dleasdanas, 's gu'n cuidich iad an
obair air a h-aghaidh. Cha deanarclacha-creadha
gun chonnlaich, 's cha chumar suas eaglaisean
gun airgiod. Mhol sinn aobhar sonruichte do
dhuine uaireigin an dochas gun tugadh e cuid-
eachadh, ach is e a thuirt e ruinn — 'S bear-teach
Duneideann Tha sin fior ach cha 'n e sin ar
gnothuch-ne.
MUINIGHINN ANN AN DIA.
Do shlighean uile, 's d' iargain,
Thoir thusa suas gu leir
Dha san a sgaoil an iarmailt
'S a chruthaich grian is reul.
Fear-trebrachaidh nan saoghal
'N an ciirsa ait troirah 'n speur ;
Fear-stiiiraidh ne6il is ghaoithean,
Fo d' chois ni sligha reidh.
Cha bhuannachd dhuit, le ciiram
A bhi 'g ad chlaoidh gun tarah ;
Tre spairn, no neart, no durachd,
Cha toir thu buaidh gu brath ;
Biodh rioghachd Dhe, is 'Aobhar
An comhnuidh dliith do 'd chridh', '
Feith Airsan, is mu'n saoil thu.
Do riin-sa thig gu crich.
Do ghras is d' fhirinn shiorruidh,
O Athair, bheir mu'n cuairt
Na chi do mhaitheas fiorghlan
'Tha ceart is glic do 'd shluagh :
Na roghnaich Thu d' an taobh-san
Gu cinnteach gheibh do chlann ;
Gun nihaarachd is gun chlaonadh
Coimhlionar e 'n a am.
Air eadar. bho Phaul Gerhard :
La K. W. G.
Sydney, March 4, 1907.
-^
:.<i
Air. 4.
1908.
AN LIGHICHE.
A Thighearna, thig a nuas mu'm faigh mo lean-
abh has: — EoiN iv, 49.
An deigh do'n Abstol Eoin cunntas a thoirt
air na thachair air oidhche na bainnse air an do
rinn losa fion de'n uisge, tha e 'g radh — An
toiseach so d'a mhiorbhuilean rinn losa ann an
Cana Giialile agus dii' fhoillsich e a ghloir.
Chaidh fuaim na miorbiiuil ud air feadh na tire
gu leir. B'e an t-ioghnadh a chunnaic daoin'
air a' bhanais an aon seanchas fad iomadh latha.
Chunnaic iomadh suil an rud a rinneadh, 's cha
robh aite 'n tachradh cuideachd nach b'e corah-
radh dhaibh. Cuid a bha 'ga chreidsinn, 's cuid
nach robh, ach bha aon duine gu sonruichte —
fear de stiubhaird Heroid — nach b' urrainn an
naigheachd a chur as inntinn. Oir bha mhac
fhein gu tinn, agus fichead uair 'san latha, thig-
eadh e stigh air — co aige thafios nach deanadh
losa miorhhuil aiV mo shon. Tha cuid an duil
gu'm b'e 'n duine so Chusa, agus gur h-e 'n
gniomh trocaireach a rinn losa airson an teagh-
laich a b' aobhar do'n mheas a bh' aig lonna
bean Chusa Air, oir fhritheil i Bha da maoin,
Lucas via, 3.
Cha robh sonas no solas ann an tigh a'
bhaillidh fad 's a bha 'n gille tinn, ach mu dheir-
eadh an uair a chunnacas gu robh e ri uchd
bais, chuir athair roimhe gu ruigeadh e Cana, 's
gu'n iarradh e air losa truas a ghabhail do'n
leanabh. Rainig e Cana 's dh'innis e ceann-
fath a thuruis, ach feumaidh gu'n do chuir am
freagradh ioghnadh air — Mtir faic sihh comharan
agus miorbhuUean cha chreid sibh. Gu de bha
Criosd a' ciallachadh 1 Their cuid gu'n do
labhair e am facal gu bhi cronachadh an duine
airson a mhi-chreidirrih. Cha 'n 'eil teagamh
nach 'eil sin ann an tomhas fior, acli cha 'n 'eil
uair a leughas mi an naigheachd nach tig e
stigh orm gu'n do labhair Criosd am facal so,
cha'n ann ris a' bhaillidh ach ris fhein. Bha e
mar gu'm biodh e bruidhinn ris fhein. Beagan
roimhe so bha E ann an Jerusalem far am fac
E gu snilleir gu'm bu bheag aig muinntir ludea
a theagasg laimh ris na miorbhuilean a rinn E.
Cho fad 's a dheanadh e oibrichean iongantach
mu choinneamh an sul, leanadh iad E 'nan
ceudan, ach cho luath 'sa stadadh E dheth sm 's
a thoisicheadh e air an teagasg, thionndadh iad
an ciil ris. Cha do chord sin ris, oir cha b'
ann a dheanamh mhiorbhuilean a thainig Esan
do'n t-saoghal, ach a thoirt a steach Rioghachd
Dhe. Dh' fhairich ~E nach robh muinntir leru-
salem 'ga thuigsinn, 's nach robh iad fhathast
deas airson a theachdaireachd, 's chuir E roimhe
am bail' fhagail 's dul a Ghalile, an dochas gu'n
gabhadh iadsan ris, cha 'n ann air sgath a
mhiorbhuilean ach air a sgath fhein.
Ach cha robh E fad ann an Galile gus an do
rainig teachdair' E, ag iarraidh air dol gu Caper-
naum feuch an leighseadh E gille a Ijha tinn.
Bha Galile cho deigheil air iongantasan fhaicinn
ri Icrusalem, agus thuirt losa, cha'n ann le feirg
ach le brbn cridhe, 's cha 'n ann ris a' bhaillidh
ach ris fhein — Mur faic sibh comharan agus
miorbhuilean cha chreid sibh. Mar gu 'n abradh
e — Ge b'e aite 'n teid mi, thasuilean an t-sluaigh
dall air chor 's nach tuig iad an obair a thug m^
athair dhomh ri dheanamh.
Ach cha do leig an stiubhard air gu'n cual e
am facal a labhair losa ; bha ghnothuch fhein a
tigh'nn a stigh air, bu choma leis cor spioradail
na duthcha laimh ri beatha mhic, 's thuirt e
rithist le durachd na h-eiginn — A Thighearna,
thig a nuas mu'm faigh mo leanabh bas. I)h'
eisd losa ri urnuigh an duine, 's thuirt e ns —
Imich, tha do mhac beo. Thainig an stiubhard
gu losa le ealiach broin air a chridhe ach dh'
fhag e an lathaireachd naomh le h-aoibhneas
mor; air an rathad dhachaidh choinnich a
sheirbhisich e, 's dh' innis iad dha gu robh a
mhac air dol am feabhas, 's nuair a cheasnaich e
fad dh' aithnich e gur h-anns an uair anns an do
labhair losa am facal a dh' fhag am fiabhrus an
gille. An sin chreid an stiubhard agus a theagh-
lach uile gu'm b'e losa mac Dhe. Rinn leanabh
beag an stiuradh.
I. Tha iomadh rathad air am Jaod daoine
tigh'nn gu Criosd. Anns an t-sealladh a
chunnaic an t-Abstol Eoin air an Jerusalem
Nuadh, bha da gheata dheug a' fosgladh a steacli
do'n bhaile naomh, cuid dhiu air an taobh an
ear, cuid air an taobh an iar, air an taobh deas^
's air an taobh tuath. Is iomadh doigh air a
bheil Dia a' cruinneachadh a shluaigh a steach
d'a rioghachd ; tha gheata fhein a' fosgladh
roinih gach duine, agus gle bhitheanta is e sin
an geata mu dheireadh a shaoileadh e. Is beag
a shaoil Pol 'nuair a ghluais e gu Damascus a
dheanamh geur-leanmhuinn air na Criosduidli-
ean gu robh e air a cheum gu aite'jompachaidl',
's gu robh e deanamh calg dhireach air fear de
gheatachan rioghachd Dhe. Is beag a shaoil an
stiubhard 's a theaghlach 'nuair a thainig tinneas
da 'n tigh gu 'n oibricheadh am freasdal sin
trbm chudthrom gloire dhaibh. Bha e 'n tois-
each 'na chradh 's 'na chuis-eagail dhaibh, ach
an deigh laimhe bha e 'na aobhar molaidh.
Thug am freasdal searbh a mach toradh siochail
na fireantachd. Ged a thainig an teachdair' a
14
dh' ionnsuidh an tighe ann an cruth eagallach is
duaichnidh, is e aingeal Dhe a bh' ann fad na
h-uine. Mur h-eisd daoine ri aon aingeal cuiridh
Dia 'na chaoimhneas aingeal eile thuca. Mur
eisd iad ris ann an la na slainte, labraidh E riu
ann an la na trioblaid. Mur eisd iad ris a'
ghuth chaol chiuin, eisdidh iad ri fuaim an tairn-
einich. Dh' fhaodadh an stiubhard so a radh
mar thuirt an Salmadair — Bri mhaith dhomhsa
gu rohh mi air mo sm.achdachadh. Cha searbh
idir am freasdal a tha 'na mheadhon air daoine
thoirt gu Dia. Is iomadh duine bha dall am
feadh 'sa bha e coiseachd ann an cluaintean
gorma, a fhuair a fhradharc 'nuair a thug Dia a
mach do'n fhasach e. Tha cuid a dhaoin' anns
nach duisg beatha gus an teid na tonnan thairis
orra, nacli aithnich Criosd anns an latha chiuin,
ach a chuireas an aghaidh Air 'nuair a sheideas
na gaoithean. Ann an la mo thriohlaid ghlaodh
mi air Dia agus chual E mo ghearan. Nach
maith gu'n eisd Dia ri urnuigh duine 'na eiginn,
gad nach d' fhuair e riamh moladh o na bilean
ceudna.
II. Tha a' m'hiorbhuil so a' cur soluis air
inntinn Chrioid. Saoilidh cuid gu robh a'
cheud fhacal a labhair E ris an stiubhard car
fuar, a' toirt bhuaith am beagan dochais a bh'
aige — Mur faic sibh comharan agus miorbhuil-
ean cha chreid sibh. Cha robh Esan riamh fuar
no gruamach ri brathair no ri piuthair a bh' ann
an glais, 's cha do thionndaidh E air falbh iad
gun fuasgladh a dheanamh orra. Cha robh
cridhe riamh cho blath ri chridhesan, no duin'
eile cho baigheil 's cho truacanta ri chomh-
chreutairean. Bha fhios aige nach robh curam
do'n leanabh, gu robh E 'dol a dheanamh an
leighis 's nach robh cunnart sam bith ann an
dail bhig. Bha E smaointinn air athair a' ghille
cho mhaith ris a' ghille fhein, 's bha E airson da
bheannachd a thoirt do'n teaghlach leis an aon
ghniomh — leigheas a dheanamh air an leanabh
is creidimh a dhusgadh 'na athair. B'e sin
reusan na dalach 's tha deireadh na sgeoil a'
dearbhadh gliocas Chriosd. I-e faighidinn
choisinn e an stiubhard. Bha 'n sluagh a' cur
cudthrom air na miorbhuilean a bha E deanamh
nach robh E fhein a' cur orra, 's bha na leigh-
easan a rinn E a' tarruing air falbh an inntinn-
ean o'n obair shonruichte airson an d' thainig E
do'n t-saoghal. Thainig e gu bhi 'na lighiche
anma 's cha 'n ann 'na lighiche cuirp. Cha robh
E airson gu falbhadh an stiubhard leis a'
bheachd nach robh ann ach lighiche cuirp. Bha e
airson gu'n tuigeadh e gu'm b' Esan da-rireadh
an Slanuighear a bha gu teachd 's ris an robh
fiuthair aig an t-saoghal, agus dhruidh a bhriath-
ran, 's a choslas, 's a ghniomh cho mor air
cridhe 'n duine 's gu'n d' aidich e fhein 's a
theaghlach — Is e so Mac Dhe.
III. Tha cumhachd ann am facal Chriosd.
Cha robh E dliith do'n leanabh an uair a rinn E
'n leagheas. Cha do chuir E lamh air, cha 'n
fhac E riamh e, bha E c6rr is fichead mile
bhuaith, ach labhair E am facal 's bha e deanta.
Tha da miorbhuil eile a rinn E air a' cheart
doigh, gun E fhein a bhi dluth do'n neach a
leighis E — nighean na Ban-Chananaach, llata
XV, 21-28, agus seirbhiseach a' cheannaird-cheud,
Lncas vii, 1-10. An ni a tha eu-comasach do
dhaoine tha e comasach do Dhia. Cha chuir
tim no astar bacadh air toil Dhe. Ma bha
cumhachd Chriosd ann an laithean irioslachd a
ruighinn do dh' aitean anns nach robh a lath-
aireachd fhein, nach 'eil e moran na's usa
'chreidsinn gu bheil a' cheart chumhachd sin a'
ruith air feadh an t-saoghail gu leir an diugh,
'nuair a tha E ann an staid a ghloire 's a' giulan
air a h-aghaidh obair le ministreileachd an
Spioraid. Ma b' urrainn dhasan ann an laithean
a dhaonachd leigheas a dheanamh ann an Caper-
naum 's e fhein ann an Cana, a bheil e duilich
a chreidsinn gur h-urrainn Dha an diugh daoine
leigheas air thalamh ged a tha E fhein air
neamh ? Cha chuir astar bacadh air a thoilsan,
air tha Spiorad Dhe a' seideadh far an dill leis.
Tha Criosd an diugh fhathast ag oibreachadh
mhiorbhuilean mar bha e deanamh o shean,
agus cha'n fhailnich a chumhachd gu brath.
Tha e cho Ian graidh is caoimhneis is truacan-
tachd 's a bha E 'nuair a choinnich E ri
stiubhard Heroid. ladsan uile th' air an saor-
adh leis, tha iad 'na fianuisean air a chumhachd.
Cha 'n airidh sinn air teachd a'd ionnsuidh, A
Thighearn, ach obair Thusa 'in facal 's bidh
sinne slhn.
AN NAOMH BERNARD.
Faodaidh sinn a radh mu na daoin' a sgriobh
na laoidhean a bhitear a' seinn ann an eaglaisean
ar duthcha, gu bheil iad fhathast beo ged tha iad
marbh. Is iomadh car ris an do chuir an
diadhair Neunnan a lamh, agus is iomadh leabh-
ar a sgriobh e 'na latha — leabhraichean a fhuair
greim air aire na duthcha 'nuair a chuir e mach
iad — ach tha e gle choltach nach ann uile gu
leir gus na leabhraichean sin a sgriobhadh a
chuir Dia Neivman do'n t-saoghal, 's gur h-e 'n
laoidh bheag ud a sgriobh e obair a's maireann-
aiche rinn e riamh: —
A shoillse 'n aigh, 's a cheo, le d' bhaoisge caoin,
Stiuir thusa mi ;
Tha 'n oidhche dorch', 's mi fad o m' dhachaidh
ghaoil
O treoraich mi ;
Stiuir mi gach la, cha 'n iarr mi rathad reidh.
Gu tir an aigh ; is leor leam ceum air cheum.
15
Tha an laoidh 'na beatha 's 'na Ion do mhilt-
ean nach cual iomradh air sgriobhaichean eile
Newmain, no eadhoin air ainm. Cha 'n urrainn
duine dileab a's fhearr fhagail aig an t-saoghal
no laoidh mhaith a gheibh ait' ann an aoradh na
h-eaglais, 's a bheir comhfhurtachd is misneach
is togail cridhe do dhaoin' eile an uair a tha e
fhein 's an uaigh. Tha na laoidhean 'nan teachd-
airean soluis aig a bheil iomadh guth, agus na's
buadhmhoire am beatha na h-eaglais no eadhoin
searmoin. Ma tha e iomchuidh cuimhne chum-
ail air na searmonaichean cliuteach a thug Dia
do'n Eaglais, tha e cheart cho iomchuidh clach
a chuir an cam nan diadhairean a sgriobh na
laoidhean sin a dhuisgeas aithreachas ann an
cridheachan luchd aoraidh, 's a bheir cuideach-
adh is misneach do 'n anam leonte.
Is e sin a tha toirt oirnn tarruing a thoirt air
ainm Bhernaird. B' esan am fear mu dheireadh
de na seann athraichean, agus a reir teisteanais
Luther b'e duine cho naomh 's cho diadhaidh
's a bha riamh air thalamh. Tha corr is seachd
ceud gu leth bliadhna o chaochail e, ach ged a
bhasaich moran de na rinn e, tha ainm fhathast
air chuimhne 's bithidh cho fad 'sa bhios comh-
thionailean a' seinn nan oran naomh a rinn e.
Cha robh e ach 'na bhalach 6g an uair a chuir
e roimhe a bheatha thoirt thairis do Dhia 's d'a
aobhar. Thog e inntinn os cionn nithean aim-
sireil, chuir e cul ri toilintinn an t-saoghail, 's ri
fearas-chuideachd na h-oige, 's cheangail e fhein
ri abaid gu bhi 'na mhanach — a' meas nan uile
nithean 'n an call air sgath naomhachd beatha
is 5irdheirceis eolais losa Criosd. Bha chridhe
blath 's a ghuth ciuin 's bha leithid de bhuaidh
aig' air daoin' oga 's gu 'm biodh parantan a'
folach an cloinne air, le h-eagal gu'n taladh e iad
gu bhi 'nam manaich mar bha e fhein. Ged a
bha 'n duine naomh so an da chuid iriosal agus
eudmhor, 's ged bha e a' meas nan uile nithean
'n an aolach a chum gu'n coisneadh e rioghachd
Dhe, cha 'n urrainn sinn gun a radh gu robh e
ann an doigh gle eu-coltach ri Criosd, a Mhaigh-
stir. An uair a bha Mac an duine anns an t-
saoghal, cha d' fholaich E e-fhein o dhaoine
ann an abaid, dh' ith is dh' 61 e comhla ri
peacaich, 's bha E deas gu dol am measg a cho-
chreutairean aig am bainnse 's aig am bais, a'
gabhail pairt ann am beath' a bhraithrean. Thug
Bernard buaidh air an t-saoghal le teicheadh
uaith, ach thug Criosd buaidh air an t-saoghal le
larach a sheasamh. Mheasadh Bernard gu'm
biodh e air a shalachadh le nithean cumanta 's
thionndaidh e uapa, ach leag an Slanuighear a
lamh air nithean cumanta is naomhaich E iad.
Shaoileadh Bernard nach b' urrainn e bhi anns
an t-saoghal gun a bhi dheth, ach dh' fhan
Criosd anns an t-saoghal 's cha robh e dheth.
Cha do chunnt an Slanuighear gu robh aoibh-
neas no toilintinn 'nam peacadh 's ged a bha E
air a dheanamh foirfe tre fhulangas cha do shir
e riamh fulangas air sgath fulangais. Cha b'e
sin do Bhernard. Cheus e iarrtus na feola, 's
chum e chorp fo leithid de smachd 's nach
blaiseadh e biadh gus am biodh e an impis fann-
achaidh. Cha tugadh e dha fhein a leoir de'n
chadal, 's mheasgadh e am biadh a dh' itheadh
e le stuthanan searbha air eagal gu'm biodh e
mills do'n bhlas. Thug e leithid a dh' fhuath
do dh' amaideachd dhaoine, 's do sheanchas
faoin an t-saoghail 's gu'n do chuir e cloimh 'na
chluasan air chor 's nach cluinneadh e faoin
sgeul sam bith. Bu cheol 's bu bhiadh dha a
bhi beachd-smuaineachadh air Criosd 's air
fhulangas air a' chrann-ceusaidh, 's aig na h-
amanan sin cha chluinneadh 's cha 'n fhaiceadh
e na manaich eile ged a bhiodh iad mu'n cuairt
air. Chaidh iomradh air naomhachd a bheatha
's air 'eolas anns an fhirinn air feadh na Roinn-
Eorpa gu leir, 's bha iochdarain is uachdarain
araon a' toirt urraim agus speis dha. Chuireadh
f hacal righ air a' chrun, 's cha robh aig' ach a
mheur a thogail 's dheanadh e sith no aimhreite.
'Na dhusgadh bhiodh e a' beachd-smuain-
eachadh air Criosd gun sgur, 's na chadal bhiodh
ainm an t-Slanuighear gu trie air a bhilean. B'e
Criosd grian anma Bhernaird, mar a tha e fhein
ag innseadh anns an laoidh a leanas. Tha i air
a tionndadh gu Gaidhlig le Mr Iain Mac Illebh-
ain, agus gabhaidh i faotainn ann an "Laoidhean
agus Dain Spioradail": —
losa ! 'se smuaineach ort gun tamh
A chuireas blaths am chridh';
Ach 's fhearr bhi faicinn d'aghaidh ghraidh
'S ad lath'r a' mealtainn sith'.
Cha 'n aithris beul, 's cha smuainich cridh'
No inntinn, fuaim cho caoin
Ri d'ainm ro naomh, Fhir-shaoraidh ghraidh,
A Shlanuighear chlann-daoin'!
Pailteas is meud saor mhaitheas Dhe
Cha 'n aithris beul no peann ;
Gradh los', ar Slanuighear, ciod e
Cha 'n aithne ach d'a chlann.
O losa, tobar beatha 's blaiths,
Do 'n t-saoghal 's tu a's grian;
De 'r n-uile shonas 's tu a's fhearr,
'S ar n-agh os cionn ar miann.
'S tu mhain 's an t-saogh'l ar sonas mor,
Mar 's tu fadheoidh ar duais ;
losa, bi dhuinn a nis mar ghloir,
'S ar solus siorruidh shuas.
Cha 'n e latha maith nach tigeadh ach an
droch dhuine nach fhanadh ris. Nam biodh
faighidinn aig daoine chitheadh iad gu'n toir
Dia dhaibh an ni tha feumail. Am measg ar
peacanna cha 'n 'eil h-aon a's cumanta na cion
faighidinn.
16
A' CHAISG.
Tha Di-domhnaich Casg ni's anmoiche na's
abhaist am bliadhna. Ged is e so an latha tha
cumail cuimhne air aiseirigh Chriosd, 's ged a
bu choir faireachduinnean sbluimte bhi air an
dusgadh ann an cridheachan Chriosdhuidhean
le theachd, bha e fad tiine mhoir 'na aobhar
connspoid is aimhreit' anns an eaglais. Cha
robh na creidmhich a' cordadh mu'n latha air
am bu choir an fheill a bhi air a cumail. Bha
aon la aig Eaglais na h-airde n-ear, 's la eile aig
Eaglais na h-airde n-iar, B'e latha na Caisge
aon de na puingean air an robh dealachadh
eadar Eaglais Cheilteach na h-Alba agus Eaglais
na Roimhe. Mu dheireadh dh' fhas an conn-
sachadh cho teth 's gu'm b' eiginn do Righ Osui
dol 'san eadargain. Bha coinneamh aig an da
thaobh ann a Whitby ann a 664, 's thuirt an
Righ gur h-e Eaglais na Roimh' a f huair a
chuid a b' fhearr de'n argumaid 's thug e bhreth
air a taobh. Air reir cunntas an latha diugh tha
e gle choltach nach robh h-aon dhiu ceart, ach
feumaidh sinn a radh gu bheil cunntas na Caisge
'na ni cho dorcha oirnn fhein 's nach deanam-
aid dad dheth mur a bhi am Feillire. Tha sinn
lan-toilichte a' cheist fhagail ann an lamhan
sgoileirean air a bheil cinn gu cunntas. Bha
facal aig na seann daoine gu'n tuiteadh a' chaisg
air a cheud Di-domhnaich de'n Earra-dhubh
'san Earrach.
Bha 'n latha air a chumail am measg nan
cinneach mu'n robh e air a chumail am measg
nan Criosduidhean. Cha d' fhuair na creid-
mhich ach iasad dheth. Bha na paganaich a'
gleidheadh na feille so chum aoradh a dheanadh
do dhia an Earraich. An uair a thigeadh an
t-earrach 's a bhiodh beatha 's fas ri fhaicinn
anns a' chruthachadh gu leir, bha e gle nadurra
gu'n deanadh na cinnich, aoradh do'n Chumh-
achd a bh' air a chul sin. Dh' fheuch na
Criosduidhean ri stad a chur air a' chleachdadh
ach cha deachaidh sin leotha. Bha na athraich-
ean glic 'nan latha, 's rinn iad a chuid a b'fhearr
de'n chuid bu mhiosa ; thug iad seadh ur do'n
fheill, 'r, ghabh iad rithe ann an aoradh na
h-eaglais, gus an do tharruing iad an sluagh o
bhi deanamh gairdeachais ann an eirigh na
greine 's ann an dusgadh na talmhainn aig
teachd an earraich o mharbhantachd a' gheamh-
raidh, gu bhi deanamh gairdeachais ann an
eirigh Grian na fireantachd 's ann an aiseirigh
Chriosd o na marbhaidh. Tha e iomchuidh
gu'n duisgeadh an latha so — a tha toirt sgeil
mhor aoibhneis do'n t-saoghal — gairdeachas
agus solas ann an cridheachan dhaoine. Anns
an Eaglais Phapanach — co dhiu roimh am an
Ath-leasachaidh bhiodh cleir is comhthionailean,
an deigh dhaibh aoradh a dheanamh anns a'
mhaduinn, a' cluich 'sa dannsadh 'san fhreasgar,
's ris gach seorsa de dh'fhearas-chuideachd is
baoth shugradh Cha 'n 'ail sin ri .-nholadh ged
a tha 'n smaoin a bh' air cul a' ghnothuich ceart
gu leoir. Faodaidh duine dol air an each gun
dol thairis air, 's faodaidh daoine gairdeachas a
dheanamh ann an teachdaireachd is soisgeul na
Caisge ged nach dean iad iomain no dannsa.
Tha cleachdadh aca ann an Russia a tha gle
ghasda. ^ Air an latha so bidh daoine cur failt
air a cheile le pog na Caisge, 's nuair their an
dara duine le guth ard — Dh'eirich E, abraidh
an duine eile — Dh'eirich E d.a-rireadh. Is ann
a reir mar a thuiteas a' Chaisg a tha moran de
na feilltean eile air an gleidheadh agus faodaidh
gur h-e sin a's aobhar gun abrar ri Di-domh-
naich Casg— Ban-Righ nam Feilltean. Seachd
seachduinnean roimh 'n Chaisg tha 'n Carghas
agus is e a' cheud latha de'n Charghas an Inid.
Fad na seachd seachduinnean sin tha moran de
Chriosduidhean an t-saoghail a' trasgadh — a'
leantuinn eiseimpleir Mhaois is Elias is Chriosd
a thraisg da fhichead latha. Tha iasg air a
cheadachadh ged nach 'eil feoil. Cha 'n 'eil sinn
an duil gu bheil feum sam bith 'sa chleachdadh
do bheatha spioradail dhaoine, ach tha sinn an
amharus nach misd daoine trasgadh an drasd 'sa
rithist airson slainte cuirp. 'S fhearr beagan de
'n charghas no tuilleadh 'se choir de'n gheocair-
eachd.
daoine anabarrach beachdail
comharan na bliadhna. Bu
h-uile ni a thigh'nn 'na am
fhein, 's mur tigeadh thigeadh ni bu mhiosa.
Bhiodh iad ag radh: —
Nead air Brighde, uhh air Inid, Eun air Caisg,
Mur bi sin aig an fhitheach dhuhh, hithidh
ain has.
Bha iad a' creidsinn cuideachd gu robh Inid
is Caisg an aghaidh a cheile, 's nam biodh sid
mhaith ann air an dara latha gu'm biodh sid
rapach ann air an la eile
Thuirt an Inid ris a' Chaisg,
C ait amjaigh mi aite duich ?
Thoir thusa dhomhsa pailliu7i geamhraidh
'S togaidh mi tigh samhraidh dhuit.
Bha cuid de na seann daoin' a' creidsinn gu'n
deanamh a' ghrian ruidhle dannsa, an deigh
dhi eirigh air maduinn Di-domhnaich Casg agus
chuala sinn bodach coir ag radh gu fac' e ghrian
a' turamanaich le dha shuil fhein. Thacuimhn'
againn eirigh trath air maduinn Caisge, 'nuair bha
sinn na b' oige na tha sinn an diugh, feuch am
faiceamaid a' ghrian a' deanamh na goraiche a
bhatar a' cur as a leth. Ach tha e coltach nach
robh sunnd ceart oirre air a' mhaduinn ud — co
dhiu cha do rinn i dannsa. Cha robh againn
ach tilleadh dhachaidh, 's na h-uighean a bhruicb,
's dol 'gan ruidhleis sios air Baca-Bhabhuinn.
Bha na seann
air an t-sid 's air
mhaith leotha a
i
1
Air. S.
1908.
AM BUACHAILLE MAITH.
Is mise am BvMchaille maith. — Eoin 10.
•Cha do labhair Criosd riamh facal iiime fhein
a's maisiche no 'm facal so. Is toigh leis an
oigridh e, agus is toigh bis na seann daoin' e.
Tha e mar a tha 'n cruthachadh mu 'n cuairt
oirnn, daonnan ur, 's cha chaill e driuchd na
maidne. Cha chuimhne leinn an t-am anns an
d' ionnsaich sinn aig gliin ar mathar an t-salm :
Is e Dia fein a's buachaiW dhoiiih
Cha bhi mi ann an dith
agus o'n latha sin gus an diugh bha na briathran
dhuinn 'nan creud. Cha bu chreud m5r e, ach
bu leor e. Theagaisg e dhuinn ann an laithean
ar-n oige gradh agus maitheas Dhe, agus mar a
bha na bliadhnachan a' dol seachad bha iad a'
toirt dhuinn an tuillidh dearbhaidh air firinn
creud ar-n-oige 's air cairdeas is caomhalachd an
Ard Bhuachaille. Is ann an deigh do losa chluinn-
tinn gu 'n do thilg na Pharasaich a mach an
duine dall da 'n d' thug e a fhradharc, a labhair
e an teagasg air a bheil Eoin a' toirt iomraidh
anns an deicheamh caibideai. Cha robh na
Pharasaich idir toilichte gu 'n do leighseadh an
<luine dall. Bha 'n gniomh da rireadh trocair-
each, ach cha robh bheag de throcair 'nan
cridhe-san. An aite Dia a mholadh gu 'n d'
fhosgail e suilean an doill, thilg iad a mach an
duine truagh a chionngu'n d'aidich e cumhachd
agus trocair Chriosd. Chuir deanadas nam
Pharasach mulad air an t-Slanuighear, oir leig e
fhaicinn dha nach robh bheag de spiorad an
f hior Bhuachaille 'nan cridhe, ged a bha iad 'nan
aodhairean ann an Israel aig an am. Agus tha
e mar gu 'm b' eadh ag radh ris an t-sluagh
— Seallaibh mar a thachair do 'n duine dhall fo
lamh na Pharasach. Sin agaibh droch bhuach-
ailleachd, ach is mise am Buachaille maith.
Cha tilg mise bhuam aon de na caoirich, cha
ghabh mi tamh no fois fhad 's a a bhios gin
de 'n treud air chall, 's leiginn sios mo bheatha
airson an aoin a's miosa dhiu. Faodaidh suim
a bhi aig eadhoin droch bhuachaille do chuid
de na caoraich, ach gabhaidh buachaille maith
curam do 'n treud uile, maith is dona mar tha iad
ann.
/. Is e aon de chomharan a' bhuachaille cheart,
ilachda bhiaige 'na obair. Is docha leis an fhear
tuarasdail a thuarasdal no na caoraich, 's bhiodh e
cheart cho toilichte aig obair eile nam faigheadh
e uiread tuarasdail. Is beag aige cor an treuid
lainih ri chomfhurtachd fhein. Cha chaill e
cadal na h-oidhche ged nach biodh sgeul air
cuid de na caoraich, 's cha chuir e bheatha ann
an cunnart air an son. Cha b' urrainn e radh
[ mar a thuirt Buachaille Israel— Ma 4» sheirbh-
iseach ag tonaltradh chaorach 'athar, agus an
uair a thainig leomhan no math-g/tamhuinn,
agus a thug e uan as an treud ; chaidh mi mach
'na dheigh agus shaor mi as a bheul e. B' e sin
spiorad Chriosd. Bha tlachd aige 'na obair.
Ghabh e os laimh i gu toileach. Cha 'n e ghloir
fhein a bh' aige 's an t-sealladh ach gloir an
Athar agus maith nan caorach. Cha ruigeadh
E leas a bhi 'na bhuachaille idir mur b'e sin a
dheagh thoil fhein, agus bu leor an duals leis
fhios a bhi aige gu robh an treud sabhailte. Cha
b'ann 'na aindeoin a ghabh e os laimh 'obair,
ach a chionn gu 'n do ghradhaich e 'n treud,
agus eadhoin an uair a b' eiginn dha bheatha
thoirt airson nan caorach, bha 'aoibhneas a' cur
thairis. Tha toilintinn an t-seirbhisich mhaith
ni 's motha ann a bhi faicinn 'obair a' soirbh-
eachadh no ann a bhi faotainn a thuarasdail.
Bha e 'na mhor aoibhneas do Chriosd a bhi
faicinn toradh saothair anma. An uair nach
robh cor an treuid mar bu mhaith leis, bha
chridhe Ian broin. Ghuil e os cionn lerusalem
'nuair a smuainich e air cor br6nach a' bhaile,
ach an uair a thugadh fios d'a ionnsuidh gu robh
cuid de na caoraich a bhacaillteair am faotainn,
tha sinn a' leughadh gu 'n do rinn e gairdeachas
'na spiorad 's gu 'n do mhol e Dia. Bha e 'na
dhuine dhoilghiosan agus eolach air bron fhad
'sa bha na caoraich air seacharan, ach an uair a
philleadh iad air an ais do'n treud, bha aoibhneas
Chriosd do-labhairt agus Ian de ghloir. Bha
spiorad an fhior bhuachaill' air a ghiulan, agus
bha briathran an fhaidh air an coimhlionadh
ann :— Air sgath Shioin cha bhi mi a'm' thosd,
agus air sgath lerusaleim cha ghabh mi fois; gus
an teid a fireantachd a mach mar an solus
dealrach, agus a slainte mar leus lasarach.
//. Dhearbh am buachaille maith a dhitseachd
le basachadh airson nan caorach. Cha b' urrainn
gradh dol na b' fhaide. Dh' fhaodadh gradh gu
leoir a bhi aig duine d'a charaid goirid air gu 'n
leigeadh e sios a bheath' as a leth, ach 'se gloir
an t-Slanuigheargu 'n do ghradhaich e a bhraith-
rean gus an ceum a's fhaide mach. O'n uair
anns an d' thug esan suas an deo air Calbhari
tha 'n saoghal dearbhta gu bheil gradh Dhe
do-rannsaichte. Tha e gun cheann gun chrich.
Tha e o shiorruidheachd gu siorruidheachd, 's
mar nach robh toiseach aige, cha bhi deireadh
aige. 'Nuair a bheachd -smuainicheas sinn air
gradh Dhe, tha sinn mar gu 'm biodh a' chlann
bheag ri taobh na mara nach urrainn a radh ach
— a fad, agus leud, agus farsuingeachd a' chuain,
cha ghabh e tomhas. Their daoine gu bheil
comharan anns a' chruthachadh mu 'n cuairt
18
oirnn gur gradh Dia. Cha 'n 'eil teagamh nach
'eil sin fior, ach is e an aon chomharadh cinnt-
each, bas Chriosd. Tha Dia a' moladh a ghraidh
fein duinne, do bhrigh, an uair a bha sinn
fhathast 'nar peacaich, gu 'n bhasaich Criosd air
ar son. Cha b'e na tairngean a chuir na saigh-
dearan 'na lamhan 's 'na chasan a cheangail
Criosd ris a'chrann-ceusaidh ach a ghradh fhein.
Shaor e daoine eile ach cha saoradh e e fhein.
Dh' f haodadh e an cupan searbh a chuir bhuaithe
aig an aon uair deug, ach cho do rinn e sin, do
bhrigh gur h-ann a dh' ol a' chupain a thainig e
do 'n t-saoghal. Co is urrainn labhairt air gradh
Chriosd mar bu choir, no an dara leth d' a
shaoibhreas a thoirt gu solus ! B'e sin diomh-
aireachd na diadhachd a rannsachadh. Nam
faigheadh duine sealladh air gradh an t-Slan-
uighear 'na iomlanachd, cha seasadh a chridhe
ris an f hoillseachadh ghlormhor ; thuiteadh e
air aghaidh air an lar gun chainnt mar neach
marbh. Tha ghradh-san a' dol os cionn eolais
nan ainglean, '.s ged nach fhaic sinne ach oisein
beag dheth, is leoir sin fhein gu toirt oirnn
tuiteam air ar gliiinean 'sa radh mar thuirt Eoin
— Dhasan a ghradhaich sinn agus a shaor sinn
o ar peacaidhean le fhuil fhein, dhasan gu rohh
gloir agus cumhachd gu saoghvl naii saoghal.
III. Is aithne do '?j BhuachailV a chaoraich.
Tha cunntas aig' air na feadhainn a tha sabhailte
's a' chr6, ach tha cunntas aige cuideachd air na
feadhainn a tha mach air na raointean. Ged a
chaidh lad air seacharan, 's a dh' fhaodas iad
a bhi 'nam fogarraich fad air falbh o'n bhaile,
cha luaithe chluinneas iad guth a' bhuachaille na
dh' aithnicheas iad e. Tha sinn an dull gur h-e
bha Criosd a' ciallachadh leis an f hacal so — gu
bheil ni-eiginn ann fhein agus ann an anam an
duine tha freagairt d'a cheile. Tha iad air an
deanamh airson a cheile 's gus an coinnich iad
cha bhi anam an duine sasuichte 's bha bhi
aoibhneas Chriosd Ian. Mur b'e agus gu bheil
ni-eiginn ann an cridheachan dhaoine tha 'g
innseadh dhaibh gur h-esan am buachaille ceart,
cha 'n eisdeadh iad ri ghuth. Eadhoin anns an
tir chein cha dichuimhnich am fogarrach bochd
an dachaidh o'n d' thainig e. Ged a b' ann air
a' mheadhon oidhche, 's gun fiuthair aige
ris, a chluinneadh e guth 'athar, dh' aithnich-
eadh e an guth. Eadhoin an uair a tha
daoine 'gan toirt fhein thairis do 'n pheacadh,
tha ni-eiginn 'nan cridhe a toirt' fianuis air an
Dia a threig iad. Rinn Dia an t anam air a shon
fhein 's cha bhi fois aig an anam as eugmhais
Dhe. Tha seann chairdeas eatorra nach urrainn
iad a dhi-chuimhneachadh. Ged nach biodh
gnothuch aca ri cheile fad iomadh bliadhna, cha
luaithe thig iad dluth da cheile no their Dia — Is
leamsathu,'s their an t-anam — Is leatsa mi. Tha
m' Buachaill' ag aithneachadh na caorach, 's tha
chaora 'g aithneacha dh a' Bhuachaille. Ach ged
a tha e fior gur h-aithne do shuil a' Bhuachaill a
chomharadh fein eadhoin air na caoraich chaillte
th' air an reubadh leis na drisean 's air an
salachadh le eabar is poll, tha aithne a's fhearr
aig air na caoraich a tha daonnan fo shuil anns
a' chrb. Tha eolas aig Dia air a shluagh. Bu
choir sin a bhi 'na mhisnich dhaibh, ach bu
choir e bhi dhaibh 'na chronachadh mar an
ceudna. Tha eolas Dhe oirnn an da chuid 'na
ghloir 's 'na eagal. Air uairean their sinn — 0
nach robh mo chridhe J'oluichte o shuil Dhe. Ach
uairean eile their sinn — Moladh do Dhia gur
h-aithne dha mo chor mar nach aithne do
dhuine.
Chaidh sinn uile mar chaoraich air seacharan.
's tha cuid de na caoraich cho fad air chall 's
nach bu lugha na 'm Buachaille maith fhein nach
tugadh suas duil dhiu. Ach feadh chreag is
shloc tha Esan a' dol as an deigh, gus a faigh e
iad. Cha sgithich a ghradh, 's cha stad a
shiubhal. Ged nach d' fhosgladh an dorus dha
an dfe, feuch tha esan 'na sheasamh aig an dorus
an diugh agus a' bualadh. Faighidinn agus-
caomhalachd agus gradh Chriosd — nach bu choir
gu'n leaghadh iad an cridh' a's cruaidhe. Is e
iadsan na daoine sona a's urrainn an laoidh a
sheinn : —
Rag, faoin, is trie a chaidh mi thaoibh
Ach lorgaich e 'na ghradh mi
'S gu truacant' air a ghuaillean caomh
Thug dhachaidh slan le h-agh mi.
Mar so co-bhuan ri fad mo laith,
■ Silidh do lamhan maitheas
Seinneam do chliu, mo Bhuachaill' graidh
Ad thigh, gu brath, am flaitheas.
A' BHEALLTAINN.
Gug-ug ars' a' chuthag
Laiha buidhe Bealltainn.
Cha 'n 'eil ioghnadh ged a dheanadh duine 's-
beathach gairdeachas ann an teachd an t-samh-
raidh. Tha 'm blaths a' dusgadh beatha anns a'
chruthachadh uile, 's tha fas is maise ri fhaicinn
air gach taobh. Os ar cionn anns na speuran
tha coisir-chiuil a' seinn gun sgur, 's tha 'n
talamh fo ar casan mar gu 'm biodh brat aillidh
air a dhealbh an iomad dath. Ann an og mhios
an t-samhraidh tha 'n saoghal cho maiseach, 's
tha leithid a shaoibhreas 's a dh' aillidheachd air
an sgaoileadh niu choinneamh ar siil, 's gur marbh
an cridhe anns nach duisgear moladh is taing-
ealachd do 'n Ti uile- chumhachdach a tha
deanamh na miorbhuil so le cumhachd a laimhe :
Is mor ar Tighearn agus is mor a chumhachd :
Tha a ihuigse gun tovihas :
Seinnibh do lehobhah le buidheachas :
t.
19
Deanaibh eeol da 'r Dia-ne air a' chlarsaich :
A chomhdaicheas neamh le nebil,
A dh' ullaicheas uisge do 'n talamh,
A bheir air feur fas air na sleibhtean
Oir tha ainmsan a mhain air ardachadh
Tha a ghloir os ceann na tahnhainn agus nan
neamh.
Tha e gle choltach gu robh ceud latha 'n
t-samhraidh air a choimhead anns na laithean a
dh' fhalbh mar latha feille, 's gu 'm biodh an
aois 's an oige a' cur seachad an latha le cluich
is abhacas is fearas-chuideachd. Bhiodh iad ag
eiridh trath 'sa mhaduinn, 's a' dol a mach do na
raointean a chruinneachadh fhlur 'sa dhannsa.
Cha 'n 'eil fad o stad an seana chleachdadh sin
ann an Sasunn, 's cha 'n 'eil sinn cinnteach nach
'eil beagan dheth a lathair fhathast. Ach a reir
coltais cha robh moran suim aig na Gaidheil do
na fliiraichean. Is ann do tlieine bha iadsan a'
toirt urraim ann an cleachdanna latha Bealltainn.
Tha sgoileirean ag radh gur h-e a's ciall do 'n
fhacal, teine Bheil, aon de na diathan a bh' aig
na Gaidheal, dia an i-.^^oluis. Bha ar n-athraich-
ean a' deanamh aoraidh do 'n ghrein, 's ged is
fhad o chaidh na laithean sin seachad, tha
cleachdannan aig daoine fhathast a thoisich ri
linn an aoraidh sin. Tha moran dhaoine nach
rachadh an aghaidh na greine airson an t saogh-
ail. Mas ann air mullach na cruaich arbhair a
bhios iad, theid iad mu 'n cuairt deiseil ; mas
ann aig tiodhlacadh a bhios iad, seachnaidh iad
an rathad a's usa mas eiginn e los tigh'nn a dh'
ionnsuidh na h-uagha deiseil ; cuiridh iad an
gloine rau 'n cuairt aig a' bhord deiseil. Tha
iad cinnteach ma ni iad rud sam bith tuathal,
gu 'm bi 'n tubaist 'na lorg. Gu de tha sin ach
seorsa de chuimhne air creidimh ar n-athraichean
an uair a bha iad a' deanamh aoraidh do 'n
ghrein.
Bha chuid mhor de dhuthchannan an t-saoghail
a deanamh aoraidh do Chumhachdan Naduir,
mu 'n d' fhuair iad eolas air an t-soisgeul, 's bha
e gle nadurra gu measadh iad a Ghrian airidh
air urram os cionn gach ni eile. B'e ghrian
Mathair an t-soluis, Mathair na teas, Mathair fas
is toraidh, 's tha e furasda gu leor a thuigsinn
gu 'm biodh an t-am de 'n bhliadhna anns a
bheil i ruighinn airde neirt air a chomharrachadh
a mach mar am freagarrach airson aoradh a
dheanamh dhith, agus gairdeachas a dheanamh
'na baighealachd 's na cuinhachd.
Air latha Bealltainn bha na teintean air an cur
as anns a h-uile tigh, 's bha 'n sluagh a' cruinn-
eachadh gu bhi fadadh teine do Bheil. Anns
an fheasgar bhiodh na teintean air am fadadh a
rithist le gradan a teine na Bealltainn. 'S iomadh
rud a bha dol air aghaidh air an latha so, nach
ruigear a leas tigh'nn thairis air. 'Nuair a chuir
an creidimh Criosduidh as do dhiathan breige
nan Gaidheal, dh' fheuch an Eaglais ri toirt air
an t-sluagh stad de na chleachdannan a bh' aca
ri linn an t-seann aoraidh. Ach cha robh sin
furasda do 'n Eaglais a dheanamh. Ged a dh'
atharraich an sluagh an creud, bha car de thaoibh
aca ris na seann ghnathannan, agus is iomadh
rud a dheanamh iad nach bu mhaith leo fhios
a bhi aig an t-sagart air. Ged a shuidheadh iad
anns an eaglais Di-domhnaich, 's a dh' aontaich-
eadh iad ris na theireadh am ministear — co dhiu
nach cuireadh iad 'na aghaidh — rachadh iad Di-
luain 's dheanadh iad ubagan is orachan is
giosragan mar a b' abhaist. Anns a' bhliadhna
1655 dh' iarr Cleir lonar-feothaireiri air na
ministearan achmhasan geur a thoirt d'an coimh-
thionailean airson a bhi dol troimh 'n arbhar le
teine airlatha Feill-Sheathain — latha meadhonach
an t-Samhraidh. Cha do leig an sluagh dad
orra, ach cha do chuir facal na cleire stad air an
rud. Is fhad o thoisich ministearan is foirfich
lonarnis air trod ri muinntir a' bhaile airson a
bhi dol gu tobraichean naomha, ach an diugh
fhathast air a' cheud mhaduinn de 'n t-samhradh,
bidh muinntir lonarnis 'nan ruith 's 'nan reis a'
deanamh air tobair naomh Chiil-fhodair.
Air latha Bealltainn bhiodh na seann daoin"
a' lasadh da theine dluth d'a cheile, 's bhiodh iad
ag iomain a' chruidh eatorra. Bhiodh iad a' cur
na cloinne eatorra cuideachd, Bha iad an dull
nach eireadh olc do ni no do neach a rachadh
troimh 'n teine — nach laidheadh suil orra, 's nach
b' urrainn do bhuidsich no do shithiche cron a
dheanamh orra. Bhiodh iad a' bruich bonnach
mor coirce 's 'ga thilgeil 'na chrioraagan far an
gualainn, 's a h-uile criomag a thilgeadh iad dh'
abradh iad : —
Sud dhuitse, shionnaich, seachain mo chaoraich,
Sud dhuitse, fhilhich, seachain m! uain,
agus rannan eile de 'n t-seorsa sin, a' dol thairis
air a' chrodh 's air a' chloinn 's air gach ni a bh'
aca, ag iarraidh gun dionadh Athair nan dul is
Righ an fhortain iad o ghaoid 's o ghalair, o
thubaist 's o bhas- Tha ministear a bh' ann an
Calasraid o chionn da cheud bliadhna ag
innseadh gu 'm biodhte lasadh teine Bealltainn
air na cnuic, 's a thuilleadh air sin gu 'm biodh
balaich agus buachaillean a' deanamh bonnaich
ris an abradh iad bonnach Bealltainn. 'Nuair a
bhiodh am bonnach bruich, bhiodh e air a
bhriseadh 'na chriomagan, 's air a thilgeil ann
am boinneid fear de 'n chuideachd. Bha aon de
na criomagan airaduthadh, 's chuireadh iad uile
an lamh 'sa bhoinneid 's bheireadh iad aisde
criomag de 'n bhonnach mar gu 'm biodh iad a'
togail chrann. Uh' fheumadh am fear air an
tigeadh am bonnach dubh leum tri uairean
troimh 'n teine. Faodaidh gu 'n do thoisich an
cleachdadh anns na laithean anns am biodh iad
a' tilgeil chrann feuch co a rachadh iobradh — oir
tha e coltach gu robh an cleachdadh uamhasach
20
sin anns an duthaich so cho mhaith ri duthchaiina
borb eile. Stad sin o chionn nan ceudan
bliadhna, ach ged nach robh fhios aig balach
Chalasraid gu de bu chiall do 'n rud, 'nuair a
bheirte air leum tri uairean troimh theine,
faodaidh gu robh an cleachdadh 'na sheorsa
cuimhne air na laithean a dh' fhalbh, 's air
gnathanna borb a bh' aig ar n-athraichean.
Air oidhche roimh latha Bealltainn bhiodh na
seann daoine a' toirt fior aire do 'n chrodh air
eagal gu 'm biodh an toradh air a thoirt as a'
bhainne. B'e so an oidhche anns am faigheadh
na buidsichean cead an coise, 's anns am biodh
iad a' dol am measg a' chruidh ann an iomad
cruth. Bhiodhte 'ga fuadachadh air falbh le bhi
crathadh fior uisge air druim a' chruidh, a'
ceangal an earbaill le snath dearg, a' crochadh
bad caoruinn air ard-dhorus na bathigh, 's ag
radh rannan sonruichte am feadh 's a bhiodhte
deanamh sin. Nam biodh an t-im deas aig bean
an tighe roimh eiridh na greine air latha
Bealltainn, cha 'n eiridh beud do 'n chrodh air a'
bhliadhna sin.
Tha latha Bealltainn a' tuiteam daonnan air
an latha de 'n t-seachduinn as deigh an latha air
an do thuit a' bhliadhn' iir. Theireadh na seann
daoine — Nollaig an diugh, Bealltainn a maireach.
Bha Bhealltainn 'na clach mhileanns a' bhliadhna.
Cha chuala mi m' athair ag radh riamh April no
lune : theireadh e — Mios an deigh Bealltainn
no tri seachdainnean roimh Bhealltainn, air reir
mar bhiodh an latha. B'e 'n doigh cunntais a
bh' aige — uiread de laithean roimh no an deigh
Nollaige, An Fhaoillich, Fheill Bride, Fheill
Par^iig, Bealltainn, luchar, Lunasdal, Samh-
ainn. Ach 'se rud a's miosa, nach bi gin d'a
mhic a' cunntas air an doi"h cheudna.
BAISTEADH.
Tha eagal oirnn gu bheil moran dhaoin' an
diugh a' call meas air sacramaid a' Bhaistidh.
Tha so gle iongantach, gu sonruichte anns a'
Ghaidhealtachd far a bheil daoin' a' sealltainn
air Sacramaid Suipeir an Tighearn ann an doigh
cho soluimte. Tha iad a faireachduinn gu 'm
biodh e 'na chionnt uamhasach iad a thigh'nn
gu bord a' chomanachaidh ann an doigh aotrum,
gun iomradh air gu de tha 'n t-Sacramaid a'
ciallachadh. Tha sin r'a mholadh, oir tha 'n
t-ordugh 'gar toirt aghaidh ri aghaidh ris na
firinnean a's doimhne 's a' chreidimh Chriosd-
uidh, aghaidh ri aghaidh ri diomhaireachd na
diadhachd. Ach tha Sacramaid a' bhaistidh a'
deanamh sin mar an ceudna, 's tha e na ni cho
soluimte do dhuine baisteadh iarraidh d'a chloinn
'sa tha e comharadh iarraidh airson a' choman-
achaidh. Ach tha moran dhaoine nach 'eil a'
saoilsinn sin. Ged nach gabhadh iad orra airson
an t-saoghail tigh'nn a dh' ionnsuidh a' bhuird,
iarraidh iad baisteadh gun fhiamh, gun eagal.
Tha iad a' sealltuinn air mar rud a tha freagarrach
a dheanamh a chionn gur h-e sin cleachdadh na
duthcha, ach an taobh a mach dheth sin cha 'n
'eil iad an duil gu bheil feum mor sam bith ann :
tha 'n leanabh a' faotainn ainme, ach sin uil' e.
Cha 'n 'eil an corr aca mu thiomchioll, 's cha
mho tha iad a' faireachduinn gur h-fheairrd no
gur misd iad fhein no 'n clann an rud a bh' air
a dheanamh. Cha 'n 'eil iad a' sealltuinn air a'
Bhaisteadh mar gu 'm b'e Sacramaid a th' ann
idir.
Bhiodh e gu buanachd mhor do bheatha na
h-Eaglais nan tugadh an sluagh am barrachd
suim do Bhaisteadh, 's nam biodh an t-sacramaid
air a togail a dh' ionnsuidh an ait' a th' air a
thoirt dhith ann an Leabhar Aidmheil a' Chreid-
imh, 's ann an Riaghailtean na h-Eaglais Ath-
leasaichte mu Aoradh FoUaiseach. Los so a
dheanamh bhiodh e 'na chuideachadh mor nam
feuchadh ministearan is seiseinean ris an t-sac-
ramaid a fhrithealadh ni bu bhitheanta anns an
eaglais. Bheireadh so an da chuid cothrom do'n
mhinisteir teagasg a thoirt mu'n t-sacramaid
do 'n choimhthional uile mar nach h-urrainn e
dheanamh air dhoigh eile, 's ghabhadh an t-ordugh
a fhrithealadh air mhodh a's soluimte no ann an
tigh. Cha bu choir baisteadh a bhi air a
dheanamh anns an dachaidh, ach an uair nach
'eil e freagarrach a dheanamh anns an eaglais.
Aig a' chuid a's lugha, tha 'n t-ordugh a' ciall-
achadh gu bheil na leanaban air an toirt a steach
do chomunn nan Criosduidhean anns an eaglais
fhaicsinnich, 's tha coir sin a dheanamh gu
follaiseach an lathair a' choimhthionail. Cha 'n
e mhain gu bheil dleasdanas aig na parantan a
thaobh an cloinne, ach tha dleasdanas mar an
ceudna aig Comunn nan Criosduidhean a thaobh
gach leanaibh a tha iad a' gabhail a steach nam
measg. An uair a tha 'm baisteadh air a dhean-
amh 's an eaglais tha e furasda so a chur 'nan
cuimhne. Tha na Cleirean a' faotainn cunntais
a h-uile bliadhna air an aireamh chloinne chaidh
a bhaisteadh 's an eaglais, 's an aireamh a chaidh
a bhaisteadh 's an dachaidh, 's tha 'n aireamh a
bhaisteadh 's an eaglais fada fada ni 's lugha na
bu choir. Tha sinn an duil gu faodadh luchd
dreuchd na h-eaglais so a cheartachadh ann an
tomhas. Tha daoine reusanta, 's gabhaidh iad
comhairle, 's cha 'n 'eil e idir duilich toirt orra
toiseachadh air a' chleachdadh so. Cha robh
guth mor no droch fhacal uime, 's bha 'n
sluagh cho toileach ris an t-seisein. Cha ruigear
leas riaghailtean cruaidh a dheanamh mu 'n
chuis, ach bu choir sacramaid a' Bhaistidh a bhi
air a frithealadh an lathair a choimhthional,
'nuair a ghabhas e idir deanamh.
I
4
I
Air.
1908.
AONADH RI CRIOSD.
Fanaihh annamsa, agus mise annaibh-se.
— EoiN XV. 4.
Ged tha an Sgiiobtur uile tarbhach chum
teagaisg 's chum oilein ann am fireantachd, tha
cuid de 'n Leabhar Naomh a's fhearr leinn na
cheile. Fhuair na caibidealan so de shoisgeul
Eoin, xiii.-xvii, aite ann an cridhe na h-Eaglais
nach d' fhuair Utreachas eile chaidh riamh a
sgriohhadh. Cha 'n ioghnadh ged fhuair. Bha
iad air an labhaiit leis-san a labhair mar nach do
labhair neach rianih, agus aig an aon am a bu
sholuimte 'na bheatha. Ged a bha Ian fhios aig
Criosd nach b' fhada 'n nine gus am biodh E air
a thoirt thairis do lamhan a naimhdean, bha
chridh' air a lionadh le sith Dhe, 's chuir E
seachad na huairean deireannach ann a bhi
misneachadh a chairdean le briathran cho ciuin,
cho domhain, 's cho brioghmhor 's gu bheil iad
'nan aran beatha do 'n t-saoghal gus an latha
diugh. Ged nach deanadh an t-Abstol Eoin
seirbhis eile do 'n Eaglais ach na briathran so a
ghleidheadh air chuimhne, bhiodh i 'na chomain
gu brath. Thaisg e cornhradh deireannach a
Mhaighstir 'na chridhe mar nach do rinn h-aon
eile de na h-abstoil, 's an deigh do mhoran
bhliadhnachan dol seachad, ghabh e do chuid
Chriosd agus fo sheoladh an Spioraid Naoimh,
nochd e dhuinne e. Am measg nithean eile a
labhair Criosd aig an am ud tha Eoin ag innseadh
dhuinn gu 'n do leag E cudthrom sonruichte air
an aonadh a tha eadar E fhein 's a shluagh — an
ceangal diuth a tha eadar an Eaglais air thalamh
is Ceann na h Eaglais air neamh. Fanaibh
annamsa agus mise aunaihh-se. Is inise an
fhionain, sibhse na geugan. Mise annta san,
agus ihusa annamsa, chum gu 'n deanar coimh-
lionta iad ann an aon. Fhuair an smuain a
th' anns na briathran so a leithid de ghreim air
inntinn an Abstoil Eoin 's gu bheil e tigh'nn
thairis oirre an drasd 's a rithist mar gu 'm biodh
e faotainn solas agus togail cridhe anabarrach
ann a bhi beachdachadh air an diomhaireachd
mhor so mu Chriosd agus an Eaglais. Anns a'
cheud litir a sgriobh e tha 'n smuain a' tachairt
oirnnannsa h-uile caibideal — An ti a choimhideas
' a,itheanta-san, tha e gabhail comhnuidh ann,
agus Esan ann san : agus le so is aithne dhuinn
gu bheil Esan a' Juireach annainn, o'n Spiorad
a thug E dhuinn. Cha 'n 'eil Eoin leis fhein
ann a bhi teagasg gu bheil aonadh cho dluth
eadar Criosd 's a shluagh 's gu faodar a radh gu
bheil Esan anntasan agus iadsan ann-san. Bha
Eoin agus Pol gle eu-coltach ri cheile ach air a'
chuis so tha iad a' labhairt le aon ghuth, 's tha
Pol a' toirt na fianuis cheudna mu 'n cheangal a
tha eadar an Tighearn 's an Eaglais. Nach 'eil
fhios agaibh, ars' esan ris na Corintianaich, gur
si/ih ieampuU Dhe, 's gu bheil Spiorad Dhe 'na,
chomhnuidh annaibh. Cha mhise, ars' esan ris
na Galatianaich- a tha beo ach Criosd tha beo
annani. Tha ar beatha folaichte ann an Criosd.
Ged a bha Eoin is Pol fad o cheile 'nan gne 's
'nan oilein, tha iad a' cordadh mu 'n teagasg so
a chionn gu'n d' ol iad as an an aon tobar, 's gu,
robh iad air an soillseachadh leis an aon solus:
— an solus a thainig o'n airde. Cha 'n 'eil iad a'
toirt fianuis air bith dhuinne ach mar fhuair iad
fhein an toiseach o'n Tighearn.
I. Tha tri samhlaidhean air an cleachdadh 'sa
Bhiobull a tha cur soluis air an aonadh a tha
eadar Criosd is creidmhich. Is iad sin —
.4?! fhionain agus na geugan
An corp agus na buill.
Ceangal a' Phosavlh.
Mar tha beath' is sugh an fhionain a' sior
shruth gu reidh samhach a dh' ionnsuidh gach
geug is gucag is duilleach, mar sin tha beath' is.
cumhachii Chriosd ag oibreachadh gu reidh
samhach anns na daoine th' air an aonadh ris le
creidimh beo. Cha 'n fhaicear 's cha chluinnear
am feur a' fas, 's cha tig rioghachd Dhe air chor
gu mothaichear i. Mar tha moran bhall anns
a' choip, cnamhan is feithean is uilt, agus iad
uile 'g oibreachadh gu h-ordail 's air an gluasad
leis an aon bheatha; mar sin tha 'n Eaglais air
thalamh. Is e 'n Eaglais corp Chriosd, agus is
Criosd an Ceann, o'm bheil an corp uile, air a
cheangal gu ceart, agus air a dhluthachadh tre
an ni sin a tha gach alt a' toirt uaith, a faghail
fas cuirp, chum gu fas sin suas anns na h-uile
nithibh chuige-san. Tha staid a' phosaidh, mar
an ceudna, 'na samhladh air a cheangal chaomh-
ail 's air an aonachd a tha eadar Criosd 's a
shluagh. Bithidh an dithis 'nan aon fheoil. Cha
d' thug duine air bith riamh fuath d'a fheoil
fhein, ach altrumaidh agus eiridnidh e i, eadhoin
mar a ta an Tighearn a' deanamh do 'n Eaglais.
Mar tha fear is bean fo chumhachd graidh 'nan
aon, mar sin tha Criosd is creidmhich.
Cha 'n 'eil anns na samhlaidhean so ach
oidhirpean air cainnt a chur air firinn a tha dol
OS cionn tuigs' an duine. Tha fiosrachadh an
anma air an aonadh bheannaichte so 'na ni cho
mor 's cho beairteach, 's nach gabh e cainnt
■a chur air. Cha ghabh e innseadh aim an aon
fhacal. Cha 'n urrainnear innseadh ann an aon
fhacal ciod an daimh a th'aig Criosd r'a shluagh.
Tha E dhaibh 'na Bhuachaille ach tha E 'na
sliolus mar an ceudna. Tha e 'na Righ, ach tha
E 'na aroM na beatha, Tha E air fada uapa,
gidheadh tha E maille riu. Tha E an taobh a
muiffh dhiu, gidheadh tha E 'n taobh a stigh
dhiu. Tha Esan annt-san, 's tha iadsan annsan.
Ach ged tha e duilich cainnt a chur air fiosrach-
adh an an ma, tha 'm fiosrachadh sin fior, 's
dhearbh sluagh an Tighearn anns a h-uile hnn
gu bheil. Fhuair iad a leithid de dhluths ri
Criosd 's gu faodta radh gu robh iad a' fantuinn
ann an Criosd agus Esan annta-san. An uair is
aithne do dhuine 'na fhiosrachadh fhein an
t-aonadh so ri Criosd, cridhe ri cridhe, spiorad
ri spiorad, beatha ri beatha, tha bheatha mhair-
eannach air a ghiulan anns an t-seadh anns a
bheil an t-Abstol Eoin a' cleachdadh an fhacail
sin. Le beatha mhaireannach tha Eoin a' ciall-
achadh, fiosrachadh anma anns an am a tha
latbair, 's cha 'n e, tiodhlac a tha feitheamh air
creidmhich ann an neamh.
II. Tha Criosd a' teagasg gu bheil creidmhich
a' fantainn annsan amhuil a ta Esan a' fantainn
anns an Athair. Tha 'n daimh a tha eadar E
fhein 's a shluagh 'na leth bhreac air an daimh
a tha eadar am Mac 's an t- Athair. Gu de an
daimh anns a' bheil pearsachan glormhor na
Trianaid a' seasamh d'a cheile ? Is e sin cuspair
air air nach h-urrainn duine labhairt ach le mor
irioslachd. Ach gabhaidh beagan soluis faotainn.
Thuirt Criosd fhein gu robh Esan 's an t-Athair
'nan aon a chionn gu 'ni b'e bhiadh 's a dheoch
toil an Athar a dheanamh. Cha d' thainig mi,
ars' p]san, a dheanamh mo thoil fhein ach toil
an Ti a chuir uaith mi. Rinn e daonnan na
nithean a b' aill le 'Alhair, 's aig crioch a thuruis
air thalamh b' urrainn E radh — Ghloraich mi
t-ainm, chriochnaich mi an obair a thug thu
dhomh ri dheanamh. Bha e umhail do Dhia,
bha earbs' aig ann an Dia, bha co-fhaireachdainn
aige ri ruintean Dhe, 's a chionn gu robh, bha
aonachd bheannaichte eadar E fhein is Uia nach
deachaidh riamh a bhristeadh. Bha iad da-
rireadh a dh' aon inntinn 's a dh' aon
chridhe. ■ A chionn gu robh iad a' cordadh
ann an seadh moralta, bha iad aonaichte
ann an seadh spioradail. Tha cheart ni fior a
thaobh Chriosd 's a shluaigh. Gus am bi an
toil-san air a lubadh ri thoil-san, cha bhi fios-
rachadh aca air an aonadh bheo so air a' bheil
Eoin a' labhairt, 's a thug dha fhein sonas is
aoibhneas cho mor. An uair a tha creidmhich
a' cur an toil, 's am beachdan, 's an iarrtuisean
fhein an aghaidh toil is facal Chriosd, tha 'n
t-aonadh eatorra air a bhriseadh, Mur h-eil
iad, ann an tomhas, coltach ris-san gu moralta.
cha 'n 'eil iad aonaichte ris gu spioradail.
Mur dean iad a thoil-san, cha 'n 'e?l iad
a' fantuinn ann. Ma chbimhideas sibh in'
aitheanta, fanaidh sibh ann am ghradh ; mar a
choimhid inise aitheanto m' athar, agus a tha mi
fantuinn 'na ghradh. Ach ged tha e fior gur
h-e iadsan a mhain a ni toil Chriosd a dh' fhanas
ann, tlia e fior, mar an ceudna, gur h-e iadsan
anns a' bheil Esan a' fantuinn a's urrainn a thoil
a dheanamh. Is e Esan and a chuid a bheatha
agus an toradh.
III. Ciamar a ruigeas sinn air an aonadh
tharbhach so ? Anns an t-seathamh rann deug
de 'n chaibideal, tha Eoin ag radh nach ann o'r
taobh-ne tha e toiseachadh idir ach o thaobh
Chriosd. Cha sibhse thagh inise, ach inise a
thagh sibhse, agus dh' orduich mi sibh chum gii'n
d' tugadh sibh a mach toradh Is e sin aon
taobh de 'n fhirinn, ach tha taobh eile oirre.
Ann a bhi 'g radh fanaibh annam-sa tha Criosd
a' teagasg gu feum toil an duine gluasad cho
maith ri thoilsan ma 'n gabh an t-aonadh so
dheanamh. Tha e fior gur h-ann ann an cridhe
Dhe a tha obair grais a' toiseachadh an toiseach,
ach ann an gnothuch anma feumaidh an duine
fhein comh-oibreachadh maille ri Dia. Ged is
e a' ghradh 'sa chaomhalachd 's a thruacantachd
fhein a tha toirt an t-Slanuighear'g ar n-ionnsuidh
an toiseach, cha 'n fhan e maille ruinn mur
gleachd sinn ris mar rinn lacob ris an aingeal 's
mur h-abair sinn — Cha leig mi as Ihu gus am
beannaich Thai mi. Tha Esan a tigh'nn trie a
dh' ionnsuidh an doruis ach tha sinn 'ga leigeil
air falbh a chionn gu bheil aoidhean eile stigh
nach bu mhaith leinn gu faiceadh E. Cha 'n 'eil
an t-aon a's fhearr againn a' fantuinn annsan ach
nine ghoirid ; cha 'n aithne dhuinn am fiosrachadh
air a' bheil Eoin a' labhairt ach an drasd 'sa
rithist. Cha 'n ann aig Criosd a tha choire ach
againn fhein. Dhaibh-san a ghradhaicheas E
agus a choimhideas aitheantan tha gealladh Dhe
seasmhach — Gradhaichidh m' Athair e, agus
thig sinn 'ga ionnsuidh agus ni sinn ar comh-
nuidh maille I'is.
Cha'n e mo mhiann thu thriall air falbh gun dail
Mar neach air chuairt, ach thu bhi gabhail taimh
Am chuideachd fhein a Dhe, le cairdeas dluth,
A chaoidh nan cian nach treig, fan maille rium.'
NA SEANN LAITHEAN.
Tha e 'na fhasan aig nioran dhaoine anns an
latha diugh a bhi 'g radh nach 'eil cor an t-sluaigh
idir cho mhaith 'sa bha e an uair a bha iadsan
6g. Tha sinn an duil na rachamaid air ar n-ais
a dh' ionnsuidh an ama anns ad robh iad 6g,
4
I'
23
gu'ti cluinneamaid a' cheart ghlaodh. Theireadh
na seanairean ruinn gu'n d' atharraich an t-sid
seach mar bhi i, gu robh ghaoth n-ear ni b'
fhuaire na bha i an uair a bha iad 'nam balaich,
's nach robh uiread cinneis air an talamh no
uiread cairdeis am measg an t-sluaigh. Bha
h-uile duine 'na cheatharnach an uair a bha iad
bg, bha samhradh ni b' fhaide na tha e'n diugh,
bha 'm barr ni b' I'hearr 's cha robh dith no
deireas air duine beo. Ach 'nuair a sheallas
sinn air cor na duthcha anns na laithean a dh'
fhalbh chi sinn gu soilleir gu bheil cuisean an
diugh fada, fada ni 's fhearr na bha iad ri hnn
ar seanar. Thainig atharrachadh mor air a'
Ghaidhealtachd 's air cor an t-sluaigh o chionn
ceud bliadhna 's cha 'n ann idir airson a chuid
a's miosa. Tha na daoiue ni 's fallaine 's ni 's
fad shaoghalaiche na bha iad, tha gloine is
doighealaclid anns na tighean mar nach robh
annta, 's tha 'n tuath ni 's biadhte 's ni 's comh-
daichte na blia iad. Dh' fhaodadh duine 'n
diugh dol troimh sgireachd an deigh sgireachd
's a;un teaghlach a thachairt air anns a bheil
acras no cion, acli anns na laithean a dh' fhalbh
bha leiihid de ghainne 's de bhochdainn am
measg an t sluaigh 's nach bu ruith ach leum le
fir laidir obair latha dheanamh airson am bidh.
Ann am bliadhna nam brisgtinean bhiodh fir-
thighe a' leantail a' chroinn ag iarraidh narn
brisgeinean airson an itheadh leis an acras a bh'
orra. Bha 'n sluagh lionmhor, bha 'n talamh
air a dhroch oibreachadh, bha cosnadh gann 's
gad a bha duine a sid 's a so air a dheagh dhoigh,
bha mhor chuid de 'n t-sluagh ann an staid
biiochd. Chuireadh na cailleachan a th' air
bord nam bochd an diugh car 'nan sroin nan
tairgte dhailih am biadh leis an robh croitearan
an la ud toilichte. Clia b' fhearr na tighean no
'm biadh. Clia robh annta ach bothagan beaga
salach, air bheagan soluis 's air mhoran toite, an
crodh anns an dara ceann dhiu 's na cearcan a'
cadal air na sparran. Cha 'n 'eil ioghnadh ged
a bha breac is fiabjirus a' tannachadh na duthcha
an drasd 's a rithist. Cha ghiulaineadh mon-
aidhean na Gai.lhealtachd an aireamh dhaoin' a
bh' air an uaclidar, 's thoisich an sluagh- air
bruchdadh a null a dh' America. Bha'n sluagh
aineolacii seach mar tha iad an diugh. Cha
robh e furasda, dhaibh a bhi air atharrachadh,
oir cha robh .'^goilean no maighstirean sgoileaca.
Anns a' bhliadhna 1826 bha da mhile gu leth
duine ann an sgireachd lonarnis nach b' urrainn
leughadh no sgriobhadh, agus corr is leth cheud
mile duine anns a' Ghaidhealtachd uile gun facal
sgoil 'nan ceann. Ach is mor an t-atharrachadh
a thainig air an dutliaich o'n latha sin. Ged
nach 'eil an sluagh cho lionmhor tha iad i ni 's
fhearr air an doigh. Tha nacroitean ni 's motha
's tha e comasach do dhaoin' am beothlainn
fhaotaihn orra. Thug Achd nan Croitearan
coir air an fhearann do'n tuath, 's nuair a fhuair
iad sin bha misneach aca tighean a b' fhearr a
chur suas agus an tuilleadh innleachd is dichill
a chleachdadh ann an oibreachadh a' ghruinnd.
Tha 'n duthaich air a fosgladh suas le rathaidean
mora, le bataichean smuid, 's le carbadan iaruinn
air chor 's gu bheil e comasach do na Gaidheal
malairt a dheanamh ris na bailtean mora. Cha
'n 'eil moran cosnaidh anns a' Ghaidhealtachd
do'n oigridh a tha 'g eiridh suas, ach tha sgoilean
maith aca 's ma 'n tig iad gu ire duine tha iad
comasach leis an ionnsachadh a tha iad a'
faotainn air iad fhein a thoirt as am measg
dhaoin' eile na rioghachd. Tha iad a' deanamh
sin, 's tha chuid a dh' fhalbhas o'n bhaile 's a'
chuid a dh' fhanas aig an tigh moran ni 's
comhfhurtachaile 'nan crannchuir na bha na
daoin o'n d' thainig iad. Tha Ghaidhealtachd a
tigh'nn air a h-aghaidh, 's cha 'n ann a' dol air
a h-ais. Tha suilean an t-sluaigh ni 's fosgailte,
tha 'n dachaidhean ni 's gloine, tha 'n Ion ni 's
cinntiche, 's tha 'n slainte ni 's fhearr. Ged tha
bochdainn fhathast ann an iomadh cearn, cha 'n
'eil an t-acras goirt ann a b' abhaist an cridhe
thoirt a daoine. Ged a bhios na bodaich ag
radh gu 'm b' fhearr an de no 'n diugh, cha
.chreid sinn diog dheth.
A' GHAIDHLIG.
Tha sinn an dull nach bi e as an rathad cunntas
a dheanamh anns an duilleig so air an aireamh
dliaoin' a tha bruidhinn na Gaidhlig ann an
Albainn. Tha iad ag radh ruinn gu bheil
barrachd dhaoine 'ga bruidhinn ann an America
na tha 'ga bruidhinn anns an duthaich so.
Faodaidh sin a bhi, ach a chionh nach 'eil fhios
againn air an dearbh aireamh a bhruidhneas i
ann an America cha 'n abair sinn an corr rou'n
chuis. Tha 640,000 ann an Eirinn a bhruidh-
neas i, agus 4,500 anns an Eilein Mhanaineach.
Cha 'n 'eil e furasda do chinas Gaidheal dad a
dheanamh do chainnt nam Manaineach, ach
cha'n^eil a' Ghaidhlig Eirionnach idir eu-coltach
ri cainnt na duthcha so. Bha fear siftbhail aig
an dorus an la roimhe, agus gsd nach deanadli
an corr de 'n teaghlach a bheag d'a sheanchas,
chaidh sinn fhein 'na chomhradh agus air ar-n
athais thuigeamaid e maith gu leor, Bha e o
thaobh an iar Eirinn.
An uair mu dheireadh a chaidh an sluagh
aireamh ann an 1901 bha 230,800 aig an robh
Gaidhlig; Faodaidh nach 'eil fhior uiread an
diugh ann, ach cha ghabh an t'-aitharrachadh a
bhi mor. Los fhaicinii ciaihar' tllacuisean anns
na h-eileinean faodaidh sinn an' rud a chur
mar so :- - ■ . ■
24
Caidhligr is Gun diogr ach
■: AITE. Beurla. Caidhlig-.
Leodhas;. '- -^^ - - - 15,990 , 9'928
Na h-Eaiirad'h,-'''- - - 2,662 2,217
An t-Eile'an Sgiatlianach 9,837 2,858
UidhiSt niu 'I'huatli, - 1,975 1,619
Uidhist niu Dheas, - - 2,573 2,500
Barraidh, - -- - - 1,165 1,136
Muile, - ' -, , - - 3.060 428
Tiriodh, - - - - 1,156 894
Colla, ----- 288 57
Colasa, - - - - 241 44
Diura, - - - - - - 460 60
He, - - - - - - - 5-136 644
Arainn, -,---- 1,903 9
Chithear uaith so gur h-e muinntir Bharraidh is
Uibhist 's na b-Earradh daoin' aig a lugha bheil
a Bheurla, 's nach 'eil cion teangaidh air na
Muilich 's na h-Ilich anns an da chainnt.
Ma ghabhas sinn na siorramachdan Gaidh-
ealach tha 'n aireamh mar so: —
Caidhlig is Gun diogr ach
, AITE Beurla. Caidhlig.
Earraghaidheal, - ■ 34.428 3,313
lonarnis, - - - 43,281 11,722
Ros, - . - - 39,292 12,171
Cataibh, - - - 14,083 469
Peairt, - - - - 11,446 78
Chitear uaith so gur suarach an aireamh dhaoin'
air tir mor aig nach 'eil Beurla, 's -gu bheil
Earraghaidheal ni 's toisiche anns an rat had sin
no Ros is lonarnis. Ach cha 'n 'eil e furasd a
radh gu de cho fad 'sa dh' fhaodas sinn daoine
ghabhail gu litireil an uair a chuireas iad sios an
ainmean akson, Gaid/i/ig is Beurla, no airson
gun diogach Gaidhlig. B'aithne dhuinn cailleach
choir a bha fuireach leatha fhein ann an tigh ri
taobh an rathaid. Bhiodh luchd siubhail a'
taghall an tighe gus iad fhein a gharadh no
phiob a lasadh, agus is iomadh truaghan a bhiodh
a' gabhail an rathaid air dhroch caramh, air an
do rinn i fuasgladh. Thachair i oirnn latha agus
b'e cheud fhacal a thuirti — O Mhuire 's a Righ,
is ann ormsa thainig a' bheisd an raoir, theap
nach fhaighinn air falbh e. Co thainig oirbh ?
Ma ta cha 'n 'eil fhios agam ach bha coltas
Eirionnaich air ; cha robh seorsa bho na sparran
nach d' iarr e, ach mar sheall an t-agh ormsa, tha
beagan agam fhathast de 'n Bheurl a dh' ionn-
saich mi air Loudie 'nuair a bhithinn a' dol gu
foghar, 's cha luaithe chuir mi ris smaladh dhi
na thug e chasan as. Gu de thuirt sibh ris, arsa
sinne. Ma ta, thubhairt — Away, a' dhearg choin,
's mur bhi a' Bheurla dh' fhaodadh e mo mhort.
Is d6cha gu bheil feadhainn ag radh anns na
paipearan-airearah gu bheil Gaidhlig is Beurl'
aca, aig nach 'eil de Bheurla na bheireadh a
cuideachd iad, ach tha sinn a'creidsinn gu bheil
gu leoif aig a bheil deagh phrapadh Beurla nach
leig sin orra, 'sa tha 'g an cur fhein sios mar
dhaoin' aig nach 'eil diog ach Gaidhlig.: Cha
toigh leis an fhiorGhaidheal a Bheurl' aide^chadh,
mur 'eil i aige neo-ar-thaing. .,
'. Tha moran Gaidhlig anns na bailtean mora.
Caidhligr is
Beurla.
Gun diog acit'
Caidhligr.
BAILE.
Duneideann, - - - 4,536 68
Glaschu, - - - - 23,191 85
Grianaig, - - - - 2,494 24
Chitear uaith so gu bheil uiread dhaoin' a
bhruidhneas Gaidhlig anns na tri bailtean so, 'sa
th' ann an Leodhas, 's an Eilein Sgiathanach 's
ann am Muile ged a bhiodh iad air an cur
comhla. Ach ged tha Gaidheil a' bhaile mhoir
gaolach gu leoir air dol far am bi Ghaidhlig air
oidhche seachdainn, cha 'n urrainn sinn a radh
gu bheil iad cho gaolach air a heisdeachd air
an t-sabaid. Co dhiu, 'se sin a thatar ag radh
ruinn.
MUINGHINN ANN AN DIA.
O anaim bhochd, 'tha saruicht,'
Gabh greim air Dia gu teann :
Do dhebir tha air an aireamh ;
Dia togaidh suas do cheann :
Troimh dhoinnion doirbh, is anradh
Bheir Esan thu gu slkn ;
Bheir tonnan 's gaoith' thu sabhailt,
Gu soillse geal an la.
Suas thu ! Le muinghinn Ikidir
Leig dhiot an iomaguin throm ;
An campar-inntinn liailleil
A dh' fhag thu ledinte, crom :
Ged nach 'eil thusa' riaghladh
Gach cuis 's an domhan mhbr ;
Aig ceann na rioghachd tha'n Tighearna,:
Ni Esan mar is coir.
An riaghladh fag 'n a Laimh-san,
Liuthair do chor d' a iiil ;
Bheir e gu aite-taimh thu,
Is bheir thu Dha-san cliu ;
Aidichidh tu le ioghnadh
Gu bheil a dhoigh-san ceart ;
'S gur beannaichte na daoine
D 'an dbchas Dia nam feart.
O Thighearn, air ar leanntachd
Cuir Thusa ceann is crioch \
Ar lamhan neartaich, — 's fann iad ; —
D' ar gluinean lag thoir clith :
Cum sinn fo 'd curam dileas
An cian a bhios sinn beb,
'S air slighe glan na firinn,
.Stiuir sinn gu rioghachd na glbir.
Eadar le K.AV.G. 0 Phol Gerard^
Air. 7.
1908.
BAS CHRIOSD.
Ta Dia a' fnoladh a ghraidh fein duimie, do
bhrigk an uair a bha st?in fat hast 'nar peacakh
gu'n d' fhuiling Criosd bas air ar son. — Romh.
V, 8
Anns na rannan so tha Pol a' cur an cuimhne
nan Romanach gu bheil e moran ni's coltaiche
gu nochdadh Dia dhaibh caoimhneas air dhaibh
a bhi reidh ris, seach gu'n d' fhiosraich E iad gu
grasmhor an uair a bha iad fhathast 'nan coigrich
agus 'nan naimhdean dha. Tha e 'cur 'nan
cuimhne nach ruig iad a leas a bhi 'cur teagamh
ann an gradh Dhe, oir dhearbh Dia a ghradh
fhein dhaibh ann an doigh nach gabh aicheadh.
A7in an am lomchuidh bhasaich Criosd airso?i
na?i daoine neo-dhiadhaidh. Cha b' urrainn
gradh dol ni b' fhaide. O'n latha anns an d'
thug Criosd E fhein suas mar iobairt air a'
chrann cheusaidh tha e so-thuigseach do'n
t-saoghal gur gradh Dia. Tha acair aig anmaibh
dhaoin' a tha daingean is cinnteach.
I. Air reir teagasg Phoil, is e bas Chriosd an
dearbhadh as laidire air gradh Dhe. Nan
abradh duine ri Pol gu bheil iomadh comharadh
eile anns an t-saoghal air gradh an Athar, cha
chuireadh Pol 'na aghaidh, ach theireadh e gur
h-e bas Chriosd an comharadh sonruichte a bha
toirt misneach is dochas is aoibhneas d'a chridhe
fhein. Their cuid a dhaoine ruinn gu ruigeadh
an saoghal air an fhirinn gur gradh Dia, ged
nach rachadh am Biobull riamh a sgriobhadh.
Their cuid eile ruinn nach 'eil an dearbhadh a's
lugha air an fhirinn sin an taobh a mach de'n
Bhiobull. Co dhiu a tha ceart ? Cha 'n 'eil
teagamh nach 'eil iomadh ni ann an obair a'
chruthachaidh a tha toirt misnich dhuinn an
creidimh altrum gur gradh Dia, ach tha iomadh
ni ann mar an ceudna a tha toirt bhuainn ar
dochais. Tha obair a' chruthachaidh a' labhairt
le da ghuth. Tha aon ghuth ag radh — Is gradh
Dia. Ach tha guth eile 'g radh — An dara acid,
cha 'ti "eil maitheas Dhe ionilan, air neo tha
tomhas air a chumhachd. Tha 'n fhianuis
cheudna 'tigh'nn o bheatha 'n duine. Tha e
furasda gu leor dhaibhsan aig a bheil crannchuir
shocruch is dachaidhean blatha, nach d' fhuiling
riamh pian no acras no briste cridhe, creidsinn
le'n uile chridhe gur gradh Dia. Ach cha 'n 'eil
e idir cho furasda do thruaghain 's do dhiol-
achan-deirce an t-saoghail an creidimh ceudna
altrum — daoine a tha blasad beagan milse is
moran searbhadais 'nan cuairt air thalamh. An
aite co-fhaireachduinn a bhi aig Nadur ri cor
dhaoine, tha 'n cruthachadh a' gluasad air
aghaidh caoin shuarach co dhiu a tha 'n cridh-
eachan ait no briste. Dearrsaidh a' ghrian cho
aoibhneach air tigh a' bhroin 'sa ni i air an
dachaidh anns a bheil gean. An uair a shoc-
raicheas sinn ar-n inntinnean air smaointean
de'n t-seorsa sin, cha 'n urrainn sinn ar-n aonta
chur ris na daoine their gu ruigeadh an saoghal
air gradh Dhe, ged nach robh am Biobull riamh
air a sgriobhadh, 's ged nach robh Criosd air
fhoillseachadh anns an fheoil. Ann an obair a'
chruthachaidh tha guithean a' labhairt air gradh
Dhe, ach cha 'n 'eil na guithean sin ach fann ;
tha beagan soluis ri fhaicinn, ach cha 'n 'eil an
solus ach beag. Ach ann am bas Chriosd tha
sinn a' cluinntinn guth mar thoirm mhoran
uisgeachan 's tha 'n solus ag eiridh gu airde
raheadhoin-la. As eugmhais bas Chriosd tha
'n fhianuis a leughas sinn ann an oibrichean
Dhe neochinnteach, ach an uair a sheallas sinn
air a' chruthachadh ann an solus na firinn so,
tha na neamhan agus an talamh a' toirt dhuinn
na sgeoil gur gradh Dia. Is e bas a mhic an
iuchair a dh' fhosglas saoibhrea.s gradh Dhe air
feadh an domhain. An ti nach do chaomhain a
t?ihac, cionnus maille ris-san nach toir e dhuinn
na h-uile ?iithea?i. Cha 'n e mhain gur gradh
Dia, ach ghradhaich e peacaich 's thug e mhac
mar eiric air an son. An uair a gheibh an
smaoin sin greim air cridhe duine, cha chuir e
teagamh ni's fhaide ann an gradh caomhal an
Athar.
II. Ciamar a tha bas Chriosd 'na dhear-
bhadh air gradh Dhe ; ciamar a tha bas aon
neach 'na dhearbhadh air gradh neach eile?'
Faodar a radh mu na martaraich t;u'n do leag
iad sios am beatha air son firinn is ceartais mar
rinn Criosd, ach is e rud eile radh gu bheil bas
nam martarach a' dearbhadh gradh Dhe dhuiane..
Tha e dearbhadh gradh nan daoine sin do'n
fhirinn 's an dilseachd do Dhia, ach sin uil' e.
Nam biodh duine an iomairt a bhi air a bhath- ,
adh 's gu'n cuireadh caraid a bheatha fhein ana
an cunnart 'ga shabhaladh, bhiodh sin 'na cho-
mharadh cinnteach air gradh a charaid, ach cha
bhiodh e 'na dhearbhadh sam bith air gradh
Dhe. Nan d' thuirt Pol — Tha Criosd a' moiadh
a ghraidh feifi duintie, do bhrigh an uair a bha
sinn fathast 'nar peacaich gu?i d' fhuiling E bas
air ar son, bhiodh sin furasda gu leor a thuig-
sinn, ach ciamar a tha bas Chriosd 'na dhearbh-
adh air gradh Dhe? Cha ghabh a' cheist
26
fuasgladh ach anns an doigh anns an d' fhuas-
gail P61 's na h-Abstoil eil' i. Bha Pol a'
smaointinn air Criosd mar am Facal Siorruidh a
bha maille ris an Athair ma 'n do leagadh bun-
aitean na talmhainn, ach a bha air fhoillseachadh
anns an fheoil anns na laithean deireannach a
measg a bhraithrean. Bha e smaointinn air
Criosd mar neach a bha 'na leithid de dhaimh
dhluth ri Dia 's gu faodte radh gu robh e fhein
's an t-Athair 'nan aon. A chionn gu robh an
t-aonadh so eatorra, theireadh Pol nach do rinn
am Mac ni sam bith leis fhein, ach gu'n do rinn
an t-Athair maille ris e. Am facal a labhair
Criosd air thalamh, tha 'n t-Athair a labhairt gu
siorruidh ; an ni a rinn Criosd air thalamh, tha'n
t-Athair a' deanamh gu siorruidh, oir b'e beatha
Chriosd dealbh Dhe, agus b'e briathran agus
gniomharan Chriosd earlais air doirahneachd a'
ghraidh a th'ann an cridhe Dhe. Annsan bha
lanachd na Diadhachd a' comhnuidh air chor
gu faodar a radh mar tha Pol ag radh uair is
uair eile, gur h-e 'n Diadhachd fhein a dh'
fhuiling pian is bron ann an iobairt Chalbhari.
Cha do leag Dia uallach peacaidhean a' chinne
daona air guaillean coigrich, ach dK fhuiling E
fhein, 'sa chionn gu'n d' fhuiling tha has Chriosd
'na dhearbhadh air gradh an Athar.
III. — Ciamar a tha bas Chriosd a! foillseachadh
gradh Dhe 1 Nach faodadh Dia a ghradh a
dhearbhadh ged nach fuilingeadh Criosd bas !
A bheil ceangal air bith eadar an da ni ? Ann
a bhi freagairt na ceiste, thig sinn air ar n-ais a
dh' ionnsuidh na smuain a bh' ann an inntinn
Phoil, smuain a thachras oirnn air gach duilleig
de 'n Tiomnadh Nuadh, gu bheil ceangal son-
ruichte eadar bas Chriosd is maitheanas peacaidh.
Thug mi dhuibh air tus, arsa Pol, an ni a fhuair
mi mar an ceudna, gu 'n d' fhuair Criosd has
airson ar peacanna a reir nan sgriobtur. Ann
am beachd Ph6il bha bas Chriosd a' seasamh
air leth o bhas nam martarach, 's a' giulan
bheannachdan 'na lorg nach faigheadh an
saoghal air dhoigh eile. Thug an Slanuighear
E fhein an fhianuis cheudna. Aig an aon am a
bu sholuimte 'na bheatha thuirt e ris na
deisciobuil gu robh fhuilsan air a dortadh airson
maitheanas peacaidh, agus air eagal gu 'n
dichuimhnicheadh lad am facal, chuir E air a
chois ordugh a bhiodh 'na shamhladh air an
fhirinn so gu deireadh an t-saoghail. Ged nach
h-urrainn sinn a thuigsinn ciamar nach tigeadh
maitheanas peacaidh as eugmhais dortadh fala
feumaidh sinn gabhail gu h-iriosal ris na tha 'n
Sgriobtur ag radh air a' chuis. Gus an do
shineadh Esan air a' chrann, cha b' urrainn e
radh — Tha 'n obair criochnaichte. B' e latha
Chalbhari latha na saorsa, 's air a chrann cheus-
aidh choisinn Criosd buaidh shiorruidh air chor
's gu bheil naoimh gun aireamh a' seinn le
moladh — Dhasan a ghradhaich sinn 's a nigh
sinn 0 ar peacaidhean 'na fhuil fhein V a riftn
righrean is sagairteati dhinn do Dhia ar n-
Athair, dhasan gu robh gloir is moladh is urram
gu saoghal nan saoghal.
AN SEANADH.
Choinnich Ard Chuirt na h-Eaglais am bliadhna
mar a b' abhaist, 's ged nach robh bheag de
cheistean cudthromach air beulaobh an tSean-
aidh, bha an cruinneachadh anabarrach gasda.
Cha chuimhne leinn gu faca sinn riamh coinn-
eamhan a bu chiataiche, 's o thoiseach gu
deireadh cha chualas guth mor no droch fhacal.
Bhatar ag ionndrainn chairdean a thugadh air
falbh o 'n am so 'n uiridh, 's am measg na
feadhnach air an do rinn an Seanadh iomradh
le taingealachd airson am beatha 's an seirbhis,
bha an t-Ollamh Charteris, An t-Oliamh BJarach
is Sir Seumas Caimbeul.
Bha h-uile duine toihchte larla Chinnaird
fhaicinn air ais mar Theachdair an Righ, 's
rinn e na dleasdanasan a bha 'n ceangal r'a
dhreuchd gu h-uasal agus gu h-eireachdail. Tha
e fhein 'na dhuine diadhaidh, 's thug e seachad
a' chuid mhor d'a bheatha gu bhi cuideachadh
aobhar an t-soisgeil. Cha 'n ann a h-uile latha
bhios an t-ait' ard so anns an t-seanadh air
a lionadh le duin' a tha cho eudmhor ris ann an
nithean spioradail 's ann an obair na h-eaglais.
Tha cuisean a' soirbheachadh leis an Eaglais
aig an tigh agus ann an duthchannan cein. Tha
sith an taobh a stigh d'a ballachan agus suaimh-
neas 'na luchairtibh. Tha Dia ag aideachadh a
h-obair anns an tir, 's a' dortadh a bheannachd
an lorg a saothrach. Cha bu choir so a bhi na
aobhar boilich dhi, agus idir cha bu choir e bhi
'na lethsgeul do bhuill na h-eaglais stad anns an
t-slighe no fas meagh bhlath 's an obair ris an do
chuir iad an lamh. Ann am maitheas Dhe do'n
Eaglais, tha gairm iir a tigh'nn 'gar ionnsuidh,
ag iarraidh oirnn an tuilleadh dichill a dheanamh
ann an obair an Tighearna. Bidh soirbheachadh
aig an Eaglais anns an tomhas 's a bheil i
soisgeulach agus anns an tomhas 's a bheil a
buill air an riaghladh le inntinn Chriosd 's air
an lionadh le 'spiorad.
Bha latha mor aig an t-Seanadh an uair a
thainig Aonadh nan Eaglaisean Cleireach air am
beulaobh. Bha fios roimh laimh gu robh
Eaglais na h-Alba deas gu coinneachadh ri each
feuch gu de a ghabhadh deanamh, ach cha b
fheairrd aobhar an Aonaidh gu'n do chuir an
eaglais eile an deasbod bhliadhnail a bhios aice
air Di-steidheachadh latha no dha ni bu traithe,
gus cothrom fhaotainn a' cheud urchair a los-
27
gadh. Ged a chuir so gle nadurra farran air an
t-Seanadh, rinn iad an rud a bu ghlice 's a bu
Chriosdaile ; cha do fhreagair iad le feirg ach
chuir iad litir a dh' ionnsuidh chaicli ag iarraidh
orra coinneachadh riu feuch am faighte rathad
sam bith air na h-eaglaisean a thathadh ri cheile
seach iad a bhi 'nan naire do'n dutliaich mar
tha iad. Chuir an Eaglais Shaor Aonaichte
fios air ais gu robh ise toileach del gu leithid
sin de choinneamh. Cha ghabh an gnothuch
dol ni's fhaid' air aghaidh am bliadhna ach is
obair latha toiseachadh. Bu mhor a' bheann-
achd do dh' Albainn 'nan tigeadh na h-eaglaisean
gu bhi 'nan aon. Ach tha 'n latha a tighinn ;
's cha bu choir do mhuinntir na h-Eaglais
Steidhichte facal a radh no rud a dheanamh a
chumadh an latha sin air ais. Bhiodh e gu
buannachd do'n duthaich 's do rioghachd Dhe.
Cha do rinneadh dad am bliadhna fhathast
gu ceangal ur fhaotainn eadar an Eaglais is
Leabhar Aidmheil a' Chreidimh. Ach cha 'n
'eil fath cabhaig ann, 's cha 'n 'eil dad ri chall le
gluasad gu h-aithiseach.
SIOR LATHAIREACHD DHE.
Agus dh' fhan aire an Tighearn ann an tigh
Ohed-Edoim a' Ghitich tri miosan ; agus hheann-
aich an Tighearn Obed-Edoni agus a thigh uile. —
2 Sam. 6, II.
Am fardoch Obed Edoim
Fhuair aire an Tighearn tamh,
Am feadh, air uchd nan sleibhte,
A chuireadh iomadh blar.
'S na glinn bha bruaillean, 's diridh,
Bha ar-a-mach 's a mhagh ;
Air fardoch Obed Edoim
Bha siochaint neamhaidh 'tamh.
Le gorta anns na criochan,
Le comhstri anns a' champ ;
A chlann bheag fann le ciocras ;
Is aran cha robh ann ;
Na mathraichean 'g an leireadh,
Ag athchuinge le de6ir : —
An teaghlach Obed Edoim
Bha sith is 16n gu lebir.
Air machair Obed Edoim
Namh cha do leag a shall;,
Mar dhidein teann nan treun-fhear
Sheas ciiiin a bhaideal ard ;
Ciia d' thainig cas no diginn,
Ach fios na slaint' 's a ghrais
Gu c6mhnaidh Obed Edoim
'S an d' fhuaradh ait' do 'n aire.
Is dh' aithriseadh an sgeul ud
Leo-san a bha mu 'n cuairt
Tha teaghlach Obed Edoim
A mealltainn suaimhneas buan ;
Tha beannachadh lehbbhah
'G an c6mhdach, beag is m6r;
A chionn 'n an ^ite-comhnaidh
Tha airce Dhd na glbir.
Tha gineal Obed Edoim
Ri fhaotainn anns gach linn ;
Fo fhardoch Obed Edoim
Tha fasgadh anns gach teinn ;
Tha beannachdan a' Chiimhnaint
A ghnath le airce Dhe
Do 'n duine leis an rim e
Seach maoin an t-saoghail gu \€\r.
Buaireas cha ruig an sluagh sin
'Bha leis an aire fo dhion ;
Amhghar cha mhill an suaimhneas,
Tuaileas cha bhris an sith ;
Tha rath, is muirn, is solas,
Tha soills' a dh' oidhche 's la
'S an teaghlach sin, an cbmhnuidh
'S am bheil an aire a' tamh.
Air cad. le K. W. G.
BAISTEADH.
Tha Baisteadh ni's sinne na'n Creidimh Criosd-
uidh, 's bha seorsa dheth air a chleaehdadh ann
an iomadh duthaich roimh laithean Eoin. Ach
is e ann baisteadh a rinn Eoin air an t-sluagh aig
abhainn lordain a' cheud iomradh a th' againn
air an ordugh anns an Tiomnadh Nuadh. Ann
an lagh Mhaois bha e air iarraidh air an t-sluagh
iad fhein a ghlanadh le uisge o sheorsachan
sonruichte de neo-ghloine, 's cha 'n 'eil teagamh
nach robh an riaghailt sin ann an inntinn Eoin
an uair a ghairm e an sluagh gu bhi air am
baisteadh ann an abhainn lordain. Ach bha
deifir mor, aig a' cheart am, eadar baisteadh
Eoin agus an glanadh a bh' air orduchadh le
lagh Mhaois. Dh' fhaodadh duin' e fhein a
ghlanadh, ach anns an ordugh ur a chuir Eoin air
a chois, b' e lamh fhein a bha baisteadh chaieh.
Bha baisteadh Eoin mar an eeudna air a thoirt
dhaibhsan a mhain a bh' air an dusgadh gu
aithreachas. Bha seann bhaisteadh lagh Mhaois
a' deanamh an duine glan o'n taobh a muigh,
ach bha baisteadh iir Eoin a' deanamh an duine
glan 'san taobh a stigh ; bha e 'ga chur ann an
daimh ur do rioghachd Dhe, 's bha e 'na shamh-
ladh 's na sheul' air ath-nuadhachadh spioraid.
Ach bha baisteadh Eoin ag ullachadh na
slighe do bhaisteadh a b' fhearr. Bha fhios aig
Eoin fhein air a so gle mhaith, oir thubhairt e : —
28
Tha mise 'gur baisteadh le h-uisge chum aith-
reachais : ach an ti a thig a'711 dheigh, baistidh
esan sibh lets an Spiorad Naomh, Ma ta j, ii.
Bha cuid de na bh' air am baisteadh le Eoin air
am baisteadh a rithist leis na h-abstoil an deigh
do'n spiorad naomh a bhi air a thoirt do'n
eaglais. Thachair deisciobuil araidh air Pol ann
an Ephesus air an do chuir e a' cheist — an d'
fhuair sibh an Spiorad Naomh o chreid sibh ?
Thuirt iadsan nach cual iad gu robh
Spiorad Naomh ann. Dh' fheoraich Pol
dhiu an robh iad air am baisteadh, 's thuirt iad
gu robh iad air am baisteadh le baisteadh
Eoin. Is coltach nach robh Pol am beachd
gu'm bu leor sin oir bhaisteadh iad as tir ann an
ainm an Tighearn losa, agus air do Phol a
lamhan a chnr orra, thainig an Spiorad Naomh
orra. Ged a tha iomradh anns an Tiomnadh
Nuadh — Eoin 3, 22 ; 4, 1-2 — gu robh deisciobuil
Chriosd a' baisteadh an t-sluaigh am feadh 'sa
bha E fhein fhathast 'nam measg, cha deach-
aidh Sacramaid a' Bhaistidh a chur air a cois
gus an d' eirich Criosd o na marbhaibh. Cha d'
fhuair an t-ordugh so riamh a leithid a dh' aite
ann am beatha na h-eaglais Chriosduidh mur b'e
gu robh e air orduchadh le ceann na h-Eaglais.
Uime sin imichibh-sa, agus deanaibh deisciobuil
do gach uile chinneach, 'gam baisteadh ann an
ainm an Athar, agus a Mhic, agus an Spioraid
Naoimh — Matt. 28, ig. An uair a bha gealladh
an Spioraid air a choimhlionadh do na h-abstoil,
's a bha iad air an sgeadachadh le cumhachd o
na h-ardaibh thoisich iad air umhlachd a thoirt
do dh' aithn' an Tighearna, oir cho trath ris a'
Chaingis an deigh na h-aiseiridh labhair Peadar
ris an t-sluagh — Deanaibh aithreachas, agus bith-
ibh air bhur baisteadh gach aon agaibh ann an
ainm losa Criosd, chum 7naitheanas peacaidh,
agus gheibh sibh tiodhlac an Spioraid Naoimh.
Tha e air reir inntinn Chriosd is teagasg an
Tiomnaidh Nuaidh gu'm biodh iadsan uile th'air an
gabbail a steach do rioghachd Dhe air am baist-
eadh.
Bha Sacramaid a' Bhaistidh air a frithealadh
leis na h-abstoil dhaibhsan a bha 'n da chuid
aithreachail agus creidmheach. Ann an aite no
dha de'n fhirinn tha 'n cudthrom air a leagadh
air aithreachas, ach ann an aitean eile tha e air
a leagadh air creidimh. Ach ann an doigh
fharsuing tha 'n dara rud a gabhail a stigh an
ruid eile. Cha duisg aithreachas ann an cridhe
duine gus a bheil seorsa creidimh aig ann an
Criosd, 's as eugmhais aithreachais tha creidimh
ann am Fear-saoraidh eucomasach.
Anns an latha diugh cha 'n 'eil ach gle bheag
de dhaoin' a thainig gu aois air am baisteadh,
ann an coiraeas ris na tha 'n eaglais a' baisteadh
de leanaban. Cha b' ann mar sinn a bha cuisean
ann an laithean nan abstol. An uair a chaidh
iadsan a mach le soisgeul na rioghachd, is ann
ri daoine thainig gu aois a bha iad a' labhairt —
daoin' a bhuineadh do chreidimh eile seach an
creidimh Criosduidh — agus bha e gle cheart
dhaibh gun iad sin a bhaisteadh gus an aidich-
eadh iad an creidimh anns an Tighearn losa.
Ach feumaidh gu'n d' eirich ceistean mu bhaist-
eadh naoidheanan gu maith trath. Feumaidh
gu'n abradh an parantan a bh' air am baisteadh
— Ciamar a tha mo chlafin a seasamh a thaobh
na rioghachd 2 Ged nach 'eil iomradh anns an
Tiomnadh Nuadh air aon leanabh a chaidh a
bhaisteadh, tha aobhar againn a bhi creidsinn
gu'n do thoisich an cleachdadh gu maith trath,
's gu bheil e da rireadh air reir inntinn Spiorad
na Firinn a thug Criosd do'n Eaglais gu bhi 'ga
seoladh, gu'n gabhadh i a steach na leanaban do
chomunn nan creidmheach. Thuirt an Slan-
uighear fhein — Fiiilingibh do na leanaban teachd
'am iomisuidh, 's na bacaibh iad. oir is a?in d' an
leithidibh a ta rioghachd Dhe, agus bu choir do'n
Eaglais a' cheart spiorad a nochdadh do 'n
chloinn.
Tha 'n fhirinn a teagasg gu bheil beannachdan
mora a' leantainn a' Bhaistidh dhaibhsan aig a
bheil cridheachan aithreachail agus creidmheach.
Tha 'm baisteadh 'na shamladh agus 'na sheula
air beannachdan a' Chumhnanta Nuaidh ; —
Ath-ghineamhain leis an Spiorad Naomh,
Glanadh o pheacadh,
Aite fhaotainn anns an Eaglais,
Aonadh ri Criosd,
Tiodhlac an Spiorad,
Dochas na Gloire.
Is e an duals a tha 'n duine trocaireach a'
faotainn, gu bheil e fas ni's coltaiche ri Dia.
Cha ruig e leas duals iarraidh, ach an duais a
tha 'na chridhe. A chionn gu bheil e 'deanamh
trocair an diugh, bidh e ni's usa dha trocair a
dheanamh am maireach. Is e am peanas a thig
air an duine chruaidh-chridheach, gu bheil e fas
ni's eu-coltaiche ri Dia. Tha e 'call iomhaigh
Dhe, 's gach latha d'a bheatha 'dol ni's fhaide
stigh anns an dorchadas iomallach, gus mu
dheireadh an ruig e aite fhein — an t-aite far nach
'eil trocair. Tha ni ann is uamhasaiche na ceartas
Dhe agus is e sin cruas is neo-chaomhalachd ar
cridheachan fhein.
Tha suilean Dhe mar gu'm biodh mile coinn-
eal. Is leir dhasan nithean diomhair a chridhe.
Faodaidh sinn ruinntean ar cridhe fholach air
daoine ach cha ghabh iad folach airsan. Tha
shuilean anns gach aite fo'n ghrein. Is leir dha
anns an dorchadas. Is ionann an dorchadas
agus an solus dhasan. Cha ruig Esan a leas
feitheamh ri latha bhreitheanais.
1
i
Air. 8.
1908.
DUINE SANNTACH.
Chaidh e macli 'na lobhar, geal mar shneachda. —
2 Rich v., 2J.
Thugaibh an aire agus gleidhibh sihh fhein o
shantii. — Lucas xit., ij.
An uair a leughas sinn eachdraidh Ghehasi ann
an leabhar nan Righrean thig am facal gu'r n-
inntinn — dean an t-ok is fan r'a dheireadh.
Bha Gehasi 'na sheirbhiseach aig Elisha, aon
de na faidhean a b'ainmeile ann an Israel. Air
do Naaman a bhi air a leigheas o'n luibhre,
thairg e suim mhor airgid do'n fhaidh mar tha-
bhartas-buidheachais, ach cha chuireadh an
duine le Dia lamh air. Cha b' ann air ghaol
duaise a rinn e na rinn e, ach a chionn gu robh
e air a lionadh le cumhachd is spiorad Dhe.
Cha robh duine anns an robh spioraid an fhior
fhaidh riamh sanntach, agus cho fad 'sa bha
biadh is aodach aig Elisha cha robh 'n corr a
dhith air. Ach cha b'e sin do Ghehasi. Chual
e an seanchas a bha eadar a mhaighstir is
Naaman agus thuirt e ris fhein — Chaomhain 7710
mhaighstir Naa77ian a7i Sirianach io ach 7-uithidh
i7iise 'na dheigh agus gabhaidh mi 7ii-eigin uaith.
Is ann mar sin a bha; cho luath 's a thionndiadh
Naaman aghaidh gu dhachaidh fhein, rmth
Gehasi as deigh a' charbaid, dh 'innis e naigh-
eachd bhreugach do cheannard righ Shiria, 's
fhuair e bhuaith da thalann airgid agus da chul-
aidh aodaich. Cha b'urrainn athair nam breug
fhein sgeimh a bu bhoidhche 'chur air a' bhreig
na chuir Gehasi. Bha leithid a dh' aogasg na
firinn air an naigheachd 's gu mealiadh i na h-
ainglean. Thuirt e gu'n d' thainig da fhaidh
bhochd a dh' ionnsuidh tigh a mhaighstir, nach
robh dad aig Elisha a bheireadh e dhaibh, 's 'na
eiginn gu'n do chuir e esan a dh' iarraidh air
Naaman talann airgid agus da chulaidh aodaich.
Fhuair Gehasi na bha dhilh air, ach an aite
cobhair a dheanamh air macaibh nam faidh,
thaisg e duais na heucorach 'na thigh fhein.
'Na dheigh sin chaidh e agus sheas e gu dalma,
baithiseach an lathair a mhaighstir agus air
dhasan fheoraich dheth c'aite 'n robh e, thuirt a'
ghnuis gun naire nach robh e taobh air bith.
Ach bha fhios aig an duine le Dia gu de a rinn
Gehasi agus thuirt e ris gu'n tuiteadh breitheanas
uamhasach air fhein agus air a shliochd airson a
pheacaidh. Tha an naigheachd eagallach a'
criochnachadh leis an fhacal : — Chaidh e much
as fhianuis, 'na lobhar, geal mar shneachda.
Tha facal an Tighearn a' cur maith is uilc mu
choinneamh ar sul. Tha e g'ar taladh gu
naomhachd is beatha ghlan le bhi toirt cunntais
air daoine diadhaidh a fhuair sith is aoibhneas
le bhi gluasad ann an aitheantan Dhe is ann an
slighe na fireantachd. Ach tha e mar an ceudna
a' toirt rabhaidh dhuinn an t-olc a sheachnadh
le bhi toirt cunntais air droch dhaoine, Gehasi,
Achan, Judas, Si77i07i Alagus, A7tanias, Saphira,
daoine breugach, sanntach a thainig gu droch
dheireadh.
Faodaidh ao7ipheacadh beatha duine ■mhilleadh.
Feumaidh gu robh maith air chor-eigin ann an
Gehasi ma'n do thagh Elisha e gu bhi 'na
sheirbhiseach, direach mar a dh' fheumadh gu
robh maith air chor-eigin ann an ludas an uair a
thagh Criosd e gu bhi 'na chompanach ann an
laithean 'fheola. Ach ged a bha beagan annt' a
bhuineadh do rioghachd an t-soluis, bha moran
annt' a bhuineadh do'n t-saoghal. Bhlais iad,
ann an tomhas, deadh fhacal De, agus cumh-
achdan an t-saoghail ri teachd ach dh' fhas
freumh seirbhe annta leis an robh iad air an
salachadh agus a thug mu dheireadh a thaoibh
gu buileach iad. B'e am freumh seirbhe sin,
satmt. B'e sin a' chreag air an do rinn Gehasi
long-bhriste. Rinn sannt a chridhe fhein breug-
aire is cealgair is mealitair dheth.
Tha 77ioran dhaoi7ic 7iach saoil 7ii's lugha dhiu
fhei7i 710 d'a7i coimhears7iaich a chionn g7i blieil
iad san7itach. Na faiceadh iad duin' air an
daoraich no nan cluinneadh iad e ri mionnan,
chuireadh sin crith air am feoil 's cha bhiodh
moran meas ac' air. Theireadh iad gu robh e
fad o rioghachd Dhe. Ach tha seorsa dhaoin'
ann a tha cho fad o'n rioghachd ri luchd nam
mionn 's ris na drongairean agus is iad sin — na
daoi7ie san7itach. Cha toigh leis an t-saoghal so
a chluinntinn ach is e 'n fhirinn e. Tha Pol ag
radh gu bheil sannt co ionnan ri iodhal aoraidh,
's tha e labhairt uime anns an aon doi^h 's a
bheil e labhairt mu neo-ghloine, mu anacainnt,
mu fhoreigin, 's mu mhisg. Nach 'eil fhios
agaibh, ars' esan, ris na Corintianaich nach
sealbhaich luchd deanamh na h-eucorach riogh-
achd Dhe, agus nam measg sin tha e 'g aireamh
dhaoine sanntach i Cor. vi., 10. Tha Peadar
ag radh gur h-e iadsan aig a bheil an cridhe air
a chleachdadh ri gniomharaibh sanntach, clann
nam mallachd. Agus thuirt Esan a's niotha
ughdaras no eadhoin Peadar is Pol ; thugaibh
an aire agus gleibhibh sibh fhein o shan7it. Thatar
am bitheantas a' sealltuinn air sannt mar nacli
30
biodh ann ach failing bheag a dli' fhaodas a bhi
fuaighte ri iomadh deagh diiuine. Is aithne
dhuinn seiseinean a chum daoin' air an ais o
bhord comanachaidh airson daoraich, ach cha
chuala sinn riamh iomradh air seisein a chum
duin' air ais o bhord comanachaidh airson sannt.
Ach cha b'e sin inntinn Ceann na h-eaglais. A
reir teagasg Chriosd cha 'n 'eil namhaid aig
rioghachd Dhe anns an t-saoghal cho mor ri
sannt Tha e mar gu'm biodh droch chogal a
thachdas siol na rioghachd. Cha 'n 'e failing
bheag a th' ann ach peacadh mor, agus mathair
iomadh peacaidh.
Tha ehuid as inotha de dli olc an t-saoghail
ag eiridh o skannt. Tha sannt 'na mhathair
aobhair air cogadh is foirneart is farmad is geur-
leanmhuinn. Mur biodh rioghachdan sanntach,
dh' fhaodadh iad an claidhean a bhualadh gu
coltairean agus an sleaghan gu corranaibh-sgath-
aidh. Mur biodh daoine sanntach dh' fhaodadh
an luchd lagha an dorsan a dhunadh. Far a
bheil sannt bidh farmad is naimhdeas is
iorghuill. Is saoghal do aingidheachd, sannt ;
tobar salach as a bheil iomadh freumh seirbhe a'
fas. Cha 'n 'eil sith aig an duine shanntach ri
cho-chreutairean no ri Dia. Cha 'n 'eil sith aige
ris fhein. An aite bhi sealltuinn air a choimh-
earsnaich mar bhraithrean 's mar chairdean, tha
e sealltuinn orra mar naimhdean, mar dhaoine
aig a bheil ni-eigin a tha e miannachadh
fhaotainn dha fhein. An uair a tha sinn a'
farmadachadh cuid duin' eile, a bhearteas, no
dhachaidb, no chliu, no shonas tha sinn a' call
ar sonas fhein gun a shonas-san fhaotainn. Tha
sinn a' call ar sith inntinn agus as eugmhais gu
bheil inntinn duine toilichte, cha 'n 'eil ann ach
an diol deirce ged bhiodh a sporan Ian oir. Is
aithne dhonih, arsa Pol, bhi iosal agtis is aithne
dhomh mar an ceudna pailteas a fnheaituinn,
agus dh' fhoghluim mi, ge b'e staid a?n bheil mi
bhi toilichte. ladsan a dh' fhoghluim sin, f huair
iad, ann an tomhas, buaidh air an t-saoghal.
Gluaisidh iad mar righrean am measg cuideachd
lionmhor nan daoine sanntach.
Tha peacanna inntin7i ni s cunnartaiche da'r
beatha spioradail no pecaima aiirp. Gabhaidh
iad folach mar nach gabh an seors' eile. Cha 'n
'eil iad cho duaichnidh no cho graineil ann an
sealladh an t-saoghail, ged tha iad a cheart cho
duaichnidh ann an sealladh Dhe. Cha 'n
urrainn duine bhi 'na mhisgeir no 'na mheirleach
no 'na bhreugaire agus a chliu a ghleidheadh am
measg dhaoine. Ach faodaidh e bhi cho sannt-
ach ri Gehasi 's cha chuir an saoghal a chorrag
air. Faodaidh e bhi feineil, cruaidh-chridheach,
gionach agus fhathast bhi air a mheas mar
dhuine stuama, prionnspalach. Ach an lathair
an Ti d'an leir na h-uile tha cridhe 'n duine sin
ann an droch staid, 's mur tig atharrachadh air,
cha 'n fhas siol na rioghachd ann gu brath. Tha
gradh do 'n chridhe mar tha ghrian do'n t-
saoghal. Tha e toirt cinneis air gach beus is
subhailc a's maisiche dh' fhasas ann am beatha
'n duine. Ach tha sannt mar ghaoth ghreann-
ach, reota a' gheamhraidh. Bheir e 'm bas 'na
lorg. Cha 'n 'eil sinn a' soirbheachadh anns a'
bheatha spioradail mur 'eil ar cridheachan a'
fas ni's caomhaile, ni's farsuinge, ni's cairdeile 's
ni's truacanta r'ar co-chreutairean. Ach an aite
bhi fas farsuing tha cridhe 'n duine shanntaich
a' fas beag. Aig latha bhreitheanais gheibh
sinn duais no diteadh a reir an seorsa cridhe th'
againn. Cha 'n eirich gu h-olc dhasan aig a'
bheil cridhe mor farsuing, Ian graidh is caomh-
alachd. Ach dhasan aig a' bheil cridhe fuar,
farraadach, sanntach, toimhsear leis an tomhas a
thug e seachad.
Thuirt Solamh gu bheil ceithir nithean nach
sasuichear 's nach abair is leor e — an uaigh,
agus a' bhru neo-thorrach, an talamh nach
sasuichear le h-uisge, agus an teine. Dh'fhaod-
adh e a radh mar an ceudna — aji cridhe sanntach.
Cha'n 'eil cainnt aig an duine ghionach ach
Their dhomh, thoir dhomh ; an iuilleadh, an
tuilleadh. Is beag aige cor dhaoin' eile. Tha
chridhe cho cruaidh ri cloich. Bheir e an cuid
o na banntraichean 's na dilleachdain los a
shannt a shasachadh. Ma bha e aon uair 'na
dhuine ceart coguiseach, cha 'n fhada gus an
cuir sannt a choguis far a' chruin. Tha e cho
furasda do Dhia 's do Bhelial coiseachd le cheile
's a tha e do cheartas 's do shannt.
Tha sannt calg dhireach an aghaidh spiorad an
t-soisgeil. Is e namhaid cho mor 'sa thachair air
Criosd 'na obair air thalamh. Thuirt E nach
robh daoin' ag amas air rioghachd Dhe do
bhrigh gu robh 'n cridheachan Ian do spiorad
feineil a bha 'g eiridh o shannt. Bha na Pharas-
aich an duil, 's tha chuid mhor de'n t-saoghal an
diugh fhathast de'n cheart bheachd, nach fhiach
duine dad mur 'eil rud aige. Ach theagaisg an
Slanuighear atharrachadh beachd — cha'n ann am
mor phailteas nan nithe ta e sealbhachadh tha
beatha 'n duine. Lucas xii., 15. Ann an cos-
mhalachd an duine shaoibhir a dh' fhas reamhar
air thalamh tha E teagasg cho beag 's cho
leibideach 'sa tha beairteas an t-saoghail so ann
an solus na siorruidheachd. Tha 'm peacadh
daonnan mealltach agus gu sonruichte sannt.
Chi a choimhearsnaich gu bheil duine sanntach
fada ma faic e fhein e. Tha e mar a' chaith-
eamh : an ni a tha follaiseach do shuilean
dhaoin' eile tha e ann an ain-fhios do'n duine
thinn. Their esan gu bheil e ni's fhearr, ach
tha fhios aca san nach fhada gus an tig a' chrioch.
Tha 'n duine sanntach stuama stolda gu leor 'na
dhol a mach, ach tha spiorad air a ghiulan a
mharbhas beatha anma, azus ciod an tairbhe do
31
dhuin' an saoghal uile chosnadh agus a?iam fcin a
chall.
Tha 'n duine sanntach tinn le droch droch
ghalair — luibhie spioradail. Tha chridhe mar
bha craicionn Ghehasi. Rannsaich mi., O Z)he,
ag7is tiiig mo s?nuaintean, agus ainhairc am bheil
slighe ok at?- bith annam, agus treoraich mi aims
an t-slighe shiomiidh.
TOMHSEACHAIN.
Dean stad beag, a leughadair, agus tomhais so :
Chiinnaic fear gun sui/ean, iihhlan air craoibh
Cha d' iJiug e iibhlan leis, 's cha d' fhag e ubhlan
oirre.
Cha ruig thu leas gaire dheanamh, 's cha mho
ruigeas tu leas a radh riut fhein nach 'eil an corr
agam r'a dheanamh 'nuair tha mi toirt lamh air
seann fhaoineis. Faoineas ! an d' thubhairt
thu ? Le d' chead, tha faoineas is faoineas ann. •
Tha thu fhein, gun teagamh, 'na d' dhuine
ciallach grunndail, mar is cubhaidh do fhear
tighe 's do cheann teaghlaich a bhith, ach na
robh fhios aig do mhnaoi a tha cho measail ort,
's a tha cho cinnteach nach 'eil fear eile 'sa
bhaile cho glic pongail riutsa, air a h-uile faoin-
eas a ruith ann 'ad inntinn o dh' eirich thu 'sa
mhaduinn an diugh gus an do shuidh thu anns
a' chathair aig taobh an teine anns a' bheil thu
an drasd 'na d' shuidhe, tha mi gle chinnteach
gu'n cuireadh e ioghnadh gu leor oirre, 's gu'n
abradh i rithe fhein, ged nach abradh i riutsa,
nach 'eil annad ach an gaotharan. Sin agad
sin ! Tha mi 'n amharus cuideachd gu'n do
rinn thu rud no dha air an t-seachduinn so a b'
amadaiche no ged a chuireadh tu seachad
feasgar a' cur thomhseachan air a' chloinn. Ged
nach ruig ceann Dhomhuill bhig ach bann na
briogais agad, tha mi meallta no tha tomh-
seachan aige nach h-urrainn thusa thomhas.
Bheireadh e toilinntinn do Dhomhull na 'n leig-
eadh tu leis a chur ort, agus bhiodh an uiread
so de bhuannachd ann dhuit fhein — gu'n tuig-
eadh tu nach 'eil thu idir cho geur 's cho
tapaidh 'sa shaoil thu.
Thuirt thu nach robh 'n corr agam r'a dhean-
amh 'nuair tha mi toirt tarruing air an " fhear
gun suilean a chunnaic iibhlan air craoibh," ach
tha thu cearr a rithist, agus cha ruig thu leas
miothlachd a ghabhail ged their mi riut gur
dbcha gu bheil fada barrachd agam ri dheanamh
na th' agadsa, 's gu'n tugadh tusa 'n leabaidh ort
nan robh thu cho sgith ris an fhear a tha nis a
labhairt riut. Cha 'n innis mi dhuit gu de 'n
uair a tha e, ach bu mhaith leam innse dhuit gu
de a thug orm lamh a thoirt air na tomhseachain.
Anns a' mhaduinn bha mi gabhail a' mhonaidh
gu ait'iomallach ann an sgireachd nach ruigear
a leas ainmeachadh. An uair a dhirich mi os
cionn a' ghlinne, 's a fhuairmi an ceuni a bheir-
eadh mi gu'm cheann uidhe, cha robh creutair
beo r'a fhaicinn, 's cha robh fuaim a' briseadh
na samchair ach corra ghlaodh racach a bheir-
eadh coileach fraoich as. Choisich mi air m'
aghaidh, cho toilichte ann an companas mo
smaointean faoine fhein, 's ged bhiodh tusa, a
leughadair, a' toirt dhomh do chomhraidh air
nithean domhain 'sa labhairt rium bhriathran
glic. Aig lub de'n rathad, 'na sbineadh air a'
dhruim direach air an fhraoch, chunnaic mi
balach 'na shuain chadail. Ghabh mi clisgeadh
gu robh rud-eigin cearr agus stad mi, ach anns
a' mhionaid sin fhein dhuisg e, chuir e fo
achlais pasg a bha sinnte r'a thaobh, 's dh'eirich
e. Bha sinn a' dol an aon rathad agus thuit
sinn air seanchas, agus is iomadh latha o nach
do thachair companach rium a chord rium cho
mhaith ris a' bhrogach a chadail anns an fhraoch.
Dh' f heuch sinn a' Bheurl' an toiseach, ach an
ceann greis thainig sinn gu Gaidhlig, agus ma
thainig, fhuair am fear 6g fuasgladh facail. Cha
'n 'eil mi 'n duil gu bheil eun 'san ealltumn air
nach d' thug e tarruing, fhuair mi eolas bhuaith
air fichead ni iongantach a bhos is shuas, 's nan
do chum mise cuimhne air na chuala mi b'
fhiach dhiutsa, leughadair, tigh'nn air cheilidh
orm. Cha 'n fhac e 'n fhairge riamh ach dh'iarr
e orm innse dha mu'n chuan 's mu bhataichean,
agus air dhomh sin a dheanamh, chuir e orm tri
no ceithir de cheistean mora a dhearbh dhomh
m' aineolas. Mu dheireadh thall, thuirt e rinm
— Tomhsaibh so — agus an sin chuala mi tomh-
seachan nach cuala mi o'n dh' fhag mi 'n sgoil,
agus air druim a' mhonaidh, ann an teas
meadhoin Albainn, fad o'n mhuir chairdeil 's o
na h-eileinean an iar, bha coslas seann chomp-
anach mu'n choinneamh a bha comhla rium 'san
sgoil. Tha e 'n diugh marbh, ach b' ann uaith
a chuala mi an tomhseachan an toiseach agus
thug facal a' bhalaich e 'nam chuimhne. Thomh-
ais mi a' cheud fhear a chuir e orm gu gasda,
ach cha do leig e as mi leis a sin, oir bha
saighdean eile 'na bholg. Chuir e orm cho
mhaith ri coig tomhseachan fhichead agus cha
b'urrainn mi thomhas dhiu ach mu thuaiream
seachd. Cha do mhi-chord an rud ris a' bhrog-
ach, agus thug e dhomh comhnadh far a fac e
gu robh comhnadh feu.mail. Thuirt e gur h-e
shean-mhathair a dh' ionnsuidh iad dha fhein 's
dh' fhaighnich e an robh sean-mhathair agamsa.
Dh' f heoraich e dhiom an rachadh agam air
seasamh air mo cheann, agus air dhomh aideach-
adh gu robh cho mhaith leam gun fheuchainn,
dh' iarr e orm am pasg 's a bhoinneid a chumail
gus an deanadh e fhein seasamh claidheamh.
Ach bha'n latha dol seachad 's b' fheudar dhomh
fhein 's do'm chompanach seangarra dealachadh,
ach bidh an tuilleadh eolais againn air a cheile.
.3:2
Sin agadsa, a leughadair, gu de a thug ormsa
tarruing a thoirt air na tomhsaachain, agus ged a
chrathas tusa do cheann 's a dh' fheuchas tu ri
sealltuinn ni's glice na tha thu ann an da-rireadh,
's ged a their thu gu'n do thachair burraidh mor
air a' bhurraidh bheag an diugh, tha mise 'g
radh riut a rithist, le d' chead, gu bheil faoineas is
faoineas ann. Na faighinn fhein 's am fear beag
greim ort, 's na faodamaid a radh riut — tomhais
so — cha bu mhisd thu dad ar ceasnachadh oir
theagaisgeamaid dhuit gu bheil moran nithean
air neamh is talanih nach aithne dhuit fhathast.
Tha na tomhseachain cho sean ris a' cheo,
agus tha e gle choltach gu robh an duine bu
ghlice bha riamh air an t-saoghal car gaolach
orra, ged tha thusa 'g radh nach 'eil annt' ach
faoineas. Tha sinn a' leughadh ann an eachd-
raidh nan ludhach gu robh gaol mor aig Solamh
is Hiram air a cheile, 's nach do rinn an
raiteachas a bha eatarra mu thomhseachain ach
an cairdeas a neartachadh. Cha 'n urrainn
dhuit aicheadh, a leughadair choir, nach robh
Hiram, righ Thiruis, agus Solamh, righ Israel
'nan daoine glic aig an robh uiread r'a dheanamh
'san tsaoghal 'sa th' agadsa, ach cha robh iad
cho driopail 's nach faodadh iad leth-uair a chur
seachad an drasd 'sa rithist ann a bhi deanamh
's a' fuasgladh thomhseachan. Chuir iad aon
uair geall feuch co am fear a b' fhearr aca.
Chain Hiram an geall an toiseach, cha deach-
aidh aig' aii- tomhseachain righ Israel fhuasgladh,
agus b' fheudar dha suim mhor airgid a phaigh-
eadh. Ach bha fear ann an Tirus d'a 'm b'ainm
Abdemon a bha anabarrach geur agus thairg
esan do Hiram gu feuchadh e ri tomhseachain
Sholaimh. Dh' fhuasgail e iad uile, thug e
feadhainn lira d'a mhaighstir a dh' fhairtlich air
Righ Israel, 's choisinn Hiram an geall air ais.
Mas fior na leughar chuir duin' air choreigin an
tomhseachan so air Homer —
Chaidh mi do ft bhein a shealg,
Dh'fhag mi maeh an rud a fhuair mi,
'5 thug mi dhachaidh an rud nach d' fhuair mi,
's chuir e leithid a dh' fharran, 's a nair' air nach
deachaidh aig' air fhuasgladh 's gu'n do bhrist a
chridhe. Cha do rinn e riamh car ceart 'na
dheigh. Is beag an t-ioghnadh ged nach b'
urrainn na Philistich an tomhseachan a chuir
Samson orra fhuasgladh — As an fkear a dh'
itheas thai?iig a mach hiadh, agus as anfhe&r
gharg thainig a mack mil/sead : — Breitheamhna
xiv., 14. Ghabh Samson an cothrora orra, 's
cha robh a leithid so do thomhseachan ceart no
direach, oir mur biodh fhios aca air an ni a
thachair airsan air an t-slig?ie, cha robh e comas-
ach dhaibh fhuasgladh le geireid inntinn. Ach
ma ghabh Samson an cothrom orrasan, ghabh
iadsan an cothrom airsan agus threabh iad le
agh da rireadh.
Am measg nan ludhach bha sean fhacail is
tomhseachain air an cleachdadh mar mhodh
teagaisg. Aomaibh ar cluas, ars' an Salmadair,
chum briathran mo bheil, fosglaidh mi mo bhetd
an7i an costnhalachd, cuiridh mi sean-fhacail
dhorch' an ceill. Tha am faidh Eseceil ag radh
gu'n thainig facal an Tighearna 'ga ionnsuidh, ag
radh — A mhic an duine, cuir a tnach tomhseachan,
agus lahbair cosmhalachd ri tigh Israel. Tha
gu leoir a thomhseachain anns an t-seann
Tiomnadh, gu sonruichte ann an leabhraichean
a' Ghliocais. Is ann dhiu sin a tha : —
Ceithir nithean nach abair, is leor e. Gnath-
fhocail JO, 16.
Ceithir nithean nach aithne dhomh. Gnaih-
fhocait JO, 18.
Ceithir nithe beaga tlia ro ghlic. Gnath-fhocail
Ceithir nithean a tha tlachdmhor 'nan siubhal.
Gnath-fhocail JO, 2g.
Cha 'n 'eil anns an Tiomnadh Nuadh ach aon
tomhseachan uile gu leir ach tha 'm fear sin gun
fuasgladh fhathast : — An ti aig a' bheil tuigse^
airmheadh e aireamh an fhiadh-bheathaich ; oir
is aireamh duine e ; agus is e 'aireamh se ceud
agus tri fichead agus se. Taisbean xiv., 18. Ma
ghabhas tu mo chomhairle, seachain an radh
dorcha so, agus cleachd t-inntinn 's do chridhe
air earrannan eile de'n Leabhar naomh a's usa
agus a's buannachdaile. Fag aireamh an fliiadh-
bheathaich mar tha i.
An deigh dhomh dealachadh ris a' bhalach
thug mi greis air smuaineachadh air tomhseach-
ain agus thainig e gu 'm inntinn gur h-iomadh
rud a bu mhiosa dh' fhaodadh na maighstirean
sgoile dheanamh na ged chuireadh iad fhein 'sa
chlann seachad uair 'san t-seachduinn a' cur
thomhseachan. Tha iomadh ni 'ga dheanamh
's na sgoilean an diugh nach 'eil idir cho mhaith
air reir mo bheachd. Bhiodh a' cheart uidhir
meas agam air air geireid inntinn a ghill' a
thomhseadh so —
Theid e null air an abhainn,
Thig e nail air an abhainn
Innsidh e naigheachd,
'S cha labhair e diog,
's a bhiodh agam ged a dh' innseadh e dhomh a
latha 'sa bhliadhna air an do chuireadh Blair na
h-Olaind. Cha 'n 'eil cothrom agam an cbrr a
radh aig an am, ach creid mi, leughadair, — co
dhiu is fear no bean thu — nach ruigear a leas
faoineis a chur as do leth ged a shuidheadh tu
am measg na cloinne 's ged a dh'abradh tu
riutha — Co thomhseas so?
An cutnan iubhair adhair
A thug m' athair as an Ros,
Ged chuireadh tit hheul foidhe
Cha tinadh deur as.
Air. 9.
1908.
U A N 'D E
Feuch uan De a tha toirt air falbh peaeadh ati
t-saoghail. — Eoin i. 29.
Ann an leabhar an Taisbeanaidh a sgriobh an
diadhair Eoin 'na sheann aois, tha e labhairt niu
Chriosd gu bitheanta mar Uan. Is ann o Eoin
a' Bhaistiilh a fhuair e 'm facal. Dh' fhosgail
Dia suilean a' Bhaistich agus thug e dha sealladh
air gloir an t-Slanuigheir ma'n robh a' ghloir sin
air a foillseachadh do dhaoin' eile. Bha cuid de
na h-abstoil — an diadhair Eoin am measgchaich
— a' leantuinn an fhaidh Eoin ma 'n do thoisich
iad air Criosd a leantuinn, ach bha Ian fhios aig
Eoin gu robh neach a' teachd 'na dheigh aig an
robh toiseach air, 's cha dh' iarr e urram a b'
airde dha fhein no shghe an Tighearn a dhean-
amh direach. Air do Eoin a bhi 'na sheasamh
aon latlia maille ri dithis dheisciobul, chunnaic
e losa teachd da 'n ionnsuidh 's thuirt e riu —
Feuch uan De — mar gu 'n abradh e, Coma leibh
mise tuilleadh, leanaibh Esan. Faodaidh gu 'n
do dhichuimhnich each am facal a labhair am
Baisteach, ach rinn e leithid a ghreim air
inntinn an diadhair Eoin 's nach d' fhuair e
riamh facal a b' fhearr leis mu Chriosd na Uan
De. lomadh bliadhna an deigh do 'n Bhaisteach
a bhi 'san uir, an uair a bha'n diadhair Eoin ann
an eilein Phatmois 's a chunnaic e gloir an
Tighearna, tha e 'g innseadh an t-seallaidh a
chunnaic e ann am briathran a bheir 'nar
cuimhne am facal a chual e an toiseach aig
abhainn lordain — Agus dh' amhairc mi, agus-
ann am meadhon nan seanairean Uan 'na
sheasamh mar gu 'in biodh e air a mharhhadh.
Ma chuimhnicheas sinn nach 'eil a haon de na
soisgeulaichean ach Eoin a' labhairt mu Chriosd
mar uan, 's gu bheil esan a toirt an ainm so do
Chriosd seachd uairean fichead, tuigidh sinn
gu 'n do rinn facal a' Bhaistich greim dli'ith air
a chridhe, 's nach do dhichuimhnich e e gu
latha 'bh&,is. An uair a bha Luther air a
leabaidh bhais 's a dh' fhaighnich a bhean dheth
gu de'n earrann de 'n Bhiobull a bu mhaith leis
i leughadh dha, thuirt e — Leugh dhomh nafacail
anns an do thilg mi m' acair an toiseach. Is
ann mar sin a dh' eirich do 'n diadhair Eoin.
Ghreimich am facal uan De air a chridhe 's mar
bha na bliadhnachan a' dol seachad fhuair e
an tuilleadh soluis ann 's an tuilleadh brigh.
'Na oige thilg e 'acair ann am facal a' Bhaistich,
's na sheann aois bha 'm facal sin fhathast 'na
aran beatha d'a anam.
I. Carson a labhair am Baisteach mu Chriosd
mar uan ? An robh rud sonruichte sam bith
ann an coslas an t-Slanuigheir a thug air Eoin a
shamhlachadh ri uan ? Tha sinn an dull nach
do rinn Eoin ach tigh'nn thairis air smuain a
thachair air anns an t-seann Tiomnadh. Bha e
eolach air an fhacal a bha sgriobhte ann an
leabhar Isaiah mu sheirbhiseach an Tighearna —
thugadh e mar uan chum a' chasgraidh aah cha
d' fhosgail e a bheul. Ann an litreachas nan
ludhach 's ann an litreachas chinneach eile, tha
'n t-uan air a ghabhail gu bitheanta mar shamh-
ladh air ciuine is caomhalaclid. Anns an t-seadh
so b'e Criosd da rireadh uan Dhe, oir cha robh
riamh aon cho caomhal ris am measg clann Dhe.
Bha e caomhal n cairdean is nainihdean, 's cha
do chuir e cul ri neach riamh le feirg. Ged a bha
cuid de na Pharasaich 'nan daoine maith, bha
am maitheas cho fuar ris an t-sneachda. Ach
bha leithid a bhlaths 's a chaomhalachd ann am
maitheas Chriosd, 's gu robh peacaich is daoin'
ain-dhiadhaidh air an taladh 'ga ionnsuidh. Cha
b' ann a dhiteadh dhaom' a thainig e do 'n
t-saoghal ach 'ga 'n tearnadh, 's bha e moran
ni b' fhearr leis cuideachadh leo seach trod riu.
Tha cuid a sheirbhisich an Tighearn a dh'
fhaodas a bhi air an samhlachadh ri leomhan, 's
cuid eile ri uan ; cuid anns a bheil neart gun
chaomhalachd 's cuid eile anns a bheil caomh-
alachd gun neart. Ach ann an Criosd rinn an
leomhan 's an t-uan comhnuidh maille ri cheile.
Cha b' ann o laigse naduir a thainig a chaomh-
alachd - san ach o neart. Buinidh nimh is
naimhdeas do'n troich, ach buinidh caomhalachd
do 'n ghairdean tbreun 's do'n chridh' fharsuing.
Tha cumhachd is neart Dhe 'nan cuis-eagail do
dhaoine gus an cuimhnich iad gu bheil E mar
an ceudna Ian caomhalachd is baigh do na
creutairean a dhealbh e. A' chuilc bhruite cha
bhris e agus an lion d' am, bheil caol smuid cha
mhuch e." — Isiaih xlii. 3.. Tha cairdeas 'na
ghnuis is caomhalachd 'na chridhe, agus thig e
d' ar n-ionnsuidh mar an t-uisge ciuin air an
talamh.
II. Tha 'n t-uan air a ghabhail le baird is
faidhean mar shamhladh air naomhachd is
iomlanachd is neochiontas, agus faodaidh gu
robh an smuain sin ann an inntinn Eoin an uair
a labhair e mu Chriosd mar uan De. Mur biodh
Esan gun pheacadh, cha bhiodh e 'na Shlan-
uighear dhaoin' a bha tinn le galair a' pheacaidh ;
oir as eugmhais gu 'n d' fhuair E fhein buaidh
air an t-saoghal, cha b' urrainn dha theagasg d'a
bhraithrean ciamar a bhuadhaicheadh iad. Aig
crioch a bheatha b' urrainn e radh — Co agaibh-sa
chuireas peaeadh as mo leth ? Cha 'n e mhain
nach b' urrainn daoin' eile dheanamh, ach cha
bu leir dha dad a bhuineadh do'n pheacadh ann
fhein. Ged a bha choguis mile uair ni 's geire
34
no ar coguis-ne, cha do chuir i riamh peacadh
as a leth. Is e sin miorbhuil an Tiomnaidh
Nuaidh. Is e sin an fhianuis nach gabh carach-
adh. Ua - rireadh labhair Eoin an fhirinn an
uair a ghlaodh e — Feuch uan Be. Cha ghabh
an criin gu brath a thoirt far ceann Chriosd gus
an comharraich an saoghal peacadh ann. O
chionn dluth air da mhile bliadhna tha ana-
creidmhich a' feuchainn ri sin a dheanamh ach
dh' fhairtlich orra. Cha b' ann an diugh no 'n
de a thoisich an saoghal air oilbheum a ghabhail
do Mhac an duine, ach tha naomhachd -san
fhathast gun smal, 's tha ainm air ardachadh os
cionn gach ainm. Cha d' fhuair an t-suil is
bioraiche mearj.chd ann, no 'n cridhe 's guiniche
lochd ann. Bha aon duine d'am biodh e gu
buanachd cliu Chriosd a mhilleadh. B'e sin
ludas. Rachadh aige air e fhein a dheanamh
ni bu ghile nam b'urrainn e olc sam bith a chur
as leth a' Mhaighstir a bhrath e, ach cha b'
urrainn eadhoin teanga an eucoraich sin a
dheanamh. An uair a thill e dh' ionnsuidh nan
ard-shagairtean 's a thilg e mu 'n casan duals na
h-eucorach, thuirt e riu — Pheacaich mi ann am
brath na fola neo-chiontaich. Bha naimhdean a'
furachail 's a farchluais air Criosd gun sgur, ach
cha b' urrainn dhaibh rud a bu mhiosa radh
uime no c/u rohh e 'na charaid do chis-mhaoir 's
do phesicaich 's ag itheadh inaille riu. Bhiodh e
'na ghreim mills dhaibhsan mearachd fhaotainn
ann, ach cha d' fhuair iad an cothrom. Bha e
anns an teine ach cha do bhean e dha. Cha mho
a chunnaic a chairdean a riamh lochd aim. A
thaobh beatha duine tha fianuis chairdean moran
ni 's airidh air eisdeachd na fianuis naimhdean.
Is maith an sgathan suile caraide. Ged a bhios
e caomhal ri failingean, is leir dha iad gu maith.
Chi suil ar caraid iomadh ni nach faic suil ar
namhaid, oir tha e 'gar faicinn aig taobh an teine.
Tha sinn am bitheantas air ar faicill an uair a
tha suil ar namhaid, oirnn, ach ann an companas
ar cairdean tha sinn a' fosgladh uinneagan is
dorsan ar cridhe air chor 's gu faic iad earnais
an tighe uile — maith no dona mar tha e. Is
e iadsan a mhain d'an aithne duine aig taobh a'
ghealbhoinn a's urrainn breth chothromach a
thoirt air. Bha 'n daimh a bha eadar Criosd 's
na deisciobuil anabarrach dluth. Bha iad maille
ris a latha 's a dh' oidhche, a Shabaid 's a Luan,
anns an tigh, anns na bailtean, air an raon Dh'
ith is chaidil iad comhla ris, 's chual iad ach
beag a h-uile facal a labhair e riamh. Chunnaic
is chual iad gu de rinn 's a thubhairt e ann am
foUais 's ann an diomhair, air beulaobh a
naimhdean 's ann an tighean a chairdean, anns
an latha dhorcha 's anns an latha ghrianach, o
cheum gu ceum d'a thurus ; agus b'e an fhianuis
a thug iad uime gu 'm b' esan da-rireadh Uan
De. An uair a leughas sinn an eachdraidh a
sgriobh iad, tha sinn a' faireachdainn gu bheil
sinn an lathair neach a bha os cionn an t-saogh-
ail. Bhuaireadh e 's na h-uile nithibh air an
doigh cheudna ruinne, ach as eugmhais peacaidh.
Thug e buaidh air peacadh 'na chridhe ma 'n
d' thug e buaidh air 'na chorp air a' chrann, 's
bha e air a chomhdachadh le iomlanachd mar
le trusgan glan cubhraidh. B'e bhiadh 's a
dheoch toil an Athar a dheanamh, 's b' urrainn
e radh — Ohloraich mi thu air thalam,h, chrioch-
tiaich mi an ohair a thug thu dhomh. Tha e 'na
sheasamh leis fhein am measg clann nan daoin'
— iadsan uile peacach ach Esan glormhor ann
an gloine na naomhachd.
III. Tha sinn an dull gu robh tuilleadh is
caomhalachd is neochiontas Chriosd ann an inn-
tinn Eoin an uair a labhair e uime mar uan De.
Bha Eoin air a thogail ann an creud nan ludhach
agus cha 'n 'eil teagamhnach robh uan na caisge
'na inntinn aig an am. Gahhaidh sihh dhuibh
fein uan, hidh an t-uan gun ghaoid, gahhaidh
sibh do 'n fhuil agus cuiridh sibh i air an da
ursainn, agus an uair a chi mise an fhuil, theid
mi thairis oirbh, agus cha bhi 'phlaigh oirbh a
chum bhur millidh 'n uair a bhuaileas mi tir na
h-Evphit — Ecsodas xii. Bha 'n t-ordugh so ag
amharc air thoiseach air gu iobairt a b' fhearr 's
a bu luachmhoire a bha gu bhi air a tairgsinn
aon uair airson peacadh an t-saoghail. Tha sibh
air 'ur saoradh, arsa Peadar, le fuil luachmhor
Chriosd, mar uan gun ghaoidgu7i sm,al, a bh' air
a roimh orduohadh ma 'n do leigeadh bunaitean
an tsaoghail. Ma sgriobh Isaiah mu sheirbh-
iseach an Tighearna gu 'm biodh e air a thoirt
mar uan chum a' chasgraidh, sgriobh euime mar
an ceudna gu'n do bhruthadh e airson ar n-ain.
gidheachd-neagusgu'n doleaganTighearn airsan
euceartan gach aom dinn. Is e so teagasg nam
faidhean agus nan abstol. Cha ghabh e cur
tuilleadh 'sa choir simplidh no tuilleadh 'sa
choir laidir — thug Crsosd air falbh peacadh. an
t-saoghail le ghiulan 'na chorp fltein air a'
chrann, 's tha maitheanas peacaidh air a thairg-
sinn do dhaoin' a chionn gu 'n do bhasaich E
air an son. Ann am bas an t-Slanuigheir tha
gradh Dhe is peacadh an duine a' coinneachadh
a cheile, 's tha 'n gradh a' faotainn na buadha.
Bha Criosd cumhachdach 'na bheatha, ach bha
E ni bu chumhachdaiche 'na bhas. Thainig e
steach d'a rioghachd troimh gheatachan a' bhais,
agus fhuair E mar thoradh fhulangais uachdar-
anachd thairis air an t-saoghal. Bha am facal a
labhair E air a choimh-lionadh — Mise ma thogar
suas o'n talamh tni, tairnigh mi na h-uile dhaoine
a'm ionnsuidh.
O uain mo ghraidh, t' fhuil phriseil, bhlath,
Cha chain gu brath a brigh,
Gus am bi mhuinntir shaoirt air fad
Bho 'm peacadh glan d'a trid
Bho'ndhearc moshuil ri d'chreuchdan ciurrt'
35
A' bruchdadh cungaidh shlaint',
Gradh-saoraidh Chriosd 's e tha mi luaidh,
'S a bhios gu uair mo bhais.
An lathair a' chroinn-ceusaidh tha aoradh moran
ni 's freagarraiche na argumaidean. Dhasan a
ghradhaich sinn agus a shaor sinn o ar peac-
aidhean 'na fhuil fhein, 's a rmn riyhrean is
sagairtean do Dhia dhinn, dhasan gu rohh gloir
is moladh gu saoghal nan saoghal.
AN SIONNACH.
Air do shionnach a bhi gabhail a shraide aon
latha thainig an t-acras air, 's thuirt e ris fhein —
ged is maith an cocaire an t-acras, is dona 'n
t-acras gun bhiadh. Ach anns a' mhionaid sin
fhein thachair coileach mor reamhar air, 's gun
uidhir 's a lethsgeul a ghabhail rug e air a'
choileach air amhaich, 's thuirt e ris fhein— is
e 'n gliocas an trath a cheapadh far a faighear i.
Cliunnaic an sionnach nach do chord an rud idir
ris a' choileach mhor, 's los tarruing as thuirt e
ris — Is minic a thainig deagh chomhairle as do
bheul fhein, a choihch, innis dhomh gu de
dheanadh tu nan robh thu 'na m' aite-sa. Tha
sin furasda gu leor a' radh, ars' an coileach, leis
am beagan analach a bh' aige — Dhuininn mo
shuilean, dheanainn altachadh, is dh' ithinn thu.
Gle mhaith, ars' an sionnach, bha car de 'n
cheart ni a' ruith ann am inntinn fhein 's a
chionn gu bheil sinn a dh' aon inntinn, cha
ruigear a leas dail a chur 's a ghnothuch. Cha
mhor gu 'm b' urrainn an sionnach cumail air
fhein leis a' ghaireachduinn, ach phaisg e spogan,
chuir e aodann fad' air, 's thoisich e air beann-
achadh iarraidh air a' bhiadh. Ach an uair a dh'
fhosgail an sionnach a' bheul, fhuair an coileach
a chas ma reir 's gun fantuinn r'a lethsgeul a
ghabhail, tharr e as, 's cha robh aig an t-sionnach
ach altachadh gun bhiadh. Droch pheallach ort,
a choilich, ars' esan, is mise 'm fear nach iarr gu
brath beannachadh air biadh gus am bi e 'nam
chorp.
Tha fhios againn gu bheil cuid a dhaoin' ann
aig a' bheil an seors' inntinn ris an abrar an
inntinn litireil, daoin' a tha ullamh gu feala-dha
a ghabhail ann an da-rireadh, agus dh' iarramaid
air na daoine sin — ma tha h-aon dhiu am measg
ar luchd leughaidh — a chreidsinn nach 'eil sinn
a' comhairleachadh dhaibh an t-altachadh a
dheanamh aig a' cheann chearr de 'n dinneir, mar
a chuir aim madadh ruadh roimhe dheanamh an
deigh dha 'n coileach a chall. Ma dh' fhaoite
gu bheil ar luchd-leughaidh uile 'nan daoine cho
pongail 's nach ruig sinn a leas an cur 'nan
earalas, ach cha 'n urrainn sinn a bhi cinnteach.
Tha 'n inntinn litireil a'tachairt oirnn cho trie 's
gu bheil car a dh' eagal againn roimpe. Tha
iadsan aig a bheil i mar gu 'm biodh duin' air
leth-shuil. Ged a shaoileas fear na leth-shuil gur
leir dha cho mhaith 's a bu leir dha riamh, cha 'n
fhaic e ach an rud a tha direach m'a choinneamh
Is ann mar sin a tha iadsan aig a bheil an inntinn
litireil. Feumaidh tu an tarrung a bhualadh air
a ceann ma 'n tuig iad. Cha 'n fhoghainn leth
an fhacail no caog de 'n t-suil. Ma dh' fhagas
tu an gnothuch mar sin faodaidh tu bhi cinnteach
gu 'n tuig iad thu ann an doigh nach robh thu
ciallachadh, 's gu 'n gabh iad do chainnt ann an
seadh nach do chuir thu fhein innte. Tha e
duilich do dhuin' aig a bheil an inntinn litireil
an fhirinn innseadh, cha 'n 'ann a chionn nach
maith leis sin a dheanamh, ach a chionn nach
'eil e tuigsinn gu ceart. Gabhaidh e do bhriath-
ran gu litireil gun suim sam bith do 'n doigh
anns an d' thubhairt thu iad. Ma chual e thu
ag radh nach 'eil fardain 'nad sporan, innsidh e
gu 'n d' thuirt thu ris gu bheil thu gun sgillinn
airgid. Ann an aon seadli cha do chuir e na
breugan ort, cha do rinn e ach d' fhacal a
ghabhail gu litireil. Mur biodh do sporran
falamh aig an am cha 'n abradh tu na thubhairt
thu, ach tha deagh phasg airgid agad fo ghlais
anns a' chiste, agus dh' fhaodadh esan amharus
a bhi aige gu robh o'n doigh anns an d' thubhairt
thu am facal, 's o'n ghuth anns an do rinn thu
do ghearan, ach bha 'n inntinn litireil aige 's cha
d' amais e air an fhirinn. Chual e thu la eile 'g
radh peasan ri Dorahull, is fear mo ruin ri Iain
's dh' innis e nach bu toigh leat Domhuill idir
ach gu robh gaol mor agad air Iain. Bha e cearr
a rithist. Thuirt thu peasan ri DomhuU ann an
doigh a dh' fhaodadh burraidh a thuigsinn nach
robh tu ciallachadh dad cearr a radh ris, agus
thuirt thu fear mo ruin ri Iain ann an doigh nach
saoileadh neach a chual thu gu robh deagh run
sam bith agad dha, ach cha tuig fear na h-inntinii
litireil sin. Gabhaidh baigh is gradh a chur
anns an fhacal peasan, agus spid is tair is nimh
is naimhdeas gu leor a chuir anns an fhacal fear
mo ruin, ach ma 's toigh leat sith is reite
choimhearsnach coma leat fheuchainn ann an
eisdeachd duin' aig a' bheil inntinn litireil. Agus
ma tha h-aon dhiu sin am measg ar luchd leugh-
aidh— tha sinn an dochas air an sgath fhein nach
'eil — theireamaid a rithist nach 'eil sinn ag
comhairleachadh dhaibh an t-altachadh a dhean-
amh aig a cheann chearr de'n trath no feitheamh
gus a bheil am biadh gu sabhailte 'nam broinn.
Ach bheireamaid comhairl' orra altachadh a
dheanamh aig ceann air chor-eigin, agus tha
deagh amharus againn gu bheil a' chomhairle
feumail oir is iomadh teaghlach anns nach
cluinnear fear an tighe ag iarraidh beannachd no
toirt taing do Dhia airson an 15in o cheann gu
ceann de 'n bhliadhna.
36
Tha 'n t-am agam innseadh carson a thug mi
tarruing air an t-sionnach 's mar dh' eiricli dha
fhein 's do 'n choileach. Dean faighidin bheag,
a leughadair, is cluinnidh tu. Dh' innis mi
dhuit cheana mu 'n bhalach a chuir orm na
tomhseachain nach b' urrainn mi thomhas
Thachair e orm an diugh a rithist agus dh'
fhaighnich e dhiom an robh naigheachd agam
coltach ri te a dh' innis mi dha an la ud. B'e
sgeulachd an t-sionnach a' cheud te a thainig
'nam cheann agus thug mi dha i, agus cha 'n 'eil
reusan agam is cudthromaiche a toirt dhuit-sa
nis no gu 'n d' innis mi an diugh cheana i.
Chord i ris a' bhrogach, 's dh' iarr e tuilleadh, 's
dh' innis mi dha tri eile mu shionnach agus aon
te mu mhaighdean mhara, ach cha 'n innis mi
iad sin dhuitse, oir tha fhios agam nach deanadh
tu ach gaire fanoid. Ach ma dheanadh mo
thogair ! Is fhad o chuala mi na sgeulachdan
ud an toiseach, 's cha robh fhios agam gu robh
iad idir ann an seomraichean diomhair mo
chuimhne air an carnadh suas am measg treath-
laich eile Ian stuir is tamhain eallaidh. Ach ged
a bha iad tiodhlaichte thug aghaidh a' bhalaich
an uachdar iad. An deigh dhuinn dealachadh,
thoisich mi air smuaineachadh air da ni aig nach
robh ceangal air bith r'a cheile agus bheir mi na
ceistean sin dhuit, a leughadair, feuch gu de a
ni thu dhiu. Tha thu leigeil ort gu bheil thu
moran ni 's glice na mise 's am balach beag ach
tomhais so —
(i) An gabh rud a chaidh aon uair troimh 'n
inntinn a dhi-chuimhneachadh gu brath ?
(2) Carson a tha 'n car air a thoirt as an
t-sionnach cho bitheanta anns na sgeulachdan
Gaidhealach ?
Ubh, ubh, arsa fear na h-inntinn litireil, chaidh
mile rud troimh m' inntinn-sa air nach 'eil sgeul
an diugh. Tha mi Ian chreidsinn gun deachaidh,
ach ged nach 'eil sgeul agad orra 's ged nach
h-urrainn thu do lamh a chur orra aig an am,
faodaidh gu bheil iad foluichte ann an ciiil air
chor-eigin 's gu 'n tachair iad ort an uair nach
saoil thu. Tha corr is fichead bliadhna o chuala
mise sgeulachd an t-sionnaich 's cha d' thug mi
tarruing oirre uaith sin, ach ged nach robh fhios
agam fhein air, bha i air a' cur seachad gu
curamach ann an oisein d' am inntinn gus an
tigeadh feum oirre. Nach trie a thachair e dhuit
fhein, a leughadair, gu 'n do leum seann rud air
chor-eigin suas 'nad inntinn air nach do smaoin-
tich thu o chionn da fhichead bliadhna ! Bha
duil agad gu 'n do dhichuimhnich thu e, ach
thainig e air ais gun fhios ciamar. Air uairean
bidh mi a' coimeas inntinn an duine ri lobhta
sabhuil Eoghain Bhain. Tha Eoghan 'na dhuine
curamach, crionnta, leis nach toil an rud a's
lugha dhol air chall. Cha'n'eil seann chruidh,
no brangus, no cipean, no sgonn taoid no
gibhleis sam bith a thachras air nach tog e 's
nach tilg e air an lobhtaidh, ach an uair a bhios
cipean a dhith air, ged tha fhios aige gu bheil e
air an lobhtaidh, is usa dha dol do 'n cheardaich
seach an lobhta shiubhal. Tha i Ian de gach
seorsa treathlaich, seann suic is sioman ruadh,
greallagan is tairngean, udalain is seana bhrogan,
dubhain, fiaclan cleithe, is ceud rud eile nach
'eil cuimhn' agams' air no eadhoin aig Eoghan
fhein. Chaidh Tearlach mor aon lathagu Eoghan
feuch an tugadh e dha peallan tearraidh, agus is
e thuirt Eoghan ris — Tha amharus agam gu bheil
a leithid air lohht an t-sabhuil nam b' urrainn
mi mo lamh a chur air. Tha mi 'n duil gur
h-ann mar sin a tha inntinn an duine. Tha i a'
gleidheadh a h-uile rud a chuireadh riamh innte
ged nach h-urrain sinn ar lamh a chur air an uair
a tha e dhith oirnn. Their sinn gu bheil cu'mhn'
mhaith aig aon duine, 's gu bheil droch cuimhn'
aig duin' eile ach nach faod e bhi gu bheil
inntinn fear na droch cuimhne mar bha lobhta
sabhuil Eoghain Bhain. Ach is e diomhaireachd
a th' ann, 's mar bu mhotha smuainich mi air an
rud thainig tuainealaich 'nam cheann 's chuir mi
romham an tomhseachan fhagail agadsa 'leugh-
adair.
Tha 'n naigheachd so ag innseadh ciamar a
thug an coileach an car as a' mhadadh ruadh
agus tha moran sgeulachdan de 'n cheart sheorsa
am measg oigridh na Gaidhealtachd. Rachadh
agam air innse ciamar a thug a' chearc 's an
f heannag 's a' ghobhar an car as cuideachd, ach
fagaidh mi sin bu la eile. Tha 'n sionnach 'na
chreutair cho seolta, gleusta, cuilbheartach, 's gu
bheil daoine car toilichte an uair a chi iad
creutair eile faotainn a' chuid a's fhearr dheth.
Is esan da-rireadh gille nan car, agus cha mhi-
chord e ri daoine gille nan car fhaicinn anns an
toll a chladhaich e airson neach eile. Tha 'n
sionnach 's an coileach direach mar a bha
Haman is Mordecai. Le tratan is seoltachd dh'
uliaich Haman croich airson Mhordecai ach b'e
fhein a chaidh a chur oirre. Chi sinn gu bheil
daoine daonnan air taobh Mhordecai's a choilich,
's an aghaidh Hamain 's an t-sionnaich ; 's uaith so
tuigidh sin gu bheil cridhe 'n duine 'cur an
aghaidh foill is ceilg is slaightearachd. Cha 'n
'eil co-fhaireachduinn aig an t-saoghal ri duin'
a rinn cron dha fhein ann a bhi feuchainn ris a'
char a thoirt a duin' eile, 's tha 'n saoghal ceart.
Gheibh duin' anns an t-saoghal so 's anns an
t-saoghal eile an dearbh ni a tha e toirt seachad.
Toimhsear dha leis an tomhas a bheir e seachad,
's ma tha e tratach, amharusach cuilbheartach
faodaidh e bhi cinnteach gu 'n tig an car as fhein
la air chor-eigin 's gu 'm bhi e air a' dhruim
direach 'sa pholl. An uair a chluinneas tusa,
leughadair, gu 'n do rugadh air earball air gille
nan car, abair — Mo thogair 's mo thogair a
rithist.
Air. lO.
1908.
AM MAIGHSTIR COTHROMACH.
Ge b'e ni a ta ceart, ghcibh sibh e. Mata xx. /.
Is e so aon de na tri cosmhalachdan anns an do
labhair Criosd mu 'n duals a tha feitheamh air
luchd-oibre na Rioghachd. An uair a leughas
sinn an naigheachd an toiseach faodaidh gur h-e
a' cheud smuain a thig thugainn nach robh e
uile gu leir ceart gu faigheadh iadsan nach
d'oibrich ach uair a dh' iiine uiread tuarasdail
riuthasan a ghiulain uallach agus teas an latha.
Ach air dhuinn beachdachadh oirre ni' s fhaide
tha e soilleir gu bheil Criosd a' teagasg gu' n do
rinn tighearn a' gharaidh fhiona ceartas, 's cha'n
a eucoir, Tha 'n cosmhalachd a' teagasg gu
bheil Uia ceart, gur leir dha durachd a' chridhe
cho mhaith ri gniomh na laimhe, gur h-aithne
dha luach gach seirbhis, 's gu bheil E an da
chuid ceart agus fialaidh.
Tuigidh sinn an cosmhalachd ni 's fhearr ma
sheallas sinn air ais air a' chaibideil a tha
roimhe so. Tha an naoieamh caibideal deug
a' criochnachadh le facal a bha gu bitheanta air
bilean Chriosd, A fa moran airthoiseach a bhiosair
dheireadh, agus air dheireadh a bhios air thoiseach.
Is ann a chur soluis air an f hacal so a labhair Criosd
cosmhalachd a' gharaidh fhiona. Mar gu 'n
abradh E — Na bithibh an duil gu faigh a h-uile
seorsa oibre an duais mhor air an do labhair mi,
cha'n e maud na seirbhis ach an dilseachd 's an
spiorad anns an do rinneadh i a thoilicheas
Tighearna na Rioghachd ; tha an seirbhiseach a
shaothraich uair a dh' iiine 's a rinn 'obair le
uile chridhe ann a' spiorad a' ghraidh 's na
h-irioslachd ni 's taitniche dhasan no 'n
seirbhiseach a shaothraich deich uairean ann
a' spiorad feineil 's air ghaol duaise. Is leis an
Tighearn toimhsaan agus meidhean cearta, 's
cha toir Esan d'a Ifeir an cridhe breith eucorach.
I. Tha an cosmhalachd so a' cur soluis air
nadur Dhe. Tha maighstir a' gharaidh fhiona
'na shamhladh air Tighearna na Rioghachd.
Bha e toileach obair a thoirt do na h-uile, air
cho anmoch 's gu 'n tigeadh iad. Thug e aite
dhaibhsan a thainig 's a' mhaduinn, ach thug
e aite dhaibhsan a thainig 'san fheasgar mar
an ceudna. Cha do dhiult a duine. Bha 'n
geata fosgailte fad an latha, 's bha 'n cuireadh
farsuing. Dh' aidich e obair nan daoine aig an
robh moran comais is beagan durachd, ach
dh' aidich e mar an ceudna obair nan daoine
aig an robh beagan comais is moran durachd.
Cha b' ann air maud na seirbhis a chuir e
cudthrom ach air spiorad is riin a' chridhe. Cha
do chord na seirbhisich a bha feineil is gionach
ris, agus fhreagair a gu grad is gu geur iadsan a
thalaich air an tuarasdal 's a rinn gearan — A
charaid, cha 'n 'eil mi a' deanamh eucoir ort,
nach do chord tliu riuni air pheighinn, tog hat do
chuid fein agus imich romhad. Ach bha a
caomhal agus coir riusan a thoisich anmoch, 's
a rinn an obair gu dileas 's gu h-iriosal, nach do
rinn cordadh ris mu thuarasdal a chionn gu robh
earbs' aca 'na choiread 's na cheartas. Bha iad
taingeil aite fhaotainn idir anns a' gharadh
fhiona, 's aig deireadh an latha fhuair iad
Maighstir a' gharaidh cho c6ir 's cho fialaidh 's
a bha e an uair a leig e steach iad. Thug a
do gach fear dhiu a pheighinn. Bha iad
diomhain a' chuid bu mhotha de 'n latha a
chionn nach d' fhuair iad cosnadh, ach fhreagair
iad gu toileach cho luath 's a thainig gairm orra.
Nan d' thainig a' ghairm orra 's a' mhaduinn
fhreagradh iad cho aasgaidh 's a rinn iad aig dol
fodha na greine. Bha fhios aig Maighstir a'
gharaidh air a sin, agus thug a breith chothro-
mach. Tha an naigheachd a' cuir soluis air
nadur Dhe, tha trocair is firinn a' comhlachadh
a cheil' innte, tha ceartas is caomhalachd
a' pogadh beul ri baul. Tha Criosd a' teagasg
anns a h-uile cosmhalachd is facal a labhair E
riamh gu bheil cridhe Dhe farsuing mar an cuan,
gu 'n toir E gras do 'n iriosal agus cuideachadh
do 'n bhochd. Ge h-ard an Tighearna, gidheadh
scallaidh E air an iriosal ; ach aith7iichidh E
an t-uaibhreach fad as. Their an saoghal gu
bheil Dia air taobh na laimhe laidir, gur h-e 'n
lamh a 's deise is treise, 's nach beir an t-anfhann
ach air an spruileach. Ach tha facail anns a'
BhiobuU a tha calg-dhiraach 'na aghaidh sin.
Glacaidh am bacach a' chobhartach. Sealbhaich-
idh na daoine macanta an talamh mar oighreachd.
An ti a chailleas a bheatha, iearnaidh e i. Bha
tri smuaintean sonruichte air an d' thainig
Criosd thairis uair is uair eile do bhrigh gu
robh E faotainn tiachd annta : —
An ti a th' air dheireadh, bidh e air thoiseach.
Fhuaradh an ni a bha caillte.
Ge b' e dh' islicheas' e fein, arduichear e.
Tha facail mar so a' cur soluis air nadur Dha.
Gad tha Esan ard, tha curam aige do na bacaich
Gabhaidh E ri daoine aig a' bheil deagh chliu,
ach gabhaidh E mar an ceudna riusan a chaill
ancliu. Gabhaidh Egu caomhal riusan ris an do
38
bha 'n obair mor,
bha 'n obair beag
aon tuarasdal aig
chuir an saoghal cul, 's bheir e aite 'na gharadh
fiona gus an aon uair deug.
II. Tha ceartas Dhe ni V airde no ceartas
dhaoine. Bheir maighstirean saoghalta seachad
tuarasdal a reir na h-obrach a rinneadh. Ma
bidh an duais mor, 's ma
bidh an duais beag. Tha
an laimh chuimsich agus
tuarasdal eile aig an laimh tbuathail. Cha'n
urrainn dhaibh an durachd a ghabhail an aite a'
ghniomha. Ach cha' n' eil Dia air a chumhan-
nachadh anns an doigh sin. Is leir dhasan gu
de a dheanadh daoine nan robh cothrom aca
air reir an durachd, 's tha E 'na mhaighstir
caomhal dhaibhsan nach d' fhuair ach beagan
cothroira. Cha 'n ann leis an aon tomhas a
thomhseasDiaah-uileduineaiglaa'bhreitheanais.
Bidh iadsan nach d' fhuair an lagh 'nan lagh
dhaibh fhein, agus is e an dearbhadh a chuirear
air na h-uile — an tomhas anns an do ghabh iad
ris a?i t-solus a tkainig g' a n-io/insuidh. Is e so
an diteadh gu 'n d' thainig an solus do 'n
t-saoghal, agus gu'n do ghradhaich daoine an
dorchadas ni 's mo na 'n solus — Eoin Hi. ig.
Bheir Dia fanear an obair a rinn daoine, ach
bheir E fanear mar an ceudna na duileadasan a
bh' aca r' a chothachadh ; seallaidh E air an
airde a rainig iad ach seallaidh E mar an ceudna
air an doimhneachd o 'n d'eirich iad. Cha'n 'eil
an aon chothroni aig na h-uile ann an reis na
beatha, 's do bhrigh nach 'eil daoin' a' toiseach-
adh air an reis cas ri cois, cha ruigear a leas a
bhi 'n duil gu 'n criochnaich iad cas ri cois. Ma
tha aon duine luath laidir 's duin' eile mall
bacach, faodaidh nach ann aige fhein a tha
chliu no choire sin ach aig a sheanair. Cha 'n 'eil
e furasda do 'n duine aig a' bheil droch fhuil
'na chuinlean a bhi cho maith ris an duin' a
thainig o phor glan. Tha iomadh a h-aon air a
bhreith le clach mhuilinn mu 'amhaich, agus b' e
miorbhuil a bhiodh ann nan cumadh e 'cheann
an uachdar. Anns a h-uile priosan 'san
rioghachd tha daoine a dh' fhaodadh a bhi 'nan
naoimh nan d' fhuair iad cothrom 'nan oige.
Ach rugadh is thogadh iad am measg misg is
aindiadhaidheachd is graineileachd, gun iomradh
air Dia no suim d' a lagh, 's do bhrigh nach
d' fhuair iad an cothrom a fhuair sinne cha bhi
uidhir air iarraidh orra. Oir a ta Dia ceart,
agus is aithne dha nithean diomhair gach beatha.
Is iomadh saighdear a chaill an latha, a bha
cheart cho gaisgeil ris an fhear a thug a mach
buaidh. Cuiridh an saoghal cudthrom air a'
bhuaidh, ach cuiridh Dia cudthrom air an
oidhirp a rinn an saighdear. Faodaidh duine 'n
latha chall, agus fathast an oidhirp a rinn e bhi
ni 's cliutiche an lathair Dhe no buaidh duin' eile.
Faodaidh uiread dilseachd agus oidhirp mhoralta
agus airidheachd spioradail a bhi ann an obair
nan daoin' a fhuair a'ghairm anmoch, 's a bhios
ann an obair nan daoine a fhuair a' ghairm
moch air mhaduinn. Cha mhaigstir cruaidh
Dia; cha 'n iarr e air a sheirbhisich clacha
creadha dheanamh gun chonlaich, 's cha bhi
fiuthair aige foghar f haotainn far nach do chuir E.
Bheir E ceartas do na h-uile agus gheibh gach
aon u pheighinn. Dh' fhag E aig an eaglais na
seirbhisich a ghairm, ach ghleidh E 'na laimh
fhein an tuarasdal a thoirt dhaibh.
III. Aidichidh Dia an i-seirbhis a 's lugha.
Is maith do 'n t-saoghal gu 'n dean e sin oir tha
na daoin' aig a bheil aon talann moran ni 's
lionmhoire no na daoin' aig a bheil cuig. Is
mor an rud e a radh mu dhuine sam bith gu
bheil e firinneach anns a' bheagan. Ann an
aon seadh, cha bu chor dhuinn na facail beag is
mor a chleachdadh idir mu nithean spioradail.
Faodaidh duin' a' cheart spiorad a' nochdadh
anns an dleasdanas a's lugha 's a nochdas e ann
an obair a thairngeasairedhaoine'gah-ionnsuidh.
Tha duine da-rireadh naomh an uair a ni e
gach dleasdanas a thachras air — beag is mor —
ann a' spiorad Chriosd. Tha gloir Dhe r' a
fhaicinn ann an nithean beag mar ann an nithean
mora. Tha chaoimhneas cho driiidhteach r' a
chumhachd. Tha na miltean saoghal air curam
Dhe, ach feithidh E ri aon chridhe brist a
leigheas. Tomhsidh E na h-uisgeachan ann an
glaic a laimhe agus sinidh E mach na neamhan
le reis, ach cha 'n 'eil e os cionn a chluas a
chroraadh ri glaodh aon truaghain, 's a ghairdean
a shineadh 'ga chuideachadh. Bha 'n saoghal
uile aig Mac Dhe r' a shaoradh 's r' a chosnadh,
ach dh' fhan E ri gniomharan trocaireach a
dheanamh ri iomadh a h-aon d' a cho-
chreutairean nach cualas riamh iomradh air an
ainm. Am measg na feadhnach a mhol E, 's a
mheas e airidh air an gniomh a ghleidheadh air
chuimhne, bha 'bhean a dh' ung a cheann 's a'
bhanntrach a thilg da bhonn bheag ann an aite
coimhid an ionmhais. Tha mi 'n duil gu 'n do
mhol Criosd an da ghniomh so chum misneach
is comfhurtachd a thoirt dhaibhsan aig nach 'eil
ach aon talann, 's nach d' fhuair a ghairm do 'n
gharadh fhiona gu feasgar. Riusan a bhios
dileas anns a' bheagan, 's a ni an obair gu dileas
durachdach, ann an spiorad na h-irioslachd 's a'
ghraidh, cha 'n ann air ghaol duaise ach air
ghaol am Maighstir, abraidh Tighearna na
Rioghachd aig deireadh an latha — Is maith a
fhuaras tu, a dheagh sheirbhisich, thigh a steach
do aoibhneas do Thighearn.
Carson a ta sibh 'nur seasainh fad an latha
diomhanach ? Tha Dia ag iarraidh na h-uile
dhaoine, 's cha bhi 'aoibhneas Ian gus a
faigh E iad. Tha 'ghairm a tigh'nn thugainn
anns a' mhaduinn 's tha i tigh'nn thugainn
anns an fheasgar. Tha ait' aige do na seann
daoine 's do na daoin' oga 's cha diult e
neach sam bith, oir mar is beo mi, deir
39
an Tighearna, cha 'n 'eil tlachd again ami
am has an aingidh. Is fhearr toiseachadh
anmoch no gun toiseachadh idir ach is e
'mhaduinn an t am taitneach Tha 'n sean
fhacal ag radh nach 'eil ann an aithreachas
criche ach a bhi cur sil mu 'n Fheill Martainn.
Ach is fhearr facal Dhe no 'n sean fhacal agus
is e facal Dhe — An ti a thig 'am ionnsutdk-sa,
cha tilg mi air chor sam bith a mach e.
DOMHULL NAN DAMH.
An cual thu riamh, a leughadair, sgeulachd
Dhomhuill nan damh ?
Bha Domhull is triur eile ann am pairt mu
fheurach. Bha ceithir daimh aig Domhull ach
cha robh aig each ach a dha, 's bhiodh iad
daonnan a' gearan gu robh e ag itheadh an cuid
feoir. Cha robh Domhull a' leagadh air gu
robh e 'gan cluinntinn. Mu dheireadh thall
chuir iad romhpa oidhche shonruichte dithis de
na daimh aige mharbhadh. Latha de na
laithean an uair a thug Domhull sgriob a
shealltuinn feuch an robh na daimh reamhar,
fhuair e dithis dhiu marbh. Mata ars' esan ris
fhein, " bu mhor sibh 's bu cheutach sibh, ach
mur dean sibh margadh ni sibh annlann," 's leis
a sin dh' fheann e iad. Beagan 'na dheigh so
chaidh e do'n bhaile mhor a reic nan seicheanan,
ach cha do chuir e as a dheigh ach leth an
astair an uair a theirig an latha 's a thainig an
oidhche. Shuidh e aig bonn creige, 's chuir e
na seicheanan mu cheann is chaidil e. Chual e
stioram staram air na seicheanan cruaidh is
dhuisg e. Gu de bha sid ach druide gheal, 's
chuir e mach a lamh is rug 2 oirre. Ann an
glasadh an latha, phaisg e na seicheanan is
dh' fhalbh e. Thachair duin' uasal air 's thuirt
e ris — gu de a th' agad fo d' achlais, a Dhomh-
uill ? Tha, ars' esan, eun geal a ni fiosachd,
nach innis breug 's nach ceil firinn. Anns a'
mhionaid sin fhein thoisich an druid' air
feadaireachd. Gu de tha i 'g radh ars' an
duin' uasal. Tha i 'g radh rium, arsa
Domhull, gu bheil toil agaibh-se a ceannach, 's
gu 'n d' toir sibh da cheud bonn oir oirre. Is
fiosaiche an t-eun da-rireadh, ars' an duin' uasal,
oir tha e 'nam inntinn a ceannach ged nach
robh fhios agam gu de bu chor dhomh thairg-
sinn dhuit, ach gabhaidh mi an druid aig a facal
fhein. Cheannaich e i, 's thug e dhachaidh i,
ach cha do labhair i smid gu brath tuilleadh.
An uair a bha Domhull a' cur an oir 's a
chistidh an oidhche sin co thainig a steach ach
na feadhainn a mharbh na daimh. Gu de an
sgeul a thug thu as a' bhaile mhor, ars' iadsan ?
Tha, ars' esan, nach 'eil meas air feoil ach pris
mhor air seicheanan ; tha mi 'n duil an da
dhamh donn a mharbhadh. Cha d' thuirt iad
dad aig an am, ach an oidhche sin mharbh iad
an daimh fhein, 's ma 'n d' eirich grian 's ma 'n
do thogadh smiiid chuir iad an aghaidh air a'
bhaile mhor, 's na seicheanan air an guailnibh.
Chaidh iad troimh 'n bhaile, a' glaodhach aird
an cinn — co chean?iaicheas seiche daimh. Mu
dheireadh thoisich muinntir a bhail' air gaireach-
duinn 's air magadh orra, 's an uair a chunnaic iad
gu robh 'n car air a thoirt asda thill iad dhachaidh.
Sin agad, a leughadair, sgeulachd Dhomhuill
nan damh mar a chuala mis' i, ach ma
dh' fheoraicheas tu a bheil mi fhein 'ga creidsinn,
iarraidh mi ort mo lethsgeul a ghabhail 's gun
fiuthair a bhi agad ri freagairt. Mur robh
Domhull nan damh air a' bheil an naigheachd
a' deanamh iomraidh riamh ann, tha iomadh
Domhull ann a tha gle choltach ris, agus tha
sliochd na feadhnach eile beo fhathast mar an
ceudna. Tha e air uairean duilich a radh gu
de bha 'san amharc acasan a chuir an altaibh a
cheile na seann sgeulachdan so, no gu de an
leasan no 'n gliocas a bu mhaith leo sinn
fhoghlum uapa. Faodaidh gu robh iad air an
cur r'a cheile an toiseach a chionn gu robh na
seana Ghaidheal a' gabhail tlachd ann a bhi
leigeil ruith le mac meamna an inntinn, 's a
chionn gu robh an saoghal anns an robh iad a
tighinn beo ro chumhann airson nam buadhan
inntinn a bh' aca. Tha sin fior ann an tomhas,
ach aig a' cheart am cha 'n 'eil na sgeulachdan
cho faoin no cho gorach 'sa tha moran dhaoin'
an duil, oir gabhaidh teagasg a thoirt asda nach
ruig eadhoin daoine pongail mar tha thu fhein,
a leughadair, a leas a chur an suarachas. Ma
dh' fhaoite nach fhaic fear na hinntinn litireil
gu bheil seadh sam bith annta, ach is iomadh
deagh rud agus gliocas ard air nach ruig esan.
Tha e mar gu 'm biodh duine bodhar, dall 's ged
a labhras tu ris ann an cosmhalachdan cha'n
fhaic e 's cha tuig e. Ged nach 'eil sgeulachdan
mar tha Domhull nan damh a' breith airamhaich
ort 's 'gad theagasg mar ni am ministear, tha iad
ag iarraidh ort breugan, is tratan is naimhdeas
is Ion is uilc eile sheachnadh agus firinn is
ceartas is onoir is sith a leantuinn. Tha facal
Dhe ag innseadh dhuinn gur he gaol an airgid
freumh gach uilc, agus tha 'n sgeulachd so mar
gu 'm biodh seorsa searmoin air a' cheann
teagaisg sin. Tha i a' deanamh di-moladli air
sannt, 's a nochdadh gu bheil a pheanas fhein
an lorg gach uilc, gu 'n tig iadsan a tha sanntach
gu droch dheireadh, 's gu 'n tig an car uaireigin
a gille nan car.
Tha tri seorsachan dhaoine air an cur far
comhair anns an sgeulachd so agus ged nach
'eil a h-aon dhiu r'a mholadh tha cuid dhiu a's
fhearr no each. Is iad na seorsachan sin : —
Duine gun gho ach car bog.
Duine laidir, lonach, deas-bhriathrach ach car
tratach.
Dui7ie dona, farmadach ach Ian naimhdeis.
40
I. Tha mi 'gan cur anns an ordugh anns an
cor dhaibh seasamh a thaobh am maitheis. Cha
robh anns an duin' uasal a cheannaich an
druide gheal ach an dearg bhurraidh, ach is ann
dha fhein a bha chall sin 's cha 'n ann do
dhaoin' eile. Cha 'n urrainn sinn a bhi ro
throm air duine nach deanadh olc no eucoir air
a choimhearsnach airson an t-saoghail, ged a
dh' fhaodas e bhi amaideach gu leor dha fhein.
Chreid an duin' uasal na breugan a dh' innis
Domhull nan car dha, agus ged a ni thusa, a
leughahair, fanoid air, is suarach an fhaihng
ann an duine gu bheil e deas gu facal duin' eile
chreidsinn. Tha earbsa moran ni 's ion-mholta
no amharus, agus ged a chaill am fear so an
t-airgiod gun dad air a shon ach druide bhalbh,
b' fhearr leam a bhi 'na chota aig deireadh an
latha no ann an cota Dhomhuilj. Ach air a
shon sin, cha 'n 'eil an duin' uasal uile gu leir
r' a mholadh. Faodaidh duin' a bhi gleusta gun
bhi amharusach agus a bhi gun ghb ged nach
biodh e 'na dhaor amadan. Ma chreideas tusa,
leughadair, a huile facal a chluinneas tu, creid-
idh tu iomadh uair na tula bhreugan ; 's ma
bheir thu geill de sgeamlain nan Domhull a
thachras ort aig an fhaidhir Mhuilich 's ann an
iomadh ait' eile, thig thu dhachaidh gu d' mhnaoi
la air chor-eigin is druide gheal fo d' achlais.
Agus CO a theireadh ri bean an tighe gu'm b'olc
a rinn i, ged a gheabhadh tusa ruith do 'n
teangaidh ! Tha deifir mor eadar a bhi gun gho
agus a bhi gun ttir, agus mur h-eile tomhas
cuimseach a thur aig duine cha mhor a's fhiach
e. Is suarach an cliu air fear sam bith gu bheil
e furasd' an car a thoirt as, 's gu 'n creid e
rud nach 'eil coltach a chionn gu 'n cuala
no gu 'n do leugh e e. An uair a their sinn
gu bheil cridhe duine ni 's fhearr na cheann, is"
e tha sinn da-rireadh a' ciallachadh gu bheil e
e car faoin is bog. Mu dheighinn tur inntinnis
simplidheachd cridhe is e theirinn gur maith le
cheil iad. Cha 'n 'eil ann an duine gun phonga-
lachd ach leth duine. Cuimhnich thusa, a
leughadair, gu bheil gu leor a dhaoine leis am
bu mhaith druide gheal a reic riut.
II. Ged nach 'eil Domhull r'a mholadh cha'n
urrainn sinn gun car de mheas a bhi againn
air a sheoltachd 's a ghleustachd. Cha 'n
'eil so a' ciallachadh gu bheil sinn a' moladh a
ghniomharan. Is docha nach abradh tu fhein
gu robh dol a mach Rob Ruaidh 'Ic Griogair
uile gu leir ceart, ach ann an grunnd do chridhe
tha car a thaoibh agad ris, 's tha meas agad air
airson a sheoltachd 's a luaths, 's a laidireachd.
An uair a ni duin' innleachdach cron 'sa bheir e
le ghleustachd diilain do neart an lagha chur
an sas, cha 'n 'urrainn thu gun meas a bhi agad
air a sheoltachd, ged a dhiteas tu an t-olc a rinn
e. Is e a 's reusan dha sin gur toigh leinn
luaths is neart is geireid is misneach air an sgath
fhein. Cha' n' eil teagamh nach robh daimh
Dhomhuill ag itheadh feur chaich, 's nach robh
Domhull fhein mar tha feadhainn eile aig a
bheil barr-sumaidhaircaitcheann,caoin-shuarach.
Cha robh e coguiseach agus bha e gle thoileach
cuid an fhir laig a bhi aig an fhear laidir.
Ghabh e maith an fheoir cho fad 'sa mhair e,
agus an uair a chaill e an da dhamh, cha
deachaidh e 'na bhreislich mar theid moran ri
aghaidh mi-fhortain, ach gun fantainn ri dol a
throd ris na droch choimhearsnaich a mharbh
iad (ged bha fhios aige gur h-iad a rinn e) thug
e dhiu na seicheanan is shaill e 'n fheoil.
B' aithne dha a theanga chumail 's cha 'n
amadan an duine da'n aithne sin. Cha robh
fios aige 'nuair a dh' fhag e 'n tigh a reic nan
seicheanan gu de bha ri tachairt air, ach tha
gleustachd an duine ri fhaicinn anns an doigh
anns an do ghabh e cothrom air an eun 's air an
duin' uasal. B' fhearr leis buannachd no 'n
fhirinn, 's cha robh naire sam bith air gu 'n tug
e 'n car as an duin' ionraic eile. B' e gaol an
airgid dhasan freumh an uile. Ach cha b' ann
air ghaol airgid ach air gliaol dioghaltais a
dh' innis e na breugan d'a choimhearsnaich agus
bha sin ni bu mhiosa. Cha'n'e mhain gu 'n tug
e orra call a dheanamh dhaibh fhein ach rinn e
iad 'nan aobhar magaidh do sgonn-bhalaich a'
bhaile mhoir.- O Dhomhuill, a Dhomhuill, tha
thusa luath laidir, deas-bhriathrach, tha t-inntinn
neo ar-thaing 's cha tig dad gun fhiosd ort, cha
chuir bean no coimhearsnaich 'nad aghaidh oir
tha fhios aca nach ruig iad a leas, ach air cho
gleusta 's ga bheil thu, 's air cho maith 'sa tha
na breugan 's na tratan a paigheadh dhuit,
cha 'n 'eil annad ach duine gun choguis, gun
fhirinn, gun cheartas. Ged a bhios eagal aig
daoine romhad, ni iad tair ort 'nan cridhe.
III. Thug mi an t-ait a's isle dhaibh so a
chionn gu robh iad an da chuid faoin agus olc.
Bha'n duin uasal faoin ach ionraic, bha Domhull
olc ach cha robh e faoin, ach cha robh iad so
glic mar na nathraiche 's cha mho a bha iad
neo-chronail mar na columain. Dhearbh iad
gu robh iad gun tiir an uair a thug iad geill do
naigheachd air nach robh dreach na firinn, 's
dhearbh iad gu robh iad guineach naimhdeil an
uair a mharbh iad daimh Dhomhuill. Is ann air
an oidhche a rinn iad sin oir is toigh le luchd
deanamh na h-eucorach an dorchadas. Ach tha
suilean Dhe mar gu 'm biodh mile coinneal agus
rannsaichidh e nithean diomhair an dorchadais.
Cha 'n urrainn beannachd Dhe a bhi thairis air
beatha dhaoin' a tha gun choguis, gun fhirinn
gun cheartas, Ian farmaid is naimhdeis. ladsan
a bheannaichear his an Tighea?-?i, mealaidh iad
an ialamh, agus iadsan a inhallaichear leis,
gearrar as iad. Tlioir fa^near an duine foirfe
agus amliairc air att -duine ionraic, oir is i sitii
a 's crioch do 'n duine sin.
Air 11.
1908.
AN DIADHAIR EOIN.
Neach a h' ionmhmnn le losa : — EoiN xiii, 23.
Cha'n 'eil a h-aon eile de na h-abstoil aig a
bheil oisein cho blath ann an cridhe nan creid-
mheach 's a th' aig an abstol Eoin. jCha' n 'eil
sin iongantach oir fhuair e oisein blath ann an
cridhe Chriosd fhein ann an laithean 'fheola.
Ma dh' fheoraichear carson a bha e air a thagh-
adh a measg chaich gu bhi 'na chuspair gaoil do
Chriosd, cha 'n urrainn sinn a radh ach gur
cinnteach gu robh ni air chor-eigin ann am
pearsa 's an gne an duine a tharruing gradh an
t-Slanuigheir 'ga ionnsuidh. Tha cuid a dhaoin'
ann a's docha leinn na cheile. Tha cuid a
lihaoin' ann nach urrainn sinn a ghradh-
achadh ged a dh' aidicheas sinn gur daoine
fiachail iad, 's tha daoin' eile ann nach urrainn
sinn gun ghaol a bhi againn orra ged is leir
dhuinn gu leor a dh' fhailingean annta. Is ann
mar sin a thachair do Eoin. Cha robh e iomlan
ni's mo na each ; bha Peadar a cheart cho blath-
chridheach ris, bha Pol a cheart cho eudmhor ris,
bha Nataniel a cheart cho ciuin ris, ach bha
ni air chor-eigin 'na aodann 's 'na nadur a dhuisg
gaol air ann an cridhe Chriosd.
Ged a bha coig de leabhraichean an Tiom-
naidh Nuaidh air an sgriobhadh le Eoin, is
suarach na's aithne dhuinn mu eachdraidh a
bheatha. Cha d' thug e iomradh air fhein ach
ainmic. Cha b'ann a thoirt fianuis uime fhein
a thug e lamh air a' pheann, ach a thoirt fianuis
rau'n Fhacal a rinneadh 'na fheoil, chum gu'n
creideadh an saoghal gu'm b' Esan an solus fior,
anns an robh gloir Dhe a' gabhail comhnuidh.
Tha e coltach gu robh curam anma air a
dhusgadh ann an Eoin le searmonachadh a'
lihaistich, 's gu robh chridhedeas airson Chriosd
an uair a thainig E gu abhainn lordain 's a
shearnionaich E soisgeul na Rioghachd. Bha
briathran a' Bhaistich dha mar fhuaim na tromp-
aid 's mar thairneanaich an lagha, ach bha
briathran Chriosd dar mar fhrasan blath air an
fheur og. Cha do smuainich cridhe Eoin aig
an am so air an trdm-chudthrom gloire a bha gu
bhi air fhoillseachadh dha mu'm fagadh e an
.saoghal, ach o'n latha anns an do ghlac losa an
toiseach e, dh' fhan e mailie ri Mac an duine 'na
liheuchainnibh 's cha d' fhailnich a dhilseachd
no ghradh. Bha e mailie ris an Galile 's na
Jerusalem, chunnaic e na h-oibrichean miorbh-
uileach a rinn E, chual e na briathran grasmhor
a labhair E, 's le sealladh a shula 's le eisdeachd
a chluaise dh' abaich a chreidimh gus mu dheir-
eadh an d' thuirt e Ian dearbhachd 's le gair-
deachas mor — Chunnaic mi a ghloir mar ghloir
aoin ghin Mhic an Athar. Ged nach d' innis
Eoin dhuinn uiread mu bheatha Chriosd air
thalamh 'sa rinn na soisgeulaichean eile, cha b'
ann a chionn nach robh fhios aig' air na nithean
air an do rinn iadsan iomradh. A ta moran de
nithibh eile a rinn losa, agus nam biodh iaduile
sgriobhta, is i mo bharail nach cumadh an
saoghal fein na rachadh a sgriobhadh de leabh-
raichean. Eoin xxi., 25. Do bhrigh nach b'
urrainn dha iomradh a dheanamh air a h-uile
rud, thagh e na briathran 's na gniomharan sin
a bha e 'n duil a bheireadh air a luchd-leughaidh
a chreidsinn gu'm b'e losa :Mac Dhe. Sheall
each air Criosd o'n taobh a muigh ^aeh sheall
esan air o'n taobh a stigh, agus anns^a. h-uile
leabhar a sgriobh e, is e diadhachd Chriosd an
ceann-teagaisg — toiseach is meadhon is deireadh
a shearmoin. Bha e mailie ri Criosd aig na h-
amanan a bu sholuimte 'na bheatha — air beinn a'
chruth-atharrachaidh.ann an garadh Ghetsemani,
anns an t-seomar uachdrach, agus anns na h-
ionadan naomha sin chunnaic e earlais de'n
ghloir a bha ri bhi air fhoillseachadh dha 'na
lanachd anns na laithean deireannach. Bha e
comhla ri Criosd aig a' chuirm naoimh a mhiann-
aich E itheadh mailie ri dheisciobuil roimh dha
fulang, agus chual e na briathran deireannach a
labhair Mac an duine — briathran cho domhain
's cho brioghmhor, cho Ian grais is firinn 's gu
bheil iad 'nan aran beatha do'n t-saoghal o'n
latha sin gus an diugh. An uair a leag Eoin a
cheann air uchd an t-Slanuigheir, bha e mar
gu'm biodh e air a thogail suas air beinn an
Tighearn far an do bhlais e de nithibh blasda
Ian de smior 's a dh' fhion aosda air a dheagh
tharruing.
Bha e 'na shuil f hianuis mar an ceudna air
bas an t-Slanuigheir 's air dha a bhi dliith do 'n
chrann-cheusaidh chunnaic e sealladh iongantach
nach faca suil eile — co dhiu cha d' thug each
riamh tarruing air. Ach lot fear de na saighd-
earan a thaobh le sleagh, agus air ball thainig a
machfuil agus uisge. Agus thug an ti a chunn
aic sin fianuis, agus a ta fhianuis firinneach.
Eoin xix., 34. Cha do dhi-chuimhnich Eoin an
sealladh ud gu brath, agus anns an litir a
■42
sgriobh e 'na sheann aois tha e tighinn thairis
air — Is e so esan a thainig tre uisge agus tre
fhuil, losa Criosd ; cha'n e tre uisge a mhain,
ach tre uisge agus fuil : agus is e an Spiorad a
111 fianuis, do bhrigh gur firinn an Spiorad.
I. Eoin v., 6. B' ann air curam an deisciobuil
ghaolaich so a dh' fhag losa a mhathair, agus
tha e gle choltach nach d' fhag Eoin lerusalem
gu deigh a bais. Ach an uair a shiubhai] Muire,
's a bha e saor o'n bh6id a ghabh e cho toileach
'sa ghleidh e cho dileas, dh'fhag Eoin lerusalem
's thoisich e air saothrachadh ann an aobhar an
t-soisgeil. Cha'n urrainnear a radh le cinnt sam
bith gu de an cearn de'n t-saoghal air an do
( huir e 'aghaidh, ach air reir beul-aithris na h-
Eaglais chuir e seachad aireamh bhliadhnachan
an Ephesus. Carson a dh' fhag e Ephesus
cha'n urrainn sinn a radh, ach ann an leabhar
an Taisbeanaidh tha sinn a' leughadh gu robh e
ann an eilein Phatmois. Tha cuid am beachd
gur h-ann le comhairle shuidhichte 's le shaor
thoil fhein a chaidh e do'n eilein iomallach so ;
gu'n do theich e air falbh bho dhaoine 's bho
dhriop an t-saoghail gu ait' uaigneach anns am
b' urrainn dha beachd-smuaineachadh air firinn-
ean a' chreidimh, 's air saibhreas do-rannsaichte
Chriosd ann an sith is samhchair. Faodaidh
sin a bhith, ged a tha e moran ni's roltaiche ris
an fhirinn gu robh Eoin ann am Patmos mar
phriosanach airson a' chreidimh. Is e sin an
doigh anns an do thuig na h-athraichean na
briathran a sgriobh e fhein — Bha mise Eoin,
bhur dearbh-bhrathair, agus bhur companach
ann an amhghar, agus ann an rioghachd agus
am foighidin losa Criosd, anns an eilein ris an
abrar Patmos, airson facail De, agus airson
fianuis losa Criosd : — Taisbean i, 9.
Ach ma bha Patmos 'na phriosan d'acholuinn
cha robh e 'na phriosan d'a spiorad ; dh' fhoili-
sicheadh dha nithean a tha, 'sa bha, 's a tha ri
teachd, chunnaic e neamh fosgailte agus an Ti a
ta 'na shuidhe air an Righ chaithir, agus air dha
bhi le aghaidh gun fholach, ag aniharc mar ann
an sgathan air gloir an Tighearna, bha e air
atharrachadh chum na h-iomhaigh ceudna, o
ghloir gu gloir.
Is e na leabhraichean a sgriobh e an dileab a
dh' fhag Eoin aig an Eaglais. Ann am fion lios
Dhe tha aite fhein aig gach duine, aig fear nan
coig talannan 's aig fear na h aon talann, aig an
fhear a sgriobhas, aig an fhear a leighseas cuirp,
's aig an fhear a lionas am beul acrach. Bha
eadar dhealachadh mor eadar Pol agus Eoin
thaobh seirbhis, ach bha ghloir fhein aig gach
aon dhiu. B'e gloir Phoil na h-eaglaisean a
chuir e air an cois am meafg nan cinneach 's na
h-anma a choisinn e mar dhuais a shaothrach,
rch b'e gloir Eoin na leabhraichean priseil a
sgriobh e — leabhraichean anns a' bheil doimh-
neachd breithneachaidh, is lanachd beatha, is
diomhaireachd naomh nach d' thug an saoghal
asda fhathast. Tha e air innseadh ann am beul-
aithris nan ludhach gu'n d' thainig guth Dhe as
a h-uile h-aird de'n adhar an uair a thug E
seachad an lagh air beinn Shinai. Thainig fuaim
a ghutha o'n aird a tuath 's thionndaidh an sluagh
an aghaidh gu tuath, agus feuch thainig an guth
o'n aird a deas. Thionndaidh iad an aghaidh
gu deas agus feuch thainig fuaim a ghutha o'n
aird a tuath. Chual iad e anns an aird an iar
agus thionndaidh iad an aghaidh siar, agus feuch
thainig an guth o'n aird an ear. Thog iad an
suilean gu neamh, agus feuch ann an doimh-
neachd na talmhainn bha fuaim a ghutha mar
thoirm tairneanaich. Ghiulaineadh an guth air
sgiathaibh na gaoithe agus chual a h-uile duin'
ann an Israel e — air reir an daisteachd. Tha
mile guth ann an sgriobhaichean Eoin, cuid dhiu
a chluinneas na h-uile, ach cuid eile nach cluinn
ach iadsan aig a' bheil deagh chlaisteachd. Tha
seudan luachmhor anns na leabhraichean a
sgriobh an diadhair so, ach is e iadsan aig a
bheil an inntinn spioradail a ruigeas orra. Mar
is motha bheachd-smuainicheas sinn air a bhriath-
ran, 's ann is motha chi sinn an saoibhreas
heath' is eolais a th' air fholach annta. Rainig
e air ruintean dioiTihair a bha folaichte ann an
Dia o thoiseach an t-saoghail agus sgriobh e mar
le peann aingil.
Ciamar a rainig Eoin air na nithean so? Cha
robh ann ach iasgair ; cha do shuidh e aig casan
sgriobhaiche 's cha do chuir tigh foghlum ann
an lerusalem a sheul' air. Cha d' ionnsaich e
litreachas, ach sgriobh e litreachas a mhaireas
gu brath. Dh' ol na linntean a chaidh seachad
as na tobraichean a chladhaich Eoin agus chaisg
iad an iota 's dh' ath-nuadhaich iad an neart,
agus thig na ginealan nach do rugadh fhathast a
dh' ionnsuidh nan tobraichean ceudna gu deir-
eadh an t-saoghail. Cluinnidh na h-amadain 's
an luchd siubhal fuaim a ghutha, agus cluinnidh
na daoine glic agus eagnaidh e mar an ceudna.
Is e an aon fhreagairt a's urrainnear a thoirt
seachad — gu 'n do labhair Eoin mar bha e air a
gkluasad Zeis an Spiorad Naomh. Bhean teine
Dhe ri bhilean. Bha e air a shoillseachadh le
solus o'n airde, 's ghluais e mar aingeal am
measg nithean neo-fhaicsinneach is siorruidh.
Bha chridhe glan mar an sneachda, 's a shuilean
Ian soluis. Cha do bhean Criosd ri ni riamh
nach do naomhaich e ; bhean e ri Eoin agus
feuch rinneadh an t-iasgair 'na fhaidh.
Thae air a radh gu robh esia fichead bliadhna
dh' aois 'nuair a shiubhail e, ach cha d' fhailnich
a shuil, ni mo a threig a neart e. Bhlais e deagh
thiodhlac Dhe agus dh' ath-nuadhaich e 'oige
mar an iolair. Tha cuid a dhaoin' ann a bheir
dhuinn an rud a's fhearr a th'aca an uair a tha
iad fhathast bg. Tha iad ag abuchadh luath.
Ach cha b' ann dhiu sin Eoin. Ghabh e nine
4
i
4
4;5
ml:or ag abuchadh ach b' fhiach am foghar
fantuinn ris. Ghleidh e am fion a b' fhearr gu
deircadh an latha, 's cha do cliuir e peann air
pnipcar gus an robh e 'na sheann duine. Tha
moran dhaoin' a' stad a dh' fhas gu spioradail
ma'n tig loinneag liath 'nan ceann, ach bha Eoin
a sior fhas gus an latha mu dheireadh. Bha e
mar chraoibh air a suidheachadh ri taobh nan
uisgeachan, a sgaoileas a mach a freumhan ri
taobh an t-srutha, aig am bi a duilleach uaine 's
nach sguir a thoirt seachad toraidh.
San am am bi iad aosmhor liath
Bheir iad mor niheas a mach,
Is bithidh sultnihor le deagh bhlath
Dhiubh sud gach uile neach.
B'e am facal mu dheireadh a labhair e — a
chlanti bheag, gradhaichihh a cheile. Thoisich e
le gradh is chriochnaich e le gradh. Rinneadh
an deisciobul ionmhuinn 'na Abstol a' Ghraidh.
An do chuir duine riamh uiread brigh ann an
tri facail 'sa chuir Eoin an uair a sgriobh e — Is
Gradh Dia.
AM FITHEACH DUBH.
Thachair dhomh o chionn ghoirid a bhi cois-
•eachd troimh ghleann udlaidh. Cha robh bheag
a bheatha ri fhaicinn no chluinntinn ach da
fhitheach a bha 'g itealaich air slios na beinne 's
a' cur failt orm an drasd 's a rithist le guth
rbcach. Thug iad 'nam chuimhne facal no dha
a chuala mi nia'm faca mi fitheach riamh, agus
air do'm inntinn socruchadh air cuid de na facail
sin bha 'n t-slighe air a' giorrachadh 's cha
d' fhairich mi an tiine del seachad gus an do
rainig mi mo cheann-uidhe. Cha 'n 'eil speis
sam bith agamsa do'n fhitheach, 's cha mh6 a
a their mi riutsa, leughadair, gur h-olc a thubh-
airt thu ged a chaineadh tu e gus an teirig
cainnt ort. Ach a chionn gu'n do ghiorraich e
an t-slighe dhomh an la ud, tha mi sgriobhadh
ainme air an duilleig so chum taing a thoirt dha.
Is e so an aon reusan a th' agam iomradh a
thoirt air. Tha e fior, gun teagamh, nach leugh
esan na sgriobhas mi ach is suarach an call dha
sin. B' fhearr leis criomag bheag de shuil
caorach seach an teisteanas a b'airde a b'arrainn
niise thoirt dha ann an leabhar na h-eaglais. Is
beag aige gu de shaoileas Cleir Dhun-cailin
dheth.
Tha mi 'n duil gu faodadh cliu an fhithich a
bhi ni b' fhearr nan robh dath eil' air. Cha'n'eil
reusan sam bith gu'm biodh creutairean dubha
ni's aingidhe no creutairean geala, ach tha 'n
saoghal ullamh gu subhailcean a thoirt do
chreutairean geala nach buin dhaibh, 's gu bhi
curdhroch nithean as leth chreutairean dubha do
nach 'eil iad idir ciontach. Tha 'n dath duth a
samhlachadh 'nar n-inntinnean — olc is bas is
salachar is gniomharan an dorchadais 's a h-uile
mosaiche eile air an togair thu sniuaineachadh,
ach tha geal a' samhlachadh — gloine is neo-
chiontachd is beath'-is gloir. Cha'n'eil teagamh
nach 'eil reusan sonruichte air a so, ach aig a'
cheart am tha e duilich do na creutairean dubha
ceartas fhaotainn, oir tha iad air an diteadh, mar
gu'm b' eadh, roimh laimh. An uair a bhitear air-
son an droch Spiorad fhein a dheanamh duaich-
nidh — theirear ris Domhull dtihh. Air a' cheart
doigh an uair a labhrar mu'n fhitheach mar am
fitheach dubh, tha cliu a' chreutair air a thoirt
bhuaith cheana, gun uidhir is cothrom a thoirt
dha e fhein a dhion, Tha e tigh'nn a steach
do'n t-saoghal fo amharus, agus dh' fheumadh e
bhi anabarach faicilleach 'na ghiulan 's 'na cho-
luadar man toireadh e air daoin' a chreidsinn gu
bheil e ni's fhearr no dhath. Coltach ri fear
nan cuaran dh' fheumadh e eiridli uair roimh
fhear nam brog. Bha mi ann an lios araidh an
la roimhe, agus ann am meadhon a'gharaidh
bha ceithir ealachan a' snamh air uisge.
Neo -ar - thaing nach robh iad boidheach
agus moralach cuideachd, cho geal ris
an t-sneachda agus gle thaitneach do'n t-suil.
Choisinn gilead a dreach a leithid a chliu do'n
eala 's gu'm bi a h-uile sgonn-bhalach a bhios
ann an gaol a' coimeas a leaniiain fhein rithe —
mar nach b'urrainn e dad a b' fhearr a radh m'a
leannan no sin. Mas fior na baird tha 'n eala
bhan 'na creutair beannaichte. Ach stad beag
ort, a leughadair ! Chord na h-ealachan rium
agus choisich mi ni bu dluithe dhaibh chum
sealladh maith fhaotainn orra, ach ma choisich,
chuir aon seann te dhiu car na h-amhaich chaoil,
is rinn i air tir, 's bha i 'nam charamh gu guin-
each le sgiathan ma'n tug mi 'n aire an t-olc a
bha 'na beachd. Creutair cho olc, leibideach,
canranach, cha do thachair orm o chionn fhada,
ach moar-thaing nach robh i geal. Bha barrachd
a dhroch nadur 's a dh' aingidheachd anns an
aon choluinn ghil dhreachmhor ud na th' anns
a h-uile fitheach duth an gleann Teilt. Faod-
aidh ga leor a shalachar bhi fuidh 'n deise ghil,
agus is minic a tha deagh chridhe fo chraicionn
dubh. Na toir thusa, leughadair, breith air
duine no beothach air reir am beoin.
Rinn am fitheach mearachd ann an an tiis a
thoiseachaidh 's cha d' fhuair e riamh os a
chionn. Tha e coltach ris na sgiobairean a chuir
aon long air tir — cha 'n earbar long eile riu. Co
dhiu nach do chord an aire ris an fhitheach, no
CO dhiu a bha e caoin-shuarach ciamar a dh'
eireadh do Noah 's d'a chompanaich, cha 'n
urrainn mi a radh ; ach cha do thill e airais aon
uair 's gu'n d' fhuair e chas mu reir. Cha ghabh
e moladh airson a ghniomha 's cha 'n 'eil mise
dol a ghabhail a lethsgeil. Tha amharus agam
44
carson nach do thill e. Ged nach 'eil e deanamh
dia d'a bhrti ni's motha na creutairean die, tha e
gaolach air closaichean 's cha 'n 'eil teagamh
nach robh gu leoir dhiu sin ri fhaotainn an am
na dile. Far am bi chairbh bidh am fitheach,
agus nan robh 'n fheoil na bu ghainne is docha
gu'n d' fhuair Noah fios na h-Inid na bu traithe.
Tha am fitheach gaolach air closaichean, ach ged
nach mol mi a bhlas cha mho a chaineas mi e
air a shon. Tha e duilich a thuigsinn gu de am
feum a tha iomadh creutair a' deanamh anns a'
chruthachadh, ach tha e furasda gu leor a thuig-
sinn gu bheil obair fhein air a cur a mach do'n
fhitheach, 's gu bheil a ghloir fhein aige am
measg nan eun. Tha e deanamh a' cheait ni a
tha 'n luchd glanaidh a' deanamh 's na bailtean
mora — a' giulan air falbh gach salachar is mos-
aiche a thogadh plaigh nam fagte iad. Cha mhol
mise bias an fhithich, ach an uair a dh'itheas
e fhein 's a gharrachdain a' chaora bha grodadh
air an raon, faodaidh gu'n do rinn iad obair
latha a tha cho buanachdail do dhaoine ri car
sam bith a rinn thu fhein an diugh, a leughadair.
Esan a sguabas air falbh salchar far an tachair e
uir — CO dhiu is duine no beothach e — tha e
deanamh seirbhis ann an tigh mor Dhe.
Cha 'n 'eil fhios agam carson a thagh Noah
am fitheach a measg nan eun eile gu del a dh'
iarraidh fios na side, mar h-e gu robh e 'n duil
gu robh doigh aig an fhitheach air forthais
fhaotainn nach robh each. Bidh daone 'n diugh
fhathast a' bruidhinn air fios fithich, agus faod-
aidh gu robh 'm faca! ann ri linn nan athraichean.
Bitear a' cur as a leth nach 'eil rud sam bith an
ain-fhios dha, gu'n d' fhuair e eolas na sida o
bhodach na gealaich, is eolas a' chuain o'li
mhaighdin mhara, is eolas na talmhainn o'n
chaiiiich oidhche, 's gur h-aithne dha an ni a tha,
a bha, 's a bhitheas. Tha mi'n amharus nach
cuireadh am fitheach fhein daoin as a bheachd
so. Cha mhisd le eoin 's le daoine barail a bhi
orra gu bheil iad ni's fiosraiche na tha iad, 's gu
rachadh aca air rud a radh a bheireadh air an
coimhearsnaich an suilean fhosgladh nan toilich-
eadh iad sin a dheanamh. Is iomadh bodach
c6ir anns an taobh tuath a dhearbh nach bu
chall ach buannachd dha ann an iomadh doigh —
an cliu, 's an creideas, 's an ughdarras — amharus
a bhi aig a choimhearsnaich gu robh e faicinn
aislingean, gu robh fios fithich aige, 's gu'n dean-
amh e faidheadaireachd. Agus faodaidh e bhi
gur h-ann air a' cheart doigh a fhuair am fitheach
ceann-fodha air an fheannaig 's air na h eoin
eile a tha e cumail fo smachd. Ach ma tha fios
aige OS cionn chaich — don duaise dha air a shon
sin. Tha e faotainn sineadh laithean air tha-
lamh nach 'eil acasan, 's cha bhiodh ann ach
droch sgoilear mar trusadh e sbruileach eolais air
a' chuairt. Cha 'n urrainn mise radh gu de air-
eamh a laithean, ach thatar ag radh gu ruig am
fitheach aois mhor. Tha e, ma ta, freagarrach
gu leoir gu rachadh yfijj an lorg na h-aoise. Ma
dh' abras balach beag facal seangarra no fada
thall an eisdeachd sheann daoine, their iad ris —
Tha fios fithich agad, a laochain.
Ged nach saoileadh thu le sealltuinn air fith-
each air an iteig gu bheil e sgiobalta no easgaidh,
tha suil gheir is sron ghlan aige, agus cha bhi e
fada ruigheachd an ait' anns a bheil closach 'na
luidhe. Cha cheum air ghaig leis dol far am bi
rbic. Ma'n gann a dh' fhagas an anail a' chaora
no 'n t-uan tha fhios aig air, ged bhiodh e astar
mhiltean air falbh. Tha shuil cho biorach ri
suil maraiche, 'r, fhaileadh cho glan ri cuinnlein
gaidseir. Is docha gur h-e so a thug dha ainm
fiosache. An ni nach aithne dhasan mu chlos-
aichean na duthcha, cha 'n fhiach e radh. Agus
is mor e r'a radh mu dhuine no mu eun gu bheil
iomlanachd eolais aige air eadhoin aon chuspair.
Tha e 'na dheagh cheann teaghlaich is stuama
thaobh bhan. Cha 'n 'eil e coltach ri eoin eile
a thaghas ceile iir gach earrach. An uair a
phosas e, cha 'n fhuasgail e 'n t-snaoim gus an
cuir am bas dealachadh eadare fhein 's a bhean.
Ach ma bhasaicheas i, cha 'n 'eil e faicinn mar
fhiachaibh air bliadhna chur seachad 'ga caoidh.
Gheibh e te eile ann an latha no dha. Ma thig
cunnart an rathad na cloinne tha e daonnan deas
gus an larach a sheasamh is tapaid a dheanamh
air an son. Solaraidh e airson an loin gu dich-
iollach 's bheir e dhaibh roinn do gach seorsa
cobhartaich a gheibh e, ach a mhain an t-suil.
Cha toir am fitheach an t-suil d'a 'iseanfihein.
Their a naimhdean gu bheil so 'na chorahara air
feineileachd a naduir is cruas a chridhe ach nam
b' urrainn e bruidhinn 's a lethsgeul a ghabhail,
faodaidh gu'n abradh e nach 'eil suilean amh
maith do stamagan og is lag. Bitear ag radh gu
bheil e 'na chomhara air bas no mi-fhortan air
chor-eigin ma thig fitheach an coir tighe. 'Se
dhath a's coireach dha sin, oir tha 'n dath duth
air a cheangal ann an inntinnean dhaoine ris a'
bhas.
Is a 'm fitheach a' cheud eun a chuireas luim
air nid 's an earrach. Toisichidh e air a thigh
a chur an ordugh ma'n gann an gobaich an t-
earrach.
Nead air Brighde, vbh air Iiiid, eun air caisg
Mar bi si?i aig an fhitheach dhubh, hithidh am
bas.
Ged a tha na baird ni 's toighiche air an eala
no tha iad air an fhitheach, tha iomradh air an
fhitheach anns na sean-fhacail cho trie ri eun
sam bith.
Cha tig a nead an fhithich, ach am fitheach fhein .
Isgea/ leis an fhitheach a gharrach gorm fhein
Mallachd athar is bas fithich art.
Feiimaidh am fitheach fhein a bhi beo.
Tha 'm fitheach a' cur a mach a theanga.
Agus a nis, a leughadair, tomhais so — Gu de
is ciall do'n iha.ca\ ceist an fhithich air an fheann-
aio.
.1
1
i
1
i
•I
Air 12.
1908.
AOIBHNEAS CHRIOSD.
A nigheana lerusaldm, na gicilibh air mo shoiisa.
Lucas 23, 28.
Am ireasg na cuideachd a lean losa gu Calbhari
tha Lucas ag innseadh dhuinn gu robh moran
bhan, a bha ri bron agus 'ga chaomeadh. Cha
robh ioghnadh ged a bha, oir b' aithne dhaibh E
gu maith agus bha gradh mor ac' dha. An uair
a chunnaic iad E air a thoirt thairis an laimh a
naimhdean, 's a chaidh a' bhinn eucorach a
thoirt a mach, 's a bha n crann-ceusaidh air
uliachadh,cha b' urrainn dhaibh cumail orra fhein
ni b' fhaide, 's shil iad na deoir. Ach thionn-
daidh Criosd agus thuirt E riu, A nigheana
Ierusaki?n, na gicilibh air mo shonsa. Gu de
bha E ciallachadh 's carson a chronaich E na
mnathan ? Shaoileamaid gu'm biodh deoir nam
ban 'nan comhfhurtachd dha an am fhulangais.
Bha daoin' eile am measg na cuideachd nach do
rinn caoidh a chionn gu robh iad caoinshuarach
ciamar dh' eireadh dha, 's Ian choma ged a
thilgteadh nair' is masladh air a cheann. Cha
robh trocair 'nan cridhe, 's ged a bha iad 'nan
suil fhianuisean air fhulangas, cha do thaisich
an cridhe 's cha d' thainig deur air an suil. Bha
fios aig Criosd air a sin, 's bha fios aig mar an
ceudna gur h-e meud an gaoil air fhein a tharr-
uing deoir nam ban ; agus air dha bhi air a
dheanamh coltach r'a bhraithrean 's na h-uile
nithean, cha 'n 'eil teagamh nach robh caomhal-
achd nigheanan lerusaleim 'na chomhfhurtachd
dha an uair a chuir E 'aghaidh air gleann dorch'
a' bhais. An am trioblaid is mor an cuideach-
adh co-fhaireachduinn bhraithrean. Is e aonar-
anachd searbhadas br6in. Ach ged a bha
caomhalachd is co-fhaireachduinn nam ban 'na
chomhfhurtachd 's na thoileachadh do Chriosd,
chaisg E an deoir. Cha robh feum aig' air truas
dhaoine aig an am. Cha ruigeadh E leotha
shaoilsinn gur h-ann 'na ain-deoin a bha E dol
gu Calbhari. Mar gu'n abradh E riu — An aite
bhi caoidh, 's ann a bu chor dhuibh gairdeachas a
dheanamh maiile rium. Cha b'e bron a bha 'na
chridhe fhein ach aoibhneas, Ged bu leir dha
gu soilleir an deuchainn a bh'air thoiseach air,
b' urrainn E radh r'a dheisciobuil — na nithean
so labhair mi ribh chum gu fanadh mo ghaird-
eachas-sa annaibh 's gu'm biodh 'ur gairdeachas
\hxi. Ged bha na mnathan 'ga chaoineadh, bha
cridhe 'n t-Slanuigheir fhein Ian aoibhneis —
aoibhneas a bha do-labhairt agus Ian de ghloir.
Thuig Criosd gu robh fulangas is bas air
thoiseach air fada ma'n do thuig na deisciobuil
e. Leugh E comharan na h-aimsir am feadh
'sa bha 'n suilean-san fhathast duinte. O'n
latha chaidh a bhaisteadh an Jordan tha e gle
choltach gu'n d' fhairich E cudthrom a' chroinn-
ceusaidh air a ghuaillean, 's gu robh fhios aige
gu feumadh E fulang ma rachadh E steach d'a
ghloir. Dh' fhaodadh E tionndadh a thaoibh
uair no dha — 's chomhairlich na deisciobuil dha.
sin a dheanamh — chum Calbhari a sheachnadh,
ach an uair a choimhlionadh laithean a ghabhail
suas, shuidhich E a ghnuis chum dol gu Jerusa-
lem. Cha rachadh E null no nail far na slighe
bh'air a cur a mach dha.
Cha 'n 'eil e uile gu leir ceart a bhi smuain-
eachadh air Criosd mar neach a chaidh an
coinneamh bais 's a cheann crom le naire 's a
chridhe Ian broin. Bha naire gu leoir 'sa chrann-
ceusaidh ach cha b' ann dhasan. Ged bha
'fheoil a' fulang bha chridhe Ian aoibhneis.
Eadhoin an uair a bha neul a' bhais a' sgaoileadh
air aodann, cha d' fhailnich a chridhe 's cha_
do chain e 'ghairdeachas. Bha aoibhneas
a' measgadh ri bron, 's bha aran aige r'a itheadh
nach b' aithne do'n t-saoghal.
Is iad so na tobraichean as an do tharruing
Criosd 'aoibhneas.
I. Neo-chio7iteas is naomhachd a bheatha.
Ghluais E maiile ri Dia 's bha E gun pheac-
aidh. Is e so miorbhuil mhor an Tiomnaidh
Nuaidh — iongantas a's motha no gu'n do thog-
adh corp Lasaruis o na marbhaibh. B'e bhiadh
's a dheoch toil an Athar a dheanamh, 's cha b'
aithne dha ann fhein ni sam bith a bhuineadh
do 'n t-saoghal no do pheacadh. Tha seorsa
sonais ann air an ruig daoine gun naomhachd —
an sonas a bhuineas do'n fheoil. Ach tha seors'
eile ann — an sonas a's airde, an sonas a tha 'na
bheatha do'n spiorad, air nach ruig ach iadsan a
mhain a thug buaidh air an t-saoghal. B'e sin
sonas Chriosd. Bha bheatha bruailleanach gu
leor o'n taobh a muigh, bha E gun tigh gun
dachaidh, is iomadh uair gun ait' anns an leag-
adh E a cheann, ach cha do mhill sin a shith, 's
cha do chuir e searbhadas 'na chridhe. Dhearbli
e 'na fhiosrachadh fhein firinn nam briathran a
labhair E — cha'n ann le aran a mhain a bheath-
aichear duine ach leis gach uil' fhacal a thig o
bheul Dhe. Tha cridhe 'n duine naoimh mar
gu'm biodh clarsach air a deadh ghleusadh. An
uair a bhuailear na teudan, cluinnear ceol mills
46
agus fuaim an aoibhiieis. Tha chuid a's motha
de dhaoine mar gu'm biodh clarsaichean briste ;
ged a ni iad seorsa ciuil tha 'n ceol gun
aoibhneas gun mhilseachd. Tha 'n t-aingidh
mar a' mhuir bhuairte nach gabh fois. Ged a
dh' fhaodas e bhi ann an sith vis an t-saoghal,
cha 'n 'eil sith aige ris fhein ; tha iorghuill 'na
chridh' a bheir air falbh 'aoibhneas. Cha robh
Criosd ann an sith tis an t-saoghal, oir bha E
fhein 's an saoghal calg-dhireach an aghaidh a
cheile 's thuirt E nach h-ann a chur sith air an
talamh a thainig E ach a chur claidheimh, ach
bha E ann an sith ris fhein 's ann an sith ri Dia
's a chionn gu robh, bha 'aoibhneas Ian. Bha
naomhachd a chridhe mar chraoibh na beatha
dha.
II. Bha lathaireachd Dhe 'na aoibhneas dha
gach latha. B'e Dia grian anma. Cha d'thainig
neul dorcha riarah eadar E fhein 's a' Ghrian, 's
cha do bhristeadh an co-chomunn a bh' aige ri
Dia. Faodar a radh uime-san mar nach faodar
a radh mu neach eile gun do chreid E Dia.
Tha sinn uairean an duil gu robh e ni b' usa
dhasan sin a dheanamh no tha e dhuinne, a
chionn gu'm b'e fhein Facal Dhe. Ach 'nuair
a thainig Criosd do'n t-saoghal ann an coslas
feola, 's a ghabh E ar nadur daonaidh, 's a rinn-
eadh E coltach r'a bhraithrean 's na h-uile
nithean, leig e uaithe cumhachd na Diadhachd
air chor 's gu feumaidh E a thaic a leigeil air
Dia mar ni daoine. Thuirt E ris na deisciobuil
gu robh nithean nach b' aithne dha, 's gu robh
nithean nach b'urrainn E thoirtdhaibh — nithean
a bha an laimh an Athar a mhain. Bheathaich
E anam le facal Dhe coltach ri bhraithrean.
Fhuair E cuide.acbadh is neart o urnuigh mar
dhaoin' eile. Bhuanaich E re na h oidhche ann
an urnuigh ri Dia. — Lucas vi, 12. Ghleachd
E ri Dia ann an urnuigh a chionn gu'n do rinn-
eadh E coltach r'a bhraithrean 's gu'm b'eigin
dha a chreidimh 's a dhochas 's a mhisneach a
chumail beo air an aon doigh riuthsan. Ach
cha do chain li riamh 'earbs' ann an Dia. B'e
sin gloir a bheath' agus steidh a neart. B'urrainn
E daonnan a radh — ged mharbhadh E tni earb-
aidh mi an?t. Bha amannan 'na bheatha anns
an robh e duilich dha greim a chumail air a
chreidimh, anns am faodadh E shaoilsinn gu'n
do threig Dia gu buileach E, ach eadhoin anns
an dorchadas cha d' fhailnich a chreidimh 's cha
do chain E 'earbs ann an gradh Dhe. Cha deach-
aibh dearbhadh riamh air creidimh duine ni bu
chruaidhe na chaidh air creidimh losa an uair
a bhruchd an saoghal air mar thuil, 's a thugadh
thairis E d'a naimhdean, 's a threig eadhoin a
chairdean E, 'sa dh' eirich an glaodh eagallach
gu neamh — Beir uainn E, Ceus E. Shaol an
saoghal gu'n do threig Dia E, ach cha do chaill
E fhein earbsa, 's bha aoibhneas 'na chridhe
nach b' aithne do'n t-saoghal, oir eadhoin anns
an dorchadas 's ann an uair na h-eigin bha fair-
eachduinn aig' air lathaireachd Dhe, 's b'urrainn
E radh — cha 'n 'eil mi 'nam aonar, tha 'n Athair
maille rium. An uair a chailleas na naoimh an
sealladh air gnuis Dhe tha brbn is eagal a' lion-
adh an cridhe, ach an uair a tha faireachduinn
ac' air a lathaireachd tha aoibhneas spioraid aca
nach urrainn an saoghal a thoirt uapa.
III. Bha aoibhneas aig Criosd ann a bhi
deanamh seirbhis d'a hhrailhrean. Cha d'
thainig Mac an duine chum gu'n deantadh frith-
ealadh dha, ach a dheanamli frithealaidh, agus
dhearbh E 'na bheatha fhein firinn nam briathran
a labhair E — Tha e ni's beannaichte ni a thabh-
airt no gkabhail. Cha 'n urrainn iadsan aig a
bheil spiorad feineil a bhi gu brath sona. Tha
feineileachd mar gu'm biodh uisge a mhuchas
teine an aoibhneis. Is e na daoin' a dhichuimh-
icheas iad fhein ann a bhi deanamh ministreil-
eachd da'n cochreutairean a ruigeas air an
t-sonas a's airde. Saoilidh sinn uairean gu'm
bitheamaid sona nam faigheamaid na tha dhith
oirnn, 's nan deanadh daoin' eile seirbhis
dhuinn, 's nam faigheamaid na ceud ionada-
suidhe anns gach cuideachd, ach cha b'e sin an
t-slighe air an do rainig Criosd air aoibhneas.
Theagaisg Esan le fhacal agus gu sonruichte le
eiseimpleir gur h-e iadsan a dh' aicheadhas iad
fhein a tha da rireadhsona, 's nach ann am mor-
phailteas nan nithe ta e sealbhachadh tha
aoibhneas an duine. Tha e tachairt gu trie gu
feum aon air chor-eigin ann an teaghlach cud-
throm chaich is uallach na dachaidh a ghabhail
air a ghuaillean, 's gu feum e iomadh rud a
leigeil as an t-sealladh chum an dleasdanas sin a
dheanamh. Their an saoghal gur truagh a dh'
eirich dha, 's gur bochd a chaill e an cothrom a
bha gealltainn buannachd is sonas. Ach is
docha gur beag feum an duin' air truas an
t-saoghail, 's gu bheil aoibhneas spioraid aige
air nach amaiseadh e gu brath nan do ghabh e
'n rathad eile. Tha 'n duine nach abair latha
deug 'sa bhliadhna ach — Thoir doinh, thoir doinh
air an rathad gu mi-shuaimhneas is mi-shonas ;
ach blaisidh an duin' a dh' aicheadheas e fhein,
's a ni seirbhis d'a bhraithrean ann an spiorad a'
ghraidh aoibhneas a tha 'na bheatha d'a anam.
Thug Criosd na bh' aige do dhaoin' eile 's mu
dheireadh thug E seachad anam 'nan eiric, ach
a chionn gu'n do rinn E sin bha 'aoibhneas Ian.
Airson an aoibhneis a chuireadh roimhe, ghuilain
E an crann-ceusaidh.
IV. Bha aoibhneas aig Criosd ann a bhi
tearnadh pheacach. Bha fhios aige gu'm biodh
fhulangas 's a bhas 'nan cumhachd a bheanadh
ri cridheachean dhaoin' anns na linntean ri
teachd, 'sa bheireadh air an ais iad gu Dia, 's
mheas E nach b' airidh am pian cuirp is inntinn
a bha E fulang aig an am bhi air an coimeas ris
a' ghloir sin, 's cha ruigeadh e le nigheana
1
§,
J
47
lerusaleim a bhi gul air a shon. Bha iadsan a'
smuaineachadh air plan is nair' a' chroinn-
ceusaidh, ach bha Esan a' smuaineachadh air an
toradh a leanadh a bl.as. Chunnaic E saothair
anma 's bha E toiHchte. Rinn E gairdeachas
air dha bhi cinnteach gu'n tairngeadh e na h-uile
dhaoine 'ga ionnsuidh an uair a thogteadh suas
E. B'e aoibhneas Chriosd an la ud a' cheart
aoibhneas a th' aig na h-ainglean an uair a ni
peacach aithreachas. Ma bu nihaith leinn br6n
Chriosd a thuigsinn feumaidh sinn sealltuinn air
an la ud anns an do ghuil E os cionn lerusaleim
an uair a smuainich E air na h-anmanna gun
churam, gun suim do Dhia a bh' anns a' bhaile
sin. Chuir cor an t-sluaigh saighead 'na chridhe
Ach ma bu mhaith leinn 'aoiblmeas a thuigsinn
feumaidh sinn sealltuinn air an la ud a thugadh
fios h-uige gu robh na feadhainn ris an abradh
Pol " amadain an t-saoghail so " ag iarraidh na
Rioghachd — Tha mi ioirt buidheachais dhuit, O
Athair, airson gu'n d'fhoilhich tint na nithean
so do leanabaibh.
Tha daoin' an diugh fhathast an t6ir air
aoibhneas spioraid agus ag radh 'nan cridhe — O,
nach robh fhios agam c' ait' am faighinn e.
Cha 'n 'eil ach aon rathad 'ga ionnsuidh, an
rathad air an do choisich Criosd romhainn.
A' BHAN-RIGH NACH MAIREANN
EAGLAIS NA H-ALBA.
IS
Chuir a' Bhan-righ seachad cuid de na laithean
a bu shona 'na beatha anns a' Ghaidhealtachd.
Bha gaol mor aic' air an duthaich 's air an t-
sluagh, 's bhiodh fadachd oirre gus an tigeadh
an t-am anns am faodadh i driop is starum
Shasuinn fhagail as a deigh los sith is sarahchair
fhaotainn 'na dachaidh Ghaidhealach. Bha i
'na bean chomanachaidh an Eaglais na sgireachd,
agus anns an leabhar a sgriobh i m'a beatha 's a
Ghaidhealtachd tha i tigh'nn thairis an drasd 'sa
rithist air a' bhuannachd a fhuair i bho chuid
de na searmoin a chual i innte, 's air a' ghradh 's
am meas a bh' aic' air feadhainn de na minist-
earan a b' aithne dhi. Am measg na feadhnach
sin bha 'n t-Ollamh MacI.eoid, mac "Caraid nan
Gaidheal," agus faodaidh gur maith leis a' chuid
sin d' ar luchd-leughaidh nach do leugh an
leabhar 's a' Bheurla, sinn a thoirt dhaibh an
Gaidhlig barail na Ban-righ air.
Baile-Mhoireil
An dara Domhnach 'sa' Cheitein 1862.
Shearmonaich an t - Ollamh Macleoid, is
seirbhis eil' a bu shimplidh 's a bu taitniche 's a
bu druightiche cha chuala mi riamh. Labhair e
anns an t-searmon mu thrioblaid, mu ghradh
Dhe, 's mu fhulangas an t-Slanuigheir, agus
mu'n doigh anns a bheil trioblaid air a beann-
achadh dhuinn ann a bhi socruchadh ar cridh-
eachan ni's motha air an dachaidh shiorruidh
far an coinnich sinn na cairdean gaoil a thugadh
bhuainn. Bhean an urnuigh a rinn e air mo
shon fhein ri m' chridhe.
Air Di Luain chuir a' Bhan-righ fios air, 's tha
i 'g radh gu'm b' fheairrd i fhaicinn. Bhruidh-
inn i ris mu bhas Phrionns' Ailbeairt agus dh'
innis e dhi mu sheana bhoirionnach a chaill an
duine 's a' chlann 's a dh' fhuiling uiread a
thrioblaid 's gu'n d' fheoraich e dhi ciamar a
chaidh aic' air a ghiulan. Dh' fhag bas an
duin' ars' ise, toll cho mor 'nam chridhe 's gu'n
do thuit gach trioblaid eiV as. Thuirt a' Bhan-
righ gu'm b'e sin a ceart shuidheachadh fhein 's
gu robh toll 'na cridhe nach gabhadh gu brath
lionadh.
Baile-Mhoireil
An dara Domhnach de mhios
deireannach an Fhoghair 1864.
Thug an Dr. Macleoid seirbhis thaitneach
dhuinn. Bha 'n searmon briagha, cha do
leugh e facal dheth 's ghluais e faireachduinnean
an t-sluaigh gu h-anabarrach. Chunnaic mi an
duine c6ir an deigh an t-searmoin 's bhruidhinn
mi ris mu'n uallach 's mu'n bhrbn a bha 'nam
chridhe, 's mu na cuaraman saoghalta bh'air mu
ghuaillean. Chuir so car mu'n cuairt mi, ach
bha esan caomhal is faireachdail, Ian de 'n
chreidimh 's de'n dochas sin is urrainn a
mhain comhfhurtachd a thoirt do'n chridhe
bhriste. 'Na shearmon thuirt e rud a tha gle
fhior — gu faod sith bhi aig duine gun solas, 's
gu faod solas a bhi aige gun sith.
Thuirt i nach cual i riamh duin' a b' fhearr a
leughadh na sgriobtuirean na e, 's gu robh na
h-urnuighean aige cho simplidh, cho blath, 's cho
faireachdail 's gur trie a thug iad oirre na deoir
a shileadh. Bha Bhan-righ coltach ri daoin'
eile, bha cho mhaith leatha ged nach leughadh
ministear a shearmon. Sgriobh i aon uair — bha
searmon an Dr. 'Ic Leoid anabarrach iaitfteach,
gu sonruichte 'nuair a chuir e uaith am paipear.
Cha b' abhaist dha 'shearmon a leughadh ach
'nuair nach robh e gu maith, Bha e air obrach-
adh cho goirt 's gu'n do bhrist air a shlainte.
Baile-Mhoireil
An Domhnach mu dheireadh de'n Cheitein i8j2.
Chaidh an t-Ollamh Macleoid an ceann na
seirbhis. Thug e dhuinn searmon briagha air a
cheann teagaisg, Gu'n tigeadh do Rioghachd.
Labhair e mu'n bheatha ri teachd 's mu dhochas
nan naomh 's bha 'n searmon Ian graidh is fair-
eachduinn. Bha mi cho duilich e fhein fhaicinn
ann an droch choltas. Chunnaic mi e rithist
's an fheasgar. Thuirt e gu robh 'n chair throm
a' bristeadh a shlainte, nach robh mionaid fois
aige eadar obair fhein is obair na h-Eaglais 's na
48
h-Innsean, 's gu feumadh e
neo nach seasadh a bhodhig
rium mu'n bheatha ri teachd
e cinnteach gu'n tugadh Dia
taobh thall na h-uagha an n
E annainn 's an t-saogbal so.
Bha e ni bu mhiosa na
Bhan-righ. Thuirt i nach
aice gu robh chrioch cho
iomaguin uime 'na chridhe
beannachd aige an Di-Luain
Glaschu fhagail air
ris. Bhruidhinn e
's thuirt e gu robh
gu iomlanachd air
i air an do thoisich
shaoil e fhein no
robh duil sam bith
dlulh, ged a bha
nuair a dh' fhag i
ud.
Baile-Mhoireil
An siathamh la detig de vihios meadhonach
an t-samkraidh i8y2.
Bha mi dol do'm sheomar 'nuair thainig am
Briinach 's a dh' iarr e orm cead facal a radh.
Thuirt e gu fac' e Cbirneal Ponsonbi, gu robh
droch sgeul air tigh'nn mu'n 011a Macleoid, 's
gu robh eagal air gu robh e marbh. O, b'e sin
a' bhuille ghoirt dhomhsa ! Bha e cruaidh , an
duine gaolach, an duine caomhal, an duine blath-
chridheach a chall. Chaoin mi gu goirt ach dh'
fheuch mi ri curaail orm 's na deoir a chasg, is
thug mi taing do'n Bhriinachairson cho caomhal
's a dh' fheuch e ris an sgeul bhronach a bhrist-
eadh dhomh — sgeul ris am bu bheag mo dhuil.
Chuir mi fios air Leopold is dh' innis mi dha e
's do m' mhnathan frithealaidh uile, ach is gann
a b' urrainn sinn a ghabhail a stigh. Thuirt
sinn ri cheile gu'm bu chall e nach gabhadh a
leasachadh. Bha h-uile neach cho bronach —
Ban-diuc Athuill, Sine Eli, Nic Ghriogair,
Coirneal Ponsonbi agus an Dr. Mac an Taillear
air an d' thainig a leithid de thiomadh 'nuair a
chual e an naigheachd 's gu robh e greis ma'n
b' urrainn e bruidhinn. An deigh dhaibh uile
m' fhagail, shij mi na deoir a rithist oir bha mo
chall mor.
Baik Mhoireil
Dihiaiti.
Cha luaithe dhuisgmi na leum sgeul a' bhr6in
'nam chuimhne. Cha b' urrainn mi na deoir a
chumail air an ais 'nuair a chuimhnich mi air
mo charaid gaoil a rinn uiread air mo shon, a
thug dhomh a leithid a mhisnich 's a chomh-
fhurtachd ann an 1862-63-64. Bha e daonnan
'na thoileachadh dhomh fhaicinn, ach a nis
chain mi e mar a chaill mi an corr a bha dhomh
'na chuideachadh. Chuir mi naigheachd a bhais
a dh' ionnsuidh a h-uile h-aon de m' chuid-
cloinne, 's cha 'n urrainn mi m' inntinn a
shocruchadh air rud sam bith ach an call a
thainig orm. Tha mi feuchainn ri dol thairis
leam fhein air na thuirt e rium, oir cha robh
duine riamh ahns an robh uidhir earbs' agam ann
an nithean spioradail is iomaguin cridhe, 's
cha d' thug duin' eile uiread misnich is comh-
fhurtachd dhomh mu 'n chloinn. Bha earbsa
cho mor aige fhein an Dia, 's bha chridhe cho
Ian molaidh.
Sgriobh e litir gu Bhan-Mhorair Eli ceithir la
deug ma 'n do shiubhail e agus thuiit a' Bhan-
righ gu robh an litir mar gu'm biodh i air a
sgriobhadh ann a spiorad na faidhdaireachd. Am
measg nithean eile thuirt e —
" Moran taing- dhuibh fein 's do'm Bh4n-rig;h airson
cuimhneachadh orm. Labhair tni d^ uair an uair-
eadair anus an t-Seanadh. Cha b' fheaind mi sin,
agus is mor m' eagal nach robh blieag a dh' fheum
ann do dhaoin' eile. Bu choir dhomh bhi taingeal,
toilichte an diugh. Tha mi tri fichead bliadhna, 's
'nam measgf-san a tha dol a shuidh aig mo bhord tha
mo mhathair, mo bhean agus mo naomear chloinne,
mo sliiathnar bhraithrean 's mo pheathraichean, agus
d4 phiuthar m' athar — te dhiu ceiihir iichead bliadhna
's a naoi 's an te eile tri fichead 's a sia deug. Car-
son a tha na trocairean so air am buileachadh ormsa
seach daoin' eile ! Is ann aig Dia a mhain tha fios.
Cha 'n 'urrainn dhomh 'ruintean-sa a thuigsinn, no
fhaicinn an drasd ciamar a tha E riaghladh as cionn
a chloinne an gliocas 's ann an gradh, gun leth-
bhreith ri neach seach a cheile. Ach an ni nach tuig
sinn an drasd, tuigidh sinn e 'na dheigh so Biodh
earbs' againn an uair nach leir dhuinn. Gu'm beann-
aicheadh Dia a' Bhan-riG;h air son a sior-mhaitheis.
Tha meas ag'am oirre mar bhoirionnach, tha gaol
agam oirre mar bhan charaid, 's tha urram agam dhi
mar Bhan-righ. Tha a misneach agus a faighidinn
'nan ciiis ioghnaidh eam."
ToRMOiD Mac Leoid.
Bliadhna 'n deigh a bhais sgriobh a' Bhan-
righ — Tha e eucomasach dhomh cunntas ceart a
thoirt do dhuin' eile air an duine bheannaichte.
Cha tuigear ach leosan da'm b' aithn' e nadur is
gne an duine chbir. Bha flath is caoimhneas
'na aodann, bha chridhe cho blath 's cho farsuing,
a' cur thairis le gradh is cridhealas. Cha robh
duine riamh ann a bu mhotha neartaicheadh
creidimh dhaoin' eile no an t-Olla Macleoid.
Bha chreidimh fhein cho laidir, 's a chridhe cho
mor agus gu faodadh ard is iosal, lag is laidir,
an seachranach bochd 's an duin' ionraic, tigh'nn
h-uige le Ian chinnt gu faigheadh iad co-fhair-
eachdainn no comhnadh uaith. 'S ann agamsa
bha 'n gaol air a bhi 'na chomhradh 's air a
chomhairle iarraidh. Bha tlachd mor aige ann
am mais' a' chruthachaidh, 's gaol sonruicht' aig'
air a dhuthaich fhein. An uair mu dheireadh a
bha e 'n so thuirt mi ris gu robh mi dol a dh' 61
uisge nan tobraichean 'nuair rachainn gu deas
air son mo shlainte, ach thuirt esan, 's e tionn-
dadh ri uinneig a bha sealltuinn a mach air
gleann Dee, — Bheir gaoth ghlan nam beann is
samhchair an aite so slainte d' ur Morachd nach
toir cungaidh sam bith eile. Bha gibht shon-
ruicht' aige air misneach is furtachd a thoirt do
dhaoine tinne, do dhaoin' a bha dluth air a'
bhas, no bh'ann antrioblaid no io.-naguin cridhe.
Thuirt ban-charaid rium gur h-e 'n Dr. Macleoid
a' cheud duin' air an cuireadh i fios nam biodh i
ann an trioblaid.
1
-i
Air 1.
1909
D'AR LUCHD LEUGHAIDH.
Bliadhna mhaith iir dhuibh !
Tha rudha eile seachad.
Mu'n am so 'n uiridh thuirt mi gu'm bithinn
toilichte nan cuireadh sibh thugam criomain
Ghaidhlig an drasd 'sa ritbist. Ach ma thubhairt,
cha do chuir; 's air an aobhar sin, cha 'n 'eil
reusan taing a thoirt dhaibhsan nach do choisinn
i. Ma dh' fhas sibh sgith am sheanchas, cha'n
'eil arach air ; tha choir' agaibh fhein, 's cha'ne
so am fear a ghabhas a lethsgeul. Bhithinn-sa
gle thoilichte m' anail a tharruing, nan tairgeadh
a h-aon agaibhse dhomh sgeul no laoidh. Mur
tairg, bidh a' bhliadhna so mar bha bhliadhn' a
dh' fhalbh, sgriobhaidh mi fhein na duilleagan
— CO dhiu chordas iad ruibh no nach cord.
Ach rinn mi dichuimhne. Chuireadh thugam
sgonn searmoin, naigheachd, agus laoidh, a
eilein Thiriodh, a Ros, 's as a' Mhorairne : 's
tha mi fad an comain na feadhnach a rinn sin.
Gad nach tug mi aite dhaibh, cha'n ann a
chionn nach robh iad pongail, ach a chionn nach
robh iad uile gu leir freagsrrach air an duilleig
so. Tha fios agam nan amaiseadh an triuir so
air an rud a tha dhith orm, gu bheil iad 'nan
deagh luchd pinn. Ma chuireas iad thugam rud
am bliadhna, is docha gu faigh e aite — 'se sin,
ma chuireas iad an ainm 's an sloinneadh ris.
Tha e 'na riaghailt agam an ainm a chur ri rud
air bith a sgriobhar le daoin' eile, ach cha 'n 'eil
mi cur m'ainm ris na sgriobhas mi fhein. Cha
bu mhaith leam urram fhaotainn nach buin
dhomh. Cha 'n 'eil fios agam co dhiu is fear
no bean a sgriobh thugam a Tiriodh, oir cha
robh ainm ris an litir. Tuigidh esan no ise,
mata, carson nach do chuir mi fios freagairt.
C aite bheil na baird ? Thatar ag radh Hum
nach 'eil rud a chuireas mi air 'ur beulaobh a's
fhearr a chordas ribh no laoidh, ach ciamar a
bheir mi dhuibh an rud nach 'eil agam ? Cha
do rinn mise laoidh riamh, oir cha do bhuilich-
eadh a' ghibht sin orm, 's mur dean a h-aon
agaibh fhein ceol, feumar deanamh as eugmhais.
Tha seorsa dona laoidhean ann do nach
tugainn aite ged b'e mo bhrathair a chuireadh
thugam iad, ach raathig an seorsa ccait, bheirear
am follais iad.
A rithist, a leughadair, bliadhna mhaith iir
dhuit, 's los fios a thoirt do na baird c'ait' an
sgriobh iad, is e m' ainm 's mo dhachaidh : —
DomhuU Mac. Laomuinn,
Blair Athuill,
Am Peairt.
CRUITHNEACHD IS COGAL.
Is cos7nh%iil rioghachd neimh ri duine a chuir siol'
maith ^na fliearann, etc. — Mata xiii, 24.
Ann an cosmhalachd a' chogail tha Criosd a'
teagasg dhuinn gun a bhi 'g altram dochas faoin
mu staid na h-eaglais air thalamh. Bha iadsan
ris an robh E a' labhairt eolach air teagasg Eoin
a' Bhaistidh, agus bha cuinihn' aca gu'n do'
labhair Eoin mu'n Mhessiah a bha teachd 'na
dheigh mar neach aig a bheil a ghiiit 'na laimhy
agus glanaidh e tirlar-bualaidh, agus cruinnichidh
e a chruithneachd da thigh tasgaidh ; ach loisgidh.
e am moll le teine nach fcjidar a mhitchadh.
Mata Hi, 12. Bha fiuthair aig na h-Iudh-
aich ri breitheamh, ach feuch chunnaic iad
Slanuighcar. Bha duil aca gu'm biodh an
Rioghachd a chuir E air chois iomlan, gu'n
cruinnichte innte na h-ionracain uile 's gu'n tilg-
teadh a mach aisde na h-aingidh. Anns a' chos-
mhalachd so thuirt Criosd riu, — Tachraidh sin
ach cha d' thainig an t-ara fhathast. Leigibh
leis a' chruithneachd 's leis a' chogal fas comhla
gus an tig am fogharadh, agus an cuir Mac an,
duine a mach 'ainglean agus an cruinnich iad an
cruithneachd d'a shabhal 's an tilg iad an cogal
's an teine.
I. Tha cruithneachd is cogal a' fits iaobh ri taobh
an cridhegach duin' air thalamh. Cha 'n 'eil duin''
air bith iomlan, 's cha mh5 tha duin' air bith
tur aingidh. Anns na daoin' a's fhearr iha iom-
adh failing, 's anns na daoin' a's miosa tha
maitheas air chor-eigin. Saoilidh sinn 'nuair a
leughas sinn mu dhroch ghniomharan Nero nach
robh ann ach sgealb a Shatan, ach an deigh a
bhais chaidh boirionnach air a' mheadhon
oidhch' agus leag i flur air a lie. Bu It^ir dh' ise
maith air chor-eigin ann an com na h-aingidh-
eachd sin. Saoilidh sinn uairean gu'n d' amais
sinn air duin' iomlan, duin' anns nach 'eil ach
smior a' chruithneachd, ach 'nuair a gheibh sinn
ni's dluithe dha, 's dh' eisdeas sinn r'a chomh-
radh ri taobh a' ghealbhoinn, chi sinn gu bheil
gas no dha de 'n chogal ann mar an ceudna.
Air an laimh eile saoilidh sinn uairean gu'n
d'amais sinn air diu nam fear, duin' anns nach
'eil dad ach cogal, ach 'nuair a thig sinn ni's
dluithe dha, chi sinn an sid 's an so dias cruith-
neachd. Anns na naoimh a's fhearr cha 'n 'eil
an t achadh aig Criosd dha fhein gu buileach, 's
anns na peacaich a's seachranaiche cha 'n 'eil e
aig Satan. Tha 'n cruithneachd 's an cogal a'
fas taobh ri taobh. Is dana, mata, an neach a
2
iha deas gu breith a thoirt air daoin' eile. Bu
-hor dhuinn sin fhagail aig Dia. Ma ghabhas
inne gnothuch ri rud nach aithne dhuinn is
d6cha gu'n teid sinn fada cearr, 's gu'n toir sinn
cuid nan gobhar do na caoraich. Cha lugha na
Diafhein, a tha iomlan an eolas, an caomhalachd
's an co-fhaireachduinn, a hheireadh breith cho-
thromach air rud cho diomhair 's cho do-
rannsaichte ri cridhe 'n duine.
II. Tha cruithneachd is coga/ a' fas taobh ri
taobh anns a huile obair ris an cuir daoin' an Inmh.
'Nuair a sgriobh Pol gu eaglais Chorint mhol e i
airson a h-eud, 's thug e buidheachas do Dhia
airson a saothair 's a dichioll ann an seirbhis an
t-soisgeil, ach leis an ath anail thuirt e—nochdadh
■dhomhsa gu bheil comhstri 'nur measg. Bha
maith is olc, eud is comhstri taobh ri taobh anns
na h-aon daoine. Air cho eudmhor 's gu'm bi
seirbhisich an Tighearn, 's air cho aon-sgeulach
's gu'm bi iad 'nuair a chuireas iad romhpa tois-
eachadh air obair anns an Rioghachd, faodar
a bhi cinnteach nach teid i fad air a h-aghaidh
gus am bi a chorrag aig Satan innte. Far am bi
daoine cruinn— co dhiu is buill eaglais iad no
nach h eadh — faodar a bhi cinnteach gu'm bi
farmad is uabhar is comhstri is raiteachas is
■droch nadur an sin, agus iomadh rud eile nach
buin do Dhia. Tha moran dhaoin' ann a
thilgeas uapa an obair ma chi iad nach 'eil an
companaich de 'n aon inntinn riutha fhein, no
ma chuirear iad taobh ri taobh ri companaich
nach cord riu. B' fhearr leo bhi 'nan tamh seach
a bhi air an salachadh le cogal. Ach cha b'e
sin inntinn Phoil. Bha comhoibrichean aige-
san ann an aobhar an t-soisgeil a bha maith is
•dona : bha cuid dhiu a' searmonachadh Chriosd
tre fharmad agus cuid eile tre dheadh-thoil, cuid
tre chonnspoid agus cuid eile o ghradh, ach cha
■do chuir sin aon chuid ioghnadh no fearg air
P61, agus is e thubhairt e— Ciod ma ta ? Co aca is
arm an coslas a mhain, no da rireadb, tha Criosd
air a shearmonachadh, tha mise a' deanamh
gairdeachais. Philip i, i8. Mar gu'n abradh e
ris na seirbhisich mhaith — Tha fhios agam gu
bheil companaich agaibh 'nar n-obair a tha toirt
oilbheum dhuibh do bhrigh gu bheil amharus
ngaibh nach 'eil annt ach cogal, ach biodh
faighidin agaibh agus leigibh leo, giulanaibh le
failingean 'ur comh-oibrichean ann an sith, oir
tha 'n obair fhein ni's motha no na seirbhisich.
Chabhiodh ann ach amaideas saonas a ghabhail,
's an obair a thilgeil as arlamhan, murfaigh sinn
companaich air reir ar n-inntinn, 's mur bi na
seirbhisich uile iomlan: ni an duine glic a' chuid
a's fhearr de'n chuid a's miosa. Nach bu truagh
cor an t-saoghail nan do dhiult an Slanuighear
sin a dheanarnh ! Thog Esan an garadh le
clachan a dhiult clachairean eile. Ghiulain
E le aineolas is laigs' is failingean nan Abstol gu
faighidinneach. B'e ludas dias cogail cho
salach 's cho puinnseanta 's a dh' f has riamh ann
an achadh, ach cha do spion Criosd as an talamh
eadhoin an dias sin. Cha do chuir E cul ri
ludas gus an do chuir ludas cul ris. Cha robh
anns na h-Abstoil aig am feabhas ach naoimh
bhochda, 's gu deireadh an latha bha iad fad o
iomlanachd, ach ghiulain Criosd leis a' chogal a
bu leir dha annta air sgath a' chruithneachd a
bha fas annta.
ITT. Tha cruithneachd is cogal a fas taobh ri
taobh anns an Eaglais. Is e 'n cruithneachd
clann na Rioghachd agus an cogal clann an
droch spioraid. Bha cealgairean is mealltairean
anns an Eaglais o thoiseach agus is coltach gu'm
bi gu deireadh. Tlia Criosd a' teagasg anns a'
chosmhalachd so gur h-olc an ghnothuch a bhi
mar sin, ach nach gabh e leasachadh an drasd.
'Nuair bha E fhein air thalamh bha cuid 'ga lean-
tuinn cha 'n ann a chionn gu'm fac' iad na miorbh-
uilean, ach a chionn gu'n d'ith iaddenabuilinnibh
's gu'n do shasuicheadh iad. Eoin vi, 26. Bha
iad a' meas gur buannachd an diadhaidheachd.
Tha 'n seorsa dhaoine so 's an Eaglais gus an
diugh. Is maith leo ainm na diadhaidheachd a
bhi aca, ged a tha iad caoin shuarach mu'n
taitbhe. Is maith leo bhi measg nan caorach,
ged nach toigh leo dealachadh ri nadur nan
gobhar. Is beag aca gu de shaoileas Dia dhiu
ma gheibh iad deagh chliu o dhaoine. Thuirt
an t-Abstol Pol gu'm bu shuarach leis-san
breitheanas dhaoine, is e an Tighearn a bheir
breith orm, I Cor. iv, 4, ach is e theireadh
moran nan labhradh iad an fhirinn gur suarach
leosan breitheanas Dhe seach breitheanas
dhaoine. Bheir eagal dhaoin' orra an taobh a
muigh do'n chupan a ghlanadh, ged nach toir
eagal Dhe orra an taobh a stigh dheth a ghlan-
adh. Aidichidh iad ainm Dhe am follais, ach
an uaigneas cha dean iad a thoil. Tha chealg-
aireachd dona gu leor ann an nithean saoghalta
ach tha i seachd uairean ni's miora ann an
nithean spioradail. Faodaidh na mealltairean
sgleo a chur air suilean dhaoine, ach cha chuir
iad sgleo air suil an Tighearn a tha mar mhile
coinneal. Chuir e an da chuid carraid is iogh-
nadh air na seirbhisich cogal a bhi fas anns an
fhearann comhla ris a' chruithneachd, agus nan
d' fhuair iad an doigh fhein spionadh iad as a
fhreumhaichean gach gas dheth, — An aill leaf
gicn teid sinne agus g'u'n cruifmich sinn ri cheik
iad? Ged nach tug Tighearn an fhearainn cead
dhaibh sin a dheanamh, faodaidh sinn a bhi
cinnteach nach robh e diumbach gu'n d' iarr iad
an cothrom. Thuig e gur h-e meud an eud 's
an dilseachd a thug orra bhi 'na leithid a
chabhaig. Is duine suarach esan nach d'thainig
e riamh 'na inntinn an glanadh ceudna dhean-
amh air Eaglais Chriosd, a thairg na seirbhisich
so a dheanamh air an achadh arbhair. Air
uairean saoilidh sinn gur gnothuch furasd e, ach
^
I
tha Criosd a teagasg nach 'eil e idir cho furasda
'sa tha sinn an dull. Tha e 'na aobhar brbin do
Che.inn na h-Eaglais mealltairean a bhi 'n taobh
a stigh d'a gealachan cho mhaith ri fior Chriosd-
uidhean, ach tha E 'g iarraidh oirre giulan leis
na cealgairean gu faighidinneach ait sgath nan
Criosduidhean, dail a chur anns an dealachadh
gus an tig am Fogharadh. Bu mhaith do'n
Eaulais nan do lean i teagasg a Maighstir. Bha
amannan 'na h-eachdraidh anns an do shaoil i
gu robh i na bu ghhce na Esan, agus ghabh i
cuisean 'na laimh fhein. Chuir i roimhpe nach
fuilingeadh i an cogal ni b' fhaidhe, ach is
e bu deireadh do'n ghnothuch gu'n do thilg i
mach na martaraich agus feadhainn eile ris an
abrar an diugh smior a' chruithneachd. 'Nuair
a tiioisichear air spionadh, is trie a gheibh an
cogal a chuid a's fhearr dheth. Faodaidh Sean-
adh is cleirean is Seiseinean na h-eaglais gach
dearbhadh a ihogras iad a chur air na buill a
thaobh beath' is creidimh — 's tha e iomchuidh
is freagarrach gu'n deanadh iad sin — ach 'na
dheigh sin uile bidh an cruithneachd 's an cogal
taobh ri taobh 's an Eaglais fhaicsinnich. Bidh
cuid a muigh a bu chor a bhi stigh, 's bidh ainm-
ean air an sgriobhadh an leabhraichean coman-
achaidh nach 'eil sgriobhta an Leabhar na
Beatha air neamh. Tha diomhaireachd 's an
leabhar sin a bhios air a chleith o'n t-saoghal
gus an cuir Dia a mach, mar bhiianaichean, na
h-ainulean.
AM FASGADAIR.
Bha mi ann an seanchas ri bodach geur a
mhuinntir Thiriodh an uiridh, agus air dhuinn
tarruing a thoirt air duine sonruichte nach faca
mise riamh, ach ris an robh esan a' tagar cairdeas
fada mach, dh' fhaighneachd mi dheth gu de 'n
seorsa duin' a bh'ann. Ma ta, ars' am bodach,
faodaidh tu bhi coma, cha robh ann ach an daor
fhasgadair. Chord am facal rium, oir thuig mi
gu maith gu de bha 'm bodach a' ciallachadh.
Cha deanainn an cbrr mineachaidh air an fhacal,
mur b'e gu bheil amharus agam gu bheil cuid a
leughadairean na duilleig so do nach aithne an
t-eun ris an abrar 'sa' Ghs\d\\\\gfasgadair, no 's
a' Bheurla, skua. Tha e r'a fhaotainn air clad-
aichean na h-aird an lar agus tha aon droch
cleachdadh aige a mhill a chliu. An aite solar-
adh airson a loin gu dichiollach mar ni creutair-
ean eile, tha e faotainn a bheothlainn le
lamhachas-laidir. An aite 'sgairbh a thoirt a
creagandha fhein', tha e tigh'nn beo air saothair
chaich. Cha ruig an Jeisg leis iasgach a dhean-
amb, ach neo-ar-thaing nach toigh leis suipeir
eisg. Bidh e leantuinn nam faoileann a bhios
ag iasgach, agus an uair a mhothaicheas e gu'n
d' fhuair t^ dhiubh cobhartach maith, theid e as
a deigh agus gabhaidh e dhith le ghob 's le
sgiathan gus an tilg an fhaoileag bhochd a mach
an t-iasg a tha 'na goile. Is e sin a tha dhith
air an fhasgadair, agus tha shiul cho biorach 's
tha e cho sgiobalta 's cho laidir air an iteig', 's
gu'm beir e air na thilg an fhaoileann uaipe ma
ruig e 'n fhairge. Tha eagal an gonaidh aig
cuid de na h-eoin eile roimhe, agus ma chi
thusa, leughadair, faoileann agus stearneal ann
an diurais ri cheile air stac creige, no ann an
gob na tuinne, faodaidh tu bhi cinnteach gur
h-ann a' cur sios air an fhasgadair a tha iad.
Ged tha 'n fhaoileann ni's motha na 'n stearneal
cha 'n 'eil i idir cho tapaidh no cho misneachail
ris. Cha 'n fhaca mi faoileann riamh a' tionn-
dadh air fasgadair, no a' seasamh a laraich seach
a sporran a liubhairt dha ; ach chunnaic mi uair
is uair stearneal a' tionndadh air cho clis 's gu
iiimheil, 's nach bu ruith ach leum leis an
fhasgadair faotainn air falbh uaith. Ach mar is
bitheanta, tha eagal aig an stearneal roimhe mar
th' aig na faoileannan, 's cha tionndaidh e air a
namhaid gus am bi cuisean a' dol thar tomhais
air. Anns an eachdraidh a sgriobh am ministear
Mac Amhlaidh air h-Iort, tha e 'g innseadh gu
robh grain uamhasach aig muinntir an eilein air
an fhasgadair, 's gu'm biodh iad a' deanamh
diol oillteil air a h-uile fear dhiu air am faigh-
eadh iad greim. Cha 'n e mharbhadh idir a
dheanamh iad, ach chuireadh iad as na suilean
le bior, is dh' fhuaigheadh iad a sgiathan ri
rheile, 's leigeadh iad as e 'na eireablach mar
sin. Cha 'n 'eil na h-Iortaich r'a moladh airson
an gniomha, ach is ddcha gu'n tug am fasgadair
reusan dhaibh airson an an-trocair. Tha iadsan
an urra ri eoin airson an loin, 's tha 'm fasgadair
gaolach air uibhean, 's tha e mar sin a' toirt a'
ghreime as am beul.
Tuigidh tu nis, a leughadair, gu de bh'ann an
inntinn a' bhodaich 'nuair thuirt e nacli robh
anns an duin' eile ach an daor fhasgadair. Tha
na daoine car coltach ris na h-eoin : tha cuid
dhiu ni's uaisle 's ni's onaraiche no each. Cha
'n 'eil aon chuid uaisle no onoir anns an duin' a
tha faotainn a bheothlainn lebhi toirt a' ghreime
a beul na feadhnach air a bheil ceann-fodh'
nige. Tha ceann-fodha aig an fhasgadair air na
faoileannan ach is suarach an cliu dha sin. Dh'
fhaodadh e 16n fhaotainn air sheol eile, oir tha
e luath laidir; ach eadarsannt is leisg is mosaiche
naduir, 's fhearr leis a bhi 'na shliomair am
measg eun eile seach dol a dh' iasgach air poll
dha fhein. Ma chi thusa duine leasg, lunndach,
a leigeas ceann trbm an uallaich air a mhnaoi no
air a mhathair no air a phiuthair, a dh' olas gun
naire na choisinn iadsan, 's a bhios coma ged
bhiodh an t-acras orra ma tha chorp fhein air
dealbh, faodaidh tu bhi cinnteach gur h-a:in de
shiol an fhasgadair e.
Ach cha b'e so a bha 'm bodach a' ciallach-
adh. Tha fasgadair is fasgadair ann. Cha robh
'n duine air an robh sinn a' bruidhinn idir leasg.
'Na aite sin, 's ann a bha e dichiollach, deanad-
ach, saoghaltar Bha e 'na dhuine glic, 'na
cheann-teaghlaich smachdail, 's 'na bhall eaglais.
Cha b' urrainn an saoghal corrag a chur air, ged
a theireadh a choimhearsnaich riut ann an cagar
gu robh e car gionach, is cruaidh chridheach, 's
gu feumadh an suilean a bhi fosgailte an am bhi
deanamh malairt ris. Ach an ni a theireadh na
coimhearsnaich an uaigneas le guth iosal, thuirt
am bodach am follais le guth farumacb, agus am
briathran a bu gheire, — cha robh aim ach daor
fhasgadair. Cha b'e sin do'n bhodach fhein ;
bu bheag a bh' annsan a ghne an fhasgadair :
nan robh chridhe ni bu chruaidhe, bha sporran
an diugh ni bu truime, ach mar d' thubhairt
cailleach nan stamh, tha beannachd nam bochd
'na lorg. Tha e beo fhathast, 's tha mi 'n
dochas gu'm bi feasgar a latha cho suaimhneach
's a bha e fhein cho fialaidh. Tha fios agam
nach faic esan an duilleag so, 's nach tuig duin'
eile CO tha mi ciallachadh, ach tha e 'na thoil-
eachadh dhomh fhein iomradha thoirt air duine
c6ir a's ro thoigh leam 's air nach beag mi.
Theirinn fasgadair ri duin' a ghabhas cothrom
air feum neach eile. Ma bha thusa, leughadair,
cho mi-fhortanach 's gu'n deachaidh tu an luib
a leithid sin a dhuine, cha leig e as a chrogan
thu gus an toir e dhiot an t-seiche. Cuiridh e
beul-boidheach ort gus a faigh e 'na eiseimeil
thu, 's nuair a gheibh chi thu gu bheil innean
air spbgan a' chait. Cha 'n aithne dha iochd.
Neo-ar-thaing nach bi e geanail riut cho fad 'sa tha
rud agad a's urrainn e thoirt bhuait, ach 'nuair
a theirgeas an criomadh, stadaidh an gean.
Gheibhtear an seorsa so anns gach ceairrd fo'n
ghrein, 's anns gach cearn air thalamh, ged a bhi-
tear a' cur air marsantan is luchd lagha, ludhaich
is luchd malairt airgid, gur h-ann'nam measgsan
a's bitheanta thachrar orra. B'e barail Phara
mhoir, a b' abhaist seanchas cho tlachdmhor a
dheanamh ri 'Caraid nan Gaidheal,' gur he
pailteachd an lagha, gorta na tire. Ma stuigear
abhagan an lagha ann an duine, arsa Para,
faodaidh se e fein a mheas fortanach ma gheibh
e as gun larach am fiacall a bhi 'na shail. Cha'h
urrainn mi radh co dhiu a bha Para ceart no
cearr, oir taing do Ni Maith sheachain mi 'n
lagh gus a so, 's cha do stuig mi abhag an duin'
eile, 's cha mho a stuigeadh annam i. Tha e
furasda gu leor do'n duine ghlic na fasgadairean
a sheachnadh : paigheadh e 'rathad, seachnadh
e lagh is fiachan.
Tha fasgadairean beag' eile ann a tha ma dh'
fhaoite ni's lionmhoire ro na feadhainn mhora
dh' ainmich mi, 'se sin r'a radh, daoine spiocach
nach maitheadh am bonn-a-sia d'an sean-mhath-
air. Cha toir iad dhuit am baraile buntata mur
'eil airgiod ullamh 'na d' laimh. 'Nuair a bhios
ckch 'ga reic air criin am baraile, iarraidh iadsan
sia tastain. Ma cheannaicheas tu uapa adag
eorna, cha ruig thu leas fiuthair a bhi ort ri
sguab a bharrachd. Tha an seorsa so gu bith-
eanta 'nan daoine cearta, laghail ; ach ged nach
urrainear eucoir a chur as an leth, cha mho is
urrainear a radh gu bheil iad r'a moladh. Tha
iomadh rud laghail nach 'eil dligheach. Cha'n'eil
teagamh, ma sheallas sinn air a' ghnothuch air
reir litir an lagha, nach robh Ian choir aig an
t-seirbhiseach m'a bheil sinn a' leughadh anns a'
chosmhalachd, breith air sgornan air an fhear
eile, 's iarraidh air a chuid fhein a phaigheadh
dha. Tha e coltach gu'n d' thug e dha uair-
eigin tri puinnd 's a deich an iasad, 's bha e 'n
taobh a stigh d'a choraichean abhagan an
lagha stuigeadh ann 'nuair bha 'n nine dol
seachad 's nach robh iomradh aig' air paigh-
eadh. Bha 'n lagh air a thaobh gun teagamh,
ach aig a' cheart am, bha'n gniomh a rinn e
leibideach is an-iochdmhor, gu sonruichte 'nuair
a chuimhnicheas sinn gur he trocair is caomh-
alachd neach eile a chum e fhein o'n phriosan.
Cha robh ann ach an daor fhasgadair. Cha'n'eil
an garadh criche eadar ceartas is ana-ceartas
ach gle iosal, agus is trie leosan aig a bheil an
inntinn laghail leum thairis air. Cha 'n 'eil ann
an ceartas air uairean ach ana-ceartas, mur 'eil
e air a mheasgadh le trocair. Tha 'm fear aig
a blieil an inntinn laghail buailttach air a bhi
'na fhasgadair, mur toir e 'n aire, 's mur cum e
nadur fo dheagh smachd; 's tha 'm fear aig nach
'eil dad dhi idir buailteach air a bhi 'na ghaoth-
aran amaideach, as an toir gach trusdar a
thachras air, an car. Cha mhisd duine beagan
lagha bhi 'na cheann ma tha trocair 'na chridhe.
Is maith le cheil' iad, agus ma tha spiorad an
t-soisgeil 'nar cridheachan, cumaidh e an inntinn
laghail 'na h-aite fhein.
Gu de theireadh tu ris a bhalach mhor nach
tugadh greis de'n sgithinn do'n bhalach bheag,
gun riadh, ach gu robh nadur an fhasgadair a
tigh'nn am follais, 's gu robh 'n t-am aig 'athair
comhairle Sholaimh a ghabhail, 's am ball a
dheanamh deas.
LAOIDH 626.
Gach uile thir, 's gach uile shluagh,
Air cliii a' Chruitheir biodh a' kiaidh ;
Is ainm an t-Sian'gheir biodh gach beul
San domhan mh6r a' cur an an ceill.
A Dhia, do thrdcair mairidh sior,
Is d' fhacal tha gu siorruidh fior ;
Lionaidh do ghl6ir an saogh'l gu leir,
Co mhairean, buan, ri grian nan speur.
Amen,
i
I
i
Air 2.
1909.
CRIOSD IS MUIRE.
' Ghabh Muire punnd do oladh spicnaird ro
luachmhor, agus dK ung i casan losa, agus
thiormaich i a chasan le 'fait. — £oin xii. j.
Air do losa bhi dol suas a dh' lerusalem gu
feill na Caisge, chuir e seachad oidhch' am
Betani, maille ri Lasarus 's ri dha phiuthair.
Cha robh ioghnadh geda dheanadli an teaghlach
ud fiuthair ris, oir chuir e comain orra nach b'
urrainn iad a dhichuimhneachadh. Cha robh
uair a thainig e riamh g' an ionnsuidh nach
d'fhuair iad beannachd an lorg a theachd. An
uair mu dheireadh a bha e 'm Betani, bha brbn
is bristeadh cridhe 's an dachaidh so ; ach ghabh
e truas do na peathraichean, 's thug e dhaibh
oladh aoibhneis an aite culaidh bhroin.
Cha 'n 'eil teagamh nach cuala Lasarus 's a
pheathraichean an t-ordugh a chaidh a mach o
na h-ard-shagairtean 's o na Pharasaich aig an
am so — nam kiodh fkios aig neach air hith cait
ail robh e, gtin innseadh se e, clmin gun glacadli
iad e. Eoin ii, 57. Ach ma chuala, cha d' thug
iad suim do'n aithn' euocraich; 's cha do
thionndaidh iad an cul air a' charaid chaomhal
a rinn trocair orra ann an la na trioblaid.
Ach bha tuilleadh 's an triuir so am Betani a
rinn fiuthair ri Croisd, 's a bha deonach air
aoidheachd a thoirt dha an oidhch' ud. B'e aon
dhiu sin Simon, an lobhar, Marc xiv, j. Co e
Simon, cha'n urrainnear a radh ; ach tha e gle
choltach gu'n do leighis Criosd e uaireigin.
Bha 'n luibhre 'na galair cho uamhasach 's gu
faodadh Simon a radh gu robh esan air a thoirt
o na marbhaibh cho cinnteach 's a bha I,asarus
fhein. Cha luaithe chual e gu robh Criosd anns
a' bhaile na rinn e suipeir deas, chum urram a
thoirt dha. Bha fios aig Simon gu'm bu mhaith
le Muire, 's le Marta, 's le Lasarus a bhi lathair,
's chuir e fios orrasan mar an ceudna. Aig an
tsuipeir bha Marta mar bha i riamh — 'na fuil 's
na fallus a' frithealadh. B'e sin a gne, 's ged a
bhitear a' faotainn coire dhi airson a driop,
bu shuarach an fhailing e. Bha i 'na deagh
bhean-tighe, agus is e leithid Marta a bh'
aig an duine ghlic 's an t-sealladh an uair
a thuirt e : —
Bheir i an aire do shlighibh a teaghlaich; agus
cha 'n' ith i aran an diomhanais.
Fosgailidh i a glac do'n truaghan ; agus shiidh
i a lanihan do'n fheumach.
Aithnichear anns na geataihh a fear, an uair a
shuidkeas e ?nailie ri seanairibh na tire.
Eiridh a clann agus beannaichidh iad i; a fear,
agus nwlaidh e i.
Cha d' f hosgail Lasarus a' bheul fad na h-
oidhche ; co dhiu, cha 'n 'eil a haon de na tri
soisgeulaichean ag radh gu'n d' fhosgail. Tha
cuid a dhaoin' ann a b' fheairrd ionnsachadh a
bhi corr' uair 'nan tosd. Ach cha b' ann dhiu
sin Lasarus. Bha eolas aig' air nithean air a
bheil daoin' ag iarraidh soluis o thoiseach an
t-saoghail gus an latha diugli ; ach ma bha, chum
e sin air fhein. Bha e tri laithean air taobh
thall na h-uagha ; ach cha d' innis e riamh do
dhuin' eile gu de chunnaic, no chuala, no dh'
fhairich e.
Cha'n e Simon, no Marta, no Lasarus a tha
tarruing ar n-aire anns an eachdraidh so ach
Criosd is Muire. Tha mi 'n duil nach robh
neach eile riamh aig an robh gaol cho nior air
Criosd 's a bh' aig Muire, ach a mhain a
mhathair. Dh' eirich i o'n bhord, ghabh i 'na
laimh am bocsa alabastair, agus air dhi a
bhriseadh, dh' iing i cheann 's a chasan leis an
oladh luachmhor. Bha i coma gu de shaoileadh
each dhi. Bha cridhe cur thairis le gradh do
Chriosd, 's ghabh i an doigh so air a faireach-
duinn a nochdadh dha. Faodaidh e bhith gur
h-ann chum corp Lasaruis iingadh an deigh a
bhais a cheannaich i fhein 's a piuthar an ola; 's
ma tha sin fior, cha robh ioghnadh sam bith ged
a dhoirt i an tabhartas buidheachais so air ceann
an ti a ghabh truas rithe na h-eigin, 's a thug a
brathair air ais o'n bhas.
Tha Mata is Marc ag radh gu robh fearg air
na deisciobuil 'nuair a chunnaic iad an rud a
rinn i, 's gu'n d' thuirt iad — Dh'fhaodadh an
oladh so a bhi air a reic air mhoraii, 's air a ioirt
do na bochdan. Tha 'n Abstol Eoin ag radh gur
h-e ludas a mhain a rinn gearan ; 's los buille
thoirt do chompanach nach bu toigh leis, tha e
cur as leth ludais nach ann air ghaol nam bochd
a rinn e gearan, ach a chionn gu'm bu ghaduiche
e. Faodaidh gu robh an aon smuain an cridhe
nan deisciobul uile, ach gur h-e ludas a mhain
a labhair. Ach cha do ghabh Criosd roimhe, 's
cha leigeadh e leo coire fhaotainn do Mhuire.
Carson a tha sibh a' cur dragha oirre? ars' esan.
Leigibh leaiha, oir rinn i deagh obair dhomhsa.
I. Ghabh Criosd taobh Muire a chionn gu'n
do thuig e gur he 'n gaol a bh' aic' air fhein a
thug oirre an rud a rinn i a dheanamh. Nan
d' fheoraich i dheth an toiseach, co a b' fhearr
leis — a cheann ungadh leis an oladh, no an
oladh bhi air a reic airson nam bochd; faodaidh
sinn a bhi cinnteach gur h-e dh'abradh e; coma
leat mise, reic an oladh, 's thoir biadh do na
daoin' acrach. Ach cha do chuir Muire a
comhairle ris, 's cha d' iarr i cead. Bha 'n rud
deanta m'am b' urrainn e bruidhinn no stad a
chur oirre, ach cha leigeadh e le each a diteadh.
'Na aite sin, is ann a chronaich e na feadhainn
a bha cur buille oirre, tha na hochdan agaibh
daoTuian, ach cha bhi mis' agaibh daotitiati. Mar
gu'n abradh e, — Ma tha uiread iomaguin oirbh
mu chor nam bochd, cha bhi cion cothroim
oirbh 'na dheigh so air 'ur caoimhneas a dhearbh-
adh dhaibh ; ach air mo shon-sa, cha 'n fliada
bhios mi maiile ribh tuilleadh. Ged a theireadh
ludas nach robh ann an gniomh Muire ach daor
chion mothaich, bu leir do Chriosd an gradh a
bha 'na cridhe, 's air reir a graidh thug e breith
oirre. Bha'n latha tigh'nn dluth anns am biodh
esan aonaranach gu leor, anns an tionndadh
eadhoin a chompanaich an cul ris, ach ann a bhi
'g ullachadh a chridh' airson la na doruinn sin,
bha e 'na chuideachadh 's 'na ghairdeachas dha
fhaicinn gu robh feadhainn d'a chairdean, mar
bha Muire, aig an robh gaol air nach gabhadh
innseadh. Bha fios aige gu robh h-aon d'a
chompanaich a bha gus a bhrath, 's cha 'n 'eil
teagamh nach robh 'n t-eolas sin 'na chudihrom
air a chridhe, ach dhi-chuimhnicheadh e ludas,
CO dhiu beagan iiine, 'nuair thachair dil-
seachd is gradh cho tnor air 's a nochd Muire
dha. Ged nach robh fios aice se air, bha fios
aig Criosd gur h-e so an cothrom mu dheireadh
a gheibheadh i urram a dheanadh dha, agus
thuirt e 'm facal — is a?i)i fa chomhair ni adhlaic
a rinn i e, facal nach do thuig i aig an am, ach
facal a thigeadh gu 'cuimhne 'na dheigh so.
i\gus faodaidh sinn a bhi cinnteach gu robh e
'aa aobhar toileachaidh dhith, 'nuair a chual i
gu'n deach a cheusadh, gu'n do leig i ris dha an
oidhch' ud meud a graidh. Nach iomadh a
h-aon a bheireadh na th'aca de'n t-saoghal, nan
rachadh ac' air an fhacal a bu choir dhaibh a
labhairt 'na am, a labhairt a nis ris a' charaid,
no ris a' mhnaoi, no ris a' phiuihair a chaill iad.
Bha gradh 'nan cridhe ged bha gruaim air an
aodann, ach bha iad 'nan tosd, leig iad seachad
an cothrom, 's cha 'n fhaigh iad e gu brath
tuilleadh. Cha d' fhan Muire gus an d' fheoraich
Criosd dhi mar dh' fheoraich e do Pheadar —
a's
aig
An toigh leat mi, ach gun guth a radh no cead
iarraidh dhoirt i an oladh air a cheann, 's
thiormaich i a chasan le 'fait. Mar gu'n
abradh i : —
Ged a bu learn air '/had an saogh'/,
Bu thiodhlac e gu tur i-o chrion ;
Bu neo ni.iruagh mar dhiol d'a ghaoi,
Mo bheatha, m' anam, is gacli sion.
II. Cha do chaill na bochdan air gniomh
Muire. Ged bha uiread curaim air ludas umpa,
CO dhiu le theangaidh, tha mi 'n duil gu robh fios
aig a h-uile diol-deirce am Betani gu faigheadh
iad an tiulleadh caoimhneis aig dorus Muire no
gheibheadh iad o ludas. Cha b' e sin cobhair
nan geas. Is e leithidean Muire a bha riamh
'nan deagh chairdean do na bochdan. Ged a
bhios an saoghal a' cur sios air Criosduidhean,
's ag radh nach 'eil ach gle bheag de spiorad
am Maighstir air an giulan, tha fios aig na
bochdan gle mhaith gu faigh iad caorahalachd o
Criosduidhean nach faigh iad o'n t-saoghal. Ma
dh' fhaighnichear — co iad na cairdean
fhearr aig banntraichean is dilleachdain,
iruaghain is eireablaich na duthcha, is e am
freagradh na Criosduidhean. Tha gradh Chriosd
'g an co-eigneachadh, 's tha iad a' dol a mach do
shraidean 's do chiil-shraidean nam bailtean
mora, air turusan trocair. Tha e iomchuidh
gu'n deanadh iad sin. Tha e ni's beannaichte
ni a thabhairt no ghabhail. B'e sin spiorad
Chriosd. Cha do ghleidh esan a shaoibhreas
: thug e seachad na bh' aige, 's mu
thug e seachad anam an eiric a
Tha e 'na dheagh chomharadh suim
duine do na bochdan. Mur 'eil,
cha 'n 'eil ann ach creid.Tiheach crubach : tha e
eu-cohach r'a Mhaighstir. Is e losa da rireadh
caraid nam bochd agus bu choir d'a dheisciobuil
a bhi fialaidh ri truaghain. 'Nuair a bliios cridhe
duine air a lionadh le gradh Chriosd, cha chiim
e sporran dfiinte. Mur 'eil truas 'nar cridhe,
cha 'n 'eil pairt againn annsan a thuirt — Is
beannaichte iadsan a tha trocaireach.
III. Is airidh Criosd air a' ghradh 's air an
urram a's motha. Rinn Muire na b' uirainn
dhi, ach cha do rinn i tuilleadh 's a choir. Tha
sinne 'ga ghradhachadh-san, a chionn gu'n do
ghradhaich esan sinne ' n toiseach. Tha sinn na
'eiseimeil cho mor, 's ged a dhoirteamaid ar
saoibhreas uil' aig a chasan, cha phaigheadh sin
ar fiachan. Tha Dia a' moladh a ghraidh
dhuinne, do bhrigh 'nuair bha sinn fhathast 'nar
peacaich gu'n do bhasaich Criosd air ar son. Am
b' urrainn gradh dol ni b' fhaide 2 An urrainn
iobairt bhuidheachais air bith a bhi ro-luach-
mhor? Bha teang' a' bhaird aig Daibhidh, ach
tha Daibhidh ag radh gu bheil cainnt a' teirgsinn
air, gach uair a bheachd-smuainicheas e air
gradh is trocair Dhe. Mac Dhe a ghradhaich
dha fhein
dheireadh,
shluaigh.
a bhi aig
13
I
I
i
mi's a thug e fein air mo shon. Nan ruigeadh
duin' air brigh nam briathran so 'nan lanachd,
thuiteadh e air an lar, oir cha seasadli a chridhe
ris a' ghloir a chitheadh e. Aig la am bais cha
bhi a dh' aithreachas orrasan a thug moran do
losa, 's a dh' fhuiling moran air sgath ainme,
ach nach d' thug iad an tuilleadh, 's nach
d' fhuiling iad an corr. Le aon ghuth 's le aon
chridhe tha coisir chiuil nan naomh a' seinn — Is
airidh thusa, a Thighearna, air gloir agus urram
agus cumhachd, gu saoghal nan saoghal.
Pailteas is meud saor mhaitheas Z)he,
Cha 'n aithris beul no peann ;
Gradh los', ar Sla?iitighear, ciod e,
Cha '« aithne ach d'a ch/oitm.
NA SEANN LAITHEAN.
Cha 'n 'eil bliadhna del seachad gun leabhar a
bhi air a sgriobhadh mu chor na duthcha 's na
h-eaglais anns na laithean a dh' f halbh. Tha
moran dhaoin'an duil gu robh na seann laithean
na b' fhearr no 'n latha diugh. Ach nan leugh-
adh iad leabhraichean Seisein is Cleire, tha sinn
an amharus gu'n atharraicheadh iad beachd.
Mur h-eil rud eile ri ionnsachadh o na sgriobh-
eachan sin, tha iad, co dhiu, a leigeil fhaicinn
dhuinn an t-atharrachadh mor a thainig air cor
na h-eaglais 's air cleachdannan an t-sluaigh.
'Nuair a chruinnicheas Seiseinean is Cleirean an
diugh, cha chluinnear iomradh air na ceistean
(iomadh uair gle fhaoin) a bha cur dragh air na
seanairean anns na laithean a dh'fhalbh, oir
chaidh na seann nithean seacliad is rinneadh na
h-uile nithe nuadh.
Cha 'n ' eil cearn de'n duthaich anns a bheil
Sacramaid Suipeir an Tighearna air a frithealadh
le barrachd urraim is soluimteachd no anns a'
Ghaidhealtachd. Ach bha la eile ann. Cha 'n
e mhaki gu'm biodh an oigridh a' dol o sgireachd
gu sgireachd aig am comanachaidh, cha 'n ann
air ghaol fireantachd no le cridhe briste, bruite,
ach air ghaol leannanachd is oil is faoineis ;
ach bu bhitheanta le ministearan is foirbhich
fhein dearmad a dheanamh air an ordugh
naomh. Ann an 1650 cheasnaich Cleir lonar-
pheotharain ministear Loch-braon mu chor na
sgireachd, agus b' eigin dha aideachadh nach
robh comanachadh aige o chionn sheachd
bliadhna An Gleann Urchadain cha do
ghleldheadh comanachadh o shuidheachadh
Maighstir Uonnachadh Mac CuUoch an 1647
gus an d' fhag e 'n sgireachd ann an 1671 —
ceithir bliadhna fichead. Bha iomadh ait' eile a
cheart cho dona. B'e cuid de na lethsgeulan —
nach robh soithichean freagarrach aca airson
fiona, gu robh na h-amannan buaireasach, nach
robh an treud cho coimhlionta an eolas na
firinn no cho stolda 'nan giulan 's gu 'm biodh
buannachd dhaibh anns an t-sacramaid, no gu
robh uiread a nithean eile aig a' mhinisteir 's aig
na foirbhich ri dheanamh 's nach robh cothrom
ceart aca air comanachadh a ghleldheadh.
Cha 'n 'eil ioghnadh ged nach robh. Ma bha
iad car dearmadach air orduighean an Tiomnaidh
Nuaidh a choimhead, cha 'n urrainnear a chur
as an leth gu robh iad dearmadach air eucoraich
a thoirt air am beulaobh. Faodaidh gu'n do
rinn so maith, ach rinn e cron cuideac'nd. Cha
b' ann gun aobhar a bha eagal Seisein is Cleire
air fir is mnathan is clann anns na laithean ud,
oir bhatar a' sealltuinn as an deigh cho geur 's
cho teann 's a bha na saighdearan dearga
'sealltuinn as deigh nan reubalach an am Chuil-
fhodair. Nan cluinnte sgonn-bhalach a' tilgeadh
ainisg, no 'g radh "buidseach" ri baobh chrosda,
bha e fhein 's a' chailleach air an tarruing air
beulaobh an t-seisein. Nam beirte air ceann
teaghlaich a' tighinn a raach a tigh leanna is
sogan drama air, dh'fhaodadh e e fhein a chunntas
fortanach mur biodh aige ri cuirt seisein a
sheasamh. Dh' fheumadh duine bhi anabarrach
curamach air latha na Sabaid, air neo bhiodh
am foirbheach air a shall. Cha 'n fhaodadh e
fantuinn as an Eagiais gun lethsgeul maith, 's
bha e air a radh gu'm biodh feadhainn a' leigeil
orra bhi tinn feuch am faigheadh iad cadal fada
air latha na Sabaid. Ann an 1699 bha bean a
mhuinntir Lathurna air mhuinntireas am Bodhta
far an do thogadh tuaileas oirre gu'm biodh i a
bleith snaoisean air an t-Sabaid. Thugadh air
beulaobh an t-seisein i, ach bhbidich i gu'm bu
bhreug an rud a bhatar a' cur oirre. Cha
ghabhadh fianuis fhaotainn 'na h-aghaidh 's
leigeadh as i ; ach do brigh 's gu'm bu choigreach
i, dh' iarr an seisein oirre teisteanas fhaotainn a
Lathurna air neo gu feumadh i Bodht' fhagail.
Saoilidh sinn gu'm bu lagh cruaidh e, ach tha
e coliach gu faca Seiseinean an la ud iomchuidh,
gun gabhail ri coigreach sam bith a thigeadh
do 'n sgireachd mur biodh teisteana.i aig' o'n
sgireachd as an d' thainig e. Bha e 'na
chleachdadh aig a h-uile b.iile is sgireachd na
seotachan 's na h-eucoraich a thilgeadh a mach,
's leis an lagh ud, bha 'n dara sgireachd a'
feuchainn ri i fhein a dhion o mheirlich 's o
eucoraich sgireachd eile. Ann an 1749 rinn
seisein Chinn-a-Ghidbhsaich gearan cruaidh gu
robh coigrich anns a' bhaile a fhuair gabhail
riutha gun teisteanas ; agus air do na foirbhich
an cinn a chur ri cheile, dh' iarr iad air an
t siorram sealltuinn as deigh nan daoine sin,
agus thug iad rabhadh do mhuinntir a' bhaile
gu'n rachadh cain a chur air ceann teaghlaich
air bith a bheireadh do dh' fhear siubhail
tuilleadh is cuid oidhche. Cha 'n 'eil teagamh
nach bu deagh lagh e ann an aon dolgb, ged
nach 'eil e furasd fhaicinn ciamar a b' urrainn
cuid de na daoine truagha so teisteanas f haotainn
gu bratli. Cha robh orra ach " bual thall e 's
coinnich a bhos e," 's gu deireadh an latha cha
bhiodh iad ach eadar a' bhaobh 's a' bhuarach.
Ach ma bha na laghanan cruaidh, cha robh 'n
t-Sabaid air a gleidheadh, 's cha do lughdaich
eagal na Cleire peacadh. Bha da ni gu
sonruichte air an robh 'n Eaglais anabarrach
trom, agus b'e sin bainnsean-cuideachaidh agus
caithris nam marbh ; ach a dh' aindeoin mhinis-
tearan is fhoirbheach chaidh an t-61, 's an ceol,
's an dannsadh air an aghaidh aig na comhailean
sin mar bha iad riamh. Co dhiu a bha Chleir
ceart no cearr ann a bhi toirmeasg ceol is
aighear is gleadhraich nam bainnsean, bha e Ian
fhreagarrach nach biodh faoineis de 'n t-seorsa
sin air a cheadacliadh ann an tigh a' mhairbh.
Tha e duilich a thuigsinn ciamar a leigeadh tur
nadurra is faireachduinnean caomhal an cridhe
le daoine, baoth shugradh a dheanamh ann an
tigh a' bhroin. Ach is ann mar sin a thachair.
Fad na seachduinn a bha 'n corp air a ghleidh-
eadh a stigh, cha robh stad a' dol air itheadh is
ol, 's air a' mheadhon oidhche ann an seomar a'
bhais chluinnte ceol na fidhle is lachanaich na
h-oigridh. An 165 1 chosg faire Dhomhuill
Chaimbeil, Airdnamurchan, naoi fichead 's a
naoi punnd Albannach. Am measg na coisgeis
bha :—
Da ghallan dheug is da fhichead kanna,
Citig ghallain gu leth uisge bheatha,
Ochd vmillt is mart,
Da chloich chaise,
Da plieic shalainn is punnd gii leth fomhaca.
Bu bhitheanta le daoine bainnsean is adhlaicean
a dheanamh air an t-Sabaid, 's bha cuid de na
ministearan nach biodh idir diumbach na
dleasdanasan sin a dheanamh an deigh an t-
searmoin, ach chuir na Cleirean casg air an
drochd chleachdadh, 's thug iad rabhadh do na
braithrean nan tugadh iad gnuis do bhainnsean
air an t-Sabaid gu'n sealladh a' Chleir as an deigh.
Bha aoibhneas nam foirbheach Ian an uair a
rachadh aca air buidseach a chur ann an ciiil
chumhainn. Bha 'n t-am dorcha, 's bha eadhoin
daoine foghluimte creidsinn ann an giosragan
is orrachan is ubagan is droch shiiil. Ma bha
cai!leach,grannda, luasganach'nasuil no sgaiteach
le teangaidh, bu leor sin gu ainm baoibh a chur
dhi. Mur deanadh am bainne im, mur beireadh
na cearcan uidhean, ma thigeadh greim air each
no duine leigteadh amharus air caillich bhochd
air chor-eigin, 's rachadh a tarruing air beulaobh
an t-seisein mar dhroch sgealb a bh'ann an co-
bheinn ri Satan. Dh' fheumadh am ministear 's
na foirbhich air uairean latha 'n deigh latha chur
seachad a' ceasnachadh na caillich, 's a' ceasnach-
adh choimhearsnach, feuch an tugadh iad air a'
chreulair thrua^h a cionnt aideachadh. Cha'n'eil
ioghnadh ged a thoisich cuid a chailleachan air
creidsinn gu robh cumhachdan neo-Chriosdail aca
nach robh aig daoin' eile, 'nuair a bha Chleir fhein
a' gabhail a' ghnothuich an da-rireadh. B' ann an
1727 a chaidh an te mu dheireadh a chur gu
bas an Albainn airson buidseachais. Thug
Siorram Chataoibh a mach a binn, 's loisgeadh
i ann am baraile tearradh an Dornoch.
Cha robh gearan a dheante ris an t-seisein
nach rannsaicheadh iad. Ma rinn duine droch
mhionn, no ma labhair e facal taireil mu phears'
eaglais, ma ghabh e daorach no ma bha amharus
meirle air, dh' fheumadh e cuirt a sheasamh, 's
an dara cuid cain a phaiglieadh no dol 's a
bhrangus. Ach ged a bheireadh an seisein
daoin' air am beulaobh air son gach seorsa uile,
tha e furasd fhaicinn o na seann leabhraichean
gur h-e an t-seachdamh aithne an te a bu bhith-
eanta bh' air a bristeadh. Bha 'm peanas am
bitheantas air reir inbh' an duin'a thuslaich. Ma
bha e 'na fhear fearainn no 'na thuathanach
cothromach, theagamh nach deant' ach cain a
chur air, 's nach maoidht' am brangus idir air;
ach mur robh ann ach treabhaiche no taillear
no griasaiche aig nach robh bheag de'n t-saoghal,
dh' fheumadh e seasamh an lathair a' choimh-
thi'onal uair no dha mar chitheadh na seanairean
ionicliuidh. Ma bha fior dhroch elm aige, ma
dh' fhaoite gu feumadh e seasamh a h-uile
Sabaid fad raidhe. Bha e air a ladh gu faodadh
duine suidhe an aite seasamh, am feadh 's a
bhiodh am ministear a' toirt dha ruith de 'n
teangaidh, nan tugadh e coig bolla mine do na
bochdan. Cha robh bord nam bochd ann aig
an am, ■'s cha robh beothlainn eil' aig na
bochdan, ach caoimhneas an coirahearsnach is
deirce na h-eaglais. Bha 'n seisein a' cur na
cain a gheibheadh iad o na ciontaich am bocsa
nam bochd. Mar bu lionmhoire na peacaich is
ann bu reamhra na bochdan, 's tha e air
innseadh gu'n cualas bodach cam a' tilgeadh an
fhacail thar a ghuailne, 'nuair bha e fagail
sgireachd shonruichte — Marbkaisg air 71a h-
ionracain,.cha 'n 'eil a bhi beo aig truaghain 'nam
measg.
LAOIDH.
' Griis an Tighearn losa Crlosd, agus gradh Dhe, agus
comh-chonninnan Spioraid Naoimh gun robh maille riiibh
uile.'
Tearnadh oirnn a nis a Flaitheas,
Gras ar Triath 's ar Slan'gheir chaoimh ;
Gradh an Athar mh6ir 's a mhaitheas ;
'S deagh-ghean grinn an Spioraid Naoimh.
Chum gun teid ri cheil' ar n-aonadh,
'S ri ar Triath, le ceangal graidh.
Is gum mealar leinn, gun chaomhnadh,
Sith is aobhachd Tir-an-aigh. Amen.
I
Air 3.
1909.
SIMEON.
Bha duine ann an lerusalem d'ani b'ainm Simeon ;
agus bha'n duine so ionraic agus diadhaidh agus
bha duil aige ri s61as Israeli. — LucAS ii, 25.
'NuAiR a bha 'n leanabh losa sia seachduinean
a clh' aois, thugadh e do'n teampull chum a
thaisbeanadh do'n Tighearn a reir an lagha. Air
a' cheart latha thainig duine d' am b' ainm
Simeon do'n teampull, le treorachadh an spior-
aid ; agus air dha an leanabh naomh fhaicinn,
ghlac e 'na uchd e agus bheannaich e Dia agus
thubhairt e : —
A nis, a Thighearn, tha tlm leigeadh le d' sheir-
bhiseach siubhal an sith, a reir f fhacail ;
Oir chiinnaic mo shiiilean do shlainte,
A dh' tillaich thu roimh ghniiis 7ian idle shluagh ;
Solus a shoillseachadh nan Ctnneach,
Agus gloir do phobuill Israeli.
Co e Simeon so, cha'n urrainnear a radh.
Cha 'n 'eil na soisgeulaichean ag innseadh. Mur
b' e gu'n do sheas e dliith do Chriosd an la ud
bhiodh 'ainm is 'obair air an dichuimhneachadh
gu tur, ach a chionn gu'n do sheas e aon mhion-
aid ann an solus na Greine, bidh cuimhn' air
ainm gu brath. Ged tha Simeon marbh, tha e
fhathast a' labhairt, 's tha 'n laoidh mholaidh a
rinn e 'na h-aran beatha do chuideachd do-
aireamh a naoimh.
Aig teachd Chriosd do'n t-saoghal bha diadh-
aidheachd gu maith iosal ; dh' fhalbh na
faidhean a bha cumail creidimh is fireantachd
beo, 's nuair a dh' fhalbh iadsan chomhdaich
tiugh dhorchadas am pobuU. Ann an nithean
aimsireil cha robh ceann-iuil aig an t-sluagh a
b' fhearr no Herod, 's ann an nithean spioradail
cha robh aodhairean ac' a b'fhearr no na sgriobh-
aichean 's na Pharasaich. Ged a bha 'n sluagh
a' dol suas mar a b' abhaist do'n teampull air
laithean feille, 's a' dol do na sionagogan a dh'
eisdeachd an lagha, bha iad a' deanamh sin mar
chleachdadh, 's cha robh 'n cridheachan an geall
air Dia no fireantachd. Bha iad a' gabhail
suaimhneis ann an Sion, bha iad toilichte le
coltas na diadhaidheach gun a tairbhe, 's air
son dochas ris a' Mhessiah a bh' air a gheall-
tuinn le Dia, chaill a' mhor-chuideachd do'n
t-sluagh an dochas uile gu leir. Ach bha Ibchran
a' chreidimh air a chumail beo an sid 's an so,
's am measg na marbhantachd a thainig air
beatha spioradail na duthcha bha beagan dhaoine
nach do chaill an dochas ri Messiah, 's a bha
la 's a dh' oidhche deanamh seirbhis do Dhia le
trasgadh'sle h-urnuigh. B'ann dhiu sin Simeon,
duine naomh d'an robh e air fhoillseachadh leis
an Spiorad nach faigheadh e bas gus am faiceadh
e Criosd an Tighearn. Chreid e an gealladh, 's
'na sheann aois fhuair e durachd a chridhe, 's
b' urrainn e radh mar thuirt an t-Abstol Eoin
gu'n do laimhsich a lamhan Facal na beatha.
Na lamhan so, a ghlac mo Righ
Na glacadh ni 'na dheigh
'S na suilean so a chunnaic Criosd
Na faiceadh ni fo 'n ghrein.
I. Ciamar a dh' aithnich Simeon gu'm b'6
an leanabh am Messiah? Chaidh iomadh
bliadhna seachad m'an d'aithnich daoin' eil' e,
ach cha luaithe chunnaic an duine naomh so
losa an uchd a mhathar no chreid e gu robh
solas Israeli air teachd. Their cuid gu robh
cearcall soluis mu'n cuiart air ceann an leinibh
mar a chitear mu cheann nan naomh ann an
dealbhan, 's their cuid eile gu'n d'innis Muire
dha roimh laimh an diomhaireachd a labhair
aingeal an Tighearn rithe. Cha 'n fhios duinn,
oir cha 'n 'eil an Sgriobtur ag radh dad mu'n
chuis. Tha Lucas ag innseadh dhuinn gu robh
Simeon fo threorachadh an Spioraid anns an
teampull, 's nach faod sinn a radh, ged nach d'
thainig an Spioraid Naomh 'na lanachd aig an
am ud, gu'n d' thug Dia earlais dheth roimh
laimh do'n duine naomh so leis an d' fhuair e
aon sealladh air gloir Chriosd. Is e obair an
spioraid gabhail de nithean Chriosd agus an
nochdadh dhuinne, agus faodaidh e bhi gu'n do
ghabh an Spiorad de nithean Chriosd an la ud,
's gu'n do nochd e iad do Shimeon mam faca
suil eil' iad. Co dhiu, dh' eirich e gu airde
creidimh is dearbhachd nach do rainig eadhoin
loseph no Muire, oir tha sinn a' leughadh gu'n
do chuir na nithean a labhair e mu'n leanabh
ioghnadh orra. Anns na nithean a bhuineas
do'n t-saoghal spioradail, tha suil gheir aig na
naoimh agus is leir dhaibh nithean nach faic
daoin' eile. Cha 'n fhac' a' mhor-chuideachd
aig abhainn lordain rud sonruichte air bith an
losa, ach chunnaic suilean a' Bhaistich a' ghloir
a bh' air a folach uapa san agus ghlaodh e ri
Eoin 's ri each — Feuch Van De.
II. Cha do chaill Simeon a dhochas ris a'
Mhessiah oir chreid e gealladh Dhe. Bha iomadh
aon d'a cho-aoisean a' feitheamh ri teachd an t-
Slanuigheir cho durachdach ris-san, ach 'nuair
bha na bliadhnachan a' dol seachad 's an dor-
chadas a' fas ni bu tiugha gun fuaim a theachd
a chluinntinn, chaill iad an dochas 's thuit iad
an diobhail misnich. Cha b'e sin do Shimeon ;
ged a thanaich an aois a chiabhan, cha do luidh
aois air a spiorad, 's cha do chaill e 'dhuil ri
solas Israeli. An uair a chailleas duin' a dhochas
's a mhisneach, is seann duin' e ged nach biodh
roinneag liath 'na cheann. Tha neart tia
h-oigridh a co-sheasamh ann am meud an
dochais. Biodh cuisean cho searbh 'sa dh'
fhaodas iad, thig iad beo an dochas ro-mhaith
gu'm bi iad ni's fhearr am maireach. An uair a
thoisicheas duin' air a dhochas a chall, 's air a
bhi cuimhneachadh na laithean a dh' fhalbh tha
'n aois a' luidh air, 's tha 'obair uUamh. Ach an
drasd 's a rithist tachraidh oirnn daoin' a tha
cho ogail 'nan spiorad aig ceithir fichead bhadh-
na, 's a bha iad aig bliadhn' ar fhichead. Cha'n
'eil ioghnadh ged a biodh clann an t-saoghail
'nan seann daoine roimh 'n am, oir tha iad mar
phreas seargta 'san ionad sgaoilte 's ag aiteach-
adh ionada loisgte an fhasaich. Ach cha bu
chor gu'n luidheadh an aois gu trom air clann
na rioghachd, oir tha iad mar chraoibh air a
suidheachadh ri taobh nan uisgeachan, a sgaoil-
eas a mach a freumhan ri taobh an t-srutha 's
nach mothaich c'uin a thig an tart ; ach aig am
bi a duilleach uaine 's ni mo a sguireas i thoirt
seachad toraidh. Am measg grasan na beatha
spioradail tha 'n t-Abstol Pol ag ainmeachadh
dochais cho mhaith ri gradh is creidimh. Tha
creidimh is dochas mar dha phiuthair nach
dealaich ri cheile : far am bi 'n dara h-aon, bidh
an t-aon eile. Chreid Simeon facal Dhe, 's cha
do chaill e a dhochas, ged a bha each a' toirt
suas dull ris a' Mhessiah gu buileach. Bha
gealladh Dhe dha 'n urras anns nach b' urrainn
e teagamh a chur. Leis a' ghealladh sin mar
lorg 's mar thaic, ghluaiseadh e eadhoinn anns
an dorchadas gun fhiamh, gun eagal. Cha do
chaill e fhoighidinn. Bha fhios aige gu bheil
mile bliadhn' ann an sealladh Dhe mar aon
latha. Moch is anmoch ghairmeadh e air 'anam
— Cuir dochas daingean ann an Dia.
III. Fhuair Simeon tuilleadh 's a bha fiuthair
aige ris. Tha e air innseadh am beul aithris nan
ludhach gu robh Simeon aon latha a' leughadh
leabhar Isaiah, 's gu'n d' amais an rann air,
Feuch, bidh high torrach agus beiridh i mac agus
bheir i Imnianiiel mar ainm air. — Is. vii, 14..
Air dha an leabhar a dhunadh 's inntinn a thoirt
thairis gu beachd-smuaineachadh air an fhacal,
thainig aingeal 'ga ionnsuidh a dh' innis dha gu
faiceadh a shuilean Mac na h-oigh ma'm fagadh
€ 'n saoghal.
An gealladh s61asach so, dh' fheith.
An naomh, o la gu la.
Is cha do mhealladh e 'na dhiiil,
Choimhlionadh chilis 'na trath.
Cha 'n e mhain gu fac' a shuil, ach laimhsich
a lamhan an leanabh naomh ; fhuair e urram
nach d' fhuair eadhoin an t-Abstol Eoin, oir
ghlac e 'na ghairdeanan Righ na Gloire. Lion
Dia a chupan gus an do chuir e thairis.
Choimhlion e an gealladh gu saoibhir. Tha Dia
a deanamh sin daonnan, oir tha lamh fialaidh 's
a chridhe farsuing. Cha'n e mhain gu'n toir e
gras ach bheir e gras am pailteas. Ann a bhi
toirt maitheanais, bheir e maitheanas gu pailt ;
ann a bhi coimhlionadh a gheallaidh bheir e
tuilleadh 's a gheall e. Is e iadsan aig nach 'eil
aithn' air caoimhneas Dhe a their gur Maighstir
cruaidh e. Bidh Satan a' feuchainn ri daoin' a
mhealladh le geallaidhean boidheach, ach aig
deireadh an latha gheibh iad a mach nach 'eil
aig' ach gealltanas maith is droch phaigheadh.
Geallaidh e mil 's bheir e dhaibh domblas. Ach
cha 'n ann mar sin a bhios iadsan a chreideas
Dia, oir cha 'n fhaca suil, agus cha chualacluas,
agus cha d' thainig ann an cridhe duine, na
nithe a dh' ulluich Dia dhaibhsan aig am bheil
gradh dha.
IV. Shiubhal Simeon an sith. Cha robh
eagal air an saoghal fhagail 's cha mho bha
duilichinn air, oir chunnaic a shuilean slainte
Dhe 's rinn a chridhe gairdeachas. Faodaidh
na naoimh failt a chur air a' bhas oir tha e
dhaibh 'na charaid. Is buannachd dhaibh falbh
gu bhi maille ri Criosd. Tha iad a' dol an
coinneamh fear an graidh. Tha fios aca co ann
a chreid iad 's tha dearbhachd aca gu'n coimhead
e na dh' earb iad ris. Tha saoibhreas nan
creidmheach air neamh 's far am bi saoibhreas
duine, bidh a chridhe. Thig am bas gu sean is
5g. Tha iomadh rud nach aithne dhuinn, ach
tha sinn cinnteach as a sin. Ged nach 'eil e ma
dh' fhaoite ceart a bhi smuaineachadh tuilleadh
'sa choir air a' bhas, cha mh6 tha e ceart a
dhichuimhneachadh. Air cho faoin, 's cho
michuramach mu nithean an anma 's gu'm bi
daoine, bu mhaith leo uile basachadh an sith.
Iadsan a dh' iarras an Tighearna, a ghradh-
aicheas a lagh, 's a ghabhas ris an t-slainte a tha
e tairgsinn ann an Criosd, bith neart is sith aca
'nam beatha agus sith is solus aig uair am bais.
Amhairc air an duin' ionraic,
Oir is sith is crioch do'n duine sin.
CUAIRT A' MHINISTEIR GHALLDA.
[Bha so air a sgriobhadh leis an Ollamh Tormoid
Mac Leoid nach maireann, ris an abairte Caraid
nan Gaidheal.]
Smaointich mi 'n diugh gu 'n gabhainn ceum
a nunn thun na ceardach, a dh'fhaicinn duine
■f
n
■■j
i
.■.ft
-dj
E
1
bochd euslainteach a bha 's a' choimhearsnachd
sin. Cha b' fhada chaidh mi air m' aghaidh
'nuair a choinnich duine mi air an robh mi mion-
eolach, a bha fo dheadh theist 's an sgireachd ;
thill e ceum leam a reir cleachdadh na duthcha.
Bha mi siubhal tre ghleann boidheach, tiorail,
far an robh frith-choille challtuinn agus bheithe,
alltan beag a' ruith 'na lubaibh troimhe, ro
chosmhuil gu leir ri tir m' oige.
Nach aillidh, ars' esan, a mhinisteir, an la so
f hein a thoirt a mach feoir agus fochainn ; nach
boidheach an gleann so.
Tha e da rireadh mar sin, fhreagair mi ; is
fad' o nach cuala mi ceileireadh nan eun air
feadh nan geug cho binn ceolmhor. .
Is beag so dheth, ars' esan, seach mar tha
iad shuas am braigh' a' ghlinne, far am bheil
mis' a chomhnuidh. Tha iad an impis mo
bhodhradh gach maduinn le 'n ceol.
Tha iadsan, thuirt mi ris, a' freagradh crioch
araidh an cruthachaidh ; b' fhearr gu 'n robh
sinn uile cho cuimhneach air ar co-sheirm
thaingealachd a thogail 's a tha iadsan. Is
iomadh aon air an d' eirich grian an latha diugh
d' an d' thug Dia tuigs' agus eolas nach d'fhosgail
am beul chum a mholadh ; thoir thusa fainear,
Iain, nach ann diubh sin thusa. 'Nuair a
dh'fheoraich mi dhiot ciamar a bha do bhean 's
do theaghlach, fhreagair thu — Taing do Dhia,
tha iad gun dith gun deireas. Innis dhomh an
fhirinn, an d'thug thu taing agus an d' rinn thu
urnuigh an diugh. Cha'n'eil mi feoraich an
dubhairt thu, 'nuair bha thu 'g eiridh — Dia bhi
maille rium — no facal eile mar sin air 'aithris an
caoin shuarachas. Ach tha mi 'feoraich an
d' rinn thu urnuigh gu stblda, socrach, maille ri
d' theaghlach, le fiamh diadhaidh air t-anam,
mothachail air do chainnt, a' toirt fainear co ris
.a bha thu labhairt ?
Ma ta, a mhinisteir ghaolaich, ars' Iain, cha'n
antromaich mi mo chionta le breug innseadh,
tha mi 'g aideachadh nach d' rinn.
Am bheil dull agadsa, Iain, am bheil sin
iomchuidh, gun taing a thoirt do Dhia airson
curaim agus suaimhneas na h-oidhche, no gun a
chaoimhneas 's a shuil-choimhead iarraidh 's an
la a tha romhad. Is beag tha fhios agad ciod a
thachras dhuit m' an tig an oidhche, no co an
lamh a chuireas dhiot an t-aodach a chuir thu
fein umad. Cha do thairgeadh taingealachd an
diugh o d' fhardaich, agus is ann de throcair an
Tighearna nach bi bas-bhualadh ann m' an teid
sibh a luidhe. Slan leat, Iain, air an am, mu 'n
chuis so bidh barrachd seanchais eadaruinn 's an
ath-chbmhdhail.
Dhealaich Iain rium, agus bha e a reir coltais
fo iomaguin, gu 'n deonaicheadh am Freasdal
4ha aire 'ghabhail !
Tamull beag an deigh dhomh dealachadh ri
Iain, choinnich duine mi o iomall na sgireachd,
a bha ro riaghailteach air tigh'nn do'n eaglais
air la na Sabaid. Chuir sinn failt air a cheile;
Tha mi ro thoilichte, Eoghain, arsa mise,
d' f haicinn a' tigh'nn cho trie do 'n eaglais, thu
fein agus do theaghlach, agus mhothaich mi gu
bheil am Biobull is Leabhar nan .Salm 'n ur
cuideachd gach la, cleachdadh a tha ciatach.
Ma ta, thubhairt e, tha sin gun teagamh ceart,
cha 'n uallach do dhuine sam bith am Biobull
a ghiulan. Tha aon aig gach duine de 'm
theaghlach, agus cha'n'eil lethsgeul aca gun iad
a bhi 'nan cuideachd.
Is mor, arsa mise, am beannachadh am
Biobull ; ach innis so dhomh, an cleachdadh
leat a bhi 'g a leughadh aig an tigh air son do
mhaith fein agus leas do theaghlaich. An do
leugh thu earrann dheth an diugh ? No an
robh e ann ad laimh o'n a thaisg thu seachad e
le d' aodach Domhnaich air feasgar na Sabaid?
Cha'n fhaod mi radh nach 'eil mi anns a'
chuis so ciontach, fhreagair e, ach tha mi 'n
d6chas gu'n gabhar mo lethsgeul ; tha mi air mo
chlaideirt ri obair ghoirt, o mhoch Di-luain gu
anmoch Di-sathuirne. 'Nuair thig mi dhachaidh
tha mi cho sgith 's gur buidhe leam mo shineadh
air an leabaidh, 's cha luaithe thig an t-soilleir-
eachd na 's eigin a bhi mach.
Tha sin da-rireadh trom, thubhairt mi ; ach
am bheil e ceart dhuit d' inn' uile a bhuileachadh
air nithean aimsireil. Cha 'n 'eil thu . mar bu
choir dhuit ; nam biodh speis agad do'n Leabhar
Naomh agus iomaguin ort mu d' anam, cha b'
eagal nach faigheadh tu cothrom air a leughadh.
Nan tairginn-sa dhuit air an am litir o charaid
fad' air falbh, ag innseadh dhuit mu dhilib
luachmhoir a dh' fhagadh agad, 's beag mo
churam gu'n abradh tu rium nach robh iiin'
agad air a leughadh, no gu'n glasadh tu seachad
i gu latha na Sabaid. Thoir fainear, a charaid,
gur cunnartach an ni coslas na diadhaidheachd
a ghiulan, agus a bhi aineolach air a cumhachd.
Is iomadh neach a dhitear airson am Biobull a
bhi aca 's gun am feum iomchuidh a dheanamh
dheth. Slan leat air an am, agus tha dochas
agam an ath uair a chi mi thu 's an eaglais le
d' leabhar 'na d' laimh, nach eigin domh amharc
ort mar neach a tha deanamh sin a chum gu'm
faicear le daoin' e.
Mar a ghabh mi air m' aghaidh rainig mi cnoc
boidheach far an d' fhuair mi seann diol deirc'
a bhuineadh do'n sgireachd, a' cur a sgios dheth,
agus shuidh mi lamh ris.
Am bheil thu beo, Eachuinn, thuirt mi ris.
Ma ta, ars' esan, is sin uil' e ; tha mi fhathast
ag oidhirpeachadh mi fhein a thoirt tre'n t-
saoghal mar is fearr a dh' fhaodas mi, ach tha
mi a fas lag is anfhann, 's cha 'n fhad' is duth
dhomh a bhi m' uallach air an duthaich. Tha
mi aois mhor a nis, rugadh mi bliadhn' an
Fheachd, an uair a bha na Gaidheil a' feuchainn
an righ Papanach a cliurthairis oirnn : cunntaibh
fein sin, a mhinisteir.
Tha sin 'g ad dheanamh ceithir fichead
bliadhna 's a ceithir. Ciod an nine o 'n a tha
thu 'g iarraidh na deirce ?
Tha uaithe sin coig bhadhna fichead, agus is
aithne dhuibh fein an eigin a chuir ann mi.
'S aithne, thubliairt mi, ach innis so dhomh,
cia 'mheud de'n uine sin a chuir thu seachad
ann an iarraidh na deirce spioradail, ann an
aslachadh beannachdan spioradail o Dhia.
Dh' amhairc e orm le caileigin a dh' ioghnadh,
agus thubhairt e. Gu cinnteach is ro bheag de
m'uin' a chosg- mi ag iarraidh nan nithean sin,
seach na chuir mi seachad ag iarraidh nithean
aimsireil o dhaoine.
Agus ciod an cunntas a's urrainn duit-sa thoirt
do Dhia air son thu bhi cho dian durachdach
air son loin do d' chorp truaillidh agus cho
dearmadach mu easbhuidh d' anma.
Thuirt e gu 'n robh e dichiollach chum
uireasbhuidh a riarachadh.
Tha, arsa mise, ach thoir fainear mur 'eil thu
cho dichiollach aig cathair nan gras airson
maitheanas peacaidh agus comhnadh an Spioraid
Naoimh ehum t-uidheamachadh fa choimhair
bais is siorruidheachd, tha thu da rireadh a'd
dhuine bochd 's a'd chulaidh thruais, a' seasamh
air stairsnich a' bliais, ann an cunnart gach la a
bhi air do ghairm air falbh. Falbhaidh an
oigridh, ach cha'n'eil dol as aig na h-aoismhoir.
Ann am bliadhna no dha bidh gu cinnteach
dhuit-sa crioch air am uidheamachaidh: iarr
uime sin aran na beatha maireannaich.
A Mhinisteir, thubhairt e, thugaibh so leibh,
nach d' fhuair mise cothrom a 'm oige ; cha'n'eil
sgoil no meomhair agam gu urnuigh fhoghlum.
, Stad, stad, arsa mise, ciod an sgoil anns an
d' ionnsaich thu an deirce iarraidh. Co a's
pongaile dh' innseas 'uireasbhuidh na thu, no
chuireas a laigs' is anmhuinneachd mu choinn-
eamh gach neach a shaoileas tu a chobh'reas
ort ? Co dh' ionnsaich so dhuit ? Ciamar a tha
do mheomhair cho maith anns a' chuis so, agus
thu fein cho deas chainnteach dian iarratach 'sa
tha thu. Nam biodh mothachadh agad air
uireasbhuidh d' anma, mar a tha agad air
uireasbhuidh do chuirp, cha b' eagal nach
deonaichteadh cainnt dhuit. Thogadh tu d'
urnuigh mar a rinn Bartimeus a bha 'g iarraidh
na deirce ri taobh na slighe — losa, mhic
Dhaibhidh, dean trocair orm. Falbh air an am
ach cuir an oidhche nochd seachad ann am
thigh, 's ma dheonaicheas Dia dhomh pilleadh,
bidh am barrachd seanchais againn.
DI-HAOINE.
Tha'n sean fhacal ag radh gu bheil Di-haoine
'n aghaidh na seachduin. Cha 'n urrainn sinn
a radh ciod a tha 'm facal a ciallachadh. Leis
na seann daoine cha robh e air a chunntas
sealbhach dol a dh'amharc duine tinn, air son
na ceud uaire, air Dihaoine. Nan robh thu 'ga
amharc roimhe sin dh' fhaodadh tu dol far an
robh e air Di-haoine gun eagal cron a dheanamh;
ach mur robh, b' fheair dhuit an tigh a sheach-
nadh air an latha sin. Is beag nach robh cho
mhaith le muinntir an tighe am bas fhein
fhaicinn a tigh'nn a dh' ionnsuidh an doruis.
Bha moran dhaoine nach deanadh banais, no
reiteach, no baisteadh, no bangaid air Di-haoine,
oir bha iad a' creidsinn gu 'n eireadh tubaist air
chor-eigin dhaibh. B' aithne dhuinn cailleach a
mhuinntir Thiriodh a rachadh air druim dearg a'
chuthaich nam feuchadh umpaire balaich ris na
h-eireagan aic' a chunntas air Di-haoine. Bha e
'na fhior dhroch guidhe a radh ri duine —
aireamh na h-aoin' ort. Fhuair an latha droch
ainm, ach cha'n'eil fios againn carson, mur h-ann
a chionn gu'm b'e Di-haoine an latha air an do
cheusadh Criosd, 's gu robh na seann daoin' an
duil gu 'n do lean mallachd e 'na lorg sin, 's gu
robh cumhachd aig droch spioradan air an la
so nach robh aca air laithean eile.
LAOIDHEAN GAIDHLIG— 72.
O Athair Shiorruidh, 'n tearnadh treun,
Chuir cuan fo gheill do d'ghairdean fhein,
Tha toirt na h-aithne mhoir do "n mhuir,
'S na criochan roimhp' air tiis a chuir,
An urnuigh eisd tha 'g eiridh uainn
As letH nan uil' tha 'n gabhadh cuain.
O Chriosd a chronaich, is fo fhiamh
Luidh onfhadh ard nan stuadh gu fiath,
Thusa a dh' imich druim a' chuain,
'S an sarach-mara bha 'nad shuain,
An urnuigh eisd tha 'g eiridh uainn
As leth nan uil' tha 'n gabhadh cuain.
O Spioraid naoimh, aig tus an t-saogh'l
Air bharr na doimhn' do sgiathan sgaoil,
A chaisg gach buaireas, borb is stri,
'S a shiolaidh duil gu ciuine 's sith
An urnuigh eisd tha 'g eiridh uain
As leth nan uil' tha 'n gabhadh cuain.
O Thrianaid bheannaichte nan gr^s
Ar braithrean dion 'nan uile chks ;
Bho sgeir, bho shion, bho theine, 's namh,
Bi' thus' ad thearmunn dhaibh gun tamh
Dhuit eiridh 'n sin, o mhuir 's o thir,
Ard laoidhean-molaidh ait gu sior.
f
1
i
'I
J.
Air, 4.
1909.
AISEIRIGH CHRIOSD.
DK eirich an Tighearna da rireadh.
— Lucas xxiv. J4.
Air feadh an t-saoghail gu leir aig an am so
de'n bhliadhna thacreidmhich a' cumail cuimhn'
air aiseirigh Chriosd, 's ann an deich mile teampuU
togar am fonn ait,
Dh' eirich Criosd a nios o'n uaigh,
Seinneadh na tha bhos is shuas ;
Seinn a thalaimh, seinn a neimh,
Cuiribh uile 'chliu am meud.
Feuch a nis tha losa be6,
Ghabh e comhnuidh shuas an Glbir ;
Thug a bhas an gath o'n Bhas
'S chain an uaigh a buaidh gu brath.
Cha 'n 'eil ioghnadh ged a dheanadh an Eaglais
gairdeachas anns an sgeul aoibhnich so, oir is
•e aiseirigh Chriosd steidh a dochais. Faodaidh
gu bheil cuidadhaoin' ann a tha creidsinn gu'm
maireadh an Creidimh Criosduidh beo ged a
dhearbhteadh nach robh anns an aiseirigh ach
faoin-sgeul, ach tha sinn an duil gu 'n abair a'
mhor-chuideachd mar thuirt Pol — Mtir d' eirich
Criosd, tha ar creidij7ih diomhain. Tha 'n eag-
lais air a steidheachadh air firinn na h-aiseirigh,
's nan do ghleidh an uaigh corp Chriosd cha
bhiodh iomradh an diugh air 'ainm. Thug an
crann ceusaidh buille-bhais do dhochas 's do
mhisneach nan Abstol. Cho fad 'sa bha losa
maille riu bha dochas aca gu 'm b' esan an ti a
bha gu Israel a shaoradh. Ged nach robh e
cothachadh mar bu mhaith leo an aghaidh
uachdaranachda an t-saoghail, 's ged a bha luchd
riaghlaidh 's luchd teagaisg na duthcha a'
faotainn lamh an uachdar air, bha seorsa dochais
aig na deisciobuil gu nochdadh e a chumhachd
ann an iiine ghearr, 's gu 'n gabhadh e an tuadh
's an claidheamh 'na laimh chum buille threun
a bhualadh airson saorsa Israel. Ach 'na aite
sin chunnaic iad e air a chur gu bas eadar da
ghaduiche 's cha d' fhosgail e a bheul. Dh'
eisd iad ri magadh is tair na feadhnach a thuirt
ris — Saor thu fein ma \ tu Criosd, aon taghta
Dhe. A' bheil ioghnadh ged a chaill na deis-
ciobuil an dochas ? Bha br6n 'nan cridhe airson
a' charaid chaoimh a thugadh uapa, ach cha
b'e sin an rud bu mhiosa. Bha iad mar mhar-
aichean air sgeir 's an long briste. Dhuisg losa
dochas solasach 'nan cridhe ach b' fheudar
dhaibh aideachadh a nis nach robh ann ach
dochas faoin. Bha fios aca gu 'm biodh iad
'nan cuis mhagaidh anns an tir, 's gu 'n abradh
seanairean is sgonn-bbalaich gu 'm bu cheart a
dh' eirich do na h-amadain. Chuir iad an
comhairle ri cheile 's dh' aontaich iad gur h-e
an rud a bu ghlice b' urrainn dhaibh a dheanamh
a nis, an aghaidh a chur 's an airde tuath 's
Galile a thoirt a mach cho luath 's a ghabhadh
e. Ach rinn iad ath-chomhairle. Bha cumhachd
nach b' aithne dhaibh fhein 'g an cumail an
lerusalem, 's ann an iomall a' bhaile chuir iad
seachad an t-Sabaid. B' e sin an t-Sabaid
thursach ; ged a bha 'n teampull air a lionadh
le luchd aoraidh a' coimhead feill na Caisge,
cha b' urrainn deisciobuil losa fonn nan Salm a
thogail oir lion do-bhr5n an cridhe.
Cha 'n 'eil e coltach gu 'n deachaidh a h-aon
aca a dh' amharc na h-uagha anns an do leag
loseph corp an t-Slanuigheir. Faodaidh gu robh
eagal orra an gnuis a nochdadh, oir bha naimh-
dean air an toir. Ach an glasadh an latha
thainig Muire Magdalene is mnathan eile a dh'
ionnsuidh na h-uagha, chum corp losa iingadh
le spiosraidh. Tha e 'na riarachadh le daoin
an latha diugh fluraichean a leagadh air uaighean
nan cairdean gaoil a chaidh as an t-sealladh, 's
bha e 'na riarachadh le Muire 's leis na mnathan
eile an dleasdanas deireannach ud a dheanamh
d' an caraid caomh. Ghabh iad cothrom air a
dheanadh am bristeadh an latha, oir cha bu
mhaith leo gu 'm faicte iad. Ach air dhaibh an
t-aite ruigheachd bha 'n uaigh falamh. B' e sin
rud ris nach robh fiuthair aca, oir cha d' thainig
e idir 'nan cridhe gu 'n d' eirich losa no gu robh
e beo. Cha robh fios aig Muire ciod a bha
cearr, ach smuainich i gur h-e 'n rud a b' fhearr
a ghabhadh deanamh fios a thoirt do Pheadar 's
do dh' Eoin cho luath 's a b' urrainn dhith. Air
ball thainig an da dheisciobul agus chunnaic iad
gu 'n robh chuis da rireadh mar dh' innis Muire
dhaibh. Bha 'n uaigh falamh, 's an lion-eudach
's an neapaicin a bha m'a cheann 'nan luidhe
ann an doigh a chuir iongantas air na deisciobuil,
's a rinn cinnteach iad nach e daoin' a thug air
falbh ah corp. Thill Peadar is Eoin dhachaidh,
ach mar eun ag itealaich mu 'n cuairt na nid
a chreachadh, dh' fhan Muire aig an uaigh, a'
sileadh dheur. Fhuair a dilseachd duais, oir air
dhi sealltuinn anns an uaigh, chunnaic i da
14
aingeal a thuirt rithe — Carson a tha 'thu gul.
Ach bha na b' f hearr a' feitheamh oirre, eadhoin
an Ti d'a bheil na h-ainglean 'nan spioradan
frithealaidh. Sheas Criosd maille rithe agus
thubhairt e — Carson a tha thu gul, co tha thu 'g
iarraidh ? Dh' f haodadh Muire radh gu 'm bu
bheannaichte ise am measg bhan oir b' a
a cluasan-se a chuala na ceud fhacail a labhair
Criosd ann an staid a ghloire. Ach cha robh
fiuthair aice esan f haicinn, 's eadar an dorchadas
is neul nan deur a bh' air a suilean cha d'
aithnich i e. Faodaidh nach do sheall i air, oir
shaoil i gu 'm b'e 'n gairnealair a bh' ann. Ach
ghairm Criosd air a h-ainm i — A Mhutre. Leum
a cridhe ris an fhacal oir dh' aithnich i nis an
guth 's ghlaodh i le gairdeachas Mo Mhaighstir.
Anns an fheasgar dh' fhoillsich Criosd a f hein
do dha dheisciobul air an t-shgha gu Emmaus.
Cha bhuineadh iad do chomunn nan abstol, ach
bha iad a cheart cho tursach ris na h-abstoil an
deigh na thachair an Jerusalem air an t-seachd-
uinn a chaidh seachad. Chual iad an seanchas
a bha dol am measg chaich, gu 'n d' fhuaradh
an uaigh falamh. Ach ma chuala, cha do chreid
iad gu 'n d' eirich Criosd no gu robh a beo.
Dh' innis iad do 'n choigreach a choisich maille
riu car air char mar thachair — ciamar a chuireadh
losa gu bas, ciamar a bha dbchas aca gu 'n
saoradh e Israel, ciamar a bha e air a mhonmur
am measg dhaoine gu 'n d' eirich e, ach ars'
iadsan, tha tri laithean o thachair na nithean
sin. Mar gu 'n abradh iad — Cha 'n urrainn an
seanchas a thog na mnathan a bhi fior. Cha d'
aithnich iad fhathast co bha maille riu ach dh'
eisd iad le ro-aire am feadh 'sa mhinich a dhaibh
na faidhean, 's a nochd e dhaibh gu 'm b' eigin
do Chriosd fulang ma rachadh e steach d'a
ghloir. Bhean na briathran cho dluth ri 'n
cridhe, 's dhuisg iad annta leithid a sh61as
's nach duraichdeadh iad dealachadh ris a'
choigreach, 's thuirt iad ris — Fan maille ruinn,
oir tha e dluth do 'n fheasgar 's tha deireadh an
la ann. Ciod a thachair na dhaigh so, cha 'n
'eil na soisgeulaichean ag radh, ach a mhain gu'n
do shuidh a gu biadh maille riu, gu 'n do ghlac
a aran, 's gu 'n do bhaannaich se a, gu 'n d'
fhosgladh an suilean 's gu 'n d' aithnich iad e.
Bha e maille ris an da fhear dheug aig an
t-suipeir naomh 'san t-seomar uachdrach, ann
an coslas feola 's ann an staid a dhaonnachd,
ach b'e so a cheud bhord comanachaidh aig an
robh a lathair ann a' staid a ghloire.
An deigh dha dol as an t-saalladh thill an da
dheisciobul gu lerusalam a dh' innseadh na
chuala 's na chunnaic iad. Bha 'n treud baag
sgapte le h-eagal 'nuair a dh' fhag Cleopas am
baile 's a' mhaduinn, ach 'nuair a thill e 'san
fheasgar fhuair e iad cruinn ann an aon aite
(cha robh Tomas ann) a' deanamh iolaich 's ag
radh — DK eirich an Tighearna, is chunnaic
Simon e. Ma bha sgeul iongantach aig na
h-abstoil ri innseadh do Chleopas, bha sgeul
cho iongantach aig Cleopas ri innseadh dhaibh,
ach am feadh 's a bha e g'a h-innseadh dh' fhas
a' chuideachd balbh oir fauch, bha Criosd mailk
riu. Cha chualas fuaim a theachd, 's bha 'n
doruis duinte 's cha'n fhaca suil e, gus an cual
iad an guth ciuin air an robh iad eolach — Sith
maille ribh. Ghabh iad eagal oir shaoil iad gur
spiorad a chunnaic iad, ach air dha a lamhan 'sa
chasan is larach nan tairngean a leigail fhaicinn
dhaibh chreid iad. Choimh-lionadh dhaibh an
gealladh — Chi mi sibh a ris, agus ni sibh
gairdeachas agus bhur 'n aoibhnaas cha toirear
uaibh.
Dh' innis each so uile do Thomas ach bha
asan an duil gu robh 'n sgeul ro mhaith airson
a bha fior. Chuir a taagamh eadhoin am facal
Pheadair is Eoin, 's thuirt e nach tugadh e gaill
do naigheachd cho neo-choltachd as eugmhais
gu faiceadh a Criosd la shuilean fhain, 's gu 'm
beanadh e le mheuran larach nan tairngean 'na
lamhan 's 'na chasan. Bha Criosd cho caomhal
's cho faighidneach ri teagamhan is cruas cridhe
nan deisciobul an deigh na h-aiseirigh 's a bha
e ann an laithean fheola, 's thug a do Thomas
an dearbhadh a dh' iarr e.
Cha ruig sinn a leas tigh'nn thairis air a' chorr.
Anns na sia seachduinnean a bha Criosd air
thalamh an deigh dha eiridh o na marbhaibh dh'
fhoillsich se e fein d'a dheisciobuil an iomadh
aite 's air iomadb doigh. B'e aiseirigh Chriosd
a chruinnich ri cheila an treud beag an deigh
dhaibh sgapadh, agus is e an aiseirigh a' charraig
air an do thogadh an Eaglais. Cha robh duil
aig na h-abstoil gu faiceadh iad e gu brath
tuilleadh an deigh a bhais, 's bha iad a' deanamh
deas gu tilleadh dhachaidh is obair rioghachd
Dhe a thilgeadh far an lamh. Ach 'nuair a dh'
eirich Criosd, 's a chunnaic an suilean e, 'sa
laimhsich an lamhan e, 's a thuig iad gu robh e
fhathast maille riu, dh' fhosgail an inntinn air
chor 's gu 'n do thuig iad nithean a bha roimhe
sin dorch' orra, 's thainig misneach is dochas
'nan cridhe nach b' urrainn an saoghal a thoirt
uapa. Dh' fhairich iad gu robh iad air an
gairm le Dia gu fianuis a thoirt mu 'n aiseirigh.
B'e aiseirigh Chriosd toiseach is deireadh is
teas-meadhoin an searmoin, 's nuair a thagh iad
neach a ghabhadh aite ludais 'nan comunn,
thagh iad duine a b' urrainn fianuis a thoirt
mu 'n aiseirigh. Shearmonaich iad an soisgeul
sin anns an dearbh aite anns an do thachair an
t-Ioghnadh Mor, ach cha b' urrainn Pharasaich
no Sadusaich a dhearbhadh gu^m b' e sgeul fhaoin
a bha iad a! labhairt. Ged a chaidh Criosd as
an t-sealladh tha e fhathast beo. Tha e giulan
air aghaidh ministreileachd a's farsuinge 's is
buadhmhoire no b' urrainn e dheanamh ann an
laithean 'fheola. La 'aiseirigh thug e beatha 's
4
15
neo-bhasmhorachd gu solus, 's thug e dearbhachd
d'a shluagh nach e 'n uaigh ceann an reis, ach
gu faigh iad tuilleadh agus buaidh tridsan. Tha
e air ardachadh ann an staid gloire, saoibhir ann
an lanachd beatha as an tarruing an Eaglais a
cuibhrionn gus an tig nan naoimh uile ann an
aonachd a' chreidimh agus eolais Mhic Dhe
chum iomlanachd agus tomhas airde lanachd
Chriosd.
Beannaichte gu robh Dia gu brath,
A chuir an namh fo chois,
'S a thug dhuinn trid ar Ceannard Criosd
Buaidh shiorruidh agus fois.
I.— BAA BAA.
An robh thu riamh air an Fhaidhir Mhuilich,
a leughadair ? Mur robh, faodaidh tu bhi coma,
oir mar d' thubhairt Para Mor, cha b'e 'n Sailein
dubh baile na biadhtachd, 's airson ciimhraidh
dheth, dh' fheumadh esan eirigh gu maith moch
a dheanadh malairt ri Liosach. Thachair dhomh
a bhi ann uaireigin, agus mur tug gnothuch ann
mi, thug mi sgeul no dha as. Bha 'n latha blath
's leig mi mi fein am shineadh air cnoc a bha
taobh na pairce anns an robh 'n Fhaidhir air a
gleidheadh. An ceann greis thainig leth sheann
duine, 's an deigh dha 'n latha mholadh, shuidh
e lamh rium. Chord a sheanchas rium oir bha
e furasda gu leoir fhaicinn gu 'm bu duine
pongail, ciallach, fiosrach e. Ach a mhic a'
chridhe, cha b' fhada gus an robh car eile 'n
ruidhle bhodaich. Mhothaich mi gu 'n robh
sgaoth de bhalaich mhi-mhodhail a' dol mu 'n
cuairt na Faidhreach, 's mar dhroch abhagan,
a' toirt greim a sail gach fir a thachradh orra.
Chaidh iad seachad ormsa 's air mo chompanach
air a' cheud sgriob gun am beul fhosgladh, ach
air an ath turus, mar gu 'n rachadh am mac
mallachd annta anns an aon mhionaid, sheas iad
m' ar coinneamh agus ghlaodh iad — Ba-Ba-Ba-
a-a. Rinn am bodach a shaoil mise bhi 'na
dhuine cho ciallach aon mhion uamhasach agus
bha e air a chois. Chunnaic na sgonn bhalaich
an cunnart agus tharr iad as. Dh' fhalbh am
bodach 'nan deigh mar dhuin' air.druim dearg
a' chuthaich, a' deanamh ghuidheachan oillteil
dhaibh, agus a'greasad an siubhail le doirneagan
chlach. Ubh, ubh, arsa fear a mhuinntir Cholla
a bha dol seachad 'se gaireachduinn, tha i air
tigh'nn 'na toit o'n iar-thuath. Chunnaic mi gu'n
do thuig esan gu de a thog fearg a' bhodaich ann
an doigh cho gabhaidh, agus dh' fhaighneachd
mi dheth ciod idir a chuir an duine air a'
bhainidh. Mata, ars' an CoUach, cha 'n fhaca
mis' e riamh roimhe, ach tha mi meallt' am
bharail mur Liosach e.
Tuigidh tu nis, a leughadair, gu de chuir am
bodach bharr a shiuil. Theirear na h-oisgean ri
muinntir Liosmor mar fhar-ainm, 's ma tha thusa
glic is gaolach air sith, cha toir thu iomradh air
caora no odhaisg 'nuair a thachras Liosach ort
aig Faidhir an t-Sailein, no margadh an Obain.
Anns na laithean a dh' fhalbh bha na Gaidheal
gle dheas gu far-ainmean a thoirt air each a
cheile, ach cha b' ann an droch run sam bith a
bha iad a' deanamh sin, ach ann am fearas
chuideachd. Bha na seann Gaidheal, mar tha
Gaidheal an latha diugh, gaolach air geireid
facail is bearradaireachd, agus is ann uaith sin a
dh' eirich na far-ainmean a tha cho cumanta
'nam measg. Nan deanadh bard aona sgireachd
rann aighearrach is thugaideach mu sgireachd
eile, gheibheadh e duin' a fhreagradh e 'na
chiiineadh fhein. Tha h-uile h-eilean beag is
sgireachd bheag a' saoilsinn gur h-iad fein ait"^
a's fhearr o'n ghrein, 's los sin a chuir an ceill
do 'n t-saoghal bidh iad a' labhairt gu taireil
mu'n coimhearsnaich. Ach labhraidh an coimh-
earsnaich a cheart cho taireil umpa-san, air chor
's nach 'eil aobhargearain aig a h-aon dhiu. Tha
so fior a thaobh chinneach eile cho mhaith ris
na Gaidheil. Dliith do Bhagdad anns an aird
an ear bha baile beag ris an abairte Naresh, aig
an robh a leithid a dhroch cliu 's gu 'm biodh
fir Bhagdad ag radh ris na h-igheannan bga —
Ma phog fear a Naresh thu, ainnt d' fhiadan.
Bha so a'ciallachadh nach robh ann am muinntir
Naresh ach na daor mheirlich, ach faodaidh gur
h-ann o fharmad a dh' eirich am facal. 'Nuair
a thainig Philip gu Natanael, 's a dh' innis e
dha gu 'n d' thainig am Messiah bh' air a
ghealltuinn, tha sinn an dull gu robh fiamh gaire
air aodann Natanael 'nuair a fhreagair e — Am
feud ni maith air bith teachd a Nasaret. Tha e
coltach gu robh droch ainm aig Nasaret am
measg nam bailtean eile an Galile, 's nach robh
Natanael ach ag aithris seorsa sean fhacail a
chual e. Ach ged a fhuair iomadh aite droch cliu
gun a chosnadh, tha e coltach gu robh na bailtean
eile ceart ann a bhi cur buirbe is amhlaireachd
as leth Nasaret, oir tha sinn a' leughadh gur
h-e muinntir a'bhaile sin a' cheud fheadhainn
a dh'fheuch ri lamh a chur am beatha Chriosd —
Lucas iv. 2g. 'Nuair a bha Pol a toirt comh-
airle air Titus mu 'obair ann an Crete, chuir e
'na chuimhne nach robh iad fo dheagh chliu a
thaobh firinn. Tha, arsa Pol, fear d' am baird
fhein ag radh — Is breiigairean a ghnath na
Cretich. Ma bha na Cretich 'nan daoine breugach
dh' fhaodadh am bard a theangadh chumail, oir
cha bhiodh an fhailing sin an ain-fhios air na
h-eileinean eile, 's bhiodh iad deas gu leoir gus
an inisg a thilgeil.
Anns na seann laithean bha raiteachas eadar
na finneachan nach 'eil eadar riu an diugh, agus
cha bu mhisd leis an dara feadhainn droch
thuaileas a thogail air an fheadhainn eile. Bhatar
a' cur as leth nan Granntach gu robh iad car
16
geocach agus nach biodh saod maith orra mur
biodh a' cholunn air dealbh.
Cha bhi gean air Gramitach gus am faigh
e brochan.
Bhatar a' cur as leth nan Camshronach gu robh
iad spiocach mu im, ged a bha iad fialaidh gu
leor mu sheorsachan eile bidh. Coltach ris
an fhitheach nach toir an t-s{iil do na h-iseinnean
bu mhaith leis a' Camshronach an t im a ghlei'lh-
eadh dha fhein.
larr gach ni air Ca7nshronach ach Im.
■Ged a bha Clann Illeathain 'nan cinneadh
laidir bhiodh each a magadh orra airson am
mdrchuis. Cha 'n 'eil teagamh nach h-e Caimb-
•eulach gear air chor-eigin a chuir am facal am
beul an Leathanaich —
Ged tha mi bochd tha mi uasal
Taing do Dhia is Leathanach mi.
Bha iad fhein 's na Uomhnullaich a' cur farrain
air each leis cho uaibhreach, m6rchuiseach 's a
bha iad, mar gu 'm bu leo an saoghal gu leir
Spagadagliog Chlann Domhnuill
Is ieom Leathanaich.
Tha na Sgitheanaich cho taireil air na h-eileinean
eile 's a bha Clann Illeathain air na finneaehan
a bu lugha na iad fhein. Bhiodh iad ag radh
gu 'n d' thuirt fear a mhuinntir tir mor —
Nam b' eileanach mi, bu Sgitheanach mi,
a' ciallaehadh nach robh eilean eile ghabhadh
coimeas ris. Tha na h-eileanan mora 'sealltuinn
sios air na h-eileanan beaga, 's bheir muinntir
nan eileanan beaga buidheachas do Dhia nach
do rugadh iad am Barraidh. Their na Sgithean-
aich an t-eilean, is muinntir Urchadainn an gleann
ri tir an duthchais, mar nach biodh eilean no
gleann eile fo 'n ghrein ach iad fhein. Ach ma
theid thu an seanchas ri Leodhasach, cluinnidh
tu am facal,
Cho fad 'sa bhios maide 'sa choill
Bidh foill 'san Sgitheanach,
's ma theid thu an seanchas ri fear a SrathGhlais
innsidh e dhuit nach 'eil bodaich Ghlinn Urch-
adain an ni a shaoil thu.
Crabhadh a' Ghlinne — malairt nam muc.
Bha mi bruidhinn ri Tiristeach an uiridh, 's thug
•e tarruing air duin' air am fac' e dear beag
•drama beagan roimhe sin. Nach do shaoil mi,
arsa raise, nach cuireadh e 'na bheul e. An e'n
.t-Ileach, ars' esan, fear mo ghraidh. Tha na
Muilich gu maith taireil air daoin' eile agus
faodaidh gur h e sin a thug air each a bhi cho
trom orrasan
Muileach is Ileach is deamhan
Triiiir a's miosa '5 an domhati
'S mios' am Muileach no 'n t-Ileach
'S 7nios' a?i t-Ileach no 'n Deatnhan.
Tha facal eil' ann a tha 'g radh.
Cha 'n fhaic am Muileach nach sanntaich am
Muileach,
Na shanntaicheas am Muileach, goididh an
Collach
Na ghoideas an Collach cuiridh an Tirisdeach
am falach.
Tha e soilleir o'n fhacal so gur h-ann aig an
Tiristeach a bhiodh a' chobhartach air deireadh
na cluiche, 's nach fagadh e aig each ach an
eucoir gun a duals. Tha e air a radh nach do
ghabh Gaidheal riamh athadh airson an seorsa
meirle so — Fiadh a beinn, slatag a coill, is bradan
a uisge. Bu duilich do na Tirisdich 's do na
Collaich rud a ghoid nach gabhadh faotainn,
ach bha seorsa meirle eil' ann, as nach do ghabh
iad riamh a' bheag a thamailt, agus b'e sin —
cobhartach cladaich. Bhiodh na Tirisdich a'
cur as leth nan Collach nach deanadh iad tapadh
sam bith ri cliathaich Wreck air sgeir mhara, no
ri solus latha, ach neo-ar-thaing nach goideadh
iad an stuth a chuireadh na Tirisdich gu tir.
Cha 'n 'eil baile beag an Tiriodh air nach 'eil
far-ainm aig each,
Bhalla — Na sgait.
, Salum — Na sithichean.
Ruaig — Na roin.
An caolas — Na tunnagan.
Cha tuig duine nach do rugadh 's nach do
thogadh 's an eilein leud is airde 's doimhne 'n
fhacail so — Fir Sgairnis is mnaihan Odhraisgear.
Theirear ris na Diuraich na heich, 's their na
Diuraich ri muinntir Chnapadail an crodh maol.
Tha e furasda gu leor a thuigsinn gu de bha 'm
beaehd nan Diurach ann a bhi 'g radh crodh
maol ris na daoin' eile, ach cha 'n 'eil e furasd a
radh gu de tha na h-eich a' ciallaehadh. Faodaidh
gur h-e spionnadh nan Diurach a thug na h-eic)i
orra, oir 'nuair a bhitear a' moladh neach air son
spionnaidh theirear — tha echo laidir ris an each.
Anns na far-ainmean tha daoin' air an samhlach-
adh mar is trice ri beothaichean na talmhainn,
eisg na mara, is eoin an adhair. Faodaidh mi ,
cuid air a bheil cuimhn' agam a chur sios air an
duilleig so, ach theirinn riut a leughadair, c' ait'
air bith an do rugadh tu, gun mhiothlachd a
ghabhail 's gun dol air a' bhainidh mar rinn an
Liosach 'nuair thuirt balaieh an t-Sailein, Ba-Ba
Baa. Ach ma theid, mo thogair ; cha ruig na
doirneagan ormsa.
-na doideagan.
Muile-
Leodhas — na birich.
An Ros — na gamhna.
I. — na h eich.
Sleibhte — na cearcan.
Gleann-eilg — oisgean nan casa caola.
Cearara — na h-eireagan.
Airdnamurchan — na cnodain.
Lathurna — na losgain.
Air 6.
1909.
AN DUINE BEANNAICHTE.
Cha 'n 'eil an t-salm so fada, ach faodar a radh
uimpe mar thuirt fear de na h-athraichean mu
aon de litrichean Phdil — " ged tha i beag tha i
brioghmhor." Their cuid gur h-e Solamh a
sgriobh i los a curaig toiseach co-chruinneachadh
de bhardachd athar a rinn e. Cha 'n urrainn sinn
a radh co dhiu a tha sin fior no nach 'eil, ach a
dh' aon chuid, tha i freagarrach gu leor mar
roimh radh do laoidhean Dhaibhidh. Tha i a'
teagasg ann an doigh shimpHdh is dhruidhteach
an fhirinn a tha na sailm uil' a' teagasg, gur
beannaichte iadsan air a bheil eagal an Tighearna
's gur h-olc a dh' eireas do na h-aingidh.
Anns na ceud tri rannan tha 'n Sahnadair ag
innseadh ciod iad comharan an fhirein. Tha e
tighinn thairis an toiseach air nithean a sheach-
nas an duine diadhaidh, 's 'na dheigh sin tha e
'g ainmeachadh na nithean anns an gabh e tlachd.
Cha ghbiais e an comhairlc nan aingidh
Cha seas e an sliglie nam peacach
Cha snidh e an caithir luchd fanoid.
Cha 'n 'urrainn dall, dall eile a threorachadh
agus tuitidh esan a ghabhas comhairle an aingidh
anns an latHaich. A reir teagasg an t-seann
Tiomnaidh, tha 'n duin' aingidh co-ionann ri
amadan, oir cha 'n 'eil eagal De air agus is e
■ eagal De toiseach a ghliocais. Cha 'n iarr an
duine glic comhairl' air amadan, oir tha fios aige
nach tig as a' phoit ach an toit a th' innte.
Gabhaidh an duine glic comhairle dhaoine glic
agus bheir e geill do 'n fhacal; — Ma thalaicheas
peacaich thu, na aontaich leo. Cha mho a
sheasas an duine glic an slighe nam peacach.
Cha 'n e mhain gu 'n seachain e olc ach seach-
naidh e coslas uilc. Taghaidh e a chompanaich.
Is maith leis conaltradh a dheanamh riusan a tha
gabhail tlachd anns na nithean a's toigh leis f hein,
agus cha bhi iarraidh aig' air seanchas na feadh-
nach nach labhair ach faoineis. Cha suidh e an
cathair luchd fanoid. Nan deanadh e sin, cha
bhiodh e an dara cuid glic no diadhaidh, oir tha
spiorad a' mhagaidh agus spiorad na diadhaidh-
eachd calg dhireach an aghaidh a cheile. 'Nuair a
thoisicheas duine air ianoid a dheanamh air
diadhaidheachd 's air eaglaisean, 's air luchd
aideachaidh, 's air a' Bhiobull, tha e ann an staid
chunnartaich. Tha e air tuiteam cho iosal 's is
Salmadair a' toirt
feudar an duine
urrainn dha tuiteam. Air cho fad 's gu 'n teid
duin' air seacharan, 's air cho domhain 's gu 'n
tuit e anns a' pheacadh, cha ruigear leis dochas
a chall uime ma tha urram do Dhia 's do
dhiadhaidheachd 'na chridhe. Ach ma chailleas
e sin, 's ma thoisicheas e air fanoid a dheanamh
orra, tha e ullamh. Cha ruigear leis a bhi
bruidhinn ris oir cha ghabh e comhairle. Esafi
a bheir achnhasan do dJi fhear fochaid, gheibh e
dhafetn masladh. — Gnath-fhocail ix. 7. Tha fear
na fochaid daonnan 'na dhuin' aig a bheil inntinn
bheag is cridhe cruaidh is anam gun urram. Tha
shiiilean diiinte, 's cha d' f huair e riamh sealladh
air ni sam bith a's fhearr no e fhein. Magaidh e
air crabhadh athar, 's air uirnighean a mhathar,
agus an duin' a dheanadh sin mhagadh e air Dia.
Cha 'n 'eil eagal Dhe no dhaoin' air, 's cha chuir
e dragh sam bith air ged a ghortaicheadh e le
bhriathran magail cridheachan dhaoin' a's fhearr
no e fhein. Tha fear na fochaid fada fada o
rioghachd Dhe oir tha an spiorad a th' air
a ghiulan calg dhireach an aghaidh spiorad
Chriosd.
Anns an dara rann tha 'n
seachad da chomhara leis am
diadhaidh aithneachadh.
Tha tlachd aige do dli fhacal an Tigheariia.
Tha e daonnan a' beachd-smuaineachadh air.
Tha facal Dhe 'na lochran dha. Cha 'n 'eil
leabhar a sgriobhadh riamh a tha cho priseil do
chreidmhich ris a' Bhiobull. Tha e dhaibh 'na
sholus. Tha e dhaibh 'na lorg. Tha e dhaibh
'na chlaidheamb. Le sailm molaidh iad Dia ann
an la an aoibhneis. Le geallaidhean an leabhair
naoimh neartaichidh iad an cridhe ann an la na
trioblaid. Le claidheamh an fhacail cuiridh iad
ruaig air an namhaid ann an la a' bhuairidh.
Gheibh iad comhairl' is misneach is comhfhurt-
achd ann air reir am feuma. Tha saoibhreas
do rannsaichte anns an fhacal, 's cho bitheanta
'sa rannsaicheas iad e, gheibh iad seudan ur is
luachmhor ann. Mar is motha tlachd dhaoin'
ann am facal Dhe, is ann a's fhaide tha iad air
an aghaidh 's a' bheatha spioradail. Do na daoin'
aingidh 's do luchd fanoid tha 'm Biobull mar
gu 'm biodh fearann tana, tioram, creagach, gun
sugh, ach do na daoin' a bhlais deagh thiodhlac
Dhe tha e mar gum biodh tir a ta sruthadh le
mil' is bainne. Tha saoibhreas ann am facal
Dhe a dh' aimseas eadhoin air daoine baoghalta
22
isluchd siubhail, ach is ann dhaibhsan a thaisgeas
'nan cridhe e, 's a bheachd-smuainicheas air, a
la agus a dh' oidhche, a dh' fhoillsicheas an
Spiorad Naomh an lanachd brigh is gloir a tha
foluicht' ann. Clia leugh na daoin' aingidh am
Biobull ged is iad a's motha feum air, 's nuair a
leughar 'nan eisdeachd e cha toir iad aire. Ach
cha 'n ann mar sin a tha 'n creidraheach. Tha
'm facal 'na cheol binn d'a chluais, 's 'na Ion d'a
anam agus madainn is feasgar ni e 'n uirnigh —
Fosgail a Dhe mo shuilean chum gu 'm faic mi
nithean iongantach 'nad lagh.
Anns an treas rann tha 'n Salmadair a' teagasg
gu bheil beannachd Dhe a leantuinn nan daoin'
a sheachnas olc 's a ghradhaicheas a lagh. Bidh
iad mar chraoibh suidhichte ri taobh sruthaibh
uisge, a bheir a mach a toradh 'na h-aimsir agus
nach caill a duilleach. Cha 'n e mhain gu bheil
am firean a' giulan toradh na fireantachd, ach
tha bheatha sgeadaichte le niaise na diadhaidh-
eachd. Cha luidh aois air. Tha 'oige air a
h-athnuadhachadh. Fanaidh a dhuilleach gorm
's bidh fas is cinneas air gus a' chrioch.
Bidh piseach air an fhirein ch6ir
Mar phailm-chrann urar glas,
Mar sheudar ard air Lebanon
A' fas gu direach bras.
An dream tha air an suidheachadh
An tigh 'san aros De,
An cuirtibh greadhnach ard ar Uia
Sior fhasaidh iad gach re,
'S an am 'sam bi iad aosmhor Hath
Bheir iad mor mheas a mach
Is bithidh sultmhor le deagh bhlath
Dhiubh sud gach uile neach.
Tha an t-Seann Tiomnadh a' cur an tuilleadh
cudthrom air a cheangal a tha eadar fireantachd
is soirbheachadh no tha an Tiomnadh Nuadh a'
deanamh, ach eadhoin anns an Tiomnadh Nuadh
thatar a' foghlum gu bheil an diadhaidheachd
tarbhach chum nan uile nithean, 's gu bheil
gealladh na beatha ta lathair aice cho cinnteach
ri gealladh ta ri teachd. Cha 'n eirich olc
do shluagh an Tighearn oir dionaidh a
chumhachd-san iad agus leanaidh a mhaitheas
iad. Is urrainn iad earbs' a bhi aca gu bheil
gliocas is gradh Dhe a comh -oibreachadh le
cheile air an son. Cha chtim Dia ni maith sam
bith uapasan a tha gluasad air reir a lagha.
'Nuair a tha duine a' gluasad ann an eagal an
Tighearna, 's a' deanamh a thoile, 's ag earbsadh
as le 'uile chridhe, faodaidh e inntinn shocrach
a bhi aige, oir tha uile chumhachdan an t-saogh-
ail ag oibreachadh air a thaobh. Tha na reultan
o'n sligheannaibh arda a' cogadh as a leth.
Ceart mar a ta na beanntan ard
Timchioll lerusaleim,
Tha Dia mar sin a nis gu sior
Timchioll a phobuill fein.
Is urrainn am firean geallaidhean a' Bhiobuill a
thagar agus tha na geallaidhean sin dha 'nam
beatha. Tha fios aige nach treig Dia e, 's air
cho dorcha 's cho duilich 's gu 'm bi an rathad
tha Fear cuideachaidh air a laimh dheis. Cha 'n
ann mar sin a tha 'n t-aingidh. Tha'n Salmadair
'g.a choimeas ri moll, ni a tha gun sugh, gun
bheatha, gun chinneas, 's gun mhaise. Sgapar e
leis gach gaoth a sheideas, 's theid e as an
t-sealladh. Air chuimhne gu brath bidh am
firean ach sgriosar an t-aingidh. Tha peanas a'
leantuinn peacaidh cho cinnteach 's a tha ghrian
's 'na neamhan. Cha ghabh an gnothuch a chur
tuilleadh 'sa choir laidir. Tha gnuis Dhe an
aghaidh aingidheachd is luchd deanamh an uile.
Cha mhagar air Dia, 's cha ghabh eucoir foluch
o shuilean. Faodaidh droch dhaoine 's luchd
fanoid iad fhein a mhealladh car greis, le bhi
toirt orra fhein a chreidsinn gur coma le Dia co
dhiu a ni iad olc no maith. Faodaidh iad
socrachadh air an deasgainibh agus sith, sith a
radh r'an anam, ach tha facal Dhe ag radh —
Chn '« 'eil sith do'n aingidh.
Is beannaichte iadsan a dh' eisdeas facal Dhe
agus a ni e, a ghradhaicheas fireantachd agus a
dh' fhuathaicheas peacadh. Bidh iad anns an
t-saoghal so mar chraobhan suidhichte ri taobh
an uisge. Sgaoilidh iad a mach an geugan 's
bidh an duilleach gorm. Bheir iad a mach
toradh 's bidh an toradh mills do bhlas. 'Nuair
a thig am bas gu sluagh an Tighearna, cha 'n 'eil
iad mar chrionaich a th' air a gearradh sios, ach
tha iad mar chraobhan 6g air an atharrachadh o
aon aite gu ait' eile — eadhoin gu garradh raais-
each Dhe far am faigh iad fasgadh is bias, 's far
an cinn iad ni 's guirme 's ni 's toraiche ri taobh
abhainn na beatha a tha sruthadh o chaithir Dhe
is an Uain.
CUAIRT A' MHINISTEIR GHALLDA.
\Bha so air a sgriobhadh leis an Ollamh Tormoid
Mac Leoid nach maireann ris an abairte
'^ Caraid nan Gaidkeal."^
Thachair dhomh o chionn latha no dha a bhi
coiseachd dhachaidh o thurus air an robh mi,
agus smaointich miath-ghoirid a ghabhail thairis
air gualabeinne a thuggu gleann tiorail mi, anns
an robh aireach bhb a chomhnuidh. Bha meas
mor agam air mar dhuine glan, ceanalta, diadh-
aidh. Is mi a ph5s e agus a bhaist an t-aon
duine cloinne a bh' aige — leanabh gille a bha
nis mu bhliadhna gu leth a dh' aois. Chualami
le mor ioniaguin gu 'n robh an leanaban 6g so
do reir coslais dluth do 'n bhas. Bha mathair
an leinibh 'na h-6g mhnaoi cho tlachdmhor 's a
chiteadh am measg sluaigh, nighean na deagh
i
i
i
23
charaid a chaochail mar mhios da cheile. Bha
so 'na dheuchainn a luidh tibm oirre, agus o'n
robh i faotainn caileigin de dh' fhaochadh an
uair a ghlac linneas a paisde lurach fhein —
magaran leinibh cho aillidh 's a chunnaic mi
riamh.
Mar a dhKithaich mi air an dorus, thainig
bana - choimhearsnach choir a bha cumail cuid-
eachd ris a' mhnaoi so, fhad 'sa bha companach
a muigh 's a' bheinn, a mach am chbmhdail. Bha
nadeoira'ruith sios o'gruaidhean, agusdh'fhaisg
i mo lamh le mor chaoimhneas. " Is e an Ti a's
airde," deir ise, " a chuir an rathad sibh. Mo
thruaighe ! Seonaid bhochd, 's ann aice a tha
feum air 'ur faicinn."
Thuig mi mar a bha 'chiiis. C uin, a deir
mise, a chaochail an leanabh ? Dh'innis i dhomh
gu 'n d' fhag an deo e o chionn leth uair a dh'
iiine. Chaidh mi 'stigh agus fhuair mi mathair
an leinibh 'na suidhe ri taobh na leapa as an d'
eirich i, an uair a chual i gu 'n robh mi a'
gabhail a dh' ionnsuidh an tighe. Bha 'n corp
beag 'san leabaidh — rugha fhathast 'na ghruaidh
mhaoith, fiamh a ghair air aodann blath, a
shuilean duinte, a lamh bheag fhathast an
uachdar, agus e uile gu leir mar gu 'm biodh e
ann an suain shamhaich, ach b'e cadal a' bhais
a bh' ann. Shuidh mi ri taobh na leapa, chunnaic
mi gu 'n robh an tend oir air a bhristeadh, agus
a' chuach oir air tuiteam as a cheile. Bha suil
a mhathar fhathast air an leanabh, agus i
'turamanaich ann an trdra bhrbn, 's a da laimh
paisgte air a h-uchd.
Tha do spairn-sa, a ghraidh, seachad, deir ise,
agus carson a bhiodh do mhathair a' gearan.
Tha thus', a ri^iin, aig fois, agus carson a bhiodh
mo chridhe truagh mar so 'an impis sgainidh.
Thuit a deoir gu frasach, agus cha b'e 'n t-am
am bacail. Is sochair so a bhuineas do Nadur,
na deoir a shileadh fo bhrdn, agus bu chruaidh
chridheach an neach a dh' fheuchadh ris an
t-sruth so a chasg. Is furasd' achmhasan agus
comhairle mhaith a thoirt seachad do luchd a'
bhrbin ; ach 's e 'n cairdeas a's airde anns na
h-amannan deuchainneach sin ar deoir a shileadh
leo an samhchair, agus ceadachadh do'n chridhe
Ian fhaochadh 'fhaotainn 'na chainnt agus 'na
osnaichean fhein, oir da rireadh
Tha solas ann an iuireadh le sith
'Nuair a dh' aomas cliahh tuirse gu bron.
Thionndaidh an duile bhronach so rium agus
thuirt i — Am bheil 'ur teaghlach an diugh 'nan
slainte ? Ciamar a tha 'n leanabh a's bige ?
Chuala mi gu 'n robh e 'gearan.
Cliu do Dhia, fhreagair mi, tha iad uile 'nan
slainte, agus tha 'n leanabh beag a' dol am
feabhas.
Is maith sin, a deir ise, cha robh ach seachd-
uinn aois eadar e fhein 's mo ghradh-sa a tha 'n
so 'na shineadh. Thugaibh maitheanas dhomh
's thig mi gu ciuineachd ann an uine ghoirid.
Cha 'n urrainn domh fhathast a bhi samhach,
ach taing do 'n Ti a's airde, tha mi striochdta fo
'laimh. Ach am bheil mo leanabh da rireadh
marbh ! Am fosgail na suilean tlath sin ni 's
mb ! Is minic, a ruin mo chridhe, a shuidh mi
mar so taobh do leapach, a' deanamh faire ort
agus thu 'nad shuain, agus an gaire faoin ag
iadhadh air do ghnuis. Is minic a thuirt mi 'am
chridhe gbrach. Bithidh mo leanabh-sa fhathast
'na dhuine, theid e mach agus thig e steach 'am
lathair, bithidh sinn a seanachas ri cheile, theid
thu leam do thigh an Tighearna, agus suidhidh
tu ri m' thaobh. O! is minic a thuirt mi, a
chuilein 's a ghaoil, bithidh thu fhathast ad
chul-taic dhomhsa agus do d' athair bochd, a
tha nis a' siubhal na beinne, a' smaointeachadh
gu bheil a phaisde beo, 's gu'n togair e 'ga
ionnsuidh mar bu ghnath leis a dheanamh ; ach
mo chreach, 's mo leireadh ! cha togair. Is minic
a thuirt mi, seasaidh tu d' athair agus do mhathair
ann an la na deuchainn, duinidh tu ar suilean
agus theid thu fo ar cinn do'n chill, ach cha bhi
e mar sin. Tha mo bhlath boidheach air a
ghearradh sios agus thuit mo dhochas maille ris.
Gu dilinn, a riiin, cha streap thusa tuilleadh suas
ri broilleach do mhathar, cha duisg do bhriagail
bheag fonn mo chridhe. B' uallach mo cheum
'g ad ghiulan ancoinneamh d'athar mu fheasgar
— b' eutrom mo chridhe 'nuair a chithinn e
tighinn, agus do ghairdeanan beaga sinte 'na
chomhdail ; ach b' i sud an aisling ghearr. Am
feadh 'sa bha 'n deo 's a' choluinn, bha m'
uirnigh shuas air a shon, dh' amhairc mi chum
nam beanntan siorruidh, ach cobhair cha d'
thainig.
Stad, a Sheonaid, deir mise, na iabhair mar
sin. Am bheil thu 'smaointeachadh nach d'
rainig d' uirnigh cathair nan gras. Gu deimhin
rainig — chuala Dia thu agus rainig do ghearan,
cha 'n e mhain cathair ach cridhe an Athar
throcairich. Agus a Sheonaid, innseam dhuit,
fhreagair Dia d' uirnigh. Ghuidh thu gu deimhin
gu 'm biodh do leanabh air a chaomhnadh, ach
thuirt thu 's an am cheudna, na b'i mo thoil-sa
ach do thoil-sa gu'n robh deanta. Ghuidh thu
gu 'n deanadh e mar chitheadh e 'na ghliocas
fein iomchuidh agus rinn e sin 'na dhoigh agus
'na am fein. Cha b' ann idir an diomhain a dh'
amhairc thu chum nam beanntan siorruidh. Cha
do thionndaidh creidmheach riamh a shiiil an
rathad sin an diomhain. Cha do dhruid Dia
riamh suas a throcair chaomh an aghaidh na
dream sin aig a bheil gradh dha, agus a chaoidh
cha druid, oir is fuaire na sneachda nan sion
gradh mathar d'a leanabh fein ann an coimeas
ris a' gradh a tha aig Dia dhaibhsan a tha 'nam
mic 's 'nan nigheanan dha.
24
O I deir Seonaid, nach robh cridheachan
againn gu so a thuigsinn ann an la na deuchainn.
Da rireadh thubhairt mi, A thoilsan gu 'n robh
deanta, ach O ! cha 'n fhaod mi aiclieadii nach
b'i durachd m' anma gu 'm biodh mo leanabh
ailHdh air a ehaomhnadh.
Ciod an toil, a deir mise, a bu choir a
bhi deanta — do thoil-sa a thainig a dh'
ionnsaidh an t-saoghail o chionn latha no dha
agus ann an latha no dha a dh' fheumas
fhagail, thusa a tha dall, aineolach gun
fhios agad ciod a ta maith dhuit no esan a
tha o shiorruidheachd gu siorruidheachd, nach
urrainn ni sam bith a dheanamh ach na tha
maith agus na tha chum maith; agus d'am buin
caoimhneas agus gradh, iochd agus gliocas, gun
tomhas agus gun chrioch.
Gu cinnteach, fhreagair ise, tha sin fior, ach
b'e mo mhiann gu 'n robh mo leanabh air a
ehaomhnadh.
Tha sin, a deir mise, ro nadurra, ach thoir so
leat, gu 'm b'e do mhiann-sa a chumail anns an
t-saoghal bhochd, bhuaireasach so far am bheil
peacadh, mulad, is bas. Ma dh' fhaoidte gu 'ra
b'e so airde d' iarrtais agus suim do ghraidh da
thaobh : ghradhaich Dia e na bu mho, cha do
chailleadh idir do leanabh, thug e fein leis e do
thir an aigh. Fo iarmailt a tha ni 's aillidh na
tha OS cionn an t-saoghail thruaigh so, dh' ath
bheothaich e lochran a bheatha, agus tha e nis
a' soillseachadh 'na reult ard nach miichar a
chaoidh. "A leinibh bhig," deir mise, " thus' a
bha o chionn ghoirid a' plosgadh fo iarguin bais,
tha thu nis ad aingeal fa chomhair cathair na
gloire."
Phaisg mathair an leinibh a da laimh, dh'
amhairc i suas le aiteas ciuin, striochdta, ged a
bha na deoir fhathast a' tuiteam gu frasach.
"O !" a deire ise, "ma tha e mar sin ?" Tha e
mar sin, fhreagair mise, oir is e beul na firinn a
thubhairt, (Tan leithidibh so tha rioghachd nciinh.
Esan a thog na leanabain bheag 'na uchd agus a
bheannaich iad, 'se labhair na briathran solasach
sin agus 's i chainnt an diugh riutsa. An ni so a
rinn mi cha tuig thu an trath so ach tuigidh tu
e 'n deigh so. Nam biodh an leanabh air fhagail
agadsa, am b' urrainn duit a radh ris, cha ghuil
thu a chaoidh, thad'amhghair gu brath seachad,
agus bron no mi-ghean cha 'n fhiosraich thu gu
dilinn. Am b' urrainn duitsa ni sam bith a
leigeadh ris dha 'san t-saoghal so, cosmhuil ri
gloir Dhe agus an Uain? So uile rinn Dia air
a shon agus am bi thusa a' caoidh mar neach
gun dochas.
Feuchaidh mi, deir ise, ri bhi striochdta,
cuidichidh an Comfhurtair mor mi. O ! c' ait'
an deachaidh mo chreidimh. A' cheud uair
anns an do chaireadh an naoidhean ann am
uchd, agus anns an do dhuisg mo thaingealachd
dhasan a thug dhomh leanabh beo, b' e mo
ghuidhe durachdach gu 'm biodh e 'na leanabh
do Dhia agus is iomadh uirnigh de 'n t-seorsa
cheudna sin a chuireadh suas o'n am sin as a
leth ; agus as am bi sinne 'gearan gu 'n do
ghairmeadh air falbh e. Cha do gheall Dia
dhomh aireamh bhliadhnachan dheth. Bha
gradh agam ort, mo leanabh ; bha gradh mor
agam ort, ach esan a bhuilich orm e, ghairm e
nam e, Gu ma beannaichte gu robh ainm an
Tighearna.
Ghairm, arsa mise, agus tuigidh tu fhathast
gur h-ann 'an caoimhneas a chaidh sin a dhean-
amh. Is dbcha gu 'n do shocruich thu do
chridhe ro mhor air an leanabh so, agus bha
fhios aige-san a thug uait e nach biodh tu mar
bu choir dhuit gus am biodh do chridhe gu
h-iomlan aige fein.
Agus bithidh mo chridhe aige, deir ise, 's i 'g
eirigh agus a sgaoileadh brat eutrom thairis air
aogas an leinibh. Is trie a smaointicheas mi
ort-sa agus air an duthaich shona gus an deach-
aidh tu. Agus, O ! an e nach faod mi an dochas
ait sin arach, gu 'm bheil thusa, ailleagan m'
anma dluth dhomh air amannaibh, ged nach
leir dhomh thu le m' shuil. Ma tha mo leanabh
'na aingeal, nach luchd frithealaidh iad uile air
oighreachan a' gheallaidh.
Anns a' cheart am so thainig Ailean coir a
stigh, chual e mar thachair. " Tha gach ni gu
maith," deir esan " 's e Dia a thug so mu 'n
cuairt " Buidheachas d'a ainm a thug dhuinn,
'ainm - san gu robh air a ghlorachadh a thug
uainn.
An deigh beagan seanchais a bhi agam riu,
agus ar n-uirnigh a chur suas le cheile, dhealaich
mi riutha. Gu 'n tugadh Dia gu gach neach a
leughas an sgeul so an t-aigne ceudna 'bhi aca
ann an la na deuchainn.
LAOIDH DHEALACHAIDH.
'Thoir dhomh comhara air mhaith.'
Dhia, mu 'n dhealaich sinn bi tabhairt
Dhuinn gu grasmhor, graidh gun dith ;
Beannaich d' fhacal 'chaidh a labhairt ;
Beatha builich oirnn, is sith ;
'S nuair a thilleas sinn do 'n t-saogh'l,
Biodh ar cr'idh' ad chomuinn gaoil ;
Thoir dhuinn stiuradh
'S dion o chiurradh,
Gus an ruig sinn lanachd mhdr
Do chuid naomh, gu h-ard an G16ir. Amen.
1
1
4
Air. 7.
1909.
FRADHARC SPIORADAIL.
Tamull beag agus chdnfhaic sibh mi, agus a ris,
tamull beag agus chi sibh mi. — Eoin xvi., 19.
Tha e coltach nach do thuig na deisciobuil am
facal so 'nuair a chual iad e an toiseach. Thuirt
iad ri cheile, Ciod e so a ta e 'g radh. Ach ged
nach do thuig iad e, cha dh' fheoraich iad do
Chriosd ciod a bha e ciallachadh. Faodaidh gu
robh iad an duil gu'm biodh e ro dhana dhaibh
sin a dheanamh, no gu'n robh eagal orra gu'n
cluinneadh iad rud nach cordadh riu. Beagan
roimhe so thoisich esan air innseadh dhaibh
nach gabhadh an crann ceusaidh seachnadh, 's
gu feumadh e fulang fo lamhan nan sagairtean 's
an luchd riaghlaidh. B'e sin seanchas a bu
lugha air na deisciobuil, oir bha 'n cridheachan
an ceangal ris cho mor 's nach duraichdeadh iad
iomradh a chluinntinn air dealachadh, agus
faodaidh gur h-e a chum samhach aig an am so
iad — eagal a bhi orra gu 'n toisicheadh e air
labhairt mu 'bhas.
Ach bu leir do Chriosd ciod a bha 'nan cridhe,
agus thubhairt e riu, am bheil sibh a' feoraich
'nur measg fein mar a thubhairt mi, Tamull beag
agus chi sibh mi ? Ged nach do chuir e solus
air an dearbh fhacal a bha 'na chnap starra
dhaibh, labhair e briathran eile a thug fois d' an
inntinn.
Am bitheantas tha e ni's usa dhuinne nach
faca Criosd riamh 's nach cual a ghuth a bhriath-
ran a thuigsinn no bha e do na daoine ris an
robh iad air an labhairt. Tha sinn 'nar n-oigh-
reachan air eolas is gliocas nan da mhile bliadhna
a chaidh thairis o chualas a ghuth. Is urrainn
sinn sealltainn air ais air eachdraidh a bheatha
mar nach b'urrainn do na h-abstoil. Fhuair
sinne 'na iomlanachd am foillseachadh a fhuair
iadsan uigh ar n-uigh mar b' urrainn iad a
ghiulan. Cha chuir na briathran a labhair e
mu 'bhas eagal oirnn mar chuir iad eagal air
Peadar, oir tha fios againn ciod a tha dol a
thachairt, agus tha sinn cinnteach nach gleidh
an uaigh e, 's gu'n eirich e an tri laithean le
buaidh is beatha. Tha a theagasg 'nar lamhan
gu h-iomlan, agus is urrainn sinn aon fhacal a
choimeas ri facail eile, air chor 's gu bheil iom-
adh facal a bha 'na radh dorcha do na h-abstoil
soilleir gu leoir 'nuair a sheallas sinn orra ann an
solus na codach eile de theagasg Chriosd, agus a
reir Spioraid an Tiomnaidh Nuaidh. A thuill-
eadh air sin, fhuair an eaglais tiodhlac an
Spioraid Naoimh mar thoradh obair Chriosd air
thalamh, agus tha an Spiorad 'ga treorachadh
ceum air cheum chum gach uile fhirinn. Tha
solus aig creidmhich an latha diugh nach robh
aig an eaglais ann an laithean a leanabachd,
agus tuigidh iad nithean a bha gle dhorcha do
na h-abstoil 'nuair a labhair Criosd iad riu an
toiseach.
B'e am facal tamull beag a bha 'na dhuileadas
do na deisciobuil. Cha robh fios aca ciod a
dheanamh iad dheth, no ciod an uine a bha e
ciallachadh. Tamull beag agus cha'n fhaic sibh
mi, agus a ris, tamull beag agus chi sibh mi.
Bha e dhaibh mar gu'm biodh tomhseachan nach
b' urrainn dhaibh fhuasgladh, agus mu dheireadh
thubhairt iad — Cha 'n 'eil sinne a' tuigsinn ciod
a ta e 'g radh. Tha sinn an duil gur h-ann 's na
facail faic agus chi a gheibhear an iuchair a dh'
fhuasglas an tomhseachan, 's nach h-ann 'san
fhacal tamull beag. Faodar an smuain a labhair
Criosd aig an am a chur anns an doigh so — Sia
seachduinnean 'na dheigh so cha'n fhaic sibh mi
gu corporra, ach sia seachduinnean 'na dheigh so
chi sibh mi gu spioradail. Mar gu'n abradh e
riu, Ged tha sibh 'g am fhaicinn an drasd
le suii ur cuirp, tha mo ghloir folaichte oirbh.
Cha 'n fhaic sibh lanachd mo ghloire gus an
caill sibh sealladh orm le 'ur suilean 's an toisich
sibh air mo lathaireachd fhaireachduinn gu
spioradail. Bha e cur 'nan cuimhne gu'm bu
bhuannachd dhaibh esan a dh' fhalbh, oir ged a
rachadh e as an t-sealladh ann an aon seadh,
bhiodh e ni bu dluithe dhaibh ann an seadh
eile. Cha robh anns an t-sealladh a fhuair iad
air ann an laithean fheola ach earlais de'n ghloir,
gheibheadh iad eolas a b' airde agus sealladh a
bu mhaisiche an deigh dha bhi air ardachadh.
Ged nach faicear Criosd an diugh le suil
duine, tha e comhnuidh an cridheachan chreid-
mheach, agus tha a lathaireachd aithnichte
dhaibh le ministreileachd an Spiorad. Tha iad
cinnteach gu bheil e ann an daimh cho dliith
dhaibh 'sa bha e do'n da fhear dheug 'nuair a
choisich iad maille ris air raontan Ghalile. Air
uairean, bidh sinn a' saoilsinn gu'm biodh eolas
a b' fhearr againn air Criosd nam faca sinn e
le'r suilean mar a chunnaic Peadar is Eoin is
Tomas, 's gu'm biodh e ni b' usa creidsinn ann
nan robh e fhathast 'san t-saoghal. Ach cha b'e
26
sin beachd Phoil. Is e thuirt esan, Ged b'aithne
dhuinn Criosd a reir na feola, gidheadli a nis
cha 'n aithne dhuinn e ni's mo. Mar gu'n
abradh e, Tha aithne againn air ann an doigh
a's fhearr, agus tha fianuis an taobh a stigh
dhinn gu bheil e beo 's gu bheil e maille rinn.
Chunnaic moran dhaoine Criosd le 'n suilean
nach do chreid gu'm b' esan Mac Dhe is Slan-
uighear an t-saoghail.
Ged a chunnaic iad e le suil an cuirp bha iad
dall gu spioradail, 's cha 'n fhac iad a ghloir.
Chunnaic iad aghaidh, is chual iad a ghuth, ach
'nuair chaidh e as an t-sealladh bha e dhaibh
mar neach marbh. Ach tha na miltean a' faicinn
Chriosd an diugh anns an t seadh a's airde nach
faca riamh aodann, 's nach cuala fuaim a ghutha
Tha iad cho cinnteach as a lathaireachd 's a tha
iad cinnteach gu bheil anail na beatha annta.
Tha Criosd a' comhnuidh annta, dochas na
gloire. Tha an Spiorad Naomh a' deanamh
fianuis maille ri'n spiorad fein 's cha 'n urrainn
dhaibh teagamh a chur anii. Tha 'n fhianuis an
taobh a stigh dhiu, 's cha 'n iarr iad an tuilleadh
dearbhaidh. Ged nach faca iad Criosd le'n suil
tha iad a' toirt graidh dha, agus ged nach 'eil iad
a nis 'ga fhaicinn, air dhaibh bhi creidsinn ann,
tha iad a deanamh mor ghairdeachas le h-aoibh-
neas air dol thar labhairt. Anns an t-seomar
uachdrach luidh an tabstol Eoin air uchd losa
agus saoilidh sirn nach b'urrainn creidmheach
air bith faotainn cho dluth do'n Mhaighstir 's a
fhuair Eoin an oidhche ud. Chunnaic e le
shuilean, agus chual e le chluasan, agus laimh-
sich e le lamhan Facal na beatha. Ach ma
leughas sinn na leabhraichean a sgriobh Eoin
iomadh bliadhn' an deigh bas Chriosd, chi sinn
gu robh e cho cinnteach a lathaireachd an t-
Slanuigheir ann am Patmos 's a bha e ann an
Galile, 's gu robh e faireachduinn gu'm bu
bhuannachd dha falbh Chriosd a chionn gu'n d'
thug an dealachadh corporra aithne dha air
Criosd ann an daimh a bu dluithe 's ann am
ministreileachd a bu bhuadhmhoire an dh'fhios-
raich e riamh roimhe sin.
Fosgail a Dhe /no shitilean chum gu faic mi do
ghloir. Tha'n uirnigh sin freagarrach do na
h-uile. Tha seorsa seallaidh a dh' fhaodas a
bhi aig daoine air Criosd nach toir dhaibh a
bheatha mhaireannach. Chunnaic sibh mi,
thuirt e fhein uair-eigin, ach cha do chreid sibh.
Ann an duthaich Chriosduidh mar tha 'n duth-
aich so, tha mhor chuideachd eolach air a
theagasg o laithean an oige. Chual iad iomradh
air a bhreith, air a bheatha, 's air a bhas, leugh
iad cunntas air na rinn 's na dh' fhuiling e, air
chor 's gu bheil, iad ann an aon seadh, cho eolach
air 's a tha iad air duine sam bith a's aithne
dhaibh 's an fheoil. Ach ged a tha 'n t-eolas so
aca cha 'n aithne dhaibh e anns an doigh a bha
Pol a' ciallachadh 'n uair a thubhairt e — A ta mi
beo, ach cha mhise, ach Criosd a ta beo annam,
agus a' bheatha a ta mi nis a caitheadh 's an
fheoil, ta mi 'ga caitheadh tre chreidimh Mhic
Dhe. Chual iad le'n cluais, ach cha do chreid
iad le'n cridhe, 's cha 'n fhac iad fhathast an
Righ 'na mhaise. Cha do bhlais iad air an son
fhein maitheas agus trocair Dhe. Is e na daoine
a ta faotainn sealladh fior air Criosd, iadsan a
chual a ghuth a labhairt riu gu pearsonta, Imich
ann an sith tha do pheacadh air a mhaitheadh
dhuit. Tha Criosd a tigh'nn 'g ar-n ionnsuidh
mar neach a's urrainn saors' is sith is neart a
thoirt dhaibhsan a tha fo throm uallach a pheac-
aidh, agus gus an creid sinn gu'n d' thug Dia an
t-ughdarras sin dha, cha 'n fhaigh sinn gu brath
an sealladh sin air a fhuair na h-abstoil 's na
naoimh eile. An ti a chi am Mac agus a chreid-
eas ann, tha bheatha mhaireannach aige. An ni
a tha 'n t-suil do'n chorp tha creidimh do'n
anam. Far a bheil creidimh beo, bidh sealladh,
air gloir Chriosd.
losa, 'se smuaineach ort gun tamh
A chuireas blaths am chridh';
Ach 's fhearr bhi faicinn d'aghaidh ghraidh
'S ad lath'r a' mealtainn sith'.
Is beannaichie iadsan a thoisicheas air esan
fhaicinn a bhos. Thig iad air an aghaidh ann
an eolas 's an tuigse spioradail, gus mu dheir-
eadh am bi aithn' aca air mar a ta aithne aige
orra. Cha toir am bas uapa am fradharc ach
bheir e as an rathad an sgail a tha eadar iad agus
lanachd gloir Chriosd. Chi iad e mar a ta e
ann an iomlanachd a mhaise. " Ni a sheirbhisich
seirbhis dha agus chi iad aghaidh."
BROCHAN-BUIRN.
(Bha so air a chur thugainn le bean a mhuinntir Earra-
ghaidheal, Mrs. K. W.Grant. Tha sinn 'ga thoirt
d' ar luchd leughaidh mar a thainig e o 'l^imh).
Tha e air a radh gur iad na h-Albannaich, na
h-Eadailtich, agus na Roumanaich, na tri cinnich
'san Roinn-Eorpa a tha tighinn beo air brochan,
'se sin ri radh, tha e aca mar Ion lathail, agus 'an
cuid mhor 'an aite arain.
Ach tha dream eile, thall 's a bhos air feadh
nan rioghachdan, aig am bheil brochan a dh'aon
seorsa no seors' eile, aig gach trath ; agus aig
nach 'eil builionn a dh' aran cruithneachd air a
bhdrd latha sam bith eadar da cheann na bliadh-
na. 'S iad sin : — Sluagh Ober-steier-marc, dlilth
air Bhienna, ceann-bhaile na h-Austria, pobull
Charintia, agus luchd-aiteachaidh na Tirol 'an
iomadh cearn.
Tha muinntir Ober-steier-marc a' bhleith nan
cnothan-faibbil (beech nuts) agus a' deanamh
27
brochain de'n mhin, agus'ga ghabhail, le bainne
plumaichte, an da chuid moch is anmoch. Aig
meadhon-latha tha iad 'g a ghabhail le brot, no
feoil. 'Se sterts a their iad ris.
Tha brochan 's an Eadailt air a dheanamh de
mhin Innseanich. 'S & polenta their iad ris.
Thachair e gu 'n d' thug mo gbnothach mi, o
chionn aireamh bhliadhnachan, do na diith-
channa sin, 'an ear-dheas na Roinn-E6rpa, agus
bha toil agam am brochan aca a bhlasad. Dh'
iarr mi a thoirt domh air an d6igh abhaisteach.
An aite fhaighinn 's a mhaduinn, le bainne, mar
a bha fiughair agam, b' ann aig am dinneir, leis an
fhebil a chuireadh air a bhdrd am polenta. Cha
robh e cho tais ri brochan min choirce, mar is
abhaist duinn fhaighinn. Bha e air a thionndadh
a mach air trmnseir, as an t-soitheach 's an robh
e'n toiseach, agus b'ann leis an sgithinn a ghearr
mi bloigh dheth. Chord e rium mar nach b' olc.
Tha mi 'creidsinn gu 'm fasainn toigheach air ri
{line. Goirid 'na dheigh sin chunnaic mi luchd-
diithcha Roumania a' suidhe sios gu 'm biadh.
Bha mu dha-fhichead a dh' 6igridh as na criochan
beanntach air tfearnadh do 'n chomhnard gus na
fion-dhearcan a thrusadh. Cha robh iad a'
faotainn ach da thrkth 's an latha, a cheud tr^th
aig da-uairdheug, agus an dara trath aig sea
uairean, an deigh sgur d' an obair. B'i bean fear-
gleidheadh an fhion-lios a dh' ullaich am biadh,
agus a sgaoil an da bh5rd taobh a mach an tighe.
B'iad an da bh6rd, le deich de'n luchd-trusaidh
air gach taobh, da leth de stoc fhada ghiubhais,
a bh' air a sgoltadh o cheann gu ceann. Bha iad
air an leagadh air an lar, leis an taobh mhin an
uachdar. Mar sin cha robh feum air cathraichean.
Aig an da thrath bha fe6il, cal, no tuirneap
bhruich, agus trinnsear brot an t-aon, air an cur
sios; le deagh sgonn mamallga, an ait' arain,
laimh ris gach trinnsear, do 'n luchd-oibre.
B' ann de mhin-Innseanach, air a bleith na bu
ghairbhe no 's an Eadailt, a bha 'm brochan sin
air a dheanainh. 'S e coirce-turcach a theirear
ris a choirc- Innseanach, air tlr-mor na Roinn
Ebrpa. Bha 'm brochan, a reir coltais a' cbrdadh
ris a mhuinntir 6ga sin, oir cha robh mir air
fhagail deth ; bha iad laidir, fallan, sunndach aig
an obair, agus aighearach, ceblmhor an d^igh
sgur.
Ach 's e 'm brochan Albannach, brochan na
min-choirce, d' am bheil an cliu air sgaoileadh
gu iomall an domhain. Tha mbran de na
Sasunnaich air tionndadh ris. Gheibhear e mai
cheud biadh-maidne air na bataichean briagh'
againn, a tha ruith do gach port air an t-saoghal.
Tha min-choirce Dhuneidinn agus lonar-air
a'dol adh' Africa mu Dheas, a chumail brochain
ris na h-Albannaich a tha 'n sin. Tha e air a
chur 'am bocsaichean a dh' iarann-geal a chumas
mu thuaiream clach mhine.
Tha muinntir Australia a faighinn na min-
choirce a taobh deas New Zealand. Tha iad 'ga
measgadh le min-chruithneachd, tha leb gu 'm
bheil i ro laidir, teth air son na fala, leatha f hein.
Tha iad a' gabhail a bhrochain le siucair air, cho
math ri bainne.
Bha linn ann, ach tha i air dol thairis, anns
an do thogadh na h-Albannaich, 'an cuid mhbr,
air a' bhrochan Tha 'n sean-fhacal fathast air
aithris 's an Taobh-tuath, —
Lit' is lagan biadh duine laidir;
Aran is caise biadh duine lag : —
Bha sin a' ciallachadh gu 'n cumadh brochan,
no cabhruich, le bainne, beatha gu fallain ann-
an duine ; b'e ailghios, no laigse, a bheireadb
air duine biadh eile a' mhiannachadh ; cha
sireadh e eadhon aran no caise, nithe nach dean
daoine as eugmhais 's na laithean againne.
B' e brochan anns an seasadh an spain a
bhiodh aca 's an am sin ; brochan, mar a gheall
an tuathanach do 'n sgalaig an uair a chuir e
muinntearas air " brochan nach toireadh an lair
ghlas a casan as."
Ach bha tuilleadh no aon sebrsa brochain
againn 's a Ghaidhealtachd. Cha b'e brochan
buirn a bh' againn daonnan. Tuigear sin air a
chrbnan aig a' bhanaltruim a' cur an leinibh a
chadal : —
Brochan biiirn, brochan buirn,
Brochan biiirn gheibh mo leanabh ;
'Nuair a bheireas an crodh-laoigh
Gheibh mo ghaol brochan-bainne : —
Tha cuimhn' agam air a bharail ard a ghabh
fear-oibre araidh air fialaidheachd mo mhathar.
a chionn gu 'n d' thug i dha " brochan bainne,
agus baimie lets 1" Cha d'fhuair e 'leithid riamh
roimhe.
An uair a dh'iarr ar sean Bh^'righinn ghaolach
nach maireann brochan fheuchainn, a cheud
uair a thainig i do 'n Ghaidhealtachd, dhiult i
uachdar a ghabhail leis : " Cha 'n 'eil feum aig
air," ars' ise, " tha e math gu lebir as eugmhais."
Cha b' ionnan 's iadsan nach urrainn a ghabhail
gun siucar cho math ri bainne.
B'e brochan-meig 'a bu docha leamsa, gu
sonruichte na 'm biodh car beag 's a mheag. An
uair a bha sinn 'n ar cloinn, bhiodh e againn a
h-uile feasgar, fhad 'sa bha'n caise 'ga dheanamh.
'Nuair a thachradh mule de 'n ghrudh oirnn 's a
bhrochan, bheireamaid glaodh toileachaidh, agus
nochdamaid e d'a ch^ile.
B'e dubh-brochan a rachadh a thoirt duinn
na 'm biodh fuachd againn. 'S e sin, deoch
tana, air a bhruich gun a mhin-choirce a fhliuch-
eadh roimh-laimh le bainne.
Tha brochan air a dheanamh cor - uair le
bainne-goirt ; aon chuid gu cail duine 'thoirt air
ais ; no gu muineal goirt a ghlanadh 's a leigheas.
28
Bha aon seors' eile ann de bhrochan na min-
■choirce, b'e sin am brochan a bh'air a dheanamh
de mhin a bh' air a bleith 's a bhrath. Bha e air
leth mills, cubhraidh.
Bha 'n siol air a chruadhachadh ann am poit,
OS ceann an teinidh. Bha e'n sin air a shuathadh,
a thoirt na cath dheth, agus air a bhleith leis an
laimh 's a' bhrath. B' iad na mnathan, am
bitheantas, a' bhleith e
Theirte, brochan-brathan, ris 'an Earaghaidheal;
am feadh a theirte, brochan-uaraidh ris 's an
Taobh-tiiath. 'S e brochan-tioraidh a bh' anns
a' bhrochan a rinneadh de mhin choirce an uair
a bha 'n siol air a thioradh 's an ath, agus a mhin
air a bleith 's a mhuiUionn —
" Brochan-tioraidh ; brochan-tioraidh ;
Brochan-tioraidh do mhac-m6r !
Gu 'm bu laidir ; gu 'm bu laidir ; —
Lan a mhaileid do mhac-mbr !
Tha 'n tea, aran cruithneachd, rudan milis, agus
annasan a tirean cein, air caochladh mor a thoirt
mu 'n cuairt do thaobh Ion lathail sluagh na
h-Alba. Ach tha 'n ddchas ri altrum, nach bi
sinn gu brath air cho beag c^ill gu 'n cuir sinn
cul ri biadh glan, fallain, neartmhor ar duthaich;
biadh nadurra ar tir ; 's e sin Brochan-biiirn na
min-choirce.
K. W. G.
AN CAOGAD.
{Bha so ah- a chur thugaifin le "Fionn."'
Cha 'n 'eil da leabhar Gaidhlig ann air an eol-
aiche na Gaidheil na am BiobuU agus an Leabhar
Shalm agus an deigh so uile na'n rachadh a'
cheisd fhe6raich — "C'iamar a fhuair sinn an da
leabhar sin ?" is e mo bheachd nach bitheadh an
fhreagairt ach gu math cearbach. Theireadh a
mhbr chuid gu 'n d'fhuair sinn am BiobuU
Gaidhlig o lamhan an Olladh Urramaich Iain
Stiubhart a bha 'n Lus, agus gur e an t-Ollamh
Urramach Iain Smith a bha'n Ceannloch-Chille-
Ciarain a dh' eadar-theangaich na Sailm gu
Gaidhlig.
Feuchaidh sinn ri beagan mineachaidh a
thoirt air a chuis so. I-eis gur e'n Leabhar
Shalm a fhuair sinn an Gaidhlig an toiseach
bheir sinn cunntas aighearr air a liuthad eadar-
theangachadh 'sa chaidh a chur an lamhan an
t-sluaigh. Faodaidh sinn a radh gu 'n deach-
aidh na Sailm eadar-theangachadh cbig no sfe
dh' uairean.
Ged IS e an t-Urramach R. Kirk a bha na
Mhinistear aig aon am ann am Bochuidir, agus
'na dh^igh sin aig Abarphuill, a rinn a cheud
eadar-theangachadh Gaidhlig air na Sailm gu h-
iomlan, is e Seanadh Earraghaidheal a thug a
cheud oidheirp air na Sailm a thoirt do na
Gaidheil 'nan canain fhein ann an rian bardachd.
Bha so anns a' bhliadhna 1659, ach sfe bliadhna
roimhe sin chaidh buidhean a chur air leth air son
a' ghnothaich so. Cha deach aca ach leth-cheud
Salm a chur an rian fonnar bhardail agus chaidh
iad so a chl6-bhualadh fo'n ainm "An Caogad"'
— a' ciallachadh leth-cheud. So agaibh leth-
bhreac clar an leabhair —
■' An Ceud Chaogad do Shalmaibh
Dhaibhidh,
Ar a dtarring as an Eabhra, a Meadar Dhana
Gaidhilg : Le Seanadh Earraghaoidheal. Neoch
a dorduigh an seinn a Neaglaisibh, agus a
Dteaghlichaibh, a ghnathuigheas an canamhain
sin is na criochaibh ceudna, Col. iii., 16. Biodh
facal Chriosd na chomhnuidhe iomuibh gu saidh-
bhir 's a nuile ghliocas ar dteagasg, agus ar
munadh dhaoibh a cheile a Shalmaibh agus a
bhfonnaibh molte De, agus a geanticibh spiorad-
alta ag deanamh ciuil don Tighearna le gras ann
bhur gcriodheadhaibh. Do chuireadh so a gclo
a Nglasgo, le Aindra Ainderson n' Mbliadh-
anna ar Dtighearna, 1659. '
Ann an earail "Do chum an Leghthora" tha
an t-Seanadh a mineachadh mar tha na Sailm ri
bhi air an seinn ann an seirbheis an Tighearna.
Tha iad ag aideachadh gu'n robh an obair duil-
ich, agus leis gu 'm b'e so a cheud oidheirp air
na Sailm a chur anns an rian so gu bheil fhios
aca nach 'eil i saor o mhearachdan. Tha an
Earail a criochanachadh mar so — "Anois, a
Leghthora, deunse ditcheall ann san obair bhigse
bhuilinghadh gu maith, agus guidh air an Tigh-
earna e fein do bheannughadh an tshoisgeil anns
na tirthaibh gaoidhlaschsa, agus lasair sholleir
lan teasa do dheanamh don tsraid bhig do lasadh
cheana ionta. Gras maille riot."
So mata a' Cheud Salm mar agheibheir ianns
" A' Chaogad," agus chi ar luchd leughaidh gu
bheil an dbigh air a bheil i air a clo-bhualadh
eadar - dhealaichte o 'n doigh anns a bheil
Gaidhlig na h-Alba air a clo-bhualadh a nis.
Salm I.
Beannaigh an duine sin nach gluais a ngcomh-
airl' dhaoine daoi,
An 'slighe fhiar na mpeacach bao na sheasamh
fos nach bi.
A ngcathair fanoid luchd an spors' nach togair
suidh gu brath,
2 Achd gabhail toil do naomhreachd De ga
smuaintiug adh oidhch, is la.
3 Mar chraoibh is amhlaidh beithann se gcois
aibhne fks ata.
Do bheir na haimsir toradh trom, gun duille
chall no bliUh.
Is soirbhidh leis gach ni do ndean,
4 ni hamhluidh sin ata
Na daoine peacach achd mar mholl, dol leis a
ghaoi, no cha.
FlONN.
i
I
I
1^
I
M
Air, 8.
1909.
AN DEARBHADH.
Thuirt na Greugaich, Bu mhiann leinn losa fhaicinn.
— Eoin xii. 21.
Thuirt losa, A nis iha ?;;' aiiam fo amhghar, agus ciod
a their mi. — Boin xii. 27.
Ged is ann gu sluagh Israel a thainig Criosd an
toiseach, rainig fuaim a theachd na Cinnich mar
an ceudna Thainig iad 'ga fhaicinn 'nuair a bha
e 'na leanabh anns a' chreathaill, agus bha cuid
dhiu maille ris 'nuair a thilg e 'n deo air a'
chrann-ceusaidh. Aig uair a theachd thainig
Cinnich eagnaidh o iomall an domhain le tabh-
artas luachmhor, a' coimhlionadh an fhacail a
bha sgriobhta — "Thig cinnich a dh' ionnsuidh
do sholuis agus righrean a dh' ionnsuidh do
ghrian-eirigh." Agus a nis 'nuair a bha feasgar
a bheath' a' ciaradh, 's an t-ara a' tarruing dliith
anns am biodh e air a thogail suas o'n talamh,
thainig Greugaich 'ga ionnsuidh le tabhartas a
bu luachmhoire no or is tuis is mirr. Ann an
teachd nan Cinneach chitear a' cheud chomh-
aradh gu'n tig an latha fhathast anns am bi
ughdarras Chriosd air aideachadh, cha 'n ann le
aon treubh no le aon duthaich, ach le uile shluagh
an t-saoghail. "Mise, ma thogar suas o'n talamh
mi,tairngidh mi na h-uile dhaoine am ionnsuidh."
Co iad na Greugaich so, no ciod an gnothuch
a thug gu Criosd iad, cha 'n 'eil e furasd a radh.
Tha fear de na h-athraichean a bha 'na dheagh
sheanachaidh ag innseadh dhuinn gu 'm bu
theachdairean iad o Abgarus a bha 'na Righ ann
an Edessa. Bha an righ tinn, 's chuir e fios air
losa feuch an leighseadh se e. Ma 's fior an
seanachaidh, b'e so an litir.
" Tha Abgarus, Prionns' Edessa, a' cur failt air
losa, an Slanuighear caomh a tha comhnuidh an
criochaibh lerusaleim. Tha e air a radh gu bheil
thu toirt am fradhairc do na doill, is comas nan cas
do na bacaich, a' glanadh nan lobhar, 's a'tilgeadh
a mach spiorada neoghlan, a' togail dhaoin' o na
marbhaibh 's a toirt slamte dhaibhsan a bha euslan.
'Nuair a chuala mi iomradh air na nithean so, thuirt
mirium fhein, An darna cuid, is tu Dia a thainig a
nuas o neamh 's a ta deanamh na nithean so, no is
tu Mac Ohe. Air an aobhar sin tha mi a' guidh'
ort tigh'.nn thugam feuch an leighis thu mo ghalair.
Chuala mi gu bheil na h-Iudhaich air tionndadh ad
aghaidh, "s gu bheil iad air son cur as duit. Gabh
comhnuidh maille riumsa, oir ged nach 'eil mo
bhaile mor, tha e aluinn, agus is leor e dhuinn le
cheile."
Tha an seanachaidh ag radh gur he am fios-
freagairt a chuir losa gu Abgarus, gu 'm feumadh
e fantuinn an lerusalem gus an criochnaicheadh
a an obair a thug. Athair dha ri dheanamh, ach
an deigh dha eirigh o na marbhaibh, gu 'n
cuireadh e fear de na h-abstoil a thoirt slainte
do 'n righ 's d'a shluagh.
Ach a reir cunntas eile a fhuaras o na
h-athraichean, cha b' ann bho righ no cuirt righ
a thainig na Greugaich ud. Thainig iad 'nan
deoin fhein, chum los' a shaoradh o lamhan a
naimhdean. Chual iad iomradh air a theagasg,
air a ghliocas, air a chiune, air a bheatha naomh ;
agus ged nach robh annt' ach coimhich do
chomh - fhlaitheachd Israel agus coigrich do
choimhcheanglaibh a' gheallaidh, bha an coguis
• a' toirt urraim do dhiadhaidheachd losa, agus
cha bu mhaith leo gu'n deanteadh eucoir air, nan
gabhadh sin seachnadh. Bha meas aca air firinn
is ceartas is maitheas, agus is e sin a thug orra
dol eadar Criosd 's a luchd duthcha fein. Chual
iad gu robh na h ludhaich ag iarraidh a chur gu
bas, 's gu robh e coltach nach b' fhada gus am
faigheadh iad run an cridhe, mur deanteadh
dealbh air chor-eigin air a shaoradh o lamhan.
Chuir na Greugaich romhpa dol 'ga ionnsuidh 's
a chunnart innseadh dha. Dh' iarr iad air
lerusalem fhagail, 's dol comhla riusan d'an
duthaich fein, far am faigheadh e cairdeas is
aoidheachd nach d' thug a dhaoine fhein dha.
Thuirt iad ris nach ruigeadh e leas a bheath' a
thilgeadh air falbh, oir gu'n tugadh iadsan fasgadh
dha 'nam bailtean, ged a chuireadh na hTudhaich
cul ris. Fhreagair losa : —
A nis tha in anam fo amhghar, agus ciod a
their mi ? An abair mi, Athair, saor mi o'n
uair so. Cha '« abair, oir is ann air a shon so
a thainig mi chum na h-uaire so. Athair,
gloraich f atnm.
I. Ged a bha na Greugaich a' ciallachadh
caoimhneas a nochdadh do losa, chuir iad
buaireadh 'na rathad. Cha robh olc 'nam
beachd, ach is maith do 'n t-saoghal nach do
ghabh e an comhairle. Anns an fhasach corr is
da bhliadhna roimhe so dhiult e eisdeachd ri
cuilbheartan Shatain, agus rinn e suas inntinn
nach b' urrainn e an saoghal a thearnadh nan
tearnadh se e fein. Fad laithean a mhinistreil-
eachd bha guth an t-saoghail ag radh ris gu
faodadh e Calbhari a sheachnadh, agus rioghachd
Dhe a chur air chois air dhoigh eile ; ach
chunnaic e gu soilleir nach robh sin coraasach,
's gu'm feumadh e a bheath' a thoirt seachad
chum an saoghal a chosnadh. "Mur faigh an
grainne cruithneachd a thuiteas anns an talamh
30
bas, fanaidh e 'na aonar, ach ma gheibh e bas,
bheir e toradh mor uaith." — Eoin xii. 24. Bha
na h-abstoil, 's a chairdean, 's an sluagh uile,
de'n aon inntinn nach ruigeadh losa a leas fulang
air a' chrann-ceusaidh, 's gu faodadh obair na
rioghachd a bhi air a criochnacha'.lh gun dortadh
fala. Bha iad ag innseadh so diia gun sgur, 's
ag iarraidh air an comhairle ghabhail. An iogh-
nadh ged a thigeadh teagamh 'na chridh' air
uairean, 's gun abradh e ris fein — Nach faod e
bhith gu bheil iadsan ceart is niise cearr ! B'e
so am buaireadh sonruichte a thainig gu losa an
drasd 's a rithist — a?i ioma-cJiomhairk aims an
robh e eadar comhairle dhaoine ugiis comhairle a
chridlie fein, eadar solus an t-saoghail agiis an
solus a thug Dia dha. Ach ged a bha fheoil air
uairean an impis failneachadh, 's ged a rahiann-
aicheadh a geill a thoirt do dhaoine, 's fulangas
a' bbais a sheachnadh, bha solus inntinn is
gradh a chridhe fein 'ga cho-eigneachadh gus an
cupan searbh 61. Bha e 'na aonar an aghaidh
an t-saoghail, ach air dha a bhi dileas do ghuth.
a chridhe fein seach eisdeachd ri guth dhaoin'
eile, fhuair e buaidh air an t-saoghal, agus nochd
e d'a-bhraithrean an t-slighe air an coir dhaibh
imeachd. Iadsan a tha dileas do 'n t-sradaig
bhig sholuis a tha 'nan cridhe fein, socruichidh
Dia an ceumanna agus cuiridh e an casan air
carraig.
n. 'Nuair a bha Criosd an ioma - chomhairle,
rinn e uirnigh. Thainig an smuain gu inntinn
gu faodadh e bhith gur h-e freasdal De a chuir
na Greugaich 'ga ionnsuidh. An gabhadh e an
cuireadh cairdeal a thug iad dha, 's an teicheadh
e o 'naimhdean, no am fanadh e far an robh e
gus an glacadh iad e ? Cha robh fios aige an
toiseach ciod a theireadh e, agus labhair a an
smuain a bha 'na chridhe, Tha m' anam fo
amhghar agus ciod a their mi ? Rinn e an rud
a rinn a daonnan 'nuair a bha'n t-slighe dorcha ;
dh' iarr e solus is neart o'n airda. Cha 'n abradh
a, Athair saor mi o'n uair so, ach rinn e uirnigh
a b' fhearr 's a b' fharsuinge — Athair gloraich f
ainm. Cha 'n 'eil innt' ach tri facail uile gu leir,
ach cha 'n ann a reir lionmhoireachd bhriathran
a tha airidheachd uirnigh. B'e biadh is deoch
Chriosd toil an Athar a dheanamh, agus is ann
chum toil Dhe fhaotainn a mach a labhair e an
uirnigh so. Fhuair e foillseachadh air ruintean
an Athar nach d' fhuair neach eile riamh, agus
nach faodar a radh gu'm b'e an t-aobhar air sin,
CO dhiu ann an tomhas, gu robh co-chomunn cho
dion 's cho dluth aiga ri Dia ann an uirnigh.
Bhiodh e 'g airigh roimh latha los cothrom
fhaotainn air uirnigh uaignich, 's an deigh d'a
chompanaich dol a chadal bhiodh a mach air an
raon a' glaachd ri Dia. Chunnacas a thoradh
sin 'na bheatha. Chunnacas a thoradh air uair-
ean 'na aodann. Bha sith Dha 'na chridhe a
chionn gu robh ainm Dhe air a bhilaan- Foills-
ichidh Dia a thoil dhaibhsan a tha trie air an
gluinean. Chi fear na h-uirnigh iomadh ni a
tha dorcha d'a choimhearsnaich. Is e uirnigh an
gloin-amhairc leis am faicear mais' is saoibhraas
rioghachd Dha. Fhraagair Dia uirnigh a mhic
mar a f hreagras e gach uirnigh f hior. Ghloraich e
ainm fein, ann a bhi nochdadh dha na slighe, 's
ann a bhi toirt dha neart is misneach gu cois-
each oirra. Chunnaic losa nach robh ann an
cuireadh nan Greugach ach buaireadh i^ir o'n
t-saoghal, agus dhiult e imeachd air an t-slighe a
chomhairlich iad dha. Bha leithid de dhearbh-
achd aige gu robh e a' deanamh toil Dhe 's gu'n
d' thubhairt e, "A nis tha breitheanas an
t-saoghail so ann, a nis tilgear uachdaran an
t-saoghail so mach."
III. Tha 'n uirnigh so a' teagasg ciod is coir
dhuinn a dheanamh 'nuair bhios ar-n anam fo
amhghar, 's a bhios sinn an ioma-chomhairle.
Tha 'n fheoil anfhann, 's tha e nadurra do
dhaoin' a radh — A Dhe saor mi o'n chall so, o'n
uailach so, o'n phian so, o'n duileadas so. Tha
na briathran nadurra air bilean dhaoine, agus ma
dh' fbaoite gu'n cluinnear iad gu trie air bilean
feadhnach nach do rinn uirnigh eile riamh. Ach
tha uirnigh a's fhearr agus a's neo-fheineilea dh'
fhaodas sinn a radh — Athair gloiraich f ainm.
Mar gu'n abradh duine, Tha mi leagta ri d' thoil,
O Athair chaoimh, oir tha mi cinnteach as do
ghliocas 's do chaoimhneas ; nochd dhomh an
t-slighe agus stiur mo cheum, agus fan fein
maille rium. Tha seorsa graidh aig a' chuid
a's raotha de dhaoine do naomhachd, do chiuine,
do sheirce, do dh' irioslachd, 's do dh'fhaighidin
agus bidh iad ag uirnigh moch is anmoch ri Dia
gu'm fasadh na grasan spioradail sin annta, ach
'nuair a fhreagras Dia an uirnigh 's a smachd-
aichaidh se iad chum toradh na fireantachd
oibreachadh annta, toisichidh iad air gearan
agus ni iad ceannairc an aghaidh a thoile. Is
iomadh a h - aon a' s urrainn na briathran a
sheinn —
Dluth ort, mo Dhia, gu 'm bitKn?i
Dluth, is na 's dluith.'
nach h-urrainn misneach fhaotainn gus na facail
eile a ghabhail air am bilean gu h-onorach —
Seadh, ged b'e ceusadhfein,
Dh' ardaicheadh mi.
Is e iadsan a gheibh dluth do Dhia, na daoin'
a cheusas an toil 's an fheoil, 's a ghearras dhiu
am ball a tha 'na aobhar oilbheim. Is e 'ceus-
adh fein' lagh na beatha spioradail, agus is e
iadsan a ni sinn a gheibh buaidh air an t-saoghal.
An ti a leanas raise, thuirt Criosd, togadh e a
chrann-ceusaidh. Cha 'n 'eil an seirbhiseach os
cionn a Mhaighstir, agus mar dh' eirich dhasan,
tachraidh d'a dheisciobul. Cha 'n fhaigh duine
dluth cho-chomunn ri Dia as eugmhais naomh-
achd, cha bhi duine naomh gun ghlanadh, agus
.T
i
3^
I
¥
3a
cha ghlanar an cridhe gun plan is amhghar. Co
iad so a ta air an sgeadachadh le trusganaibh
geala agus cia as a thainig iad ? Is iad so, iadsan
a thainig a amhghar mor. Cha do shaor Dia a
mhac o'n chrann ceusaidh, ach f hreagair e'uirnigh
air dhoigh eile ; thug e dha misneach is neart
dol air aghaidh, agus thug e dha an spiorad leis
an d' thubhairt e, cha 'n e mo thoil-sa ach do
thoil-sa gu robh deanta. Agus a chionn gu 'm
b' urrainn e sin a radh, b' urrainn e radh mar
an ceudna — Ghloraich mi t' ainm air thalamh,
<;hriochnaich mi an obair a thug thu dhomh ri
dheanamh. Ann an umhlachd a'mhic, nochdadh
gloir an Athar.
IV. Tha an-shocair is mi -shuaimhneas an
duine ag eirigh o'n stri a tha eadar a thoil is toil
Dhe. Tha cogadh gun sgur eadar toil an duine
nadurra agus toil Dhe. Ach a chionn gur h-e
Dia a rinn an saoghal, 's a chionn gu bheil e
iomlan an gliocas, an ceartas, 's am maitheas,
cha 'n 'eil ann ach amaideas cogadh a dheanamh
'na aghaidh, agus is e an tiodhlac a's fhearr a's
urrainn sinn iarraidh air, ar toil fein a striochdadh
d' a thoil-san. Tha sin air uairean duihch a
dheanamh, direach mar bha e duilich do Chriosd
aghaidh a chur air Calbhari seach gabhail ri
fasgadh na Greige, ach is e iadsan a cheusas an
fheoil a thearnas an anam. Faodaidh gur h-e
toil Dhe an dearbh ni a chur thugainn roimh
bheil eagal aig ar feoil, ach ma ni e sin, cha 'n
ann gu 'n aobhar, agus tha comhfhurtachd 's an
fhacal, "An ti a's ionmhuinn ids an Tighearna,
smaclidaichaidh se e. Cha 'n 'eil anns na daoin'
a's glice air thalamh ach paisdean ann an tigh
Dhe, agus ann an teaghlaichean a th' air an
riaghladh gu ceart, cha 'n e toil nam paisdean
lagh an tighe. Is maith do 'n chloinn gu bheil
toil an Athar a seasamh eadar riu is run an
cridhe. Tha esan maith 's a' deanamh maith do
na huile dhaoine.
As-creideamh dall theid cli 's gach ceum,
Gniomh Dhe a chaoidh cha sgrud ;
'Se Dia 's fear mineachaidh dha fein,
'S ni soilleir, reidh, gach cuis.
Ar-n Athair a ta air neamh, cuidich leinn t-ainm
a ghlorachadh agus do thoil a dheanamh air an
talamh.
CEIST IS FREAGAIRT.
Dh' iarr am maighstir - sgoil air na sgoilearan
iad a sgriobhadh air paipeir na b' aithne dhaibh
mu "Fhaisdedn." Thug balach beag dhiu greis
air a cheann a th^chas, agus greis air a pheann a
chagnadh, ach an sin fhuair e solus agus fuas-
gladh facail, agus sgriobh e mar so : —
Cha'n'eil fait idir air paisdean. Gus am fas am fait
cha 'n 'eil fios co dhiu a bhios ann balach no caileag.
Thainig cuid dhiu as an speur agus cuid eile a
diabh ghiomach. Ged a bhios an suilean fosgailte
cha'n fhaic iad dad mur cuir thu do mheur 'nan
suil. Bidh iad 'nan cadal daonnan, agus bidh iad
a' faicinn bruadar air feidh. Chunnaic mise fiadh
air an robh ochd adhaircean. Bidh iad a' deoghal
an ordaig, agus theid aca air ruith air an gluinean.
Tha da chois air feadhainn dhiu, agus bidh iad
dearg a chionn nach 'eil fiaclan na cnamhan annta.
Cha "n urrainn dhaibh aran itheadh a chionn nach
'eil fiaclan no stamag aca, ach gabhaidh iad bainne
a botul, 'nuair tha iad 'nan dusgadh. Feumar an
nigheadh le uisge blath agus tha sin 'gan deanamh
geal. Tha feadhainn dhiu a bhios mullach an cinn
bog, agus mur 'eil thu curamach, bheir thu toll orra.
Ma bheir thu na h-ingean dhiu Di-haoine gheibh
iad am bas, agus cha'n fhas iad ni's niotha. 'Nuair
a dh' fhasas am fait, 's e caileag a th' ann ; ach tha
cuid dhiu 'nam balaich agus gheibh iad briogais.
Cha 'n 'eil paisdean anns a h-uile tigh idir, a chionn
nach h-aithne do na paisdean bruidhinn. Bidh iad
a' brongail ach cha tuig thu iad. Tha an lamhan
bog. Bidh an paisd' againne a' gaireachduinn ris a'
chu, agus leigidh mo mhathair leam a thogail. Ma
leigeas tu leis tuiteam, bidh e crotach.
Faodaidh thus', a leughadair, gaire a dheanamh
air oidhirp a' bhalaich bhig, ach cha 'n 'eil fios
agam am biodh e furasda dhuit dha no tri
dhuilleagan a sgriobhadh air a' chusp.iir a thug
am maighstir sgoil dhasan. Cha 'n 'eil teagan:ih
nach robh troimh - cheile ann an inntinn a'
bhrogaich mu iomadh rud a bhumeas do bheatha
's do ghne phaisdean, agus air uairean tha e
duilich an reusanachadh aige a leantuinn, ach
rinn e a dhichioU agus thug e seachad fiosrachadh
air nithean nach h-amaiseadh ort ann an sgriobh-
aichean a bu doimhne. Cha 'n 'eil doigh a's
fhearr air aineolas duine a dhearbhadh air, no
iarraidh air duilleag no dha a sgriobhadh air
cuspair air chor-eigin a tha e 'n duil a's aithne
dha. 'Nuair a dh' fheuchas e ri 'smuaintean a
chur sios gu h-ordail, chi e nach 'eil an gnothuch
idir cho furasda 's a shaoil e, 's nach 'eil inntinn
f hein idir soilleir air nithean a tha mu choinneamh
a shul gach latha. 'Nuair a bhios daoin' a'
seanchas aghaidh ri aghaidh, cha ruig iad a leas
a bhi cho curamach ciod a their iad, agus cuid-
ichidh eolas an dara fir aineolas an fhir eile;
ach 'nuair a chuirear peann is paipear ad laimh
feumaidh tu tuiteam air ais air do thuigs' is t'
fhiosrachadh feii.. Their duine iomadh rud air
thuaiream ann an seachas, nach bu mhaith leis
a chur sios an geal 's an duth. Cha luaithe
thoisicheas e air a chur sios no bhualas amharus e
nach 'eil an rud idir ceart no soilleir. Nochdaidh
peann is paipear aineolas duine ged a dh'fhaodas
seanchas an t aineolas ceudna fholach. Is e so
am feum a's fhearr a th' anns na ceasnaichean
ris am feum an oigridh seasamh ann an sgoilean
's ann an oilthighean. Gheibhear a mach air an
doigh sin am pong 's an tur leis an teid aca air
labhairt air cuspairean air am bu choir eolas a
bhi aca. Cha dean e feum sam bith dhaibh
ruith a leigeil le 'n teangaidh mur 'eil dad a's
32
fhiach aca ri radh. Feuniaidh iad dol gu cridhe
na ceisde a dh' aon ruith, agus am fiosrachadh
no na smuaintean a th'aca, a chur sios am beagan
cainnte, gu soilleir, ordail. Tha e air a radh
gu 'n croch an duir?e dona e fhein ma bheir thu
dha ball gu leor, agus tha e cheart cho cinnteach
gu 'n dit an duin' leth-aineolach e fein ma bheir
thu dha peann is paipear. Ma rinn thus', a
leughadair, magadh air oidhirp a' bhalaich bhig,
bu mhaith leam fhaicinn ciod a sgriobhadh tu
fein air cuspair a tha cheart cho furasda ris an
fhear a thug am Maighstir sgoil dhasan. Feuch,
ort, mata. "Gabh do roghainn dhiu so : —
Carson a sheideas gaoth ?
Carson a ski/eas iiisge ?
Carson a tha lionadh is traigheadh ?
Innis na's aithne dliuit miin ghrein.
Innis na's aithne dhuit mu'n ghealaich.
Tha thu faicinn na greine, 's na gealaich, 's a'
chuain gach latha de d' bheatha, 's a bruidhinn
air gaoth is uisge ; ach cluinneamaid ciod am
fiosrachadh a's urrainn thu thoirt dhuinn gu
pongail air na nithean sin. Ma chuireas a h-aon
air bith d' ar leughadairean seanchas turail thug-
ainn air na cuspairean sin, bheir sinn am
follais e.
Cha 'n 'eil e furasd a thuigsinn ciod an doigh
anns a bheil inntinnean cloinne ag oibreachadh,
agus bheir iad air uairean freagairtean ris nach
robh fiuthair aig an fhear a chuir a' cheist orra.
Bha ministear uair-eigin a' dol thairis leis a'
chloinn air an t-salm far a bheil e air a radh —
B' fhearr leam bhi dorsaireachd ann an tigh mo
Dhe no bhi 'm chomhnuidh am pailliunaibh
aingidheachd — agus air dha fheoraich carson a
labhair an Salmadair mar sud, thuirt brogach
beag, A chionn gu faodadh e dol a mack 'fiuair a
thoisicheadh an searmon. Faodaidh gur h-e am
balach so a bha 'na sgalaig aig a' mhinisteir
'nuair a thainig e gu ire duine. Dh' iarr am
ministear air la air chor-eigin car sonruichte a
dheanamh nach buineadh do dh'obair an fhear-
ainn. Thuirt an sgalag nach deanadh, oir nach
h-ann airson na h-obrach ud a bha e air a
phaigheadh. Dh' fhas iad le cheiie gu maith
teth, agus thoisich an connsachadh. Tha thu
air do dheagh phaigheadh air son na tha thu
deanadh, ars' am ministear. Cha 'n 'eil mi sin,
ars' an sgalag. Tha thu faotainn an uiread jo
's a' bhliadhna, ars' am ministear, agus cha 'n 'eil
t' obair trom. Cha 'n 'eil agad ach am mart a
chur a mach 's a steach, na tighean a ghlanadh
agus sealltuinn as deigh an eich is caigeann
chaorach. An e sin uil' e, ars' an gille ? 'S e,
ars' am maighstir. Chuir an sgalag puth as a
shroin agus le guth ard labhair e — Cha tug sibh
cuimhne gu bheil agam ri dol don t-searmoti da
uair Di-domhnaich. Bha ministear de'n eaglais
Shasuinnich a' toirt leasan do'n sgoil Shabaid air
Baisteadh, agus air dha labhairt mu 'n t-Sacram-
aid sin car greis, thuirt e ris a' chloinn — Ciod an
da ni a tha feumail ann am baisteadh? Uisge,
fhreagair iad uile. Ciod an ni eile, ars' esan >
Leanabh, arsa cailig bheag gu spailpeanta. Cha
robh i idir cearr, ged nach b' e sid an fhreagairt
ris an robh fiuthair aig a' mhinisteir. Cha b'ann
gun tur idir a bha 'm brogach air an do chuir-
eadh a cheist, C'ait' a bheil an t-seann ghealach
a' dol, 's a fhreagair, Tha Dia 'ga gearradh 'na
crioniagan beaga 's a' deanamh rionnagan dhith.
Ma bha e rud beag air seacharan, bha e co dhiu
a' cleachdadh a thuigse bheag air ceisd mhoir,
agus ma gheibh e sineadh laithean ni e airgiod,
oir cha bu mhaith leis eadhoin am fuigheall a
leigeil a dholaidh. Ach gu de theirear ris an
droch sgealb a thug an fhreagairt so, Is e creid-
itnh, rtid a chreidsinn ?iach 'eil fior.
S E A C H D
Anns a' Bhiobull cha 'n urrainnear am facal so
a ghabhail daonnan gu litireil. Cha 'n 'eil e gu
bitheanta a' ciallachadh aireamh shonruichte,
ach tha e air a chleachdadh ann an doigh shamh-
lachail. Bha na hTudhaich is cinnich eile am
beachd gu robh ceangal air chor eigin eadar
seachd agusiomlanachd, agus bha iad a' sealltuinn
air seachd mar aireamh naomh. Faodaidh e
bhith gur h-ann o na speuradairean a thainig an
smuain so an toiseach, ach fhuair an smuain
greim laidir air inntinn nan ludhach do bhrigh
gur h-ann o'n aireamh seachd a bha na feilltean
air an cunntas. Bha 'n t-Sabaid a tuiteam air
an l-seachdamh la, bha na tri feilltean mora a
marsainn seachd laithean, bha seachd seachduinn-
ean eatorra, bha seachd uain ri 'n iobradh,
Aireamh xxviii. 2, bha 'n fhuil ri crathadh
seachd uairean, Lev. iv. 6, 's bha ceangal eadar
seachd agus iomadh rud eile ann an aoradh is
beatha an t-sluaigh. Is e sin an reusan gu bheil
am facal seachd a'tachairt oirnn cho trie anns a'
Bhiobull. Ann an leabhar an Taisbeanaidh tha
sinn a leughadh mu sheachd coinnleirean, seachd
lochrain, seachd eaglaisean, seachd spioradan,
seachd seulaichean, seachd aingil, seachd soithich-
ean. Chrom lacob e fein ris an talamh seachd
uairean nuair choinnich Esau e, dh' iarradh air
Naaman e fein a nigheadh seachd uairean,
rinneadh an amhuinn anns an do chuireadh
Shadrach 's a chompanaich seachd uairean ni bu
teotha na b' abhaist. Is iad na aireamhan a's
bitheanta thachras oirnn anns a' Bhiobull, 3, is
7, is 40 agus mar is trice cha 'n urrainnear an
gabhail gu litireil.
Chuala a h-uile duine iomradh air na seachd
Ceatharnaich, na seachd daoine glice, na seachd
eolais, na seachd Sathurnan, na seachd cadhlaich-
ean, na seachd peacaidhean marbhtach, is seachd
ioghnaidhean an t-saoghail.
I
1
';■!*
Air. 9.
1909.
CRIOSD IS SIMON.
A Shimoin, a ta ni again ri radh riiit.
— Lucas vii. 40.
Ged nach d' thug na Pharasaich gnuis do
Chriosd mar fhear teagaisg, 's ged nach robh
gaol sam bith ac' air fhein no air a chompanaich,
bha duine caomh no dha 'nam measg a nochd
caoimhneas dha. Cha robh iad uile 'nan cealg-
airean : bha cuid dhiu na b' fhearr no 'n creud.
Cha 'n 'eil teagamh nach robh iad cumhann
'nam beachdan is tioram 'nan crabhadh, ach bha
fear an sid 's an so aig an robh farsuingeachd
inntinn is caomhalachd cridhe. B' ann de na
Pharasaich Nicodemus, agus loseph o Arimatea
mar an ceudna, agus ged nach do lean iad
Criosd ann an laithean fheola. is coltach gu
robh baigh aca ris 'nan cridhe. Ged bha na
Pharasaich 'nan daoin' uaibhreach, 's ged nach
b' fhiach leo gnothuch a ghabhail ri losa, an
deigh dha bhi air fhaicinn ag itheadh 's ag 61
maille ri cis mhaoir is peacaich, bha triuir dhiu
a chuir sin an suarachas, 's a thug cuireadh dha
dh' ionnsuidh am buird. B' e fear dhiu sin
Simon. Chual e iomradh air teasgasg is mior-
bhuilean losa, agus thug e dha cuireadh gu
suipeir. Faodaidh gu robh e 'n duil gu robh e
'toirt urram nach bu bheag do losa ann a bhi
fosgladh a dhoruis dha, ach cha ruigeadh e leas
a dheanamh idir mur toilicheadh e, agus feumar
a chreidsinn gur h-ann le gean-maith a chuir e
fios air. Cha do dhiult los' an cuireadh. Bha
e cheart cho deonach air a bhi 'na charaid do
na Pharasaich 's bha e air a bhi 'na charaid do
na cis-mhaoir, 's bha fios aige gu robh an dara
feadhainn cho feumach air slainte is leigheas 's
a bha 'n fheadhainn eile. Cha b' ann a shireadh
aon seorsa dhaoin' a thainig e ach a shireadh
nan uile. An deigh do na h-aoidhean suidh'
aig a' chuirm chunnaic iad rud a chuir ioghnadh
orra. Bha bean a mhuinntir a' bhaile 'na
seasamh air culaobh losa, a' gul gu goirt, ag
ungadh a chasan le h-oladh, agus 'g an tior-
machadh le fait a cinn. Chual i mu 'n chuirm,
fhuair i fios gu robh los' a' dol thuice agus
ghabh i cothrom air dol a steach gun chuireadh
agus ait' fhaotainn aig casan an t-Slanuigheir.
Ghabh Simon an fhearg oir thuig e anns a'
mhionaid co bh' ann. Dh' aithnich e gu 'm
bu bhoirionnach i a bha fo dhroch cliu, agus
thuirt e ann fein nach b' urrainn gu robh losa
cho mhaith no cho naomh 's a bha daoine 'g
radh 'nuair a leigeadh e le dubh-chaile de 'n
t-seors' ud a laimhseachadh. Leugh los' an rud
a bha 'n inntinn an Pharasaich agus thuirt e ris,^
a Shimohi, a ta ni agam ri radh riut. Agus an
sin dh' innis e dha mu dhithis a fhuair am
fiachan a mhaitheadh dhaibh, an dara fear leth-
cheud peighinn agus am fear eile coig ceud
peighinn agus dh' fheoraich e — co dhiu so is mo
a ghraidhicheas an duin' a ghabh truas dhiu.
Fhreagair Simon agus thubhairt e, am fear is
m6tha d' an do mhaitheadh. As a bheul fhein
dhit an Slanuighear e mar a dhit Nathan
Daibhidh le cosmhalachd an uain. Bha Simon
's a' bhean so gle eu-coltach ri cheile ach thug
an Slanuighear dhaibh an cuibhrionn bidh 'na am.
I. Anns a' chosmhalachd so ghabh losa
taobh na mnatha, agus dhion se e fein is ise o
dhroch amharus Shimoin. Leig e fhaicinn dha
nach e mi-mhodh no dalmachd a thug a
dh' ionnsuidh na cuirme i, ach an gradh 's am
meas a bh' aic' air an neach a nochd trocair dhi
's a dhuisg dochas 'na cridhe. Bu leir do
Shimon a peacadh ach cha bu leir dha a
h-aithreachas, agus ann a bhi toirt breith oirre
chaidh e cearr. Bu leir do Chriosd a h-aithreachas
cho maith 's a b' aithne dha a peacadh agus
thug e breith chrothromach oirre. Cha d' thu-
bhairt e ri Simon gu robh i 'na b' fhearr no bha
esan, 's cha do ghabh e a lethsgeul anns an olc
a rinn i. 'Na aite sin tha an cosmhalachd a'^
teagasg gu robh i fada na bu chiontaiche no bha
esan, bha fiachan an Pharasaich mar leth cheud
peighinn ach bha iiachan nam mnatha mar
choig ceud. Ach a ta mi ag radh riut gu bheil
a peacanna a ta lioimihor air am maithcadh, air
an aobhar sin, ghradhaich i gu tnor. Mar gu 'n
abradhlosa. Thathuairdo mhealladh, a Shimoin,
mu 'n bhoirionnach so. Bha i uaireigin an ni a
tha thus' a' saoilsinn ach chaidh sin seachad
agus is coir a dhichuimhneachadh. Fhuair i
maitheanas peacaidh agus dhuisg sin innte a
leithid de ghradh 's de ghairdeachas 's nach 'eil
fios aice ciod a ni i chum a taingealachd a
nochdadh dhomhsa. Is e
d' thigh-sa an nochd i, agus
chasan a thiormachadh le fait,
mor, tha a gradh mor mar an ceudna dhomhsa
a thog dhith an t-uallach. Ciod i do bharail a
nis, a Shimoin? A' bheil thu fhathast a' faotainn
coire do 'n bhoirionnach aithreachail airson an
ni a rinn i, agus a bheil thu a' faotainn coire
dhomhsa airson gabhail rithe ?
II. Anns a' chosmhalachd so chronaich losa
spiorad an Pharasaich. Ged a thug Simon
cuireadh dha gu thigh, tha e coltach gu 'n do
rinn e eadar-dhealachadh eadar e agus each, agus
nach d' thug e dha an t-ait' a thug e do na
sin a thug do
a thug oirre mo
Ma bha peacadh
34
li-aoidhean eile. Bu bheag aig losa sin, oir bha
•e macaiita agus iriosal an cridhe, agus ged a
mhothaich e gle mhaith mar a bha cuisean, cha
d' thuirt e dad aig an am. Ach air do
Shimon coire fhaotainn do 'n mhnaoi airson an
tabhartas graidh a dhoirt i air a cheann, fhuair
losa cothrom air solus ur a chur do 'n
Pharasach air a ghiulan. Choimeas e fuachd a
chridhe ri gradh na mnatha air a leithid a
dhoigh 's nach b' urrainn do Shimon gun
faireachduinn nach do nochd e an t-urram a bha
dhgheach dha. Chuir e 'na chuimhne nach
d' thug e dha pog 'nuair a thainig e steach d' a
fhardaich, 's nach d' thug e dha uisge chum a
chasan a nigheadh. Rinn Simon dearmad air
an dleasdanas sin a chionn nach b' fhiach leis
aideachadh gu robh Mac an duine cho mhaith
ris fhein 's ri 'chompanaich. Bha shuilean air
an dalladh le uabhar na beatha 's cha 'n fhac e
gloir an Ti a shuidh aig a bhord. Bha deagh
bharail aig air fhein, cha robh a chiont' a' cur
dragh air, agus a chionn nach robh e 'n duil gu
robh e 'n eiseimeil an t-Slanuigheir cha d' thug
e tabhartas graidh sam bith dha. Ghradhaich e
gu beag, oir cha d' iarr 's cha d' fhuair e
maitheanas mor.
III. Anns a' chosmhalachd so tha Criosd 'g
a nochdadh fein mar charaid pheacach. Bha e
'na ioghnadh mor do ra Pharasaich gu robh e
na bu ghaolaiche air a bhi comhla ri peacaich
is cis-mhaoir no bha e air a bhi comhla ri daoine
urramach is cliuteach mar bha iad fein. Mar
gu 'n abradh e ri Simon, tha iongantas ort
gu 'n do leig mi leis a' bhoirionnach so beantail
rium, 's nach do thilg mi mach i mar a dheanadh
tusa 's do chairdean. Cha do rinn mi sin oir
tha e 'na shblas do m' chridhe gu 'n tugadh
daoine gradh dhomh mar tha peacaich is cis
mhaoir a' deanamh. 'Nuair theid mi am measg
nam Pharasach cha tachair orm ach fuachd is
amharus is naimhdeas, ach tha na peacaich a'
fosgladh an cridhe dhomh 's 'gam ghradhachadh
le gaol mor. A bheil ioghnadh, a Shimoin, ged
bhithinn ni bu toighiche air comunn na
feadhnach so no air comunn do sheorsa fein ?
Cha 'n 'eil iarraidh agaibhse orm oir cha leir
dhuibh 'ur feum, ach tha iarrtus acasan orm a
chionn gur haithne dhaibh am feum. Tha am
peacaidhean trom, gun teagamh, ach tha an
gradh moi mar an ceudna, agus air a' ghradh
sin togaidh mise mo rioghachd. Cha 'n 'eil an
cosmhalachd so a' teagasg gur h-e na peacaich
a 's miosa a ni na naoimh a 's fhearr an deigh
laimhe, ach tha e teagasg "gu bheil gradh aig
daoine do Chriosd anns an tomhas anns a bheil
eolas is faireachduinn aca air an cionnta fein.
Bha gradh na dithis so anns an tomhas anns an
robh iad an eiseimeil an fhir a mhaith dhaibh
am fiachan. Cho fad 's a tha leth cheud o
choig ceud, cho fada sin bha gradh is taingealachd
Shimoin o ghradh 's o thaingealachd na mnatha.
Ma chaidh ise air seacharan mar nach deachaidh
Simon ghradhaich i am Buachaill a thug air ais
i mar nach do rinn a chridhe beag-san. An
sealladh dhaoine choimhead Simon na h-aithean-
tan 's bha e air a chunutas 'na dhuine diadhaidh
ach an sealladh an Ti a rannsaicheas an cridhe
bha spiorad air a ghiulan a bha calg dhireach an
aghaidh spiorad clann na rioghachd. Agus a
chionn gu 'n robh, chaidh eadhoin peacaich is
cis mhaoir a steach do 'n rioghachd air thoiseach
air. An sealladh dhaoine rinn a' bhean thruagh,
amaideach ud long bhriste d' a beatha, ach
air dhi tigh'nn thuice fein agus a peacadh
fhuathachadh agus a threigsinn rinn Dia trocair
oirre, agus dhuisg trocair Dhe taingealachd is
gradh 'na cridhe nach aithne do leithid Shimoin.
Is e iadsan a bh' ann an geimhlibh ach a fhuair
saorsa, a thuig meud an cionta ach a fhuair
maitheanas, a 's urrainn na briathran a sheinn le
cridhe Ian.
Cia mills ainm an t-Slanuigheir chaoimh
An cluas a' chreidmhich bhochd,
Caisgidh e bron is leon nan naomh.
Gun eagal orr' roimh lochd.
Bidh t-ainm 'na cheol dhomh fad mo re
'S 'na steidh aig am mo bhais.
Tha iomadh leasan air fhilleadh a steach anns a'
chosmhalachd so, ach tha sinn an duil gur h-e
a' cheud ni a thig gu inntinn duine 'nuair a
leughas se e an toiseach — caomhalachd Chriosd.
Thainig esan cha 'n ann a thoirt breith air an
t-saoghal ach a thearnadh an t-saoghail. Bha e
caomhal ris na h-uile. Cha do bhris e a' chuilc
bhruite. Bha cridhe Shimoin Ian de spiorad an
t-saoghail agus is e doigh an t-saoghail an dorus
a dhunadh an aodann na feadhnach a chaidh
air seacharan. Dheanadh Simon sin air a
mhnaoi so, ach cha do rinn Criosd e, ged a bha
e mile uair ni b' fhearr 's ni bu ghioine cridhe
no 'm Pharasach. Bha uaisle naduir is
farsuingeachd cridhe ann am Mac an duine a
thalaidh peacaidh d' a ionnsuidh 's a thug
dhaibh misneach is dochas. Cha b' ann le trod
ach le gradh a tharruing e an saoghal 'ga
ionnsuidh.
CAILLEACH BHEUR.
Co anns a' Ghaidhealtachd nach cual iomradh
air a' Chaillich ? Cha' n' eil gleann no srath
anns nach cluinnear a h-ainm, agus tha seann
daoine c6ir a lathair fhathast a bhios ag
innseadh do 'n oigridh sgeul air Cailleach Bheur.
Is e an cunntas a tha i toirt oirre fein.
An uair a bha 'tnhuir'na coilVs 'na crionaich
Bha mise 'n sin 'am nionaig oig.
k
%
i
i
I
35
Tha e air a radh gur h-ann a Lochlann a thainig
a' Chailleach, le cliabh air a druim Ian iiir is
chreagan, airson Albainn a dheanamh. Thuit
cuid de 'n uir 's de na clachan as a' chliabh air
an rathad, agus is e sin a rinn na h-eileanean.
Tha ainm na Caillich ri fhaotainn o na
h-Arcaibh 's an taobh tuath gu Creag a' Mhadaidh
dluth air Glasachadh, far am faicear clacha mora
ris an abrar "The Auld Wife's Lifts"— togail-
aichean na Caillich 'nan seasamh anns a'
mhointich. Chithear laraichean a luchairt an
Loch a' Phuill an Tiriodh agus aig ceann deas an
Ros Mhuilich, agus gus an latha diugh theirear
riu Tota no Totaichean Cailleach Bheur. 'S
ann eadar na Torainnean agus an Dubh Hirteach
a tha treudan na Caillich ag ionaltradh. Tha
Rudha na Caillich am Muile air ainmeachadh
as a deigh, agus lamh ris an rudha tha Uamh
Bhuaile nan Drogh far am biodh na treudan
aice air an iomain gu bhi air am bleoghan. Aig
aiseag na Conathuil air Loch Eibhte tha creagan
ris an abrar Clacharan Cailleach Bheur, agus aig
Cruidhean leum steud-each na Caillich o bheinn
Duirinis gu taobh Chruachain, 'nuair bha i air a
ruaig 's an t5ir as a deigh. Cha 'n ann an
Albainn a mhain a chluinnear iomradh air a'
Chaillich. Rainig i Eirinn agus thug i 'ainm do
Shliabh na Caillighe. Tha tri cuirn air an
t-sliabh agus theirear gur h-e Cailleach Bheara a
thog iad ie tri Ian aprainn de chlachan. Tha
Carn-na-Cathair an sin, air am biodh a' Chailleach
a' suidhe chum sealladh a ghabhail air an
■duthaich mu 'n cuairt. Aig taobh Loch Atha
an Earraghaidheal tha i 'na suidhe fhathast,
direach mar air Rudha na Caillich, air a
tionndadh gu carragh cloiche agus bidh bodaich
Lathurna ag innseadh na sgeoil so. 'Nuair a
<ih' iomaineadh a' Chailleach a gobhair agus a
caoraich thairis air a' Conathuil, bheireadh i suas
iad gu tobar a bh' air muUach Chruachain. Bha
leac mhor ri chur air beul an tobair gach feasgar,
aig am dol fodha na greine. B' ann air a'
Chaillich a bha curam so a dheanamh. Ach
aon fheasgar a bha 'n sin, bha i sgith agus thuit
i 'na cadal rau 'n do chuir i an leac air an tobar.
Bhruchd an t-uisge suas, bhris e bealach dha
fein agus thaom e sios 'na thuil ruadh air a'
chomhnard gus an do lion e Loch Atha mar tha
e 'n duigh. Bha 'Chailleach Ian uamhais 'nuair
a dhuisg i, le toirm nan uisgeachan, 's a chunnaic
i mar a thachair. Ach bha 'n cron deanta, agus
mar chomharadh air firinn na sgeoil tha Loch
Atha an sid fhathast.
Tha moran aiteachan eile far am faighear
sgeul air a' Chaillich. Mar is bitheanta tachrar
oirre far am bheil clachan mora air mullach
beinne no air sliabh, far am bheil tuiltean a'
ruith 'nan caoir no tonnan garbha a' bualadh
cladaich.
Ann an seann chunntas na bliadhna tha
iomradh air a' Chaillich.
Tri laithean Gobaig
Tri laithean Feadaig
Seachduinn a' Ghearrain
Sgarrthaichean na Feill Connain
Doirionn na Feill Fadruig
Seachduinii na Caillich.
Ma tha 'n Gearran searbh, tha 'Chailleach ni 's
miosa. Ann an seachduinn na Caillich tha 'n
latha buadhachadh thairis air an oidhche, 's tha
am feur a' feuchainn ri fas 's na luibhean ri 'n
cinn a thogail. Cha chord so idir ris a' Chaillich
agus le a slachdan-draoidheachd tha i 'g am
bualadh chum stad a chur air fas is cinneas.
Ach tha cumhachd air cul a' chinneis nach 'eil
air cul slachdan na Caillich, agus air cho cruaidh
's gam buail i tha 'm feur a' fas. Le farran thilg
i an slachdan uaithe agus thubhairt i —
Dh' fhag e shios mi, dh' fhag e shuas mi,
Dh' fhag e eadar mo dha chluais mi ;
Dh' fhag e thall mi, dh' fhag e bhos mi,
Dh' fhag e eadar mo dha chois mi ;
Tilgeam so 'am bun preas cuilinn
Far nach fas feur no duilleach.
A dh' aindeoin na dheanadh a' Chailleach cha
b' urrainn dhi stad a chur air fas an fheoir 's na
luibhean, oir thainig am seinn nan eun, 's bha
ghrian bhlath a' boillsgeadh a mach troimh na
neoil dhubh, dhorcha, 's bha ghaoth ag
atharrachadh calpa 's a seideadh o 'n iar 's o 'n
deas. Bha comhstri eadar rithe fein 's a' Ghrian,
ach ged a ghabh a' Chailleach coingheall de
thri laithean Faoilich, 's a lion i na claisean le
sneachd is uisge, b' fheudar dhi toirt thairis
agus aideachadh gu 'm b' e 'Ghrian a bu treise.
Tha so uile tachairt air a' choigeamh la
fichead de 'n Mhairt. B' e sin ceud latha na
Bliadhna anns na linntean a chaidh seachad, oir
b' ann o 'n latha sin a bha 'n solus a' faotainn
lamh an uachdar air an dorchadas 's a bha
blaths is cinneas a' faotainn lamh an uachdar
air fuachd is marbhantachd a' gheamhraidh.
Theirear anns a' Bheurla Old Lady Day ris a'
choigeamh la fichead de 'n Mhart gus an latha
diugh.
A' bheil sibh a nis a tuigsinn co i a' Chailleach
a tha tigh'nn oirnn a criochan reodhta an Taobh
tuath, a tha toirt leatha treudan uamhasach 'na
deigh, 's a tha cath gu laidir an aghaidh fas is
cinneas ? Co i ach an Aimsir, an t-seann
Bhliadhna ! Is iad treudan na Caillich neoil
dhorch' a' gheamhraidh, tuiltean nan gleann,
agus tonnan caoir gheal na mara a briseadh air
na creagan. 'Nuair a tha Cailleach Bheur a'
teicheadh air falbh air a steud-each is e a Mac,
a' Ghrian, a tha cur na ruaig oirre, agus tha am
mac a' deanamh sin air a mhathair a chionn
gu 'n robh ise cruaidh air a' bhean dig (an
t-EarracJi) a phos esan.
36
Ann am beul aithris an t-sluaigh air Cailleach
Bheur tha cosmhalachd aillidh againn a chaidh
a chur an eagaibh a cheile le ar-n athraichean
glic anns na linntean anns nach robh leabhraich-
ean aca, no feilleirean no doigh eile air cuimhne
chumail air aimsirean na bliadhna. Is iomadh
uair, gu sonruichte an am an Earraich, a bhithinn
a' beachdachadh air sgeul na Caillich, agus bha
longantas mor orm ciod a bha i 'ciallachadh.
Ach thachair dhomh uaireigin a bhi an duthaich
Roumania air Latha na Caillich, agus thuirt mi
ri neach a bha 's an tigh, neach a rugadh 'sa
thogadh an rioghachd nan Hunnach, " Anns an
duthaich as ai. d' thainig mise their sinn Latha
na Caillich ris an latha so." " 'Se sin an t-ainm
a th' againn air cuideachd," ars' ise. "Tha
seann sgeul againne uime," arsa mise. " Tha
agus againne," fhreagair i. " An cual thu
iomradh air tri laithean coinghill a Februari',"
arsa mis'. " Chual," ars' ise. Dh' iarr mi oirr'
an sgeul innseadh dhomh, agus is e so i facal
air fhacal.
" Uair a bha 'n sin, bha ochd buidsichean
mora ann fo riaghladh buidrich a bu chumhach-
daiche no each. Bha 'bhuidseach mhor so
frionasach, gruamach ri bean 6g a mic agus cho
cruaidh oirre 's nach mor gu 'm b'urrainn do 'n
te 6ig a bhi beo leatha. Latha de na laithean
chuir an t-seann bhaoth a' bhean bg do' n allt le
marchann caora dhonn, a bha ri 'nigheadh
geal. Bha a' bhean 6g thruagh a' nigheadh a'
mharchainn 's an allt, agus a deoir a' sileadh gu
frasach, 'nuair a thainig an Geamhradh aosda
seachad, agus air faicinn dha gu 'n robh i a' gul,
dh' f heoraich e dhith ciod a bha 'cur dragh oirre.
Dh' innis i dha mar a bha, 's thuirt i gu robh
eagal oirre tilleadh dhachaidh a chionn nach
b' urrainn dhi am marchann a dheanamh geal.
Thoir dhomhs' e, ars' an Geamhradh, agus ni
mise geal e. Thug i dha e agus cha b' fhada
gus an do rinn e geal e. Le aon laimh shin e
dhi am marchann agus leis an laimh eile thug e
dhi Ian an duirn de na fluraichean boidheach
gorm ris an abrar b/iiorek, na ceud bhlaithean a
nochdas an cinn troimh an t-sneachd anns an
earrach. Till dhachaidh, ars' an Geamhradh,
thoir am marchann air ais do d' mhathair-cheile,
agus ma their i facal riut nochd na blaithean so
dhi agus abair, "Tha na blaithean a tigh'nn a
mach air an t-shabh." B' ann mar sid a bha.
Dh' fhalbh a' bhean bg dhachaidh, thug i am
marchann d' a mathair-cheile leis an aon laimh
agus leis an laimh eile nochd i dhith na blaithean
ag radh, "Tha na blaithean a tigh'nn a mach
air an t-shabh." Dh' eirich a bhuidseach mhor
le colg eagallach ; ghairm i a h ochd bana-
chorapanaich agus dh' fhalbh iad, a' marcachd
air an gobhair bhana, a chumail fodha fas.
Fhuair iad coingheall tri laithean o Februari,
sheid a ghaoth, shil an t-uisge agus bha cur is
caitheadh ann. Ach cha deachaidh leo. Bhoillsg
a' ghrian a mach, sheid anail bhlath na gaoithe
as an iar agus b' fheudar do na buidsichean
teicheadh. Chaidh an tionndadh gu cloich, agus
tha iad an sin fhathast 'nan suidhe air na
gobhair bhana air mullach Beinn Silais lamh ri
Tenesbhar. Cha 'n 'eil bliadhna nach sil an
deoir gu frasach, air co-ainm an latha air an do
ruagadh iad, an coigeamh la fichead de 'n
Mhairt."
B' e so an sgeul agus 'nuair a chriochnaich i
dh' fheoraich mi, co iad na naoi buidsichean ?■
" Nach 'eil," ars' ise, " na naoi miosachan a tha
toirt comhdach ur air aghaidh na talmhainn, a'
toirt a mach nam blaithean 's an t-samhradh,
agus a' toirt toraidh anns an fhoghar. Saoil
nach anabarach a' chumhachd a bheir sin mu 'n
cuairt."
Chunnaic mi gu 'm b' e so an iuchair a
dh' fhosgladh dhomh lanachd brigh na seann
sgeil air an robh mi cho eolach am measg tuath
na Gaidhealtachd. Thuig mi an la ud co i
Cailleach Bheur. Tha moran tuilleadh a
dh' fhaodainn innseadh, ach thug mi dhuibh a'
chuid a 's f hearr agus is leoir e an trath so.
K. W. G.
LAOIDH.
Mi 'g imeachd seachad neo-shunndach,
Gle dhliJth do na h-uaighean,
Mi gu tosdachd ann am aonar,
'S mo smaointean gld luaineach,
A' gabhail beachd air an t-saoghal ■
Le caochladh gach uair air ;
Mar chithear al an deigh ail
'S iad a' fagail gu luath as.
Iad air an astar gu siubhlach
Chum duthaich is buaine,
'S am mealar samhradh gun gheamhradb,
'S grian shoillseach gun dubhar;
Cha ruig orr' trioblaidean craiteach,
Trom amhghar no buaireadh ;
Am feasd cha dealaich na cairdean,
'S am bas cha toir buaidh orr'.
Bi 'dh iad an cuideachd nan ainglean,
'S a Bhean-bhainnse dol suas leo,
'G an toirt dhachaidh chum na luchairt,
'S cha chunntar an sluagh ann ;
Is seinnear moladh gu brath leo
Do 'n t-Slanuighear bhuadhach ; —
An Ti a dh' fhuiling 'n an aite,
'S e dh' f hailtich a suas' iad.
Anna Chamaran.
Aird-nam-murchann, 1909.
Air 10.
1909.
LUCAS.
Lucas, an high gradhach. Colos. iv., 14.
Ann an Gniomharan nan Abstol tha 'n t-ughdair
a' toirt iomraidh air sealladh no aisling a chunn-
aic Pol ann an Troas. Chunnacas leis duine
araidh o Mhacedonia a thuirt ris, Thig thairis
gu Macedonia agus cuidich leinn. Tha cuid
a dhiadhairean am beachd gu'm b'e Lucas an
duin' o Mhacedonia. 'Nuair a thainig Pol gu
Troas bha a ann an iomachomhairle clod an
taobh an rachadh e a shearmonachadh an t-
soisgeil. Bha e a' feitheamh ri comharadh air
chor-eigin fhaotainn o'n Spiorad. Am feadh 'sa
bha e eadar dha bharail thachair Lucas air.
Dh' innis Pol dha mar a bha. Thuirt e gu'n
robh 'n dorus air a dhunadh air 's an Asia, ach
nach do rinn e suas inntinn fhathast ciod an
taobh eir an tionndadh e. Ghabh Lucas an
cothrom, agus chuir e facal a stigh airson a
dhuthcha fein. Dh' innis e mu'n dorchadas anns
an robh sluagh na Roinn-Eorpa, agus chomh-
airlich e do'n Abstol dol thuca chum an cosnadh
do Chriosd. Bha Lucas e fein air iompachadh
beagan roimhe so, agus bha iarrtus aige gu'm
faigheadh na cinnich d'am buineadh e beann-
achdan an t-soisgeil mar an ceudna. Rinn
briathran Lucais drughadh air inntinn an Abstoil,
agus an deigh dha dol a luidhe chunnaic e
bruadar. Thainig na smuaintean 's na facail a
chual e anns an latha air an ais ann an aisling
na h-oidhche. Chunnaic e m'a choinneamh
fear a mhuinntir na Roinn Eorpa ag asluchadh
air tigh'nn 'g an cuideachadh. Ghabh Pol am
bruadar no'n sealladh ud mar chomharadh gu'n
robh an Spiorad 'ga ghairm do na cearnaibh d'an
do chomhairlich Lucas dha dol, agus air ball
ghabh e long o Throas agus chaidh e thairis do
Mhacedonia.
Ann a bhi tionndadh aire Ph6il ris an Roinn-
Eorpa rinn Lucas an obair latha a b' f hearr a
rinn e riamh, agus tha an saoghal uiie 'na
chomain. Bha e ag ullachadh na slighe do
neach a bu mhotha no e fein agus a' deanamh
a cheumanna direach.
Cha 'n aithne dhuinn moran mu bheatha
Lucais. 'Nuair a bha e og, dh' ionnsaich e an
dotaireachd. Bha gaol mor aig Pol air, oir tha
e labhairt uime mar an lighiche gradhach, agus
tha cuid 'am beachd gur h-ann mu I,ucas a tha
Pol ag radh ann an 2 Cor. viii., 18, am brathair
a tha a chliu 'san t-soisgeul air feadh nan eaglais-
ean uile. Bha e 'na chompanach aig Pol air da
thurus soisgeulach, agus cha 'n e mhain gu robh
uigh aige anns an obair a bha 'n t-Abstol a'
deanamh, ach choisrig e a bheatha chum an
obair sin a chuideachadh. Ciamar a thainig e
gu eolas na firinn cha 'n urrainnear a radh.
Faodaidh gu robh e air iompachadh m' an do
thachair e riamh air Pol, oir cha'n 'eilan t-abstol
a' labhairt uime mar mhac anns a' chreidimh
mar tha e labhairt mu Thimoteus agus mu
Thitus.
'Nuair a bha Pol ann an Troas, cha robh e
idir ann an deagh shlainte. Bha shuilean a' cur
dragh air. Air a thurus do Ghalatia fhuair e
anacothrom is sarurachadh a mhill a bhodhig.
Cha robh bodhig Phbil ro laidir air a feabhas,
ach ged a bha fheoil anfhann bha spiorad toil-
each agus thug e obair aisde a mhilleadh bodhig
a b' fhearr. " Ghabhadh le slataibh orm tri
uairean, chlachadh mi aon uair, dh' fhuiling mi
long bhriseadh tri uairean, la agus oidhche bha
mi 'san doimhne, ann an turusaibh gu minic,
ann an gabhadh aimhnichean, ann an cunnart-
aibh fhear-reubainn, ann an cunnartaibh o na
Cinnich, ann an cunnartaibh 'san fhairge, ann
an saothair agus sgios, ann an acras agus tart,
am fairibh gu minic, an trasgaibh gu minic, am
fuachd agus an lomnochduidh.'' Cha 'n 'eil
iongantas ged a bhris air a shlainte, 's ged a bha
e giulan gu latha 'bhais comharan an Tighearn
losa 'na chorp Tha e gle choltach gu'n do
bhruidhinn Pol ri Lucas m'a shuilean 'nuair a
thachair iad air a cheile ann an Troas, agus
faodaidh gu'm faca an 'lighiche gradhach' nach
robh doigh eile anns am b' fhearr a b' urrainn e
aobhar an t-soisgeil a chuideachadh no Pol a
leantainn, agus curam a ghabhail d'a shlainte air
a thurusan soisgeulach. Co dhiu, is e sin a rinn
e. Dh' fhag e Troas maille ri Pol, agus dh'
fhan e maille ris gus an do chuir am bas deal-
achadh eatorra. Anns an litir mu dheireadh a
sgriobh an t-Abstol, 'nuair a bha e am priosan
'san Roimh is binn a bhais dluth, tha e 'g radh,
Tha Lucas '?ia aonar maille riiim. Threig each
e, fear as deigh fir, agus dh' fhag iad e am beul
a naimhdean. Threig Dam s e air ghradh an t-
saoghail, ach bha an lighiche gaolach dileas agus
cha dealaicheadh e r'a mhaighstir.
An deigh bas Phoil chuir Lucas an ordugh
cunntas air fas na h-eaglais, 's air beath' is saoth-
38
air Ph6il. Sgriobh e mar an ceudna, an soisgeul
a th'air ainmeachadh air. Le pheann thog e
carragh chuimhne dha fein a chumas 'ainm beo
gu brath. Ged tha e marbh tha e fathast a'
labhairt anns an da leabhar a sgriobh e, Gniomh-
aran nan Afisfi?/ agus an treas Soisgeul.
Sgriobh Lucas pairt a's niotha de'n Tiomnadh
Nuadh na sgriobh duin' eile, agus tuigear ciod a
tha 'n crochadh ri fhacal 'nuair a chuimhnich-
■ear gur h-ann air an Tiomnadh Nuadh a tha 'n
■Creidimh Criosduidh air a steidheachadh. Is
esan an fhianuis a's fhearr a th' againn mu
nithean a thachair ann an beatha Chriosd air
thalamh, agus mu eachdraidh ria h-eaglais anns
a' cheud linn. Mur b'e an cunntas a tha e toirt
dhuinn air na nithean sin, bhiodh an dorrhadas
anabarach tiugh. Tha e tigh'nn thairis air iom-
adh ni a tha cur solus air nadur is obair Chriosd
air nach d' thug each iomradh. Nan d' fhan e
samhach, bhiodh moran de'n t-saoibhreas a th'
againn anns na Sgriobturibh air chall, agus cha
bhiodh an fhianuis a th'air taobh a' Chreidimh
Chriosduidh cho laidir 'sa tha i. Air a' chuis so
cha 'n urrainnear a radh ach gur he Dia a chuir
ann an cridhe Lucais, a bha 'na dhuine fogh-
luimichte, creideasach, turail, leabhraichean a
sgriobhadh chum gu'm faigheadh na creidmhich
a thigeadh 'na dheigh fios cinnteach air na
nithean anns an deachaidh an teagasg.
Ciamar a fhuair an duine so am fiosrachadh a
tha e toirt dhuinn anns na leabhraichean a
sgriobh e? Tha e furasda gu leor a thuigsinn
•ciamar a b' aithne dha mu bheatha 's mu obair
Phoil, oir bha e 'na chompanach aig an abstol
air a thurusan soisgeulach. Ach ciamar a fhuair
€ greim air eachdraidh beatha, 's air teagasg
Chriosd? Bhasaich Criosd m'an d' thainig
Lucas gu ire duine. Cha 'n fhac e Criosd
riamh, 's cha chual e a theagasg. Cha b' ludh-
ach e, 's cha robh e a dh' aireamh nan Abstol.
Ciamar, mata, a fhuair e an t-eolas a bh' aige ?
Fhuair, ann an tomhas, o Phbl 's o chairdean.
Ged nach faca 's nach cuala Pol Criosd riamh
ann an laithean fheola, b' aithne dha moran
dhaoin' a bha maille ris ann an Galile 's ann an
lerusalem, agus cha 'n 'eil teagamh nach do rinn
e Lucas aithnichte dhaibh sin, chum gu'n inn-
seadh iad dha mu na gniomharan a rinn losa 's
na briathran a labhair e. Bha Lucas is Marc
comhla anns an Roimh 'nuair a bha Marc, fo
sheoladh Pheadair, a' cur ri cheile an leabhair a
sgriobh e fein, agus cha 'n 'eil teagamh nach d'
fhuair Lucas fiosrachadh o Mharc. 'Nuair a bha
Lucas da bhliadhna maille ri Pol ann an
Caesarea, fhuair e cothrom air dol a Ghalile
agus seann daoin' a cheasnachadh mu na nithean
a thachair 'nam measg bliadhnachan roimhe sin
Tha e air a radh mar an ceudna gur h-ann o
chairdean Muire a fhuair Lucas an cunntas a
tha e toirt air breith an t-Slanuigheir 's air nith-
ean diomhair eile air nach robh eolas aig each.
Faodaidh gu'n d' fhag ise as a deigh cunntas
"air na nithean a thaisg i 'na cridhe'' cho fad
's a bha losa air thalamh, agus gu'm fac' a caird-
ean iomchuidh an cunntas sin a chur an lamhan
an lighiche ghaolaich 'nuair a thoisich e air an t-
soisgeul a sgriobhadh. Cha b' urrainn dhaibh a
chur ann an lamhan a b' fhearr. Ach a thuill-
eadh air sin, bha co-chruinneachadh de ghniomh-
aran 's de bhriathran Chriosd air beulaobh
Lucais 'nuair a sgriobh e a leabhar fein. Cha
ghabh an seann cho-chruinneachadh sin faotainn
an diugh, oir chailleadh e. 'Nuair a bha Criosd
air thalamh cha do sgriobh e aon fhacal d'a
theagasg, 's cha mho sgriobh na h-abstoil. Am
feadh 'sa bha e maille riu cha do smaointich iad
air sin e dheanamh oir cha d' fhairich iad gu
robh feum sam bith air. An deigh dha am
fagail bha theagasg air a ghleidheadh air
chuimhne le beul aithris na h-eaglais. Ach
'nuair a bha deisciobul as deigh deisciobuil a'
basachadh, 's a bha 'n aireamh a chual e le'n
cluasan a' fas beag, chunnaic an eaglais gu'm
feumadh i seol air chor-eigin a dheanamh los
cuimhn' a chumail air a bheatha 's los teagasg
cinnteach a thoirt do na creidmhich bga a bha
'g eiridh suas. Bha 'n eaglais a' fas, 's bha sois-
geulachaichean a' dol a shearmonachadh do
dhuthchannan nach cuala iomradh riamh air
losa, 's air an aobhar sin bha e feumail gu'm
biodh co-chruinneachadh air a dheanamh d'a
ghniomharan 's d'a theagasg airson an luchd
searmonachaidh. Rinneadh sin am feadh 'sa
bha na ceud chreidmhich a lathair, ach cha 'n
'eil gin de na duilleagan sin air sgeul an diugh.
Ach faodaidh e bhi nach do chailleadh moran
oir bha an seann soisgeul sin air beulaobh
Lucais 's air beulaobh na feadhnach eile 'nuair
a chuir iad ri cheile na soisgeulan a th'againn
anns an Tiomnadh Nuadh. Dh' fhaodteadh
earbsadh ri Lucas gu'n tugadh e as na b' fhiach
a thoirt as.
Thuirt diadhair araidh nach 'eil leabhar anns
an t saoghal cho maiseach ri soisgeul Lucais,
eadhoin mar litreachas. Cha ruigear a leas coire
fhaotainn do'n fhacal, 'nuair a chuimhnicheas
sinn gur h-ann 'san t-soisgeul so a mhain a
leughar laoidhean molaidh Elisabet is Muire is
Shimeon, oran nan ainglean aig teachd an t-
Slanuigheir, cosmhalachd a mhic strodhail is na
caora chaillte, cosmhalachd an t-Samaritanaich
chaoimh agus cosmhalachd an Pharasaich 's a'
chis mhaoir. Cha 'n 'eil a h-aon de na soisgeul-
aichean a tha cur uiread cudthroim air caomhal-
achd cridhe is farsuingeachd inntinn Chriosd 's
a tha Lucas a' deanamh. Bha e fein gu nadurra
'na dhuine caomhal blath-chridheach, agus bha
e cuideachd 'na dhuine foghluimichte aig an
robh farsuingeachd inntinn nach robh aig na h-
ludhaich. Bha iadsan gu maith cumhann, agus
39
dhuraichdeadh iad Criosd a dheanamh cho
cumhann riutha fhein, Slanuighear nan ludhach
a dheanamh dheth, 's cha 'n e, Slaiiuighear an
t-saoghail. Ach cha b' e sin do Lucas. Cha
robh cumhannachd sam bith ann gu nadurra,
agus air dha bhi moran bhliadhnachan fo
theagasg Phbil a thug seachad a bheatha chum
soisgeul nan saor ghras a shearmonachadh do na
Cinnich cho mhaith ris na h-Iudhaich, agus
dhaihhsan a bha 'nan coigrich do choimhchean-
glaibh a' gheallaidh cho mhaith ri comh-fhlaith-
eachd Israeil, fhuair e eolais air farsuingeachd
gras Dhe. Thuig e nach h-ann a thearnadh nan
ludhach a mhain a thainig Criosd ach a shireadh
nan uile a bha caillte. Is e Lucas a chum air
chuimhne 'na leabhar na briathran a bu chaomh-
aile a labhair Criosd, agus air an aobhar sin tha
an soisgeul a sgriobh e 'na dheagh sgeul mar
aoibhneis do na h-uile dhaoine. Is e diadhachd
is moralachd(Z\\x\o%A ceann teagaisg Eoin,ach is e
truacantachd\% cai7im/ineas Chriosd ceann teagaisg
Lucais. Cha 'n e da dhealbh a tha iad a' toirt
dhuinn, ach da thaobh an aon deilbh. Tha
Criosd e fein ni's motha no gu'n gabh e tomhas.
Cha chuartaich aon inntinn e 's cha 'n fhaic aon
suil e 'na iomlanachd. Tha leud is doimhn' is
farsuingeachd ann nach rannsaich duine beo.
Chunnaic Eoin aon ghloir agus chunnaic Lucas
gloir eile, ach is ann o'n aon phearsa a bha
'ghloir a' dealrachadh.
M.\DAINN IS FEASGAR.
Bu mhaith leinn cunntas goirid a thoirt air da
laoidh a tha freagarrach gu bhi air an seinu aig
aoradh maidne is feasgair. Tha e iomchuidh
gu 'm moladh daoine JDia. anns a' mhaduinn
airson fois na h-oidhche, agus gu 'n iarradh iad a
stiuradh agus a bheannachd m'an toisich iad air
obair an latha, agus cha 'n urrainn iad sin a
dheanamh ann am briathran a 's fhearr no 'n
t-oran maidne a rinn an t-Easbuig Tomas Ken.
O m' anam, duisg, is leis a' ghrein,
Imich air sligh' do dheasnais fein;
Mosgail o t' airtneul, 's tairg le gradh
An iobairt mhaidne do'n Ti a's aird.
Gach cliu do Dhia a ghleidh mi slan,
'S a dh' iiraich mi le fois is tamh ;
Deonaich o'n uir 'nuair dh' eireas mi
Beatha gun chrich an riogh'chd na sith.
Dh' iocainn as iir mo bhbid dhuit fein :
Fuadaich mo chionnt mar dhruchd roi'n ghrein ;
Mo smuaintean stiuir is gleidh mo chri,
'S le d' laithreachd fein, O, sasuich mi.
Na labhras mi 's na thig am bheachd,
Stiuir thus' an diugh an geill do d' reachd,
'S gu 'n tugainn dhuit-sa, mar is c6ir,
Le m' thoil 's le m' chridhe cliu is gloir.
Thugaibh cliu do Dhia na gloir,
Thugaibh cliu dha uile shloigh,
Molaibh air neamh, O aingle caomh
An t-Athair, am Mac, 's an Spiorad Naorah.
Tha da cheud bliadhn' ach a dha o chaochail
am bard a sgriobh an laoidh so. Bha e 'na
shearmonaiche ainmeil 'na linn ; sgriobh e moran
leabhraichean agus ghiulain e teas is uallach an
latha anns an Eaglais 'nuair nach robh moran
beatha no diadhaidheachd innte, ach ged nach
'eil iomradh an diugh air a leabhraichean no air
'orbrichean eile, tha an laoidh bheag so 'na
carragh chuimhne nach leig le 'ainm bar.achadh.
Tha neo-bhasmhorachd aig na baird nach 'eil aig
daoin' eile.
Rinn Tomas Ken an laoidh so air son te de
na sgoilean mora a th' ann an Sasunn, 's bha i
air a sgriobhadh air ballachan an t-seomair anns
am biodh na balaich a' cadal. Thug e dhaibh
a' chomhairle so leatha — "Seinnibh, a dhaoin'
oga, an laoidh so anns a' mhaduinn agus an
laoidh eil' anns an fheasgar, oir tha an Salmadair
ag radh gur ceart caoimhneas graidh an Tighearn
a nochdadh air mhadainn agus fhirinn anns an
oidhche." Cha ruigear a leas eachdraidh a
bheath' innseadh, ach tha aon ni air am faod
sinn tigh'nn thairis, a chionn gu bheil e noch-
dadh ciod an seorsa duin' a bh' ann. Bha e cho
neo-eiseimeileach 's a bha e diadhaidh. Ged a
bha taobh aig an teaghlach rioghail ris airson
geiread 'inntinn is cumhachd a shearmonachaidh,
cha b' urrainn do Righ no do chuirt a bheul a
dhunadh, no stad a chur air ann a bhi togail
fianuis an aghaidh aingidheachd spioradail ann
an lonadaibh arda. 'Nuair chaidh an righ air
thurus gu Winchester chuir e fios thuige gu 'n
rachadh e air aoidheachd d'a thigh ; ach air do'n
duine bheusach a chluinntinn gu 'n robh 'n righ
a' toirt leis gaorsach bheag-narach nach bu bhean
dha, thuirt e ris suil m'an t-sroin rathad eile
ghabhail. Cha do chord an rud ris an righ aig
an am, ach 'nuair a bha Easbuig iir ri chur a
stigh ann am Bath, thuirt e ris a' Chomhairle,
"Thoiribh an t-aite do 'n fhear bheag nach
d'tugadh fasgadh do Nell." 'Nuair a bha 'n righ
air leabaidh a bhais, b' e Tomas Ken am
ministear a bh' air iarraidh chum frithealaidh dha.
Ged nach 'eil a' bhardachd 's an diadhaidh-
eachd a' pogadh beul ri beul daonnan, is maith
leinn a chreidsinn gu robh na feadhainn a rinn
na laoidhean a's docha Jeinn cho glan 'am beatha
's a bha iad cho binn 'an ceol.
Am measg na laoidhean feasgair cha 'n 'eil a
h-aon a's taitniche na i so : —
40
A Shlan'gheir ghraidh, mo ghrian is tu !
Cha 'n oidhch' ach la 'nuair bhios tu dluth ;
Na h-eireadh neula, talmhaidh, damh'l,
Ga d' fhalach mach o bheachd mo shul.
'Nuair thuiteas dealt a chadail chiuin,
'S gu seimh mo rosgan sgith gu'n duin,
Laidheam le solas Ian de'n smuain,
Gu brath bhi sint' air uchd an Uain !
Fan leam o mhoch gu laidhe grein'
Cha bhi mi beo as d' eugmhais fein ;
Fan leam 'nuair bhios an oidhch' a' fas
As d' eugmhais, O na faigheam bas.
Aon leanabh seachrain, bochd an diugh,
Ma chuir, le tarcuis, cut ri d' ghuth,
'Na anam toisich obair ghrais.
'Ga dhusgadh o chlos peacaidh 's bais.
An teuslan fair; air bochd dean foir,
Le beannachdan neo ghann do st6ir ;
Biodh cadal luchd a' bhroin an nochd
Mar chadal naoidhein sheimh gun lochd.
Bi leinn 'nuair dh' fhosglas sinn ar siiil,
Troimh 'n t-saogh'l bi fein dhuinn ad fhear-iuil,
Gus ann an cuan gun chrich do ghraidh
Am faighear sinn an Riogh'chd an Aigh.
Cha robh ministear riamh anns an Eaglais
Shasunnaich a bu choltaiche ris na h-abstoil no
Iain Keble, ughdair na laoidh so. Rugadh e
ann an teaghlach diadhaidh agus choisrig a
phatantan e do sheirbhis an Ti^hearna mar
leanabh. Thug e barr air a cho-aoisean uile
ann am foghlum, air chor 's gu 'n deachaidh cliu
a bhuadhan air feadh na tire m'an gann a thainig
e gu ire duine. 'Nuair a bha e tri I liadhna
fichead a dh' aois, chuireadh air leth e airson na
ministreileachd agus fad leth cheud bliadhna
bha e 'na sholus dealrach anns an eaglais d'am
buineadh e. Ach coltach ri Tomas Ken, cha 'n
e an obair mhor a rinn e anns an Eaglais
Shasunnaich, no a chliu mar shearmonaiche a
chumas ainm air chuimhne, ach a' bhardachd
spioradail a rinn e. Chuir e mach leabhar ris
an abrar, Stniiaintean airson Sabaidean is
Laithean Naoniha na bliadhna, agus ma
sheachnar am Biobull 's an Leabhar Uirnigh,
cha 'n 'eil leabhar eile a's trice chithear ann an
lamhan chreidmheach no'n leabhar sin. Bha, is
tha e 'na aran beatha do mhoran, agus tha
driichd na maidne air fhathast.
Nuair a bha Keble 'na dhuin' og, bha 'n
Eaglais Shasunnach ann an droch staid. Bha 'n
sluagh gun sgoil, 's bha chuid mhor de na
ministearan gun eud. B' fhearr leo bhi ruith a'
mhadadh ruaidh,'s a'tilgeadh nan cearcan tomain
seach a bhi teagasg an treuid. Ach cha b' ann
dhiu sin Keble. Chuir e roinihe gu'm feuchadh
e ri cuisean a leasachadh, agus chruinnich e
mu'n cuairt air daoin' oga de'n aon inntinn ris
fein. Bha buaidh anabarach aige thairis orra,
agus chuir e siol 'nan inntinn a thug a mach
toradh mor ann an Sasunn. Their cuid nach
robh an toradh sin gu buannachd sam bith do'n
eaglais, 's gu 'n do chuir na daoin' ud air chois
cleachdannan innte nach 'eil air reir gnaths
Phrostanach, ach co dhiu a tha sin fior no nach
'eil, dhuisg iad eud is beatha innte air an robh i
gle fheumail. Cha b' e neart a bhuadhan, ged a
bha bhuadhan ard, a tharruing gu Keble meas
is gradh dhaoine ach a dhilseachd 's a naomh-
achd. Bha bheatha da rireadh foluichte maille
ri Criosd ann an Dia. Gach latha d'a bheatha
bha e gluasad maille ri Dia. Dh' aobharaich a
bheachdan troimh-cheile anns an eaglais, ach
bha e gu nadurra 'na dhuine ciuin, gaolach air
sith. Ged a bha na ceudan a' sealltainn ris mar
an "athair" ann an nithean spioradail, 's ag
iarraidh a chomhairle ann an iomaguin air bith
's am bitheadh iad, cha robh barail mhor aig' air
fhein, 's bha irioslachd 'ga sgeadachadh mar
fhalluinn. Chaochail e o chionn corr is da
fhichead bliadhna.
LAOIDH.
Mi 'g imeachd seachad neoshunndach,
Gle dluth do na h-uaighean.
Mi gu tosdachd ann am aonar,
'S mo smaointean gle luaineach,
A' gabhail beachd air an t-saoghal
Le caochladh gach uair air;
Mar chithear al an deigh ail
'S iad a' fagail gu luath as.
Iad air an astar gu siubhlach
Chum diithaich is buaine,
'S am mealar samhradh gun gheamhradh
'S grian shoillseach gun dubhar;
Cha ruig orr' trioblaidean craiteach,
Trom amhghar no buaireadh ;
Am feasd cha dealaich na cairdean,
'S am bas cha toir buaidh orr'.
Bi'dh iad an cuideachd nan ainglean,
'S a Bhean-bhainnse dol suas leo.
'G an toirt dhachaidh chum na luchairt,
'S cha chunntar an sluagh ann^
Is seinnear moladh gu brath leo
Do'n t-Slanuighear bhuadhach ; —
An Ti a dh' fhuiling 'n an aite,
'S E dh'fhailtich a suas iad.
Anna Chamaran.
Aird-nam-murchann, 1909.
t
Air 11.
1909.
AN DUIN' lONRAIC.
An ann a 7iasgaidh a tha
2/ Dhe air lob ?-
loB /., g.
Cha 'n 'eil e furasd a radh ann am beagan
fhacal ciod an fhirinn shonruichte a tha leabhar
lob a' teagasg. Tha e fosgladh iomadh ceist
nach 'eil e fuasgladh. Tha e tarruing ar-n aire
gu ceisdean diomhaireach mu fhreasdal Dhe 's
mu bheatha mhic an duine air nach h-urrainn
daoine turail gun a bhi smuaineachadh, ach
feumar a radh nach do chagainn an t-ughdar na
cnothan a chruinnich e. Cha droch chu so air
an duine, oir tha e nochdadh gu'm b' fhearr leis
gun fuasgladh idir a dheanamii air ceisdean
mora seach am fuasgladh ann an doigh shuarach.
Is fearr leis an duine ghlic 'aineolas aideachadh
seach comhairl' a dhorchachadh le briathran gun
eolas. Nuair a thoisicheas duin' air gleachd ris
na ceisdean mora a bha cur dragh air ughdair
an leabhair so, 's a dh' fheuchas e ris gach ni air
talamh is neamh a rannsachadh le ghliocas, tha
e 'cur a choise an cuan nach d' fhuaras a
dhoimhneachd. Bheir gach ceum ni's fhaid' e
bho thainead na traghad, gus mu dheireadh
nach grunnaich e, 's am buidhe leis tilleadh
gu tir.
Cha 'n 'eil so a' ciallachadh nach do rainig an
duine comasach a sgriobh an leabhar so air
iomadh ni ris am faodar gabhail mar fhirinn.
Bheachd-smuainich e, a la 's a dh' oidhch', air
rdintean Uhe 's air ciirs' an t-saoghail, agus bha
a bhreithneachadh tarbhach dha fein, 's tha
bhriathran tarbhach do na ginealan a thainig 'na
dheigh. Tha iad cho beo an diugh 's a bha iad
an latha sgriobh e iad, oir tha gliocas is firinn,
mar na h-ainglean, daonnan 6g. Tha driuchd
na maidne air an aodann, 's cha luidh aois orra.
B'e aon de na ceisdean a bha cur dragh air, An
e fei?ieikachd a's mathair aobhair do chrabhadh,
no an urraiiin a7i duine Dia a ghradhachadh is
fireantachd a kantuinn air an sgath fein, 's cha
'n ann air sgaih duaise. Tha 'n leabhar a' togail
iomadh ceisd a bharrachd oirre so, ach faodar
iad sin a chur as an t sealladh an drasd, agus
sealltuinn air na th' aige ri radh air a' chuspair
so. Tha 'n t-ughdar ag iarraidh orrasan nach
'eil a' creidsinn ann an treibhdhireas mhic an
duine eisdeachd ris an sgeul a th' aige ri inn-
seadh mu fhear a mhuinntir Uis, d' am b' ainn
lob.
Bha lob 'na dhuine direach, ceart, air an robh
eagal Dhe, agus a sheachain olc. Chunnaic Dia
gu'n deachaidh maitheas is diadhaidheachd an
duine so os cionn chaich, agus air do Chomhairle
Neimh a bhi cruinn air latha sonruichte, dh'
fheoraich e de Shatan (ged nach 'eil e furasd a
thuigsinn ciod an gnothuch a bh' aige san 'na
leithid a dh' aite) an d' thug e fa'near, 'na
shiubhal 's 'na imeachd, lob air an robh eagal
Dhe agus a sheachain olc. Thuirt Satan gu 'm
b' aithne dha an duine, ach nach robh diadh-
aidheachd lob cho domhain 's a bha daoin' is
ainglean a' saoilsinn. Thuirt e gu fanoideach
gu'm bu mhaith a bha 'n diadhaidheachd a'
paigheadh do thuathanach Uis, ach nan rachadh
cuisean saoghalta 'na aghaidh, gu'm mallaich-
eadh e Dia as an aodann. Feuch ort, ma ta, a
Shatain ; gabh do chothrom agus leag do lamh
air lob, ach a mhain caomhain a chorp. Ann an
aon latha thainig truaighean air lob mar thuil.
Chain e mhaoin, a threudan, a sheirbhisich, 's a
chlann. Ach ged a thainig lom sgrios air a
chuid 's air a theaghlach, cha do mhallaich lob
Dia, 's cha do chuir e eucoir as a leth. 'Na aite
sin, thuit e sios air an talamh agus rinn e aoradh
ag radh, Lomnochd thainig mi a broinn mo
mhathar, agus lomnochd pillidh mi an sin, thug
an Tighearn uaith agus thug an Tighearn leis ;,
beannaichte gu robh ainm an Tighearn.
Air do Chomhairle Neimh a bhi cruinn an
dara uair, nochd Satan e fein an lathair Dhe a
rithist. Dh' fheoraich Dia dheth ciod a bharail
air lob a nis, no an robh e fhathast an dull gur
h-ann air sgath codach a bha e gleidheadh
'ionracais. Fhreagair Satan, agus thuirt e gu
magail gur suarach do dhuin' an saoghal uile
seach a shlainte ; cailleadh e sin agus chithear
ciod a's fhiach a chrabhadh. Cho fad 's a tha
duine luath laidir, faodaidh e seasamh ris na thig
'na charamh, ach biodh e air a chlaoidh le easl-
ainnt agus mallaichidh e Dia as an aodann.
Feuch ort, mata, gabh do chothrom agus leag
do lamh air corp lob, ach a mhain caomhain a
bheatha. Bhuaileadh lob bochd le galair cho
oillieil 's gu'n robh a bheatha 'na h-uallach dha.
Bha 'chradh cho from is 'aogas cho duaichnidh
's gu 'n d' iarr a bhean air lamh a chur 'na
bheatha. Ach cha deanadh lob sin ; an gabh
sinn, ars' esan, maith o laimh Dhe agus nach
42
gabh sinn olc. Cha robh fios aige air na
thachair ann an Comhairle Neimh, ach ged nach
b' urrainn e thuigsinn carson a bha lamh an
Uile-chumhachdaich air a leagadh air cho trom,
dh' irioslaich se e fein an lathair Dhe agus
bheannaich e 'ainm.
Ann an so uile,tha am fear a sgriobh an leabhar
ag radh, cha do pheacaich lob le bhilibh. Dh'
fheuch Satan ri dhearbhadh an lathair Dhe is
ainglean nach b' ann air ghaol fireantachd ach
air ghaol duaise a bha lob a seachnadh uilc, ach
dh' fhairtlich air. Cha 'n 'eil an corr iomraidh
air Satan anns an leabhar, chaill e 'n latha, 's
thug e chasan as, agus uaith sin, faodar a thuig-
sinn gur h-e 'n fhirinn a tha 'n t-ughdar a'
teagasg, nach e feineikachd idir a's inathair
•aobhair do chrabhadh ach gur h-iirrainn do mhac
a?i duine 7?iaitheas a roghamn air a sgath fein.
Nan robh an leabhar a' criochnachadh aig a
so, cha bhiodh an corr uime, agus theireamaid
gu 'n robh lob cho coimhlionta 'na theangaidh
's a bha e ionraic'na chridhe. Ach tha 'n ughdar
a' fosgladh cheisdean eile, agus los sin a dhean-
amh, thug e air lob dol an sas ann an deasboir-
eachd anns an do labhair e, air uairean, cainnt
nach 'eil uile gu leir a' cordadh ris an irioslachd
a nochd e 'nuair a thainig a' challdachd mhor
air. Ach is trie le daoine amaideachd a radh
ann an deasboireachd ris nach bu mhaith leo
seasamh an deigh laimhe.
Chuala triuir d'a chairdean, Eliphas, Bildad,
is Sophar mar a dh' eirich do lob, agus thog iad
orra gu tigh a' bhroin chum comhfhurtachd a
thairgsinn dha. Bha na daoin' ud, mar bha a'
mhor chuideachd d'an luchd duthcha, a'creidsinn
gu'm b'e breitheanas Dhe airson uilc a bh' ann an
trioblaid no ann an calldachd sam bith a thigeadh
air duine. Cha robh teagamh aca nach robh an
caraid lob ciontach do pheacadh mor air chor-
eigin, agus chaidh iad tiiuige chum sin innseadh
dha air a leas. Ach 'nuair a rainig iad lob 's a
chunnaic iad a shuidheachdh truagh, cha b'
urrainn iad a' chomhfhurtachd fhuar sin a
thairgsinn dha, agus siiuidh iad maille ris gun
am beul fhosgladh (ged is neonach a chum
Sophar a theanga chrosda) oir chunnaic iad gu'n
robh a dhoilgheas ro-mhor.
Is e lob fein a labhair an toiseach, agus rinn
e sin le seirbhe cridhe 's le nimh facail a thug
air na daoine clisgeadh.
Rachadh as do 'tt ia air an d' rugadh mi^
Agns do 'n oidhche a thuirt, Ghineadh duine.
Biodh an la sin ^na dhorchadas,
Gabhadh neul comhnuidh air.
Carson nach d' eitg mi o'tt bhroinn .?
Oir a nis laidhimi sios agus gheibhinn foii ;
Chaidlitm, an siti bhiodh tamh again.
An sin sguiridh buaireas nan aingidh ;
Agus gheibh iadsan a fa claoidhte fois.
Carson a thug e do 'n truagh solus ? [annia
Agus beatha dhaibhsan a ta ann an searbhas
A tha gabhail fadail airson a' bhais.
Bha a chairdean a nis cinnteach gu 'n robh an
amharus ceart, 's gu 'n robh cionta trom air
chor-eigin air coguis lob, agus dh' innis iad dha
am barail m'a chor. B'e suim na thubhairt iad,
gu bheil Dia a' riaghladh an t-saoghail ann an
ceartas 's ag orduchadh nan uile nithean gu
maith, a' toirt soirbheachaidh do dhaoin' ionraic
mar dhuais an diadhaidheachd, 's a' toirt breith-
eanais air droch dhaoine mar dhuais an uilc.
Fhreagair lob, ag aontachadh leo gur hann mar
sin a bu ch6ir do'n Uile-chumhachdach curs' an
t-saoghail orduchadh, ach thuirt e gu 'n robh e
faicinn 's a' fiosrachadh nithean a bha dol calg-
dhireach an aghaidh ceartais. Cha b'e challdachd
a thainig air a bha cur dragh air anam, ach an
smuain, nach robh Dia n' deanatnh ceartais. Bha
diomhaireachd freasdail Dhe a' dol thar 'eolais,
gus mu dheireadh an robh e 'n inipis achreidsinn
nach robh ann an Dia ach fear-saruchaidh neo-
chaomhal a bha leigeil le cuibheal an fhortain
dol mu 'n cuairt gun sealltuinn co dhiu a
phrannadh i 'n t-ionracan no 'n t-eucorach. Tha
na briathran a labhair e r'a chairdean sgaiteach,
ach clod a theirear ris na briathran a labhair e
mu Dhia fein? Feumar a radh gu 'n do rainig
e airde dalmachd nach do rainig naomh roimhe
no 'na dheigh. B'e aon de na nithean a chuir
am fear a sgriobh an leabhar so roimhe, gu 'n
leigeadh e le duine ionraic mar bha lob, cainnt
a chur air na smuaintean a dh' eireas ann an
cridheachan dhaoine 'nuair tha iad air am
fiosrachadh le trioblaidean troma, 's gun fios aca
carson. Tha sinn an duil nach sgriid 's nach
tomhais Dia mar fhear lagha na smuaintean
dalma 's na briathran amaideach a dh' fhaisgeas
plan is eiginn, air uairean, o chndhe feadhnach
a tha ionraic 'nam beatha. Tha e ni 's glice 's
ni 's caomhaile no gu 'n deanadh e sin. Ach cha
leithsgeul do dhanachd mhic an duine caomhal-
achd Dhe.
Chuir lob as leth an Uile - chumhachdaich
gu 'n do rinn e eucoir air, agus gu 'n do lot se e
gun aobhar. An urrainn dhuinn, mata, aont-
achadh leis an fhacal, nach do pheacaich lob le
bhilean. Cha 'n urrainn. Ach a bheil sin a'
ciallachadh gu 'n robh barail Shatain air lob
ceart, 's nach b'airidh e air an teisteanas a fhuair
e bho Dhia. Cha'n'eil idir: cha do dhearbhadh
lob chum fios fhaotainn ciod a theireadh e le
bhilean ann an la na h-eiginn, ach a chum fios
fhaotainn an roghnaicheadh e fireantachd 'nuair
nach robh buannachd shaoghalt' innte. Rinn
e sin ; bha ionracas cho caomh d'a anam 's nach
dealaicheadh e ris a dh' aindeoin co theireadh
e. Bheireadh e diilain do neamh 's do thalamh
seach a choguis a mhuchadh no ceartas a
r
-I
43
threigsinn. Ann an so uile bha lob, ged nach
robh fhios aige fein air, a glbrachadh ainm an
Tighearn, oir bha e nochdadh gu 'm b' airidh e
da rireadh air a' chliu a thug Dia dha ann an
Comhairle Neimh.
AM MINISTEAR 'S AM FOIRFEACH
COGUISEACH.
Bha Maighstir Eachann 's am foirfeach
anabarach mor aig a cheile. Bha iad comhla
deich bliadhna fichead, ach anns an iiine
sin, cha d' thainig facal riamh eatorra, 's cha
mho a fhuair an dara fear cearb anns an fhear
eile. Bha Maighstir Eachann toilichte leis an
fhoirbheach, 's bha 'm foirfeach toilichte le
Maighstir Eachann, 's bha 'n sgireachd car
toilichte leo le cheile.
Bha e 'na chleachdadh aca coinneachadh a
h-uile feasgar Di-luain, uair nia seach ann an
tighean a cheile. Air feasgar sonruichte bha iad
a' seanchas mu aois chairdean is choimhearsnach,
's mu na h-eucailean a tha 'n aois a' tarruing 'na
lorg.
Mifiistear. — Tha na bliadhnachan a' dol
seachad 's cha 'n 'eil mi fhein 's tu fhein, Iain,
cho 6g 'sa bha sinn.
Foirfeach. — Tha sin fior, ach taing do 'n
Fhreasdal tha rao mheorahair-sa cho maith 's a
bha i riamh.
Ministear. — Air a shon sin dheth, faodaidh
mise an ni ceudn' aradh; ach sidrud a theirinn
riut, Iain. Air mo sgath fhein, 's air sgath an
t-sluaigh, tha mi cur romham nach seas mi air
am beulthaobh aon latha ni 's fhaide ni 's coir
dhomh, agus tha mi 'g earail ort-sa, a charaid,
cagar a chur 'am chluais cho luath 'sa mhoth-
aicheas tu gu bheil an seann duin' a' dol air ais.
Tha e furasda dhomhsa 's do m' sheorsa sinn
fein a mhealladh, ach is maith an sgathan suil
caraide, agus tha mi 'g earbsadh riutsa rabhadh
a thoirt dhomh an am.
M' an deachaidh am foirbheach 'na fhair-
eachadh gheall e gu 'n deanadh e sid, ach air
dha cnuasachadh air a' ghnothuch an deigh
laimhe, bha cho mhaith leis dleasdanas eile 'bhi
air a leagadh air a ghuaillean. Ach aig an am,
cha leigeadh e leis an rud dragh a chur air
inntinn, oir, ars esan, cha d' fhailnich suil
Mhaighstir Eachainn fhathast 's cha do threig a
neart e.
Chaidh bliadhnachan seachad agus thoisich
monmhur am measg an t-sluaigh nach robh am
ministear cho cuimseach 'na fhacal no cho
ordail 'na theagasg 'sa b' abhaist dha. Bha
am foirfeach eadar a' bhaobh 's a' bhuarach.
Bha e 'na dhuine coguiseach 's bu mhaith leis
fhacal a chumail, ach bha e 'na dhuine cneasda
's cha bu mhaith leis a charaid a ghoirteachadh.
Chuir e dail anns a' ghnothuch cho fad 's a b'
urrainn dha, ach, latha de na laithean, air do 'n
mhinisteir tarrruing a thoirt air an aois 's air
maitheas an Fhreasdail dha fein 's d'a choimh-
thionail ghlac am foirfeach misneach agus thuirt
e —
Foirfeach. — A bheil cuimhn' agaibh air an
t-seanchas a bha eadarainn o chionn choig
bliadhna anns an t-seomar so, agus an gealladh
a thug mi dhuibh.
Ministear. — Tha sin agam, Iain, agus tha mi
ro-thoilicht'achluinntinn nach dodhichuimhnich
thusa na dh' iarr mi ort, 's tha mi 'n dochas,
'nuair thig an t-am, gu 'n dean thu gniomh
caraide, 's nach ceil thu orm an fhirinn.
Cha robh fios aig an fhoirbheach ciamar a
thoisicheadh e, oir chunnaic e nach robh amharus
air bith aig a' mhinisteir gu 'n robh 'n fhirinn
cho dliith d'a dhorus. B' fhearr leis an duine
thruagh gu 'n do ghearradh barr na teangadh
dheth m' an do gheall e na gheall e, ach bha
cairdeas is coguis 'ga tharruing air an aon cheum.
Thainig fallus fuar air aodann, critheannaich am
bac 'iosgaid, is casd goirid 'na mhuineal, ach
cha 'n fhaigheadh e diog. Mu dheireadh dh'
fhaighneachd am ministear dheth an robh dad
cearr air. Chuir so seorsa sprachd ann agus
thuirt e nach robh, ach faodar an cbrr innseadh,
facal air fhacal, mar labhair an dithis.
Foirfeach. — Thuirt mise riutha nach robh dad
cearr air an t-searmon nan deanadh iadsan feum
maith dheth.
Ministear. — Dad cearr air an t-searmon ! Cha
'n 'eil mi uile gu leir 'g ad thuigsinn ?
Foirfeach. — Gabhaibh mo lethsgeul, a Mhaigh-
stir Eachann, ach tha cuimhn' agaibh gu 'n
d' iarr sibh orm cagar a chur 'nur duals agus
eadaruinn fhein 's an ursann —
Mifiistear. — Cha ruig thu leas an cbrr a radh,
tha mi tuigsinn gle mhaith nach do chord mo
shearmon an de riut.
Foirfeach.— Ann an riumsa ! Gu 'n tugadh
am Mac Mallachd leis mi, a Mhaighstir Eachann,
ma chuir mi corrag riamh air 'ur searmoin. B'e
sin an seangan a' toirt grcim a gearran.
Ministear {a! ga.ire2iC\\d\i\nn) — Tog ad mhiodal,
Iain, ach o'n a tha sinn a'bruidhinn air searmoin
idir, 's a tha sinn leinn fhein, feumaidh mi
aideachadh, le taingealachd do Dhia, nach d'
fhairich mi riamh uiread saors' anns a' chubaid
's a fhuair mi o chionn bliadhn' air ais. An
aite bhi pianadh na feola le ro-churam ciod a
their mi (mar bha mi deanamh ann an laithean
m' amaideis) tha mi 'n diugh 'gam thilgeadh fein
air comhnadh an Fhreasdail, 's tha mi faotainn
beothalachd 'am bhodhig is deas-chainnt 'am
44
bheul. Ach tha cridheachan a' phobuill cruaidh,
's tha 'n eaglais a' fas falamb.
Cha d' thuirt am foirfeach an c6rr aig an am
's cha mh6 a chualas uaith riamh mu 'n t-seanchas
a bha eadar e fhein 's am ministear. Thuig e
mar bha cuisean, 's chum e 'smuaintean aige
fhein. Ach cha b'e sin do Mhaighstir Eachann ;
dh'fhas e na bu bhriathraiche 's na bu bheothaile,
's cha robh ait' an suidheadh e nach b'e 'n aon
seanchas dha, amaideas na h-oige is cruas-cridhe
an t-sluaigh. 'Nuair a bheirteadh tarruing ris
air an fhoirbheach choguiseach, chrathadh e
cheann 's theireadh e le osna thruim, gu 'm bu
mhor 'eagal gu 'n robh buadhan Iain choir a'
failneachadh leis an aois.
Tha an naigheachd so a' togail iomadh ceisd
air am faodainn comhradh a dheanamh riuts', a
leughadair, nan robh mi cho beothail is deas
bhriathrach ri Maighstir Eachann. Faodar cuid
dhiu sin ainmeachadh, agus mur fuasgail mis'
iad, cnuasaich tein orra 'nuair nach bi obair a's
fhearr agad ri dheanamh.
Co a b' amaidaiche am fear a thairg comhairle
no 'm fear a dhiult a gabhail.
Ciod iad coinharan na h-aoise.
Co as a thainigan deas chain7it 'sa bheothalachd
a dJi fhairich am ministear annfein.
Cha 'n 'eil mi dol a ghabhail gnothuich ris an
da cheisd mu dheireadh, ach faodaidh mi facal
no dha a radh air a' chiad te. Tha mi 'n duil
nach robh anns an fhoirbheach a ghabh os laimh
rabhadh a thoirt do 'n mhinisteir, ach an daor
amadan. Cha 'n 'eil teagamh nach robh
Maighstir Eachann onorach gu leor aig an
am, 's nach robh e saoilsinn gu 'n gabhadh e
comhairl' an fhir eile mar ghniomh caraide. Ach
tha cridhe mhic an duine anabarrach domhain
agus anabarrach cealgach, agus dh' fhaodadh am
foirfeach a bhi cinnteach cianiar a dh' eireadh
dha. Anns an t-saoghal olc so, agus am measg
gineil fhiar, tha e duilich do dhuine an rathad
fhalbh ann an sith, mur bi rud beag de ghHocas
na nathrach an cul a chinn, cho mhaith ri neo
lochdas a' chalumain air a bhathais. Tha sinn
uile'm beachd gur toigh leinn fhios a bhiagainn
air an fhirinn umainn fein, ach mo thruaigh esan
a dh' innseas dhuinn an dara leth dhi. Gabhar
gu toileach ris a'chuid sin dhith a tha mihs do'n
bhlas, ach cho luath 's a dh' aimseas an caraid
coguiseach air ar failingean, caillear meas air tur
is toinnisg an duine, no cuirear as a leth gu
bheil freumh seirbhe air chor-eigin 'na chridhe.
Tha na daoin' a's caise anabarrach faighidneach
'nuair thatar 'gam moladh, agus gabhaidh
eadhoin seanairean glic is ministearan, fearg ris
an duine choguiseach nach gabh iad ris an duine
mhiodalach.
Am bitheantas cha 'n 'eil ann ach cosg cainnte,
comhairl' a ihoirt air neach eile, oir, ma tha
beagan tuir ann fein, cha bhi feum aig' oirre, 's
mur h-eil ttir ann, cha gabh e i. Cha 'n 'eil rud
eile a tha cho trie a' dol a dholaidh ri comhairle.
Ma tha na h-amadain a' fas lionmhor, cha 'n e
cion comhairl' a's aobhar. Tha e ceart gu 'n
tugadh parantan comhairl' air an cloinn, 's gu'n
tugadh daimhich eolas na slighe air an do ghluais
iad fhein d' an cairdean oga, ach a mach o
theaghlach fein cha bu choir do dhuin' a bhi
deas gu chomhairl' a thairgsinn. Tha seorsa
dhaoin' ann nach h-urrainn fuireach samhach.
Air ghaol seanchais bodhraidh iad an coimh-
earsnaich le comhairle. Tha briathran na
feadhnach sin mar fhuaim na gaoithe, agus nan
innseadh daoin' an fhirinn, theireadh iad gu 'n
robh iad seachd sgith dhiu. Cha 'n 'eil ann an
comhairle gun iarraidh ach am mi-mhodh. Am
bitheantas, cha dean i ach droch nadur is
danarrachd a dhusgadh anns an neach d' an
toirear i.
Ma dh' fhasar sgith dhiubhsan a thairgeas
comhairle gun iarraidh, fasar ni 's sgithe
dhiubhsan a dh' iarras i gun sgur. Uair a
ghabhas iad i, is da uair nach gabh. Tha seorsa
dhaoin' ann a tha coltach ris an eidheann.
Cha 'n urrainn dhaibh seasamh air ar> casan
fein ; feumaidh iad an taic a leigeil ri cuid-eigin.
Tha iad an comhnuidh eadar da bharail, 's cha
ghabh iad os laimh an rud a's lugha gus an iarr
iad comhairle. Ged a dh' fheuchas an seorsa so
faighidinn an cairdean, cha daoine cronail no
cealgach iad, agus is coir giulan leo cho mhaith
's is urrainnear. Ach ciod a theirear riusan a
dh' iarras do chomhairle, cha 'n ann air ghaol
seolaidh fhaotainn, ach air ghaol do cheann a
sheideadh suas ? Tha na h-uiread de 'n t-seorsa
dhaoine so a' falbh an t-saoghail, agus mur h-eil
thus', a leughadair, car turail bheir iad ort a
chreidsinn gu bheil thu cho glic ri Solamh.
Ma 's toigh leat am beachd diomhain sin ort
fhein altrum, leigidh tu air an aghaidh iad, ach
ma 's duine tuigseach thu, cuiridh tu stad air
am miodal cho luath 'sa leigeasan t-siobhaltachd
leat sin a dheanamh, agus cumaidh tu do
chomhairl' agad fhein.
Ach air a shon sin uile, is raaith an ni deagh
chomhairle agus iarraidh an duine glic i ni 's
bitheanta no 'n t-amadan. Cha toir e 'inntinn
do dh' eoin an adhair, ach ma bhios e an
ioma-chomhairle mu rud sam bith, is maith leis
seanchas fhaotainn ri caraid sonruichte anns a
bheil earbs' aige. Bruidhnidh iad gu saor, taobh
air thaobh, agus eatorra feuchaidh iad ri amas
air an t-slighe cheart.
Cha ghabh mi gnothucli ris a' cheisd mu
dheireadh — Co bhuaith a thainig heothalachd is
deas - chaimit Mhaighstir Eachain7i. Thuirt e
fein gur h-ann o chomhnadh an Fhreasdail, agus
faodar fhagail mar sin.
i
¥
ft
I
3
1
4
Air 12.
1909.
SEIRBHISEACH DILEAS.
Aindreas, braihair Shimoin Fheadair.
—EoiN /., 4.0.
Fhuair an Naomh Aindreas aite urraniach am
measg nan abstol, ged nach d' fhuair e an t-ait' a
b' airde. B' e Aindreas a bu mheadhon air
Peadar a thoirt gu Criosd, ach ann an nine
ghOirid ghabh an sgoilear toiseach air a mhaigh-
stir, agus tha Aindreas air ainmeachadh air
Peadar, mar nach b' urrainn do 'n t-soisgeulaiche
innseadh d' a leughaidearan, ann an doigh eile,
CO e.
Rugadh e am Bhetsaida Ghalile, 's b' e ainm
athar lonas, is ainm a mhathar lohanna.
Thainig e fo bhuaidh na firinn m'an do thachair
e air Criosd. Dhuisg searmonachadh a' Bhaistich
iomaguin spioradail 'na anam, agus lean e Eoin
mar dheisciobul. Cha b' urrainn dha e fein a
chur fo ughdarras a b' fhearr, oir theagaisg am
Baisteach dha grainealachd is cionnta peacaidh,
agus tharruing e 'aire a dh' ionnsuidh neach a
bha mar 2ian Dhe a' toirt air falbh peacaidhean
ati t-saoghail. Fo mhinistreileachd Eoin bha
cridhe Aindreis air a dheasachadh airson an
t-Slanuigheir, air chor agus 'nuair a choinnich
iad a eile aig abhainn lordain, gu 'n do fhreagair
Aindreas gu toileach a' ghairm a thug losa dha.
Cha 'n 'eil Mata no Marc no Lucas ag radh
moran mu Aindreas, ach bha car de thaoibh
aig an Abstol Eoin ris an duine chaomh so,
agus tha e toirt iomraidh air ni 's bitheanta no
tha each. Tha e furasda gu leor fhaicinn gu 'm
bu mhaith le Eoin ainm Aindreis a chumail air
chuimhne, 's gu 'm bu mhaith leis gu 'n tuigeadh
a leughaidearan gu 'n do rinn Aindreas seirbhis
mhaith ann an aobhar an t-soisgeil. Cha
b' urrainnear a chur as leth an abstoil so gu 'n
robh e 'na dhuine dalraa, oir b' fhearr leis
daonnan a bhi air chul nam bord seach air
beulaobh na cuideachd, ach, tri uairean, tha
Eoin a tigh'nn thairis air nithean air nach tugadh
Aindreas e fein iomradh : —
(i) Ami an Eoin i.,jj-42, tha^e'g innseadh mar
thachair Criosd air Aindreas, -'s mar chaidh
Aindreas a dh' iarraidh a bhrathar chum a
thoirt gu Criosd.
(2) Ann an Eoin vi., 'J14, tha e 'g innseadh gur
h-e Aindreas a tharruing aire Chriosd a
dh' ionnsuidh an oganaich aig an robh an
t iasg 's an t-aran leis an do rinn e aon d'a
mhiorbhuilean.
(3) Ann an Eoin xii., 20-22, tha e 'g innseadh
gur h-e Aindreas a ghabh os laimh na
Greugaich a thoirt gu losa.
Cha 'n 'eil an corr iomraidh air ainm anns an
Tiomnadh Nuadh, ach a reir beul-aithris na
h-Eaglais, chaidh e do dhuthchannan cein a
shearmonachadh an t-soisgeil, an deigh aiseirigh
Chriosd. Chuireadh gu bas e ann am Patre air
sgath a' chreidimh, agus thatar ag radh gu 'n
robh 'eud air taobh an t-soisgeil cho mor 's gu 'n
do shearmonaich e Criosd air a' chrann-
cheusaidh, a dh' aindeoin plan a chuirp.
A thaobh buadhan inntinn is comas labhairt
cha ghabh Aindreas coimeas ri Peadar no Eoin
no Pol. Cha tug Dia dha na gibhtean a
bh' aca-san. Ach rinn e deagh fheum de na
talantan a fhuair e, agus ged nach 'eil e cho
ainmeil, bha e cheart cho dileas riusan. Tha
eadar-dhealachadh eadar reult agus reult a
thaobh gloire, ach is ann anns an aon iarmailt a
tha iad a' dealradh agus cumhachd an aon Ti a
tha iad a' nochdadh.
Bha Aindreas 'na dhuin' iriosal. Cha robh e
air a sheideadh suas le uabhar no fein-speis, 's
cha b' e ghloir fein a bh' aige 'san t-sealladh.
Cha do ghabh e saoibhneas a chionn gu 'n
d' fhuair feadhainn eile toiseach air; bha
spiorad macant' is ciuin air a ghiulan, ni a tha
ro luachmhor ann an sealladh Dhe. Cha robh
an spiorad sin aig na h-abstoil uile, co dhiu cha
robh e aca an toiseach. Cha mhor dhaoin' aig
a bheil e, oir tha uabhar is fein speis anabarrach
duilich an spionadh as am bun. Cha 'n 'eil e
idir duilich a bhi eudmhor ann an aobhar sarn
bith, ma gheibh sinn cliu air a shon, 's ma
bheirear dhuinn an t-aite suidh' a 's fhearr 's
a' chuideachd. Ach is rud eil' e, a bhi eudmhor
gun duais, gun chliu. 'Nuair a dh' aimsear air
neach a tha Ian thoileach an obair a dheanamh
is cliu na h-obrach a leigeil le neach eile, faodar
a bhi cinnteach gu bheil taom mhaith 'na chridhe
de 'n ghradh sin nach gabh farmad, nach dean
raiteachas, nach 'eil air a sheideadh suas, 's tiack
gijilain efein gu mi chiatach.
46
B' e Aindreas ceud thoradh obair Chriosd,
a' cheud dheisciobul a thog a chrann-ceusaidh
's a lean an Slanuighear. Ged nach 'eil Eoin a'
tigh'nn thairis air na thuiit losa ris 'nuair a
choinnich iad, tha e coltach gu 'n robh cridhe
Aindreis air a ghluasad gu mor, oir cbaidh e
mach le cabhaig a dh' innseadh d' a bhrathair
ciod a f huair e. Dh' fhaodadh e radh mar thuirt
an Salmadair, cha d' fhohdch mi t-fhireatitachd
'am chridhc. Dh' fhairich Aindreas nach e
mhain gu 'n robh e air a ghairm gu bhi 'na
dheisciobul, ach gu 'n robh e air a ghairm mar
an ceudna gu bhi 'na fhianuis. Cha 'n ann air
na h-abstoil a mhain a dh' iarr Criosd fianuis a
thoirt seachad, ach air a h-uile duine ann an
comunn nan creidmheach. Tha e mar fhiach-
aibh orrasan a bhlais deagh thiodhlac Dhe am
fianuis a thoirt do 'n t-saoghal. Rinn Aindreas
sin am measg a dhaoine fein an toiseach, 's an
deigh laimhe am measg choimheach.
B' e Peadar ceud thoradh obair shoisgeulach
Aindreis, agus ann a bhi toirt a bhrathar gu
Criosd, rinn e 'n obair latha a b' fhearr a rinn e
riamh 'na bheatha. Cha robh nair' air Aindreas
labhairt r'a bhrathair mu nithean spioradail.
Aidichidh sinn uile nach robh aobhar air bith
gu 'm bitheadh, ach an deigh sin 's air fad, is e
gle bheag de dhaoin' a 's urrainn am beul
fhosgladh air nithean spioradail ri 'n cairdean
fein. Ann an aon seadh tha sin nadurra,
agus cha 'n 'eil e idir fior gur h-e cion eud no
deagh dhurachd a tha 'g an cumail samhach.
Ma chuirear a cheist — An coir do luchd
aideachaidh a bhi seanchas daonnati air nithean
spioradail, 's a bhi toirt rabhaidh do gach peacach
a thachras orra, cha 'n 'eil a' cheist idir furasd a
fuasgladh. Cha 'n 'eil an rud a tha laghail gu
leor do'n dara duine dligheach do dhuin' eile,
s cha mho a thairngeas ar dleasdanas sinn air
an aon cheum. Tha tiodhlacan Dhe lionmhor
agus cha 'n e 'n aon seorsa talant a tha e toirt
do na h-uile. Thug e gibht teagaisg do chuid,
gibht comhfhurtachaidh do chuid eile, 's cha
'n 'eil teagamh nach d' thug e do dhuine son-
ruichte an sid 's an so gibht leis aa urrainn
dhaibh maith a dheanamh d'an co-chreutairean
le seanchas pearsonta. Ma fhuair neach a'
ghibht sin ann an tomhas cothromach, is coir
dha a cleachdadh, agus ma 's duine turail e, cha
dean a bhriathran cron. Ach is beag an aireamh
dhaoin' aig a bheil an talant sin, ged is mor an
aireamh a tha 'n duil gu bheil i aca. Tha e
furasd do dhaoin' iad fein a mhealladh 's a bhi
saoilsinn gur h-e eud spioradail a tha 'g am
brosnuchadh gu bhi bruidhinn air Dia 's air
siorruidheachd ris gach sean is 6g a thachras
orra, 'nuair is e da rireadh fein speis is fein fhir-
eantachd is gaol bruidhne a tha toirt fuasglaidh
d' an teanga. Tha moran dhaoin' ann a dhean-
adh barrachd seirbhis do rioghachd Dhe nam
fanadh iad samhach no ni iad gu brath le 'n
seanchas. 'Nuair a labhras duin' air nithean
folaichte na beatha spioradail 's air obair Dhe
'na anam fein, mar nach biodh e ach a' bruidh-
inn air an t-sid no air cuisean Parlamaid, cha 'n
'eil 'na chainnt ach diomhanas is mi-mhodh, 's
cha 'n 'eil ann fein ach ciombal a' gleangarsaich.
Fagaidh e droch bhlas am beul na feadhnach a
dh' eisd ris air sgath siobhaltachd, agus an aite
an taladh gu diadhaidheach, duisgidh e annta
smuaintean eile. Anns a' chuis so, mar ann an
nithean a's motha is coir dhuinn eiseimpleir ar
Maighstir a leantuinn. Bha esan deas gu comh-
radh a dheanamh ri neach sam bith a chuireadh
ceist air, no dh' iarradh a chomhairle, no thig-
eadh thuige le teagamh no le duileadas. B'
aithne dha ciamar a ghabhadh e cothrom air an
fhacal fhreagarrach a labhairt aig an am cheart
agus ris an duine cheart, ach cha d' fhosgail e a
chridhe no bheul do choigrich agus cheil e
eadhoin air a chairdean (na h-abstoil) barrachd
's a dh' innis e dhaibh. Ma rinn e pairt do
fhiosrachadh anma follaiseach, dh' fhag e moran
dheth foluichte, 's cha b' u'rainn neach sam bith
a chur as a leth gu'n robh e bruidhneach.
Ach ged nach 'eil e freagarrach gu'm biodh
luchd aideachaidh a' ceasnachadh chairdean is
choimhearsnach gun sgur 's a feoraich dhiu an
d' iompaicheadh iad, tha e ceart gu'n deanadh
parantan airson an cloinnean ni a rinn Aindreas
d'a bhrathair. Le bhi 'gan teagasg ann an eolas
an t-soisgeil gu curamach, le bhi cur eiseimpleir
cheart m'an coinneamh, 's le bhi 'gan taladh
anns gach doigh a's urrainn iad gus an inntinn a
shocruchadh air nithean ceart is urramach is
fior-ghlan, bheir parantan an clann gu Criosd.
Faodaidh clann gun coiseachd air an t-slighe
cheart ged a fhuair iad a h-eolas, ach am bith-
eantas gabhaidh an nadur lubadh mar a thoil-
icheas am parantan, ma thoisicheas iad trath 's
ma leanas iad le tuigs' is faighidin. Ach is e sin
an dearhh ni nach dean moran pharantan. Tha
cho beag suim aca do chor spioradail an cloinne
's mur b' e am beagan eolais air a' Bhi' bull a
thruiseas na paisdean amis an sgoil, gu'm fasadh
iad suas cho aineolach air an t-soisgeul ri
treubhan borb na h-Afric. Agus sin clann
luchd comanachaidh.
Cha 'n 'eil e coltach gu'm faca Aindreas
moran de thoradh a shaothrach anns na cearn-
aibh anns an do shearmonaich e an soisgeul an
deireadh a latha. Ach cha do chaill e mhis-
neach 's cha d' thug e thairis ; bha e dileas gu
bas. Chual e le chluasan fein an t-ordugh a
thug Criosd do na h-abstoil, iad a dheanamh
deisciobuil de na cinnich uile. Cha robh
Aindreas eas-umhal agus b' urrainn e radh mar
thuirt am faidh, Tha facal an Tighearn ann anrk
M
4
i
47
chridhe, mar gu'm b'e teine loisgeach air a
dhruideadh suas ann am chnamhaii, agus ged
sgithich mi 'ga chumail a steacb, cha 'n urrainn
mi. Cha 'n urrainn an eaglais soirbheachadh
ma ni i dearmad air an aithne so. 'Nuair a
dh' fhasas eud soisgeulach na h-eaglais fann, tha
bliadhnachan na gorta air teachd. Tha i dliith
do'n bhas. Ma tha facal an Tighearn 's an
deagli sgeul a tha e toirt thugainn priseil dhuinn
fhein, bidh iarrtus againn air an tiodhlac luach-
mhor a thoirt dhaibhsan nach d' fhuair e
fhathast. Ach mur h-eil e 'na aran beatha
dhuinn fein cha 'n 'eil ioghnadh ged a bhitheam-
aid caoin shuarach co dhiu gheibh 's no nach
faigh daoin' eil' e.
Cha robh buadhan mora inntinn aig Aindreas
ach chleachd e an comas a fhuair e, 's bha e
dileas anns a' bheagan. Tha ninn an duil gu'n
abradh a choimhearsnaich gu'm b' fhior Chriosd-
uidh e aig taobh a theine fein, 's nach tugadh
iad an toiseach air eadhoin do Pheadar. Cha
b' urrainn dhaibh teisteanas a b' fhearr a thoirt
dba. Tha iomadh neach air a bheil ainm na
diadhaidheach aig coigrich, nach faigheadh an
t-ainm sin bho na feadhainn a tha fuireach 's an
aon tigh riu. Tha iad 'nan Abstoil am fianuis
an t-saoghal agus 'nan trusdair aig taobh an
teine. Is mor an rud e gun abradh a bhean 's a
chlann fein mu dhuine, gu bheil e daonnan
ciuin is caoimhneilis coguiseach, glan 'na iheang-
aidh is firinneach 'na ghiulan. Faodar a radh
mu Aindreas gu'n robh e 'na dhuin' iriosal, 'na
bhrathair blath chridheach 's 'na sheirbhiseach
dilea?. Cha urrainear moladli a's airde no sin
a dheanamh air, oir is e fior dhuin' ainneamh
a's airidh air a' chliu so.
DUINE UIADHAIDH
Tha da cheud bliadhna o rugadh an t-Olla.mh
Maciain, agus anns an fhoghar, bha daoine glic
is eagnaidh na duthcha a' raiteachas feuch co am
fear a thilgeadh a' chlach a b' fhearr 'na charn.
Cha 'n 'eil sinne gabhail oirnn a bhi anabarrach
glic no eagnaidh, ach tha taobh againn ris an
OUamh nach 'eil againn ri moran, agus faodaidh
sinn rud a radh, nach b' urrainn, a reir coltais,
cuid d'a luchd molaidh a radh, gu'n do leugh
sinn a h-uile facal a sgriobh e riamh. 'Nuair a
dh' fhasar sgith do theangannan eile, tha seanchas
an duine chneasda so daonnan tlachdmhor.
Ach cha 'n e sin a thug oirnn tarruinga thoirt
air ainm, 's cha mho a tha sinn a' dol a labhairt
mu bheatha no mu ghliocas. Cuiridh sinn fa
chomhair ar luchd leughaidh cuid de na na h-
uirnighean a sgriobh e, agus cuid de na
smuaintean a bu trice bha 'na chridhe, aig am-
annan sonruichte de'n bhliadhna.
leis fhein bruidhinn.
Bas a Mhnatha.
Leigidh sinn.
" Athair uile-chumhachdaich agus uile-throcair-
each aig a bheil gradh dhomh ged a smachdaich
thu mi, amhairc ann ad thniacantas air mo bhron,
agus deonaich gu'n duisg an amhghar so mo chog-
uis. Their dhomh a leithid a dh' fhaireachduinn
air do chumhachd 's do mhaitheas, 's gu'm feuch
mi ri umhlachd a thoirt dhuit an smuain, am facal
's an gniomh. Na leig learn mo laithean a chur
seachad ann am bron diomhain, ach cuidich leam
a chumihneachadh gur h-ann bhuait-sa a tha maith
is olc a' teachd. Cha 'n 'eil dochas agam gu'm
faigh mi comhfhurtachd gun aithreachas oir smachd-
aich thu mi airson mo pheacaidh. Cuidich leam a
bhi taingeil airson an companas a fhuair mi o'n
mhnaoi a thug thu bhuam, agus deonuich gu'n
lean mi a h-eiseimpleir 's gu'n gleidh mi nabbidean
a rinn mi ri taobh a cuirp. Ann ad lamhan, a Dhe,
tha spioradan na feadhnach a chaidh as an t-
sealladh, agus ma tha e fior gu bheil spioradan nani
marbh a' frithealadh do dh' anmaibh nam beo, tha
mi guidh' ort gu'm biodh spiorad mo mhnatha
dhomhsa mar aingeal-dion. Ma tha e dkna so iarr-
aidh, thoir maitheanas dhomh.''
Cha robh linn riamh cho as-creidmheach ris
an linn 'san robh Maciain beo. Thainig tiorm-
achd spioradail air an duthaich air fad anns an
ochdamh linn deug. Tha 'n t-Easbuig Butler
ag radh gu'n do thuit an creidimh cho iosal, 's
gu'n robhtar an duil nach b' fhiach e argun)aid
a dheanamh uime. Am measg luchd nam peann
a bha mu'n cuairt air Maciain ann an Lunnainn,
bha dithis nach robh creidsinn idir ann an Dia
mu choinneamh gach fir a bha. 'Nuair a bheirt-
eadh tarruing air Dia is neo bhasmhorachd an
anma, cha deanadh iad ach gaire, agus bha.
eadhoin pearsachan eaglais ann an ionadan arda
a dheanadh magadh 's a' chiiil air an ni a bha
iad a' teagasg am follais. Tha moran de
litreachas an la ud a dh' fhagas droch bhlas am
beul na feadhnach aig a bheil inntinn ghlan is
spiorad fallan anns nach do bhasaich urram do
nithean neo- fhaicsinneach. Ach cha dean
leabhraichean Mhic Iain sin. Cha do sgriobh
e aon fhacal a bheireadh oilbheum do chridhe
no do chreidimh neach eile. Chuir e roimhe
nach d' thugadh e gnuis do leabhar sam bith
mur deanadh e diadhaidheachd ionmholta is
maitheas ionmhiannaichte. Bha inntinn a bu
gheire 's a bu chomasaiche aig an Urramach
Swift na bh' aig Maciain, ach tha sgriobh-
aichean an trusdair sin is sgriobhaichean an
Ollaimh choir cho eucoltach ri cheile 'sa tha fail
na muice ri tios cubhraidh. Tha e 'na chleachd-
adh aig baird comhnadh na Ceolraidh iarraidh
ma'n toisich iad air an dan, ach dh' iarr Maciain
comhnadh an Spioraid Naoimh. M'an do thois-
ich e air a' "Chuairteir" sgriobh e an urnuigh so^
48
" A Dhe uile-chumhachdaich, cha 'n 'eil 'n ar
saothair ach diomhanas gun do chuideachadh, 's
•cha 'n 'eil 'n ar gliocas ach amaideas gun do ghras;
thoir domh amis an ni so a ghabh mi os laimh
comhnadh do Spioraid Naoimh, chum gu'n gloraich
mi t-ainm 's gu'n ruig mi fein is daoin' eile air a'
bheatha shiorruidh."
Bha e 'na chleachdadh aige daonnan air Di-
domhnaich na Caisge suidh' aig bord a'choman-
achaidh, agus tha e soillier gu 'm biodh e
deanamh mar dh' iarr an t-abstol — Ceasnaichibh
sibh fein m'an ith sibh an taran so 's m'an 61
sibh an cupan so. Sgriobh e 'na leabhar-latha.
'■Bha mi air a' bhliadhna so cho diomhaineach
's gu bheil mi eagail orm an t-sacramaid a ghabhail.
Ach theid mi an lathair Dhe le irioslachd, an
dochas nach bris e a' chuilc bhruite. Bhoidich mi
-cho bitheanta 's gu bheil eagal orm boidean ur a
-dheanamh. Ach ni mi iad so a rithist.
Aoradh a thoir t do Dhia Tit's dtchiollaiche
Do I dd'n eaglais a h-idle Sabaid
Na Sgriobtuirean a rannsachadh
Eiridli aig sia uairean^ jna's urrainn mi.
Leisg is fion ro-laidir a sheachnadh.
Mo skeoniar's mo leabhraichean a si^oblackadh,^'
Caisg an deigh Caisge, bha e cur roimhe
•eiridh na bu Iraithe ach cha 'n 'eil e coltach
gu'n deachaidh leis. Thoisich e 'n toiseach
le bhi bbideachadh gu'n eireadh e aig sia, ach
niu dheireadh chuir e gu h-ochd e. Mar bu
bhitheanta, bhiodh e 'n deigh mheadhoin-la
m'am fagadh e 'n leaba.
Dl-DOMHNAICH NA CaISGE.
"A Dhe uile chumhachdaich, a chaomhain mo
bheatha gus an la so, 's a thug dhomh cothrom eil'
air fulangas is bas mo Shlanaigheir a chuimh-
neachadh, seall thairis air mo pheacanna, agus
cuidich leam ciil a chur riu. Ma's e do thoil e,
thoir faochadh dhomh o'n phian a tha cradh mo
chuirp 's o'n neul dorcha a tha luidh air m' inntinn.
Saor mi o sprochd 's o eagal, agus cuidich leam
buaidh fhaotainn air na failingean a tha seasamh
eadar rium is diadhaidheachd. Neartaich mo thoil
is ceartaich mo smuaintean, agus mar tha mi fas
ann am bliadhnachan cuidich leam mar an ceudna
fas ann an creidimh, ann an gradh 's ann am fior
naomhachd."
Bha Maciain buailteach do leann-dubh a'
chuid bu mhotha d'a bheatha agus b'aithne dha
'na fhiosrachadh fein ciod a bha 'n Salmadair a'
ciallachadh le 'uamhasan na h-oidhche.' Cha
bu chuimhne leis aon latha anns nach robh
bhodhig air a cradh le dbruinn, ach ghiulain e le
eucailean cuirp gu faighidneach, gun ghearan.
Bha e 'na chleachdadh aige bhi trasgadh an
drasd 's a rithist, gu sonruichte roimh Shabaid
na Caisge agus air co-ainm an latha air an do
shiubhail a bhean.
"Cuidich leam, a Dhe, a bhi stuama 'nam bhiadh,
's 'nam dheoch, 's 'nam chadal, chum gu'm bi m'
inntinn soilleir 's mo chridhe foisneachail airson do
sheirbhis. Na toir bhuam do spiorad ach saor mi
o eagal a' bhaisagusnochd dhomh do throcair ann
;an losa Criosd."
Ann an 1783 'nuair a bha e ceithir deug is tri
tri fichead bliadhn' a dh' aois bhuail am pairilis
e, agus thug e an cunntas so air a thinneas ann
an litir do bhan-charaid.
■' Air feasgar Di-luain fhuair mi aotramachadh,
bha mi faireachduinn gu beothail, 's chuir mi cuis-
ean an ordugh chum toiseachadh air obair. Chaidh
mi luidhe, ach an ceann greis dhuisg mi. Dh'
fhairich mi tuainealaich is troimh cheile am cheann,
a mhair leth mionaid. Chuir an rud eagal orm,
agus ghuidh mi air Dia buadhan m' inntinn a
chaomhnadh, ciod air bith a dh' eireadh do 'm
bhodhaig. Rinn mi an urnuigh so ann an Laid-
ean?i, feuch an iuiginn co dhiic a dK jhalbh mo
bhuadlian no nach d" fhalbh. Cha robh 'n Laideann
a chuir mi ri cheile ro shnasmhor, acli bha lanfhios
again Jiach robh, agus uaithe so thug mi nach do
chain mi mo mheomhair. An ceann greis dh'
aithnich mi gur h-e 'm pairilis a bh' ann, 's gu'n do
chain mi mo chainnt. Cha d' fhairich mi pian sam
bith, ach bha ioghnadh orm nach do chuir galair
cho uamhasach an tuilleadh eagal orm 's a rinn e,
agus smuainich mi gu'm faod e bhith gu'n caill am
b^s fhein, 'nuair a thig e dliith, an t-uamhas a tha
ceangailte ris, 'nuair tha e fad air falbh. Dh' ol
mi dk ghloine, los fuasgladh a thoirt do'n teangaidh.
Thatar ag radh nach 'eil rud a's fhearr no fion a
thoirt fuasgladh facail do 'n teanga mhabaich.
Chrath mi mi fhein, ach cha tigeadh diog. Chaidh
mi do 'n leabaidh a rithist, agus tha mi 'n dull gu'n
d' fhuair mi norradh cadail. Aig teachd an latha,
chnuasaich mi ciod a dheanainn. Ged a thug Dia
comas na teanga bhuam, dh' fhag e comas na
laimhe agam. Chuir mi fios air lighichean. Tha
iad uile anabarrach caoimhneil 's tha iad a' toirt
dhomh deagh mhisneach. Thainig mo chainnt air
ais thugam, ann an tomhas, agus theid agam air
uirnigh an Tighearn a radh."
Ma choimeasar gearan is ciuchran na feadh-
nach d' fhairich riamh rud a's miosa no'n deid-
eadh ri spiorad laidir is faighidin an duine so,
tuigear nach bu ghealtair e ann an stri na
beatha. Bha eagal air roimh 'n bhas, agus b'
abhaist dha bhi 'g radh gu'n robh a' cheart eagal
air a h-uile duine, nan innseadh iad an fhirinn.
Ach 'nuair thainig am bas 'ga ionnsuidh, dh'
fhalbh an t-eagal. Bea^an m' an do sbuibhal e,
dh' iaiT e an t-Sr.cramaid Naomh a thoirt dha
'na sheomar agus labhair e an uirnigh mu dheir-
eadh so.
" Athair Uile-chumhachdaich Uile-throcaireach,
tha mi nis a' cumail cuimhn' air bas mo Shlanuigh-
's m' Fhear saoraidh, a reir coltais air son na h-uaire
deireannaich. 's tha mi guidhe gu'n neartich thu m'
earbsa ann an eifeachd 'iobairt-san 's ann ad throc-
air fein. Gabh ri m' aithreachas, ged nach 'eil e
iomlan ; neartaich mo chreidimh leis an t-sacram-
aid so, daingich mo dhochas agus meudaich mo
ghradh. Dean trocair orm, a Dhe,. agus maith
lionmhoireachd m' fliailingean. Beannaich mo
chairdean agus nochd do throcair do na h-uile
dhaoine. Cum suas mi le d' Spiorad Naomh ann
an latha mo laigse agus aig uair a'bhais, agus gabh
ri m' spiorad air sgath Chriosd. Amen."
1
*
M
1
4
4
,3
Air 1.
1910.
BLIADHNA 1910.
Faodar iomadh atharrachadh fhaicinn m'an tig
deireadh na bliadhna so, a thaobh ciiisean na
rioghachd 's a thaobh cuisean na h-eaglais an
Albainn. Tha Pharlamaid air a cur ma sgaoil,
's tha cothrom air a thoirt do'n duthaich Parlani-
aid ur a thaghadh. Cha 'n 'eil teagamh nach bi
iipraid is buaireas an cois an taghaidh sin, ach
faodar Ian earbs' a chur ann an guth an t-sluaigh.
Ged a chuireas corra ghaotharan sios a' chrois
air paipeir, le moran teas is beagan tuigse, ni a'
mhor-chuideachd an dleasdanas gu reidh, ciall-
ach. A reir gnaths na duthcha so, is treise
Tuath no Tighearna ; agus ann an gean-maith
an t-sluaigh, tha neart na rioghachd is tearuint-
eachd a' Chriiin. Cha 'n 'eil Eaglais na h-Alba
a' gabhail gnothuich ri nithean nach buin dhith,
's cha mho a tha i 'g iarraidh air a daoine seas-
amh air taobh seach taobh. Tha i 'g am fagail
aig saors' an toile fein. Aig aon am, dh'fheuch
a naimhdean ri 'c5raichean a thoirt uaipe, 's
an ceangal a tha eadar i fhein 's an staid
fhuasgladh, agus bha e iomchuidh gu 'n
gairmeadh i air a sluagh, aig an am sin, seasamh
gu duineil an aghaidli na feadhnach a bha 'bag-
radh an uilc. Rinn iad sin, agus ni iad a rithist
e, ma thogas an namhaid a ceann. Ach ma
leigear tamh leatha, cha ghabh an eaglais iolla ri
obair Chumantan no Mhorairean, 's cha teid i
's an eadargain 'nuair a bhios Tories is Kaduals
a' connsachadh. A mach o 'cbraichean fhein,
cha 'n 'eil i gabhail gnothuich ri rud sam bith
ach ris an obair spioradail a thugadh dhith ri
dheananih, 's cha 'n 'eil claon bhkigh aice ri
taobh seach taobh. Cha 'n 'eil i ann an eiseimeil
neach sam bith, ard no iosal.
Ach ma thig ceisdean mora air beulaobh na
Parlamaid am bliadhna, thig aon ghnothuch
cudthromach air beulaobh nan eaglaisean. Is e
sin an t-Aonadh. An uiridh chuir an Eaglais
Steidhichte 's an Eaglais Shaor Aonaichte daoin'
air leth, taobh air thaobh, feuch an tigeadh iad
gu cordadh, Tha e fior nach gabh an gnothuch
reiteachadh ann am prioba na sula, ach tha Ian
am aig sluagh Albainn stad a chur air an stri 's
air a' cho-fharpuis a tha eadar da eaglais, aig a
bheil an aon teagasg, an aon seorsa riaghlaidh,
's an aon mhodh aoraidh. Ann an iomadh
sgireachd tha na h-eaglaisean a' fas lionmhor
agus an sluagh a' fas gann. Chithear tri is
ceithir togalaichean far nach eil feum ach air aon
Xi. Tha e 'cur dealachaidh eadar choimhears-
nach, a' toirt airgid as am pbcannan a dh'
fhaodadh a bhi air a chur gu feum a b' fhearr,
agus a' dusgadh annta fuachd is naimhdeas is
droch nadur nach 'eil a reir spiorad an t-soisgeil.
Tha e maslach do dhuthaich Chriosdail gu'm
biodh airgiod a' dol a dholaidh, a' cumail suas
mhinistearan air nach 'eil feum, 's a' dublachadh
eaglaisean a bhios gu brath leth-fhalamh, 'nuair
tha na miltean air nach do rainig an soisgeul
fhathast air an dearmad, le cion airgid. Nan
tigeadh an Slanuighear air ais do'n t-saoghal an
diugh, ciod a theireadh e ri suidheachadh nan
eaglaisean an Albainn? Anns an iirnigh a rinn e
aig crioch a thuruis ghuidh e air an Athair, "gu'm
biodh iadsan a chreideas annam-sa 'nan aon,
chum gu'n creid an saoghal gu'n do chuir thusa
uait mi." Tha eas-aonachd na h-eaglais Phrost-
anaich an Albainn 'na chuis naire am fianuis
dhaoine, ach tha e 'na pheacadh am fianuis Dhe.
Tha e' toirt cothrom do'n namhaid toibheum
a labhairt, 's a' milleadh obair na h-eaglais anns
an tir. A thaobh nithean spioradail, cha 'n 'eil
lend na roinneig eadar an da eaglais. Cha 'n
e puingean creidimh a tha 'g an cumail o cheile,
ach an dannarrachd.
Tha e fior nach ann aig an Eaglais Steidhichte
a tha choire. Cha 'n ise a dh' fhag iadsan, ach
iadsan a dh' fhag ise. Bha aobhar air a sin aig
an am, ach is fhad o'n thugadh as an rathad an
rud a bha cur dragh air coguis na feadhnach a
dhealaich rithe ann an 1843. Dh' fhag iad i a
chionn nach robh cothrom aig a' choimhthional
am ministear fhein a thaghadh. Tha 'n cothrom
sin aig an Eaglais Steidhichte an diugh cho
mhaith ris an Eaglais Shaoir, agus nam b'e diugh
an dfe, cha robh eaglais na h-Alba 'na da bhloigh
mar tha i. Ach tha 'n cron deanta, agus is e
cheisd a nis — ciamar a leasaichear cuisean. Tha
cuid de mhuinntir na h-Eaglais Steidhichte a tha
meogh bhlath mu'n Aonadh agus is e their iad —
leigeamaid leotha gus an togair iad tighinn air
an ais, tha ar-n eaglais-ne a' buannachd gruinnd
gach latha, 's cha'n 'eil fath cabhaig ann. Ach
tha sinn an dochas nach 'eil an aireamh dhaoine
so mor. Tha e fior gu bheil an Eaglais Steidh-
ichte ni's laidire an diugh no bha i o chionn tri
fichead bliadhna, 's gu bheil i, uigh ar n-uigh, a'
fas ni's treise, gu sonruichte anns na sgireachdan
duthcha, ach tha e fior cuideachd nach ruig i a
leas fiuthair a bhi oirre gu'n tig na feadhainn a
dh' fhag i ann an 1843 air an ais thuice mar a
dh' fhalbh iad, cho fad 's a tha nadur mhic an
duine an ni a tha e. Nan tigeadh, bhiodh sin
'na aidmheil fhollaisich nach h-urrainn an
Eaglais Shaor Aonaichte a bith fhein fhirean-
achadh fa chomhair sluagh Albainn. Bhiodh e
ionnan 's gun abradh i — tha sibhse ceart 's tha
sinne cearr, ach thoiribh dhuinn maitheanas is
tillidh sinn thugaibh an sac-eudach 's an luaithre.
Cha 'n iarr duine turail no onarach sam bith
oirre sin a radh no dheanamh. Ma tha aonadh
ri bhi ann, feumaidh sinne nithean a thabhairt
cho mhaith ri nithean iarraidh ; feumaidh sinn
coinneachadh riu ann an doigh reusanta. Ma's
maith ar barail, tha 'n Eaglais Steidhichte deas
gu sin a dheanamh. Is ise mathair chaich, agus
tha e freagarrach gur h-ann uaipe a ihigeadh a'
cheud taiigse. Dh'iarr i air each coinneachadh
rithe feuch am faicteadh, anns a' cheud aite, ciod
a tha cumail nan eaglaisean o cheile, agus, anns
an dara aite, ciod a ghabhas deanamh chum am
balla dealachaidh a bhriseadh sios. Thug an
Eaglais Shaor Aonaichte freagradh do'n chuir-
eadh; chuir i air leth a daoine chum na daoin'
againne a choinneachadh, agus tha 'n gnothuch
mar sin an drasd. Bha coinneamh eadar an da
thaobh cheana, ach cha 'n aithne dhuinn ciod a
rinn iad, ach thatar ag radh gu'n robh iad ciallach
gu leor, 's gu'n d' fhailtich iad a cheile le deagh
aoibh. Is mor sin fhein ; bha la eil' ann.
Cha ghnothuch so a bhuineas do mhinistearan
no do phearsachan eaglais a mhain, ach do'n
t-sluagh uik. Ma tha iadsan air son Aonaidh,
tha comas aca an guth a thogail agus thig an
t-Aonadh ; ach ma tha iad caoin shuarach uime,
cha ruigear a leas a bhi bruidhinn air. Is ann a
pocannan an t-sluaigh a Iha 'n t-airgiod a tha
cumail suas nan eaglaisean a' tighinn, agus ma
dh' fhairtlicheas argumaidean eile, faodaidh iad
argumaid an sporain a chleachdadh. 'Nuair a
theirgeas connadh, stadaidh obair.
Tha sinn an dochas gu'n cum buill na h-eaglais
suil air a ghnothuch so, agus gu'n neartaich iad
anns gach doigh a's urrainn dhaibh lamhan na
feadhnach a tha feuchainn ri cordadh a dhean-
amh. Bhiodh e na bheannachd mhor do dh'
Albainn nam biodh againn aon eaglais ghasda,
an aite nan criomagan anns a bheil i an diugh
air a roinn. Bhiodh fianuis na h-eaglais air
taobh a' Chreidimh na bu laidire no tha e, agus
chitheadh an saoghal gur braithrean iadsan uile
aig a bheil an aon Mhaighstir, an aon Chreidimh,
agus an aon Dochas.
AN TIGH NAOMH AGUS MAISEACH.
[Is e so pairt de'n t-searmoin a bh' air a liubhairt
leis an OUamh Tormoid Mac Leoid aig fosgladh
na h-eaglais iiire, ann an Sgireachd Hionapuill an
Eilein Thiriodh, anns a' Mhart 1903].
'^ Deanaibh seirbhis do lehbbhah le aoibhneas ;
thigibh 'na lathair le oran ait. Thigibh a steach
'na gheatachan le buidheachas, 'na chiiirtean le
moladh ; thugaibh buidheachas dha, beannaichibh
ainm.
-Salm
100.
I. Anns na briathran brioghmhor, blasda, a
tha an so, tha sinn air ar teagasg gur ann le mor
aoibhneas cridhe a bu choir dhuinn an comh-
nuidh a bhith a' feitheamh air Dia ann an
6rdaighean follaiseach a thighe, a' tarraing uisge
le aoibhneas a tobraichean na Slainte. Tha e
fior gu bheil an aitreabh a's maisiche a's urrainn
do lamhan dhaoine a thogail 'nar la agus 'nar
linn f6in, air son aoradh follaiseach an Tighearna,
eu-cosmhail air iomadh doigh ris an TeampuU a
bha ann an Jerusalem. An sud anns an Team-
pull, bha Dia r'a fhaotainn air mhodh nach robh
sin comasach ann an aite sam bith eile fo 'n
ghrein. An sud rinn e 'ainm mor f^in aithnichte,
agus dh' fhoillsich e a ghloir mar nach do rinn e
sin ann an ionad sam bith eile. An sud bha
Aire a' Chumhnaint, agus cathair na trocair, agus
ceruban na glbire a' sgaoileadh a mach an
sgiathan os a cionn, mar shamhladh air lathair-
eachd agus air gras an Uile chumhachdaich.
Cha 'n iongantaich, uime sin, gu'n robh aoibh-
neas am measg an tsluaigh an uair a chaidh an
cuireadh beannaichte so fada, iarsaing, air feadh
an criochan gu leir — " Eiribh agus rachamaid do
thigh an Tighearna." Is cuireadh so nach 'eil
air a liubhairt an diugh do phobull sam bith anns
a' cheart seadh anns an robh e air a liubhairt do
Chlann Israeli ann an Tir a' Gheallaidh. An
Teampull gus an deachaidh iadsan a suas le
"aoibhneas agus le bran ait " chaidh a thilgeil
bun OS cionn. Bho chionn beagan bhliadh-
naichean chunnaic mi le m' shuilean fein na
laraichean briste a tha a' comharrachadh a mach
an aite far an do sheas e re iomadh linn ann an
greadhnachas a ghabh seachad, mar a ghabh-
as uile ghreadhnachas an t-saoghail chaoch-
laidich so seachad. Is gann gu'n d' fhagadh
clach air muin cloiche. Ach ged nach ionann
nasochairean a tha sinne a nis a' mealtainn agus
sochairean Chlann Israeli, an uair a bha an
Teampull 'na sheasamh ann an ailleachd cho
briagh 's a chunnaic suilean mhic an duine
riamh, is sochairean iad — na sochairean spiorad-
ail a tha sinne a' sealbhachadh — ^a tha mdran
na's iirde agus mdran na's luachmhoire; na's airde
agus na's luachmhoire anns a' cheart tomhas
-f
I
anns a bheil solus grianach an t-Soisgeil na's
soilleire na bha an solus fann anns an robh iad-
san ag imeachd anns an 6g mhadainn, m' an d'
dirich Grian na Fireantachd le slainte fo a
sgiathan. Cha 'n 'eil lathaireachd an Tighearna
a nis fuaighte ri aite seach a ch^ile. Thainig an
la mu 'n do labhair ar Slanaigheir beannaichte
an uair a thubhairt e ri bean Shamaria — " Tha
an uair a' teachd, agus tha i nis ann, anns an
dean am fior luchd-aoraidh, aoradh do 'n Athair
ann an spiorad agus ann am firinn : oir an leithid-
ean so tha an t-Athair ag iarraidh gu bhith 'nan
luchd-aoraidh dha." Ach ged a thainig an la
sin — gloir do Dhia I — tha e an diugh mar bha
e riamh, a reir toil an Tighearna gu'm bitheamaid
a' feitheamh air ann an ordaighean follaiseach a
thighe ; a' deanamh seirbhis dha le aoibhneas ;
a' tighinn 'na lathair le oran ait ; a' toirt buidh-
eachais d'a ainm. Cha deachaidh neach riamh
an aghaidh toil agus iarrtas Dhe gun a bhith a'
fulang call ; agus is e call a bhios ann do'n duine
sin a dhiiiltas g€\\\ a thoirt do 'n chuireadh a tha
a' diisgadh gairdeachais am measg bithean alainn
nam flaitheas, agus ann an cridhe nan naomh air
thalamh — "O thigibh, sleuchdamaid agus crom-
amaid sios ; tuiteamaid air ar gliiinean an lathair
lehobhah a rinn sinn : oir is esan ar Dia, agus
is sinne sluagh 'ionaltraidh-san agus caoirich a
laimhe." Tha e fior, mar a thubhairt mi, gu 'm
faodar Dia iarraidh ann an aite sam bith. Ach
tha gealladh sbnraichte ann, ris am faod siiil a
bhith againn, an uair a tha sinn a' tighinn cruinn
maille ri cheile ann an ainm losa Criosd. " Is
ionmhainn le lehobhah geatachan Shioin thar
uile ionadancbmhnuidh lacoib." "Far a bheil
(ars' esan) dithis no triiiir, air an cruinneachadh
an ceann a chdile ann am ainm-sa, tha mise an
sin 'nam meadhon." "Ann am ainm-sa" — a
reir m' aithne agus °m' eisimpleir (mar gu'n d'
thubhairt e) — le Ian earbsa ann an toillteanas na
fala a dh6irt mi — le be6 iarrtas an t6ir air na
beannachdan spioradail a tha mise a' buileach-
adh — ag amharc am ionnsaidh — ag aslachadh
cbmhnadh mo Spioraid-sa- an sin tha mise a
lathair maille riu. Cha 'n 'eil brigh no eifeachd
sam bith — an ruig mi a leas a bhith ag radh
ruibh ? — ann an brdaighean follaiseach — ann an
sailm — an iirnaigh — ann an searmoin — ann an
sacramaid — as eugmhais beannachd Dhe. Faod-
aidh sibhse teachd do 'n tigh-aoraidh so air gach
Sabaid air feadh na bliadhna, agus a bhith cho
fada air falbh o Dhia 's a bha sibh riamh. Is e
beannachd an Tighearna e fein a tha a' fagail
tigh-aoraidh sam bith araon "naomh agus mais-
each." Ged a thogteadh e le clachan luachmhor,
ged robh e air a sgeadachadh le or agus le airgead
agus le seudan priseil, cha bhiodh e ach 'na
thigh gun ailleachd is gun dreach ma 's e agus
nach robh gibir agus lathaireachd an Tighearna
'ga lionadh. A bhith air ar toirt am fagus do
Dhia f^in trid losa Criosd, a bhith a' mealtainn
co-chomainn maille ris, a bhith a' faicinn a
chumhachd agus a ghlbir 'na ionad naomh, a
bhith air ar sasachadh gu mbr le saill a thighe,
agus a bhith ag bl gu pailt d'a shblasan — O so a'
chrioch araid a bu chbir a bhith an cbmhnuidh
'nar beachd agus 'nar riin an uair a tha e air a
radh ruinn, " Rachamaid gu tigh na Tighearna."
Ciod a' bhuannachd a bhiodh againne ged a
thigeamaid gu tigh an Tighearna, ma's e agus
nach robh sinn air ar toirt am fagus do Dhia e
fein, agus nach robh cochomann dluth agus
sblasach againn maille ris fdin ? Nach cuimhne
leibh mar a thubhairt losa an uair a chaidh e
steach do TheampuU Dhe agus a thilg e mach
iadsan uile a bha a' reic agus a' ceannach anns
an TeampuU — "Tha e sgriobhte (ars' esan),
Goirear tigh-iirnaigh de m' thig-sa " ? So ni ro
chudromach a tha mbran a di-chuimhneachadh.
Tha an suil air a' mhinisteir, ma dh' fhaodteadh,
agus e ag urnaigb, ach cha'n 'eil an cridhe agus
an inntinn f^in a' del an cois na h-firnaigh — cha
'n 'eil iad, gach aon fa leth, a' gairm air ainm an
Tighearna. Theagamh gu bheil an smaointean
luaineach a' ruith an deidh nithean amaideach,
no, co-dhiiibh, nithean saoghalta agus suarach.
O feuchaibh, rao luchd-^isdeachd gradhach,
gu'm bi meas mbr agaibh air an " tigh naomh
agus mhaiseach" a tha an so, cha 'n ann a mhain
mar nach robh ann ach tigh-searmonachaidh,
ach mar thigh na h-urnaigh, anns am bi sibh a'
tarraing dliith— fior dhliith — ri Dia e fdin, ag
aideachadh bhur peacaidhean, ag aslachadh
trbcair trid-san a bhasaich air ar son agus a dh'
^irich a ris, a tha nis 'na Shlanaigheir beb agus
uile-chumhachdach aig deas-lamh na rabrachd
far a bheil e gu siorruidh a' riaghladh ann an
glbir,_ a' feitheamh gus an bi na h-uile nithean
air an cur mar stbl-chos fo a chasan. Co-dhiubh
a tha sinn a' seinn shalm, no laiodhean spioradail
eile ; co-dhiubh a tha sinn 'ga dheanamh so le
inneil-chitiil, na as an eugmhais — oir tha sinn fo
lagh na saorsa ann an nithean de 'n t-sebrsa sin,
agus cha 'n fhiach e bh-ith ri cbmhstrl m' an
deidhinn — is e an t-aon ni feumail a bhith a'
mothachadh lathaireachd an Tighearna, agus a
bhith le creideamh beb a' togail a' chridhe g'a
ionnsaidh trid losa Criosd. An so, anns an
ionad naomha so, mo chairdean, O feuch gu'm
bi sibh a' deanamh seirbhis do lehbbhah le
aoibhneas, a' tighinn 'na lathair o am gu ham
le bran ait, a' toirt buidheachais da, a' beann-
achadh 'ainme, an t-ainm sin a tha os cionn gach
uile ainm.
II. Tha aobbar eile ann a bu chbir a bhith
'gar CO eigneachadh gu bhith a' deanamh seirbhis
do lehbbhah le aoibhneas. a' tighinn 'na lathair
le bran ait, a' beannachadh ainme. Oir nach
ann gu bhiih a' leughadh agus ag eisdtachd
Facal an Tighearna a tha e nar fhiachaibh oiinn
a bhith 'g ar cruinneachadh fein an ceann a
cheile ; is e sin ann ann briathran eile, searmon-
achadh an t-Soisgeil ? Agus nach e an Soisgeal
deagh sgeul a' mh6r aoibhnis? " Na biodh
eagal oirbh (ars' esan) oir feuch tha mi a' toirt
dhuibh deagh sgeil mh6r-aoibhnis a bhitheas
do 'n uile shluagh ; oir rugadh dhuibh an diugh,
ann am baile Dhaibhidh, Slanaighear a's e
Criosd an Tighearna." Agus feuch, "gu h-obann
bha maille ris an aingeal cuideachd mhor a dh'
armaih neimh a' moladh Dh^ agus ag radh,
' Gldir do Dhia anns na h-ardaibh, agus air an
talamh sith, deagh-ghean am measg dhaoine.'"
Agus nach e so, buidheachas do Dhia air a shon,
an Soisgeul a tha sibhse ag disdeachd gach uair
a tha sibh a' dol a suas gu tigh an Tighearna ?
" Gu'n robh Dia ann an Criosd " — nach priseil
an fhirinn a tiia an so ! — gu'n robh Dia da-rir-
eadh ann an Criosd — cha 'n e mhain gu'n do
chuir Dia Criosd a dh' ionnsaidh an t-saoghail,
no gu'n d' oibrich Dia a mach a ruintean fein
tre Chriosd, ach gu'n robh Dia ann an Criosd,
gu bheil e ann an Criosd a nis — Dia aithnichte
anns an fhebil — a' deanamh an t-saoghail reidh
ris fein, gun tlachd sam bith a bhith aige ann
am bas an aingidh, ach m5r-iarrtas gu'm pilleadh
na h-uile dhaoine g'a ionnsaidh agus gu'm mair-
eadh iad beb — -a' sineadh a mach gairdeanan
graidh g' an ionnsaidh, a' guidhe orra tighinn
agus tearainteach fhaotainn fo sgail a sgeithe fein.
A bhith 'ga innseadh so do dhaoine, 'a tighinn
thairis air a ris agus a ris, gus an creid iad e,
agus an gabh iad g'an ionnsaidh fh^in e — so
teachdaireachd na reite. O nach ann an so, mo
chairdean, a tha an t-aobhar-gairdeachais agus
molaidh ! Ann an Soisgeul Chriosd tha beann-
achdan air an uigheamachadh air son uireas-
bhaidh a' chinne-daonna ; tha f uarain na beatha
air am fosgladh suas ; tha tobraichean na Slainte
air an leigeil ris, agus tha cuireadh aig gach duile
bhochd air a bheil tart iad a theachd gun airgead
agus gun luach agus a bhith ag 61 de 'n uisge
bheb mu'n do labhair Slanaighear an t-saoghail
an uair a thubhairt e, " Ma tha tart air neach
sam bith, thigeadh e ga m' ionnsaidh-sa agus
bladh e ; agus cb air bith a dh' bias de 'n uisge a
bheir mise dha cha bhi tart gu brath air ; ach an
t-uisge a bheir mise dha, bithidh e 'na thobar
uisge ann, ag eirigh suas a chum na beatha mair-
eannaich." "H6 gach neach air a bheil tart,
thigibh-se chum nan uisgeachan ! " Ma tha na
nithean sin mar sin, mo chairdean, nach math a
bhuineas e dhuibh, gach uair a tha sibh a' teachd
dliith ri Dia anns an ionad naomha so a bhith a'
deanamh seirbhis do lehbbhah le aoibhneas, a'
tighinn 'na lathair le bran ait, agus a' beann-
achadh 'ainme ? A bheil e aoibhneach leibh a
bhith a' cluinntinn mu ghradh 'ur n-Athar uile-
ghrasmhoir, nach do chaomhainn Aon-ghin Mic
fein, ach a thug thairis e gu hk% eadhon bas
dbruinneach a' chroinn-cheusaidh, chum agus
cb air bith a chreideas ann nach sgriosar e ach
gu'm bi a' bheatha shiorruidh aige ? A bheil e
aoibhneach leibh a bhith a' creidsmn ann am
maitheanas pheacaidhean gu saor air a thairgsinn
dhuibh trid-san a bhasaich air ar son agus a dh'
eirich a ris — a bhasaich, am firean air son nan
neo-fhirein ; a tha a' deanamh eadar-ghuidhe air
ar son ; a tha 'gar beannachadh le beannachdan
spioradail o ionadan arda ?
O, mo chairdean — a luchd-leanmhainn Chriosd
— aig a bheil an aidmheil gu bheil sibh a' creid-
sinn anns na firinnean mor agus sblasach agus
ro ghlbrmhor a tha air am filleadh a steach ann
am ministrealachd na rdite, nach ann duibhse a
bhuineas a bhith aoibhneach — seadh le aoibh-
neas a tha a' dol thar labhairt agus Ian de ghlbir
— an uair a tha an cuireadh so 'gur ruigheachd
air gach madainn Shabaid a tha a' bristeadh ann
ansuaimhneas agus ann an sith air'ur n-ionadan-
cbmhnuidh — Rachamaid gu tigh an Tighearna,
gu bhith ag eisdeachd na teachdaireachd a
thainig a mach as a bheul ? " O seinnibh do
lehdbhah bran nuadh, oir rinn e nithean iong-
antach ; dh' oibrich a dheas-lamh agus a ghaird-
ean naomh slainte dha." "'Seinnibh gu h-ard,
O neamhan, agus dean gairdeachas, O thalaimh;
agus togaibh iolach, O shleibhtean ; oir thug
lehobhah comhfhurtachd d' a shluagh ! " Nach
ann leis an ard-iolach so 'nur bilean a thig e
dhuibh a bhith a' tighinn a steach 'na gheatachan
— 'na chuirtean le moladh ? An uair a bha na
deisciobuil air Beinn a' Chruth-atharrachaidh,
agus a chunnaic iad an solus nfeamhaidh a bha
a' dealradh ann an gniiis an t-Slanaigheir, agus
a chunnaic iad Maois agus Elia 'nan seasamh
maille ris, agus iad air am foillseachadh ann an
glbir, thubhairt a h-aon diubh, " Is math
dhuinne a bhith an so." Agus nach minic a
thuirt am fior Chriosdaidh an ni ceudna ann an
tigh an Tighearna ? Is cinnteach mi nach bi
coimhthional an taobh a stigh de 'n eaglais uir
so am feasd anns nach bi daoine saraichte,
daoine brbnach, daoine bochd aig am bi feum,
agus feum mor, air faothachadh agus air comh-
fhurtachd. Is e mo dhbchas agus m' urn-
aigh, a mhuinntir ionmhainn na .sgireachd
so, gu 'm bi sochairean agus beannachdan
an t-Soisgeil shiorruidh air an dbrtadh a
mach oirbh gu ro phailte anns an ionad so.
Agus ma bhios sin mar sin ; ma bhios peacaich
air an toirt a chum aithreachais an so; ma bhios
an cridhe briste an so air a leigheas ; ma bhios
deur a' bhrbin an so air a shiabhadh air falbh ;
ma bhios na lamhan a tha air tuiteam a sios
air an togail suas, agus na gluinean gun luth
air an neartacliadh ; ma bhios gras, sith, agus
trbcair, an so air an co-phairteachadh ; ma bhios
Dia air a ghlbrachadh — O, ai. sin, nach abair
sibh mar thuirt lacob o shean, " Gu cinnteach
tha Dia anns an aite so ; tigh Dhe agus geata
neimh " ? — agus an sin ann am briathran stdidh
ar teagaisg nach faodar a bhith ag radh ruibhse
— " Deanaibh seirbhis do lehobhah le aoibh-
neas ; thigibh 'na lathair le brain ait ; thigibh a
steach 'na gheatachan le buidheachas, 'na chiiirt-
ean le moladh ; thugaibh buidheachas dha,
beannaichibh 'ainm."
Air 2.
1910.
CAMADH 'S A' CHRANNCHUIR.
Tkugadh dhomh sgolb 's an fheoil. — // Cor. xii. f.
Cha 'n urrainnear a chur as leth Phoil gu 'n
robh e briathrach mu nithean diomhair a bheatha
fein. Tha e fior gu bheil e tigh'nn thairis, uair
no dha, air an doigh anns an deachaidh 'iomp-
achadh ; ach a mach uaith sin, cha 'n 'eil etoirt
moran iomraidh air fiosrachadh 'anma. 'Nuair a
labbras duine gu h-onorach air fiosrachadh a
bheatha, is fhiach eisdeachd ris, co dhiu a tha
e diadhaidh no ain - diadhaidh, f6ghluimte no
gun sgoil. Le bhi leughadh cridheachan dhaoin'
eile, gheibh sinn eolas, ann an tomhas, air ar
cridheachan fein. Bha eolas spioradail aig Pol
nach robh aig moran, agus cha bhiodhteadh
diumbach no sgith dheth, ged a dh' innseadh e
dhuinn tuilleadh 's a dh' innis e mu churs' a
bheatha, 's mu obair Dhe 'na anam. Ach ged
a ghairm Dia e chum moran labhairt is moran
sgriobhaidh a dheanamh 'na latha, bha Pol, gu
nadurra, 'na dhuine samhach, ceilteach, leis nach
bu toil 'inntinn a leigeil ri eoin an adhair. Air
uairean, b' fheudar dha tarruing a thoirt air
eachdraidh a bheatha 's air fiosrachadli diomhair
'anma, los e fein a dhion o chasaid a naimhdean ;
ach tha e daonnan 'ga dheanamh, mar gu 'm
b' ann 'na aindeoin. Cha robh tlachd sam bith
aige bhi bruidhinn uime fein. Bha droch dhaoin'
ann an eaglais Chorint a bha faotainn coire dha
gun sgur, Bha iad a' cur as a leth nithean nach
robh fior, 's a' cumail a mach nach robh ann ach
diu nan abstol. An toiseach leig Pol leo a bhi
bruidhinn, ach 'nuair a channaic e gu'n robh am
breugan a' deanamh cron do'n eaglais, thug e 'n
aghaidh orra, agus dh' innis e dhaibh nithean
sonruichte a thachair 'na bheatha, chum e fein
fhireanachadh. Is e sin an t-aobhar gu 'n do
sgriobh e a' chaibideal so. Tha e 'g innseadh
dhaibh mu thaisbeanadn a fhuair e ceithir
bliadhna deug roimhe so, ach mar gu 'm biodh
eagal air tuilleadh 's a ch5ir a radh mu fhios-
rachadh cho soluimte 's cho gl6rmhor, tha e leis
an ath anail a' toirt tarruing air an doigh anns an
robh e air a smachdachadh le Dia, chum nach
deanadh e uaill as fein.
Tha cuid de n.i h-athraichean a' cumail a mach
gur he tha P61 a' ciallachadh leis an ' sgolb 's
an fheoil,' teagmhaidhean mu nithean spioradail
a bha 'ga bhnaladh an drasd 's a rithist. Tha
cuid eile a' cumail a mach gu h-e tha 'n sgolb
a' ciallachadh, ana miannan feolmhor d'an robh
an t-abstol buailteach aig am sonruichte d'a
bheatha, Cha 'n 'eil dreach na firinn air na
beachdan sin, agus faodar an tilgeil as an rathad.
Bha Pol, an da chuid, stuama agus laidir 'na
chreidimh. Ach cha robh e idir laidir 'na bhodhig,
agus is e a tha e 'ciallachadh leis an sgolb 'san
fheoil, eucail air chor-eigin a mhill a shlainte, 's
leis an robh e air a phianadh gu goirt. Tha
chuid a's motha de dhiadhairean am beachd an
diugh gu'n robh P61 air a chlaoidheadh le galair
shul. Faodaidh gu 'n robh a shuilean car lag
riamh, agus gu 'n robh iad air an tur mhilleadh
le teas is gaineamh an fhasaich anns an robh
e an deigh 'iompachaidh. 'Na thurusan soisg-
eulach thug P61 liodairt is ana - cothrom d'a
bhodhig a dh' fh6ghnadh do bhodhig samhan-
aich, air chor 's nach 'eil e iongantach gu 'n
geilleadh ball air chor-eigin. 'Nuair a bha e
searmonachadh ann an Galatia, bha shirilean cho
dona 's chuir an galair a leithid de dhroch coltas
air, 's gu'n do mhol e, an deigh laimhe, muinntir
na h-Eaglais sin, a chionn nach do rinn iad
magadh, agus nach do ghabh iad grain dheth,
ach gu 'n do ghabh iad ris mar amgeal Dhe,
Gal. iv. 14. Tha mi, ars' esan, a' deanamh
fianuis, nam bu chomasach e, gu 'n spionadh
sibh a mach 'ur suilean fein, agus gu 'n tugadh
sibh dhomhs' iad. Ach ma chaill P61 a shlainte,
chain e i le meud a shaothrach ann an aobhar
an t-soisgeil, agus dh' fhaodadh e radh le firinn
gu 'n robh e giulan chomharan an Tighearn losa
'na chorp.
I. Bha 'uallach fein air druim Phoil. Cha 'n
'eil neach fo 'n ghrein aig nach 'eil camadh air
chor - eigin 'na chrannchuir, ach cha bhi an
trioblaid gun bhuannachd dhaibhsan a striochdas
iad fein fo laimh an Tighearn mar rinn esan.
Cha 'n 'eil teagamh nach b' fhearr le Pol a bhi
as eugmhais a' ghalair chraitich ud, agus tri
uairean ghuidh e air Dia gu'rn falbhadh e. Ach
cha d' thug Dia air falbh an sgolb, ged nach d'
fhag e urnuigh a sheirbhisich gun fhreagairt.
Cha do rinn P61 gearan an aghaidh Dhe, 's cha
do dhuisg am plan a dh' fhuiling e searbhadas
'na chridhe, ach cha mh5 a tha e 'g radh eu 'm bu
toigh leis e. Bha Pol 'na dhuine firinneach,.
agus cha leigeadh e air gu'n robh e a' faireachd-
uinn ni nach robh e 'faireachduinn idir. Bha
e striochdte a chionn gu'm b'e toil Dhe a chuir
an camadh ud 'na chrannchur, ach b' fhearr leis
a bhi as eugmhais. Tha cuid de dhaoine a
leigeas orra gu bheil iadsan cho leagte ri toil an
Tighearn, 's gu'n deanadhiad fiuthair ri smachd-
achadh geur sam bith a thigeadh orra. Cha
toigh leinn an d6igh bruidhne sin, oir cha 'n 'eil
€, aon chuid, fior no nadurra. Cha d' iarr Dia
air Pol smuaineachadh air a thinneas mar ni
s61asach no ion-mhiannaichte, agus ged a dh'
iarradh, cha deanadh eadhoin aithne Dhe pian
cuirp solasach do Phol. Ach dh' iarr Dia air an
sgolb a ghiulan gu faighidinneach mar dheagh
shaighdear, anns a' chreidimh gu 'm faigheadh e
neart is gras ann an la na h-eiginn. Ciod air
bith a their daoine nach d' fhairich iad, agus
daoine nach tomhais an cainnt, cha 'n 'eil
tjnneas, no bron, no briste cridhe, no na triob-
laidean eil' a thachras air mac an duine air a
chuairt air thalamb, solasach ach doilgheasach,
ged a dh' fhaodas iad, an deigh laimhe, a bhi
air am beannachadh dhaibhsan aghiulaineas iad
fein fodhpa ann an spiorad ceart. Tha an
Tiomnadh Nuadh a' teagasg gur h-ann tre
fhulangas a ruigear air iomlanachd, ach cha'n'eil
e teagasg gur coir do dhaoine fulangas iarraidh
air a sgath fhein, no dol 'nan ceart deoin an
coinneamh trioblaid. Ged tha e sgriobhte gu'n
robh Criosd air a dheanamh foirfe tre fhulangas,
cha 'n 'eil sinn a' leughadh gu 'n deachaidh e
riamh an coinneamh fulangais a ghabhadh
seachnadh, no gu 'n d' iarr e air na deisciobuil
sin a dheanamh. Ghuidh fear de na seann
naoimh uair eiginn, nach rachadh aon latha
seachad gun fiosrachadh piantail a thoirt thnige,
agus b'e an earail mu dheireadh a thug e d'a
bhraithrean — gach ni s61asach a sheachnadh
agus gach ni doruinneach a shireadh. Cha 'n 'eil
sin a reir an Tiomnaidh Nuaidh. Tha e chum
buannachd spioradail dhuinn, ma ghiulaineas
sin gu ciuin, macanta an t-uallach a leag Dia,
'na fhreasdal, oirnn ; ach cha 'n 'eil e chum
buannachd spioradail sam bith dhuinn trioblaid-
ean a dhealbh air ar son fein.
II. Bha fios aig P51 carson a chuir Dia an
sgolb ud 'na fheoil, agus rinn an t-eolas sin am
pian na b' aotruime. Bha e cinnteach nach
h-ann 'ga sharuchadh gun aobhar a thainig e,
ach a chum leasan a thcagasg dha air an robh e
feumach. Tha e 'g radh gu 'n robh e an cunnart
a bhi air a sheideadh suas tuilleadh 's a choir le
ro-mheud nan taisbean a f huair e, agus gur h-ann
los a chumail iriosal a bha 'fheoil air a cradh.
Cha 'n 'eil teagamh nach robh e car searbh le
Pol an aidmheil so a dheanamh d'a naimhdean
ann an Corint, ach 'bha e na dhuin' onorach,
cho cruaidh air fhein 's a bha e smachdail air
daoin' eile, 's cha cheileadh e 'n fhirinn. Tha
eadhoin na naoimh fad air an turus mam basaich
an seann duine 'nan cridhe. Cha 'n 'eil e furasd
an ruaig a chuir air fein - speis is uabhar is fein-
fhoghainteachd. Tha iad cho dliith do mhac
an duine ri chraicionn. Ach is ann chum an
spionadh a mach a cridheachan a shluaigh a tha
Dia gu bitheanta 'gan smachdachadh, agus air
cho goirt 's g'am bi'bhuille aig an am, aidichidh
iad, an deigh laimhe, gu 'm b' fhiach dhaibh
fulang. Chi iad gu bheil teinnead is maitheas
Dhe a' pogadh beul ri beul, 's nach'eil 'na fheirg
ach an taobh eile d'a chaoiinhneas. Tha na
h-ainglean a thig ann an cruth dorcha 's le
torman mulaid 'nan spioradan frithealaidh
dhasan, cho mhaith ris na h-ainglean a thig ann
an aodach geal 's le oran bainnse,
III. Ann an aon seadh, bha e na b' fhasa do
Phbl aobhar a thrioblaid a thuigsinn no tha e
dhuinne. Bha soilleireachd inntinn aige nach
robh aig moran dhaoine riamh, agus fhuair e
eolas air ruintean Dhe air nach h-urrainn a'
mhor-chuideachd ruighinn. 'Nuair thig fiosrach-
adh goirt 'nar caraibh, 's a bhios ar dbchas 's ar
ruintean air an tilgeil bun os cionn, cha 'n
urrainn sin a radh, am bitheantas, carson a
thainig an camadh sin 'n ar crannchuir. Cha 'n
urrainn sin ach a bhi samhach agus tuigsinn gur
h-esan Dia. Ach is c5ir dhuinn feitheamh air
gu h-iriosal ann an urnuigh, feuch an teagaisg e
dhuinn ciod a tha cearr annainn agus ciod e a
thoil d' ar taobh. Bha Pol faighidinneach a
chionn gu 'n robh e creidsinn le uile chridhe gu
bheil Dia caomhal, 's gur h-ann air a leas fein a
bha lamh Dhe air a leigeadh air. Nan abairteadh
ris nach robh anns an sgolb 'san fheoil, ach
tuiteamas a dh' eirich dha mar a dh' eirich e
do mhiltean eile, cha chreideadh e facal dheth.
Bha e 'sealltuinn air obair an Fhreasdail ann an
doigh eile. Bha e creidsinn gu 'n robh lamh
Dhe air cul gach fiosrachaidh a thachair ris, agus
thug an creidimh sin aotramachadh d'a phian.
Cha 'n e 'n aon seorsa toraidh a bheir pian no
fulangas a mach anns a h-uile duine. Bidh cuid
de dhaoin' a' bruidhinn mar gu 'n robh eifeachd
spioradail ann am fulangas, ciod air bith an
seorsa duin' air an tig e. Cha 'n 'eil sin fior.
Faodaidh duine moran trioblaid fhulang agus a
bhi ni 's miosa na bha e riamh. Ged a naomh-
aicheas i an dara duine, cruadhaichaidh i duin'
eile. Bheir i an dara fear gu caithir nan gras, 's
cuiridh i am fear eile do 'n tigh osda. Faodaidh
an aon fhreasdal casan duin' a shocruchadh air
an t-slighe gu neamh, no 'shiubhal a ghreasad gu
truaighe. Is ann a reir an spioraid anns an
gabhar ri smachdachadh Dhe a dh' oibricheas e
annainn fireantachd no ain - diadhaidheachd.
Faodaidh camaidh 'n ar crannchuir a bhi 'na
chall no 'na bhuannachd. Bidh e 'na chall, ma
ni e cas, dranndanach, crosda sinn, gun urram
do Dhia no gun iochd ri daoine. Ach bidh e
'na bheannachd dhuinn ma ni e sinn ciuin,
faighidinneach, macanta ; iriosal an lathair Dhe,
■'fi
'H?
:3
it'
r
agus co-fhaireachdail ri daoin' eile, an am an
trioblaid.
IV. Ged nach d' thug Dia air falbh an sgolb
a feoil Ph5il, fhreagair e 'urnuigh ann an doigh
eile. " Is ieoir mo ghras-sa air do shon." Cha
do lughdaich e an trioblaid, ach mheudaich e a
neart, agus fhuair Pol na bu dluithe do Dhia'na
anmhuinneachd no bha e riamh roimhe, air chor
's gu 'n d' thuirt e "an uair a ta mi lag, an sin a
ta mi laidir." Cha mhor dhaoine diadhaidh a
rainig aois nach h-urrainn an aonta 'chur ris an
abstol. 'Nuair a sheallas iad air ais air an
t-slighe air an d' thainig iad, aidichidh iad gu 'n
d' fhuair iad iomadh tilleadh is bristeadh - duil,
ach gu 'm b' fheairrd iad sin, 's gur he caoimh-
neas Dhe a chuir thuc' iad. Ghuidh iad uair is
uair, mar rinn P61, gu 'n cuireadh Dia cupan
sonruichte seachad orra, ach b' fheudar dhaibh
61. Cha b' urrainn dhaibh aig an am ach a bhi
samhach, oir bha freasdal Dhe do-rannsaichte, 's
a bhreitheanais 'nan doimhne mhoir. Ach chi
iad an diugh gu 'n robh ni a b' fhearr aig Dia
's an t sealladh dhaibh, gu 'n d' thug an camadh
a thainig 'nan crannchuir gu tobraichean beath'
iad air nach aimseadh iad air dhoigh eile, 's gu'n
cual iad le 'n cluasan na briathran caomhal — Is
Ieoir mo ghras-sa dhuibh. Cha leig Dia le
shluagh dol 's an dorchadas leotha fhein. Theid
e maille riu, 's ni a lathaireachd eadhoin fulangas
so iomchar. Is iomadh duin' a thuirt ris fhein
— nan tigeadh an rud ud orm, cha seasainn ris,
bhriseadh e mo chridhe. Ach thainig a' cheart
rud ud air, agus cha 'n e mhain gu 'n do sheas
e ris, ach ghiulain se e gu ciuin, misneachail, 's
cha chualas riamh ri gearan no ri ciuchran e.
Dhearbh e gur Ieoir gras Dhe dhaibhsan a
leigeas an taic ris.
Tilg-sa t-eallach trom air Dia
'S ni e do chumail suas
Cha leig e 'm feasd do 'n fhirean ch6ir
O shocair fein gu 'n gluais.
SEANN LAOCH.
Ann an aireamh roimhe so thug sin cunntas air
■firean c6ir air an robh oillt is eagal roimh 'n
bhas, agus faodaidh sinn an drasd ioniradh goirid
a dheanamh air fear noch robh idir 'na fhirein,
ach nach do thiomaich ri aghaidh na namhaid
dheireannaich. B' e sin MAC SHIMIDH,
Ceann-cinnidh nam Frisealach, a chaill a bheatha,
an deigh Chuilfhodair. Chaill iomadh duine
maith a cheann airson a' Phrionnsa, ach ma bha
eirigh nam fineachan Gaidhealach ann an 1745
amaideach, bha e uasal mar an ceudna, agus is
duine suarach esan nach fairich 'fhuil a' fas teth
'nuair a chuimhnicheas e air na laithean sin.
Ach cha robh Mac Shimidh uasal. Bha e cho
tratach ris an t-sionnach, agus dh' eirich dha
mar a dh' eireas do ghille nan car daonnan.
Dh' fheuch e ris an da thaoibh a thoileachadh,
agus seirbhis a dheanamh do dha mhaighstir.
Bha e leigeil air gu 'n robh e dileas air taobh a'
Chruin, ach fad na h-iaine bha e cuideachadh a'
Phrionnsa. Nan d' thainig e mach air taobh
Thearlaich gu spailpeanta, mar rinn Lochial is
tighearnan eile, gleidheadh e 'naire ged a
chailleadh e 'cheann. Ach is e thainig as a
ciiuilbheartan, gu 'n do chaill e a naire cho
mhaith ri 'cheann.
Cha ghabh Mac Shimidh moladh, ach ged a
dh' fheumar aideachadh nach d' fhuair e ach a
thoillteanas, cha 'n urrainn sinn gun smioralas
is misneach an t-seann duine aideachadh mar an
ceudna. Thugadh e air beulaobh nam Morairean
ann an Lunnainn, agus thagair e a chuis fhein
le seoltachd is geiread facail a chuir ioghnadh
air na feadhainn do nach b' aithn' e. Bha e
ceithir fichead bliadhna aig an am, ach bha e
cho aotruni iollagach 's ged a b' ann air banais a
bha e, an aite bhi seasamh cuirte airson a
bheatha. Fhuaradh ciontach e agus thugadh a
mach binn a bhais. Ach cha do mheataich a
chridhe, 's chaidh e dh' ionnsuidh na croiche
mar gu 'm bu mhartarach naomh e.
Sgriobh fear a bha 'na chuideachd anns a'
phriosan cunntas air seanchas is giulan Mhic
Shimidh air an t-seachduinn mu dheireadh d'a
bheatha, agus faodaidh sinn tigh'nn thairis air
rud no dha de na tha e 'g innseadh. Ma 's fior
an duine so, bha e Ian abhacais is fearas
chuideachd, an dara h-uair a' toirt gaire air na
na feadhainn a bha comhla ris le neonachas a
sheanchais, 's an uair eile a' toirt comhairlean
spioradail orra. Shaoileadh iad an dara h-uair
nach robh e ach a' deanamh culaidh spuirt is
feala-dha air fhein 's air an tsaoghal uile, ach
uairean eile, shaoileadh iad gu 'm bu duine
anabarrach diadhaidh e, le durachdas a chrabh-
aidh is urnuighean. Sgriobh e litir gu mhac a
tha cho spioradail, an cainnt 's an smuain, 's
gu 'm faodadh i bhi air a sgriobhadh leis an
abstol P61 gu Timoteus.
" Ged tha mis' ann an teanntaehd an drasd, tha
mi cuimhneaohadh ort-sa, 's a' guidhe as do leth
ri Dia. Tiiigidh tu a nis, a mhic ghaolaich, nacli
'eil anns an t-saoghal so aeli diomlianas nan
diomhanas, 's nach 'eil earbsa ri chur ann an
gairdean feola. Tha Dia a' riaghladh, agus is
eiginn do dhaoine gabhail ri fhreaadal-san, co dhiu
a cliordas e riu no naoli cord. Is sona an duine
sin da-rireadh a tha leagte ri toil Dhe am measg
doilghiosan na beatha so, le irioslachd is faighidinn.
Is e an Trianaid bheannaiclite, an t-Athair, am
MaOj's anSpiorad naomh, a blieir f uasgladh dhuit-sa
's dhomh-sa anns an t-suidlieachadh blioclid anns a
bheil sinn. Is e ar peacanna a tliug an truaighe
so oirnn, oir bhrosnuich sinn Dia. Ach le m'uile
cliridhe, tha mi toirt buidheachas do Dhia air son
nan amhghairean a thug orm cul a chur ris a
pheacadh anns an robh mi tigh'nn beo fad moran
bhliadhnachan, agus a dhuisg aithreaolias aimam is
deigh air mo Shlanuighear beannaioht' a leanntuinn.
Tha mi eui- irapidh ortsa, a mliic ghaolaioli, do
pheaeanna a tlireigsiun agus thu fein a thilgeil aig
orann-eeusaidli Cliriosd, ag iarraidh air aitlireaehas
a dhusgadh annad, agus do lochdau a mliaitheadh
air sgatli f hulangais, agus air sgith na fala a chaidh
a dhortadh air son plieacach. larr air do shaoradli
a ribeaohan an drooli spioraid, an t-saogliail, agus
na feola, oir bidli iad ro laidir air do shon, as
eugmliais comhuadli uaitlie-san. Ma chuireas tu
t-earbs' ann an losa Criosd, saoraidh e thu as do
thrioblaidean uile. Tha mi guidh' ort, as uchd an
Tighearu, thu fein a thilgeil air trocairean I)he a
tha gun atharrachadh o linn gu liun. Dean so air
do sgatli fhein, air sgath t-athar, 's air sgitli do
pheathraichean 's do bhraithrean. Ma sheachnas
tu am peacadh, 's ma ghluaiseas tu gu direach
oeart, bidh beannaohd Dhe ort fhein, 's air do
theaghlach, 's air do chairdean, ach mur gabh thu
comhairle t-athar, bidh tu truagh anns ant-saoghal
so agus truagh gu siorruidh anns ant-saoghal a tha
ri teachd. Air mo shon fhein dheth, tha mi deas
airson a' bhais, 's rachainn 'na ehoinneamh am
maireaeh gu togarvaoh, ma 's e sin toil Dhe. Na
biodh oui'am sam bith ort, ma ta, air mo shon sa.
Tha mi toirt buidheachais do Dhia gu bheil deagh
dhoohas agam, 'nuair a dh' fhilgas mi 'n saoghal
so, gu 'm faigh mi sonas siorruidh ann an saoghal
a's fhearr."
Dh' fheoraich e de dh' fhear a chaidh 'ga
amharc anns a' priosan ciod a bharail air an litir
a chuir e gu 'mhac. " Chord i gu maith rium-sa,"
ars' an duine, "tha mi 'n duil gur Htir ghasd' i."
"Is e sin mo bharail fhein cuideachd," arsa
Mac Shimidh, is litir Criosduidh i." Air do
Mhaidsear airm fheoraich dheth, gu caoimhneil,
ciamar a bha e, thuirt e — " Tha mi gu maith,
tha mi 'g am uUachadh fhein airson aite anns
nach bi moran Mhaidsearan is gle bheag de
Sheanarailean."
Thugadh dheth an ceann Diardaoin, ach air
madainn Diciadaoin sheinn e oran. Thuirt aon
de dh' fhir-coimhead a phriosain ris gu'n robh e
'cur iongantas air, ciamar a b' urrainn e bhi cho
mear 's am bas cho dliith. " Mear," ars' esan,
" cha robh mi riamh ann am fonn a b' fhearr."
'Nuair bha e dol 'ga nitheadh fein, ghlaoidh e,
"Thigibh an so, fheara, agus chi sibh ioghnadh,
duine 'ga bhathadh fhein, a fhuair binn a
chrochaidh." Bha e cridheil fad an latha, agus
anns an oidhche thuirt e — "Thoiribh dhomh
piob thomhaca oir tha e coltach gur h-e so an
toit mu dheireadh a gheibh mi, mur bi daoine
ris a' phiob anns an ath shaoghal." An deigh
dha sgur dhith, thilg e aisd' an smihr, ag radh —
" Tha greadhnachas mhic an duine mar smur
tombaca." Thuirt cuid-eigin ris gu 'n robh e
duilich mar dh' eirich dha. " A bheil thu 'n
duil," ars' esan, " gu bheil eagal na tuaighe
orm. Nach fhearr dhomh mo cheann achall leis
an tuaigh, seach am bas fhaotainn le cailheamh
no fiabhrus no meud-bhronn."
Chuir e gach ni air dealbh roimh 'n am gu
h-ordail, mar gu 'm biodh e 'ga dheanamh sin
air son neach eile. Chuir e mach an t-aodach a
chuireadh e uime, thug e earail do bharbair a
ghruag a chireadh gu snasmhor, 's dh' innis e
d'a luchd frithealaidh c'ait an seasadh iad 's ciod
a dheanadh iad aig uair a bhais. Bha e riamh
car gaolach air spleadhachas, agus bu mhaith
leis a thbrradh a bhi mor. Ach a thaobh an
doigh anns an robh e a' criochnachadh a
bheatha, chunnaic e nach gabhadh sin deanamh.
Thuirt e ri chairdean gu 'n robh e aon uair 'na
bheachd, a h-uile piobaire eadar tigh Iain
Ghreota 's Duneideann fhaotainn gu thiodhlac-
adh agus rud a thuirt dhaibh air a shon, ach
" cha ruigear a leas," ars' esan, "a bhi bruidhinn
air a sin a nis."
Air madainn Diciadaoin dhuisg e aig tri
uairean is rinn e aoradh. Aig coig, dh' iarr e
gloine fiona, 's aig seachd dh' iarr e fear eile.
Bha e 'leughadh cho reidh socruch 's ged nach
biodh uallach sam bith air 'inntinn, 's thuirt na
feadhainn a bha leis gu 'n robh 'm barrachd
crith 'nam feoil fhein no bha 'na fheoil-san.
'Nuair a chaidh e dh' ionnsuidh na croiche, 'sa
chunnaic e an dumhlachd sluaigli a bha cruinn,
thuirt e, "A Dhia, gleidh mi, nach b'e so an
ub-ab airson aon cheann liath." Dh' iarr e 'n
tuagh fhaicinn feuch an robh i geur, 's thug e
deich buinn oir do 'n fhear a bha r'a bualadh,
ag radh, " Feuch gu 'n dean thu tobair gu ceart
's nach beubanaich thu mo ghuaillean, air nea
ma dh' eireas mi, bidh rud uime."
Cha bu ghealtair Mac Shimidh ri aghaidh
bais, ach tha e ni 's dbcha gur h-e spiorad a'
Ghaidheil is uabhar nam Frisealach a chiim suas
a mhisneach, seach neochiontas a chridh' is
neart a chreidimh. Faodaidh nach robh e 'ga
mhealladh fhein no 'feuchainn ri daoin' eil' a
mhealladh, ann a bhi labhairt cho sbluimte 's
cho crabhach ann an deireadh a laithean. Ach
bha 'n crabhadh mar fhasan aige riamh, 's cha'n
'eil e iongantach ged nach toirear geill d'a fhacaL
Rachadh aige air dol an iomadh cruth, 's tha e
duilich a radh c'uin a tha e 'g innseadh na firinn
no c'uin nach 'eil. Bha bhreug cho deas leis ris
an fhirinn, agus is bitheanta bha ainm na
Trianaid air a bhilean 'nuair bha tratan Shatain
'na chridhe. Ach bha teanga ghsur 'na phluic
agus bheir a sheanchas 'sa litrichean gair' oirnn
a dh' aindeoin ar coguis.
B' e Papanach a bh' ann am Mac Shimidh,
ach a reir coltais, cha robh e 'na mhac umhal 's
a' chreidimh. Rinn sagairt a bh' ann an Srath-
ghlais 6ran dha anns an d' thuirt e : —
'S mairg a dheasaicheadh dhuit caisg.
No chuireadh ola-bhais ri d' chreibh.
No dh' eisdeadh ri d' fhaosaid gun stath,
Mur dean thu faoilt ri grasan Dhe.
I
Air 3.
1910.
MAITHEANAS PHEACANNA.
O na doimlmeachdaibh ghlaodh mi riut, a Tkigk-
earna — Saljm cxxx.
Tha coig laoidhean deug ann an leabhar nan
Salm ris an abrar, Laoidhean ?ian ceu?n — cxx-
cxxxiv. Tha diadhairean am beachd gu'n d'
fhuair iad an t-ainm sin a chionn gu'm b'abhaist
do'n luchd turuis a bhi 'g an seinn, 'nuair bhiodh
iad a' dol suas gu lerusalem a choimhead nam
feiltean. Aig amannan sonruichte de'n bhliadh-
na bhiodh na h-Iudhaich, 'nan ceudan 's 'nam
miltean, a' togail orra do'n bhaile naomh, chum
iad fein a thaisbeanadh an lathair an Tighearna.
Bha astar mor aig cuid dhiubh ri dhol, ach, am
bitheantas, bhiodh bannal dhiubh comhla, 's
bhiodh iad a' giorrachadh na slighe le bhi seinn
laoidhean Shioin. Ged bhiodh ceum an luchd-
turuis trom le sgiths, thigeadh sprachd iir annta,
'nuair thogadh an oigridh fonn nan salm : —
Bha aoibhneas orm tratli thubhairt iad,
Gu tigh Dhe theid sinn suas ;
'Ad dhorsaibh, O lerusalem,
Ar cosa seasaidh f6s.
lerusalem, mar chathair i,
Thogadh gu dileas dliith ;
D'an teid na treubhan suas gu leir,
'S iad treubhan Dhe nan dill.
Tha laoidhean nan ceum goirid, 's tha chuid
a's motha dhiubh sunndach, fonnmhor, 's air an
aobhar sin, bha iad freagarrach, gu bhi air an
seinn air a leithid sud de ch6mhdhail.
Is ann do na laoidhean so a bhuineas Salm
130, ach a chionn gu bheil i a' cur cainnt air
feum anam an duine, tha i cho iir an diugh
fhathast 's a bha i an la a rinneadh i. Tha 'n
Salmadair ag innseadh dhuinn fiosrachadh anma
fein, agus duisgidh a bhriathran co-fhreagradh
ann an cridhe nan uile dhaoine a bhlais, mar
rinn esan, trocair is maitheas Dhe. Cha'n 'eil e
iongantach gu'm biodh oisean blath aig an t-salm
so an cridhe na feadhnach a bha aon uair 's an
dorchadas ach a fhuair solus. Tha 'n Salmadair
a' gairm air na linntean uile — Thigibh agus eisd-
ibh ciod a rinn Dia airson m' anma. Bha e ann
an gabhadh bais, gun fios aige ciod an taobh an
tionndadh e, no ciamar a gheibheadh e cobhair.
'Na eiginn ghlaodh e air Dia, ach cha luaithe
rinn e sin, no thainig an smuain thuige nach
cromadh Dia a chluas ri uirnigh peacaich.
Chuimhnich e air naomhachd Dhe agus air
a mhi -naomhachd fein agus thainig crith
'na fheoil. Ma chomharaicheas Dia aingidh-
eachd, thuirt e ris fein, co a's urrainn seasamh
'na lathair? Cha 'n urrainn neach beo. Nam
biodh Dia air bhior gu cothrom a ghabhail air
daoine 'nuair a ghlacas e iad ann am mearachd,
cha rachadh aon idir as. Nam b' fhearr leis
peacaich a pheanasachadh seach a thearnadh,.
bhiodh na h-uile gun dochas. Chuir an smuain
eagal air an t-Salmadair, ach air dha cnuas-
achadh car greis air obair is ruitean Dhe, thilg e
bhuaith i, agus ghlac e misneach a rithist.
Thuirt e ris fhein nach robh anns an smuain
ud ach cagar o Shatan leis am bu mhaith droch
thuaileas a thogail air Dia. Cha 'n 'eil Dia, ars'
esan, cruaidh no an-iochdmhor ; tha e caomhal
is truacanta, agus bheir e maitheanas do 'n aing-
idh. Dhuisg an smuain so dochas ann an
cridhe 'n t-Salmadair, dh' fheith e le faighidinn-
ri Dia agus dh' iarr e air a thogail a nios as an
doimhne. Mar fhear-faire sgith a' furachail air
son glasadh an latha, bha fadachd air anam gus
an deanadh Dia cobhair air. Ach mu dheireadh
dh' eisd Dia ri ghlaodh agus thug e furtachd dha.
Chuir maitheas Dhe oran nuadh am beul an
t-Salmadair, air chor 's gu bheil an laoidh a'
criochnachadh le moladh, ged thoisich i le
caoidh. Tha e gairm air Israel uile earbsadh
ann an Dia a thug dha fein saorsa, oir aig
an Tighearna tha trocair agus saoraidh e iad o'n
eucairtean.
Is iad sin na smuaintean a bh' ann an cridhe
'n t-Salmadair 'nuair a sgriobh e an laoidh so.
Tha i Ian de spiorad an t-soisgeil, 's tha i cur 'n •
ar cuimhne gu bheil Dia trocaireach 's nach
diult e maitheanas dhaibhsan a dh' iarras e gu
durachdach,
I. Tha mi creidsinn ann am tnaitheanas-
pheacaniia. Tha 'n fhirinn so a' faotainn ait'
ann an creud gach meur de'n Eaglais Tha na
h-abstoil uile de'n aon inntinn air a' chuis. Cha
b' urrainn dhaibh a bhi air atharrachadh, oir
chual iad le'n cluasan Criosd ag radh gu bheil
ughdarras aig Mac an duine peacanna a mhaith-
eadh, agus chunnaic iad le'n suilean feadhainn
ris an d' thubhairt e — Tha do pheacanna air am
maitheadh dhuit. Ged nach do Ian thuig iad
iomadh rud eile air an do labhair e riu, cha b''
urrainn dhaibh mearachd a dheanamh anns art
rud so, oir thainig e thairis air cho bitheanta.
10
agus labhair e air ann an doigh shoilleir shimp-
lidh. 'Nuair a dh' innis e dhaibh mu'n ghaoth-
aran gh6rach ris an do ghabh 'athair cho caomhal
an deigh dha 'cholunn 's a chliu a mhilleadh le
ruidhteireachd, bha e aige 's an amharc gu'n
tuigeadh iad gur h-ann mar sin a ni Dia, 's nach
diuit e maitheanas do pheacach sam bith a thig
thuige gu h-airhreachail. 'Nuair a dh' innis e
dhaibh mu'n chis-mhaor a rinn urnuigh anns an
teampull, bha 'n f hirinn cheudna 's an t-sealladh
aige. Ann an aon fhacal, tha maitheanas pheac-
anna air a sgriobhadh anns an Tiomnadh Nuadh
ann an litrichean cho mor 's nach h-urrainn
eadhoin dhaibhsan nach toir suil air, ach an
drasd 's a rithist, gun amas air an fhirinn so.
Ach ged tha 'm Biobull a' teagasg maitheanas
pheacanna, 's ged tha 'n creidimh so a' toirt
comhfhurtachd is misneach do na miltean a tha
creidsinn gu'n do chuir Dia foluch air an cionta,
cha'n 'eil e furasd idir a radh ciod a tha maith-
eanas a' ciallachadh. Tha e duihch cunntas
ceart a thoirt air maitheanas eadar duin' is duine,
ach tha e ni's duiliche cunntas a thoirt air eadar
Dia is duine. Ann an aon seadh, tha maith-
eanas a' ciallachadh saors' o pheanas. Is e so
an taobh de 'n fhirinu air an do ghreimich an
cinneadh daonna an toiseach, agus faodaidh
gur h-e so an aon taobh air an seall iadsan nach
d' thainig fhathast gu ire duine ann an nithean
spioradail. Ach ged a dh' fhaodas maitheanas
saors' o pheanas a ghiulan 'na lorg, tha e ciall-
achadh tuilleadh is sin. Faodaidh duine gun
peanas a dheanamh air neach a thoill e, agus
fathast gun maitheanas a thoirt dha. Agus
faodaidh e maitheanas a thoirt dha agus a
pheanasachadh aig a' cheart am. 'Nuair tha
duin' a' toirt maitheanais do charaid no do
choimhearsnach a rinn cron air, cha 'n e mhain
nach 'eil e 'g iocadh peanas airson an uilc, ach
innsidh e dha nach ruig na thainig eatorra a leas
an sgaradh o cheile, no an t-seann daimh anns
an robh iad a bhriseadh. Is e gath an uilc an
sgaradh a tha e deanamh eadar duin is duine,
an t-amharus a tha e togail, agus am fuachd a
tha e dusgadh. Tha 'm peacadh a' deanamh a'
cheart ni eadar Dia is duine. Ach 'nuair tha
Dia a' maitheadh cionta, tha e, mar gu'm b'eadh,
a' tionndadh aghaidh as ur ris a' chiontach, a'
briseadh sios am balla-dealachaidh a bha eatorra,
agus a' toirt as an rathad na bha 'gan cumail o
cheile. Tha e nadurra do dh' anam an duine
bhi ann an daimh chairdeil ri Dia, agus is e fath
a bhrdin, ma pheacaicheas e, gu bheil an daimh
sin air a briseadh, ach 'nuair tha Dia a' toirt
maitheanas dha, tha 'n seann chairdeas air a
shlanuchadh 's tha 'n t-anam a' faotainn misnich
gu bheil cuisean eadar e fein is Dia m^r bu
choir dhaibh a bhith. Tha e faireachduinn
nach 'eil gruaim air Dia ris, agus duisgidh an
creidimh sin ann, dbchas ur, a thklaidheas e ni's
dltiithe do Dhia 's do naomhachd.
II. Ged bu mhaith le Dia maitheanas a thoirt
do na h-uile, tha e fior, mar an ceudna, nach 'eil
na h-uile, 'ga fhaotainn. Carson a tha sin mar
sin ? Faodar a bhi cinnteach nach 'eil claon
bhaigh aig Dia ri neach seach neach eile, agus
gu bheil e riaghladh ann an ceartas. Tha na
sgriobtuirean ag radh gur h-e iadsan a ni aith-
reachas a gheibh maitheanas, ach faodar an rud
a chur ann an doigh eile agus a radh, gu'n toir
Dia maitheanas dhaibhsan a tha airidh air. Cha
'n urrainn sinn sealltuinn mu'n cuairt oirnn gun
fhaicinn gu bheil cuid de dhaoine airidh air
maitheanas, agus cuid eile nach 'eil. Ciod a
theirear ris an duin' a rinn gniomh olc, cealgach,
an-iochdmhor, ach nach do ghabh naire dheth
fhein no aithreachas do 'n chron a rinn e, agus
a dheanamh a' cheart ni cho togarrach am mair-
each nam faigheadh e cothrom — ciod ach nach
b' f hiach maitheanas a thoirt dha. A reir coltais,
tha spiorad an duine cho olc 's a chridhe cho
cruaidh 's gur coingeis leis an eucoir. Tha ar
coguis nadurra a' diteadh a leithidh sin de
dhuine, agus ni Dia an ni ceudna, oir is fuath-
ach leis olcas an duine mar nach fuathach
eadhoin le 'r coguis-ne. Ach 'nuair a chi sinn
gu bheil duine gabhail naire do'n olc a rinn e,
air dha tigh'nn thuige fein an deigh laimhe, gu
bheil e 'g aideachadh a chionta gu saor, 's a' cur
roimhe le durachd nach dean e rithist e, gu
bheil na rinn e a' luidhe gu trom air a choguis,
's gu bheil e ni's cruaidhe air fhein no tha duin'
eile, cha 'n urrainn sinn gun a thaobh a ghabh-
ail, 's ar tianuis a thogail gur h-airidh e air
maitheanas, agus gu'm bu don' an duine nach
tugadh dha e. Tha ar coguis nadurra ag iarradh
cothrom a thoirt d'a leithid sin de dhuine, agus
a chionn gu bheil gradh is ceartas is caomhalachd
Dhe ni's airde no ar coguis-ne, bheir e maith-
eanas, an da chuid, gu saor agus gu pailt. Cha'n
e 'm peacadh a tha Dia idir a maitheadh ach am
peacach, agus cha 'n ann air lionmhoireachd
nam peacanna a sheallas e, ach air spiorad an
duin' a rinn iad. Ma tha e faicinn comharadh
sam bith anns an duine gur fhiach maitheanas a
thoirt dha no gur h-airidh e air truas no baigh,
nochdaidh e trocair, agus cuiridh e folach air a
chionta.
III. Cha 'n 'eil maitheanas a' ciallachadh
nach diol am peacach anns an t-saoghal so air-
son an uilc a rinn e. Bhiodh e dana dhuinn a
radh ciod a thachras anns an ath shaoghal, ach
faodaidh e bhith gu'n diol eadhoin na naoimh
airson gach peacaidh a rinn iad 's an fheoil, 's
gu'n teid miltean bliadhna seachad m'an ruig
cuid dhiu air an inbhe spioradail aig each. Ach
ciod air bith a thachras air taobh thall na h-
uagha, tha e fior gu'm buain am peacach anns
an t-saoghal so an ni a chuir e, co dhiu a fhuair
e maitheanas no nach d' fhuair. Ma bha duine
'na dhrongair, no ma pheacaich e an aghaidh a
chuirp, air dhoigh eile, cha ghlan aithreachas
11
fhuil 's cha sl^nuich trocair Dhe a ghruthan.
Tha thuarasdal fein, gu nadurra, an cois gach
peacaidh, agus cha ghabh e seachnadh. Cha 'n
'eil ar peacanna air an toirt air falbh anns an
t-seadh, gu bheil sinn mar nach do rinn sinn
riamh olc. Cha 'n 'eil, 's cha bhi. Fagaidh
eadhoin am peacadh anns an d' fhuair sinn
maitheanas a larach 'na dheigh, agus gu la ar
bais is misde sinn e, oir gheibh sinn annainn
fhein na droch thogarraidhean a dh' fhag e.
Ach bheir Dia air falbh ar peacanna, anns an
t-seadh, gu'n gabh e ri ar-n aithreachas, gu'n
nochd a fhabhar dhuinn ged tha sinn ciontach,
's gu'n leig e sholus 's a ghradh thugainn mar
gu'm bitheamaid airidh orra. Brisidh e am balla
•dealachaidh a bha seasamh eadar e fein is sinne,
air chor 's gu'm faigh ar-n anam co-chomunn ris.
Tha e cur folach air ar peacanna, cho fad 's a
bha iad a' dunadh na slighe 'ga ionnsuidh fein.
Is e so a' bheannachd a's priseile a tha leantuinn
maitheanas pheacanna, oir is e co-chomunn ri
Dia beatha 'n anma. Ghiulaineadh an duin'
aithreachail peanas a pheacanna gu toileach, nan
tionndadh Dia aghaidh ris ann an gradh 's an
reite.
IV. Cha 'n 'eil maitheanas a' fagail an duine
mar bha e roimhe. Tha e 'g atharrachadh a
smuaintean air Dia 's air a dhleasdanas. Tha e
dusgadh ann misneach is dbchas, agus oibrichidh
dbchas miorbhuilean. Tha maitheanas dha mar
theisteanas gu bheil earbs' aig Dia as, agus
duisgidh sin dilseachd ann, air chor 's gu'm bi e
airidh, ri uine, air an earbs' a chuir Dia ann.
Tha maitheanas mar so ag oibreachadh naomh-
achd annta-san a fhuair e. Tha caomhalachd
is maitheas Dhe a' leaghadh cruas an cridhe,
'sa' dusgadh annta taingealachd a bhrosnuicheas
iad gu seirbhis a dheanamh do'n Tighearna le 'n
uile chridhe. Feumaidh sinn uile a radh gu'n do
pheacaich sinn mar rinn ar-n athraichean romh-
ainn. Ciod am milleadh a rinn ar peacanna air
ar beatha cheana, cha 'n urrainn dhuinn a
thomhas. Ciod am brbn a dh' aobharaicheas
iad dhuinn anns na bliadhnachan ri teachd,- is
ann aig Dia a mhain tha fios. Ach tha Dia
trocaireach agus bheir e maitheanas ged a
smachdaicheas e. Agus is fhearr smachdachadh
le maitheanas seach suaimhneas gun reite.
O'n doimhne, o lehobhah Dhe,
Do ghlaodh mi riutsa suas :
Dhia, eisd ri m' ghuth gu furachar ;
'S ri m' urnuigh crom do chluas.
lONGANTAS IS AORADH.
Tha cuid de bhriathran Chriosd nach d' fhuair
ait' anns an Tiomnadh Nuadh air an gleidh-
eadh air chuimhne le beul aithris na h-eaglais,
agus tha cuid eile air an tasgadh suas ann an
seann sgriobhaidhean. Faodaidh e bhith nach
do labhair e idir cuid de na facail sin a thatar a'
fagail air, ach tha feadhainn dhiubh air a bheil
dreach na firinn. O chionn beagan bhliadh-
nachan, dh' amais sgoilear a bha ruamhar airson
sheann chrogan air paipeir anns an robh na facail
so air an sgriobhadh, Na sguireadh esan a shireas
gus am faigh e, agus 'jiiiair a gheibh e bidh
iongantas air, ach air dha iongantas a ghabhail,
ruigidh e an Rioghachd, agus 'nuair a ruigeas e
an Rioghachd, gheibh efois.
Ma labhair Criosd na briathran so, tha e
coltach gur h-e 'n smuain a bha 'na inntinn aig
an am, gur h-e Iongantas an iuchair a dh'fhosglas
dorus an teampuill anns a bheil glbir Dhe ri
fhaicinn. 'Nuair a bhasaicheas Iongantas ann
an cridhe mhic an duine, tha e fas dall, agus ged
a bhios gl6ir an Uile-chumhachdaich a' dealradh
mu'n cuairt air, cha leir dha i. Tha sinn an dull
gu'n robh an smuain so ann an inntinn Chriosd
'nuair thuirt e mu na leanaban — Is ann d' an
leithidibh sin a tha rioghachd neimh. Tha 'n
saoghal, do'n chloinn bhig, mar theampull a tha
Ian de dh' iongantasan, oir tha suil is cluas a'
bhaird aca agus cridhe nan ainglean. Chi iad
seallaidhean a tha foluichte o shuilean dhaoine
glic is eagnaidh, agus cha chuireadh e ioghnadh
sam bith orra ge thachradh Dia orra, oir tha iad
an garadh Eden fathast, 's tha iad a' creidsinn
gu bheil esan ag imeachd 's a' gharadh am fionn-
arachd an Ik. Tha muir is tir sgeadaichte le
solus neamhaidh, agus chi an suilean mais' is
miorbhuilean anns a' cliruthachadh nach faic an
athraichean. Ann an lubadh nan geug, chi iad
na craobhan a' bualadh am bas, agus ann am
fuaim na gaoithe is torman an uillt, cluinnidh iad
osnaichean o spioradan beo. Tha druchd na
maidne air gach ni mu'n cuairt orra, agus bheir
mac-meamna an inntinn fein air an dithreabh
fas ait agus tigh'nn fo ^bhlath mar an rbs. Cha'n
e mhain gu bheil iad dluth do rioghachd Dhe,
ach tha iad 'na teis meadhoin. Tha 'n saoghal
dhaibh mar liichairt aillidh anns a bheil deich
mile seomar lah de sholasan. Cha 'n fhas iad
sgith de na h-iongantasan tir'a chi iad gach latha,
oir is leothafeinna chi iad. Cha'n 'eil iad a'fair-
• eachduinn gur coigrich iad anns an liichairt, no
nach buin an saoibhreas 's an greadhnachas a
chunnaic iad dhaibh, oir cha 'n 'eil teagamh aca
nach h-ann le 'n Athair a tha 'n luchairt, agus
do bhrigh gur h-ann, is leosan i mar an ceudna.
'Nuair a chailleas duine spiorad a' phaisde,
caillidh e spiorad an aoraidh agus comhara
na h-oige. Fasaidh a' chridhe preasach cho
mhaith ri 'aodann, agus cha bhi fradharc no
claisteachd aige do na seallaidhean 's do na
guthan a bu choir Iongantas a dhtisgadh 'na
chridhe. Ciod air bith a dhuisgeas Ioghnadh
annainn, is meadhon grais e. Tha facal Dhe
12
ni's motha no 'm facal a tha sgriobhta anns a'
Bhiobull. Rainig fuaim a ghutha duthchannan
nach do rainig a leabhar naomh. Tha e taisb-
eanadh a ghloire 's a chumhachd ann an iomadh
doigh a bharrachd air an taisbeanadh a thug e
le bhriathran do fhaidhean 's do dh' abstoil.
Duathaireachd na mara, glbir nan speur, maise
nam machraichean, aai fli^ir a's lugha 's a bheinn
a's maireannaiche — tha iad nil' a' searmonach-
adh cumhachd is maitheas is diomhaireachd
Dhe.
'Nuair a dh' amhairc an Salmadair air a' gheal-
aich 's air na reultan, bhruchd cumhachd is
gliocas Dhe a steach air anam, air chor 's gu'n
do ghlaodh e le h-ioghnadh — Ciod e an duine
gu'n amhairceadh tu air, no mac an duine gu'm
fiosraicheadh tu e. Ged is aithne dhuinn an
diugh barrachd mu na reultan 's a b' aithne
dhasan, tha 'n speur cho Ian ioghnaidh fathast
's a bha i 'nuair a dhealraich na rionnagan air
lacob ann am Betel. Ann an aon seadh, tha
eolas a' fogradh ioghnaidh, ach ann an seadh
eile, tha e 'ga dhublachadh. Ma shaoileas esan
aig a bheil sbruileach ealadhain gu'n do chuairt-
ich e le inntinn bhig fhein an cruthachadh uile
is oibrichean miorbhuileach Dhe, cha 'n a eolas
no barrachd gliocais a bheir air sin a shaoilsinn,
ach an t-aineolas 's an ladarnas. Ma tha 'n
t-eolas air an do rainig mac an duine a'
tilgeadh soluis air nithean a bha cuairtichte le
tiugh dhorchadas roirahe so, tha e, mar an
ceudna, a' nochdadh dha gu bheil aird is doimhn'
is farsuingeachd ann an cruthachadh Dhe nach
do shaoil e. Tha e fogradh aon seorsa iogh-
naidh gu bhi toirt ioghnaidhean a's motha 's an
t-sealladh, agus cha 'n ann o dhaoin' aineolach
ach o dhaoine glic is eagnaidh, a chluinnear a
nis am facal, Cia iongantach is do-rannsaichte,
t-oibrichean, a Dhe. Thug gloineachan nan
speuradairean a' ghealach cho dluth dhuinn 's
gur h-ailhne dhuinn coslas a h-aghaidh ni's fhearr
na b'aithne d' ar-n athraichean an Afric no na
h-Innsean, agus tomhsaich luchd ealadhain cud-
throm na greine is astar a' ghrioglachain. Ach
ma thug iad a' bhairlinn do bhodach na geal-
aich, 's ma dhearbh iad nach robh ann ach
mealltair nach robh cho iongantach no cho
eagallach 's a shaoil sinn aon uair, chuir iad
ioghnadh a's motha 'na aite
Co dhiu a bheachdaicheas sinn air meud is
farsuingeachd a' chruthachaidh, no air a' mhaise
leis a bheil e air a sgeadachadh, no air an riagh-
ailt leis a bheil gach ni air an cumail 'nan aite,
duisgidh e ioghnadh 'nar cridhe air nach h-urr-
ainn sinn cainnt a chur. Tha 'n cuan farsuing,
agus gabhaidh na longan a sheolas air cunntas,
ach an drasd 's a rithist theid iad a mach as an
cursa, agus bualaidh iad 'na cheile. Ach cha
dean esan aig a bheil ailm a' chruinnece 'na
asgail mearachd. Tha mile agus deich mile
saoghal — cuid dhiu mile uair ni's motha no 'rt
saoghal so — a' siubhal gun sgur troimh fhars-
uingeachd an domhain mhoir, le luathas nach
gabh innseadh, ach tha iad uile air an cumail 'nan
aite le lamh chumhachdacih an Ti a dhealbh
iad. Aig aon am bha daoine 'n dull gu'm b'e 'n
saoghal so teas-meadhoin a' chruthachaidh, 's
nach robh anns na reultan ach eibhlean soluis
air an crochadh anns an speur chum ceuman
luchd siubhail na h-oidhch' a stiuradh. Ach an
diugh thatar a' faicinn nach 'eil anns an t-saoghal
so ach neo-ni anns a' chruthachadh, cho beag 's
nach gabh e comharachadh am measg nan
reultan eile, leosan a dh' fhaodas a bhi comh-
nuidh ann a h-aon de na saoghal a tha snamh
mu'n ghrein. Thug Dia taisbeanadh do na
speuraidean cho cinnteach 's a thug e do'n
Abstol Eoin, agus tha 'n teachdaireachd a chuir
e thugainn leis na gloineachan amhairc acasan,
cho fior ris an teachdaireachd a labhair e leis na
faidhean. Ma tha 'n speur a' nochdadh gloir
Dhe, tha speuradaireachd a' nochdadh cumh-
achd inntinn mhic an duine.
Cha 'n 'eil ceann no crioch aig a' chruthachadh.
Ged a shiubhlamaid air sgiathaibh na h-oidhche
gu iomall nan speur, cha tugamaid ach aon
cheum anns an fharsuingeachd neo-chriochnach.
Chitheamaid saoghail ura tigh'nn 's an t-sealladh,
's ged shiubhlamaid le luaths an dealanaich fad
miltean linn, cha ruigeamaid crioch a' chruinne-
ce, 's cha 'n fhaiceamaid ach earJais bheag de
na saoghail do-aireamh a tha siubhal anns an
fharsuingeachd nach gabh tomhas. Nam biodh
an saoghal so 's na th'air uachdar, air a thilgeil
ann an cridhe na greine, cha bhiodh ann ach
duradan beag 'na teis-meadhoin, ach cha 'n 'eil
anns a' ghrein fhein ach rionnag bheag a tha
siubhal mu'n cuairt air grian a's motha. Clia 'n
'eil e comasach do dhuine beachdachadh air na
nithean sin, gun ioghnadh is irioslachd a bhi air
an dusgadh ann, an lathair an Ti a chruthaich
na neamhan 's a tha riaghladh os an cionn. Is
e 'n t-siorruidheachd, da rireadh, ionad comh-
nuidh-san, agus is coir urram a thoirt dha, oir
molaidh na neamhan 'iongantais, agus nochdaidh;
an cruthachadh nearta ghairdean.
Ciod e Dia no ciod e 'ainni ?
Cha tuig na h-aingil 's airde 'n gUiir.
Tha e 'na sholus dealrach glan,
Far nach ruig suil no smuain 'na choir.
Cha robh e bg, is sean cha bhi,
O shior gu sior gun chaochladh staid ;
Cha tomhais grian no gealach aois ;
Oir 's nithean caochlach iad air fad.
'Nuair chuala neo-ni guth a bheoil,
Grad leum 'na bith a' chruitheachd mhor,.
An cruinne so le 'uile Ian,
'S na neamhan ard le 'n uile shloigh.
I
ft
SI
■■^.
Air 4.
1910.
ELIAH.
Carbad Israeli agus a mharc-shluagh. —
2 RiGH ii., 12.
An uair a dh' innis aingeal an Tighearna do
Shacharias gu'ni beirteadh mac dha air an toir-
eadh e Eoin mar ainm, thuirt e ris mar an
ceudna — Bidh e mor ann an lathair an Tighearna,
agus theid e roimhe ann an spiorad agus ann an
cumhachd Eliab. Thuig an seann sagairt gu
maith ciod a bu chiall do'n fhacal. agus rinn a
chridhe gairdeachas a chionn gu'n robh Dia a'
dol a thogail suas as a theaghlach-san, faidh a
bhiodh airidh air ainmeachadh anns an aon an-
ail ri Eliah. Bha aite aig Eliah ann an cridhe
nan ludhach nach rcbh aig neach eile riamh :
bha e dhaibh mar tha Iain Noes do mhuinntir
Albainn. Bha eachdraidh a bheatha air a cumail
air chuimhne gu curamach ann am beul-aithris
an t-sluaigh. Tha aon de na baird ag innseadh
ciamar a bhiodh sluagh na Gaidhealtachd a' cur
seachad na h-oidhche gheamhraidh, ri linn oige.
Bhiodh gach seanair aosmhor liath,
'G innseadh sgialachdan gun gho,
Air gach gaisgeach fearail, greannmhor,
Bha 's a' ghleann 'nuair bha iad bg.
Bhiodh seanairean nan ludhach a' deanamh
an ni ceudna. Bha iad gaolach air eachdraidh
an duthcba, agus bhiodh iad a' cur smuais anns
an oigridh le sgeulachdan air treubhantas nan
laoch a bha treun ann an cath agus a chuir air
theicheadh armailtean nan coimheach. Cha robh
aon de na sgeulachdan sin a bha cho taitneach
le sean is 6g ris na sgeulachdan a bhiodhteadh
ag aithris air Eliah. Bheireadh iad air am fuil
fas teth, mar a bheir euchdan Bhruce air fuil
Albannaich. Mar a b' fhaide bhuapa bha
Eliah a' dol, is ann a b' airde bha chliu ag eiridh,
gus mu dheireadh an robh e am measg nam
faidhean eile mar tha Beinn Nibheis am measg
nam beann. Ri linn an fhaidh Malachi, bha
fiuthair aca gu'n tigeadh e air ais anns an fheoil,
agus an uair a chualas iomradh air na miorbhuil-
ean a bha Criosd a' deanamh ann an Galile, bha
cuid am beachd gur h-e Eliah a thainig air ais.
Bha e air a mhonmhur am measg an t-sluaigh
gu'n d' bl e uisge na beatha 's nach luidheadh
aois air, agus gu'n cuireadh Dia 'g an ionnsuidh
e an uair a bhiodh cor na duthcha cho iosal 's
nach b' urrainn dhaibh fein cuisean a leasachadh.
Thuirt feadhainn de dheisciobuil Chriosd gu'm
fac' iad Eliah maille ris air beinn a' chruth-
aiharrachaidh, agus shaoil cuid de na bha 'nan
seasamh aig a' chrann-ceusaidh gur h-ann air a
bha Criosd a' gairm, an uair a ghlaodh e — Eli
Eli. lama sabachthani.
Tha so uile a' leigeil fhaicinn dhuinn an greim
laidir a rinn beatha 's euchdan an fhaidh air
inntinn nan ludhach. Bha rudeigin anns an
duine nach robh a thaobh an t-saoghail so. Cha
robh fios aca co as a thainig e, no c' ait an
deachaidh e : bha bhreith cho diomhaireach ri
bhas. Bha e dhaibh mar Mhelchisedec, gun
sinnsearachd, gun toiseach laithean no deireadh
beatha. Cha b' aithne dhaibh e ann an laithean
oige, oir cha d' thainig e am follais gus an robh
e ann an lanachd a neirt. Cha robh e coltach
ri daoin eile 'na phearsa no 'na ghiulan. B'e
aodach, falluinn mholach is crios leathair, agus
b'e ionad comhnuidh, uaimhean nam beann.
Bha nadur a' mhanaich ann, agus bu choma leis
seanchas dhaoine no gleadhraich nam bailtean.
Ann an uaigneas an fhasaich bha co sheanchas
aige ri anam fein 's ri Dia. Cha nochdadh se e
fein am measg dhaoine gus am biodh facal an
Tighearna mar theine loisgeach 'na chnamhan,
ach an sin thigeadh e orra gun rabhadh mar
thuil. Cha bu luaithe liubhradh e a theachd-
aireachd na rachadh e as an t-sealladh, agus bha
amharus aig moran de'n t-sluagh gu'n robh Dia
'ga ghiulan o aite gu aite air sgiathan na
gaoithe. Chitheadh iad e far nach robh fiuthair
aca ris, an drasd bhiodh e aig sruth Cherit, 's a
ris ann an coilltean Charmeil ; aon uair chluinnt-
eadh gu'n robh e air beinn Horeib, ach ma'n
gann a b'urrainn e an t-astar a shiubhal, chluinnt-
eadh gu'n robh e aig cladach Shidom ; o bheinn
gu beinn, o bhaile gu baile, o ghleann gu gleann,
shiubhladh e le luathas neo-nadurra, air chor 's
nach 'eil iongantas air bith gu'n do shaoil daoine
gu'n robh cumhachd neo-thalmhaidh aige.
Cha ruig sinn a leas moran iomraidh a thoirt
air an obair a rinn an duine naomh is treun so
airson a dhuthcha. Tha 'n obair sin sgriobhta
ann an eachdraidh Israeli, agus ghiulain i toradb
fad iomadh linn. Chuir a choltas 's a ehainnt
iongantas air an t-sluagh an toiseach, agus cha
robh fios aca co dhiu a theireadh iad faidh no
amadan ris, ach mar bha na bliadhnachan a' dol
seachad, 's a bha iad a' faicinn gu'n robh a
bhriathran air an seulachadh le miorbhuilean.
14
thuig iad gu'm bu teachdair o Dhia e, da-rireadh.
Cha robh feum aige air teisteanas o dhuine beo,
oir bha theisteanas an clar aodainn, 's bha
cumhachd an Spioraid air a ghiulan. Ged a bha
e comhnuidh ann an uaigneas nam beann, chual
e mu dhol a mach an righ, agus las a ciiorruich.
Air comhairle a dhroch mhnatha chuir Ahab air
chois ann an Samaria altair do Bhaal, agus ann
am beagan nine bha sagairtean Bhaail cho tiugh
anns an duthaich ris na fionnain fheoir. Chunn-
aic Eliah nach b' fhada gus an deanadh na
h-iochdarain mar rinn an t-uachdaran, 's gu'm
biodh cridheachan an t-sluaigh air an tarruing
air falbh o Dhia an atharaichean chum aoradh
a dheanamh do dhiathan breige. Chuir e fearg
air gu'm biodh de dhanadas aig duine a bha 'na
shuidhe air righ-chaithair Israeil eas-urram a
thoirt do lehobhah, an Dia a bheannaich a
shinnsearan 's a shaor iad le cumhachd a ghaird-
ein, agus chuir e naire air gu'm biodh an sluagh
cho neodhileas d'an creidimh, 's gu'n leigeadh
iad eadhoin leis an righ fein toibheum a thoirt
do Dhia. Ghlac EUah a bhata, chrioslaich se
e fein agus thog e air gu cuirt an righ, chum
fianuis a thogail an ai^haidh na h-eucoir. Bha
facal an Tighearna mar theine 'na chridhe, agus
cha b'urrainn e cumail air fein. Fad uile laith-
ean a bheatha tuilleadh ghleachd e an aghaidh
cuilbheirtean an righ 's a mhnatha, agus an
aghaidh aingidheachd spioradail ann an ionadan
arda. Ach bha Dia 's an fhirinn air a thaobh,
's ged a bha 'n cath searbh is fada, shaor e a
dhuthaich o chreidimh Bhaail, agus bhbidich an
sluagh nach deanadh iad seirbhis do dhia eile
ach lehobhah a mhain.
Ma bha teachd Eliah diomhaireach ciod a
theirear ri fhalbh ? Tha am fear a sgriobh
leabhar nan Righrean ag radh nach do bhlais e
bas, ach gu'n do thog Dia suas e gu neamh ann
an iom-ghaoith. Thainig guth an Tighearna
'ga ionnsuidh agus dh' iarr e air aghaidh a thionn-
dadh gu beanntan Nebo. Tha e collach gu'n
robh amharus aig Eliah ciod a bha ri tachairt,
oir ma'n d' fhalbh e air a thurus deireannach,
chaidh e mu'n cuairt sgoilean nam faidhean bga
chum beannachd fhagail aca. B' ann orrasan
a thuiteadh uallach an latha, an deigh a bhais,
agus bu mhaith leis aon earail dhurachdach a
thoirt dhaibh 's an dealachadh. Am measg nan
deisciobul bga, bha aon fhear d' an d' thug
Eliah gradh mor. B'e sin Elisha, a bha dha mar
bha Timbteus do Phol. B'e aoibhneas Elisha
frithealadh a dheanamh do'n t-seann fhaidh, agus
chuir e roimhe gu'n rachadh e maille ris gu
Nebo. Ach bha eagal air Eliah nach seasadh
a chridhe ris an t-sealladh a chitheadh e, agus
dh' iarr e air gu caomhal gun dol ann.
" Fan an so," thuirt e ris, "oir chuir an Tigh-
earna mise gu lordan." Ach cha dealaicheadh
Elisha ri mhaighstir agus fhreagair e — " Mar is
beo an Tighearna, agus mar is beo t-anam, cha'n
fhag mi thu." Bhuail am faidh uisgeachan na
h-aibhne, 's chaidh e fein 's a chompanach thairis
oirre air chasa tioram, agus an uair a bha iad a'
gabhail air an aghaidh agus a' comhradh, feuch
carbad teine agus eich iheiiie a dhealaich o cheile
iad agus chaidh Eliah suas le h-iom-ghaoith do na
neainhan. Cha 'n fhaca suil duine an sealladh
ud ach Elisha, agus cha robh e iongantach nach
tugadh daoine Ian gheill dha, an uair a thill e air
ais 's a dh' innis e ciod a thachair. Chuir mic
nam faidhean leth-cheud fear treun a mach a
shiubhal an t-sleibhe 's nam beann, ach ged a
shiubhal iad fad tri laithean, cha d' fhuair iad
Eliah. Cha robh e ann, oir thug Dia leis e.
Tha e furasda gu leor a thuigsinn gu'n do rinn
Eliah obair mhor is mhaith ann an Israeil, ach
cha 'n 'ail e cho furasd a thuigsinn carson nach
do bhlais e bas mar dhaoin eile. Faodaidh e
bhith gu'n robh an sluagh cho as-creidmheach
aig an am, 's nach gabhadh iad ris na firinnean
a dh' fhoillsich Dia dhaibh le beul an fhaidh,
mur faiceadh iad comharraidheun is miorbhuil-
ean. Cha 'n 'eil teagamh nach robh so anns an
amharc aig an fhear a sgriobh cunntas air a
bhas, agus aig Elisha o'n d' fhuaradh an naigh-
eachd an toiseach. Na'n d' fhuair Eliah sineadh
laithean an deigh 'obair a chriochnachadh, agus
na'n deachaidh e gu siorruidheachd troimh
gheatachan a' bhais mar chaidh a choimhears-
naich, dh' fhaodadh a theagasg 's a ghniomharan
a bhi air an dichuimhneachadh, ach an uair a
sheulaich Dia obair a sheirbhisich le thogail suas
gu neamh gun bas fhulang, bha inntinn is cridhe
na duthcha air an glacadh air mhodh sonruichte,
agus cha leigeadh an sluagh as an cuimhne gu
brath beatha 's teagasg an duine naoimh. Co
dhiu a sheallar air bas Eliah mar mhiorbhuil no
mar chosmhalachd, faodar a radh gur h-e sud
an doigh a ghabh Dia chum ughdarras spioradail
an fhaidh a nochdadh d'a shluagh ann an 6g-
mhaduinn a' chreidimh, 'nuair a bha Israel
fathast ann a staid a leanabachd.
Cha ghabhadh briathran a bu fhreagarraiche
bhi air an sgriobhadh air earn Eliah no na
briathran a labhair a sheirbhiseach — M' athair,
m' athair, carbad is marc-shluagh Israeil. Is e
bha Elisha a' ciallachadh, gu'n robh fireantachd
Eliah 'n a' bhalla-dion do Israeil. Bha fhacal
cho cumhachdach ri mile carbad cogaidh is
deich mile marc-shluagh. Chum e an rioghachd
gun dol air seacharan gu buileach o Dhia, agus
gun ceartas is firinn a threigsinn. Cha 'n ann
an lionmhoireachd shaighdearan no luingeis
chogaidh a tha mbrachd rioghachd a co-sheas-
amh, ach ann an onoir is firinn is ceartas a
sluaigh. Ardaichidh fireantachd cinneach, ach
is e am peacadh masladh sluaigh. Bha urnuigh-
ean is gniomharan is fireantachd Eliaih mar
armailt air taobh Israeil. B'e am facal a bu
bhitheanta air a bhilean, An Tighearna Dia, an
lathair a bheil mi a'm sheasamh. Sheasadh e
J
-4,
J
r
«
I
I
15
air beulthaobh righrean, 's cha chuireadh am
fearg no am maoidheadh eagal air, oir b'e Dia a
thearmunn agus a neart. Bha e faireachduinn
gu'n robh ainglean Dhe 'ga dliion 'n a dhol a
mach, 's 'n a theachd a steach. Ma thug so
misneach dha, rinn e iriosal e mar an ceudna.
A' BHRIOGAIS LACHDUNN.
Bu mhor an tamailt a chuir lagh Bhreatuinn air
na Gaidheil ann an 1747, an uair a thoirmisg e
dhaibh an deise Ghaidhealach a chosg. Bha e
ceart gu leor gu'n toirmisgeadh lagh na duthcha
dhaibh airm a ghiulan, oir cha b' urrainnear dol
an urras orra nach tugadh iad ionnsuidh eile air
son a' Phrionnsa. Bha e searbh le cinneach
uaibhreach an airm a liubhairt d' an namhaid,
ach bha e seachd uairean na bu tamailtiche leo
a' bhriogais lachdunn a tharruing suas m'am
masan, le ordugh Parlamaid.
Cha 'n 'eil e iongantach gu 'n duisgeadh
am mac-mallachd an cridhe na feadhnach a
chuireadh air am mionnan, nach cuireadh iad
suas bad de'n deise Ghaidhealaich gu brath tuill-
eadh. B'e so a bhbid a b' fheudar dhaibh a
thoirt : —
" Tha mi toirt mo mhionnan, mar a fhreagras mi
do Dhia aig latha mora' bhreitheanais, nach 'eil's nach
bi agam gunna, claidheamh, daga, no arm sam bith
eile, agus nach cuir mi orm breacan no feileadh no
bad de'n deise Ghaidhealaich ; ach ma chuireas,
mallaichte gu'n robh mo theaghlach 's mo chuid ;
na faiceam gu brath tuilleadh mo bhean 's
mo chlann, m' athair, mo mhathair, no mo chaird-
ean ; tuiteam anns a' bhlar mar ghealtair agus
grodadh mo chnamhan ann an tir choimhich, fad o
uaigh mo shinnsearan 's mo luchd daimh ; thig-
eadh so uile orm ma theid mi an cois m' fhacail."
Cuiridh na mionnan uamhasach ud gairisinn
am feoil dhaoine cneasda, agus ged nach robh
gaol againn fein riamh air feileadh mar dheise,
bu mhaith leinn buille de bhata daraich a thoirt
air caol-druim an trusdair a chuir na briathran
oillteil an altaibh a cheile.
Faodar fhaicinn ann an litreachas nan Gaidh-
eal gu'n do dhuisg an lamhachas laidir so droch
spiorad annta, oir thug fear no dha de na baird
greis air caineadh na briogais lachduinn. Tha
am meas toirmisgte daonnan ion-mhiannaichte,
agus is d6cha nach biodh gaol nam bard cho
mor air an fheileadh mur biodh an grain cho
mor air Diuc Chumberland. Anns an oran —
JIi7i do dubh — thuirt Mac Mhaighstir Alasdair: —
B' fhearr learn: breacan uallach,
Mu m* ghuaillean 's a chuir of m' achlais,
Na ged gheibhinn cbta,
De'n chlo a's fearr a thig a Sasunn.
Bu mhaith anns an oidhch thu,
Mo loinn thu mar aodach leapa ;
B' fhearr leam no 'm brat lin thu
A's priseile thig a Glascho.
'S baganta grinn boidheach,
Air banais 's air mbd am breacan ;
Suas am feileadh-sguaibe,
'S dealg-guailne a' cur air fasdaidh.
Bu mhaith a la 's a dh'oidhch thu,
Bha loinn ort am beinn 's an cladach,
Bu mhaith am blar 's an sith thu ;
Cha righ am fear a chuir as duit.
Bha fios aig Mac Mhaighstir Alasdair ciod a
bha 's an amharc aca-san a thug a mach an t-
achd miomhail ud, ach tha e 'g innseadh dhaibh
gu 'm faigh Righ Deorsa bristeadh duil, ma bha
fiuthair aige gu'm bristeadh a' bhriogais spiorad
a' Ghaidheil.
Shaoil e gu'n do mhaolaich so,
Faobhar nan Gaidheal tapaidh,
Ach 's ann a chuir e geur orra,
Ni 's beurra no deud na h-ealltainn.
Dh' fhag e iad Ian ml-ruin,
Cho ciocarach ri coin acrach ;
Cha chaisg deoch an iotadh,
Ged b' fhion i, ach fior fhuil Shasuinn.
Ged spion sibh an cridh asainn,
'S ar broillichean sios a shracadh,
Cha toir sibh asainn Tearlach,
Gu brath gus an teid ar tacadh.
Cha 'n e Oran na Briogaise aon de na h-orain
a's fearr a rinn Donnacha Ban, ach faodar rann
no dha dheth a chur sios, oir tha e nochdadh
nach robh gaol an t-samhraidh aig a' bhard do'n
eideadh iir.
Bha uair eigin de 'n t-saoghal
Nach saoilinn gu'n cuirinn orm,
Briogais air son aodaich,
'S neo-aoidheil air duine i ;
'S ged tha mi deanamh uis dhi,
Cha d' rinn mi bonn sulais,
Ris an deise nach robh daimheil,
Do'n phairti d' am buininn-sa ;
'S neo-sheannsar a' chulaidh i,
Gur grannda leinn umainn e;
Cho teann air a cumadh dhuinn,
'S nach b' fheairrde leinn tuilleadh i ;
Bidh putanan 'na gluinean,
Is bucalan 'g an dunadh,
'S a' bhriogais air a dubladh,
Mu chulthaobh a h-uile fir.
'Se Deorsa rinn an eucoir,
'S ro dhiumbach tha mi fein dheth,
O'n thug e dhinn ar-n eideadh,
'S gach eudach a bhuineadh dhuinn.
16
Bha teanga gheur aig Rob Donn agus thug
an t-achd ud cothrom dha fochaid bheag lagh-
ach a dheanamh air cuid d'a choimhearsnaich a
bha mach an aghaidh a' Phrionnsa. Cha robh
taobh sam bith aig Rob fein ri righ Deorsa, ged
a bha muinntir a dhuthcha air a thaobh. Cha
'n 'eil teagamh nach biodh connsachadh eadar
iad fhein 's am bard mu chuisean na rioghachd,
ach an uair a bha na fineachan Gaidhealach air
an sgapadh aig Ciul-fhodair, bha an argumaid
an aghaidh Rob. Ach ma bha, cha b' fhada gus
an d' fhuair e cothrom feala-dha a dheanamh
orra ann an Oran naji casagan dubka, mar a bu
mhaith a b' aithne dha a dheanamh. Anns an
oran sin, cha 'n 'eil Rob Donn a' leigeil air gu'n
robh e toihchte mar a dh' eirich dhaibhsan a
sheas air taobh an righ. Ach faodar a thuigsinn
nach do mhi-chord an rud ris uile gu leir, 's nach
bu mhisd leis aobhar fhaotainn air Ian an duirn
de mhin pheasrach a chur ann an craos feadh-
nach a bha glaodhach ro ard air taobh Dheorsa.
Anns an oran so, cba 'n 'eil e fein a' glaodhach
cho ard agus is bitheanta leis na baird a dhean-
amh, an uair a theannas iad li aoir ; ach tha na
briathran ciuin a tha e cleachdadh, 's an guth
iosal anns a bheil e a' labbairt a' deanamh an
orain seachd uairean na's sgaitiche 's na's cuims-
iche na bhiodh e air dhoigh eile. Tha e leigeil
air gu bheil e anabarrach duilich air son na
feadhnach a bha dileas do'n chrun, ach d'am b'
fheudar a' bhriogais a chur suas cho mhaith ris
na reubalaich. Shaoil iad gu'm faigheadh iad
baigh o'n righ agus saorsa d' an duthaich, ach
mo thruaighe ! rinn Deorsa spors air a dhilsean,
's an aite saorsa, thug e dhaibh casagan dubha.
Ged a bha sibh cho rioghail,
Chaidh 'ur cisean am mothad ;
'S maith an airidh gu'm faicte.
Dream cho tais ribh a' cumhadh,
Bhi tilgeil dhibh 'ur cuid bhreacan
'S a' gabhail chasagan dubha.
Am measg nam bard eile a ghleus an cruit
chiuil chum am feileadh beag a mholadh, 's a'
bhriogais a dhi-moladh, tha Mac a Phearsoin,
Fear Srath Mhaisidh, Coinneach Mac Coinnich,
agus Uilleam Ros. Cha ruigear a leas tarruing
a thoirt air rannan Mhic a Phearsoin, ach faodar
innseadh ciod a thuirt Uilleam Ros an uair a
fhuair Marcus nan Greumach an t-achd tamailt-
eachd ud a chur as an rathad.
Is latha sealbbach, rathail, dealrach,
Alail, ainmeil, agh-mhor,
A dh' fhuasgail air na h-Albannaich,
Bho mhachraichean gu garbhlaichean
Bho uisge Thuaid gu Arcamh chuain,
Bho dheas gu tuath gu leir;
Is binne 'n srann feadh shrath is ghleann
Na organ gun mheang gleus.
Thainig fasan anns an achd
A dh' orduich paillt am feileadh,
Tha eiridh air na breacanan,
Le farum treun neo4apanach ;
Bidh bighean thapaidh sniomh 's a' dath
Gu h eibhinn, ait, le h-uaill,
Gach aon dhiu 'g eideadh a gaoil fein.
Mar 's reidh leo anns gach uair.
Sheinn Donnacha Ban cuideachd cliu a' Mhar-
cuis a sheas taobh nan Gaidheal, agus a thagair
ceartas dhaibh anns a' Pharlamaid, gus antugadh
dhaibh cead an seann eideadh a chur suas a ris.
Tha e 'g radh^
Deich bliadhna fichead is cbrr,
Bha casag de'n chl6 m' ar druim,
Fhuair sinn ad agus cleoc,
Ach cha bhuineadh an seors ud dhuinn,
Bucail a' dunadh ar brbg,
'S e 'm barr-iall bu bhoidhcbe leinn ;
Rinn an droch fhasan a bh' oirnn
Na bodaich d' ar n-oigridh ghrinn.
Fhuair sinn cothrom an diasd
A thoilicheas gradh gach duthch',
Comas ar culaidh chur oirnn.
Gun fharraid do phor nan lub,
Tha sinn a nis mar is coir.
Is taitnidh an seol r' ar suil,
Chuir sinn a' bhriogais air lar,
'S cha tig i gu brath a cuil.
Bha e ro anmoch. Lean na Gaidheal ris a'
bhriogais a dh' aindeoin di-moladh nam bard,,
agus na'n deanadh ablach baird an diugh aoir
do 'n fheileadb, cha rachainn an urras nach
faigheadh e duals aig a' Mhbd.
AN T-OL.
An uiridh, dh' bl an rioghachd so fiach
_;£i6i 062,482 de dheoch laidir. Bheireadh sin
mu thuaiream tri puinnd 's a dha dheug do gach
duine anns an duthaich, ach an uair a chuirear
as an rathad na feadhainn nach blais idir, agus
mnathan is clann nach ruigear a leas a chunntas,
faodar a radh gu bheil fir na duthcha so ag bl
deich puinnd Shasunnach 's a' bhliadhna. Cha
'n 'eil teagamh nach 'eil na stuthannan riomhach
a bhios na h-uaislean ag 61 a' cur suas na
cunntais, ach tha e air a radh leosan a sheall gu
curamach air a' ghnothuch gu bheil luchd obair
na rioghachd ag 61 fiach criiin, am fear, a h-uile
seachduinn d' am beatha. Mu choinneamh a
h-uile sgilinn a thatar a' cosg air sgolean, thatar
a' cur tasdain anns an 61.
-3
1
11
f
Air. S.
1910.
CRIOSD IS BAN-GHREUGACH.
Cha 'n 'eil e ioinchiiidh aran na cloinne a ghahhail
agus a thilgeadh chum nan con. — Marc vii, 27.
AiG an am anns an do thachair an ni air a bheil
iomradh againn anns na briathran so, bba a
luchd duthcha air togail an aghaidh Chriosd.
An uair a chunnaic iad nach gabhadh e an
comhairle, 's nach cuireadh e air cbois rioghachd
Dhe anns an doigh anns am bu mhaith leosan,
thionndaidii iad air cho guineach 's gu'n robh a
bheatha an cunnart. Chuir e roimhe, uime sin,
Galile fhagail agus dol do chearn air chor-eigin
far nach biodh fios co e, agus far am faigheadh
e cothroni air fois fhaotainn car greis. Chunn-
aic e niich robh feum sam bith dha a bhi
bruidiiinn riu aig an am, agus gu'm b' fhearr
dha lamh a thoirt air an da fhear dheug a
theagasg, gus am fuaraicheadh a hichd duthcha
's an tigeadh iad thucadh fein a ris.
B'e an t-aite air an do chuir e fein 'sa dheis-
ciobuil an aghaidh, baile beag an taobh a mach
de chriochan GhaUie anns an aird an iar thuath,
far nach do rainig eolas Dhe an sluagh 's far an
robh iad ag aoradli do iodhalan. Ach cha
luaithe chuir iad cas anns a' bhaile no chaidh
fuaim an teachd air feadh an t-sluaigh, agus
thainig bean a dh' ionnsuidh Chriosd a' guidhe
air a nighean anns an robh spiorad neo-ghlan a
shlanachadh. Faodar a thuigsinn, o'n doigh anns
a bheil an soisgeulaiche Marc ag innseadh na
naigheachd so, gu'n do chuir a fhreagairt a thug
Criosd do'n mhnaoi iongantas nach bu bheag
air. Tha e cur iongantais air daoine gus an
latha diugh, oir tha na briathran a labhair Criosd
€u-coltach ri sheanchas am bitheaiitas.
Bha e nadurra gu leor gu'n tigeadh a' bhan-
Ghreugach a dh' ionnsuidh an t-Slanuigheir.
Cha ruigear a leas a shaoilsinn gu'n robh eolas
spioradail aice nach robh aig a coimhearsnaich
no gu 'n robh creidimh aice ann an Criosd
anns an t-seadh anns a bheil am facal air
a chleachdadh am measg chreidmheach an
diugh. Cha 'n 'eil teagamh nach cual i iomradh
air na miorbhuilean a bha e deanamh ann an
Galile 's nach d' thug luchd turuis thuice sgeul-
achdan fior is breugach mu na daoine a leighis
e. Bha iomaguin oirre mu thimchioll a nighinn
agus direach mar a dh' fneuchas sinn uile gach
leigheas is lighiche air an cluinn sinn deagh
iomradh m'an toir sinn suas ar dochas, chuir i
roimhpe Criosd fhiicinn feuch am b'urrainn e
cobhair a dheanamh oirre. Bha an teachdair-
eachd air an do rainig a' bhean e caomhal, ach
an urrainn sinn a radh gu'n robh an ftireagairt a
thug esan dhith caomhal? An toiseach cha do
fhreagair e idir, ach an uair a ghuidh 's a ghuidh
i air trocair a nochdadh do mhathair 'n a h-eigin,
thuirt e rithe gur h ann gu caora chaillte Israeli
a thainig esan. Cha do chuir eadhoin na briath-
ran sin air falbh i ; lean i e fein 's a dheisciobuil
a steach do'n tigh agus ghuidh i air le deoir a
nighean a shlanachadh. An sin thionndaidh e
agus thuirt e rithe nach robh e iomchuidh aran
na cloinne a ghabhail agus a thoirt do na coin.
An aite fearg a ghabhail no a misneach a chall,
rug i air an fhacal shearbh mar gu'm bu ghreim
mills e. Is fior su^ a Thighearna, gidheadh itliidh
na coin fo ' n bhord de sbruileach na cloinne.
Nach bu ghleusd a fhreagair i e, arsa Luther,
ghlac i'Criosd ann an ribe a bhriaihran fein.
Nan do chuir Marc na briathran so am beul
sgriobhaiche eruaidh - chridheach, theireamaid
nach ruigteadh leas fiuthair a bhi ris a' chbrr,
ach their sinn gu bheil iad anabarrach iongantach
am beul neach a bha cho caomhal is truacanta
ri Criosd. Cha do ghoirtich esan duine riamh,
's cha d' thug e droch fhreagairt air an neach a
bu diblidhe a thainig 'ga ionnsuidh, oir cha
b' ann a dhiteadh dhaoin a thninig e ach 'gan
tearnadh. Ciod, ma ta, a bha e ciallachadh
leis an fhacal ud?
Their cuid nach b' ann a dheanamh mhior-
bhuilean a chaidh e do'n bhail ud ach a leigeil a
sgios, agus nach robh e air son rud sam bith a
dheanamh leis am faigheadh ati sluagh a mach
CO e, agus am faigheadh a naimhdean a mach
c' ait an robh e am folach. Cha 'n 'eil teagamh
nach 'eil sin fior ; bha feum aig air fois agus
samchair aig an am, agus cha bu mhaith leis
gu'm biodh ainm 's a dhreuchd am beul an
t-sluaigh. Ach aig a' cheart am, cha ghabh sin
lethsgeul nam briathran, ma labhair e iad. Dh'
fhaodadh e am boiriounach a dhiultadh gun a
goirteachadh.
Their cuid eile gu'n do labhair e air an
doigh ud a chionn nach ann ris na cinnich
ach ris na h-Iudhaich a bha ghnothuch.
Chuireadh mise gu caora chaillte Israeli. B'e
toil Dhe eolas na firinn a thoirt do shluagh
Israeli an toiseach a chionn gu'n robh iad deas
air son an eolais sin mar nach robh each, agus
an deigh laimhe abstoil a thogail suas a measg
nan ludhach a chraobh-sgaoileadh an soisgeul
gu duthchannan eile. B'e sin toil Dhe, agus am
feadh 's a bha Criosd air thalamh bha e umhal
do thoil Athar agus rinn e an obair a thug Athair
dha ri dheanarah anns an doigh anns an d'
orduich Athair dha. Chuir e seachad laithean
a bheatha am measg nan ludhach, ged a rinn e
trocair uair no dha air feadhainn nach buineadh
do chomhcheangal a' gheallaidh. Tha e furasd
a thuigsinn carson nach bu mhaith leis miorbh-
uilean is comharraidhean a dheanamh am measg
sluaigh a bha 'n taobh a mach do chriochan nan
ludhach, agus ged a dhiultadh e eisdeachd ri
urnuigli na mnatha, cha b'urrainn sinn a radh
gu'n do nochd e cruas cridhe no neo chaomhal-
achd. Is a an rud a tha iongantach gu'n labh-
radh e cho suarach's cho fuar ri mathair bhochd
aig an robh cridhe goirt. An do rinn e sin
da-rireadh ? Tha sinn an duil nach do rinn
agus nach robh a chainni idir cho neo chaomhal
's a shaoilear.
Tha moran sgoilearan am beachd nach robh
anns an fhacal a thubhairt e ach sean-fhacal a
bha cumanta 's an duthaich, agus nach robh
Criosd a' ciallachadh a' bhean no a luchd duth-
cha a choimeas ri coin, ged a thuit dha an sean-
fhacal a cleachdadh. Chuir am beachd maith
a bh' aig a' mhnaoi air feir, ged bu choigreach
e, ioghnadh air, agus los dearbhadh beag a chur
oirre, thuirt e rithe an sean-fhacal ud gu reidh
caoimhneil, mar gu'n abradh e — Cha 'n aithne
dhuit mise 's cha 'n aithne dhomh thu ; innis
dhomh carson a bheirinn do choigreach na
tiodhlacan a bhuineas do mo dhaoine fain. B'
aithne do 'n bhoirionnach an sean-fhacal gu
maith agus fhreagair i e le fear eile, mar gu'n
abradh i — Tha a leithid sin de dh' fhacal ann gun
teagamh, ach tha sean-fhacal eile fann a tha g'
radh gu'm faod eadhoin na coin an sbruileach
itheadh. Feu mar na saan fhacail daonnan a
thuigsinn a reir an spioraid anns a bheil iad air
an cleachdadh, agus an doigh anns a bheil iad
air an labhairt. Ma labhair Criosd an sean
fhacal ud le fiamh gaire air aodann — agus tha
sinn an duil gur h-ann mar sin a bha — thuigeadh
a' bhan-Ghreugach gu maith nach robh e ciall-
achadh a diultadh agus nach robh neo-chaomh-
alachd sam bith 'na chridhe. Tha e duilich
sean-fhacal a thionndadh o aon chainnt gu
cainnt eile, agus is docha nach robh am facal
idir cho maol anns a' chainnt anns an do labhair
Criosd a 's a tha e ann an Gaidhlig. Is e tha so
uile a' ciallachadh, nach ruigaar a leas a bhi cur
as leth Chriosd gu'n do bhruidhinn a gu suarach
ri boirionnach a bha 'na h eigin, no gu 'n do
ghoirtich e i, an uair a bha feum aice air caomh-
alachd is comhfhurtachd. Cha b' ann a dhean-
amh magaidh air a bhraithrean a thainig e ach
'g an leigheas.
I. Tha beannachdan spioradail a' laantuinn
freasdal searbh. Tha na neoil is duirche Ian de
thocair chaoimh an Tighearna, agus air cul
freasdailean a chuireas eagal is crith air a shluagh
tha riiintean caoimhneil an Athar. Tha searbh-
adas is milseachd gu trie anns an aon ghucaig.
Tha an Tighearna ceart 'na uile shlighean agus
naomh 'na uile ghniomharan. Cha 'n ann gun
aobhar no air ghaol an saruchadh a smachd-
aicheas e a chlann. Tha e grasmhor agus
truacanta, agus tha a chaomh throcairean os
cionn nan uile dhaoine. Leighsidh e iadsan aig
am bheil cridhe briste, agus ceanglaidh e suas an
leonta. B'e an trioblaid a bha 'na dachaidh a
thug am boirionnach so gu Criosd. Cha'n fhac
i riamh aghaidh an t-Slanuigheir, mur tigeadh
tinneas is trioblaid a dh' ionnsuidh a tighe ; ach
o'n doimhneachd ghlaodh i ris, agus fhuair i a
mach gu'm b' esan da-rireadh an Tighearna troc-
aireach is caomhal. Is searmonaiche druigh-
teach am bron, agus glacaidh a aire dhaoine
nach toir geill do sheorsa eile. Tha miltean de
spioradan frithealaidh aig Dia agus is e bron aon
dhiu. Tha e 'na mheadhon air daoine thoirt a
mach as na callaidean neo-chinnteach a thogas
iad dhaibh fein, agus an toirt gu fasgadh a ghabh-
ail fo sgaile an Uile-Chumhachdaich. An uair
a mheudaicheas trioblaid irioslachd, agus a
thairngeas i buill teaghlaich ni's dluithe ri cheile
na bha iad roimha, tha i dhaibh 'na h-aingeal
beatha an aite bhi 'na cuis eagail.
II. Is c6ir urnuigh a dheanamh a ghnath
agus gun fhannachadh. Le bhriathran agus gu
sonruichte le eiseimpleir theagaisg Criosd sin do
na deisciobuil. Los an rud a dheargadh air clar
an cridhe air chor 's nach dichuimhnichaadh
iad a, labhair e da chosmhalachd a tha la cheile
a' teagasg nach fgithich Dia dhiubhsan a thig
thuige gu trie ann an urnuigh. Cha d' fhuair
a' cheud urnuigh a rinn a' bhean so eisdeachd,
agus nan do stad i, chailleadh i an tiodhlac mor
a fhuair i air a' cheann mu dhaireadh. Cha
ruigeadh a h-uireasbhuidh leatba bhi 'na tosd,
agus ghuidh is ghuidh i gus an d' fhuair i furt-
achd. Ma tha dian-iarrtus draghail le daoine,
cha 'n 'eil e draghail le Dia. Cha saruich a
shluagh esan le bhi eigheach ris a la agus a dh'
oidhche. Is toigh leis iadsan nach fannaich ann
an urnuigh, agus is ann dhaibh a dh' fhosglas e
a lamh gu fialaidh. Cha ghabh creidmih cumail
beo gun urnuigh, oir is a ar n-urnnighean a tha
'gar ceangal ri beatha is cumhachd Dhe. Tha
urnuigh do spiorad an duine mar tha an t-adhar
d'a chorp. Is e Dia grian an anma agus ann an
urnuigh tha 'n t-anam air a chur an teis-maadh-
oin solus is blalhs na greine. Faodaidh failinnean
gu leor a bhi ceangailta ri creidmhich — agus
bidh failinnean annta gus an tilg iad an deo —
ach cho fad 's a leanas iad air urnuigh, cha ruig
iad a leas eagal a bhi orra gu'n do bhasaich
19
spiorad na diadhaidheachd annta. Theid obair
nan gras airaghaidh annta a dh'aindeoin iomadh
failinii. Ach an uair a tlioisicheas daoine air
dearmad a dheanamh air urnuigh, 's a leigeas
iad laithean is seachduinnean seachad gun an
glun a lubadli an lathair Dhe, tha iad marbh gu
spioradail ged a dli' fhaodas ainm a bhi aca gu
bheil iad beo. Tlia spiorad na h-urnuigli agus
spiorad na diadhaidheachd air am faotainn
comhla daonnan.
CUAIRT A' MHINISTEIR GHALLDA
\Bha an sgeul so air a sgriobhadh kh an OUaiiih
Tormoid Mac Leoid nach maireann.\
Air feasgar latha Sabaid, deireadh an t-samh-
raidh a chaidh seachad, thainig duine araidh a
dh' ioiinsuidh mo thighe a dh' iarr facal a
iabhairt rium ann am sheomar fain, a chionn
gu'n robh ni-eigin aige ri radh nacli bu mhaith
leis neach eile 'g a chluinntinn. Thug mi steach
e agus dh' fheoraich mi dhelh ciod a bha aige ri
chantainn.
Is duilich lean), ars' esan, dragh a chur oirbh
air an fheasgar so, an deigh saothair an latha,
ach is e an eigin a chuir mi d' ur n-ionnsuidh,
agus uime sin tha dochas agam gu'n toir sibh
maitheanas dhomh. Tlia mo choimhearsnach
truagh, Seumas, do reir coslais air leabaidh a
bhais, agus cha'n fhoghnadh leis gun fios a chur
oirbh, ged is iomadh la a rinn e tair oirbh agus
a dhiult e 'ur n-eisdeachd.
Rinn thusa, deir mi, mar bu choir dhuit,
tighinn, agus da-rireadh is e an eigin a chumadh
raise air m' ais o dhol 'g a fhaicinn. Cha dean
mi moille sam bith : gabh thus' air d' ais agus
innis dha gu bheil mi air mo cheum 'ad dheigh.
Dearmadach mar tha Seumas truagh, agus
seachantach air orduighean an t-soisgeil, co is
urrainn a radh ciod a tha'm beachd anTighearna
ni'a thimchioll. Is maith an comharradh e bhi
iarradach air m' fhaicinn ; gu'n deonaicheadh
Dia dhuinn aobhar dochais as a leth.
Bu duine Seumas aig an robh moraii de
thuigse agus de chiall nadurra, duine tapaidh an
gnothuichibh duihcha, ach bha e a' chuid bu mho
d'a laithean toigheach air deoch agus air ruidh-
teireachd ; chinn e dearmadach air uile mheadh-
onan nan gras ; sheachain e tigh-aoraidh Dhe,
agus tharruing e an companas ri daoine gbrach,
ain-diadhaidh mar e fein. 'Se deoch is amaid-
eachd a thug galair a' bhais 'na charamh, agus an
uair a chaidh mise stigh do'n t-seomar 's an robh
e 'na luidhe, bu deistinneach r'a fhaicinn an
coslas truagh a bha air — bha eagal, amharus,
brbn, tliobhail misnich agus uamhas mor air an
deargadh gu domhain 'n a shuil agus 'n a aogas
gu leir. Bha e caithte gu neo-ni, agus cha 'n
fhaca mi, ar ieam, riamh aon duine bu mho a
b' aobhar truais na e, ged a bha e soilleir gu'm
b'ann air 'inniinn 's nach b' ann air a cholluinn
a bha chuid a bu mh6 d'a thrioblaid. Shocruich
e shuil orm cho luath 's a chaidh mi stigh agus
dh' fheuch e r'a laimh a shineadh a mach.
Shuidh mi ri taobh na leapadh is thuirt mi ris:
Is duilich Ieam d' fhaicinn 's a' chor so ; cha
chuala mi gu'n robh ni air bith a' cur ort gus an
do rainig do charaid mi air an fheasgar so,
ach tha dochas agam gu 'n sin Dia do laithean
fhathast gu aobhar a bhi agad a mhaitheas
aideachadh le taingealachd.
Ghluais e a cheann, dhruid e a shuilean, agus
tharruing e osna throm, mar gu'm biodh e as>
eugmhais dochais
Ciod, a deir mise, a tha 'n leigh a tha frith-
ealadh ort ag radh ? Ciod i a bharail ort ?
Cha 'n 'eil dochas sam bith aige, ars' esan, r'a
thoirt dhomh : tha e 'g radh nach 'eil e 'na
chomas a' bheag no mhor a dheanamh air mo
shon.
An ann mar sin a tha, deir mise, le cainnt
stolda, ach an ni a tha eu-comasach do dhuine
tha e soirbh do Dhia. Is mi a dh' fhaodadh a
radh, oir is minic a chunnaic mi iadsan a thug
leigh saoghalta thairis a tighinn uaith, ach ciod
do bharail fein ? Dh' amhairc e 'am aodann le
sealladh a chuir oillt air mo chridhe. Is duine
marbh mi, ars' esan, agus 's i chuis a's miosa, is
duine caillte mi. Air d' athais, a deir mise, nar
leigeadh Dia, na labhair air an doigh sin.
Thaislich so e ; labhair mi ris gu foil leis a'
chainnt a bu chaomaile agus a bu chairdeile a b*
urrainn don)h a chleachdadh, a' cur an ceill an
doilgheadais mhoir a bha orm rach robh fios
agam na bu traithe mar bha e, agus a' gearan
nach do leig iad fios domh.
Mata, ars' esan, b'esin mo mhiann-sa ach bha
nair' orm ; chuir mi dail an-", an sin a dheanamh
mar chuir mi dail anns ga^n ni eile, agus chuirinn
dail ann a chaoidh mur biodh am has air teachd
'am rathad — ach thainig esan agus thainig soill-
eireachadh an uamhais 'na chois. Dh' fhairtlich
orm a bhi samhach na b' fhaide, ach b'fhearr
Ieam gu'n do chuir mi fios oirbh na bu traithe —
thaenis tuilleadh isanmoch, chaill mi mo lalha,
chaill mi mo chothrom. O, is duine caillte mi,
tha fios agam gur h-ann mar so a tha.
Tha dochas agam, a deir mise, gur ann a
thainig atharrachadh mor air d' inntinn. Dhuisg
Dia thu chum do chunnart fhaicinn agus esan a
thoisich air an deigh obair, nach faod e, ann an
saoibhreas a throcair, a toirtaira h-aghaidh ceum
air cheum chum foirfeachd.
Cha toir, cha toir, a deir e. Dochas cha'n'eil
agam, pheacaich mi thar saorsa agus cha'n'eil
cionta nach do rinn mi. Dochas agamsa ! ars'
esan, le buaireas uamhasach spioraid, agus le
20
osnadh a shaoil leam a sgaineadh a chridhe.
Dh' amhairc e orm 's an aodann, agus mar a bha
mi dol a labhairt, thainig boirionnach a bha
stigh dluth air an leabaidh, le soiie beag as an
do thairg i deoch dha.
Carson, ars' ise, a tha thu labhairt mar sin.
Cha 'n 'eil thu cho dona 's a tha thu a' leigeadh
ort ; tha na railtean mu 'n cuairt duit na 's
miosa. Is ann duit fein a bha do lochd — carson
a labhradh tu 's an doigh sin.
Smeid e gu grad le 'laimh i blii samhach.
Nach cuist thu, ars' esan, is m6 a's fada b'e sin
mo bharail fein ach O ! 's ann air m' anam
bochd-sa thainig an t-soilleireachd eagalach.
Is g5rach a bhean, a deir raise, do chainnt ;
cha ghniomh cairdeil a tha thu deanamh, labh-
airt mar so ris ; do reir coslais tha beachd a's
fearr aige air cor anma an lathair Dhe na tha
agad-sa. Ciod e dha-san ged bhiodh na miltean
na bu mhiosa na esan, an seasadh sin a lethsgeul-
san? Bheirear breith air-san air son a dheanadais
fein agus ni h-ann air son deanadais muinntir
eile. Tha thu 'g radh nach 'eil Seumas idir cho
peacach 's a tha e am barail. Gu truagh tha sinn
uile na 's peacaiche ann am fianuis an De uile-
naoimh no ga'm faodadh e amharc oirnn ach le
dubh-ghrain. Bho cheaitas Dhe tha sinn uile
'toiltinn sgrios siorruidh, agus gun teagamh b'e
so a thigeadh air-san mur biodh an Tighearn
losa air eiric cho luachmhor a thoirt air ar son,
le basachadh chum ceartas Dhe a riarachadh
agus reite a chosnadh.
An uair a chual an duine tinn iomradh air
ainm an t Slanuigheir, ghlaodh e mach le le di-
dochais agus le guth buaireasach — Cha 'n 'eil an
Slanuighear dhomh-sa !
Cha 'n 'eil e comasach innseadh an doigh air
an do labhair e na briathran sin. Bha neul tiugh
agus dorcha ead;ir e agus trocair Dhe ann an
Criosd, cha buleir dha Dia ach ann an corruich.
Cha robh deur air a shuil, cha d' thainig tais-
eachadh no maothachadh air a chridhe. Bha e
mar dhuine a bha Ian dearbhta 'na inntinn fein
nach robh dochas aige. Chuir so oillt orm agus
is gann a bha fios agam ciod a bu choir dhomh
a radh.
Ma tha thu creidsinn, arsa raise, ann an losa
Criosd, is eigin duit a chreidsinn gu bheil e
comasach chum tearnadh. Tha mi 'ga chreidsinn
sin, ars' esan. Agus an e nach 'eil e comasach,
deir mise, air thusa thearnadh cho mhaith ri
duine eile ? Bu dimeas air a ghras 's air a ghloir
a smaointeachadh gu bheil a chumhachd-san
neo-chomasach air a' pheacach a's mb air aghaidh
an t saoghail a thearnadh. Bha e 'n a thosd car
tamuill ach mu dheireadh fhreagair e gu cabh-
agach, Tha e cumhachdach ach cha 'n 'eil e
toileach. Tha, deir mise, tha e Ian thoileach is
tha e comasach. Ach leughaidh mi dhuit an
coigeamh caibideal deug a reir Lucais, chum
gu 'm faic thu an solas a tha air neamh ri
iompachadh aon pheacach. A nail dhomh, a
bhean, am BiobuU, chum gu'n cluinneadh e cho
toileach 's a tha Dia gu gabhail ris.
Chunnaic mi gu'n do chuir so iomaguin oirre
ach thoisich i raar gu'm biodh i 'ga iarraidh.
Thog an duine truagh a bha 's an leabaidh a
cheann agus thuirt e — Dean suidhe, a bhean,
cha 'n am so gu ceilg no breug ; cha 'n 'eil
Biobull againn 's an tigh, agus ged a bhitheadh,
cha deanadh gach rann dheth ach mo dhiteadh.
Chuir mise ciil ris a' Bhiobull ann an la mo
shlainte agus chuir Dia a nis ctil rium-sa air
leabaidh mo bhais.
Thug mi lamh air mo Bhiobull fein agus leugh
mi dha a chaibideal a dh'ainmich mi. Tharruing
mi a smaointean gu caoirahneas a' Bhuachaille
a chaidh air toir na caorach a chailleadh, 's a
ghiulain dachaidh i le gairdeachas. Druigheadh
so, arsa raise, air do chridhe-sa, agus bi Ian
chinnteach gu bheil Dia a' feitheamh gu bhi
grasmhor, agus gu 'n toir e fainear a' cheud
togradh a dhuisgeas ann ad chridhe gu maith-
eanas fhaotainn.
Bha Seumas bochd 'n a thosd ach bha e
soilleir nach robh sith fhathast 'n a inntinn.
Cha do chuir e suas aon ghuidhe ri neamh no
aon ghuth air son maitheanais, gidheadh labhair
mi ris fhathast le dochas. Tha thu faicinn, arsa
mise, gu bheil Dia cho deonach 's a tha e
comasach air gach neach a thig thuige a shaor-
adh, g'e b'e air bith co e. Ciod, ma ta, a chumas
tusa a mach. An iad do pheacaidhean ? Ged
robh iad dearg mar an sgarlaid, nithear geal mar
an sneachd iad. Glanaidh fuil Chriosd o gach
peacadh.
Cha do labhair e facal. Nan d' iarr e orm
urnuigh a chur suas, bhiodh solas orm. Ach
cha robh sin, do reir coslais, 'n a bheachd. Bu
inhithich dhomh-sa, uime sin, mo dhleasdanas
fein a dheanamh agus so a chur 'n a chuimhne.
Thuirt mi ris leis gach baigh is caoimhneas a b'
urrainn dhomh a chleachdadh, A Sheumais,
aontaich leam ann an urnuigh. Leig dhomh
trocair an Tighearna asluchadh as do leth.
An deigh dhomh criochnachadh mhothaich
mi gu'n robh na deoir air a shuilean ach cha do
labhair e facal. Slan leat an nochd, arsa mise,
Dia bhi maille riut
Air an la maireach chaidh mi 'g amharc agus
bha seanachas eile agam ris. Am bheil e comas-
ach, ars' esan, gu'n gabhadh Dia ri m' leithid.
Cha 'n urrainn domh a smaointeachadh, gidh-
eadh, O mo Dhia. Thainig reachd 'na mhuineal,
thuit e thairis, agus ann an uine ghoirid thug e
suas an deo.
B'e so toil an Tighearna. Co dhiu a bha no
nach robh e, an am a bhais, ann an reite ri Dia,
cha bhuin e dhuinn a radh. Aon ni a tha
cinnteacli, cha d' fhuair e bas ann an sith.
4
-1
.«£
Air 6.
1910.
AIR A' BHEINN.
An uair a bha e ri urnuigh, bha dreach a
ghnuise air atharrachadh, agus rinn-
eadh 'eudach geal agus dealrach. —
Lucas ix. 29.
Ged labhradh na deiseiobuil le teaugaibh
nan aingeal, cha b' urrainii dliaibh innseadh
g'u ceart do dhaoiu eile mu'n t-sealladh
ghlormhor a ehunnaic iad air beinn Her-
mon. Tliogadh suas iad gu Parras, agus
cliunnaic iad le'u suilean corp feola Chriosd
a' dealrachadh le solus nach facas riamh air
muir no tir, agus cliual iad le 'n cluasan
comhradh mu nithean diomhair eadar an
Slanuighear is spioradan dhaoine naomli a
bha clieana air an deanamh foirfe. Ged
nach do Ian tliuig iad aig an am ciod a bha
.an taisbeauadh ud a' eiallachadh, dh' fhair-
ich iad gu'n d' fhuair iad aon phlathadh
de ghloir nan neamh, agus roimh-bhlas de
dh' aoibhneas an Tigliearna. Cha do leig
iad as an cuimhne gu brath ro-mheud nan
taisbean a fhuair iad air beinn Hermon,
agus an viair a bha Peadar 'na sheann
duine b' abhaist dha a bhi labhairt le iogh-
nadh mor air a' ghloir a cliunnaic e air
a' bheinn.
Tha na tri soisgeulaichean — Mata, Marc,
is Lucas — a' toirt cunntais air an t-sealladli
a ehunnaic na deiseiobuil, agus tha gacli
aon dhiubh ag innseadh na naigheachd 'na
dhoigh fein. Is e Mata an aon fhear a tha
'g radh gu'n do thuit iad air an aghaidli
air an talamh an uair a cliual iad guth
.as na neamhan, agus gu'n do bhean losa
riu ag radh, Eiribli agus na biodli eagal
oirbh. Tha Marc ag radh gu'n do rinneadli
eudach an t-Slanuigheir dealrach, ro gheal
mar an sneachd, air nihodh nach robh e'n
comas do ghlanadair-eudaich air talamh a
ghealachadh. Is e Lucas a dh' inuis gur
li-ann chum urnuigh a dheauamh a cliaidh
losa do'n bheinn, agus gur li-ann an uair
a bha.e ri urnuigh, a bha dreach a ghnuise
air atharrachadh, agus a riuneadh 'eudach
geal agus dealrach. Is e Lucas cuideachd
a tha 'g innseadh gur h-ann mu bhas
Chriosd a labhair Maois is Eliali, agus
gu'n robh na deiseiobuil 'nan cadal, co-dhiu
pairt de'n uine.
Ciod a bha an sealladh ud a eiallachadh i*
Cha'n'eil e furasd a radii. Clia'n aithne
dhuinn acli ann an cuid, agus a thaobh
inntinn is eridli an t-Slauuigheir aig aon
de na h-amannan a bu slioluimte 'na
bheatha, feuniaidh eadhoin daoine glic is
naonih aideachadh nach 'eil an eolas ach
beag. Ach faodaidh sinn smuaineacliadh
air, le irioslachd is urram, an dochas gu'ni
fairieh sinn, eadhoin ann an tomhas beag,
oirdlieireeas nan nithean air a bheil na
soisgeulaichean a' deanamh iomraidh. Cha
do Ian thuig na deiseiobuil fein brigli an
fhiosrachaidh ud, ach ged nach do thuig,
thuirt iad gu'm bu mhaith dhaibh gu'n
robh iad air a' bheinn agus cha'n iarradh
iad an t-aite fhagail. Tha e maith do
dhaoine an smuaintean a shooruehadh air
nithean ard is domhain, ged nach tomhais
iad an airde no an doimhneachd.
Tha cuid am beachd nach robh anus
an t-sealladh ud acli comharra follaiseach
a thug Dia do na deiseiobuil ehum an aire
a ghairm gu moraehd losa. Is e sin ri
radh, tha iad am beachd gur h-ann air
sgath nan deisciobul a thaehair an ni a
tliaohair, chum creidimli a dhusgadh annta
anil an Diadhachd losa. Tha sin, ann an
tomhas, fior, agus cha'n'eil teagamli nach
do neartaich an sealladh a ehunnaic iad
creidimh nan deisciobul ann an Diadhachd
losa; ach aig a'cheart am, tha sinn an duil
gur h-ann air sgath losa fein a thaiuig
teachdairean is guth o neamh, agus nach
anil air sgath nan deisciobul. Cha'n ann
orra-san idir is coir dhuinn ar n-aiie a
slioeruchadh, ach air an neach naomh a l)lia
gleachd ri Dia ann an urnuigh, agus a
fhuair, mar thoradh 'urnuigh, a leithid de
fhaireachduinn air lathaireaehd an athar 's
gu'n do dhealraieh 'aodann mar a'ghrian. Is
e an eath spioradail a chaidh air aghaidh
aim an anam losa fein agus an dearbhachd
spioradail air an do raiuig e air Hermon,
a rinn a' bheinn sin 'na h-ionad ro naomh,
agus cha 'n e an sealladh a cliunnaic na
deiseiobuil.
Aig toiseaeh a mhinistreileaclid chaidh e
troimli fhiosrachadh searbh anus an fhas-
acli, agus aig deireadh a bheatha chaidh
e troiiuh fhiosrachadh searbh ami an Get-
semane. Bha 'n saoghal agus an flieoil
22
ag iarraidh air, Calbhari a sheachnadli agus
a rioghachd a chur air chois air dlioigh
eile. Air uaireau thainig an smuain tliuige
gu'm faodadh an saoghal a bhi ceart, agus
naeh b'e toil Athar gu'n rachadh e troimli
fhulangas a" bhais idir. B'e sin am buair-
eadh sonruiclite a thainig thuige anns an
f hasaoh an' uair a blia e ag ullachadh anma
airson ua li-oibre a thug 'Athair dha ri
dheauamh agus a' smuaineachadh air an
doigh a b' fhearr anns an coimhlionadh e
i. Bha guth an t-saoghail agus solus 'iunt-
inn fein a' del ealg dhireach an aghaidh a
cheile, ach rogliuaich e a sholus fein a
leautainn, ged dh' fhuilingeadh e am bas.
Is e an iom-chomhairle so anns an robli
losa, car greis aig toiseach a mhiuistreil-
eaclid, a tha na soisgeulaichean a" ciall-
achadh leis a' bhuaireadh no an dearbhaclh
troimh an deachaidh e anns an f'hasach.
Bha an cath searbh cho fad 's a mhair
e, ach air dha bhi ann an iom-chomhairle,
rinn e urnuigli ri 'Athair agus fhuair e
dearbhachd cho soilleir air toil Dhe 's gu'n
do chuir e aghaidh air Calbhari o'n latha
sin.
Beagan laithean m'an deachaidh losa
suas gu Hermon, tha na soisgeulaichean
ag innseadh dhuiun gu'n do labhair e ris
na deisciobuil mu 'bhas. Chunnaic e gu'n
robh an t-am a' tarruing dluth. Bha 'n
sluagh a' tuiteam air falbh, 's bha naimh-
deas nan sagairteau 's nan uachdaran a"
fas na bu teotha. Bha dochas aig na deis-
ciobuil naeh robh cuisean cho dorcha 's a
bha esan an duil, agus gu'n tigeadh an
sluagh thuca fein ann am beagan uine,
's gu'n gabhadh an duthaich uile ris mar
am Messiah. Ach bu leir do losa comliarran
na li-aimsir mar naeh bu leir dhaibhsan,
agus chum an cridheachan ullachadh airson
an dealachaidh a bha gu tachairt, dh' innis
e dhaibh gu reidh, soilleir gu'm feumadh
Mac an duiue moran nithean fhulano- ag;us
a bhi air a cheusadh. Chuir a chaiunt iou-
gantas is uamhas orra agus thuirt Peadar,
"Gu ma fada sin bhuait-se, a Thighearna.'"
Shaoileamaid naeh robh briathran Pheadair
fad as an rathad, ach chronaicli losa e gu
geur "Imich air mo ehul, a Shataiu." Carson
a rinn e sin? Tha sinn an duil gu'n do
riun, a chionn gu'n robh Peadar a" cur
'na charamh a' cheart bhuaireadh a thug
cath cho searbh dha anns an fhasach corr
is bliadhna roimhe so. Aig an am sin, b'e
an saoghal agus Prionnsa an t-saoghail a
chuir dearbhadh air, ach a nis bha a' cheart
dearbhadh air a chur air le aon d'a chaird-
ean, agus chuir e bron air losa gu'm biodh
e cho fada maille riu agus naeh b' aithne
dhaibh e na b' fhearr no gu'n tugadh iad
dha a leithid sud de chomhairle. Bha e
soilleir dha fein naeh b' urrainn e Calbhari
a sheaehnadh, gun dol an aghaidh ruin-
tean Dhe, agus gur h-ann a mhaiu tre bhas
is fhulangas a shaoradh e a bhraithrean.
Cliaidh e suas gu Hermon ehum anam 's
a chridhe fein a neartaohadh. Thionndaidh
e air falbh o dhaoine agu.s o chomhairle
dhaoine, chum a thaic a leigeil ri Dia agus
guidhe air 'Athar gu'n tugadh e dha a
chomhfhurtachd 's a lathaireachd anns an
dorchadas a bha air thoiseach air. Ged
thug e leis triuir de na deisciobuil, faodaidh
e bhith naeh ann airson a ghloir a nochdadh
dhaibh a rinn e sin, ach air. ghaol cuid-
eigin a bhi comhla ris an uair a bha anam
fo bhron. Ach thaehair air a' bheinn mar
thachair ann an garadh Ghetsemane; cha
b' urrainn dhaibh faire a dheauamh maille
ris, ag'us am feadh 's a bha esan ag ur-
nuigh, chaidil iadsan. Air beinn Hermon,
ann an urnuigli is ann an co-ehomunn ri
'Athair, fhuair losa roimh-bhlas de'n aoibli-
neas a chuireadh roimhe, agus ehiudich sin
leis dol air aghaidh le misuieh agus an
crann-ceusaidh fhulang. M'an do ghairm
Dia air a mhac dol sios do 'n ghleann
dhoreha anns an do ghlaodh e an eigin
anma, "Mo Dhia' mo Dhia, earsou a threig
thu mi," thug e dha co-chomunn cho dluth
's cho solasaeh ris fhein 's naeh measadh
e gu'm b' airidh plan na feola a bhi air
a ehoimeas ris an aoibhneas spioraid sin.
Bhruchd gradh is maitheas Dhe a steach
air a chridhe mar thuil. Cha 'u 'eil ach
fior bheagan dhaoine naeh cuir teagamh
ann an gradh Dhe uair no uair-eigin, gu
sonruiclite, ma tha a lanih air a leagadh
orra gu trom. Tha an diadhair a sgriobh
an litir chum nan Eabhruidheach ag radii
gu'n robh Criosd air a bhuaireadh 's na
h-uile nithean air an doigh eheudna rmnne,
agus naeh faodar a radl^ le h-urram, gu'n
d'fhuair Prionns an t-saoghail Ian chothrom
am buaireadh sin a chuir ann an inntiun
Mhie an duine aig an am so. Ach ma.
chuir, cha d' thug Mae an duine aite do'n
droch smuain, aon mhionaid. Ged a bha
'n saoghal a' faotainn na buadlia air, cho
fad agus a bu. leir do shuil duine, agus a
bha uachdarain an t-saoghail an impis a
ghlacadh le lamhachas-laidir agus gu li-
eucoraeli, elia do chaill e "earbs ann an
gradh is maitheas Dhe. Ann an uaigneas
na beinne, air dha bhi 'g urnuigli, fhuair
23
e dearbhachd ur air gradh 'Athar, agus
dearbhachd ur, mar an ceudna, gu'n robh
e giiiasad a reir toil Dhe, agus gu'n robli
riiiutean Dhe 'g an coimhlionadh ann, ged
nacli bu leir do'n t-saoghal e. Thug an
f-eolas so a leithid de sholas 's de dh'
aoibhiieas do Chriosd 's ffu'n do las as'h-
aidh le gioir nan neamh.
Air a' bheinn choisrig Criosd e fein as
ur, eorp is spiorad, do sheirbhis Dhe 's do
slieirbhis a bhraithrean; agus bha an guth
a thainig o neamh 'na chomharra follais-
each gu'n do ghabh Dia ris an iobairt
thaitnich a thairg e. "Is e so mo mhac
gradhach anns a bheil mo mhor thlachd."
Tri uairean chuala Criosd an guth aoibh-
neach sin re a chuairt air thalamh; aig
abhainn lordan, air beinn Hermon, agus
ann am baile lerusaleim. Aig na h-amann-
an sin bha cudthrom na h-oibre a thugadh
dha ri dheanamh a' luidhe gu trom air a
chridhe, ach ged a bha fheoil anfhann mar
fheoil a bhraithrean, bha a spiorad toileach
's a thoil suidhichte, 's rachadh e air as-h-
aidh eadhoin gu has. Agus a chionn nach
do thoilich e an fheoil no toil na feola, ach
gu'n robh e umhal do Dhia anns gach
eeum, bheannaich is shealaich Dia dilseaehd
a sheirbhisich le gu.th as na neamhan, "Is
Vii mo mhac anns a bheil nio mhor thlachd."
Ach ged bha Hermon 'na ionad a bu
naoimhe do'n t-Slanuighear fein no bha
e do na deisciobuil, agus ged b'ann air
a sgath-san a threoraich spiorad Dhe do'n
bheinn iad, fhuair na deisciobuil, mar an
eeudna, fiosrachadh solasach agus bu mhaith
dhaibh gu'n robh iad ann. Ged nach do
mhair an sealladh ach greis bheag, bha
iad cinnteach gu'm faca iad gloir an Tigh-
earna. Dh' fhairich iad gu'n robh Dia dlutli
dhaibh, agus bha an inntinnean air an toirt
fo bhuaidh an t-saogh,ail neo-fhaicsinnieh.
Cha'n'eil e comasach do'n chuid a's motha
de dhaoine a bhi fo bh\uaidh nitheau ard is
spioradail daonnan. Tha 'n fheoil anfhann
agus tha neul a' pheacaidh 's na feola a'
seasamh eadar iad is uithean maiseach an
t-saoghail spioradail. Ach is maith a dh'
eireas dhaibh ma bh^os iad air an togail
suas an drasd 's a rithist os an cionn fein,
's ma chi iad plathadh beag de ghloir an
Uile-chumhachdaich. Is e sin na h-amann-
au a's fhiach cuimhn a ohiunail orra, oir
tha iad do dh'anam an duine 'nan dearbhadh
air na nitheau a ta siorruidh, agus 'nan
roimh-bhlas de 'n aoibhneas mhor a tha
feitheamh air sluagh an Tighearna, 'nuair
olii iad e aghaidh ri aa-haidh.
BAS AN RIGH.
Cha mhor theaghlaichean rioghail a
fhuair uiread graidh o'n sluagh 's a fhuair
a' Bhan-righ nach maireann 's a cuid
cloinne. An uair a thainig a mac a dh'
ionnsuidh a' Chruin, thionndaidh cridhe
na duthcha ris le blaths is baigh a chionn
gu'm bu mhac a mhathar e. Ach cha robh
e fad air a' Chrun 'nuair a chunnaeas gu'm
b' airidh e air meas is gradh air a sgath
fein, agus thainig naigheachd a bhais oirnn
mar sgeul nan creach. Ged a bha monmhur
am measg dhaoine anns an earrach nach
robh e idir gu maith, cha robhtar a' toirt
moran creideis do'n t-seanchas, agus cha
do ghabh an duthaich eagal sam bith gu
latha no dha m'an d' thainig a' chrioch.
Thainig am bas aig am nach robh dull ris,
agus aig am anns an robh feuni aig an
duthaich air laimh mhaith air an stiuir,
agus 'nuair a clmalas an sgeul bhochd bha
Breatunn uile balbh le bron.
Cha 'n 'eil e furasda dhuinu an call
a thainig air an duthaich n thuigsinn fhath-
ast. Cha 'n e mhain gu'n d' thainig call
air Breatunn le bas an duine choir, ach
thainig call air an t-saoghal uile, oir bha
cudthrom aig fhaeal am measg rioghachdan
eile nacli 'eil aig facal neaeli sam bith a
dh' fhag e 'na dheigh, agus bha fhaeal
daonnan air taobh sith is reite. Cha bu
toigh leis iorghuill, agus thatar ag radh
nach d' thug e riamh cuairt do dhuthaich
eile gun gean-maith na duthcha sin a chos-
nadh do Bhreatunn. Blia agus tha righrean
eile ann m' am faoidhteadh a radh gur h-e
an t-seirbhis a b' fhearr a dheanadh iad
do dh' aobhar na sith, fantuinn aig an tigh
agus am beul a dhunadh, ach cha b' ann
dhiubh .sin esan. Bha a leithid de dh' aoibh
air aodann, 's de dheagh nadur 'na chridhe,
's de ghliocas 'na chainnt, 's gu'm faodadh
inntinn shocrueh a bhi aig sluagh na duth-
cha, "nuair a rachadh e a thaghall air
righrean eile, Ian chinnteach nach h-e aimh-
reit ach sith a dheanadh e.
Ann an duthaich a tha air a riaghladh
mar tha Breatunn, is beannachd mhor e
gu'm biodh meas is gradh aig an t-sluagh
air an fhear a tha 'na shuidhe air an righ-
chaithir, cha 'n e mhaiii air sgath 'inbhe
's a dhreuchd, ach air a sgath fein.
Bha gaol aig an t-sluagh uile air an righ
nach maireann mar dhuine, agus bha meas
aca air mar righ, agus tha miltean is
miltean an diugh 'ga chaoidh mar gu'n
eailleadh iad caraid dluth. Bha aibhtean
24
aige gii iiadurra a blia furasd aii tuigsiun
le daoine cumanta, agus ged a blia e os
ar cionn, blia sinn a' faireachduiim gu'n
I'obli e mar an ceudna dhinn, Breatimnach
mor gasda a bha gle choltacli ris a' chorr
d'a shluagh, ach a mliaiii gu'u robh e 'na
righ. Bha e flathail 'na choltas, uasal 'na
uadur, agus anabarrach truacanta. Cha robh
duine anns an rioghachd a bu luaithe chnir-
eadh a lamh 'na sporran airson thruaghan,
agus an rud a dheanadh e, dheanadh e le
loiun is tlachd. Bha e aig an tigh anns
gach seorsa cuideachd, agus b' aithne dha
am facal ceart a labhairt air gach am. Cha
robii e a' tigh'nn beo dha fein no 'ga fhol-
uch fein o shuilean dhaoiue; rachadh e
'nam measg gu toileach air feill is bauais
mar gu 'm biodh aon dliiubh fein. Ma
bhiodh e air uairean seachd sgith de na
deas-ghnathanna a dh' fheumadh e dol
tromhpa mar mhaighstir nam modhannau
anns an rioghachd — agus co an duine nach
bitheadli? — cha 'n aithnicheadh daoine eile
sin air. Bha 'neart is 'uine air an toirt
seachad gu saor leis do'n staid. Tha iadsan
a bha 'nan comhairlichean aige ag radh,
nach do rinn e riamh dearmad air dleasd-
anas beag no mor a bhuineadh do'n staid,
agus gu'n robh e daonnan a' cur obair na
rioghachd air thoiseach air a thoilinntinn
fein. 'Nuair a bha e air leabaidh a bhais,
an latha m'an do shiubhail e, dh' eirich e
a shealltuinn air obair a bha ri dheanamh,
ged a dh' fheuch na lighichean ri bhacadh.
Bha e 'na fhior dhuine coir; bha meas aige
air a shluagh 's air a dhuthaich agus fo
'riaghladh mheal sinn deagh shoirbheachadh
agus sith. Theid ainm sios ann an eaclid-
raidh mar aon de na righrean a's fliearr
a shuidh riamh air crun Bhreatuinn. Dh'
fhag e aig a mhac, Eigh Deorsa, an dileab
a b' fhearil a b' urrainn> e a thoirt dha, geau
maith is dilseachd an t-sluaigh do 'n Chrun.
Tha cuimhne aig cuid d'ar luchd loiigh-
aidh air na litrichean faireaehdail a b'abhaist
do Bhan-righ Victoria a sgriobhadh a dh'
ionnsuidh a sluaigh aig na h-amaunan anns
an d' thainig trioblaid oirre, ach tha sinn
an duil nach do sgriobh i riamh litir a
bhean ri cridhe na dutlicha mar a bhean
an litir a sgriobh Ban-righ Alecsandra.
" O ghrunnd mo chridhe bochd, briste, tha mi
toirt taing do 'n duthaich uile agus d' ar aluagh
gradhach, airson an co-fhaireachduinn rium agus an
caoimhneas a noohd iad dhomh anns an trioblaid a
thainig orm — bron nach gabh innaeadh. Cha 'n e
mhain gu'n do chaill mise na bha agam de 'n t-saoghal
le bas mo chompanaich gaoil, ach thainig call nach
gabh leasachadh air an rioghachd. Chaill i a Righ, a
h-athair, agus a caraid a b' f hearr.
Gu 'n cuidicheadh Dia leinn uile an t-uaUach trom
so a chunnaic e iomchuidh a leagadh oirnn, a ghiulan.
A thoil-san gu 'n robh deante. Biodh cuimhn agaibh
orm 'n ur urnuighean, oir bheir sin oonihfhurfachd
dhomh, agus cumaidh e suas mi anna na bheil agam ri
dol troimhe fhathast.
Tha mi a" gabhail a' chothroim so air taing a thoirt
le m' uile chridhe do'n t-sluagh uile, ard is iosal, beairt-
aich is bochd, airson nau litrichean caoimhneil a chuir
iad thugam, agus airson comharran eile a fhuair mi air
an CO fhaireachduinn rium. Bha na litrichean sin cho
lionmhor 's gu bheil eagal orm nach h-urrainn mi am
freagairt air fad.
Tha mi cur mo mhac gaolaoh air ur n-earbsa. Tha
fios agam gu'n lean e ann an ceumannan 'athar, agus
tha mi a' guidh oirbh an dilseachd 's an gradh a nochd
sibh d'a athair, a nochdadh dha-san cuideachd. Tha
fios agam gu'n dean e fein 's mo nighean-cheile na's
urrainn dhaibh, gu bhi airidh orra. "
Bu chruaidh an cridhe ris nach beanadh
an litir so, ag-us tha sinn cinnteach a-u 'n
teid urnuighean an t-sluaigh a thairgsinu
le durachd air son na Ban-righ chaoimh.
G-u 'n lionadh an Tighearn a cridhe le
comhfhurtachd an Spioraid Naoimh!
AN GARRACHDAN.
An uair a dh' flias na h-itean air a'
gharrachdan, thuirt an fheannag ritlie fhein
gu'm bu mhithich dhith eolas na beatha
thoirt d'a mac gaolach, agus cunnartan an
t-saoghail innseadh dha. An cluinn thu mi,
ars' ise, ma chi thu fear a' gabhail seachad
agus slat chaol 'na achlais, thoir do chasan
as, oir is docha gur li-e gunna tha 'na
asgaill. Ma chi thu fear no balach a' dol
seachad, agus e togail doirneagan chlach,
tarr as eho luath 's a ni do sgiathan dhuit,
oir tha 'n t-olc 'na bheachd. Ach ma chi thu
duine dol seachad gun dad 'na achlais, agus
gun e cromadh a dh' iarradh chlach, na car-
aich as an ait anns a bheil thu, oir cha bhean e
riut. Ach, ars' an garrachdan, nach faod
clach a bhi aige na jihoca. Bi falbh, ars'
an fheannag, cha ruig mise leas an eorr a
radh riut; cha 'n 'eil car ann am foghlum
nam feannag nach 'eil agad cheana.
B' aithne dhuinn bodach a thug a mhac
gu ceann an tighe aon latha, chum eolas
na slighe thoirt dha mar thug an fheannag
d'a mac fein. Lean thusa eiseimpleir t-
athar, ars' esan, anns a h-uile ceum agus
cha teid thu air seacharan. Thuirt am mac
gu'n deanadh e sud. Faiceam mata, ars'
'athair, gu'm cum thu ri d' fhacal, agus
cha bhi aithreachas oirnn le cheile gu brath.
An ceann greis thug am bodach tarruing
air a' phiob, agus las e i. Chuir am brogach
a lamh na phoca, thugar a mach a' chutag
fein, is cuirear gradan rithe. Cha robh fios
aig athair gus a so gu'n robh e ris a'phiob,
agus is e a thubhairt e — An ann mar so a
tha; chaidh thu orm, a gharraich.
I
i
I
I
.J
-1
'4
M
Air 7.
1910
TOIBHEUM AN AGHAIDH
AN SPIORAID NAOIMH.
Ge b'e labhias toiblieiim an aghaidh an
Spioraid Naoimh, cha 'n fhaigh e niaitli-
eanas a chaoidh. — Marc iii. 29.
Ann an leabhar lain Bhuniaii, Ch'ds a»i
Pailteaf!, tlia e ag- innseadh gu'u do chuir
na briathran so critli 'u a flieoil. Chuir
iad a leithid de dli' uamlias air 's gu'n robh
a blieatha 'na h-uallach dha. Ach, ars' esan.
ged a blia mi sgitli de m' bheatha, clia
i-obli mi deas airson a' bhais, oir bha mi
cinnteach gu'n do chuir mi an gnionili am
peacadli nach gabli maitheadh, 's nacli robii
dol as agam o'n flieirg- a ta ri teachd.
Chuii na briathran eagal air iomadli duine
eile cho mliaitli ri Iain Bunian, agus iha
iad gus an latlia 'n diugli 'nan cnap-starra
do mhorau. Clia ruig siun a leas ar leth-
sg'eul a ghabhail airson a bhi tigliiun thairis
orra, oir ged nacli "eil solus ur againn ri
tliilgeil air a' chuis, feucliaidli sinn ris na
briathran a mhineachadh a reir mar a tlia
iad air an tuigsinn le daoine diadhaidh is
pongail. Cha b'e faidli no abstol a labhair
iad ach an Slanuigliear fein, agus I'aodar
a bhi cinuteaeli nacli do labhair esan f'acal
gun fheum, agus nach do labhair e facal
riamh air ghaol uamhas is crith a cliur air
a bhraithrean. Is e ceud dhleasdanas ehreid-
mheacli feuchainn ri briatliran Chriosd a
thuigsinn, agus au atli dhleasdanas feuch-
ainn ri bhriathran a dheanarah.
Los au smuain a bha anu an iuntinn
Chriosd a thuigsinn, feumar cuimhneachadh
air an t-suidheaehadh anns an do chleachd e
a' chainnt so. Au deigh dha an da fhear
dheug a chur air leth ann an seirbliis an
t-soisgeil, thill e air ais gu Capernaum.
Chuala muinntir Glialile iomradh air na
nithean miorbhuileaeh a rinn e air a churns
do lerusalem, agus cha luaitlie rainig e an
criochan no chruinnicli iad 'ga iounsuidh
'nan ceudan. Bha amharus aig Pharasaich
lerusaleim gu'm faodadh cuisean a bhi mar
so, agus chuir iad luchd brathaidh do Ghalile
chum forfhais fhaotainn mu dhol a mach.
Cha b' fhada o'us an d" fhuair an luchd
brathaidh an cothrom a bha dliith orra.
Thugadh 'ga ionnsuidh balbhan, agus leighis
se e. Chuir a' mhiorbhuil iongautas mor air
au t-sluagh, agus ghlaodh cuid dhiubh gu'm
b'e da-rireadh mac Dhaibhidh. Cha robh
fiuthair aig na Pharasaich ris a so, agus
cha do chord e riu. Cha ruigeadh iad a leas
feuchainn ri teagamh a chur anns a' mhior-
bhuil, oir ehunnaic an sluagh le 'n suilean.
gu'n roljh am balbhan air a leigheas. Ach
d\x fheucli iad ri oar eile a chur anns a'
ghnothuch. Chrath iad an cinn, agus thuirt
iad nach b'e cumhachd chneasda sam' bith a
bha air giulan losa, agus gu'n robh e anu
an co-bheinn ri Beelsebub, Prionnsa nan
deamhan. Chuala losa an rud a chuir na
droch Pharasaich as a leth, agus chuir olcas
an cridhe mulad air. Chunnaic iad an
gniomh maith is trocaireach a rinneadh, ach
a chionn gu'n robh fuath is naimhdeas aea
do'n neach a rinu e, chruadhaich iad an
cridhe is mhuch iad an coguis, agus thuirt
iad nach robh ann ach fior obair an deamli-
aiu. An sin labhair losa na briathran riu —
Ge b'e neach a labhras toibheum an aghaidh
Mhic an duine, maithear dha e, ach ge b'e
neaeli a labhras toibheum an aghaidh an
Spioraid naoimh, cha mhaithear dha e, oir
a ta, e air a bheo ghlacadh le peacadh siorr-
uidh. Mar gu'n abradh e, ciod a's urrainu
Dia fein a dheanamh ri daoine a dhuin au
suilean an aghaidh an t-soluis, 's a chruadli-
aich an cridlieachan an aghaidh na hrinn,
mar rinn sibhse?
Cha d' thubhairt Criosd eadhoin ris na
droch dhaoin ud nach faigheadh iad trocair,,
ach le soluimceachd a bhriathrau chuir e
'nan cuimhne gu 'n robh iad ann an staid
chunnartaich, agus gu'n robh iad, a reir
coltais, cho caoin-shuarach mu nithean spior-
adail 's gu 'm bu choingeis leo a' bhreug
no 'n fhirinn, am peacadh no fireantachd.
An uair a tha sin mar sin, tha am (bas
spioradail dliith, agus cha 'n e Dia a tha
tha toirt a mach binn a' bhais, acii am
peacach e fein. Cha robh tlachd sam bith
aig- an t-Slauuighear chaomh ann a bhi
labhairt firinn shearbh ris na Pharasaich,.
ach b'e an caoimhneas a b' fhearr a b'
urrainn e dheanamh riu au cuunarl innseadh
dbaibh, agus gun an taobh shearbli de 'u
26
fhirimi a chleith orra. Cha b' ioiiami
dhaibhsan agais do iia cis-rahaoir is peaoaich
eile na dutliclia. Blia iad sin a' dol air
seacharan leis an aineolas agus a chioiin
nach d' ionnsiiich iad casg a chur air aua-
miannan na feola. Cha robh na Pliarasaich
aineolach, 's cha mho a bha e taar chleachd-
adh aca ruith a leigeil le 'n ana-miannan,
ach bha iad uaibhreach, naimhdeil, agus b'
fhearr leo an teangannan a bhi air an gearr-
adh asda seach aideaehadh gur h-e obair
Dhe a bha Criosd a' deanamh. Bha fuath
cho mor aca dha agus gu 'm muchadh iad
solus an inutiuu 's an coguis seach aon
fhaeal maith a radh as a leth. Air a"
chranu-ceusaidh ghuidh Chriosd air athair
niaitheanas a thoirt do na daoiue a bha
deanamh eucoir air, olr cha 'n 'eil fios aca
ciod a fa iad a' deanamh. Ach bha deagh
fhios aig na Pharasaich ciod a bha iad a'
deanamh, an uair a thubhairt iad gu'u robh
e ann an co-bheinn ri Beelsebub, agus is
e sin a chuir bron air anam Chriosd.
Chunnaic e gu 'n robh iad a' dunadh jin
sul, 's a' muchadh an coguis 'nan deoin,
agus is e sin am peacadh air an d' thug
e an t-ainm, toibheum an aghaidh an Spior-
aid Naoimh.
I. Cha 'n urrainnear earrann sam bith
de 'n Bhiobull a ghabhail ann an seadh a
tha dol an aghaidh spiorad a" Bhiobuill;
agus, a reir teagasg a' Bhiobuill, cha diult
Dia maitheanas do pheacach sam bith a
tha aithreachail. Tha trocair Dhe cho far-
suing ris a' chuau, agus buan-mhaireannach
mar na neamhan. Co an Dia a ta cosmhuil
ris-san, a mhaitheas aingidheachd agus a
ghabhas seachad air eusaontais a shluaigh,
oir cha ghleidh e a chorruich gu siorruidh
do bhrigh gur toigh leis trocair? Cha "n
'oil Criosd a' ciallachadh leis na briathran
so gu 'n tig an 1 atha anns nach eisd Dia
ri urnuigh a' pheacaich, ged ghlaodhadh
e ris le h-aithreachas 's le deuraibh. Cha b'
urrainn Criosd an smuain uamhasach sin
altrum, oir rachadh i calg-dhireach un
aghaidh obair a bheatha fein, agus an
aghaidh a bhriathran — An ti a thig am
ionnmidh, cha tilg m.i air chor sam bith a
much e. Ach ged bha Chriosd toileach
a' bheatha mhaireannach a thoirt do na
h-uile, cha do ghabh ach cuid* ris an tiodh-
lac a thairg e dhaibh ann an laithean
fheola. An deigh do Jerusalem cul a chur
ris, sheas e os cionn a' bhaile naoimh agus
ghuil e. Cia minic a b' aill leam do chlann a
chruinneachadh r'a cheile, mar a chruinn-
icheas cearo a h-eoin fuiclh a sgiathan, ach
cha b' aill leibh. Cha b' aill leibh. Is ©
sin an toibheum an aghaidh an Spioraid
Naoimh air an do labhair Croisd. Cha 'n
'eil peacach sam bith nach faigh maitheanas
ach am peacach nach iarr e, agus is a an
aon pheacadh a ta siorruidh, cul a chur
ris a mhaitheanas a tha air a thairgsinn.
II. Cha ruig na briathran so, mata, &
leas eagal a chur air neach sam bith, agus,
gu sonruichte, cha 'n 'eil aobhar aca-san
air a bheil eagal gu 'n d' thug iad toibheum
do 'n spiorad Naomh, a bhi ann an diobhal
misnich. Na biodh iad an dull gur peacadh
diomhaireach so a dh' fhaodas iad a chur
an gniomh gun fhios daibh fein, no gu'n
d' thug iad toibheum 'nuair nach robh iad
a' ciallachadh toibheum a thabhairt. Cha
'n "e iadsan air a bheil curani anma no eagal
breitheanais a tha ciontach do 'n pheacadh
so, ach iadsan a tha gun iomradh air Dia
no diadhaidheachd, aig a bheil coguisean
maol, is eridheachan cho cruaidh ri creig.
An uair a theirear gu 'n do pheacaich
neach an aghaidh an Spioraid Naoimh, cha
'n 'e a thatar a' ciallachadh gu 'n do rinii
e aon gniomh uamhasach a dliunas a mach
o throcair e, no gu'n do labhair e faeal
daua no ladarna an aghaidh treas BearsaL
na Trianaid nach gabh maitheadh dha, ack
gu bheil a bheatha uile calg dhireach an
aghaidh na firinn 's an t-soluis, ag-us gu
bheil e caoin shuarach g-ed tha. Is e BO
ail diteadh gu 'n do ghradhaich daoine an
dorchadas ni 's mo na "u solus, a chionu
gu 'n robh an gniomharan olc. Eoin
III. 19. Cha 'n e mhain gu 'n do ghradh-
aich na Pharasaich ud an dorchadas, ^ch
dh' fhuathaich iad an solus 's an neach a
thug an solus 'g an ionnsuidh le naimhdeas
cho guineach, 's gu 'n d' fheuch iad ri
thoirt air daoine eile a chreidsinn nach ann
bho Dhia a tliainig e ach bho Shatan. Thuit
iad cho iosal 's a tha e comasaoh do mhac
an duine tuiteam. An uair a dh' fhasas
duine cho olc 's gu bheil guin aige do
gach ni is neach a tha maith, faodar a radh,
le firinn, gu bheil e air a bheo ghlacadh
le peacadh siorruidh, agus nach faigh e
maitheanas anns an t-saoghal so no anns an
t-saoghal a ta ri teachd, a chionn nach 'eil
maitheanas a dhith air. Is e an Spiorad
Naomh uglidair gach maith agus gach maise
agus gach deadh obair ann am beatha nan
creidmheach, agus ma ni neach sam bith
magadh air toradh na diadhaidheachd, no
ma chuireas e 'na cheart deoin breugan air
luchd- aideachaidh, air ghaol cron a dhean-
adh do dh' aobhar an t-soisgeil is na firinn.
4.
4
.j^
.1
i.
I
I
27
tha e anil an staid cliunnartaicli. Cha 'n e
mliaiu gii bheil e a' labliairt an agliaidli
eo-clirentair, acli tha e labliairt an agliaidli
an Spioraid Naoimh, an Solus "s an Fliianuis
a thug Dia dha. Tha e air a blieo glilacadh
le spioraid Shatain, agus ged tha e fathast
anil an cruth duine, tlireig spiorad an duine-
alais e, agus tha gach iii a bhuineas do Dhia
marbh ann. Faodaidh e bliitli gii'n tig a
leithid sin do dhuiue thuige fein uaireigin,
agus gu'n dean e aithreachas ; agus ma ni,
glieibh e trocair is iiiaitheanas o Dhia. Ach
tha fiosrachadh ar beatha a' teagasg dhuinn
nacli 'eil an seorsa so a' deanamh aithreacli-
ais ach ainneamli, agus, am bitheantas, naeli
'eil iarraidh aca air maitheanas no suim do
Dhia. Tha iad cagin shuarach co dhiu a tha
iad ann an reite ris no nach 'eil, agus bidli
am peaeadh a rinn iad anus an t-saoglial so
oeangailte riu gu brath, a chionn gur toigli
leo e, agus nach 'eil iarrtus aca dealaehadh
ris.
III. Cha 'n 'eil iia briathran so a' cumh-
annachadh trocair is gradh Dhe, ach tha iad
a' toirt rabhaidh mu 'n cliumhachd eagallach
a tha aig a' pheacadh air daoin a sgrios. Is
6 toil Dhe gu'ni biodh na Ji-uile &ir an tearn-
adh, agus gu 'u tigeadh iad gu eolas na
firinn, ach clia 'n iompaicli e duine sam bith
an agliaidli a thoile. An uair a tha duine
og, 's a tha chridhe gian, 's a tha choguis
maotli, ciiiridh am peaeadh amis an tuit e
dragh air inntinn, air chor 's nach bi fois
aigo gus au iarr 's am faigli e maitheanas
0 Dhia. Aoli rachadh e air agliaidli anus a'
pheacadh fad bhliadhnachan agus caillidh
a chridhe a ghloine, 's a choguis a maothal-
aehd air chor 's nach cuir e dragh sam bith
air, agus nach duisg aithreachas ann. Tha
an duine ni 's fhaide air falbli o rioghachd
Dhe na bha e ami an laithean oige, cha 'u
ann a chionn gu'n do ghiorraich lionmhoir-
eaclid a pheacanna trocair Dhe, ach a chionn
gu'n tug am peaeadh bhuaith iarrtus lair
Dia 's air uaomhachd. Faodaidh am peaeadh
tighiun gu leithid de dh' ire ann am beatha
duine, 's gu bheil e dha mar aran anma,
aran cho niilis "s gu'n diultadh e gach biadli
fo 'n ghrein air a sgatli. An uair a thuiteas
duine amis an staid iosal sin, ciod a"s urr-
ainn Dia a radh ris ach — Tha e ceangailte
ri 'iodlialan, leigibh leis. Cha tig an latha
gu brath anns an diult Dia maitheanas do
neacli a ghlaodhas ris le cridlie briste |is
bruite, ach faodaidh an latha tighinii anns
nach iarr am peacach trocair, agus am bi e
Ian thoiliclite le cuilihrioun na h-eucoir. Do
bhrigli nach eil maitheanas a dhitli air, cha
'n fliaigh se e. Is e siii an aon pheacadh a
tha siorruidh; Gnu gleidheadh Dia sinn uile
o'li stad bhronaich sin, agus gu'n deanadh
e glic sin an am.
Cuimhnicli do Dhia an laitliibh t' oig,
Laithean gun bliron, gun dial,
M'an tig na bliadhnaidh breoite, tinn,
'S am fas air t-inntinn smal.
M'an tig gu airde eruas do chridh'
Grad-sgriobli air lagli do Dhia
'S do Chruitli-fhear cuimhnicli fos an tras
M'am fas tliu aosmhor liatli.
CRONACHADH.
Tha duine glic ag radh, " mar ubhlan
oir aim an dealbhaibh airgid, tha am facal
a labhrar gu h-iomchuidh, agus mar usgair
de 'n or fhior-ghlan tha fear cronachaidh
glic aig duals fhurachail." Cha 'n 'eil fios
agaimi gu ro mliaith ciod a tha e fciallachadh
leis an ifhacal ubhctl oir ann an dealbh airgid,
ach tha e coltach gur h-e maise anabarrach
air clior-eigin a bha 'n a bheadid; mar
gu 'n abradli e, gu bheil iadsan a's urrainn
cronachadh le gliocas agus ann am briathran
ciuiu cho tearc 's nach coimeas dliaibh rud
air bith ach an t-6r.
Feumaidh iadsau a tha ann an ughdarras
OS cionn feadhnadi eile, mar tha parantan
is maighstireau, an dleasdanas so ar ghabhail
OS laimli, agus cronadiadh a thoirt seachad
an drasd 's a rithist mar bhios feum air.
Tha cuid de dhaoine ann nach 'eil uair sam
bith air an doigli cho mhaitli 's a tha iad
an uair a tha iad a' faotainn coire do neacli
eile, agus a' toirt ruith de'ii teangaidh dha.
Cha bhiodli e fior a radh gur droch dhaoine
iad sin uile, no gu bheil iad an-iochdmhor
is cruaidh-diridheach. Cha 'n 'eil teagamh
nach 'eil cuid dhiubli 'nan daoine crosda, air
chor 's gu bheil an canran 's an draochann
cho nadurra dhaibli, 's a tha snamh do 'n
tunnaig; agus tha e 'na fhaochadh dliaibh,
an uair a bhios iad air mhi-dhealbh, ueach
eile a ghortadiadh. Ach tha feadhainn eile
aim, gu sonruiehte na boirionnaich, a bhios
ri canran air sgath bruidhue, agus a cliionu
nach 'eil rud eile aca ri radh, agus nach
urrainn dhaibh a bhi 'nan tosd. Cumaidh
iad suas an aon ghearan 's an aon dranndaii
o mhocli gu dubh, ach cha 'n 'eil iad 'a'
ciallacliadli dad leis. Am bitheantas, is ann
air ceann na feadhuach a's doolia leo a
thuiteas na miu fhrasan truid so. Tha e
'na fhaochadh dhaibh fein a bhi bruidhinn
's a bhi faotainn coire do gach ni is neacli
timchioll orra, agus cha dean am briathran
28
cron dhaibhsaii aims am bheil iad an sas,
ma tlia rud beag tuir is faigliidiii aca. Tlia
moran mhnathau nacli urrainn tamh a leigeil
le 'm fear, no le 'u cloinn, no le 'n searWi-
antan, aon mliionaid. Is e sin an gne, agus
is e sin an doigli air inuseadh gu bheil
suim is gradh aca dliaibh. Ged nacli leig
iad asda am iiacal fad an latha, clia ,'p
aun le feirg a tha iad a' bruidhinn, 's tha
gradh is eaomhalachd 'nan cridhe ged tha
'n canran air am bilean. Gle bhitheanta
tha an seorsa so 'nam mathraichean gaolach,
agus cho mhaith air banas-tighe 's gu'n
aithnicliear am fir anns na geatachan, an
uair a shnidheas iad maille ri seanairean na
tire. Tha gaol mor aig an cloinn orra, agus
cha trie le 'n searbhantan am fagail. An
uair a thuigear nach e crosdachd no droch
naduv a tha toirt orra a bhi faotainn coire,
ach gu bheil iad ris mar fhasan, agus air
sgath bruidhne, no air sgath an ughdarras
a ghleidheadh aig taobh an teallaich fein,
eisdear riu gun ghruaim gun mhiothlaehd.
Tha dranndan nam boirionnach so "mar oran
duine aig am bheil guth binn agus a chluich-
eas gu maith air inneal eiiul," oir ged a
dh' eisdear am briathran, cha 'n 'eilear 'gan
cluinntinn.
Tha daoine eile ann a rugadh le nadur
a" mhaighstir-sgoile, daoine coire a tha 'n
duil gu bheil e mar fhiachaibh orra an
coimhearsnaich a cliur ceart, agus am fail-
innean innseadh dhaibh. Tha iad cinnteach
gu bheil iad fein anabarrach glic, agus gu'u
d' thug am Freasdal an dleasdanas dhaibh,
daoine eile a chomhairlicheadh. Cha 'n 'eil
e duilich leis an t-seorsa so coire fhaotainn,
no neach a clironachadh air a leis. Am
bitheantas, is daoine cneasda iad; cha 'n 'eil
olc no farmad 'nan cridhe, agus cha 'n ann
air ghaol neach a ghortachadh a chronaich-
eas iad e, ach air ghaol 'amaideas a
nochdadh dha. Foadaidh e bhith gu bheil e
'na ghreim milis d" am fein speis sin a
dhoanamh, oir ann an cronachadh amaideas
neach eile tha iad ag ardachadh an gliocais
fein, ach cha 'n ann air a shon so uile
gu leir a tha iad 'ga dheanamh, agus faod-
aidh e bhi gun fhios daibh 'gu bheil am
fein speis air a seideadh suas. Mar a's
trice, is e seann daoine a bhios ris |in
obair so, agus tha iacl an Ian bheaehd gu 'n
rachadh an saoghal 's na tha air uachdar
air seacharan gu buileach, mur b' e na
deagh chomhairlean a tha iad fein a' toirt
orra. Ma thachras air fear dhiubh so brog-
ach a' dol do 'n sgoil 's gu 'n abair 0
ris, lonnsaich thusa do leasain, a laochain,
'nuair a tha an cothrom agad, biclh e
anabarrach toilichte a chluinntinn, an deigh
laimhe, gu bheil am brogach a" faotainn
air aghaidh anns an t-saoghal. Their p,.
Is ann agam a bha flos gu 'n deanadh e
sin, ghabh e mo chonihairle agus cha (io
dhichuimhuich e an rud a thuirt mi ris.
Ma dh" iarr e air eoimhearsnach a chasan -
a chumail tioram air eagal fuachd, agus
gu 'n do bhathadh an duine, an deigh
laimhe, crathaidh e a cheann agus their
e. Dh' aithnich mi mar dh' eireadh dha,
cha ghabadh an duine truagh mo chonihairle.
Is e "n fhirinn nach 'eil moran dhaoine a'
gabhail suim do chronachadh no do chomh-
airlean an t-seorsa so, ged tha iad fein
an duil gu bheil. Tha iad 'nan daoine
cneasda ach car socharach, ach tha e ri
radh as an leth gu bheil iad cho fialaidh
le 'n sporan 's tha iad le 'n comhairle,
agus gur iad a 'cheud fheadhainn a chuir-
eadh an lamh 'nam poca airson banntrach
an fhir a bhathadh.
Ach a dh' aindeoin ciod a ni boirionnaich
is bodaieh, tha e fior nach toigh leis a' chuid
a's motha de dhaoine neach eile a chronach-
adh no bhi faotainn coire dhaibhsan air a
bheil ughdarras aca Is fhearr leo an
suilean a dhunadh air chor "s nach faic
iad na tha cearr, agus call fhulang seach
bruidhinn. Ma dh' fhaoite naeli moladh so
orra, ach is e 'n fhirinn e. Neo-ar-thaing
nach talaich iad os iosal agus nach bi droch
ghean orra, ach is fearr leo a bhi crosda
fad seachduinn seach aon trod a dheanamh
agns fhaotainn seachad. Air uairean, tha
iad samhach a chionn nach eil iad cleachdte
ri ughdarras no ri seirbhisich a bhi fodhpa.
Tha cion misnich orra. Leigidh an seorsa
so le cui.sean dol air an aghaidh, gus an
toir fearg misneach dhaibh, agns an sin
bruidhnidh iad gu searbh agus gu salacli.
Cha bhi fios aca ciod a tha iad ag radh,
agus cha clean an cronachadh feum do neach
beo, oir cha bhi e a reir ceartais no caoimh-
neis. Ach air uairean, tha daoine samhach
an uair a bu choir dhaibh labhairt, a chionn
nach toigh leo neach eile a ghortachadli.
Tha an fhaireachduinn sin cliuiteaeh dhaibh,
ach aig a" cheart am, tha e moran ni 's
cacimhneile do mhaighstir a sheirbhisich a
chronachadh anns an aodann agus innseadh
dhaibh ciod a tha cearr, seach a bhi gluasad
nam measg gu balbh gruamach, is fios aca
gle mhaith gu bheil e cho cas, crosda ris
na dri.sean, ged nach 'eil e 'gradh diog. Cha
'n 'eil sin aon oliuid maith dha fein no
dhaibhsan. Is fhearr aon chronachadh garg
seach sior chanran.
,4
''i
4
'i
4
4
Air 8.
1910.
FACAL DUILICH.
Ann an ereiid nan abstol tha aou fhacal
a bhios a' cur iongantais air moran — Chaidh
e nios do ifritin. Ciocl a tha am facal a' ciall-
achadli ? Faodar ua sg-riobtuirean anus a
blieil an fliiriun so air a leagasg a tlioirt
comlile. : —
Air dha-sau so a roimh-fhaieiuu, labliair
e jnu aiseirigh Cliriosd, naeh d' fhagadli
auam ann an ifrinn agus nach faea fheoil
truaillidheaclid. Gniomh ii. 31, agus Salm
xvi-
Oir dli' fhuiling Criosd fein aou uair air
son pheacanna, air dha bhi air a chur gu
bas 'san flieoil, acli air a bheothachadh tre
an spiorad, leis an deachaidli e mar an
coudna agus an do sliearmouaicli e do ua
spicradan aun am priosau ; a blia o shean
eas-umlial, 'nuair a dli' flieitli fad-fliulan-
gas Dhe ann an laithean Noah: — /. Pead.
in. 18, 19, 20.
Oir is ann chum ua criclie so a shearm-
onaieheadh an soisgeul dhaibh-san a tha
marbh mar an ceudna, chum gu'n tugtadh
breith orra a reir dhaoine 's an fheoil, ach
guin biodh iad beo a teir Dhe 's an Spiorad.
I. Pead. iv. 6.
An taobh a macli de na h-earannan so,
eha 'n 'eil a' bheag air a radii anns a Bhiob-
ull mu'n fhirinn a tha creud nan abstol a'
cur anus na briathrau — chaidh e sios do
ifrinn.
Tha leabhar aidmheil na h-eagiais Shas-
unnaich ag radh — Mar fhuair Criosd bas
air ar son, agus a dh' amhlaiceadh e,feumar
a chreidsinn mar an ceudna gu 'n deachaidh
e sios do ifriun, oir luidh a chorp anns au
uaigh gus an aiseirigh, ach bha a spiorad
maillc ri spioradau na feadhnach a bha
air an. glasadh am priosan, no ann an ifrinn,
agus shearmonaidli e dhaibh mar tha Peadar
a' toirt fianuis.
Ann an leabhar Aidmheil a' Chreidimh,
creud eaglais na h-Alba, cha 'n 'oil diog
air a radh mu dhol sios Chriosd do ifrinn,
's cha mho a tha leabhar aithghearr nan
ceist a' feuchainn ri solus a thilgeil air a"
chuis
Tha briathrau Pheadair a' togail da
cheist : —
(1) C aite an robh si^iorad Chriosd
eadar a bhas is 'aiseirigh ?
(2; Ciod a bha e deanamh anns an aite
sin ?
Feumar a chuimhneaehadh naeh 'eil
am facal ifrinn a' ciallachadh ionad na
dbruinn ach staid nam marbh. Ged a
thuirt Calviu gu'n d' fhuiling Criosd uile
phian agus uile thruaighean ifrinn 'ua anam
fein, air cilia bas fhaotainn air son a
bhraithrean, cha ruigear a leas Calvin a
chreidsinn. Cha do bhlais Criosd plan
ifrinn Thuirt e ris a' ghadaiche a cheusadh
maille ris — An diugh bidh tu am Parras
maille rium - sa. Is e Parras staid uam
marbh, agus is aun do'n staid sin a chaidh
Criosd, 's clia 'n ann do ionad na doruinn.
Tha siun an duil gu bheil moran chreid-
mheach a' tuiteam ann am mearachd a
tliaobh staid na feadhnach a dh' fhag an
saoghal so. Their iad gu bheil na naoimh,
aig uair am bais, a' dol a steach do ghloir
agus gu bheil na h-eucoraich a' dol (a
steach do ifriun. Ach cha 'n urrainn siini
sin a ghabhail uile gu leir mar fhirinu.
Ged nach 'eil an solus a tha againn air a'
chuis, mor, agus ged nach urrainn duine
labhairt le cinnt air cuspair clio dorcha,
tha aobhar againn. a bhi creidsinn gu bheil
staid mheadhonach ann anns a bheil anma
nam marbh a' comhnuidh eadar uair ,am
bais is latha bhreitheanais. A reir an doigli
biuidhne a tha aig moran dhaoine, cha 'n
'eil a ileithid de ui is aiseirigh ann idir. Tha
iad an duil gu bheil anma nan naomh a'
dol a steach do neamh gu bhi moladh Dhe
an dearbh mhionaid a dh' fhagas iad an
corp, agus ma tha sin fior, cha 'n 'eil le
furasd a thuigsinn ciod a thatar a' ciallach-
adh le aiseirigh no le breitheanas, Nach
'eil esan a tha moladh Dhe, 's 'ga fhaicinn
aghaidh ri aghaidli air a ghlorachadh
cheaua, agus ciouuus a dh' eireas e as lir
ann an la na h-aiseirigh, no ciod am feum
breith a thoirt air ueach a tha cheana aun
an gioir ? An uair a labhair Criosd ris a'
ghadaiche mu Pharras, bha e ciallachadh,
a reir ar beaclid, staid air chor-eigin a
tha eadar dhealaichte o nea.mh. Cha 'n 'e
Parras is neamh an aon aite. Chaidh Criosd
do Pharras an deigh dha a spiorad a thoirt
seachad air a' ehrann - ceusaidh, ach cha
deachaidh e gu deas laimh an Athar gu
sia seachduinnean an deigh na h-aiseirio^h.
Ach tha gach ni a bhuineas do ehaoo-hal
30
nail, spiorad auabarrach dorclia, agus clia 'n
'eil moran eolais ri fhaotaimi blio reusaii no
blio na sgriobtuirean. Ach a dh' aou ni,
faodar a blii ciuuteacb, nach deacliaidli an
Slanuighear do ionad na doruinn, agus gur
h-o a tha am facal so de chreud nan abstol
a' ciallachadh, gii'n do rinneadb e aims na
h-uile nitliean coltach ri bliraithrean, agiis
gu'n do ghiulain e an oranncliuir gu ruige
dol a steach maille riu do'u staid anns an
teid annia iiau uile, aig uair am bais. Chois-
rig e gaoh ceuiii de 'n turns gu taobh thall
na h-uagha.
Ciod a rinn Criosd ann- an staid nam
marbh, eha "n urrainnear a radh ? Tha
Peadar ag radh gu'n do shearmonaieh e an
soisgeul do chuid, ach ged a, bhiodh |e
dalma a radh nach robh an sin ach smuain
fhaoiii a dh' eirich ann an inntinn Pheadair
feiu gun ughdarras sam bith o Spiorad Dhe,
tha bhriathran a' togail iomadh ceist a tha
ni 's fhasa an cur no am fuasgladh. An
do rinn iadsan a ehual an soisgeid air taobh
eile na h-uagha aithreachas? Am faod ath-
arrsohadh tigh'nn air neach an deigl) a
bhais ? Mur do rinn agus mur gabh,
ciod am feum a bh' ann do Ciiriosd
an soiso-eul a sheavmonaeh. Ag-us mu
shearmonaieh se e do chuid, carson nach
do shearmonaieh e do na h-uile ? Cha 'n
uri-ainu sinn dol a steach ann an uitheau
diomhair de 'n t-seorsa sin, ach is e ar
beachd fein nach do cliuir Peadar an smuain
a bha 'na bheaclid ann an doigli shoilleir,
cha 'n ann u chionii nach robh fios aige ciod
a bha e 'g radh, ach a chionii gu "n deach-
aidli amhladh air chor-eigin 'na bhriathran
an uair a bha e feuchainn ris an smuaiu
a se'riobhadh.
AN DUINE COIR.
Co cl&n trhiir so a bu choimhearsnach dha-
san a thuit am measg an luchd-reub-
ainn. — Lucas, x. 36.
Air do losa a bhi teagasg ann an sion-
agog araidh, dh" eirich fear-lagha aig deir-
eadh an t-seainioin agus chuir e ceist air.
Cha b' ami air gliaol solus fhaotainn a rinn
e sin, ach bha e "n a sheorsa de phearsa
eagiais e fein, agus bu mbaitli leis a dhear-
bhadh an lathair an t-sluaigh nach robh
teagasg losa fallan. Ciod a ni mi, ars' esan,
chum gu'n sealbhaich mi a' bheatha mliair-
eannach ? Tliuig losa gu niaith ciod an
seoi'sa duine a bha aige, agus an aite a
fhreegairt, tliuirt e ris — Ciod an seoladh a
tha an lagh a' toirt dhuit air a' chilis? Tha
an lagli ajj' radh. ars' am fear-lagha,
Grndhaich an Tighearna do Dhia le d' uile
chridhe agus d' uile anani, agus do choimh-
earsnach mar thu feiu. Dean thusa sin,
tliuirt losa ris, agus bidli a' bheatha mliair-
eannach 'agad. Cha b' urrainn am fear-
lagha a radh nach robh an teagasg so fallan
gu leor, ach dh' fheuch e car eile agns
thulhairt e, Co e mo choimhearsnach? A
reir teagasg nan sgriobhaiehean, cha bu
choimhearsnach do ludhach ach ludhach
eile, ach bha amliarus aig an fliear lagha
gu'n robh teagasg losa na b' fharsiiiuge
na teagasg nan sgriobhaiehean, agus dh'
fheoraich e a' cheist, an dull gu'm biodh
e air a dhiteadh as a bliilean fein, an eisd-
eachd an t-sliiaigli. Ach ehunnaic losa an
ribe a chuir an drocli sg'ealb roimlie, agus
a)i aite a fhreagairt anus an doigh a bu
nihaith leis, dh' inni.'s e dha an naigheaehd
a leanas.
Bha duine araidh air a thurus gu lerieho,
agus air dha tuiteam am measg luchd-ieub-
ainii, thug iad bhuaith na bha aige, rinn
iad droch ghiullachd air a chorp, agus tliilg
iad e taQbh an rathaid, leth-mharbh. An
ceauu greis, co a thainig an ratliad ach
sagart. Mhothaich an sagart do'n rud a
bha ri taobh an rathaid, ach an uair a
ehunnaic e nach robh ann ach diol-deirce
truagh anus na h-ospagan deireannaeh,
chuir e leud an rathaid eatorra is gliabli e
seachad. Air sail an t-sagairt thainig Lebh-
itheach, agus rinn e mar an ceudna. Ach
th8.cliair gu'n robh Samaratanach a' gabhail
an rathaid an la ucl, agus an uair a ehunn-
aic esan droeli cor an Jf'hir a bha 'na shin-
eadh, gliabh e truas dheth agus rinn le
cobhaiv air. Cheangajl e a chreuchdan agus
ghabli e euram dheth. Co de'n triuir ud,
thuirt losa ris an fhear-lagha, a bu choimh-
earsnach dhasaii a thuit am measg an liichd-
reubainn? Chunnaic am fear lagha nach
robh ;feuiii dha an corr a radh, loir bha
coguis is tur nadurra ag innseadh dha gu'n
do rinn an Samaratanach gnionih eaomhal,
's gu'n do rinn na seoid eile gniomh narach.
Aeli cha ruigeadh an droch nadur leis an
Samaratanach aiumeachadh air a cheann
agus is e thubhairt e — An ti a rinn trocair
air. Imich thusa, thuirt losa ris, agus dean
mar an ceudna.
I. Anns a' chosmhalachd so tha losa a'
diteadh inntinn chumhann nan ludhach.
Bha iad an duil nach robh suim aig Dia
do shluagh ach iad fein a mliain, agus bha
iad air an seideadli suas le uabliar spiorad-
ail. Bha iad a' sealltuinn sios le tair air an
coimhearsnaich, agus gu souruichte, air
muiuntir Slianiaria. Blia seann g-hamhlas
eatorra, agus ma b" fhior na h-Iudliaioh,
1
1
I
t'Sl!
olia robh aims na Samaratanaicli acli
daoino boil), aineolach, aiiuliadhairlli.
Cliuireadli e i'earg air IiKlhaeli nan abairt-
eadli ris gii'm faodadh fear de mhiiinntir
■ Sliamaria a bl^i elio diadliaidh ris fhein.
Acli is e sin an dearbh rud a tliiurt losa
ris an fhear-lag-ha ag'us ris an luchd-eisd-
eachd eile anns a' chosmlialachd so, agiis
chuir e an fhirinu m' an eoinneamli air
doigh cho genr "s clio soilleir 's naoli b'
urrainn iad a radh gu'm b" ole a labhair e.
Theagaisg e dhaibh gu bheil an diadhaidh-
eaohd, oolteeh ris a" chairdeas. mar a ehuniar
i, agus b' flieudar dhaibb aideachadh nach
robli anns an t-sagairt, a bha 'na pliearsa
eaglais, aeh diu nam fear lamh ris an
t-Saniaralanacli nach robh de dh' eaglais
idir. Gad nach 'eil an cosmljalachd ag radh
gu 'ni b' ludhacli am fear a blia 'na oigiu,
faodar a thuigsinn gnr h-e Iiidhach a bha
aim, agus tlia sin a' deanamh gniomh na
droch caraid a ghabh seacliad air na 's
nnraiche. Bha duthchas cbo mhaith ri
diadhaidheachd ag iarraidh orra trocair a
noc'hdadh do'n duine, acli cba do leig iad
cm gu'n robli lioinne annta de'n aon fhuil. .
Ma dh' aithuich am fear a bha 'na shineadh
gu'm bu Shamaratanach a bha anns an treas
fear a bha tighinu air an rathad, theireadh
e ris fein nach b"e sin cobhair nan geas,
's nach ruigeadh e leas fiuthair a bhi air
gu'n tugadh e comhnadh dlia. Ach cha b'
aun mar sin a bha. Rinn an Samaratauach
loui is direach air; bu choma leis co dhiu
a bh' ann coigreach no fear-cinnidh, chunn-
aic e gu 'n robh e 'na eigin, agus rinn e
gu h-uasal ri uambaid. Cha b' urrainn e
bhith nacli tuigeadh am fear lagha 's ua
h-Tudhaich eile a bha anns an ,t-sionagog
an la ud gur h-e a bha Criosd a' ciallachadh
gur elanu Dhe iadsan uile anns a bheil
spiorad a' ghraidh, co dhiu is ludhaich no
Greugaich no Samaratanaich iad. Chron-
uich e an cumhannachd, agus theagaisg e
dhaibh an fhirinu air an d" thainig Peadar
thairis an deigh laiinhe, firiiin a dh' ionns-
aich e o losa fein — Clia 'n 'eil Dia ia,g
amharc air pearsa seacli a elieile, ach aims
gach uile chiimeach tha an neaeh air a
bheil eagal-san, agus a tha 'g oibreachadh
fireantachd, taitneach leis. — Gniomh. x. 34.
II. Is e spiorad a' ghraidh fianuis /ua
diadhaidheachd. Is aim o Dhia a tha an
gradli; agus gach neach a ghradhaicheas
glimeadh o Dhia e agus is aitlme dha Dia.
/ Eoin. iv. 7. Ged nach d' thubhairt losa
gu'm. bu chealgairean an sagart 's an Lebh-
itheach, leig e le a luchd - eisdeachd a
thuigsinn nach robh annta aeh luelid aid-
aideachaidh aig' an robh eoslas na diadli-
aidheach gun a cumhachd, agus ged nach
d' thubhairt e gu'n robh an Samaratauach
eoimhlionta, leig e leo a thuigsinn gu 'n
lobh caomlialaclid is gradh an duine tait-
neach am fianuis Dhe. Cha robh teagamh
sam bith aca nach robh an sagart 's an
Lel.hitheach 'nan daoine diadhaidh; bha iad
a' eoimhead an lagha a reir an soluis, bha.
iad eudmhor ann an seirbhis Dhe ag-us o-lan
'n an c|iitheamb beatba, ach bha iad as
eugmhais spiorad a' ghraidh 's na caomh-
alaohd, agus a ehionn gu'n robh, cha robli
annta ach crionaichean gun sugh aim am
fion lios Dhe. Tha e furasda gu leer eoire
fhaotainn do'n t-seorsa, diadhaidheachd a
ehrrnaich an Slanuighear aim am briathran
garg an uair a l)ha e air thalamh, agus ar
n-aonta a ohur ris a li-uile facal a labhair
e an aghaidh luchd aideachaidh aig an robh
an t-ainm gun an tairblie, ach bhiodh e
moraii na b' fhearr dluiinn srauaineacliadh
ciod a theireadh e ruinn fein agus ri buill
eilo na h-eaglais, n'an tigeadh e air ais an
diugli. Nach faod e bhith gu'n abradh e
ruiim a' cheart rud a tliuirt e ris na Phar-
a.saich, agus g'u'n racliadh e an taobh a
mach de'n eaglais a dh' iarraidh nam fior
Chriosduidhean. Tha siun an dochas nach
'eil sinn 'g ar mealladh fein die buileach 's
a bha na Pharasaich, ach tha eachdraidh an
t-saoghail a' teagasg dhuinu gu bheil e
furasda do'n eaglais tuiteam air falbh blio
iimtinn Chriosd agus cudthrom a leagail air
nithean a l)ha suarach 'na bheachd-san, agus
na nithean air an do chuir esan cudthrom
a clhichuimhneachadh. Bha aon ni a theag-
aisg Criosd do na deisciobuil gun sgur, agus
is e sin, gu bheil daoine trocaireach dluth
do rioghachd Dhe, agus daoine cruaidh-
chridheach fad air falbh uaipe. Theagaisg
e an fhirinu sin dhaibh an iomadh doigh,
ach gu sonruichte, le bheatha 's le ghiulaii
fein. A reir iimtinn Cliriosd, is e cion
caomhalaehd is truaeantais an combaradh
a's cinnticlie nach 'eil cuid no pairt aig an
duine ann an rioffhachd nan a'ras, 's ii'u
bheil e air a riaghladli le spiorad olc on
t-sacghail, 's cha 'n aun le spiorad Dhe.
Cumar comanaehadh bho dhaoine air a.m
facas daorach, 's bho dhaoine nach teid
clo 'n eaglais, ach an cumar daoine o
chomaiiachadh a chionii gu bheil iad
sanntach is an-iochdmhor is fuar-chridh-
eaoh? Faodaidh gur h-e an reusan, ann an
tomhas co-dliiu, gu bheil e ua 's fhasa
do'n eaglais peacaima na feola a cbomh-
arrachadh seach peacaima na h-inntinu; ach
nar^i faodar a radh cuideaehd gu bheil an
eaglais a' meas gur miosa neo-stuamachd
no sannt, 's gur miosa peacaima cuirji no
3i!
peacanua ciidhe. Cha 'n ann o_ Chriosd a
fhuair an eaglais am beachd eiu ach on
t-saog-lial. Cha 'n 'eil sinn a' g-abhail leth-
sgeul nan drongairean le so a radii, ach tha
siiin a' feuchaiun ri aire ar luchd leugh-
aidh 0. tharruing a dh' ionnsuidh na firinn,
gu'n robh an Slanuighear eaomh fichead iiair
na ba truime air peacanna na h-inntinn no
bha e air peacanna na feola. Las a chorr-
uicli ann an doigh eagallach an aghaidh
uabhar is sannt is fein speis is cruas-eridhe
is neo - chaomhalachd, agiis thuirt e gu'n
rachadh eadlioin na cis-mhaoir a steach do
rioghaehd Dhe air thoiseach air luchd aid-
eachaidh de'n t-seorsa so. Ann an aon
seadh, tha sinn uile a" creidsiun so, agus
aidichidh sinn gur ceart a' bhreith a thug
an Slanuighear air a luchd duthcha ann an
laitbean fheola, ach, ann an seadh eile, tha
sinn a dol calg-dhireach an aghaidh innt-
inn-san, agus duinidh sinn dorus na riogh-
aehd an aghaidh an t-Samaratanaich anns
a bheil failinnean, ged a dh' fhosglas sinn
6 do dhaoine fuar-chridheach anns nach 'eil
aon bhoinne de spiorad a' ghraidh. Coma
leam, ars' Iain Wesley, beachdan no aid-
mheil duine, faiceam a ghradh is toradh a'
ghraidh 'n a bheatha: Faodaidh duine dol
do neamh gun bheachdan, ach cha teid e
ann gun ghradh. Ged labhrainn, arsa Pol,
le teangaibh dhaoine agus aingeal agus gun
ghradh agam, cha 'n 'eil tairbhe sam bith
dhomh ann. Cha 'n "eil ann an diadhaidh-
■eachd gun ghradh ach plaosg gun bhiadh.
Faodaidh iomadh failinn a bhi ceangadte
ri duine, ach ma tha trocair is io(!hd is
caomhalachd is gradh 'na chridhe, tha
tomlias de S]3iorad Chriosd air a ghiulau,
ao-us esan aig nach 'eil spiorad Chriosd, clia
bhuin e dha. Ciod a theirear ri luchd aid-
eachaidh aig a bheil cridheachan cruaidh,
an - iochdmhor, daoine fuar, greannacdi,
sauKtach, nach cuireadh iad fein mu'n cuairt
air son neach fo 'n ghrein— ciod ach gu
bheil iad eu-coltach ri am Maighstir. An
iiair a thig latha na h-eigin air an coimh-
«arsnach, cha 'n ann orra-san a bheir e
'aghaidh ach air an t-Samaratanach. Ged
their e riu-san daoine iompaichte, 's nach
abair e ris an t-Samaratanach ach duine
coil', tha fios aige gle mhaith c'aite a bheil
a' chaomhalachd 's an caoindmeas 's an
o-radh. Is ann air an toradh a dh' aithnich-
lar ereidmhieh, agus cha bhiodh iougantas
sam bith ged chuireadh an saoghal an creid-
imh an suarachas, ma gheibli bochdan is
truaghain barrachd caomhalachd bho na
peac'aich na gheibh na naoimh. Tha
e fior nach ann le fialaidheachd a
laimhe a thearnas duine 'anam, ach
tha e fior, mar an ceudna, gur toigh le
Dia an neach a bheir seachad gu suilbhir,
agus an neach a chuidicheas le cho-chreut-
airl, a reiji- a chbmais. Mur bean trioblaidean
is acras is duileadasau dhaoine eile ri ar
cridheachan, tha an Ian am againn isinn
fein a cheasnachadh feuch an aithne dhmnn
idir spiorad Chriosd. An ti nach gradhaich
a bhrathair a chunnaic e, cionnus a dh'
fheudas e Dia nach fac e a ghradhachadh ?
/ Eoiii iv. 20.
III. Ged nach robh e am beachd an t-
Slanuigheir a dheanamh, tharruing e a
dhealbli fein anns a' chosmhalachd . Is esan,
da-rireadh, an Samaratanach maith, agus
cha 'n 'fhaighear gu brath coimeas a's
fhearr no am facal so air caomhalachd is
gradh Chriosd, Bithear, air uairean, &,'
bruidhinn mar nach V ann de 'n aon ghne
a tha gradh Chriosd is gradh duine. Cha 'n
'eil sin fior. Tha an gradh de 'n aon ghne,
CO dhiu a gheibliear air neamh no air tal-
amh e. Is e an aon dealachadh a tha eadar
gradh Chriosd is gradh an duine, gu bheil
gradh Chriosd na 's farsuinge, a' gabhail
a steach an t-saogliail gu leir, 's a' toirt
tiodhlacan d'a naimhdean cho mhaith ri
chairdean. An uair a bhios neach air a
o-htuasad, le truacautas is iochd, gu eobhair
a dlioauamh air neach eile a tha ann an
(h-och staid, tha a' cheart ghradh 'na chridhe
a ghluais Criosd gu teachd do'n t-saoghal
so ^chum ministreileachd a dheanadh d'a
bhraithrean. Chuidich e leo-san a bha ann
ri
an teinn, bha chluas daonnan fosgailte
glaodh gearain, thug e misneach dhaibhsan
a l)ha call an neart, agus rinn e bron maille
riusan a bha tursach. Cha b' ann a throd
ri peacaich a thainig e, ach 'g an tearnadh ;
charobh dad de nadur an t-sagairt ann ach
moran <le nadur an t-Samaratanaich, agus
is e sin a thalaidh daoine 'ga ionnsuidh.
Dh.' fhuiling e sgios is magadh ann _ an
seivbhis a bhraithrean, aoh cha do sgith-
ich a, ghradh; thug e dhaibh na bha aige,
agui mu dheireadh thug e seachad anam
air an son. An urrainn neach crioch a's aii'do
a chur roimhe 'na Idieatha no eisimpleir
an t-Slanuigheir chaoimh a' leantuinn, agus
a Idii caomhal, blath chridheach is gradliach
mar bha esan? As eugmhais nan grasan
sin bidh ar naomhachd gun mhaise. Tha
eadav dhealachadh eadar creidmheach is
creidmheach a thaobh naomhachd, 's tha
eadar dhealachadh eadar naomhachd is
naomhachd a thaobh gloire, ach is e an
naomhachd a's airde an gradh. Tha an
naomhachd sin mar ubhal oir ann an dealbh
airo'id.
Air 9
1910.
LA AN TIGHEARNA.
Gun bhi leigeadh dhinn siiin feiii a chrtiimi-
eachadh an ceann a cheile: — Eabh x. 25
Ann an litir a bha air a sgriobliadh anns
a' bhliadhna 110, tha e aiv a radh g-u'n robh
e !mar clileachdadla aig na Criosdiiidhean
cruinneacliadh conihla air la sonriiiobte chum
laoidbean a sheinii agiis aoradh a dheanamh
do Chriosd, agiis chum am boidean a thabh-
airt g'u 'n seachnadh iad olc. Bha an
cleaohdadh so iomchuidh ann fein, agus blia
e mar an ceudna 'na fhianuis do'n t-saogiial
air creidiinh is dilseachd na feadhnach a
bha 'ga chumail suas. Ach tha e coltach
gu'n robh cuid de Chriosduidhean nach robh
cho eudmhor ri each a' deanamh dearmad
air dol do na eoinneamhan ud, agus is ann
chum iad sin a bhrosnuchadh gu eisimpleir
ohaich a leantuinn a labhair an t-abstol
na briathran, JS'a leigihh dhibh sibh fein a
chruimieachadh an ceann a cheile, agus gu
ma moid a ni sibh so, do bhrigh gu bheil
sibh a' jaicinn an la a tarruing am fagus.
Bu mhaith leinn facal no dha a radii
anus an aireamh so air dleasdanas luchd
aideachaidh a thaol)h na Sabaid agus tigh-
aoraidh ran Tighearna. Ach, an toiseach,
faodiar beag-an iomraidli a dheanamh air
an doigh anns an robh la an Tighearna air
a choimhead leis na ceud chreidmhich. B'
anil do'n chreidinih ludhach a bhuineadh
na h-abstoil, agus am feadh 'sa bha iad
fo 'n lagh, bha iad a' toirt umhlachd do'n
lagh, agus' a coimhead nan laithean 's nam
feiltean 's nan gnathannan a bha sgriobhta
's an lagh. Ach an uair a thaiuig na cinnich
nach robh a' toirt geill do lagh nan ludhach
a steaeh do 'n eaglais, b' fheudar do na
h-abstoil fheoraicli dliiubh fein an robli e
feumail no iomchuidh gnathannan nan ludh-
acli a cheangal mu amhaichean nancinneach.
Bha cuid de na h-abstoil leis am bu mhaith
sin a dheanamh a chionii gu'n robh taobh
bhlath aca ris a' chreidinih anns an do thog-
adh iad, ach bha cuid eile dhiubli nach robh
a' faicinn gu'n robh feum sam bith ann.
Bha ail t-abstol Pol Ian chinnteach nach b'e
toil Dhe gu'n sparradh an eaglais Chriosd-
uidh eleachdaniian ludhach air a buill, agus-
gu fortannach do dh' aobhar an t-soisgeil
anns an t-saoghal, ghabh each a chomhairle-
agus thug an eaglais saorsa do na creidmhich
bho lagh nan ludhach. Chunnaic Pol gu
soilleir nach biodh ann ach ath-phillefidh
gu 'daorsa an lagha nan iarradh e air na
cinnich laithean agus aimsirean a clioimhead,.
agus uime sin, thuirt e riu, Seasaibh gu
daingean anns an t-saorsa leis an do rinn
Criosd saor sinn, agus na bithibh a ris air-
bliur cuiblireachadh le cuing na daorsa.
Thug e dhaibh, ann an ainm na h-eaglais,
saorsa bho thimchioll-a-hearradh, ag-us thuer
e dhaibh mar an ceudna saorsa o lagh na
Sabaid. Am measg nan ludhach bha au
t-Sabaid air a coimhead mar latha ro-naomh.
Nan tug-adh duine ur'rani do'n Shabaid,
chuireadh sin foluch aii; moran pheacauna-
eile. Ann an aon fhacal, rinn na sgriobh-
aichean iodlial do'n t-Sabaid, agus chuairtich
iad i le uinead de riaghailtean 's gu'n d"
fhas i 'na h-uallach do'n t'sluagli an aite-
bhi 'na sochair dhaibh. Cha 'n e mhain gu'ii
robh e peacach treabhadh is bualadh arbhair
a dheanamh air la na Sabaid, ach a reir
teagasg nan sgriobhaichean, cha 'n fhaodadk
duine larach a dheanamh air an talaiah le
chois no le bhata air eagal riaghailt an
treabhaidh a bhriseadh, 's cha 'n fhaodadh
e dias arbhair a shuathadh 'na bhois air
eag-al 'riaghailt a' bhualaidh a bhriseadh.
Cha robh maith do tliailleir snatliad a
ghiulan na plioca, no do sgriobhaieh peana
air la na Sabaid. An deigh aiseirigli
Chriosd, an uair a chuireadh air chois an
eaglais Chriosduidh, leig na li-abstoil 's na
Creidmhich na seann nithean sin seachad,
agus tha e coltach nach robh iad am beachd
gu'n robW e mar fhiachaibh orra an t-Sabaid
ludhach a choimhead. Cha 'n 'eil e fior a
radh, ma ta, gu bheil daimh sam bith eadar
Sabaid nan ludhach agus la an Tighearna
a tha an eaglais Chriosduidh a' coimhead a
nis, no gur h-e an aon ni a tha annta ach
a mhain gu'n deachaidh an la atharrachadli
0 dheireadh gu toiseach na seachduinn. Cha
'n 'eil buintealas sam bith aca ri cheile,
agus am measg nan seann nithean eile a
chuir soisgeul Chriosd air cliul, cliuir e air
34
■chul an t-Sabaid. Stad na h-abstoil do bhi
'ga eoimhead, agus thug iad cead do na ceud
■clireidmhich stad mar an ceudna. Ach ma
stad, chvur iad rud eile 'na h-ait-e. Bha e
mar chleachdadli aoa, an toiseach, coinneach-
^dh chum aoradh a dheanamh comhla air
■co-ainm an la air an d' eirieh Criosd. Cha
robh iad a' gleidheadh an latha uile,' naomh,
''s cha mho a bha iad a' stad d' an obair.
Chruinnicheadh iad trath anns a' mhaduinn,
-agus an uair a bha an aoradh seachad, rach-
-adh iad air an ais gu 'n obair. Fad iomadh
"bliadhna an deigh do la an Tighearna a
bhi air a chur air chois air eon aoraidh, cha
.r«bh e air a choimhead mar la fois, ach ri
i-uine chunnaic an eaglais gu 'm biodh e
buannachdail do bheatha spioradail a sluaigh
nam biodh aon la anns an t-seachduinn air
-a ghleidheadh saor is obair is nithean saogh-
■aAt'O, 's air a clioisrigeadh gu h-iomlan do
nithean spioradail is fois cuirp. Cha robh e
furasda so fhaotainn, oho fad 's a bha iomp-
-airean air a' chrun aig nach robh suim do'n
t-soisgeul, ach ri linn Chonstantine rinneadh
lagh gu 'm biodh margaidhean is ciiirtean
lagha air an dunadh air la an Tighearna,
agus uidh ar n-uidh, chaidh stad a chur air
gach seorsa oibre agus fois a thoirt do 'n
t-sa«ghal Chriosduidh uile air a' cheud la
-de'p t-seachduinn. Cha 'n e lagh Mhaois,
ma ta, ar n-ughdarras air son la an Tighearn
-a choimhead gu h-iomchmdh, ach an Eaglais
-a chuir an Tighearn e fein air chois air
thalamh agus d' an d' thug e tiodhlac an
Spioraid Naoimh. Tha sinn a' creidsinn gu
bheil an Spioraid Naomh a' comhnuidh anns
An Eaglais chum a treorachadh, agus an uair
A tha 'n eaglais choitchionn le aon ghuth ag
■earalachadh air a cloinn cleachdadh son-
ruichte sam bith a leantuinn, tha sinn an
<luil nach ruig iad a leas ughdarras a's airde
iarraidh. Is e an eaglais, co-chomunn nam
iior chreidmheach air feadh an t-saoghail
^u leir, agus saoilidli sinn nach bu ehor do
-dhreidmheach sam bith a bheachd fein a
-chur an aghaldh fiosrachadh na h -eaglais
-choitchinn no cleachdadh sam bith d' an d'
thug i a h-aonta a chur an suarachas.
Tha la an Tighearna 'na bheannachd do
■chorp 's do shlainte an duine cho cinnteach
's a tha e 'na bheannachd d'a anam. Tha
feum aig duine is ainmhidh air fois. Cha 'n
'eil fceagamh nach 'eil moran dhaoine cho
gionach, saoghalta agus, mar an ceudna,
flho beag suim do dhiadhaidheachd 's nach
leigeadh iad Jeotha fein no le 'n seirbhisich
latha fois a ghabhail, mur b'e lagh na riogh-
achd is gnaths nan creidmheach a tha
' timchioll orra. Is maith do na daoine sin
nach ruigear leo an toil a dheanamh, agus:
gu'm feum iad an obair a chur as an laimh
agus leigeil leis na daoine a tha f odhpa
urram a thoirt do la an Tighearna, eo dhiu
a bheir iad fein urram dha no nach toir. Ach
cha ruig sinn a leas an corr a radh air an
taobh sin de'n chuis. Thug sinn tarruing
air a' ghnothuch chum facal an abstoil a^
chur an cuimhne ar luchd-leughaidh, agus
earalachadh orra gun dearmad a dheanamh
air aoradh follaiseach air la an Tighearna.
Is ann air son aoradh Dhe a chaidh la art
Tighearn a chur air chois an toiseach, agus
saoilidh sinn nach h-urrainn fear aideach-
aidh sam bith an la a chur seachd ann an
doigh iomchuidh, mur toir e pairt dheth
thairis do dh' aoradh, agus le h-aoradh tha
sinn a' ciallachadh aoradh follaiseach tigh
an Tighearna. Cha 'n e mhain gu bheil
dearmad air tigh an Tighearna 'na dhroch
cleachdadh am fianuis dhaoine, ach tha e 'na
chomharra cinnteach air marbhantachd
spioradail. Ged a tha iomadh cealgair a'
dol do 'n eaglais da uair a h-uile Sabaid,
agus iomadh duine maith nach teid innte
idir, tha e, mar an ceudna, fior, an uair a
sheallar air a' chuis ann an doigh fharsuing,
gur h-e na daoine aig a bheil suim do Dhia
's d'a fhirinn a chithear anns an eaglais,
agus gur h-e iadsan aig nach 'eil suim do
nithean spioradail a dh' fhanas aisde. Cha
chord e ri moran dhaoine so a radh, ach
is firinn e. Cha 'n 'eil teagamh nach 'eil
duine an sid 's an so a tha Ian de spiorad
na diadhaidheachd, ged nach faicear
bitheanta e ann an tigh aoraidh, ach cha
'n 'eil na daoine sin idir cho lionmlior 's a
tha tar an dull. Cha b'aithne dhuinn riamh
moj-an de dhaoine diadhaidh aig nach robh
gradh do thigh an Thighearna, agus iarrtus
air dol ann cho bitheanta 's a bhiodh coth-
rom aca. Tha a' ehuid a's mo tha de na
feadhainn a tha deanamh dearmaid air, a'
deanamh sin a chionn nach d' fhuair iad
riamh bias air nithean spioradail. Is iad so
na daoine a their gu'n teid aca air aoradh
a dheauamli aig an tigh cho mhaith 's a
rachadh aca anns an eaglais, ach, mar is
bitheanta, tha dearmad air aoradh follais-
each is dearmad air aoradh teaghlaich is
urnuigh uaigneach a' dol comhla. Bu
mhaith leinn a chreidsinn gu 'm bi na cinn-
theaghlaich nach faic sinn anns an eaglais
ach uair 's an raidhe a' our seachad pairt
de la an Tighearna ann an aoradh aig an
tigh, no ann am beachd smuaineachadh air
nithean spioradail, no ann an doigh eile a
bhios buannachdail d'an anam, ach is mor
ar n-eagal nach bi. Anns gach sgireachd
I
■&
^
J
35
""s an duthaich, tha moran de luchd coman-
.achaidh nacli faieear an taobh a stig-h de'n
■eaglais ach coig no sia dJi' uairean 's a'
l)liliad]iiia, g-ed a tha iad luatli laidir, 's
•o-ed nach 'eil lethsg-eul aca air son dearmad a
-dheanamh air tigh an Tighearna. Tha iad
sin a' deanamh cron dhaibh fein is cron do
'dh' aobhar Chriosd.
Am measg- obair is buaireas an t-saoghail
"tha e f urasda eadhoin do dhaoine aig" a bheil
inntinn spioradail gu nadnrra, nithean
vspioradail a dhi-chuimhneachadh, agus tha
;sith is samohair tigh an Tighearna "na
>chuideachaclh dhaibh an smuaint/ean a thog-
-ail suas os cionn an t-saoghail fhaicsinnich.
"Ged nach biodh aon fhaeal air a labhairt,
bliiodh e maith do dhaoine suidhe car greis
•-ann an eaglais, agus leigeil le samchair
.naomh na Sabaid drughadh air an anam.
'Ged nach biodh e f urasda dhuinn a radh
<3iod a' bhuannachd a bha dhuinn ann am
facal air bitli a chuala sinn riamh anns an
eaglais, tha e lior, mar an ceudna, gu bhcil
ar smiiaintean lion beag is beag, agus ma
dh' fhaoite gun fios duinn fein, air an
tionndadh air rathad sonruichte, agus iarrt-
usan air an dusgadh annainn air beannachd-
au spioradail nach duisgeadh idir mur b'e
«eirbhisean na h-eaglais. Tha e fior jnach 'eil
lathaireachd Dhe air a ceangal ri aite seach
aite, ach tha gealladh sonruichte ann a dh'
fhaodas sinn a thagar an uair a chruinnieheas
-•sinn ann an tigh na h-urnuigh, "Far a bheil
dithis no triuir air an cruinneachadh an
•ceann a elieile ann am ainm-sa, tha miso
-an sin, 'nam meadlion." Is e orduighean
na h-eaglais na meadhonan o 'n leth a
muigh, leis a bheil Criosd a' comhphart-
^chadli ruinn soohairean an t-soisgeil, agus
tha iadsan a ni dearmad air na meadhonan
sin a diultadh, ann an tomhas, gras Dhe.
Tha an luchd aideaehaidh a ni dearmad
.ail' dol do 'n eaglais a deanamh cron
•do aobhar Ohriosd. Tha iad a' gabh-
ail taobh an t-saoghail an aghaidh na
h-eaglais, ' agus a' cur a h-ainm 's a h-obair
an suarachas. Mar is teisteile 's is stuama
■B, bhios iad, is moid an cron a tha an eis-
■«impleir a' deanamh do dhaoine eile, oir
tha an saoghal ullamh gu bhi saoilsinn nach
'eil cron sam bith ann am fasan ma tha
daoine coir 'ga leantuinn. Clia 'n 'eil ni
•eile a's cinntiche no gu'm basaicheadh an
creidimh Criosduidh ann an nine glioirid,
nan rachadh tighean aoraidh a dhunadh, ^
agus ged nach biodh feum aige fein idir
-air an urachadE spioraid a gheibh e anns
an eaglais air la an Tighearna, bu choir do
^huine dol innte, chum fianuis a thogail as
leth na h-obair a tha i a' deanamh agus
chum aobhar Chriosd air thalamh a neart-
achadh.
Tha e 'na chulaidh bhroin gu bheil la
an Tighearna air a mhi-chaitheamh 's air
a mhi-naomachadh mar tha. e anns an la
an diugh leis na creidmhieh cho mhaith ri
daoine ain-diadhaidh. Cha 'n 'eil e iong-
antach gn'u cuireadh iadsan aig nach 'eil
suim do Dhia no d'a fhaeal seachad an
latha naomh ann am faoineis is leisg is
baoth-shugradh. Ach ciod a theirear ris an
luchd comanachaidh a chuireas seachad e
anns a' cheart doigh? Ciod ach gu bheil
iad peo-dhileas d'an aidmheil 's gu bheil
iad a' cur gras is toil Dhe an suarachas. Ma
ni ceann-teaghlaieh dearmad air tigh an
Tighearna, 's ma chuireas e.sleachad an latha
naomh gun iomradh air urnuigh, no moladh,
no facal Dhe, cha ruig e leas ioghnadh a
bhi air ma thionndas a chlann air falbh
o'n chreidimh air an do rinn esan magadh,
agus ma blieir iad eas-urram do Dhia an
athraichean. Ma thachras sin, cha bhi esan
gun chionta .
Dh' iarramaid, ma ta, leis gach uile
dhurachd, oirbhse uile aig a bheil meas air
tiodhlac Dhe oidhirp laidir a dheanamh, le
'r facal agus gu sonruichte le 'r n-eiseim-
pleir, la an Tighearna ■ a chaitheamh gu
foisneachail agus ann an doigh iomchuidh,
agus dol do thigh na h-urnuigh chum Dia
a mholadh agus a bheannachd iarraidh. Cha
soirbhich aobhar Chriosd am feasd anns
an duthaich giis am bi la an Tighearna
air a naomhachadh mar is coir, agus an
abair na creidmhieh uile —
Blin aoibhneas orm, truth thubhairt iad,
Gu tigh Dhe, theid sinn suas.
RACNULL MOR A' CHROLEIN.
Tha e air a radh gu 'n d' thuirt rigli
Seoras, iomadh bliadhna an deigh Chuil-
fhodair, gu 'm b\i mhaith leis sealladh
fhaicinn air cuid de na daoine a bha maeh
leis a' Phrionnsa. Cha robh moran dhiubh
a lathair aig an am, ach am measg na
feadhnacli a thugadh air beulaobh an Righ,
bha Rao null Mor a' Chrolein, seann ghaisg-
each eolgarra a Cnoideart. Chaidh an Righ
an ceann seanchais ris, agus thuirt e ris
nach robh teagamh aige nach robh aith-
reachas air 'na sheann aois airson gnothuch
a ghabhail ris na reubalaieh, agus a
chluidheamh a tharruing^ as leth Thearlaich.
"Aithreachas," ai'sa Raonull, agus 'aghaidh
a' lasadh, cha 'n 'eil dad de 'n t-seorsa orm.
36
Ghabh an rigli athadli, car greis, agus cka
d' thiiirt e 'n corr, ach cliaidh EaonuU air
aghaidli, " An rud a rinn mi airson a'
Phrionnsa an la ud, dheanainn a' clieart cho
toileach airson 'ur Moraclid nan robli sibli
'na aite." Chiiir so saod air an Rigii, agus
dhealaioli e fein 's an seann saighdear ann
an si til.
Bha Raounll Mor 'ua dliuine car iom-
raiteacb. 'na latlia, ged nach b'e an t-iomradh
a b' fliearr a bha air, am measg cliairdean
is choimheacli. Bha e daonnan ann an
iorghuill air chor-eigin, agus bha tuasaid
clio coiugeis leis ri sith. Clia robh srian
aige air a theanga no air a dhrocli nadtu-,
agus air do fhacail tighinn eadar e fein
is feai' d'a clioimhearsnaicli, tharruing e a
clilaidheamh agus ghearr e dheth an ceann.
Ged a thoill e a ehrochadh, cha do rinn-
eadh air ach a chur a mach as an duthaich
gun cead tigh'nu air ais. Chuireadli air bord
e, comhla ri eucoraich eile, ann an soitheach
a bha dol do na Barbados, ach mar bha
am fortan fabharach dha, thug long-chog-
aidh Fhrangach ionnsuidh orra air an
t-slio-he, ao'vis fliuair e a chas ma reir. Bha
an soitheach Frangaela na bu mhotha 's na
bu luaithe, agus an deigh dhi droch ghiull-
achd a thoirt do'n t-soitheach Bhreatunnach,
dh' fheuch an sgiobair Fraugach ri dhaoine
chur air bord chum an namhaid a ghlacadh.
An uair a thoisich na Frangaieh air streap
suas ri cliathach an t-soithioh Bhreatunnaich,
dh' innseadh do 'n sgiobair gu 'n robh na
priosanaich a bh' anns an toll a' cur nam
both dhiubh, ag iarraidh a mach los deannal
a thuirt air na Frangaieh. B'e guth Raou-
luU Mhoir guth a b' airde, a' glaodhach,
as uchd mhaitheas, esan a leigeil a dh'
ionnsuidh nam Frangaeh. Cha robh fios aig
an sgiobair ciod a dheanadh e. Bha eagal
air, nan leigeadh e ua priosanaich ma reir,
gu 'm faodadh iad tionndadli air a sgiobadh,
agus an soitheach fhaotainn fodhpa fein.
Ach, air an laimh eile, bha na Frangaieh
n' bruchdadh a steach air agus an impis a
mhilleadh. Dh' iarr e na toill fhosgladh
agus na seoid a leigeil a mach. Cha bu
cheum air ghaig leo dol an earamh nam
Frang'ach, is RaonuU Mor air an ceajiu.
Fhuair e sgonn mor iaruinn, agus le ran
eag-allach, leum e am measg nam Frangaeh,
's cha robh fear a bhuaileadh e nach leag-
adh 0, 's bha a bhuillean cho trom "s a
chorruich cho gabhaidh 's gu'n do leum
feadhainn de na Frangaieh an eoinneamli
an cinn do "n chuan seach feitheamh ris
an t-slachdan iaruinn. Bheothaich so mis-
neaeh chaicli, 's chuir e tilleadh anus na
Frangaieh, 's theich iad aii' bord d' an luing-
fein. Ach ged a theich, lean iad air losgadh
air an te eile, agus an uair a thainig an.
oidhche gliabli an sgiobair Breatunnach
fath air an dorchadas is rinn e air tir. Chord
gaisgeileachd Raonuill ris cho maith 's gu'n
d' iarr e air Comliairle an righ fathamas-
a thoirt dha, agus a leigeil ma reir. Is e-
so a rinneadh. Thill Raonull air ais ann
an soitheach eile agus chuireadh air tir e-
anus an eilein Sgiathanach. Rinn e lonr
is direach air Cnoideart, agus an uair a.
nochd se e fein am measg a cliairdean, gun
fios, gun fiuthair ris, shaoil iad gu 'm bu
thamliasg a bha ami, agus bha feadhainn
dhiubh leis am bu cho maith am mac-mall -
aclid fhaiciun ris. Ach bha Raonull fein
cho sunndach 's ged a b' ann air thurus-
cliuteach a dh' fliag e a dhuthaich, ged
nach bu nihaith do neacli sam bith iomradh
a thoirt air na Barbados. An uair a dh'
eirich na finneachan Gaidhealach air taohli
a' Phrionnsa ann an 1743, b'e Raonull fear
do na ceud dhaoine a bha am broilleach
na cuideachd, agus cha do dhealaich e ris-
a' Phrionnsa gus an do sgapadh an t-arni.
air Cuil-fhodair. An deireadh a laithean
bha baile fearainn aig-e, ach b' abhaist dha
a radh nach robh anns an tuathanachd ach,
obair dhona lamh ris an tapaid, agus gu'm.
bu chaomh leis Sasunnaich a loniadh seach
caoraich. Ged nach d' thug e riamh nioran
eothroim d'a bhodhig, fhuair e saoghal fada
agus bha e os cionn ceithir fichead an uair-
a shiubhail e. Gus a' mliionaid niu dheir-
eadh cha robh iomradh aige air a' bhus,.
agus b'e am Prionnsa a b' aoii cheol is-
seanaclias dha.
LAOIDH.
Thriath, le d' bheannachd cuir fa sgaoil sinn,, ■•;
Lion ar cri le gean is sith:
Biodli do ghradh-.sa aig gacli aon diuii,
'S uaill a d' ghras ni sinn gun dith; 1
Uraich fhein sinn, j
Ail ar slighe troimh 'n t-saogh'l. ,j
Gloir is nioladh blieir sinn dhuit-sa
Air son fuaim an t-soisgeil aigh;
Gu 'n robh toradh pailt do shlainte
Ann ar cri 's 'nar beatha glinath; .. ^
Is do laithreachd, i
Bitheadh leinn^a nis 's ffu brath. ;; i
1
4
Air. 10.
1910.
MAC AN SGRIOS.
Cha do chailleadh a h-aon dhiibh, ach mac
an sgrios. — Eoin xvii. 12.
Ann an Gniomharan nan Abstol tha Lucas
ag- innseadli aon de na naigheachdan a bha
oumanta am beul an t-sluaigh mu blias
ludais. Cha 'n 'eil an naigheachd sin a'
cordadh ris na tha an soisgeulaiche Mata
ag innseadh. Tha esan ag radh gu 'n do
ghabh ludas aithreachas de 'n ghniomh oill-
tei] a rinn e ag-us gu 'n do chroch se e
fein. Ach cha 'n 'eil Lucas a' toirt iomraidh
air aithreachas. Tha e 'g radh gu 'n do
cheannaich ludas crioman fearainn le duais
na h-eucorach, agus air dha tuiteam sios air
'aghaidh, again e agus bhruchd a mhionach
a mach. Gniomh. i. 18. Bha e air a shean-
chas am measg an t-sluaigh nach robh sith
no fois aig ludas an deigh na ceilge a
rinn e, agus gu 'n do bhuaileadh e le galair
uamhasaeh, air chor agus gu 'n robh a
bheatha 'na h-uallach dha. Dh' at a chol-
unn cho dumhail 's nach b' urrainn dha
gluasad, agus dh' fhosgail creuchdan innte
as an robh aileadh sgreamhail. Cha b' urr-
ainn do dhuine dol seachad air an aite anns
an robh e air a thiodlaeadh gun a bhi air
a thacadh leis a' bholadh bhreun a bha 'g
eiridh o 'uaigh. Cha ruigear a leas na
naigheachdan sin a bha air an aithris am
beul an t-.sluaigh a ghabhail mar fhirin'i,
ach tha iad a' leigeil fhaicinn dhuinn an
t-uamhas a chuir gniomh ludais air daoine
oneasda. Bha iad an dull nach g-abhadh
e bhith nach tigeadh e gu deireadh eagall-
aeh air chor-eigin. Gus an latha diugh tha
miltean de dhaoine aig a bheil grain air
ludas nach 'eil aca air Satan fein, agus
their iad gu bheil e air a sheachnadh le
each eadhoin anu an if rinn.
Cha 'n 'eil e furasd a radh ciod a thug
air ludas an rud a rinn, e a 'dheanamh, agus
tionndadh ami an aon mhionaid blio chom-
unn nan abstol gu obair an dorchadais. Tha
e coltach nach do leag each amharus sam
bith air, roimh laimh, agus dh' earb iad ris
am beagan airgid a bhuineadh dhaibh. Bha
e inaille riu anns an t-seomar uachdrach aig
a' chuirm naoimh, aeh gun rabhadh a thoirt
dhaibh ciod a bha 'na bheachd, chaidh e
mach agus bhrath e a Mhaighstir agus a
chompanaich do na sagairtean. Thuirt e
riu gu'n tugadh e pog do losa agus gu 'n
aithnicheadh iad leis a' chomharra sin am
fear a bha iad ag iarraidh. Chum e ri
fhacal, ,aeh beagan nine an deigh dha an
gniomh cealgach a dheanamli, ghabh e aith-
reachas, thainig e air ais a dh' ionnsuidh
nan sagairtean, agus thilg e na buinn airgid
a thug iad dha aig an casan, ag radh gu 'n
do bhrath e neach a bha neo-cliiontach.
An deigh dha sin a dheanamh, chaidh a
mach agus chroch se e fein. Tha cridhe
mhic an duine duilich a thomhas daonnan,
ach tha diomhaireachd cridlie ludais os
ciouB ar tuigse no ar fiosrachaidh. Ciod a
thug air a chul a thionndadh ri losa gun
rabhadh, no ciod a thug air pog a thoirt
dha, 'nuair a dh' fhaodadh e iomadh comh-
arra eile a thoirt do na sagairtean nach
biodh cho dalma no cho olc — is iad sin-
eeistean nach urrainn do neach eile a fhreag-
airt ach dha-san d' an leir ruintean diomh-
air a' chridhe.
Tha cuid an dull gu 'n robh ludas as
a rian. Tha iad am beachd gur h-e sin a
tha air a chiallachadh leis na briathran —
"Chaidh Satan ann an ludas." Ach cha 'n
'eil an Tiomnadh Nuadh a' toirt gnuis de 'n
bheachd sin. Cha 'n 'eil dearbhadh sam bith
gu 'm faea na h-abstoil eile coltas cuthaich
air, agus cha mho a tha na briathran a
labhair e an deigh laimhe coltach ri cainnt
neach a bhiodh as a rian. Cha 'n 'eil
dearbhadh sam bith aig na feadhainn a tha
creidsinn gu'n deachaidh e gu h-obann as
a^ bheachd, ach gu 'n do rinn e gniomh
tamailteach, agus gu 'n do chuir e lamh
'na bheatha fein. Ach is suaracli an dearbh-
adh sin. Is lionmhor iad a rinn gniomh
naraeh ged a bha an inntinn cho suidhichte
ri inntinn Siorraim aig an am, agus cha
ruigeai- a leas a chreidsinn gu bheil iadsan
uilo a chuireas lamh 'nam beatha air a'
chuthach. Thatar toileach am bithea,ntas a
chreidsinn gu 'n robh troimh cheile air chor-
eigiji annta, los sgeimh boidheach a chur
air a' chuis, aeh cha/n 'eil sin daonnan fior.
Tha cuid eile 'g radh nach robh olc sam
38
bith am beachd luclais an uair a blirath e
a Mhaiglistir. Their iaci gur h-e a blia
anns an amharc aige cabliag a chuir lair
losa, agus rioghaclid Dhe a chiir air chois
gu luath. A reir na barail so, clia do cliaill
ludas creidimh ann an losa mar am Messiah,
ach smuainich e nam bio'dh e air a liubhairt
thairis do dh' uachdranachda an t-saoghail
gu 'm feumadh e a chumhachd a nochdadh
agus saorsa chosnadh dha fein 's d'a ehaird-
ean, le aon bhuille. Bha e a' gabhail
fadachd nach robh am Messiah 'ga nochdadh
fein, agus a' cur an ceill a chumhachd, agus
gun a chomhairle a chur ri losa no r'a
chairdean, ghabh e an doigh ud air cabhag
a chur air. Tha iad a' cumail a maeh nach
robh ceilg no olc sam bith 'na chridhe,
agus gur h-ann airson na codach a b' fliearr
a rinn e na rinn e. Cha do thuig e gu ro
mhaith cho cunnartach 's a bha 'n rud a
rinn e, agus an uair a chunnaic e 'gu 'n robh
e gu neo-chiontach 'na aobhar air bas losa,
bha bhron cho trom 's nach b' urrainn e
a ghiulan agus chroch se e fein. Cha 'n 'eil
dreach na firinn air a' bheachd so, 's cha
mho a tha an Tiomnadh Nuadh ^a' toirt
gnuis dha. Tha e dol calg-dhireach an
aghaidh teagasg an t-Slanuigheir. Oha
labhradh esan "briathran clio cruaidh 's a
labhair e mu ludas, mur biodh fios aige
ga 'n robh olc 'na bheachd. Thuirt e gu 'n
do thog e a lamh 'na aghaidh, thuirt e
gu 'm bu mhaith dha nach do rugadh riamh
e, agus gu 'm bu mhae an sgrios e.
Is e ludas fein an a on duine a b' urrainn
innseadh carson a bhrath e losa, ach ma
dh' fheuch e ri e fein fhireanachadh, cha
'n 'eil fios an diugli ciod a thubhairt e.
Ach faodar sealltuinn air 'eachdraidh feuch
an tuig sinn ciod an seorsa duine a bha
ann, no ciod am peacadh a bha, aig amannan
eile, gu furasd ag iathadh uime. Tha na
athraichean uile am beachd gu 'm bu duine
sanntach e, agus tha an t-abstol Eoin a,
cur as a leth nach robh e onoracli agus
gu 'm b' abhaist dha a bhi ag goid as an
sporan a dh' earbadh ris. Cha 'n 'eil teag-
amh nach robh e sanntach. Is e an sannt
a thug air deich buinu fhichead a ghabhail
bho na sagairtean. Nam b' ann air a' chuth-
ach a bha e, no nam b' ann airson cabhag
a chur air losa a bha e, dh' fhaodadh e an
rud a rinn e a dheanamh gun airgiod
iarraidh. Ach rinn e cumluia.nta riu an
toiseach, a chionn gu 'n robh freumh an
uilc ann — gaol an airgid. Faodaidh gu 'n
robh aobharan eile 'ga bhrosnuehadh air
aghaidh aig a' eheart am, agus gu 'n robh
iomadh faireachduinn 'na chridhe a' comh-
oibreaohadh maille ri cheile ag iarraidh air
losa a bhrath, ach am measg nan aobharan
sin bha sannt. Ged nach urrainnear a radh
le cinnt, faodaidh gur h-a.nn air sgath nith-
ean an t-saoghail a ta lathair a lean e
losa an toiseach, agus nach ann air sgath
buannachd spioradail. Coltach ris a' mhor
thuideachd de na h-Iudhaich bha e an duil
gu 'n tigeadh am Messiah mar neach cumh-
achdach, agus an deigh dha saorsa a chos-
nadh d'a shluagh, gu 'n tugadh e duaisean
mora dhaiblisan a sheas air a thaobh. Bha
e am beachd, an uair a shuidheadh e air
righ chaithir Israel, gu 'n ardaicheadh e a
chairdean mar an ceudna. Ach bha na
laithean a' dol seachad 's cha robh iomradh
air uachdranachd no duals, agus mu dheir-
eadh cliaill ludas a dhochas agus bhuail
amharus e nach b' fhearr seirbhis losa no
seirbhis neach eile, agus nach robh nithean
an t-saoghail so co dhiu ri 'm faotainn
uaith. Bha e fas sgith de ghnothuch anns
nach robh buannachd, bha e fas sgith cuid-
eachd de na h-abstoil eile. Bha amharus
aige nach bu toigh leo e, agus cha bu toigh
leis iad. Cho fad 's a bha fiuthair aige
gu 'n robh duals mhor a' f eitheamh orra
uile, bha e eudmhor gu leor anns an obair
a dh' ionnsuidh an do ghairmeadh iad, agus
cha 'n 'eil teagamh nach robh e car onorach
anns an aidmheil a rinn e. Ach mar bha
an nine a' dol seachad 's nach robh an duals
a tighinn, shiolaidh eud ludais 's thoisich
e air a thuigsiun nach robh gaol mor sam
bith aige air comunn no seanclias chaich.
Chitheadh iadsan so, agus bheireadli iad
air a thuigsinn, an iomadh doigh, gu 'n
robh amharus aca nach robh e ach meagh
bhlath anns na nithean a bhuineadh do
rioghachd Dhe. Chruadhaich cridhe ludais
uigh ar n-uigh; an aghaidh losa, air son
dochas a thogail 'na cliridhe nach robh e
ag coimhlionadh; agus an aghaidh nan ab-
stoil eile airson an fhuachd 's an amharuis
a bha e a' leughadh 'nan aodann. Bha e
aonaranach 'nam measg, a' sior thuiteam air
falbh uapa agus a' cruadhachadh a chridhe
'nan aghaidh gus mu dheireadh an do rinn
e suas inntinn gun gnothuch a bhi aige
riu tuilleadh. Chaidh e dh' ionnsuidh nan
sagairtean agus thuirt e riu — Tha sibh ag
iarraidh cothrom los.i a glilacadh 's
a chomunn a sgaoileadh, ciod a bheir sibh
dhomh-sa ma liubhras mi dhuibh e? Dh"
fhag ludas na sagairtean ag radh ris fein,
Is beag deich buinn fhichead airgid ach
is e sin na tha agam an diugh airson mo
slisothrach fad da bhliadhna. Fhuair e
bristeadh duil ann an losa, agus eadar sin
..J
i-'
39
agus gaol an airgid agus gamhlas do chiiid
de na h-abstoil eile, chaidli e Diacli agus rinn
e ar, gniomh oillteil a cliumas 'ainra air
chuimliue gu brath. Cliuir na miltean o 'n
latha sin gus an diugli a' cheart ghniomh
an ceill, agus tha iad cho ciontach ris-san,
ged a tharruing esan aire an t-saoghail
tliuige a cliionn gu 'n do rinn e an eucoir
an agliaidh neacli aig a bheil ainm os cionn
gacli ainm.
Ma tha e duilich a thuigsinn carson a
bhratli ludas an Slanuigliear, cha 'n 'eil e
ni 's usa a tliuigsinn carson a thagli an
Slanuighear esan gu bhi 'na A.bstol. Am
b' aithne do losa an seorsa duine a blia aun
m' an do thagli se e ? Tha f acal no dha
anns an Tiomnadh Nuadh a tha 'g radh
gu 'm b' aithne, agus dh' innis e do na h-
abstoil, roimli laimh, gu 'm brathadh fear
dhiubh e. An do thagh e ludas, mata, le
comhairle shuidliichte, chum gu 'n deanadh
e an gniomh olc so? Cha ghabli sin creid-
sinn, ach ged nach urrainn sinn a' bheag
a radh air cuspair cho dorcha so, no inntinn
Dhe anns a' chuis a thomhas, faodar da ni
CO dhiu a chur sios mar fhirinn — nach do
thagh losa an deisciobul so chum buaireadh
a chur 'na charamh, agus nach robh ceilg
sam bith am beaehd ludais an uair a thois-
ich e air losa a leantuinn. Ach ciod a
theirear ri briathran an abstoil Eoin — B'
aithne do losa o thus co an ti a hhrath-
adh e, agus, nach do thagh mi sibh agus
tha fear agaibh 'na dhiabhul.
'Nuair a fhreagair ludas a ghairm p,
fhuair e o losa, cha robh fios sam bith
aige fein ciod a bha air thoiseach air, 's
cha mho a bha amharus aig a chompanaich
nach robh e freagarrach air son na minis-
treileachd. Bha e a' cheart cho gealltanach
ri aon eile am measg nan abstol, ach leig
e dheth a bhi furachail agus cha do ghleidh
e gu curamach an ni a fhuair e. Bha e
coltach ri iomadh ueach eile a fhuair
gairm Dhe ann an laithean oige, agus a
thoisich air obair na rioghachd gu li-eud-
mlior agus gu dileas, ach dh' fhas drisean
an t-saoghail suas 'na cliridhe agus thachd
iad a bheatha spioradail. Bhuineadh ludas
do 'n t-seorsa dhaoine do nach 'eil e gu
nadurra furasda an saoghal uile a threig-
sian air sgath Chriosd, an seorsa aig a
bheil aon chas daonnan a Stigh anns an
rioghachd agus a' chas eile a muigh. Dh'
fheuch e ri seirbhis a dheanamh do dha
mhaighstir, agus chaill e anam anns p,n
oidhirp. Chuireadh e crith ann am feoil
ludais nan innseadh duine dha aig tus a
thoiseachaidh gu 'u robh an latha a tighinn
anns an reiceadh e a Mhaighstir airson
deich buinn fhichead, ach cho do ghleidli
e a chridhe gu curamach agus thaiuig an
latha anns an do bhrosnuich sannt is fuath
is (gamhlas e gu Mac an duine a thoirt
thairis do lamhan a naimhdean.
Pheacaich e an aghaidh an t-soluis. Fo
bhuaidh teagasg is companas Chriosd dh'
abuich naomhachd ann an cridhe Pheadair
is Eoin. Dh' eirich iad suas gu neamh.
Fhuair ludas an cothrom ceudna agus thuit
e sios do 'n t-slochd. An aite naomlilachd,
dh" abuich searbhadas is fuaclid is farmad is
guin 'na chridhe. Dh' iarr faidhean is
naoimh an t-seanu chumhnanta na nithean
a chunnaic ludas fhaicinn agus cha 'n fhac-
ar leo iad. Ach ged a chunnaic a shuilean-
sa an solus o neamh, ghradhaich e an dorch-
adas agus rinn e gniomharan an dorcliadais.
Sheas e aig geata neimh ach thionndaidh
e air falbh agus chaidh e d'a ionad fein.
Ged nach d' thug esan rabhadli do Chriosd
thug Criosd rabhadh dhasan. Chunnaic p
an cunnart anns an robh e, b' aithne dha
an t-olc air an robh e a' cnuasachadh, agus
thug e rabhadh dha ann am briathran nach
tuigeadh each ach a dh' fhaodadh ludas fein
a thuigsinn. Ach chruadhaich ludas a
chridhe agus cha 'n eisdeadli e. An sin leig
an Slanuigheir leis, agus chaidh mac an
sgrios d'a aite fein.
AM FOGHAR.
Ann an cuid de sgireachdan, tha e 'na
clileachdadh latha buidheachais a choimhead
aig deireadh an Fhoghair. Bu mhaith nam
biodh a' leithid sin de latha, air a choimhead
leis gach eoimhthional 'san eaglais. Tlia e
iomchuidli gu'm biodh cothrom air a thoirt
do'n t-sluagh, pairt a gliabhail ann an seir-
bhis bhuidheachais airson an fhoghair, co-
dliiu a ghabhas sin deanamli air Sabaid no
latha seacliduinn. Tha e freagarrach gu'm
moladh daoine Dia airson cinneas na talmh-
ainn, cho mhaith 'sa mholas iad E, airson
throcairean eile. Tha Esan a' riaghladh anns
an t-saoghal nadurra mar anns an t-saoghal
spioradail, 's chithear a cliiunhachd 's a
mhaitheas air an achadh-bhuana mar a
chithear iad 'san teampull. 'Nuair a chois-
ich an Salmadair thairis air achaidhean
ludah, 0 chionn corr is da mhile bliadhna,
's a chunnaic e iad air an comhdachadli le
pailteas Dhe, sheinn e 'n t-oran —
An talamh tha tha thu fiosraehagh,
'S 'ga uisgeaohadh gu reidh ,
Le abhainn Dlie ta l^n do'n uisg'
Trom beartach ni thu e.
Dhoibh ai'bhar tha thu deasachadh,
Le d' fhreasdal caomha fein ;
40
'S ag uisgeaohd le pailteas mor
Nan iomairean gu min
Mu'n bhliadhiia ooroii tha thn our,
Le d' mhaitheas feiu, a Dhe,
Tha saill a' sileadh amis gach ait,
0 d' eheumannaibh gu reidh.
Is e Dia a bheir fas is toradh. Tha
maitheas Dhe mar gu 'm biodh abhainn
mhor a' ruith troimh 'n t-saoghal, aeh tha
'n abhainn a' ruith cho cinnteach 's nach 'eil
siun a' gabhail suim diii. Ged tha 'n fhuaim
'nar cluasan, cha chluinu sinn i, 's ged tha
i 'dol seachad air ar dorsan, cha 'n fhaic
siun i. Tha earraeh is foghar, samhradh is
geamhradh, fuachd is teas, grian is gaoth,
a' tighinn cho cinnteach 'nan am fein, 's ag
oibreachadh toil an Uile-chumhachdaich cho
seimh, reidh, ordail, 's nach 'eil iad a' cur
ioghnadh sam bith oirnn. Tha sinn a' tuit-
eam 'nar cadal air chor 's nach leir dhuinn
an lamh threun, 's an inntinn ghlic, 's an
cridhe gradhach a tha air chul laghannan
Naduir. Tha feum agaiun uile air an ur-
nuigh a radh gach latha — Fosgail mo shuil-
ean chum 's gum faic mi do ghloir. Tha
Dia anns an t-saoghal an diugli mar a bha
e ann an laithean an t-Salmadair. Cha d'
fhag Esan an saoghal 'n uair a shiubhail
Maois. Tha e fhathast a' marcachd air
sgiathaibh na gaoithe, 's nan robh claist-
eachd againne, chluinneamaid fuaim 'im-
eachd. Is e Esan a tha 'deanamh an
t - saoghail maiseach, ,s a' crunadh na
bliadhna le pailteas. 0 gach achadh buana
ann an am an Fhog-hair tha 'n aaith a tig-h-
inn 'gar n-ionnsuidh — Feuch tha mise mai.Ue
ruibh. Tha gach dias a chromas a ceann le
oudthrom a toraidh ag innseadh dhuinn
nach do dhichuimhnieh ar n-Athair air
neamli a ohlann a tha air an talamh. Tha
Fhaeal-san cinnteach, 's cha teid E 'n cois
a gheallaidh.
Tha am Foghar a' teagasg iomadh leasan
dhuinn, ach tha e gu sonruichta ag gairm
oirnn an Tighearn a mholadh. Tha sinn
uile deas gu bhi gearan, 's ma's fior na
theirear, cha 'n 'eil daoine air thalamh cho
gearanach ris na tuathanaich. Is iomadli
uair a chuala sinn o'n thaiiiig a' bhliadhna,
nach robh ri bhi ann ach foghar bochd, 's
nach biodh biadh ri fhaotainn do dhuine no
do bheathach. Ach nam biodh faighidinn
aig daoine, chitheadh iad gu'n tig gach ni
'na am fhein. Ciod a's fhiach ar creidimh
ma bheir fras luchair air falbh e. Cha do
chuir an g-earan cruach a bharrachd riamh
'san iodhlainn. 'Nuair a bhios an t-eu-
dochas a' faotainn lamh an uachdar oirnn,
cuimhnicheamaid ciod a thuirt aon de na
faidhean.
Chaoidh ged nach toil- crann fige blath,
'S nach fas air fion-chrann meas
Saoth'r a' ohroinu-olaidh ged a threig,
'S fas deis gun bhi air slios.
Gach treud o'n mhainnir ged a bhuall
Grad fhuathas 'auair nach saoil:
Greigh ged nach d' fhag an t-Earrach eruaidh
No bo air uachdar raoin.
Gidheadh 'san Triath bidh mise ait,
Is ni mi uaill 'na ghradh
Mor aoibhneas ni mi ann am Dhia
Se Dia mo shlaint' gu brath.
A dh' aindeoin ciod a their daoine, is e an
inntinn 's an spiorad sin a bheir buaidh
air an t-saoghal. Cha 'n 'eil an gearan
maith, ach ni spiorad na taingealachd
beatha duine maiseach, 's ni e ohridhe 's a
cheum aotrum. Ann an aon de sgriobhaich-
ean nan Rabbis ludhach, tha e air a radh,
gJi bheil da sheorsa ainglean ann — aingiean
airson seirbhis, 's ainglean airson molaidh.
Tha na Rabbis fhein ag radh gur h-e na
h-ainglean molaidh a's airde, 's nach 'eil e
air a cheadachadh dhaibh Dia a mholadh
da uair. 'Nuair a tliogas an t-aing-eal p,
guth ann an laoidh molaidh, 's a sheinneas
i cliu an Ti a's airde, tha i a' criochnachadh
a beatha, tha i a' sioladh a mach a bith — ■
oir rainig i iomlanachd, 's choimhlion i run
Dhe a bh' aige 's an amharc 'nuair a thug
e dhith beatha. Cha 'n 'eil ann ach aon de
sgeulachdan faoin nan seanairean, ach tha
chriomag so de 'n fhirinn ann — gu bheil
duine 'g eiridh gu iomlanachd beatha, 'nuair
tha 'chridhe air a' lionadh le spiorad a'
mholaidh. Bhiodli am Foghar na tehacraniaid
dhuinn uile, nan duisgeadh e annain taing-
ealachd, 's nan tugadh e oirnn seinn o 'n
chridhe —
0 m' anam beannaieli fein a nis
lehobhah mor do Dhia,
Na dichuimnich na tiodhlacan
A dheonuich dhuit an Triatli.
Ann an seirbhis bhuidheaehais an fhoghair
bu choir dhuinn na bochdan a chuimh-
neachadh. Cha 'n 'eil doigh eile anns an
fhearr a's urrainn dhuinn ar taingealachd
a nochdadh. Tha 'n doigh sin taitneach do
Dhia. Bhiodh e gle uarach, nam biodh ar
cridheachan cruaidJi, 'nuair tha ar saibhlean
Ian. Cha toigh le Dia an siDiocaireachd. Cha
d' thainig duine riamh gu bochdainn, le bhi
cuideachadh nam bochd. Is toigh le Dia
cridhe farsuinn agus lamh fhialaidh. Ged
a dh' fhaodas gu leor de theachd an tir a
bhi againne, tha na miltean air a bheil
an t-acras. 'Nuair a stadas na Criosduidh-
ean do bhi caoimhneil ris na bochdan,
caillidh an diadhaidheachd a maise. Cuimh-
nicheamaid trocair 's bitheamaid baigheil.
1
1
i
■a
I
Air 11.
1910
BAISTEADH lOSA.
Bhaisteadh e le h-Eoin ami an lor dan. —
Marc I. 9.
Is e an obair a rinn Eoin a' Bhaistidh a'
clieud ni a tha Marc ag- ainmeachadh anus
an t-soisg-eul a sg-riobh e. Cha 'n 'eil e
furasda meud no liiach na h-oibre sin a
thomhas, oir as eugmhais an treabhaidh a
rinn Eoin, bhiodli an talamh amis an do
cliiiir losa siol na rioghaclid na bu chruaidhe
no bha e. Aig an am ud bha an duthaieh
uile 'na hiidlie ann am marbhantachd spior-
adail, bha an sluagli is aodhairean an
t-sluaig-li socruiclite air an deasgainibh, agus
cha robh am fuigheall a bha feitheamh ri
solas Israeil ach beag. Ach chuir Dia ann
an cridhe Eoin a ghuth a thogail agus an
slnag-h a ghairm gu aithreachas, agus sheul-
aieh e a shearmonachadh le cumhachd an
spioraid naoimh air chor agus gu'n d'eisd
tir ludea uile ris agus gu'n deachaidh fnaim
na h-obair bheannaichte a bha dol air a
h-aghaidh aig lordan a mach o cheann gu
ceann de'n duthaieh. Chualas eadhoin ann
an Galile mu'n diisg-adh mhor ud agus thog
moran orra gu lordan, cuid dhiubh, a chionn
gu'ni bu mhaith leo fhaicinn le'n suilean na
nithean iongantach a chaidh innseaclh
dhaibh, agus cuid eile, a chionn gu'n robh
spiorad an Tighearn a' stri riu agus gu 'n
robh ionndrainn bheo air Dia air a dhus-
gadh 'nan cridhe. Am measg na feadhnach
a dli' fhalbh a Galile bha buidheann de
ghillean oga, agus am measg nan gillean
oga sin bha losa, an neach d'an robh Eoin
a' toirt fianuis do 'n t-sluagh, ged nach robh
flos aige fein air aig an am. Cha 'n 'eil na
soisgeulaichean ag innseadh ciod a thachair
an uair a rainig losa lo.rdan, no ciod an
comhradh a bha eadar e fein is Eoin. Tha
iad samhach mu iomadh rud air am bu
mhaith leinn fios a bhi agaiun.
Mur biodh againn ach an soisgeul a reir
an abstoil Eoin theireamaid nach faca am
Baisteach eadar dhealachadh sam bith eadar
lo.sa agus na feadhainn eile a thum e anns
an uisge gus an do thuirling an Spiorad
naomh air mar choluman. Ged nach eil e 'ga
radii air a cheann, faodar a thuig«inn gu 'n
robh an t-abstol Eoin an dull nach do thuig
am Baisteach co a bha aige gus am facas an
air a cheann, faodar a thuigsinn gu'n robh
an t-abstol Eoin an duil nach do thuia; am
Baisteach co a bha aige gus am facas anL
Sjtiorad a' tearnadh air losa agus an ciialas
an guth o neamh. Ach tha na soisg-eulaich-
ean eile ag- innseadh dhuinn gu'n do thui^
am Baisteach co e losa roimhe sin, agus
gu'n d' fhuair e sealladh air gloir a' Mhess-
iah man deachaidh e sios idir do'n uisge,,
oir thubhairt e, Tha feum agamsa a bhi air-
mo bhaisteadh leatsa, agus a bheil thusa a'
teachd a m' ionnsuidh-sa? Ciod a thug air
Eoin a" Bhaistidh sin a radh, agus ciamar-
a fhuair e fios air naomhachd losa, agus
carson a shaoil e nach robh e freagarrach
dha pairt a g-habhail ann am baisteadh aith-
reachais? Cha robh duine beo anns an la
ud anns an robh Eoin a' baisteadh a thuig-
g'l 'm b'e losa mac Dhe no chunnaie mor-
achd na diadhachd ann, oir cha robh e fath-
ast air fhoiOseaohadh dhaibh, ag-us cha b'
aithne dhaibh e ach mar ghille 6g a bhuin-
eadh do Ghalile agus a bha eudmhor a
thaobh rioghachd Dhe. Ach mur do'rainig-
am Baisteach fathast air diadhachd losa,
thuig e gu soilleir gun robh losa na b'
fhaide air ag-haidh ann an nithean spior-
adail no bha e fein, agus gu'n robh e air
a sgeadachadh le maise na naomhachd. Is
e sin a thug- air a radh gu'n robh e na bu
fhreagarraiche gu'm baisteadh losa esau
seach gum baisteadh esan losa. Ciod am
bonn a bha aige airsou na baraile sin?
Tha cuid de dhaoine an duil nach b'e so-
a' cheud uair a thachair an dithis air a
cheile, agus gu'm faca Eoin ciuine is irios-
lachd is naomhachd losa am feadh 's a bha
e fathast a' comhnuidh an Galile ann an
tigh 'athar. Bha cairdeas dluth eadar an
da theag-hlach, agus faodaidh e bhith gu'm.
biodh iad a' dol a dh' amharo a cheile aig-
amannan, agus gu'm biodh iad a' faicinn
a cheile an drasd 's a rithist aig na feiltean^
ann an lerusaleim. Ma tha so fior, tha e
furasda gu leor a thuigsinn ciamar a fhuair
Eoin eolas air a' ghne duine a bha ann. an
losa. Bha inntinn Eoin fein o 'oige air a.
toirt suas leis na nithean a bhuineadh do 'n
t-saoghal spioradail, agus ma bha seanchas
aige ri losa uair sam bith mu na nithean
sin, chitheadh e anns a' mhionaid gu'n robh
gliocad is cumhachd an spioraid air a ghiul-
an, agus gu 'n robh e a' comhnuidh ann an
gradh Dhe agus ann an co-chomunn an
Spioraid naoimh. Cha 'u 'eil so a reir
briijthran an abstoil Eoin, oir ged nach eil
e 'ga radh air a cheann, tha Eoin a' labhairt
42
."mar gu 'm biodh e ciallachadh iiacli d' aith-
jiieh am Baisteach losa an uair a choiunich
iad aig lordan. Mur d' aithnich, feumaidh
naeli faca iad a cheile riamh gus an la ud.
Ach faodaidli gur h-e a tha an t-abstol a'
■oiallfichadh nach d'aithnich e losa mar am
Messiah, ged a bha eolas aige air mar
•dliuiue.
i ha cuid eile an duil nach e an
roimh-eolas a bha aig Eoin air eaitheamh
beatha is naomhachd losa a thug air am
facal ud a radh, ach eoslas na diadhaidh-
•eachd a bha air aodann an duiue oig an
uair a chaidh e sios do 'n uisge. Tha iad
.ag radh gu "n do las aodann le gloir nan
neamh agus air do Eoin iomhaigh nan ain-
gleau fhaicinn air, dhuisg iongantas is eagal
'na chridhe agus thuirt e nach robh e freag-
arrach do dhuine peacaeh mar bha e feiu
bai.steadh an aithreachais a fhrithealadh do
neach air an robh eoslas cho naomh. Faod-
■aidh e bhith gu bheil tomhas beag de 'ji
fhirinn anns a' bheachd so, ged nach eil
iadsan aig a bheil e ach a' labhairt niu
thuaiream agus 'g a dhealbh a mac-meamna
lan inntinn, oir cha 'n 'eil na soisgeulaichean
-ag radh gu 'n robh solus dealrach no aogas
iongantach sam bith air aodann losa aig
-an am. Ach gabhaidh e creidsinn gu 'n robh
maiso na naomhachd 'na aodann aig uair
■a, bhaistidh. B'e sin uair cho soluimte 's
-a bha 'na bheatha, oir thainig gairm an
Atliar thuige agus bha e air bheul e fein a
choi.'rigeadh, corp is spiorad, do sheirbhis
Dhe is dhaoine. Thainig e gu lordan chum
a bhoidean iocadh do Dhia, agus air cilia
"dearbhachd fhaotainn air toil is ruintean
Dhe, bha a chridhe air a lionadli le sith is
^■airdeaohas, agus faodaidli gu'n gabhadh sin
^itlineachadh air 'aodann, oir is e an t-aod-
^nn sgathan an anma.
Tha cuid eile an duil gu'n robh e mar
■chleachdadh aig Eoin a bhi ceasnachadh na
feadhnach a dli' iarradh air am baisteadh
feuch an robh iad a' tuigsiun ciod a bha an
t-ordugh a' ciallachadh, agus feuch an robh
aithreachas slainteil air a dhusgadh annta;
-agus tha iad ag radh gur h-ann o chomli-
radli 's 0 cheasnachadh de 'n t-soorsa sin
-a fhuair e anu an dliiths ri inntinn losa, 's
-a thuig e tnach robh feum aige air aitlireach-
-as a cliionn nach do pheacaich e riamh 's
^u'n robh e neo-lochdaeh anns gach ceum.
Ach ciod air bitli an doigli anns an d' fhuair
Eoin eolas air naomhachd losa, bhuail amh-
arus e nach biodh ami dhasan ach dal-
machd losa a bhaisteadh. Thainig e a steach
•air 'inntinn, mar an ceudna, nach biodh amis
^n t-seorsa baistidh a bha esan a' deanamh
-ach ordugh gun bhrigh do leithid losa. B'
aim gu baisteadh an aithreachais a gliairm
e an sluagh, agus bha an t-ordugh 'na
shamhladh air maitheanas peaeaidh, ach ciod
am feum a bliiodh anns an ordugh do neach
nach do pheacaich riamh? Air an aobliar
si a, ghabh Eoin iongantas an uair a chaidh
losa sios do 'n abhainn, agus tharruing e
air ais o'n ordugh a fhrithealadh dha, ach
thuirt losa ris, Leig do'n chuis a bhi mar
so a nis, oir is iomohuidh dliuinn gach uile
fhireantachd a clioimhlionadh.
Cha 'n 'eil e furasd a radh ciod an dearbh
ni a bha losa a' ciallachadh leis an f hacal
is iomchuidh dhuinn gach uile fhireantachd
a choimhlionadh, ach cha ruigear a leas a
o-habhail anns an t-seadh su'n robh e mar
fhiachaibh air Criosd uile orduighean an
laghd a choimhead a chionn gu'n do rug-
aclli e fo 'n lagli. Tha cuid de dhiadhairean
a' gabhail an fhacail anns an doigli sin,
ach e"ed a thus: losa urram do lag:h Mhaois
agus a lean e ann an tomhas mor cleachd-
anna nan athraiehean, chaidh e, mar an
ceudna, calg dhireach an agliaidh nan
cleachdanna sin an uair a bha e faicinn
nach robh feum annta. Labhair e, air uair-
ean, mu cliuid de ghiiathaunan an lagha 's
de chleachdanna nan athraiehean ann an
doigli a chuir uamhas air a luclid eisdeachd.
Bha na briathran a labhair e mu'n t-Sab-
aid ionnan dhaibli ri toibheum. Thuirt is
gu'n robh iad a' deanamh iodlial de 'n latlia
naomh, agus thug e saorsa d'a dheisciobuil
o na cuibhrichean leis an do cheangail na
sgriobhaicheau iad a thaobh coimhead na
Saba id. Air an doigli cheudna, chaidh e an
aghaidh nan sgriobhaicheau a thaobh trasg-
aidh, a thaobh urnuigh, a thaobh nigheadh
la mil, agus a thaobh an riaghailtean anu
bhiadli toirmisgte is ionadan naoniha. Ann
an aon fhaeal, thuirt e riu gu'm faodadli
neach uile ghnathannan an lagha a choimh-
ead, agus gun tairbhe sam bith a bhi anu
dha.
Tha sinn an duil, air an aobliar sin, nach
aim air ghaol umhlachd a thoirt do litir an
lagha no air ghaol deanamh mar bha daoine
eile a' deanamh a dli' iarr losa baisteadh
air Eoin, ach a chionn gu'n robli e a' fair-
eachduinn gu'm biodh buannachd anns an
t-sacraniaid ud d'a anam fein. Anns ^n
obair blieannaichte a bha dol air a h-agli-
aidh aig lordan chual e guth Dhe ag radii
ris gu'n d' thainig lanachd na h-aimsir 's
gu'n robh an dutliaich deas airson na minist-
reileachd a thainig esan a choimhlionadh.
Labhair guth o neamh 'na chridhe ag iarr-
aidh air a chairdean 's a dhacliaidh fliagail
air sgath rioghachd Dhe, agus air dha a
bhoidean iocadh do Dhia gu'm biodh e dil-
i
i
43
eas do'n ghairm a thainig 'ga ionnsuidh,
bu mliaitli leis faireachduiim a eliridhe a
noclidadh le comharra follaiseach air clior-
eigiii Tha fios againn uile, bho fhios-
raohadh ar beatha fein, gu bheil e 'na
chuideaeliadh spioradail dhviiuu siun fein a
cheangal ri ar boidean le comharra foll-
aiseach, agiis air an doigh cheudua faodar
a radix gu'n robh e 'na sholas do losa bais-
teadh fhaotainn o lamhan Eoin a chionn
gu'n robh an t-ordugh sin 'na sliamhladh
follaiseach air an tiomnadh a bha e a'
deanamh air fein do Dhia. Acli ged is
ann a neartacliadh a chridhe 's a tlioil fein
agiis a dh' iocadh a bhoidean do Dhia a
ohaidh losa sios do dh' uisge lordaiu, bha
a bhaisteadh 'ua chomharra do 'n t-saoghal
€lio cinnteach 's a bha e 'na cliuideachadh
•d'a anam fein. Bha e 'na chomharra gu'n
do ghabli Dia ri obair Eoin, bha e 'na
chomharra gu'm b'e losa am Messiah, agus
bha e 'na chomharra gu'n saoradh am Mess-
iah a shluagh le bhi air aireamh am measg
nan ciontach agus an cor 's an staid a
ghabhail anns gach ceum.
Tha an soisgeulaiche Lucas ag radh gur
h-ann am feadh 's a bha losa ag urnuigh,
an deig-h a bhaistidh, a dh' fhosgail neamh
'e a thuirling an Spiorad air 's a cliualas an
gulh, Is tusa mo mhac gradhach anns a
bheil mo mhor thlachd. Is e losa is Eoin
a mhaiu a ehual an guth 's a chunnaic an
sealladh ud. Ma bha an sluagh a lathair,
aig am a Bhaistidh, cha 'n 'eil e coltach gu'm
faca no gu'n cual iad na nithean air a bheil
jia soisgeulaicliean a' deanamh iomraidh .
Nam faca iad an comharra miorbhuileach a
chunnaic Eoin, faodar a bhi cinnteach gu'n
labhradh mile teang-a uime agus gu'm biodh
an rud air a sgaoileadh o cheann gu ceann
de 'n duthaich. Ach cha do rinn iad sin, air
an aobhar nach faca 's nach cual iad dad
iongantach, 's nach robh amharus sam bitli
aca ffu'm be losa a Galile am Messiah. Ged
a bha Criosd air thalamh sia seaehduinnean
an deigh 'aiseirigh agus a bha e gluasad
am measg dhaoine, cha 'n fhaca 's cha d'
aithnich neach e ach creidmhich a mhain,
agus tha e coltach nach b'urraiun an saoghal
a phearsa ghlormhor fhaicinn ged a bha e
mu choinueamh an siil. Air a' cheart doigh,
bha suilean is cluasan na mor chuideachd
aig abhainn lordain air an gleidheadh air
chor 's nach faca 's nach cual iad na nith-
ean ard is iongantach a bha air an tais-
beanadh do losa 's do Eoin. Is ann riusan
gu sonrvxichte a bha Dia a' labhairt, agus
bha feum aca le cheile air misueach lis
comhfhurtachd aig an am. Bha feum aig
Eoin air, oir bha an obair a thug Dia dha
ri dheanamh mar roimh-ruithear an impis
a bhi criochnaichte, agus bha feum aig
losa air, oir bha e air bheul 'aghaidh a
chur air an t-slighe a bha treorachadh gu
Callhari. Bha na comharran a chunnaic
e anns na neamhan 'nan dearbhadh do Eoin
gu 'n do sheulaieh Dia searmonacliadh an
ai(:hreachais a rinn e, agus gu'n robh an
rabhadh a thug e do'n t-sluagh mu theachd
a' Mhessiah fior. Dh' fhaodadh e a radh
mar thuirt Simeon — Leig le d' sheirbhis-
each a nis imeachd ann an sith, oir chunn-
aic mo shuilean do shlainte. Bha na comh-
arra-a ud 'nan dearbhadh do losa gu 'n d'
thainig 'uair, agus gu'm bu mhithich dha a
thoil 's a chridhe a neartachadh air son na
combraig. Dh' ioc e a bhoid do Dhia agus
choisrig se e fein, corp is anam, do sheirbhis
an Athar. Ghabh Dia ris an tabhartas a
thairg losa dha clio toileach, agus dh' ung
se G le spiorad na seirbhis 's na cumhachd
mar bha e cheana air ungadh le spiorad
na seirce 's na naomhachd.
SEANN CHUNGAIDHEAN.
Bha siun a' leughadh o chionn ghoirid
leabhar a tha toirt cunntas air staid na
duthcha anns an ochdamh linn deug, agus
ma's fior na leugh sinn, dh' fhaodadh na
danine a bha beo anns an linn ud a radh
mar thuirt an diadhair Marc mu neach eile,
gu'n d' fhuiling iad moran o iomadh leigli
agus nach b' fheairrd ach gu'm bu mliisd
iad na cungaidhean a fhuair iad. li'lia amh-
arus againn nach biodh daoine eadhoin an
diugh fhathast eho toileach air na stutli-
annan a thairgeae lighichean dhaibli a chur
'nau goile nam biodh fios aca ciamar a tha
na ciingaidhean sin air an deanamh suas,
ach tha dochas againn nach 'eil iad a' cur
annta na nithean oillteil 's na creutairean
mosaeh anns an robh uiread creidimh aig na
seann lighichean. Bu shuarach do dliuine
Gupan fala a bhi air a leigeil as — g'ed a bha
sin dona gu leor — seach Ian spaine a chur
'na g'hoile de shalachar eich. Ann an
leabhar dotaireachd a bha air uisneaeh-
adh leis na lighichean a b' ainmeile
an Duneideann, thatar a' leughadh gur
h - iad so na nithean a bhiodh iad a'
cur anns na cungaidhean leighis, ean-
ch;i.inn nathrach, mionach figheadair, gloth-
agaich is seangain, geir ghobhar is full
mhuc, losgannan is seilcheagan, salchar each
is pheagagan, daolagan is cnuimheagan ag'us
burraghlas eile de 'n t-seorsa sin. B'e an
leigheas a bha aca airson na caitheamh,
"seilcheag air a bruicli ann am bainne,"
agus airson na buidhich, "baoiteagan air an
44
rostadh 's air am measgadh le hiibhean
searbha.''
Ann an leabliar a sgriobli fear siubliail d'
am b' ainm Martainn mu 'n Gliaidliealtachd
aig* toiseach na h-oclidamh linn deug, tha e
tigh'nn thairis air caiid de'n eolas-leigliis a
blia cumauta am measg an t-sluaigh. Clia
robh na ligliichean ach gann, acli cha robli
ionndrainn orra a chionn gu'n robli seann
daoine is seann mhnathan anns gaeh baile
aig an robh fios ciod a bu choir a dheanamh
anns gach seorsa tinneis. Gheibheadh iad an
sbruileach eolais so o na seann daoine a
chaidh romhpa, agus ma bha iad beachdail
is tuigseach, cha 'n 'eil teagamh nach biodh
an stor a' fas o Jinn gii linn. Bha iad gu
sonruiehte beachdail air luibhean agus cha
mhor gu'n robh luibh a' fas as an talamli
nach robh air a' cur gu feum air chor-eigin
leo — an luibh nach deanadh burgaid dhean-
adh i plasd. Bha na seann daoine a' creid-
siuu gu bheil luibh air chor-eigin a ghabhas
faotainn air son gach galair d'a bheil mac
an duine buailteach — deauntag is sealbhag,
biolair is bealaidh, lus nan cluas is lus nan
cnamh, cluas liath is lus a' chraois — b'aithne
dhaibh a' bhuaidh shonruichte a bha anns
gach aon dhiubh sin.
Is leigheas air gach tinn
Creamh is im a' Mhaigh.
Bha meas mor aca air an eala-bhi. B'e sin
an lus
Anns am faigheadh an leigh liath
Furtach fiach do chreuchd 's do leoii.
Bha fear anns na h - Earadh a
b' abhaist a bhi faicinn thamhasg is uamh-
asan eile na h-oidhche, ach air dha an eala
bhi fhuaigheal r'a leine, cha 'n fhac e tamh-
asg riamh tuilleadh. Theirear gu bitheanta
lus Chalum-cille ris an eala-bhi, oir b'e so
roghainn Chalum-cille am measg uile lusan
na talmhainu.
Luibh Chalum-cille, gun sireadh gun iarr-
aidh,
Ma 's deoin le Dia, cha bhdsaich mi nochd.
Bha seann mhnatlian na Gaidhealtachd a'
ereidsinn nach gabhadh riid a b' fhearr a
thoirt do leanabh an deig-h a bhreith no isugh
an uinnsinn. Chuireadh iad an dara ceann
de dh uinnseann ur anns an teine, agus am
feadh 's a , bha e losgadh, dh' eireadh an
sugh a dh' ionnsuidh a' chinn eile 's ghlac-
adh iad dileag dheth ann an ispain agus
chuireadh iad ann an corp an leinibh e. Ma
chuir nathair a fiaclan ann am feoil duine,
b'o an ; aon leigheas aca, duilleagan is barr
an. uinnsinn a shuatliadli ris , an lot. Tha e
coltech nach toigh leis an nathair an t-uinn-
seann, oir tha seann fhacal ag radh
Theid an nathair troimh theine dearg
Mti'n teid i troimh dhuilleacJi an uinnsinn..
Air son casg fala, cha robh lus sam bith a
b' fhearr no an earr thalmhainn, agus chuala
sinn o chionn ghoirid gu'm bi daoine coir
a's aithne dhuinn ann an gleann fasail a
trusadh na luibh so anns an t-samhradh
air eagal gu'n tig driod-fhortan orra anns
a' gheamhradh, an uair nach gabh i faot-
ainn.
Mm robh cailleag cho boidheach 's a bu
mhaitli leatha, cha robh aice ach an lus sail-
cuaiche a shuathadh r'a h-aodann agus
thig-eadh dreach eile oirre.
Sail cuaiche is bainne ghobhar
Suath ri d' aghaidh
'S cha 'n 'eil mac righ air domhan
Nach bi as do dheigh.
An uair a thigeadh an cnatau air laini
Caimbeul, ciobair a bha anns na h-Earadh,
rachadh e tnach anns an fhairge a dh' ionn-
suidh na h-amhach, rachadh e an sin do'n.
leabaidh gun aodach a chur dheth, chuireadh
e dheth fallus mar gu'm biodh atha-cheilpe,,
agus am maireaoh cha bhiodli sgeul air a'"
ehnatan. Ach feumaidh gu'n robh bodhig-
laidir aig Iain, agus cha 'n 'eil sinn a' comh-
airleachadh d'ar luchd-leughaidh an leigheas
so air a' ehnatan fheuchainn. B' fhearr
dhaibh a dheanamh mar a bhios bodaich
Ghlinn Urchadainn a deanamh an uair-
a thig casdaich orra: —
Dileag drama am bhroinn
Is geir feidh air mo bhuinn
Is suarach fuachd is siataig learn.
Bha an leigheas a bha aig na seann daoine-
air f.' bhuidhich a' cheart cho gabhaidh ri
leigheas Iain Chaimbeil air a' ehnatan. Ruis-
geadh iad an duine tinn agus thilgeadh iad
in'a cheann 's m'a choluinu soitheach .an
deigh soithich de shaile fuar. Chunnaic sinn
le 'r suilean fein an leigheas so air fheuch-
ainn aon uair, ach mur do leighis e cha do
mharbh e co dhiu. Ann an Uidhist b'e an
leigheas a bha aca air an loinidh blonag buna-
bhuachaille a shuathadh ris a' ghoirt, agus
thatar ag radh gu bheil saill an eoin
sin fada ni 's fhearr airsou chreuchd no-
saill eun eile. B' e an leigheas air
an triuthaich bainne capaill ol a spainn
chrithinn. Ma chreidear cuid de na facail.
a bha aig na seann daoine tha leigheas ann
am bainne ghobhar nach eil ann am bainne
cruidh. Ach ged a bha iad am beachd gu'n
robh leigheas air g-ach tinneas, cha leigh-
seadh iad an t-aog.
. ^ Cha 'n 'eil easlainte gun iocslaint
,;,,Ach; cha 'n 'eil tilleadh air an aog.
5"
4
4
i
Air 12.
1910 ;i
AISEIRIGH lOSA.
Esan tliog Dia suas air an treas la agus
nochd se e gu foUaiseach, clia 'ii ami do 'n
t-sluagli uile, ach do fhianuisean, a
thaghadli le Dia roiiuli - laimli, eadlioin
dhuinne, a dh' itli ag-us a dh' 61 niaille
ris an deigli dha eirigh o na marbhaibh : —
Gniomhara x. 40, 41.
Tlia e 'ua chnap-starra do chreidimh morau
dhaoine anns an aiseirigh naeh facas Icsa
an deigli a bhais ach leis na deisciobuil a
mhain. B' ann air a' ehrann - ceusaidb a
cliunnaic an saoghal an sealladli mu dlieir-
eadh dlietli, agus o'n uair anns an do thaisg
Joseph a chorp anns an uaigh, cha 'n fhacas
e riamh tuilleadli leis na saiglidearan, no na
sagairtean, no na Pharasaich, no le suil eile
ach suilean nan deisciobul a mhain.
Dhuisg so amharus ann an inntinnean cuid
de dhaoine, air chor 's gu'n abair iad nach
'eil anns an aiseirigh ach faoin sgeul a thog
na deisciobuil 'nam mea.sg fein, an dara cuid,
a chionn gu'n do shaoil iad gu li-onorach
gu'm faca iad e, no a chionn gu'm bu mhaith
leo an tuilleadh urraim a tlioirt d'a aium
le bhi 'g innseadh gu'n d' thug le buaidh
thairis air an uaigh. Their iad gu'n robh e
furasda gu leoir do losa toirt air an
t-saoghal creidsinn gu'n d' eirich e o na
marbhaibh na 'n do nochd se e fein do
mhuinntir lerusaleim uile, d'a uaimhdean
cho mhaith r'a chairdean, do na sag-airtean
aig nach robh gaol air, do Pliilat a thug a
mach binn a bhais, agus do na saiglidearan
a chuir gu bas e le 'n lamhan. Ach cha do
rinn e sin, agus their as-creidmhich gur h-e
an revLsan nach facas e leis an t-saoghal,
,nach cV eirich e idir. Ciod an fhreagairt a' s
urra,innear a thoirt dhaibh?
Facdaidh e bhith nach riaraieh ar freag-
airt inntinnean na feadhnach nach 'eil
cheana a" creidsinn ann an aiseirigh losa;
ach tha sinn an dull gu'n robh aobhar son-
ruichte nach facas losa leis an t-saoghal an
deigh 'aiseirigh. B'e an t-aobhar, gu'n d"
eirich e le corp spioradail, agus gu'n robh
an corp spioradail sin ueo-fhaicsinneach do
shuil na feola. Cha 'n e mhain nach b' virr-
ainn do 'n t-saog-hal fhaieinn, ach cha b'
m-rainn do na deisciobuil fein fhaieinn gus
an toilicheadh e e fein a nochdadh dhaibh
Ge'd a bha e air thalamh sia seachduinneau
an deigh 'aiseirigh, cha 'n fhaca iad e ach-
an drasd 's a rithist, agus tha e coltach nach.
faiceadh iad idir e mur b'e gu'n d' atharr-
aicli e buadhan a chuirp, aig amannan, le-
cunihachd a dhiadhachd, air chor 's gu 'm.
bu leir d'an suilean e. An aite a bhi feor-
aioh carson nach facas e leis na sag-airtean.
's le muinutir lerusaleim gu leir, is e a'
clieist a's coir fheoraicli carson a chunnacas-
e leis na deisciobuil? Bha an corp spioradail
leis an d' eirich e aig 'aiseirigh cho neo-
fhaicsinneach d' an suilean-san 's a bha e-
do shuilean chaich, agus bha e cho eu-com-
asach do Pheadar an Tighearna fhaieinn
air dhoigh nadurra 's a bha e do Philat;
ach nochd losa e fein do Pheadar 's do na.
deisciobiul eile a chionn gu'n robh e feum-
ail dhaibh dearbhadh cinnteach fhaotainn
nach d' thug an saoghal buaidh thairis air, .
ach gu'n d'thug esan buaidh air an t-saoghal.
's air a' bhas. An uair a chunnaic iad e air
a shineadh air a' chrann-ceusaidh, 's a thilg,
e au deo, thuit iad ann an diobhail misnich;
chain iad an creidimh 's an dochas, agus
shaoil iad nach robh dad fodhpa tuilleadlu
acii tilleadh dhacliaidh do Ghalile agus aid-
eachadh gu'n robh iad air am mealladh ann
an losa. Ach chleachd esan cumhachd a
dhiadhachd chum a chorp spioradail a,
dheanamh faicsinneach d'an suilean, air chor
agus gu'n tuigeadli iad gu'n robh e fathast
beo, agus nach d' thainig atharrachadh sam
bith air, ged a chaidh e troimh gheatachau
a' bhai.s. Tha da dhoigh anns am faodadh e
e fein a dheanauih follaiseach do shuilean
nan deisciobul. Bha e comasaeh dha buadh--
an a thoirt dhaibh, car tanuull, nach buineadh
dhaibh gu nadurra, agus faodaidh e bhith
gur h-e so a tha an soisgeulaiche Lucas a"
ciaUaehadli an uair a tha e'g radh mu 'n.
dithis a chunnaic e air an t-slighe gu Em-
maus, gun d'fhosgladh an suilean agus gu'n
d' aithnich iad e. Ach bha e comasaeh dha
mar an ceudna buadhan a' chuirp nadurra
a thoirt d'a chorp spiSradail fein, car tamuill,
air chor 's gu 'm biodli e faicsinneach do
shuil feola. Tha sinn an dull gur h-e so a
thaehair agus nach d' fhuair suilean nan
deisciobul comasan ura sam bith, ach gu 'u
do chuir an Tighearna a phearsa ghlormbor
fein ann an riochd anns am faiceadh an t-suil .
nadurra e. Their cuid de dhaoine nach 'eil
e furasda na soisgeulaichean a chreidsinn
an uair a tha iad ag radh gu'n d' ith losa.
46
Tiiadli maille riu an deigh 'aiseirigli. Their
iad naeh 'eil dreacli na firinn air an sgeul
a ehionn nach h-urrainn feum a bhi aig
corp spioradail air biadh is deoch. Tha sin
fior gun teagamh, ach cba 'n 'eil coir isam
bitli aca a radh gur h-ann a riaracbadli
acrais no a ehumail suas a neirt a ghabh
losa biadh maille ris na deisciobuil. Cha
do rinn e sin ach aon uair re dha fhichead
latha, agus rinn se e air sgath tmn deiscio-
bul, chum dearbhadh a thoirt dhaibh gur e
feiu da-rireadh a bha maille riu, agus nach
A' atharraich e. Ged a chuireas e barrachd
iongantais oirnn gu'n do ghabh e biadh,
no chuireas e oirnn gu'm facas leis an t-suil
nadurra e, cha 'n 'eil an dara rud, ann fein,
dad ni 's iongantaiche no an rud eile. Tha
■e a' eheart cho miorbhuileach gu'm faiceadh
suil nadurra corp spioradail 's a tha e gu'n
gabhadh corp spioradail biadh. Is ann &
chic-nn 's gu'n do thoilich losa e fein a
nochdadh dhaibh, airson aobhar sonriuchte,
a chunnaic na deisciobuil e am feadh 's a
bha e foluichte o'n t-saoghal, agus cha 'n
fhaiceadh iad idir e mur b' e gu 'n do
chleachd e cumhachd a dhiadhachd thairis
air buadhan a chuirp fein.
Faodar a radh, mata, gur h-e an t-aobhar
nach faca Pilat no na sagairtean no na
saighdearan no muinntir lerusaleim losa an
deigh 'aiseirigh, gu 'n d' eirich e le corp
spioradail a bha neo-fhaicsinneach do'n t-suil
nadurra. Cha bhiodJi buaunachd ann dha e
fein a tnochdadh dhaibh air dhoigh mhiorbh-
uilea.ch, oir chuir iad cheana cul ris agus
■cha 'n atharraicheadh iad am beachd ged
rachadh e thuca o na marbhaibh. Ged a
■chitheadh iad e, cha 'n abradh iad ach gu'm
faca iad a thamhasg, agus, a thaobh creid-
imh ann fein no 'na obair, bhiodh iad mar
bha iad roimhe. Ach bha buannachd ann
dha e fein a nochdadh do na deisciobuil
agus taisbeanadh a thoirt dhaibh nach d'
thug e do'n t-saoghal. Thagli e iad gu bhi
'nam fianui.sean dha, ghabli e morau dragha
chum an teagasg anns na nithean a bliuiu-
eadh do rioghachd Dhe, agus dh' fhoillsich
se e fein gu miorbhmleach dhaibh an deigh
'aiseirigh chum an teagasg sin a chrioch-
nachadh agus an ereidimh a dhaingeachadli
gu'm b' esan da-rireadh Mac Dhe. Agus
tha an t-athar rachadh a thainig orra-san
anus an da fhichead latha a bha e maille
riu a' dearbhadh gu soilleir gu'n robh e
'na bhuannachd do'n t-saoghal uile gu' m
faca iad le 'n suilean e. Rinn an sealladh
a chunnaic iad daoine lira dhiubh, tliuig iad
nithean a bha roimhe sin dorcha orra, theich
gacli teagamh is gealtachd air falbh uapa.
agus thoisich iad air soisgeul na h-aiseirigh
a shearmonachadh anns an dearbh aite anns
an do cheusadh losa, agus an iathair na
feadhnach a bha ag aicheadh gu'n d'eirich
e. B'e ereidimh nan abstol ann an aiseirigh
losa an steidh air an do thogadh an eaglais
Chricsduidh.
POL IS CORINT.
Is beag nach do bhris eaglais Chorint
cridhe Phoil. Bha i 'na h-aobhar carraid
dha mar nach robh aon eile de na h-eag-
laisean a chuir e air chois. Ach ged a bha
muinntir Chorint, an da chuid, neo-dhleasd-
anach is dalma, dh' altrvim Pol an eaglais
so cho caomhal 's a dh' altrurnas banaltrum
a clann.
Rainig Pol Corint anns a' bhliadhna mu
dheireadh d'a dhara turns soisgeulach. Bha
am baile cho briagha 's gu'n abairteadh ris
reul oirdheirc na Greige. Ach ma bha e a'
toirt barr air bailtean eile ann am maise
is ann am beairteas, bha e mar an ceudua
a' toirt barr orra ann an aingidheachd. Cha
robh duthaich fo 'n ghrein nach do thaom
a prabar a steaeh do Chorint, 's b'e sin a'
ghraisg. An uair a rainig Pol am baile
rinn e mar a chleachd e a d'heanamh, agus
shearmonaich e an toiseach d'a luchd duth-
eha anns an t-sionagog. Ach cha b'e sear-
moin a bha air aire nan ludhach, 's cha d'
thug iad dha ach eisdeachd fuar. Cha b'e
Pol am fear a chosgadh a chainnt ris na
ballachan, agus air dha fianuis a thogail
'nan aghaidh gu'n robh e saor 's am fuil,
thionndaidh e ris na cinnich. Tha e coltach
gu'n do chreid cuid dhiubh-san, agus ged
nach robh an aireamh mor an toiseach bha
an eaglais a' sior fhas, agus dh' fhan Pol
maille riu uine mhaith. Cha b'e sin eaglais
nan uaislean. Cha robh anns a' chuid mhor
dhiubl' ach gaotharain aotrum anns nach
robh stoldachd no steidheileachd. Chum Pol
fein deagli rian orra cho fad 's a bha e 'nam
measg, ach an uair a b' fheudar dha am
fagail agus 'aire a thionndadh ri obair eile,
thoisich counsachadh is iorghuill anns an
eaglais a theaj) bloighean a dheanamh dhith.
An uair a dh' fhag Pol am baile ghabh
droch ludhaich fath air dol a steaeh a
dheanamh uilc agus a thogail droch thuail-
eas air. Thoisich iad air a chur mar fhiach-
aibh air na feadhainn a bha air an iomp-
achadh fo theagasg nach robh ann am Pol
ach ablaeh searmonaiche, 's nach robh ugli-
darras sam bitli aige a bhi labhairt idir a
ehionn nach faca e riamh Criosd. Thuirt
4
47
iad uaeli robh bodhig no teanga abstoil aige,
agus nach robli anu acli duiue a bha 'ga
mbealladh fein 's a' mealladh dliaoin eile.
Bha euid de bliuill na h-eaglais a clireid a'
chainnt sin, agus thoisich iad air ainm ia
ughdarras is teagasg Plioil a cliur an suar-
achas. Bha so dona gu leoir ach bha sgeul
a bu mhiosa aig Apollos r'a innseadh an uair
a choiniiich e fein is Pol ann an Ephesus.
Dh' innis e dha nach robh an luchd aid-
eacbaidh idir faicilleacli 'nan caithe beatha
's gu 'n robh feadhainn dhiubh a' tuiteam
aii: an ais gu cleachdannan nan einneach.
An aite suipeir an Tighearna a chuartachadh
le h-urram is soluiniteachd, bha iad 'g an
giulan fein ann an doigh mhaslaich, agus
chunnacas feadliainn dhiubh aig an t-suipeir
naoimh air an daoraich. Dh' fhas na boir-
ionnaieh dalma cuideachd agus dh' fheuch
iad r' an guth a thogail anns an eaglais.
Cha robh rian no stoldachd anns an tigh-
aoraidh an uair a chruinnicheadh an luchd
aideachaidh comhla, oir bha iad uile deonach
air an comasan a nochdadh do na braith-
rean. Is e thainig* as a sin gu'n robh an
eaglais air a lionadh le h-uabhar is farraad
is raiteachas. Thuig Pol gu'n robh euiseau
fada eearr agus ehuir e roimhe sgriobhadh
a dh' ionnsuidh nam braithrean ann an Cor-
int, a chionn nach b' urrainn dha aig an am
an t-aite auns an robh e fhagail. Tha e
coltach gu 'n d' fhuair e litir bho eaglais
Chorint anns an do chuir feadhainn de na
«reidmhich an comhairle ris timchioll air
rud no dha a bha cur draglia orra, agus
faodaidh e bhith gur h-e an litir sin a thug
air Pol sgriobliadh thuca cho luath. B' iad
so cuid de na ceistean a ehuir iad air — A'
bheil e ceart do luchd aideachaidh posadh?
A' bheil staid a' phosaidh 'na ceap-tuislidli
do bheatha na diadhaidheachd? Am faod
bantraichean posadh a ris ? Am faod
Criosduidheau feoil itheadh ma bha am
beathach air an robh i air a mharbhadh
mar iobairt do dh' iodhal? Am faod Criosd-
uidheau suidlie aig biadh maille ri cinnich?
Am faod mnathan an comhdachd-cinn a chur
dhiu anns a' choinneamh ? Am faod boir-
ionnaich labhairt is teagasg anus a' choinn-
■eamh? Co am fear a's fearr gibht, esan a
shearmonaicheas no esan a ni faidheadair-
■eaehd? Ciod am beachd a bha aig Pol mu'n
aiseirigh? Ciod an seorsa cuirp leis an eirich
an duine ? Cha 'n 'eil teagamh nach robh na
ceistean sin a' cur dragha air inutinuean is
eoguiseau nan Corintianach, ged a shaoileas
sinne an diugh gu bheil iad car suarach.
■Cha do chord an spiorad anns an do sgriobh
iad ri Pol, oir chunnaic e gu'n robh iad air
dol air seacharan bho fhallaineaehd an t-
soisgeil, ach labhair e riutha gu reidh
faighidneach agus dh' fheuch e, an da chuid,
ris na duileadasan a bha aca a chur as an
rathad agus ri an inntinnean a threorachadh
gu nithean cudthromach na beatha spiorad-
ail. Ciamar a rinn e sin faodar fhaicinn
anns an litir, I Corint, litir a tha Ian de
ghliocas an Spioraid Naoimh.
CRIOSD IS MOHAMMED.
Air feadh an t-saoghail gu leir tha comli-
rag chruaidh a' dol air aghaidli eadar an
da chreidimh so, agus ann an iomadh aite
tha e coltach nach e an creidimh Criosduidh
a tha faotainn na buadha. Ma tha luchd
leanmhuinn Chriosd a' fas meagh bhlath mu
aobhar an t-soisgeil agus a' leigeil thairis
oidhirp laidir a dlieanamh chum an soisgeul
a thoirt do na cinnich a tha fathast auns an
dorehadas, cha 'n e sin do luchd leanmhuinn
Mhohammed. Tha iad cho eudmhor air
taobh an creidimh 's a bha iad riamh, agais
tha iad an diugh a' faicinn toradh an saoth-
rach, oir tha na miltean anns na h-Innsibh
is anns an Afric air an iompachadh leo.
Tha e 'na chuis-eagail mar tha creidimh
Mhohammed a' fas, cha 'n e mhain anns na
duthchannan a tha fo riaghladh nan Tur-
cach, ach, mar an ceudna anns na duth-
channan a tha fo riaghladh Bhreatuiuu.
Anns na h-innsibh an Ear, far an do thog-
adh bratach Blireatuinn o chionn nan ceudan
bliadhna, cha 'n 'eil aireamh nan Criosduidli-
ean ach beag an coimeas ri aireamh nan
Mohammedanach, a tha dol am meud gach
latha. Faodaidh sinn an rud a chur ann an
doigh anns an glac e suil ar luchd-leugh-
aidh ; —
Aireamh nan Mohamuiedanaeh
3, 410, 402
7, 179, 900
1, 053, 100
1, 795, 900
1, 200, 000
6, 253, 193
8, 880, 000
3, 982, 448
62, 458, 077
248, 040
13, 906, 972
20, 000, 000
58, 863, 514
DuthaicJi.
An Roinn Eurpa,
An A.sia bheag,
Siria, ...
Armenia,
Mesopotamia,
Arabia,
Persia,
Afganistan, ...
Na h-Innsean an Ear,
Ceylon,
Rus.sia,
China,
Africa,
Tha luchd leanmhuinn Mhohammed ag
aireamh uile gu leir 222, 342, .599, agus tha
161,060,870 dhiubh sin fo riaghladh dhuth-
channan a tha ag aideachadh a' chreidimh
Chriosd uidh. Mur iompaich na Criosduidh-
eau iadsan, iompaichidh iadsan na Criosd-
48
uidhean. Tha iad a' cleaehdadli g-ach inn-
leachd a's aithne dliaibh chum sin a dhean-
amli, agus clia 'n 'eil rud eile 's an t-sealladh
aca ach an saoglial uile a ehosnadh do
Mhchammed.
Is ni bronacli e gu bheil na cearnan sin
de'n t-saoghal anns an do dhealraieli solus
an t-soisg-eil an toiseach air tuiteam ann an
lamlian dliaoine a tha deanamh tair air aium
losa, agus their na Mhohammedanaich gu
bheil sin 'na chomharra gu bheil an creidimh
Criosduidh a' call greim air an t-saoghal,
agus gu bheil an latha a' tighinn anns am
bi ainm Mhohammed air ardachadh os cionn
losa. Ann an tighean-aoraidh anns an aird
an ear anns an eualas roimhe so fonn nan
salm is urnuighean air an cur suas ri Dia
ann an ainm losa, tha luchd aoraidh an
diugh a' toirt toibheum do'n ainm naomh
agus a' deanamh aoraidh do Mhohammed.
Ciod a theireadh an t-abstol Pol na'n tigeadh
e air ais agus na 'm faiceadh e suidheachadh
nan duthchannan anns an do shaothraich e?
Air na dearbh laraichean anns an d' fhag e
eaglaisean Criosduidh, tha teampuill an
diugh air an togail leis na Mohammedan-
aich, na naimhdean a's guiniche anns an
t-saoghal do 'n t-soisgeul a shearmonaich
Pol. Cha chluinnear an diugh ainm losa
anns na h-eaglaisean a dh' ionusuidh an do
sgriobb an diadhair Eoin, Ephesus is Sardis,
is Tiatira, is Pergamos is Laodicea. Chaidh
an coinnlearan atharrachadh as an aite. Tha
eadhoin am baile naomh Jerusalem fo riagh-
ladh an Turcaich, agus dluth do'n uaigh
anns an do leagadh losa, cluinnear an diugh
daoine aig a bheil fuath d'a ainm ag aoradh
do Dliia uaoh b' aithne dha-san, agus lag
eigheach — Is e Mohammed a mhain faidh
Dhe.
Tha e furasda gu leoir do'n chreidimh
Chriosduidh na cinnich bhorb a ehosnadh
agas an tionndadh o bhi ag aoradh do iodli-
alaa a rinneadh le lamhan chum aoradh a
dheanamh do 'n Dia bheo. Ach ciamar a
chosnas an creidimh Criosduidh luchd-lean-
mhuinn Mhohammed? Cha 'n 'eil iadsan ag
aoradh do iodhalan. Tha iad ag aoradh do
Dhia ged naeh 'eil iad a' gabhail ris an
fhoiUseachadh a rinn losa air an Athair.
Aidichidh iad gu'm bu duine maitli losa,
faidh naomh a's airidh air urram mar a's
airidh Maois air, ach tha iad Ian chinnteach
'nam beachd fein nach robh an solus no an
t-eolas aig losa a blia aig Mohammed. Rug-
adh Mohammed mu shia ceud bliadhua an
deigh do losa an saoghal fhagail agxis their
a dheisciobuil gu bheil an taisbeanadli a
thus: e dhaibh air Dia ni 's iiire no an tais-
beanadli a thug losa seachad. Ann an aon
fhacal, tha iad a' creidsinn gur h-e na
briathran a labhair Dia ri Mohammed am
faeal mu dheireadh a labhair e ris an t-
saoghal. Tha iad ag aieheadh diadhachd
losa agus eifeaclid a' bhais. Tha iad ag
aieheadh gu'n d' thainig e o Dhia no gu'n
deachaidh e air ais gu Dia ann an doigh
sam bith ach mar tha sin fior mu na h-uile
dhaoine. Tha Biobull aca dhaibh fein, an
Goran, leabhar d'a bheil iad a' toirt uiread
urriiin 's a tha Criosduidhean a' toirt do 'n
Tiomnadh Nuadh. Tha moran firinn ann
an creidimh nan Mohammedanach ; tha iad
am bitheantas 'nan daoine stuama, bidh iad
ag m'nuigh 's a' trasgadh, tha iad a' feuch-
ainn ri gluasad a reir teagasg a' Chorain
anns a bheil deagli theagasg mu dhleasdanas
's mu ehrich ar'aidh an duine, agus tha aon-
achd anabarrach 'nam measg. An uair a
labhras Criosduidh ri Mohammedanach 's a
dh' fheuchas e ri 'iompachadh is e a their
am Mohammedanach — Carson a leiginn
seachad mo chreidimh fein air son creidimh
a's miosa? Tha teagasg anns a' Choran a's
gloine na teagasg do Bhiobuill-sa, agus a
thaobh stuamachd is moralaehd tha ar
sluagh-ne fad air thoiseach oirbh-se a tha
feuehainn ri ar creidimh fein a' sparradh
oirnn. Is e isibh-se a tha anns an dorchadas
agus tha e mar fhiachaibh oirnne an solus
a thoirt dhuibh agus toirt oirbh 'ur glun
a lubadh do Mhohammed, am faidh naomh
leis an do labhair Dia ris an t-saoghal anns
na laithean deireannach. An uair a thaehras
an da chreidimh so air a cheile, cha teid
creidimh Mohammed air ais leud na roinn-
eig, tha e a' toirt diilain do shoisgeul
Chricsd, agus tha a luchd aideachaidh a'
sealltuinn sios le truas air Criosduidhean
mar dhaoine a tha ann an tiugh dhorchadas.
Tha iad le cheile ag iarraidli an saoghal a
ehosnadh d'am maighstir, agus aig a" cheart
am so tha iad aghaidh ri aghaidh anus an
Afric, anns na h-innsibh, agus ann an duth-
channan eile na h-aird an Ear, agus tha e
coltaeh naeh fhada gus an teid a' chomhrag
an dara taobh, co aca a gheibh a' bhuaidh.
Tha cridheaehan nan Mohammedanach air
theine le h-eud, agus chuartaicheadh iad
an domhan uile los aon rioghaehd no aon
ehinneach a ehosnadh. Is suarach leo am
beatha an coimeas r'an creidimh. Nach 'eil
so a' gairm air luchd - aideachaidh Chriosd
anns an duthaich so dusgadh as an cadal,
agus oidhirp a dheanamh chum gu 'm bi
ainm beannaichte-sa air a ghlorachadh, 's
cha 'n ann air a mhaslachadh am measg
nan cinneaeh!
i
"t
i
^
Air 1.
1911.
A' BHLIADHN' UR.
Tha simi a' guidhe bliadliua mhaith ur
d' ar luelid-leiig'haidli air feadli na Gaidlieal-
taclid uile. Tha sinn an doclias ga'm bi
slaiute is soirbheachadh aca re na bliadhua
so, agus gn'n saor Dia an suil o dheuraibh
agiis an cas o shleamhnaehadh.
Tha a' bhliadhn' nr so a' tuiteam air latha
na Sabaid agus cha 'n urrainn dhuinn tois-
eachadh air obair na bliadhna anu an doigh
a's fearr no del suas do thigh na h-urnuigh
chum ar boidean iocadh do Dhia agus aoradh
a dlieanamh dha-san a tha riaghladh air
neamh is talamh. As eugmhais beannachd
an Tighearna tha ar n-mle shaothair diomh-
ain, agus tha e freagarrach gu'n tionndadh
ar. smuaintean thuige-san air ceud mliaduinn
■ na bliadhna, agus gu'n iarramaid a bheann—
-aohd oirnn fein 's air ar cairdean. Is gasda
an sealladh coimhthional fhaicinn a' togail
fonn na sailm air madiunn na bliadhn' uire
ann an tigh an Tighearna: —
Mo shuilean togam suas a chum
Na.m beann o'n tig mo neart.
O'a Dia rinn talamh agus neamh,
Tha m' fhurtachd uile teachd.
Do dhol a mach 's do theachd a steach,
Coimhididh Dia a ghnath;
O'n aimsir so a nis a t' ann,
'S o sin a mach gu brath.
lAnn an Turns a Chriosdiiidh tha Iain Bun-
fian a tigh'nn thairis air comhradh a bha
eadar Fear a' chridhe mhoir is lonraic rau
chompanach eile a bha dol maille riu a
ill' ionnsuidh a' bhaile neamhaidh.
Fear a chridhe mhoir. An aitlme dlmit
^<luine d' an ainm EagaUach.
lonraic. Is maith sin, duine anns a bheil
bu.i a' ghnothuich, ach fear gabhail a' rath-
aid cho draghail 's a thachair orm riamh.
Fear a' chridhe mhoir. Tha thu ceart, tha
nu a' tuigsinn gur li-aithne dhuit e.
lonraic. Gux h-aithne dhomh e! Bha sinn
gle eolach air a cheile, agus bha mi comhla
ris an uair a thoisich e air iiamh a g-'habhail
roimli na h-uamhasau a bha romhainn.
Fear a chridhe mhoir. Is mise a threoraich
e 0 thigh mo Mhaighstir gu geataohan a'
bhaile neamhaidh.
lonraic. A bheil thu 'g radh rium! Innis
dhomh uime, oir is toigh learn a chluinntinn
ciamar a eliaidh dha.
Fear a' chridhe mhoir. Mata, cha deach-
aidh ach gu meadhonacli; duine eile cho
gealtach cha 'n fhaca mise riamh. Bha e 'na
shiueadh fad mios mor aig slochd an Eu-
doehais, a ranaich leis an eagal. Cha robh
de mhisnioh aige cas a chur foidhe, ged a
bha e a'faicinn feadhainn eile a' dol thairis
gu sabhailte, agus ged a bliL iad a' tairgsinn
cuideachaidli dha. Cha rachadh e air agh-
aidh agus cha mho a rachadh e air ais.
Le ciuchran truagh theireadh e gu'm bu
duine ullamh esan mur ruig-eadh e am baile
neamhaidh, ach cha luaithe a thachradh an
tolg a b' fhaoine air no bliiodh e air a
dhruim direach. Ach co dhiu, air a' cheann
mu dheireadh, an deigh dha mios (mor a
chur seachad anns an sgogaireachd, thug
e aon ionnsmdh thapaidh air agus fhuair
e thairis, ach is ann aig an agli a tha brath
ciamar a fhuair.
Cha -ruig'-^ simi a leas an comhradh a
leantuinn ni 's fhaide, thug sinn tarruing
air EagaUach a chionn gu bheil sinn an duil
gu'm faod cuid d' ar luchd leughaidh a bhi
anns a' cheart inntinn anns an robh esan
a thaobh duileadasan is uamhasan na slighe
a tha air thoiseach orra.
Eachamaid an coinneamh na bliadhna so
le deagh mhisnich, oir is e an Tighearn
ar buachaille agus treoraichidli e sinn lamh
ri h-uisgeachan ciuin. Tha a chumhachd
gun atharrachadh agus a throcair o shiorr-
uidheachd gu siorruidheachd orra-san d'an
eagal e. Ma tha Dia leinn co dh' fhaodas
a bhi 'n ar n-aghaidh. An Ti nach do
chaomhain a mhac fein, ach a thug thairis
e air ar son-ne, cionnus maille ris-san nach
toir e mar an ceudna dhuinn gu saor na
h-uile nithe? Rom. viii. 32.
Tha aingeal Dhe a' campachadh,
Mu 'n dream d' an eagal e,
G' am fuasgladh is g' an teasairginn
O'n trioblaidibh o-u leir.
Ach tha mi ag radii so, a bliraitlirean, gu
bheil an aimsir goirid 's na bheil ri teaclid:
ioniius araou gu'm bi iadsaii aig am bbeil
miiathan mar nacii biodh mnathaii aca, agus
iadsan a tha ri gairdeaciias mar mliuiniitir
uaeh 'eil ri gairdeachas, agus iadsan a tha
ri caoidh mar naoh biodh iad ri caoidh,
agus iadsan a tha ri ceanuaclid mar
dhaoine nach 'eil a' sealbhachadh, agus
iadsan a tha gnathachadh^ an t-saoghail so
ma,r dhream nach 'eil 'g a mhi-ghnathach-
adli ; oir theid sgiamh an t-saoghail so
seachad:— Z. Corint vii. 29-31. Tha sinn a^
caitheadh ar bliadhuacha mar sgeul a dh'
innsear. Tha ar laithean a' dol seachad mar
shruth, agus cha 'n urrainn duinn uaill a
dheanamh a thaobh an la maireach, oir cha
'n 'eil fios againn ciod a bheir la uaith.
Gu 'n teagaisgeadh an Spiorad Naomh
dhuinn ar laithean aireamh, chum gu 'n
socruich sinn ar cridhe air gliooas! Is e
' eagal an Tighearna tus a ghliocais, lagus
tha. an diadhaidheachd tarbhach chum nan
uile nithe, agus tha gealladh ua beatha a
tha lathair agus gealladh na beatha a tha
ri teachd aig a' mhuinntir a ghluaiseas ann
an eagal Dlie. Cha 'n 'eil eursa na beatha
so ach goirid, eadhoin aig na feadhainn
a's fhaide a gheibh de shaoghal, agus tha
moran a tha gealltuihn sineadh laithean
dhaibh fein aig toiseach na bliadhna so
a bhios anns an t-siorruidheachd ma'n tig
i gu cricli. Co dhiu a tha siune am measg
na h-aireamh sin, is ann aig Dia a mhain
a tha fios. Ach is e ar dleasdanas agm
ar gJiocas dichioU a dheanamh chum an
aimsir ath^cheannach, agus ar n-obair a
dheanamh gu dileas ma'n tig an oidhche
anus nach h-urraiun ueach obair a dhean-
amh. Cha "n 'eil obair no aithreachas anns
an uaigh.
"S e uis an t-am bhi reidh ri Dia,
'S e nis an t-am thoirt geill do 'n Triath,
Am feadh 's a mhaireas la nan gras,
Faodaidh gach neach dol as o'n bhas.
Gn'ji cuidicheadh Dia leinn anus a'bhliadh-
na so ar-n inntinnean a shocruchadh air
nithean spioradail, agus ar cridheachan a
thabhairt suas dha fein, chum co aca a
bhios sinn air ar caomhnadh gu bliadhna
eilo no air ar gairm gu caithir breithean-
ais, gu'm bi dochas na beatha maireann-
aich againn.
"Ann cm stri dr beatha, aig uair ar bciis,
agus ami an la a' bhreitheanais, a Thigh-
earna, nochd dhuinn do throcair.
AIRC A' CHOIMHCHEANGAIL.
Cha 'n 'eil creidimh air an cualas riamh
iomradh nach 'eil a" cleachdadh shamhlaidh-
ean chum firinnean spioradail a theagasg.
Tha so gu sonruichte fior a thaobh creid-
imh nan ludhach. A reir am beachd-san
bha latliaireachd Dhe ceangailte ri ionadan
sonruichte agus ri nithean sonruichte ann
an doigh nach robh i ceangailte ri aitean
is nithean eile. Ach thug iad urram da
dh' Aire a' Chomheheangail nach d' thug iad
do rud sam bith eile, oir, fad moran
bhliadhnachan, bha iad an duil gun _ robh
an t-Uile-chumhachdaeh a' comhmiidh innte.
Faodaidh e bhith nach robh na sagairteaii
a' creidsinn so, agus gur h-ann gu samhlach-
ail 's cha 'n ann gu litireil a bhiodh iad
a' labhairt ris an t-sluagh mu lathaireachd
Dhe anns an Aire, ach ciod air bith a.
bha ann an inntinnean nan aodhairean, tha
e coltach gu'n robh a' mhor chuideachd de'n
t-sluagh Ian chinnteach gu'm b'e an Aire
ionad-comhnuidh an Uile-chumhachdaich.
Bha an Aire air a gleidheadh anns an
ionad a bu naoimhe de'n phailliun. Cha.
robh innte ach ciste fhiodha, mu thri
troidhean is sia oirlich am fad is da throidh
an lend 's an airde, ach bha i air a comh-
dachadh le h-6r. Bha i daonnan air a
cumail glaiste, agus an uair a bhiodh na
sagairtean 'ga giulan o aite gu h-aite,
bliiodh brat air a sgaoileadh oirre chum a ,
foluch o shuilean an t-sluaigh. An uair
a bha clann Israeli ag imeachd amis an
fhasach, bha an Aire dhaibh mar cheann-
iuil. Agus tharlaidh, 'nuair a bha an Aire
gu dol air a h-aghaidh, gu'n d' thubhairt
Maois, Eirich suas, a Thighearna, agus
biodh do naimhdean air an sgapadh, agus-
teicheadh a' mhuinntir leis am fuathaeh thu.
Aireamh x. 33. Air dhaibh tir a' gheall-
aidh a ruighinn, bha an Aire air a gleidh-
eadh. an toiseach ann an Gilgal, agus a
rithist ann am Betel, agus 'na dheigh sin ann
an Siloh. Ach cha robh iad a' toirt moran
taimli dhi, oir bhiodh iad 'ga eur air
eheann an airm an uair a rachadh iad a
mach a chog-adh. Ei linn Eli bha tuasaid
eadao clann Israeil agus na Philistich,
agus anns a' cheud bhlal- a thug iad mharbh-
adh ceithir mile de na h-Israelaich. "Agus
thubhairt seanairean Israeil, Carson a bhua,il
an Tighearna sinn an diugh. Thugamaid
a Siloh aire a' choimheheangail chum gu 'a
saoi- i sinn a lamb ar naimhdean'': —
3
I
Sainuel iv. 3. B'e sin a rinn iad, chuir iad
teachdaireaii a dli' iariaidh na h-airce, agus
an uair a chunnaic an sluagli i air a giulan
a steaeli do'n clia,m]3, dh' eig-li iad le h-iolach
clio mor 's gu'n do fhreagair an talamli
do 'n fliuaim. Ach b' fhearr dliaibh gu "n
d' fhag iad an Aire far an robli i, oir an
atli uair a thug iad blar do na Pbilisticli
mharbliadli deieh mile ficliead dhiubli agus
glilacadh Aire an Tigliearna — masladh eho
mor 's a thainig air cloinn Israeil riamh.
Ann an eeud- leabhar Shamueil tha
e air innseadh eiamar a thug aia Philistieh
aoidheachd do'n Aire gus ann an do bliuail
amharus iad naeh b'e aoidh cneasda sam
bith a bha innte agus am bu bhuidheach
leo a chiste neouaeh ud fhaotainn as an
lamhan air eag-al gu'n tigeadh driod-
fhortan ni bu mhiosa 'nan caramh no am
breathal a chuir i air Dagon agus na
neasgaidean a chuir i air fir Asdoid. An
deigh dhaibh a gleidheadh seachd miosan
chuir iad dhachaidh i, agus tabhartas-eus-
aontais 'na cois, mar tha leabhar Shamh-
ueil ag innseadh. Ach cha ruigear a leas
a h-imeachd a leantuinn ni 's fhaide.
An uair a thog Solamh an teamjaull thug
e nios an Aire a baile Dhaibhidh agus
chuir e i 'na snidhe anns an teampull fuidh
sgiathan nan eerubau. Tha e air a radh
ann an leabhar nan Eighrean nach robh ni
sam bith innte, aig an am sin, ach an da
chlar cloiche a thug Dia do Mhaois, ach
a reir beachd nan ludhach bha tuilleadh
is sin anns. an Aire. Tha an t-abstol a
sgriobh an litir chum nan Eabhruidheach
ag radh gu 'n robh na tri nithean so innte —
(l^i A' phoit bir anns an rohli am manna.
(2) Slat Aaroin a bha fo bhlath.
(3) Clair a' choimhcheangail.
Faodaidh e bhitli nach robh iad innte ri
linn Sholaimh, ged a bha iad innte aig
aon am, agus gu'n do cliailleadh no oai'n
do bhriseadh a' ]:)hoit oir is slat Aaroin an
uair a bha an Aire an laimh nam Phil-
isteach.
Cha 'n' urrainn sinn a radh ciod a dh'
eirio do'n Aire air a' eheann mil dheireadh.
Rinn Nebuchadnessar larach 16m de bhaile
naomh lerusalem, agus faodaidh e bhitJi
gu'n do loisg e a' chiste naomh so no gu'n
d' thug e leis i do Bhabilon ma bha e 'n
duil gu'n robh luaeh sam bith innte. Tha
cuiii de na h-Iudhaich a' creidsinn gu
bheil i foluichte an aite air chor-eigin, agus
gu'n tog i ceann fhathast, an uair a thig
am Messiah.
DOMHULL - NAN - lALL.
Ged nach robh moran de 'n t-saoghal aig-
Domhull-nan-iall bha e gu maith sicir 'na
dlioigh fhein. Bha e dichiollach gun teag-
amh, ach a chionn nach robli a lamh ro^
ghrinn, snasmhor, cha robh a thigh'nn a
stigh ro mhor. Chuireadh e breabainean, is
sailtean, is ceireinean air brogan mar nach
b'olc; ach duine a bheireadli tomhas a choise
dha aon uair, cha tug^adh e dha e uair eile,
air fheabhas 's gu'n duraichdeadli e Domhull
air a chothrom.
Mar a thubhairt mi, cha robh tigh'nn a
stigh Dhomhuill mor. Ged a bha a bhean
stuama eaomhantaeh, bha e ionanu 'e a fairt-
leacJiadh oirre iomflmasgladh a ghleidheadh
dhaibh fein le cheile agus d'an triuir
chloinne. Aig" a' eheart am eha'u fhaodar
aicheadh nach biodh fiugheall is foghnadh
aca mur b'e gu'n robli Domhull eho trom
air a' phiob 's air an 61. Ach bha e lag*
obair gu goirt agus cha b' nilear dha rud
hea.ii air uairean a ehumail speirid 'na
sheann uilt. B' e sin a bheachd fein co-
dhiu. Ach bha an rud heag a' cost tri
tasdain '.s an t-seachduinn dha, agus cha
bu bheag an cuideachadli a dheanadh sin ris
a' mhuirichinn.
Bha am paisde a bu shine aig Domhull^
Maireag — mu dheicli bliadhna a dh' aois.
Blui i 'na caileig- ro luracli, ach bha i riamh
anfhaun breoite. B'e ailleagan an tighe i,
agus cha robh dealachadh a' dol eadar i fein
's a h-athair. Raehadh Maireag- a h-uile
lath a do eheann eile an tighe far am biodh
e ris a' ghriasachd a ehumail cuideachd ris,
agus dheanadh i c6mhradh ris oho seangarra
ri seann duine. Air uairean thigeadh greis
thinneis oirre, aguB shineadh i i fein air an
nrlar, ach bu bhuidhe leatha a bhi eeall-
tuinn an aodann a h-athar. Cha bhiodh i
toilichte ach an uair a bhiodh i comhla ris
agus cha b' uallaeh leis-san 'obair eho fad
's a bhiodh i mu choinneamh.
Bha mios is mios a' dol seachad 's bha
Maireag uidh ar-n uidh a' snaidheadh as.
Bha a gruaidhean a' dol an taineid 's an
glaiseid, agus a casan a' call an luis. Thainig-
oirr'3 mu dheireadh nach b' urrainn dlii
uiread is dol do eheann eile an tighe gun
taic; an sin riiin a h-athair ard-leaba dhith.
Bhiodh i uis 's an leabaidh, greis a' bruidh-
inn ris agus greis ag amhare 'na aodunn.
Bha an nine a' dol seachad mar so, ach a
dh' aindeoin a' a-haoil a bha aig-e air Maireie-
agus ail' a tlieaglilach uile, cha do leig
Domhull dheth an t-61 no an tombaca. Mar
sill cha robli annas no ailleas aca agus
•ciuniar a bhitheadh. Bha tuilleadh 's a b'
urraiun dhi dheananih aig bean Dliomhiiilt
buntata is eeaiban aodaich fhaighiiin do 'n
teashlach s-un tia-hinn air annas no ailleas.
Beag no mor 'g an coisueadli Domhull, dh'
f hev,madli e an aon suim a chur air leth
gach SUthurna niu ehoinneamh an oil 's an
tombaca, agus rachadli gach bonn dheth
annta. Bha e Ian chinnteach 'na bheachd
fein nach rachadli aige air 'obair a dhean-
-amli mur faigheadh e an rud beag, agus mur
faigheadh e toth de'n phiob an deigh gach
tratii bidh bha e an duil nach b' fliiach dlia
-a bhi stri ris an t-saog-hal. Mar a b' fliearr
na timeannan is aim a bu trice Domhull 's
aa tigh osda, ach an uair a theirgeadh an
t - airgiod dh' fhfeumadh e an stuaim a
■clileaclidadh.
Bha Maireag a' sior shioladh air falbh:
Cha b' urrainii dhi am Ijuntiita aghabliail.
agus an uair a dh' flieucliadlr i ris, rachadh
■e 'na h-aghaidh. Ts oaiiii a bha i ag itheadh
na chumadh an ujiail iniile. "Mo ghaol
beag i," ai's' k niathair, latha a bha 'n sin,
"cha bhi i beo gun bhiadli." Is anna tha
na maoirneinean boga buntata a' toirt a'
ohridhe aisde. Is truagli nach ami agamsa
.a bha beagan de iia tha na li-uaislean a' cur
an clolaidh.
"Tha mallachd a' ruitli na bochdainne co
dhiu," arsa Domhull, le gribhejg nach bu
chleaclidadh leis, agus e a' sealltuinii air
Maireig a' cur uaipe a' bhidh. "Mallachd
■oirre,' ars' esan a ritliist, " mo phaisdean
beadrach a' dol bas leis an aoras agus an
ailleas aig clann nan uaislean."
Leis an an t-shurdan a bha aig Domhull
leis a' mhinidh 'e leis an eill bho mhoch
gu duth, cha robh gnothueh righ no riogh-
aehd a' cur iomaguin air, agus cha deanadh
e tarmas air biadh sam bith a chuirteadli
air a bheultliaobh. Ach bu docha leis Mair-
eag no ui fo 'n ghrein, agus thug e suiomh
air a, chridhe a blii faioinn mar bha i, ae-us
thoisich e air monnihur an aghaidh a
chrannchuir. Ach aig an am cha bu leir
dha gu 'n robh doigh sam bith air a' chuis
A leasachadh.
''Nach h-urrainn dhnit dad idir a's fhearr
no so fhaotainn do Mhaireig," ars' esan r'a
uihnaoi. ".Cha 'n 'eil doigh agam air," ars'
ise lo h-osna. "Air cho saor 's 'g an ceann-
43,ich mi, 's air cho caomhanta 's 'ga blieil
mi, is ganngur. h-urrainn dhomh an eiginii
lahochd so fhein a chur eruinn."
Dh" eirich Domhull o'n "bliord agus thug
e eeann eile an tighe air.' Thaiit a chridhe
gu tur. Cha do cliuir e a' phiob air *glileus
oir tlieirig an tombaca air, an raoir mar
gu'm b' eadli. Bha aon pheighinn de dh'
airgicd-odhar aige agus chuir e roimhe cho
luath 's a bliiodh na ' brogan a bha 'na
lan)han, deas, tombaca a cheannach 's an tigh-
osda, air a dhol seachad a'dol dhachaidh leo.
Ach an drasd 's a ritliist thigeadh Maireag
fo 'aire. Chuir easlaint is uireasbhuidh na
caileige luasgan air 'inntinn. Mu dheireadh
bha na brogan uUamli agus le iotadh na
pioba. ghreas -e dhachaidh leo, ach air an
ratliad f aicear biith mhilseinean agus cuimh-
niehear air Maireig. "Nach truagh nach
b' urrainn dhonili rud dlie so a cheannach,"
ars' esan ris fhein, "ach cha ruig an dubh-
bhochdainn air ' annas de'n t-seorsa so."
Chum e ' air- is- rainig e an tigh-osda a
cheannaeh' an tombaca; ach aig an dorus,
thainig-' e foiclhe — a' cheud uair 'na bheatha —
srian a chur air ana-miannaibh. Ars' esan
ris fein, "Gheiblieadh a pheig-hinn so mils-
ean do Mhaireig ach ciamar a dheanainn
feum gun tombaca an diugh 's am maireach.
Tliug^e -greis an iom-chomhairle mar sin,
air "an dara laimli a' faicinn iomhaigh Mair-
eig is.'tuar a" bhai.s oirre, 's air an laimh
eihv 'ga fhaicinn fein gu tromsanach gun
to'fh pioba fad da latlia. Shaoileadh duine
na'm l>iodh fior ghaol aige air a leanabh
nach b' urrainn dha a blii an iom-chomhairle
mu"n chuis. Bha gaol aig oirre gun teag-amh
acli "an car a bhios 's an t-seana-mhaide,
is duilich a tlioirt as." Duine a ni droch
chleaclidadh dha fein mar a rinn Domhull,
cha mlior nach 'eil e cho duilich dha ball.,
d'a choluinn a ehall ri dealachadh ris.
Bha an sgillinn aige eadar a dha miliar
's thug-i e ceum eile a dh' ionnsuidh an tigh-
osda, ach thainig iomhaigh Maireig eadar e
's an dorus agus stad e. Ged nach Tobh
aige ach an aon pheighinn ri chost, dh'
eirich spairn nach bu blieag 'na inntinn.
Bha gaol Maireig 'g a theumadh air an dara
laimh is gaol an tombaca air an laimh eile.
Nan robh da pheighinn aige cha bliiodh an
deuehaiun cho cruaidh, oir cheannaicheadh
e milsean leis an dara te, is tombaca leis
an dara te eile. Ach cha robh, agnis cha
robh doig-h aig air a' chuis ach e fein a
bhi gun tombaca no Maireag a bhi gun
mliilsein. Gun a' chuis a shoeruchadh aig,.
an am sin, thiiirt e ris fein, "Chi .mi an
ua'r a thilleas mi air m' ais," agus togar-
air dhachaidh leis na brogan.
As a Ghaidheal.
4
■J.
Air 2.
1911.
UGHDAE AR SLAINTE.
Is ami mar &in a ghradhaich Dia an saoglial,
gu'n d' thug e 'aon-ghin mhic fein chum
is ge b'e neach a chreideas ann nach
sgriosar e ach gu'm hi a bhe-atha shiorr-
uidh aige. — Eoin iii. 16.
Tha siun a toirt tarruing air na briathran
so an drasd chum aire ar luchd leughaidh
a shocrucliadli air firinn air a bheil moran
dliaoine an diugh a' deanamh dearmaid, is
e sin r'a radh, gm- li-e Dia an t-atliair
ughdar ar slainte, agus gur h-e gradh Dlie
an tobar as a bheil na h-uile blieannachdan
spioradail a'srutliadh. Bha sinn a' leughadh
o chionn ghoirid leabhar anns an robli duine
tuigseacli ag innseadh gu saor na beachdan
a blia aige fein air Dia 'nnair a bha e 'na
bhalach. Bha e 'g radh gu'n robh dealbh
'na iuntiun air coltas Dhe, agus naoh robh
an dealbh sin idir taitneach. Bha e |a'
smuaineachadh air Dia mar sheann duine
gruamach, gun aoibh air 'aodann no blaths
'na chridhe, deas gu daoine a ghlacadh ann
am mearaehd. Acli bha e 'g radh nach b'e
sin idir an dealbh a tharruing e air losa;
bha e a' smuaineachadh air-san mar charaid
caomhal a dhearbh a chaoimhneas 's a
•ghradh do'n t-saoghal ann an doigh a bhean
r'a chridhe. Bha am fear a sgriobh lan
leabhar air a thogail ann an dachaidh
dhiadhaidh, bha e air a theagasg ann an
sgoil Shabaid, agus bhiodh e a' del do'n
eaglais mar bliiodh daoine eile, ach dh'
aidich e gur h-e a tharruing e as gach
teagasg a fhuair e, gu'm b'e losa fior char-
aid is Slanuighear an t-saoghail, 's nach
b'e Dia. Faodaidh e bhith nach do rinn an
duine so ceartas uile gu leir do'n teagasg
a fhuair e, ach, aig a' cheart am, tha sinn
an duil nach 'eil e leis fhein anns a' chuis
so, agus gu bheil moran dhaoine a tha 'g
eisdeachd ri teagasg na h-eaglais Chriosd-
uidh, Sabaid an deigli Sabaid, aig a bheil
na faireachduinnean ceudna. Ann an aon
fhacal, tha gradh aca do Chriosd agus ni
iad aoradh dha le 'n uile chridhe, ach cha
'n 'eil iad a' toirt urram no gradh do'n Athair
d'an do rinn losa fein aoradh. A reir am
modh labhairt a chluinnear gu "bitheanta,
cha 'n 'eil ach aon phearsa anns an Diadh-
achd, agus is e .sin, losa, mac an duine.
Tha e fior nach 'eil e furasda do dh' inntinn
blieag an duine amhluadh is mearaclidan a
sheachnadh an uair a dh' fheuchas e ri
smuaineachadh air tri pearsachan a tha.
; dealaichte agus fhathast 'nan aon ann am
beatha na Diadhachd, ach ged nach h-urr-
aiun dliuinn a' chainnt anns a bheil creud
I na h-eaglais a' labhairt air an Trianaid a.
I thuigsinn uile gu leir, bu choir dhuinn,.
! co-dhiu, greim a dheanamh air an fhirinn
I so, gur h-ann o Dhia a thainig losa agus
gm- h-ann ann an eridhe Dhe a thoisich
, run-tearnaidh an t-saoghail. Chuala sinn
ioim-adh air dealbh a tharruing Papanach,
chum solus a chiu- air obair nan gras.
Tharruing- e iomhaigh Dhe le boglia 'na
'', lainili as an robh e a' tilgeadh shaighead
air daoine a rinn ceannaire 'na aghaidh,
I agus tharruing e iomhaigh Chriosd le sgiath
j 'na laimh leis an robh e a' ceapadh, aig
cunnart a bheatha, nan saighdean m' an
ruigeadh iad an ceann-uidhe. Cuiridh an
smuaiii gairisinn ann am feoil dhaoine
cueasda, agus an aite a bhi cur solids air
obair nan gras, tha an dealbh a' cur breige-
air Dia agus a' labhairt toibheum an aghaidh
an Athar chaomhail. Tha rud-eigin cearr
anns an teagasg, ma ghiulaineas an luchd
eisdeachd air falbh leo an smuain gu bheil
Criosd na 's iochdmhoire no Dia. Cha 'n
ann air sgath na h-oibre a rinn Criosd a
thionndaidh eridhe Dhe ris an t-saoghal ann
an gradh. Bha an obair sin air a deanamh
a chionn gu'n do ghradhaich Dia an saoghal
eheana. Cha b'e na thachair air Calbhari
a dhuisg gradh Dhe do'n t-saoghal; b'e^
gradh siorriudh Dhe an t-aobhar gu'n dO'
rainig Criosd Calbhari idir. Bha 'n gradh
na bu shine no 'n tiodhlac. Cha 'n 'e obair
Chriosd an t-aobhar ach an dearhhadh air
gradh Dhe. Is e gradh an athar an tobar
as an do shruth an t-uisge beo a fhuair
an saoghal ann an Criosd. Ann a bhi toirt
a mhic do'n t-saoghal thug an t-athair
seachad a bheatha fein, ann an seadh fior.
Cha b'e tiodlilac nach do ehosd dad dha a
thug e seachad ; thug e seachad e fein, agus
ann an losa bha Dia air fhoilllseachadh
anns an fheoil. An uair a their sinn gu'n
d' thug Dia aon-ghin mliic do'n t-saoghal,
is e a tha sinn a' ciallaehadh gu 'n d' thug-
Dia e fein do'n t-saoghal ann an losa.
Is e so a tha na h-abstoil uile a' ciallaehadh
le eras Dhe. Ann an gras Dhe chunnaic
iad mathair-aobhair obair na slaiute. B"e
beath is bas is teagasg losa na meadhonan
-anns an robh an gras sin air a nochdadh
do 'n (t-saoghal, ach b'e gradh an athar
shiorruidh an tobar as an robh an gras
a' sruthadh.
Tha sinn an duil nach 'eil e chum moran
feum do pharantan no do luchd teagaisg
a bhi a' sior iarraidh air an cloiun no air
an luchd eisdeachd Dia a ghradhachadh,
agus gu 'm biodh e na bu bhuannachdaile
dhaibh a bhi a' cur 'nan cuimhne an gradh
a tha aig Dia dhaibhsan. B'e sin an doigh
a gliabh losa fein ann an laithean 'fheola.
Mur 'eil gradh aig- daoine do Dhia, is e an
t-aobhar nach 'eil iad a' creidsiun gu bheil
gradli aig- Dia dhaibh. Faodaidh e bhith
gu bheil iad a' creidsinn ann an gean-maith
Dhe do 'n t-saoghal anns an doigh fhuar
anns a bheil iad a' creidsinn firiuueau eile
nach d' fhairich iad, ach cha d' fhuair an
emuain greim beo riamh air an cridhe. Is
e dleasdanas na h-eaglais agus dleasdanas
pharantan luaidh a dheanamh air gradh Dhe
a-un sa-iu-, oir is e sin an doigh a's ciuntiche
air gradli dhaoine, sean is 6g, a chosuadli
dha-san a ghradhaich iadean an toiseach.
lis e sgeul aoibhinn a tha anns an t-soisgeul,
agus bu choir dhaibhsan a tha 'ga theag-
asg anns an tigh, no anns an sgoil, no anns
an eaglais, feuchainn ri maise Dhe a nochd-
adh agus gradh Dhe ardachadh anns g-ach
doigh a cheadaicheas an eolas dhaibh. Is e an
luchd teagaisg a's fhearr, a reir ar beachd-
ne, iadsan a ni Dia an t-athair ion-mhiann-
aichte do chridheachan an luchd eisdeachd.
Mur dean soisgeulaiehean sin, is coma dhaibh
fein no d' an luchd eisdeachd ciod a their
iad air cuspairean eile. Ma tha daoine ag
altrum smuaintean oearr mu thimchioll Dhe,
tha iad air seacharan anns an ni a's prionn-
spalaiche anns a' bheatha spioradail, oir is
e na beaehdan a tha againn air nadur Dhe
clach - steidhe ar creidimli. Tha Dia na 's
maisiche no clann nan daoine 's tha gradh
Dhe do-rannsaichte, agus na'm b'urrainn an
eaglais sealladh a thoirt do'n t-saoghal air
Dia inar tha e, ann an iomlanaclid a mhaise
agus ann am mend a gliraidh, thogadh na
miltean an guth agus theireadh iad le gaird-
eachas — Eiridh mi ague theid mi a dh'
ionnsuidh m' athar.
Is e gradh Dhe aobhar ar gairdeachais
ag;ts steidh ar dochais. Co an Dia ann a ta
cosmhuil ris-san, a mhaitheas aingidheachd
agus a ghabhas seachad air eusaontais a
shluaigh, oir ar Dia-ne clia ghleidh e a
chorruich gu siorruidh do bhrigh gur toigh
leis trocair. Dealaichidh na sleibhtean ri 'm
buuaitean agus atharraichear na beanntan
as an aite, ach cha dealaich mo chaoimhneas
riut-sa, 's cha 'n atharraichear comhcheangal
mo shith, deir an Tighearna. Ghradhaich e
sinn le gradli siorruidh agus le caoimhneas
graidli tha e 'g ar tarruing. An ti nach do
chaomhain a mhac, eionnus maille ris-san
nach toir e dhuinn gu saor na h-uile
uithean.
Is e am bas spioradail a bhi gun ehreid-
imli gun earbs ann an gradh Dhe. Is e
sin an aon pheacadli nach faigh maitheanas,
am peacadh an aghaidli gradh Dhe. Tha
iadsan a chuireas cul ris a" ghradh sin a'
meudachadh bron Dhe, agus a' cur an
suaraclias an ni a's maisiche 's a's iongan'-
taiche air an cuala daoine no ainglean
sgeul.
ANNS A' CHOILLE BHEITHE.
Air maduinn Diluain tha e mar chleachd-
adh agam sgriob a ghabhail ann an coille
bheithe a tha air cul mo thighe, agus ged
a bliios mi, air uairean, a' toirt rabhaidh
do dhaoine eile mu 'n inntinn fhalaimh,
feumaidh mi aideachadh nach bi moran a'
dol troimli m" inntinn fein aig- na h-amannan
sin a's fhiach tigh'un thairis air. Bha fear .
de 'm choimhearsnaich anns a' chleir ag inn-
seadh dliomli o cliionn ghoirid gu bheil
'inntinn-san air ghleus cho maith 's gu'n
teid aig-e air beachd smuaineachadh air
nithean diomhair is domliain 'n uair a bhios
e a' coiseachd an rathaid no ri obair anns
an lios. Tha mo Charaid 'na ghairnealair
sonruichte agus ma tha a shearmoin cho
gasda ris na ceirslean call, 's na currain,
's na h-ubhlan a chunnaic mi 'na lios ann
an deireadh an fhoghair, cha 'n 'eil aobhar
gearain aig- a sliluag-h. Ach ged a tha
farmad agam-sa ris an t-seorsa dhaoine a's
urrainn an smuaintean a chur an altaibh
a cheile an uair a bhios iad a' ruamhar
an talanta no a' frithealadh do sheilleinean,
dh" fliairtlioh e riamh orm da obair a dhean-
amh aig an aon am.
Tuigidh tu uaith so, a leughadair, nach
I
I
lobli smuaintean eudthromaeh sam bith a'
ruitli a'm inntinn-sa an viair a shuidh mi
air a' mhaduinn ghriaiiaich so air stoc
craoibhe far a blieil sealladh farsiiing agam
air gleann clio aillidh 'sa tha r'a fhaicinn
ann au Albainn air fad. Tha 'n geamhradh
seachad; tlia am seiuu uau eim air teaclid;
agus cha oliualas riamh aig Mod Gaidheal-
aoh coisridh clio binn ris a' choisridh a tha
togail nan luinueag auns a' choille bheithe
so an drasd.
Tha coisridh mhuirneach nam pong lughor
Anns gaeh ur dhos uaigneach,
Air gheugaibh dluth nan duilleaoh ur ghorm
Cliuireadh sunnd fo 'n diianaig,
Le 'n ribheid ciiiuil gu foumhor dluth
Na puirt bu shiubhlaich ranntachd,
'S mac-talla freagairt fuaim am feadain
Shuas 's na creagan gleanntach.
Bu mliaith learn a chreidsiuu gur h-ann a
chm? failte ua maidne orm a thog an ' lon-
dubL a tha seinn air a' phreas ud thall
a ghuth ceolmhor. Tha aobhar aige a bhi
'na m' chomain oir is trie a fhuair e a
Ion o'm laimh air latha geamhraidh an uair
nach biodh e furasda dha a theachd-an-tir
fhaotainn air dhoigh eile. Tha e furasda
gu leoir dhomli 'aithneachadh am measg
cliaich, oir tha ite gheal ann am barr a
sgeithe. Shaoileadh tu, an uair a thogas e
fonu nan oran, nach robh riamh eun cho
naomh no cho blatli chridheach ris air
thalamh, agus theireadh tu nach biodh ^
comasach gu 'n tigeadh ceol cho neamhaidh
a bodhig olc, ach is e an fhirinn nach 'eil
anns a' chruiteir rijs a bheil mise ag eisdeachd
le uireacl tiachd ach creutair feineil, mosach,
cruaidh-chridheach. Mheall e mi gu mor.
Cha 'n 'eil a lieithid de ni is truas 'na chridhe.
An uair a chuirinn a mach air boun jia
h-uinneig sbruileach arain, bha mi a' ciall-
achadh gu 'm b'e Ian di - beatha gach eun
beag air an robh an t-acras, a chuid a
ghabhail de'n chuirm. Ach ged a bha
barrachd bidh mu choinneamh an loin-duibh
na b' urrainn dha a ohur 'na bhroinn, bha
de shannt 's de dh' olc anns a' chreutair
mhosach "s nach leigeadh e le bru-dhearg
no glaiseun, no bricean-beithe an gob a
chur air. An uair a dh' fheuchadh iad ri
crioraadh fhaotainn, thogadh e a sgiathan
agus le colg eagallach bhiodh e 'nan caramh
gus am bu bhuidhe leo fasgadh fhaotainn
anns an eidheann o chorruich na beisde.
Cha do rinn righrean borb na h-aird an
ear riamh lamhachas-laidir no ain-tighearn-
as air au iochdarain na bu chruaidhe no rinn
an lon-dubh so air na h-eoin eile. Ach
tliachair a sheise ris mu dheireadh. Tha
coileach peucaig agam, agus tha e coltach
gu'n do thuig esan mar bha cuisean. Cho
luatli 's a chluinneadh e an uinneag 'ga
togail thigeadh e, le ceum statail, a dh'
ionnsiudh na euirme. Ghabhadh e a chuid
fhein de na bha dol, ach ged nach cuireadli
e dragh sam bith air na h-eoiu bheaga,
cha leigeadh e leis au lon-dubh aon Jan-
beoil a thogail. Cha 'n 'eil fios agam-sa ciod
a bha am bru-dhearg 's am bricean-beithe
ag radii riu fein, an uair a thainig an tionu-
dadh ud air cuibheal au fhortain. oir cha
do thuig mi an eainnt, ach bha e furasda
gu leoir dhomh a thuigsinn ciod a bha an
lon-dubh ag radh ris a' pheucaig, 'na shuidhe
air stob ann an sealladli na euirme aig nach
faodadh e siddhe. An drasd 's a rithist
leumadh e os cionn na peucaig a' crathadh
a sgiathan 's a sgriachail gu h-oillteil. Cha
robh moran ciuil 'na ghuth 's cha b'e am
port a b'fhearr a bha 'lia bheul. An uair
a theid duine no beathach bharr a shiuil
's a tlioisicheas e air mionnachadh tha e
furasda gu leoir a thuigsinn ciod a tha e
ris, CO dhiu a bhios e a' toirt faochadh d'a
dhroch nadur ann an Bemda, no Fraingeis,
no Greugais, no Eablira, no eadhoin, ann
an canain nan eun, agus bha guidheachan
an lon-duibh air uairean cho gabhaidh 's
cho .sgreataidh 's nach leigeadh mo naire
leam-sa an cur sios air an duilleig so. Ach
tha fuachd is acras a' gheamhraidh seachad,
agus faodar maitheanas a thoirt do'u lon-
dubh air sgath a' chiuil mhaisich leis a
bheil e a' togail mo chridhe air a' mhaduinn
so. Ged a tha mise a' faotainn maith nan
dan a tha esan a' seinn, tha mi gle chinn-
teach nach ann air sgath mo thoileachaidh
a ghleus e ar ibheid, ach 'ga thoileachadh
fein agus a chur an ceill gaol a chridhe do
leannan air chor-eigiu a tha am folacli anns
an doire. Bithear ag radh nach 'eil anns an
lon-dubh ach piobaire an aona phmrt, ach
cha 'n 'eil sin fior. Dh' atharraich e port
ceitliir uairean o shuidh mise air an stoc
craoibhe so, agus is e so fear de na puirt
a sheinn e, facal air fhacal.
Bun a ghuib, air a ghuib,
Barr a ghuib, air a ghuib
Eun dubh air an nead
Sheinn an Ion dubh
Eun dubh, ho, ho, ho
Gradli air na feadagan.
Tha mi gle chinnteach, a leughadair, gur
beag agad-sa c'aite no ciamar a sgriobh
mise an seanchas a bhios mi a' toirt dhuit
ann an leabhar dearg na h-eag-lais. Ach
8
bu mliaith learn fios a bhi agad gu 'm bi
mi, air uairean, 'ga sgriobhadh air an stoc
cxaoibhe air a bheil mi an drasd 'na m'
shuidhe auns a" choille bliig bhoidliicli so,
agus gur li-e sin an t-aobhar gu 'm bi
faoineas is goraiclie a' tuiteam o bharr mo
pliinn naeli 'eil, a reir do bheaclid-sa, idir
freag-arraeh do phearsa eaglais. Ach a dh'
innseadh na firinn, cha 'n ann 'ga d' thoil-
eaehd-sa a thug mi lamh air a' pheann an
diugh ach 'ga m' thoileachadh fein, agus
ged a chuir an lon-dubh mo smuaintean
bharr an cursa car greis, tillidh mi a nis
air m' ais a dh' ionnsuidh an ruin diomhair
a bha 'na m' inntinn 'nuair a dh' iarr mi
samhchair na coille bheithe air a' mhaduinn
ghrianaich so. Ged is narach e r'a innseadh,
chuir nii romham gu'u deanainn aoir.
Aoir, ars' thusa
'S eadh aoir, ars' mise
'S iomadh cearn a shiubhail mi
Agus ceum a thriall mi
Ach aoir am beul ministeir
Cha chuala duiue riamh e.
Feumaidh *mi innseadh dhuit gu bheil mi
air mo sharachadh leis na radain, a tha an
imf)is m' fhardach a chur fodhpa fein.
Cha ruig mi leas mo ghearan a dheanamh
ris a' chleir, oir tha na biasdan cho beag-
narach 's nach toir iad ho-ro air lagh no
bagraidhean na cleire. Thug bana-charaid
choir cat dhomh ach tha 'n eat air fas neo-
dhleasdanaoh, agus an aite bhi 'g oibreach-
adh gu dichioUach air son a loin, eha'n'eil
dad a' ruith 'na inntinn o thainig an t-earr-
ach ach a bhi suiridh air cait Bhailuain. Tha
e cho glan 'na bhian 's cho deas 'na phearsa
ri cat 's an duthaich, ach cha 'n 'eil e idir
coguiseach, 's cha 'n 'eil ann ach ramailear
gun f Ileum.
Ann an toiseach a' gheamhraidh cha robh
mu 'n cuairt mo thighe ach aon radan,
agus ged a bu choma leam ged bhithinn
as eugmhais stairirich an fhir sin fhein,
cha do ghabh mi moran umhail dheth oir
bha e 'na chreutair car ciallach aig an robh
urram do 'n t-Sabaid. Mu Shamhuinn dh'
fhao- e mi agus chaidh e air imricli air
chor-eigin, ach air la Fheill Bride thainig
e air ais, agus ma thainig, cha b' ann 'na
aonar. Tha bean is clann is oghachan aige
a nis, aguis is e sin an teaghlach gunsmachd.
Eadar biogail is gearradli-leum is stairirich
is iorghuill nam biasdan, bha e cho mhaith
dhomhsa an tlgh fhagail aca fhein, oir dh'
fhogair iad gu buileach an t-sith 's an
t-samhchair a bha riaghladh anns an tigh
so. Ma bha urram aig an t-seann fhear
do'n t-Sabaid, cha 'n 'eil sin aig an oigridh-
agus is e oidhche na Sabaid an aon oidhche
aca airson cuirm is fleadhachas. Tha amh-
arus agam gu bheil iad a' toirt ciureadh
do gach radan eadar Bruar is Ceann na
Coille tigh'nn air cheilidh orra air oidhche
na Sabaid, agus cha 'n e sin ceilidh nan
uaislean. Cha bhi iad fada comhla 'nuair
theid an eeol air feadh na fidhle "sa theid
na seoid air mhire chath. An raoir ghabh
iad an cuthach gu buileach.
Bha mo dheagh charaid, ministear Dhubli-
rais, 'ga m' amharc o chionn ghoirid agus
air dhomh innseadh dha mar bha sith mo
thighe air a milleadh leis na radain, thuirt
e rium. Dean thusa aoir dhaibh agus cuiridh
sin teicheadh orra. Aoir, arsa mise! 'S
eadh, aoir, ars' esan.
Tha ministear Dhubhrais anabarrach fios-
rach air seann nithean, agus dh' innis e dhomh
gu'n d' fhuair na h-athraichean glic a maeh
o chionn nan ceudan bliadhna nach seas an
radan a's dalma ri aoir, agus gur fearr leis
dol troimh theine 's troimh uisge seaeh eisd-
eachd ri rannan anns a bheil fochaid air
a dheanamh air fhein. Cha b' urrainn dha
innseadh dhomh ciod a's aobhar de'n ni
iongantach so, ach bhoidhich e gur h-e smior
na firinn a bha e a' labhairt, agus dh' aithris
e dhomh rannan leis an d' fhuadaich fear a
bha ann am Baideanach na radain o shabhal
Bhiallaid gu Dailnaspideal, agus rannan eile
leis an do chuir Pear Srath Mhathaisidh
sgaoth dhiubh a thoirt lom-sgrios air osdair
nach bu toigh leis an Dun-Cliaillinn. Cha
'n 'eil cuimlm' agam-sa ach air aon rann
de na cliuala mi
Ma ghabhas sibh mo chomhairl', radain,
Truisidh sibh oirbh is bidh sibh falbh.-
Ma theid mis' a dheanamh aoir dhuibh,
Cha bhi aon agaibh gun chearb.
Cha do sliaoil mise gu'n robh faireachd-
uinnean maoth is tiom aig creutairean cho
olc ris na radain, ach tha creideas agam
ann am facal 's an gliocas mo charaid, agus
an deigh na gleadhraich 's na h-upraid a
rinn iad an raoir, chuir mi romham nach
rachadh grian eile fodlia gus am faigheadh
iad an diomoladh ann an Gaidhlig chruaidh,.
Thirisdeach. Their thusa rium, a leughadair,
gur suarach an obair e do dhuine glic a
bhi 'na shuidhe air stoc craoibhe air maduinn
Diluain a' deanamli aoir. do radain. Tha
mi gle choma ciod a their no shaoileas tu,
ach ma tha eifeachd anns' an leigheas a
thug mo dheagh charaid dhomh-sa, eha'n'eil
radan anns a' bhaile so nach bi 'earball air-
a fi'hualainn a nochd a' deanamh air Peairt .
■al
Air 3.
1911.
D' AR LUeHD LEUGHAIDH.
An toiseach na bliadhna dh' iarradh oiinn
a radh nach biodh na duilleag-an Gaidhlig so
air an cur a mach ach uair 's an raidhc an
aite uair 's a' mhios. Ach aig an Ard
Sheanadh mu dheireadh rinn an eaglais ath-
chomhairle, 's dh' iarradh #irnn a radh a
nis gu'm bi Gaidhlig- air a toirt dhuibh a
h-uile niios mar b' abhaist. Ma tha sibhse
toilichte leis a so, cha 'n 'eil sinne diumbach.
Cha robh sinne aig an t-seanadh am bliadh-
na; ach ma 's fior na chuala sinn, h' o
ministear a' Ghearasdain a bu duine 's bu
dithis ag iarraidh na Gaidhlig air ais. Thog
e fein is ministearan Gaidheakch eile an
guth an aghaidli nan duilleagan so a thoirt
uapa, agus dh' cisd at.hraichean na h-eaglais
r'an comliairle.
AN T-OLLAMH COINNEACH
MAGCOINNICH NACH MAIREANN.
Thainig a' chrioeh gu h-aithghearr air an
duine choir, seann mhinistear Ghinnghius-
aich, air an deicbeamh la de'n mhios a chaidh
seachad. Is beag a shaoileadh duine sam
bith a cliunnaic e ann an Duneideann aig
am an t-Seanaidh gu'n robh a' (^lirioeh cho
dluth. Bha e anns a' ehathair aig cruinn-
eacliadh mor de na Gaidheil agus bhatar
ag radh air gach laimh nach facas riamh
e ann am fonn a b' fhearr. G^ed bha e os
cionn ceithir fichead, 's a bha neul na h-aoise
a' toiseaehadh air luidhe air aodann, bha
chuimhne 's a mheomhair cho mhaith 's a
bha iad riamh, 's cha d' thainig failinn air
cuimse fhacail. Ma 's maith ar cuimhne,
is ann dha a bhuiueas an t-urram, a' clioinn-
eanili bhliadhnail a tha aig ministearan is
foirbhich na Gaidhealtachd a chur air chois,
agus cho cinnteach 's a thigeadh an latha
bhiorth e fein air cheann na cuideachd. Aig
a' mhionaid mu dheireadh am bliadhna ghabh
e a' chatliair aig- a' chruinneacliadh so an
aite fir eile, agus, mar b' abhaist dha a
dheauamh daonnan, thagair e as leth na
Gaidhealtachd le h-eud is sprachd. Is beag
a bha duil aig na bha lathair gu'n robh
iad ag eisdeachd r'a bliriathran deireannach;
ach cha robh e idir neo-fhreagarrach gur
h-ann aig a' chomhdhail ud agus air a'
cheart chuspair air an robh e a' labhairt a
chluinneadh an eaglais a ghuth airaon na
h-uaire deireannaich. Beagan uine an deigh
dha del dachaidh bhual am bas as a sheas-
amh e.
Tha sinn duilich nach robh uinc
againn iarraidh air cuid - eigin d' am b'
aithnc e na b' fhearr no b' aithne dhuinn
fein eunntas a thoirt air a bheath is obair
d'ar luchd leughaidli. Ach g-ed nach g-abhadh
sin deauamli, cha bu mhaith leinu gu'n.
rachadh an aireamli so a mach gun iomradh
goirid air choreigin air an duine ghasda so
a rinn. gu reidh, samhach, obair fhiachail ann
an aobhar an Tighearna 's a Ghaidhealtachd .
Rugadh e an 1829 ann an :Lochcarran
far an robh 'athair 'na mhinisteir, agus an
deigh has 'athar, shuidhiehoadh e fein anns
an sgireachd sin. Dh' fhag a" mhor chuid-
eachd de mhuinntir Lochcarran an eaglais;
steidhichte ann an 1843, agus bha coimth-
ional Mhic Coiunich cho beag 's gu'n robh
e car greis ann an iom-chomhairle co-dhiu
a dh' fhanadh e an Lochcarran no rachadh
e do dh' Asti-alia no de cliearn air chor-eioin
far am faigheadli e obair duine ri dheanamh.
Chuala sinn e 'g radh aon uair " Ged nach
robh mo thuara-sdal mor bu mhaith leam
fhaireachduinn ^u'n robh mi 'ga chosnadh
gu h-onorach, agus a chionn nach robh
iarrtus sam bith aig an t-sluagh air mo
shaothair mar mhinistear, 's nach robh m'
obair anna an sgireachd trom, chuir mi
romham gu'm feuchainn ciod a ghabhadh
deanadh anns na sgoilean." B'ann mar so a
thoisich e air an uigh sin a ghabhail ann
an sgoilean na Graidhealtachd nach do chaill
e gTis an latha mu dheireadh d'a bheatha.
Cha b' urrainn dha bhi diomhaineach ; bha
e gu nadurra easgaidh, durachdach 'na
spiorad agus gun leisg ann an gnothuichean ;
agus m'an d' flrng e Lochcarran bha aobhar
aig an oigTidh a bhi 'na chomain. Ann an
1867 ghaii-meadh e do sgireachd Chinnghius-
aich far an do chuir e seachad an corr d'a
laithean. Tha sgoil an diugh anns a' bhaile
bheag sin nach 'eil fad air dheireadh air
na sgoilean a's ainmeile 's na bailtean mora,
agus is ann do 'n Ollamh Mac Coinneach
a bhuineas a chliu sin. Cha 'n e
mhain gu 'n do rinn e maith mor do
Bhaideanach 's do shiorramachd lonaruis
anns an doigh so, ach rinn a tliagar 's a
ehomhairle feum nach beag do'n Ghaidh-
ealtachd uile, oir bha earbsa -aig luchd-
riaghlaidh is maithean na duthcha 'na
ghliocas 's 'na fhiosrachadh, agus bheireadh
iad daonnan eisdeachd dha 'uuair bha
gnothuch sam bith a bhuineadh do sgoilean
na Gaidhealtachd r'a cheartachadh . Cha
robh brocair riamh air lorg sionnaich a bu
gheire suil 's a bu ghlainne cuinnein no
ministear Chiunghiusaichfc 'nuair a bu mhaith
10
leis forfliai^ fhaotainii air balaich tliapaidli
A b' fhiacli an cumail air aghaidh ami an
sgoil. Bha e 'g an cruinneaehadh as gach
cearn de 'n Ghaidhealtachd, o Bhuta Leogh-
-ais gu Maol Cliinatire, agus faodar a radh
gu'n robh e do'n oigridh sin car coltach
mar bha Eliah do mhic nam faidhean.
Chithear ann an eaglais Cliinnghiusaicli air
laimh dlieis na lobhta buidheann de sgoil-
-earan oga a dli' fhaodar a choimeas ri ' mic
nam faidhean' ann an Gilgal. Is ann as
.am measg sin a thainig moran de na min-
istcaran a tha air feadh na Gaidhealtachd
an diugh.
Cha robh eaglais Chinnghiusaich aeh gie
lag 'nuair a ishuidhicheadh e innte; ach uigh
jxr n-uigh, chruinnich e coimhthional gus
a bheil an eaglais an diugh faisg air a
blii lau. Tha e gle bhitheanta a' tach-
airt nach fheairrd a sgireaohd fein e, ma
thoisicheas ministear air gnothuichean a
^habhail os laimh an taobh a muigh dhi,
ach cha b' urrainn muinntir Bhaideanach sin
a radh mu'n Ollamh Mac Goinnich, 's cha
inlio a theireadh iad e. Bha meas mor aca
aij', 's cha robh uair riamh a bha sinn ann
.an seanchajs ri feadhainn dhiubh nach tugadh
iad greis air moladh am ministear 's air
innseadh dhuinn nach robh sean no 6g anns
an saireachd nach b' aithne dha. Bu choma
leis CO dhiu a bhuineadh daoine d'a choimh-
thional no nach buineadh ; blia e daounan
deas gu caoimhneas a nochdadh is comhstedh
a dheanamh dhaibh. Bha e anabarrach glic,
-crionna, g-eur; Ian tiiir is toinnisg ann an
nithean aimsireil, agus is iomadh duine nach
buineadh d'a choimhthioital a rachadh a chur
a chomhairle ris os iosal. Bha c«ann maith air,
's bha fios aig an t-saoghal uile nach bu
iea-sg leis dragh a ghabhail, agus gu'm b'
fhiach a bharail a faotainn. 'Nuair a bha
a choimhthional fein a' cur failte air aig
fleadhachas a rinn iad air co-ainm an la
anns an robh e coig bliadhna fichead posda,
b'e so cuid de 'n fhailt a chuir iad air —
" Bu mhaith leinn innseadh dhuibh cho mor
's a tha sinn 'n ur comain airson an durachd
^s an dilseachd leis an do ghiulain sibh sibh
iein anns an obair naomh anns an do shaoth-
raich sibh cho fada, agus air son 'ur dichill
anns gach ni a bhiodh chum leas is soirbh-
•oachadh sluagh na sgireaohd so." Cha b'
urrainn e cliu a b' fhearr fhaotainn no gu'n
abradh a choimhearsnaich 's a shluagh fein
sin uime, agus faodaidh sinne a'chuis fhagail
mar sin.
Cha b' aithne dhuinn duine eile a bu
«h6ire; 'na thigh fein. Bha e daonnan
Jiunntach, deas is abhacach 'na fhacal 's na
dhoighean. Bha e gu nadurra 'na dhea^h
«heanchaidh ; bha cuimhne mhaith aige ;
cluinnaic is chual e daoine is nithean a b'
fhjaeh tigh'nn thairis orra ; agus 'nuair a
raehaxih e an ceanu seanchais cha b' uallach
eisdeachd ris. Cha robh dad a bha dol
air aghaidh o thigh Iain Ghreota gu Dun-
eideann nach robh fios aig air, agus ma
bha an dotair air ghleus maith — 's cha bu
bhitheanta leis a bhi air atharraehadh — dh'
fhaodadh am fear a rachadh air cheilidh air
a bhi cinnteach gu 'm faigheadh e moran
fiosrachaidh, agus, air uairean, seudan glioc-
ais, ach, daonnan, iomadh ni a bheireadh
gaire air. 'Na dlioigh reidh ehiallach fein
bha e 'na shearmonaiche maith an Gaidhlig
's am Bciu'la, ged nach robh fileantaclid a
bhiiatliran idir cho cinnteach ri - g-eiread is
soilleireachd 'inntinn. Cha 'n 'eil iongantas
ged tha criochan Bhaideanach a' deanamh
caoidh air a shon, oir chaill iad ministear
maith is fior fhear duthcha. Is fhad a bhios
cuiniline air an duine choir.
SEANN NITHEAN.
Air dhomli na nithean a ta air mo chul a
dhicJiinmhneachadh, etc. — Philip, iii. 13.
An uair a thoisich Pol air an litir so a
sgriobhadli gu eaglais Philippi, tha e coltach
nach robh e a' ciallachadh gu 'm biodh i cho
fada 's a tha i. Thujo' e ionnsuidh air sgur
aig deireadh na dara caibideil agus bha
na h-earailean deireannach direach air barr
a phinn 'nuair a chuir rud-eigin stad air
agus b' fheudar dha an litir a chur seachad
aig an am. Cha 'n urrainnear a radh c'uiu
a thill e rithe — co dhiu a rinn e sin lan
ceann beagan mhionaidean no an ceann
seachduinn — aeh tha e soilleir gu'n cual e
rud-eigin m'an do thoisich e a rithist a
chuir a smuaintean bharr an cursa; oir, an
aite criochnachadh mar bha e a' ciall-
achadh a dheanamh an toiseach, tha e a'toirt
tarruing air cuspair ur agus a' toirt deannal
air a sheann naimhdean, no mar thubhairt
e fein, coin is droch luchd-oibre. Faodaidh
e bhith gu'n d' innseadh dha gu'n robh iad
sin a' deanamh aimhreit agus a' feuchainn
ris na creidmhich a thaladh air falbh o
shoisgeul nan saor ghras a shearmonaicli
esau, gu cleachdannan ludhach is cuing na
daorsa. Sliaoil Pol gu'n d' thug e cheana
buille-bhais do'n t-seorsa teagaisg sin, agus
gu'n do steidhieh e buill na h-eaglais gu
daingean anns an t-saorsa leis an do rinn
Criosd saor iad ; ach air dha a ehluinntinn
gu'n robh iad a' togail an cinn as iir chunn-
aic e gu'm bu ghlic dha muinntir Philippi
a chur 'nan earalas orra. Is e isin an t-aobhar
gu bheil e a' toirt tarruing air timchioU-
ghearradh anns an litir so. Tha e a' cur
11
"nan cuinilme nach i-uig iacl a leas
miiing'liin a cliur 'san flieoil no an dochas
a cliur ann an oibricliean an laglia; aeh
.air eagal g-ii'ni faodadh cuid de na creidniliicli
<lroch bhuil a dheanamh de 'n teagasg sin —
^lainte tre chreidinili 's clia 'ii ann tre oib-
richean — tha e a' cur 'nan cuimhne mar an
ceudna gii 'm feum iad an creidimh a
dhearbliadli le toradh na diadhaidheachd, le
•dnnea>s ann an naomliachd, agns le eolas
air Criosd is cninliacbd 'aiseirigh.
Am buanai<'h sinn gu dan 'n ar cioiit'
Blirigli sacjibhreas grasa Chriosd,
Nar ieigeadli Dia gu 'm faigli gu brath,
An smuain so tanih 'n ar cridli'.
Chum cudthrom a thoirl do na li-earailean
sin, agus muinntir Philipjn a blirosnuchadh
gu dol air an agliaidh anns a' bheatha spior-
adail tha Pol ag innseadh dhaibh mar tha
cuisean d'a thaobli fein. Mar gu'n abradli
■0 — Ma tha sibhse an duil gu bheil sibh
■cheana iomlan 's nach ruig sibh a leas an
luilleadh spairn a dheanamh, cha 'n e sin
<lhomhsa. Tha mi fada o iouilanachd : tha
'm peacadh ag iathadh umam : tha mi astar
mor 0 cheann mo reis : agus is e an aon
ui a's urrainn mi a radh agus an aon
<lochas a tlia agam, gu blieil mi le dilseachd
is dicliioll a' cumail romham 's a' cumail
uio shiil air a' chomharra, air dhomh na
nithean a ta air mo chid a dhichnimhneach-
■adh.
Ged ]iach 'eil e ceart, ann am mineaehadh
nan sgriobtur, samhlaidhean a gliabliail cho
litireil 's a ghabhas an luclid lagha briath-
ran tiomnaidh, no cudthrom a chur air facail
nach do chuir am fear a sgriobh iad orra,
tha sinn an duil, aig a' eheart am, nach
toir sinn ana-oeartas sam bith do theagasg
Phoil ma ghabhas sinn na briathran so ann
an seadh a's farsuing-e no an seadh anns
an do chleachd esan iad, agus ma ni sinn
feum dhiubh aig an am so gu bhi a' cm'
an cuimhne ar luehd leughaidh nach coir
do dhaoine leigeil le 'n smuaintean socruch-
adh gun sgur air an seann chionta 's air
an seaun pheacanna, ma tlia sin a' milleadh
an sitli agus a' toirt uapa am misnich. An
uair a shuidheas duiue sios ann an searbh-
adas spioraid fo sgaile seann pheacadh air
chor-eigin a tha maille ris 'na chadal 's
'na dhusgadh, is e deireadh a' ghnothuich,
gle bhitheanta, gu n tig an lionn-dubh air
'inntinn 's gu'n tuit e ann an diobhail mis-
nich as nach bd c idir furasd a tliogail. Tha
seorsa dhaoine ann agus is e an caoimlineas
a b' fhearr a b' urrainn dhuinn a dheanamh
riutha, comas a thoirt dhaibh seann uitheau
a tha cur dragh orra a dhichuimhneacliadh,
dorlach dhuilleag a ghearradh a maeh gu
buileacli a leabhar am beatlia, agus an
iuchair a tliionndadh ann an cuid de sheom-
raiehean an cuimhne air chor 's nach b'
urrainn dhaibh dol a steach gu brath tuill-
eadh do na seomraiehean sin a tha Ian de
chnamhan dhaoine marbh. Tha e iior nach
'eil feum sam bith aig a' mhor chuideachd
de'u t-sluagh air comhairlean de 'n t-seorsa
so, oir cha 'u 'eil am peaeanna a' cur dragh
sam bith orra; agus ged a ni iad pucoir
dichuimhnichidh iacl i cho hiath 's a dhi-
chuimhnicheas iad aislingean na h-oidhche;
ach cha 'n ann ris a' mhor chuideachd a
tha sinn a' labhairt aig an am so ach riusan
aig a bheil coguis mhaoth is cridhe tiomach;
agus theireamaid riutlia, ma tha seann
pheacadh sam bith a' luidhe gu trom air
an spiorad, gur e an gliocas dhaibh an
inntinn a thogail dh-etli gu buileach agus
gu luath, facal Dhe a chreidsinn gu blieil
esan a' toirt . maitheanas dhaibh gu saor,
agus an aire a shocruchadh air uithean a
thogas an dochas agus a dh' uraicheas am
misneach. Tha sinn Ian chinnteaoh gur e
so a theireadh Criosd riu. An uair a blia
e air an talamh thugadh d'a ionnsuidli bean
a bha ciontaeh de pheacadh eagallach; ach
an aite losgadh oirre le corruioh, no peanas
is dioghaltas Dhe a mhaoidheadh oirre mar
dheauadh na Pharasaich, is e thubhairt e,
Cha 'n 'eil mise 'ga d' dhiteadh : imich
romhad, agus na peacaich tuilleadh. Mar
gu'n abradh e — Tha na riuucadli deanta 's
cha 'n 'eil feum a nis a bhi bruidhinn air,
tlia mise ann an ainm Ulie a' toirt maith-
eauais dhuit: tilg na seann nitliean seaohad
agus toisich air do bheatha as ur.
Is e an t-aobhar gu bheil e cho duilich
do mhorau dhaoine na uithean a tha
air an eiil a dhichuimhneachadh nach 'oil
iad a' creidsinn 'nan cridhe gu bheil maith-
eanas Dhe cho saor 's cho farsuing 's a
tha am BiobuU a' teagasg. Tha gu leoir de
mhuinntir an t-saoghail a' toirt sith is clos
d' an anam le bhi ag altrum na smuain nach
'eil Dia idir cho fuathach air peacadh 's
a dh' innseadh dhaibh le diadhairean, lagus
nach 'eil ann ach amaideas a bhi 'n duil gu
bheil moran suim aige do chreutair cho
suarach ri mac an duine. Tlieir iad 'nan
cridhe nach 'eil an dara cuid maitheas no
di-maitheis mhic an duine ach 'na ni beag
ann an sealladh neimh, agus, co-dhiu, nach
cuir am peacanna-san dragh air neach a
tha cho fada uapa 's cho fada os an cionn
ris an Dia uile - eliumhaehdaeh aig a bheil
nithean a's motha 's a's cudthromaiche ri
dheanamh seach a blii smuaineachadh air
gach aon de chloinn nan daoin a dh' fhaodas
dol air seacharan. An uair a thoisicheas
daoine air smuaintean faoine de'n t-seorsa
ein altrum, cha 'n fhada gus an toir iad
12^
orra fein a chreidsinn nacli 'eil aim an Dia
acli neacli naeli dean maith no olc, iieacli
nach 'eil dad na 's naoimhe no tlia iad fein,
.agus a cliaogas a sliuil ri eucoir. Tiia
iadsan aig' a btieil a' leithid so de blieachdan
ann an staid chnnnartaicli, ag-iis faodar a
radh le soluimteachd gii bheil iad a' toirt
toibheim do'n spiorad naomli. Cha 'n e sin
an Dia a dli' fhoillsieh e fein o shean do
na faidhean 's do ua h-abstoil agiis (inns
na laithean deireannach tre a Mhac. Tha
naomhachd Dhe mar theine loisgeacli ague
tha a ghnuis gu brath an aghaidli a'
pheacaidh, ach tha a throcair cho eaoMih
's gu 'n toil' e maitheanas do pheacaieh nacli
faigh maitheanas o dhaoiiie. Tha e duilich
do dh'iomadh dnine so a chreidsinn : tha
e duilich dhaibh a chreidsinn gu 'n tig
maitheanas cho saor o Dhia cho naomli, agus
a chionn gu bheil iad a' tomhas Dhe le
toimhsean talrahaidh, an uair a bhruchdas
an seanii pheacanna 's an eionta a steach
air an iuntinn, tha iad gun mhisneaeh gun
dochas. Bhiodh e chum buannachd dhaibh
sin, an aire a shocruchadh air na h-earraunan
sin de'n Bhiobull anns a bheil na naoiinh
aig an robh fiosrachadh pearsonta air
caoimhneas is trocair an Tighearna ag inn-
seadh ciamar a thog Dia suas iad. Cha
l)hiodh iongantas ged cliumadh a pheacanna
cadal na h-oidliche o Dhaibhidh, oir bha iad
trom is graineil; ach fliuair Daibhidh maith-
eanas agus air dha na nitliean a bha air
chul a dhichuimhneachadh rainig e airde
ann an eolas Dhe nach do rainig raoran
roimhe no 'na dheig-h. Agus dh' fliag e
ag-ainne teisteanas air trocair is maitheanas
an Tighearna a bu choir misneach nihor
a thoirt do 'n t-seorsa dhaoiiie air a bheil
sinn a' labliairt, daoiiie aig nach 'eil solus
no dochas a chionn gu bheil droeh ghniomh
a finn iad uaireigiii a ghnath maille riu mar
gu 'm biodh trom-lighe a tha milleadh fois
am beatha. Clio fad 's a tha an aird an car
o'n aird an iar, arsa Daibhidh, cho fada
siu chuir Dia uainn ar n-eusaontais. Oir
mar tha na neamlian ard os cionii na tal-
mhainn, mar sin a ta a throcair mor d' an
taobh-san d' an eagal e. Salm ciii. Thigibh
a Ills agus tagramaid li eheile, deir an Tigh-
earna; ged robh 'ur peaeanna dearg mar
an sg-arlaid, bidli iad geal mar an sneachd :
ged robh iad dearg mar chorcur, bidh iad
mar olainii. Imiah i. Is e so an coimh-
cheaiig-al a ni mi ri tigh Israeli anns na
lailhean deireannach, deir an Tighearna,
...'.. maithidh mi an aingidheaclid agus
cha chuimlinich mi ni 's mo an eionta.
leremiah xxxi. 34. Tha aon a's airde no
oadhoin an salmadair 's na faidhean a' labh-
aii't na ceart theachd-aireaclid so ruinn ann
am briathran caomlial. An ti a thig a'm
ionnsuidh, cha tilg mi air chor sain bith a
mach e. Eoin vi. 37. larradh, mata, iadsaa
a tha 'nan suidhe gu dubhach fo sgaile
sheann pheacanna nach g-abh leasachadh a
nis — iarradh iad is gabhadh iad ri maitheanas
Dhe gu saor agus le irioslaehd, dichuimh-
nicheadh iad gu buileach na seaiin laithean
is cuireadli iad seann nitliean air chul, agus
siueadh iad iad fein le deagh dhochas chum
a' chala a dh' ionnsuidh a bheil Dia 'g an
gairm.
Ged a labliair sinn mu bhriathran Plioil
anns an doigh so, tha fios againn nach e
idir an t-olc ach am maith a riiiu e fein a
bha e a' dichuimhneachadh, agus gur e an
fliior smuain a bha 'na inntinn aig an am
nach roljli e fhathast toilichte leis an ire a
dh' ionnsuidh an d' thainig^ e anns a' bheatha
spioradail. Na 'nrobh Pol toilichte le staid
fein, cha bu mhaith an comharra sin air,
oir is e iadsan a's fhaide o iomlanachd a
shaoileas gu 'n do rainig iad elieana. Bha
Pol 'na dhuine na bu turaile no gu 'n labh-
radli e air an obair a riiin grsis Dhe aim
mar gu'm b' obair blieag i. Bha fios aige
glc mhaith gu 'u d' fhuair e eolas air run-
diomhair Dhe nach d' fhuair moran, agu.s-
gu 'n do thagh Dia e chum obair mhor a
dlieanamli anns an eaglais. Bha fios aige
gu 'n robh fas is cinneas a tigh'iin air ann
an croidimh, an eolas, an end, an irioslaehd,
an gradli, an naomhachd, mar bha na
bliadhnachan a' dol seachad, ach an aite
uaill a dheanamh as a sin tha e 'na cheart
dooin a' tionndadh inntinn air falbh o na
nitliean air an do rainig e clieana a dh'
ioniisuidh naomhachd is niais^o na tiro a bha
fhathast ciaa fad as. Cha b'ann air a' gliras
a fhuair e ach air a' gliras a bha dhitli air :
cha b' anil air an obair a rinn e ach air
an obair a bu mhaith leis a dheanamh a
bha Pol a' cumail a shul. Theiieadh daoine
eile, 'nuair a tlioimhseadh iad Pol riutha
feiti, nach robh annta-san ach leanaban ann
an eolas spioradail an coimeas ris-san. Ach
cha b'e sin na toimhsean leis an robh Pol
'ga thomhas fein. Sheas e ann an .solus
Chriosd agus b' aitline dha nach d' tliainig
e fathast chum an duine iomlain no gu
tomhas airde lanachd Chriosd.
Is e a'chrioch araidli ann an naomliachadli
an anma gu 'm biodh an duine air 'atli-
nuadhaehadh gu h-iomlan a reir iomhaigh
i Dhe. Tha an obair so mor is duilich is
fadalach, agus eadhoin anns na iiaoimh a's
airde, cha bhi i criochnaichte aig uair am
bais. Ach is obair i a's fliiach lamh a chur
innte. Ma tha 'n t-slighe fada 's an ratliad
duilich tha ar Maighstir caomhal 's an duals
cinnteach.
i
■1.
i
Air 4.
1911.
DUINE SAOGHALTA.
Aijiifi thog Lot suas a shuilean, agun
chiinnaic e gti 'n rohh cbmhnard lordain
uile air uisgeachadh gii niaith, mar ghar-
adh an Tighearna ; agus tliagh Lot dha
fein r.bmhnard lordain. — Genesis xiii. 10.
Is e Lot 's a sheorsa a blia aig Griosd
's an t-sealladh an uair a labhair e mu
dhaoine a dh' ei.sdea>i li facal Dlie ach ' a
ta ro churam an t-.saogiiail so, agiis meallt-
aiveaclid saoiblireis, agus ana - miannan
uitliean eile a' teaclid a steach, agus a'
tachdadh an fhacail agus uithear neo-tliorach
e."
TJia e coltach gu 'n do shoirbliich an
saoghal le Abraham is mae a bhrathar anns
au Eiphit, oir tliainig iad air au ais le
maoin mhor; agus thatar a' leugliadh, an
uair a thainig iad gu Betel nach giulaineadli
am fearann an cuid spreidlie leis clio lion-
mhor 's a bha iad. An uair a chunuaic
Abraham mar bha cuisean, 'k a chual e
mu 'n iorghuill a bha am buachaillean a'
deauamh mu choraiehean feoir is uisge,
thuirt e ri mac a bhrathar gu 'm b' fhearr
dhaibh, air ghaol sith is reite, am fearann
a roinu. An aite croinu a thilgeil, no an
gnothuch a shocruchadli le litir an lagha,
tliairg e gu h-uasal do Lot a roghainn a
ghabhail de na bha m'a choinneamli — " nia
theid thusa a dh' iounsuidli ua laimlie clithe,
theid mise a dh' ionu-iuidh ua laimhe deise;
agus ma theid thusa a dh' ionusuidh ua laimhe
deise, theid mise a dh' iounsuidli ua laimhe
clithe." Tha seorsa dhaoine ann cho giouach,
's (3ho beag-uaracli. 's eho g-aolach aii' cluip-
eig 's uacli leasg leo am feum fhein a
dhoanamh de dhaoine coir, reidli, leis nach
b' fhiacli a bhi daounan a' seasamh air an
coraichean. B' ann dhiubh sin Lot. An
aite urram na h-aoise a thoirt do bhrathair
'athar, ghabh e an eothrom a fhuair e gu
]i-ealamh, agus tliagh e ua machraicheau
iosal a bha air an uisgeachadh mar ghai'adh
an Tighearna. Ma bha sluagh nam mach-
raifhean aingidh, bha am t'eur maith, agus
dh' fhag Lot Abraham air mullaichean lom
Bhetoil 's shuidliicli e a bhuth aig Sodom.
Chaidh na bliadhuachau seachad. Bha
Abraham a' sior eadar-ghuidheadh ri Dia
as leth caoraich chaillte bailtean a' cliomh-
naird, agus faodar a bhi cinnteach gur h-
iomadh urnuigh dhuiachdach a chuir e sua^j
mar an ceudna as leth mac a bluuthar, ach
rainig aingidheachd Shodoim a' leithid de
dh' airde an latliair an Tigliearna 's nach
robh dhaibh tuilleadh ach dull eagallach
ri breitheanas agus fearg theinuteach. Tha
am fear a sg-riobh leabhar Ghenesis a'tigh'nn
tliairis anns an naoieamh caibideal deug air
rud no dha aun an eachdraidh Lot nach 'eil
iios againu ciod a their siun riutha, ho
ciod an cudthrom a's coir dliuiun a thoirt
dhaibh. Faodar a bhi cinnteach nach cuir-
eadh e sios na nithean sin mur biodh e an
dull gu 'n cuireadh iad solus, an da chuid,
air nadur Lot is cliu muinutir Shodoim.
agus air cursa freasdal Dhe. Ach a chionn
nach 'eil fios againn ciod an doigli aims an coir
dhuinn na naigheachdan sin a ghabhail, co
dhiu a ghabhar iad gu litireil no gu samh-
lachail, fagaidh siun iad mar tha iad, agus
leigidh sinn le ar luchd-leughaidh an gabhail
ann an doigli sam bith a chomhairlicheas
an tur 's an ciall fein daibh.
Thug teaehdairean an Tighearna rabhadh
do Lot am baile fhagail gu grad agus-
gach duine a bhuineadh dha a thoirt leis.
Einn a dhilsean fanoid air, 'nuair a dh'
innis e dhaibh mar bha ri tachairt ; agus
air a' mhaduinn air an do sgriosadh lam
baile rinn Lot fein moille. Bu eheum air
ghaig leis Sodom fhagail, oir an t-aite anns
an robh 'ionmhas, is aun au sin a bha
chridhe. Biia cridhe Lot ann an reamhrachd
a chruidh 's ann am feuraeh a' chomhnaird,
agus coltach ri daoine eile, bha e duilich
leis dealachadh ri nithean anns an robh a
shuil 's a chridhe, ged bha Ian fhios aige
gu'm b'e an gliocas dha sin a dheanamli.
Ach bha teaehdairean au Tighearna caomhal,
agus rug iad air laimli air fliein, 's air
a mhnaoi. 's air a dhithis uighean, agus
thug iad a mach iad as a' blxaile, ag radii
ris, Teicli air son t-annia agus na stad 's-
a' chomhnard, teicli do'n t-sliabli air eagal
gu'm millear thu.
Ann an solus na dh' iuuis am fear a.
sgriobh leabhar Ghenesis dhuinu mu bheatha.
Lot, cha 'n 'eil e duilich a thuigsinn ciod
a' ghne duine a blia ann, 's cha mho a
tha e duilich a thuigsinn ciod an leasan
sonniiehte a tha a bheatha a' teagasg do-
shluagh au Tighearn anns an la so. Cha
'n 'eil e ceart athraichean au t - seann
t-saoghail a thomhas le toimhsean na linn
so, no ann au solus soisgeil is teagaisg nach
b' aithne dhaibh, ach ma bheiroar breith
14
air Lot a reir gnaths ua linne 's ua dutlicha
anns an robh e beo, faodar a radh gu 'm
bu duine diadliaidh e a theap a bheath is
anam a cliall leis an t-saoglialtachd a bha
gu furasd ag iadhadh uime. Tha e soilleir
gu'm b'e so beachd an fhir a sgriobh eaclid-
raidh. a "bheatha, oir ged nach 'eil e 'ga
mlibladh ann an doigh earn bith, 's ged
tha e ag innseadh. gu'n d' thug e jaoran
trioblaid is carraid air fhein le shaoghalt-
achd, tha e ag innseadh mar an iceudna
gu 'n do mheas Dia Lot clio airidh air
'fhabhar 's gu'n do chuir e a theaehdair-
ean, a dh' aon ghnothuch, 'g-a thearuadh a
Sodom Tha 'n t-abstol Peadar a toirt cliu
a's airde air. Tha e ag radii — Shaor Dia
Lot am firean, a bha fo champar le caithe-
beatha nan aingidh : oir chraidh an t-ion-
racan sin 'anam fireanta o gu la, le bhi
faicinn agus a' cliunntinn an gniomliaran
an-dligheach. II. Pheadair ii. 7, 8. Tlia
e furasda gu leoir a thuigsinn earson a
tha iomhaigh Lot na 's boidhche ann an
litir Pheadair no tha i ann an leabhar
Ghenesis. Ann an Genesis tha dealbh Lot
air a chroehadh lamh ri dealbh Abrahaim,
agus bha Abraham 'na dhuine eho mor 's
cho gasda air gach doigh, 's nach seaUadh
fear a b' fhearr no mac a bhrathar ach gle
shuarach lamh ris. Ach chuir Peadar Lot
taobh ri taobh ri muinntir Shodoim, agus
an coimeas riu-san bha e cho naomh 's nach
'eil iongantas sam bith gu'n do labhair e
uime mar neach ionraic. Bha e ionraic an
ooimeas ris na h-aingidh, direach mar a
sheallas duine anns nach 'eil ach airde
chuimseach 'na fhamhair am measg chrot-
anach is throichean.
Faodar a chreidsinn nach robh Lot sona
ann an Sodom a dh' aindeoin pailteas na
tire is lionmhoireachd a spreidhe. Cha
bhiodh e furasda do neach a dh' eisd aon
uair ri conaltradh Abrahaim eisdeachd le
tlachd ri trusdaireachd Shodoim, agus ged a
.bha e 'nam measg, cha b' ann dhiubh e.
Thainig e o dhaoine eneasda, agus air cho
saoghalta 's gu'n robh e, bha uaisle 'na
nadur nach leigeadh leis cuid no pairt a
ghabhail ann am baoth-shugradh na graisge.
Ach ma bha an taobh a b' fhearr d'a nadiu'
ag iarraidh air, an drasd 's a rithist, a
oliasan a thoirt leis, agus call sam bith
fhulang, air ghaol saorsa coguis is inutinn
fhaotainn, bha a shaoghaltachd is fheineil-
■eaehd 'ga tharruing an rathad eile, agus ag
iarraidh air fantuinn far an robh e. Is
€ sin a rinn e ; dh' fhan e ann an Sodom
gus, mu dheireadh, iiaeh robh toil sam bith
aige fhagajl, , agus , 'nuair a spion aing-eal
an Tighearna e mar aithinne as an teine,
cliaidh e mach gu Soar 'na sheann duine
briste, gun ehrodh, gun chuid, gun daoine.
Thug e bron is trioblaid air a cheann fein,
agus mar thoradh na roghainn a rinn e,
air dha bhi air a mhealladh le Dia an
t-saogliail so, chaill e na bh' aige, agujs,
air a' cheann mu dheireadh, bu bhuidhe leis
fasgadh fhaotainn ann an uaimh.
Ged nach do choisinn Lot an saoghal so
air son an do chuir e 'anam an eunnart,
's ged a chuir cuibheal an fhortain a'
leithid de char dliitli 's gu 'n do chaill e na
nithean air an do leag e a chridhe, cha
'n'oil fiosrachadh ar beatha a'teagasg dhuinn
gu bheil sin a' tachairt daonnan no gu bheil
saoghaltachd a' toirt call saoghal ta 'na lorg.
Uair a tha 's da uair nach 'eil. Tha Dia
a' riaghladh an t-saoghail air a' leithid de
dhoigh 's gu 'm faicear gu trie an duine
saog-halta 'ga sgaoileadh fein a mach mar
ur ehraoibh uaine. Is trie leo-san a dh'
fheuchas ris a' chuid a's fhearr a dheanamh
de 'n da sliaoghal, an saoghal so a chosnadh
's a mhealtainn gus an latha mu dheireadh
de 'm beatha, eiod air bith a dh' eireas
dhaibh anns an t-saoghal eile. Cha b'e call
a mhaoin call a bu mhiosa a thainig air
Lot, ged is e sin an call a h' fhusa dha
a thomhas. Ged nach robh fios aige fein
air, thainig call a bu mhotha air anns na
bUadhnachan anns an robh e an duil gu'n
robh e a' soirbheaehadh gu mor no thainig
air an uair a chaill e a mhaoin uile. An
uair a leigeas daoine leo fein a bhi air am
beo - ghlacadh le saoghaltachd 'r a dhi-
chuimhuicheas iad Dia is siorruidheachd, 's
nach 'eil ni fo 'n glirein a tigh'nn fodhpa
ach am buannaclid shaoghalta, tha iad a'
call buadhan inntinn is anma nach till thuca
gu bratli tuilleadh. Falbhaidh na buadhan
sin gu samhach, gun trompaid a sheideadh,
air elior agus nach fairichear gle bhitheanta
an call. Is lionmlior iad a tha pg radh,
" Tha mi beartach, agus air fas ann an
saoibhreas, agus gun fheum agam air ni
sam bith; ag-us gun fhios -aca gu bheil
iad bochd is truag-li is dall is lomnochd." —
Taisbean iii. 17.
Cha 'n 'eil teagamh nach "eil duine an sid
's an so a' tuiteam air falbh o'n eaglais
Ohriosduidh a chioim nach 'eil iad a' creid-
sinn creud na h-eaglais. Tha feadhainn eile
a' ciil - shleamhnachadh a chionn gu 'n do
leig iad riuth le 'n ana-miannan 'e gur toigh
leo am peacadli ni 's fhearr no 'n diadh-
aidheachd. Ach cha n 'eil sinn an diul gu
bheil aireamh na feadhnach sin cho mor
ri aireamh nan daoine a tha tuiteam o ghras
7
I
I
15
le saoglialtochd . Cha tiie a thoid iad^an a
lihlais aon uair deagh tliiodlilac Dhe thairis
a ilh' ionnsuidh Shataiu, acli tha iad bitli-
eanta gu leoir a' dol thairis a dh' iouiisiiidh
an t-saoghail. Mar Ilia na bliadhuachan
a' dol seachad, 's a tha, iad a' cur sios am
freumhaichean air gach taobh, 's a tha
euram an obair, an dachaidh, 's an teaghlaieli,
a gbnath maille riu, tha iad ullamh gu bhi
air an cuibhreachadh le cuing nan nithean
a ta lathair air chor agiis ged naeh 'eil
iad a' ciallachadh dearmad a dheanamh air
an anam a bheathachadJi, tha 'n dearmad air
a dheanamh. An uair a thachras sin, 's a
tha gloir is maoin is toilinntinn an t-saoghail
a' taladh a' chridhe thar tomhais, cha bu
chall ach buannachd dhaibh gu 'n tigeadh
teaehdaire o Dliia — g-ed b' ann ann an riochd
broin no tinneis no call codach — 'g an
dusgadh as an cadal mar bha Lot aii' a
dhusgadh an uair a theap reamhrachd Shod-
oim anam a dim- i'o gheasaibh. Cha ruig
sinn a leas rabhadh a thoirt do 'n mlior
chuideachd d' ar luchd leughaidh an aghaidh
chleachdanuan is pheacanna a tha graineil,
is maslach am fianuis dhaoine ; agus na 'n
deauamaid e, is doeha nach bitheamaid
ach a' bualadh an adhair, oir cha 'n 'eil na
peacanna sin ag iadhadh umpa. Ach tha
sinn uile an cunnart a bhi air ar toirt a
tbaoibh le saoghaltachd, agus is moid an
cunnart do bhrigh nach 'eil e idir furasd
garadh-criche a thog-ail eadar a' chrionnachd
sin ann an nithean aimsireil a tha araou ar
tur fein is teagasg Chriosd ag iarraidh oirnn
a chleachdadh agus an t-saoghaltachd a bheir
lom sgrios air an anam. Tha e cho furasda
<lo 'n duine chrionna leum thairis air a
ghaiadh-chriche, 's gur e an gliocas dha
a bhi daonnan 'na earalas, air eagal gu 'n
tuit e fo dhraoidheachd an t-saoghail gun
fhios da.
Cha 'n 'eil e coltaeh gu'n d'iarr Lot solus
no seoladh o Dhia an am a ehrannchuir
a roghainn. Ged a smuainich e air feur is
(■rodh is caoraich m' an do rinn e Buas
inntinn, cha d' thug e aon smuain air Dia.-
B'e sin toiseach a sheaehrain 's a thrioblaid.
Cha robh riuth 'na inntinn ach maoin is
urram is comhfhiu-tachd fhaotainn dha fein
's d'a theaghlach, agus, air ghaol nan nith-
ean sin, bha e toileach comunn a ghabhail
ri daoine mallaichte, ain-diadhaidh , agus a
bhean 's a chlann a charadh ann an teis-
meadhoin graineileaclid Shodoim. Ach bu
daor a phaigh e air a shon sin. Ma bha
e 'n duil gu 'm bu ghniomh Criosduidh no
gu 'm bu chaoimhneas atliar a bha e a'
deanamh riutha, fhuair e a shuilean f'hosg-
ladli ; oir, an ceann beagau uiue, tha e
coltaeh gu 'n d' i'has a bhean cho toigheach
air Sodom '.s air prabar a' bhaile 's nach
iarradh i fhagail. Co dhiu, dh' fhairtlich air
a toirt leis as. Chunnaic e cuid d'a nigh-
eanan air an cuing-chcangal gu neo-choth-
romacli ri mi-chreidmhich agus mhill dvoeh
cholnadar Shodoim beusan ohaich cho
buileaeh 's nach robh annta ach diu nam
ban. Ged is seanu naigheachd so tha i iir
cuideachd. oir tha mora.n pharantan an diugh
fhathast a' deanamh a' cheart ni a rinn Lot.
Ann a bhi cur an cloinno air ceanu an
ratljaid 's a I'oghuachadh an crannchuir
dhaibh, cha toir iad suim do ni sam bith
ach inbhe is buannachd shaoghalta. Ann
a bhi toirt dhaibh colas na Blighe, bheir
iad dhaibh a h-uile eolas ach an aon colas
a tha tarbhach. Gabhaidh iad na ceumannau
a's soluimte a's urraiun neach a ghabhail
gun iomradh air urnuigh, no iarraidh air
Dia an treoraehadh. Air sgatli tasdan la'
bharrachd 's an t-seaehduinn ciiiridli iad
balaich is caileagan oga an teis-meadhoin
aingidheachd, caoin-shuarach mu na cunn-
arta.n 's na buaraidhean a dh' fhaodas am
beathu a mliilleadh. Ach ma gheibh gaol
an t-saoghail is nabhar na lieatha greim
cho laidir air parantan 's nach toir iad
smuaii; air Dia. no air toil Dhe, no air
anam an cloinne, no air ni sam bith eile
ach buannachd shaoghalta, 'nuair a bhio.s
iad a' cur am mic 's an iiighe-man air clieann
na slighe, cha ruig iad a leas iongantas a
ghabhail ma clii iad, an deigh laimhe, gu'n
do cheannaich iad a' bhuannachd .shaoghalta
aig pris ro dhaor. Ach gle bhitheanta ged
is e na parantan a thaghas am port is e
an claim a phaigheas am piobaire. Co dhiu,
tlia sinn an duil gur e sin aon de na leasain
a (111' fhaodar a leughadh o bheatha Ijot.
Mhill e a bheatha' fein gu mor ach mhill e
a theaghlach seachd uairean na bu mhiosa.
Tha an So-riobtur a' teagase- s'u 'n do
theainadh e o sgrios air a' cheann mu
dhoireadh, ach i'aodar a radh mar thuirt .
Pol gii 'n do shaoradh, e mar tre theine. Ged
bha a chridhfe Ian cliopagan is. droighinn
bha cluaineagan de thalamh maith ann mar
an ceudna, agus ged a tharruing a shaniit .
fein air falbh e o shligheaunan sublia.chai.s .
na h -inntinn thoilichte gu clabar Irlthaicli
na h-inntinn shaoghalta, bha bun a' ghiioth-
uich ann gun teagamh, agus a dh' aindeoin
a shaoghaltachd bha tomhas aige de ' spiorad
an Tighearna. Ach . tha a bheatha a' seirm
nam briathran 'nar cluasan^rrCiod an tairbhe;.
a ta ann do dhuine, ged cliosiiadh e -lin:'
saoffhal uile ag-us 'anam fein a chall ?
16
■A Thiijheani losa, a thug buaidh air an
t-sao(jhal, thoir dhv/nn tomhas de d' ghliocnfi
'•■? de d' spiomd rlinvi 's gu 'm hi iarrtus dur-
achdach againn air na tiodhlacan n's fearr,
's gu'm hiar cridhe.aohcm air nn suidheachadh
air na nithean a la shims. Saor siiiii o
shannt \s o shaoghalUtchd agns cuidich leinn
roijhainn a dheanamh de 'n chuid iuhailli
narli toireur uaiiin gu brafJi. Coimhead sinn
o'n olc re ar cuairt air thalamh agus lei.g
thugainn do sholm, oir is tasa solas an
t-saoghfiU. Amen .
AORADH AN TAIRBH.
Tha. moran air a radii anns an tseaun TioniQadh mu
iodhalaoradh nan ludhach ; ach cUa 'n 'eil e idir
fiirasda srauaintean soilleir fliaotainn air an t-seorsa
aoraidli sin. no blii cinnteach ciod an ni sonruichte a
bha an luchd aoraidh a' ciallachadh leis. Anns na
seann laitheaa bha diadhairean na h-eaglais de "n
bheachd gn'o robh eolas Dhe aig ceud atbraichean a'
chinneadh daona moran na bu shoilleire no bha e aio-
na linntean a thainig "nan deigh. Is e sin r'a radh,
bha iad an duil gu'm b' aillme do Noah 's do Shorn,
"s do Enoch, 's do Lot, Dia mar nach b' aithne do'n
al. a bha beo ann an linn Hosea is Amois is an curr de
na faidhean d' am b' fheudar a bhi labhairt gu searbh
an aghaidh iodhal-aoraidh an t sluaigh. A reir a'
bheachd so, bha am foillseachadh a rinn Dia air a
bhith 's a nadur fein do dhaoine ann an toiseaoh
eachdraidh an t-saoghail. iomlan ; ach mar bha na
bliadhnachan a' dol se.achad is M a tigh'nn as deigh
iiil, bha am foillseachadh sin uigh ar n-uigh air a
thruailleadh, agus bha an saoghal a' tuiteam air falbh
on Dia bheo 's o'n chreidimli fhior gu bhi deanamh
aoraidh do dhiathan breige. (Jed a dh' fhaodas gu
bheil moran dhaoine de'u bheachd so fhathast cha 'n
"eil e idir a reir na firinn ; agus cha mho a tha an
seann Tiomnadh, ma leughar e le curam is tuigse, 'ga
ghiulan a mach. Tha e calg-dhireach an aghaidh
na's aithne dbuinn mu fhreasdal an Tigheara anns an
t-saoghal, agus mu'n doigh anns a bheil Dia "ga
fhoillseachadh fein do dhaoine. C'ha 'n urrainnear
obair an taisbeanaidh a choimeas ri rud sam bith a's
fhearr no ri solus na greine — solus a tha 'g eiridh
uigh ar n-uigh, an toiseach a" chamhanaich, an sin
bristeadh na faire, an sin galhan soluis a' buahidh air
na beanntan a's airde, an solus a' sior fhas ann an
neart gus an ti,g e gu noart is iomlanachd a" mheadh-
oin la. An aite a bhi '.g radh gu'n d' fhuair Adhamli
is Noah solus a' niheadhoin \h agus gu'n do otiaill an
slioohd an solus sin, ann an tomhas mor, miltean
bliadhna an deigh dhaibhsan a bhi marbh, is e bu
choir dhuinn a radh nach robh ceud athraichean an
t-seann Tiomnaidh ach anns a' chamhanaich a thaobh
eolas Uhe, agus nach robh am foillseachadh a fhu;iir
iad ach beag is fann an coimeas ris an t solus a dh'
eirioh air an duthaich ann an linn nam faidhean. Tha
an saoghal a' tigh"nn air aghaidh an aite a bhi dol
air ais ann an eolas air nadur is buadhan Dhe ; faodar
a radh nach do rainig a' ghrian airde nan speur fhath-
ast, agus gu'n nochd spiorad an Tighoarna nithean iir
do na feadhainn a thig "n ar deigh air nach do
rainig sinne.
'I'huirt sinn an uiread so chum an rathad a reiteaoh-
adh air son rud eile a bu mhaith leinn a radh, agus is
e sin, nach ann idir a' toiseachadh air seoi'sa iir de-
dh' aoradh a bha clann Israeli ann a bhi deanamh aor-
aidh do tbarbh. ach a" dol air an ais gu seann seorsa
aoraidh a bha an athraichean a oleachdadh anns a'
chamhanaich. 'Nuair a bha an saoghal 'na leanab-
achd. cha b' urrainn do dh' inntinn mbic an duine
greimeachdh air an fhirinn gur spiorad Dia, no aoradh
a dheanamh dha air mhodh spioradail. P.ha buadhan
a' ohuivp na bu laidire no buadhan na h-inntinn, agus
bha e na b' fhusa do dhaoine aoradh a dheanamh do
Dhia a chitheadh iad le'n suil no do Dhia nach b'urr-
ainn dhaibh fhaioinn. Cha b' urrainn dhaibh an
inntmn a shoorucadh le h-earbsa no creidimh air Dia
nach faca iad riamh air mhodh sam bith eile ach le
solus an spioraid fein 's le mac meamna na h-inntinn,
Is c sin an t-aobhar gu'n do thoisich iad air dealtih an
De bheo a shnaighoadh, an cloich, an 6r. am fiodh, "s
air dhoighean eile. Cha b'urrainn dhaibh aoradh a
dheanamh gu spioradail do spiorad \ dh' fheumadh
iad dca.lbh Dhe fhaicinn mu ohoinneamh an siil chum
gu'n creideadh iad gu'n robh e da rireadh dliith
dhaibh. Cha "n 'eil e uile gu leir ceart, ma ta, a radh
gu'n robh Israeli a' cul-shleamhnaobadh o chrpidimh
anns an Dia bheo agus a' tuiteam air an ais gu-
iodhalan, 'nuair a bha iad an drasd 's a rithist a' dean-
amh dhaibh fein tairbh oir. Is ann do'n Dia bheo,
lehobhah an athraichean, a bha iad a' ciallachadh
aoradh a dheanamh fad na h-uine, ged a bha iad 'ga
shamhlachadh ris na h-iomhaighean sin, mar rinn iad
ann an linn Aaroin agus ann an linn leroboam. (!:ha
'n 'eil e furasd a dheanamh a mach ciod a bh" aca 's
an t sealladh ann a bhi tarruing dealbh Dhe air an
dnigh ud. no ciod an emuain a bha 'n cul :in cinn.
Tha cuid de dhiadhairean de"n bheachd gur h-ann o'n
Eiphit a thainig an cleachdadh, ach tha a" mhor
ehuideachd am barail nach e a oheannach a rinn
iad, agus gu'n d'eirich an rud am measg Israeil
gu nadurra. liha iad 'nan tuathanaich ; cha
b' aithne do na tuathanaich sin ann an staid
an leanabachd 's ann an camhanaich eachdraidh
an t-saoghail samhladh eile air lanachd no^irt is
beatha a b' fhearr no tai'bh og no laogh. Agus air
dhaibh feuchainn ri greimeachadh air Iknachd beatha
is neart is curahachd an De bheo, ghabh iad an samh-
ladh sin air, agus tharruing iad a dealbh mar laogh
no mar tharbh oir. Ged a dh'eirich dindhairean is
faidhean nam measg a rainig air an fhirinn gu'm bu
spiorad Dia nach gabhadh samhlachadh ri ni sam
bith a b'urrainn lamh mhic an duine a dheanamh, 's
ged a chronuich iad an sluagh air son an aineolais,
bha 'n sluagh mall 'nan cridhe, 's 'nuair a gheibheadh
iad an cothrom bha iad a' tionndndh air an ais a dh'
ionnsuidh an t-scann chleachdaidh. Ann an aon
seadh, tha e fior gu'n do chuidich na samhlaidhean
so le Israeil ann an tus a h-eaohdraidh a h-inntinn a
thogail gu lebobhah, ach an deigh laimhe bha iad
'nam mallachd 's 'nan cnap-stirra mor dhi, oir cha b'
ann do Dhia a bha an sluagh neo spioradail a' dean-
amh aoraidh ach do 'n t - samhladh. 'N uair a
tboisicheas daoino air aoradh a dheanamh do Dhia
tre shamhlaidhean's tre iomhaighean, is e fia bitheanta
a's deireadh dha sin, gu 'n dichuimhnich iad L>ia 's
gu'n toir iad an aoradh do na h-iorahnighean fein.
Chi bhiodh e furasd a thomhas am feum a rinn an
dara aithne ann an eachdraidh an t-saogh;iil, oir bha
i 'na meadhon mor air a theagasg do dhaoine aoradh
fior ghlan a dheanamh do'n Dia bheo.
1
r.
.J
Air 5.
SAGAIETEAN DO DHIA
s
^^^^^f ^1
M^g
^g
ll^^^pij
^^^^^^^^§
^^^^^^
HJ^^a^
i^^iS^S^n^^
gjffiffl^m^
1911.
Dhasan a ghradhaich sinn, agus a dh'
ionnlaid sinn o ar peacanna 'na fhuil fein,
agus a rinn righrean dhinn is sagairtean do
Dhia 's d'a Athair, dhasan gu 'n robh
gloir agus cumhaehd gu saoghal nan
saoghal. — Taisbean I; 5, 6.
Anns an am anns an do egriobhadli
leabhai- an Taisbeanaidh bha an eaglais
Chriosdnidh. a' fulang geur - leanmhuinn a
theap sgrioiS. a thoirt oirre. Dh' eiricli cumh-
achdan an t-saoghail an aghaidh sluagli an
Tigliearna; agus, a reir coltais, bha iad an
impiJ a bhi air an sguabadh bharr aghaidh
na talnihainn. Am measg nan trioblaidean
's nan deuchainnean a thainig orra, bha
cuid de na creidmhich a' call am misnich
agus a' tuiteam air falbh. Anns an leabhar
so tha an t-abstol Eoin a' feuchainn ri mis-
neach na feadhnaoh sin a neartachadh agus
ag innseadh dhaibh mu 'n taisbeanadh ghlor-
mhor a thug Dia dha air nithean a bha ri
taehairt ann an nine ghearr. Le h-iomadh
samhladh tha e a' cur 'nan cuimhne gu bheil
cumhaehd Dhe ag oibreachadh air taobh a
shiuaigh agus gu bheil an t-am fagus anns
an criochnaichear laithean am broin. Biodh
na naoimh, tha e ag radh, fo dheagh
mhisnich ; oir saoraidh an Tighearn as an
teanntachdaibh iad agus rioghaichidh iad gu
siorruidh maille ris anns an Jerusalem
Nuadh. Tha an Tighearn a' rioghachadh;
criothuaioheadh an talamh; tha an Tigh-
earn a rioghachadh ; deanamh na naoimh
gairdeachas — is e sin suim na tha an
t-Abstol Eoin ag- radh anns an leabhar so.
Tha an litir a sgriobh e chum nan seachd
eaglaisean a' toiseachadh anns an doigh abh-
aisteach, Gras dhuibh agus sith o'n Ti a
ta agus a bha, agus a ta ri teaehd, agus
o losa Criosd, an fhianuis fhior, an ceud-
ghin o na marbhaibh, agus uachdaran righ-
rean na talmliainn. Ach cha luaithe a dh'
ainmich Eoin an t-ainm naomh a tha os
cionn gach ainm no chaidli a chridhe a maeh
a dh' ionnsuidh an Tighearn losa le solas
is aoibhneas, agus thionndaidh e clar |mjionaid
no dha o bhrosnuchadli a bhraithrean chum
ainm a Shlaniugheir a bheannachadh —
Dhasan aig a bheil g-radh dhuinn, agus la
dh' ionnlaid sinn o ar peacanna 'na fhuil
fein, agus a I'inn rioghachd dhinn, sagairt-
ean d'a' Dhia 's d'a Athair; dhasan 'gu 'n
robh a' ghloir agus a' chumhachd gu saoghal
nan saoghal.
Cha 'n 'eil e furasd a radh ciod an ire
a rainig na deisciobuil ann an eolas spiora-
dail aig an am anns, an do chuireadh losa
gu has, ach tha e furasda gu leoir fhaicinn
gii 'n d' fhas 's gu 'n d' abaich iad gu h-ana-
barrach, an eolas 's an creidimh, an deigh
dha eirigh o na marbhaibh. Thainig iad
gu bhi creidsinn ann an diadhachd losa uigh
ar n-uigh, agus is docha nach b' urrainn
dhaibh fein innseadh ciamar. Cha b' ann
mar Dhia a b' aithne dhaibh e an toiseach
ach mar dhuine; agus ghradhaich iad e mar
charaid fada m'an do thoisich iad air aoradh
a dheanamh dha mar aon de phearsachan
na Diadhachd. Tha eadar-dhealachadh mor
eadar na smuaintean a blia Eoin ag altrum
mu losa anns na laithean anns an robh iad
ag imeachd comlila ann an Galile agus na
smuainteajn' a bha e ag alti'um uime ann am
Patmos, bliadhnachan an deigh 'aiseirig-h. An
taobh a mach do Mhuire cha robh neach air
an t-saoghal d' am b' aithne losa na b' fhearr
na Eoin. B' aithne dha fuaim a ghutha,
b' aithne dha coltas 'aodainn is dath a shul,
b' aithne dha a dhoigh labhairt 's a dhoigh
coiseachd, agus shaoileamaid g-u 'n tugadh
e tarruing- air na nithean sin an uair a thods-
ich e air cunntas a thoirt air an t-sealladh
a chunnaic e air Criosd ann am Patmos.
Shaoileamaid gu 'm biodh an Criosd a chun-
naic e ann am Patmos car coltach ri Mac
an duine a bha maille ris ann an Galile.
Ach an aite aire a luchd leug-haidh a
shocruchadh air buadhan losa mar b' aithne
dha e Jann an laithean fheola, tha an t-abstol
a' cur nan nithean sin uile as an t-sealladh,
agus ag innseadh uime ann an doigh a tha
a' nochdadh gu soilleir nach b' ann a reir
na feola a b' aitluie dha e a nis ach ann an
cumhaehd a Dhiadhachd. " Bha a cheann
agus fhalt geal mar oluinn ghil, agus a
shuilean mar lasair theine. Agus a chasan
cosmhuil ri umha fiorghlan, agus a ghuth
mar thoirm mhoran uisgeachan. Agus bha
aige 'na laimh dheis seachd reultan: agus
claidheamh geur da fhaobhair a' teaehd a
mach as a bheul, agus a ghniiis mar a'
ghrian a' dealrachadh 'na Ian neart." Mar
bha na bliadhnachan a' dol seachad bha eolas
Eoin air a Shlanuighear a' fas, agus chunnaic
e gloir as deigh gloir is doimhneachd as
deigh doimhneachd ann an diomhaireachd a
naduir. Cha b' e Criosd ur a chunnaic e
anns an eilein ach an Criosd a b' aithne dha
18
cheana, aun an doigh a bu shoilleire. An
uair a blia iad comlila anna an it-seomar
uaehdrach leag an t-abstol a cheann air
uclid a Mhaiglistir, aeh 'nuair a chunnaic e
am Maighstir ceudna ann am Patmos, ann
an staid a ghloire agus ann an cumhachd
'aiseirigh, tliuit e sios aig a chasan ann an
riochd mairbh. Ann an kithean flieola thug
e gaol do losa mar charaid 's mar bhrathair;
ach a nis chaidh na seann nithean sin
seachad, 's tlia e a' deanamli aoraidh dha mar
a Tliigearna 's a Dhia, agns a' taomadh a
mach a chridhe 'na lathair le laoidh bhuidh-
eachais — Dliasan aig a bheil gradh dhuinn,
agus a dh' ionnlaid sinn o ar peacanna 'na
fhuil fein, agus a rinii rioghachd dhinn, sag-
airtean do Dhia 's da Athair, dhasan gu 'n
robh a' ghloir agus a' chumhachd gu saoghal
nan saoghal.
Cha b' iirrainn do Eoin facal brosnucli-
aidh a b' tliearr a labbairt ris na feadhainn
a bha a' call am misnich, no gi-adh Chriosd
dhaibh a chur 'nan cuimline. Is e dochas
is misneach chreidmheach nacli failnich a
ghradli-san. Faodaidh matliair leanabli a
cuim a dhiehuimhneachadh ach cha dich-
nimhnich Criosd a shluagh. Tha iad gearrte
air dearnaibh a laimhe, agus cha chaill e
aon de na thug 'Athair dha. Dealaichidh na
sleibhtean r'am bunaiteau agus atharraichear
na beanntan as an aite, ach cha dealaich mo
chaoimhneas riut-sa 's cha 'n atharraichear
comh-cheangal mo shith, deir an Tighearna.
Bha fios aig Eoin gu 'n toir daoine urram ia
aoradh do 'n Tighearn anns an tomhas anns
a bheil faireachduinn aca air na tiodhlacan
a tha iad a' sealbhachadh bhuaith, agus tha
e mar sin a' dol air aghaidh gu bhi cur an
cuimhne a luchd leughaidh cuid de na
beannachdan a tha sruthadh o ghradh
Chriosd — Dhasan a ghradhaich sinn, agus
a dh' ionnlaid sinn o ar peacamia 'na fhuil
fein. Ann a bhi 'g radh gu bheil Criosd a'
toirt maitheanas am peacanna d'a shluagh,
cha 'n 'eil Eoin a' teagasg ach an fhirinn a
chual e le chluasan fein iomadh uair o
bhiJean losa. 'Nuair a shin e an cupan d'a
dhoiseiobuil aig an t-suipeir thuirt e riu —
Plaibh uile dheth, oir is i so fuil a' chumhn-
ant ag-amsa, a dhoirtear airson mhoran chum
maitheanas pheacanna. Tha an fhirinn so
air a teagasg eho soilleir anns an Tiomnadh
Nuadh 's nach gabli i folnch; agus b' e an
soisgeul leis an do ehoisinn Pol na cinnich
an soisgeul a fhuair e air tus — " Gu 'n
<i' fhuair Criosd bus air son ar peacanna a
reir nan sgriobtur." Is e maitheanas pheac-
anna an tiodhlac a's priseile a's urrainn Dia a
thoirt do dhaoine, agus, a dh' aindeoin ciod
a their an saoghal, oibrichidh maitheanas
naomhachd ann am beatha na feadhnach a
fhuair e, oir tha caomhalachd Dhe ann a bhi
sealltuinn thairis air an cionta a' leaghadh
cruas an cridhe 's a' dusgadh taingealachd
annta a bhrosnuicheas iad gu seirbhis a
dlieanamh do'n Tighearna le 'n uile chridhe.
Tha e cho miorbhuileach gu 'n cuireadh Dia
sgaradh eadar an duine 's a pheacanna le
facal a ghrais, 's a tha e gu 'n cumadh e
na reultan 'nan cursa, linn as deigh Unn, le
facal a chumliachd. Cha 'n urrainn peann
no teanga labhairt air maitheanas Dhe mar
bu choir, no an t-sith 's an' t-saorsa a tha
'ga leantuinn a chm- an oeill. Cha tuig-ear e
ach leosan a dh' fhiosraich e, ach togaidh
iadsan uile a fhuair troeair o Dhia an guth
maille ri Eoin agus ris na naoimli, agus
seinnidh iad laoidh bhuidheachais dhasan
a ghradhaich iad agus a dh' ionnlaid 'iad
o'm peacanna 'na fhuil fein.
Tha an t-abstol a' cur gradh Chriosd air
thoiseach, oir is e an gradh sin an tobar
as a bheil uile bheanuachdan ar slainte a
sruthadh; agus 'na dheigh sin tha e ag
ainmeachadh aon de na tiodhlacan a tha
creidmhich a' sealbhachadh mar thoradh a
ghraidh; ach tha e dol air aghaidh gu bhi
'g innseadh mu 'n inbhe ard is ujramach
dh' ionnsuidh a bheil Criosd a' togail na
feadhnach a fhuair maitheanas — a rinn
rioghachd dhinn, sagairtean do Dhia 's d'a
Athair. Bha cuimhne aig Eoin air na
briathran a labhair Dia ri cloinu Israeil —
" Ma ghleidheas sibh mo chomlicheangal,
bidh sibh dhomhsa 'n ur n-ionmhas son-
ruichbe os cionn nan uile shluagh; bidh sibh
dhomhsa 'n ur rioghachd shagairtean agus
'n ur cinneach naomh." — Exod. xix. 5. Cha
'n e mhain gu 'm fireanaich Dia an dream
a ghairmeas e, ach gloraichidh e iad mar
an ceijdna. Tha e a' toirt d'a shluagh soch-
airean is coraichean nach 'eil aig maithean an
t-saoghail; tha iad 'nan teaghlach rioghail
's 'nan oighreachan air Dia, agus a' gluasad
ann an saorsa ghlormhor a chloinne. Anns
na seann kithean agiis fo 'n t-seann chumhn-
anta bha na sagairtean ann an daimh a bu
dluithe ri Dia no bha an corr de'n t-sluagh,
agus bha an rathad fosgailte dhaibh do 'n
ionad naomli; ach le blias fein bhris Criosd
sios am balla-meadhoin a bha eadar daoine
is Dia agus choisrig e d' a shluagh slighe
nuadl, is bheo a steach do 'n ionad a's ro
naoimhe. Fo 'n chumhnanta nuadh tha
sluagh an Tighearna uile 'nan sagairtean; oir
tha an t-slighe fosgailte dhaibh gu Dia, agus
tha cead aca tigh'nn 'na lathair agus amhare
air a ghloir le aghaidh gun fholach. Is e
??
M
I
19
so an smuaiii a blia aun an inntinn Eoin
'nuaii- a labliair e umpa mar shagairtean.
Tha e a' smuaineachaclh air sliiagh an Tigh-
eaina mar dhaoine a tha air an gairm gu
droiichd ard, a tha air an cur air leth gu
seirbhis Dhe, a tha air an dealachadh o 'n
t-saoghal, agus a' mealtainn sior cho-
chomunn ris an Righ a ghairm 's a sheulaich
iad. Is mor agus priseil an t-sochair e,
gu 'm biodli rathad fosgailte daonnan aig
creidmhich gu lathaireachd an Righ, ach
ciod! a ghne dhaoinie' a bu choir a bhi annta-
san aig a bheil an t-Mchaiir so? Cha sagairt
iior neach sam bith ach neach aig a bheil
lamhan glan is eaithe-beatha naomh. Cha
'n 'eil ann an sagairteachd gun naomhachd
ach an t-ainm gun an tairbhe. Tha iadsan
a tha da-rireadh 'nan sagairteau do Dhia air
an sgeadachadh ann an trusganaibh g-eala,
agus is e maise na naomhachd an trusg'an
g«al. Tha gloir Dhe is gloir an duine a'
coinneachadh aun an uadur na feadhnach
sin a tha 'nan sagairtean fior. Tha iad
daonnan dluth do Dhia, oir tha iad a' dean-
amh aoradh dha gun sgur; ach tha iad
mar an ceudna dluth d'an co-chreutairean
oir tha iad comasaeh air co-fhulangas a
bhi aca r" an anmhuinneachd. Is e sagairt-
ean an Tiomnaidh Nuaidh, iadsan aig a
bheil gradh do Dhia is gradh do dhaoine,
iadsan a tha naonih is iriosal is glan 'nan
cridhe, iadsan a tha caomhal is trocaireach,
iadsan aig a bheil spiorad na h-urnuigh is
spiorad na sith, iadsan aig a bheil eud air
taobh an Tighearn agiis a shaothraicheas 'na
sheirbhis. Is e sin toradh an Spioraid, an
toradh ris a bheil fiuthair aig Criosd, ceann
na h - eaglais, o blieatha nan daoine a
ghradhaich e, agus a dh' ionnlaid e o'm
peacanna 'na fhnil feiu, agus d' an do rinn
: -e sagairtean do Dhia 's d'a Athair. 'Nuair
a shocruich inntinn an t-abstol Eoin air na
tiodhlacan beanuaiehte a bhuilich Criosd air
a shluagh, 'nuair a bheachd smuanich e
air gradh an t-Slanuialieir, air an t-saorsa
a choisinn e dliaibh le fhulangas fein, agus
air an inbhe ard dh' ionnsuidh an do ghairm
e iad, cha 'n 'eil e iong-antach gu 'n do lion
a chridhe le taingealachd is moladh agus
gu 'n do sgi'iobh e — Dhasan gu 'n robli a'
ghloir agus a' chumhachd gu saoghal nan
saoghal.
OBAIR NA H - EAC4LAIS.
Ann an iomadJi sgireachd anus a' Ghaidh-
ealtachd cha 'n 'eil an eaglais Steidhichte ach
gu maith lag, agus, air an aobhar sin, tha
moran dhaoine anns na cearnaibh sin pn
duil nach 'eil i 'na cumhachd spioradail idir
anns an tir. Tha e fior nach 'eil i a' faot-
ainn cothrom ann an cearuan de 'u Ghaidli-
ealtachd a reir a durachd 's a gradh do 'n
t-sluagh, ged tha cuisean a' fas na 's fhearr
no bha iad, ach tha an eaglais a' deauamh
obair fhiachail ann an aitean eile, agus obair
a tha air a h-aideaehadh 's air a beannachadh
le Dia. Tha e ceart gu 'm biodh uigh aig
muinntir na h-eaglais anns an obair anns a
bheil i a' saothraehadh, agus bu mhaith leinn
anns an aireamh so beagan a radh mu obair
na h-eaglais air a' bhliadhn' a chaidh seachad
aig- an tigh agus ann an duthehanna cein.
Cha 'n lu-rainn fiutliair a bhi aig eaglais
sam bith ri soirbheachadh ach anns an
tomhas anns a bheil i soisge.ulach agus anns
an tonilias anns a bheil a sluagh eudmhor
gu ordugh an Tigheaxn a choimhlionadh —
" Imichibli air feadh an t-saoghail uile agus
searmonaichibh an soisgeul do gach duil."
Gu 'n doirteadh Dia air luchd dreuchd is
luchd comanachaidh na li-eagiais an spiorad
naomli chum 's gu 'm bi iad seasmhach, neo-
ghluasadaeh, a' sior mheudachadh ann an
obair an Tighearna. Chiur an eaglais a
mach ministearan is seirbhisich eile do na
h-Innsean, do 'n Afric, agus do China, agus
an uiridh chruinnich muinntir na h-eaa-lais
aig an tigh corr is sia deug is da fhichead
mile punnd Sasunnach chum an obair sin a
chur air aghaidh. Faodar an rud a chur
ann an doigh anns an glac e an t-suil: —
Aireamh an luchd oibre an duthchannan
CEIN.
I. — Daoine Geala.
Ministearan, - - - 34
Dotairean, - - - 12
Seirbisich eile, - - - 15
Boirionnaich, - - - 75
Mnathan nam Ministearan, - 34
170
II. — Daoine Dubha.
Ministearan, - - -
13
Ceistearan,
210
Maiglistearan-sgoile ,
555
778
An toradh.
Aireamli nan cinneach iompaichte, 21,212
Luchd Comanachaidh, - - - 6,870
Sgoilearan, ----- 17,454
Chaidh a bhaisteadh an uiridh, - 2,700
An tigh'nn a Stigh.
Anns an duthaich so, - £46,412 0 0
Anns na dut*hannan thai], - 9,702 11 6
20
De "u t-suim so blia corr is sia mile cleug
air a chruinneacliadh le comunn nam ban
anns an eaglais, comunn a tha deanamh
obair fhiachail anns gach sgireaelid anns an
deachaidli cothrom a tlioirt dhaibli. Ach tha
an saoghal farsuing, agus tlia an soirbheach-
adli a thug Dia do 'n eaglais cheana 'na
ghairm iir d'a sluagh, ag iarraidh orra an
tuilleadh dichill a dheauamh. 'Nuair a chi
na duthchanna borb gu bheil gradh Chiiosd
a' co-eigneachadh nan criosdiiidlieau gu dol
thai' chuantan thuea-san, chum am bochdan
a chuideachadh, an clann a theagasg ann
an eolas na firinn, agus am muinntir thinn
a leigheas, bidh an soisgeul dhaibh 'na sgeul
aoibhueacli.
Aig an tigh cha 'n "eil an eaglais 'na tamh .
Tha sluagh na duthcha a' taomad.li a steacli
do na bailtean mora, air clior 's nach 'eil aite
dhaibh anns na h-eaglaisean a bha lionmhor,
gu leoir fichead bliadhna roimhe so. Tha
eaglaisean ura 'gan tog-ail a chionn gu bheil
i'eum orra. Tha sia ceud is tri fichead
eaglaij de 'n t-seorsa so air an togail cheana,
aguis cha d' thug an staid boun a sia airson
an aobhair .sin. Tha moran dhaoine am
beachd gur h-e an staid a tha cumail >3uas
na h-eaglais Steidhichte uile gu leir. Cha 'n
'eil sin fior. Tha coig oeud eaglais againn
naoh 'eil a' faotaiun ruabhag ruadh ach na
thogas am buill fain. Aig an Ard Sheanadh
ann an 1904 riuu an eaglais suais a h-inntinn
gu 'u robh e feumail leth cheud sgireachd
ur a chomharrachadh a maeli m'an tigeadh
deich bliadhna. Bha an rud ri corr is ceud
mile a chosg. Tha seachd bliadhna seaehad
a nis, agus tha deich air fhichead de na
h-eas'laisean sin air bonn ; ach feumar
cabhag- a dbeanamh ma tha each ri bhi deas
m'an tig 1914. Ciod air bith a ni eaglaisean
eile tha e mar fhiachaibh air eaglais na
h-Alba meadhonaoi nan graB a tJibirt ,do g-ach
cearn de 'n duthaich chum 's gu 'm bi coth-
rom aig na li-uile feitheamh air Dia ann an
orduighean an t-soisg-eil. Tha sinn an
dochas gu 'm bi sluagh na h-eaglais eudmhor
anns gach deagh obair agus gu 'm bi an
saothair air a crunadh le beannachd Dhe.
AN LUIBHRE.
Anns an treas caibideal deug de Lebhit-
icus tha cunntas mionaideach ri fhaotainn
mu 'n ghalair uamhasach so.
Bha an galair an da chuid gabhailteach is
duthchasacTi, agus bha eagal air daoine
roimhe anns na seann laithean mar tha eagal
orra an diugli roimh 'n bhric. Cha robh
maith dhaibhsan air an robh e an aodann
a nochdadh anns an t-sionagog no an aite
sam bith eile far am biodli daoine cruinn.
Bha e air a radh gur h-anu 'san Eiphit
a flmair na h-Iudhaich e, agus gu 'm b' e
cruas na h-oibre a bh' aca ri dheanamh
aig na h-athaelian creadha a bu mhathair
aobhair dha. Ach cha 'n 'eil e coltach gu 'n
robh e dad na bu chumanta am measg nan
ludhach no bha e am measg chinneach eile
anns an aind an ear. Bha an galair cho fada
sear ris na h-Innsean is lapan mile bliadhna
roimh theachd Chriosd. Bha muinntir
Phersia a' creidsinn gu 'n do pheacaich gach
noach air an robh an luiblire an aghaidh na
greine. Cha 'n e mhain nach tugadh iad
fasgadh do dhuine air an robh an galair,
ach bhiodli iad a' cur as do chalumain
gheala, an duil gu 'u robh e orra-san
cuideachd.
Anns an deicheamh linn rainig e an B-oinn
Eorpa agus fad nan ceudan bliadhna 'na
dheigh sin bha e cumanta gu leoir, eadhoin
ann am Breatunn. An sid 's an so air feadh
na duthcha chithear comharran fhathast gu'n
robh a' phlaigh so^ aon uair 'n ar measg.
Bliiodh iadsan air an robh i air an cumail
ann am punndar, dealaichte o dhaoine; agus
tha ainmeannan is laraichean nam punndar
sin air chuimhne fhathast. Cha 'n fhacas
luibhre ann am Breatunn o chionn uine
fhada, ach tha an galair gle dhona ann an
Locblann fhathast, agus bidh e a' bristeadh
a mach am drasd 's a rithist ann an Russia,
anns an Spainnt, anns an Eadailt, agus anns
a' Ghreig. Gheibhear e anns an Afric anns
na bailtean a tha dluth do 'n chladach. Tha
e anns an h-Inusean mar bha e riamh agus
ann an China .
Ged a cUi' fhaodas feadhainn a ghabhail a
tha glan 'nam full 's 'nan craicionn, tha e
coltach gur h-e an salachar a tha 'ga thogail.
Droch thigean, is cion gloine, is droch
bhiadh — is e sin mathair aobhar na luibhre.
Tha cuid de lighichean a' cumail a mach gu
bheil iadsan a tha tigh'nn beo air iasg
buailteach do 'n ghalair, gn sonruichte air
iasg saillte .
Bha e air a radh, ged nach urrainn sinn
aitJiris mar fliirinn, gur e so an galair a thug-
bas do righ Albainn, Eaibeart Brus. Ged
nach 'eil samhladh a's bitheanta ris am bi
searmonaichean a' samhlachadh a' pheacaidh
no luibhre, cha 'n 'eil an samhladh sin idir
air a olileachdadh anns a' Bhiobull. Ach tha.
an da rud cho coltach ri cheile an iomadh
doigli 's nach b' urrainn do luchd teagai-sg
eun amas air.
"i
Air 6.
1911.
DOCHAS AN T-SALMADAIR.
Cha 'n jhag thu m' cmam anns an iiaigh :
cha leig thu le t-aon naomh truaillidheachd
fhaicirm. — Salm xvi. 10.
Tlia e air a radh giu- e Daibhidh a sgriobh
an t-salm so an uair a bha Saul an Itoir
air a bheatha. Tha e fein ag innseadh
ann an eeud leabliar Sliamueil, xxvi. 19,
gu 'n robh e air fliuadachadli a macli p
oigiireachd an Tigliearna, agus gu 'n robli
cuisean clio dorclia aig an am sin 's gu 'u
d' iarr daoine air seirbliis a dheanamh do
dhiatlaan eile agus ciil a chur ri lehobliali
a chionn gu 'n do ehuir leliobhah, a reir
coltais, cul ris-san. Acli a dli' aindeoin nan
duiieadasan 's nan trioblaidean a thainig
air, cha 'n eisdeadh an salmadair ri comli-
airle na feadhnacli sin oir bha e cinnteach
nach treigeadh an Tighearn e. Eadhoin anus
an dorchadas bha co-cliomunn aige ri Dia,
agus ann a lionmhoiieachd a smuaintean an
taobh a stigh dheth bha a chomfhurtachd-
san a' toirt solas d'a anam.
Cuibhrionu mo ehup' is m' oigiireachd Dia :
'S tu sheasas dhomh mo chrann.
An aitibh aoibhneach thuit mo lion:
'S learn oighreachd bhriagli' nach gann.
Cha b' urrainn e smuaineachadh air aoibh-
neas a |b' airde no gu 'm biodli Dia a ghnath
maille ris, agus air dha a bhi cinnteach
gu 'n robh Dia air a dheis laimh cha cliuir-
eadh cunnart no trioblaid sam bith eagal air.
Bha e cinnteach nach cuireadh ba.s no
beatlia, no nithean a ta lathair no nithean
a ta ri teachd sgaradh eadar Dia is 'anam.
Agus air dha an dearbhaehd laidir so a
ruighinn agus fiosrachadh fhaotainn air
daimh cho dluth ri Dia, tha e ag radh,
Anns an uaigli cha 'n fhagar leat
Shios m' anam air aon achd:
Cha leig thu fos do d' sheirceinu naomli
Gu 'm faic e truaillidheachd.
Dhomh sligh na beatha nochdaidh tu:
A'd lath'r Ian aoibhneas ta,
Is aig do dheas laimh fein a Dhe,
Mor shubhachas gu brath.
Tha cuid de dhaoine an dull gu bheil an
t-salm so a' teagasg neo-bhasmhorachd an
anma, agus gu 'n robh an salmadair cinnt-
each nach b' e an uaigh crioch a reis. Bha
an t-abstol Peadar de 'n bheachd nach ann
idir uime fein a bha an salmadair a' labhairt
ach mu Chriosd, oir anns an t-searmon |a
labhair e air la na oaingis thubhairt e nach
gabhadh na briathran so a bhi air an coimh-
lionadh ann an Daibhidh do bhrigh gu 'n
d' fhuair Daibhidh bas agus gu 'n d' adh-
laiceadh e, agus gu'n robh 'uaigh r'a faicinn
gus an la 'n diugh. Tha e ag radh gur
h-ann mu aiseirigh Chriosd a bha an salm-
adair a' labhairt air dha fhaicinn roimh
laimh nach faiceadh 'fheoil truaillidheachd.
Chleaehd Pol an argumaid cheudna ann an
Antioch agus thugj e (seachad mar aon de na
dearbhaidhean gu 'n d' eirich Criosd an
fhaisneachd a rinn an salmadair — "Cha 'n
fhuiling thu do d' Aon naomh gu 'm faic
e truaillidheachd . " Gniomh xiii. 35. Chunnaic
feoil Dhaibhidh, tha e ag radh, truaillidh-
eachd agus mar sin cha robh na briathran
air an coimlilionadh ann, ach an ti a tliog
Dia suas cha 'n fhae' esan truaillidheachd.
Cha ruig sinn a leas dad a radii air ^'
chuis sin an drasd ach faodar a' cheist
fheoraich — an robh dochas na beatha mair-
eannaich aig an t-salmadair fein ? Cha 'n
'eil dochas na beatha maireaniiaich anns an
t-seann Tiomnadh ach mar sholus fann. Cha
robh na li-Iudhaich am beachd gu 'n robh
spiorad mhio an duine a' basachadh an uair
a dh' fhagadh an anail an corp, ach cha
robh meas mor sam bith aca air an staid
anns an robh an spiorad a' dol a steacli.
Thcireadh iad ri ionad comhnuidh nam
marbh Sheol, an t-aite fuar, iomallach,
dorcha anns an robh araon an t-aingidh agus
am firean air an tilgeadh aig uair am bais,
aite anns nach robh obair no grian no solas,
tir dorchadais mar dhuibhre sgail a' bhais,
agus as eugmhais gach riaghailt, agus far
a bheil an solus mar dliorchadas. lob x. 22.
B' e Sheol tir na dichuimhne, Cha 'n 'eil fios
ni air bith aig na mairbh agus chaidh as
mar an ceudna d' an gradli agus d' am fiiath
agus d' am farmad. Eccles. ix. 5. Ann an
Sheol cha robh eadar dhealachadh eadar am
firean 's an f-aingidh; cha robh an t-ion-
racan a' faotainn duals no an t-eucorach a'
fulang peanais. Ach b' e searbhadas na tire
so uile gu leir nach faicte gnuis Dhe innte
agus nach robh co-cliomunn tuilleadh aca-
san a I'achadli a steacli do staid nam marbh
ri Dia. Anns a' bhas cha 'n 'eil cuimhne
22
oi't a Dlie, ag-us anus an Sheol c6 bheir cUiuit
€liu.. Salm vi. 5. Gu deimhin cha dean
Sheol luaidh ort, cha chuir iadsan a theid
sios do 'n t-slochd an doigh ann a'd fhirinn.
Isaiah xxxviii. 18.
Ach ged bha taobh thall na h-uagha air
a chuartachadh le ceo is dorchadas do na
h-Iiidhaich fad iomadh linn, agus ged nach
Tobh iad ag altrum an dochais a tha aig
creidmhich anns na laithean so, bha an solus
&' fas uigh ar n-uigh agus rainig euid
dhiubh air earlais de 'n fhirinn a theagaisg
Criosd do 'n t-saoghal, an uair a thug e
beath' is neo-bhasmhorachd gu solus tre
chumhachd 'aiseirigh. Bha cuid de na seann
naoimh a' gluasad cho dluth ri Dia agus
bha faireachduinn cho beo aca air lathair-
eachd Dhe agus air na solasan a bha comp-
anas lehobhah a' dusgadh 'nan anam, 's
nach robh e furasda leo a chreidsinn gu 'n
tigeadh an la anns an rachadh an co-
chomunn sin a bhriseadli. Eha faireach-
duinn aca air lathaireachd Dhe anns a'
bheatha so nach 'eil aig moran dhaoine an
diugh. Co a th' ag-am anns na neamhan ach
thu, agus ann an coimeas riut cha 'n 'eil
neach air thalamh air a bheil mo dheigh ?
Salm Ixxiii. 25. Cia luachmhor leamsa do
smuaintean a Dhe; 'nuair a dhuisgeas mi
tha mi a ghnath maille riut-sa. Salm
cxxxix. 18. Aon ni ghuidh mi air an Tigh-
earna, a bhi a'm chomhniudh an tigh an
Tighearna re uile laithean mo bheatha, chum
gu 'm faieinn maise an Tighearna. Salm
xxvii. 4. Bha am beatha foluichte ann an
Dia agus bha a bheatha sin cho solasach
leo 's nach diiraiclideadh iad gu 'n tlg-eadh
i gu crich. B' e an duraohd sin mathair an
creidimh anns a' bheatha mhaireannaich.
Bha a' bheatha a bha iad a' sealbhachadh
cheana ann an co-chomunn ri Dia cho laidir
's cho solasach 's gu 'n robh iad fiosrach
na,'h faigheadh am bas buaidh oirre, agus
tha an salmadair ag radh anns an t-salm so
gu'n do rinn a chridhe g-airdeachas agus gu'n
robh flieoil a' gabhail fois ann an dochas
a chionn gu 'm b' e lehobhah a Thighearna,
agus nach fagadh e 'anam ann an Sheol.
C-red bha Sheol a' fosgladh a bheoil chum a
shlugadh suas, bha Dia air a dheis laimh
agus cha dealaicheadh e ris. Mar sin bha e
cinnteach nach b' e am bas a chuibhrionn ach
gu 'm faigheadh e beatha is tuilleadli beatha,
lanachd na beatha a tha .sruthadh o lehobhah.
Anns an t-salm so cha 'n 'eil neo - bhas
mhorachd an anma air a theagasg mar fhir-
inn a dh' flioillsich Dia do 'n t-salmadair,
ach tlm an salmadair o fliiosrachadh fein air
cumhaohd beatha Dhe an taobh a stigh dheth
a' deananih greim air an dochas mhor sin;
agus tha an dochas mar reul-iuil d'a anam
anns an dorchadas. Gred nach 'eil e ag radh
moran mu 'n bheatlia a ta ri teaehd tha e
ag altrum dochais nach bi cumhaohd sam
bith aig a' bhas thairis air, do bhrigh gu
bheil e ann an dainih cho dluth ri Dia agus
gur e Dia beatha anma. Cha robh an dochas
so aig a luchd duthcha uile, a chionn nach
robh am fiosrachadh ceudna aca a bha aige-
san air lathaireachd Dhe is cumhachd Dhe
'na anam. Na'n rachadh a' oheist a chur air,
Carson a tha thu creidsinn ann am beatha
air taobh thall na h-uagha, theireadh e — Tha
beatha Dhe annam cheana, agus do bhrigh
gu bheil Dia siorruidh bidh mo chomunn-sa
ris siorruidh mar an ceudna. Is e beatha
Dhe annam dochas na gloire.
Chaidh iomadh bliadhna agus ginealach
seachad o reusanaich an salmadair ri 'anam
fein air an doigh so, ach gied tha an saoghal
Criosduidh uile a' gabhail ris an fhirinn a
dh' fhoillsich Criosd mu 'n bheatha mhair-
eannaich, tha, sinn an duil nach 'eil ni sam
bith eile a bheir do dhaoine dearbhachd
air neo-bhasmhorachd an anma cho cinnteach
ris an fhiosracliadh a bh' aig an t-salmadair.
Is aon ni e gu 'n cuireadh daoine an aonta
le'm bilean ri creud na h-eaglais agus gu'n
abradh iad, Tha sinn a' creidsinn anns an
aiseirigh o na marbhaibh; ach is ni eile
e gu 'n abradh iad, Tha dearbhachd againn
nach fag e ar n-anam anns an uaigh, oir
tha Criosd annainn, dochas na gloire. Faod-
aidh neach creidsinn ann an neo-bhasmhor-
achd le 'inntinn a chionn gu 'n do
theagaisgeadh an fhirinn sin dha o 'oige,
ach creididli e ann an neo-bhasmhorachd le
'chridhe 'nuair a dh' fhiosraicheas e cumh-
achd na beatha maireannaich ann fein. Tlia
fior chreidimh anns a' bheatha mhaireann-
aich a' toiseachadh ann an anam an duine,
an uair a tha e air a blu'eith a ris le
cumhachd an spioraid naoimh. Cha 'n aithne
dha a' bheatha mhaireannach gus am fios-
raicih e i; ach cho luath 's a tha a' bheatha
sin a' toiseachadh air rruth 'na chuislean,
tha dochas na h-aiseirigh ag eirigh gu Ian
dearbhachd. Agus air an laimli eile, ma
tha duine aineolach air Dia agus as
eug'inhais na beatha spioradail a tha foluichte
ann, ma tha a chridhe 'e a dhochas gu
buileach anns an t-saoghal so, agus ma 's
biadh is deoch is ceol dha na nithean a
tha aimsireil is faicsinneach, cha bhi soisgeul
na h-aiseirigh ach mar fhuaim 'na chluasan.
Ii^ e Criosd an aiseirigh agus a' bheatha agus
is e iadsan anns a bheil beatha Chriosd ag
oibreachadh cheana aig a bheil an fhianuis
23
<iu taobli a stigli dliiubh gu blieil iacl neo-
bhasmhor. Tha an tomhas beatha a fliuair
iad 'na earlais dhaibh air an lanachd air
an ruig- iad fhathast. Cha ghabh e dearbh-
adh do neach sam bith le argumaid gu
blieil e fein neo - bhasmlior mur 'eil a'
blieatha mliaireannacli air a gliiidan clieana,
aoh ma tha a bheatha foluichte maille ri
Criosd ann an Dia bidh a' clieart dearbhachd
aige a blia aig an t-salmadair, nach 'eil
e coniasacli do chumhaclid Bam bith air neamh
no air thalamh a sgaradh o ghradh is co-
chomunn Dhe.
So doehas ait uau anma naomh
O'n Slanuighear caomh an traths'
A thug- an Spiorad dhaibh maraoai
Mar sheul' is earlais g-raidli.
Gach neach 'g am bheil an doehas so
'jSTa chomliradh is 'na ghniomh
Biodli deigh aig' air bhi naomh is glan
Ceart amhail a bha Criosd.
LEABHAR ESTEIR.
Tha an leabliar so ag innseadh dhuinn
mu nithean sonruichte a thaehair ann an
rioghachd Pliersia an uair a bha ligh
Ahasuerus air a' chrun.
Air do 'n righ a bhi tri bliadhna &,'
rioghachadh rinn e fleadh, an toiseach do
mlraithean na duthoha uile agus d'a
sheirbhisich, agus an deig-h sin do mhuinntir
Shusain. Tha e coltach gu 'n do rinn e
an gnothuch gu rioghail, oir mhair fleadh
nan iiaislean sia miosan, agus an te eile
seachduin. Bha fion rioghail ann am pailteas,
mar a thigeadh do'n righ, agus soithichean
oir chum am fion 61 asda. Aig deireadh na
cuirme, 'nuair a bha cridhe an righ subhach
le deocli dh' iarr e air na seachd caillteau-
aich a bha a' frithealadh dha Bhasti a tlioirt
an lathair na cuideaohd. B' e Bhasti a' bhan-
righ. Bha i anabarrach maiseach, agus bu
mhaitli le Ahasuerus gu 'm faiceadli na
h-aoidhean maise a mhnatlia mar chunnaic
iad elieana oirdheirceas a thighe. Acli bha
Bhasti 'na boirionnach beasaeh, banail, ag'us
cUiiult i i fein a noclidadh do 'ii ghraisg-.
'Nuair a dh' innis na caillteanaieh so do 'u
righ las fearg 'na chridhe. ChuiV e a teh'omh-
airle ri daoine glice, ciod a bu choir dha
a dheanamh. Tha e coltach gu 'n robh
mnathan aig na daoine glice iad fein agus is
e a chomhairle a thug iad air an jigh
Bhasti a cliur bhuaith agus te eile a
ghabhail 'na h-aite, air clior 's nach lean-
adh mnathan na duthclia • a h-eiseimpleir
's nach deanadh iad tair air am fir. Is e
so a rinneadh. Chuireadh fios air feadli na
duthclia na h-6ighean a bu sgiamhaiclie no
each a chruinneachadh gu lucliairt an righ
ann an Susan, chum 's gu 'n taghadh e
asda te a chuireadh e ann an aite Bhasti.
Luidh a sliuil air Ester, ban-Iudhach agus
dilleachdan a thogadh ann an tigh Mhordecai
bratliair a h-athar. Dh' iarr Mordecai
oirre gun innseadh do 'n righ gu'm bu bhan-
ludhaeh i. Fhuair i gean maith ann an
latliair Ahasueruis os cionn nan oighean uile
aguB chuir e an erun rioghail air a ceann.
Beagan 'na dheigh so chuala Mordecai os
iosal gu 'n robh dithis de na caillteanaieh
a" maoidheadh lamli a chur am beatha an
rigli. Thug e rabhadh do Ester, thug Ester
rabhadh do 'n righ, chaidli na caillteanaieh
a ehrochadh agus egiiobhadh ann an leabhar
eachdraidh an righ gu 'n do tliearuiun Mor-
decai a bheatha.
Am measg seirbliisieh an righ fhuair
Haman gean maith os eionn eliaich, agus
dh' orduieli Ahasuerus gu 'n deanadh na
seirbliisieh eile am beic dha. Rinn iad so
uile acli a mliain Mordecai. Faodaidh gu'n
robh seann ghamhlas eadar an dithis. Bha
fios aig Mordecai gu 'n robh fuatli aig
Haman do na h-Iudhaieh, agus mar ludhach
dileas cha liibadh e a ghlun do neach a
bha deanamh tair air a luchd duthcha. Chuir
Haman roimlie gu 'n euireadh e dubhan ann
an srou Mhordecai agus chomhairlieh e do 'n
rigili; a h-uile ludhach a bli' anus an duthaich
a mliarbhadh air latha sonruichte. Chuir e
mar fhiachaibh air Ahasuerus nach robh e
air son leas a riog-'hachd sluagh fhulaiig nach
I'obli a' coimhead cleachdanna na duthclia,
agus aig an robh laghanuan air letli seach
gach sluagh. Thug an righ cead do Haman
e dheanamh mar b' aill leis, agus chuir
Haman a maeh gillean-ruithe air feadli na
tire uile ag orducliadh na h-Iudiiaieh a
sgrios. Bha bron mor am measg nan
ludhach agus trasg-adh agus gul agus caoidh.
Dh' innis Mordecai do Ester mu 'n bliiiin
a chaidh a thoirt a maeh an aghaidh la
luchd duthclia, agus dh' iarr e oirre tagradh
lis an righ as an leth. Air do Ester gean
maith fliaotainn ann an suilean an righ a
lithist, glieall e dhi gu 'n tugadh e dhi
rud sam bith a dh' iarradh i igu ruig leth na
rioghachd. Rinn Ester cuirm agus dh' iarr i
an righ is Haman 'g a h-ionnsuidli. Aig
a' chuirm, an lathair Hamain, thug an righ
dhi an tairgse a rithist, gu 'm faigheadh i
a li-iarrtus gu leth na rioghachd, agus a
rithist b' e iarrtivs Esteir gu 'n tigeadh e
fein is Haman gu euirm eile am maireaeh.
24
Bha Haman air a sJieideadh suas le uabhar
a chionii gu 'n do shuidh e aig bord maille ri
Aliasuerus is Ester, ach tlireig subhachas
a chridli' e 'nuair nacli do rinu Mordecai
modh dlia anns an dol seachad. Dh' innis
e d'a mhnaoi mar dli' eirich dha agus chomh-
airlich i dha croicli a dheanamh deas air son
Mhordeeai. Thaitinn an ni ri Haman agus
rinu e croieli a bha leth cheud lamh-choille
ail- airde.
An oidhche sin theich cadal an righ uaith
agus dh' iarr e air a luchd frithealaidh iad
a leughadh dha a leabhar eaohdraidh pa
rioghachd. Thainig am fear leughaidh
thairis air ainm Mhordeeai agus mar thear-
uinnebeatha an righ. Dh' fheoraich an righ
ciod an diiais a thugadh do Mhordeeai air
son a gliniomha, agus fhreagair am fear
leughaidh naeh d' fliuair e duais sam bith.
'Nuair a thainig Haman an lathair an righ
's a' mhaduinn thuirt an righ ris — ciod a
nithear do 'n duine air an toil leis an righ
urram a cliur? Shaoil Haman feineil gur
e e fein a bh' aig an righ 's an amharc,
agus dh' ainmich e an t-urram a b' airde
air am b' urrainn e smuaineachadh . Ach
thuirt an righ ris — Greas ort, racli a maeh
ao-us dean mar sin do Mhordeeai oir is esan
an duine air an toil leis an righ urram a
chur. 'Nuair a dh' innis Haman so d'a
mhnaoi 's a ghearain e [an tamailt a cliuir-
eadh air, thuirt i ris gu 'n eireadh na bu
mliiosa dha fhathast, oir ma b' ann do
shliochd nan ludhach Mordecai nach buadh-
aicheadh e 'na aghaidh.
Chaidh Haman a rithist maille ris an
righ gu fleadh Esteir mar dh' iarr i air.
Air do 'n righ a h-iarrtus a thairgsinn dhi
as lir eadhoin gu leth na rioghachd, dh' innis
i mil 'n leir-sgrios a bhatar a' dol a dhean-
amh air a luchd duthcha agus dh' iarr i
air ceartas a thoirt dhaibh. Co e a's mathair
aobhair do 'n olc so, ars' an righ. Hamau,
ars' Ester. Las corruich an righ agus chois-
idlif e a mach as an t-seomar. Ghabh Haman
an t-eagal agus 'nuair a dJi' fhalbh an righ,
thui,t e air a gluiuean agus rug e air Ester
ag- asluchadh trocair. Air do 'n righ tilleadh
as:us Haman fhaicinn anns an it-suidheachadh
anns an robh e bhuail e 'na cheann gu 'n
robh e mi-mhodhail ri Ester agus dh' iarr
e air na eaillteanaich breith air agus a
chrochadh ann an larach nam boiin. Ghroch
iad e air a' chroich a rinn e air son Mhor-
deeai. Agus chuir an righ Mordecai ^n
aite Hamain .
Cha ghabhadh an t-ordugli a ehuireadh
a mach ann an ainm an righ mu sgrios nan
ludhach toirt air ais (oir cha ghabhadh
laghannan nam Persach 's nam Medaeh ath-
arraehadh) ach chaidh fios a chur a mach a
dh' ionnsuidh nan ludhach iad 'g an dion
fein mar a b' fhearr a b' urrainn dhaibh.
Tha e coltach gu 'n do rinn iad sin le
sgairt oir mharbh iad na miltean 's na
miltean de mhuinntir Phersia. Agus fhuair
na h-Iudhaich fois o an naimhdean, thionnd-
aidh am bron gu h-aoibhneas, agus an
doilghios gu am maith, agus dh' ainmieh
iad na laithean sin Purim agus shuidhich
iad gu 'm biodh iad air an gleidheadh naomh
mar cho-ainm nan laithean anns an d' fhuair
iad buaidh air na naimhdean a dh' iarr an
sgrios.
Am measg nan ludhach bha meas mor air
an leabhar so ach cha robh e riamh ro
phriseil an suilean na h-eaglais Chriosduidh.
Cha bu toigh le Luther idir e, ag-us bha is tha
moran dhiadhairean de 'n bheachd nach bu
chall mor sam bith do 'n Bhiobull ged nach
robh leabhar Esteir ann idir. Is e an aon
leabhar anns a' Bhiobull anns nach 'eil ainm
Dhe air ainmeachadh agus faodar a radh
nach 'eil leabhar anns an t-seann Tiomnadh
a tha cho fada air falbh ris o theagasg-
"s o ispiorad an t-soisgeil. Cha 'n 'eil iomradh
ann air crabhadh no irioslachd no diadh-
aidheachd, agus cha robh ni sam bith anns
an t-sealladh aig an fhear a sgriobh e ach
greadhnachas saoghalta nan ludliach. Tha
aon de na h-athraichean ag radh gu bheil
uiread eadar-dhealaehaidh eadar leabhraich-
ean eile an t-seann Tiomnaidh is leabhar
Esteir 's a tha eadar neamh is talamh. Ach
air a shon sin tha 'aite fein aig an leabhar
so anns a' Bhiobull, agus tha e feumail a
chionn gu bheil e a' toirt iomraidh air pairt
de dh' eachdraidh nan ludhaeh a bhiodh air
chall as eugmhais. A reir coltais, chaidh an
leabhar a sgriobhadh chum rabhadh a thoirt
do na h-Iudhaich gun dearmad' a dheanamh
air an Fheill a tha air a h-ainmeachadh
ann agus a bha air a ceimhead le 'n
athraichean mar chuimhneachan air a-
bhuaidh a fhuair iad ann an laithean
Ahasueruis. Ach g-ed is e so an t-aobhar
airson an deachaidh an leabhar a sgriobhadh,
faodar fhoghlum uaith gu bheil Dia a' gabh-
ail curaim d'a shluagh taghta fein. 'Na
fhreasdal glic is cumhachdach uisnichidh e
ruint«an olc is gamhlas dliroch dhaoine chum
a thoil mhaith a choimhiionadh . Is e an
leasan sonruichte a tha leabhar Esteir a'
teagasg, nach teid aig daoine air eron sam
bith a dheanamh air an duine air an toil
le Dia urram a chur, agus gu bheil gach
ni anns an t-saoghal ag oibreachadh chum
maith a shluaigh.
.4
Air 7.
1911.
TEARMUNN A; CHEEIDMHICH.
Ati uair a shiubhlas tu Iroimh na h-uiigeachan, hidh
mise niaille riut ; agus troimh na h-aibhnichean, cha tig
iad tharad ; an uair a dh' imicheas tu Iroimh an teine
cha loisgear thu. — Isaiah xliii. 2.
Labliair am faidh na briatliran so chum
misneach a tlioirt do shluagh Israeli an uair
a bha iad ann am braig-hdeanas ann fim
Babilon. Bha freasdal Dhe a' gluasad ann
an doighean diomhair agus bha cuisean aig
an am cho dorcha 's gu 'n do thuit iad ann
an diobliail misnich, 's gu 'n do thoisich iad
air a radh. " Tlia mo shlighe foluichte o'n
Tighearna, tha mo choir air a leigeadh air
dearmad le moDia." Isaiah xl. 27. Air gach
taobh bha iad a' faicinn cunihachd Bhabiloin
agus g-ach latha bha iad a' faireachduinn
cudthrom lamh an fhir-sharuchaidh gus mu
dheireadh an do luidh dubh-bhron air an
eridhe agus an do chaill iad an dochas gu'n
saoradh Dia iad as an tir choimhich ud.
B"e sin an suidheachadh truagh ann.s an robh
sluagh Israeil an uair a liubhair am faidh an
sgeul aoibhneach so dhaibh agus is e suim
a theachdaireachd —
Ur-mhisneaoh glacaibh, 'naoinih gun treoir
Na neoil is diiircli' tha Ikn
De throcair ohaoimh is doirtear leo
Oirbh maitheas mor gun dill.
Tha e lag- innseadli dhaibh gu bheil an t-am
dluth anns am faig-h iad saor,sa o chuing an
luohd-saruchaidh do bhrigh gu'n do thionnd-
aidh an Tighearn a chorruich air falbh uapa.
Ged a ^^heacaich Israel an aghaidh an Tigh-
earna cha do ghleidh esan a chorruich gu
siorruidh do bhrigh gu 'm bu toigh leis troc-
air. Bha am faidh cinnteach gu'm b'e eeann-
airc a luchd duthcha an ag-haidh lagh |a,n
Tighearn a b' aobhar do na trioblaidean 's
na truaighean a thainig orra, ach air dha
combarran na h-aimsir a leughadh, tha e ag
radh riu gu bheil laithean an smaohdachaidli
a nis seachad, ag-us gu bheil aghaidh {in
Tighearn air a tionudadh orra ann an
caoimhneas is sitli air chor agus nach ruig
iad a leas a bhi fo eagal — " An viair ja
shiublilas sibh troimh na h-aibhnichean cha
tig iad thairis oirbh; an uair a dh' imicheas
sibh troimh an teine cha loisgear sibh agus
cha dean an lasair greim oirbh." Anns an
t-seann Tiomnadh tha teine is uisge air an
gabhail gu bitheanta mar shamhladh air
cunnartan is trioblaidean na beatha so. Ann
an aon aite tha an salmadair ag radh "chaidh
do stuaidhean agus do thonnan tharum," ag-us
ann an aite eile, tha g ag radh "chaidh sinn
ti'oinih theine agus troimh uisge," agus is e
a bha e a' eiallachadh leis an doigh bruidhne
sin, na h-amhghairean 's na gabhaidhean a
thachair ris air a thurus. Faodar mafa an
teine 's an t-uisge air a Bheil am faidh a'
labhairt anns a' chaibideal so a ghabhail
anns an t-seadh a's farsuinge agus na briatli-
ran a g-habhail mar ghealladh priseil a thug-
Dia, cha 'n ann do chloinn Israeil a mhain
ach d'a shluagh anns an la an diugli, gu'm
bi e maille riu anus g-ach teinn.
I. Cha 'n 'eil am Biobull a' teagasg gu'u
seachain duileadasan is trioblaidean an
t-saog-hail sluagh an Tighearna mar nach
seachain iad daoine eile. Bha salmadairean is
athraichean Israeil am beachd gu bheil am
firean a' faotainn tuilleadh 's a roinn fein de
thrioblaidean na beatha, agus bha iad a'
tigh'nn thairis gun sgur air diomhaireachd
freasdal an Tiglliearn, ann a hhi toirt searbh-
adas anma d'a shluagh am feadli 's a bha
e a' toirt sith is suaimhneas do na h-aingidh.
Theap am fear a sgriobh Salm Ixxiii. la
chreidimh a chall an uair a bheachd-
smuainich e air cor nan aingidh an coimeas
ri cor na feadhnach a bha glan nan eridhe.
Slieall e mu 'n cuairt air ag-us chunnaic e,
air an dara laimh, " nach 'eil na h-aingidh
air an saruchadh mar dhaoin eile, tha iad a'
soirbheachadli anns an t-saoghal, a' faotainn
miann an eridhe," agus chunnaic e, air an
laimh eile, " gai bheil am firean air a bhual-
adh g-ach la agus air a smachdachadh gach
maduinn." Ged bha so 'na chnap-starra do'n
t-salniadair, cha 'n 'eil e a' ciu- drag-h air
inntinn chreidmheach an diug-li oir tlia iad a'
tuigsinn freasdal Dhe na's fhearr no thuig
esan e, agus tha iad a' faicinn gu bheil
Dia a' riaghladh an t-saoghail le laghannan
seasmhach nach 'eil ag amharc air pears-
aibh seach a cheile agus aig nach 'eil claon
bhaigh ri aon neach seach ueach eile. Tliig
bron is bochdainn is trioblaid is bas g-u
dorus an fhirein cho "cinnteach 's a thig iad
gudorus an aingidh, agus a thaobh trioblaid-
ean coitchionn na beatha so tha clann nan
daoine a' faotainn an cuibhrinn fein, ico
dhiu a tha iad boclid no beairteach, no co
dhiu a tha iad g-lan no salacli 'nan eridhe.
II. Ach ged nach saor Dia a shluagh o
thrioblaidean air a bheil na h-uile 'nan oigh-
reachan tha e a' toirt geallaidh dhaibh gu'm
bi e maille riu ann an la an deuchainn air
chor 's nach eirich olc dhaibh. Ged bheucas
na h-uisgeachan 's a eheideas an'doinionn cha
teid na tuiltean thairis orra oir ni aiua'eal a
26
lathaireachd-san an tearnadh. 'Nau uile
amhghairean tha esan a' fvilang maille riu
agus bheir oo-fhaireachduinn an Athar
neamhaidh comhfliurtachd is solas d'an anam.
'Nuair a (fcliainig losa gu crioch a tliuruis air
thalamli 's a Taha cuisean cho dorcha 's a
ghabhadli iad a bhitli 's a dh' fhag na deisc-
iobujil e gTis an t-slig-he gu Calbhari a ghabh-
ail 'na aonar, thuirt e riu, " Tha 'n uair air
teaclid anns am fag sibh mise a'm aonar,"
gidheadh, ars' esan leis an ath anail, "cha 'n
'eil mi a'm aonar oir feuch tha 'n t-Athair
maille rium." Anns an aon fhacal sin thilg e
solus air cursa a bheatha gu leir. B'e an
fhaireachduinn a bha aige a g-hnath air
lathaireachd Dhe an tobar as an do tharr-
uirUg* e sith is misneach am measg doilghiosan
an t-saoghal. Chaidh e troimh uisge 's troimh
theine chum 'obair a chriochnacliadh, ach
eadhoin ann an Getsemane fhuair e buaidh
air an t-saoghal a ehionn gu'n robh e cinnt-
eacli gTi'n robh Dia maille ris. Is e lathair-
eachd Dhe acair an anma an uair a bhios
feoil is cridhe nan creidmheach a' failneach-
adh. Is ann uaith-san a gheibh iad faigliidin
gu bhi samhach an uair a g-hairmeas doimhn'
air doimhnp 's a theid na tounan thairisorra.
A ehionn gu bheil iad eolach air a cliaomh
throcair 's air a chaoimhneas graidh, cuiridh
iad an earbs ann eadhoin 'nuair a threor-
aicheas e iad air slighe chruaidh dhorcha.
Ann an la an teinn gairmidh iad air Dia,
agus iadsan a dJi' fheitheas air an Tighearna,
ath-nuadhaicMdh iad an neart. Ged nach
trie le Satan an fhirinn innseadh dh' amais e
oirre an uair a thuirt e ris an Tig-hear na,
"Nach do chuir thu garadh mu'n cuairt air
lob." Tha Dia a' cur garaidh mu'n cuairt
air a sheirbhisich uile.
Ceart mar a ta na beanntan mor
Timchioll lerusaleim,
Mar sin tha Dia a nis 's gu sior
Timchioll a phobuill fein.
Cha 'n ann aon uair ach mile uair a tha 'n
fhirinn so air a cur sis 'na Phacal naomh
agus ma chailleas a shluagh am misneach,
cha n ann a ehionn nach 'eil geallaidhean
ann am Faeal an Tighearn air am faodadh
iad an taic a leigeil. O mhile beul ann an
ooisir bhinn nan neamh tlia an sgeul aoibhn-
each a' teachd — "An uair a theid thu troimh
na h-uisgeachan bidh mise maille riut agus
troimh na h-aibhnichean cha tig iad thairis
ort."
III. Cha 'n 'eil e air uairean furasd a
thiugsinn ciamar a ghabhas ar call a dhean-
amh suas no ar cridlieachan a leigheas no
ciamar a's m'rainn gradh is caomhalachd
Dhe a bhi air cul f reasdal searbh, ach is
e ar gliocas a bhi samhach is faighidinn-
each a ehionn gur esan Dia. Oibrichidh
faighidin dearbhadh, agus dearbhadhdochas;
agtis iadsan a chuireas an dochas a ghnath
ann an Dia, ath-nuadhaichidh iad an oige
's an neart. Eadar am breith 's am bas
tachraidh bron is trioblaid is deuchainnean
air a' mhor-chuideachd de dhaoine a bhris-
eadh an cridhe 's a dh' fhagadh iad gu
breoite truagh mur b'e gu bheil Lighiche
caomhal dluth dhaibh a tha ag oibreachadh
gun sgur le feartan diomhair a ghrais.
Ann an doighean nach aithne dhaibh tha an
Tighearn ag urachadJi am misneach 's an
neart agus a' cur togar 'nan cridhe is oran
molaidh 'nam beul ged a shaoil iad p,on
uair nach tilgeadh iad dhiubh an sac-eudach
's an luaithre gu brath tuilleadh. Carson,
mata, a tha thu air do thilgeadh sios 0 m'
anam? Tabhair suas do shlighe do Dhia
agus gheibh thu fasg-adh fo sgail an Uile-
chxmihachdaich. Cha bhi eagal orm anns
an dorchadas oir bidh an Tighearna 'na
sholus dliomh aarus treoraichidli e mo cheum.
EALAIN NA SLUASAID.
Faodaidh sinn an t-ainm so a thoirt air
obair nan daoine sin a bhios a' rurachadh
sheann laraichean is dhunan feuch ciod an
treathlaich a thachras riu. Cha 'n ann air
sgath an slainte no air ghaol gu 'm .■ faigh
iad poit chreadha Ian de dh' or a bhios an
seorsa so a' ruamhar leis an t-sluasaid,' ach
air g-haol fiosrachadh fhaotainn mu na linnt-
ea^ a (jlh' fhalbh. Tha e aii- a riadh le daoine
glice gu bheil an Fhirinn shios ann lan
grunnd tobair, agus ma's fior an radh sin,
ciod an inneal a's freagarraiche gu ruigh-
inn oirre no sluasaid?
Ceart mar a tha an gloir fein aig grian
is gealach, tha a' ghloir fein aig gach fear-
ceaird a tha ag obair air Teampull na Fir-
inn. Tha .na miltean bliadhna o thoisich an
cinneadh daonna air an teampidl sin a
thog-ail ach fhathast cha 'n 'eil e criochn-
aichte. Tha gach linn a' cur sreath air na
ballachan agus an sin a' deanamh aite do
linn eile; agus is leoir an t-urram; e do neach
sam bith gu 'n cuireadh e aon chlach anns
an togail. Tha aon giiloir aig an fhear a
leageas bunait, is gloir eile aig an fhear
a shnaigheas clach oisein, is gloir eile aig an
fhear a ni puist riomhach, ach saoilidh sinn
gu bheil gloir a tha toirt barrachd aig luchd
na sluasaid. As eug-mhais an saothrach-san
cha bhiodh clachan aig each air an cuireadh
iad snas. Ged a bhithear gu bitheanta a'
labhairt mu bhodach na sluasaid mar dhuine
aig a bheil seillean 'na bhoinneid, cha 'n
'eil neach eile a's motlia a chuir comain no e
air daoine ciallach aig- a bheil gaol air eolas
I
J
27
is firinn. Faodaidli gn 'n abair feallsanaich
bhriathrach a shuidheas aig taobh an teine
aun an catliair da-laimbe a' sniomli bheachdan
faoine a mac-meamna an inntinn mar p,
shniomhas am figheadair an snath as a' bhalg-
naeh 'eil anns a' bhodach ach fear gearr-
aidh-fiodlia is fear tarruing-uisge an coimeas
riu-san. Ach am feadh 's a tha iadsan
a' dorchachadh comhairle le briathran gun
eolas agus a' cur tuainealaich 'nan ceann
fein 's an ceann dhaoin eile le facail atmhor
gTin bhun gim bharr, glacaidh am bodach
a shluasaid agus gu reidh faig-hidinneach
bheir e air cladh, 's air dunan, 's air seann
laraichean, 's air uaimh, 's air creagan an
eachdraidh innseadh dha. Bheir e am follais
nithean a bha folaichte o chionn nan ceudan
bliadhna, agus uigh ar n-uigh cuiridh e fuil
is feoil air na cnamhan tioram gus an toir
e na linntean, 's na daoine, 's na beathaich-
ean a bha aon uair ann, ach a shiubhal air
falbh, m' ar eoinneamh cho soilleir ris an
rud a tha sgriobhta le peann is dubh. Cha
'n 'eil cearn de'n t-saoghal air nach do rainig
am bodach so, no anns nach cluinnear gliong
a shluasaid. Cha 'n 'eil tamli a' dol air, 's
cha 'n aithne dha sgitheas no leisg. Anns na
h-Innsean an Ear, ann an Assiria, anns an
Eiphit, ann an Jerusalem, anns an Aithne,
anns an Eoimh, an Crete, an Ephesus, 's an
Antioch, chithear e a' ruamhar an talanta
cho dichiollaoh ri famh-thalmhainn, an toir
air seann treathlaich is gibeagan is gideamas
a chuireas solus dha air beatha ~'s (air cleachd-
anna nan linntean a dli' fhalbh. Is coingeis
leis ciod a thachras ris; sgonn de chnaimh,
no stiall de phaipeir, no bonn airgid, no
cluas crogain, no cas poite, no criomau adh-
airc — tilgidh e iad uile 'na mhaileid chum
an ceasnachadh air a shocair an iieigh
laimhe. Agus is e sin na fianuisean nach
■dean breug! Do neach a thuigeas an cainnt
cuiridh lan-an-diiirn dhiubh solus air
beatha is gnaths is laghannan rioghachdan
air nach 'eil sgeul an diugh, agus air a.m
bitheamaid aineolach gu tur mur bitheadh
am bodach 's a shluasaid. Anns na seann
.sgeulachdan cluinnear iomradh air slachdan-
draoidheachd a dhuisgeadli as an suain
daoine a bha fo gheasaibh, ach anns an la
an diugh is e an t-ord 's an t-sluasaid na
slachdain-draoidheachd a dhuisgeas an seann
saoghal a marbhantachd na dichuimhne.
Ach tha 'n t-am ag-ainn innseadh ciod a
thug oirnn tarruing a thoirt air a' chuspair
so. Bha sinn a' leughadh leabhair o chionn
ghoirid anns a bheil an t-ughdar a' feuch-
ainn ris a' cheisd a fhreagairt — Ciod B
aireamh nan Criosduidhean anns an Roimh
anns a' cheatliramh linn? Ma bha an eaaiais
anus an linn sin a' gleidheadh leabhraich-
ean anns an robh ainmeannan an luchd
comanachaidh air an cumail mar tha iad
air an cumail le cleireach an t-seisein an
diugh, cha ghabh iad faotainn a nis, p,ir
chor 's naeh 'eil iadsan a bhruidhneas mu
aireamh nan creidmheach anns na laithean
sin ach a' labhairt mu thuaiream. Tha
Gibbon ag radh gu 'm b'e aireamh an
t-sluaigh ann an iompaireachd na Roimhe
uile gu leir, sia fichead muilean. Tha e ag
radh gu 'n robh duine 's an fhichead dhiubh
sin ag aideachadh a' chreidimh Ghriosduidh
air chor 's gu 'm b'e aireamh nan creid-
mheach, a reir a bheachd-san, letli cheud
mile ann am baile na Eoimhe, agus sia
muilean anns an iompaireachd uile. Tha
moran de luchd eachdraidh a' gabhail facal
Ghibboin mar shoisgeul ach cha 'n 'eil an
t-ughdar a sgriobh an leabhar air an d'
thug- mi cheana iomradh idir toiliehte leis,
ag^us tha e a' feuchainn ri dheanamli a mach
gu 'n rolbh na Criosduidhean na bu liou-
mhoire no tha an luchd-eachdraidh am
beachd. Agus ann a bhi dearbhadh a
phuinge tha e a' cur cudthrom mor air an
arg-umaid ris am faod sinn a radh, argumaid
na sluasaid.
Lc argumaid na sluasaid tha sinn a' ciall-
achadli an solus a tha na seann aitean-adhlaic
anns an Eoimh a' tilg-eadh air aireamh nan
Criosduidhean. Theirear ris na h-aitean-
adhlaie sin anns a' Bheurla, catacoms. Tha
iad air an gearradh as na creag-an fo'n
talamh, coltach ris na rathaidean caola cumli-
ann sin a thithear a' g-earradh anns na cnuic
airson an eich iaruinn. Dh' amais de na
catacoms sin air bodach na sluasaid cheana,
agus tha e ag innseadh dJiuinn gu bheil iad
ceithir cheud mile air fad, na'n robh iad
air an cur ceann ri ceann. Bha e 'na
chleachdadh aig na Cinnich anns an Roimh
na mairbh a losgadh, ach cha bu toigh leis
na Criosduidhean an doigh sin ag-us fhuair
iad cead am mairbh a thiodhlacadh ann
an seomraichean caola fo'n talamh, cho
domhain 's gu 'm faodadh am beo eoiseachd
OS an eionn gun fios ciod a bha fo chois.
Thoisich iad air tiodhlacadh anns na seom-
raichean sin mu 'n bhliadhna 72 agais sguir
iad mu 'n bhliadhna 410, 'n uair a thilg
na Grothaich baile mor na Eoimlie gu lar.
Tha cuid de na seomraichean beag- is
cuid dhiubh mor; tha cuid dhiubh cho ard
's g-u bheil cuig sreathan de chuirp air
an cur os cionn a cheile anns na ballachan,
a tholl fein aig gach marbh, dealaiohte o
chach. Ged nach 'eil e furasda na mairbh
a tha anns na Catacoms a chunntas, (:lh'
fheuch bodach na sluasaid r'a dheanamh,
28
agus is arm air a' chimntas a rinn psan
orra a bha an t-uglidar eile a steidheachadh
'arg-umaid, agus a' deanamli a maeli gu 'n
robh na Criosdiiidliean na bu lionmhoire no
bha Gibbon am beachd. Bha an argumaid
a' dol mar so: —
(1) Cha robh air an tiodhlacadh anns na
catacoms ach Criosduidhean.
(2) Cha 'n 'eil air an tiodhlacadh annta
ach deich ginealan, no aig a' chuid a's
motha aona gineal deug.
(3) Tha da mhuilean corp annta co dhiu,
agus tha cuid de dhaoine am beachd gu bheil
ceithir muilean.
(4) A' gabhail na h-aireamh a's lugha,
da mhuilean, bheir sin dhuinn d&. cheud
Criosduidh anns an Eoimh, a' gabhail nan
ginealan thar a cheile, an aite leth cheud
mar tha Gibbon ag radh.
Clia ruig sinn a leas an rud a leantuinn na's
fhaide, ach faodaidh sinn a radh gau-
e an eo - dhunadh a thainig e thuige,
gu 'n robh Gibbon fad air seacharan
agus nach b'e duine 'san fhichead a
bha ag aideachadh a' chreidimh Chriosduidh
anns an Eoimh anns a' cheathramh linn ach
duine 's an tri. Co dhiu a tha e cearr no
ceart, is ann o bhodach na sluasaid a fhuair
e an argumaid.
Cha 'n 'eil na catacoms idir eu-coltach ri
toill choineannan. Tha iad a' ruitli os cionn
a cheile is tarsuinn air a cheile agus na'n
cailleadh tu do rathad anns na feadhainn a's
motha, cha bhiodli aun ach fior thuiteamas
gu 'n tigeadh tu asda beo. Bhiodh pa
Criosduidhean, an am na geur leanmhuinn a
bha lompairean na Roimhe a' deanamh orra,
a' cruinneachadh anns na seomraichean sin
fo'n talamh chum aoradh a dheanamh do
Dhia an uaigneas. An uair a thaom pia
Gothaich bhorb a steach do'n Eoimh 's a
leag iad an lamhan air gach seorsa cobh-
artaieh a thachair riu, mhill is bhris iad
moran de na Catacoms an duil gu 'm faigh-
eaclh iad ionmhas foluichte. Cha robh
adhlacadh air a dheanamh annta tuilleadh;
bha iad dorcha fas, air an dichuimhneach-
adh mar nach robh iad riamh anu, gus an
cuala bodach na sluasaid iomradh orra 's
an do thoisich e air ruamhar anns na toill.
Ged their cuid de dhaoine nach 'eil anns a'
bhodach ach an daor Ghothach e fein, cha
dean e cron sam bith air na mairbh agus
cha 'n e gaol an airgid a tha toirt air ip,
bhi rurachadh ach gaol an eolais.
Tha moran eolais r'a fhaotainn o na seom-
raichean sin niu bheatha 's mu chreidindi
's mu chleachdauna na h-eagiais Chriosd-
uidh ann an toiseach a h-eachdraidh. Tha
na dealbhan a th' air an tarruing 's na
briathran a th' air an sgriobhadh os cionn
nam marbh a' nochdadh dhuinn nam
beachdan a bha aig creidmhich an la sin 's
an dochas a bha iad as" altrum ri ag-haidh
a' bhais. Cha b' ann air dorchadas a'
bhais a bha iad a' smuaineachadh ach air
solus na h-aiseirigii agus cha b' ann mar
Bhreitheamh a bha iad a' smuaineachadh
air Criosd ach mar Shlanuighear, Ian caomh-
alachd is truacantais. Bha iad mar dhaoine
a fhuair sgeul aoibhneach, aig an robh
dochas cinnteacli is gairdeachas do-labhairt.
Cha b'e claiginn, is cnamhan, is eligean
tomhais, is clarsaichean briste, is uamhais
eile de'n t-seorsa sin a bha iad a' cur air
leacan nam marbh mar bhiddh na linntean
a thainig 'nan deigli a' deanaitih, ach flur-
aichean, is fion-dhearcan, is duilleagan uaine,
is calumain, is pailm na buadha, is uain.
Cha b'e duaichnidheachd ach caomhalachd
a' bhais a bha 'nan inntinn. Is e an dealbh
a's bitheanta a chithear annta, am Buachaille
maith le uan no caora air a ghualainn.
Air uairean, cha 'n e uan a tha e a' giulan
ach meann g-aibhre. Nach faodar a radh
gu 'n robh na creidmhich chneasd ud a' ciall-
achadh leis an dealbh sin nach eil g-ras an
Tighearn losa cho cumhann 's a tha cuid
d'a dheisciobull an duil agus gu 'n ruig a
throcair air gobhair cho mhaith ri caoraich?
Faodaidh sin dha no tri de na sgriobh-
aichean a tha air na leacan a chur sios air
an duilleig so. Leugh bodach na sluasaid
iad cho curamach 's ged bhiodh e a' leugh-
adh tiomnadh a sheanar, agus faodar fhacal
a ghabhail.
" Sith dhuit, tha thu maille ri Dia."
" A GhraidJi, tha thusa beo gu siorruidh."
"Ann an sith."
"An so tha mo mhac-sa, le toil Dhe."
"Mo chaluman beag gun loclid."
"Uan beag, neo chiontach."
" Cha 'n 'eil Tereut marbh ach beo."
Nach simplidh bold beach na facail ghoirid
sin an coimeas ris a bharra-g-hloir 's an
sfiag-adagliog a leughas tu an diugh (lir
clachan-cinn os cionn nam marbh. Cha 'n 'eil
feum aig' na mairbh air am moladh agus is
diune gun naire a mholas e fein air clach-
chinn athar no mhathar. Mile bliadhna 'na
dheigli so 'nuair a thog-as bodach na sluasaid
ar clachan-cinn-ne a.s an talamh, 's a shuathas
e dhiubh an uir 's a mheirg le sail a
bhroige, 's a chuireas e na gloineachan air
a shroin chum ar n' ainm 's ar dochas a
leughadli, tha sinn an duil gu 'n abair e,
Cha 'n 'eil e furasd a radh co dhiu a bu
chiniiich no bu chreidmhieh iad oir cha leir
dhomh air na elaclian so ach - uabhar an
t-saoghail. '
Air 8.
1911.
A' CHAREAIG.
B'i a' charraig -sin Criosd: — 1 Corint. x. 4.
A reir beul-aithris nan ludhach lean
sgealb de'n clireig a bhuail Maois elann
Israeli air an turus, air clior 's nacli robii
cion uisge orra anns an fliasach. Clia 'n
'eil sinn an duil gu'n robh Pol a' creidsinn
na seann sgeulaclid sin, ach rinn e feum
dhitli anns an litir so a cliionn gu'm faca e
innte samliladh air iirinn spioradail a bu
mhaitli leis a chur an cuimhne eaglaie
Chorint; is e sin r'a radh, gu blieil gradh
is curam Dhe a' leantuinn a shluaigli gun
sgur, agus gu blieil feartan solasacii an
t-slanuigheir a' dol an eois clireidmheach
anns gaoii ceum d' an turue air thalamli.
Anns a' oliunntas a tha leabliar Ecsoduis
a' toirt air imeaelid chloinn Israeil anns an
fhasaoh. tha moran a' tachairt oirnn a tha
gle iongantach. Tha sinn air ar toirt air
ais gu og-mhaduinn an t-saoghail, 'nuair
a leughas sinn mu'n neul, 's mu'n teine, a
chaidh romhpa g' an treoraehadh ; mu na
frasan mana a tliuit o neamh, agus nithean
eile de'n t-seorea sin; ach is e an snuaim
shonruichte a tha ruith troimh 'n eachdraidh
uile, mar ghath greine, gu blieil cumhachd is
gliocas Dhe ag oibreachadh ann an eaclidr
raidh an t-saoghail, agus gu bheil e a'
treoraehadh dhaoine ann an doighean nacli
aitline dhaibh chum a ruintean diomliair a
choimhlionadli.
Thachair na nithean so dhaibhsau mar
eisempleireau, tha Pol ag radh, agus
sgriobhadh iad clium siune air a bheil
deireadh an domhain air teaclid a theagasg",
agus ged thainig atharraehadh mor air an
t-saoghal o laithean Mhaois, tha miorbhuil-
eaii Dlie mu 'n cuairt air a shluagh an diugli
fliathast cho cinnteacli 's a blii iad mu 'n
cuairt orra, 'nu,'air a dh' ith iad arian o n'eamh
aims an fhasach. Ged nach 'eil Dia a' labh-
airt ruinne an diugli anns a' clieart doigli
aims an do labhair e ris na h-athraichean
o sliean, agus ged nach 'eil a fhreasdal ag
oibreachadh 'nar beatha air an aon mliodh
anns an d' oibrich e ann am beatha Israeil,
is e an aon Dia a labhair riusan is ruinne.
'Nuair a blia an saoghal ann an staid lean-
abaidli a thaobli eolas Dhe is tuigse spior-
adail labhair Dia r'a shluagh mar ri
ieanaban. Labhair e riu le comharran
follaiseach, le iongantasan a ghlaeadh an
suil 's an inntinii. Ach air do 'n t-saos-hal
a staid leanabaidh fhagail 'na dheigh, stad
na comharran 's na miorbliuilean follaiseach
sin, agus thoisich Dia air labhairt r'a
shluagh air mhodh eile. Ach ged nach 'eil
Dia a' nochdadh a lathaireachd 's a chumh-
aclid amis na linntean so air an aon doigh
anns am faca clann Israeil iad, tha miorbli-
uilean a ghliocais 's a ghrais cho dluth
dhuinne 's a bha iad dhaibhsan na 'n robh
againn an t-suil a cliitheadh 's an cridlie
a thuigeadh iad.
Is iomadh samhladh is cosmhalachd la
chleachd Pol chum maise is gloir an Tigli-
lo'sa a Idlieanadli soilleir do'n t-saoghal. Bha
ainm an t-slanuigheir os cionn gacli aium
dha ; chleachd e uile bhuadhan 'iimtinn
chum an t-ainm naomli ardachadh, agus air
dha na Eabbis a chluinntinn a' labhairt,
'nan doigh thioram, neo-spioradail fein, mu'n
charraig a lean clann Israeil anns an fhas-
ach, rinn e greim air an t-samhladh, chuir e
brigh is maise ur aims an t-seann sgeulaclid,
agus thuirt e ri eaglais Chorint, Be Criosd
a charraig ain. Agus am measg nan nith-
ean ris a (bheil Criosd air a clioslachadh anns
an Tiomnadh ISTuadh, chum a chumhachd is
'obaii- a nochdadh do dhaoine, cha 'n 'eil
samhladh a's freagarraiche no am facal
carraig. Anns an t-seann Tiomnadh tha Dia
gu bitheanta air a choimeas ri carraig. Ann
an aon chaibideil an leabliar Dheuteronomie
tha an coimeas so air a chleachdadli )sia
uairean; xxxii. 4, 1.5, 18, 30, 31, 37. Anns
na sailm tachrar gu trie air a choimeas
cheudna; Is e an Tighearna mo charraig,
Salm xviii. 2; Treoraich mi chum na carr-
aig a's airde na mi fein, Salm Ixi. 2;
Carraig mo neirt, mo thearmunn is e Dia,
Salm Ixii. 7; Is tu carraig mo ehlainte,
Salm Ixxxix. 26. Ach is e Pol a mhain a
thug an coimeas so do Chriosd, ged a bha
Isaiah, ann an aon seadh, air thoiseach air,
oir labhair esan mu'n Mhesiah fada roimh
am a theachd mar dhuiue "a bhios mar
dhidean o'n doinionn; mar shruthan uisge
ann an aite tioram, mar sgaile creige moire
ann an tir airsnealaich." Tha an samhladh
cho iDrioghmhor 's nach 'eil e iongantach
gu'n do rinn fear de bliaird na h-eaglais
greim air, ann an laoicUi a fliuair loisean
blath ann an cridhe clireidmheach air feadh
an t-saoghail uile,
Chreag nan Linntean ! stigh fo d' sgail
Bitheams air mo dhion gu brath.
Thubliairt Criosd fein aon uair, "Gacli neaeh a
ni mo briathran-sa samhluichidh mi e ri
30
duine glic a tliog- a thigh air carraig," ag-us
iiair eile thubhairt e gu 'n robh ereidimh
Pheadair 'na dhiadhachd mar charraig, agus
gnir ann air an seorsa creige sin a thogadh e
'eaglais. Is e sin r'a radh, tha iadsan a tha
creidsinn gur e losa mac Dhe agus a ni a
thoil a' socruchadh am beatha epioradail air
bunait sheasmhaich. Tha iad a' togail air
carraig nach brisear.
Dh' fhaodamaid an samhladh a leantuinn a
mach na's fhaide agus labhairt air an dton.
's am fasgadh, 's an tearuinteachd, a -tha a
shluagh a' faotainn ann an Criosd; ach is
leoir dhuinn aig an am so greim a dheau-
adh air an aon smuain, gu bheil Criosd a'
dol maille r'a shluagh air an turus, direach
mar a lean a' chreag clann Israeil, a reir
beul-aithris nan seanairean. Gheall e d'a
dheisciobuil gu'm biodh e maille riu, eadhoin
gu deireadh an t-saoghail. Cha 'n 'eil e 'g
am fagail gun taic, gun chuideachadh, ri
aghaidh nan cunnartan 's nan naimhdean a
thachras riu, ach tha aingeal a lathaireachd
air an deis laimh a glinath. Ma tha neoil
dhorcha 'ga fholuch uainn, 's mur 'eil fair-
eachduinn againn air co-chomunn a ghraidh,
is ann againn fein a tha a ehoire 's cha 'n
ann aige-san. Cha 'n urrainn e comhnuidh
a dheanadh annainn ma tha sinn a' toirt
aoidheachd 'n ar cridhe do nithean a tha
calg dhireach an aghaidh 'inntinn-sau. Ciod
an reite a's urrainn a blii eadar Criosd is
Belial, no ciod e caidreabh na fireantachd ri
neo-fhireaniachd? Ach ma tha a shluagh a'
coimhead fhacail agus a' deanamh a thoile,
ni e comhnuidh maille riu 's cha 'n fhag e
iad gu brath. Bheir e aithne d'a aingiean
m' an timchioll chum an gleidheadh 'nan
sliffhean uile. Bidh aran aca r'a itheadh is
deooh r'a ol nach aithne do'n t-saoghal. Tha
abhainn de dh' uisge beo a' sruthadh o
charraig nan al, agus gheibh iadsan a
dh' olas de'n uisge sin neart is beatha.
'S Tusa 'n tobar beo gu fior
'Chaisgeas m' iotadh mor gu saor
'Chuireas solas ann am chridh'
'S fad na siorruidheachd nach traoigh.
Ciod air bith na duileadasan no na deucli-
ainnean a thachras air luchd leanmhuinn
Chriosd, biodh iad fo dheagh mhisnich, oir
tha esan maille riu agus is leoir a ghras-san
air an son. Ma tha iad ann an teagumh 's
ma tha an solus a' fas fann gairmeadh iad
airsan agus iarradh iad air an seoladh, oir
" treoraichidh e na daoine ciuin ann am
breitheanas." Ma tha an neart a' failneach-
adh 's an cridhe fo eagal feitheadh iad na's
bitheanta 's na's durachdaiche ai^- cathair
nan s-ras oir iadsan a dh' fheitheas air an
Tighearna ath-nuadhaichidh iad an neart.
Na abair a'd chridhe, Co a theid suas air
neamh a thoirt Chriosd a nuas, oir tha am
Facal maille riut. Tlia Criosd. cho dluth
d'a shluagh an diugh 's a bha e do na
deisciobuil 'nua.ir a ghluais iad maille ris
ann an Galile, oir gheall e nach fagadh e
iad 'nan dilleachdain ach gu'n tigeadh e
d' an ionnsuidh. Ma ghradliaicheas neaeli
mise, gradhaiehidh m' athair esan agus thig
sinn d'a ionnsuidh, agus ni sinu comhnuidh
maille ris, Eoin xiv. 23.
Cha 'n e mo mhianu thu thriall air i'albh gun dail
Mar neaoh air chuairt, ach thu bhi 'gabhail taimh
A'm chuideachd fein, a Dhe. le eairdeas dluth,
A chaoidh nan cian nach treig, fan maille riuni !
FOGARACH AIR AN TALAMH.
0 chionn fada nan cian bhiodh na seann
mhanaicli ag innseadh sgeulachd air droch
ludhach air an d' thug 'iad an t-ainm
Ahasuerus. A reir seanchas nam manach
bu ghreusaiche Ahasuerxis, agus bha a
chridhe cho cruaidh ris an ealaig air am
biodh e a' deanamh nam brog. Bha dorus
a thighe a' fosgladh air an t-sraid troimh an
d' thug na saighdearan losa chum a cheus-
adh an taobh a muigh de'n bhaile. Leis
an eucoir 's an droch ghiullachd a rinneadh
air bha neart losa a' failneaohadh, agus, anns
an dol seachad, leigl e a tthaic ri lu-sann dorue
a' ghreusaiche, ag iarraidh faochadh o uall-
ach na craoibhe a leag iad air a' ghualainn.
Ach 'nuair a chunnaic an greusaiche so,
thainig e mach agus gu borb dh' iarr e air
'ursann-san fhagail agus gabhail roimhe.
Thionndaidh losa agus thubhairt e ris, Tha
mise a' falbh ach falbhaidh thusa cuideachd"
agus cha sguir do shiiibhal gu brath. Dh'fhag
Ahasuerus a bhean 's a chlann agus o'n
latha sin gus an diug-h cha deachaidh stad
air a shiubhal 's a shior imeachd. Tha e
'na fhogarach air aghaidh na talmliainn,
ag iarraidh fois is dachaidh gun am faigh-
inn. An drasd chithear e anne an Fhraing
's a rithist anns a' Ghearmailt, o dhuthaich
gu duthaich, 's o bhaile gu baile, tlra e air
a ruagadh a la 's a dh' oidhche, 's cha stad
a shiubhal gus an tig Criosd an dara uair.
Ciod a bha na manaich a' ciallachadh leis
an t-seann sgeulachd so? Tha sinn an dull
gu'n robh iad a' labhairt ann an cosmhalachd
agus gu'n robh iad a' gabhail Ahasueruis
mar shamhladh air na h-Iudhaich, agus a'
gabhail na mallachd a leagadh air mar
shamhladh air a' bhreitheanas a thuit orra
mar shluagh an deigh dhaibh Criosd a
cheusadh.
I
4
3
J
31
Tha na Ii-Iudhaicli an diugli 'nan sluagli
gun dutliaicli, gun dachaidh, 'nam fogaraicli
air aghaidli na talmliainn. Tlia am facal a
tlia air a sgriobliadli m' an timoliioll ann an
leabliar Dheuteronomi air a choimhliouadh
gu litireil, " Sgapaidh an Tighearn tliu am
measg nan idle chinneach, o'n dara ceann
de'n talamli eadhoiu gus an ceann eile, ague
am measg nan cinneach clia'u fhaigli thu
suaimhneas sam bith, ni mo bhios fois aig
bonn do choise." Clia robh fios aca ciod
a bha iad a' deanamh 'nuair a ghlaodh iad,
" Biodh fhuil oirnne agus air ar cloinn."
Phuair iad an guidhe agus thuit mallaohd
uamhasach air an ceann. Beagan bliliadh-
nachan an deigh dhaibh an Slanuighear a
cheusadh cbaidh lerusalem a leagadh gu
lar, agus o'n latha sin gus an diugh tha na
h-Iudhaich gun fhonn, gun fhearann, eadar
a' bhaobli 's a' bhuaraoh am measg uile
shluagh an domhain. Tha iad 'nan daoine
deanadach, stuama, crionna; ach air dhoigh
air chor-eigin tha himh nan uile 'nan
aghaidh, 's cha 'n 'eil aig- cinnich eile ach
buille ma seach air na h-Iudhaich. Tha
comharra Chain air clar an aodainu agus
eadhoin am measg rioghachdan Criosduidh
cha, 'n fhaigh iad gu bitheanta lagh eile
ach lagh a' choin chrosda — " buail thall is
coinnich a bhos e." Uair is uair eile rinn-
eadh a' leithid de gheur-leanmhuinn orra 's
gu'n do theap iad a bhi air an sgrios bharr
aghaidh na talmhainn, ach tha iad an diugh
na's lionmhoire no bha iad riamh. B'e air-
eamh nan ludhach an uiridh 12,000,000, air
an sgapadh air feadh an t-saoghail mar so: —
Ann an Russia, - - 5,215,000
Ann an Austria, - - 1,125,000
Anns a' Ghearmailt, - 608,000
Ann an Roumania, - 250,000
Anns an Tuirc, - - 300,000
Ann am Breatunn, - 238,000
Anns a' Fhraing, - - 95,000
Anns an Olaind, - - 106,000
Ann an Lochlanu, - - 8,000
Anns a' Ghreig, - - 5,000
Ann an Asia, - - 375,000
Ann an Africa, - - 355,000
Ann an America, - - 2,125,000
Ann an Astralia, - - 20,000
Cha 'n urrainnear a radh gu 'u d' fhuair na
h - ludhaich riamh ceartas o'n eaglais
Chriosduidh, oir an aite feuchainn ris an
t-soisgeul a thoirt dhaibh gu caomhal ann
an spiorad Chriosd an doclias gu 'm biodh
iad air an iompachadh, b'e an eaglais a bu
h-aon 's a bu dha 'g an liodairt 's 'g an
ruagadh. Anns na seann laithean bha moran
de chreidmhich am beachd gu 'n robh iad a' |
deanamh seirbhis do Dhia agus a' dearbhadh
an eud air taobh na firinn, ann a bhi toirt
fasgadh air na h-Iudhaich. Cha 'n 'eil e idir
iongantach, niata, gu 'm biodh fuath is
gamhlas aig- cinneacli cho sean 's cho uaibh-
reaeh ri sliochd Abrahaim do dhaoine a
rinn uiread beubanachd orra 's a rinn na
Criosduidhean. Ach tha cuisean air atliarr-
achadh a nis, agus tha an eaglais Chriosd-
uidh ag altrum spiorad a's fhearr do thaobh
nan ludhach, ged a theid iomadh bliadhna
seachad ma'n dichuimhnich iadean an iamh-
achas-laidir a riuneadh orra anns na linntean
a dh fhalbh.
Ged bha suilean nan ludhach air an
dalladh air chor agus nach do ghabh iad ris
a' Mhessiali aig am a theachd, cha bu choir
do'n eaglais Chriosduidh an t-seirbhis mhor
a rinn an sluagh so do Dhia a dhichuimhn-
eachadh. Is ann uapa a fhuair an saoghal
an dileab a's priseile a fhuair e riamh. Air
tus mheas Dia iad airidh air eolas na firinn
a thoirt dhaibh, agus fad iomadh linn
ghleidh iad an fhirinn gu curamach 's cha
i-eiceadh iad i air son gloir is greadhnachas
an t-saoghail. Chum iad loohran a' chreid-
imh beo an uair a bha rioghachdan eile ana
an tiugh dhorchadas. Bha iad eudmhor air
taobh Dhe, agus mar thoradh an dilseachd,
rinn an Tighearna coimhcheangal siorruidh
riu ; agus ged chaidh iadsan air seacharau
anu an laithean an aineolais agus ged bhris
iad an coimhcheangal sin, cha do thilg Dia
air falbh iad gu buileach oir tha tiodhlacau
is gairm Dhe gun aithreachas.
Cha 'n 'eil eaglais na h-Alba a' deanamh a
dleasdauais ris na h-Iudhaich agus cha 'n
'eil an oidhirp a tlip, i a' deanamh chum an
cosnadh do Chriosd ach suarach. Tha buill
na h-eaglais moran na's fialaidhe ann a bhi
cuideachadh craobh sgaoileadh an t-soisgeil
am measg dhaoine clubha no tha iad ann
a bhi 'g a thoirt do na h-Iudhaich, ag-us is
e an t-aobhar, gu bheil an seann ghamhlas
eadar ludhaich is Criosduidhean beo fhathast.
Chuala sinn iomradh air ministeir a labhair
r'a choimhthional mar so air an t-Sabaid
air an robh an tabhartasan air iarraidh
air son nan ludhach — " Tha e air iarraidh
oirnn an diugh tabhartas a thoirt do na
h-Iudhaich, ach air m' fhacal, dm toigli learn
iad. Cha 'n 'eil annta ach droch dhaoine,
ach dea^mdJi sibhse 'ur roghainn." Cha 'n 'eil
an doigh bruidhne sin ceart, a,gus cha mho
is e sin an spiorad anns am bu choir do
bhidll na h-eaglais a bhi sealltuinn air na
daoine o'n d' fhuair sinn an dileab spioradail
a tha sinn a' sealbhachadh. Bu choir do
Chriosduidhean baigh is cairdeas a nochdadh
32
do na h-Iuclhaich air sgath an aithiichean ;
air sgath nam faidliean, 's nan salmadairean,
's nan abstol a dh' araich lad agus a thug
dhuinne eolas Dhe; agios gu sonruichte air
a sgath-sau a thainig o fhreiimh Jesse,
a reir na feola.
Ged thiiit doille spioradail air na h-Iudh-
aich car greis, cha 'n 'eil iad idir 'nan sluagh
ain-diadhaidh. Ged nach do ghabh iad ri
Griosd mar am Messiah i-is an robh fiuthair
aea, tha tart 'nan anam an geall air Dia.
• Cha 'n "eil iad a' deanamh aoraidh do
iodhalan, agus faodar a radh le firinn nach
'eil iad fad o rioghachd Dhe. Tha buadhau
inntinu is eridhe aca a bhiodh tarbhach
amis an eagiais Chriosduidh agus a bheir-
eadh beatha ur dlii, na'm biodh iad air an
tionndadh o lagh Mhaois gu creidimh anns
an t-Slanuighear. 'Nuair a sheallas sinn air
ais air an eachdraidh agus a chi sinn iad
uair is uair an imjjis a bhi air an sgrios as
an t-saoghal, ach fhathast ag ath-nuadh-
aehadh an oige 's a fas na's lionmhoire;
'nuair a chi sinn gu bheil iad a' gleidheadh
am fala gun truailleadh, 's an gne 's an
coltas 's an cleachdaidhean gun atharrachadh
ged tha iad air an sgapadh am measg chinn-
each eile, gun daehaidh, gun duthaich, tha
aobhar againn a bhi creidsinn gu bheil
freasdal Dhe air a chul sin uile agus gu
bheil obair mhor aig na h-Iudhaich j-i
choimhlionadh fhathast ann an eachdraidh
an t-saoghail. Thug iad cheana faidhean is
abstoil is Slanuighear do'n t-saoghal, agus
faodaidh e bhith gur ann air an t-sluagh a
thag-l), e o s^iean a chuireas Dia an t-urram
anns na laithean deireannach, an eaoghal
uile a chosnadh d'a Mhae. Cha tig an la
sin gus am bi iad fein air an iompachadh
an toiseaeh. Sineadh, mata, eagiais Chriosd
a lamhau a mach a dh' ionnsuidh nan
ludhach agus deanadh i eadar g-huidhe
dhurachdach ri Dia as an leth; oir ma's e an
tilg-eadh - san air falbh reiteachadh an
domhain, ciod e an ath-ghabhail ach, beatha
o na marbhaibh? Cha do thilg Dia uaith
gu brath am pobull a roimh-aithnich e, oir
tha an gealladh a thug e dhaibh seasmliach
— " Ni mise coimeheangal Bithe riu; bidh e
'na choimhcheangal siorruidh, agus ni mi
lionmhor iad, agus cuiridh mi mo naomh-
ionad 'nam meadhon gu brath. Bidh mo
phailliun mar an ceudna maille riu; seadh,
Isidh mise dhaiblisan a'm Dhia agus bidh
iadsan dhomhsa 'nan sluagh. Agus aithnieh-
idh na cinnich gur mise lehobhali a naomh-
aiclieas Israel, an uair a bhios mo naomh-
ionad 'nam meadhon gu siorruidh: — Eseciel
xxxvii. 26-28.
LAOIDH CEEIDIMH.
S&allaibh rium-sa, agus bithibh air bhur
tearnadih, uile iomalla na talmhainni
Le creidimh seallaidh mi
Riut fein, Uan Chalbhari,
Mo Shlanuighear caomli;
Nis eisd ri m' urnuigh bhochd,
Glan uam mo chiont 's mo lochd;
0 bitheam beo dhuit fein
'Na dheigli so chaoidh.
0 biodh do ghras gach am
Toirt treoir do m' chridhe fann;
Dean m' eud na's mo;
Bho 'n bhasaich thu 'g am dhion,
O biodh mo ghradh dhuit fior,
Glan, beo, is buan gu sior,
'Na theine beo.
Troimli fhasach dorch' an t-saogh'l
Is teinn tigh'nn orm gach taobh
Dean fein dhomh iul;
Tionndaidh mo dhorch' gu la.
Slab uam deur broin is craidli,
Mo cheuman stiuir a ghnath,
Gu tamh dhuit dluth.
An uair thig crioch mo laith,
's sruth duaiehnidh fuar a' bhais
Ag iadhadh dluth,
A Slauuigheir chaoimh, na treig,
Cuir g-eilt 's an-earbs bhuam fein;
O giulain mi gun bheud
A sheinn do chliu.
Bha an laoidh so air a sgriobhadh le
ministear de mhuinntir America, an t-Ollamh
RAY PALMER. Cha robh e ach da
bhliadhna air fliichead 'nuair a sgriobh e
i, agus tha e fein ag innseadh gu 'u do
sgriobh e i le cbeoir 'na shuilean. Tha an
laoidh air a h-eadar theangachadh 'gu
iomadh canain. Is e A. Mac Eachuinn a
thionndaidh i gu Gaidlilig. Chuireadh i an
Laidionn, am Fraingis, an CTearmailt, agus
an cainnt mhoran chinneach anns na
h-Innsean an Ear is China. Rinn PALMER
laoidhean eile ach cha d' fhuair gin dhiubh
an t-aite a fhuair i so ann an eridhe na
h-eaglais Chriosduidh. B'e PALMER a
thionndaidh gu Beurla an laoidh a sgriobh
an naomh BERNARD ann an Laidionn
losa ! 's til aoibhneas mor do shluaigh
'S tu tobar beath '.s tu solus aigh.
Tha gaol aig- daoine air an laoidh so p,
chionn gu bheil i a' cur cainnt air iarrtas
an anma air fasgadh fhaotainn ann pn
Criosd, agus a chionn gu bheil i a' toirt
m' an coinneamh Uau Dhe a thug air falbh
peacanna an t-saoghail.
/g"' 5'6'
1 V M
Live Music Archive
Librivox Free Audio
Metropolitan Museum
Cleveland Museum of Art
Internet Arcade
Console Living Room
Books to Borrow
Open Library
TV News
Understanding 9/11