Life and work 1912-1918

M^..:. u.' ^o/^n/t^ iqs.6...

j<L f'Ti'''^

T

Digitized by tine Internet Arcinive

in 2011 witii funding from

internet archive

http://www.arcliive.org/details/lifework1912191800cliur

Cb. iQSb'Cj

Air 1.

AN T-OLLAMH TORMOID
MAC LEOID NACH MAIREANN.

Tliiiit uaclidaran agus duine mor au diugli
aun an Israel. Faodar a radJi le flrinn gu'm
b'e so an smiiaiu a dh' eirich ann au inutinn
sluagh na h-eaglais uile, 'nuair a eliual iad
an naigheaolid ris nacli robli duil aca, gu "n
do chaocliail an diadliair urramach Tornioid
Mac Leoid. 0 mlieadhon an fhogliair eha
robh e a' faireaeliduinn gu ro mliaith, ged
blia e dol mu 'n euairt 's ag obair mar b'
abhaist dha, acli bha a chridhe a' failneacli-
adli uigh ar n-uigii p.gu,s tliainig a' chrioch le
cabhaig mu dlieireadh.

- Tliainio- Tormoid Mao Leoid o stoc maitli
agus ' anns gaeli ceum d'a bheatlia lean e ri
cliu a shinnsir. Thug an teaglilach d' am
buineadli e iomadli ministear maith do dh'
eaglais na h-Alba, agus mar dhuais an dils-
eaohd thug an eaglais urram do Chloinn 'ic
Leoid na Morairne nacli d' thugi i do mhoran
eile. Bu mliao Tormoid do 'n fhear ris an
abradh na Goill, "ard-shagairt iia Morairne,"
ach ris an abradh na Gaidheil, Iain Mor na
Morairne. Bha e se troigheau gti leth a dh'
airde 's bha smachd is ughdarras na sagairt-
eachd r'a fhaicinn 'na aodann 's 'na ghiulan.
Bha cudthrom aig fhacal nach robh aig facal
minif-teir eile air taobh an iar Albainn aig
an am, agus cha 'n 'eil teagamh sam bith
nach e a bu niheadhon air a' mhor chuid-
eaehd de shluagh Earraghaidheal a chumail
a stig'h anns an eaglais 'nuair a dh' Ihag
muinntir an taobh tuath i 'nan aon sgaoth
ann an 1843.

Rugadh Tormoid anns a" bhliadhna 1838
agus an deijgh dha !foghlum' fhaotainn |an Oil-
thigh Ghlaschu bha e air a chur air leth
le Cleir Mhuile ann an 1860 chum an soisg-
eul a shearmonaohadh. Se miosan 'na dheigh
sin o-hairmeadh e o-u eao-lais Chalum-chille

o Co

an Ghlaschu far an do shaothraich e seachd
bliadhna. Ann an 1868 shuidhicheadli e ann
au eaglais Bhlair an Adholl. Dh' fhag e
Adholl ann an 1875 a dliol do Dhim-
oideann, agus dh' fhag e Duneideann
ann an 1890 a dhol do lonarnis. Deich
bliadhna 'na dheigh sin cliuir an eaglais
an t-urram as airde a tha aice r'a thoirt
seachad air, as-us o-hairm i e e-u cathair

1912.

an Ard Sheanaidh. 0 ohionn she bliadhna^
leig e dlieth curam coimhthional oir bha 'n
aois a' luidhe air, 's bha lonarnis fada o-
Dhuneideann, 's bha e am barail gu'n dean-
adh e seirbhis cho mhaith do 'u eaglais air
dhoigh eile.

Thug an Cruithfhear bodliig is guth do-
Tliormoid Mac Leoid a thog suas e os cionn
dhaoine beaga agus cha b' urrainn do choig-
reach fhaicinn a' coiseachd na sraide gun
sealltuinn da uair air. Chaidh foirfeach de
mhuinntir na Morairne uair do 'n t-Seanadh,
agus air a thilleadh dh' fheoraich fear-
duthcha dheth, Co ris a bha Tormoid Mor
againn fhein coltach? Mata, ars' am foirf-
each, innsidh mi sin dhuit; bha e ann an
sud 'na shuidhe aig bord na Comhairle mar .
gu 'm biodli an coileach mor agad fhein am
measg nan eireagan. Tha e furasd a thuig-
sinn ciod a bha am foirfeach a' ciallachadh.
Bha eireaohdas 'na choltas, is tromadas 'na
ghiulan, is soluimteachd 'na ghuth, a bheir-
eadh air daoine eisdeachd ris ciod air bith
an comunn anns am bitheadh e na ciod air
bith au cuspair air an labhradh e. Ach ma
bha meudachd is eireachdas 'na phearsa,
bha e uasal is gasda 'na nadur mar an
ceudna. Cha b' urrainn dha brosgul na
giodal a cUreanamh agus cha robh faighidin
aige riu-san a bhiodli ris an obair sin.
Cha 'n 'eil teagamh nach robh sealladh
gruamach air a bliathais is moralachd 'na
ghiulan a chuireadh, air uairean, eagal air
daoine do nach b' aithne e am beul fhos-
gladh 'na lathair, ag-us a cliumadh daoine
dalma 'nan aite fein. Ach cha robh fuachd
no an-iochd 'na chridhe, 's bha ghniomh
daounan na b' fhearr na fhacal. Thachair
dhuinn a bhi eomhla ris uair a bha e a'
deanamh comhstadh nach bu bheag ri seann
bliean ann am baile lonarnis. O fhuaim
a ghutha 's o choltas 'aodainn shaoileadh tu
gu robh e a' liubhairt binn a crochaidh agus
'nuair a thoisich i air taing a thoirt dha
ehuir e stad oirre mar gu 'm biodh i a'
labhairt toibheim. An deigh laimhe, 'nuair
chaidh an duine coir an ceann seanchais
ghabh sinn oirnn a radh, eadar fheala-dha
's da-rireadh, nach biodh au comhstadh nabu
lugha ged bhiodh an tuilleadh aoibh air ris
a' chreutair thruagh. Rinn e g-lag mor gaire.

agus thuirt e le guth a bha mar fliuaim
an orgain, Co tlia 'g radh nach robh sin
orm!

Bha cudthrom aig fliacal daonnan ann an
Comliairle na h-eaglais, ach anns na bliadhn-
achan mu dheireadh d'a bheatha is beag
naeh robh uiread cumhachd aige innte 's
a bha aig au Ollamh Rainy anns an eaglais
shaoir. An deigh has an Ollaimh Gilleaspuig
Scott o chionn beagan bhliadhnachan ghabh
Tormoid Mac Leoid an stiuir agus bha
earbsa aig an duthaich uile 'na laimli. An
uair a bhiodh aobliar aige labhairt ann an
ainm na h-eaglais, dh' fhaoidteadh a bhi
cinnteaeh gu 'n deanadh e sin le glioeas is
loiun. Cha labhradh e uair sam bitli air
thuaiream 's olia mho a leigeadh e le theang-
aidh no le fhaireachduinnean ruith air falbh
leis. Bha e 'na dhiune glic, curamach 'na
chainnt is measarra 'na bheaehdan, Ian ceill
is toinisg; agus labhradh e le stuamachd is
soluimteachd mar gu 'm biodh breitheamh
a' leag'ail sios an lagha.

Cha 'n 'eil teagamh nach robh feadhainn
anns an eaglais a bu deas-bhriathraiche na
Tormoid Mac Leoid, feadhainn a b' fhearr
a shearmonaicheadh, feadhainn a budoimhne
ann am breithneacliadh 's a b' airde ann an
sgxjilearachd, feadliainn a b' fhearr eolas air
lag-h na h-eaglais, agus feadhainn a bha
cho tuigseach ris ann an gnothuichean ; ach
ma bha aon duine innte a fhuair tomliae
cho mor ris-san de na talannan sin uile, cha
b' aithne dhuinne e. Ma ghabhar a
Idiuadhan thar a cheile, cha robh mac-samh-
ail dha 's an eaglais. Bha e lam measg chaich
mar gu 'm biodh long mhor am measg nan
eithrichean beaga 's cha tigeadh iad an uisge
na stiui-ach dha. Bha gradh aige do dh' eaglais
na h-Alba is eud 'na seirbliis nach robh aig
moran. B' ise "tigh a chridhe, tig-h a ghraidh,"
ag-us dh' fhaodadh e radh mar thuirt an
salmadair, Ma dhichvdmhnicheas mise thusa,
'lerusalem, diohuimhnicheadh mo lamh
dheas a seoltachd. Bha e a' gabhail tlachd
'na claohan agujs hha ^'aol aige air a luaithre.
God tha se bliadhna deug ar fhichead p
dh' fhag e eaglais Bhlair tha cuimhne aig
feadhainn de mhuinntir Adholl fhathast
air an t - searmon a thug e dhaibh
o'n cheann - theagaisg, An dichuimhnich
matliair a leanabh ciche, gun iochd a
dheanamh air mac a cuim. Feudaidh eadh-
oin iadsan diohuimhneae'hadh, a6h cha dich-
uimhnich mise thusa. Feuch air dearnaibh
mo lamh ghearr mi thu; tha do bhallachan
am fhianuis an comhnuidh. Isaiah xlix. 15,
16. B'e an eaglais iodhal a chridhe; agus

am bitheantas is ann a reir an tomhais de
mhaith no de chron a bha e a' saoilsinn a
bha iad a' deanamh innte a bheireadh e
breith air ministearan eile. Ma bha an
eaglais a' soirbheachadh fo bhuaehailleachd
aodhair sonruichte, dh' fhaodadh e a bhi
cinnteaeh a gean - maith Thormoid Mhie
Leoid, ged bhiodh iomadh failinn an ceangal
ris, ach mur robh, dh' fhaodadli e bhi cinnt-
eaeh as atliarrachadh, oir b'e sin an aon
pheacadh nach robih' e furasda dha a mhaith-
eadh. Rachadh e as a rathad a dheanamh
comhstaidh ri caraid, na ri Gaidheal, na ri
duine as a' Mhorairne, ach rachadh e na
b' fhaide as a ratliad a dheanamh comh-
staidh ri neach sam bith a thoill gu maith
air an eaglais agus a rinn seirbhis dhi.
Cha 'n 'eil fada o dh' iarr coimhthional
sonruichte a chomhairle, co am ministear a
bha e am beachd a fhreagradh orra. Dh'
ainmich e dliaibh an duine d' am bu choir
dhaibh gairmf a thoirt, ach an deigh laimhe
chuala sinn e ag radh, gu fior cha toigh
learn e. Ach ged nach bu toigh leis e, bha
e am beachd gu 'n lionadh e an t-aite ud
na b' fhearr na duine eile a b' aithne dha,
agus cha leigeadh e le fliaireachduinn fein
lamli an uachdar fhaotainu air 'eud air son
na h-eaglais. Cha bu leasg leis dragh a
ghabhail 's a bhodhig a sharuchadh 'na
seirbhis. Rachadlh e o Dhimeideann aai tigh
Iain Ghreota gu toileach nam biodh e 'n
dull gu 'n cuidicheaxihi e a ballachan briste a
charamh. Cha b' ionnan e, an duine coir,
agus maithean mor eile leis nach fhiacli an
g-uth a thogail mur cruinnichear na ceudan
'g an eisdeachd. , Rachadlh e a chuideachadh
choimhearsnach ann an sgireaehdan beaga
air an duthaich cho toileach 's a rachadh e
do dli' eaglais Ard Dhuneidinn.

Bha e 'na dhuine diadhaidh agus cha b'
urrainn do neach a bhi fada 'na chomunn
g-un fhaicinn gu robh a chridhe 's a bheatha
fo ehumliachd an t-saoghail neo-fhaiesinn-
ich Bha e Ian riaraichte leis na beachdan
a fliuair e o 'athraichean mu leabhraichean
a' Bhiobuill; agus cha robh iarraidh sam
bith aige eolas fhaotainn air na beachdan
a tha. aig sgoilearan an latha so. Cha bu
toigh leis comhradh a dheanamh air na nith-
ean sin, ach bha aon chuspair air an robh e
daonnan deas gu dol an seanchas agus b' e
sin, staid nam marbh, gu sonruichte, oighr-
eachd nan naomh. Cha 'n 'eil sinn an duil
gu robh sinn oidhche na latha riamh 'na
chomunn gun, e thoirt tarruing air doelias na
h-aiseirigh. Le bas Thormoid Mhic Leoid
chain an eaglais cul-taice nach bu bheag

ag-iis clia bhi e frirasd 'aite a lionadli, gu
litireil na air dhoig-h eile. Aig an am so gii
sonruiohte 'nuair a tha an duthaich a'
niiannaohadh oidliirp dliurachadh a dheau-
amh chum aon eaglais gliasda a chur suas
ann an Albainn an aite nam bloighean anns
a blieil an eaglais Chleireach an drasd air
a roinn, blia feum aice air gutli is gliocas
is ug-lidarras is pearsa Thormoid. Cha do
cliaomliain Dia e gu erioch a chur air an
obair ris an do chuir e a lamh, ach 'nuair
a tha fear as deigh fir de na laoich dhiadh-
aidh, dhileas, a dh' fheuch ri ballachan
briste na h-eaglais a charamh, air an toirt
air falbh tha gairm ur a tigh'nn gu oigridh
na h-eaglais dol air an aghaidh leis an obair
sin.

Bha Tormoid Mac Leoid 'na mhinisteir
soisgeulach, 'na fhear-duthcha taiceil, 's 'na
riaghlair eagdais air an do bhuilich Dia
spiorad gliocais is tuig-se . Chuir a bhas mulad
oirnn nach gabh innseadh, ach tha e 'na
riarachadh leinn clach a chur an earn an
duine choir, oir thug e dhuinn a chairdeas
's 9. chomhairle is aoidheachd a thighe le
iialaidheachd.

CRIOSD AGUS PEADAE.

A Shimoin, a mhic lonais, an toigh leat raise : —
Eois xxi., 17.

" Innsibh d'a dheisciobuil agus do Pheadar gu
"bheil e a' dol roimhibh do Ghalile : chi sibh an sin e,
mar thubhairt e ribh " : — Marcxvi,7. B'e sin am
fios a chuir Criosd, an deigh dha eirigh o na
marbhaibh, a dh' ionnsuidh nan deisciobuil le beul
an 6ganaich a ohoinnich ris na mnathan aig an uaigh.
Air an oidhche anns an do bhrathadh e, thuirt
e ri Peadar. •' Feuch dh' iarr Satan sibhse chum
hbur criaradh mar chruithneachd, ach ghuidh mise
air do shon-na, nach diobradh do chreidearoh thu " —
Lucas xxii, 31. Tha e coltach gu robh iomagain air
mu Pheadair. B'e aon de na nithean deireannach a
rinn e, m' an deachaidh e sios do staid nam marbh,
«adar-ghuidhe a dheanamh air a shon, agus a nis, air
dba eirigh as an uaigh. dh' ainmich e air ainm e anns
an fhios a chuir e air na deisciobuil, dol do Ghalile.
Tha e furasda gu leoir a thuigsinn carson a riun e
sin. Bha Peadar truagh ann an droch shuidheachadh.
Bha e air a n^rachadh 's air a mhaslachadh le dhroch
ghiulan fein ann an talla an ard-shagairt air an
oidhche anns an d' fhuair a naimhdean greini air losa.
Tha an cairdeas 's an diadhaidheachd mar a chumar
iad, agus bha fios aig Peadar gu maith nach bu
ghniomh caraid na gniomh duine dhiadhaidh, an rud
a rinn e. Cha robh e a' ciallachadh a chul a thionn-
•dadh air a Mhaighstir na fhagail 'na aonar am measg

a naimhdean, ach leis an lamhachas-laidir 'san upraid
a bha dol, chaidh e air mhiapadh car greis ; chaidh a
cheann 'na bhreislich, agus m'an robh fios aige ciod
a bha e a' deanamh, bhoidich is mhionnaich e nach
b' aithne dha losa. An uair a thainig e thuige fein
ghabh e an t-aithreachas, ach cha chuireadh aith-
reacbas folach air na rinn e. Bha a chridhe 's a
choguis 'ga bhioradh a 1^ 's a dh'oidhche, agus b'e
an aon uirnigh a b' urrainn dha a radh, A I'highearn
losa, pheacaioh mi ad aghaidh, agus cha'n airidh mi
tuilleadh gu'n goirte do dheisoiobuil dhiom : Their
maitheanas dhomh. Bu leir do Chriosd cridhe
Pheadair oir is aithne do 'n bhuachaille mhaith a
chaoraieh, agus chuir e am fios thuca, ag ainmeach-
adh fear a' chridhe bhriste air ainm. Innsibh d'a
dheisciobuil agus do Phbadak gu bheil mise a' dol
romhpa do Ghalile.

Thog na deisciobuil orra gu Galile a dh' fheitheamh
air am Maighstir a gheall an coinneachadh, ach 'nuair
a bha an nine a' dol seachad 's nach robh e 'ga fhoill-
seachadh fein dhaibh. tha e coltach gu'n do chaill
Peadar a chreideamh is fhaighidin a rithist oir thuirt
e ri each, Tiugainnaibh a dh' iasgach. Mar gu'n
abradh e,^ Tha mi a' fas sgith de'n obair so, cha'n 'eil
ann dhuinn ach faoineas a bhi feitheamh ri duine
marbh agus bidh daoine a' magadh oirnn ; ach ciod
air bith a ni sibhse, tha mise a' dol air m' ais gu
iasgach. Dh' aontaich iad uile leis, chuir iad air
doigh na linn, agus thog iad gu muir. Ach thaohair
dhaibh mar thachair do lonah an uair a theich e o
Ikthaireachd an Tighearna. Chuartaich Dia e roimhe
's 'na dheigh, agus dh'ionnsaich e gu robh lathaireachd
Dhe 'ga leantuinn ged ghabhadh e s,giathan namaidne
's ged chomhnuicheadh e an ionadan iomallach na
fairge. Bha Criosd a' leantuinn na luinge anns an
robh na deisciobuil air an oidhche ud, ag iarraidh
cothroai fhaotainn chum an saoradh o'n as-oreidimh
anns an do thuit iad.

Am beul an latha 'nuair a bha iad a' tigh'nn gu tir
chunnaic iad coslas duine air a' ohladach is ohual iad
guth- -.-l chlann, a hheil biodh agaibh ? Thuirt iad
nach robh. Dh' iarr e orra an lion a thilgeadh a maoh
air an taobh dheis de'n luing, agus air "dhaibh sin a
dheanamh, ghlac iad Ian an hnn. Anns a' mhionaid
dh' aithnich Eoin co a bha aca, agus thuirt e ri
Peadar, " Is e an Tighearna a ta ann.'- Ged bha as-
creideamh gu leoir an cridhe Pheadair bha gaol an
t-slanuigheir ann mar an ceudna, agus cho luath 'sa
chual e 'ainm 's a chunnaic e a choslas air tir leum e
anns an fhairge, gun urahail do ni fo'n ghrein ach a
mhain a Mhaighstir caomh a ruighinn.

Cha ruig sinn a leas tigh'nn thairis air an ullachadh
bidh a nnn Criosd d'a dheisciobuil, oir is ann chum
an-e ar luchd leughaidh a tharruing a dh' ionnsuidh
an t-seanchais a bha eadar e fein agus Peadar an
deigh a' bhidh, a thug sinn tarruing ah an eachdraidh
so. Their cuid de dhaoine nach bu ghniomh caomhail
a rmn Criosd an uair a cheasnaich se e, agus nach
robh e chum huannachd sam bith a sheann mhear-
achdan a chuimhneachadh dha 's a choguis a bhioradh

as iir. oir bha e soilleir do na deisciobuil uile ciod a
bha hdh an inntinn Chriosd 'nuair a dh' fheoraich e
do Pheadar tri uairean, An toigh leat mise? Ach
b' aithne do Chriosd chridhe Pheadair mar nach
aithne dhuinne agus faodar a bhi cinnteach gu robh
deagh fhios aige ciod a bha e a' deanamh agus naoh
niigeadh neach eile a leas caomhalachd no caoimhneas
a theagasg dha. B' esan am buaohaille maith agus
b' aithne dha a chaoraich ; agus bha fios aige gu'm
biodh e chum buannachd do Pheadar cothrom ur
fhaotainu air a ghradh 's a chreideamh aideachadh.
A Shimoin, a mhic lonais! Cha do chleachd e an
t-ainm Peadar oir tha am facal Peadar a' ciallachadh
carraig, agus cha bu mhaith leis cridhe an aithreach-
ain a leon thar tomhais. Aig an am cha robh iarraidb
sam bith aig Simon air an fhaeal carraig a chluinn-
tinn agus a chionn gu robh (,'riosd caomhail agus nach
bu mhaith leis a' chuilc bhrvute a bhriseadh, sheach-
ain e am facal agus thuirt e ris, A Shimoin a mhic
lonais, a bheil barrachd graidh agad dhomh-sa orra
sin ? Bha latha ann a bha Peadar an diiil nach robh
uiread gaoil aig na deisciobuil eile air losa 's a bha
aige-san. Rinn e boilich as a dhilseachd fein agus
bhoidich e gu'n leanadh e a Mhaighstir gu has. ciod
air bith a dheanadh each. Ach gle ghoirid an deigh
dha sin a radh, mhionnaich is mhallaich e nach
b' aithne dha losa riamh, agus ged a thionndaidh na
deisciobuil air fad an ciil ris ann an uair a dheuch-
ainn, is e Peadar a mhain a dh' an-troraaich a
ghealtaireachd le breugan. Bha cuimhne aige air an
rud a rinn e 's bha flos aige nach biodh e iomchuidh
dha a radh a nis gu robh barrachd graidh aige air losa
na bha aig each air, agus is e an fheagairt a thug e
seaohad. Tha flos agad a Thighearna gur toigh leam
thu. Cha do chuir Criosd teagamh 'na fhaeal, bha
e cinnteach gu robh e a' labhairt na firinn agus a dh'
aindeoin a' mhiapaidh air an deachaidh e ann an talla
an ard'shagairt gu robh gradh aig Peadar dha. Bha
.sin aige ; agus an deigh laimhe nochd e meud a
ghraidh 's a dhilseachd, oir a reir beul-aithris na h-
eaglais, leag e sios a bheatha ann an seu-bhis Chriosd.
Tri uairean dh' aidich e a chreideamh 's a ghradh, a'
faotainn na freagairt, Beathaich m' uain, beathaich
mo chaoraich. Mar gu'n abradh Criosd ris, Air
dhuit dearbhadh thaotainn, a Pheadair. air laigse is
anrahuinneaohd do naduir fein bi caomhail is truacanta
ri peacaich bhochd eile "nuair a thoisicheas tu air
obair na ministreileachd a dh' ionnsuidh a bheil mise
a nis 'g ad ghairm. Cha do leig Peadar an earail as
a chuimhne oir, bliadhnachan "na dheigli so, sgriobh
e gu seanairean na h-eagiais ann an cainnt a tha gle
oholtaoh ris na briathran a labhair Criosd ris fein,
" Beathaichibh trend Dhe a tha 'n ur measg, a' gabhail
curaim dheth, cha 'n ann a dh' aindeoin ach gu deon-
ach. ni mo mar thighearnan os cionn oighreachd Dhe
ach mar dhream a tha 'nan eisempleirean do'n trend."
1 Phead, -c. 2, 3.

Cha ruig sinn a leas an corr a radh mu Pheadar na
mu na ceistean a chuireadh air, ach a mhain aire ar
luchd-leughaidh a tharruing gu da ni a tha sinn an
duil a tha an earrann so de'n Fhirinn a' teagasg. Is
e a' cheud ni, gu bheil an Slanuighear caomhail ri
daoine seachranaoh is deas gu maitheanas a thoirt
dhaibh. Is aithne dha ar dealbh agus is cuimhne leis
gur duslach sinn. Is leir dha am maitheas a tha ann

an cridheachan dhaoine cho mhaith ris an olo, agus
air an aobhar sin bheir e breith chothromach. Is-
aithne dha c' aite a bheil an spiorad toileach 's an
cridhe blath co cinnteach 's is aithne dha c' aite a
bheil an fheoil anfhann 's an cridhe cruaidh. Ni e
eadar dhealachadh eadar seorsachan peacaidh, oir
tha eolas iomlan aige air cridheachan nam peacach.
Shaoil Peadar aig aon am nach biodh 'anam air
aiseag air ais dha gu brkth tuilleadh, 's nach faigh-
eadh e an ath ghairm gu seirbhis a dheanamh ann
an rioghachd Dhe; agus theireadh e gu robh e a
cheart cho ciontach ri ludas. Ach bu leir do
Chriosd cridhe na dithis agus bha fios aige gu robh
uiread astair eadar Peadar is ludas an dara fir
eu-coltach ri gniomh 's a tha eadar siar is sear
ged nach robh gniomh an fhir eile, o'n taobh a
muigh. Agus a chionn gu robh, thug e maitheanas
do Pheadar is aite am measg nan abstol. Tha
an dnine a pheacaicheas an aghaidh an t-soluis,
ann am full fhuar 's 'na cheart deoin, mile uair ua's
ciontaiche na'n duine a ghlacar gu h-obann ann an
coire agus a thuislicheas m' an teid e 'na earalas.
Bu leir do Chriosd nach b'e cruas a chridhe ach
laigse na feola a thug air Peadar deanamh mar a rinn
e ; bu leir dha gu robh gradh nach bu bheag aige
d'a Mhaighstir, agus mar sin thug e dha cothrom-
a ghradh aideachadh am fiannis chaich, AThighearna,
is aithne dhuit na h-uile nithe ; tha fhios agad gur
toigh leam thu. Bha e 'na ghniomh caomhairdo-
Chriosd an cothrom so a ihoirt dha, oir thug an aid-
mheil a rinn e faochadh is aotromaohadh do chridhe
Pheadair.

Is e an aon smuain eile air an tig sinn thairis, gu
faodar Criosd uidhean a radh riusau uile as urrainn
an aidmheil a dheanamh gu h-onorach, gu bheil
gradh aca do Chriosd. Is e gradh dhasan tolseach is
meadhon is deireadh na diadhaidheachd. Tha gradh
againn dha, ai's' an t- abstol Eoin, a chionn gu'n do
ghradhaich esan sinne an toiseach. An uair a bha
e a' fagail an t-saoghail 's a' cur curara na h-eaglais
air na h-abstoil cha d' iarr e orra an aonta chur ri
creud sam bith ach a' cheist shimplitlh so. An toigh
leat mise ? Bha fios aige nach ruigeadh e a leas
cumhnantan a bu tinue a chur orra agus gu faodadh
e Ian earbsa bhi aige ann an daoine a b' urrainn a
radh. Is toigh leinn thu. Cha bu choir do'n eaglais
giraidhean a thogail nach do chuir C'riosd suas. Ma
tha gradh aig neach do Chriosd cha ruigear a leas a
bhi 'g iarraidh air gun sgur cuimhne a chumail air a
chreud 's a phaidir, na bhi 'ga cheasnachadh gu
miouaideach mu nithean diomhair is domhain nach
eil ach air iomall na diadhaidheachd, oir bheir an
gradh a mach a thoradh fein. Cho-eignioh gradh
Chriosd Peadar is na deisciobuil eile gu seirbhis
a dheanamh dha, agus is e a ghradh-san cumhachd
Dhe an diugh fhathast chum daoine a thaladh gu
naomhachd is irioslachd is umhlachd beatha. A
bheil aium eile air neamh natalamh a tha cho airidh
air gradh is urram is moladh r'a ainm-san? Tha
Dia a' moladh a ghraidh duinne, do bhrigh an uair a
bha sinn fathast 'nar peacaich, gu 'n d' fhuiling
Criosd biXs air ar son. Am b' urrainn gradh dol na
b' fhaide ? Uime sin cha leinn fein sinn oir cheann-
achadh le luach sinn, eadhoin full phriseil an
t-Slanuigheir. Do brigli gu'n d' fhuding e an crann
ceusaidh air ar sgath tha coir aige air ar gradh agus.
air ar seirbliis.

Air 2.

1912.

IRIOSLACHD NAN NAOMH.

Chunnaic mi crioch gach mmlain; ach tha
:f aiilvne-sa ro-fharsuinn. — Salm cxix. 96.

Ciod a tka an Salmadair & ciallacliadli
l&ij au fhacal so? Bhiodli an .smuain a bha
^na 'inntinn ua bu shoilleire na 'n robli i
air a our anus an doigli so, Cha 'n 'eil duil
agam ri iomlauaohd tuilleadh, oir tha lagli
au Tigliearna anabarrach domliain. An uair
.a Ijha e 'na dhuine 6g bha a chridhe an
geall air naomhachd is umhlachd iomlan do
reachd Dhe; bha duil aige gu ridgeadh
e air lanachd sith is beatha a riaraicheadh
'anam; ach mar bha na bliadhnachan a'
dol iseachad cha b' urrainn dha a radh gu
robh an iomlanachd sin air an robh a
■ cliridhe au geall ach mar thir a bha fad as.
Cha bu leir dha iomlanachd ann fein no ann
au ui eile fo 'n ghrein. Anus ua daoine a bu
g-hlioe bu leir dha tomhas de dh' auiaideachd:
.aims na naoimh a b' fhearr bu leir dha I'reumh
a' ]3lieacaidh; agus le mulad is sgiths spior-
.aicl tha e a' cur fiosrachadh a bheatha anns
au fhacal, Iomlanachd! co a ruigeas ort,
oir tha lagh au Tighearna farsuinu is domli-
ain mar an cuan?

Ann a bhi 'g radh so cha 'n 'eil an Salm-
adair ag radh rud ur; ach ged is fior am
facal nacli faighear iomlanachd air thalamh
cha 'n 'eil iadsan a ghabhas am facal air am
bilean a' ciallachadh gu bitheanta an aon ni
leis. Is anu le irioslachd is imacantas spioraid
a their ua naoimh nach 'eil iad fein no
daoine eile iomlan, ach their iadsan a
shuidheas ann an caithir luchd fauoid a'
cheart ui ged nach cuir e dragh sam bith
air an spiorad. Ann an suilean nan naomli
tha uadur is buadhan mhic au duine Ian
gloir is maise, ach is e an comharra cinnt-
each leis am faodar luchd na fanoid aithn-
eachadh, nach leir dhaibh maise no subhailc
sam bith anu am beatha an eo-chreutairean,
's nach eil creideas aca anu an maitheas mhic
au duine. Their an seorsa dliaoine so riut
anus an aodann nach d' amais ionracan riamh
orra agus gur e a mhain clanu is amadain
a bhios ag iarraidh firinn is ionracas air
thalamh. Their iad gur e sin an gliocas
a chruinnich iad bho fliiosrachadh am beatha
fein, agus tha e dhaibh mar ghreim milis.
Cha 'u 'eil creideas aca ann an treibhdhireas
fhear no ann an onoir bhan, agus ma chi
iad coltas na naomliachd air beatha neach
-sam bith, their iad, mar thuirt an athair

romlrpa, nach ann a nasgaidh a tha eagal
Dhe air lob. Is maith leo a ohreidsinn nach
ann air ghaol a' cheartais a tha an co-chreut-
aireau a' deauamh ceartais ach air ghaol
buannachd no le ceilg dhomhain. Ni iad
fauoid air osnaidhean an aithreachain 's air
uirnighean nan naomh. Cha ruigear a leas
a bhi bruidhinn ris an t-Seorsa dhaoiue so,
oir tha iad le comhairle shuidhichte a' duu-
adh an sul 's a' cruadhachadh an cridhe.
Cha 'n 'eil e iongautach nach faiceadh luchd
na fanoid an taobh as fhearr de nadur
dhaoine eile, oir co lais am bu mliaith blaths
is caomhalachd is graclh is diomhaireachd a
chridhe a leigeil fhaicinn do shuil fhuar na
feadhnach sin ? Cha 'n 'eil fios aca gur e
an cridlie amharusach fein a tha a' cruth-
acliadh an uilc s na ceilge a tha iad a'
faicinn 'nan coimhearsnaich . Teichidh na
h-ainglean air falbh a comunn sam bith
anns an suidh luchd na fanoid agus searg-
aidh na fluraichean as maisiche a tha fas
ann an uadur an duine leis a' ghaoith
ghreaunaicii a tlia tigh'uu uapa. Anus gach
aite anns au suidh iad tha iad a' toirt plaigh
'nair lorg aguB fuadaichidh iad dochas is
creideamh is gradh. Cha 'n aran na beatha
ach puinusean am briathran. Ged a bhios
iad a' deauamh uaill as an geiread 's an
seoltachd fein, 's ged tha iad au duil gur
ann aca, a tha gliocas an t-saoghail so 's nach
ann aca-san aig a bheil creideas ann am
maitheas 's ann an onoir an co-chreutairean,
is e an fhirinn gur daoine truagh baogh-
alta iad nach d' amais air slighe na beatha
's nach d' fhuair soIils a' ghliocais. Cha 'u e
mliain nach 'eil iad a' creidsiun gu bheil
ionracan air thalamli, ach cha 'n 'eil
iad a' creidsinu gu bheil iai-raidh no
ionudrainn ann an cridhe sam bith
air ionracas; agus cha 'n ann le cridhe
tursach ach le gaire magail is michreidmh-
each a their iad — Chunnaic sinn crioch gach
ionalain! Ach ged tha am facal sin fior ann
fein, is breug e air am bileau-san agus amis
au doiglli anns an abair iad e.

Cha robh an salmadair a' cur fireantachd
mhic an didne an suarachas 'nuair a sgriobh
e am facal so. Cha robh dad de nadur luchd
na fanoid ann-san agTLS cha b' e eion earbsa
'na cho-chreutairean no cion meas air fein
a thug air am facal a radh, ach an fliair^
eachduinn a bha aige air morachd is naomh-
achd Dhe. Chunnaic e sealladh air au Eigli
'na mhaise 's cha bu leir dha maise ann

feiu tuilleadli. An uair nach b' aithne clha
Dia acli le eisdeachd na cluaise bha e toil-
ichte le 'staid, ach air dlia Dia fliaioinn le
shuil g-liaHi e grain dhetli fein agus rinn e
aitlireaclias anns an duslaich. An nair a dli'
fliosg-ail spiorad Dloje a isliiulean fs a cliunnaic
e airde is doimhne is farsuingeachd an lagha
cha b' urraiun dha radh ach — Co a tha fogh-
ainteacli clium ua nitliean sin? Anus each
rann de 'n t-salm so tha e a' cur an ceill
a' ghraidh a blia aige do lagh an Tighearna
's an t-iarrtus a bha aige air umhlachd a
thoirt dha. " Cia ionmhuinn learn do lagh?
giaeh la is e mo smuaineachadh." "Is e do
lagh mo thlaehd agus is annsa leam t' aitli-
eantan na 'n t-6r." " 0, nach robh mo
cheumanna air an stiuradh chum do reachdan
a choimhead." " Tha mo shuilean air an
caitheadh le bhi sealltuinn air son do
shlainte." " Ghabh mi do theisteis mar
oighreaohd gu brath; oir is iad aoibhneas mo
chridhe." Ach mar a bu mhotha 'eolas air
lagh Dhe 's a bu mhotha 'ionndrainn air an
t-seorsa beatha a 'bha an lag-h ag aithueadh,
is ann a bu gheire a mhothaehadh air a
lochdan fein. Mar a b' airde a bha e ag
eirigli "s a bu dluithe a bha e a' faotainn
air iomlanaclid, is ann a bu lugiia a dhochas
gu ruigeadh e gu brath air foirfeachd.
Tuigidh iadsan a tha durachdach anns a'
bheatha spioradail clod a bha an Salmadair
a' ciallachadh oir is aithne dhaibh annta fein
a' cheart fhaireachduinn so. "Nuair a
thoi.sich iad air an reis a ruith sliaoil iad gu
ruigeadh iad an ceann-uidhe ann an uine
ghoirid ach tha iad clio fada o iomlanaclid
an diugh fhathast 's a bha iad riamh, air
chor 's nacli urrainn dhaibh a radh ach mar
thuirt Pol, Cha 'u e gu 'n d' rainig mi cheana
no gu bheil mi cheana foirfe, ach tha mi a'
leantuinn air m' aghaidh. G-ed is neonach e
r'a radh, cha 'Uj e an t-aingidh ach am firean
aig" a (bheil am mothachadh as geire air olcas
a chridhe. Tha e 'na chuis-iongautais do
dhaoine aig nach 'eil inntinn spioradail no
suim do lagh aii Tighearna, gur e na feadh-
ainn a shaoileadh iad as lugha cionta as
motha dh' aidicheas an cionta, tha e 'na
chuis-iongantais leo gu 'm biodh Pol
ag osnaich 'nuair a tha Nero a' fidhleir-
eachd. Am feadh 's a tha na daoine aig
a bheil an cuiblirionn uile anns an t-saoghal
so Ian thoilichte leotha fein, a' mealtuinn fois
is comhfhurtachd anma, tha na naoimh a'
gluasad gu foil uile bhliadhnachan am
beatha le h-amhghair anma, ag aideachadh
an teachd gearr, 'ig ag uirnigh 's ag asluchadh
nach treig faighidin is trocair Dhe iad. Air
dhaibh seasamh ann an solus Dhe agus aon
sealladh fhaotainu air morachd is maise is

iomlanaohd an Ti ris a bheil an gnothuch,
chain iad an uabhar 's am fein-speis, agus
chunnaic iad crioch gach iomlain. Is e so
a phris a phaighear air son plathadh fhaot-
ainu de g-hloir nan neamli, ach is fhearr dO'
dhuine gluasad uile laithean a bheatha le
cridhe briste is briiite seacli a shuilean a
bhi air an dunadh air chor 's nach faic e
an airde 's a ghloir a tha os a cliionn.
'Nuair a chunnaic an t-abstol Eoin a-loir an
Tighearna ann an Eilein Phatmois thuit e
aig a chasan an riochd mairbh. Cha do
rinneadli am faoal fhathast 'na fheoil ann
an laithean an t-Salmadair, ach thainig fatal
an Tighearna 'ga ionnsuidh air mhodh eile
agus 'nua|iir a thuig e leud is airde an lagha
sin, chrom! e a cheann agus thuirt e, cha 'n
ann le h-aotromas no le searbhadas cridhe
ach le irioslachd is eagal diadhaidh, Chunn-
aic mi crioch e-ach iomlain.

GNIOMHAEAN NAN ABSTOL.

Bu mhaith leinn cunntas goirid a thoirt
air an leabhar so.

Bha e air a sgriobhadh le Lucas, fear-
eachdraidh a b' fhearr a Idia anns an eaglais
Chriosduidh anns a' cheud linn. Cliuir Lucas
comain air an t-saoghal nach gabli innseadh,
oir ged nach rol^h e air aireamh am measg*
nan abstol, sgriobh e barrachd de 'n Tiomn-
adh Nuadh na sgriobh neach eile. Cha 'u e
mhain gu 'n do rinn e sin ach is e a sgriobh
an crioman sin de dh' eachdraidh na
h-eaglais anns am faicear ciamar a bha a
buiiaitean air an leagail agus ciamar a bha i
air a stiuradh leis an spiorad naomh ann an
toiseach a laithean. As eugmhais an leabh-
air so bhiodli oursa ua h-eaglais anns a'
cheud linn anabarrach dorcha agus cha.
bhiodh leus soluis againn air na h-amannan
sin ach am beagan a tha litrichean Plioil a'
toirt dhuiun. Cha bhiodh e furasda do
dhiadhairean bun no barr a dheanamh de
litrichean Phoil no an eachdraidh a tha
annta a thathadh r'a cheile mtu- biodh
Gniomharan nan Abstol aca, 'g an cumail
ceart. Tuigear uaith so, mata, gu bheil sinn
gu buileach ann an eisimeil Lucais airson
an eolais a tha againn mu chraobh-sgaoil-
eadh an t-soisgeil eadar bas Chriosd agus
bas Phoil, agus b'e sin na bliadhnachan anns
an robh na miorbhuilean as motha a thachair
riamh ann an eachdraidh na h-eagiais air an.
deanamh le cumhachd an Spioraid. A
thaobh beatha Chriosd agus nan nithean a
thachair 'nuair a bha e air thalamli tha
ceithir fianuisean againn, Mata, Marc, Lucas
is Eoin; agus ged bliiodh fear de na fian-

uiseau sin air chall, cha bu chall iiacli
gabliadh leasachadli e, ged bu chall mor e.
Acli a tliaobh cursa na h-eag-lais o latha na
Caiugis 'nuair a fhiiair i tiodhlac an
spioraid naoimii gu deireadh na ceud linn
'nuair a bha eaglaisean air an suidheachadh
anns gacli cearn eadar lerusalem 's an
Roimli, cha 'n 'eil againn ach aon fhianuis
agus is e sin an leabhar a sgriobh Lucas,
air chor agus gu 'm bu chall nacli gabhadli
leasaehadh call an leabhair so. Bha Lucas
'na dhuine ciallach, creideasach, aig an robh
inutinn fharsuing 's aig an robh meas air
firiun; agus tha aobhar againn a bhi oreids-
inn gur e lamli an Tighearna a thagh e
a measg- chaich chum cunntas cinnteach
a thoirt do na linntean a thainig 'na dheigh,
air na gniomharan a rinn na h-abstoil.

&tvd a theirear Gniomharan nan Abstol ris
an leabhar an diugh cha 'n 'eil e coltach gur
e Lucas fein a thug dlia an t-ainm sin.
Cha 'n 'eil an t-ainm uile gu leir freagarrach
oir cha 'n 'eil an leabhar a' toirt cunntais ach
air beagan cle 'n obair a rinn fear no dha
da na h-abstoil. Anns a' cheud ehuid de 'n
leabhar cha 'n 'eil iomradh air abstol ach
Poadar, ged tha moran air a radh mu
ghniomharan Philip is Stephein, daoine nach
robh 'nan abstoil idir. Agus anns a' chuid
mu dheireadh de 'n leabhar is ann air obair
Phoil a jnhain a tlia Lucas a' tigh'nn thairis.

Is e an t-aobhar sonruichte a bha aig
Lucas 'san t-sealladh ann a sgriobhadh an
leabhair cunntas a thoirt air fas is cinneas
a' chreideamh Chriosdui'dih o latha na Caingis
gLis an do rainig an soisgeul an Roimli.
Anns an t-soisgeul a sgriobh e dh' innis e
mu na nithean a rinn 's a theagaisg losa
gits an la an do thogadh suas e, agus anns
an leabhar so tha e a' dol air aghaidh leis an
naigheachd agus ag innseadh mu na nithean
a rinn Criosd anns an eaglais le cumhachd
,an ispioraid a bhuilich e air na h-abstoil.
Tha an leabhar a' liouadh a' bhealaich eadar
an soisgeul is litrichean nan abstol. Shaoil-
eamaid o'n doigh auns an do chriochnaich
Lucas a shoisgeul gu 'n do thogadh Criosd
suas gu neamh air latha 'aiseirigh, ach anns
an leabhar so tha e a' toiseachadh air a
naigheachd le bhi 'g innseadh gu robh
Criosd air thalamh da fhichead la an deigh
dha eirigh o na marbhaibh agus gu 'n do
labhair e ris na h-abstoil mu na nithean a
bhuineadh do rioghachd Dhe. Labhair e riu
mar an ceudna mu thiodhlac an spioraid
naoimh a bha gu bhi air a thoirt dhaibh
agu.s dh' innis e lihaibh g-u 'm biodh iad 'nam
fianuisean dha-san ann an lerusalem, ann
an ludea uile, ann an Samaria, agus gu
iomall na talmhainn. Air do Chriosd a bhi

air a thogail suas, b'e a' cheud char ris aa
do chuir na h-abstoil an lamh, aite ludais
a lionadh, agus air dhaibh Matias a thagh-
adh, dh' fheith iad ann an leru^salem ri
teaohd an spioraid naoimli.

Tha an naigheachd a bha aig Lucas r'a
innseadh a' toiseacliadh anns an dara caib
ideil anns a bheil e ag radh, " An uair a
thainig la na Caingis bha iad gu leir a dh'
aon inntinn ann an aon aite, agus thainig-
gu h-obann toirm o neamh, agiis lionadh
iad uile leis an spiorad naomh, agus thoisich
iad air labhairt le teangaibh eile, a reir mar
a thug an spiorad comas labhairt dhaibh."
B'e so latha-breith na h-eaglais agus anns a'
chorr de 'n leabhar tha Lucas ag- innseadh
ciamar a dh' fhas an eagiais a chuireadh air
ehois anus an doigh so le comharran follais-
each is miorbhuileach, gus an do rainig an
creideamh Criosduidh iomallan na talmhainn
mar dh innis Criosd roimli laimh.

Faodar an leabhar a roina 'na choig earr-
annan : —

a) Caib. n.— VIII. 3. Fas na h-eagl.«s

ANN AN IeEUSALEM.

(2) Caib. VIU.4— XI.18. Fas na h-eagi.ais

ANN AN Samaria.

(3) Caib. XI. 19— XIII. 3. Fas na h-eagl.us.

ANN AN AntIOCH.

(4) Caib. Xin.4— XXI.ie. Tueusan soisg-

eul ach Phoil.

(5) Caib.XXI. 17— XXVIII. 31 Tueus Phoil

DO Ieeusalem 's do 'n Roimh.

A' CHEUD EARRANN— Caib.ii.— viii.3.
Anns a' chuid so de 'n leabhar tha Lucas ag
innseadh mar dh' fhas an eaglais ann an
lerusalemi o la na Caingis agus tha e soilleir
bho na gnioiidiaran a thagh e chum an cui-
sios air paipeir gur e a bha aige 's an
t-sealladh aire) a luchd-leughaidli a tharruing
a dh' ionnsuidh cumhachd is ughdarms nan
abstol. Mar chomharra air a' chumhachd a
fhuair iad le teaehd an Spioraid, tha e a'
toirt am follais searmon druighteaoh a liubh-
air Peadar air la na Caingis, searmon a bha
air a bheannacliadh eho mor 's gu robh
tri mile duine air an ioinpachadh an la sin.
Mar chomharra eile air cumhachd nan abstol
tha e ag innseadh mu 'n duine bhacach a
leighis, Peadar le buille d'a shuil agus tha
e ag innseadh mu mhisneach Pheadair is
Eoin 'nuair a bha iad air an toirt air beul-
aobh na Comhairle. Auns a' bhas obann a
thainig air Ananias is Saphira, an lorg nam
breug a dh' innis iad, chunnaic Lucas comh-
arra follaiseach air ughdarras is cumhachd
nan Abstol, agus is e sin an t-aobhar gu 'u
d' thainig e thairis air an naigheachd. Ann
an aon fhacal, tha a' cheud earraun de 'n

8

leabiiar a' nochdadh gu robh cumhachd
^iLiis an eaglais big nach buineadli do 'u
t-saoghal, cumliaclid a f huair i o 'n airde ;
aonia ged nach leia-eadh nine le Lucas iom-
radii a dheanamh. air na h-uile uitiiean a
thachair ann an toiseacli a h-eaclidraidh,
tliagh e as na naiglieachdan a fhuair e o
dhaoine creideasacli te no dlia a blia e 'n
■duil a nochdadh do na ginealaa a thigeadh
'na idheigh ''gu'n do rinneadh moran de
mhjorbhuilean agus de chomharran leis na
h-abstoil." — Gniomh ii. 43.

AN DAE A EARRANN^Caib. viii. 4—
xi. 18. Tha an dara earrann de 'n leabhar a'
■dearbhadh firinn an fhacail, gur e fuil nam
martarach siol na h-eag]ais. 'Nuair a dh'
fhas na Criosduidheau lionmhor thoisich
seanairean is sgriobhaichean is riaghlairean
nan ludhaoh air eagal a ghabhail, agus
thainig an gamhlas a blia aca do luchd
iGanmliuinn Chriosd gu airde an la a chual
iad Stephen a' liubhairt teag-aisg a bha
dhaibh-san mar thoibheum. Chuir iad
Stephen gu bas "agus dh' eirioh geur-leanmh-
uinn mlior an aghaidh na h-eaglais a
bha ann an Jerusalem, agus bha .iad uile air
.an egapadh air feadh tir ludea agus
Shamaria. Uime sin dh' imich an dream a
sgapadh feadh g-ach aite a' searmonachadh an
fhacail." — Gniomh viii. 1-4. Anns a' chuid
;so de 'n leabhar tha Lucas a' leudacliadh air
.a' bhuannachd a fhuair an eaglais an lorg
nan trioblaidean a thainig oirre, agus chunn-
aic e anns na nithean a thachair ann an
Samaria fo shearmonachadh na feadhnach a
bha air am fogar a Jerusalem comharra eile
air cumhachd is run-diomhair Dhe. Tha e
,ag innseacUi mu g-hnioniharan comharraichte
a bha air an deanamli am mieaisg chinneach, le
Peadar is Philip agus a' criochnachadh na
h-earrann so le cunntas mionaideach a thoirt
air an doigh anns an robh dorus na h-eaglais
Chriofeduidh air fhosgladh le Peadar do 'n
chinneach Cornelius. — Gniomh x. 1-48. B'e
so a' cheud uair a thairg an eaglais saor
ghras Dhe do na cinnich agus do 'n mliuinntir
a bha 'nan coigrich o choimcheangal' Israeli,
agus sheulaich Dia an gniomh a rinu Peadar,
oir "thmrling an Spiorad uaomh orra-san
uile a chual am facal." — Gniomh x. 44. Gu
ruige so is e Peadar an t-abstol a tha seas-
,amli OS cionn chaich ann an eachdraidh
Lucais, ach anns an naoieamh caibideil tha e
ag inn»eadh mu iompachadh Phoil, agus le
teachd Phoil tha ainm Pheadair a' tuiteam
.a mach as an leabhar.

AN TREAS EARRANN— Caib. xi. 19— xiii. 3.
Anns an earrann so de 'n leabhar tha Lucas a' toirt
• ouuntais air an diisgadh a thachair anu an Antioch
agus a bha 'na mlieadhon air aireanih mhor chinneach

a thoirt a steach do 'n eaglais. Cha robh na h-abstoil
a dh' aon inntinn a thaobh nan cinneach. Bha cuid
dhiubh am beachd gu 'm bu choir dhaibh a bhi
air an timchioll - ghearradh m' an gabhteadh
a steach iad do 'n eaglais ach bha cuid eile
am beachd nach robh feum sam bith anu a bhi
cur seann chuingean ludhach mu amhaichean nan
cinneach. G-ed a dh' eirich a' cheist so am measg
seanairean na h-eaglais roimhe so, is e an dusgadh
a thachair am measg nan cinneach ann an Antioch
's ann an aitean eile fo shearmonachadh Phoil is
Bharnabais a bu mheadhon air a' ghnothuch a thoirt
gu eeann-criche. Bha a' cheist air a deasbud anns
an eaglais fad bhliadhnachan gun a bhi air a reit-
eachadh, ach air do Phol tilleadh air ais o a cheud
thurus soisgeulach chuir e fein is Peadar is Seuraas
an gnothuch an dara taobh Fo threorachadh an
spioraid uaoimh thainig iad gu co-dhunadh nach
robh e freagarrach soisgeul nan saor ghras a chuibh-
reachadh le cleachdannan an t-seann lagha, agus mar
sin reitioh iad slighe na h-eaglais am measg nan
cinneach.

AN CEATHRAMH '8 AN COJGEAMH
EARRANN — Caib. xiii. 4 — xxviii. Aan an Caib.
xiii. 2 tha Lucas ag radh mu eaglais Antioch, " air
dhaibh bhi ri ministreileachd do 'u Tighearna agus
a' trasgadh, thubhairt an Spiorad naomh, '■ Cuiribh
air leth dhomh-sa Barnabas agus Saul chum na
h-oibre gus an do ghairm mi iad." B'e sin ceum
cho soluimte 's cho buannachdail 's a ghabh an
eaglais riamh oir le saothair is searmonachadh Phoil
bha an soisgeul air a ghiulan gu iomall na talmhainn.
's bha na cinnich air an toirt a steach do dh' eaglais
Chriosd. Anns a' chuid so de 'n leabhar tha Lucas
a' toirt cunntas mionaideach air beatha is obair
Phoil, cunnt;ia a tha a'comh-ohordadh ris nalitrichean
a sgriobh Pol fein ged a tha Lucas a' toirt dhuinn
fiosrachaidh mu iomadh ni air nach thug Pol iomradh

Ciamar a fhuair Lucas eolas air na nithean a
dh' innis e anns an leabhar so '? Air cuid de na
nithean sin bha e 'na shuil-fhianuis oir bha e maille
ri Pol agus r'a chomh-oibrichean cuid mhaith
bhliadhnachan, agus cha 'n 'eil teagamh nach robh a
shuil daonnan air an leabhar a bha e am beachd a
sgriobhadh. Agus a thaobh na codach eile, na nithean
a thachair ann am bailtean anns nach robh e riamh,
na searmoin 's na h-oraidean a tha e a' cur sios ged
nach cual e iad , agus conihraidhean a bha eadar daoine
nach b' aithne dha, tha e coltach gu 'n do riuu e mar
a bhios luchd eachdraidh a' deanamh gus an latha 'n
diugh, gu 'n do rannsaich e gach ciiil, gu 'n do cheas-
naich e gach duine creideasach, 's gu 'n do sgriid e
gach sgriobhadh is beul-aithris a bheireadh dha
forfhais mu fhks na h-eaglais 's mu na gniomharan a
rinn na h-abstoil. A thuilleadh air sin, tha aobhar
againn a bhi creidsinn gu robh Lucas air a sheoladh
le spiorad an Tighearna 'nuair a sgriobh e mu obair
nan abstol a' cheart cho cinuteaoh 's a bha na h-abstoil
fhein air an stiuradh leis ann a bhi deanamh na
nithean air an d' thug esan cunntas. Is ann do 'n
aon Mhaighstir a rinn esan agus iadsan seirbhis, is e
an aon spiorad afhviairiad, agusbhaachuid-san de'n
obair a' cbeart oho feumail ris na miorbhuilean a rinn
Peadar no na searmoin a rinn Pol. Tha dreach na
firinn air an eachdraidh a sgriobh e agus choimhlion
e ann an doigh a tha anabarrach driiighteach an run
a bha 'na chridhe 'nuair a thoisich e, is e sin r'a radh,
a nochdadh gu 'n d' thainig feai'tau is cumhachd iir
do 'n t-saoghal air Ik na Caiugis.

Air 4.

1912.

GEALLADH CHRIOSD.

An ti a chreideas annam-sa, na h-oibre a
ta mise a' deanamh, ni esan inar an ceudtia;
(ugus ni e ipibre as motha na iad so do
bhrigh gu bheil mise dol chum m' Athar. —
xiv. 12.

Labhair Criosd na briathran so chum
misneaeh is comhfhurtacliidi a thoirt ki'a dheis-
'cpbbuil. Bha an cridhe fo tlirioblaid do
fchrigh Igu 'n d' innis e dliaibh gu robh e
dol .'g am fagail. Chuir sin mulad orra, an
da cliuid, a cliionn nach duraichdeadh iad
deaJachadh ri caraid is maighstir cho caomh-
ail, aguis a cliionn nach robh fios aca ciod a
dheanadh iad as eugmhais a chomhairle 's a
chomhnaidh anns na laithean dorcha a bha
air thoiseach orra. Bu leir dha-san na
emuaintean a bha ruith 'nan inntinn agus
ithug e dhaibh an g-ealladh luachmhor so
chum an cridhe a leigheas agus an aire a
shocruchadh air an obair a dh' ionnsuidh an
do ghairm, e iad. Bha iad an duil gu 'm bu
ehall jUach gabhadh leasachadh a bha 'na
fhalbh-san, ach leis na briathran so dh'
fheuch e r'a theagasg dhaibh nach bu chall
ach gu 'm bhuannachd a bhiodh ann dhaibh,
esan a dlrol chum 'athar,

Ciod a tha am facal so a' ciallachadh?
Tha sinn an didl gu bheil e a' ciallachadh
gu 'n deanadh an eaglais Chriosduidh na
ceart mhiorbhuilean a rinn Criosd an iiair a
bha e air thalamh, na 'n robh an creideamh
aig a buill ann an cumliachd Dhe a bha
aige-san, no ma chuirear e ann an doigh
eile, gu bheil a leithid de dh' eifeachd ann
am bas is aiseirigh Chriosd agus anns an
leadar-ghuidbe a tha e a' deanamh as leth
na h-eaglais aig deas laimh an athar 's gu 'm
faodadh i nithean a dbeanamh an diugh a
bhiodh na bu mhiorbhuiliche ann an suilean
an t-saoglrail no na nithean a rinn esan ann
an laithean 'fheola, na 'n leigeadh i a taic
ris na feartan sin agus na 'n tairg'neadh i Rie
creideamh as na tobraichean beatha is cumh-
achd a dh' fhosgail e air a son.

Anns an Tiomnadh Nuadh tha am facal
olbre igle bhitlreanta a' ciallachadh mior-
bhuilean litireil, ag-us is e sin an t-aobhar gu
bheil cxiid de dhaoine am beachd gu robh an
g«alladh so air a choimhlionadh anns na
miorbhiulean leighieis a rinn na h-abst«il ann
an toiseach eachdraidh na h-eaglais. Ach

cha 'n e an seorsa mhiorbhuilean sin a bha
aig Criosd anns an t-sealladh idir 'nuair a
labhair e am facal so, 's cha bhiodh e fior
a radh gu 'n do rinn na h-abstoU riamh
obair anns an t-seadh sin a bu mhotha na
na h-oibre a rinn am Maighstir, -no gu 'n
do rinn iad gniomh a b' iongantaiche na
Lasarus a thogail as an uaigh no onfhadh
na fairge a chasg. Ged a rinn Criosd
gniomharan miorbhuileach de 'n t-seorsa sin,
clia b'e sin an obair shonruichte a thainig e a
dheanamh. B'e an obair a thainig e a dhean-
amh, rioghachd Dhe a chur air chois, creid-
eamh a dhusgadh ann an cridhe dhaoine,
aran na beatlia a thoirt dhaibh; agus 'nuair
a thuirt e ris na deisciobuil gu 'n deanadh
iad oibre a bu mhotha na rinn esan, is e
bha e a' ciallachadh gu 'm f asadh rioghachd
Dhe an deigh dha-san a lathaireachd chorp-
arra a thoirt uapa mar nach d' fhas i am
feadh 's a bha e maille riu.

Ge-d a fbha e a' searmonaeliadh soiss'eul na
rioghachd dluth air tri bliadhna cha robh
aig-e ach beagan fhichead dheisciobul aig
uair a bhais, ach an diugh tha a luchd-
lea.nmhuinn cho lionmhor 's nach gabh iad
aireamh, 's tha geill air a thoirt d'a theagasg
anns 'gach cearn de 'n t-saoghal. Is e sin
na h-oibre a bha 's an amliarc aige 'nuair
a labhair e am facal so ris na deisciobuil,
oibre a thoisich air la na Caingis 'nuair a
bha tri mile anam air an iompachadh fo
shearmonaehadh Pheadair agus a tha dol air
an aghaidh an diugh fhatliast. Tha aireamli
as motha de Chriosduidhean an diugh ann an
iomadh [baile beag anns na h-Innsibh an
Ear is ann an Cliina na bha ann an
llerusalem laig am bas Chriosd, ged nach
'eil lacli beagan nine o'n a chual iad an,
soisgeul. iTha an soirbheacliadh a tha an
eaglais a' faotainn aims an obair a gliabh i
OS laimh ann an duthchanna cein a tilgeil
soluis air na briathran, Ni sibh oibre as
motha iia iad so, do bhrigh gu bheil mise
a' dol chum m' athar.

Fo shearmonaehadh nan abstol an deigh la
na Caingis dh' fhas rioghachd Dhe air thal-
amh moran na bu luaithe na dh' fhals i fo
ishearmonachadh Chriosd. Ann am beagan
sheachduinnean chruiunich iad barrachd
dhaoine a steacli innte na chruinnich esan
fad a bheatha. Tliuig na dusgaidhean spior-
adail a thachair ann an Antioch 's ann an
Samaria barr air na miorbhiulean a rinn

14

Criosd ann am Betani, 's aa Nain, 's am
Betesda. Cliuir esan an siol le deuraibli agus
bliuain iadsau le gairdeaclias. Cliunnaic Pol is
Apollos toradh an saotlirach ann an Corint
mar nach faca esan toradh a shaotlirach ann
an Capernaum no ann an lerusalem. An
abair isinn, mata, gu 'm bu mhotlia na deis-
•ciobuil no am Maighstir? An abair sinn gu
robh cumliachd air an giidan nach robh aige-
san? Cha 'n abair, oir ciod air bith a rinn
iadsan, .rinn iad e a cliionn gu robh esan
maille riu is aunta. Is ann uaith-san a
shruth ,rLa feartan a rinn |an obair-san soirbh-
«achail, Jagus is e an t-aobliar gu 'n do
ghiulain obair nan abstol toradh cho pailt,
gu'n deachaidh Criosd chum 'athar.

Clia robh gradh Dhe 'na lanachd air fhoill-
seachadh do'n t-saoghal gus an do bhasaich
losa air a' chrann-cheusaidh 's cha robh gioir
losa 'na lanachd air fhoillseachadh gus an d'
eirich e o na marbhaibh 's an do thogadh
suae e gii deas laimh Dhe, air chor agus gu
robh soisgeul aig- na h-abstoil r'a shearmon-
achd mu losa nach robh aige fein, ma dh'
tliaodar a' chainnt sin a chleachdadh. B'e
Criosd air a cheusadh an soisgeul a shear-
^onaich Pol 's na h-abstoil eile, ach cha
b' urrainn do Chriosd fein sin a dheauamh,
•do bhrigh nach d' fhuiling; e fathast. Thug-
mi dhuibh air tus, arsa Pol, an ni a fhuair
mi mar an ceudna, gu 'n d' fhuair Criosd
'bas air son ar peacanna. Is e sin an
soisgeul anns a bheil cumhachd Dhe chum
slainte, agus is e sin an fceachdaireachd leis
an ,do dhuisg na h-abstoil aithreaclias is
'ci-eideamh anns na miltean a bha air an
toirt a steach leo do rioghachd nan gras.
Ann an eachdraidh na h-eaglais o'n eheud
linn gus an diug-h bha is tha soisgeid a'
cdiroinn cheusaidh 'na aile beatha chum
beatha, ach mar thu.irt sinn cheana, cha b'
urrainn Criosd fein an soisgeid sin a shear-
monaehadh cho eoilleir no cho laidir 's a
b'. urrainn do na h-abstoil, an deigh a bhais.
B'e sin, ann an tomlias, an t-aobhar gu 'n do
rinn iad oibre as motha na rinn am Maigh-
stir. Ach tha aobhar eile air cuideachd. Ann
an staid a ghloire tha cumhachd is ug-hdarras
is tighearnas aig Criosd nach robh aige ann
an laithean fheola, lanachd cumhachd is
beatha as a bheil e a' lionadh na h-eaglais.
Thuirt Pol aon uair, Tlia mi air mo theann-
achadh eadar dha ni; tha mi togarrach air
siubhal agiLS a bhi maille ri Criosd ach is
€ mi dh' fhantuinn 's an fheoil as feumaile
dhuibh-se. Bha fios aig Pol gu'n cuireadh
am bas sgaradh eadar e- fein 's an sluagh
a bha air a churam, agus 'nuair a dh'
fliagadh e iad, nach b' urrainn dha comh-
nadh sam bith a thoirt dhaibh tuilleadh, air

cho feumail 's 'g am biodh iad air a thaic
's a chomhairle. Ach cha do lab hair Criosd
mar sin. Is buannachd dhuibh, ars' esan,
mise a dh' fhalbh. Bha fios aige nach cuir-
eadh am bas dealachadh eadar e fein 's a
sUuagh ach, 'na aite sin, gu 'm biodh e
'na mheadhon air a thogail suas gu inbhe
glilormhor anns am biodh e comasach dha
tiodhlacan a dhortadh orra nach b' urrainn
e a thoirt dhaibh am feadh "s a bha e
maille riu. Fhuair an eaglais na tiodhlacan
spioradail leis a bheil i air a beathachadh 's
leis a bheil i a' deanamh seirbhis dha, do
bhrigh gu 'n deachaidh e chum 'athar. Cha
'n e a solus fein a tlia dealrachadh innte
ach a eholus-san. Ma tha i beo is e Criosd
a tha beo innte, agus na h-oibre a tha i a'
deanamh, tlia i a' deanamh a chionn gu bheil
feartan buadhmhor a spioraid-san ag oib-
reachadh innte agus as a leth.

Thug Criosd an gealladh so do 'n eaglais
air dha chumhnanta, creideanih is urnuigh.
An ti a chreideas annam-sa, na h-oibre a
ta mise a' deanamh, ni esan mar an ceudna.
Ma dh' iarras sibh ni air bith am ainm-sa
ni mise e. Tha creideamh is urnuigh a' dol
cas ri cois daonnan. Far a bheil creideamh
bidh urnuigh oir tha e cho nadurra do'n
fhior chreidmheach urnuigh a dheanandi 's
a tha; e dha 'anail a tharruing. Agus tha an
neacli a bhios ri h-urnuigh a' cleachdadh
creideamh anns an doigh as eifeachdaiche as
urrainnear a chleachdadh.

Tha iomadh aobhar a' comh-oibreaohadh
maille r'a cheile gu bhi deanamh beatha na
h-eaglais bochd is anfhann, 's gu bhi dean-
amh a h-obair neo-tharbhach. Ach is e an
t-aobhar as motha, gu bheil a creideamh
lag 's a h-uruuighean gann is fuar. Cha 'n
'eil sinn an duil gu bheil ni sam bith eile
anns a bheil uiread dealachaidh eadar inntinn
Chriosd is inntinn dhaoine an diugh 's a
tha eadar riu a thaobh urnuigh. A reir a
theagaisg-san tha urnuigh uile-chumhachd-
ach, ach a reir smuaintean an t-saoghail cha
'n 'eil urnuigh tarbhach ach ann am beagan.
Cuiridh daoine an latha so sios 'nan sreath
na nithean airson nach ruigear a leas
urnuigh a dheanamh a chionn nach 'eil
eifeaclid innte d' an taobh, ach cha do chuir
esan garaidhean de 'n t-saorsa sin mu thim-
chioll urnuigh is eadar-ghuidhe. B'e an
smuain air an do leag e daonnan cudthrom,
■ma dh' iarras sibh ni air bith am ainm-sa
ni mise e. Tha lanachd Dhe mar fharsuing-
eachd is doimhneachd a chuain no mar sholus
na greine ; cha 'u e ar n-urnuigheau-ne a tha
cruthachadh a lanachd-san, ach is e urnuigh
an soitheach leis am faod sinn tarruing le
h-aoibhneas as an tobar bheannaichte sin.

15

larraibh iagus glieibh sibli, tlniirt Criosd,
chum gu 'm bi 'ur n-aoiblmeas Ian. Is e
na daoine aig a blieil cumhnaclid mar uachd-
arain ri Dia, iadsan a sliior leanas air
urnuigh 's a ghabhas mne gach latha an
iadfian a ni sin a blii cinuteach gu 'n coimh-
ead sitli Dhe an inntiun 's an cridhe, agus
iarrfcusan a dheanamh aithnichte do Dhia agus
breith-bhuidheachais a thoirt dha. Faodaidli
iadsan a ni sin a bM cinnteacli gu "n
coimhead sith Dlie an inntinn 's an cridhe,
agus gii 'n dean e deas iad gu oibre a
dheanamh as motha na na h-oibre a rachadli
aca air a dheanamh 'nan neart fein.

Cha do gheall Criosd gu 'm biodh gach
urnuigh tarbhach, ach a mhain urnuigh '?m
ainm-san. Tha moran dhaoine am beachd
gu'n do rinn iad urnuigh ann an ainm
Chriosd ma chriochnaich iad i leis an fhaeal,
Na nithean so tha sinn ag iarraidh an ainm no
air 'sgath Chriosd. Ach tha urnuigh 'na
ainm-san a' ciallachadh tuilleadh is sin. Tha
aimr. Chriosd a' seasamh air son spiorad
Chriosd, air chor agus nach 'eil sinn ag
urnuigh 'na ainm mur 'eil sinn ag iarraidh
a reir a spioraid-san, ag iarraidh nan nith-
ean a tha esan ag iarraidh dhuinn, agus a'
socruchadh ar cridlieachan air na nithean a
bu mhaith leis a thoirt dhuinn. Tha sinn
ag urnuigh ann an ainm Chriosd, 'nuair a
dli' iarras sinn gu h-onorach is g-u durachd-
ach neart is stiuradh is gliocas chum an
obair a ciiur air a h-aghaidh annainn fein
agus anus an t-saoghal a thainig- esan a
dheanamh 's d'a bheil e a' gabhail suim air
neamh. Tha so air uairean duilieh a dhean-
amh, oir tha toil is inntinn Chriosd iomlan
is spioradail, 's tha ar feoil-ne lag is
anfhann. Ach cha bhris esan a' chiulc
bhruite, agus far a bheil an inntinn thoil-
each teagaisg-idh e fein ri h-uine an xirnuigh
cheart. Bidh e air uairean a' cm- ioghnaidh
air daoine carson nach 'eil an urnuighean a'
faotaiun freagairt, ach gie ohitheanta is e
an it-aobhar, nach h-ann an ainm Chriosd
no a reir a spioraid a dh' iarr iad, ach 'nan
ainm • fein. Dh' iarr iad nithean feineil,
nithean nach deanadh feum sam bith dhaibh
ach an ceaun a sheideadh suas, no an cridhe
a chruadhachadh, no uabhar na feola a thoil-
eachadh, ach ged a clariochnaich iad gu
crabhach leis an fliacal, Na nithean sin tha
sinn ag iarraidh ann an ainm Chriosd, cha
do rinn sin urnuigh cheart de dh' urnuigh
chearr.

Gied a rinn an eaglais oibre iongantaoh air
tlialamli cheana, tha oibre as motha aice r' an
deanamh fhathast, ach cha dean i iad gu brath
gun chomhnadh an Spioraid naoimli. Tha
an spiorad naomh a nis r'a fhaotainn gu

saor is gu pailt, do blirigh gu 'n deaehaidh
Criosd chum 'athar, agus thig e a dh' ionn-
suidh na feadhnach a tha creidmheach agus
a leanas air urnuigh.

AM MAIGHEACH.

Air toiseach na h-oidhche bha sinn a' '
leughadh leabhair a chuir an t-Ollandi Mac
Eaijruig ann an Oil-thig-h Ghlascliu a mach o
chionn ghoirid mu na beachdan a bha aig
na seann Ghaidheil mu shaoglial jiaii spiorad.
Tha e 'g radh gu robh iad an duil gu 'm
biodh anam an duine, air uairean, a' dol an
riochd nan creutairean so, cuthag, ^learbadan-
de, seillean, dreathan donn, eala, sgarbh, cat,
maigheach. Thug rud-eigin a thuirt e mu 'n
mhaigheach oirnn lamh a thoirt air leabh-
raichean eile anns a bheil sgeulachdan air
an aithris mu 'n bheathach sin, sgeulachdan
as nach ruig e a leas uaill a dheanamh.
Ma's fior na chuirear as a leth cha 'n 'eil
anns a' mhaigheach ach diu nan creutairean
oir thatar a" cur air gu bheil e ann an co-
bheinn ri buidsichean is drocli bhoirionn-
aicli eile a bhios a' deanamh obair an
dorchadais.

Tha car de thaoibh againn ris a' gliearr.
Tha pairc mhor dluth dliuinn anns am
faicear na ficheadan dhiubh mu "n am so
de 'n bhliadhna, agus is ro thoigh leinn, air
feasgar ciuin earraich, suidhe greis aig bun
craoibhe no ri taobh garaidh 'g am faicinn a'
ruideas 's a' cleasachd. Tha iad cho mear
ri sgoilearan Bhlair 'nuair a gheibh iad cead
an coise aig ceithir uairean, 's a thoisicheas
iad air surdagan a ghearradh air an rathad
mhor a dh' aindeoin an sac leabhraichean a
chuir Achd na Parlamaid air an druim. Cha
saoileadh duine a cliitheadh na creutairean
laghach a' leumardaich 's a' cur nan car
dhiubh air an reidlilein gu bheil olc sam
bith 'nan cridhe no gu bheil caidreamh
diomhair aca ri uachdaran cumhachd an
adhair. Ged a thog feallsanaich is seann
chailleachan droch thuaileas air a' mhaigli-
each, cha to|ir a phoirdean d' an aithnt^ e geill
dhaibh, agus bheir iad dha teisteanas gu
bheil e beusach is neo-lochdach. Cha robh
caraid riamli aig a' mliaig-heach, a b' fhearr
na bard beag Sasunnach aig an robh tomhas
mor de spiorad na caranfcachd 's de spiorad
na bardachd 'na chridhe, ged bha sgaotli de
sheilleinean 'na bhoinneid. Chuir na naigh-
eaclidan eile a leugh sinn air toiseach na
h-oidhche droch bhlas 'n ar beul, 's los an
droch bldas sin a thoirt air falbh, thug sinn
lamh ^ir leabhar beag boidlreach anns a
bheil an duine cneasda so ag iunseadh gu
]a-abhacach mu thri maighich a bha aige

16

'nam peatachan. Faodaidh sinn an sgeul a
chur sios, facal air fliacal, mar dli' innis e i.

Blia maigheach beag, ars' esau, tri miosan
a dli' aois, aig clanu coimliearsnaich, ach
a chionn nach robh iad 'ga bliiadliadh
gu ceart tlioisich e air searg 's air
fas caol. Chunnaic an athair gu robh
iad a' fas sgitli dheth agus dh' iarr e orra
am maigheach a thoirt dhomhsa. Bha mise
toileach gu leoir aoidheachd a thoirt do 'n
chreutair, oir bha mi 'n duil gu 'n togadh
e m' inntinn air falbh o nithean eile a bha
cur dragh orm aig an am. Cha b' fhada gus
an deaehaidh sgeul a' mhaighich am fad 's
am farsuingeachd, agiis is e thainig as a sin,
gu 'n do thoisich coimhearsnaich eile air
maighichj a tJiairgeinn dhomh, gus xnu dheir-
eadh an robh uiread dhiubh am thairgse 's
gu 'm faodainn stoc; a chur air baile fearainn.
Ghabh mi tri, thug mi lamh air saorsuinn-
eaehd, is thog mi tigh dhaibh. Bha sheomar
fein aig gach fear dhiubh. B'e na h-ainm-
eannan a thug mi orra, Puss, Cairistiona, is
Ealasaid. Thainig mi fein is Puss air a cheile
gu maith 's rinn sinn cairdeas adh' aon ruith.
Leumadh i '31am uchd agus spionadh i m'
fhalt le fearas-chuidjeachd. Bh|ai i aon uair
bochd fad thri laithean agus theab mi a call,
ach leis a' churamj a Ig'liabh mi dhith, a la 's a
dh' oidhche, thug mi o'n bhas i. B'e sin
an creutair taingeil 'nuair a chaidh i na b'
fhearr! Shaoileadh tu gu robh i a' feuch-
ainn r'a innseadh dhomh cho mhor 's a bha
i 'nam c'homain, oir dh' imlieheadh i mu
lamh gu cairdeil, an toiseach a cul, an sin
mo bhois, an sin mo mheoir, 's a rithist
eadar nam meuran, rud nach do rinn' i Iriamh
roimhe no 'na dheigh ach aon turns eile a
bha i bochd. B' abhaist dhomh a bhi 'g a
giulan a steach do 'n lios, far am folaicheadh
i i Bein 's an oaidleadh i fo phreas. Bha
so a' cordadh rithe cho maith 's gu 'n iarr-
adh i orm a toirt leam do 'n lios aig uair
shonruichte a h-uile latha. Bheireadh i
gnog air mo ghluin le 'spoig agus shealladh
i orm auu an doigh a bha ciallachadh, A
bheil thu, idir a' dol )do 'n lios lan diugh ? Mur
deanadh sin feum, bheireadh i air sgiort mo
ehota 'na 'fiaclan agus dh' fheuchadh i ri
m' tharruing air slighe mo dhleasdanais .
Bha Puss 'na creutair ciuin laghach 's tha
mi lan chinnteach gu robh mo chompanas
na bu sholasaiche leatha na companas a
seorsa fein.

Ach cha b'e isin do Chairistiona. Bha; i Ikn
de dhroch amharus agvLS anabarrach dur.
Dh' fhas ise bochd cuidea<3hd, ach ged a
ghabh mi a' cheart churam dhith a g"habh mi
do Phuss, cha d' thug i uiread is taing
dhomh. Ma bha i taingeil cha do leig i

oirre e. 'Nuair a dh' fheuehaiun ri cleasaehd
rithe, chasadh i a fiaclan mar nach bu
chaomh leatha idir a bhi mireag rium. Dh'
fhaodainm a radh mu Chairistiona mar thuirt
fear eile, " sliob thusa a' chailleach is sgrob-
aidh i tt'hu." Bha i car mor dhi fein agus
cha b' fhiach leatha fearas-chuideachd a
dheanamh comhla ri each. An uair ainneamh
a bhiodh saod maith orra 's a ghabhadh i
pairt 'nan eluicheachd, bha soluimteachd 'na
h-aodann is tromadas 'na giidan a bheireadh
gaire ort, mar gni'm biodh i ag radh,
Diomhanas nan diomhanas! is diomhanas na
h-uile nithean .

Thainig am hka air Ealasaid m' an ganu a rainig i
ire maighich ach bha i 'na creutair sunntaoh, aigh-
earrach. Feumaidh e bhith gu robh fuil shaigh-
dearan innte oir cha do thiomaich a cridhe riamh ri
aghaidh namhaid. Bhithinn 'g an leagail a steach
do m' sheomar, an deigh dhomh mo shuipear a
ghabhail, agus bhiodh pjalasaid daonnan air thoiseach
anns na luth-chleasan a bhiodh a' dol. Dh' fheuch
an cat aon oidhche ri tarruing aisde, agus sjoors a
dheanamh oirre. Thug e boiseag dhi airan leth-cheann,
ach ma thug, thachair a sheise ris ! Leum i air a
dhruim agus ghabh i dha le 'casa toisich mar gu 'm
biodh drumair a' slachdanaioh air druma, gus am bu
bhuidhe leis teicheadh agus e fhein fholuch ann an
cuU.

Thainig am bas air Ealasaid 'na h-oige, bha Cair-
istiona beo gus an robh i uaoi bliadhna agus tha mi
'n duil gur h-e buille air chor-eigin a fhuair i anns
a' chaol-druim a chuir crioch oirre. Tha Puss eh6ir
beo fhathast, deioh bliadhna a dh' aois, 's cha 'n 'eil
mi a' faicinn gu bheil comharran na h-aoise a' luidhe
orra ach a mhain nach 'eil i cho aotrum iollagach 's a
bha i aon uair. O chionn ghoirid chuir mi i fein is
cu anns an aon t-seomar feuch am faicinn a bheil e
fior mar tha daoine ag radh, gu 'n teich am maigh-
each o'n chu, cho cinnteach 's a dh' iarras an tunnag
an t-uisge Rinn mi so gu maith furachail, oir cha
bu mhaith leam gu 'n eireadb tubaist do Phuss no
gu 'n caillinn i, Ach cha ruiginn a leas; cha do
ghabh ise eagal 's cha mho a mhaoidh esan oirre.
Cha b' fhada gus an do thoisich iad air aran itheadh
as an aon t-soitheach, 's tha iad cheana cho gaolach
is measail air a cheile ri piuthar is brathair. Tha mi
'n duil, mata, nach 'eil naimhdeas sam bith eadar an
cu 's am maigheach gu nadurra agus gur h-e mac an
duine fein a chuir eatorra.

Is toigh leis a' mhaigheach leapa thioram, air chul
gaoithe 's ri aodann greine. Caidlidh e fad an latha
ach ann an ciaradh nan trath togaidh e air a shiubhal
a loin . 'Nuair a thig an t-earrach 's a bhios a'
ghealach freagarrach toisichidh e air suiridh agus
caillidh e a chiall cho tur ris na feannagan no oreut-
airean eile air am bi an gaol. 'Nuair a bhios suil a
leannain 'g a fhaicinn, 's a bhios e air son a neart '3
a sgiobaltachd a dhearbhadh dhi, ni e tapaid is
dannsadh gus nach bi deo aualach aige. Am measg
nam maigheach, cleas gacli seorsa eile, tha e coltach
gu bheil an t-suiridh 's a bhurraidheachd a' dol
comhla. Air oidhche shoilleir o chionn ghoirid
chunnaic sinn anns a' phairc a tha dluth dhuinnn,
cho mhaith ri dk fhichead maigheach a' leumardaich
's a' dannsadh mar gu 'm biodh an cuthach dearg
orra, 's bidh an tuilleadh innte m' an tig bailc na
Bealltuinn.

Air 5.

^^g

K'l^^^O

^^^^^

^^^^^^^^^^M

JEi^^^aieta

1912.

DEAN AN T-OLC IS FAN R'A
DHEIREADH.

Ach reic fear araidh d' am b' aimn
Ananias, maUle fa mhnaoi, sealbh fearainn
agus cheil e cuid de '11 liiach, le fios a
mhnatha, agus chuir e aig oosaibh nan abstol
e, etc. — GniomharaB v. 1-2.

Cha 'u aim le tuiteamas a chuir Lucas
sios taobh ri taobh na naig-lieachdan a tha
e ag innseadli mu Bharnabas agus van
Ananias. Tlia e soilleir gu robh e 's an
amharc aige coimeas a dheanamh eadar an
dithis; fialaidlieacM an dara fir a chur mu
ehoinneamh sannt an fhir eile. 'Nuair a
leugliar an da naigheachd comhla, tha iad a'
cur soluis air an fhirinn a labhair Criosd
ann an cosmhalachd a' chogail, cosmhalachd
leis an do theagaisg e d'a dlieisciobuil nach
ruigeadh iad a leas duil a bM aca g~u 'm
biodh an eaglais air thalamh glan no iomlan,
ach gu 'm biodh cruithneachd is cogal, maith
is olc, daoiue diadhaidh is eealgairean a"
measgadh r'a eheile innte gu deireadh an
t-saoghail .

Aig an am anns an do thachair so, tha e
coltach gu 'n do chuir buidheanu de Chriosd-
uidhean lerusaleim am maoin shaoghalta
anns an aon sporan agus g-u robh an cuid
aca an comaidh. Tha cuid de dhaoine am
beachd gu 'm b'e sud na laithean a b' fhearr
a chunnaic an eaglais riamh, agus gu 'm
biodh an saoghal sona na 'n g-abhadh iad
toirt air an ais an diugh. Tha iad am
beachd gu bheil de bhiadh 's de dh' aodach
's de dli' airgiod anns an rioghachd na shas-
uicheadh na h-uile na 'm biodh iad air an
roinn, agus their iad gur h-e an aon chung-
aidh a leighseas an t-acras 's a' bhochdainn
's am farmad a tha r' am faicinn am measg
ar sluaigh, iad a thoiseachadh air an cuid a
g-habhail an comaidh. Na 'n leighseadh sin
an g-alair agus na 'n tugadh e sith is sonas
is pailteas do 'n t-sluagh uile, bu mhaith
an gnothuch e, ag-uB saoilidh sinn nach biodh
eagal no leisg air daoiue ciallach an doigh
sin fheuchainn. Ach ged nach 'eil sinn a'
dol a steaoh anns a' cheist aig an am so,
faodaidh sinn so a radh, nach do shoirbhich an
rud auu an Jerusalem agus nach faca na
h-abstoil iomchuidh g-u 'n leanadh na h-eag-
laisean eile a chuir iad air cliois eiseimpleir
na feadhnach aig an robh na h-uile
nithean eoitohionn. Thuit eaglais lerus-

aleim gu bochdainn ag-us b' fheudar do na
h-eaglaisean eile an lamh a chur 'nam poca
agus airgiod a chruinneachadh 's a chur
thuice. Tha cridhe mhic an duine anabarrach
cealguch ag-us feoil mhic an duine anabarrach
leasg-, agus mur 'eil de choir aig duine air
an sporan ach comaidh a dheanamh uime
ri each, is fearr leis gu mor rud a thoirt
as seach rud a chur ann.

Ach ged nach do shoirbhich le creidmhich
lerusaleim anns a' cheum ud, is airidh iad
air am moladh a chionn gu 'n d' fheuch iad
e, oir rinn iad oidliirp gliasda air braith-
reachas is spiorad an t-soisgeil a nochdadh.
Cha b' ann air ghaol buannachd no duais
shaoghalta a chuir Barnabas a chuid
an comaidh ri each ach a chionn gu
robh gi-adh is truacantas 'na chridhe agus
gu robh e 'n duil gu 'm b'e sud an doig-h
anns am b' fhearr a b' urrainn dha uallach
a bhraithrean a ghiulan. Reic e na bha
aige d)8 dh' fhearann agus thug e 'n t-airgiod
uile do na h-abstoil.

Ach ma bha firinn is gradh is fialaidh-
eachd an cridhe Bharnabais, cha robh aon
chuid dhiubh ann an cridhe Ananias. Bu
clijaomh leis fhein 's le mhnaoi ainm na
diadhaidheachd is giean-maith nan abstol
fhaotainn, ag-us chum sin a chosnadh rinn
iad an gniomh leibideach air a bheil Lucas a'
deanamh iomraidh. Tha cuid de pheacanna na
's gTaineile 's na's an-tromaichte na eheile ann
am fianuis Dhe, agiis is e a dh' an-tromaich
cionnta na caraid so gu 'n do pheacaich
iad le comhairle shuidhichte. Cha d' iarr
na h-abstoil orra am fearann a reic 's cha
ruigeadh iad a leas a dheanamh mur toil-
icheadh iad fein. Dh' fhaodadh iad an
roghainn a dheanamh leis na fhuair iad air,
oir b'e an cuid fein a bh' ann 's clia 'n
abradh Peadar riu gu 'm b' olc a rinn iad,
beag no mor 'g- an tugadh iad eeachad.
Ach bha freumh an uile 'nan cridhe agus
chuir an sannt air seacharan iad 0 fliirinn 's
o onoir.

Cha 'n 'eil e iongantach gu 'n do thuit
eagal is ball-chrith air an eaglais uile 'nuair
a thainig bas obann air Ananias 's air a
mhnaoi. Cha 'n 'eil Lucas ag- radh air a
cheann gur h-e breitheanas o neamh a
thainig orra, ach faodar a thuigsinn o'n
chuuntas a sgriobh e gur h-e sin a bha e
ciallachadh, agus gai 'n cual an eag-lais anns
a' bhreitheanas ud guth an Tig-hearna a'
labhairt rithe 's a' toirt rabhaidh dhith ann

18

an txDiseach' a toiseachaidh i fein a glhlanadh
o spiorad na oeilge. Aithnichear an Tigh-
earna le ghniomharan, 's 'nuair a bhios a
bhreitheanais air an talamli, fog-lilumaidh
an sluag'h fireantachd. Gied tha an Tighearna
caomliail, fad-fliulangach, agUiS mall chum
feirgie tha e Jnar an ceudna ceart 'na 'uachd-
ranachd agus cha saor e air aon chor an
ciontach. Tha 'taobh shearbh is eagallaeh
aig freasdal Dhe cho mhaith ri taobh
cliaomhail, agiis an diugh fhathast tha e
a' igairm dhaoine gu siorruidheachd anns
a' cheart staid agus air a' cheart doigh
anns an do ghairm e Ananias is Saphira.
Ann am freasdal Dhe tha nithean a' tachairt
gach latha a tha cho diomhair 's cho uamh-
asach ris an ni so a thachair o shean, ach a
mhain nach 'eil daoine a' toirt an aire
dhaibh no a' tuigsinn ciod a tha iad a'
ciallachadh. Tha Dia trocaireach is caomliail
ri daoine iriosal is aithreachail ach tha a
ghnuis suidhichte an aghaidh aingidheachd ;
agus tha an naigheachd so air a sgriobhadh
'na fhacal chum rabhadh a thoirt do 'n
eaglais sannt is ceilg is breugan a slieach-
nadh. Cha 'n 'eil peacauna sam bith eile
as luaithe a bheir sgrios air beatha spior-
adail an duine na iad sin, agus tha e coltach
gu 'r h-e sin an leasan a dh' f hoghluim na
ceud dheisciobuil o'n bhreitheanas a thuit
air an droch charaid ud.

Is g-raineileachd do 'n Tighearna bilean
nam breug ach is iad an dream a ni gu fir-
inneach; a thlachd. Ciod a theirear riusan
nach h-urrainnear am facal a chreidsinu,
ach nach h-aithne dhaibh Dia, ged a dh'
fhaodas iad a bhi 'g- aideachadh 'ainme,
oir is esan Dia na firinn? Tha a' cheart
bhuaidh aig na breugan air beatha an anma
a tha aig a' chaitheimh air beatha a' chuirp.
Anns an toiseach cha 'n 'eil a' chaitheamh
cho cunnartach no cho eag-allach ri fiabhrus
dubh no ris a' bhric, ach ged a ghabhas
iad sin leigheas, oibrichidh ise chum a criche
fein agus tha 'm bas 'na cois. Ged tha
iomadh peacadh eile na 's graineile ann am
fianuis dhaoine na na breug-an, cha 'n 'eil
peacadh as cinntiche a dh' oibricheas am bas
spioradail na iad. 'Nuair a thig a' bhreug
oho reidh 's cho furasda gu bilean duine
ris an fhirinn tlia e gu spioradail balbh
is bodhar is dall. Par a bheil cion na
firinn cha bhi an diadhaidheachd, agus am
measg na feadhnach a chunnaic an t-abstol
Eoin an taobh a muigh de 'n bhai^o neamh-
aidh bha "iadsan a g'hradhaicheas agus a ni
breug."

Tha na breugan is sannt gle bhitheanta
a' leantuinn a cheile. Tha mo ran dhaoine
am beachd gu bheil sannt 'na fhailinn cho

beag 's nach ruigear a leas a chronachadh.
Cha 'n abair iad gur peacadh idir e, ach
seorsa failinn a dh' fhaodas a bhi 'n ceangal
ri deagh Chriosduidhean agus dh' fhosgladh
iad an suilean le h-iong-antas na 'n cluinn-
eadh iad sannt air aireamh am measg oibre
na feola. Cha 'n e sin teag-asg an Tiomn-
aidh Nuaidh. Cha bu duine Pol a labhradh
air thuaiream, ach tha e a' cur sannt air
an aon ghad ri iodhal-aoraidh agus neo-
ghloine. Lab hair Criosd an aghaidh sannt
na bu bhitheanta na labhair e an aghaidh
peacadh sam bith eile agus bha moran d'a
chosmhalachdan air an cur ri cheile chum an
fhirinn a theag-asg gu bheil spiorad an duine
shanntaich calg-dhireach an aghaidh spiorad
rioghachd Dhe. Tha uiread air a radh mu
sliannt 's mu dhaoine sanntach anns a'
BhiobuU, daoine a chaill an onoir 's an
anam, 's gu 'n saoileadh tu gu robh e air
a sgriobhadh a dh' aon ghnothuch chum
rabhadh a thoirt dhmnn a bhi 'n ar n-earalas
air; Achan a bha air a chlachadh air son a
ghionaiche; Ahab a rinn a lamh dearg le
fuil air ghaol buannachd; Gehasi air an d'
thainig an luibhre an cois a shannt 's nam
breug a dh' innis e ; ludas a bhrath an
Slanuighear airson deich buinn fhichead
airgid ; agus Ananias a rinn, le sannt,
breug do 'n Spiorad naomli. Dhearbh na
daoine truag-ha sin uile 'nam beatha fein
firinn an fhacail. Is e gaol an airgid freumh
g'ach uilc, ni am feadh a mliiannaich dream
araidh, chaidh iad air seacharan o'n chreid-
imh, agus lot iad iad fein le h-iomadh pradh;
agus tha eachdraidh mhuladach am beatha
ag radh ruinne, Thugaibh an aire lague
gleidhibh sibh fein o shannt. Cha 'n 'eil
gniomh cho leibideach 's nach dean an duine
sanntach e air ghaol a chiocras a riarach-
adh. Cruadhaichidh sannt an cridhe agus
dallaidh e a' choguis. FuadaicMdh e trocair
is truacantas is gradh; bheir e air daoine
lamhachas-laidir a dheanamh gun naire air
an coimhearsnaich agus am meas orra fein
a chall.

ISEABAL.

Ann an gleann boidheach anns an eilein
Mhuileach o chionn fhada bha tuathanach
coir aig an robh gabhail mhor fhearainn.
Cha robh de theag-hlach aige ach aon mhae,
Eoghan Og an Lagain, mar theireadh
muinntir Mhuile ris aig an am anns a bheil
ar sgeul a' toiseachadh. Bha an tuathanach
fein 'na dhuine coir, socrach; agnis 'nuair a
rachadh e gu feill no faidhir bu choma leis
CO dhiu a bhiodh e an comunn uachdaran
no sgaUagan. Ach cha b'e sin d'a mhnaoi,

19

fcean mhor an Lagain, mar theireadh iad
rithe. Tha na h-eileannaich am bitheanta,s
gu maith geur anns na far-ainmean a bhios
iad a' toirt air each a clieile, agus ged nach
bu bheag orra idir bean an tuatlianaicli bha
fios aca g-u maith gn robh i e' gabhail oirre
& bhi na b' fhearr na 'n cuniantas, agus is
e sin a fhuair dhith an t-ainm, bean mhor
an Lagiain, ged nach robh^ i aon chuidh mor
no eireachdail 'na pearsa. Cha bu duilich
leatha fuasgiadh a dheanamh air coimh-
earsnaich 'nan eiginn agus frithealadh a
dheanamh dhaibh le a lamhan fein an am
tinneis, ach bha, i uabhrach, ardanach 'na
nadur agus b' aithne dhi gu maith ciamar a
chumla^dli i pmathan nan ciobairean 'nan aite
fein, 's cha leig'eadh i leo a dhichuimh-
neachadh gni 'm b' ise nighean Caimbeulach
an Acha g^eld a phos i tuathanach an Lagain.

Faodar a thuigsinn uaith so gu 'n do
chiiiir e dorran is feargi air a mhathair 'nuair
a rainig e a cluasan gni robh Eoghan B,'
cur seachad moran d'a thim ann an tigh
fear de chiobairean 'athar. Cha ruigear a
leas fharraid ciod a bha 'ga tharruing an
rathad sin. Cha b'e comhradh a chiobair a
bha 'g-a thaladh, ged bha an ciobair 'na
dhuine seadliail seanchasach mu mhuilt is
oisgean, mu mharg-aidhean 's mu smiuradh,
's mu nithean eile de 'n t-seorsa sin, ach
Iseabal dhoun; a nig-hean. Bha iad eolaeh air
a cheile mu 'n d' fhag- Eoghan tigh 'athar a
dhol do dh' Astralia,, a dh' iarraidh an fhort-
ain sin a tha tarruing oigiidh nan eileaunan
thar chixantan an diug-h fhathast. Clia robh
€ ach bg 'nuair a dh' fhalbh e 's cha robh
Iseabal ach 'na caileig, ach ged a bha iad ro
thoigheach air a cheile cha do smuainich
Eoghan riamh gu 'm biodh Iseabal 'ga
ioundrainn, 's cha mho a thuirt e facal
rithe, 'nuair a cliiaidh* e a d'h' fhag-ail beann-
acM aice, nach faodadh daoine eile a
chluinntinn.

Bha Eoghan deich bliadhna ann an
Astralia agus ged nach do rinn e fortan,
shoirbhich an saoglial leis ann an deagh
thomhas. Bha 'atliair 's a mhathair a' fas
seau; bha iad a' sior iarraidh air anns g-ach
litir a ruigeadh e, tigh'nn dliachaidh ag"us
aite a shinnsir a g-habhail ann am fearann
an Lagiain. Mu dheireadh is e so a rinn e,
ag-uB mar thuirt sinn cheana cha robh e
fada aig an tigh 'nuair a chual a mhathair
oiamari a bha cuisean eadar e iftein is Iseabal.
Ged nach robh dull aig- Eoghan g-u robh
a chridhe 'n geall air Iseabal, bha fios aige
gu robh oisein blath aice ann nach robh aig
gin de na feadhainn eile a dh' fhag e as a
dheigh, agus gu bitheanta air machraichean
Astralia 'nuair a thionndadh a smuaint«an

gu eilein Mhuile is ann air Iseabal a shoc-
ruicheadh iad. Cho luath 's a choinnich
iad theothaich a chridhe rithe mar nach do
theothaich! e ri te a chunnaic e o dliealaich
iad, agus dhuisg an g-aol a bha taisgte suas
'na chridhe.

Cha robh inntinn Iseabail foisneachail mar
a bha, ach 'nuair a thill Eoghan 's a chunn-
aic i gu soilleir nach do bhris ach gu 'n do
neartaich na bliadhnachan a bha iad deal-
aichte an ceangal blath is diomhair a bha
eatorra chraidh sin a cridhe gu goirt, oir
bha i fo ghealladh posaidh do dh' fhear eile.
Ged nach do thviig esan e, bha g-aol Big
Iseabal air Eoghan mu 'n deachaidh e do
dh' Astralia, ag-us na 'n d' thuirt e aon fhacal
rithe mu 'n d' fhalbh e cha bhiodli an sgeul
so r'a h-innseadh. Ach cha do rinn e sin, 's
cha robh aig Iseabal air a' chuis ach a
gTadh fholaoh agus a chur seachad anns an
t-seomar dhiomhair sin d'a cridhe far a
bheil sinn uile a' gleidheadh nan nithean as
ro-naoimhe. Gied nach robh amliarus ais:
daoine eile air, b'e Eoghan a bu cheud
smuain dhi 's a' mhadiunn 's a bu smuain
dheireannach dhi 's an oidhche, agus ged a
bhiodh e air uairean a' cur eagail oirre 's a
dh' iarradh i inaitheanas air Dia air sou a
goraiche 's a feineileachd, b'e an urnuigh a
bu durachdaiche 's a bu trice bhiodh 'na
cridhe, gu 'n tugadh e dhi gaol Eoghain.

Cha robh a' bheag de ghillean oga anns a'
chearn ud de Mhuile nach do leag an suil
air Iseabal 's nach robh an toir oirre, ach
cha do ghabh i riamh suim do dh' fhear
eile. Ach mar bha na bliadhnachan a' dol
seachad 's nach robh i a' cluinntinn bho
Eoghan, thoisich i air a dull 's a doolias a
chall; theireadh i rithe fein nach robh ann
dhi ach goraiche a bhi smuaineachadh air
fear nach robh, a reir coltais, a" smuain-
eachadh oirre-se ; agus uigh ar n-uigh
bhasaich a doclias 's a spiorad an taobh a
stigh dhith ged nach do bhasaich a gaol.
A thuilleadh air sin cha robh i sona ann an
tigh a h-athar. Shiubhail a mathair agus
ann an ceann bliadhna phos a h-athair a
rithist. Cha robh a muime caoimhneil ri
Iseabal agus g-ed bha an ciobair 'na dhuine
cneasda bha e fo ordaig a mhnatha, 's air
ghaol eith ghabhadhi e a taobh an aghaidh
a chloinne fein, gfeid a bha e a' goirteachadh
a chridhe a bhi faicinn Iseabail cho samh-
ach diuid ann an tigh a h-athar. Theab a
cridhe sgaineadh. Chaill i a tuar, 's la
cainnt, 's a spiorad; clia robh latha dol
seachad nach robh teanga raspach a muime
a sas innte. Bha nadur grinn ciuin aig-
Iseabal 's clia b' urrainn dhi bhi beo as
eug-mhais caomhalachd is gradh, ach cha

20

robh siu r'a fhaotainn 'na dachaidh . Air
sg^ath Eoghain, chuir i ciil ris na feadhainn
a dh' iarr a posadh agus ghabh iad uile an
cead, acli leth-sheann duine a bha 'g^i sior
leantail, le mend a gliaoil oirre.

B' e ainm an duine so Aonghus Mac
lUeathain ach theireadh muinntir Mliuile ris,
Criiitear a' Choirueil. Cleas moran de na
li - uaclidarain Gliaidhealacli bha seann
Choirneal Ghriiilinn cho bochd 's a bha e
uasal, ach ged a bha oighreaehd Ghriiilinn
coltach ris na seaua bhrog-an, a sior dhol
am miosad, bha an Coirneal cho gaoiaeh air
spleadhachas 's a bha 'athraichean roimhe;
's ged a chuir e air falbh moran eile d'p
luchd-oibre cha do chuir e air falbh am
piobaire no 'n cruiteir, Theireadh e nacli
b' fhiach tigh mor gun straighlich, agus nach
tigeadh an caitheamh crionnta ach do shiol
nam bodach. Bha clarsach aig Cruitear a'
Choirneil a bha ainmeil anne na h-eileannan
an lar, agus bha a lamh f ein ■ a' cheart cho
ainmeil gai ceol a thoirt aisde. Bha Iseabal
g-aolach air ceol na clarsaich agus is e sin a
thug eolas dhi air Aonghus Mac Illeathain
an toiseach. Ach a thuilleadh air a bhi 'na
fhear-ciuil bha Aonghus 'na bhard 's 'na
sgoileir agus bha barrachd tlaohd aig Iseabal
"na sheanchas na bha aioe ann an seanchas
nan ciobairean 's nan tuathanach a bhiodh a'
taghall ann an tigh a h-athar. Bha iad cho
eu-coltach r'a cheile a thaobh aoise 's nach
d' thainig e riamh ann an cridhe Iseabail
g-u 'm f aodadh an Cruitear a bhi sealltuinn
rithe. Is e sin a thachair. Cha b' ann air
g'haol a cheaird a cleachdadh a chluicheadh
e air a' chlarsaieh dhith ach a chioun gu
robh gaol aige oirre fein. Bha Iseabal duil-
ich air a shon ach dh' iunis i dha cho
caomhail 's a ghabhadh e deanamh nach
robh feum dha bhi socruchadh a chridlie
oirre, 's nach posadh i e gu brath. Chaidh
na bliadhnachan seachad ; dh' f hag'adh Iseabal
gam mhathair ; bha i gun duine air an
t-saoghal ris an leigeadh i a taic no bheir-
eadli dhi an caoimhneas 's an gaol a bha a
cridhe ag iarraidh, agus 'nuair a dh' iarr an
Cruitear i an dara uair, gheall i a phosadh
cho luath 's a ttjioilicheadh e . Mar bu luaithe
is ann a b' fliearr leis a' Chruiteir ag-us
chuir e air leth latlia nach robh fad air
falbh.

Greis roimh la a' phosaidh chaidh (an
Cruitear is Iseabal air thurus sonruichte do
dh' iochdar an Eois. 'Nuair a bha iad a'
tilleadh ear anmoch 's a' gabhail an rathaid
thairis air a' Mham, rathad cho fiadhaich,
udlaidh, 's a tha ann am Muile, dh' eirich
stoirm eagallach. Thoisich cur is cathadh,
agus chunnaic iad nach robh doigh dhaibh

air am beatha a thoirt as ach feuchainn ri
bothan ciobair a thoirt a mach air an deach-
aidh iad seachad coig mile air ais. Thionnd-
aidh iad an cul ris an stoirm ach bha an
cur cho laidir 's nach bu leir dhaibh leus-
is chain iad an rathad. Bha Iseabal sgith
le coiseachd, agnxs an deigli dhaibh cothach-
adh ris na siantan a' chuid a b' fhearr de 'n
oidliche thug i thairis gu buileach agus thuit
i anns an t-sneachd a bha nis gu leth na
gluine. Thog an Cruitear 'na uchd i agus
lean e air aghaidh feuch an tug-adh e mach
am bothan m' am fag-adh an deo i. Cha robh
a' bhodhig laidir acli thug an g-aol spionn-
adh dha. Bha e a' giulan an da ni a bu
phriseile leis air an t-saoghal, Iseabal 'na
uchd 's a thiompan air a dhruim, no a chlars-
ach m&, 's e sin faoal as fhearr a thuig-ear. An
ceann greis dh' f hairich e gu robh lamhan is
aodann Iseabail a' fas cho fuar ris a' bhas,.
"s cha robh fios aige co dhiu a bha e a'
dluthachadh ri tigh a' chiobair no dol na-
b' fhaide bhuaitlie. vSmuaiuich e na 'n gabh-
adh teine a dheanamh gu 'm faodadh an teas
a beothacliadh ag-us an fhuil a churaail blath
innte gus am faigheadh e cobhair. Chuir e-
'na suidhe i ri taobh creige"; chuir e dheth
'aodach uachdair fein agus chuir e thairis
oirre e agus thoisich e air siubhal bhioran
a dheanamh teine. Ach b'e sin dhasan an
siubhal faoin. Cha robh craobh no crionach
r'a fhaiciun. Chunnaic e nach robh air dha
ach oidhirp eile a dheanamh air a giulan,
an dochas gu 'n ruigeadh e fasgadh m' am
biodh i uUamh, ach 'nuair a bha e 'ga
togail 'na uchd, chuir a' chlarsach air a
dhruim car dliith, agus leum e 'na inntinn
gu 'n deanadh an tiompan teine. Mar thuirt
sinn cheana bha clarsach a' Chruiteir ainmeil
anns na h-eileannan an lar; bha i air a sin-
eadh sios o atliair gu mac fad thri ginealaich
dheug ag-uis g-ed a b' e Aonghus Mac Illeath-
ain Cruitear a b' fhearr anns a' Ghaidheal
taclid aig an am, bhiodh e ag radh gur h-e
lamh fein lamh a bu mhiosa a bhuail riamh
a teudan. Chuir e saighead 'na chridhe a
chlarsach a losgadh, ach bha gaol Iseabail
na bu treise na gaol na clarsaich, ag-us gun
an corr uime chuir e na bloighean i agus
dh' f hadaidh e teine leatha.

Cha ruig sinn a leas a raflh ach g*u 'n.
d' thainig Iseabail thuig-e, gu 'n do rainig iad
tigh a' chiobair, agus an deigh dhi deagh
charamh fhaotainn ann fad latha no dha,.
gii 'n deachaidh i fein 's an Cruitear dhach-
aidh, a dh' fheitheamh latha na bainnse, a
blra ri bliith ann an ceann mios.

B' e sin suidheachadh Iseabail 'nuair a
thainig Eoghan Og an Lagain dhachaidh.
{Ri leantuinn.)

Air 6.

^

8

T^r^' J SS^Vje?^'^^

£

1

1912.

GEAS AM PAILTEAS.

Tha mi a' toirt huidheachais do losa
Criosd ar Tighearna do bhrigh gu 'n do
mheas e mi dileas, 'g am chur 's a' mhiiic
istreileachd; a bha roimh am fhear-labhairl
toibheim, am fhear geur-leamnhuinn agus
am dhuine eucorach, ach fhiiair mi trocair
do bhrigh gu 'n d' rinn m,i so tre aineolas,
ann am mi-chreideamh. — I. Timoteus i.
12-13.

Anns a' cheud litir a sgriobh e chum
nan Corintianach (xv. 10) tha Pol ag radh
uime fein, tre ghras Dhe tha mi an ni a ta
mi. Bha e a' ereidsinn gu robh gradh Dhe
air a shocruchadh air-san m' an do leagadh
bunaitean an domhain agus gu 'm b'e spiorad
Dhe a bu mhathair- aobhair do gach ni
maith a bha 'na chridhe 's 'na bheatha. BV
saor ghras Dhe toiseach is meadhon is deir-
eadh a theagaisg oir bha eolas aig-e lair
saoibhreas a' ghrais sin 'na fhiosrachadh
fein agus cha b' urrainn dha cunntas eile a
thoirt seachad mu chursa a bheatha ach
"gu 'm b'e deagh thoil Dhe mo ghairm tre
a ghras agus a mhac feiu fhoillseachadh
annam." — Galat. i. 16. B'e ionghnadh nan
ionghnaidhean do Phol gu 'n do thaghadh
esan agus gu 'n d' earbadh ris soisgeul glor-
mhor an De bheannaichte, agus cha robh
uair a leigeadh e le 'inntinn socruehadh air
an smuain sin nach robh a chridhe an impis
cur thairis le gairdeachas is irioslachd;
gairdeachas a cliioun gu 'n do chuir Dia
urram cho mhor air, agus irioslachd a chionn
nach b' airidh e air deagh-ghean Dhe do
bhrigh gu 'n do rinn e g-eur-leanmhuinn air
a shluagh ann an laithean 'aineolas.

Tha e furasda gu leoir a thuigsinn o'n
droeh theisteanas a tha Pol a' toirt air fhein
gu 'n do theab a chridhe briseadh le h-aith-
reachas air sou an lom-sgrios a rinn e air
an eaglais ann an laithean 'oige agus gu
robh e 'na fhaochadh d'a chridhe a dhroch
dheanadas aideachadh. "Bha mi am fliear-
labhairt toibheim, agus am fhear geur-lean-
mhuiun agus am dhuine eucorach." Tha na
facail toibheum is gear - leanmhuin-n cho
laidir ann an Gaidhlig 's a tha iad ann an
Greigis agus cha ruig sinn a leas an corr
a radh umpa ach faodar a radh nach 'eil
am focal duine eucorach idir cho searbh
salach ris an fliacal a sgriobh Pol. Cha 'n
'eil am facal air a chleachdadh ach da uair
anns an Tiomnadh Nuadh, ann an Bom. i.

30, far a bheil e air eadar-theangachadh,
luchd-tarcuis, agus anns an rann so far a
bheil e air eadar - theangachadh, duine
eucorach. Is e an seorsa duine ris an abrar
am facal a sgriobh Pol, duine a ni an t-olc-
air sgath uilc, no didne aig a bheil cridhe
cho chruaidh gur gasda leis a bhi faicinn
dhaoine eile a' fulang pian; ann an aon
fliacal, duine anns an deachaidh am mac-
mallachd gu tur. Tha Pol ag aideachadh.
gur h-e sin an seorsa duine a bha ann fein .
agus nach b' airidh e air trocair Dhe. Ach
b'e deagh thoil Dhe cha 'n e Inliain trocair a
noclidadh dha ach a thaghadh gu bhi 'na
shearmonaiche do na einnich. B'e sin do
Phol iongantas nan i'ongautasan 's tlia cainnt
a' teirgsinn air, gach uair a thoisicheas p-
air labhairt air ro-phailteas gras Dhe.

Fhuair mi trocair do bhrigh gu 'n d' rinn
mi so tre aineolas, ann am mi-chreideamh.
Cha b' ann a' gabhail a lethsgeil a bha Pol
'nuair a sgriobh e na briathran sin ach ag
ardachadh gras Dhe. Bha fios aige gu robh
moran d'a luchd duthcha a' cheart cho eamh-
lasach ris-san an aghaidh deisciobuil is
eaglais Chriosd, ach bha fios aig-e mar an
ceudna nach d' fhuair iad sin uile trocair.
Carson a nochd Dia a mlaaitheas dha-san?
B'e sin ceist nach b' urrainn dha fhueisg-
ladh. Cha b' urrainn dha solus a chur air
freasdal Dhe d' an taobh-san, ach b' urrainn
dha a radh d'a thaobh fein — agus tha e 'g a
radh le gairdeachas — gu robh g-ras Dhe thar
tomhas ro-phailt dha. Ach ged nach b' ann
'g a fhireanachadh fein a thug- e tarruing
air 'aineolas ann an laithean 'oige, faodar
an fhirinn a theagasg- gu bheil aineolas a
lughdachadh is eolas ag an-tromaohadh
cionta, agus gur h-e am peacadh as miosa
peacadh na feadlinach a tha peacachadh an
aghaidh an soluis. Mur biodh sin fior cha 'u
abradh Pol mar thubhairt e ann an aon d'a
litrichean, "cha chuirear peacadh as leth
dhaoine f-ar nach 'eil lagh," Rom. v. 13, ''s
cha mho a dheanadh ar Slanuighear (an-
urnuigli a irinii| e as leth nan daoine a chuir
gu bas e, "Athair, thoir maitheanas dhaibh
oir cha 'n 'eil fios aca ciod a ta iad a' dean-
amh." Tha Dia ceart am breitheanas agus
bheir e (breith air daoine a reir an cotlu-om.

A dh' aindeoin an droch chliu a tha Pol
a' toirt air fein faodar a chreidsinu nach
robh a chridhe idir olc no cruaidh (m' an
deachaidh 'iompachadh agus nach robh
tlachd sam bitli aige anns a' bheubauachd

■ 22

a bha e a' deanamh air na Criosdiudliean.
Bha e eudmlior air taobh a' ehreidimh ludli-
aich; bha e cho eudmhor air taobli lagli
Mhaois 's gu 'm b' fliearr leis a clieann a
cliall seach gu 'n rachadli aon lide de 'u lagh
a chur air chul, agus bha e an duil gu robh
e inar fhiachaibh air, an t-seirbhis ud a
dheanamh do Dhia agus na Criosduidhean a
shaltairt fo chasan air eagal gu 'n tugadh
iad an sluagh a thaoibh. Cha bu chealgair
Pol aig an am anns an do rinn e lamhachas-
laidir air na creidmhich agus cha do pheac •
aich e an aghaidh a choguis. Ach ged a
bha e eudmlior cha robh 'eud a reir eolaii
agus 'nuair a f!liuajir( e an solus fior 's a bha
a shuilean air am fosgladh chunnaic e olcay
a ghniomharan agus rinn e aithreachas an
saic-eudach 's an luaithre. Chunnaic e nach
b' ann do Dhia ach do Shatan a bha e a'
deanamh seirbhis ann a bhi ruagadh nari
Criosduidhean agus gu robh e a' epionadh
as a bun a' chraobh a shuidich an Tigh-
earna. Bha e a' ceusadh Mac Dhe as ur
agus 'g a chur gu naire fhollaisich. Cha
b'e creidmhich lerusaleim a mhain a bha e
goirteachadh: bha e a' lot an Tighearna
losa — A Shauil, a Shauil, carson a ta thii
a' deanamh geur-leanmhuinn ormsa? Anns
an Tiomnadh Nuadh tha iomadh samhladli
air a chleachdadh chum an t-aonadh a tha
eadar Criosd 's a shluagh, eadar an eaglais
is ceann na h-eaglais, a dheanamh soilleir
ach tha sinn an duil nach 'eil faoal eile anns
a' Bhiobrdl as fhearr a tha nochdadh lan
aonaidh na 'm facal so. Cha b'e thuirt
Criosd ri Saul, carson a tha thu a' deanamh
geur-leanmhuinn air m' eaglais no air mo
shluagh, ach carson a tha thu a' deanamh
geur-leanmhuinn ormsa- Tha esan is 'eaglais
'nan aon agus tha ceangal cho dluth eadar
e fein 's a sluagh 's gu bheil e fo amhghar
'nan uile amhghar-san. Leis na buillean
a bha Pol a' toirt air na deisciobuil bha e
a' lot corp losa, a' reubadh a lamhan 's
a chasan 's a' cru' sleagh 'na thaobh. A
mheud 's gu 'n d' rinn sibh e do aon d' am
bhraithrean as lugha (co dhiu a rinneadh
maith no olc dhaibh) rinn sibh dhomh-sa
e, Mata xxv. 40.

'Nuair a sheall Pol air ais air an t-slighe
air an do threoraich Dia e a steach d'a
rioghachd cha 'n 'leil e iongantach gu robh a
chridhe air a lionadh le taingealachd air
son trocair an Tighearna a thug maitheanas
dha, agus gu 'n d' thubhairt e g-ur h-ann
tre ghras Dhe a bha e an ni a bha e. Cha
b' esan a thagh Dia ach thagli Dia esan,
agus b'e a dheagh thoil a mhac fhoillseach-
adh ann. Leis an fhiosrachadh a bha aige
'na bheatha fein air saor-ghras Dhe cha

b' urrainn dha teagasg sam bith eile a thoirt
do na cinnich ach an teagasg 's an soisgeul
farsuing a thug e dhaibh: cha 'n 'eil sibh
fo 'n lagh ach fo ghras, Rom. vi. 14: Is
ann le gras a tha sibh air bhur tearnadh, tre
chreideamh; agus sin cha 'n ann uaibh fein:
is e tiodhlac Dhe e, Eph. ii. 8: bha gras an
Tighearna thar tomhas ro-phailt dhomh agus
fhuair mi trocair chum gu 'm foillsicheadh
Criosd annam-sa air tiis an uile fhad-fhul-
angas, mar shaimpleir dhiabhsan a chreid-
eadh ann, an deigh so, chum na beatha
maireannaich, I. Tim. i. 16:

Cha robh seirbhiseach riamh ann an
eaglais Chriosd air thalamh a bu dilse na
Pol agus faodar a radh gu 'm b'e am fios-
rachadh pearsonta a bha aige air trocair is
maitheas an Tighearna d'a anam a bha 'na
mheadhon air a thaingealachd is 'eud la
chumail beo. Bha e a' f'aireachduinn gu 'n
do cliuir Dia comain cho mhor air-san 's
nach b' urrainn dha 'fhiachan a phaigheadh
gu brath ged a chosgadh e a theanga ag
ardachadh a chliu 's ged a chosgadh e a
bhodhig a' searmonachadh a shoisgeil. Bha
e 'na ionghnadh iir dha gach latha d'a
bheatha gu 'n do rinn Dia trocair air agus
bha gras Dhe a' deanamh a chridhe (cho
aoibhneach 's gu robh e 'n duil nach b'
airidh cuspair eile a bhi labhairt air, an
coimeas ris. Cha 'n 'eil e furasda do dhaoine
nach deachaidh riamh ann an comain an
Tighearna doigh-labhairt Phoil a thuigsinn:
saoilidh daoine nach do rinn aon chuid
caoidh air son am peacanna 's nach d' fhios-
raich trocair Dhe gu bheil Pol a' leigeil
ruidh le theanga 'nuair a thoisicheas e air
gras Dhe a mholadh. Ach cuiridh iadsan
uile a bhlais maitheas Dhe agus a fhuair
ann an Criosd trocair is deagh-ghean Dhe,
an aonta ri cainnt an abstoil agus gairm-
idh iad air an anam an Tighearn a tnholadh.

A dh' aindeoin teagasg an Tiomnaidh
Nuaidh tha daoine ullamh gu bhi saoilsinn
nach 'eil Dia cho fialaidh 's a tha Pol ag
radh. Is maith leo cuing a ohm- air a ghras,
mar nach biodh gradh Dhe ach air son na
feadhnach a tha airidh air. Cha 'n 'e sin
soisgeul Phoil: is e a thuirt esan, Tha Dia
a' moladli a ghraidh fein dhidnne do bhrig-h
an uair a bha sinn fathast 'nar peacaich
gu 'n d' fhuiling Criosd bas air ar ison. Rom.
V. 8. Clia'n'eil spiocaireachd ann an Dia.
Tha a chridhe mor 's a lamh fialaidh. Tha
a throcair farsuing mar an cuan. 'Nuair
a nochdas e a ghras nochdaidh e e am pailt-
eas, 's nuair a bheannaicheas e beannaich-
idh e gu saoibhir. Lionaidh e cupan a
shluaigh g-us an cuir e thairis.

Chuir Dia comain air Pol 'nuair a thug

23

e dha maitlieanas acli chuir e comain a bii

mhotha air 'nuair a dli' earb e ris an sois-

geul, mar tha e fiein ag radh. Theireadh Pol

gu 'm bu leoir an comlial'adh e air gras Dlie

su 'n tuaudh e maitheanas do neach a bha

^ . . .

'na fliear labliairt toibheim 's 'na dhuine

eueorach, acli blia e 'na iongantas ua tou
mhotha leis gu 'n do mheas Dia e aiiidh
air a chu'r a mach a dh' iounsuidli nan einn-
each le 'shoisgeul glormhor. Tha mi, ars'
esan, a' toirt buidheachais do losa Criosd ar
Tighearna do bhrigh gu'n do mheas e mi
dileas, 'g am cliur anns' a mliinistreileachd.
'Nuair a tlia Criosd a' tearnadh duiue cha 'n
'eil e 'ga thearnadli gun aobhar ; 'nuair a
tha e 'ga ghairm tha e 'ga ghairm gu
seirbhis ; agus am measg gach comain is
uiram' a tha e a' cur air a shluagh cha 'n 'eil
comain as motha no urram as airde na gu
bheil e 'g an aideachadh mar luchd-oibre 's
mar cliomh-sheirbhisich maille ris fein ann
an rioghaclid Dhe air thalamh. Ma tha
fiosrachadh againne 'nar cridhe fein gu 'n do
chuir Dia fo cliomain sinn 's gu 'n do nochd
e dhuinn a throcair, agus ma tha oran
molaidh 'nar beul air son an dochais mhoir
's nan tiodhlacan beannaichte a thug e
dhuinn ann an Criosd, bidh iarrtus againn
air a mhaitheas a mholadh mar rinn Pol
agus innseadh do 'n t-saoghal ciod a rinn
Dia air son ar n-anma. Gras am pailteas —
is e sin toiseach is meadhon is deireadh
searmonachaidh Phoil, agus cuiridh na milt-
ean a bha aon uair marbh ann am peacadh
ach a itha nis beo do Dhia an aonta ris. Ged
a labhradh neach le teanga aingil cha mhol-
adh e gras Dhe mar bu choir.

ISEABAL.

(Air a leantuinn).

Ged nach do chriochnaich sinn ar naigh-
eaehd anns an aireamh mu dheireadh cha
ruig sinn a leas moran tuilleadh a radh, oir
tha an gaol an diugh mar bha e 'n de 's
tha faeal Sholaimh fior, "an ni sin a bha
ann is e an ni sin fein a bhitheas ann, agus
an ni sin a rinneadh is e an ni sin fein
a nithear, agus cha 'n 'eil ni sam bith nuadh
fo'n ghrein." Fhuair an gaol rathad p
thus an domhain 's gheibh e rathad gu deir-
eadh na dilinn a dh' aindeoin gliocas ath-
raichean, uabhar mhathraichean is ceol
chlarsairean.

Bha Cruitear a' Choirueil 'na dhuine
cneasda ach cleas slieann fhleasgaichean a
chuir seachad a' chuid as fhearr d' am beatha

gun leannan ach leabhar no cruit-chiuil bha
e car maol a thaobh gne is doighean nam
ban, agus ged a bha fios aige gu robh
Eoghan Og an Lagain t«igheach air comunn
Iseabail cha do chuir sin dragh sam bith
air 's cha d' thainig smuain 'na chridhe gu
robh dad eatorra. Na 'n robh e cho ghlic 's
a bha e ceolrahor 's na 'n robh a sliuil cho
mhaith r'a chluais dh' fliaodadh e fhaicinn
nach robh Iseabal cho aoibhneach sona 's
a bu choir do the a bha gu bhi 'na bean-
bainnse ann an nine ghoirid, a bhith. Bha
i a' feucliainn cho mhaith 's a b' urrainn
dliith a spiorad a chumail suas 'nuair a
bhiodli i 'na lathair ach cha 'n 'eil e fiu'asda
aoibh a chumail air an aodann 'nuair nach
'eil aoibh anns a' chridhe, agus dh' fliaod-
adh an Cruitear a thuigsinn o fhaoail
neonach a bhiodh i ag radh ris an drasd 's
a rithist nach robh a h-inntinn aig fois.

Ach g-ed nach robh inntinn Iseabail aig
fois cha robh beachd air bith aice dol an
cois a geallaidh do 'n chruiteir, 's ged nach
robh i a' seachnadh Eoghain gu tur bha
ullachadh na bainnse a' doi air aghaidh.
Anns an ullachadh sin bha bean an Lagain
a' gabhail uigii is curam nach bu bheag
's cha robh rud a ghabhadh deanamh leatlia
nach biodli deanta los an t-slighe a reit-
eachadh air son Iseabail. Cha b' ann air
ghaol nig'hean a' ehiobair a bha mathair
Eoghain cho chaoimhneil baigheil rithe ach
air son aobhair nach bu mhaith leatha inn-
seadh do neach eile. Ged nach d' thug each
dad fanear thuig ise gu maith ciamar a bha
cuisean eadar an dithis oga, ach bha uiread
de ghliocas saoghalta aice '.s nach do leig i
sin oirre. Dh' flieuch i gu seolta ri Eoghan
fhaotainn as an rathad gus am biodh Iseabal
air laimh aig a' chruiteir ach cho luath 's a
chuunafiic i Bach do chord e ris gu 'n rachadh
e air aoidheachcl gu chairdean anns an Acha
nach faca e o thainig e dhachaidh a
I Astralia, cha d' thuirt i 'n corr uime air
eagal gu 'n cuireadh i car cearr 's a'
chuibhil. Cha mho a thuirt i ris maith no
olc mu Iseabal, no leig i fhaicinn dha nach
robh i toilichte, oir bha fios aige gu bheil
an gaol mar an teine — cha dean gaoth ^s
stoirm ach a sheideadh suas an aite a chur
as. Leis a sin leig i Eoghan an urra ris
an fhreasdal.

Am measg nam fbnn a bhiodh an Cruitear
a' seinn do Iseabal b'e a roghainn an t-oran
tiamhaidh, "Nach truagh leaf bean 6g 's
i 'g a bathadh." Cha do thuig esan carson
a bheireadh a cheol ua deoir gu suilean
Iseabail agus bhiodh e a' tarruing" aisde le
fearas-chuideachd 's ag radh rithe nach bu
fhreagarrach ceol muladach roimh la am

24

bainnse. Bha Iseabal mar gu'm biodh i
air sg^ir mhara, gun seol no rathad aice
air dol as o'n lau a blia 'g eirigh uigh ar
n-uigli, gun dad a b' urrainn i a dheanamli
ach na mionaidean a chunntas gus an rach-
adh na tonnan thairis orra. Cba b' ann uile
gu leir air sgatli a muime fhagail is dach-
aidli dhi fhein fhaotainn a gheall i Aonghus
Mac Illeatliain a phosadh ach a chionn gu
robh i 'n duil gu robli gradh aice dha. Bha
sill aice ann an tomhas; bu toigh leatha e pa
b' fhearr na duine eile fo 'u glirein ach an
aon fhear d' an d' thug i a cridhe 'nuair a
bha i 'na caileig, ach mar bha na bliadh-
nachan a' dol seachad 's nach robh am fear
sin a' tighinn fhuair dilseachd is caomh-
alachd a' Chruiteir an duais agus lion beag
is beag thug Iseabal dha an t-aite falamh
a bha 'na cridhe. Co dhiu thug i dha na
b' urrainn dhi a thoirt seachad agus bu
mhor leis a' Chruiteir a letli. Eadar am
meas a bha aig Iseabal air a bhuadhan
inntinn 's air grinneas a naduir agus an
dearbhadh a bha aice air meud a ghaoil
orra bhlathaich a cridhe cho mhor ris a'
Chruiteir 's gu robh i 'n duil gu 'm biodh
iad sona comhla agus b'e sin a thug oirre
smuaineachadh air a phosadh idir. Tha
moran de mhnathan an t-saoghail a' cur
seachad an laithean gu toilichte air na 's
lugha de dh' aran na beatha na gheibheadh
Iseabal bho 'n Chruiteir, agus na 'n d' fhan
euibheal an fhortain grm. char a chur dhith
agus Eoghan a chur 'na rathad a rithist
cha 'n 'eil teagamli nach biodh iad riaraichte
gu leoir le cheile. Ach cha robh e 's an
dan gu 'n tachradh sin. 'Nuair a thainig
Eoghan dhachaidh 's a choinnich e fliein
is Iseabal leum' a cridhe 'na chomhdhail mar
gu 'm biodh eun beo 'na broilleach, 's chaidh
ceol is comunn is comhradh is gaol a' chlar-
sair as an t-sealladh oirre mar a theid a'
ghealach as an t-sealladh 'nuair a dh' eireas
a' glirian.

Ma leum cridhe Iseabail an comhdail
Eoghaiu leum cridhe Eoghain 'na comh-
dail-se agus dhuisg'j a ghaol. Cha d' fheuch e
r'a fholach no chleith agus ged nach d' thug
Iseabal misneach dha 's ged a dh' innis i
dha nach robh feum dha bhi bruidhinn 's
nach rachadh i 'n cois a geallaidli do 'n
Chruiteir lean Eoghan air a ghaol a chiu'
an ceill 's lean Iseabal air coinneaehadh ris.
Fichead uair a h-uile latha theireadh i rithe
fhein nach faiceadh i tuilleadh e 's bhoidich-
eadh i a sheachnadh, ach "tha cainnt nan
bg bhean mar an driuchd a ni a ghrian a
ehughadh suas" agus 'nuair a thigeadh an
t-am bha i fhein is Eoghan a' conneachadh.
Bha Iseabal 'na creutair firinneaoh dleasd-
anacli; cha robh a h-inntinn aig fois a

I chionn gu robh i idir ag eisdeachd ri Eoghan

j 'b a chionn nach robh i cho muirneach air a'

i chkrsair 's a bu choir dliith, ach bha a

j coguis 's a g-aol a' tarruing an ag-haidh a

i cheile. Blia ullachadh na bainnse a' dol air

aghaidh oir ged bha gaol Eoghain 'na sholas

da h-anami 's a bhriathran na bu mliilse na

ceol a' chruiteir bha Iseabal suidhichte nach

briseadh i a gealladh.

Oidhche roimh la na bainnse choinnich iad
a dh' fliagail beanuachd, ach 'nuair a thainig
an t-am dhaibh dealachadh cha ghabhadh e
deanamh. Anns a' mhaduinn ghabh a muime
iongantas nach robh Iseabal ag eirigh agus
chaidh i d'a seomar feuch an robh dad cearr
ach bha an seomar falamh. Shiubliladh shios
is shiubliladh shuas ach cha robh sgeul air
Iseabal. Ann an tigh an Lagain bha p.'
cheart iarraidh air Eoghan, ach cha b' fhada
gus an cualas as an t-Sailein gu 'n dOi
ghabh Eoghan is Iseabal an t-aiseag do 'n
Oban 's gu 'n do dhublaich e sgioba a'
bhata los a siubhal a ghreasad. Chaidh an
ceol air feadh na fidhle anns an Lagan. Dh'
innis a 'li-athair do 'n Chruiteir ciod a thach-
air. Theab an duine boclid dol as a chiall.
Thug e na bha de ghaol 'na chridhe do dh'
Iseabal gus b'e an duais a thug ise dha —
a chridh a bhriseadh is culaidh-spuirt a
dheanamli dheth an lathair na duthcha. Cha
robh an Gruitear 'na dliuine briathrach 'a
cha chualas riamh ainm Iseabail air a bhil-
ean tuilleadh. Chum e a smuaintean dha
fein 's cha d' thuirt e riamh maith no olc
uimpe ach a mliain an aon fhacal a labhair
e ann an searbhadas a chridhe 'nuair a dh'
innseadh dha gu 'n do theich i le fear eile.

'S mairg a loisgeadh mo ihiompan rithe.
Cha do choinnich e fhein is Iseabal gu
brath 'na dheigli sud ach sgriobh i thuige
ag iarraidh maitheanais, air son mar rinn i
air, 's ag innseadh dha gu saor ciod a thug
oirre a dheanamli. Chuiir i cuideachd clar-
sach thuige an aite na te a loisg e air a
sgath, ach chuir e a' chlarsach air a h-ais
le fios nach robh feum aige oirre 's nach
tugadh a mlieoir ceol aisde tuilleadh a
chionn nach robh ceol 'na chridhe; Ged nach
robh arach aice air 's ged nach faigh sinne
coire dhith (ciod air bith a their an leugh-
adair) bliris Iseabal a chridhe. Cha ruig
sinn a leas an sgeul a leantuinn na 's fhaide
ach ma dh' fheoraichear ciod a tha an naigh-
eachd a dh' innis sinn a' teagasg- cha 'n
urrainn dhuinn a radii ach so, giu- fearr an
oige na 'n ealain agus gur h-e an gliocas do
sheann fhleasgaichean a chaill an oige an.
aire a thoirt air an griosaich agus an t-suir-
idh fliagail aig leithidean Eoghain is
Iseabail, air eagal gu 'n eiricli dhaibh mar
dh' eiricli do Chruitear a' Clioirneil.

Air 7.

1912.

AMHAIECIDH DIA AIE A' CHRIDHE.

No. h-amhairc air a ghn^is no air airde
a phearsa, a chionn ffu 'n do cliuir mise
cul ris; oir cha 'ii fhaio an Tighearna nmr
a chi duine oir umhaircidh an duine air coslas
an taobh a muigh, ach amhaireidh an Tigh-
earna steach air a' chridhe. — I. Samuel xvi. 7.

Bha 'n t-am a' tarruing dluth 'nuair a blia
Saul gu rioghacM Israel a chall, agus chuir
an Tigliearna Samuel am faidh gus righ ur
fhaotainn ann am baile Bhetlilehem agus
an teaghlacli lese. 'Agus naomliaich e lese
agnis a mhio agus gliairm. e iad a dli' ionn-
suidli na h-iobaii'te." Thainig aon an deigh
aon de sheachdnar mhac lese air blieul-
thaobh an. fliaidli, daoiue deas eireachdail,
flathail agus treun; ach cha d' flioillsicli an
Tighearna do Shamuel gu 'm b' e h-aon
diubh sud a thagh e gu bhi 'na righ air
Israel. Dh' fhaighnich am faidh, agus ion-
gantas air, am b' iad sud mic lese uile. An
sin chuimlinich lese gu 'n robh am fear
a b' oige dhe 'n teaghlacli, Daibhidh an
t-'Annsaelid," a mach 's na raontan ag aire
an trend. Chuireadh fios air a' bhuachaill
6g, agus thainig- e le luirg-, le chlarsaich,
agnis le clirann tabhuill, agus e 'na dlireach
's 'na gliluasad maiseach ri fhaicinn. Agus,
air do Shamuel sealltuiun air, dh' fhoillsich
an Tigliearna dha gu 'm b'e so righ Israel,
oir thainig an teachdaireachd so thuige,
"Eirich, ung e, oir 'se so esan." B' ann mar
so a fhuair Daibliidh, mac lese, an riogh-
achd, ach tha uachdaranachd aige as far-
suingie agus as doimhne na bha riamli aig
righ aimsireil. Thainig gutli a chlarsaich
agus binneas nan Salm, araon subhach ag'us
tiamhaidh, a sheinn e, thairis air na linnt-
ean, a' dusgadh aignidheau naomlia, agus a'
dortadh iocshlaint na comhfhurtach ann an
cridheachan gach ginealaich ann an eachd-
raidli Eaglais De. Ciod e an teagasg a tha
ri flmotainu bho na briathran a labhair
an Tighearna ri Samuel a thaobh Eliab am
mac bu shine? "Na amhairc air a ghnuis,"
<etc.

1. Tha iad a' teagasg dhuinn nach ionann
breitlmeachadh Dlie agus dhaoine. B'e am
mac a h' isle ann an inblie, dhe 'n t-seachd-
nar, anns an robh an cridhe rioghail a' bual-
adh. Bha each 'nan gaisgich, treun agus
riogliail nan coslas, ach bu shuarach an
spiorad a tiha annta, ann an coimeas ris-san,
a bha 'g ionaltradh an trend am mease nam

beann. Cliunnaic an t-Uil'-fhiosracli gu robh
nadur prionnsail fo fhalluinn choitcliionn a'
bhuacliaill, agus thog e suae e bho chro nan
caorach, "O bhi 'n deigh nan caorach a bha
trom le al, thug se e a bheathachadh lacoib
a shluaigh, agus Israeli oig-hreaclid." 'S ann
mar so a tha muiuntir an t-saoghail an
sealladh Dhe. 'Na lathair-sau tha gach
riomhadh, gach sgeadachadh giinn, agus
cumliachd talmliaidh air an sguabadh air
falbh mar lion an damliain-alluidh, agus
tha clann nan daoine seasamh 'na fhiannuis,
cha 'n ann a reir meud an inblie, ach a
reir uaisle agus treibhdhireas an anma.
Tha daoine sealltuinn air an aghaidh: tha
Dia sealltuinn air a' chridhe; tha daoine
sealltuinn air a' chorp: tha Dia sealltuinii
air an anam. Air an aobhar sin tha breith-
eanas an Tighearn iomlan agus flor, ach tha
breitheanas dhaoine gu trie mearachdach.

2. Tha sinn a' foghlimi gu bheil coslas
bho leth a tmuigh gTX trie cealgach. 'S trie a
bha 'n cinne-daonna air am mealladh le nith-
ean a bha maiseach ri amharc orra ach a
bha giulan puinnsean falaichte. Fhuair ar
ceud pharantan a mach — agus is daor g,
phaigh iad air son an eolais — gu robh iill-
idliean lainnireach na nathrach a' falaeh
droch spiorad namhaid an . anma. Bha a'
meas toirmisgte tlachdmhor do 'n t-suil agus
mills do 'n bhlas air thus, ach cha b' fhada
g-u 'n do dh' fhas e searbh do 'n chail le
domblas agus truaighe bhais. Bha Saul mac
Chis 'na dhuine aig an robh pearsa rioghail,
deas, foghainteach ag-ns eireachdail, ceann
agus guaillean os cionn an t-sluaigh, gidh-
eadli cha robh fior rioghalachd 'na chridhe;
bha e dh' easbliuidh nam feartan a bha
freagarrach air son ceannard pobull taghta
Dhe . Ann an linn ar Slauuighir b' iad na
Phairisich an sluagh bu mlio ann a sealladh
an t-saoghail air son na fireantachd ata o'n
lagh. Cha robh ann ach iadsan air sou
eagnaidlieachd agus umhlachd a thaobh a
chrabhaidh a bha follaiseach do 'n t-saoghal,
agus thug iad taing- do. Dhia nach robh iad
coltacli ri muiuntir eile. Ach sheall an Tigh-
earn losa ni bu doimhne na na h-oirean
aodaich air an robh briathran na diadhachd
sgriobhta, agus dli' fliag e 'n cliu, mar rabh-
adh, aig gach linn ri teaolid. Cha robh
annta ach "uaighean gealaichte, deadli-
mhaiseach air an taobh a muigh ach air an
taobh a stigh a tha Ian de chnamhan
dhaoine marbha, agus de 'n uile shalachar."

26

3. Blia na teagasg-an a dli' ainmich mi air
a foillseachadh gu ro shonruichte ann am
beatha ar Slanuigliir losa Criosd. Mu 'n d'
tliainig e blia siiil dhuraohdach a' oliruthach-
aidh a' feitheamli air son fhoillseachaidh.
Bha naoimh mar a bha Simeon agus Anna
a' feitlieamh air son comhfhurtaehd Israel.
Ach ciod na beaohdan a bha cumanta am
measg sluagh Israel a thaobli a Mhessiah
a bha ri teachd? Bha iad a' sealltuinn air a
shon am measg campan luchd-cogaidh, agus
euirtean righrean, daoine mora agus saoibhir
an t-saoghail so. B' e 'm beaehd gu 'n tig--
eadh e le cumhachd agus greadhnachas, le
carbadan agus marc-shluagh, le armailtean
agus brataichean. Mar is maith tha fios cha
V ann mar so a bha. Thainig e mach a
Nasaret, baile beag, neo-ainmeil, neo-chliuit-
each, am measg beanntan Glialile far an
deachaidh a thogail ann an teaghlach neo-
inbheach. An Dia a dh' imich air an talamh
so mar dhuine, chaidh arach ann am bo than
boelid, agus dh' oibrieh e air ceaird ann am
buth an t-saoir. Cha 'n ioghnadh ged a
bha 'n sluagh fo iongantas 'nuair a dh' eirich
am faidh 6g ud anns an t-Sionagog air la
na Sabaid. Bha e air fas suae 'nam meass",
gu samhach, maeanta, ciuin, gun sgeimh no
grinueas 'nan sealladh, agus bha e 'na ni
do-thuigsinn leo gu 'n tigeadh a leithid de
bhriathran bho bhilean — "Tha Spiorad an
Tighearn orm, do bhrigh gu 'n d' ung e mi a
shearmonachadh an t-Soisgeil do na boch-
dan; chuir e mi a slilanachadh na muinntir
aig am bheil an cridhe briste, a ghairm
fuasglaidh do na braighdibh, agus aiseag an
radhairc do na doill, a thoirt saorsa do 'n
mhuinntir a tha bruite." "jSTach e so an
saor, ars' a luchd eisdeachd, "nach i mliathair
Mnire agus nach e bhraithrean Seumas agus
loses agus Simon agus ludas, agus a
pheathraichean nach 'eil iad maille ruinu."
B' e sud bfeithneaclradh agus cainnt dhaoine.
oir sheall iad air an taobh a mach a mliain.
Ach sheall Dia air a' chridhe agus chunnaic
E spiorad rioghail an Fhir-Shaoraidh fo
choslas iriosal saor Nasaret. Agus a nis
tha Esan, a shuidh aon la, sgith, acrach,
tartmhor aig tobar lacob ann a' Samaria, an
diugh air rigli-chathair na cruinne, a' toirt
an uisge bheo do gach anam air am bheil
iotadh air son na beatha maireannaich.

4. Anns a' cho-dhunadh tha sinn a' fogh-
lum a bhi toiliehte ged tha ar cranuchur
iosal. Ged a dh' ardaich Dia Daibhidh gu
bhi giulan air aghaidh crioehan a Fhreas-
dail ann an eachdraidh an t-saoghail, 's
cinnteach mi nach robh e riamli ni bu toil-
iehte na bha e, mar bhalach 6g, ag ion-
altradh an trend air na cluainibh s-lasa ag'us

ri taobh nan uisgeachan seimh. Cha ruig
sinn a leas farmad a bhi oirnn ri righrean
na talmhainn oir is fior am facal gur "neo-
shoerach an ceann a tha girdan cruin." Ach
is cuis-f barmaid da rireadh an duine, g-e
iosal a staid, a tha dhochas ann an Dia.
Cha d' iarr an t-Abstol Eoin tiotal a b'
airde na so, gu 'm b' e an deiseiobul a b' .
a b' ionmhuinn le losa, agus cha 'n 'eil a
h-aon mar measg nach faod cuibhrionn a
bhi aige ann .an gradh cho farsuing agus
neo-chriochnach .

"Oir amhaircidh an duine air coslas an
taobh a inuigh, ach amliaircidh an Tighearn
a steach air a' chridhe." Amen.

Leis an Vrram. Gilleasbuig Domhanullach,
Ministear ChiUtarJagain .

DUILLEAGAN A LEABHAR NA
BANRIGH.

Bha a' cheud leabliar a sgriobh a' Bhan-
rigli Victoria m'a beatha anns a' Ghaidheal-
tachd air a thionndaxHi gu Gaidhlig leis an
Urramaoh I. P. St. Clair a bha 'na mhin-
istear am Peairt, agus an dara leabhar le
Mairi Nic Ealair. Cha 'n urrainn sinn p,
radh mu leabhar a' mhinisteir ach gu 'n
tugadh e gaire air gamhainn. Leis nach
robh aige ach droch Ghaidhlig rinn e coth-
lamadh dona dheth agus faodar a radh uime
mar thuirt Gilleasbidg Aotrom mu shearmoin
Shutair, ministear anns an eilean Sgithean-
acli aig nach robh ach fior dhroch Ghaidlilig.
Bidh cuid dhi 'na C4;iidhlig
Is pairt dhi 'na Beixrla ;
Bidli cnid dhi 'na h-Eabhra,
'Na Fraingeis 's na Greigei.s
'S a' ehuid naoli tuig eaoh dhi
Bheir e gair aiv Fear Ghensdo.

A thaobh 's nach 'eil leabhar Mairi Nic
Ealair aig ar laimh tliionndaidh sinn fhein
na criomagan a leanas gu Gaidhlig oir b'
fhasa dhuinn sin a dheanamli, seach tois-
eachadh air obair St. Clair a charamli.

Bas Diuc Wellington.

Alt-na-Oiuthasach.
An seathamh Id deug de
mhios meadhonnach an
Fhof/hair, 1852.

"Shiubhail e Di-mairt aig tri uairean, gun
phian fhidang. Toil Dhe gu robh deante.
Cha ghabhadh so seachnadh; bha an Diuc
ceithir fichead 's a tri. Bu mhaith dha-san
a bhi air a thoirt air falbh fhad 's a bha a
bhuadhan uile slan; ach is ann oirnne a
thainig an call.

Fhuair e ach beag a h-uile gloir shaogh-
alta a b' urrainn iochdaran fhaotainn ach
ghixdain e sin gu h-iriosal. Fhuair e

eairdeas an rigli, meas is earbsa an t-sluaigli
uile, agus clia robh ionghnadli ann. Oir bha
e daonnan direach is onorach is ceart 'na
chridhe 's 'na gliiulan. Clia robh aig a'
Chrun riamh, agais tlia eagal orm naeh bi,
seirbhiseach elio dileas is caraid cho taiceil.
Mo thruaighe sinne! Clia ghabli an call
so leasachadh, oir cha bheo dnine eile d' am
b' aithne duileadsan a cliur as an ratliad
mar dheanadh esan no aig an robh oomli-
airle cho glic. Chuir e earbsa mhor ann an
Ailbeart agus noohd e caoimhneas dha nacli
gabh innseadh."

An Eaglais.

An ceathramh la dcug cle
mhios deireannach an
Fhoghair, 1S55.

"Cliaidh sinn do 'n (eaglais aig (da uair dheug.
B'e an t-Urramach Iain, Caird, fear de na
seariBonaichean as ainmeile an Albainn, a
bha an ceann na seirbhis agais thug e dhuinn
searmon a bha fior mhaiseach. Lean e air
teagasg dlutli air uair an uaireadair ag-us
dh' eisd a h-uile duine ris le ro-aire. B'e
an ceann-teagaisg a ghabh e, Eom. xii. 11.
Gun bhi leasg ann. an gnothuichibh; dur-
achdach 'n ur spiorad, a' deanamh seirbhis
do 'n Tighearna. Mhinich e, ann an doig-h
shimplidh is bhoidheach, ciod a tha fior
chreideamh a' ciallaehadh; ciamar as coir
dhuinn a' nochdadh 'n ar n-uile ghniomh-
aran; agus naoh ann airson latha na Sabaid
a mhain a tha e. Thuirt e gur h-e yan
creideamh ceart, "a bhi maith 's a bhi dean-
amh maitli," "a' deanamh nan uile nithean
.ann an spiorad Chriosd." Bha a shearmon
cho tiachdmhor ri searmon Mhie Leoid an
uiridh agus chaidh sinn dhachaidh, beath-
aichte leis."

Ae Coimheaesnaich.

Di-saihuirne, an seathamh la
fichead de mhios meadhonnach an
Fhoghair^ 1S57.

"Stad sinn aig a' bhiith a cheannach beagan
glroireasan air son nam bochd agus air son
feadhainn eile. Choisich sinn suas am bruth-
ach gu Baile na Croit far a bheil bean Mhic
Phearchair a' fuireach. Chaidh ise ceum
leiun, a leigeil fhaicinn dhomli far an robh
na bochdan a' fautuinn agus a dh' innseadh
dhaibh co mi. M' an deaehaidh sinn a steach
do ghiu de na tighean, thachair seana bhean
oirnn a bha ceitliir fichead 's a h-ochd agus
anaban-ach bochd 'na crannchuir. Thug mi
dhi cota blath, chrath i mo lamlian agus
ghuidh i air Dia mo bheannachadh, na deoir
a' sileadh air a seann ghruaidhean.

Chaidh mi steach do 'n bhothan bheag
anns an robh seana Cheit, boirionnach

a bha ceithir fichead 's a se. Ged a bha
i aois mhor, bha i djreach, sgiobalta; agus
rinn i ar beatha mar gu 'm biodh bean-
uasal. Shuidhi i aig a' chuibhill agus rinn
i sniomh. Thug mi dhi-se cuideachd cota
blath agus thuirt i, "Gu 'm biodh an Tigh-
earna maille ribh-se 's ri 'r cuideachd anns
an t-saoghail so ag^us anns an ath-shaoghal;
g-u 'n treoraicheadh e sibh agus gu 'n gieidli-
eadh e pibh o gach olc." Chaidh sinn a dh'
fhaicinn seana bhanntrach Shimons, a tha
thairis air a cheithir fichead, le aodann
boidheach ruiteach, ach cho crom 's giu-
beag nach 'eil i diibailte. Bha i anabarrach
cairdeil, a' crathadh ar lamh agus a' faigh-
neachd c6 againn a' Bhanrigh, agus a' sior
ghuidhe sonas is agh dhuinn. Thuirt i ri
m' nighinn, 'nuair a dh' innseadh dhi gu
robh i dol a phosadh, "Gu 'm biodh gin
Tighearna 'na fhear-stiuraidh dhuit gu brath
agiis gu 'm biodh sonas agad." Bha i gu
maith seanchasach, agus 'nuair a thuirt mi
ritlie gu robh mi 'n dochas gu faicinn fhath-
ast i, thuirt i gu 'm faodadh i a bhi air
a gairm air falbh latha sam bith. Air ar
tilleadh chaidh sinn a dh' fhaicinn bean a'
Glu'anntaich, a tha daonnan cho cuimir,
glan. Thug mi dhi gun is neapaicean agus
thuirt i, "Tha sibh ro ohaoimhneil, tha sibh
a' toirt na 's motha 's na 's motha dhomh
a h-uile bliadhna, agus mise a' fas na 'is
sine gach bliadhna." An deigh dhuinn
beagan seanchais a dheanamh rithe thuirt
i, "Tha mi toilichte 'ur faicinn a' seall-
tuinn cho mhaith." Bha deoir 'na suilean
agus thuirt i mu fhalbh mo nighinn, "Tha
mise duilich 's tha mi 'n dull gu bheil i
fhein duilich cuideachd." Thuiiit i gu robh
eagal oirre nach faiceadh i i tuilleadh ach
an deigh dhi so a radh thuirt i, "Tha mi
duilich gu 'n d' thuirt mi am facal ud ach
cha robh mi a' ciallachadJi dad cearr leis:
bidli mise an comhnuidh ag radh an rud a
thig gu 'm inntinn, 's clia 'n e an rud a
bhios freagarrach." An t-seana bhean ghaol-
ach! tha i 'na creutair cho grinn.'f

Baisteadh Gaidhealach.

Di-domhnaichf an iieaih^'anih
Id fichead de mhios deireannach
an Fhoghair, 186S.

"Aig ceithreamh do cheithir chaidh sinn gu
tigh Iain Mhic Thomais, am maor-coille, gu
bhi aig baisteadh a leinibh. Anns an
t-seomar bheag aca bha bord air a chur
ri taobli na h-uinneig, agus anart geal air.
Bha Biobidl air a' bhord agus soitheach anns
an robh uisge. Sheas sinne air aon taobh;
bha Iain, anns an deise Ghaidhealaich, lamh
ris a' mhinistear a bha mu m' choinneamh-sa

28

aig; ceann a' bliuird. Sheas Barbara a bhean
lamli ris -s an leanabh 'na h-uchd, aguB
lamh rithe-sa seann Mhac Thomais 's p,
bhean agus an nighean aca a ftha gun phos-
adh; muinntir Dhorohuill Stiubliard, na
Granntaich, Victoria, Morgan 's a piuthar,
agns am Brunacli. Bha a chasag air |an
Ollamli Mac-an-Tailleir. Thoisich e air an
t-seirbhis le beagan fhacal a radh agiLS an
sin rinn e iurnuigh, a' toirt buidheachais "air
sou matliair bheo is leanabh beo." An sin
leug-h e leari-annan de 'n sgridbtur agus chuir
e na oeistean abhaisteach air athair an lein-
ibh. Fhreag-air esan le 'cheann a chromadh.
Thuirt am ministear ris an sin, "Cum do lean-
abh ri baisteadh." Rug e oirre agus chum e i,
agus air do 'n mhinistear a radh, "Is e
Victoria ainm an leinibh,"* chrath e an
t-uisge oirre (ach cha do rinn e comharra
na croise), ag radh, "Victoria, tha mise 'g
ad bhaisteadh, an ainm an Athar, a Mhic,
agus an Spioraid Naoimh, aon Dia beann-
aichte gu brath. Amen."

Chriochnaiclieadh an t-seirbhis le urnuigh
ghoirid eile agais leis a' bheannachadh abh-
aisteach. Shaoil mi moran de 'n t-seirbhis;
bha a h-uile facal freagarrach is faireachd-
ail is driiighteach. Phog mi an leanabh
agus chuir mi an tabhartas a bha mi toirt
dhi an'laimh a li-athar, mugan ai'rgid. Bha
aran is uisge-beatha air an cur mu 'n cuairt
agus dh' 61 sinn uile slainte an leinibh 's
a mathar. Einneadh an rud uile gu leir le
grinneas is eireaehdap,.

Dl-DOMHNAICH a' ChOMANACHAIDH.

Baile-Mhoireil.

An treas Id deug de cheiid

mhios a' riheamhraidh, 1S71.

"Maduinn ghrianaeh ach sneaehd dumhail
air an talamh. Chaidh mi do 'n eaglais aig
da uair dheug. An deigh an t-searmoin
thoisich seirbhis a' chomanachaidh agus cha
dichuimhnich mi gu brath i. Bha i cho
lurach, f aireachdail ; agus dhruigh i orm
mar nach h-iu'rainn dhomli innseadh. Bha
soluimteachd an latha r'a fhaicinn air ooltas
na h-eaglais; bha na buird anns na suidh-
eachain tharsuing| air jgacli taobh, inu choinn-
eamh na cubaid, air an comhdachadh le
anart g-eal. Cha do shuidh am Brunach no
gin eile de na seirbliisich Albannach air ar
ciil mar a b' abhaist, ach shuidli iad uile
shios an staidliir leis an fheadliainn a bha
'nan suidhe aig' fe' icheud ibhord. Air beulaibh
an t-suidheachain mheadlioin, agus direach
mu choinneamh na cubaid, bha bord, comh-
daichte le anart geal.

B' e an oeann-teagaisg-, ' 'Umhlachd iom-
lan a Mhic."j — Eabh. ii. 10. An deigh an

t-searmoin rinn am ministear urnuigh
ghoirid agus 'na dheigh sin labhair e ris
a' chioimhthional, a' toirt cuireadh do na
fior aithreachain, iad uile a thigh' nn a dh'
ionnsuidh a' bhuird; agus a' t«irt rabhaidh
dhaibh-san a bha cruadliaichte anns a'
pheaoadh, iad 'ga sheachnadh. Rinn e so
uile gu ciuin, caomhail. An deigh dha na
buird a dhion thainig e nios as a' chubaid
agus sheas e aig a' bhord, am ministear a
bha 'g-a chuideachadh agus na foirfich 'nan
seasamh lamh ris. 'Nuair a bha an coinili-
tliional a' seinu an coigeamh laoidh deug
ar fhichead thug na foirfich a stigh am fion
's an t-aran agus chuir iad air a' bhord iad,
am fion ann an oeithir cupain mhora airgid
agus an t-aran air da thruinnsear, comh-
daichte le anart geal agus air a ghearradh
'na mhirean beaga. Leugh am ministear
I. Cw.- xi. 23 agus ann ,an urnuig-h dhruigh-
teach choisrig e an t-aran 's am fion gu
seirbhis Dlie. Thug e an t-aran an toiseach
agus an sin am fion do na foirfich agus thug
iadsan do chach iad. Thug e fhein iad do
h-aon no dha de na feadhainn a bu dluithe
dha anns an t-suidheachan mlieadhoin, far
an abhaist do theaghlach Mhic Thomais
suidhe, agus far an robh comlila riu an
diugh seann Domhull Stiubliard 's a bhean,
a' sealltuinn cho ciatach; muinntir Dhomli-

uill Oig Stiubhard agus an seann Bhrunach
's a bhean, esan ceithir fichead 's a h-aon
is ise tri fichead 's a h-aon deug. Ghabh
iad de 'n aran 's de 'n fhion gu soluimte,
'nan suidhe; an dara h-aon 'g an sineadh
a dh' ionnsuidh an aoin eile; agus an deigh
dliaibh uile comanachadh chuir na foirfich
an t-aran 's am fion air an ais air a' bhord
air beulaibh a' nilrinisteir. Thug esan facal
no dha de dh' earail air an t-sluagh, sheinn
iad an treas salm thar a' choig fichead, agus
am feadh 's a bha iad 'ga seinu, dh' eirich
an luchd comanachaidh o'n bhord a dhean-
amh aite do na feadhainn a bha gu suidlie
aig an ath bhord.

Tha e eu-comasach dhomli innseadh mar
a dhruigh an t-seirbliis orm. Bha i cho
simplidh, durachdach, breagh; 's bha leithid
de choslas na diadaidheachd air a' choinih-
thional uile. Bhean e ri m' chridhe agus
mhiannaich mi gu mor suidhe aig a' bhord
corhhla riu.'*' Bu chiatach an sealladh |a
blii faicinn nan daoine coir, moran dhiubli
a b' aithne dhomli, agus 'nam measg aon
seann bhoirionnach le a cui-rachd g'eal.
Thainig cuid dhiubh astar fada, a dh' ain-
deoin an aois is dumhlachd an t-sneachd."

['*' Tha mi nis a' suidhe aig bord a' chom-
an-aohaidh ann an Crathie blio 1873.]

Air 8.

1912.

AN DUAIS A FHUAIE MAOIS.

Leis an TJrramach I. M. Mac-anSothaich,
Cheann-loeh .

Cha bu shuarach an duais a fhiiair seirbh-
iseaeli ainmeil Dhe o shean; b' fhiach i gach
iobairt a rinn e. Bho thoiseaeh a bheatha
iongantaich gn ruig la a bhais, a^s gu
sonruiehte bh0 thoiseaeh a bheatha follais-
icli, bha e lan-chinnteach gu 'n robh lathair-
eaohd Dhe maille ris anus gach aite mar
dhion 's mar thearmunn da; agus mheal e
uair is uair an co-chomunn as dluithe agus
as milse as iirrainn do dhuine sam bith a
mhealtuinn maille ri Dia. Bu mhor agus bu
leoir an duais sin. Ach a thuilleadh air sin,
anns gach deuchainn chruaidii a thainig 'n a
chrannchur ('e bu lionmhor iad) sheas an
Ti Uile-chumhachdach gu ro-ghrasmhor air a
thaobh, agus threoraich e e gu tearuinte
troimh gach trioblaid, a' neartaehadh mar
sin a chreideimh. Bu trie a thaehair e air
duilgheadais, air cruadail 's air cruaidh-chais,
ach cha d' fhuair a h-aon diubh riamli lamh-
an-uachdaj" air. Dh' eirich naimhdean do-
aireamh, borb is cumhachdach 'n a aghaidh,
a' bagairt sgrios air fhein is air a shluagh;
thainig iad a mach 'n am biiidhnibh, uaibh-
reach agus bosdail, 'n uair a mliothuich iad
an neart fein agus laigsinn Chloinn-Israeil
ann an coimeas riu; ach, a' toirt iimhlachd
do aithne Dhe, chaidh Maois 'n an aghaidh
ann an lan-earbsa, gun teagamh, gun eagal,
agus chuir e gu tur air theicheadh
armailtean nan coimheach.

Agus an uair a dh' fhas Clann-Israeil
fein ceannairceach is rag-mhuinealach ; 'n
uair a rinn iad g-earan 's an fhasach, a' dich-
uimhneachadh gu narach gach maitheas a
nochd an Tighearna dhaibh is miorbhuileau
a ^f hreasdail a dh' oibrich E air an son ;
'n uair a dh' iarr iad le uile dhurachd an
cridh' aingidh gu 'n robh iad aon uair eile
aun an tir na daorsa, 'n an suidhe laimh
ris na poitibh feola; seadh, eadhon aig
amannaibh cho buaireasach ri sin, cha do
threig a mhisneach e 's cha do gheill e d'
an Iglaodh ghearanach; ach, air a chuid-
eaehadh le gras agus le spiorad Dhe, nochd
e gu dileas dhaibh morachd agus graineal-
achd am peacaidh; agus, aonranach ged bha
e am measg an t-sluaigh, sheas e gu steidh-
eil an aghaidh an iarrtais sanntaich; agus
1)' i duais fhollaiseach a chreideimh gu 'n do

dh' eisd Dia r' a aslachadh 's gu 'n dO'
cha«mhain e a phobull air egath umhlachd
agus urnuigh a sheirbhisich .

Mar so, o'n la sin 's an do thoisich e air
Clann-Israeil a riaghladh gu ruig an la 's
an do runaich Dia nach treoraicheadh Maois
a phobull na b' fhaide fhuair e iomadh uair
agus air iomadh doigh duais a chreideimh,
Ach bha 'n duais as mo dhiubh air fad a'
feitheamh air fliathast. Da fhichead bliadhna
chaidh e air ais 's air aghaidh 's an fhasach,
air a chlaoidh gu trie's air a sharuchadh
gu goirt; ach fad na h-uine sin cha do
dhichuimhnich e |na bria(thran a labhair Dia
ris air an la mhor, ainmeil, 'n uair a dh'
fhoillsicheadh Aingeal an Tighearna dlia ann
an lasair theine, a meadhon pris, 's cha robh
am preas air a losgadh.

"Chunnaic mi gu cinn teach," arsa Dia,.
"amhghar mo shluaigh a tha 's an Eiphit,
agus cliuala mi an glaodh airson am maigh-
stirean-oibre ; oir is aithne dhomh an doilgh-
eas. Agus thainig mi nuas 'g an saoradh a'
laimh nan Eiphiteach, agus 'g an toirt suae,
a mach as an fhearann sin gu fearann;
maith agus farsuing; gu fearann a tha.
sruthadh le bainne agus le mil."

B' aithne do Mhaois gu h-iomlan nach
dicluiimhnicheadh Dia a bhriathran fein, ach
gu 'n coilionadh e 's an am iomchuidh gach
gealladh a thug e dha; agus ged nach
fhaigheadh Maois eead a dliol thairis a dh'
ionnsuidh na duthcha, gidheadh, bu toil le
Dia gu 'm faiceadh e i, 's gu 'm bitheadh
cridh' a sheirbhisich dhileis air a dheanamh
aighcarach leis an t-sealladh. Uime sin, a'
fag-ail Cloinn-Israeil 's a' champ air comh-
nardaibh Mhoaib, chaidh Maois air aghaidh
le ceum luath agus beothail; oir, ceud ag-us
fichead bliadhna dh' aois ged bha e, cha
d' fhailnich' a ehuil aig an am, agus cha mho
a threig a neart e.

Dhirich e sleibhtean Abarim is thog e ri
bruthaicheau Nebo gus an do rainig e mull-
ach Phisgah agus an sin thaisbean Dia dha
duthaich a' gheallaidli. B' e sin an sealladh
gloirmhor; beanntan arda, ainmeil, gleann-
tan- fasgach, feurach; is aimhnichean mar
aimhnichean airgid a' sruthadh gu seimh
a dh' ionnsuidh a' chuain ; o Lebanon nan
seudar 's an airde Tuath gu ruig Sion, an
sliabh naomh, 's an airde Deas; o'n Ear
gus an lar thainig na h-uile fo shuil; tir
Chanaain uile, gu ruig an fhairge as faide
mach. Agus mar' a dh' anJiairc e air boidhche

30

's air saibhreas 'na tire, nacli 'eil e uile gu
leir coltach gu 'n lionadh aoibhneas a chridlie,
""s gu 'ii nochdadh e taingeileachd ' anama do
Dhia a dheonuich cead agus comas dlia an la
.agiis an sealladh sin fliaicinn? Am biodli
iarrtas a chridhe cearr no neo-iomchiudli,
ma 's e gu 'n robh e sgriobhta gu 'n do
mhiannaich e gn durachdach cead fliaotainn
o Dhia a dhol thairis a dh' ionnsuidli na
duthcha? Nach 'eil sinn ullamh gu smaoin-
eacliadh agus eadlion gu aideachadli gur
bronach an ni e da-rireadli nach d' fhuair e
iCothrom no cead?

Ach bha duthaioh eil' ann a 'gheall
Dia dha, 's cha robh so air an robh
& 'g amharo ach 'n a sandiladh |air
an diithaich sin; ag-us fhuair Mao is
lanachd na duaise. 'n uair a cliaidh e
steach do 'n tir sin. Cha b' fhad an uin' a
.gha'bhadlh e 'dol eadar mullach Phisgah'agus
an Canaan a ta 'n so ; ach ann am prioba
na sula bha e 'm measg nan aingeal a tha
daonnan a' cuartachadh righ-chathrach Dhe
's a' Chanaain sin a ta shuas. Oir mar a
dh' amhairc e, thoisich a shuil air f ailneach-
adh agus dh' fhalbh an sealladh, air a
dhubhadh as ann an dorchadas a' bhais; no,
thiodh e na b' fhiora radh, gu 'n robh an
sealladh talmhaidh air a tolieas leis mar neo-
ni, 'n uair le ' shiiilibh spioradail a dh'
amhairc e air gioir 's air boidhche Neimh.
- Ma tha ar creideamh coltach ri creideamh
Mhaois, is ionann an diiais a gheibh sinn.
Faodaidh e bhi nach tachair sinn am feasd
air cimnartaibh ctio mor 's cho deuchainnoach
's a bha na cunnartan air an do thachair
esan ; faodaidh e bhi nach bi 'n ar crannchur
gu Ibrath trioblaidean cho buaireasach no
doilgheasan cho trom; oir cha n-urraiun sinn
uile 'bhi 'n ar cinn-iuil air pobull an Tigh-
earna; gidheadh, anns a' bheatha as isle
a tha air thalamh thig uaireigin trioblaidean,
cunnartan agus cruaidh-chas a diiearbhas ar
n-iearbsa gu mor.

An uair a thig na h-amannan sin, feuch-
amaid ri so a thuigsinn gu fior, gu bheil
an Ti gloirmhor, a riaglilas ann an neamh,
a jgabhail curaim dliinn 's g-u bheil coth-
roman ro-bheannaieht' againn, co-chomunn a
g-hleidheadh maille ris a bheir solas agus
comhfhurtachd d' ar n-anamaibh. Air ar
neartachadh le gras, cuireamaid le danadas
an aghaidh gach oidhirp agus ionnsuidli a ni
ar naimhdean oirnu ; na leigeamaid le 'r
cridhe failneachadh, 's na leigeamaid le teag-
amh sam bith a sgail dorcha chur air ar
n-inntinn. Ach ann an lan-earbsa coltach
ri Maois bitheamaid cinnteach gu bheil tir
a' gheallaidh ann, 's gu 'm faic sinn i gu
dearbh 'n uair a theid sinn thairis air an
Amhuinn Mhoir.

Agus, an uair ann an urnuig-h dhiomhair
is ann an aslachadh dhurachdaich, a itjhig sinn
gu isonruichte dluth do Dhia, faodaidh e
bhi gu 'm faigh sinne, mar a fliuair Maois,
sealladh de thir ar doehais; ach aon la
gheibh sinn gun teagamh, eadhon mar a
fhuair lesan, (duals phriseil ar m-earbsa ; theid
sinn a steach do 'n aros gloirmhor far am
bheil esan a nis, agus iadsan uile a thainig
beo 's a fhuair bas ann an creideamh ag-us
far an e ard-aoibhneas bithbhuan nan naomh
"Dia a ghlorachadh agus a mhealtuinn gu
siorruidh."

DUILLEAGAN A LEABHAR NA
BAN-EIGH.

• (Air a \leantumn) .

Ann an 1844, thug Diuc Adholl an caist-
eal do 'n bhan-righ fad thri seachduinneau ;
e f hein 's a mhuinntir a' fuireach ann an
tigh a' bhaillidh ann an seann Bhlar. Chord
a turns rithe agus 'nuair a bha i 'g a fliagail
sgriobh i 'n a leabhar, "Bha a h-uile ni tait-
neach; bha samhchair is saorsa againn ann;
agus dh' fhas mi anabarrach toigheach air
na Gaidheil. Tha iad 'n an daoine cho uasal,
gasda, inntinneach. Beanntan mo ghaoil!
is mise bha dirUich 'g am fagail."

Bha meas mor aice air an Diuc agus air
dhi a chluinntinn ann an 1863 gu robh e
tinn le galair nach gabhadh leigheas chaidh
i a dh' aon ghnotlivich 'g a amharc. Thug
i an cunntas a leanas air an latha sin.

Turds gu Blar an Adholl ann an 1863.

"Choinnich beagan dhaoine sinn aig ar
ceann-uidhe, buidhean de luchd-seilg an Diuc
bhochd, a' bhan-diuc ghaolach, Tullochbhard-
ain, agus an Caiptean Drumanach a Meig-
innis. Cha b' urrainn a' bhan-diuc cumail
oirre fhein 'n uair a chiumaic i mi, agus thois-
ich i air caoineadh 'nuair a shuidli i anns a'
charbad leam. Ghaidh sinn-direach a -dh'
ionnsuidh an tighe, far an robh sinn cho
sona solasach 'nuail' a bha sinn ann o cliionn
da bhliadhna. Thug i mi do 'n cheart
sheomar anns an robh mi an latha sin agus
an deigh dhi beagan bruidhne a dheanamh
rium mu chor bronach an Diuc, chaidh i a
dh' f heoraich an robh e Ideas air son m' fliaic-
inn. An oeann beagan nine thainig i 'g am
iaiTaidli; lean mli i sios an staidhear agus
chaidh sinn troimh thrannsa a bha Ian de
chroicean fhiadli. 'Nuair a chaidh mi a
steach d'a sheomar bha an Diuc 'na slieas-
amh agus bu mhuladach r'a fliaicinn an
t-atharrachadh a thainig air. Phog e mo
lamli 's thug e dliomli an ros geal as abhaist
do Thighearnan Adholl a thairgsinu d' an

31

Uachdaran Rioghail gach iiair a thig- e a
dh' ionnsuidh an tighe. Blia an seomar Ian
de ghunneichan 's de dli' innealan seilg, ach
is beag feum a tha annta dha-san tuilleadli.
B'e 'n da la e. Shuidh sinn greis leis agus
bha e ro tihoilichte m' fhaieinu. 'Nuain* a b'ha
sinn a' falbh, an deigli biadli a ghabhail,
clia'n fhoghnadh leis ach dol leam 'g am
fhaiciun air falbli agus shuidh e anns a'
eharbad leinn. Thainig e mach aig Blar;
agus choisich e mu 'n cuairt, a' seoladli a
dhaoine ciamar a dheanadh iad. Bha na
ceart dhaoine leis a chaidli leinn air an
latha thpilichte a chaidh sinn troimh g-hleann
Teilt o cliionn da bhliadhua agus dh' fheor-
aieh e am faodadh iad aon iolach a thoirt
m' am falbhainn. Rinu iad sin, 's an Diuc
fliein air ■ an ceann. Anns an dealachadh
phog mi a' bhan-diuc 's thug mi dha-san
mo lamli, ag radh ris, "Gu 'm beannaicheadh
Dia thu, a Dhiuc ghaolaieh."*

BatHADH LEINIBH ANN AN 1872.

Dimdirt.

"Thainig am Brunach a stigh a dh' inn-
:seadh igu 'n do thuit balach anns an allt
agus gu robh eagal air g-u robh e air a
bhathath. Bha e fhein shios aig an abhainn
agus thuirt e gu robh sluag-h na duthcha
uile cruinn, a' siubhal a' chuirp. Chuir an
rud crith air m' fheoil. Bu mhac am balach
do dh' fhear ris an abrar Eattray. Beagan
roimh ohoig uairean thug' mi leam Beatrais
is Sine Ely anns a' eharbad 's chaidh sinn
sios greis air taobh tuath na h-aibhne. Stad
sinn crioman beag air an taobh eile do
Tliigh-na-haich far am faca sinn an sluagh
air an ais 's air an aghaidh ri taobh na
h-aibhne. Dh' innis da bhoirionnach a
thachair oirnn gu robh dithis /chloinne air ^m
bathadh ag-us gu 'u d' fhuaradli corp an fhir
a \> oig-e ach nach d' fhuaradli am fear a
bu shine. Bha iad a' siublial shios is ehuas.
'Nuair a bha sinn a' bruidhinn riutha
thainig seaii-mliatliair nam balach 'na ruith,
agUiS. i ann an staid chruaidh. Bha an dara
fear dliiubh tri bliadhna 's am fear eile
deich no aona bliadhna deug. Tha allt
Mhonaltri anns an do bhathadli na giidlain
am bitheantas gu maith iosal ach an diugh
thainig e nios mar thuil. Tha e c-oltach
g-u 'n do thuit am fear beag anns an allt
agus gu 'n do leum a bhrathair, a bha 'g
iasgach aig an am, a mach 'g a shabhaladh.
Bha clann Abercrombie comhla riu agus thug
an giaodhach-san a mach daoine as an tigh-
ean ach m' am b' urrainn dhaibh cobhair
a dheanamli air na paisdean thug an sruth

* ShiubJiail e beagan laithean an deigh na bliadhn' itire.

gabhaidh leis iad ag-us sguab e air falbh
iad do 'n abhainn mhoir, Dee. Gnothuch
deistinneach ! A reir mar a chuala sinn bha
mathair nam balach air falbh o'n tigli. Bha
a mathair an coltais a' bhais 's chaidh i
'g a h-amharc; agus chum i am balach a
bu shine as an sgoil a thoirt an aire do 'n
fhear bheag.

Chaidh sinn suas do thigh bean a' Ghraun-
tai^ih far an d' fhuair sinn tea. 'Na dheigh
sin choisich sinn suas taobh na h-aibhne
agus dh' innis iad dliuinn gu 'n do thill am
bata ach nach d' fhuair iad corp a' bhalaich.
'Nuair s, thainig sinn na bu dluithe
do 'n chaisteal bu leir dhuinn daoine air
bruachan na h-aibhne 's am measg nan
creag- a'' riirach le maidean . Blia athair a'
gliille 'n am measg; a' caoineadh gu cruaidh
's a' siubhal corp a leinibh. Bu mhuladach
an vsealladh e!"

Diardaoin.

"Aig leth uair an deigh deich thug mi
leam Beatrais is Sine Ely anns a' eharbad 's
chaidh sinn gu tigh beag Charn-na-craige.
Chaidh am Brunach a steach an toiseach
agus chunnaio e an t-seana bhean. Thug iad
sinne a stigh do 'n chitsinn far an robh mo
leanabh mills, 's e cho boidheach neo-chiou-
tach, 'n a shineadli air bord a bha conih-
daichte le anart geal. Thog iad an t-anart
is sheall sinn air. Bha a lamhan beaga
paisgte is rughadh 'na giiruaidliean, mar
g-u 'mbiodhe 'n a chadal. Cha robh milleadh
sam bith air agus dh' iarr mi air Beatrais
sealltuiun air. B'e sud a' cheud uair a
chunnaliici i am bas riamh agus bha mi toil-
ichte gu 'm faca i e ann an eruth cho boidli-
each.

Thainig a mhathair bhoolid a stigh, 's i
cho ^samliacli oiuin; ach thainig na deoir
'n a^iuilean 'nuair a rug mi air laimh oirre
's a dh' innis mi dJii cho goirt 's a bha mo
chridhe air a son. Ach thiormaiclij i a deoir
agus thuirt i, "Feumaidh sinn feuchaiun
ris a so a ghiidan agus ar n-earbs a chur
anns an Uile-chumliachdach." Is gasda r'a
fhaicinn cho striochdte 's a tha muinntir an
aite so do thoil an Fhreasdail.

B'e Alasdair ainm a' ghille bhig. Tha a
mhathair 'na boirionnach caol; gias 's an
ag-haidh is dorcha 's an fhalt; boirionnach

o ...

fior bhoidheach is measail. B'e am tear
a bu shine 's am fear a b' oig-e d'a teagh-
lach a chain i; tha balach is da chailleig
air lam fagail aice. 'Nuair a bha sinn a'
falbh thug mi dlii tabhartas beag agus ghuidh
i a beannachd orm. Bhean an caoimhneas
beag ud r'a cridhe.

Chaidh sinn sios a dli' ionnsuidh na

32

h-aibhne far an robh na daoine a' siublial
an fliir uach d' fhuai'ad]i fhathast. Bha
Domhull Stiubhard is Seumas Brun is ditliis
eile ann am bata is maidean aca, a' siubhal
ehios is shuas fo gacli cloich; acli cha robh
dad r'a fhaicinn. Dh' fhan mi far an robh
iad gu aon uair oir bha 'n gnothuch cho
cianail 's nach diiraichdinn na daoine fhag-
ail. Chunnaic mi am maighstir-sgoil, duine
beag laghach, agus bha esan ag radh gu
robh Seumas, am fear a bh' air chall, 'n a
bhalach tepaidh, giinn. Tha e 'n a thoil-
eachadh fhaicinn maf a jthionndaidh a h-uile
duine a mach a shiubhal corp an leinibh
bhochd. O mhoch gu dubh cha do stad iad
agus bha iad uile tursach air son an sgiorr-
aidh Ichruaidh a thainig air na parantan
bochd.

'Nuair a bha sinn 'n ar suidhe aig ar
dinneir thainig fios gu 'n d' fhuaradh corp
a' bhalaich air eilean a tha mu choinneamh
Phananaich agus gu robhtar a' cur ]uim
aii' a fthoirt dhachaidh gun dail."

Disathuirne.
"Aig eeathi-amh gni tri chaidli mi a mach
le dithis de 'm chloinn a dh' fhaicinn an torr-
aidh. Bha mu dheich duine fichead ann;
athair nam balach, Seumas is Uilleam Brun,
brathair Fhrannsaidh, Mac Pheadrais an
tuathanach, is feadhainn eile. Bu mhuladach
an sealladh e; an da chiste bheag comh-
daichte le aodach geal, 's an t-athair bochd
an ceanu te dhiubh. Bha an t-Ollamh
Mac an Tailleir is duine uasal eile leis
a' coiseachd air deireadh na cuideachd.
Bha e shuas aig an tigh far an do rinn
e (an t-seirbhis, a reir cleachdadh na
duthcha. Is e an eaglais Easbuig-each an
aon eaglais ann an Albainn a bhios a' dean-
amh seirbhis aig taobh na h-uagha.* Dh'
fhan sinn gus an deachaidh an torradh as
ar sealladh agus an sin thill sinn dhachaidh.

TlODHLACADH ATHAIR a' BhrUNAICH.

Diardaoin, an t-aona la fichead

de mhios deireannach an Fhoghair, 1S75.

"Is duilich learn gu bheil an latha cho
fliuch oir tha athair a' Bhrunaich ri bhi air a
thiodhlacadh an diugh. Uisge gxm stad o
chionn naoi laithean! Cha ehualas riamh a
leitliid. Ohnunaic mi mo dheagh Bhriinacli
tiota beag anns a' mhaduinn m' an d' fhalbh
e do Mhiocrais, aite a chuideachd. Bha e
bronach, deiu-ach. Aig fichead mionaid gu
da ;uair dheug thug mi learn Beatrais is
Sine Ely anns a' charbad gu Mioerais. Bha

* Tha ctdsean air atharrachadh Iho na sgriobh mi so,
agus a nis (1883) tha urnuigh air a deanamh anns a'
ehladh, air uairean.

an dile uisge ann; thachair an Dotair Rob-
astanach oirnn air an rathad agus chunnaic
sinn moran dhaoine a' cruinneachadh a dh''
ionnsuidh an tighe bho gach taobh. Thuirt
am Brunach rium gu robh mu choig fichead
ann. Bha na gillean seilg agam fhein ann,
an gobha a Clachantuirn, agus na h-uiread
eile. Thug iad sinne a stigh do 'n chitsinn
far an robh an t-seana bhean ghaolach' 'n a
suidhe aig an teine; gu ciuin, eireachdail
ged a bha a cridhe tursach. Bha na mic
anns an t-seomar anns an robh a' chiste,
agus feadhainn eile a thug am Briinach a
mach leis as a' cheann de 'n tigh anns an
robh sinne. Ann an tighean tuathanachais
de 'n t-seorsa so tha trannsa eaol daonnan
eadar an seomar 's an citsinn agus tha dorus
a' bhlair mu choinneamh an trannsa sin.
Bha Mr. Caimbeul, am ministear, 'n a eheas-
amh anns an trannsa aig an dorus agus an
corr de 'n sluagh cruinn air an taobh a
muigh. Cho luath 's a thoisieh e air an
urnuigh dh' eirich an t-seana bhean bhochd
agus sheais i lamh rium-sa. Cha bu leir dhi
leus, mo thruaighe! ach bha a claisteachd
aice agus leig' i a taic air cathair, ag- eisdeaehd
ris an urnuigh ehiatach is dhruighteach a
rinn Mr. Caimbeul. 'Nuair a ehriochnaieh
am ministear thainig am Brunach agus dh''
iarr e gu caomhail air a mhathair i a
dhoanamh suidhe gus an tugadh iad a mach
a' chiste . Ghiulain a bhraithrean a mach i -^
lean a h-uile duine a bha stigh iad; agus
chaidli sinne a mach cuideachd agus chunn-
aic sinn iad a' cur na ciste anns a' charbad-
ghiulain. 'Na dheigh sin chaidh sinn suas
gu mullach cnuic far an robh sealladh
again n air an torradh a' gabhail an rathaid
ga socrach, cianail. Bha iad uile a' cois-
eachd, ach a' chuideachd againne; am Brun-
ach, anns an deise Ghaidhealaich, a' cois-
eachd 'jas deigh a' ^hiidain ; ;agus dheanainn a
mach a bhraithrean anns a' chomhlan a.
thaobh 's gu robh iad a' coiseachd lamh
ris-san. Gu fortanach thog- an latha 's rinn
e turadh. Chaidh mi air m' ais do 'n tigh
agus dh' fheuch mi ri comlifhurtachd a thoirt
do 'n t-seana bhean. Thug mi dhi mar
chuimhneachan air an duine a chaill i,
braiste anns an robh dual d' a fhalt, a
ghearradh dheth an de. An uair a bhatar
a' toirt a mach na ciste chaoin i gu deiu'ach..
A reir cleachdadh na duthcha, ghabh sinn
ar cuid de 'n uisg-© bheatha 's do 'n chaise-
a chuireadh mu 'n cuairt; agus 'n a dheig-h
sin dh' fhag sinn beannachd aig an t-seana
bhean ghaolaich, a' guidhe oirre a misneach a.
chumail suas. Thuirt mi rithe nach biodh
an dealachadh eadar i fhein 's an duine ach.
goirid.

Air 9.

1912.

NA SUILEAN FOSGAILTE.

Agus rinn Elisa urnuigh agus thubhairt
e, A Thigliearna, guidheam ort, fosgail a
shiiilean a chum gu 'm faic e. Agus dh'
fhosgail an Tighearna suilean an oganaich;
agus feuch bha 'n sliabh Ian de eachaibh
agus de charbadan teine mu 'n cuairt air
Elisa. — //. Righ vi. 17.

Tha an iiaigheachd a leanas a' cur soluis
air briatliran an t-salmadair,

Tha aingeal Dhe a' campachadh
Mu'n dream d' an eagal e,
G'ara fuasgladh is g' an teasairginn
O'n trioblaidean gu leir.

Thug Ben-hadad righ Sliiria oidhirp air
lelioram righ Israeil a ghlacadli ach a dh'
aindeoin gacli seoltachd a chleachd e clia.
b' urrainn dha a cihur an sas, oir bha Elisa
am faidh a' toirt rabliaidli o.s io.sal do
lehoram. Clia robh fios aig Ben-hadad air
a so; ag-us leag- e amliarus gu robh aon air
chor-eigin am measg a dhaoine fein nach
robh dileas dha agn^s a bha toirt forfhais do
rigii Israeil. Ann am feirg ghairm e iad
agus thuirt e riu, "Innsibh dhomli co 'n ar
measg a tha le righ Israeli." Bhoidieh iad
uile nach b' ann aca-san a bha choire agus
dh' innis iad dha gur h-e am faidh Elisa a
bha daonnan a' cut lehoraim 'na earalas.
"Innsidh e," ars' iadsau, "do 'n righ na
ba-iathran a labhras tu ann ad sheomar-leab-
ach." "C aite am faighear an duine so,"
fhreagair Ben-hadad, "chum gu 'n glac mi
e." Thuirt iad ris gu robh Elisa a' fuireach
ann an Dotan; agus gun an corr uime, chuir
Ben-hadad eich is carbaid is sluagli mor a
chuartachadh a' bhaile. Anns a' mhadmnn
clmnnaic seirbhiseach Elisa mar a bha cuis-
ean agus thuirt e, "Mo thruaig-h! a Mhaig-li-
stir, ciod; a ni sinn." "Na biodh eagal ort,"
fhreagair am faidh, "is lionmhoire iadsan
a tha leinne na iadsan a tha leo-san." Agus
rinn e urnuigh, "A Thighearna, fosgail,
guidheam oiifcl, a_ shuilean a chum gu 'm faic
e." Agus dh' f liosgail an Tighearna suileau
an oganaich agus ohunnaic e; agus, feuch,
bha 'n sliabh Ian de dh' eich agus de charb-
adan teine mu'n cuairt air Elisa. Tha e
'na aobhar taingealachd gu bheil an naigh-
eachd bhoidheacli so air a sgriobhadh anns
a' Bhiobull, oir tha i a' t«agasg ann an

doigh dhruighteach gu bheil suil an Tigh-
earna orra-san d' an eag'al e agus gu bheil a
chumhachd mar bhalla-dion m' an timchioll.
Tha esan an ni ceudna an de agus g-u
siorruidh; cha 'n fhailnich a neart 's cha 'n
atliarraich a glxradh; agus faodaidh a
shluagh a bhi cinnteach gu bheil e eho
dluth dhaibh an diugh 's a bha e do Elisa
anns na laithean o shean.

I. Cha 'n urrainn iadsan nach toir suim do
chumhachd an De neo-fhaicsinnicli breith
clu'othomaeh a thabhairt air ciiLsean an
t-saoghail so. Bu leir do sheirbhi.seaeh Elisa
armailtean nan Sirianach, ach do bhrigh
nach bu leir dha an gairdean neo-fhaicsinn-
each a bha timchioll air fhein 's air a
Mhaighsfcir, ghabih e eagal gun aobhar agiis
chaidh e air seacharan mu chursa an fhreas-
dail. Tha daoine a' tuiteam anns a' cheart
mhearachd so an diugh fhathast. Chi iad
an gairdean feola a tha leo no 'nan aghaidh,
agus saoilidh iad gu bheil iad Ian chinnteach
ciod a' chrioch a bhios aig gach obair is
oidhirp ris an cuir iad an lamh; ach, gie
bhitheanta, gheibh iad bristeadh-duil agus
tionndaidh ouisean a mach mar nach do
shaoil iad. Chunnt iad na nithean a bu leir
dhaibh ach dh' f hag iad a mach as an
cunntas gairdean an De bheo; agus a chionn
gu 'n d' fhag, chaidh iad air seacharan. Tha
esan a' riagliladh air neamh is talamh; anns
a' chogadh spioradail a tha dol air aghaidh
gun sgur tha a theachdairean diomhair 's
a spioradan frithealaidh a' gabhail pairt,
agus ma dhichuimhnicheas sinn a lamh-san
ann an eachdraidh an t-saoghal tha sinn a'
fag-a^il a imach an aon ni as jurrainn comhairle
is inuleachd is neart mhic an duine a chur
an suarachas. 'Nuair a chunnt Pharaoh a
mliarc-sluagh 's a charbadan-cogaidh, 's a
chunnt e aireamh chloinn Israeil, an am
dhaibh an Eiphit fhagail, shaoil e, nach robh
aigx3 ach dol as an deig-h agus gu 'n tuiteadh
iad 'na laimh. Ach a chionn nach d' thug
e suim do chumhachd an De bheo agus nach
bu leir dha an gairdean neo-fhaicsinneach a
bha timchioll air Israel 'g an dion o lamh-
achas - laidir an luchd - sarucliaidh, bha a
bheachd fada cearr agus chaidh a rmntean
a thilgeadh bun os cionn. 'Nuair a sheol
cabhlach na Spainnt gu cladaichean Bhreat-
uinn, an linn Ban-righ Ealasaid, a thoirt

34

nan eileanan so fo cliis tliiereadli ueaoli a
shealladh air soithiehean na da dhuthcha a
bha dol an caraibh a cheile nach. robh
teagamli earn bith nach ann leis a,n Spainnt a
rachadh an latha. Ach is e a thachair,
gu 'n do g-hluais otirsa an f hreasdail calg-
dhireach an aghaidli foeachd dhaoine, a
chionn gu robh eumliachd nach bu leir do 'n
t-suil nadurra ag oibreachadh an aghaidh
gairdean feola na Spainnt. Sheid an Tigh-
earna anail; aig fuaim a ghutha dh' eirich
an doinionn 's na tonnan; agus bha a naimh-
dean air an sgapadh mar a dh' fhuadaichear
deatach. Chaidh e niach air sgiathaibh na
gaoithe agus rinn e na neoil 's na h-uis-
geachan 'nan earbaid 's 'nan spioradau
frithealaidh dha. Bha daoine anns an duth-
aich so aig an am ud a thuirt mar a thuirt
seirbhiseach Elisa, 'nuair a chunnaic iad
cabhlach uaibhreach nan coigreach a' briich-
dadh orra ann am moralachd an neart, Mo
thruaigh ! ciod a ni sinn ? Ach fad na h-uine
bha carbadan an De bheo air a' chiran mu 'n
cuairt air Breatunn, ged nach bu leir dhaibh-
sau iad; agiLS a chionn gu'u d'fhag iad as
an t-sealladh a' chabhlach neo-fhaicsinneach
sin cha cl' thug iad breith chothromach air
cuisean na rioghachd aig an am. Do bhrig-h
gu bheil Dia ceart is cumhachdach faodaidh
an duinje 's an rioghachd a leianas fireantachd
a bhi fo dheagh mhisnich, oir cogaidli na
reultan o sligheannaibh arda air an taobh.

II. Tha an naigheachd so a' teagasg nach
h-eirich olc sam bith do shluagh an Tigh-
earna. Tha an fhirinn so air a sgriobhadh
o cheann gu oeann de 'n Bhiobull ann am
briathran soilleir, ach tha i gu sonruichte air
a cur sios leis an t-salmadair ann am briath-
ran maiseach a Ithuiteas mar an driuchd air
an anam. "Grabhaidh esan a tha comhnuidh
ann an ionad-diomhair an Ti as airde, tamh
fo sgaile an Uile - chumhachdaich." " Le
'iteagaibh cornhdaicliaidh e thu agus fo
'sgiathaibh bidh t-earbsa; bidh fhirinn 'na
sgeith agus 'na targaid dhuit." " Tuitidh
mile ri d' thaobh agus deich mile air do
laimh dheis; ach cha tig sgi'ios am fagus
duit-sa." "Cha 'n eirich olc air bith dhuit
agus cha tig plaig-h am fagus do d' fhard-
uich." "Bheir e aithne d'a ainglibh mu
d' thimchioll chum do ghleidheadh ann ad
shligibh uile." Cha 'n '-eil na geallaidliean so
a' ciallachadh gu 'n teid bron is eunnart is
bas is galair is trioblaidean cumanta an
t-saoghail seachad air an fhirean mar nach
teid iad seachad air an aingidh; ach tha iad
a' teagasg gu bheil lathaireachd is comh-
f hurtachd is sith Dhe aig a shluagh am measg
bviaireas is amho-hairean am beatha, ag-us do

bhrigh g-u bheil sin aca, cha ehaill iad an
dochas 's clia 'n fhailnich an neart. Tha an
t-abstx3l a sgriobh an litir chum nan Eabh-
ruid'heaeh ag innsidh dhuinn mend nan
dieuchainnean a thachair air na uaoimli o
shean, "Sgim'sadh iad, chuireadh am priosan
iad, chlachadh iad, shtibhadh as a cheile
iad, chuireadh gu bas leis a' chlaidheamh
iad; bha iad ann an uireasbhuidh, ann an
trioblaidean, ann an cradh; bha iad 'nam
fogarraieh air sleibhfcean, ann an uaimheau,
agus ann an sluic na talmliainn." Cha b'
urrainn iadsan. a radh gu robh geallaidhean
an t-salmadair air an coimlilionadh dliaibh
gulitireil; ach, le aon g'huth 's le aou chridlie,
thug iad fianuis gu robh iad air an coimli-
lionadh ann an doigh a b' fhearr agus gu
robh aingeal lathaireachd an Tig-hearna
maille riu, 'g an dion 's 'g an neartachadh.
Bho 'n taobh a muigh shaoileadh tu gu 'n
d' thug an saoghal buaidh orra-san an aite
iadsan a thoirt buaidh air an t-saoghal;
acli eadhoin anns an lasair theine agus ann
am beul an leog-hainn bha comhfhurtachdan
Dhe an taobh a stigh dliiubh a' toirt solas
d' an anam, agus bha aoibhneas 'nan cridhe
a bha do-labhairt agus Ian de gldoir. Bha
an suilean air am fosgladh ag-Tos chunnaic iad
carbadan-teine mu 'n cuairt orra; no mar
chunnaic Stephau, neamh fosgailte agus Mac
an diune 'na sheasamh air deas laimh Dhe.
Tha call ann as miosa no call codach, no
tinneas cuirp, no bas chairdean, no plaigh
a sharuicheas a' bliodhig, no bron a ni trom
an cridhe; agus is e sin, tuiteam air falbh
o Dhia tre pheacadh no as-ereideamh air chor
agus gu bheil 'aghaidh air a folacli uainn
ionnus nach faic sinn e agus nacli cluinn
sinn a ghuth. 'Nuair a .thachras sin tha
anam an duine a' dol a steach do thir
choimhich a tha fuar is dorcha mar an
uaigh. Tha e gun eheol, gun aoibhneas,
gun dochas, gun chul-taice; anns an staid
anns an robh anam an t-salmadair an uair
a ghlaodh e, "Chuartaich doilgheasan a'
bhais mi, agus ghlac plan tan if rinn mi;
fhuair mi teinn agus bron." O'n olc sin
ao-us o'n fhiosrachadh shearbh sin saoraidh

o

Dia a shluagh; togaidh e suas iad agus
socruichidh e an casan air a' charraig. Am
measg gach gabhadh is eunnart is deuch-
ainn a thachras orra leigidh e mach thuea
fhirinn agms a eholus; togaidh e dealradh a
ghnuise orra, agus tha gnuis Dhe do anam
an duine mar bhlaths caomhail na greine.
Bidh an Tighearna 'na thearmunn dhaibh;
mar an laithean is amhluidh bhios an neart,
oir bheir esan neart do 'n anmhunn agus
dhaibh-san' a ta gun lugh meudaichidh e

35

ireise. Anns gaeh suidheacliadli auns am bi
iad cluinnidh iad a ghuth ag radii, Na
biodli eagal ort; feucli tha mise maille riufc.
Ach ma tha e fior gu 'n toir lathaireachd
Dhe sith is misneacli is fois inntinn d'a
sliluagh am measg buaireas an t-saoghail
tha e fior mar an eeiidna gvu- h-e a lath
aireachd-san an dion as fhearr as urrainn a
bhi aca o bhuaireadh, 's o pheacadh, agiis
0 na naimhdean spioradail a tha 'n toir air
an anam. Cha 'n 'eil bias anns a' pheacadh
dliaibh-san a tha tigh'nn beo ann an :co-
chomunn Dhe agiis a bhlais giir maitli agiis
gur mills e; ag-us is fhearr leo aon la 'na
chuirtibh-san na mile la ann am pailliim-
aibh laiugidheachd. Do bhrigh g-u bheil
Criosd air a dhealbh an taobh a stigh
dhiubh tha iad a' b'asachadh do 'gach ni
nach 'eil a reir inntinn Chriosd, air chor agus
nach 'eil (ciunhachd aig a' pheacadh thairis
orra mar a b' abhaist. Tha spiorad Chriosd
's an taobh a stigh 'g an deanamh saor o
lagh a' pheacaidh agus a' bliais agnis a' toirt
dhaibh na buadha. Is e so neart a' chreid-
mliich an aghaidli a naimhdean spioradail.
Air dha an t-aran neamhaidh a bhlasad aon
uair chain e bias air seann taois ghoirt a'
pheacaidh. Tha gaol aige air na nithean
a ta shiias agus tha an gaol sin a' toirt saorsa
dha o dining nan nithean a ta fchos.

III. Anns an t-saoghal mu 'n cuairt oirnn
tha lathaireachd an De bheo r'a fhaicinn;
tha a mhioi'bhmlean r'am faicinn an diugli
ihatliast mar anns na laithean o sliean, agus
tha a chumliachd is feartan diomhair a
ghraidh ag oibreachadh air taobh firinn is
ceartais agus air taobh na muinntir a ni a
thoil ; ach do bhrigli gu hheil suilean dhaoine
diiinte, cha leir dhaibh iad. Tha iad mar a
blia Hagar anns an fhasach; clia bu leir
dhi an tobar a bha dlutli dlii g-us an d' flios-
gail Dia a suilean. Chual iad le 'n cluasan
agus dh' innis an athraichean dhaibh an
obair a rinn Dia anns .na laithean a dli'
fhalbli; ach tha sin uile dhaibh mar sheanii
sgeiil agus cha 'n 'eil iad a' faicinn oibre
Dhe an diugh. Chunnacas eicli is carbadan
an Tighearna air an t-sliabli ann an og-
mliaduinn an t-saoghail agus anns an aird
an Ear, ach anns na laithean deireannach
so agus aims an aird an lar cha 'n f haicear
-iad na 's mo; cha'n 'eil r'a fhaicinn ach an
sliabh lorn is armailtean nan coimheach. Mo
thruaigh! a Mhaiglistir, ciod a ni sinn?
Fosgail, a Tliighearna, an suilean, a chum
gu 'm faic iad; gu 'm faic iad gu hlieil Dia
'nam meadlion agus gu bheil a spioradan-
fritliealaidh mu 'n cuairt orra. Is beag a'
-chomhfhurtaolid a tli' ann dhuiniie ffu robh

an Tighearna 'na Dlua do dh' athraichean
an t-seann t-saoghail mur 'eil e 'na Dhia
dhiiinn fein an diugh agus mur 'eil earbs
againn gu bheil a lamh 'g ar stiuradh agus
a .chumliachd 'g ar gleidheadh. Fosguil a
Dhe ar suilean a chum gu 'm faic sinn thu
agus gu 'n gabh sinn fasgadh ann an ad
ionad - diomliair o bhuaireas an t-saoghail
agnis 0 chumhachd a' plieaoaidh.

CAOIMHNEAS.

Tha e air a radh mu na ministearan nach
h-aithne dhaibh stad 'nuair a chrioclinaicheas
iad ach! is e a itlia cur dragli orm-sa, ciamar
a ithoisioheas mi. Tha fios agam ciod a
tha mi dol a radh agus tha smuain no dha
ag-am air a' chuspair a chuir mi os cionn
an t-seanchais so, ach faodaidh mi a radh
mar tliuirt am fear a chaidli a dh' iarraidh
mnatlia ('s e Kiar diuid is narach), gu robh
a' elieist na b' fliasa dhi-se fhuasgladh na
bha i Idlia-san fhosgladh. 0 cliionu greis,
bha mi fhein is bean choir ann an Tiriodh
a' seanclias mu clioimhearsnaich 's mu chair-
dean agus am measg gach rud eile air an d'
thainig sinn tarsuinn thug- sinn greis air
moladh duine nach bu choir dliuinn, tha
eag-al orm, a mholadh idir; agus ma dh'
fhaoite 'nach molamaid na 'n robh Cleir
Mhuile 'g ar n-eisdeachd. Cha bu mhaith
leam-sa aideachadh gu bheil iadsan a bhios
a' deanamh dearmaid air an eaglais air
sligiie an dleasdanais no air slighe na firinn ;
ach na 'm biodli am beaohd sin air a ghinlan
a mach gu cheanu-criche cha b'e a inlioladh
a tlioill an duine ud, oir cha 'n fhacas
riamli e 's an eaglais o shiubhail Maiglistir
Niall, ag'us tha aireamli mhaith bhliadh-
nachan uaith sin. Tha- e nadurra do mhin-
istearan a shaoilsinn (ged a bhios iad gle
bhitheanta cearr) gur h-e na fireanna a
bhios a' dol 'g an eisdeachd agus na h-aing-
idh nach bi ; agus tha iad ullamli gu blii
toirt breitli air an t-sluagh a reir an gnaths
aon latha de 'n t-.seachdtdun, agus ullamli
gu bhi 'g an tomhas le toimhsean eile seaoh
na toimhsean a ehleachdas an sluagli fliein.
Mur robh aobhar aig ministear na sgireachd
beanuachd na h-eaglais a thoirt do *n duine
ud cha robh aobhar aig mo bhana-charaid a
beannachd a thoirt dha na 's mo, oir bha
failimiean sonruiclite ann do nach tugadh
i maitheanas ann an neacli eile; ach a dh'
aindeoin sin uile, mhol sinn e le 'r n-uile
cliridhe agus dh' aontaich sinn le cheile gu 'n
cuir caoimhneas folach air moran pheaeanna.

36

Bha 'ii duine caoimhueil; caoimhneil r'a
mlinaxDi, r'a theaghlacli, r'a choimhearsnaich ;
caoimhueil ri feadliainn nacli robh caoimh-
neil lis; caoimhneil ri boclidan is bann-
traichean; caoimhneil ri ceaird is coin is
eich; agais ged a bhios iomadh crois ml: or
is dhubh air an cur sios 'na agliaidh air
taobh chearr na cunntais anns an leabhar
dhiomhair a tlia air a g-hleidheadh air
neamli, bidh iomadh gniomh caoimhneil is
criosdail air a chur r'a chreideas air an taobh
eile de 'n chunutais, nacli faighear ann an
curuitais feadhnaeh a fliuair beannaclid is
gean-maith na h-eaglais air thalamli. Tha e
duilich a radh ciod a dh' eireas do 'n t-seorsa
dliaoine iSO, oir g-ed uach 'eil lad, a j'ejr
coltais, am measg nan caoroch agus nach
'eil iad a gabliail orra gn 'n do choimhead
iad na h-aitheantan o'n oige tha iad ann
an iomadli doigii a' nochdadh an spioraid
sin a thaitinn ri Criosd 'nuair a bha e air
thalamh. Do 'n duine throcaireach nochd e
e fein trocaireach agais ri daoine caoimhneil
is iriosal bha e baigheil. Bha e anabarracli
trom air gamhlas is cruas-cridhe is uaibh-
ear spioradail, agus sgiurs e na caoraich
anns an robli an spiorad sin le briathran
teinnteach; ach bha e claonnan caomliail ri
daoine iriosal is truacanta, eadhoin g-ed a
bha iad amaideach is seachranach agus ged
a bha na diasan cruithneaclid an impis a
bhi air an tacadh le moran ooguill. Ann
an laon doigli no doigh eile tha sinn a'
toirt breitli air each a cheile gach latha d'
ar beatha ach faodar a bhi cinnteach gu 'n
ciur ar breith-ne, gle bhitheanta, iong-autas
air na h-aingiean. Is deacair agus diomhair
an ni ciidhe mhic an duine, agus eha bu
choir dhuinn a bhi deas gu neach a dhit-
eadh nach h-aithne dhuinn ach ann ancuid;
agus sin, ma dh' fhaoite, a' chuid as miosa
dlieth. Tha e diiilich a radh, mar thuirt
mi clieana, ciod a dh' eireas de 'n t-seorsa
dhaoine a dh' ainmich mi, ach oo-dhiu cha 'n
ann do Sliatan no do nadur nan gobhar a
bhuineas an caoimhneas.

Ciod e maitheas? Cha 'n 'eil e furasd a
chur ann am briathran ged a dh' aithniclieas
sinn uile e 'nuair' a chi sinn e. Tha maith-
eas is maitheas ann; ach tha mi 'n dull, ma
ruitheas tu thairis ann ad inntinu air na
daoine maitli as aitlme dhuit, gu mothaich
thu dhuit fein a' toirt an toisich do 'n
fheadhainn sin a itlaa caoimhneil agus 'g an
cur OS cionn chaich. Tha an duine caoimh-
neil mar jieacli a t-liilgeas 'aran air aghaidh
nan uisgeaclian; an deigh mhoran laithean
gheibh e e a ritliist. Tha e furasda do'n duine
chaoimliueil maitbeanas fliaotainn o choimh-

earsnaich agus gabhar a lethsg^'Bul 'nuair'
nach gBbhar letlisg-eul dhaoine eile. Toimh-
sear dha leis an tomlioR a tlia e toirt seachad
agus gheibh e deagji thomhas, air a gheinn-
eadh, agus air a chratliadli ri cheile,
agus a' cui- thairis. Agus ma chuireas an
saoghal a cliaoimhneas an aghaidh a plieac-
anna nach faodal' a radh gu 'n dean Dia an
ni ceudna. An drasd 's a rithist their
an droch sheorsa dhaoine air an d' thug Iain
Bunian an t-ainm Gliocas Saoghalta naclr
'eil ann ach burraidh socharach agus their
iadsan a shuidheas ann an caithir luclid
fanoid, an ni ceudna. Ach cha 'n ann o 'n
inntinn shaoghalta a glieibhear an g'liocas
as airde, 's cha 'n ann o'n luchd-fanoid a
giieibliear breith cheart; agus chi suilean
nan naomh agus suilean na cloinne anns an
duine cliaoimhneil an ni nach leir dliaibli-
san. A thaobh faile cubhraidh a' mhaitheis
's a' ghraidh cha trie le uaoimh no le cloinn
mearachd a dheanamli. Tha an ciiinnlean
gian 's am bias gun truailleadh ; agnis cha 'n
urrainnear rud as fhearr a radh mu 'n duine
cliaoimhneil na gu 'n toir naoimh is clann
an cridhe dha cho luatli 's a chi iad e, ged &
bhiodh iomadh breid is toll air falluinn
'fbireantachd.

DLUTH AIR A' CHALA.

(Air a thioniidadh o 'n Bheurla leis an
Vrram-ach Gilleasbuig Domhjiiillach, Cill-
tarlagain) .

Eeul feasgair 's luidhe grein

Is aon ghairm ghlan bho 'n aird,
'S na cluinntear gair nan oitir-t.honn leam
fein

'Nuair theid mi mach air sail;
Ach seimh sheol-mara sitlichail mar aig clos,

Gun ehobhar no gun fhuaim;
'Nuair ni e triall gu ciuin bho chuairt a
bhos

Gu dhachaidh bhuan.

Clag feasgair 's dubhar speur

'S an oidhche tuiteam balbh;
'S na cluinntear dubhachas a' bliroin leam-
fein

Aig am dhomh falbh
Oir, ged a ghiulaineas an sruth mi null

Thar crich mo roid 's nio la
M' Fhear-iidl gu faic mi fhathast gnuis ri
gnuis

An cala caomh an aigh.

I

Air. 10.

1912.

BAENABAS.

Ai7' jhearann a bhi aige, reic e e, agtis
thug en t-airgipd, agus chuir e aig casan
mm abstol e. Gniom'haraniv,36.

Bha e 'na dhmne maitli, agus Ian die 'n
spiorad naomh, agus de chreideanih.
Gniomharan xi., 24.

Ged is nai'ach e r'a radii, tha Barnabas
air aireamh gu bit he an ta am measg nan
daoine sin aig a bheil eridhe fialaidh acli
aig nacli 'eil tonihas mor de g-lilioca-s
saoghalta. Clia 'n 'eil am facal gliocas no.
nathrach cho boidlieach ris an thacal neo-
loclidus a chalumaiii., ach ma mheas ar
Slantiigliear gu robli am facal freagarrach
gu leoir a clileachdadh mu na h-abstoil clia
riiig e a leas oilbheum a thoirt d'ar luclid-
leughaidli ma ehleachdas sinne e mu
Bharnabas; agus ma their sinn nacli e mliain
gu rob'li' e 'na dhuine maith ach gu robli e
mar an ceudna 'na dhuine a bha anabarrach
tuigseach agus aig an robh tomhas mor 'na
cheann de ghliocas na nathrach. Ann a
bhi 'g radh so, cha 'n ann a' diomoladh ach
a' moladh Bharnabais a tha sinn, oir tiha
sinn ag uisneachadh an fhacail anns an
t-seadli as fhearr.

Tha e duilich dhuinn dealbh iirinneach
fhaotainn air duine nacli faca sinn riamh;
ach tha amharus againn nach 'eil am beachd
a tha aig moran dhaoine air Barnaba.s idir
ceart. Tha Lucas ag innseadh gu'm bu
dnine maith e, agus gu'n d' thug e seachad
na bh'aige de'n t-.saoghal do'n eagiais; ach
ged a dh' aidicheas daoine gur maith an
eliu sin air, tha tieagamh beag aca nach
robh acheann cho ndiaith r'a chridhe.
'Nuair a chluinneas iad ainm Bharnabais,
is e an dealbh a dh' eireas fa chomhair an
sul; duine coir, cneasda, gun gho; duine
nach robh cho fada 's a' cheann 's a bha e
f arsuing 's a' chridhe ; duine aig an robh
saoibhreas an t-saoghail thall aoh aig nach
robh gliocas an t-saoghail a bhos; duine
o'n iarradh iad iasad airgid na bu luaithe
na dh' iarradh iad comhairle. Tha sinn an
duil nach 'eil an dealbh sin firinneach ach
ann an cuid, agus gu robh taobh eile air
nadur Bharnabais. B' fhiach e a dhorus a
ruighinn a dh' iarraidh deirce air, ach b'

fhiach e mar an ceudna a dhorus a ruighinn
a dh' iarraidh comhairle air; oir bha e cho-
giic 's a bha e fialaidh; agios is e an smuain
shonruichte air am bu mhaitli leinn beagau
leudaehaidh a dheanamh aig an am so, gu'n
do rinn Barnabas le ghliocas 's le ehomhairle
seirbhis a bu mhotha do'n eagiais na rinn
e leis an tabhartas mhor a thug e dhi.

Ciod e duine glic? Tha e duilich a radh
ann am beagan fhacal; no air a shon sin
dheth, ann am moran fhacal. Ach co dhiu,
is e comharra an duine glilic gu'n toir e
breith chothromaeh air daoine eile. Tha
eolas aige air eridhe mhie an duine agus
is leir dha am maitli agiis an t-olc anns na
feadhainn ris a bheil a g-hnothuch. Tha
cuid de dhaoine ann a clii an t-6r ach nach
faic an t-umha ann an nadur an coimhears-
naeh ; agus cuid eile nach faic an t-6r aeli aig:
a bheil suil cho biorach air son an undia ri
suil seann fhithich a' sireadh cobhartaich
air leathad sleibhe. Tha cunntas againn
gu'n d'thug BarnabaiS a bhreith 's a ehomh-
airle do 'n eagiais uair no dha mu thimcliioll
dhaoine eile, agus cha robh e riamh eearr
'na bharail. Bha a bheachd 's a ehomhairle,,
air uairean, calg-dhireach an ag-haidh beachd
is comliairle feadhnach a bha air an cunntas-
na bu ghlice na e; ach dheatbh ouisean, an
deigh laimhe, gu robh e ceart, agus gu roldi
e cho tuigseach ann an gnothuichean 's a
bha e neo-lochdaeh is diadhaidh.

Cha robh na deisciobuil air son g-nothuch
a ghabhail ri Pol 's cha robh iarraidh sam
bith aca air a chompanas, aoh g-liabh Barna-
bas a thaobh. "An uair a thainig Saul gu
Jerusalem, dh' fheuch, e ri e ftein a cheangal
ris na deisciobuil, ach bha eagal orra uile
roimhe, agtis cha do chreid iad gu'm bu
deisciobuil e: ach ghabh Banidbas d'a iomi-
suidh e." G-nwmharan ix, 26.

Chunnaic e anns a' mliionaid nach bu
chealgair Pol ag-us thug e dha a chairdeas
's a bheannachd ged nach robh each ach gu
maith gruamach ris. Tha daoine ann, agus
ged nach do bhuilich Dia buadhan mora orra
fhein, tha iad comasach air buadhan dhaoine
eile a niheas aig an luach agus deas gus an
seoladli air an t-slighe far am faigh iad
oothrom am buadhan a chuir gu feum. Is e
sin an t-seirbliis a rinn Barnabas do Phol,
agus do'n eag-lais. TJrram, mata. dha-san

38

cV au dligiiear urram. Tha e loltach gu robli
earbsa aig a cliompauaich aim an igliocas
a chomliairle, oir gabh iad i.

Gliabh iad r'a bheachd uair eile jnu'n
obai'r a blia dol air aghaidli aim an Antiocli.
Tliainio- saeid aai cluasan iiaii deisciobul
ann an lerusalem gu robh dusgadli mor am
measg nan Ciuneacli an Antioch, agiis gai
robli aireamh inhor air tionndadh ris an
Tighearna. Tha e ooltadh gu robli earbsa
aca ann an tomaltachd a tliuigse oir cliuir
iad Bai'uabas gu Antiocli a rannsachadh a'
ghnothuich. Is docha nach robh doighean
na feadlmach, a bha searmonachadh uile gu
leir a reir inntinn Bharnabais; acli cha do
leig e leis a sin a shuilean a dhalladh no
solus a reusain a mhucliadli; chunnaic e
gu robh lamh is spiorad Dhe anns an obair
-a bha dol air aghaidh aims a' bhaile, agus
rinn e gairdeachas. Agus cha 'n e mhain
sin, ach chuir ■ e luim air luchd-oibre fhaot-
ainn chum 's nach cailleadli an eaglais an
cothrom: a bha Dia 'na fhreasdal a' toirt dhi.
Duine maith, da rireadh; ach duine d'am
b' aithne sealltuinn as deigh euisean na h-
«aglais cho curamach ri fear-lagha 's clio
seolta ri ceannard-airm.

Cha b' urrainn eadlioin do Phol, ged a
bha e gu maith smachdail, Barnabas a
shuaineadh m'a chorragan, oir bha inntinn
aige dha fhein; agus sheas e a larach 'na
ag-liaidh 'iiuair a dli' eirich oonnspoid eatorra
mu Eoin Marcus. Bha Pol am beachd nach
robh ann an Eoin ach an gealtair agus
nach b' fhiachj e obair a thoirt dha anus an
«aglais; ach bha barail a b' fhearr aig
Barnabas air ; agus, a reir coltais, bha e
■ceart, oir bha saothair Eoin gle bhuann-
achdail do'n eaglais an deigh laimhe. Ann
an aoii fliacal, cha 'n 'eil cunntas ag-ainii gu
robh Barnabas riamh cearr 'na bharail air
a chomli-oibrichean no gu'n do chuidieh e
aobhar sam bith iiach b' fhiach a chuideach-
adh. Agais cha dona an comhai'ra e air
toinisg- is glioeas neach sam bith, gu'n toir e
daounan breith chothromacli air a chomh-
■chreutairean, agus gur h-aitjine dha c'uin
is coir dha a sporan fhosgladh agus c'uin
nach coir.

Cha b' ann a fhionn gu'n d' fhuair thair-
eachduinn lamh an uachdar air a reusan a
thug Barnabas do na h-abstoil an tabhartas
moll- a thugi e dhaibh, aoli a chionn gu'm bu
leir dha na b' fhaide air thoiseach air na
bu leir do chach, agus gu'm faca e nach
robh doigh air ordugh is riag-Jiailt a chumail
aims an eaglais mur sealladh a leithidean-
saii air an do bhuilich Dia an comas, as
deigh na feadlmach a bha falamh. Air la na

Caiugis bha lerusalem lau de choigrich as
gach cearu, agus tha e coltaeh gu robh na
miltean dhiubh air an iompachadh. Bha e
feumail gu'm faiiadh iia creidmliich sin aims
a' bhaile beagaii sheachduinnean co dliiu,
chimi a bhi air an teagasg ami an eolas na
firinn leis na li-abstoil. Na 'n do leigeadh
leo dol dhacliaidh a dh' aon ruith agus dol
air feadh an t-saogliail mar fhianuisean, gun
a bhi air an teagasg an tioiseaoh ann an
eolas an t-soisgeil, dh' fhaodadh iad tre end
gun eolas cron mor a dheanamh do'n aobhar
a bha iad ag aideaehadh. Tha sinn an dull
gu robh so fa chomhair inntinn nan abstol
agus cinu na h-eaglais 'nuair a cheadaich
iad do'n t-sluagh fantuinii ann an lerusalem.
Bha iad cinnteach gu'm biodh so chum
buannachd do dh'aoldiar Chriosd; ach ciaiuar
a ghabhadh aoidheachd a thoirt do na coig-
rich? Dh' fhuasgail Barnabas a' cheist;
chunnaic e an cunnart a bha air thoiseach
air an eaglais, agus le comhairle shuidliichte
thiig^ e dhi na bh' aig-e de'n t-saoghal. Bha
e air son eisiomplair a thoirt do dheisciobuil
bheartach eile oir chunnaic e gu robh na
laithean ud a' gairni air a sheorsa-san seirb-
bhis a thairgsinn do'n eagdais nach b'urrainn
na li-abstoil a dheanamh dhi. Cha b'anii
gun smuain ciod a bha e a' deanamJi a rinn
e mar a rinn e ach a chiojm gu robh e'n duil
nach robh rathad eile aig an eaglais air f aot-
ainn as an staing aims an robh i. Tha'n sean-
fhacal ag radh gur moid tabhartas tig'hiim
'ua thrath agus le thabhartas a thoirt do'n
eaglais aig' an am cheart dhearbh Barnabas
gu roblij e glic cho mhaith ri bhi fialaidh.
Le chomhairle 's le choiread bha e 'na
mheadhon air long an t-soisgeil a chiuuail
o chreagan air an do theab i tuiteam, agus
'na dhoigh shamlmch phongail rinn e seirbhis
do dh' aobhar Chriosd mar nach do rinn
feadhaiim a b' ainmaile- na e." Cha bu
duine e aig an robh gaol air na ceud chath-
raichean no air urram fhaotainn o dhaoine,
ach tha moran sgoilearan de 'n bheachd nach
robh pearsa-eaglais anns a' cheud linn aig
an robli inntinn a bu gheire is sealladh a
b' fhaide is gliocas a b' fharsuinge na Ear-
naljas. Tha a cldiu a' fas anus na laithean
deireaimacli so.

Cha b' ann gun an costus a mheas a thug
e seachad a mhaoin shaoghalta rule, ag-us
cha b'e aon phlatliadli de chaoiinhneas a
thug' air deanamh mar a rinn e. Reusanaich
e an gnothuch gu socruch ag-us chuir e a
chomhairle ris fein ciod an doigh amis am
b' fhearr a b' urrainn e euideachadh a
dlieanamh leis an aobhar anns an robh e a'
ereidsiim le 'uile chridhe. Bha aon se(n'sa

39

seirbliis a blia dhitli air au eaglais aig an
am; seirbliis nacli b' lu'rainu ua li-abstoil no
a' nilior - cliuideaclid de ua deisciobuil a
tliairg'simi dhi a oliioim uach roljh au
cothroui aca. Acli bha au cotilirom aig
Barnabas, agus air dha fhaiciuu gni soilleir
gu robli airgiod cho fenmail do 'n eaglais
ri daoine, thainig e 'na chridlie gu'ni b'e a
dhleasdau-ajs a cliimd a olioisrig-eadli do Dliia.
Clia 'n 'eil teagamh nacli roblr cairdean is
dainihich aige a theireadh ris gii robh e
amaideach, agus, co dliiu, gu'm biodli e tratjli
gn leoir dha a chuid fliagail aig an eaglais
'ua tliiomuadh, ach mar dhuine g-lic leig
Barnabas le comhairle a cliridlie fein seas-
amh. Dh' fhag e e fein gnu fliearann ach
cha d' fhag e e fein gun saoibhreas, agus cha
b' aithreach leis riamh na rinn e. Bha an
sonas aigte a bhios daonnan aig au duiue a
chuireas a chomhairle ri choguis 's ri chridhe
fein agus a leigeas leis a chomhairle sin
seasamh, a dh' aindeoiu gach guth eile a
labhras ris.

Ma ghabhar buadhan Bharnabais tliar a
cheile agnis ma chnimhuichear a liuthad
doigh auns an do riun e seirbhis do 'u
eaglais, tha sinu an duil gru' h-airidh e air
an aite as airde am measg nan athraicheau
's nan seanaireau. Bha buadhan iuntinn is
cridhe aige uach 'eil bitheanta air am faot-
ainn anus an aon duiue. Bha gliocas
saoghalta ag-iis end diadhaidh a' pogadh beul
ri beul ann. Bha e 'na dhuine maith agus
'na dhuine leiriuueaeh. Blia e Jan de
ehreideamh agus nochd e a chreideamh
.anu an oibricheau. Faodar a clireidsinn
gu rohh e coir agus turail gu uadurra ach
fo bhuaidh au spioraid naoimh dh' abuich
a bhuadhan iuntinn 's a bhuadhau cridhe gus
uni dheireadh an robh e cho mhailli r'a
aium, Mac na comhihurtachd. Fior dhuin-
uasal; gtm fheinealachd, gun cheilg, gun
cliumhannachd; duine uach do chuir a
gliloir fheiu air thoiseacli air aobhar
Chriosd agtus a dhearbh auns gach ceum
d'a bheatha gu bheil facal an Tighearna fior,
Treoraichidh e im daoine ciuin ami um
breitheanas: Salm xxv, 9.

-:o:

MU CHRABHADH-TEAGHLAICH.

(0 " Leabhar nan Cnoc").
B' fhurasda leigeil ris gu bheil crabhadh-
teaghlaich 'na dhleasuas air a sparradh oirun,
■eadhoin le solus naduir. Ma tha e dligheach
do gach aou aoradh a dheauamh do'u Dia
mlior uile-ghlormhoir a 'cJium agus a cbriith-

aich e, tha e dligheacli mar an ceudua air
gach teaghlach. Bu choir do gach fceaghlacli
a bhi mar sheomar-altrumais airsou neimh,
agus sin cha "n urraiuu dliaibh a bhi as
eughmais aoraidh do Dhia. Tha aoradh-
teaghlaich 'na dhleasnas mor, agus tha e
'ua shochair mhor mar an ceudua. Cia gior-
mhor au t-sochair co-chomunn spioradail a
chumail suas ri neamh 'n ar teaghlaichibh !
ar tigheauabhi mar theampxiill do'u Ti ard
agus nasal uach urraiuu ueamh, eadhoin
neamh nan neamh a chumail; ar n-uireas-
bhiudh teaglJaich a cliaramh m'a choiun-
eamli ann au deagh dhochas; ar taing-ealachd
adhbrtadha mach 'na lathair; a bhi labhairi
agus a' coualtradh uime-san do 'm bheil
ainglean agus ard-ainglean a' .seinn molaidh
agus cliu air an clarsaichibh oir, le laoidhibh
arda. Ciod au t-sochair as airde ua so ? Ma
tha an t-Uile-chumhachdach a' ceadachadh
sochair cho mor agus cho priseil dhviinn, au
e gu'u diult sinu gu ueo-thaingeil feum a
dheauamh dheth ? Na 'm biodh Dia air a'
chothrom so a thoirt do theaghlaichibh eile,
ach ail' a dhiultadh dhuit-se 's do d' theagli-
lach, cia mar a bhitlieadh tu a' gearan agus
a' monmliur ! Na 'm biodh e air a radh,
Geadaicheam do gach teaghlach eile aoradh
a dheauamh dhomh mo ch agus aumoch agus
air g-ach trat'h, ach 's i so sochair uach
toir mi dhuit-se; cha ghabh mi aoradh
uait-se; ua toir iomradh air an Tighearna
Dia ann ad theaghlach. Nach b' oillteii an
toirmeasg so na'm biodh e a mach ann ad
aghaidh! Cha do chuir Dia bacadh no casg
cho eagallach ort; agus an e gu'u dean thu
le d' thoil fein?

Bha aoradh-teaghlaich am measg nan
Cinneach; bha diathan breig-e aca, au
diathan-teaghlaich ; b' iad so na diathan a
ghoid Rachel o Laban, mar leughas sibh
ann au Genesis-, x.xxi, 34. Gun teagamh
air bith b' iodhoil bhreugach a bh' annta;
gidheadh tha so a' leigeil ris dhuinn gu'n
robh crabhadh agus aoradh - teaghlaich air
a chleachdadh leo. Bha Abraham, ann an
ceud liuntibh an t-saoghail, 'na shamhladh
lu-ramach air a' cMeachdadli naomh so ; agus
chitear au ouoir a chaireadh air le Dia 'na
lorg so. Genesis; xviii, 17, 19. Lean Isaac
is lacob an cleachdadh ceudua ge b'e aite
'u deachaidh iad; ge b'e aite anus au do
stad iadi a chur seachad na h-oidhche, thog
iad altair do Dhia. Tha sinu a leughadh mu
lob gu'n robh e cho mothachail mu aoradh-
teaghlaich 's gu 'n d' eirich e moch 's a'
mhaduinu a thairgseadh aoraidh do Dia,
cha 'n ann ann air amannailjh araid ach.
"Mai so riun lob gach la. lob; i, 5. Au

40

duine crabliaidli diadhaidli sin righ Daibhidh,
an deigli dlia an la a chaitheamli a' giulan
ua h-airc air a li-ais, "phillea bheannacliadh
a tlieaglilaicli," ii. Samuel; vi, 20. Agus
Daniel, eha deanadh esan dearmad air an
dleasnas so ged a bliagair iad a cliur gu
basa ir a slion.

Bu diomliain nine chosg a' dearbliadh
gu'n robh. an ni ceudna air a chleaclida,dh
fo'n Tiomnadh Nuadh. B' ann do na daoine
crabliacli, diadhaidli a blia seasmhacli 's a'
chleachdadli mbaith so, Cornelius ; duine
air an robh eagal Dhe maille r ' a thigh
uile, Gniomharan; x, 2. 'Nuair a ehuireadh
teachdaire o neamh far an robh e, ag aitii-
iieadli dha dol do'n aite 'n robh Peadar, tha
e air innseadh dhuinn gu'n d' fhuaradh e
ag urnuigh 'na thigh, is e sin r'a radh,
maille r'a theaghlach. Bu diomhain toiseach-
adh air gaoh sochair a tha 'n lorg aoradh-
teao-hlaich a chur an ceill. Na 'm biodh
iobairt-mholaidh agus cliu ag eirigh moch
ag'us anmoch o gacli teaghlach, bhiodh ar
elann a' fas ann an eolas an Tighearna;
bhiodh sith, reit, samchair, agus beannach-
adh an Tighearna fo gach fardaich ;
sheargadh aindiadhaehd agus peaeadh agus
thogadh ereideamh agus crabhadh an cinn
gu h-ard.

Tlia siun a' foghlum uaithe so gur dligh-
each an ni aoradh a dheanamh do Dhia, air
a' cliuid as lugha da uair 's an latha. Nacli
cubhaidh an ni mu'n leig sinn ar teaghlach
a macli 's a' mhaduinn gu 'ii leig-eamaid a
maeh iad fo churam a fhreasdail chairdeil
fcin. Nach dana do dh' aon air bith dol a
mac'h, e fhein agus a theag'hlach, chum an
ohair shaoghalta gun bheannachadh Dhe
iarraidii air fein , agus orra-san? Agus
'nuair a thig an oi(;lhche, nach dana dha
luidhe sios gu cadal agus tamh, gun bhuidh-
eachas a thairgseadh do Dhia airson a
mliaitheis air an la chaidh seachad, agus a
dhion agus a churam a ghuidhe tre dhor-
ehadas na h-oidhche! Ma tha aon de 'n
teaghlach tinn, no euslan, no fo dheuehainn
air bith, nach cubhaidh an ni cuimhne
ghleidheadh air aig catliair grais, agus
co-aontachadh le cbeile ann an guidhe as a
leth. Ma tha h-aon diubh ann an tir chein,
fada air lalbh o thigh an athar, am measg
choigreach, air turus tire no fairge, buail-
teaeli do chunnart agus do dh' ainneart, nach
iomchuidh an ni gu'n euimhnicheadh an
teaghlach air agus gu'n asluicheadh iad Dia
as a leth? Nach solasach a smuaineachadh,
dealaichte mar tha teaghlaichean o eheile
le astar, gu bheil dleasnas ann trid am feud
iadsan a tha aig an dachaidh dol a mach

'nan smuaintibh as deigh na feadhnach a
tlia fad air falbli; agus dleasnas t3?id an
tuig iad, ged tlia iad dealaichte o eheile 's
an flieoil, gu bheil iad le eheile dluth 's an
spiorad am feadh 's a tha iad mar so a'
deanamh aoraidh do Dhia.

Is ann trid aoradh - teaghlaich a tha
diadhaclid thratliail air a deargadh air an
anam, an diadhachd sin as fliaide agus as
dluitlie a leanas. Feudaidh diadhachd
tlirathail fuarachadh agus fannacliadh am.
measg gleadhraich agus deuchainnean an t-
saogliail bhuairea-saich so, aoh is ainmie leis
basacliadh uile no dol eug. Gu trie, an.
deigli do'n allabanacli bliochd dol air seacli-
aran o Dhia agus a dhleasdanais, cia trie,
an am cuimhneaehadh air tigli' 'athar, a tha
aoradh an teaghlaich, na giuinean lubta, na
laoidhean binne, na briathran naomh, a'
tighinn tarsiunn air 'anam mar dhearrsadh
soillse 's an dorehadas, mar g-hathan greine
eadar fhrasan fiadliaich na beatlia so. Agus
is iomad uair a tha cuimhne nan nitiiean
so air a bheannachadh leis an Spiorad
Naomh ehuni an treoraehadh air an ais le
aithreachas agus bron chum an Athar
neamhaidh.

Is iomad lethsgeul faoin amaideach a tha
daoine chleachdadli airson an dearmaid air^
an dleasnas so; ach is e am fior aobhar nach.
'eil speis aca detli, no eridhe chum buadli-
achadli aim. Cha 'n 'eil uine agam, arsa 'n
dara h-aon. A bheil uine agad airson dO'
ghnothuichean saoghalta ? Esan aig lam fblieil
am barrachd r'a dheanamh 's ann aige tha
am barrachd feum air ui'nuigh. Tha naire
orm aoradh a dheanamh a'm' theaghlach,
arsa fear eile. A bheil naire ort a bhi air
t-fhaotainn a deanamh obair nan aingeal?
n^ire opt a bhi coslaeh ri Daibhidh, ri losua,.
ri Abraham, ri Isaac agus lacob, agus uile
naoimli Dhe anus gach linn de'n t-saoghal.
Gabh naire gu'n do dliearmad tliu e cho
fada.

B' aithne dhomh duine measail saoibhir
a blia air la araid 's an eaglais agus a chuala
searmoin air aoradli - teaghlaich. Pliill e-
dhacliaidh, g-hairm e stigli a bhean 's a
chlann 's a luchd-muinutir, agus an deigh
dha innseadh dhaibh na cliual e 's an
eaglais, thubhaivt e riutlia. Tha mi 'g am
dhiteadh fein airson an dearmad a rinn
mi air an dleasnas so, ag-us mar dhearbhadh
air m' aithreachas, toisichidh mi an nochd
fein agus le comhnadh Dhe cha dean mi
dearmad air tuilleadli. Rinn e mar thubh-
airt. Thusa rinn dearmad 's an dleasnas so,
dean thusa an ni ceudna.

Le " Car aid nan Gaidheal."

Air. 11.

1912.

MIANN AN T-SALMADAIK.

Aon ni ghuidh mi air an Tiffhearna, sin
iarraidh mi, a bhi am chbmhnuidh ami an
Ugh an Tighearna uile laiihean mo hheatha,
chum gu faicinn maise an Tighearna, agus
gu jiosraichinn 'na theampuU. Salm xxvii, 4.
Auu an aite eile tlia an salmadair ag- radii
a-n robli 'anam a' fannaeliadh le deio-li air
cuirtibh an Tighearna.

Cia mor an airidli-gliraidh do theacli,
leliobhah mlioir nan sluagli!
Cia tait-neacli dliomh-sa t-aros naomh,
0 Thigliearna nam buadh!
Bu bliiadli 's bix clieol da seasamh ann.s an
tigli naomh ag-us a ghuth a thogail anu am
fonn nan ,salm.

Bha aoibhneas orm trath thubliairt iad
Gu tigh Dhe theid sinn suas.
Tha na sailm Ian de 'n ionndrainn so a
bha ann an cridhe an t-salmadair air tigh
Dhe; agns ma dh' fheoraichear ciod e an
t-aobhar, tha e fein a' freagairt, "Tha mo
chridhe agus m' f heoil ag- eigheach gu li-ard
air sou an De bheo." Salm Ixxxiv, 2. Bha
deigh aige air a bhi ann an tigh an Tigh-
earna do bhrigh gu'm b'e sin an t-aite anns
an robh gloir is cumhaebd an Tighearna r'
am faicinn ag-us anns an robh e 'ga noehd-
adli fein d'a shluagh.

Paodar, mata, urnuigh an t-salmadair a
ghabhail ann an doigh fharsuing- agus a
radh gur h-e lathaireaehd an Tig-hearna an
ui sonruichte a Imhiannaieh e. As eugmhais
lathaireaehd an Tighearna eha bhiodh eadh-
oin an teampull ach 'na thigh fuar fas leis,
aeh dJieanadh a lathaireachd-san ionad air
bith naomh dha. "Agus dhuisg lacob as a
chadal agus thubhairt e, Cia h-uamhasach
au t-iouad so? Cha 'u aite air bith so ach
tigh Dhe, agus is e so g'eata neimh."
Genesis x.xviii, 16, 17. Cha robh teampidl far
au do ehaidil Jacob, no tigh aoraidh a tiiog-
adh le lamhan ; ach air an t-sliabh 16m
chimnaic e ainglean is ehual e guth an
Tighearna, agus feuch! bha e ann au tigh
Dhe; oir tha tigh Dhe ann au aite air bith
anns a bheil e 'ga fboillseachadh fein do'n
anam. Cha ruig-ear a leas, mata, m-uuigh
an t-salmadair a ghabhail gai litreil no
shaoilsinn gu 'm bu chaomh leis cul a
chur ris au t - saoghal 's ri obair an

t-saoghail agus a laithean a chur seacliad
anu an diomhanas ann an samhchair an
teampuill. B'e an ui a mhiannaich e latliair-
eachd Dhe a mhealtainu a ghnath; Dia a
bhi maille ris 'na dhol a toach 's 'na tlieachd
a steach, oir is ionnan sin ri bhi a' comh-
nuidh ann an tigh Dhe gun dol a mach
as. Bha an teampull 'na fhianuis dha air
gloir is naomhachd is trocair is dliiths Dhe
d'a shluagh; agus mhiannaich e a laithean
a chur seachad anu an dearbhachd nan nith-
ean sin air chor agus nach cailleadh e an
earbsa laidir so, 'Ts e an Tighearna mo
sliolus agus mo shlainte." Is aou rud e a
radh gur solus Dia; solus an t-saoghail,
ach is rud eile e a radh, lis e Dia mo sholus-
sa. B' urraiun an salmadair sin a radh agus
is e a ghuidh e anns au urnuigh so gii
maireadh an fhaireachduinn sin 'na chridhe
agus nach cailleadh e sealladh air solus
gnuis Dhe latha sam bith d'a bheatlia. Sior
cho-chomunn ri Dia, co dhiu a bhiodJi e aig-
obair no ag- aoradh, is e sin iarrtus au
t-salmadair. An am briathrau Phoil, bu
mhaith leis a bhi ri h-urnuigh gun sgnu-;
bu mhaith leis a bhi anns an spiorad cha
'n e mhain air la, an Tighearna ach uile
laithean a bheatha.

Cha bhiodh e chum buannachd air bith
a' (;heist a thogail, a bheil e comasach do
ueacli air thalamh au airde spioradail so a
ruighinn no a smuainteau a bhi air au
socruchadh air Dia g\m sgau\ Co dhiu a
tha sin comasach do chreutair peacacli no-
nach h-eil, tha fios againn uile gu bheil
sinn fhein a' tigh'nn fada gearr anns a' chuis
agus gu faodamaid ar n-aire a shocruchadh
air Dia ag-us a lathaireaehd a mhealtainu
moran na's trice na tha sinn a' deanamh, na
'u robh deigh againn air a chomunn mar
bha aig .an t-ealmadair. Cha b'e beagan
mhionaidean anus a' mhaduinn agus beagan
mhionaidean anns an fheasgar a bu mhaith
leis-sau a chui- seachad ann au iouad-
diomhair an Tighearna, ach uile laithean a
bheatha. Ach nach li-iomadh duine nach
'eil a' tog-ail a smuainteau gu Dia eadhoin
beag-an mliionaidean a h-uile latha; aig nach
'eil iarraidli no faireachduinn air a lathair-
eaehd o aon Sabaid gu Sabaid eile. Ciod
a theirear ris an t-seorsa sin? Faodar co
dhiu so a radh; nach faie iad gloir is maise

42

an Tiglieania mar chi na daoiue a ghabhas
uine gii teaehd 'ua lathair agus beaclid-
smuaineachadh air. "Mar le smior agus le
saill sasiiichear m' auam, 'nuair a bheachd
smuainiclieas mi ort ann am fairibh na
h-oidhche." Clia 'n 'eil e gnin teagamh
fiH-asda do dliaoine an inntinn a shocruehadh
air nithean spioradail am measg driop is
gleadliraich an t-saoghail, ach mm- toir sinne
buaidli air an t-saoghal bheir an saoglial
buaidh oirnne. Ged a cliuireadh duine
seaehad uile laithean a bheatlia ann an co-
chomu.nn Dhe cha rannsaiclieadh e uile gu
leix a giiloir 's cha 'n fhaiceadh e ach earlais
bheag d'a mhaise. Tha g'loir air chul gloire
is maise air chul maise, agus eadhoiu do na
naoimh a chuireas seaehad am beatha 'na
fhianuis cha teirig ioghnadh. Agus ma tha
sin fio|r a thaobh nan naomh, nach beag de
jnliaise 's de ghloir Dhe as urraiun dhaibh-
san fhaicinn aig nach eil miann air uair no
latha a chur seaehad a' smuaineaehadh air.
Is e am peaiias a thuiteas orra, gu fas iad
dall. Nach mor an diteadh e do ehlann an t-
saog-hail gu'm biodh maise na naomhachd
is iomlanachd a' ghraidh air a chur |fa
chomhair an sui ann am pearsa Chriosd
agus gu'n tionndadh iad air falbh 's gu'n
abradh iad, "Cha 'n 'eil sgeimh no grinneas
aige gai 'n amhairceamaid air, ni mo tha
maise aige gu'n iarramaid e."

Far a theil ar n-ionmhas bidh ar cridhe;
bha cridhe an t-salmadair ann an tigh Dhe
a chionn gu'm b'e Dia euibhrionn is solus
'anma.

Tha tart air m' anam 'n geall air Dia

'N geall air an Dia ta beo

0 e'uin a thig 's a nochdar mi

Am fianuis Dhia na gloir?
Is ann dhaibh-san aig a bheil an ionn-
drainn bheo so air Dia a dh' fhoillsicheas e
a mliaise 's a ghloir. Air dhaibh a bhi
maille ris gach latha de 'm beatha gheibh
iad dearbhaehd air iia nithean a ta siorruidh,
ag'us roimh-bhlas de 'n aoibhneas mhor a
tha feitheamh air a shluagh "nuair a chi iad
e aghaidh ri h-agiiaidh.

SLUAGH LIONMHOR AGUS LAIDIE.

Cha 'n 'eil righ aig na locuist, tha an
duine glic ag radh, gidheadh imichidh iad
a mach 'nam buidhnibh. Imichidh iad aii'
uairean 'nam buidhnibh cho dumhail 's gu
folaich iad grian is speur. Is e na creut-
airean so-riosail so a tha am t'aidli loel a

ciallachadh leis an fhacal, "sluagh lionmhor
agus laidir."

Cha 'n 'eil e furasda dhuinne a thuigsiun
cho eagallach 's a tha plaigh locuist agus
saoilidh sinn nach robh loel a' tomlias a
bhriathran gu cuimseach 'nuair a tha e labh-
airt orra mar shluagh laidir air an cur an
ordug-h catha ; ach cha chuir cainnt an f haidh
iongantas sam bith air duine a chunnaic le
shuileau fhein ann an aon de dhiithchannan
na h-aird an Ear, an lom-sgrios a ni iad air
an tir. Tha e ooltach gur li-e plaig-h de 'n
t-seorsa so a tliug air loel a ghuth a |tliogail
agus rabhadh a thoirt d'a luchd duthcha,
Mhill na locuist na h-achaidhean arbhair, an
cruithneaehd agus an t-eorna ; ruisg iad
an orann-fige, an crann-iibhall agus uile
chraobhan na machraeh; agus rinn iad an
tir 'na fhasach air chor 's nach robh biadh
ann do dhuine no do bheathaeh. Bha loel
cinnteach nach b'ann gun aobhar a thainig
am milleadh ud air an tir agus gu robh
comhstri aig Dia r'a slduagh, agus tha e
a' gairm orra aithreachas a dheanamli agus
pilleadh ri Dia chum gu'n gabh e truas
dhinbli agus gu'n tog e dJiiubh a chorruich.
Chunnaic e anns a' phlaigh locuist, breith-
eanas lehobhah; agus tha e a' labhairt mar
gu'm biodh lehobhah fein 'na eheannard air
ceann an airm mhilltich. Ach leigidh sinn
le loel fhein labhairt agus uamhas na plaighe
iunseadh:-^

"Thig sluagh lionmhor agus laidir;
an leithidean cha robh ann o sheau
ao'us cha bhi na 's mo 'nan deigh.
Eomhpa tha teine ri sgrios agus nan
deigh tha lasair a' losgadh: tha am
fearann mar gharadh Edein romhpa
agus 'nan deigh 'na fhasach uaig-
neach; seadh cha bhi dol as aig aon
ni uapa. Bidh an ooslas mar choslas
each; agus mar mhareaiehean is amh-
luidh a ruitheas iad. Mar fharum
charbad air mhullach ' nam beann
leumaidh iad; mar thoirm lasair
theine a loisgeas an as-bhuain; mar
shluagh laidir air an cm' an ordugh
catha. Ruithidh iad air an aghaidh
mar dhaoine cumhachdach; streap-
aidh iad am balla mar luehd-cogaidh;
agus siubhlaidh iad gach aon air a.
.shliglie agus cha bhris iad an ordugh.
Ruithidh iad air an ais 's air an
aghaidh anns a' bhaile : -ruithidh iad
air a' bhalla; streapaidh iad suas
do na tighean; theid iad a ste'aeh
air na h-uinneagan mar mlieirlich.
Bidh ball-chrith air an talamh rondi-
pa ; eviothuaichidh na neamhan ;

43

bidli a' glirian agus a' ghealacli dor-

cha, agus cumaidh na reultan air

an ais an dealradli. Agus cuiridh an

Tighearna a mach a g^hutli fa cliomli-

air 'flieaolid, oir tba a champ ro

mhor; oir is treun esan a thoirt gu

buil 'fhacail." loelii, 2-11.

Tha loel a' labhairt mu na locuist air

mhodh samhlacliail agus anii an cainnt nam

bard, aeh saoilidli sinn nacli h-iu'rainn do

neach sam bith a bhriathran a leugliadli

gun dealbli soilleir fliaicinn air an sgTios a

blieir na creutairean sin 'nan lorg. Tha an

t-abstol Eoin a' labhairt umpa ann an leabhar

an Taisbeanaidh ann an cainnt a tha car

eoltach ri briathran an fhaidh, ach bho

chainnt-san cuideaehd faodar cumhachd oill-

teil nan locust a thuigsinn: —

Ao'us dh' fhoso'ail e. sloclid an dubh-
aigein, agais dh' eirich deatach as an
t-slochd. Agus thainig'' a mach as an
deatach air au talamh locuist; agus
thugadh cumhachd dhaibh, a reir
- mar a tha cumhachd aig- scorpion-
aibh na talmhainu. Agus bha cruth
nan locust cosmhuil ri h-eachaibh air
an ullachadh chum catha; agus bha
air an cinu mar gu'm biodh cruiu
cosmhuil ri h - or, agus bha an
aghaidhean cosmhuil ri h-aghaidhean
dhaoine. Agus bha fait orra cos-
mhuil ri fait bhan, agus bha am
fiaclan mar fhiaclan leomhan. Bha
fuaim an sgiathan mar fhuaim char-
bada mhoran each a' ruith chum
catha, agus bha earbuill aca cos-
mhuil ri scorpionaibh ; agus bha
gathanna 'nan earbuill, agus b'e an
cmnliachd daoine a chiurradh re
choig miosan. Taish. ix, 2-10.
Cha 'n 'eil sinue a' gabhail oirun gu blieil
sinn a' tuig-siun ciod a tha an diadhair Eoin
a' ciallachadh anns a chaibideal as an d' thue
sinn na briathran, so; ach tha sinn a' toirt
tarruing orra. a chionn gu bheil iad a' leigieil
ris , (ciod air hith eile a tha iad a' teagasg )
gu'm b'airhne dha an cumliachd eagallach
a tha aig an locust air sgrios a dhcauamh.
Ag-us is e sin a' phuiug air a bheil sinn a'
labhairt.

Is ann do ihreubh nam fionnau - feoir
's nam burracli a bhuine^s an locust. Tha
moran sh^orsachan dhiubh ann agus tha
iad 0 cheathramh an oirlich gu coig oir-
lich am fad. Tha loel is Eoin 'g an coimea:,
ri eich 's ri carbadan, agns a reir cuuntas
feadhnach eile a sgriobh umpa tha an coim-
eas fior; oir tha cumadh an cinu eoltach ri
cumadli ceaun eicli agus tha sraiinail an

sgiathan, 'nuair a bhios sgaoth dliiubh air
iteig comhla, eoltach ri fuaim charbadau
'nan ruith. A reir am meudachd, tha iad
anabarrach laidir. Thuirt bard de mhuinutir
na h-aird an Ear gii bheil aig an locust,
Sliasaid mar chamhal
Casan mar' struth
Sgiathan mar iolair
Uchd mar leomlian
Earball mar nathair
Ceaun mar each.
Cha teid aca air dol an aghaidh na g'aoithe
ach nia gheibh iad an cul i no air a'
chruachan neo-ar-thaing naeh siubhail iad.
'Nuair a theid iad air imiich gluaisidh iad
oho dumhail 's gu'n dorchaich iad a' g-hriau.
Chunuacas iomadli uair feachd dhiubh comh-
la a bha deich mile fichead am fad, deich
mile an lend, agus mile an doimhneachd. B'e
sin feachd na dunach. Tuigear ciod an t-
uamhas a tha so a' ciallachadh ma their
sinn nach d' fhas am bliadhna an Tiriodh
no an Uidhist na bheireadh cuid aon oidhche
dhaibh; agus na'u luidheadli iad air Muile liio
lie an dol fodha na greiue nach biodh
roinneag fheoir air fhagail annta air chionn
na maiclne. 'Nuair a bhios iad air imrich
leigidh iad an sgios far am beir an t-aumoch
orra, ag-us is trie a luidheas iad clio tiugh
air na craobhan 's gai'm bris geugan garbh
le'u cudthrom. Is e feur is luibhean is
ciuneas gorm ua talmhainn am biadh as
fhearr leo, ach gabhaidh iad seorsachau eile
ma bhios an t-acras orra. Tha fear a bha
air chuairt anns an aird an Ear ag inuseadh
ua naigheachd so: —

"Mu mheadhon-la chuala sinn fuaim
iongantach mar gu'm biodh gaoth
laidir a' seideadh troimh choille. Dli'
fhas an speur dorcha, agus airdhuiun
sealltuinn a 'mach ehunnaic sinn neul
mor dubh eadaruinn 's a' S'lu'iau ?
Ciod a bha 'n so ach sgaoth locuist?
Chunnaic an sluagh na locuist a'
tighinn agus thioundaidh iad a "mach
'nan ceudan, fir is mnathan is clanu,
feuch an cuireadh iad eagal orra
's an gabhabh iad seachad. Bha iad
a' leumartaich 's a' bualadh am ))as,
a' miounachadh 's a' mallachadh nam
biasdan, agus a' losgadh urchraich-
ean feuch an cumadh iad uapa iad,
ach' b'e sin dhaibh-san an diomlianas.
Luidh na locuist air a' mhachair
agus aun an. uine ghoirid bha an
raon gorm cho 16m ruadh 's ged
bhiodh e ajir a losgadh le teiue."
Is suarach an cron a ni na locuist-shiubh-
ail an coimeas ris a' chron a ni an t-al lion-

u

mhor a dli' fhagas iad 'nan deig-h. 'Nuair
a Inidheas iad air aite freagarraeh ni na
feadhainn bhoirionu tuill anns am fag iad
an uidhean, 's fagaidh gach te dliiubh cho
rahaitli ri ceud ubh. Anns an ath shamliradli
thig an t-al 6g- a imach agais miir ciiirear as
daibli gu luath cuiridh iad an dutliaich f odli-
pa fhein. Tha iad se no seaehad seacliduinn-
ean a dli' aois m' am bheil iad aig an Ian
fha«, agus man ruig iad an ire sin tiigidh
iad an craieionu se uairean. Anns na ceud
slieachdiiiunean d' am beatha elia 'n 'eil
sgiathan aca gu dol air iteig, ach tlieid aca
air coiseachd is leum agus anns an doigh
sin ghiaisitUi iad o bliftile g-u baile mar gu'm
biodli reiseamaid sliaighdearan. Ann am
Persia, ann an ceann a tuath na h-Afric,
agiis ann am Mexico cliunuacas brat dhiubh
air an talamli a bha cho fad 's cho leathann
ri eiiean Oholla, 's bu cho mhaith dhuit tois-
eaehadh air a chuan Shiar a thaomadh ri
feuchainn ris an fheachd do-aireamli sin a
mharbhadh. Ach air ghaol am beatha 's air
sgath an codach feumaidh luohd-aiteachaidh
nan duthehannan sin oidhirp air chor-eigin
a dheanamh air na locuist a thanachadh;
agus is e an doigh a bhios iad a' g-abhail
orra, sluiehd is digean domhain a chladhach
rompa anns an tuit iad muin air niliuin.
Bithear cuideachd a' ruamhar nam maeh-
raiehean air an do luidh na locuist-shiubhail
los na h-uibheau a dh' fhag iad a bluiseadh
agus air iomadh doigh eile, le uisge 's le
teine, a', feuchainn ri cur las do 'n al 6g. Bha
so air; a egriobhadh le fear a chunnaic plaigh
dliiubh ann an Lebanon: —

" Ann an toiseach an t-samhraidh
cliuala sinn gu robh miltean dhiubh
a' direadh a' ghlinne. Chaidh sinn
a mach a chux tillidli orra ach b'e
sin dhuinne an fhaoineas. Bha iad
cho lionmhor ri gainneamh na tragli-
ad; bha slios na beinne condidaichte
leo; agus bha iad a' mearsadh air
an ag-haidh cho ordail ri reiseam-
aid shaighdearan. Chladhaich sinn
digean air thoiseach orra agus
dh' fhadaidh sinn teintean, ach ged
a mliarbh sinn fcorran dhiubh lean
iad orra, sreath ur a' gabliail aite
na feadlinach a mharbh sinn, gus
mu dheireadh an do chuir iad ruaig
oirnn. Cha b' urrainn dhuinn stad
a chur orra no an agliaidh a thionn-
dadh. Suas an leaihad ghabh iad;
a' streap thar gach staing a bha 's
an rathad orra 's cha chuireadh creag
no sloe no garadh moille 'nan im-
eachd."

0 chionn deicli bliadhua ficliead bha na
locuist cho sgriosail ann an eiiean Cliipruis
's gu'm b' fheudax do luchd-riaghlaidh an
eilein tri mile deug punnd Sasunnach 's a'
bhliadlina a chur a mach chum an t-eilean
a g-hlanadh. Bha feachd mor dhaoine air
an GUI' ris an obair, da mliile gu leth; agus
bha iad ag obair coig bliadhna m'an do
chuir iad as daibh uile. Ann an aon
bhliadlina loisgeadh tri ceud deug tunna de
na h-uibhean aca, ach bha e air aireamli gu
robh na locuist a' fagail a li-uile bliadhna,
cudthrom clioig mile tunna dliiubh. Chladh-
aich iad se mile ficliead slochd, air an linig-
eadh le h-iarrunn sleamhain air chor 's nuair
a thuiteadh iad annta nacli faig-headh iad
asda, agiLS tha e air a radh g-u'n do mharbh
iad ann an da bhliadlina 250,000,000,000,
aireamh nacli gabh tuigsinn. Aig ficliead
locust air an unnsa tha e coltach nach 'eil
de bhataichean an Grianaig na bheireadh a
mach gu Creag Ealasaid na mharbhadh
dhiubh aim an Ciprus ann an coig bliadhna.

Sluagh lionmhor agus laidir, da-rireadh.

ACHAN AN DEOBAIDH.

Tha each a' triall d' an aros fein
Mar dh' iarras eun d' a clios ;
Am fardaicliean 'nan saoghal-cein.
Gun blilatli 'na ghrein do 'n Deor,
Gun toman fraoicli an sin e thaobh.
Gun bhraou a ni e 61 —

An eeol tha tog-ail inntinn cliaich

A' giulan da-san broin.

Co dh' ionnsuidh thig mi 's mi fo leon
Ach dh' ionnsuidh Teo-Mhic Dhe ?
Bha Thus' ad dheoraidh iomadh bliadhn'
Ag iargain fior-uisg Neimli;
Ad ghairdean sheunadh mi a's m' oig,
Is fliuair mi coir do threud —

'S ge trie bha grainealaehd am Ion,
Tha bias do phoig' am blieul.

Cum teagasg m' 6ig-e ghnatli fo m' shiiil,

Mar slirutlian-iuil 's a' cheo,

Is urnuig-hean mo shluaigh am elieum,

A reir gach feum( a cliro ;

Biodli gair do cliuain a chaoidh am

chluais,
'Gam nuallan tliim do Gliloir —

Is long nam miann 'gam fheitheamh
siar,

'San lionadli anns 6b.

Le CoiNNEACH Mac Leoid.

Air. 12.

1912.

ORAN NUADH.

Nochdmdh mi dhuit an t-sUghe air an
tigeadh dhuit triall: seolaidh mi dhuit le
m' sliiiil. Salm xxxii, 8.

Is e an t-salm .so au ,t-6ran nuadh a
chuir Dia aun am beul Dhaibliidli, 'nuair
a thiig' e dha maitheanas ag-u.s a eliuir e
folacli air a plieaeadh. Tlia an t-salm a'
teagasg oiod a tlia Dia ag iarraidh oirnn;
ciod iad' na h-iobairtean leis an coir dhuiun
teaclid 'na latliair; agus ciod an cumlmant
air an aisig e an anam air ais dhaibh.san
a plieaeaich 'na 'aghaidh.

Tha fios aig an t-saoghal uile air a' plieac-
acUi oillteil anns au do thuit Daibliidli agus
leis an do tlieab e 'anam a cliall; agus tha
e air a radii gur h-ann bliadlma 'na dlieigh
sin a- sgriobli e an t-salm so. Cha robh a
clioguis aig fois agus blia an-slioeair 'inntinn
a' elaoidli a bliodhig — '"Nuair a blia mi a'm'
thosd, luidh aois air mo chnamhan: tha mo
bhrigh air a h-atharrachadli gu tiormachd
an t-samhraidh." Sa^m xxxii, 3-4. Ach ged
a dhuisg a choguis chiontach fiabhrus 'na
bhxoilleaoh leig e le latha 'n deigli latlia is
seaohduin an deigb seachduin dol seaeliad
gun a pheaeadli aideachadli. Ach mu dlieir-
eadh, fo theagasg an fhaidh Natan a eliuir
Dia tliuige chum olcas a ghniomha inn-
seadli dha, clia b' urraiun e cumail air fliein
na b' fliaide agus thubhairt e, Pheaeaich mi
an aghaidh an Tighearna. Tha e coltach
g'Lir h-ann aig an am sin a sgriobh e salm
LI, an t-salm anns an do dhoirt e macli a
chxidlie le h-aithreachas is deoir, ag aid-
eachadli a tpjieacaidh ag-us ag aslucliadh tro-
cair.

Dean trocair orm, a Dlie, a reir
do cliaoimlineis graidh; a reir lioii-
mhoireachd do chaomli tlirocairean,
dubh as m' eusaontas. Oir tha mi
ag aideachadli m' eusaontais agus
tha mo pheacadh a' m' latliair a
giinath. Thoir orm g-utli subhachais
agus aoibhneis a chluiiintinn; agus
ni na cnamhan a bliris thu gaird-
eaclias. Cruthaich aiiiiam cridlie
glan, a Dhe, agus atli - nuadliaicli
spiorad ceart an taobli a stigli

dhiom. Aisig dhomh gairdeachas do
slilainte ag-us le d' spiorad saor cum
suas mi.

Dh' eisd Dia ri glaodh an aithreachain
ag-us thug e maitheanas dha, agus tha an
salrcadair a' seinn anns an t - salm so an
t-oran nuaidii a chuir' Dia 'na blieul.

'S beaniiaicht' an duine sin a fliuair
'Na pheacadh maitheanas;
A fhuair le trocair folach
Air a chiont' is eusaontas.

'S beannaiciit' an ti nach ag-air Dia
'Na .sheacliranaibh na 's mo,
Is ann a spiorad f 6s nach 'eil
Claon-chealg-aireachd no go.

Faodar a radh gui- caraid an da shalm,
LI is XXXII ; an dara te ag urnuig'h air son
trocair 's an te eile a' moladh Dhe a cliionn
g-u 'n d' eisd e ris an urnuigii sin 's gu 'u do
noclidj e a tlirocair.

Anns an urnuigii a rinn Daibhidh ehleachd
e briathran d' an d' fhuair morau dhaoine
ooire, Teag-aisg-idh mi do luchd-eusaoutais
do shlighean, agus iompaichear peacaicli
(li, 13). Their iad gu robh e dalma do
neaeli a rinn uiread eucoir ris-san, agus a
bha ai|r a ghluinean ag iarraidli maitheanais,
a bhi bruidhiiin air daoiue eile a theagasg no
ionipachadh. Ach cha b' ann ann an spiorad
dalma no fein-fhireanta a thuirt Daibliidh
an rud; a thuhliairt e, lagtis (saoilidh isinn nach
robli e idir as an rathad dha, iarrtus a bhi aige
air folacli: a cliur air a isheann olc le seirbhis
ur a dlieanamh do Dliia. B' e an smuain a
bha 'na chridhe, gu 'm biodh e na b' fhasa
do plieaeaich eile creidsinn ann an trocair Dhe
na 'n deanadh e trocair air peaoach clio mor
ris-san. A thuilleadh air sin bha e uadurra
gu leoir gu 'n tigeadh an smuain 'na chridhe
aig a' leithid sid de dh' am, a bheatlia a
choisrigeadh gu buileach do Dhia agus rabh-
adh a tlioirt do dhaoine eile iad a sheacli-
nadli a chlabair anns au do tliuit e fliein.
Cha 'n lu'rainn iadsan a fhuair trocair agus
a dli' fhiosraich gairdeachas slainte Dhe a
bhi 'n an tosd, oir tlia e cho nadurra dhaibh
luaidh a dlieanamh air maitheas Dhe 's a
tha e do na h-eoiu seinn. Agus a dh' ain-
deoin ciod a their iadsan a bliios a' faotainn
coire do 'ii fliacal a thuirt Daibhidh, tha e

46

soilleir do 'u t-saoghal iiile gu 'u do tlieag-
aisgf e do luchd-easaontais slighean an Tigli-
earna, agiis gu blieil 'aitlireaclias is 'um-
uighean a' g-iulaii toraidli gus an la an
diug^h. An uair a dh'iompaichear tliu, ars' ar
Slanuighear ri Peadar, neartaich do bliraitli-
rean. Einu Daibhidh sin, agais ged tlia e
marbli tha e a' labliairt fathast, agus a' neart-
acliadli iomadh brathaii- boclid aig nach biodh
misneach a shuilean a thogail gu neamh mur
b' e gu bheil beatha Dliaibliidh a' teagasg
dha nach gleidli Dia a chorruicli gu siorr-
uidh do bhrigli g-ur a toigla leis troeair, agus
aig uacli biodh briathrau leis an tigeadh
e an lathair an Tigliearna mur b'e gu 'n
d' thug Daibhidh na briathran sin dha anns
na sailin.

Anns an t-salm so, ma ta, tha e a' coimh-
lionadli a' gheallaidli a thug e anns an te
eile; tha e a' teag-asg dhuinn slighean an
Tighearna; ag- innseadh eiamar a dh' aisig e
air ais dha fein gairdeachas a shlainte.
Agus is e suim na tha aige ri radii, giu'
h-e a' cheud cheum air an t-slig-he gu reite
ri Dia, ar peacadh aideachadh. Am feadh
's a bha) e 'na thosd eha d' fhuair e leigheas
air an-shoeair a chridhe; bu chaomh leis
'eusaontas fholach ach mar b' fhaide a bha
e a' deauamli sin is auu a bu truimfe a bha
lamh Dhe air, gais mu dheireadh an d' thubh-
airt e, Aidichidh mi m' eusaontas. Agus leis
an. ath anail tha e ag radh, Mhaith esau
■cionta mo pheacaidh. Togaidh ar coguis
nadm'ra a guth air taobh an duine a dh'
aidieheas a chionta gu saor agiis a dh' iarras
maitheauas. Agus do bhrigh g-u bheil gradh
is ceartas is caomhalachd Dhe na 's airde
na ar ooguis-ne bheir e maitheanas do 'n
aithreachan gu saor is gu pailt. Ma dh'
fheuchas sinn ri folach a chur air ar peac-
anna, agus sinn fhein is Dia a mhealladh,
cha chuir troeair Dhe folach orra; ach ma
ni sinn an iirnuigh a riun Daibhidh gheibh
sinn am freagradh a fhuair esan. An ti a
dh' fholaicheas a pheacanua cha soirbhich
leis ; ach esan a dh' aidieheas ag-us a tlireig-
eas iad gheibh e troeair, Gimth-Fhocail
xxviii, 13. Ma dh' aidieheas sinn ar peac-
anna, tha esan fireannaeh agus ceart, chum
ar peacanna a mhaitheadh dhuinn agus ar
glanadh o gaeh uile neo - fhireantaohd.
I Eoini,9.

Is urnuig'h uile gu leir Salni li, ach anns
an t-salm so thionndaidh Daibhidh bho nrn-
uigh gu moladh. Is e so an- t-oran uuadh
a chuir Dia 'na bheul 'nuair a thog e suas
a elabar lathaich e 's a ehudr e a ohasan air
carraig. Tha oran 'na bheul a chionn gu
bhoil aoibhneas 'na chridhe; agus tha e a'

gairm air peaeaich eile eisdeachd ciod a rinn
Dia air a shon. "Tha thusa a' d' ionad-fol-
uieh dhomh; o theinn gieidhidh tu mi; le
h-6ranaibh saorsa euartaichidh tu mi." i'!,, 7.

Aig an ochdamh raun tha guth ur a' labh-
airt anns an t-salm, "Fior theagaisgidh mi
tha, agus nochdaidh mi dhuit an t-slighe air
an tigeadh dhuit triall; seolaidh mi dhuit le
m'shiiil." Cha'neso guth Dhaibhidh ach
guth an Ti a tha e mokdli. Cha b' urrainn
mac duin© a Ig-habhail air fhein na briathran
so a labhairt agus feumar an gabhail mar
fhreagairt caomhal a thug Dia do smuain
a dh' eirich ann an cridhe Dhaibhidh, ged
nach do chru' e an cainnt i. Bhuail eagal e
nach biodh e anns an staid shona so daon-
nan, ag-us thuirt e iris fein, Ciod am fios naeh
tuit mi anns a' chlabar a ritlust; tha an
fheoil laidir 's an spiorad anfhann, agus ma
dh' fhaoite gu bheil e ro thrath dhomh m'
orain a sheinn. Is ann a chasg an eagail
sin aguis a thoirt misnieh do chridlie a sheir-
bhisich a labhair Dia am faoal so ris,
"Nochdaidh mi dhuit an t-slighe air an tig-
eadh dhuit triall; seolaidh mi dhuit le m'
shuil." Cha 'n fhag Dia a shluagh air leth
na slighe. Cha leoir leis an easan a thoirt
as a' pholl; soeruichidh e iad air carraig.
Tha mi dearbhta as an ui so fein, arsa Pol,
an ti a thoisich deadh obair annaibh, gu 'n
coimhlion e i gu la losa Criosd. Pliil. i, 6.
Cho fad 's a bhios an Criosduidh anns an
t-sacighal bidh eomhraig an leth am muigh
agais eagal an leth a stigh, ach ma tha a
shuil ri Dia mar a tha siiilean oglaieh air
laimh a mhaighstir cha bhi e gun solus no
gun neart. Gir bheir Dia neart do'n anfhann
agus dhaibh-san a tha gun lugh meudaich-
idh e treise. Dhearbh na naoimh uile gm-
fior so agus tha e air a dhearbhadh gach
latha an diugii fhathast leo-san a tha creid-
sinu ann, agus a' leig-eil an taic ris. Cha 'n
'eil e an comas duine a eheum a stiuradh
mar bu choir dha agus tha feum ag-ainn
uile air an urnuigh a dheanamh gaeh ma-
duinu, "Treoraieh jni ann a'd' fliirinn agus
teagaisg mi." Ma tha e 'na chleaehdadh aig
ueai'h beannachd is stiuradh an Tighearna
iavraidh gu h-iriosal is gu diirachdacli gach
latlia m' an toisieh e air 'obair faodaidh
e a bhi einnteach gii 'n soillsich Dia a dhor-
chadas agus nach bi e gun fhear-cuideach-
aidh air a laimh dheis. Gir maii-idh facal an
Tighearn gu siorruidh,

Nochdaidh mi dhuit an t-slighe air an

tigeadh dhuit triall;
Seolaidh mi dhuit le m' shtUl.

47

DLEASDANAS CLOINNE.

Tha iomadli uair oigridli deas gu blii di-
chuimlineacliadli nam fiaclian trom fo am
blieil iad g-u oaoimliueas agus blatlias-cridlie
a uoehdadli d' am parantan. 'Niiaii' a thois-
icheas diiine 6g air dol a macli ann an cuid-
eaelid agus fas eolacli air gnatlias an
t-saogliail, tha e tachairt iomadh uair gu
blieil e toiseachadli air di-meas a deaiiamh
air a pliarautaii, a' saoilsiiin gu bheil e
fhein moran na 's glice na iadsau, ag-us
gu 'm feuld; e air an aobliar sin eas-umlilachd
a tlioirt daibh. Tha e smuaineachadh gu
bheil e 'na ni fearail a thoil fein a dheanamli
agus eas-umhlaclid a thoirt dhaibh-sau, ma
tha an aitheantan a' dpi an aghaidh 'iarrt-
tusan. Tha diiil aige gu 'u dean so duine
mor dheth' a dh' aon bliuille, agus gu bheil
e 'na dhearbhadh gu bheil tapadh air leth
aige. Agus tha na companaich fhaoin leis
a bheil e a' deanamh fearas-chuideachd ull-
amh gu leoir gu a mhisneaohadh anns an
droch bharail so, g-us a fbheil esan a liu choir
a bhi 'na bheanuachadh anns an teaghlach
le chaoimhneas agus le shuairoeas, a' fas
cho beadaidh neo-chaoimhneil 's nach 'eil
e furasda air chor air bith cur suas leis.
Oha 'n ann mar so, a dhaoiue 6g-a, a bu
choir do 'n chiiis a blii. Cha 'n 'eil dleas-
danas eile a bu choir do dh' oganach a bhi
oho curamach uime ris a so ; ag-us cha 'n 'eil
oigear tuigseach air bith nach dean a dhi-
chioll gu solas a thoirt do chridhe a
pharantan, le dheagh bheus agus le bhlathas
cridhe. Cha bu mhaith leam an t-6ganach
ud aireamh am measg mo chairdean uo mo
dhliith-chompanaeh, a bheireadh eas-urram
d' a athair no bhiodh neo-chaoimhneil r' a
mhathair. Cha mho a bhiodh mor mheas
agam air fearalas an fhir air am biodh naire
as a' charaid aosda a rinn an dichioll air
esan a thogail gu h-onorach ceart, ged a
dh' fhaodadh iad a bhi ann an suidheachadh
bochd gu leoir a thaobh iubhe shaoghalla.
Tha iomadh aobhar ann air^son am bu choir
meas is urram a bhi air a thoirt do pharan-
tan. Ged nach biodh ann ach a' cho main
fo 'n do chuir iad siun leis a' churam a
ghabh iad dhinn an uair nach robh sinn
comasach air ni air bith a dheanamh air
ar son fein, bu leoir e a thoirt oirnn gach
cacimhneas a b' urrainu sinn a nochdadh
dhaibh agus gach meas a tha 'n ar comas
a chur orra. Smuainich, a dhmne oig, co
a rinn faire thairis air do leanabaidheachd,
a dhion tliu bho gach ni a dh' fliaodadh do
bheatliat a chiir as mar lasair laig-, a g-hiulain
gu faighidinneach le d' dhroch nadur, a shol-

air do shon na nithean a bha feumail dhuit,
a dh' eiridinn thu ann an uair an tinneis,
a dhion thu ann an am a' chunnairt, agus
bha a dh' oidhche 's a latha le ciiram gun
choimeas a' freasdal dhuit. Co a dh' eisd
cho faighidinneach ri gach gearan a bha
agad r'a dheanamh? Co a stiuir thu 'nuair
a bha thu ann an iom-cheist, agus a thug-
solas dhuit 'nuair a bha thu fo bhron? Co
ach do pharantan. Agus mux 'eil thusa
tur gun mhothacliadli agus gun bhlathas
nadurra, bheir thu gach oidhirp air na fiacli-
an trom so a dhiol le d' chaoimhneas dhaibh-
san a nis ann am feasgur an laithean. Ach
cha 'n e mhain gu bheil taingealachd mar
so 'g ar cur fo chomain d' ar parantan, ach
tha facal Dlie a' sparradh an dleasdanais so
oirnn agus a' bagradh gu trom an aghaidh
na muinntir a tha dearmad a blii mnhal
agus dleasdanach. Nach trie a tha briathrau
na coigeamh aithne air an seirm le faidh-
ean is abstoil, "Tlioir urram do d' athair
agus do,d' mhathair." Agus nach 'eil ba-
graidhean de 'n t-seorsa so bitheanta gu leoir
ann am facal Dhe — "an t-suil a ni magadh
air athair agus a ni tarcuis air umhlachd
do miiathair, spiouaidh fitjiich a' g-hlinne a
macli i agus ithidh na h-iolairean ogasuasi."
Tha, mar so, tuigse nadurra agus facal
Dhe a' cordadh r' a clieile ann a bhi 'g ar
brosnuchadh gus an dleasdanas so a clioimh-
ead. Fetic-ii- nach bi sibh, ma ta, dearmadach
air. Thug-aibh gach urram a tha dligheaeh
dhaibh. Deanaibh an cridhe subhacli le bhur
deagh ghiulan, oir cha 'n 'eil ni ann a bheir
uiread solais d' an cridhe ri bhi 'g ar faicinn
ag imeachd ann an lathaidean !na istuamachd.
Ma tha sibhse a' tuineachadh aig an am 's
a' bhaile so agus iadsan aig an tigh 's a'
Ghaidhealtaohd deanaibh 'ui' dichioll gu
sgriobhadh 'g an ionnsuidh gu riaghailieach
gach seachduin, oir is e ian sgeid as taitniche
a thig thuca 'ur deagh naigheachd. Na
dearmadaibh a bhi cur roinn d' ur cosnadh
dhachaidh, ma tha iad ann an suidheachadh
a chuireas feum air 'ur comlinadh. Agus
eadhoin ged a robh iad gun mlior fheum
air cuideachadh bhuaibh, cuiribh an drasd
's a rithist, tiodhlac eigin 'gan ionnsuidh.
Cha 'n 'eil send as luachmhoire as urrainn a
bhi aig mathair na tiodhlac a tha labhairt
rithe mu ghradh a mic a tha air falbli am
measg choigreach. Cha 'n eil ni sam bith
a chumas 'm- cridhe fein urar g-lan cosmhuil
ri cuimhneachan air an dachaidh shiochail
ud, anus a' ghleann bhoidheach anns an
deacliaidh 'ur n-arach, agus air an aobliar
sin tha e buanuachdail dhuibh fein a bhi
mar iso a' deanamh. Ach, a biliarr air a h-uile

48

ui, iarraibh gu 'm bi sibh air bliur treorach-
adh gTi g-radh agus umlilachd a thoirt d' ur
n-Athair a tha air ueamli, oir mar is motha
a blieir sibh umhlaclid dha-.sau 's aun is
fliearr a ni sibli 'wc dleasdanas a thaobh
'ur parantan talmliaidh. Is e so an t-aon ni
a thog'as maise na h-6ige gu maise na
naomhaolid, 's a bheir Ian thoil-inntinn do
cliridhe gach athar agiis mathar, oir is
dearbh learn giz blieii aidmheil gach mathar
a tha eolas aioe fein air an fhirinn a eo-
cliordadh ri aidmheil an abstoil Eoiu, "Cha'n
'eil gairdeachas agam as motha na bhi
cluinntinn gu bheil mo chlann ug imeachd
'san fhirinn."

Lets an Ollmnh Baibeart _Blar
nach iimireamt.

NA'S DLUITHE DHE ORT FHEIN.

Na 's dliiithe Dhe ort fhein
Na 's dliiith ort fhein,

G-ed thogte mi gu h-ard
Air crann na pein

'Se fonn mo chridh' gach re

Bhi dluth a Dhe ort fhein,
Na 's dluith' ort fhein.

Ged ehromadh grian g-u tamh
'S mo shiubhal fann.

An dubliar orm mar bhrat
Is clach fo 'm cheann;

'N am bhruadar b' e mo dheigh
Bhi dluth a iDhe ort fhein
Na 's dluilh' ort fhein.

Faiceam gach cemn dhe 'm rod

'Direadh gu neamh
Gach cuiblu'iomi teachd bho d' ghradh

An gleanu nan deui'
Aingle 'gam ghairm le cheil'

Na 's dluithe Dhe ort fhein

Na 's dluith' ort fhein.

Mo.9g'laidh mi soilleir ait-

'S do chliu 'nam bheul

Togaidh mi Betel ard

Le hron mar steidh

Stiiiiridh gach gabhadh geur

Na 's dluithe Dhe ort fhein
Na 's dliiith' ort fhein.

Ged ghabliainn sgiath gu luatli

'Sgoltadh an speui'
Gealach is reul is grian

Cian as mo dheigh
B' e so mo laoidh gu leir

Na 's dluithe Dhe ort fhein

Na 's dluith' ort fhein.

Leis an Urraniach Gilleasbvug Domhnullach,
Cilltarlag'ain.

SID IS SO.

Ohuir an rioghachd £162,797,229 ann an
deocli laidir an uiridh. Tha sluagh na duth-
eha ag 61 fiach £3 lis. lOd., an ceanu, anns
a' bhliadhna; no ma chuirear ann an doigh
eile e, tha a h-uile teaghlach a' cosg £17 19s.
Tha so a' gabhail a steach na feadhuach
nach blais idir, na feadhnach a fohlaiseas ach
a thastuama, agus boirionnaich is clann, air
chor agus gur h-uamhasacli an stoluni dibhe
a tha dol an sgoile nan drongairean.

Tha se ceud is tri fichead 's a deicli duine
ann an tigh nan Cumantan, agus aig eeithir
cheud 's a' bhliadhna do gach fear dhiubh,
tha an tuarosdal a tigh'nn gu £268,000.
Oha 'n 'eil so a' gabhail a steach na feadh-
nach a tha ann an dreuchd, ann an Ard-
chomhairle na Parlamaid. Tha an tuarasdal-
san a' ruith o mhile punnd Sasimnach do
na feadhainn bheaga gu coig mile do na
feadhainn mhora, agnis tha so a' tigh'nn gu
suimf a tha os cionn £150.000.

Tha se oeud is ochd duine ann an tigh
nam Morairean; eeithir cheud is eeithir fich-
ead 's a tri dhiubh a' faotainn an ait«-smdhe
ann le coir breith agus se fichead 's a coig
air an ctu' ann air dhoigh eile . Cha 'n 'eil
tuarasdal idir aig na Morairean.

Ann an Albainn tha 1,-140 eaglais sgir-
eachd. Is e aireamh nam foirfeach ann an
eaglais na h-Alba 12,121; agus aireamh an
luchd-comanachaidh 714,915. Bha 33,390 de
chloinn air am baisteadh an uiridh. B'e
tabhartas na h-eaglai.s an uiridh £461,871,
chum aobliar an t-soisgeil a cbur air aghaidh
anns an duthaich so agus ann an tirean cein.

Bha Simeon mac lochai, Rabbi ludhach,
cho riaraichte le fliireantachd fein agus gu 'n
d' thubhairt e, Mur bi air an tearnadh ach
dithis, is mise fear dhiubh agus mo mhac
am fear eile.

Bha tuathanach ann an Diura a bha gu
maith mor aig a bhaillidh, ged a bu toigli
leis a. thi tarruing as. Air latha paigheadh
a' mhail bha botul uisge bheatha air a'
bhord ann an seomar a' bhaillidh. 'Nuair a
pliaigh Rusgan Mac Phail a' mhal — b' e
Riisgan am far-ainm a bha air — lion am
baillidh g-loine dha fhein as a' bhotul, ag
radh ris an fhear eile, Is fhearr dhuit-sa
bhuait no agad e. Fhreagair Rusgan, An
rikd a ni maith do •bhaillidh Dhiura, cha
dean e cron do Rusgan Mac Phail.

Air. 1.

1913.

FAILTE AN ABSTOIL.

Gras duibli agu^ sith o Dliia ar n-Atliair,
ag'iis o'u Tigheam losa Criosd. Tha siim a'
toii't buidheachais do Dhia a gliuath air
bhur son-sa uile, a' toirt iomraidli oirbh ann
ar ii-urnuigliibli; a' cuimhneacliadli gun sgiir
(ibair lihur creidimh agus saothair bhur
graidli agus faigliidin bliur doehais 'n ar
Tigliearn losa Criosd, am fianuis Dhe .aguo
ar n-Atliar. I Tesalon; I. 1,2, S.

Greis m'an do sgriobh Pol an litir so bha
e ann am baile Thesaloniea, a' searrnon-
achadh an t-soisgeil. Ach cha d' fliuair
e fanruiuu ann elio fada 's a bu mhaith
leis oir dli' eiricli na h - Iiidliaich 'na
'aghaidh agnis chuir iad casg air a shear-
monachadh. Air gliaol a blieatha b' fheudar
dha am baile fliagail agus fasgadh a
ghabhail ann am Berea. Clio luatli 's a
ehuala na li-Iudhaich ann an Tesalonica gu
robli, e a' isearmonaeliadli ann am Berea, lean
iad air a sliail agus thoisich iad air graisg
a' blraile a bhrosnucliadh 'na 'aghaidh. E'
fheudar dha teicheadh an dara uair agus
dol gu baile na h-Aithne, far an do chuir
e fios air a chompanaich, Silas is Timoteus,
iad a tfeigh'nn 'g a ionnsuidh. Cha robh
iiiwtinn Phoil aig fois a thaobh nan ereid-
mheach a dli' fliag e ann an Tesalonica; [bha
eagal air gu 'n tuiteadh am buidheann beag
air falbh agus naoh seasadh iad daingean
is dileas fo ghem'-leanthhuinn nan. ludhach;
ach ged a bu chaomh leis dol air ■ ais chum
comhfhurtachd a thoirt dhaibh cha 3'obh e
an comas dha sin a dheanamh, oir bha a
naimhdean an toir air. Bha earbsa aige
ann an gliocas Thimoteuis agus chuir e e.san
air eliabhaig gu Tesalonica, feueh ciamar a
bha dol daibli. An uair a thainig Timoteus
air ais, thug- e deagh chunntas air Criosd-
uidhean Thesaloniea ag-us dh' innis e do
Phol nach" e mhain gu robh iad a' seasamh
ga dileas anus a' chreideamh ach gu robh
iad mar an ceudua 'nan eisiomplair dhaibh-
san uile a bha creidsinn anns na criochan
ud. Rinn cridhe Phoil g-airdeaclias ris an
naigheachd agus g-un nine a chall sgriobh e
an litir so chumi a bheaunachd ag-us a cho-
mhairle a thoirt dhaibh.

Gras duibh agus sith o Dhia ar n-Athair,
agus 0 'n Tigheam losa Criosd. Is e so an

fhailte leis a bheil uile litrichean Phoil a'
toiseachadh, agus da-rireadh cha b' urrainn
dha giiidhe a b' fhearr a dheanamh as leth
a ichairdean na gu 'm biodli ' gras daibh
agus sith 0 Dhia'. Tha am facal gras 'na
fhacal cho saoibhir brioghmhor 's nach 'eil e
furasd innseadh ann am beag-an fhacal ciod
a tha e ciallachadh. Tha e ciaUachadli na
h-uiread de nithean anns an Tiomn.-idh
Nuadh, ach faodar a radh gu 'n gabh iad
sin uile cur fo na tri -cinn so: —

(1) Caoimhneas is deagli-gheaii Dhe do
dhaoine.

(2) i\'« tiodhhcav a tha sruthadh o 'n
chaoimhneas sin, gu sonruichte
tiodhlqc a mhic amis <m do noohd
Dia gu soilleir a dheagh-ghean do
'n t-saoghal.

(3) Toradh nan tiodhlacan sin ann an
cridhe mhic an duine.

Tlia na nithean sin uile ceangailte r'a
cheile agus faodar a radh gu bheil Pol,
ann a bhi guidhe deagh-gliean Dhe d'a
chairdean, a' guidhe mar an ceudna gu 'n
oibricheadh sin annta gach deagh bheus
agus maise na naomhachd. Tha urnuigh an
abstoil, ma ta, anabarraoh farsuinn, oir tha
an guidhe 'gras duibh' a' gabhail a steach
obair shlainteil Dhe anns an anam uile gu
leir.

Agus sith o Dhia ar n-Athair. Tha an
t-abstol a' cur gTais air thoiseach air sith cir
is ann o ghras Dhe a tha sith a' sruthadh.
Is e iadsan a mhain aig a bheil eolas air
gradh Dhe agus gras an Tighearn losa a
ruigeas air an t-sith air a bheil Pol a' labh-
airt. Tha ami facal 'sith Dhe' air a eihleaohd-
adh anns an Tiomnadh Nuadh ann an
da dhoigh; tha e a' ciallachadh reite ri Dia
no an t-sith a tha leantuinn maitheauas
peacaidh; agus tha e a' ciallachadh sith o
Dhia no an t-sith a bhios aca-san a tha
fantuinn daonnan ann an co-chomuuu a.
spioraid. Is e sin an t-sith a bha air aire
Phoil an uair a ghuidh e 'gras duibh agus
sith o Dhia ar n-Athair'; an t-sith air on do-
labhair Crioisd an uair a thubhairt e, Na-
biodli bhui- cridhe fo tlirioblaid. Faodaidh
an t-sith so a bhi ann an cridhe duine ged
bhiodh a bheatha buaireasach is doilg-h-
iosacli o 'n taobli a muigh, ma tha 'anam a'
tionndadh ri Dia mar thionndaidheas am

flur ris a' ghreiu. "Gleidliidli tu esan aiau
an sitli iomlain aig- a bheil iuntinu iuidh-
ichte ort." Isaiah xxvi, 3.

An deidh an fhailte so a ehiu- orra agais
na beanuaclidau ud iarraidh dhaibli 1iia Pol
a' dol air agliaidli gu buidheaclias a rlioirt
do Dbia air an son. Is e an litir a i-g-riobh
€ o-u eaa'laisean Ghalatia an aon litir aims
nach 'eil e a' toirt buidlieaehas do Dliia air-
son creideamh is obair na feadlmach a bha
air an iompacliadli leis; agas tha e coltach
gur h-e an t-aobliajr a thug air buidheaclias
fhagail a mach as an litir sin, nach robh
staid na h-eaglais a' cordadh ris idir aig an
am. Ghabh iad ri soisgeul eile seach an
soisgeul a shearmonaich esan dhaibli, air
clior agus nach b' urrainn e gu h-onorach
buidheachas a thoirt- do Dliia air an son.
Ach lean eagiais Thesalonica ris an fhirinn
agus ri teagasg fallan, agus uime sin thug
an t-abstol moladh do Dhia airson an creid-
inih, an graidli is andocliais. Ann an dithis
«ile d'a litrichean, Colos. is. I Coriut., tha
e ag ainmeachadh nan tri grasan so eomlila,
agus eadhoin an uair nach 'eil e 'g an ain-
meachadh air an ceaun tha an sniuain 'na
inntiun gur h-e creideamh is gradh is doehas
fior cliomharrau na beatha sploradail.

Acli is ann airson an toraidh a bha lean-
tuinn an graidh 's an creidimh 's an dochais
a thug Pol buidheachas. Bha gach gras a
dli' ainmich e a' toirt a mach a tlioraidh
sonruichte fein ann am beatha na h-
•eaglais: —

Toradli an creidimh obair
Toradh an graidh saothair
Toradh an dochais faigliidiii-

Obair bhur creidimh. Tha moran a' faot-
ainn coire do Pliol a chionii gu bheil iad
an duil gu 'u do cliuir e cudthrom ro iiilior
air creideamh agus nach do chiur e cud-
throm gu leoir air oibrichean. Ach bha Pol
cho cinnteach gu 'n toir fior chreideamh a
mach a tlioradli dligheach 's nach robli e 'n
duil gu ruigieadh e a leas nine a chosg aun
a bhi teagasg ni a bha soilleir do gach
•duine turail. Cha robh e cho amaideach
agus gu 'n tugadh e geill do dhaoine a
theirieadh ris gu robh creideamh aca, mur
I'obh e a' faicinn obair a' chreidimh 'n am
beatha.

Saothair bhur graidh. Tha am facal
saothair, an da cliuid anns a' Ghreugais agus
anns a' Ghaidhlig na 's laidire na 'm facal
obair. Thai e a' ciallachadh obair agus rud-
«igiu a bbarrachd; obair a tha doruiiiueach

no oidhirp a tha sgitheil. Faodaidh obair a
bhi taitneach is furasda dha-san a tha 'g a
deanamh, ach tha saruchadh is sgiths a' dol
an cois saothrach; air chor agus nach gabh
neacli_ saothair air son dhaoine eile mm- bi j
gradh aige dhaibli. Is e so a thug air Pol 5
a radh giu- h-e saothair toradh a ghraidh,
oir cha bhuauaich duine feineil jann an saoth-
air air sgath a bhraithrean, mar a bha
eagiais Thesalonica a' deanamh air sgath
muinntir Mhacedonia is Acliaia uile. "Tha
giadh Chriosd 'ga m' cho-eigneachadh " — is
e sin an aon chumliachd a tha laidir gu leoir
chiuii daoine a gliluasad gu saothrachadh
le 'n laimh 's le 'n cridlie, a la agus a
dli' oidhche, ann an seirbhis am braithrean.

Faighidin bhur dochais. Cha 'n 'eil na
facail sin air an eleachdadh le Pol anus an r-
.sea^li anns a bheil sinn gu bitheanta 'g an
eleachdadh an diugh. Anns an litir so tha
e a' ciallachadh le doehas, doehas ri teachd
Chriosd ris an robh fiuthair aige gu h-
aithghearr; agus le faighidin tha e a' ciall-
achadh an deagli mhisneach a tha aea-san
aig a bheil an doehas sin. Cha robh "sirh
no fois aig Criosduidhean Thesalonica; bha
iad a' fulang geur-leanmhiiinn is ana-caiujit
o'n t-saog-hal; ach dli' oibrich doehas faiffh-
idin annta agus lean iad air an aghaidh gu
misneachail mar dhaoine a bha feitheandi
ri teachd an Tighearna. Is e dara teachd
Chriosd an doehas niOr a tha an eagiais air
thalamh ag altrum. Air ua'irean tha an
doehas sin a' fas fanii agus chithear o
eachdraidh na h-eaglais gur h-e sin na h-
amannan annjs a bheil i gun mliisnich agus
gun chli. Ach air uaireaii eile tliig an
doehas beo agais an uair a thig bheir an
eagiais buaidh air trioblaidean an (t-saoghail.

Aig toiseach na bliadhna so cha 'n urrainn
dhuinn failte as freagarraiche a cliiu- air ar
luchd-lenghaidh na radh, ' Gras dliuibh agus
sitli o Dhia ar u-Athair ag'us o 'n Tio-hearn
losa Criosd.' Thug Dia dhuinn deagh dho-
chas ann an soisgeii{l a Imliic agus tha e mar
fhiachaibh orra-san aig a bheil an doehas
sin, a bhi .sior-lnheudachadh ann an obair
an Tighearna. Cha'n urrainn dhuinn earbsa,
a bhi againn gu bheil sinn air an t-slighe
cheart mur 'eil obair a' chreidimh 'u ar
beatha agus mur 'eil sinn a' saothrachadh
ann an gradh chum Dia a thoileacliadh agus
ar braithrean a cliuideacliadh. Ma jii sinn
sin gu h-iriosal is gu dichiollach bidh bean-
nachd an Tighearna maille ruinn agus "bidh
sith againn nach h-urrainn an saoghal a
thoirt bhuainn.

lUDAS MACCABEUS.

Bu mliaidi loiiiii cunntas goirid a thoirt
air an <luijie cluilrna ho; cluine a dli' fhaodar
a choinieas ri Raiboart Brus no Uilloam
Uallace a tbaobh gaol-dutbcha agus ri Car-
gill no Peden a (Jiaobh oiid diadhaidh.

Mil oehd iiclieatl bliadhna roinih (lieaclid
Chriosd db' I'bcuch an righ Grongach Antio-
chus Epiphanes ri tir Israeil uilo a thoirt
f 0 chis , agus an creideamli ludhacb a
•chiir as. Cha robh ann an Antiocbn«
a<ib diu nam fear. Bha e na b' uaibh-
rlohe na Alastair Uaibhreach fhein tigus
clia riaraicheaciji nvl a bu lugha e na gu 'm
biodh an saoghal uilo 'na aon iompairoacbd,
de 'n aon chanain agus de 'n aon cbroid-
eamh. Bha fuath aigo do na h-Iadhaich
aeh bha fuath a bu mhotha aige do chreid-
eamh nan ludhach, aoradh lehobhah; oir
chunnaic e gn maith giir h-e so a' bhann
a bha 'g an cumail riaingean is seasmhach
mar rioghachd. Bliris o ballanhan lerusa-
leira, loi.sg g a geatachan, agus thruaill o
an teampull; agus los an tuilleadh tamailt a
cliur air muinntir a' bhailo cliuir e ^ua.s
iomliaigh ann an cuirt an toampuill agiis
dJi' iobai'r e touc air an altair. Bha cuid de
na h-Iudhaic']i a bha cho trailkil agus nacli
do chuir iad 'na 'agliaidh; air ghaol a bbi
air an taoblr laidir agus air ghaol buannachd
ghabh iaf] ri lagli Antioohuis agus lub iad
an glun do na diathan a thug G dhaibh.
Ach bha a' mhor-chuidoachd na bu dilso
do clueideamh an athraichean na gu 'n treig-
eadh iaeU e air ordugh righ no sagairt; ugus
b' fhearr leo am bas i'hulang seach toibheum
a thoii't do leliobhah. Tlia o air a radh gur
h-ann aims na laithoan deuchainneach ud a
rinneailli Salm i,xxix agns Salm Lxxiv.

" A Dhe, thainig na cinnich a steach do

d' oighreachd;- thruaill iad do theam-

pull naomh: flli' fhag iad Jerusalem 'na

carnaibh. Thng iad cuirp do sheir-

bhiseach mar bhiadh do eun-laith nan

spGur, fooil do naomh do fhiadh-

bheathaichean na talmhainn. Cuidich

leinn, a Dhe ar slainte."

Bha .saighdearan an righ air an cur a

mach air feadh na duthcha, a thoirt air an

t-sluagh iobradh a reir gnaths nan ciuneach

agus a cliur an sas na feadhnach nach tug-

adh urahlachd d' a reachd. Bha na siona-

gogan air an dunadh, loabhraichcan an

lagha air an losgadh, agus ainm leliobhah

air a thoirmeasg. Gejl a bha gairdean feola

na duthclia cbo lag agns nafh b' nrrainn dhi

cuibhrichean Epiphanois a thilgcil dhit'h,
dhuisg a' gheur-leanmhuinn agus an lamh-
achas-laidir a bha e a' (Jeanamh orra spiorad
an t-sluaigh; agus bha iad deas gu buillo
a thoirt air son an saorsa 's air son an creid-
eamh, ged a b'e am bas bu tloircadh dha.
Mar ann an laithean nam breitheamhuan
thog Dia suas gaisgeach air an ceann, agus
cha luaithe nochd e e fein na liha, nn,
CGudan air a chul.

Ann am bailo beag a t.ha siar air iorusa-
lem bha sagairt diadhaidh d' am b' ainm
Matlathias. Bha coignear mhac aige; agus
tha 0 collach gur h-e cruas nan amannan
U|tl a thug air lerusalem fhagall agus fasg-
adh a ghabhail far am biodh oothrom aigo
air aoradh a dheanamh do Dhia ann an sitli.
Ach bha coin-shiubhail an righ air a lorg
agus fhuair iad greim air. Dii' fheuch iad
an toiseach brosgul ris; thidrt iad gu robh
moas aig- an t-.sluagh air agus gu 'n tugailli
iad geill do ordugh an righ na 'n tugadh
esan eisiomplair dhaibh agus na 'n iobrailh
e a reir gnaths nan cinneach. Fhroagair
an sagaii't gu 'm b' fhcari' leis am bas seach ■
a lamhan a liliruailleadli Je h-iobairtean nan
cinneach. Ghabh ludhach loibidcaoh a bha
latliair an cothrom so air gean-maitli a chos-
nadh dha fein o phrionnsa an t-saoghail,
agus thuirt e gu trailleil gu 'n tairge,xdh
esan an iobairt. Las coi'rnicli an t-sagairt;
bhuail e an t-Iudhach agus teachdaire an
rigli agus mliarbh e iad, agas leag e sios
an t-altair. Agus ghlaotlh o le guth ard
"ladsan a tha eudmhor air taobh an Tigh-
eai/na agus leis an aill a lagh a ghleidli-
Gadh, leanadh iad mi.se." Ach ged is o
Mattathias a tliug gairm do 'n dutliaich eir-
igli an agliaidh an fhir'-shai'uchaidh is o a
mhic a, ghiulain, uallacJi is leas an latha.
B'e an oarail mu dheireadh a thug o
dhaibh: —

Bithibh eudmhor air son an lagha agus
th'oiribh soachad 'ur beatha air son
cumhnant 'ur n-athraicliean. ('uimh-
nichibli na gniomharan a rinn 'ur n-
athraichean 'nan laithean, Abraham is
loseph is Caleb is Daibhidh, is |i]lias is
Daniel. Na biodh eagal oirbh roinih
bhriathran duine, agu^i toagaisgcadh, na
ginealaich a dh' t'halbh dhuibh, nach
cuirear gu h-amhluadh iicach a chuireas
'earbsa ann an Dia. Bithibh treun, a
mbaca, agus nochdaibh 'ur diiiiioalas
air laobh an lagha. Tha lios agani gur
duine mo mhac Simeon aig a bhoil
comhairle ghlic; eisdibii ris-san daonn-
an ; bidh e mar atliair dhuibh. Agu.H a
Ihnohh Tii'Inl-s, o 'oifie I h^i c laidir is

treun : biodh esan 'na cheannard

dhuibh arjus cuireadh e cath as lefh

a shluaigh. Mar siu bheanuaich

Mattathias a Imhic agus tliugaclli e gu

'athi-aichean. I \Maccab. 2.

C'lia mhor theaglilaichean riamh anns an

robli coignear mhac cho gaisgeil ri claun

Mhattathias, ach ged a bha an teaglilacli

g-un diu idir b'e ludas an roghainn. Rinn

iad uile seirbhis dliileas d' an duthaich; a'

gabhail na stiuracli fear as deigh fir.

Ghunnaie athair gii robh ceann maith is

eridhe gaisgeil aig ludas agus is e sin a

thug air iarraidh air each an toiseach a

thoirt dha, ged nach b'e a bu shine. Bha

e 'na shaighdear ainnieil agus 'na chomman-

dair sonruichte, mar a dh' fhaodar a thuig-

sinn o'n ainm a thug a dhaoine fein air,

am farachaii, a chionn gu robh a bhuilleau

cho trom air a naimhdean. Cha robh aige

ach aireamh bheag dhaoine ach uair is uair

chuir e ruaig air armailtean nan coimheach.

" 'Na gliniomharan bha e mar leogh-

ann agus mar chuilean leogh9,inn ag

iarraidli cobhartaich. Rinn e rioran

'righrean doilgliiosach agus thug e

gairdeachas do lacob le ghniomlaaran ;

agus bidh ainm beannaichte gu brath.

Cihaidh fuaim euchdan air i'eadh an

domhain agus thuit eagal air na

rioghachdan mu 'n cuairt."

Ged a bha e cho seolta ri De Uet cha

b' aun le seoltachd a fhiiair e buaidh daonnan

ach le cudthrom is braise nam buillean a

bha e toirt seachad. Cha b' aithne dha

eag-al agus cha d' thug- e riamh a chul do 'n

namhaid ged a bhiodh fiehead duine aca

mu choinneamh an aon duine a bha leis-san.

Bha an namhaid aon uair cho lionmhor

agus gu 'n do chomhairlich a dhaoine fein

dha gun aghaidh a thoirt dhaibh. Fhreag-

air am Farachan,

"Cha 'n ann o lioumhoireachd feachd
a thig buaidh an cogadh: tliig neart
o neamh. Tha sinu a' cogadh air son
ar beatha 's ar laghannan. Uime sin
sgriosaidh an Tighearna iad agus air
bhur son-sa na biodh eag-al oirbh
romhpa."
Chuireadh am blar agus chuir ludas 's a
dhaoine teicheadli air feaehd an righ. Uair
eile rinn an namhaid cho cinnteach gu rach-
adh an latha leotlia 's gu'n d' iarr iad air
ceannaichean a bhi dluth chum gu reiceadh
iad riu mar thraillean na priosauaich a
ghlaoadh iad. Ach fhiiair iad bristeadh-duil
agus rinn am Farachan liodairt orra nach
d' fhuair iad riamh a leithid. Thamailtaich
e arm Shiria gu buileach agus ged a chuir-
eadh na commandairean a bu sheolta 'na

'aghaidh thug e dulain dhaibh fad she
bliadhna. An uair a chuimhnichear nucli e
mliain gu robh uile chumhachd Shiria 'na
'aghaidh ach mar an ceudna na Philisticli,.
na h-Edomaich 's na Moabaich, coimhears-
naich aig an robh seann ghamhlas do Israel,
feumar aideachadh gu 'm b' airidli ludas
air an ainmi a thug iad air, an uair a chum
e riutha se bliadhna. Ach bha feachd Shiria
ro lionmhor agus ged a rinn am Faraclian
tanachadh maith orra bha e na b' fhasa
dhaibh-san na bealaich a lionadh na bha e
dlia-san, agus mu dheireadh fhuair iad a'
chuid a b' fhearr dheth. Anns a' bhlar
anns an do thuit e cha robh aig-e ach ochd
ceud duine ag-us bha fiehead mile saighdear-
coise is da mhile saighdear-eich 'na 'aghaidh.
Chomhairlich a dhaoine dha teieheadh ach
flu'eagair e, .,

"Nar leigeadh Dia gu 'n deauainn an

ni sin no gu 'n teichinu romhpa. Ma

tha ar u-uair air teachd, racliamaid an

coinneamh a' thais gu duineil as leth

ar duthcha agus na cuireamaid suial

air ar n-ouoir."

Bha am blar fuilteach ag'us mharbhadh

moran air gach taobli. Mharbhadh ludas

Maccabeus agus theich an t-iarmad beag d'a

dhaoine.

'Agus rinn Israel uile caoidh air a
shon; rinn iad bron re mhoran laith-
ean, ag raclh, Thuit an duine treun a
thug saorsa do Israel. An deigh a
bhdis thoisicli na h-aingidh air an cinn
a chur a mach ann an uile chriochan
Israeil."
Ged a dh' fhairtlich air ludas saorsa a
chosnadh d'a dhuthaich agus cuing nan cinn-
oach a thilgeadh dhith gu buileach, choisinn
e saorsa dhi ann an nithean spioradail agus
lean an sluagh ri lagh Mhaois is creideamh
an athraichean. Ghabh fear d'a bhraithrean
aite an Fharachain agus lean na Macca-
beaich air an aghaidh fad iomadh bliadhna,
a' tagradh cothroim is ceartais d' an duth-
aich.

Am measg maithean an t-saoghail uile
gu leir cha 'n 'eil fear eile as airidh air cliu
as aircle na ludas Maccabeus. Ann an eud
f aodar a choimeas ri Eliah no Eoin a' Bhaist-
idh; ann an treine ri Samson no Saul; ann
an diadhaidheachd ri Abraham no Heseeiah;
agais ann an gaol-duthcha ri Gideon no
Deborah. Cha b' ann air ghaol gloir a chos-
nadh dha fhein a dh' eirich e an aghaidh
an fhir-sharuchaidh ach air ghaol saorsa a
chosnadh d'a dhuthaich agus creideamh nan
athraichean a ghleidheadh gun truailleadh.
Fior cheatharnach agus fior dhuin-nasal;
saighdear treun ann an cogadh naomh.

Air. 2.

1933.

TOEADH NA TRIO BL AID.

Tha sinn a' deanamh uaill aim an trioh-
laklibh do bhrigli gii bheil fios againn gii 'n
■oihrich triohlaid foighidinn. Rom. v. 3.

Is mor am facal e do neach sam bitli a
radh g-u bheil e a' deauamh uaill ann an
trioblaidibh, acli, is fhiacli do dhaoiue amh-
shar lliulang- ma tha amhohar a^' oibreaehalh
aniifa toiudh siochail iia fireautaehd. Gsd
nach bu duine Pol a bheireadh 'inntinn do
eoin an adhair, cha bu iiar leis air viairean
uiiineagaii a chridhe fhosgladli agus iun-
seadli d'a bhraitlirean ciod a dh' ionu-saich e
0 fhreasdal Dhe 'na bheatlia fein. Fliuair
e a chuibhriomi de thrioblaideau an t-saqg--
ail so, acli ged a g-hiulain e 'na chorp agus
'na spiorad comharran an Tighearn Io.sa,
cha do rinn e riamh gearaa agvis cha do
chain e a ,mhisneach, oir mar bha na bliadh-
nachau a' dol seachad bha Dia a' teagasg
" dha gu 'm bu leor a ghras-san air a shon.
Co as urrainn an duilleag a tha e toirt
dhuinn a leabhar a bheatha, ann an 2 Cor.
XI. 24-29, a leughadh gun a chridhe bhi
goirt? A.ch ged a bha a bhodhig air a
saruchadh 's air a pianadh le meud fhulan-
gais bha an duine o'n leth a stigh air
ath-nuadliachad'h o la ga la. Cha b' ann mu
thuaiream, ' uime sin, aeh o fhio.srachadh
pearsonta fein a thubhairt e gu 'n oihrich
trioblaid foighidinn. Tha am facal a ehle-
achd Pol a' ciallaohadh barrachd 's a tha
siinie a' eiallachadh an diugh leis an fhacal,
foighidinn ; tha e a' ciallaohadh misneach
is seasmhachd. Anns an litir a sgriobh e
gu Timoteus tha e ag- iarraidh air cruaidh-
chas fhulang mar dheadh shaighdear losa
Criosd; agus is e an spiorad sin, spiorad an
t-saighdeir a sheasas ri cruadal, gun gheai'an,
a th;a e cjallachadh le foighidinn.

Is e an t-aobhar gu bheil an TiOmnadh
Nuadh a' cur a' leithid de ehudthrom air na
trioblaidean a. thachras air sluagh an Tigh-
earn anns an t-saoghal so, gu robh e air a
sgriobhadh ann an amannan deuchainneach.
A thuilleadh air na trioblaidean eumanta do
blieil mac an duine buailteach o bhreith gu
bhas. dh'fhuiling na ceud chreidmhicli deuch-
ainnean is eruadal nach aithne dhuinne an

diugh. Bha an saoghal uile is cumhachdan
an t-saoghail 'nan aghaidh; dh'fhuiling iad
eas-urram is ana-cainnt is geur-leanmhuiuu;
rinneadh iad mar shalachar an t-saoghail is
mar anabas nan uile nithean; agus dhearbh
iad air an eostus gu 'm b' fhior am facal a
labhair an Slanuighear — "Anus an t-saoghal
bidh amhghar agaibh." Eoin xvii. 33. Aeh
bha fios aca co ann a ehreid iad, agus cha
do mheas iad gu 'm b' airidh fulangas na
h-aimsir a ta lathair bhi air a choimeas ris
a' ghloir a tiha ri teachd, oir bha suil aca ri
rioghaehd ghloirmhor is shiorruidh. An aite
bhi air an tilgeil sios no bhi fg dhiobhail
misnich dh' oihrich na deuehainnean ud
foighidinn anuta, air chor agus gu 'n do
chomhraig iad an deagh chomhrag mar
shaighdearan cruadalach, a' sior-ndieiidach-
adh ann an obair an Tig-hearna agus a'
feitheanah ri duals na fireautaehd a bheir
C'rio.sd dhaibh-san uile leis an ionmhuiun a
theachd.

Aeh ged a chaidh laithean na geur-leau-
mhuinn seachad, agus a dh' fhaodas daoine
ainm an Tighearna aideachadh an diugh gun
eagal am beatha no am maoin shaoghalta
a chall, tha e fhathast fior gur ann fro iom-
adli amhghar a theid neach a steach du
rioghaehd Dhe.

Is lionmhor trioblaid agns teimi
Thig air an fhirean choir ;
Aeh asd' air fad ni Dia nan griks
A theasairginn fadheoidh.

Cha 'n 'eil am Biohidl a' teagasg gu 'm lii
cursa an fhreasdail anns an t-saoghal so
na 's baigheile ris an fhirean na 'bhios e
ris an aingidh. Tha na h-ahstoil a' teagasg
gur h-e an ti as ionmhuinn leis an Tigli-
earna a simachdaicheas e, agus ann an samh-
ladh an fhionain fhior tha ar Slanuighear
ag radh nach ann idir ris a' chrionaich no ris
na geugan marbh a bheanas sgian a' ghair-
nealair aeh ris na geugan a 'tha beo agus a
tha tabhairt toraidh, chum gu'n giulain iad
tuilleadli toraidh. Bha eadhoin \ighdar ar
slainte air a dheanamh f oirfe tre f hiilan.gas,
agus feiunaidh na deisciobuil imeachd air
a' cheart slilighe air an do choisich alu
Maighstir. Is e a' chrioch a tha aig gach
freasdal searbh is duileadas a thachras air
a' Chriosdmdh, a chreideamh a dhearbhadh,
agus a dhochas ann an Dia urachadh, agu^;

6

'inntinn a tliarruing air falbli o nitliean
faicsinneacli gus na uitheaii a ta siorruidh.
Clia 'n fhaighear smior a' chruithneachd gus
am bi an t-arbhar air a bliualadh, 's air a
eliriaradh, 's air a glilanadli ; agus faodar
a radh guir e bron is trioblaid is deuchainn
ua raeadhonnan a tlia Dia a' cleaclidadh
clium smior a' chruithneachd a dhealaehadh
o'n mholl ami am beatha a shlivaigh. Nach
bu choir gu 'n oibricheadh au smuain so
foigloidinn is misneach is seasmliachd annta-
san air a bheil buillean an Tighearua a'
tuiteam, do bhrigh gu bheil e a' buntaiun
riu mar ri cloinn.

Tha trioblaidean ar beatha a' teagasg
dhuiun iomadh ui nach tuigeamaid air dhoigh
eile. Is e so a bha an Salmadair a' ciall-
achadh au uair a thubhairt e, Is maith
dliomh-sa gu robh mi ann an ambghar, chum
gu foghlumainn do reaclidaii. Tha iomadh
facal ann an leabhar Dhe nach tuigear ach
leo-san a itha eolach air bron, agus iomadh
maise ann an nadur na Diadhachd nach faic-
ear ach leo-san air a bheil stuadhan na
beatlia so a' dol thairis. Ged nach 'eil
smachdachadli am feaclili a ta e lathair solas-
ach ach doilghiosach, gidheadh tha e dhaibh-
san a iha, 'ga ghiulan gu h-iriosal, faighid-
inneach ' 'na iuchair a dh' fhosglas na
seomraichean as maisiche ann an tigli Dhe.
Cha 'n 'eil Dia aig am sam bith cho dluth
d'a shluagh 's a tha e ann an la na trioblaid.
Anns an la sin tha e da rireadh 'na sheas-
amli aig an dorus agus a' bualadh. Tha e
'g an tarruiug la cordaibh a gihraidh, ag iarr-
aidh orra an taic a leigeil ris fein, agus
deas gus an gealladh a choiroli - lionadh
dhaibh, "An uair a theid thu troimh na
h-uisgeachau bidh mise maille riut." Tha
ainglean Dlie a' tigh'nn gu dorsan dhaoine
air uairean ann an cruth eagallach; ach is
fliiach ainglean Dhe aoidheachd a thoirt
dhaibh ge b'e cruth anns an tig iad, oir
beannaichidh iad an fhardach anns an cuir
iad seachad oidhche.

Cha 'n 'eil ar trioblaidean a' tigh'nn tliug-
ainn gun fhios do Dhia agus cha tigeadh
iad idir mui' biodh feum orra. Deanaibh
gairdeachas, ars' an t-abstol Seumas, 'nuair
a thuiteas sibh ann an iomadh gne dheuch-
ainnean, air dliuibh fios a bhi agaibh gu 'n
oibrich dearbhadh bhur creidimh foighidinn.
Is teagasg ard so, da rireadh; ach is fhiacli
do dhuine dol troimh mlioran dheuchainnean
ma tha iad 'g a thoirt na's dluithe ri Dia
ao'us a' neartachadh a' chreidimh ann an
gradh is maitheas ar n-Athar neamhaidh.
Ciod, ma ta, as urrainn sinn a radh riu-san
a tha fulaug plan cuirp no amhghar inntinn

no bron cridhe ach a bhi fo dheagh mliis-
nich do bhrigh gu bheil Dia a' buntainn
riu mar ri cloinn. Ged tha am freasdal sin
searbh an drasd tionndaidh an searbhadas
gu milseachd ma ghiulaineas iad an trioblaid
le ciuine is misneach is foighidinn. 'Nuair
a dh' fhasas daoine gearanacli is as-creid-
mheach is ceannairoeach fo smachdachadli an
Tighearna tha iad a' dublaohadh an doil-
ghios, agus is culaidli-thruais iadsan a
gheibh trioblaid, gun a toradh. Tha Dia
ceart 'na uile shligliean agus naomli 'na uile
ghniomharan, Ian graidh is trpcair is caomli-
alaehd, eadhon 'nuair a ghairmeas e oirnn ar
crann-oeusaidh a 'ghiulan. Is e so an creid-
eamh a bheir an gatli a trioblaidean an
t-saoghail, ag-us a dh' oibricheas annta-san,
aigf a (bheil e foighidinn dhiadhaidh.

-:o:

TOMI SHANTER.

An uair a dliunar na buthan agus a dh'
fhagas balaich nan ceannaicliean na sraid-
ean; an uair a chomhlaieheas coinihearsnaich
poit-chioerach a clieile; an uair a chromas
an t-anmoch air laithibh-feille agus a thois-
iclieas mviinntir air an t-slighe a ghabhail
dachaidli; an uair a tha sinn 'n ar suidhe
ag 61 ar druthaig agus a' fas blath agus
anabarrach sodanach, cha 'u 'eil aon smuain
'n ar cridhe mu na miltean fada, no mu gach
cathar is sloe, gach stuadh is stac, a tha
eadar sinn agus ar dachaidh far a bheil ar
cailleachan gu dur draundanach 'nan suidhe
ann am feirg, agus a' teannacliadh an cnu-
aichdean mar anradh a' fas ann an gairgOr
ag altrum an corruich chum a chumail dian.

Fhuair Tomi Shanter, an duine coir, au
fhirinn so a tmacli an am da a bhi marcachd
air oidhche araidh a lonar-Air (baile air
nach d' thugadh barrachd riamli a thaobh a
cliuid daoine ionraic agus a cliuid oighean
maiseach ! ) .

0 Thomi, na 'n robh tliusa cho glic agus
comhairle Ceite do blieau fein a ghabhail!
Leig i ris dliuit gun mhearachd nach robh
anuad ach trusdar salacli gun diu; gleosgair
bruidhneach, goileamach, misg-each ; nach
robh thu aon latha feille o gheamhradh gu
fogliar measarra no stolda! Cha do cliuir am
muillear lamli air moUtair, nach do sliuidh
thu maille ris fliad 's a bha sgillinn ruadh
'na d' sporan. Cha do chuireadh crudha air
aearran s'un daoraoh a bhi air a' o-liobliainn
agus ort fein. Air an t-sabaid naoimli, agus
am fochair na h-eag'lais, bu ghnath leat a
bhi 'g 61 maille ri Sine a' Chlachain gu

iiioch Di-luain! Uime sin, cliuir i air mhan-
adli auns an diiiblire leis na sithichean am
bhathadh, luath no mall, anu an sruthaibli
domhain na h-aibline Doon, no air do glilac-
adli anus an diublire leis na sithichean am
fag'us do sheann eaglais Allobhaidh!

Och, pell! a mhnathan suairce; blieir e
sileadh nan deur orm a blii smuaineachadh
eia lion comhairle tliaitneach, agus cia liou
rabhadh glic a thugadh le m' mhnaoi, ach
air an do rinneadh tair leam-sa a comp-
auacli !

Ach chum ar sgeoil. — Air feasgar araidh
feille bha Tomi gu stolda 'na shuidhe ri
taobh ua cagailte far an robh gealbhan-
teine a' bras-lasadh, agiis maille ris bha poit-
earan druaipeach a blia 'g 61 gu cothromach
gloin air a' ghloine. Aig 'uilinn bha Seocan
Greusaiche 'ua shuidhe air eathair, a sheann
f'hear-ruin dileas is iotmhor. Ghradhaich
Tomi e mar fhior bliratliair caidreach, air
dhaibh a bhi cuideachd re iomadh seachd-
uiun fo 'n daoraicli. Bliras-shiiibhail an
oidliche — le h-oraiji is gleadhraich gun
choimeas — ^agus bha an leann a' sior dhol am
ieabhas! Bha a' bhean-osda ag-us Tomi a'
fas ro shuairce r'a cheile le comaiuibh uaig-
neaeli agus fior tliaitneach. Dh' aithris
Seocan Greusaiche gach sgeul a b' iongan-
taiclie na cheile, agus bha gaire mor an
fhir-esda mar cliomh-sheirm do 'u dlutli-
chomhradh! Seideadli an doinionn a mach le
biiirieh eagallaicli, ach cha bu mho air Tomi
an doinionn is fead!

lomaguin! air dlii a bhi faicinn neaeh cho
sona, chaidli i agus bliatli i i fein amis ua
tuiltean leanna! Mar a ghreasas na seill-
eanau dhachaidli le 'u storas, mar sin
tlieich na mionaiclean mar air sgiathaibh.
Feudaidh righrean a bhi air am beannach-
adh ach bha Tomi moralach, air dha buaidh
a thoirt air uile tliruaighibh na beatha so.

Ach tha toilinntinuean mar ehrom-lusan
air an sgaoileadh a mach; ni thu greim air
a' gliu.caig ach tha am blatli air a sgapadh!
Air neo cosmhuil ri cloinneagan sneachda a'
tuiteam air an uisge; geal re sealain, ach air
ball leaghaidh iad as an t-sealladh, agus
cha 'n fhaicear iad tuilleadh; air neo cos-
mhuil ris . na fir-chlis a ghrad-tlieieheas air
f albh mu 'n comliarraichear an t-ionad anus
an robli iad; air neo cosmhuil ri dealbh
maiseach a' bhogha-flirois a shiubhlas air
falbli ann am meadhon an anraidh. Cha
bheo e a chuireas cuibhreach, aon cliuid air
uine no air seol-niara; tha an uair air teaehd
anns am feum Tomi dol air muin 'eicli — an
uair sin a tha mar chlach-ghlasaidh do
dhruim-bhogha dhoilleir na h-oidhche — anns

a' clieart uair thiamhaidli sin leum e air
druim a chapuill agus air a' leithid de
dli' oidhche cha deachaidh peaeach truagh
riam,h a mach.

Sheid a' ghaotli mar nacli seideadli i tuill-
eadh ! Dh' eirieh na f rasa torghanach air
sgiathaibh na sine! Sliluig an tiugli-dhor-
cliadas suas na grad-bhoisg-ean teine 's na
spem'aibh, agus bha 'n tairneanach a' biiiricli
le toirm fhad agus fhuaimneach! Dli'fheud-
adh leanabh a thuigsinu air an oidhche u'd
gu robh gTiothueh aig an Drocli-Fliear os
laimli!

Air do Thomi a bhi gu daingean 'na
shuidhe 's an diollaid air muin Mag-gai, a
cliapull glas fein — agus capuU na b' fliearr
cha do tliog riamh cas — glirad ghluais e air
falbli troimli chlabar is lathach, gun suim-
sam bitli do 'n ghaoitli, no do 'n uisg'B, no
do 'n teine : an drasd a' deauamh greim air
a deagli bhoineid gliuirm agus gu cronach
a' seinn seann duanaig, agus a rithist a'
sealltuinn gu curamach mu 'n cuairt da, a
shuilean a' sgeannadli 'ua eheann, air eagal
gu 'n deanadh na boeain greim air. Bha
eaglais Allobhaidh a' tarruing am fagus far
an robh taibhseau is cailleachan-oidhche a'
sgreadail 's an dorchadas .

Fliuair e null thai an atha far an do
cliailleadh an ceannaiclie 's an t-siieaclida .
Gliaidh e seacliad air na craobhan beithe
agus air a' chloich mlioir far an do bhris
Tearlach misgeach cnaimli na li-amhaicli aige
fliein ; eliaidh e troimli 'u chonasg agus
seacliad a'ir a' cliarn far an d' fhuair na
sealgairean an leanabh a mhortadh, agus
am fagus do 'n droighnich os cioiin an tobair
far an do ehrocli mathair Mhuugo i fein.
Air tlioiseach air tha Doon, a' taomadli a
tuiltean a mach; tha an doinionn bhuair-
easacli a' beucaicli troimli na coilltean, agus
tha na dealanaich a' clis-blioisgeadh o dlieaS
gu tuath. Na 's faisge agus na's faisge tha
na tairneauaich a' biiirich; agus tr'oimh na
craobhan chithear eaglais Allobhaidh gu
lasarach mar gu 'm biodli i 'na teine. Bha
na sailthean aice a' gliosgadh troimh gach
fosgladh agus cliualas 's an am gleadhraich
siigraidh agus fuaim daniisa!

Och, Och! Siigh an Eorna! thus' a dhe-
achdas gu dan ! Le deocli an da sgillinn
cha 'n 'eil eagal oiriin ; ach le ' Mhac na.
bracha' blieir sinn an aghaidh air an Drocli-
Fhear fein! Cliuir an deoch a' leithid de^
sprachd anu an Tomi agus le ceartas fliaot-
ainn nacli biodli an t-eagal a bu lugha air
roimli na deamhain fliein. Ach sheas Mag^
gai, air a bualadh le h-eagal, giis an doi
bhrosnuicheadh i le sail is laimh air a

h-aghaidh chum an t-soluis. Ach, obh, obh,
an seallaclli miorblmileacli a chunnaie Tonii!
sithichean is buidsiclieau a' dian-cliur ris an
dannsa. Cha b'e leumartaich chiuin, reidh,
a blia aca; acli grad-stapan gearra, ealamh;
sratli-speidhean is ruidhlean cridheil, Isis an
do chuireadh beothalas agus smioralachd 'n
an sailtibh. Air an taobh an ear bha dall-
luuneag dliorcha far an robli an t-Aibhistear
nior fein 'ua shuidhe ann an riochd beathaich
fiadhaich. Bha e 'na gharrach dudach; dubh,
gruamach, agus mor, B'e a ghnothuch-sau,
aie' an am, a bhi seinn eiuil dhaibh.
Theann-ghleus e a' phiob agus thug ise
sgread aisde a chuir niullach is sailthean an
tighe air chrith!

C'eithir thimchioll bha cisteachan - luidhe
'n an seasauih, fosgailte ; a' nochdadh nam
marbh 'u an eideadh deireannach ; agus le
druidheachd dheamhanach air chor-eigin bha
solus ann an laimh fhuair gach aoin diubh,
leis am .f aca aji treun-fhear Tomi air a' bhord
naomh, cnamhaii mortair ann an iaruinu na
croiche — leauabau beaga gun bhaisteadli, da
reis am fad, — meirleach air ur ghearradh o'n
taod lagus na, h-ospagau deireannach aige
fiiathast air an dealbhadli air splauchd a
chraois — coig tuaighean-eatha, le meirg- na
fala thairis orra, — gluinean leis an do
tliachdadli naoidhean, — sgian a bhsubanaich
sgornan athar a chuireadh gu bas le mhac
fhein, agus na duala liatha aige fhatha5t air
cois na sgine, — agus moran de nithean oillt-
eil eile nach flu an ainnieachadh.

An uairabha Tomi a' sgeannadh a shuil-
eau, Ian uamhuinn is iongantais, dli' ihas
an aighear agus a' mhire grad agus gleadh-
rach. Sheid am piobaire suas na bu labhra
agus na bu labhra agus cliaidh an luchd-
dannsaidh 'n aii deannaibh. Ruidhil iacl,
shuidhich iad, chroisg iad, agus chaidh iad
an sas 'ua cheile. gus an roTjli sniuid lalluis
air gaeh seann ehaillich a bha lathair! Mu
dheireadh, thilg iad dhiubh an luideagan
agus bhuan - sheas iad ri 'n obair 'n an
leintean .

A nis, a Thomi, a Thomi! na 'm b' oigh-
ean iad sud agus gach aon diubh sultmhor
is maiseach, le 'u leintibh air an deanamh,
cha 'n ann de 'n phlaide shalaich, bliain, ach
de 'n anart, geal mar an sneachd — ciod a
theireadh tu riutha? Ach an aite sin, bha
bansg'alan seargta, aosda, baoth, le lurgannan
tana, cuagach, a chuireadh searrach air
dhiol, a' leumartaich agus a' geari-adh shiii'd-
ag, air druim seana mhairt! Och! Och! bu
leoir e a chur orrais is sgreamh orm.

Ach b' aithne do Thomi rud no dha agus
shocruic;h e a I'sliuil air aon chaile dhreacliail

chiatach a bha 's an ruidhteireachd. Bha'n
leiue chutach aice de lion-anart Phaislig; agus
ged a bha an leine ro glianu ann am fad,
is i a b' fhearr a tha aice, agus bha i bosd-
ail. Ach 0 ! a chaile gun naire, is beag a
bha fios aig do sheanmliathair chrabhach,
gu 'm biodh an leine a sholair i air sou
Anuaig bliig- a h-ogha, le da phuuud Albau-
nach (^a maoin uilej air .g^er-athadh ann an
dannsa nam buidsichean.

Ach feumaidh mo Clieolraidh an sgiathan
a bhearradh, oir tha itealachadh de 'n
t-seorsa so os cionn an cumhachd. Sheas
Tomi mar ueaeh air an do chuireadh druidh-
eachd, gun a shu^l a thogail o Aunaig' a bha
leumartaich a h-airde fein o'n talamh, ( oir
bha i 'na baoibh thapaidh, subailt is laidir).
Sheid Satan suas a phiob leis gach deo
analach a bha 'na chorp agus mu dheireadh
chain Tomi a thoinisg gu buileach, agus
ghlaod'h e faird a chinn, "JRo mhaith, a leiue
chutach ! "' — agus ann am priobadh na sula
bha gach ni dorcha! Is gann a fhuair e e
fhein a cheartachadh air Maggai, m' an do
bhruchd a' bhuidheann ifrinneaeh a mach le
dian-chabhaig.

Ceart mar a theicheas a' mhaigheaeh 'nuair
a chluinneas i sgailc a' ghimna, mar sin
thug Maggai a casan as, agus na buidsichean
an toir oirre. A Thomi, a Thomi, gheibh
thusa do dhuais! Eoistidh iad thu an ifrinn
mar sg-adan! Is diomhain do Cheit a bhi
feitheamh do theachd! Ach dean thusa, a
Mhaggai, ua 's urrainn duit, agus feuch ri
druim na drochaid a ruighimi. Ma ruigeas
tu sin feudaidh tu t' earball a chrathadh
riutha oir cha 'n 'eil a chridhe aca dol thairis
air sruth is e ruith. Ach m' an do rinn
Maggai a mach druim na drochaid, an tru-
aighe earball a bh' aice gu chrathadh! Oir
blia Annag fada air thoiseach air each agus
thug i ionnsuidh air Tomi le cuimse fhiadh-
aicli. Ach is beag a bha dli' fhios aice air
smioralas Mag-ffai, a theasair£>- a Mai^'hstir
le aon leum. ged a dh' fhag i 'na deigh a
h-earball glas. Ghlac a' bhaobh an rumpall
agus eha d' fhag i aig Mag'g-ai ach air eiginn
am bun !

Ge b' e eo a leughas an sgieul fhir-
mac matharj Ma 's miann leaf dol a dh' iM
no ma bhios leintean-cutach a' ruith a'd' innt-
inn. smuaiuich gu 'm feud thu na solasan
sin a cheannach tuilleadh is daor, agu-
cuimhnich air oapull Thomi Shanter.

Ah' a thinnnrladh o'n Bhetirla lets an
Urramach A. Mac'Griof/air, nach mair-
eann, agus air a chiir a mach anns a'
' Ghaidheal' ann an 1S76.

Air. 3.

19)3.

SPIORAD NA TAINGEALACHD.

Lucas, xvii, 18. — An d' fhuaradh aon a phill
a thoirt gloire do Dhia ach an coigreach so ?

Bha miorbhuilean Chrio.sd 'n an eomharran
no ' n au samhlaidhean, mar a bha iad 'n an
oibre cumhaehdach, agus is ann mar sin a
blia. a it'haobh na miorbhuil so. Blia an Slan-
uig-hear air iiaiiibli a' cur dail ann a bhi
toirt cobhair do na truagliain a bha 'g iarr-
aidh leighis, a chum gu 'n duisgeadh e
ca'eideamh na bu treasa annta, agus gu 'm
faigheadh iad buannachd spioradail eho
maith ri leasachadh slainte. Ach cha do
chuir e dail riamh ann a bhi leigheas na
luibhre. Ann an lagh nan deas-ghnathan
bha an luibhre 'n a samhladh air peacadh ;
agus mar sin, ann a bhi bunntuiun ris a'
ghalair ghraineil sin gun mhoille, bha Criosd
a' cur an ceill gu bheil iarrtus treibhdhir-
each a' pheacaieh air son niaitheanais agus
glanaidh a' faotainn freagairt gun dail bho
ghras agus trocair Dhe.

Is ann mar sin a thug losa cluas cho grad
do ghlaodh nan loblmr a dh' aslaich air son
trocair. Cha bu luaithe thaiuig an eigh gu
chluasan, eadhon mu 'n do dhluthaich e riu-
tha, na thuirt e, " Rachaibh agus noehdaibh
sibh fein do na sagartan. Agus tharladh,
au uair a bha iad ag imeachd, g-u 'n do
ghlanadh iad." Mhothaich iad gu 'n robh
srutlian am beatha air an ath-nuadhachadh
agus thug iad an sagart orra a dh' iarraidh
teisteanas an glanaidh agus cead tilleadh gu
comuun an co-chreutairean.

Shaoileamaid-ne, mar a shaoil losa, gu 'n
toireadh spiorad na taingealachd an deich-
near air an ais gus Dia ghlorachadh aig cas-
aib'i losa. Cha 'n fhac e an naoiuear ludhach
tuilleadh; cha do thill ach an t-aon Samari-
tanach, an coigTeach. Dh' fhaodamaid a bhi
tarruing an teagaisg bhuaidh so nach e
daonnan an fheadhainn air am bheil meas
aig an t-saoghal a tha faotainn fabhair an
sealladh Dhe. Bha na h-Iudhaich a' dean-
amh tair air na Samaritanaich agus a' seall-
tiunn sios orra, gidheadh tha sinn a' faicinn
feadhainn de 'n chinneach sin, ann an latha
Chriosd, a' cur clann na rioghachd gunaire.

Ach aig an am so b' fhearr learn a bhi
cur na ceiste, am bheil giiilan nan naoinear

so a' toirt dhuinn fior shamhladh no eiseimp-
leir air nadur coitchionn an duine ? Nach
'eil e fagail ann a' suidheaehadh gle iosal
subhailcean a' chinne - daonna. Cha 'n 'eil
mise gaui teag'amh agi radh gu 'm fbbeil taing-
ealachd cho tearc am measg dhaoine agus
nach 'eil e ri fhaotainn ach anns gach deich-
eamh fear. Gidheadh nach trie a tha e
air a thoirt thugainn nach 'eil peacadh ann
is trice tha ri fhaicinn na 'n t-aon so. Tha
e air a radh le tomhas firinn nach 'eil seol
is cinntiche gu namhaid a dheanamh do
neach, na trocair mhor a nochdadh dha. Co
dhiubh tha sin fior gus nach 'eil, tha eachd-
raidh na miorbhuil so a' dearbhadh an ni
a ta ri fhaicinn ann an saoghal naduir,
gu 'm bheil na seorsachan iosal pailt, agus
na seorsachan ard, no uasal, tearc. Cha 'n
'eil an t-6r cho pailt ris an iarunn. Agus
tha so gu h-araidh air a dhearbliadh ann
an eachdraidh an duine mar a tha sin air
a shoilleireachadh dhuinn anns na sgriob-
tuiribh. Bha moran luohd - iodhal - aoraidh
ann a' Mesopotamia ann an laithean Abrah-
aim ach is e esan a mhain a chual an guth
"Each a mach," etc. Bha iomadh Eabh-
ruidheach 's an Eiphit ann am bruid Israeli,
ach cha robh ann ach aon Mhaois roimh-
orduichte mar fhear-saoraidh do 'n t-sluag-h.
Bha iomadh buachaill 6g am measg bheann
ludaidh ach cha robh ann ach aon Daibhidh,
an Salmadair binn a bha 'n a fhear-comh-
fhurtachd do iomadh anam leointe, briste,
au eachdraidh Eaglais Dhe. Bha iomadh
manach agus iomadh tigh-mhanach anns a'
Ghearmailt 's an t-seathamh linn deua-, ach
cha robh ann ach aon Luther gus tromp-
aid an Ath-leasaoliaidh a sheirm. Agus mar
sin cha robh an naoinear lobhar uile gu
leir eadar-dhealaichte bho 'n chuid mhor de
'n chinne-daonna. Ghabh iad an trocair
mhor g, thug an latha do 'n ionnsuidh gun a
bhi toirt fainear oiamar no co as a thainig- i.
Faodar a lethsg-eul a ghabhail ann an
tomhas. Bha iad fada air an diinadh am
mach bho 'n eairdean, bho 'u teaghlaichean
bho bhlaths agus tioralachd an dachaidhean,
agus cha 'n "eil ioghnadh g^ad a b' ann le mor
chabhaig a ghabh iad, lom is direaeh, a
dh' ionnsuidh an cagailtean fhein. Bha an
giulan gle nadurra. Bha iad coltach ris a'
mhor-shluagh a ghabhas trocairean priseil

an Fhreasdail, gidheadh nach 'eil uair air
bith a' sealltuinn ris le buidheachas. Tha
Dia a' labhairt riutha; tha nithean neo-fhaie-
sinneach agus siorruidh air gaeh, taobli
dhiubh, gidheadlr tha iad a' gabhail gach
aon a slilighe fein, fear gu bhaile ag-us fear
g-u mharsantachd, mar nach robh Dia no
bheatha mhaireaunach idir ann, agus mar
nach robh guth a' feitheamh orra an ait-
eigin agus uair-eigin a their "Amadain, air
an oidhche so iarrar d' anam ort." Lucas
XI [I, 20

II. Tionndaidheamaid a nis tacan bho na
naoinear a chunnaic neamh fosgailte agus
a thionndaidh air falbh bho dorsaibh na
beatha, gus an deiclieamh fear. Faodar a
radh gu 'm b'e a' bhuaidh araidh a dheal-
aich e bho chach gu 'n robh aige fradharc
spioradail, no mar a their sinn ann an
cainnt ghnathaichte, creideamh. Cha 'n
fhoghnadla leis-san a bhi 'n a shuil-fhianuis
air nithean mora no eadhon a bhi fair-
eachadh atharraehadh miorbhuileach 'n a
bhuadhan. Dh' fheumadh e sealltuinu os
cionn na thachair a dh' ionnsuidh a' chumh-
achd iongantaich ghrasmhoir a thug leasach-
adh cho mor araon d'a chorp agus d'a anam.
Thuie- e ru 'n robh lamh ioc-slainteaoh
neimh air buntuinn ris agus thoisich e ri
Dia ghlorachadh. Clia b'e taingealachd a
mhain a tSiug e gni cosaibh losa, acli brist-
eadh na faire air 'anam, trid am faioeadh e,
beag' air bheag, gloir an Tighearna, agus
thuige-san a mhain thainig beannachd a
rainig iochdar agus doimlmeachd 'anma
"Eir.ich, agus imich; shlanaich do chreid-
«amh thu."

Eadhon ann am beatha choitcliionn an
•duine tha mor eifeachd amis a' bhuaidli so,
'se sin, am fradharc inntinn a rannsaicheas
gu brigh gach cuspair agus a chi na nithean
a tha da rireadh f ollaiseach anns a' bheatha
spioradail. B'e cliu an t-Samgjitanaich gu
'm fac e lamh Dhe, gu 'n robh a shuilean
air am fosgiadh gu bhi faieinn gras cho
iongantach, gu 'n d' thug e fainear a chor
fhein mar mhac a bha roimhe sin air chall
ann.s an fhasaoh, ach a bha nis air tilleadh
gu Buachaille agus Easbuig an anma.

Ach an e so uile na tha ri radh ? Am
hheil crioch air tigh'nn air eaclidraidh an
t-Samaritanaich 'uuair a tha e air a leigheas
affus air a bheannachadh ? Am bheil an
duine so a chmmaic gloir Dhe gu bhi air
a dhealachadh bho'n naoinear, suarach ciod a
thachras daibh no c' aite 'n teid iad ? Ni
Ji-eadh; cha bliiun spiorad na feinealachd d'a
sheorsa. Nach buin dhasan, mar a bhuin e
do Phol, umhlachd a thoirt do 'n ghiith "Eir-

ich agus seas air do ohasan ; oir chum na
criche so nochd mi fein duit, g-u 'n orduich-
inn ann ad mhinistear agus ann ad fhian-
uis ?" Cha bhuin dhasan a sholus a chur an
dubhar ach a bhi 'n a fhianuis air firinu
agus buaidh an t-seallaidh neamhaidh. Is
ann a chum na criche so a tha an Eaglais
anns an t-saoghal, a chum a bhi soilleir-
eeachadh an t-sluaigh mhoir a tha do 'n
talamh talmhaidh mu 'n lanachd bhith-bhuan
a tha anns an Dia sin a bha air fhoillseach-
adh do 'n t-saoghal ann an losa Criosd.

,Leis an Urramach Gilleashuig Domhnidlach,
Mini^tear C Miliar lagain.

:o:

NEHEMIAH.

Tha ainm Nehemiaih air a ghleidheaclh
air ehuimhne leis na ballachan a tliog e mu
lerusalem.

Eugadh is thogadh e ann am Babilon an
uair a bha na li-Iudhaich am braig-hdeanas
an sin, ach coltach r'a dhaoine uile bha ainm
lervisaleim air a ghearradh air dearnan a
lamh agus b' fhearr leis a bhi aig an stairs-
nich anns an teampuU na uile ghreadhnachas
nan coimheach.

Fada mu 'n do rainig Nehemiah ire duine
ehaidh cuid de na h-Iudhaich air an ais;
agus, le Esra an sgriobhaiche air an oeann,
thog iad lerusalem as iir agus chairich iad
an teampull. Ach a reir coltais cha robh cor
na feadhnach a ehaidh air an ais ach bochd.
Is e thubhairt iad an uair a dh' fheoraich
Nehemiah dhiubh ciamar a bha dol daibh,
"Tha sinn ann an truaighe mhoir agus ann
am masladh; agus bhriseadh balla lerusa-
leim sios, agus loisg-eadh a geatachan le
teine. Neh. 1,S. Tha e fein ag innseadh
dhuinn gu 'n do g-hoirtich so a chridhe cho
mor 's gu 'n do ghuil e, "Rinn mi bron
laithean araidh, agus thraisg mi, ag-us rinn
mi urnuigh an lathair Dhe nan neamh.
iVe/i.1, 4. Bhoidich e mar rinn am faidh,
" Aiv sgath Shioin cha bhi mi a'm' thosd,
agus air sgath lerusalem cha ghabh mi fois
giis an daiug-nich ag-us an dean mi lerusalem
'n a cliii air an talamh."

B'e Nehemiah gille-cupain an righ agus

rinn e suas 'inntinn gu'n tagradh e as lath a

dhuthcha cho luath 's a gheibheadh e co-

throm air labhairt r'a mhaighstir rioghail.

"Agus tharladh ann am mios Nisaiu,

ann am ficheadamli bliadhna Artac-

sercses an righ, an uair a bha fion

fa chomhair, gu 'n do ghabh mi am

fion agus thug mi e do 'n righ. Agus

thubhairt' an righ rium. Car son a tha

11

do ghiiuis dubhach agus gun thu blii

tinn ? clia ni eile so ach dubliachas

eridlie. Agiis bha eagal mor orm ;

agus tliubliairt mi ris an righ, Gu

maireadh an righ beo gu brath : c'ar

son nach biodh mo ghnuis dubliach,

an uair a tlia am baile, ait-adhlaic

m' aithricliean, air fhasachadli, ag\is a

s-heatacliau air an caitheadli le teine ?

Agus tliubhairt an righ rium, Ciod e

so a tha thu ag iarraidh ? Agus rinn

mi urnuigh ri Dia nan neanxh ; agus

tliubhairt mi ris an righ, Ma 's e toil

an righ, agus ma tha do sheirbhiseacli

taitneach a'd' lathair, gu 'n cuireadh

tu mi dh' ionnsuidh ludah, gu baile

ait-adhlaic m' aithricheau, agus gu 'n

tog mi e. Neh. II, 1-5."

Dh' eisd an righ ri urnuigh Nehemiaih

-agus thug e cead dha dol do lerusalem a

thogail a ballachan briste. A thuilleadh air

sin thug e dha litir gu Asaph, fear-gleidhidh

coille an righ, chum gu 'n toireadh e dha

na bhiodh a dhith air de fhiodh.

An uair a rainig e am baile 's a chunnaic
e na bha r'a dheanamh, chruinuich e an
sluagh agus thuirt e riu,

"Tha sibh a' faicinn an droch chor anns

am bheil sinn, mar a tha lerusalem air

a fasachadh, agus a geatachan air an

losgadh le teine: thigibh agus togamaid

balla lerusaleim, chum nach bi sinu

ni 's mo 'n ar masladh. Agus dh' innis

mi dhaibh a thaobli laimhe mo Dhe, a

bha maith orm, agus mar an ceudna

briathran an righ a labhair e rium.

Agus tliubhairt iad, Eireamaid agus

togamaid." iVe/i. II, 17, 18.

Chruinnich iad as gach cearn a thoirt

■cuideachaidh dha ; a thuilleadh air muinntir

a' bhaile thainig iad a lericho, a Tekoa, a

Gibeou, a Mispah, agus a cearnan eile a

chur an guailnean ris an obair. Bha iad

ann de gach seorsa, clachairean is sagartan,

saoir is or - cheird ; agus am fear nach

snaidheadh clach ghiulaineadh e aol. Chaidh

an obair air a h-aghaidh gu togarrach ach

cha b' ann gun dragh. Dh' fheucli triuir de

sheann naimhdean Israeli ri stad a chuir

oirre, Sanballat am Moabacli, Tobiah an

t-Amonaeh, agus Geshem an t-Arabach. Bha

teanga glieur raspach aig Tobiah agus thuirt

e gu fanoideach r'a bhraithrean, 'An ni

a tha iad a' togail, ma theid sionnach suas,

brisidh e sios am balla cloiche." Neh. iv, 3.

Chaidh an triuir an comh-bhoinn gu dol a

chogadh an aghaidh lerusaleim agus 'g a

'Chur troimh cheile; agus tliubhairt iad, "Cha

hhi fios aca, agus cha'n fhaic iad gus an tig

sinn a steach 'n am meadhon, agus am marbh
sinn iad, agus an cuir sinn stad air an
obair." Ach cha robli an droch innleachdan
an ain-fhios do Nehemiah ; dh' iarr e air
an luchd-togail sleaghannan is sgiathan is
boghachan is luirichean fhaotainu clium 's
gu 'm biodh iad deas air an sou. Mar so
thogadh am balla, na clachairean le spaiu-
aoil anns an dara laimh is claidlieamh anns
an laimli eile. An uair a chunnaic Sanballat
is Tobiah gu 'n robh na h-Iudhaich 'n an
earalas leig iad dhiubli oidhirp a thoirt orra
leis a' chlaidheauili agus dh' f'heuch iad ri
Nehemiah a ghlacadh le seoltachd. Ceithir
uairean cliuir iad fios air gu coinneamh ann
an eomhnard Ono, ach is e an fhreag-airt a
thug'r e orra gu 'n robh obair mhor aig* air
laimh agus nach robh uine aig-e gu dol 'u an
comhradh. An uair a dh'.fhairtlich gach
doigh eile orra thuarasdalaich iad ludhach
d'am b' ainm Shemaiah, ablach faidli, gun
onoir, gun naire, gu teachdaireachd-bhreig'e
a liubhairt do Nehemiah ann an ainm an
Tighearua. Dh' iarr am faidli air e fliein
fholach anns an teampidl ag-us na dorsan
a ehrannadh air eagal gu 'm beireadh a
naimhdean air. Bha fios aig Sanballat is
Tobiah, na 'n deanadh Nehemiah mar a dh'
iarr am faidli air, gu 'm biodh e f ui-asda
dhaibh cridheachan an t-sluaigh a phuinn-
seanachadh 'n a aghaidh agus droch sg«ul a
thogail air, nach robh ann ach an gealtair.
Ach cha bu ghealtair N"elieniiah agus fhreag-
air e am faidli gu grad, suarach, "An teicli
diune mar a tha mise, agus co mar a tha
mise a rachadh a steach do 'n teampull, a
chum gu maireadh e beo ? Cha teid mi a
steach. Neh. vi, 11. Cha chreideadh e, ged
labhradh beul aingil an teachdaireachd, gu 'n
iarradh Dia air a larach fhagail agus a
dhleasdanas a dhearmad chum a bheatha a
tliearnadh ; cha chreideadh e gu 'n iarradh
e air a dhiithaich a blirathadh air ghaol a
chraioinn fein, agus fhreagair e gu h-uasal,
an teieh duine mar a tha mise ? cha teid
mi a steach.

An uairi a chriochnaich Nehemiah an pbair
ris an do chuir e a lamh agus a sheer nieh
e cuisean ann an lerusalem cliaidh e air
ais gu a nihaighstir, righ Phersia.

:o:

AN T-URRAMACH EACH ANN MAC
FlIIONGHAIN NACH MAIREANN.

Bu bheag ar duil an uair a thoisicli sinn
air duilleagan a mhios so a sgriobhadh
gu 'm bitheamaid a' deanamh iomraidh anuta
air bas ar caraid, Eachann Mac Fhionghain,
ministear cho fiachaii 'sa bha eadar da cheann

12

Albainn. Cha 'n 'eil iiiue no cotlirom againn
an trath-sa (oir feumaidh so a bhi ann an
laimh a' chlo-bliualadair an diugh) air a
cliliu agus a sheirbhis innseadh gai reidh,
socrach, mar bu mhaitli leinn. Cha do rainig
a' sgieul bhronach sinn gus an robli aireamh
a' mhios so clieana crioclmaiclite ; aiih is
fearr leinn na tha sgriobhte a ghearradh
sios seach gu 'n racliadh leabhar na h-eag-
lais a mach air a' mhios so gun fhaoal air
chor-eigin ann, air cho goirid 's 'g am bi e,
mil 'n fhear nach maireann a bha cho fogh-
ainteach is eudmhor anns an t-soisgeul.

Cha mhor d'a cliomh-aoisean a rinn uiread
seirbhis anns an eag-lais ri Eachann Mac
Fhioughain ; agus faodar a radh le firinn
gu robh e a' fas an neart, an gliocas, an
dilseachd, gach bli^dhna mar bha dol seaoh-
ad, air chor agus na 'n d' fhuair e sineadh
lailhean gu robh e cinnteach air aite fhaot-
aian am measg maithean na h-eaglais.

Eugadh e ann an eileau Thiriodh ann an
1867. Thainig e o stoc Baisteach agus o
dhaoine diadhaidh agus bha e iair gach doigii
coltach ris a' chreig as an do ghearradh e.
Ged a bha inntinn gheur fhosgailte aige,
agus a bha e eolach air gach seorsa bheachd-
an ura a tha an diugh air an teag-asg mu 'n
Bliiobull cha do chaill e riamli cinnteachd nan
nithean anns an do theagaisgeadh e le 'ath-
air agus le Donnchadh Mae Pharlain. B' e
sin steig'h a neirt. Thainig e fo bliuaidh na
Firiun aig am dusgaidh a bha ann an Tir-
iodh 0 chionn beagan bhliadhnachan ar
fhichead, agus air dha eolas fhaotainn o
fhiosrachadh fheiu air gras Dhe is cumhachd
an Spioraid Naoimh ann an iompachadh an
anma, shearmonaich e an soisgeul sin do
dhaoine eile agus shoirbhich an Tighearna leis
S'umor. Cha deachaidh e riamh air beulaobh
sluaigh ach mar theachdaire aig an robh
sg-eul aoibhneach ri labhairt. Cha chualas
riamh o Eachann Mac Fhionghain fuaim
neo-chinnteach a thaobh peacaidh is iirean-
tachd is breitheanais, no a thaobh eifeachd
na iobairt a thabhair an Slanuighear air
son pheacach is cumhachd an Spioraid
Naoimh. B'e sin an t-aobhar gu 'n eisdeadh
sluagh anus gach aite ris le tlachd is aire.
Cha d' fhag e as a dlieidh searmonaiche
Gaidhlig cho comasach. Theireadh cidd de
dhaoine gur e fileantachd a chainnte, is
<lruighteachd a ghutha, is neart a bhodhig,
is durachdas a spioraid, a bha deanamh a
theagaisg cho ciatach 's a bha taladh an
t-sluaigh 'ga ionnsuidh ; ach ged a tha sin
ann an tomhas fior agus a chuidich na
nithean sin leis, tha sinn cho cinnteach 's a
tha am peann 'n ar laimh g-u 'm b' e an fhior
aobhar air cumhachd agus soirbheachadh an

duine, gu robh e 'u a dhuine diadhaidh agus-
'n a fhear-teagaisg soisgeulach. Ma bha &
fileanta ann an Gaidhlig, agus bha e sin
da rireadh ; ma bha e treun 'n a bhodhig,
agus bu tearc ministear a bha cho mor,
foghainteach ris ; clioisrig e na talannan
sin le 'uile ehridhe do sheirbhis an Tigh-
earna, agus cha do chaomliain; e a ghuth no
a bhodhig ann an obair na h-eaglais. Cha
robh boinne de 'n leisg 'n a fhuil. An uair
a bhiodh rud r'a dheanamh cha b' ann am.
folach am measg na h-airneis a bhitheadh e;
bhiodh e ri aghaidh a' chatha.

B'e sgireachd Thiriodh a' cheud aite anns
an do shuidhieheadh e agus cha bu bheag
an teisteanas air a ghiulan gu 'n do ghairm
a dhaoine f hein e gu bhi 'n a mhinistear
dhaibh. A Tiriodh chaidh e do Steorna-
bhagih, a Steornabliagh do Clieann-loch, agus
a Ceann-loch do Shettleston an Glaschu, far
an d' thainig a' chrioch air.

Bha baigh againn ri Eachann Mac Fhion-
ghain mar fhear-diithcha, is meas againn
air mar dliiune tuigseach, firinneach ; ach
cha 'n ann air a shon sin a tha sinn a' dean-
amh iomraidh air anns an aite so, ach a
chionn gu robh e 'n a shearmonaiche sois-
g-eulach aig nach robh ni eile 's an t-sealladh
ach peacaich iompachadh is treud Dhe a
blieathachadh. An uair a bhiodh cuid d'a
choimhearsnaich a' labhairt ri cluasan tach-
asach mu obair nam bard is nithean eile
air nach 'eil coslas na diadhaideachd 's aig
nach 'eil buintealas rithe, bhuauaich esan air
a theagasg a tharruing o na sgriobturan
naomha, oir bha meas aige air Facal an
Tighearna agus bha e dearbhta gnu' e sin
a mliain a tha comasach air daoine a dhean-
amh glie a chum slainte. Bha eud is beatha
'n a theag-asg agus bheannaich Dia a shaoth-
air. Cha b' aithne dhuinn duine eile aig an
robh uiread de 'n Bliiobull Ghaidhlig air a
mlieomhair, agus am measg na ginealach
6g cha robh iad ach tearc a labhradh cainnt
am mathar le uiread bias is saorsa.

Bha meas mor aig mimstearan eile air oir
bha e 'n a dhuine coir. G«d nach robh e
g-abhail air a bhi 'n a ard sgoilear bha
inntinn laidir, fharsuing aig-e, agus co
dhiubSi a cliordadh a bheachdan uile riut no
nach cordadh, theoghadh do ehridhe ris air
son an durachdais leis am bu glinath leis
a bhi cur impidh air peacaich a bhi reidh ri
Dia. Bu duine e a bha daonnan ceart .is
neo-eisemeileach 'n a chainnt 's 'n a ghiulan,
gixn cheilg no leam-leatas. Searmonaiche co-
masach, is duine diadhaidh, ris an d' eis4
am mor-shluagh le tlachd; b'e sin Eachann.
Mac Fhiona-hain.

Air. 4.

1913.

AM BAISTEACH ANNS NA
DOIMHNEACHDAN.

An tusa an Tl a tha a' teachd no am hi
sail agamn ri neach eile? Mata, xi, 3.

Bha Eoin a' Bhaistidli amis a' pliriosan an
uair a chiiir e am flos so gu C'riosd. Chuir-
earlli aims a" pliviosaii e le Herod, mac an
(litiph athar. Tha e air a radii g-u robh eagal
air Herod gum faodadli Eoin toiseacliadli air
an t-sluagh fhudaraoliadli an agliaidh an
luchd-riaglilaidli, agiis mar sin gti 'n do cliuir
e an sas e m' an deanadli e eron. Cha robh
ann an sin ach letlisgeul ; agus b' e an f hior
aobhar air son an do ehuir e lamli air Eoin,
o-n "n do s'babli e feiu is Herodias a bhean
's an t-sroin facail a thuirt Eoin mu tliim-
chioll amposaidli. Thuirt e riutha anns an
aodann g-u 'm bu ghnothuch narach dhaibh
dol an cuideachd a cheile, agais gu'm bu
elioir dhaibh dealachadh. Cha robh anns na
thuirt Eoin ach an fhirinn ach bha e searbh
le Herod an fhirinn eisdeachd ag-us thilg 6
Eoin anus a' pliriosan, los a bheul a dhun-
adh.

Tha e eoltach gu robh cothrom aig a
chairdean dol 'g a amharc agus fios a thoirt
dha ciod a bha dol air aghaidh a muigh.
Am measg nithean eile, dh' innis iad dha
mu 'n obair a bha losa a' deanamh, agus
b" e sin an uaigheachd a b' fliearr leis a
chluinntinn. 0 'n uair anns an do bhaist
e losa aig Jordan bha cridhe Eoin air a
lionadh le gairdeachas do bhrigli gu 'm faca
e am Messiah ag-us gu robh g^alladh Dhe
d'a shluagh an impis a blii air a clioimh-
liouadh. Bha doclias aig-e gu'm biodh riog-li-
achd Dhe air a cur air chois gal follaiseach
ann an uine ghoirid ; gTZ noehdadh am Mes-
siah e fein le guit is tuagh 'n a laimh ;
ag-us gu 'm faiceadh an saog-hal a chumh-
aelid ann am breitheanas. Ach mar bha na
laithean a' dol seachad 's nach robh e a""
cliiinntiun t'uaim an tairneanuaicli ris aii"
robli fiuthair aig-e bliuail amharus e gu robh
e ai)- a mhealladh agus nach b'e losa am
Messiah idir; agus chuir e fios 'g a ionn-
suidh, "An tusa an Ti a tha a' teachd no
am bi siiil agaiun: ri neach eile ?"' Bhruchd
tuiltean an as-creidimh air 'anam.

Tha euid de na h-aithrichean a' cuniail
a macb nach robh teagamh sam bith aig
Eoin fein a thaobh losa, ach gu 'n d' fhail-

nich creideamh na feadhnach a bha maille
ris agus gu 'n do chuir e iad gu losa chum
an inntinn a riarachadh. Ach cha "n 'eil
dreach na firinu air a' bheaclid sin. A reir
cunntas nan soisgeulaicheau is e Eoin a
cliuiv a' cheist air losa agus is ann do Eoin
a thug losa an fhreagairt. "Rachaibh agus
innsibh do Eoin na nithean a tha sibli a'
cluiuntym agus a' faicinn.'' Bha e duilich
do na h-aitlirichean a chreidsiun gu 'm b'
urrainn Eoin teagamli a ohur ann an losa
an deidh dha dearbhadh cho soilleir fhaot-
aiiin air a dhiadhachd aig amhainn lordain,
far am faca e Spiorad Dhe a' tuirling mar
chalaman air, agus far an cual e guth o>
neamh ag radh, "Is e so mo Mhac'gradh-
ach, anns am bheil mo nihor-thlachd." Ach
tha anam an duine mar an euan; thig lion-
adh is traghadh air, agus tha e bitheanta gu
leoir a" tachairt ann am beatlia dhaoine
naomh, g-u bheil an latha grianach air a
leantuinn le oidjiche dhorcha; is dearbhachd '
nan nithean a ta siorruidh air a thoirt
bhuapa le neoil dhubha an as-creidimh. Bu
slioilleir creideamh Eliaih a,g-us bu laidir
'earbsa%nn an Dia an uair a thug- e dulainn
do .shag-artan Bhaail air beinu Charmeil,
ach c" ait an robh a chreideamh an uair a
shuidh e fo'n chraoibh aiteil ann an diobhail
misnich agus a dh' iarr e dha fein bas fha-
ghail? Is aithne dhuinn uile ann an tonihaa
air chor-eig-in an staid inntinn anns an robh ,
Eliah. an da chuid, air a" blieinn agus anns
an fhasach; air chor agus nach ruig e leas
ioghnadh a chur oirnn gu 'n do dhuisg teag-
amh is amharus mu dhiadhachd losa anu
an cridhe Eoin an la ud, ged nach robh
teag-amh no amharus aige an uair a thubli-
e, "Feuch, uan Dhe, a tha a" toirt air falbh
peacaidh an t-saoghail." Eoin, 1,29.

Tha mac an duine air a dhealbhadh gu
h-iongautach ; tlm a spiorad air a theannach-
adh 's air a chlaoidheadh le tigh talmhaidli
ar pailliuin anns am bheil e a'comhnuidh;
agus niur "eil a' cholunu air ghleus fuilingidh
an t-anam. Bu duine Eoin a bha cleachdte
ri saorsa; chuir e seachad a bheatha roimlie
so am measgi nam beann, a' falbh "s a'
tighinn am measg- a eho-chreutairean mar a
thoilicheadh e fein; bu duine ej mar an
ceudna a choisrigi e feii? le 'uile C^ridhe do
sheirbhis an Tighearna; ach a nis, an u-air
a chuir Herod stad air "obair agus a dhuiu
e suas e ann am priosan oillteil. gun chomas

14

aigie a ghutli a tliogail no pairt a ghabhail
ami an obair an Tighearna, cliaill e "fliaigh-
idinn ag'iis tliuit e ami an diobliail misnich.
I^uidli leanii-dubli air 'inntinu, agus dli' I'has
an saoghal clio dorclia dlia 's gu 'n do tliois-
ich e air teagamli a cliur aim an cinnteachd
Ban xiithean d' an d' thug' e (roimhe so fianuis.
Tliacliair dha anus a' pluiosan direach mar
a thachair do 'n fliaidli Eliali an uair a
sliuidh e io'n chraoibli aiteil agiis a dli' iarr
e bas fhagliail. Is aitlme dliuinn uile, ann
ail tomlias, an staid inntinn so; am marbhan-
taclid 's an sgios a thig air an anam an uair
a tlia an saoghal a' dol 'n ar n-agliaidli is
ciiisean a' dol eearr, agus a tha sinii -an
impi,s a radii gii 'n do dhicliuimhnic!] Dia
sinn. Olia 'n 'eil am BiobuU a" uochdadh
dhuinn nan naomli mar dliaoiue iomlaii oir
is leabhar na t'irinn e; acli tha e 'g an uochd-
adh dhuinn mar dhaoine a blia cosmhuil ann
an aigiie ruinn fein, agus cliuir an Sj)iorad
Naomh ann an eridhe nan soisg'eulaicliean
iomradh a dheanamli air as-creideamh Eoin
ag-us air as-ereideamh Thomais cho mliaith
ji ereideamh is eud is gradli nan daoine
•diadhaidh sin a chum "s gu 'm biodh comh-
fhurtaelid air a thoirt dhuiuiie a thainig 'n
an deidh, ag-us a chum 's gu 'm biodh an
eiseimpleir-san tarbliach a chum teagaisg,
a chum dearbhaidh, a chum cronachaidh, a
■chum oilein do shluagh Dhe ann am firean-
tachd *

"An tusa an Ti a tha a' teachd no am
bi suil againn ri neach eile?"' An uair a
lainig na teachdairean losa leis a' cheist so
bha e 'n a sheasamh am measg dhaoine tinne
a bha feitheamh ri leigheas. Cha do fhreag-
ain e iad gus an do chriochnaicji e ann obair
bheannaiclite a bha e a' deanamh, agus an
sin thionndaidh e agus thubhairt e riu,
"Rachaibh agus innsidh do Eoin na nithean
a chunnaic ag-us a chuala sibh; tha na doill
a' faotainn am fradhairc, na bacaicli ag im-
eachd, na lobhair air an glanadh, agus na
bodhair a' eluiiintinn, na iiiairbh air an dusg-
adh, an soisgeul air a shearnionachadh do
na bochdan.'' Is e so an fhreag-airt a thug
losa daonnan orra-san a bha ag iarraidh
comharaidh air a dhiadhachd, oir is ann air
a toradh a dh' aithnichear a' chraobh. "Na
h-oibre a tha mi a" deanamh ann an ainm
m' Athar tha iad sin a' toirt fianuis mu m'
thimchioll.' " Ged nach creid sibh mise
oreidibh na h-oibre."' "Mur dean mi oibre
m' Athar na creidibh mi." "Mur bithinn-sa
air deanamh nan oibre 'ii am measg nach
do rinn neaeh air bifch eile, cha bhitheadh
peacadh aca." Cha d' thug e fianuis mu
thimchioll fein ach leig e leis na h-oibre

cumhachdach a bha e a" deanamh fianuis a
thabhairt, gu "ii do chuir an t-Athair uaithe
e. Tha gniomharan na 's druightiche na
argumaidean, agus an diugh fhathast is e
an fhiauuis a's fhearr air taobh a' chreid-
iiiih Chriosduidh, na h-oibre a tha e a dean-
amh. Cha ruig an Eaglais a leas eagal a
bhi oirre roinih cheistean nam mi-chreideaeh
cho fhad agus is urrainn i an fhreagairi
a thoirt dliaibh a tliuo- losa do Eoin, ao-iis
cho fhad 's a tha toradh na fireantaehd a"
leantuinn an t-soisgeil. Tha an soisgeul '.",■ a
dluarbhadh fein mar chumhachd Dhe ann a
bhi erutliachadh dhaoine as iir a chum
dheadh oibre agus ann a bhi a' toirt nam
marbh beo. Cha 'n 'eil galair air an . anam
nacii leighis e. Ni e am meirleach onorach
agus an drong-air stuama; cuiridh e riiaig
air na deamhain a's miosa ann an eridhe
mliic an duine; agus bheir e beo iadsaii a
tha marbh 'nan easaontais agus 'nam peac-
aidheau. Far an ruig a chumhachd tha e 'n a
fhireantaelid, 'na naomhachadh, agus 'n a
shaorsa. Cha 'n ann an diugh no 'n de a
thoisich daoine air smuaineachadh gu bheil
meadhonau eile air euslaintean an anma a
leigheas cho mhaith ris an t-soisgeul. Shaoil
Naaman nach robh eifeachd sani bith ann
an uisgeachan lordain nach robh anns na
h-aibhnichean, Abana is Pharpar. Ach air
dha eisdeachd ri glioeas Dhe troimh bheul
an fhaidli agus e fein a nigheadh ann an
loi'dan, bha flieoil air a deanamh glan is
geal. Cha dean na meadhonan eile a tlit
daoine a' tairgsinn dhuinn ann an aite ai
t-soisgeil ach gle bheag feuma do 'n anan
bhriste, leointe; ach tha eifeachd is leigheas
ann am facarChriosd agus ni e miorbhuilear
a dh" fhairtlicheas air gacli leigh eile. At
uair a thuirt Eliah ri sagartan Bhaail aii
beinn Charmeil, "An Dia a fhreagi'as k
teine, bitheadh esan 'na Dhia," mlieas an
sluagh an dearbhadh cho cothromacli 's gu 'n
do fhreagair iad, "Is maith a labhair thu. '
Searaidh obair is aobhar Chriosd anns an
t-saoghal an diugh fhathast an dearbhadh
sin. An Criosd a sheideas ann an cnamliaii
tioram anail na beatlia, is e an Criosd sin
mac Dhe. An soisgeul a bheir do dhaoine
solus is neart ann an obair am beatha agus
sitli is dochas aig- uair am bais, is e an soisg-
eul sin soisg-eul na slainte. An eaglais a
bhuanaicheas ann an oi'Bre fireantaehd is
naomhaehd is graidh, is e sin eaglais an
De bheo. Rachaibh agus innsibh do Eoin
na nithean a chunnaic agus a chuala sibli.

Cha'n'eil teagamli nach do chuir ceist Eoin
mulad air eridhe an t-Slaiiuighear oir cha
toiffh le duine caomhail sam bith a bhi

15

faiciiiu caraid a' tuiteam arm au as-creid-
eanili. Agiis a thuilleadh air siu noclrd Eoiii
dha uacli robh air doig'h a bha esau a' gablr-
ail air rroghachd Dhe a chiir air chois a'
cordadh ris. Ged nach d' thubhairt e ami
air elar an aodairru gu robh e air a mheall-
adlr aiiir an losa bha lios aig losa, d' am
bu leir a chridhe, gur e so a bha e oiallach-
adli. Ach a dh' aiirdeoin na deuchainir a
chuir Edin air,' cha 'n e inhain gu 'n do
flireagair e e arm an doigh nach briseadh
a' chuile bhruite ach ghabli e • a thaobh
ann air hxthair au t-sluaigh. Bha inorair
dhaoiire anus an eisdeachd an uair a thaiuig
na teaehdairean o Eoin ag radh, "An trrsa
an Ti a tha a' teaehd no am bi sriil againn ri
neach eile," ag-us cha 'n 'eil teagamh irach
saoileadh iad gu robh am Baisteach air a
<;hreideamh a chall. Dh' innseadh iad an
naigheachd sin an uair a rachadh iad dhach-
aidh, agus am maireach b'e an aoir sgeul a
bliiodh air feadh na duthcha gii 'n do thuit
Eoin air falbh o ghras. Chunnaic losa na
smuaintean a bha 'ir an cridhe ag-us a chum
Eoin a dhion o "rr droch thuaileas a dh'-
fhaodadh iad a thoga.il air, chaidh e air ball
as a leth ag^is thoisich e air a chliri inirseadli
dhaibh, '' "N am measg-san a rugadh le mnaoi,
cha 'r. 'eil na 'a mo na Eoin." Cha leigeadh
c leo smuaiirtean cearr alt.rum a thaobh a
charaid a bha "n a dhuine dileas. eudmhor,
agus aig nach robh run eile 's an t-sealladh
aelr slighe an Tighearn a dheanamh dir-
each. Ged nach bu leir dhaibhsan cridhe
Eoin bu leir dhasan e, agus bha hos aige
nach ann o pheacadh na o dhroch aobhar
sam bith a dh' eirich teagamh is as-creid-
eamh 'n a chridhe, ach o end 's o bhristeadh-
driil nacli robh rioghachd Dhe a' teaehd na
bu luaithe. Cha b'e cioir dilseaehd ach eion
faigliidinn a dhuisg aniharus anir an inntinn
Eoiir mu thimchioll Chriosd. Ceart mar a
bhruchdas tonnan na fairge 'ir an caoribh
geala air sgeir-mhara, 'g a folach as an t-
sealladh mar nach biodh i idir ann, ach an
ath mhionaid, an uair a shiolaieheas an t-ou-
f halh, a clrithear air sgeir 'n a seasamh anns
a' chuaM, daingean is neo-ghluasadaeh mar
bha i riamli, mar sin bha cridhe Eoin. Ged
a blrruehd tonnan an as-creidimh thairis air
car mionaid, bha an duine seasmhacli mar
a' charraig; agus a cMonn gu 'm bu leir do
losa eud is dilseaehd a charaid ghabh e a
tliaobh, agus cha leigeadh e le caclr coire
fhaotainn dha 'n an cridhe. Is e so aon
de na coniharaidhean a tha na soisg-eulaich-
ean a" toirt dhuiirir air caomhalachd losa is
uaisle a naduir. Blia e daoiriian deas gu dol
as lefch a ehairdeaii, air lethsg'eul a ghabhail

au uair a bhiodlr daoine 'g an diteadh, agus
i'alluinn a ghraidh a thilgeadh thairis air
am failinirean. B' fhearr leis sealltuinn air
ira bha anirta de 'n or seach air an umlia,
air na bha annta de 'n chruithneachd seach
air a' chogull.

Aorr ni tha an naigheachd so a' teagasg
dhuinn, ag-us is e sin, ar ceistean 's ar duil-
eadasan a tlroirt gu Criosd mar rinn Eoin.
An rrair a bhuail teagamh is amharus e,
cha d' fhan e 'n a thosd, a' beachd-smuain-
eachadh air nrfchean air an robh eagal air
caiunt a chur, aeh chaidh e gu Criosd leo
ao'us fhuair e freag-airt. Na 'm biodh a
shluagh a' dol gu Dia aim an urnuigh mu
gach ni a fchios a' cur dragli orra cha bhiodlr
an as-creideamh buan. Anirs an dorchadas
dh' eireadh solus aeus lasadli Dia an lochran.

SUSI IS CUMAH.

B'e SUSI is CUMAH dithis de na daoine
dirbha a ghiulain coip an duine urramaicli,
Daibhidh Mac An-Leiglr, o mheadhon Africa
far an do shiubhail e a dh' iounsuidh a'
chladaich far air deachaidh a eliur air bord
na luinoe a thug dhachaidh do Shasunn e.
Their cuid de dhaoiue nach 'eil iochd no
oiroir ann an sliochd Haim, ach tha air
gniomlr ciatach a rinn an dithis dhaoine ud
a' dearbhadh gu robh an cridhe cho geal
ris an t-sneachd ged a blia an craicionu
dubh. Cha "n urrairrir an t-Etiopaeh a
chraicioim a mhuthadh ach, coltach ris an
duine g-heal, tha e baigheil ris an fheadhainn
a tha baigheil ris.

Bha Daibhidh Mae An-Leigh caoimhneil
ris an t-sluagh aineolach blrorb am nieasg
an deachaidh e le soisg'^ul na sith, agus
thomhais iadsan dha leis an tomhas a thug
e dliaibh. Chaidh e thuca mar charaid is
mar bhrathair, agus ghabh iad e gu 'n
cridhe. Rachadh e gian fhiamh gun eagal
am measg threubhan borb ris nach faodadh
na BOERS am beatha earbsadh, agus cha
chuireadh iad corrag air, a chi.onir gu robh
fios aoa gu'm bu charaid dhaibh e. Cha robh
doigh aig na BOERS air an duine dhubh a
riagliladh ach a leor de'n chuip a tlroirt, dha,
ach ghabh an soisgeulaiclie caomh doigli a
b' flreiarr. ChoLsinu e iad le gxadh is caoimlr-
neas ; a' buirntaiun riu, cha 'n ann mar
bhruideair na machrach ach mar dhaoiire a
liha air an cruthachadh ami an ioralraigh
Dhe agus a bha cosmhuil ris fein 'n an
aigne.

Tha H. M. STANLEY, a chaidh air a
thoir an uair a bha e. air a chall do 'n

16

t-saoghal fad bliliadlmachan aim an eiidhe
Africa, agus eagal air daoine nach robh e
beo, ag iunseadh, anns an leabhar a sgTiobh
e m' a thurus, mu chag'arsaich a chual e
eadai' na compauaieli dhublia a blia eomlila
ris fein agiis companaifh Dhaibhidh Mhic
an-Leigh; agus tha e 'g radh gu 'u do chuir
iia cbual e naire air. Choimeas iad sinn., ars'
esaii, r' a cheile agus dli' aontaich iad le
aoii ghufch nach robh annam-sa ach duiiie
dona laimh ris an fliear eile. Thuirt mo
sheirbhisich fhein ri each, Tha 'ur maighstir-
sa 'in a dhuine toaith, 'n a dhuine fior mhaith;
tha a chridhe geal is blath, agus eha bhi
e 'g 'ur bualadh; ach tha ar maighstir-ne
cruaidh ag-us cho teth ri teine.

C'ha robh duine d'a dhaoine fein dluth
do Dhaibhidh Mac An-Leigh an uair a
thainig a' chrioch air. Bha an spiorad toil-
each g'ed a bha a' bhodhig lag, agus lean
e air a thurus gus nach b' urrainn dha seas-
amh air a cha-san le pian is laigse. Ach
dh' eiridinn SUSI is CUMAH e le lamhan
caomhail, agus fhuair e g-ach aire is comh-
fhurtaehd a b' urrainn iad a thoirt dha.
C'heangail iad buird fhiodha r'a cheile agus
chuir iad 'n a shineadh e air leaba fheoir air
na buird. Chroch iad an leaba sin ri cabar
laidir ag-us chuir iad air an guailnean i;
agus mar sin ghiulain iad e air a thurus
fad mhoran laithean. C'ha robh an t-slighe
soirbh; bha an duthaich air a bathadh le
uLsge; agus bhiodh iad, air uairean, fodha
gu ruig an oruachan fad an latha. Bha
teas na gi-eine deuchainneach agus chroch iad
plaide ris a' chabar a chunmil a gathan 6 'aod-
aiin. An uair a chunnaic iad gii robh a'
chrioch dliith agus nach b' urrainn dhaibh
a ghiulan gun a ghoirteaohadh thog iad
bothan beag anns am faig-headh e tamh.
Rinn iad leaba dha le biorain is feur
agus chuir iad am bocsa chungaidhean r'a
thaobh Shiubhail e an oidhche sin, air
a ghliiinean ag urnuigh. B'e na briathran
mu dheireadh a sgriobh e, "Beannachd Dhe
do neaeh sam bith, Breatuunach no Turcach,
a leig'hseas truaighean is creuchdan Africa."

Anns a' mhaduinn chuir a chompanaich an
comhairle r'a cheile eiod a dheanamh iad
r'a .chorp. Dh' aontaich each le SUSI is
CUMAH gTi 'n cuireadh iad dhachaidh e.
Dh' fhosgail iad e agus thiodhlaic iad a
chridhe aig bun craoibhe. Thiormaich iad
a' chorp anns a' ghrein fad cheithir la deug,
'g a shuatliadh le salann is branndai, agus
an sin phaisg iad ann an aodach e. Air
uachdar an aodaich chuir iad rusg ehraoibh;
cheangail iad an t-eallach ri cabar ; agus
chuir iad an aghaidh air a' chladach, 'g a

ghiulan ma seach air an gauiluean. Bha
an t-astar f ada 's an t-slighe duilich ; bha
iad eorr is mile de mhilteau o bhaile puirt
(eha robh iad ann uile gu leir ach ocliduar),
ach ged a bha an t-astar mor bha bha an
gradh na bu mhotha. Fad naoi miosan
ghiulain iad e thar aibhnichean is mhon-
aidhean, troimh choiltean is bhealaichean,
am measg threubhan do nach robh maith
dhaibh innseadh eiod a bha iad a' giiilan,
gus an do liubhair iad e d'a dhaoine fein
ann an Zansibar, far an do chuireadh air
bord luiuge e gu Sasunn. Am bheil gniomh
eile ann an eachdraidh an t-saoghail a blieir
barrachd air gniomh nan daoine gaolaeh so?
Air uachdar na h-uagha aig Daibhidh Mac .
An-Leigh ann an Abaid AVestminster, far
a bheil e air adhlaiceadh maille ri righrean
is maithean na tire tha na facail air an
g-earradh ann an cloich.

Air a thoirt le lamhan cUleas

Tlmr muir is tlr.

URIM IS TUMIM.

Ciod a tha na facail so a' eiallachadh ? Tha
e coltach nach robh ann an Urim is Tumim
ach disteau leis am biodh an t-ard-shagart
a' tilgeadh chrann. An uair a bha Aaron air a
choisrig'eadh chum na sagartachd bha e air
a sg-eadachadh le culaidh riomhaich, mar
chomharadh do 'a t-sluagh air naomhachd a
dhreuchd. Thugadh dha uehd-eideadh, agus
ephod, agus falluinn, agus crios. Air an
uehd-eideadh, aparan a bha air a dheanamh
anabarrach maiseaeh le h-6r is seudan luach-
mbor, bha poca anns an robh na distean
uaomha so, Urim is Tumim, air an gieidh-
eadh'. Agus b'e aon de dhleasdanais an ard-
shagairt na eroinn a chur gaeh uair a bu
mhaith leis eolas fhaotainn air toil leho-
bhaih a tliaobh ni sonruichte air bith. Ach
uigh ar n-uigh chaidh an eleachdaclh so a
chur as agus eha chluinnear a' bheag de
dh' iomradh air Urim is Tumim o linn
Dhaibhidh. B'e an t-aobhar air sin gu 'n
d' eirich faidhean suas leis an robh Dia a'
deanamh a tlioil aithnichte d'a shluagh ann
an doig'li a b' fhearr. Cha robh femn tuill-
eadli air eroinn nan sagartan an uair a
thoisich Dia air labhairt air mhodh ur le
beul nam faidhean. A thaobh nach robh
iad air an cur gu feum fad iomadh linn bha
na distean uaomha air an call, agus anns
an teampull ur a bha air a thogail an uair
a thainig Israel air ais a braighdeanas Bha-
biloin cha robh aite aca tuilleadh am measg
nan nithean ro-naomh.

Air. S.

1913.

MADUINN NA H-AISEIEIGH.

Thubhairt losa rithe, Na bean rium, oir cha
deuchaidh mi fathast suas a chum am Athar.

EoiN. XX 17.

Am uieasg na feadhnacli a lean Io.sa gii
Calbliari clia robh aon a bu tnrsaiclie cridhe
na Muire Magdalen. Cha b' ann gun aobhar
a ghradhaich i e, oir leighis e i o ghalair
a bu mliiosa na 'm ba.s.

Thug- losa suas an deo mu thii uairean
air feasg-ar Di-haoine; agus do bhrigli gu 'n
deacliaidh 'adhlacadh le cabhaig m' an tig-
eadli Sabaid naomh na Caisg* (oir blia Sab-
aid nan ludhach a" tuiteam air Di-sathuirne),
blia eag-al air Muire 's air na mnathan
caomJi eile nach d' fhuair a chorp an t-urram
a tha dligheacli do 'n mhar'bh. Cliuir lad r'a
cheile gu rachadh iad a dh' ionnsuidh na
h-uaiglie, an uair a bhiodli an t-Sabaid
seachad, agus gu 'n lingadli iad an corp
naomli le spiosraidh. Cha "n 'eil e coltach
gu 'n do smuainich a dheiseiobuil dol a
shealltuinn na h-uaiglie. Theagamh gu robh
fhios aca gu 'm biodh e cunnartacli dhaibh
sin a dheanamh, oir bha freiceadan air a
chur oirre le 6rdug-h nan ard -shag-art an agus
nam Pharasach. Ach tliilg an gradh iomlan
a blia ann an cridhe nam ban a mach an
t-eagal, agus moch air maduinn a' cheud
la de 'n t-seachduin chaidh iad a dh' ionn-
suidh na h-uaighe mu bhriseadh na faire.
An uain a rainig iad an t-aite chunnaie iad
gu robh an uaigh falamh agus a' chlach a
bha air a leigeadh oirre, air a carachadh as
a h-aite. Bliuail eagal Muire gu 'n do rinn
a naimhdean eas-urram air ehor-eigin air
corp an t-Slanuiglieir, agus phill i do 'n
bhaile le cabhaig' a dh' innseadh do Pheadar
's do Eoin mar a bha. Chaidh iadsan a
dh' ionnsuidh na h-uaig-he niaille rithe agus
chunnaie iad gu robh an uaigh falamh mar
a thubhairt i ; na lion-aodaichean agus an
neapaicinn a bha ni'a cheann air am fagail
innte, ach ann an aite air leth. An ceann
gTeis, air dhaibh an guothuch iongantach
a raunsachadh cho mhaith 's a b' urrainn
daibh, chaidh Peadar is Eoin dhachaidh ;
ach dh' fhan Muire aig taobh na h-uaighe a'
gul. Air dhi suil eile a thoirt a steaeh do 'n

uaigh chunnaie i da aiugeal ann an trusg-
anan g-eala, fear aig a' cheann, agus fear
aig na casan, far an do luidh corp losa ;
agus thubhairt iad ritlie, "A bhean, c' ar son
a tha thu a' gul?" "A chionn," ars' ise, "gu"n
d' thug iad air falbh mo Thighearua, agus
nach 'eil fhios ag-am c' aite an do chuir iad
e." Co dhiubh a chual i tartar coi.seachd
air a ciil no chunnaie i 'fhaileas air an
talamh, thionndaidh i ag-us chunnaie i duine
'n a sheasamli laimh rithe. Shaoil i g-u'm
b' e an garadair a bha ann agus thubh-
airt, i ris, "Ma thug- thusa air falbh e, innis
dhomli c' aite an do chuir thu e, agus bheir
mi leam e." Ach b'e losa fein a bha ann,
agirs mar bhuaehaille maith a ghairmeas a
ehaoraich fein air an ainm thubhairt e an
aon fhaeal, A MImire. Bu leor am facal
sin ; dh' aitlmieh a eluas a ghuth ged nach
d' aitlmieh a suilean a chruth, agus leum
i 'g a ionnsuidh chum; a glilaeadh 'n a lamli-
an, le moit is solas. Ach tharruing esan air
ais agus thubhairt e rithe, "Na bean rium;
oir cha deachaidh mi fathast suas a chum an
Athar."

Tha da ni anns an eaehdraidh so air am
bu mhaith leinn beagan fhaeal a radh:

(1) Ciamar nach d' aithnieh Muire losa.

(2) C ar son a thuirt e rithe, Na bean
rium .

I. Ann an aon doigh, bha e furasda gu
leoir do leithid Muire mearaehd a dheanamh.
Bha a h-inntinn troimh elieile; faodaidh
e bhith iiaeh robh an latha soilleir; faod-
aidh e bhith g-u robh sgleo air a siiilean
le sileadh -nan deur air ehor 's nach faca
i e gu oeart; air neo faodaidh e bhith nach
do sheall i idir air, a chionn nach d' thainig'
e 'n a h-inntinn gu'm biodh neaeh sam bith
anns an aite ud air uair cho moch ach an
garadair. Tha sin uile fior; aeh faodaidh
e bhith mar an eeudna nach e cion fradh-
airc no dorehadas na maidne a b' aobhar
nach d" aithnieh i losa, aeh an t-athai-rach-
ad|h a thainig air a chorp anns an aiseirigh.
Rinn feadhainn eile a' cheart mhearachd
a rinn Muire; cha d' aithnieh iad e an tois-
eaeh. Cha robh troimh-cheile ann an inntinn
na dithis d' an d' fhoillsich e e fein air
an t-slighe gu Emmaus; cha b' ann anns
a' chamhanaieh a thainig- e thuca ach ann
an solus glan an fheasg-air; ach bha an

IS

suilean-san cuideaclid air an cumail agus
cha d' aitliuicli iad e gais an do bliris e
aran maille riu. Uair eile, sheas e air an
traigli aig muir Tliiberias agus lab hair e ri
seachdnar de na deisciobuih ach cha d' aith-
uich fear seach fear dhiubh e an toiseach,
gus an deacliaidh "Eoin gradhach 'n a fhair-
eachadh, agus an dubliairfc e, "Is e an Tig-h-
earna a tha ann."' Uaith so faodar a thuig--
sinn gu 'n d' thainig atharrachadh mor air
corp losa an deigh na h-aiseirigh; bha a
chorp feola air a dheanamh 'n a chorp spior-
adail, air chor ag-us gur ann le buadhan
eile seach an t-suil chorparra a chitheadh
agus a dh' aithnicheadh a shluagh e.

II. Car son a dh' iarr e air Muire gam
beantuinn ris? Cheadaich e do Thomas a
lamlh a <Amv air. Dh' iarr e air a iaheuran a
■chur air larach nan lot a bha 'n a chasan
agias 'na lamhan. Car son a thoirmisg e
do 'n dara neach an ni a cheadaich e do 'n
neach eile? Tha sinn an duil gur e so an
t-aobhar; nacli e an aon ni idir a bha,
aig Muire agus aig Tomas anus an t-seall-
adh. Dh' iarr Tomas beantuinn ris a chionn
nach robh e f hathast a' creidsinn ann an
deagh sg-eul na h-aiseirigh, agus cheadaich
losa dha sin a dheanamh a chum a chreid-
eamh a dhusgadh. Cha b'e sin an suidh-
eachadh inntinn anns an robh Muire; an
uair a ehunnaic i an Tighearna leum a
<'ridhe an taobh a stig-h dhi le gairdeachas,
agus shin i mach a lamhan los a ghlacadh
"n a broilleach, mar nach duraiehdeadh i deal-
achadh ris tuilleadh. Ach tharruing losa air
ais agus thubhairt.e rithe, "N"a bean rium."
Tha am facal Greugais a sgriobh Eoin na's
laidire na 'm facal Gaidhlig, hemi ; tha e
a' ciallachadh, Na gleidh mi, no na cum ag'ad
mi ; oir ehunnaic losa gur e sin a bu
mhaith le Muire a dheanamh. Chronaich e
i, ma. ta, a chionn gai 'm f aca e nach do
rainig i eolas a b' airde air no eolas a
dhaonnaclid, aguis a chionn gu 'n do nochd i
dha gnr ann air mliodh corporra a bha oean-
gal aice ris. Ag-us dh' flieuch losa r' a
theagasg dhi leis an fbacal ud, an fhirinn
a chuir Pol auns na briathran, "Ged a
h' aithne dhuinu Criosd a reir na feola gidh-
eadh a nis cha "n aithne dhuinn e mar sin
na 's mo." 2 Cor. o, 16.

-:o:-

DUSLACH NAN EIGHREAN.

Am measg gach cobhartach eile a thachair
air bodach na sluasaid anns an linn so,
fhuair e ann an uaimh anns an Eiphit cho

mhaith ri da fhichead corp; agus 'nam
measg sin bha cuirp nan righrean a bha
air a' clirun,' an uair a bha clann Israeli anu
an Goshen. Ged a tha corr is tri mile gu
letli bliadhna o dh' fhag spiorad Pharaoh
a tlii^h talmhaidh, faodaidh tu, ma tlieid thu
air thurus do 'n Eiphit, duslach an rig-h
fliaicinn ann am Museum, a tha dluth air
CAIRO ; agus gun do thigh fhagail idir,
faodaidh tu a ghniiis fhaicinn anu an dealbh
fior. Ni iougantach da-rireadh, gu "m faod
sinne sealltuinn air na ceart agliaidheau air
an do sheall loseph is Maois, ag-us gur
aithne dhuinn, gus an fhicheadamh cuid
de 'n oirleach, am fad a bha ann an sron
Pharaoh. Ach urram d' an dlighear urram;
ma tha sinn cho eolach air cruth is aogasg
dhaoine a tha marbh na miltean bliadhna
's a tha sinn air cruth is aogasg ar seanar,
biodh urram sin aig bodach na sluasaid, a
tha cho dichiollach a" ruamhar ann an ionad-
an iochdrach na talmhainn feuch ciod an
t-ionmlias a gheibli e. An uair a fhuair e
na cuirp ud, thog e an dealbh agais laimhsich
e iad cho curaniach 's gied a b' fliiach iad an
eiidthrom de dh' or.

Ann an ,1881 thug- ME. MASPEEO, pgoil-
ear a bha rannsachadh .seanu eachdraidh na
h-Eiphit, fainear gu robh morau de sheann
trealaich air a reic anns a' bhaile le teag-h-
lacli Arabach. Bha ceathrar bhraithrean
ann ; ag-us an drasd 's a rithist thigeadli
iad a steach do 'n bhaile, a reic os iosal
seann nitlieau a bhuineadh do dh' uaighean
righrean. Fhuair MR. MASPEEO greim
air cuid de na rudan sin, ag-us anns a' mhion-
aid dh' aithnich e gu robh fhios aig a
cheathrar ud c' aite an robh cuirp nan righ-
rean am folach. Chuir e roimhe gai'm faig-h-
ead!li: e Ibhuapa an fhorfhais a bha dhitli air;
ach cha robh sin furasda dha, oir bha na
h-Arabaich cho gleusda ris fhein agus bha
fhios aca gai "n cailleadh iad am beathachadh
na 'n deanadh iad am faosaid ri bodach
na sluasaid. Bha e an ag-haidh an laglia
cuirp a reic; agus air do MR. MASPERO
dearbhadh fhaotainn gu 'n do reic am bratli-
air a bu shine fear no dha, chuir e anns
a' phriosan e. Cha b' ann uile gu leir air
ghaol an t-Arabacli a pheanasachadh a rinn
e so, ach an driil g-u 'n aidiclieatlh e agus
gu 'n innseadh e e' aite an d' fhuair e iad.
Ach bha AHMED ABD-ER-RASUL diorr-
asach, agus ged a mhaoidli iad fheoil a
bheubanacliadli agus an sin a chrochadh
cha 'n fhosgladh e a bheul. Dh' fheueh iad
gach seol a b' aithne dhaibh air an diomh-
aireachd fhaotainn bhuaith; dmiodaich iad
e is chuip iad e, ach bog is cruaidh mar

19

• dh' fheucli iad ris fad da mliios, dli' fliairt-
Jicih. e orra. AcK blia fear eile d'a bhraitli-

rean nacli robli clio danarra, air ueo a blia
na bu shanntaiche. An comain siiim airgid
.a thairg- MR. MASPERO dlia dli' ionis e
c" aite an d' fliuair iad na euirp, agus dli'-
aontaicli e an rathad a slieoladh dha do 'n
uaimli. Gus an latha diugh cha 'n 'eil fbios
ciamar a fhuair an teag-hlach ud an t-eolas
diomhair a bha aca.

Faodar an corr innseadh mar a dh' innis
am fear, a diuir MR. MASPERO an cois an
Arabaieli e. " Thainig sinn,'' ars' esan, "gu
slios na beinne agus rainig sin creag anns
an robh toll, so troig-liean air gach taobh.
Bha an toll air a gliearradh anns a' clireig',
da fhichead troigli. Aig ceann an tuill dhor-
cha so bha trannsa eile air a ighearradh anns
a' chreig", naoi eeumannan air fad; agus
aig ceann an trannsa sin bha tranu.sa eile
a' tionndadh a steach do chridhe na beinne,
anns an robh seomar a bha tri troighean
fichead am fad, tri troighean deug an lend,
agus se troighean an airde. Clio luath 's a
sheas mi anns an t-seoraar chunnaic mi cist-
eachan 'nan seasamh ris na ballachan; agxis
bha uiread dhiubh ann "s gu 'n do theab mo

• chridhe leum^ as a chochull le gairdeachas.
Las mi solus agus anns a' mhionaid thuig- mi,
leis na bha air na cisteachan de dh' or agus
le oomharaidhean eile a thog mo shuil, g-u 'm
b'e righrean is maithean na h-Eiphit a bha
agam. Gun uine a chall chuir mi luim air

,au ionmhas a thoirt air falbh do CHAIRO.
Thuara«dalaich mi tri cheud Arabach a
giiiulan nan corp; meirlich. gach mac math-
ar dhiubh. Shuain mi aodach mii na
cisteachan is cheangail mi iad le buill, agus
mar sin g-hiulaineadh iad a dh' ionnsuidh
nam bataichean a bha feitheamh orra air
an abhainn. Bha da bhuidheann de na
h-Arabaich air an cur leis gach ciste;
buidheann 'g-a giulan agus liuidheann eile
la'cumail .suil air na fir-ghiulaiu ; meirleach
.a ghlacadh a" mheirlich.

Am nieasg nan corp so bha corji SETI
I., an rig'h do nach b' aithne Joseph ;
RAMESES 11., an rig-h a rinn g'eur-lean-

.mhuinn air cloinn Israeil : a nighean
THERMUTIS NEFERARI a shabhail Maois

.ag-us a thog e mar a mac fein; agus
THOTHMES III., an righ a smachdaich na
treubhan a bha ann an tir a' g-heallaidh, da

■ cheud bliadhna m' an do rugadh Maois.

Bha innleachd aig na h-Eiphitich air
euirp nam marbh ung-adh le spiosraidh is

• oladh is stuthannan eile, air chor agus gu 'n
deanadh an fheoil 's na enamhan r'a cheile

fad mhiltean bliadhna. B'e a' cheud chiste a
dh'fho.sgail MR. MASPERO a' chiste anns
an robh THOTHMES III. Bha aireamh
mhor de shlatan aodaich air an suaineadh
uime, agus bha 'ainm air a sgTiobhadh air
an aodach-mhairbh le snath oir. B'e so
curaidh cho laidir "s a bha riamh air rig-h-
chaithir na h-Eiphit; thuig e Siria is Ciprus
is Ethiopia fo chis; agus sg-aoil a dhiith-
aicli a oriochan gu mor r'a linn. Bha e
air a radh g-u robh eagal aig an t-saoglial
uile roimh ghniiis, ach cha'n fliacas a ghnuis
0 chionn tri mile is se ceud bliadhna gus
an do sheall MR. MASPERO oirre ann an
1881. Ach bha corp Thothmeis cho tioram,
brisg-, 's nach d' fhuair e cothrom ceart air
a dhealbh a thogail, m'an do thuit e 'n a
smur. Chuir so a leithid de charraid air
MR. MASPERO 's nach d' fhosgail e each
gu 1886; air eagal gu 'n eireadh an tubaist
cheudna dhaibh. Anns a' Bhiobull tha am
flur air a g-habhail mar shamhladh air na
nithean nach mair ach seal agnis air giorrad
laithean mhic an duine; 'An duine mar
fheur tlia, a laithean; mar bhlath na maeh-
aracli, mar sin fasaidh e fo bhlath; oir
gabhaidh a' ghaoth thairis air agus cha bhi
e ann." Ach gad a (huit corp THOTHMEIS
'n a dhuslach 's 'n a Inaithre leis a' cheud
oiteig- de 'n ghaoith a sheid air, bha na
dithein a bha air an cur anns a' chiste r'a
thaobh cho f allain urar 's gu 'n deanadh
MR. MASPERO a mach an dath. Rud eile
gle neonach, fhuair e speach ann an ciste-
luidhe an rig-h. Bha i, a reir coslais, air a
taladh innte le aile nam fluraichean m' an
deachaidh a dunadh. Lean an speach r' a
cheile ged a thuit an righ 'na emiir; a
dh' aindeoin neart a ghairdean, g-readhnach-
as a thighe, agus gloir a bheatlia, cha robh
THOTHMES cho buan ris an speach.

Ann an 1886, an lathair fhianuisean dh'-
fhosg-ail MR. MASPERO a" chiste anns an
robh RAMESES II., an righ uaibhreaeh a
rinn fair is geur - leanmhuinn air cloinn
Israeil. B'ha- e 'u a righ seachd is tri fichead
bliadhna ag-us bha e dluth air ceud bliadhna
'n uair a thainig a' ehiioch air. Bha coslas
na h-aoise air a chorp; bha sg-all air a
cheann ; bha a chiabhagan is fheusag liath.
Cha robh e 'n a dhuine mor no tiugh, ach
bha 'uchd 's a ghiiaillean leathann. Bha
ceann fada air; mala iosal; suilean beaga
domhain ; is sron fhada, thana, chrom. Bha
deud maith aig*, agus ged a bha fhiaclan
cosgte bha iad geal. Peirceall laidir ; leth-
cheann is smig fhada; bilean tiug'h; is
cluasan cruinn, a' seasamSh a mach o cheann.
Bha tuill 'na chluasan air am biodh ailbheag-

20

ail riomliach an orochadh. mar chluasanbhau.
Eadlion ann an rioclid a' mhairbli, blia
smaclid is ug-lidarras rioghail, uabliar, is an-
ioclid, is danarrachd, air an deargadh air
'aodann. Ann an eiste eile fliuaradh a mliac
ao'iis tlra am mac 's an t-athair cho coltacli
r'a clieile ri da sgadan. Tha am Pharaoh
a blia air a' chrun 'nuair a dh' fhag- claun
Israeil an Eiphit fo ghlais anns a' Mhuseum
ud cuideacM. Cha 'n 'eil e air a radh ann
an leabhar Ecsoduis (ged a tha moran
dhaoiue an duil gu bheil), gu 'n deach-
aidli an righ a bhathadh anns a' mliuir
maille r'a laochraidh is 'eachraidh. Aeh
eadhon gied aire sin a' ehrioch a Ihainig air,
dh' fhaodadh a chorp a bhi air ung-adh le
spiosraidh, 'n uair a fhuaradh e, agus a
bhi air adhlacadh maille r'a athraichean.
Ciod air bith a' ehrioch a thainig air, co
dhiubh a bhathadh e no thainig am bas
air "n a leabaidh, tha e nis anns a' Mhuseum
ann an GISEH, fo iueliar "s fo ghlais.

Cha robh rioghachd anus an t-seann t-
saoghal a bha air a filleadh a sbeach ann
an eachdraidh sluagii an Tighearna mar bha
an Eiphit. Canaan agus an Eiphit ! nach
iomadh smuain a thogas na li-ainmean sin
ann an cridhe na feadhnach a tha eolach air
briathran a' Bliiobuill; an dara h-aon, tir
a" giieallaidh, 's an t-aon eile tirnadaorsa;
an dara h-aon 'n a samhladh air an Jerusa-
lem Nuadli, cathair Dhe far am bheil na
naoimli a' rioghaeliadh, 's an t-aon eile 'na
samhladh air an t-saoghal a tha 'n a luidhe
aim an aingidlieaehd ; an dara li-aou ' n a
samliladh air an fhois a tha feitheamli air
sluag-h an Tighearna, 's an t-aon eile 'n a
samliladh air aa tir chein far nach eil toil
Dlie air! a h-aideachadh; an dara h-aon 'n a
li-earlais air saorsa ghlormhor cloinne Dhe,
's an t-aon eile 'n a li, -earlais air carraid is
cuiblirichean is tuarasdal a' pheacaidh. Ach
ged a ghabh na cinuich boile agns a dh'-
eirich righrean na h-Eiphit an aghaidh
lehobhah agus an aghaidh a shluaig-h, faodar
a radh uimpe mar thuirt am faidh leremiah
mu Bhabilou, gu robh i "n a cupan oir ann
an laimii an Tighearna. Molaidh eadhon
fearg an duine Dia, agus bha an Eiphit 'na
meadhon air riiintean an De bheo a choimh-
lionadh, g-ed nach robh fhios aice air. Oir
da uair, ann am freasdal Dhe, thug i fasg-
adh d'a slieirbhisich. Thug- i fasg-adh do
shliochd Abrahaim, an am na g-ainne 's an
acrais, 's mar sin thearuinn i sluagh taghta
Dhe; agus anns na laithean deireannaeh
thug- i fasgadh do losa o chorruich Heroid,
agus mar sin thearuinn i a rithist aon-
uiiffta Dhe.

LAOIDH COMANACHAIDH.

'N uair dhearoas mi air crann nam buadh
Air an do cheusadli Rig-h na Gloir,
Measam^ gach buannachd mar ni truag-h,
'S is tair 's is fuath learn m' uabhar mor.

Gu 'n deanainn uaill, nar leigeadli Dia,
Ach an crann-ceusaidli Chriosd 's 'n a ghraSr
'S gacli ni air am bu mho mo mhiadli,
Lan striochdam, e d'a fhuil 's d'a blias.

Gach lamli, gach cas, a cheann, 's a chliabb
Tha 'sileadh broin, le gradh d'a reir;
Gradh 's bron cho mor am facas riamh,
No crun cho briagh de dhroighionn g-eur?

Ged a bu leam air 'fhad an saogh'l,
Bu thiodhlaq e gu tur ro clirion;
Bu neo-ni truag'h mar dhiol d'a ghaol
Mo bheatha, m' anam, is gach sion.

Bha an laoidh so air a sgi-iobliadli anns-
a' Bheurla leis an Urramach Isaac Watts;
agus air a tionndadh gu Gaidhlig le Mghr.
Iain Mac Ille Bhain .

Rug-adh Isaac Watts ann an 1671 agus
chaocliail e ann an 1748. Duine beag aig
an robli cridhe mor. Bha a spiorad togarr-
ach ach bha fheoil anfhann. Bu ghann a
bha e coig troighean a dli' airde, agus bha
e truagh easlainteach a' chuid mhor d'a
bheatha; aclii a dh' aindeoin anmhuinneaehd
a bhodhig bha e air a chunntas am measg
nan searmonaicliean a b' fhearr an Sasunn
'na latha. Sgriob'h e moran leabhraichean
air nach 'eil cuimhne an diug'h, ach cha
teid cuid de na laoidhean a sgi'iobli e air
dhichuimhne gu brath. Is e Watts a sgriobh.
an laoidh mhaiseacli ud,

0 Dhe, ar cobhaii' anns gach linn,
Ar doigh 's an tim ri teachd,
Ar didein thu o 'n ghaillinn gheir,
'S ar dachaidh shior gu beachd.

Riun e mu choig fichead laoidh, ach ged
nach 'eil bias na snas air cuid dhiubh tha
feadhaiun eile a bliios cho buan ri sailm.
Dhaibhidh. Is e Watts a rinn an laoidh.
Bheui-la a tha air a steidheachadh air II.
Tim. I. 12, agus air a tionndadh o 'n Bheur-
la gu Gaidhlig: —

Cha 'n aobhar naire leam-sa Criosd,
Na 'chuis a dhion gu beachd:
A crann a cheusaidh ni mi uaill
Geilleam gach uair d'a reachd.

Air. 6.

1913.

AN DEAGH SGEUL.

Cia maiseach air iia slsibhteatn casan an
ti a iha t-abhairt dea.gUi sgeil, a tha cur an
ceill slthe ; a tha, tabhairt deagh sgeil air
maifh, a tha cur an ceill slainte ; a tha 'g
rddh ri Sion, Tha do Dhia 'im rlgh\

Is.ilAH LII, 7.

An uair a sgriobli am faidli na biiatliran
so bha Israel ann an daorsa chruaidh ann
an tir nan coimheach. Chaidli an riog'hachd
air seaeliaran agus thug leliobliah thairis i
do lamhaai! a naimhdean. Tliainig righ Bha-
biloin oirre mar thuil; leag- e lerusalem gu
lar, agus thug e air falbh am pobiill taghta
'n am priosanaioh d'a dhuthaidli fein. Bha
ua h-Iudhaich 'n an sluagh uaibhreach agus
bha e mar shaighead 'nan cridhe, cas Bha-
biloin a blii air amhach Israeil; cinneaeh
neo-dliiadhaidh is neo-thimchioll-ghearrta a
bhi deanamh Shioin 'n a salohar agus 'n a
diu an lathair an t-saoghail. Tha an salm-
adair a' cur an ceill faii-eachduinnean a luchd
duthcha 'n uair a thugadh air falbh iad
o'n bhaile naomli, am baile ris an abradh
iad, lomlaine na maise, Aoibhneas na tal-
mhainn uile.

Laimh ri aibhnichean Bhabiloin,
B'ann an sin a shuidh, agus a ghuil sinu,
An uair a chuimhnicli sinu air Sion.
Air na craobhan seilich 'n a meadhon
Chroch siun ar clarsaicliean.

Cionnus a sheinneas sinn oran lehobliah
Ann an tir choimhich?

Ma dhi-chuimhnidieas mise thusa, a Jeru-
salem

Di-chuimhnicheadli mo lamh dheas a seol-
tachd.

Leanadh mo theangadh ri m' ghial,
Mur cuimhnich , mi ort,
Miu- fearr leam lerusalem
Na m' aoibhneas a's airde.

Salm cxxxvii.

Ach g-ed a tJiujg lehobhah a sliluagh tliairis
do' a fhear-sharachuidh car greis cha do threig
e iad gu buileach, agus 'n a am iomchuidh
fein rinn e iochd orra agus thug e air a
h-ais am bruid. B'e sin dhaibhsan la an
aoibhneis, an la anns an do cliuir iad an

cul ri Babilon 's an aghaidh ri lerusalem -
bha trocair is maitheas lehobhali cho iongan-
tach 'nan suilean 's gur gann a chreideadh
iad an sgeul ait.

An uair a thug lehobhah air ais iadsan a-
phill do Shiou,

Bha sinn mar dhaoine a' briiadar.
An sin lionadh ar beul le g-aire,

Agus ar teangadh le ceol:
An sin tlnibhairt iad am measg nan ciuueacli,.

Einn lehobhah nithe mora air an son.
Rinn lehobhah nithe mora air ar son-ne:

Bha sinn aoibhneach.

Iadsan a chuireas le deoir,

. Buainidh iad le ceol. Salm cxxvi.

Faodar, ma ta, a thuigsiun g-ur ann ri
Israel a labhair am faidh na briathran air
a bheil sinn a' beachdachadh aig- an am so,
ag'us gu 'n do labhair e iad a chum eomh-
fhiu-tachd a thoirt d'a [ucbd-dutheha ann an
laithean am braighdeanais . Ann an spiorad
na faidheadaireachd chunnaic e gu robh an
t-am dluth anns am faig'headh iad cead dol
air an ais do thir a' g-heallaidh ; ague is e sin
an deagh sgeul a thug e dhaibh. Bha
spiorad ua bardachd cho mhaith ri spiorad
na diadhaidheachd ann an cridhe an fliaidh
agus liubhair e an sgeul ann an cainnt a
bha airidh air an teachdaireaclid a bha 'u a
bheul.

Cia maiseach air na sleibhtean casan
an ti a tha tabhairt deag-h sgeil, a
tha cur an ceill sitlie; a tha tabhairt
deagli sgeil air maith. a tha cur an ceill
slainte; a tha 'g radh ri Sion, Tha do
Dhia 'n a righ.

B'e so an dealbli a bha 'n a inntinn; —
Sion 'n a suidhe gu tursach deurach, a'
caoidh a cloinne a thugadh air falbh bhu-
aipe ; tha i a' togail suas a suilean agus
feuch, eadar i is faire, tha i a' faicinn coslas
duine 'n a dheann-ruith mar neach aig am
bheil deag-h Sgeul ir-'a innseadh. Tha an smu-
ain a' leum 'n a cridhe gu bheil e a' tigh'nn
thuico le fios gu bheil a clann a tigh'nn
dhachaidh, agus air leatha nach 'eil sealladh
anns an t-saoghal cho maiseach ri luathas an
teachdaire so air na sleibhtean. Tha. do-

22

Dhia 'n a righ, giilaodli am fear-ruith, agus*
o'n aon fhacal sin thuig Sion ceami-fath a
thuiuis agiis leum a cridhe le moit. Oir ann
^u I'ioghaehadh leliobliali bha slainte Israeli.

Is e lehobliah is rig^h; eriothnaicheadh

ua sloig-li
Is e lehobhah is I'igi; biodli aiteas air

an talamli.

B' iad au deoir a bu bliiadh do shhiag'h
An Tig'hearua a la agus a dh' oidhclie ann
" am Babilon, acli 'n uair a blia iad an impis
an doclias a chall, cliuir briathran an fliaidli
misneacli 'n an cridhe is oran nuadli 'n am
beul. Tha do Dhia 'na rlgh, agtis a cliionn
gii blieil, pillidh saor-dhaoine leliobhah agiis
tliig iad gu Sion le caithream, ag-us aoibh-
neas siorrnidli air an ceann: g-heibli iad
gairdeaclias agus aoiblineas, agus teichidh
bron agus osnaicli air falbh.

Ach g«d is e &o an seadh anns an do labb-
air am faidh, faodar a bliriathran aglrabhail
ann an doigh a's farsuinge. Anns an deich-
eamh caibideal de 'n litir a sgriobli Pol gu
eag-lais na Eoimhe tha e a' samhlacliadh an
teachdaire a chunnaic am faidh a' tigh'nn
gu Sion ri searmonaieliean an t-soisgeil,
"Cionnus a gliairmeas iad airsan anns nacli
do chreid iad? agus cionnus a chreideas iad
annsan nach ouala iad? ag-us cionnus a
ehluinneas iad gun searmonaiche ? a reir mar
a tlia e sgriobhta, Cia sgiamhach easan na
muinntir a tha a' toirt sg-eil aoibhnich air
nithe maithe." Ach is maisiche gu mor
casan an iTi a phuiir a mach iad; Slanuighear
an t-saoghail, a tha, an da chuid 'n a
theaehdaire agus 'n a theachdaireachd, agus
anns a bheil briathran an fliaidh air an
coimhlionadh gai h-iomlan. B,oimh uair a
tlieachd blia daoine diadhaidh ann an Israel
a' gul air son daorsa spioradail na duthcha,
■eeart mar a bha Sion o shean a' eaoidh air
son a cloinne; a' beathachadh an docliais le
gealladh Dhe agus a' feitheamh ri teachd
a' Mhesiah mar luchd-faire a' feitheamh air
a' mhaduinn. An uair a chaidh am fios a
mach gn 'n d' thainig an Eigli gu baile
Dhaibhidli rinn iad gairdeachas ; agus maille
ri armailt neimh thug iad gloir is moladh do
Dhia.

Cia maiseach air na sleibhtean casan

an Ti a tha tabhairt deagh sgeil; a

tha cur an ceill slainte.

Cha b' ann gun aobhar a chuir Lucas sios
na laoidhean a gheibhear ann an toiseach a
shoisgeil, oir dhuisg- teachd an Righ ceol ann
au cridhe na feadhnach aig an robh siiil ri
-solas Israeli.

Tha m' anam ag ard-mholadh an Tigh-

earna,
Agus tha mo spiorad a' deanamh aoibli-

neis ann an Dia mo Slilanuighear.

Lttcasi, 46.

Beannaichte gu robh an Tighearna, Dia

Israeli ;
A cliionn gu 'n d' fhiosraich e agus gu 'n

d' oibricli e saorsa d'a shluagh.

Lucas I, 68.

Tha thu a' leigeadh le d' sheirbhiseaoh.

siubhal ann au sith;
Oil chunnaic mo shuilean do shlainte.

IjUCas II, 29.

Bha e iomchuidli gu 'n seinneadh daoine
is ainglean an drain aig- teachd Chriosd, oir
thugi o deagh sgeul o neamh gu talamli. An
e sin cliu an t-soisgeil a tha an eaglais an
diugli a' searmonachadh ? Am bheil facal (ann
am beul a t«aehdairean a ni aoibhneaeh
cridhe an luchd-eisdeaclid, agus a bheir orra
an Tighearna a mholadh? Am bheil iad ag
eigheach bliadhna thaitnich an Tighearna?
ag eigheach fuasglaidh do na braighdean?
Is an-aoibhinn domh, arsa Pol, mm- searmon-
aich mi an soisgieul; agus b'e so soisg-eul
Phoil, gu 'n do bhasaich Criosd air son ar
peacaidliean, a reir nan sgriobtur. 1 Con.
XV, 3 . Tha Dia a' moladh a g-hraidh f ein
duinne, do bhrigh, an uair a blia sinn fath-
ast 'n ar peacaich, gu 'n do bhasaich Criosd
air ar son. RoM. v, 8. Is e sin an deagh
sg-eul a thugadh do theachdairean an Tigh-
earna r ' a innseadh agus is an-aoibhinn
dhaibh mur innis iad i le guth a ehluinneas
na bodhair agus ann an cainnt a thuigeas
na daoine baoghalta. Cha 'n 'eil ann an sear-
monachadh ach obair dhiomhain mur 'eil
deagh sgeul aig an t-searmonaiche r'a liubh-
airt. Tha ministearan an t-soisgeil air an
gairm gu bhi 'n an teachdairean, agus is
e ceud dhleasdanas teachdaire a theachdair-
eachd innseadh. Ciod a theireadh tu ri
teachdaire a chaitheadh 'uine ann an seanchas
ri daoine mu gach ni f o 'n ghrein ach an
aon ghnothuch sonruichte air son an do
chuireadh thuca e ? Ciod ach gu 'n do dhi-
chuimhnich e a dhreuchd, agus nach do
g'hiulain e a mach ordugli a mhaigiistir.
Cha dean e feum dlia a smuaintean fhein a
thoirt dhaibh an aite a theachdaireachd ;
liubhradh e dhaibh an toiseach, facal air
fliacal, gun dad a chur ris no dad a thoirt
bhuaith, am fios leis an d' thainig e ; agus
an sin faodaidh e a smuaintean fein mu 'n
teachdaireachd, a chur an ceill. Cha do chuir-

23

■eadli suas cubaidean elium cotliiom a tlioirt

do mhiuistearan am beachdan fein a thoirt

do dhaoiue eile air g-ach ni air an toilioli iad

bruidliinn, co dhiubh is e siun bardaclid

Omair no ceist an fliearainn, aeli a elium

gu 'n eiglieadli iad aim an eisdeaclid an

t-saoghail an teaclidaireaohd a dli' eavbadh

riutha, gu blieil Dia ann an Criosd a' dean-

amh an t-saoghail reidli ris fein, gun bhi a'

meaii an easaontais dliaibh. 2 Cor. v, 19. Is

■e sin facal na reite a dli' earbadli ris p,n

eaglais; agus clia ruig 1 a leas duil a blii

aice ri aimsirean fionnaireaclid o lathair an

Tighearna, mur toir i an teaclidaireaclid sin

do 'n t-saoglial. Tha sinn a' labhairt ri

daoiue tuigseaoli agus clia 'n ann ri naoidh-

•eauan ; agus tuigidii iad nach 'eil na thubli-

airt sinn a' ciallachadli gu 'm bu mhaitli

leinn searmonaichean an t-soisgieil a thionn-

dadh 'n am piorraidean aig nach biodh aoh

an aon duan gun atharracliadli Sabaid as

deidh Sabaid. Cha 'n e sin idir a tha sinn

a' ciallachadh ; tha gloramas na piorraid

searbh r 'a eisdeachd ann an aite air bith

ach anns a' chubaid tha a gloramas mi-

naomli is eas-urramach do Dliia cho mhaitli

ri bhi searbh do cliluasan dhaoine. Ach

biodh a' chubaid 'n a cubaid ag-us seasadh

innte teachdaire nach di-chuimhnich an deagh

sgeul a liubhairt do nighinn Shioin. Tha

am Biobull 'n a raon f arsuing as am faod

sgoilearan is seanehaidhean is feallsanaich

nithean nuadli is sean a tharruing a bhios

tlachdmhor gu leoir r' an eisdeachd, ach mm'

toir iad as sgeul mhaith do pheacaich clia 'n

'eil ach beagan tairbhe 'nan seanchas eile.

Faodaidh daoine moran seanchais a dhean-

amh mu 'n Bhiobull, agus fhathast gun amas

air an aon teaclidaireaclid shonruichte a tha

deanamh an leabhair sin 'n a aile beatha do'n

t-saoghal. Cuireadh searmonaichean an t-

soisg-eil orra falluinn an flieallsaiiaioh ma

thig i dliaibh, ach as uclid Dlie na tilgeadh

iad bhuapa trompaid an teachdaire. Cha

I'uig iad a leas daoine a threoracliadh air an

aon rathad daonnan, ach ciod air bith an

rathad air an coisich iad fliein 's an sluagh,

biodh an rathad sin a' dol a dli' ionnsuidh an

aite far am faicear Criosd air a thogail suas,

a chum na h-uile dhaoine a tharruing 'g a

ionnsuidh. Tha 'ainm-san os cionn gacli

uile ainm; tha uile eolas, uile ghliocas, rule

mhaitlieas, uile ruintean Dlie, foluichte ann;

agus is e an obair a dh' ionnsuidh an do

gliairm Dia an eaglais saoibhreas do-rann-

sachaidh Chriosd a shearmonachadh. Is e

Criosd cumhachd Dhe a chum slainte, oir

cha 'n 'eil ainm air bith eile air a thoirt fo

neamh am measg dhaoine, tre am feum sinn

a bhi air ar teamadli. Reusonaicheadh
teachdairean an t-soisgieil mu fliireantachd,
mu pheacadh, agus mu blireitheanas ; ach
am measg an uile reusonachaidli na ^i"
cliuimhnicheadh iad deag'li sgeul a. mhor
aoibhneis a chur an ceill.

Gach gioir do Dhia 's na neamhaibli sliuas,

Sith bhuau air tlialamh ta;

Nochd Dhia 'dheagli-thoil do 'n cJiinne-

daonn'
'S cha traoigh am feasd a ghradli.

Mar uisg-eacha fuar do 'n anam thartmhor
tha deagh sgeul a tir ehein, agus is e so
an aon sgeul a bheir dociias is misneach
is sith do pheacaich, agus a chuireas an
t-oran nuadh 'nam beul, "Cia maiseach air
na sUibhtean oasmi an ti a tha tabhairt
deagh sgeil, a tha cur an ceill sithe; a tha
tabhairt deagh sgeil air tnaiili, a tJw, cur an
ceill slainte; a tha 'g rddh ri Sion, Tha do
Dhia 'na rlgh."

SEACHD GEATHARNAICH GHLINN

MOIREASTAIN.

Tha f uigheall de dhaoine gaisgeil an diugli
fhathast eadar lonar Mhoireastain is Dail-
glii'iog-aig, ach theirear na seachd ceatharn-
aich ris na daoine a thug- aoidheachd is
dion do 'n Phrionnsa 'n uair a bha na
saighdearan dearga an toir air. B'e ainmean
nan daoine ud Padruig Grannd; Uisdean,
Alastair, is DonxhnuU Siosal, triuir bhraith-
rean; Alastair is Iain Domhnidlach; agus
Griog-ar Mac Ghriogair. Bha iad a mach
leis a' Phrionnsa. An deidh Chuil-Fhodair
rinn an g-earasdan a bha ann an Cille-
Chuimein lamhachas - laidir bhruideil air
muinntir a' ghlinne, a' goid an codach, ag
eigneachadh blian, 's a' marbhadli fhear, mar
nach robh annta ach colli ch-dhubha. Dhuisg
an trusdaireachd so corruicli nan ceatharnach,
agus thug iad do na Sasunnaich buille air
a' bhuille agus buille a bharrachd. B' fheud-
ar dhaibh am nionadh a thoirt orra agus an
torachd 'n an deidh, ach g-ed a dh' fheuch na
saighdearan dearga gach seol a b' aithne
dhaibh dh' fhairtlieh orra an glacadh am
measg nam beann.

Aig an am ud bha am Prionnsa fein ann
an cunnart a blieatha. Fhuair e fasgadh
car greis anns na h-eileanan an lar, ach bha
arm an righ air a shall agus b' fheudar dha
an t-aiseag a ghabhail gu tir-mor. Chaidh
iomadh caol thearnadh air fhein 's air na

24

eompauaich a blia maille lis m' an do rainig
iad biaighe Glilinn Moireastaiu. Cluial iad
iomradh o fhear a mliuinntir Ghlinn Gar-
aidli air na seaclid eeatliarnaieh a blia air
faondradh mar bha iad fhein. agus air do
Fliear Ghlinn Ealadail a bhi air a sheoladli
a dh" ionnsuidh na h-uaimbe anus an robh
iad a' fuireacb, dh' fheoraich e dhiubh an
tugadh iad comaidh dha fhein 's do dhuine
no dithis a bha comlila ris, fear dhiubh nach
bu mhaith leis ainmeachadb air 'ainni.
Thuirt an triuir c-heatliarnach a bha lathair
(bha each air falbli ag iarraidh cobhartaich)
gu 'n deanadh iad sud gn toileach agus gu'm
b'e lan-di am beatha eomaidli a ghabhail
mil "n phoit cho fhad 's a bhiodh rud innte
Shaoil iad giir e tighearna 6g chlann Raon-
iiill a liha anu an cuideaehd Ghlinn Ealadail,
aeh 'n iiair a nochd Tearlach e fein dli' aith-
ni(!h iad e anns a' mhionaid. Theab speuran
an c-inu leum le moit agus ghlaodh iad,
"Am Prionnsa!" "Am Priounsa!" 'N uair
a thainig' each air an ais o thogJiil na ereiche
bhoidieh iad uile air am biodagau nach
innseadh iad co a bha aea gus am faigh-
eadh am Priounsa a maoh as an duthaich
do "n Fliraing. B'e so na mionuan a ehuir
iad orra fein; ''Biodh ar c-ul ri Dia 's ar
n-agliaidh air an diabhul; thigeadh mile
mallachd oirun fhein 's air ar n-al, mur seas
sinn gu dileas leis a' Phriounsa an cruas
's an gabliadh, no ma dh' innseas siun do
neacli firiouu no boirionn gu blieil e 'nar
cuideaehd." Chum na daoiue calma am facal
cho maith agus nach cnala duine beo gu robh
am Prionnsa anu an uaimh Choire-Gho gii
latha 's bliadhua 'ii deidli dha an Fhraiug a
ruighiuu. Thairg am Prionnsa is Gleaun
Ealadail am facal a thabhairt dhaiblisan gu'n
seasadh iad comhla fhad 's a bhiodh boiune
beo 'n am fuil. ach f hreagair na daoiue uach
b'e an ignothucli-san an rig-h a chuir air
a mliionnau.

Ann an Coire-Dho dhearbh am Prionnsa
firinn an fhacail.

Is maith an cocair an t-acras
''S mairg a ni tareuis air biadh
Fuarag eorn' an sail mo bhroige
Biadh a b' fhearr a fhuair mi riamh.

Gun ai'an no salann dh' itli e a chuid de 'n
damli a imharbh iad air a sliou agais chaidil
e air leaba fhraoich anns ,an uaimh. Fad
thri seaehduinnean dh' fliau e 'n an cuid-
eaehd. 'g a fholach fhein an sid 's an
so eadar braiglie Ghlinn Moireastaiu is
Srath-Ghlais, gus an d' fhuair iad cothrom
air a liubhairt gu sabhailte do dhuthaich

Loch-Ial far an robh e am measg a cliaird—
ean. 'N uair a bha e a' dealachadh riutha
thug e dhaibh tri giueachan oir am fear,
agus failte. Tha e air a radh nach do leig
Uisdean Siosal le duine eile breith air a .
laimh dheis riamli tuilleadh an deidh dhi
failt a' Phrionnsa fhaotaiun.

Ged nach robh am Prionnsa ach air dhroch
caradh re na h-uine a bha e air allaban
air feadh nam beann bha e 'n a chompan-
ach sunudach. a reir aithris Phadruig
Ghrannd. Chaidle'adh e 'n a aodacli gu toil-
each agus cbuidicheadh e leo am biadh a
ghreidheadli. A dh' aiudeoin gach mifhortan
a thainig air, agus an liodairt 'san saruch-
adh a fhuair a bhodhig. gun aodach, gun
bhiadli, gun chadal, bha e daonnan toil-^
ichte 's cha do ghearain e a chor no 'chol-
uun. "Mhothaich e." tlm Padruig Granud pg-
innseadh. "gu robh sinue gle tlirom air a
bhi salachadh ar teang-adli le mionnan, agus
dh' iarr e air Gleanu Ealadail achmhasan a
thoirt dliuinn. Mu dheireadli, leis cho bith-
eanta 's a chaisg e siun, stad sinu dhiubh."'
"Ann an Gleann Cainnich, air latha Limas-
dail. dh' iarr e oirnn deocli-slaiute nighean
righ na Frainge 61. Mhol e i dhuiuu gu-
h-auabarrach. Thuirt e gu robh a fait cht>
dubli ris an fhitheacli; gu robh i fior bhri-
agha, agus cho maith 'n a nadur 's a bha
i dreachmhor 'n a pearsa; "gu robh gaol mor-
aige oirre mar bha aice-se air "Ma tha sin
mar sin," arsa Iain Domhnullach, "uach bochd
uach robh i againn ann a so. agus ghabh-
amaid deagh chiiram dhi."

Faodaidh nach robh na daoiue a thog air-
taobh Thearlaich giic, ach cha 'n urrainnear
a radh nach robh iad uasal is dileas. Bidb
e 'n a chliii do 'n Ghaidhealtaclid gu brath
nach d' fhuaradh duine leibideach innte a
ghabhadh duais na h-eucoracli. Bha na fich--
eadan a b' urrainn an;i Prionnsa a bhrath-
adh do na saighdearau Sasunnach ach cha
bu mliotha leo na deich mile fichead a chuir-
eadh air a cheanu 's am bonu-a-sia. Co-
dhiubh a bha am Prionnsa airidh air uo nach
robh, cha 'n urrainn dliuinn gun a bhi nasal
as na daoiue a thug dha gaol cho mor, a
ghabh curam dheth a la 's a dli' oidhclie mar •
nach do ghabh iad d' am beatha fein, agus
leis nach b' fliiach lamli a chuir air an air-
giod leis an d' fheuohadh am buaireadh. Do
chinneach bochd mar a bha na Gaidheil bha
tri mile fichead 'n a sliaoibhreas gun clieanu
gun chrioch, ach ged a bha iad bochd bha
iad uasal 's cha ghabhadh iad ceanuacli.
Glileidh Sasunn a h-or 's glileidh Alba a.
h-onoir.

Air. 7.

1913.

TIGH NA TROCAIR.

Tha aim an lerusalem, alg geata nan
caorach, lochan ris an abrar, anns an Eabh-
ra, Betesda. Eoinv, 2.

Tha am facal Betesda a' ciallachadh tigh
na trocair, ach clia do rinneadh riamh
gniomh ann a bu trocairiche na 'n leigheas
a rinn losa air bodliig an fliir a bha ochd
bliadhna deug ar fhichead 'na easlainte.

Am feadh 's a bha daoine eile a' deanamh
gairdeachais, a' coimhead la ua feille, ghabh
losa comhairle a chridhe ioohdmhor fein agus
dh' fhag e a' chuideachd a bha deanamh
aighear, gus dol do thigh a'bhroin; oir
b' fhearr leis dol do thigh na caoidh na dol
do thigh na cuirme. B'e Betasda, da rireadh,
tigh na caoidh. Bha na tighean-fasgaidh ri
taobh an lochain Ian de thruaghain easlain-
teach as gaeh cearn, doill is baeaich is
creuchdaich, ag iarraidh leigMs. Tha e colt-
ach gu robh leigheas ann am f uaran Bhetesda
air seorsachan sonruichte tinneis, direach mar
a tha iocshlaint ann an cuid de thobraichean
na diithcha so fhein. Aig amannan son-
ruichte bhiodh builgeadh an tobair a' cur
troimh-cheile air an lochan, ag-us bha e air
a chreidsinn am measg nan ludhacli gur e
aingeal a bha 'ga dheanamh. Ach ciod
air bith a b' aobhar dha, bha eifeachd anns
an uisge aig na h -amannan anns am biodh
goil air nach robh ann aig amannan eile,
agus bhiodh na creuchdaich a' gearradh roimh
cheile feuch an iocshlaint a cheapadh. Ach
CO a dh' iarradh suairceas air duine 'n a
eiginn? craicionn air son craicinn, gach ni
a tha aig duine bheir e air son a bheatha.

Far am bi gaol duine bidh a thathaich;
far am bi a chridhe bidh a dlieum ; agus air
Sabaid na feille dh' fhag losa a' mliuinntir
shlan aig nach robh feum air leigh, agus
chaidh e far an robh na daoine easlan a.
bha 'n an sineadh aig to bar Bhetesda. Am
measg nan truaghan a bha feitheamh ri
taobh an lochain chunnaic e diol-thruais gun
tuar gun treoir, nach do chuir cas fodha o
chionn ochd bliadhna deug- ar fhichead. Dh'-
fheoraich losa dhefch, "An aill leat a bhi
air do dheanamh slan." Ciod eile a thug a
dh' ionnsuidli an lochain e ach doclias ri
shlainte ! ach bha tuar a bhais a nis a'
luidhe air a dhochas mar a luidh e cheana
air fheoil, agus fhreagair e, "Cha 'n 'eil duine

agam a chuireas anns an lochan mi, an uair
a chuirear an t-uisge troimh cheile." Is
diiiid fear na h-eisimeil, agus is aimhleasach
gach noclid. Is maith na cairdean an am na
h-airce, ach cha robh caraid aig an duine so
a ghabhabh truas ris, agus la tha 'n deigh
latha, bha e ag; eirigh dha an diugh mar a
dh' eirich dha an de, "am feadh a tha mise
a' teachd, tha aon eile a' dol sios romham."
Ach thainig cobhair air na bu luaithe na
shaoil e, "Tog do leabadh," thubhairt losa
ris, "agus imieh"; agus air ball rinneadh
an duine slan.

Le cridhe subhach is ceum aotrom thog e
air dhacliaidh, 's a leabadh 'n a achlais. Air
an t-slighe thachair seanairean na h-eaglais
air agus chronaich iad e air -son a bhi giiilan
a leabadh, oir bha an lagh a' toirmeasg uall-
ach a ghiulan air an t-Sabaid. Cha 'n 'eil e
coltach gu 'n d' aithnicli iad co e, oir cha
b' aithne do na h-aodhairean ud an trend.
Cha robh annta ach droch bhuachaillean ;
cha robh iad a' gabhail ach gle bheag cur-
aim do na seotachan. Ach neo-ar -timing
nach robh iad eudmhor an t-Sabaid a cliuni-
ail naomh, agus gHaodh iad ris, "Cha 'n 'eil
e oeadaichte dhuit do leabadh a thogail."
Fhreagair an duine, "Esan a rinn slan mi,
thubhairt e rium. Tog do leabadh agus im-
ieh." Shaoileadh tu gai'm biodh uiread suim
aig pearsaehan eaglais do chor an sluaigh
's gu'm feoraicheadh iad dheth ciod a bha
cearr air agus ciamar a fhuajir; e a shlainte.
Ach feuch an d'fheoraich! Bha nithean a
bu chudthromaiche air an aire. "Co an
duine," ars' iadsan, "a thubhairt riut, Tog
do leabadh." Cha robh fhios aige, oir cha
d' fhan an leigh fada ann am Betesda, an
deigh dha a ghalair a leigheas. Cha b' ann
air ghaol gloir fhaotainn o dhaoine a rinn
losa na h-oibre grasmhor a rinn e: cha
do chuir e smal na feinealachd air obair na
h-iochd. Ann an irioslaehd bha e cho fada
air thoiseach air na Pharasaich 's a bha e
ann an caomhalachd: cha do sheid e riamh
trompaid na h -earraghloir aig earball a
dheire no fhireantachd. Cha do chuir e
preasadh air iomlaine na carantachd le bhi
ag eigheach air muUach an tighe ciod a rinn
a lamhan an uaigneas. "Imich romhad, agus
feuch nach innis thu e do dhuine air bith."
B'e sin an doigh anns an do labhair e
gu bitheanta riusan d' an do noehd e eaoimh-

neas. Cho luath 's a riua e obair na trocaii-
aun am Betesda ehaidli e as an. t-sealladh.
air eagal aire an t-sluaigli a tharruing aii'
fliein.

Aeh ged a chaill an duine sealladli air a
leigli cha do cliaill a leigh sealladli airsan.
Bu mhaith leinn a chreidsinn gu 'n deach-
aidh e do 'n teamjJuU a thoirt buidheachais
do Dliia air son a tlirocair, ach ciod air bitli
a thug ann e, mhothaich losa dha is
bhruidliinn e ris. "Feuch, rinneadh slan
thu: na peacaich na 's mo, air eagal gu 'n
taehair ni a's miosa dliuit." Blia fhios aig
losa ciod a bu mliathair-aobhair d'a eas-
lainte, ach a chionn nacli bu mhaith leis a'
chuilc bhruite a bhriseadh cha d' thubhairt
e aon fhacal ris m' a pheacadh ann an eisd-
eaehd chaich aig taobh an lochain. Ach
gliabli e cothrom air a thoirt a leth -taobh
anus an teampull, agus labhair e ris auns a'
chluais an rud nacli glaodhadh e air mull-
ach an tighe. Bha losa cho uasal 'sa bha
e iochdmhor; cha b' ann a dhitaadh ach a
thearnadli dhaoine a thainig e. Is e sin
comharadh na sagartachd a tha o neamh.
Gded a tha dreuchd na sagartachd, bitheanta
gu leoir, air a thruailleadh le feinealachd is
saoghaltachd is cruas-cridhe na feadhnach a
tha 'g a ghabliail orra, cha 'n 'eil oifig air
an t-saoghal cho maiseach ris ann an laimh
duine a tha naomh is glic is iriosal is
caomhail; d'an aithne leon an anmla a leigh -
eas. Cha 'n fhacas riamh air tlialamh neach
eile anns an robli gne an leigh -anma is
cumhachd na sagartachd mar a bha iad ann
an losa. Bha comh-fhaireachadh aige ri
anmhuinneachdan a bhraitlirean. Gred a bha
e fhein gun pheacadh cha do chuir peacadh
dhaoine eile ioghnadh air, oir b' aithne dha
nithean diomhair a' chridhe is laigse na fe-
61a. Dli' fhosgail daoine nach deanadh am
faosaid ri sagart eile an cridhe dha, oir bha
fhios aca gu 'm f aodadh iad an earbsa a
chur ann. Bha gaol is iochd 'n a chridhe:
bha caoimhneas is trocair 'n a bheul. Cha
do clieil e an fhirinn air peacaich ach labh-
air e an fhirinn ann an gradh. Thuit a
bhriathran caomhail air oridheachan leonta
peacach mar uisge min air an talamh: fo
dhriichd a ghaoil thainig an dithreabh fo
bhlath mar an ros. 0, a Shanuighear bhean-
naiehbe, oo is urrainn labhairt air maise do
shagartachd mar bu choir, no gradh is faigh-
idinn is iochd do chridhe a rannsachadh? Is
e fath ar dochais gu bheil Thusa a' dol a
mach fhathast, a cheang-al suas luchd a'
chridhe bhriste agus a thoirt dhaibh coron
an aite luaithre is oladli aoiblineis an aite
hroin.

'San teampull am bheil Dia 'na thamh,
(Tigh nach do thogadh riamh le laimh),
Tha sagart ard a' chinne-daoin',
Ar Slanuighear 's ar caraid caoin.
Co-fhulangas tha aige ghnath,
'S co-mhothachadh r' ar n-uile chradh;
Tha cuimhn' aig' air a thrioblaid fein,
A dheoir, a ghoimh, is 'osnaich gheur.

LEABHEAICHEAN AN APOCKIPHA.

Tha againn air chul ar laimhe criomain de
na leabhraichean so a thionndaidh sinn gu
Gaidhlig, agus bu mhaith leinn aite a thoirt
dhaibh, an drasd 's a rithist, anns na duiU-
eagan so, oir gheibhear annta, an da chuid,
teagasg fallain is briathran maiseach.

Tha air a chiallachadh leis an Apocripha
leabhraichean crabhash a bha air an sgriobh-
adh anns an eaglais ludhaich, ach nach d'
fliuair aite am measg nan sgriobturan Eabh-
ruidheacli. Thugadh an t-ainm so dhaibh
a chionn gu robli e air a shaoilsinn gu robh
an teagasg cho diomhair no folaichte 's nach
tuigeadh a' mhor-chuideachd de 'n t-sluagh e.
Bha aireamh mhor de 'n t-seorsa leabhraich-
ean so air an sgriobhadh eadar linn an
t-Seann Tiomnaidh is linn an Tiomnaidh
Nuaidh, ach ged a tha moran dhiubh Ian
mhearachdan is faoineas is feaUsanachd
dhiomhain tha cuid eile a tha air am meas le
daoine diadhaidh tarbhach a chum teagaisg
is oilein ann am fireantachd, g-ed nach 'eil
iad air an deachdadh leis an Spiorad
Naomh. An uair a thagh a' Bhan-righ nach
maireann an eai-rann so a fear de leabh-
raichean an Apocripha gu bhi air a sgriobh-
adh air a' charn a chuireadh suas do
Plirionn.sa Ailbeart ann am Baile-mhoireil,
"Air dha a bhi air a dheanawih foirfe arm
an icine ghearr, ohaimhlion e iiine fhada; oir
bha 'anam taitnsach do 'n Tighearna: uime
sin rinn E oabhag a thoirt air falbh a measg
nan aingidh," fhuair miuistearan ann an
Albainn coire dhi, cha 'n ann a chionn gu
robh na briathran a thagh i neo-fhreag-
arrach (tha sinn fhein. an diiil gu 'n gabhadh
feadhainn a b'fhearr fhaotainn ) ach a chionn
gu 'n d' thug i iad as an Apocripha.
Is e so ainmean nan leabhraicliean,

Esdirasl., anns a bheil naoi caibidealan.

Esdras II., arkns a bheil se deug.

ludith, anns a bheil se deug.

Gliocas Sholaimh, anns a bheil naoi
deug .

Ecclesiasticus, amns a bheil da fhichead
's a h-aon deug.

27

Baruoh, amis a bheil cbig.

Ester, amis a iiheil se.

Leabhraichean nam Maoabeach, Siaanna,
Bel is an Draffon, Vrnuigh Mhanas-
seh, is aan no dha eile.
Ann an cuicl dliiubh taehrar air nithean
aig nacli 'eil bun no barr: tha iad air cho
bheag seadli 's nach gabliamaid oirnn fhein
a dliragli an tionndadh gu Gaidlilig, ach
tha fear no dha dhiubh air atharrachadh sin,
agus gheibhear annta ubhlan oir ann am
bascaidean airgid. Feumar an toiseach a
thoirt do Ecclesiasticus, no mar theirear ris
gu bitheanta, Gliocas losa mhic Shiraoh mhic
losa. Tlia e cohach gu robh seanair losa
'n a dliuinp a "tliuig a ohridhe a shireadh eol-
ais, agus aig an robh cliu mor air son a
ghliocais 's a dhiadhaidheachd am measg nan
ludhach. Is e esan a rinn a' chuid a's motha.
de 'n leabhar ach shiubhail e ma 'n deach-
aidh aige air a chrioehnachadh. An deigh
a bhais thug 'ogha leis an leabhar do 'n
Eiphit far an do tliionndaidlij e gu Greugais
e. Tha an t-ogha ag radh gu bheil ann
an leabhar a sheanar "moran bhriathran
glic, moran dhubh-fhacal, moran shean-
fhacal, moran chosmhalachdan, is moran
naigheachdan crabhach, a bhios tarbhach
dhaibhsan a leughas e le diohioU is aire,"
agus gheibhear iomadli dearbhadh ann an
eachdraidh na h-eaglais Cliriosduidh nach
do labhair e gun a chainnit a thomhas, agus
nach do mheas e an leabhar os cionn a
luach. Ann an deireadh a laithean elu'uinn-
ich an NAOMH AUGUSTINE as na sgriob-
turan na h-earrannan a blia e 'n dull a bu
tarbhaiche chum fas is cinneas a thoirt air
beatha na diadhaidheachd ann an creid-
mhich, agus dhioghluim e barrachd dhias
as an leabhar so no fhuair e ann an gin de
leabhraichean an t-Seann Tiomnaidh. Ann
an leabhar IAIN BHUNIAN, Gras am Pail-
teas, tha e ag innseadh gu'n d' thug am facal
so clos d'a anam, an uair a 'bha. e fo dhiobh-
ail misnich, "Amhairc all' na 'ginealan o
shean agus faic; an do chuireadh riamh gu
naire duine agus e ag earbsadh anns an
Tighearna." Ged a rannsaich e am BioouU
clia b'ui'rainn dha na briathran a thug togail-
cridhe dha fhaotainn ; ach mu dheireadh,
an ceann bliadhna, thachair iad air ann an
leabhar losa mhic Shirach mhic losa, agus ars'
esan, ''cliuir an rud ioglmadh nach bu bheag
orm." "Ach b'e mo dhleasdanas gabhail ri
comhfhurtachd an fhacail ged nach b' ann
anns na sgriobturan a bha e sgTiobhta, oir
bu ghuth Dhe e do m' anam aig an am."
Tha an leabhar so car coltach ri leabhar nan
Ghnath-fhacal : b'e run an ughdair giiocas

a mholadh, agus le gliocas tha e a' ciall-
aehadh eag-al an Tighearna.

Thamig' mi a much a beul an Ti as
airde, agus chdmhdaich mi an talamh
mMV rneul. Ghabh mi cbmhnuidh ann an
ionadan or da, agus bha mo righ-chath-
air anns na nebil.

ChiMirtich mise a niliain cuairt neimh.
agus choisich mi ann an iochdar na
dhimhne.

Ann an tonnan na jairge, agus anns
an talamh uile, seadh anns gach sluagh
is cinneach fhuair mi sealbh.

Thug Cruith-fhear rimn uile nithean
aithne dhomJi, agus thuhliairt e Hum,
Biodh do chonihnuklh maille ri lacob,
agus d' oighreachd ann an Israel-
Is mise mdthair a' ohaonA-ghrdidh,
agus an eagail, agus an eblais, agus
an dochais naoiinli: tlw, mi o shiorruidh-
eachd agus tha mi air mo thubliairt do
m' chloinn uile a tha air an ainmeach-
' adh air son.

Thigibh am' ionnsuid'h sibhse uile
aig am bheil miann orm, agus Uoimibh
sibh fein le mo thoradh.

Oir tha mo chuimhneaehan na's mllse
na mhil, agus m' oighreachd na chlr-
mheala.

Bidh acras fhathast orra-san a dh'-
itheas mi, is tart fhathast orrasan a
dli bias mi.

ladsan a dh' eisdeas ri m' ghuth, gu
brdth oha ohuirear gu ndiire iad ; agus
iadsan a leanas mi, oha bhi olc 'nan
obair.

Bi Ididir anns an Tighearna agus na
famiaich ; dluth-lean ris a chum gu'n
daiahgnicli e thu: oir is e an Tighearna
Vile-chumhachdach a's Dia a mhdin,
agus oha 'n 'eil Sldnuighear eile ann
ach e.

Tha e a' liomMdh nan uile nithean le
ghliocas, mar Phison is Tigris ann an
an dm an toraidh nuaidh.

Meudaichidh e tuigse mar Euphrates,
agus mur lor dan an dm an fhoghuraidJi.

CuirMi e a maoh eblas mar am, solus,
agus mar Gheon an dm an fhlon-fho-
ghar. Cha V aithne do 'n cheud duine
i gu h-iomlan; cha mho a's urrainn an
duine mu dheireadh a rannsacliadh .
Oir tha a smuaintean na 's lionmhoire
na 'n fhairge, agus a comhairlean na's
doimhne nan euan mor.

Is e facal am, Ti as dirde tdbar a'
ghliocais: ann an eagal Dhe tha urram
is gloir is aoibhneas.

■28

ladswn air a bheil eagal an Tigh-
earna, eisdidh iad r'a fhacal; agus iad-
soM aig a bheil grddh dha, leamaidh
iad a shlighean.

BETESDA, TEACH NA H-IOCHD.

Ri taobli Blietesda mlieoraich mi

A liughad ni a dh'aom;
An t-aingeal tearnadh nuas o neamh

'Na leigh do 'n lochan naomli;
Na creuchdaich uile cruinn m'a bhruaich

A' feitheamli uair an aigh;
Gach aon air cliritli le iomaguin g-heur,

"An ruig mi 'n leigh roimh chach?"

A dhiblidli tliruaigli tha 'n ciiil leat fhein,

Gun speis aig neach do d' leon;
Ge sg^itheil mall blia t' uair 's an teachd,

Tha i a steach fa dheoidh;
Tha 'n Leigh a'dearcadh ort le shuil,

'S a' druchdadh ort a baigh;
Tha teinn a ghnath cur stad 'n a cheum

Is eirig air a ghradh.

O thir ludea, b' olc do rath

Nach d' aithnieh thu do Shar ;
Do shuilean cuairteacliadh nan speur,

'S gun fhios duit neamh air lar;
Cha 'n ioghnadh leam do dhuthaich fhas,

Is t' amhghar anns an rod ;
Do chraobhan seilich anns gach tir,

'S do chlarsaeh bhinn gun cheol.

Na 'n cumteadh coir, eha b' ionnan sgeul

Do m' dhuthaich fhein 's an lar ;
Cha tilgeadh i a cli no tuar,

A dualchas oirdhearc Hath;
Bu mhoch a dh' aithnieh i an Sar,

'S a dh' fhailtich i an High;
'S ri taobh Bhetesda 's dligheach earn

Do chanain chaoimh na h-I.

Bu mhaith do choir, a Ghaidhlig bhinn,

Air ait' an tir nan naomli;
Bu druighteach riamh an Gairm o d' bheul,

Bu mhoid an sgeul do g-haol;
Bu shalmi thu anns na laithibh daoi,

A' dion nan saoi le d' ghleus;
'S bu lochran- thu 's an oidliche cheo,

'N uair chain an Eorp a oeum.

'S gu bheil Betesda, teach na h-iochd.
No 'riochd 'nam dhuthaich fein;

A' sruthadh nios a creig nan Cian,
'Se 'g altrum shliabh is speur;

Tha li an aingil air do tlionn,
Tha lorg a bhonn 'nad chre,

1. An uair a bha I mar a bha, b'e canntail nan Salm sgiath nan
naomh ri ucbd cunnairt.

2. An uair a bha Ghaidhlig 'na h-kirde, theirteadh " L6chran na
h-E6rpa" ri Eirinn.

'S tha sluagli mo ghaoil an cois do bhruaioh
A' feitheamh uair do leigh.

0 aingil chaoimh ta dion ar sl6ig-h,

Nach tig thu oirnn as ur;
Nach luaisg thu dhuinn an lochan aigh,

'S gu faigh sinn slaint is muirn;
Na 's mo na diobair clann na li-I,

An cainnt, an tir, no 'n sliochd;
'S gur h-e an dull 's an duan gu beachd,

Betesda, teach na h-iochd.

COINNEACH MacLeOID.

[Anns a' bhliadhna 1903, an toiseach an
earraich, bha am fior Ghaidlieal Mghr. Uil-
leam Mac Aoidh, lonarnis, air chuairt anna
an aird an Ear; agus am measg gach aite
naomh eile anns an do mlieoraich e air na
nithean a dh' aom, sheas e aig lochan Bhet-
esda. Tha an tobar naomh so r'a fhaicinn
an diugli fhathast anns a' cliuirt a tha air
beulaobh Eagiais is Manaehainn na h-Anna
Naomli. Ceithir thimchioll an tobair tha
balla cloiche air a bheil coslas na h-aoise,
agus staidhir air aon taobh dheth a' dol sios
do 'n uisge. Air ballachan an sgath-thiglie
a tha fosgladh a steach do chiiirt na Man-
aehainn tha roiaciian paipeir air an erochadh,
ag innseadh ann an iomadli canam mu n
leigheas mhiorbhuileaeli a rinn Criosd aig
an tobar. SlieaU Mghr. Mac Aoidh feueh
an robh cainnt a dhuthcha am measg chaich,
ach ged a bha fear de na paipearan air a
sgriobhadh ann an Gaidhlig Eirionnach cha
robh a' Ghaidhlig Albannaeli ann idir. Dh'-
iarr e air an treoraiche a bha leis dol agus
a blieannachdan a tlioirt do dh' Aba na Man-
aehainn, agus fheoraich dlietli am b'e a thoil
clar a tlioirt dha, coltach ri each, air an
cuireadh e ciinntas Eoin ann an cainnt nach
robh fhathast air a' bhalla. Thainig an
teaclidaire air ais is da clilar aig-e. An
uair a thainig Mghr. Mac Aoidh dhachaidh
fhuair e an earrann ud de slioisg-eul Eoin
a sgriobhadh air na clair ann an litrich-
icliean snasmhor le clo-bhualadair ann an
lonarnis, agus cliuir e air an ais iad gu
lerusalem. An uair a rainig iad an t-Aba
chuir e litir thuige ann am Fraingeis — oir
is Frangaich manaich na Manaehainn ud
uile — a' toirt a bheannachd 's a bhuidlieach-
ais dha air son a thabhartais, 's ag innseadh
dha gur e olar na Gaidhlig fear a bu blioidh-
clie air a' bhalla.

Tha sinn cinnteach gu'n abair ar luclid-
leugliaidh gur maitli a rinn Mghr. Mae
Aoidh, agus gur ro-mhaith a chuir Mghr.
Coinneach Mac Leoid cainnt air na smuaiii-
tean a dliuisg- ann an cridlie an fhir-turui?
eile an uair a chunnaic e canaiu na li-I ann
an tir nan naomh].

Air. 8.

1913.

AN T-IONGANTACH.
Agus goirear mar ainm dheth, longantach,

ISAI-\H XI, G .

Is e so aon de dli' ainmean ionmliuinn
losa Criosd. Tha e longantach ann an suil-
ibh nan aing-eal agus nan uaomh. ' Tha e
longantach ' n a nadur, 'n a phearsa, 'n a
oibribh uile, ach tha e gu sonruichte loug--
antach 'n a irioslachd.

Cha laimhsich mi ach aon de na nithean
so an trath-sa, agus is e sin irioslachd an
t-Slanuigheir. Gu firinneach is e irioslachd
Chriosd iongantas a 's motha air an t-
saogthal; gu'm biodh esan a blia cho eaoibhir
air a dheanamli cho bochd air ar son-ne;
gu'm biodh an Dia mor air a dheanamh 'n a
naoidhean; agus gu'm biodh esan a bha na
b' oirdheirce na na h-ainglean uile air a
dheanamh "n a dhuine dhoilgheasan agus eol-
acli air bron. Dh' fhalamhaich e e fein,
a' gabhail air cruth seirbhisich, air a dhean-
amh ann an coslas dhaoine.

Bha e air a bhieith o inhaighdinn bhochd
nach robh ann an inbhe urramaich sam bith.
Nach robh ban-tighearna idir ann an leru-
salem leis am biodh Prionnsa neimli agus
na talmhainn air a bhreitli? Is cinnteach gu
robh mnathan-uaisle gu leoir ann an lerusa-
lem aig an am; ach clia do g-habh an Tigh-
earna suim do na beartaich na's motlia na
do na bochdan. Bha e air fhoillseachadh
an toiseacli do bhuachaillean bochda, 's cha
'n ann do dli' uachdarain 's do dliaoine mora.
Cha 'n ann do dh' iompairean no do dhaoine
fogliluimte a bha an sgeul aoibhneach air
a CUV an ceill an toiseacia ach do na lean-
abau. Clia do rugadh e ann an tig-h mais-
each no anu an luchairt rig-h, ach ann an
stabull. Chuireadh 'n a luidhe ann am pras-
aich e, air a phasgadh ann an aodach saor
is suarach, coltach i-i luideagan cluine bliochd.
Ciod is iongantaiclie na so? 0, a Shlanuigh-
ear bheannaichte, thug thu buaidh air an
t-saoghal le t' irioslaclid ! An Ti a rinn
noamh agus talamh cha robh aite-comhnuidh
aige fein ann an laithean fheola; an Ti a
tha toirt chruintean, is beatha, is buaidh do
dliaoine eile, gun chrun aige fein an so ach
criin droighinn. Bha tuill aig na sionnaich
ach cha robh aite aig Criosd anns an cuir-
eadh e a cheann fodha. Rugadh e ann an
tigh a' choigrich agus thiodhlaiceadh e ann
an uaiffh a' choiffrich. An uair a mharcaich

e 'u a mhorachd a steacli do lerusalem cha.
robh carbad no each aige a 'bu leis fein;
b'eiginn dha marcachd air asal duine eile.
Is e so iongantas nan iongantasau; gu'm
biodh Dealradh Dhe, Paras nan aino-eal,
Maise nan neamh, ag-us Eigh nan naomh air
a dheanamh cho bochd air ar son-ne. Dhoirt
e fhuil air son pheacach. B'e a' cheud uair
a dhoirt e i, an uair a bha e air a thim-
chioll - ghearradh 'n a leanabh. Aig ochd
laithean a dh' aois thoisich e air an iobairt
a thabhairt do Dhia. B'e an dara h-uair, an
uair a bha e a' g-leachd ann an garadh
Ghet-semane. "Bha e ann an cruaidh-
ghleachd anama, agus rinn e urnuig-h na bu
durachdaiche: agus bha fhallas mar bhraona
mora fala a' tuiteam sios air an talamh."'
Lucas XXII, 44 . 0! thusa aig a bheil cridhe
cruaidh, mur dean breitheanas agus an t-6rd
do chridhe a bhriseadh, leig le gradh agais
trocair a dheanamh. Amhairc air Criosd a
dh' fhuiling air do shon agus abair, Is airidh
an Tighearna air umhlachd mo chridhe is
seirbhis mo bheatha. Dhoirt e fhuil, an uair
a bha crun de dhroighionn deilgneach aii-
a chur air a cheann. Tha cuid de na h-ath-
raichean ag radh gu'n do lotadh a cheana
ann an tri fichead aite. Dhoirt e fhuil, an
uair a bha lamhan 's a chasan air an tairg-
neachadh ris a' chrann-cheusaidh, na easan
a bha maiseach air na sleibhtean a' tabhairt
deagh sgeil agus a' cur an ceill eithe. Agus
dhoirt e fhuil, an uair a bha 'n t-sleagh air
a' sathadh 'n a thaobh, as an d' thainig a
mach air ball fuil agus uisge. Leigheas
ro -longantach! gu'n tigeadh fuil as an leigh.
Tha lighichean an t-saoghail so fial mu fhuil
dhaoine eile ach caomhantach air am fuil
fein; ach cha 'n ann mar sin a tha an Leigh
so.. Dhoirt e fhuil air son pheacach ged a
bha aon bhraon dhith na bu luachmhoire
na 'n saoghal uile. 0 Gradh gun tomhas!
Co nach tugadh moladh is gradh dhuit-sa, a
Righ nan naomh? Cha 'n e mhain gu'n d'
fhuiling Criosd 'n a chorp ach dh' fhuiling
e 'n a anam mar an ceudna, agus is e .sin
a tha deanamh an iongant^ais na's motha.
Dh' 61 f» cupan broin is amhghair a chum
gu 'n oladli a bliraithrean cupan solais ;
bhlais e am has air an son a chiim gai 'm
blaiseadh iadsan beatha; bha e air a threig-
sinn a chum 's nach biodh iadsan air an
treigsinn am feasd. Rinn peacaich fanoid
air mar a rinneadh fanoid air Samson leis
na Philistich, an uair a bha a shiiilean air

80

aa cur a macli. Gu firinueacli tha so 'n a
ioiigaiilas mor, gu'm biodh magadh air a
dheanamh air an Dia-duine leis na creut-
aireau a chruthaich e. Tliilg iad smugaid
air agus thug iad ana-cainnt dlia. Rinn iad
buaidli-chaithream thairis air 'n a tliruaighe,
ao'us dli' aireamli iad e am measg nam meirl-
eacli. 0 losa bheannaichte, dh' fhuiling tliu
an uiread so de tliruaighe air ar son-ue!
Nach ann againn a tha an t-aobhar do
ghradhacliadh agus urram a thoirt dhuit!
Chunnaic thu roimh laimh an doruirui a bha
feitheamli ort ann an obair na slainte, ach
ghabh thu os laimh i gu toileach a chum do
bhraithrean a thearnadh. Lotadh thu air sou
ar peacaidh-ne, bhruthadh thu air son ar
aingidheachd-ne, leagadh ort-sa smachdach-
adh ar sith agus le d' ehreuchdan-sa shlan-
aieheadh sinne. Tha t' fhuhngas iongant-
ach; tha t' irioslachd iongantach; tha t'
fhaighicUnn iongantach; tha do ghrddh iong-
antach. Ged a labhrainn le teangaidhean
dhaoine is aingeal cha chuirinn leth an ioug-
antais an ceill.

Thug Criosd beatha d' ar n-ionnsuidh-ne
ach thug sinne bas d'a ionnsuidh-san; thug
esan g-loir neamhaidh thugainne ach thug
sinne naire shaoghalta dhasan; chuir sinn
doilghios air muin doilghis air. Dhit sinn
an caraid a thainig a chum ar fireanach-
adh. An uair a bheachdaicheas sinn air na
h-iongantasan a tha air am folach ann an
Criosd, uach cruaidh an cridhe nach toir
moladh dha, agus nach suarach saoibhrea'3
an t-saoghail uile an coiraeas ris? Agus ma
tha e cho iongantach, eho luachmhor, cho
ionmliuinn, clio milis, is peacadh mor e ni
sam bith a roghnachadh roimh losa Crioid.
Tha iad tuilleadh is lionmhox, a tha 'g a chur
an suarachas agus a tha roghnachadh ana-
miannan truaillidh air thoiseach air. Is e so
an diteadh gu'n d' thainig an solus do 'n
t-saoghal, agus gu 'n do ghradhaich daoine
an dorchadas na's mo na'n solus. Eoin iii,
19. Tha an duine saoghalta a roghnachadh
a,n oir roimh Dhia, agus diomhanas an t-
saoghail roimh aran na beatha. 0! thig a
Thighearna losa agus nochd do 'n duine sin
amaideachd a cliridhe. Is bronach staid an
duine a thig beo agus a bhasaioheas as eug-
mhais losa Criosd. Gus a bheil duine anns-
an, cha 'u 'eil ni sam bith aige; cha 'n aithne
dha ni sam bith; cha 'n 'eil e iomchuidh air
son ni sam bith. Air an aobliar sin tha mi a'
g'uidhe oirbh uile smuaineachadh ciod an
staid thruagh agus an staid chunnartach anms
a bheil an neach a theid air seacharan air
Criosd. UILLEAM DYEE.

fii'v Bhfiirla ).

LITEICHEAN MHIC CHEYNE.

1. Gu gille a bha fo cliuram ariama.

lanuari 27, 1842.

A Ghille Ghradhaich,

Bha mi ro-tho:lichte do litir
fhaotainn, agus tha mi nis a' suidhe sios gu
facal a sgriobhadh a'd' ionnsuidh, ged a tha
m' nine gle ghoirid. Tha mor ghradh agam
dhuit, oir tha t-anam priseil; agus ma thig
thu a dh' ionnsuidh losa gu bhi air do
"■lilanadh ag-us air t' fhireanachadh leis, bith-
idh t'oran-molaidh na's binne na oran aingil
soluis. Bha mi an diugh air an t-sneachd,
far nach robh oeum coisiche: bha e cho geal
is fior-ghlan 's gu'n d' thug- e gu m chuimh-
ne an earrann so, "ionnail mi agus bithidh
mi na's gile na 'n sneachd." 0, is milis an
urnuigh i; cuir suas i. Raoli gu trie a dh'
ionnsuidh losa a bhasaich a chum sinne a
glilanadh o ar peacaidhean, agus abair, "ion-
nail mi." Tha gairdeachas orm, a ghiullain
ohaoimh, gu bheil thu a' creidsinn gu bheil
Dia 'ga d' smachdachadh a chiim do thoirt
'g a ionnsuidh fein. Cha 'n 'eil teagamh ag-
am nach ann mar so a tha. Tha gaol
sgriobhta air a chridhe, air a laimh, agus
air an t-slait-smaehdachaidh. Ach faic gu'n
tig thu 'ga ionnsuidh. Na dean moille. Tha
loch teine 'n a luidhe fo gach anam a tha
beo anns a'pheacadh. Cha 'n 'eil sith, tha
Oia ag radh, do 'n aingidh. Na'n nochdadh
losa a ghnuis duit agus a thaobh a bha
air a lot — mar a ta aite do 'n pheacach a's
ciontaiche ann — bhitheadh tu air ball air do
tharruing 'g a ionnsuidh le cordaibh gaoil.
O bi ag urnuigh gu 'n duisg an Spiorad
Naomli thu. Tha cuimhne agad, Iain, gu 'u
do ghuil thu uair-eigin roimhe so air sou
t' anama, agus gu'n d' iarr thu losa. An
d' fhuair thu e? No an do sheall thu air
t' ais, coltach ri bean Lot, a' cinntinn 'na
d' charraig chruaidh, fhuar, mar a bha thu
roimhe? O diiisg, agus gairm air ainm do
Dhe. Faodaidh gu bheil t' nine goirid; aig
Dia a mhain a ta fios. Tha a bheatha a's
fhaide goirid gu leoir. Agus cha bhi co-
throm eile agad gu bhi air t' iompachadh.

Sgriobh a rithist a'm' ionnsuidh. Aig au
am so feumaidh mi sgur. Abair ri d' mha-
thair sgriobhadh thugam. O gu 'n coinnich-
eadh sibh fadheoidh aig a' bhord a tha shuas
maille ri losa, agus gu 'm bitheadh mise mar
an ceudna an sin — mar pheacach air a shaor-
' adh tre ghras.

Is mi do charaid dUeas,
' R. M. M'C.

31

2. Comhairle do oharaid.

A charaid ionmliuiun,

Dmidee, ]842.

Tha mi a' cur na litreacli so
ihugad le cabliaig, ag iirnuig-h gu'm bi i air
.a cuideachadli le cumhaclid an Spioraid air
do chridlie. Is taaith an mi dhuit eolus fhaot-
.ainn air mor olcas is mor ehealgaireaohd do
chridlie, ma chuireas so thu a dli' ionnsuidh
Chriosd. Tha mi-churam is socair fheol-
mhor 'n an aobhar-eagail na 's motha na
sealladh fhaotainn air an luibhre. Tha
•osnaidhean agus oran-buaidh a' chreidich gle
dhluth air a cheile, ma/r a clii thu o bhriath-
ran Phoil, Romans vii, 24-25. Mhothaich
Daibhidh an ni eeudna, Salm lxxiii. Tha
diomhaireachd ro-mhilis ann a flbhi 'g itheadh
nan luibheannan searbha maille ris an Uan
■Chaisge. Tha taitueas ann a bhi 'gar faic-
inn fein ro-ghraineil, a chum agus gu'm
faic sinn gur e losa an aon t-slighe a dh'
ionnsuidh an Athar.

Bi ag urnuigh a bhi cosmhail ri Caleb,
"aig an robh spiorad eile maille ris, agus a
lean an Tighearna gu h-iomlan." Lean
Criosd re an la uile. Is e esan a' Charraig
.anns a bheil agad a ghnatli lanaehd neo-
• ohriochnach. Thoir thu fhein gu h-iomlan
dha. Cha 'n 'eil tearuinteachd ann an neach
.air bith eile, ach a nihain ann an losa.

Coimhead thu fein o pheacaidhean dhaoine

■«ile. Bi faicilleach, nach tuit thu ann am

peacadh follaiseach. Cuimhioh gur e ar

sonas a bhi fo ghras, agus nach 'eil fadh-

eoidh ach searbhadas anns gach peacadh,

.agus gu 'u lughdaieh gach aon diubh ann

.an tomhas air chor-eigiu do chuid de ghloir

shiorruidh.

Gu 'n robh.gras maille ri oglach an Tigh-

■ earna, fo eisdeachd am bheil thu. Agus mar

-an eeudna maille riusan uile a tha ag gradh-

achadh Chriosd ann an treibhdhireas. Na

sguir a Idh' urnuigh air son do sgire agus air

- son sgireachdan eile, gu 'n doirteadh Dia a

mach a ISpiorad orra, a ;ohum peacaioh chaill-

-. te iompachadh gu gloir ainme fein.

Gu'n cuimhnicheadh Dia oirun uile.

Is mi do charaid dileas,

R. M. M'C.

CARTHANNACHD.

Air teangaidhean thig failigeadh;
Air faidheadaireachd thig crioch;
Is caithidh gibht is eolas as,
Mar cheo a bhiodh air sliabh;

Ach gaol is ni neo-chriochnach e, -

Bhios siorruidh buan gu brath,
Oir 's ann an uchd na Trianaid
O chian a ghin an gradli.

'Se 'n gaol an fhior fhuil uasal
A tha gluasad feadh nam ball,
Toirt beath' is blaths is arach
Do gach uile ghras a th' ann ;
Tha eadhon am fior chreideamh
A' sior oibreachadh tre ghaol,
A' sruthadh nios o'n lobar,
A chaidh fhosgiadh 'n a thaobh.

Ged bheirinn do na feumanaich

Mo dheirc is m' uile mhaoiu,

'S mo chorp ged loisgt' 'n a iobairt e

Air son na firinn naomh;

Bu diomhanas an t-eud sin dliomh,

Cha dean e feum no brigh;

Is mi gun ghaol 'n am anam

Cha 'n 'eil gealladh dhomh air sith.

Cha luidh aois no tuar a bhais
Air mais' is buaidh a' ghaoil;
'Se 'n grasa mhain a bhuanaicheas
A bhos is shuas faraon;
Cha dean e uaill no raiteachas,
'S gu brath cha seidear suas;
An gaol tha miu is macanta
'Tha thlachd a ghnath an truas.

Bi thusa nis a' rannsachadh.

An d' rainig ort-sa maoin

De 'n daimh sin tha fior eharthannach,

Ro thairiseach is caomh;

Tha 'u fhirinn naomh a' seulachadh

Gu bheil E fein "n a Ghaol;

'S na h-uile ris an toisich E,

Bidh iad fadheoidh 'n an aon.

[Bha na rannan so air an deanamh le
Uilleam Mac Coinnich a bha 'n a mhaigh-
stir-sgoil ann an aite-eigin dluth do lon-
arnis. Chuir e seachad cuid d'a shaoghal
ann an sgireaehd Dheibhidh agus tha sinn
.an dull gu bheil e air a tliiodhlaeadh inute.
Bha e 'n a thuathanach m' an do thoisich e
air teagasg. Bha e fo chliu mor anns an
taobh tuath air son a dhiadhaidheacM. Bha
e 'n a. cheistear oho mhaith ri bhi 'n a
mhaighstir-sgoil, agus bha meas anabarrach
aig an t-sluagh air mar fhear de na daoine
a bhiodh a' labhairt air a' cheist aig am
comanachaidh. Bha e aois mhor 'nuair a
shiubhail e beagan bhliadhnaehan m' an do
dhealaich na h-eaglaisean ann an 1843].

32

APOCEIPHA.

Gliocas Sholaimh.

Ghairm mi air Dia agus thaimg spiorad
gliocais orm.

Boghnaich mi i air thoiseach air slat-
shuaicheantais is righ-clvxtliair, agus mlieus
mi saoibhreas mar neo-ni an coimeas rithe.

Ghradhaich mi i os cionn slainte agus
maise, agv^ roghnaioh mi i air ihaiseach
air an t- solus : oir aha teid an solus a tha
teachd hliuaipe as.

Thdinig iia h-uile nithean maiihe cbmhla
thugam maille rithe, agus saoibhreas gun
tomhas 'n a lamhan.

Agus rinn mi gairdeachas annta uile do
bhrigh gu bheil gliocas a' dol ronihpa :
agus oha robh fhios agam gu 'm. b'i am
mathair.

DK fhoghluim mi i gu dlchiollaeh, agus
chomh-roinn mi i gu pailt: aha 'n 'eil mi
a foluch a saoibhreis.

Oir is ioiimhas i naoh fdilnieh do dhaoine:
iadsam a gheibh i, bidh iad 'n an cmrdean
do Dhia, agus malar iad air son imn tiodh-
lacan a tha sruthadh o eblas.

Thug Dia dhomh labhairt mMr a mhiann-
aieh mi, oir is e esan a threbraicJieas gu
gliocas a'g'U.s a ftheolas na daoine glioe.

Oir 'na laimJi tha sinii fein agus ar
briathran; gach uile ghliocas m/ir an ceudna,
agus eblas gaoh oibre.

Oir thug e dhomh eblas dnnteach a
thaobh nan nithean a tha; ciamar a rinn-
eadh an saoghal agus deanadas "nan duilean.

Toiseach is deireadh is meadhon nan aim-
sir eon: tionndadJi na greine agus atJiarrach-
adh nan trdihan.

Cuairtean nam bliadhnachan agus astar
nan reultan.

Gne nan creutairean beo, agus dwbheadas
nam beathaichean fiadhaich: dian-neart na
gaoithe agus diomhaireaohd cridhe an duine:
lionmhoireachd nan luihhean agus eifeaehd
fhreumhan.

Agus gaoh ni eile a thafolaiohte no foill-'
sichte, tha an eblas agam.

Oir theagaisgeadh so dhomh le gliocas, a
dh' oibricheas na h-uile nithe-an: innte-sa tha
spiorad tuigseach, naomli, eagsamhail, fln-
ealta, bed, glan, soilleir, gun truailleadh,
nach gabh dochann, a' grddhachadh ni a
tha maith, nach gabh tilleadh a chur air,
deas gu maith a dheanamh.

Caoimhneil ri d<M)ine, daingean, seasmh-
ach, saor is cur am, aig a hheil uile ohumh-

achd, OS cionn nan uile nithean, agus a''
rannsachadh nan uile spioradan a tha tuig-
seach zs glan is jinealta.

Oir is e 'gliocas anail cumhachd Dhe. agus-
aile glan a tha teachd o ghlbir an Vile-
chumhachdaich : mar sin cha tuit ni truaill-
idh sani bith innts. Oir is dealracQi an t-
soluis shiorruidh i, sgdthan gun smal anns-
am faicear cumhachd Dhe agus iomhaigh a
mhaitheis.

Ged is aon i, gidheadh ni i na h-uile'
nithean: agus aig fantuimi innte fein, ni i
na h-uile nithean nuadh: agus anns gaoh
linn, air dhi dol a steach ann an anaman
naoniha, ni i dhiubh cdirdean do Dhia agus
fdidhean. Oir cha 'n ionmhuinn le Dia aoh
esan a 'ni a 'Sibmhnuidh maille ri gliocas.

Tha i na's m^isiche na ghrian, agus os
cionn uile shebrsachan nan reultan: ged a
choi.measar ris an t-solus i bha i ann roimh
'n t-solus. Oir an deigh an t-soluis thig an-
oidhche, aoh cha bhuadhaich aingidheachd
an aghaidh gliocais.

Ghradhaich mi i agus shir mi i o mi bige;
mhiannaidi mi i bhi agam 'n a bean-phbsda
agus bha gaol agant mr a maise.

Do bhrigh gu bheil conaltradh aice ri Dia,
tha i ag drdachadh a h-uaisle ; seadh thug
Tigheama nan uile nithean e fSin grddh dhi.
Oir is aivhne dhi diomhaireaohd eblais Dhe,
agus tha grddh aioe d'a oibre.

Ma tha saoibhreas 'na sheilbh a tlia ion-
mhian7iaichte anns a' bheatha so, oiod an-
■saoibhreas a's motha na gliocas, a dh' oib-
richeas na h-uile nithean. Agus ma ni tuigse
obair, co am measg imn uile a tlm 'na
fhear-oibre na 's jinealta na ise. Ma ghrddh-
aicheas duine flreantaolid, is subhailcean a
saothair: oir teagaisgidh i stuatna.chd fe
tuigse, oeartas is f cartas: agus oha'n urrainn
daoine nithean a 's buannaohdaile na iad sin
fhaotainn 'nam beailia.

Ma mhiannaicheas duine mh-an fiosrachaidh,.
is aithne cMii na nithean a bha ann o shean
agus tomhsaich i gu ceart ciod a tha ri teachd .-
is aithne dhi seoltachd bhriathran, agus fuigidh
i duhh-fhacail : chi i roimh Idimh comharaidh-
ean is iongantasan, agus crwch nan trdthan
agus nan amannan.

Mar sin shuidhich mi gu'n tugainn i a chbmh-
nuidh maille rium, air dhomh fhios a bhi agam
gu'ni biodh i'na comhairliche nithean maithe,-
agus 'n a comhfhurtachd an am brbin iscicraim.
Air a sgath-se tha cliii agam am measg an
f-sluaigh agus urrani am measg nan seanairean,.
gen nach 'eil mi ach bg.

Caib. vii-viii.

Air. 9.

1913.

A' PHEASACH GHLAN.

" Far naoh bi daimh, hithklh a' phrasaeh
glan : ach bithidh fas mbr le neart an
daimh." Gnath-fhacail xiv.,4.

Clia 'n 'eil ua briathrau so duilieh an
tuigsinn. Chunuaic an duine glic air a
cliuairtean uair is uaii- tuatliauaich aig au
robli prasaioh ghlana. Blia gach ni mu na
bathaichean aoa reidli agus ordail. Cha robh
lub no eabar ri 'm faicinn. Ach bha taobh
eile air a' chiiis. Far an robli g-lainead 's a'
bhathaich blia gainne is gort 's an tigh. Cha
robh damh air a' bhaile a dheauamh treabh-
adh no bualadh: agus far nach robh em-
's an earrach no buain 's an fhaoghar cha
b' urrainn nach bitheadh an t-acras. Co a
dheanamh roghainn de 'n phrasaich ghloin,
's i falamli, air thoiseach air a' phrasaich
shalaieh, agus innte damh mor laidir, comas -
ach air oosnadh?

Tha au gnath-fhacal so fior ann an doig-h
no dha. Thugaibh fanear au dachaidh far
nach 'eil clanu bheaga. Tha i mar is trice
gun dragh gun upraid. Cha 'n 'eil aig bean
an tig-he ri eiridh moch a dh'fhuineadh, no
ri suidheadh aumocli a' figheadh 's a' fuagh-
al. Far am fag i rud as a laimh, anns an
dearbh aite sin gheibh i e. Cha 'n'eil fear an
tig'he air a sharachadh a' freagairt cheistean
no ag innseadh sg-eulachdan. Ach air an
laimh eile, far nach 'eil clanu bheaga cha'n
'eil giean no gaire. Faodaidli e bhi gii 'm
feum i^arantan a bhi oosnadh gu oruaidh a
chum 's gu f aigh a' chlann biadh is aodach :
ach ni'iad so le sunnd air ghaol conaltradh
na cloinne. Ma tha clann a' tabhairt air
uairean dragh is euram 'n an eois, tha iad
a' tabhairt do 'n dachaidh lanachd graidh is
dochais. Far nach 'eil iad faoadh g-ach ni
's an tig'h a bhi gun smal, ach b' fhearr
gai mor an tig'h troimh cheile agus oeo]
eridheil na cloinne ann :

"Bithidh fas mor le neart an daimh."
Thugaibh fanear taobh eile de 'n che'ann-
teagaisg. Air feadh na Galltachd, gu son-
ruichte dluth air na bailtean mora, chithear
aghaidh na duthcha air a milleadh le tuill
dhubha 's le torran arda. Tha maise Naduir
air a folach far am bheileas a' cladliach
guail is iaruinn. Tha duilleach nan oraobh
is feur na machrach comhdaichte le suidh.
Ohuir an smeoraeh, an Ion dubh, 's an uiseag,
cul ri aite anns nach cluinuear an ceol le

fuaim nan ord. Tha na sruthain agus na
h-uilk a bha aon uair a' ruith gu glan, 's
iad beo le brie, an diugii salach agusmarbh.
I Cha 'n 'eil fiu na eaoraich air nach 'eil
j dreach na duthcha. Theagamh gu bheil sinn
a' caoidh na maise a dh' fhalbh 's nach till
fuiJleadli, agiis a' caineadh na smuide a tha
'gar tachdadh. Ach is eudar dhuiun a
ohuimhneachadh gu bheil taobh eile air a'
chuis. Theagamh nach 'eil an dutlmich cho
glan, 's cho gorm ris na glinn Ghaidh
ealach, aeh tha i Ian dhaoine, agus gheibh-
ear beartas innte nach 'eil idir mu thuath.
Comh-oheangailte ris na tuill dhublia 's ris na
luidheirean arda a tha cur a (mach na smuide,
tha tomhas mor de neart ag-us do dh' agh-
artas na riog'hachd. "Far nach bi daimh
bithidh a' phrasach glan : ach bithidh fas
mur le neart an daimh."

Faodaidh sinn dol ceum na 's fhaide leis
a' cheann-teagaisg, agus chi sinn gu bheil
e fior do thaobh eachdraidh na h-Eagiai.s
ann an Albainn. Nach iomadh comh-
stri a dh' eirich a mach bho cheistean creid-
imh? Bha sluagh na riog-hachd air an roinn
go. trie an aghaidh a cheile. Bha iad ri
cogadh 's ri caineadh air sgath firinn i'.^
saorsa, agus tha sinne a' mealtuinn toradh
na eomhstri

Anns na linntean roimh an Ath-leasach-
adli bha sith is samhchar air feadh na tire
ann an ciiisean na h-Eag-lais, oir anns an am
sin bha i uile -chumhachdach . Bha coir aice
air roinn mhor de dh' fhearann na h-Alba.
Bha na sagartan 's na manaicli a' tighinn
beo ann am pailteas. Bha 'n aire air itheadh
agas 61, Cha 'n fheudadh righ no uaislean
Eaglais na Roimhe a chronachadh. Ann an
doigh bha an Eaglais aig fois. Ach cha
robh am facal 'ga shearmonachadh 's cha
robh an sluagh air an teagasg.

Mu dheireadh thall dh' eirich upraid is
eomhstri, ach 'n an oois thainig beannachd.
Fhuair Padruig Hamilton agus 'n a dheigh-
san Deorsa Uisheart is Iain Noes eolas air
an fhirinn. Bha danachd agtis cumhachd laca
au fhirinn a' sgaoileadh am measg an t-
sluaig'h. Dh' eirich iad an aghaidh na h-
eaglais, agus chaidh an eag-lais 'n a boil.
Chuir i iomadh duine diadhaidh gu bas,
agus thug i o mhoran eile na bha aca ris
an t-saog"lial. Cha 'n 'eil teagamh nach robh
moran anns an linn sin a theireadh gu 'm
b' fhearr eiiisean a bhi mar a b' abhaist ;

34

g-a 'm b' fhearr aineoias agus sith no eolas
agus geur-leanmJminn ; gu 'm b' fhearr aun
am briathran a' chinii-teag-aisg a' phrasach
ghlan gun damh, na an daimli le saoitliir is
saracliadh. Ach ri nine thaiuig fas agus
toradJi a comlistri an Ath-leasachaidh. Phu-
air daoine sealladli "ur air firinn 's air diadh-
achd. Chunnaic iad gu robh slighe agus
dor us fosgailte romhpa gu Cathair-ghrais.
Ciiual iad giitli Dlie ann am briathran losa
ag fadh "An ti a gheibh 'anam, caillidh se
e, ach an ti a ohailleas 'anam air mo shonsa

gheibh se e."

UiLLEAM A. Mac Ghilliosa.
A' Cheannamhuir,

AM BAS.

Tha fhios againn nach b' urrainn dhuinn
dad ur a radh air a' chuspair so, ged dh'
fheuchamaid ri sin a dheanamh. Ach bu
mhaith leinn facal no dha a radh uime, a
chionn gu bheil sinn ciunteaeh nach 'eil mor-
an d' ar luchd-leughaidh nach d' fhiosraich
cheaua 'n am beatha fein g-oirteas is dor-
chadas a' bhais. Cha mhor dhaoine a rainig
ire duine, gun teachdaire a' bhais fhaicinn
aig an dorus, agus fada m' an ruig iad
feasg-ar an laithean bithidh an dara leth
d'an eairdean agus d'an luchd-eolais air taobh
thall na h-uaighe. Ged a sgriobhadh 's a
labhradh moran mu 'n bhas tha e fhathast
'n a dhiomhaireachd mhor. An uair a dh'
fhagas an t-anam an corp, oiod a tha tach-
airt? C aite am bheil an t-anam a'dol?
Tha Leabhar nan ceist a' teag-asg gu bheil
auama nan creideach air an deanamh foirfe
aig uair am bais, agus a' dol a steach do
g-hloir. C aite am bheil anama nan aingidh
a' dol? Am bheil an dealachadh air a dhean-
amh eatorra aig uair a' bhais, no am bi am
binn giun a toirt a Imach gu la a bhreitliean-
ais? An uair a thilgeas mac an duine an deo,
ciod an saoghal a tha fosgladh roimhe, agus
■ c' aite am bi a chomhnuidh aigie anns a'
chruthachadh ? Am bi euimhne aige air na
dh' fhag e 'n a dheigh, no am bheil dealach-
adh tur eadar an da shaog-hal ? Ciod e
rTadur na staid sin a tha eadar am bas 's
an aiseirig-h? An drasd 's a rithist thig iom-
adh ceist de 'n t-seorsa so gni ar n-inntinn,
ach feumar a radh nach 'eil a' bheag de
sholus ri fhaotainn orra. Ged a sheol na
miltean ginealaeh o chladaeh an t-saoghail
so a dh' ionnsuidh an t-saoghail eile cha
do chuir iad fios air ais, a dh' inuseadh
dhuinn mu 'n cor. Am b' urrainn dhaibh
sin a dheanamh? Ma b' urrainn, ciod an

t-aobhar nach d' fhuaradh riamli teaehdair-
eachd o thaobh thall a' chuain a tha eadar
am beo 's am marbh ? Bha Lasarus ceithir
laithean ann an saoghal nam marbh, ach air
dha teachd air als, bha a bhilean duinte.

Cha d' thubhairt Criosd riamh moran mu
bhds a' chuirp. Is ann mu bhas eile a bu
trice a labhair e. Cha robh ann am bas
a' chuirp 'n a shuilean-sa ach cadal — ni a
tha nadurra do mhac an duine. Tha e
fior gii bheil an samhladh so ri fhaotainn
ann an teag-asg dhaoine glic eile fada roimh
latha Chriosd, ach ma tha, bha na daoine
a chleachd e a' ciallachadh le cadal — cadal
gun dusgadh. Ach cha b'e sin a bha esan
a' ciallachadh an uair a thubhairt e. "Cha 'n
'eil i marbh, ach tha i 'n a cadal," 's cha
mho is e sin. a bha e a' ciallachadh an uair
a thubhairt e mu Lasarus, "Tha ar caraid
'n a chadal, ach a ta mi.se dol 'g a dhusgadh
as a chadal." Tha an Tiomnadh Nuadh a'
labhairt mu 'n bhas mar chadal cho bith-
eanta 's gu 'n d' thuirt an Naomh Augustine,
"Carson a theirear g-u bheil iad 'nan cadal,
ach a chionn gu 'n duisg iad ann an la an
Tighearna."

Tha dorchadas is diomhaireachd a' bhais
a' luidhe cho trom air spioradan cuid de
dhaoine 's gu 'n tugadh iad am maoin uile
seachad na'n ceannaicheadh sin isolus dhaibh.
O chionn nan oeudan bliadhna labhair
duine glic am facal so, agus cha 'n urr-
ainnear fhathast na 's fhearr a radh,
"Dhomh-sa tha am bas air orduchadh, agus
dhuibhse beatha, ach co dhiubh as fhearr,
aig Dia a mhain a tha fhios. Ach bithibh
cinnteach a aon ni, nach eirich olc do 'n
duiiie mhaith, marbh no beo." Tha so a
reir teas:aisg Chriosd ajnis teao-asg- nan
naomh uile, ged a chuir an Slanuighear a'
chilis ann an doigh as caomhaile agus ann
am briathran as maisiche. "Na biodh 'ur
cridhe fo thrioblaid; ann an tig-h m' athar-sa
tha iomadh aite-comhnuidh : far am bi mise
bithidh sibhse mar an oeudna." Thug na
briathran sin an gath as a' bhas, ag^us rinn
iad teachdaire sith do righ nan Uamhas.
Ged nach 'eil am 'Biobull ag radh a' bheag
ma staid nam marbh, is leoir na tha e ag
innseadh dhuinn — "ladsan a chaidleas ann
an losa, bheir Dia maille ris." Tha iad
comhla ris-san; tha iad air an gleidheadh
tearuinte fo a churam, oir cha bhris am bas
an daimh a bha eadar Dia agus an anam
anus a' bheatha so. Is beatha shiorruidh
a' bheatha a tha Criosd a' tabhairt dhaibh -
san a chreideas ann, agTis ged a thuiteas an
corp do 'n uaigh, cha 'n 'eil eumhachd aig an

35

uaigli tliairis air a' bheatha sin. Tha i mair-
eannacli mar bheatha Dhe.

Tha seann diadliair ag radh gu 'm bu
choir do dhaoine am has a chumail fa
chomhair an inntinn a h-uile latha d' am
beatha agus a h-uile mionaid de 'n latha.
Cha 'n 'eil sinn an diiil gu 'u do lahhair e
gu glic. Theagamh nach deanadh sin dliaibh
ach cron; nach deanadh e ach lionn-dubh
a chuv orra an aite soluimteachd sj^ioraid.
Bhiodh e 'n a uallach air an oridhe, air chor
's nach b' urrainn dhaibh an olaair lathail
a dheanamh gu dileas, dichiollaoh. Ach air
a shon sin, cha ohoir do dhaoine an smuain
a cliur bhuapa gu buileach. Tha e iom-
chuidh do gach duine a chuimhneachadh gu
bhail am bas air thoiseach air, oir is e an
aou ni as am faod sinn a bhi cinnteach.
Tha ar bliadhnachan a' dol seaohad mar
shruth, agus cha 'n fhada gus an tig orioch
air gach obair a ghabh sinn os laimh.
"Teagaisg dhuinn, a Dhe, ar laithean air-
eamh, a chum 's gu 'm foghluim sinn
gliocas."

Ach am measg an dorchadais a tha cuart-
achadh a' bhais tha facal Dhe a toirt dhuinn
na comhfhurtaclid laidir so, gur teachdaire
sith e do shluagh an Tighearna. Faodaidh
iad an suilean a dhunadh ann an sith, gun
fhiamh, gnin eagal, air dhaibh dochas a
bhi aca gu 'n coinuich Caraid caomh iad air
taobh eile an aiseig. Agus faodaidh na
cairdean a dh'fhag iad 'nan deigh an cridh-
eachan a thaioeachadh air an fhacal so, agus
an deoir a thiormachadh, '"Is beannaichte
na mairbh a gheibh bas anns an Tighearna,
seadh, tha an Spiorad ag radh, a ohum gu 'm
faigli iad fois o an saothair."

C arson, mata, bhios sibh ri bron.
Mar dliream gun dochas mor;
Am bheil 's a bhas ach teachdair sith,
'G an gairm gu rioo-h'chd na ffloir?

AN TIE IMMANUEL SHUAS.

Tha sruth mo re a' traghadh,
Feuch, bristeadh-faire neimh!
A' mhadainn a bha m' iarrtus.
Mo cheitein grianach, seimh!
Dubh, dorcha, g-ed bha 'n oidhche,
Tha 'n soillse teachd 'na luaths,
'S a tha gloir a' tamh gu siorruidh.
An tir Immanuel shuas.

'Se Criosd am fuaran saibhir,
Sruth aoibheil, pailt, a' ghraidh;
Lan-beoil an t-saogh'l cia suarach
Seach cuantan Tir an Aigh!

Mar mhuir gun traigh, gun traoghadh,
Tha throcair chaomh 's a thruas,
'S tha gloir a" tamh gu siorruidh
An tir Immanuel shuas.

Bha smachd is trocair dualte,
Troimh fhad mo chuairt 's an t-saogh'I,
Is dealt mo bhroin 's mo thruaighe
A' lasadh suas le g-haol;
Molam an lamh 'rinu stiuradh,
'S an cridh' a thur 's a gliluais,
Trath bhios mi 'm chathair-rioghail,
An tir Immanuel shuas.

'S le Fear-mo-ghaoil gu saor mi,
'S is leamsa Fear-mo-ghaoil !
Bheir e am bochd 's an diblidh
D'a luchairt fiona 's faoiF;
'S i airidheachd mo Shlan'gheir
M' aon steidh is fath mo luaidh,
Seadh anns a' ghloir bhios isiorruidh
An tir Immanuel shuas.

Bu chruaidh mo ghleachd gu flaitheas,

Troimh ghaillinn 's strith nan dul;

'S a nis mar astrach saraicht',

'S a thaic air laimh 'fhir-iuil,

'Nuair tha mo la air crionadh

'S am feasgar 'ciaradh nuas,

Caomh -fhailt do 'n ghloir bhios siorruidh

An tir Immanuel shuas.

Bha an laoidh so air a deanamh le MES.
COUSIN, mar cliuimhneachan air SAMUEL
EIJTHEEFOED, minist«ar clio diadhaidh 's
a bJia riamh ann an eaglais na h-Alba. B'e
am facal mu dheireadh a labhair e m' an
d' fhag an anail e, Tha gloir, tha 'gloir ann
an tir Immanuel shuas. Tha a' chuid as
motha de bhriathran na laoidh air an toirt
as a shearmoin 's a litrichean fein.

Eug-adh SAMUEL EUTHEEFOED ann
an 1600, agus chaochail e ann an 1661. Ann
an 1627 shuidhicheadh e 'n a mliinistear ann
an ANWOTH. Bha e dichiollaoh is eud-
mhor 'n a obair. Thubhairt aon d'a choimli-
tnional fein uime, "Tha e ag urnuigh gun
stad, a' leug'hadh gun stad, a' searmonachadh
gun stad, a' sgriobhadh gun stad." Dh'
fhaodadh e a radh mar thubhairt an Sal-
madair, "Air sgath Shioin cha bhi mi a'm'
thosd, agus air sgath lerusaleim cha ghabh
mi fois; gus am bris a fireantachd a macli
mar sholus dealrach, ag-uis a slainte mar leus
lasrach." Da bhliadhna 'n deigh dha dol do
ANWOTH, sgTiobh e gu caraid, "Cha 'n
'eil mi faicinn t£iradh mo shaothrach. Bhith-
inn toilichte na 'm biodh aon anam air a
thoirt dhomh gu bhi 'n a chrun aoibhneis

36

ann an latha Chriosd." Fliuair e duraohd a
cliridhe anil an uine 'glioirid ; oha 'n e aon
duine, ach eeudan, aig an robh aobliar
taiugealaclid g'u 'n euala iad RUTHER-
FORD. Blia a mliinistrealaehd air a beaun-
aoliadh giz mor le Dia d'a sg-ireaclid feiu
ag'us do dh' Albainn goi leir. "Oha d' eisd
mi I'iamh ri searmonaiche eile," arsa duine
a chuala e, " a rinn Oriosd clio maiseach
ag'us clio ioii-mhiannaichte do m' chridlie.
B'e toiseacli is meadhon is deireadh a sliear-
monachaidh, erann - ceusaidli an Tig-hearna
losa Oriosd.

Ann an 1636 chuireadh a mach as a
sgireaclid e, agus thug-adh bhuaitli oead sear-
monachaidh. I6 e a Tb' aobhar dlia sin, gu'n
d' thug e oilblieum do 'n chrun le ouid d'a
sgriobhaichean. Oha robh an Crun agus an
Eaglais aig an am a' cordadh mu 'n doigh-
riaghaidh a bu choir a bhi oirre, agus ghabh
RUTHERFORD teobh na Cleire an agh-
aidh a' Ohruin 's nan Easbuig'ean. Bha e
laidir 'n a bheachdan is oar neo-mheasarra
'n a ehainnt, agujs a thuilleadh air a sin, thug-
e dulain do 'n lagh. Chuireadh as an sg-ir-
eachd e, agus thugadh do OBAREADHAIN
e, "igu bhi air a chumail ann fhad 's a
thoilicheadh an rig-h." Ach tha e fein ag
radh, "Gidlieadh cha do threig mo Mhaigh-
stir mi ; fhuair mi an tuilleadh eolais air
gTadh Ohriosd le oohd miosan deug priosain,
na fhuair mi le naoi bliadhna searmonaoh-
aidli." Ach bha a cliridhe anns a' chiibaid,
agus an uairi a thigeadh latha na Sabaid, 's a
chuimhnicheadh e air na h-uairean solasach
a h' abhaisit a bhi aigie fliein 's aig la' clioimh-
thional ann an ANWOTH, theireadh e gu
robh farmad aige ris na h-eoin bheaga a
Tjha neadachadh ann am ballachan na h-
eaglais. Bha an fhaireachduinn 'n a cliridhe
a l:ha ann an cridlie an t-salmadair, Salm

LXXXIV.

Ann an OBAREADHAIN sg'riobh e a'
chuid as motha de na Litrichean, a tha
eumail 'ainme beo. Tha mu thimchioll tri
eheud gii leth dliiubh ann air fad. Bha iad
air an Sigriobhadh gu ard is iosal air feadh
na duthcha, 'g an comhairleachadh, 'g am
misneachadh, 'g an cronachadh ann an nith-
ean spioradail. Theagamh nach robh dull
sam bith aig RUTHERFORD fhein gu 'm
biodli iomradh orra an deigh a bhais. Ach
tha na litrichean beo, ged nach 'eil cuimhne
an diugh air na sgriobhaichean eile a chois-
inn eliii dha o ghinealach fhein. Is maith
an gille-sabhail, Tim. Is cinnteaoh a ehuir-
eas esan dealachadh eailar an cruithneachd
'sam moll. Thubhairt an diadhair BAXTER

nach b' aithne dha leabliar a jg-iliabhadh coim-
eas ris na Litrichean -io, agus a mach o 'n.
Bhiobull Naomh, nach do sgriobhadh riamh
oomhairlean cho spioradail 's a g'heibhear
annta ; ach tliuirt duine eile nach ruig sinii
a leas ainmeacliadh, nach 'eil aunta ach am-
aideas is gaotli. Theagamh nach 'eil smior
na firinn aig fear seach fear de 'n dithis, ach
tha sinn cinnteaoh nach bi aithreachas air
ar luchd-leughaidh ma ghabhas iad ar oomh-
airle, an leabliar a leug-hadh. Oha leig duine
a leas ach na fhreagras air agus na cliordas
ris a thoirt asda.

Ann an 1639 chuireadh RUTHERFORD
air leth gu bhi 'n a fhear-teagaisg ann an
Oil-thigh CHILL - RIBHINN, agus ceithir
bliadhna 'n a dlieigh sin, bha e am measg
nan diadhairean a choinnich ann an WEST-
MINSTER, a chum Leabhar aidmheil a'
chreidimh agus Leabhar Aithghearr nan
Ceist a chur r'a cheile. Shearmonaich e air
beulaobh na Parlamaid, agnis cho fhad 's a
bha e ann an Lunnaiu bha e labhairt 's a
sgriobhadh, gun tamh, gun fhois. Air
dhoigh air chor-eigiu thug- e oilbheum do
'n luchd -riaghlaidh a rithist, agns ghairm-
eadh e air beulaobh na Parlamaid, chum
achmhasan a thoirt dha. Ach "bha srutli a
re a' traghadli" ; bhuail tinneas e, agus
ghairmeadh e gu seasamh an lathair Oath-
rach a b' airde. Bha e air leabadh a bhais
an uain a cliuir a Pharlamaid fios air, agus
is e an fhreagairt a cliuir e air ais, "Ab-
raibh riutha gu 'n d' fhuair mi g-airm gu
cuirt as airde na iadsan, agais m' an tig- an
latha, gTi 'm bi mi far nach 'eil a' bheag-
de rig-hreau no de mhaithean." Ohaochail
e ann an 1661.'

Bha e 'n a dliuine diadhaidli, eudmhor
ann an seirbhis Chriosd. Bha a chrannchur
air a tilgeadh ann an amannaibh dorcha,
bruailleanach, agus cha 'n 'eil teagamh nach
robh tomlias de spiorad nan timeannan air
a gliiulan. Oha 'n 'eil e comasach do dhuine
sam bith a bhi fada air thoiseach air a
linn fhein. Cha 'n 'eil e furasda dhaibhsan
a dh' fheumas eothachadh air sou a' chreid-
imh, a bhi cho ciuiu, 's cho iriosal, 'a
cho reusanta, riusan nach ruig a leas pairt
a ghabhail anns an stri. Ann an teas
a' chatha thubhairt is rinu SAMUEL
RUTHERFORD iomadh ni nach robh a
reir lag-h a' ghraidh, ach mur biodh e d-ur-
achdach ann an aobliar an t-soisgeil cha
bhiodh e anns a' chath idir. Agus is coir
dliuinn an duals so a thoirt dha, fhailinnean
a thiodlilacadh agus a mhaitheas a chumail
air chuimhiie .

Air. lO.

]913.

MARAH AGUS ELIM.

Agus an uair a thainig iad gu Marah,
cha b' urrainn iad uisgeaclian Mharali 61,
oir bha iad searbh ; uime sin thugadh Marah
mar ainm air. Agus rinn an sluagli gearan
an aghaidh Mhaois, ag radii, Ciod a dh' olas
sinn. Agus dh' eigh esan ri lehobhah, agus
nochd lehobhah fiodh dha, agnis thilg e anns
na h-uisgoachan c, agus rinneadh na h-uisg-
eachan mills. Ecsodus xv., 23-25.

Agus thainig iad gu Elim far an robh
da thobar dheug- uisge, agus deich agus
tri fichead craobh phailme; agnis eliampaich
iad an sin laimh ris na h-uisg-eachan.

Ecsodus XV, 27.

Na 'n do rinn clann Israeli air tir a'
gheallaidh lom is direaeh an deigh dhaibh
an Eiphit fhagail, rachadh aoa air a ruigh-
inn ann am beag'an sheachduinnean. Aoh
ghabh iad da fhiehead bliadhna air an
turus. Cha b' ann gun aobhar a sheachain
iad an t-slighe ghoirid, "Cha do threoraich
Dia iad air slig-he tire nam Philisteach, ged
a bha i am fag'us; oir thubhairt Dia, Air
eagal gu'm bi aithreachas air an t-sluagh an
uair a chi iad cogadh, agus gu'm pill iad
do 'n Eiphit." Ecsodus, xiii, 17. Bha aa
Philistich 'nan sluagh borb, air an eleachd-
adh ri airm iomchar; agus bha e glie do
Mhaois an seachuadh oir bha spiorad chloinn
Israeli air a bhriseadh gu buileaeh leis an
lamhachas-lajdir a rinneadh orra le Pharaoh,
air chor agus nach seasadh iad an larach ri
aghaidh namhaid iir. Air an aobhar sin
threoraich Dia an sluagh mu 'u cuairt air
slighe fasaich na Mara Ruaidhe, a' taghadh
an rathaid dhaibh a reir an neirt. Bha e '|na
dheuchainn air am faighidinn na bliadh-
nachan ud a ohur seachad anns an fhasaoh;
aoh b'e an rathad fada an rathad a bu ghi-
orra dhachaidh air a slion sin. G-ed a bha
an t-slig-he fadalach, thug i steach iad mu
dheireadh do thir a bha sruthadh le bainne
is mil. Tha daoine an diugh fhathast a'
faotainn a macli 'nam beatha feiu a' cheart
ni a tha air a theagasg dhuinn le eachd-
raidh chl'oinn Israeli, gur fhearr an rathad
fada glan na 'n rathad goirid salach. Tha
sinn uile ag iarraidh tir a' g-heallaidh air
ohor-eigin. Saoibhreas, toil-inntinn, inbhe
shaoghalta, eolas, sonas — is iad sin am bainne

's a' mhil air a bheil a' mhor-chmdeaohd aa
toir. Cha 'n abair sinn gu bheil e cearr
do dhaoine na nithean sin a chumail fa
chomhair an sul ; ach seachnadh iad an t-
ath-g-hoirid salach thuca. agus gabhadh iad
an rathad glan. "Tha slighe ann a shaoilear
direaeh le duine, ach is e a crioch slighean
a'bhais." An uair a ni daoine cabhag gu
bhi beartach, gabhaidh iad gle bhitheanta
ath -ghoirid salach a bheir a steach iad do
thir a' bhais an aite tir an t-sonais a bha
iad ag iarraidh. Cha ruig duine a leas dull
a bhi aig-e gu'm bi beannachd is dion Dh©
thairis air ma tha e a' gluasad air sligh-
eannan nach do eheadaich Dia; ma chuireas
e roimho: a cheann-uidhe a ruighinn le euc-
oir is innleachdan is breugan.

An uair a shaor Dia clann Israeli o laimh
Pharaoh agus a chaidh iad air cheann na
slighe gu Canaan sheinn iad oran-molaidh
dha, ach m' an do rainig iad Marah cha robh
ceol 'nan cridhe no 'nam beul. Shaoil iad
gu robh laithean an saruchaidh seaohad agus
chuir iad an aghaidh air an t-slighe mar
chuideachd a' cumail latha feille. Ach an
uair a chuunaic iad nach robh an t-slighe-
cho furasda 's a shaoil iad, 's a thoisich iad
air fannachadh le pathadh is teas an fhas-
aieh, rinn iad gearan an aghaidh Mhaois, ag-
ladh ris gni'm b' fhearr dhaibh daorsa na.
h-Eiphit seach bas fhag"hail anns an fhas-
ach. "Agus dh' eigh esan ri lehobhah, agus-
nochcl lehobhah fiodh dha, agus thilg e anns-
na h-uisg-eachan e, agus rinneadh na h-uisg-
eachan mills." Tha e air a radh le daoine
a bha thall 's a chunnaic e g-u bheil seorsa
craoibhe a' fas g-u nadurra anns a' ohearn
ud de dh' Arabia aig' a bheil a' bhuaidh so
air uisge, an uair a thilg-ear sguinn dhi
ann; agus ma tha sin fior, cha do thachair
miorbhuil sam bith aig Marah ach a mhain
gu robh Maois air a sheoladli le Dia gus eif-
eachd na craoibhe so fhaotainn a maeli.
Tha facal an Tighearna ag radh, "Treor-
aichidh e na daoine ciuin ann am breith-
eanas," 8alm xxo, 9 ; agus aig iomadh am
'na bheatha dhearbh Maois air a shon fein
gu bheil an gealladh so fior; gu bheil Dia
a' foirt soilleireachd inntinn cho mhaith ri
beannachdan spioradail dhaibhsan a ohuireas
an comhairle ris ag-us a dh' aidioheas e 'nan
uile shlig'hean. Dh' aidich Maois Dia 'na
uile shlig'hean . Air gach duilleag de 'n
eachdraidh so leughar na briathran, "Dh''

38

eigh Maois ri lehobhah." Anns gach duil-
eadas is cunnart a thachair air dli' iarr e
solus is eomhnadh o Dhia. Thug e gach
cuis tliuige ann an umuigli, agus thug Dia
freagair:; dha. Bheir Dia gu cinnteach solus
do 'n (] uine a dh' eigheas ris gu durachdach
an u.'iir a tha e ann an ioma-chomhairle, agus
a bu mhaifh leis seoladli fhaotainn. Cuir-
idh 0 maoh thuige a sholus agus fhirinn.

f ,'ha d' fliag- 'Dia a sliluagli ann am Marah
&•''• 01 an uisge a bha searbh; threoraich e
air an aghaidh iad gu Elim far an robli da
thobar dheug uisg-e agus deich agus tri fioh-
fiad craobh pliailme; agns chamxJaich iad
an sin. Bha Elim do 'n luchd-turuis sgith
mar gharadh an Tighearna ann am meadhon
an f hasaich ; dh' aisigeadh am beatha 's am
misneach air ais dhaibh an uair a ohaisg iad
an iotadh aig fhuarain, agus a fhiiair iad
fasgadh bho 'n teas fo sgail nan craobh.
Ann a bhi mineachadh an t-Seann Tiomn-
aidh cha teid sinn fada cearr ma leanas
sinn an t-Abstol Pol, agus tha Pol ag radh
(1 Cor. x), gu 'n do thachair na nithean ud
do chloinn Israeli mar eiseimpleir dhuinne.
Faodar an imeachd anns an fhasach a
ghabhail mar shamhladh air beatha mliic an
duine agus air turns a' Chriosduidh anns an
t-saoghal. Tha Marah air chor-eigin ann
am beatha g-ach duine, fiosrachadh no freas-
•dal a tha searbh. Cha 'n 'eil e solasach a bhi
'g 61 tiisgeachan searbh, ach ann an doigh-
«an ioug-antach 'ni Dia mills iad d'a shluag-h.
"Tha smachdaohadh, am feadih a tha e lath-
air, doilgheasach: gidheadh, 'na dheig-h sin
bheir e inach toradh siochail na fireantachd
■dhaibhsan a bha air an cleachdatlh leis."
Leighsidh feartan diomhair Dhe an cridhe
leonte, agus cuiridh e oran nuadh ann am
beul an dream a bha ri caoidh. Ma dh'
fhanas neach ann an co-chomunn Dhe bidh
«61as aige air a chaomhalaohd . ''Tha a dhol
a mach cinnteach mar a' mhaduimi; agus
thig e d' ar n-ionnsuidh mar an t -uisge."
Rosea vi, 3 . An deigh Mharah tha Elim,
ag^is trebraichidh am Buachaille Maith a
chaoraich laimh ri tobraichean fionnar ag-us
ann an eluaintean gorma. Ma dhearbhas
Dia a ehluagh ann am Marah, uraichidh e
an neart agus an dochas ann an Elim; agus
ni e am fasach coimheach dhaibh 'na aite
thobraichean. Ann an turus a' Chriosduidh
air thalamh bheir an t-sligiie e troimh
ghleann Bhaoa agus gu Beinn a' Chruadail,
aoh tha Elim air an eul, agus an uair a
ruigeas e na tobraichean fionnar 's na
craobhan pailme cha bhi cuimhue aig-e air
deacaireachd na slighe na 's mo.

CAOEAICH NO GOBHAIR ?

Cha 'n 'eil duil agam gu 'n teid agam air
na ceistean a tha mi dol a thogail fhuasg-
ladh, ac^li a shon sin faodaidh mi seanchas a
dheanamh riutsa, a leughadair, gu reidh
socrach mu nithean a bhitheas air uairean
a' cur iong-antais orm fhein. Mur toir mo
sheanchas solus dhuitsa, theagamh nach misd
mi fhein oidhirp a dheanamh air cumadh a
thoirt do m' smuaintean le briathran a chur
orra .

0 chionn ghoirid chuala mi caraid a' sear-
monachadh, agus am measg nithean eile,
thubhairt e nach robh e idir duilich sluagh
an t-saoghail a roiun 'nan da bhuidlieann;
na caoraich a chur air an aon laimli agus
na g-obhair air an laimh eile. Ged nach robh
na labhair e 'na fhirinn ur, agus ged nach
bu mhaith leam cur an ag-liaidh na thubhairt
e a muigh 's a mach, feumaidh mi a radh
nach b' urrainn dhomh labhairt leis an
dearbliachd leis an do labhair mo charaid
air cuis cho dorcha. Tha mi a' creidsinu
le m' uile .chridhe gach facal a labhair an
Slanuighear. Cuiridh a bhriathran-san stad
air gach uile chonnsachadh, oir bha eolas is
gdiocas aige nach buineadh do 'n t-saog-hal.
Thubhairt esan g-u 'n cuir Dia a chaoraich
air a laimh dheis aig la a' bhreitheanais
ag-us na gobhair air a laimh chli, ach co iad
na gobhair agus co iad na caoraich? Is e
sin an rud a tha duilich a thuigisinn. Tha
e soilJeir gu leoir do Dhia, oir tha esan uile-
fhiosrach is uile -leirsinneach ; ach tha e cho
dorcha do dhaoine 's gur e an g-liocas dhaibh
gun bhreith a thabhairt. Air uairean oluin-
near daoine a' labhairt mar gu 'm b' aithne
dhaibh aireamh nan naomh agnis aireamh
nan aingidh, ach ann an cluasan dhaoine
tuigseach cha 'n 'eil gloramas na feadhnach
sin ach mar ghleangarsaich chiombal no mar
fhuaim umha. Shaoil na deisciobuil nach
bitheadji e duilich dhaibh an cogull a dheal-
achadh o'n chruithneachd, ach dh' iarr am
Maighstir giic orra gun an oidliirp a dhean-
amh, oir bha fhios aige nach rachadh aca
air. Tha cridhe mhic an duine cho domhain
is cho diomhair ris a' Chuan Shiar, agu.=<
cha lug^ia na l)ia fein a thoimhseas a
mhaitheas no olcas. Le bheul their aon duine
Sibolet, agus le bheul their duiiie eile Schibolet;
ach is suarach an comharadh sin an; tuar an
cridhe no air an cor spioradail am fianuis Dhe.
Aig toiseach mo sheanchais thubhairt mi
g-u 'n togainn ceistean sonruichte a bhitheas
air uairean a' luidhe a'ir m' inntinn, ag-us a
bha air an urachadh dhomh le searmon mo

39

■charaid. Is e so te dhiubh. Ciod a theiiear
^■is an t-seorsa dhaoine a tlia diadhaidh gun
a bill maitli ? Clia luig tliu leas a iiMli lium,
a leugliadair, nacli 'eil an seorsa dhaoine sin
anu. Tlia iad ann; clia 'n 'eil agad acli ruitli
thairis ann ad inulinu air do luclid eolais
agas clii thu gur aithne dhuit feadhaiun
dliiubh . Clia 'n 'eil mi a' eiallacliadh cliealg--
airean. Tlia fliios aig a' cliealgair iiach 'eil
e diadliaidh; cha 'n 'eil meas aig-e air diadh-
aidheaclid no gTadli aige dlii; cha 'n 'eil
innte dlia ach cleoca leis a blueil e a' leucli-
ainn ris an t-saoglial a mhealladh a chum
an saoghal a chosnadh. Ach cha 'n 'eil dad
dheth sin ann an inntinn nan daoiue air a
blieil mi a' labhairt. Tha iad ouorach; tlia
iad da rireadh crabhach 'nan cridlie, agus
tha de mlieas aca air diadhaidheachd 's gu
bheil e 'na bhiou dhaibh nach 'eil daoine eile
oho diadhaidh riutha Ihein Tha iad a' creidsiim
an t-soisg-'eil, tha iad a' faireachduinn uitli-
ean an t-saoghail spioradail, agus bheir
sailm is urnuighean is aoradh na h-eaglais
solas is tog-ail -cridhe dhaibh. Is toigh leo
a bhi bruidhinn air nithean spioradail, agus
air faireachduinnean solasach an anania fo
bliuaidh spiorad an Tigheariia, agus tha na
faireachduinnean sin aca g-un teag-amh. An
tlachd a tha oeol a' toirt do 'n chluais no
maise do 'n t-siiil, tha nithean an t-saoghail
spioradail a' toirt an tlachd sin dhaibhean.
Agus an uair a labhras iad umpa tha reanili-
raehd is ung-adh 'nam briathran. Ach a
•dh' aindeoin sin uile cha 'n urrainn thu a
radh g-ur daoine maith iad. Ged a tha, a
reir choltais, an inntinn spioradail aca tha
iad mar dhaoine f ada fada air dheireadh air
feadhainn eile aig nach 'eil ach an inntinn
nadurra. Gle bliitlieanta cha 'ri 'eil iad
caoimhneil, 's cha toir iad ceartas no blaths
d' an daimhich. Tha iad dona d' am mnath-
an 's d' an cloinn. Cha 'n urrainn thu dol an
urras orra ann an ceum seach ceum; a
thaobh airgid no a thaobh peacaidhean na
feola. Cha 'n 'urrainn thu a radh gai bheil
iad coir, no gni bheil iad ciuin, no gu bheil
iad iriosal, no gu bheil tomhas sam bith aca
de spiorad Chriosd; ach fhathast tha iad
diadhaidh agus sin gun chealg-. Tha iad a'
faotainn toilinnfinn 'nam faireachduinnean
spioradail fhein agios ann am beachd-
smuaineachadh air nithean neo-fhaicsinn-
each. Tha iad fo bhuaidh an t-saoghail
eile mar nach 'eil daoine as fhearr na iad,
ag'us tha bias aca air diadhaidheachd agus
tuigse anns na nithean a bhuineas dhi nach
'eil aig daoine a tha moran na's fiachaile na
iad. Ciod a their thu ris an t-seorsa so ? Co

dhiubh is caoraich no gobhair iad? Fagaidh
mi a' cheist sin agad fhein, a leug-hadair, gu
bhi cnuasachadh oirre air do shocair. Ach a
reir choltais. tha Dia air uairean a' toirt sohiis
spioradail do dhaoine nach 'eil a' g-luasad
ami; a' toirt eolais aiv nithean neo-fhaicsinn-
eaoh do dhaoine iiach fiii. C arson a tha e
a' deanamh sin, cha 'n urrainn sinne a radh.

Agus ciod a theirear mu na daoine a tha
maith gun a bhi diadhaidh? Ma tlieid thu
a ris thairis ann ad inntinn air do luchd-
eolas tha mi gle cliiniiteach gui' aithne dhuit
moran de 'n t-seorsa so; daoine a tha cho
fior is glan 'nan cridhe ris an or, ach aig
nach 'eil suim do dhiadhaidheachd. Cha
'n 'eil mi a' ciallachadh as - creidich is
luchd-aicheadh Dhe ; ach daoine aig nach
'eil bias air nithean spioradail agu? naoh 'eil
a' faireachduinn iarrtus sam bith air a bhi
fo bhuaidh an t-saoghail eile. Theagamh
naoh urrainn iad fhein a radh co dhiu a tha
no nach 'eil iad a' creidsinn teagasg na h-
eaglais, oir cha cl' thug iad riamli da smuain
do 'n ghuothuch. Ma tha no nach 'eil e fior,
cha do cliuir e riamh dragh air an inntiuu
's cho mho a tha e deanamh deifir 'nam
beatha. Cha 'n 'eil tart 'nan anam an g-eall
air Dia. Tha iad Ian riaraichte leis an
t-saoghal so agus tha an saoghal eile dhaibh
air a chuartaohadh le ceo dumhail. Cha 'u
fhaca 's cha d' fhairich iad riamh dad air an
gTeimich iad, agus 'nuair a chluinneas iad
daoine eile a' labhairt mu nithean neo-fhaic-
sinneacli tha an cainnt dhaibh mar Ghreug-
ais. Cha toig-li leo thu thoirt tarruing 'nan
eisdeachd air Dia no air diadhaidheachd, oir
tha a' leithid sin de sheanchas ionnan dhaibh
ri seanchas mu 'n blias. Tha e 'gam fagail
fuar, agus a' cur truime air an inntinn, agus
b' fhearr leo thu "g a sheachnadh. Ma
ghabhas iad pairt ann an aoradh na h-
eaglais is fada leo gu3 an cluinn iad an co-
dhunadh, oir cha 'n 'eil call aca do dhleasd-
anas de 'n t-seorsa sin, agus tha e 'na
fliaochadh dhaibh tig^hinn air an ais gu nith-
ean faicsinneaeh air an urrainn an inntinn
gTeimeachadh. Tha e soilleir nach 'eil na
daoine so diadhaidh, ag-us nach 'eil an inn-
tinn spioradail aca; ach a dh' aindeoin sin,
tha fhios ag-ainu (oir is aithne dhuinn iad),
gur daoine cliuteach gasda iad. Miu- 'eil
nadur crabhach aca tha nadur uasal aca,
ag'us mur 'eil call aca do dhiadhaidheachd
tha call aca do mliaitheas. Mar mhaighetir-
eau tha iad coir agus f aireachdail ; mar
sheirbhisich tha iad dileas agnis onorac'li. A
reir choltais, cha 'n 'eil e duilich dhaibh na
h-aitheantan a choimhead, oir cha 'n 'eil call

40

aca do 'n olc. Cha 'n 'eil oumhaclid sam bith
aig an fheoil, no aig an t-saoghal, no aig-
an diabhul thairis orra. Tha iad fiiinneaoh,
ioohdmlior, caoimhneil; g-aolach aig an cuid-
eachd 's an eloinn fliein, agns measail aig
an coimliearsnaich. Cha leasg leo dragh a
ghabhail as letli dhaoine eile ma tha feum
aca air an euideachadh, agnis ni iad obair
na trocair gun e thighinn a steach 'nan inu-
tinn g'ur maith a rinn iad. Tha cridhe maith
aca, agus ged nach 'eil iad, a reir oholtais.
a' leantuinn Chriosd tha iad a' deanamh a
thoile. Ciod a theirear ris an t-seorsa so?
Co dhiubh is caoraich no gobhair iad?
Cuimhnich nach 'eil mi a' labhairt mu
dhaoine nach 'eil ann; tharruing mi an
dealbh a tharruing mi o dhaoine as aithne
dhomh gni maith, agus is aithne dhuitsa, a
leug-hadair, feadhainn de 'n t-seorsa so cuid-
eaciid; daoinB a tha maith gun a bhi diadh-
aidh. Tha ar Slanuighear ag radh gur ann
air a toradh a dh' aithnichear a' chraobh ;
nach givilain droch chraobh deadh thoradh,
agus nach tionail daoine figean de 'n droigh-
ionii, no dearcan fiona de 'n fhearr-dhris.
Tha giiiomharan nan daoine so Criosdail
ged nach 'eil an inntinn spioradail aca agus
nach do bhlais iad deadh thiodhlac Dhe no
cumhachdan an t-saoghail ri teachd. Aeh
ciod am fuaran as am bheil uisg-eachan clio
milis a' sruthadh? Cha 'n iad ar smuaintean-
ne smuaintean Dhe, ni mo is iad ar slig-hean-
ne a shlighean-sa; tha e buileachadh a
thiodhlacan orrason a tha mi-thaingeil is
dearmadach ait a inhoraehd (aideacliadh, pgvis
faodaidh e bhi nach 'eil a ghras air a
chumhannachadh riusan a mhain a dh' aid-
icheas e, ach gu bheil e mar an ceudua
ag oibreachadh anntasan nach d' thug riamh
iobairt dha ach faile cubhraidh an oibrich-
ean maithe. Tha mor-chridheachd is uaisle-
naduir ann an Dia.

An uair a bheachdaieheas duine air na
nithean sin, agTis a smuainicheas e air na
daoine as aithne dha gu maith, saoilidh mi
nach gabhadh e air iheiu a radh gu bheil
e furasda' an roinn 'nan da bhuidheann.
Cha 'n 'eil diadhaidheaclid is maitheas daon-
nan a' pogadh beul ri beul, agus an uair
nach 'eil, tha sin a togail cheistean nach
urramn dhuinn . fhuasg-ladh. Mar sin bu
choir dhuinn a chuimhneachadh gnir ann do
Dliia a bhuirdas breitheanas. Ach aon ni
tha cinnteach, gur e gradh an fhalluinn as
maisiche anns an sgeadaichear an diadh-
aidheach. Uime sin cmreadh luchd-aideach-
aidh Dhe umpa, cridhe truaoanta, caoimh-
neas, irioslachd, macantas, fad-fhulang-as,
agus thar nan nithe so uile cuireadh iad

umpa g'radh, ni as e ooimliolie-cmgal na foirf-
eachcl.

AM FEADAN.

Throid iad ris an diugh, is throid iad ris an de,
agus troididh iad ris am maireach, ach cha mliotha
leis an trod 's a' ghaoth, oir is companach dha am
feadan. Companach an aigh! tha e a' deanamh cridhe
a' bhrogaioh bhig cho mear ris an t-searrach a tha
gearradh shvirdag air a' mhachair ud thall.

Dh' fhagadh e 'na dhiileachdan, agus aig deich
Wiadhna a dh' aois chuireadh ris a' bhuachailleachd e.
Theab a ohridhe sgaineadh ag ionndrainn a mhathar,
ach tha Athair nan dilleachdan caomhail ri Icon na
cloinne, agus chuir e 'na cheann, latha de na laithean,
feadan a dheanamh. Bha e 'na shuidhe aig ceann
iomaire, a' cumail a' cbruidh as an arbhar, 's a'
smuaineachadh eiod a theireadh iad ris air son liidag-
ain a' gheata a bhriseadh, 'nuair a thainig e 'na innt-
inn, mar shaighead o bhogha, feadan a dheanamh.

Ged is fhada an latha samhraidh cha robh e fada
do 'n ghille bheag a nis, 's cha bu mhotha leis is fead
ged a chuireadh iad a' kiidhe e gun a shuipear air son
an orodh a leigeil do'n choirce, oir bha am feadan fo'n
ohluasaig agus m'an dtiisgeadh each bhiodh e aige,
'g a shliopadh, 's 'ga sgriobadh, 's 'g a shliseadh, a'
deanamh inneal-chiiiil gun aofhuinn aige ach crioman
fiodha is sgian is dealg is ite geoidh.

Ach cha 'n e mhain gun do rinn e feadan, ach thug
e cebl as. Cha robh port a chluinneadh e na buan-
aichean a' feadaireaohd an diugh nach biodh aige-saa
air an fheadan am maireach. Chluicheadh e an orodh
gu ionaltradh anns a' mbaduinn agus chuioheadh a
dhachaidh iad anns an anmooh. An uair a chluinn-
eadh na sgallagan e a' cluich caismeachd nam
finneachan anns an stabnll, thigeadh sprachd 'nan
iosgaidean, chuireadh iad a mach am broilleaoh, agus
chuireadh iad romhpa tasdau kn righ a ghabhail is
dol do'n arm. An uair a chluinneadh a' bhanarach e
a' cluich ruidhle togarrach aig earball a' mhairt a
bhiodh i bleoghann tbilgeadh i bhuaipe a' ohuinneag
is dhannsadh i, agus m'an lachadh am bnaoliaille
beag a luidhe an oidhche sin gheibheadb e oeapaire
an eiseimeil a ohiiiil.

Leighis am feadan leon a chridhe, agus bu bheag
aige trioblaidean na buachailleaohd, oir bha a chomh-
fhurtachd daonnan 'na aohlais. An uair a bhiodh an
tuathanach is bean an tighe mosaoh ris 's a bheireadh
iad ruith de 'n teangaidh dha, thigeadh na deoir 'na
shuilean is chuimhnicheadh e air a mhathair, ach
bha conipauas 's an fheadan, is shiapadh e na debir o
shiiilean. B' fbiach dhuit fhaicinu 'g a sheinn, agus
gun ri fhaicinn d'a shroin ach am btirr, leis mar a
lionadh e a phluic le gaoth. Bhitheadh na seir-
bhisich a' gaireachduiun 'nam measg fein air feadan
a' ghille bhig, ach bha gaol aca uUe air, agus mo
thruaighe duine eile a dheanadh fochaid 'nan eisd-
eachd air a cheol. Dha fhein bu bhiadh, 's bu
dheoch, 's bu mhathair e.

Ach thjiiuig sgioiradh air an fheadan. Latha nach
robh saod air bean an tighe 's gun fhios aice co air no
ciamar a leigeadh i mach briiohd d'a droch nkdui',
thciinig i trasd air a' bhuachaille 's e Sfinn ciuil do na
laoigh. Spion i as a bheul e, chuir i tarsuinn air a
gUiin e, is rinn i da leth air.

Air. 11.

1913.

EOIN CAKSUEL, EASBUIG
EAERAGHAIDHEAL.

Eugadli Eoin Garsuel mu'n bliliadhna 1520
ann au seann ohaisteal Charnasairidh anu an
sgireachd Chill-Mliartain, beagan mhiltean
bho cheaiin a deas Locli Odha. Aims an
t-seatliamli linn deug- blia an cai.steal sin 'na
dlaaignieh laidir air oeannardian a bha cumail
riagliailt fo ug-lidarras triathan Earrag'liaidli-
eal am measg sluagli na duthcha mor tMm-
cliioll. Bha suidlieachadh a' chaisteil ana-
barrach freag-arracli air son tur-faire nam
freiceadan anns na liuutean dragliail buair-
easach ud. Tlia e 'na aite air leth
fradliarcacli, o'm bheil sealladh naoli 'eil a
leitliid ach tearc, eadhon an "Alba ohaomh
nan stuc 's nan earn." Gheibhear sealladh
bhuaidh air carraig Dhunadd far an robh
ceann-bhaile rioghachd Dhailriada, agus an
iar-dheas chi an t-suil tliairis air srath Chill-
Mhartain le ghlinn le shleibhtean agus le
dhoireachan, gus am bheil i a' etad air
beanntan Chnapadail.

Cha b' ann de fhior fhuil na Gaidheal-
taehd an Carsiielach no a shinnsear, ach
ooltach ri treubhan eile a thainig o'n Ghall-
tachd agns a tlminich an Tir nam Bsann,
fhreumhaich iad anns an fhearann anns an
lobh iad aon uair 'nan coigrioh, air chor
agus gu 'n do ghabh iad snuadh agus coltas
araidh sluagh na duthcha anns an robh an
crannchur air a thilgeil. Bha na Carsuelaich
'nan teaghlach inbheach, agus shuidliioh
Gaimbeulaich Earraghaidheal iad mar mha-
oir ann an caisteal Charnasairidh fad aire-
eamh ghinealach. B'e so an suidlieachadh
anns an robh athair Eoin, agvs cha 'n 'eil
teagamh nach b' ann 's a' chaisteal a rug-
adhi e mu'n bhliadhna a dh' ainmicheadh.

Bha a' cheud earraun d'a bheatha air a
caitheamh am measg nan saighdearan a bha
cumail faire anns a' chaisteal, ag eisdeaohd
ri sgeulachdan agus bardaohd na Feinne
leis an robh innlinnean sluagh na Gaidh-
ealtaclid aig an am a' cur thairis. Rinn e
fein giearan cruaidh, 'n uair a thainig e gu
ard inblie anns an eag-lais, gu 'm b' fhearr
leis na Gaidheil a bhi 'g- eisdeachd ri
sgieulachdan na Feinne na bhi 'g eisdeachd
ris an t-soisgeul. Gied a bha an Carsuelach
'na dhuine mor agus cumhachdach am pear-
sa, cha b' iad euchdan nan sonn a laimh-

sicli an claidheamh a giiluais 'aig-nidhean
ann an laithean 'oige, ach eachdraidh is cor
na h-eagiais an Albainn.

An deigh dha a bhi aii- oileanacliatlh ann
an Oil -thigh Chill -rimliin bha e air a chur air
leth g-u dreuchd na sagartachd. Ann an
1553 gheibhear e ann an sg-ireachd a dliuth-
chais agns ann an caisteal Charnasairidh a'
cur air aghaidh a dhieuchd. Cha b' ann an
Cill-Mhartain a mhain a bha e cleachadh
ughdarras spioradail na h-oifig. Bha e 'na
mhinistear-tighe do larla Earrag-haidheal,
agust bha mar an oeudna Ceann-a-ghairt an
eilein Bhoid fo 'riaghladh, agus da eaglais
eile, Gill - Blirighde aig Loch - g'earr agus
Cillmachumaig aig Loch Criouan. Bha
crannchur Charsuel air a tliilgeil anu an
linn bhuaireasach an eaelidraidh na li-eae'-
lais, oir ann an 1560 thuit Eaglais na
Roimhe an Albainn agnis dh' eiricli Eaglais
an Ath-leasachaidh 'na h-aite. Bha Mac
Cailein Mor, a theaghlach, ag-us a mhuinntir
gu buileach air taobh an Ath-leasachaidh;
agus tlia e soilleir, o'n inbhe gus an d'
thainig Garsuel anns an eaglais an deig-h
laimhe, gu'n robh e 'gu maith dealasach
agus eudmhor airson an aobhair cheudna.

Gha robh fada gus am faoas nach ann
le lunndaiieachd no le lamhan paisg-te a
bhiodh Eaglais an Atli-leasachaidh comasach
air an t-soisgeul a thoirt gu sluagh na
h-Alba. Bha am fogharadh pailt ach bha
an luchd-oibre tearc. Bha dorchadas tiugh
am measg an t-sluaigh, oir anns an t-seann
Eaglais chaidh isearmonachadh an Fhacail,
an tomhas mor, a faisan. Mar sin, chuir
Eoin Knox agus luchd -riaghlaidh eile na
h -eaglais romhpa, gu'm biodh an riogliachd
air a roinn 'na coig earrannan, agus gu'm
biodh ministear air a ohur mar riagiiladair
OS oionn gacli eoig'-eimh gu bhi sealltiiinn
thairis air cor spioradail an t-sluaigh, gus
am biodh aireamh nam niinist«aran na bu
choimlilionta aii' son fritliealadh orra anns
gach sgireachd. B'e g-nothuch nan riagh-
ladairean so a bhi suidheacloMh agus a'
sealltuinn tliairis air tig'hean-,sgx5ile, minis-
tearan a chur a steach agus a mach, no a
ghluasad bho sgireachd gu sgireaoM, sean-
adh a g-hairm anns gach mor -roinn da uair
's a' bhliadhna, agus cunnta-s a thoirt uair
's a' bhliadhna air . an dichioll do 'n Ard
Sheanadh.

42

Chuireadli Eoin Carsuel air leth mar aoii
de 'n choig'uear so, ague bha an taghadli
'na chomliaradh g-u 'n robh e fo dheagh chliu
anus an eaglaiy. B'e Earraghaidlieal, Loch-
abar, na h-eileanan mu dheas, Arran agiis
Bold, an earrann de 'n rioghachd a dh'earb-
adh ris. Blia ceangal dlutli aige ris a' chearn
sin CO dhiu, oir anns an t-?eann eag'lais blia
e 'na ionmhasair do Easbuig Earrog-haidheal,
agus bha na soitliichean naomha, ua trusg-
ain, agus na eeudan a bhuineadh do 'n Easb-
uig fo a churam. Clia bu di'euchd gxm dragh
a g-habli e os laimh; bha an diithaich far-
suiiig' agu3 garbh, na h-eileanan lionmhor,
agus na. euantan stoirmeil, agus cha b'e aran
an diomhanais a clh' itheadh an riaghladair a
bha air a chm' tliairis air a' mhor-roinn ud.
Bha Banrigh Mairi gu tur an aghaidb
Knox. Lean i ri Eaglais na Eoimhe agus
chuir i roimhpe gu'n deanadh i greim air
na b' urrainn i de gacli innleachd riagh-
laidh a bhuineadh do 'n eagiais anns an
aimsir a dh' fhalbh. Ghabh i oirre fein
easbiiig^ean a dheanamh, agus ged nach d'
fhuair righrean na talmhainu an t-iighd-
arras o'n aird, gidheadh bhuilich i orra
cunihachd gu bhi gabhail seilbh anns gach
maoin shaoghalta a bhuineadh do na sgir-
eaelidan easbuigeach thairis air an d' fhuair
iad riaghladh. Aeh cha do g-liabh Eag-lais
an Ath-leasaehaidh riamh ris na daoine so
mar easbuigean, ag-us cha robh ia,d riamh
air am posadh le ughdarras spioradail ris na
sgireaohdau o'n robh iad a' tarruing am beo-
shlaint. Thug Mairi ughdarras do Charsuel
gu bhi cleaclidadh a dhreuchd mar easbuig
ann an Earraghaidheal agus anns na h-eil-
eannan, agus ghabh e sin bho laimh na
Banrigli, ged a bha e cheana air a shuidh-
eachadh leis an 'Eaglais Phrostanaich mar
riaghladair anns na eearnan ud. Bha an da
oifig aige anns an aon chearn. Cha do thait-
inn sin so ri Knox no ri luchd-riaghlaidh
Eaglais ua h-Alba, agus bha aon de uaislean
Earraghaidheal, Caimbeidach aig an robh
seasamh is iighdarras anns an duthaich, a
thug achmhasan dha air son giulan naoh
robh dileas do reachdan Eaglais an At.h-
leasachaidh. Ach ma thug, cha d' aidich
Carsuel gu'u do chiontaieh e, agus cha do
g-habh e a leth-sg-eid fein air son a' chuir a
rinn e ann a bhi dol an aghaidh bunait
chleireachail na h -eaglais.

Cha 'n 'eil e furasda a thuig-sinn ciod a
thug air Carsuel dreuchd easbujig a g-habhail.
Cha 'n 'eil e !gle choltaeh gu'm b'e sannt no
o-radh an t-saog'hail, oir tha e air iomradh
gu robh duals easbuig Earraghaidheal agus

nan eileanan air a struidheadh le fear de
Chlann Dhiarmaid a bha 'na easbuig. roimhe,
agus a thug staoicean mora de mliaoin na
h -eaglais d'a chairdean fe.in. Mar so cha •
robh saoibhreas mor air fhagail air son na
h -oifig, agus cha 'u 'eil e eoilleir gu'm b'e
sannt a thug air Carsuel deanamh mar a.
rinn e. Tha a ghiulan, ann an euisean eile,
a' dearbhadh gu 'n robh e dealasach agus
eudmhor a thaobh nithean spioradail. Ach
gied a bha e dileas do 'n chreideamli Phros-
tanach bha taobh aige ris a' Bhanrigh agus
bu mhaith "leis a seasamh, cho fad agus a
b' ui'rainn e. Tha so a' soilleireacliadh ni no
dha a thainig eadar e fein agus luclid-riagh-
laidli ua h -eaglais. Anns an tuasaid a dh'
eirieh as deigh murt Dharnley bha Carsuel
am measg na feadlinach a sheas air taobh
a' Chruin. Bha e an lathair anns a' Pharla-
maid a gliairm a' Bhanrigh ann an 1567.
comhla ris an Ard Easbuig ag-us na h-ochd
Easbuigean eile a shuidh innte. Thug Ard
Sheanadh na h-eaglais achmhasau teann da
ann a 1569 air son an da ni so; anns a'
chead aite, gu'n do ghabh e thuigie inbhe
easbuig gun ughdarras agu.s an ag'haidh
riaghailt na h-eaglais; agus anns an dara
aite, gu 'n do shuidh e am Parlamaid na
Banrigh an deigh bas Dharnley.

Thug Carsuel dearbhadh air an deagh
run a bha aige do clior nan Gaidheal, an
uair a thionndaidh e g-u Gaidhlig leabhar
urnuigh na h-eaglais, a' cheud leabhar
Gaidhlig a bha riamh air a chur an clo.
Bha an leabhar air a chur a mach am Beurla
ann a 1565 gu bhi 'na riaghailt aig minis-
tearan, leughadairean, agus luchd-teagaisg
eile na h-eaglais, ann an aoraclli follaiseach,
posadh, fiosrachadh luchd-tinneirs, agus frith-
ealad.h nan sacramaidean. Bha, agus tha,
ainm Knox ann an dluth cheangal ris an
leabhar so, agus is cinnteach nach bu bheag
an lamh a bha aige ann. Rinn Ard Shean-
adh na h-eaglais reachd, gu'm feumodii an
leabhar so a "bhi aig- a "h-uile ministear.
Aeh maith 's mar bha an leabhar, olia robh
moran maith ann do shluagh na Gaidh-
' ealtachd, cho fad 's nach robh e ach ann
am Beurla. Ghabh Carsuel os laimh a
thionndadh gu Gaidhlig, agus gu cinnteach
is fhiach' e a imholadh air son na rinn e. Na
'n robh luchd-riaghlaidh Albainn, ann a.n
gnothuichean na Staid agus na h-Eagiais,
de 'n aon inntinn ri Carsuel anns na linntean
a lean, bha cor sluagh na Gaidhealtachd na
b' adhartaiche na tha e.

Cha robh Careuel a' gabhail air a bhi 'na
sgoilear Gaidhlig-; thubhairt e nach robh

43

aige eolas air ar canain acli an t-eolas a
bha aig an t-sluagh uiie, acli b'e sin a'
cheart eolas a bu fhreagarraiche air son
an t-seorsa leabliair ud'; agus ma chuimh-
nichear gu 'm b' e sud a' cheud leabhar
Graidhligi a chaidli, a cliui' a niacli, agus uach
robh sampull aig-e gus a leautuinu, feumar
aideachadh gu'n do chuir e deagh chrioch
air an obair ris an do chuir e lamli.

Faodar na briathrau failteacliaidli a tlra
e a' cur air an leugliadair anu an toiseach
an leabliair, a chur sios ann an litreachadli
an latha 'n diug'h, agus chithear naeli d'
thai nig muthadh uxor sam bitli air a Ghaidh-
lig Albannaich blio chionn goirid air tri
cheud gu leth bliadhna.

Do chum gach uile Chriosduidh air
feadJi an domhain gu h-wmlan, agus gu.
h-araidh do fhearaibh Alhainn agusEir-
inn, do'n mheud diubh le an dill briathra
disle De do ghabhail chuca 'nan oridh-
eachuibh agus van mntinnibh, ata Eoin
C'arsuel a' cur a bheannaehdn agus a'
guklhe an Spiorakl Naoinih dhoibh o
Dhia Athair trid losa Criosd ar Tigh-
earna.

Tha e air a radii mar an ceudna gu'm b'e
■Carsuel a thionndaidli gu Gaidlilig Leabhar
Cheisl Chalvin, agus tha saothair a lainihe
follaiseach ann g'ed nach robh an leabhar
air a chur a mach g'u tri fichead bliadhna
an deigh a bhais. Dh' fhag e aon laoidli a
tha noehdadh gu'n robh cumliaehdan bardail
aig-e. Bha i air a deanamh d'a mhac fein,
a blia^ am beaclid 'atliar, air a tlioirt suas
tuilleadh 's a choir do nithean an t-saoghail,
agus aig nach robh suim do 'n t-siorruidh-
eaclid. Tha an t-slighe do 'n uaigh air a
dealbh am briathran druigh teach a tha leig-
eil fhaicinn gu'n robh a' Ghaidhlig, a dh'
aindeoin ua tlmbhairt e fein, 'ua h-inneal
deas an lamhan an Easbuig.

Ge mbr leaf do ghiiidhrain Mhuc,
'S do bhuaile bhuar bhallach breac

Vibhir an ubhail ge beag

Cha teid do'n uaigh chumhamn leat.

Chaochail Eoin Carsuel mu thoiseach an
fhoghair 1572, mu 'n robh e idir 'na fhior
sheann duine. Thiodhlaieeadh e an Abaid
Aird-Chatain, da fhiehead mile bho Charnas-
airidh, agus a reir beul-aithris na duthcha,
bha an corp cho trom agus an latha cho
stoirmeil, 's gu'n robh Ian aobliar aig a'
chuideachd mhor a bha crmnn cuimiiue
chumail air an latha. Cluinuear am faoal
fathast am measg an t-sluaigh, ma tliig

fior dliroch latha, "Cha d' thainig a leithid
bho latha adhlaic a' Charsalaich."

Air dhoigh air chor-eigin cha 'n 'eil e col-
tach gu'n robh oliii Charsuel gle chubhraidh
an ouimhne nan ginealach a thainig 'na
dlieigh. Cha 'n 'eil teagamli naoh biodh na
h-eisgean 'ga aoireadh gu g-eur sgiaiteaoh,
mar a tha an rann so a' fbillseachadh,

An Carsalach mbr the 'n Carnasairidh

Tha na cbig cairt 'na cliasan,
Tha dJiroll mar dhruinnran im corra,
'Sa sgrbban lorn gionach jarsuing.

Mar an robh rud-eigin aig an t-sluagh 'na
aghaidh cha tigeadh a leithid so de ana-
cainnt thairis air na linntean. Bha ciiis-
naimhdeis aca 'na aghaidh, agus bu neonach
mar a bitheadh. Bha esan an aghaidh nam
bard agus nan seanachaidhean, agus bhiodli
e g-earan nach robh an soisgeul idir 'na cheol
oho biiin do cliluas nan Cxaidhealrisgeulaohd-
an faoin na Feinne. Acli air a shou sin, bu
duine maith agus bu phearsa-eaglais fogh-
ainteach a bha ann an Eoin Carsuel. Tha e
gun teagamli tior nach robh e anns gaeli
ceum oo-sheasmliach, ach clia bhuin foir-
feachd do chloinn nan daoine, agus a dh'
aindeoin g-ach aoireadh a rinneadli air leis
na baird agus ciil-chaineadh a rinneadli air
leis an t-sluagh I'eumar aideachadh gai'n do
rinu e deag'h sheirbhis, do Dhia, d'a dhuth-
aicli, agus d'a eaglais anns an linn 's an robh
a' chranneliur air a thilg-eil.

An t-TJrr. Gilleasbuig DomhnuUadi,
CiUtarkigan.

OBAIR NAM BAN.

Agus tharladh, goirid 'na dlieigh sin, ]gu 'u
deachaidh e mu'n cuairt feadli gach cathair
agus baile, a' searmonachadh agus a' our an
ceill soisgeil rioghachd Dhe, agus an da
fhear dheug- maille ris, agus mmathan araidli
a chaidli a leigheas o dhroch spioradan agus
0 easlaintean, Muire d'an g-oirear Magdalen,
as an deachaidh seachd deamhain a mach,
agus lonna bean Chusa stiubhard Heroid,
agus Susanna, agus mbran &ile a bha frith-
ealadh dhaibh d'am maoin. Lucas viii, 1-3.

Ls e an creideamh Criosduidh an aon
chreideamh a tha toirt aite-seasamh oeart
do bhoirionnaich, agus bu choir do mhnathan
na duthcha so a bhi air taobli Chriosd ged
nach bitheadh aobliar eile aca air a shou sin
ach gu'n d' thug e dhaibh an coraichean.
Anns an t-seann shaoghal, agus ann an

44

dutlichannan na li-aird an Ear, oha robh
moran meas air mnatlian, agus an diugh
fhathast clia 'u 'eil imeas |orra lanns na oearnan
far nacli do rainig soluis an t-soisgieil. Tha
iad air an cumail sios mar thraillean, gun
mheas coin orra. Faodaidh am Mohammed -
anach oeithir no coig a mhnatlian a (bhi aig-e,
's cha 'n 'eil an te as fhearr leis diubh dha
ach mar bhall earnais am measg a cliodach
eile.

Am measg nan ludhach blia saorsa aoa
nach ro'bh aea anns na duthchannan mu 'n
cuairt, aoli eadJion ann an lernsalem clia
robli iad saor is cuing-, no air an eunntas oho
mhaith ris na fir. Cha robh e air a chead-
achadh do ludhach bruidhinn ri boirionnaeh
air an t-sraid gied a b'e mhathair no
phiuthar i ; agus a reir nan seanairean a bha
gabhail orra iein a bhi 'nam maiglistirean
mhodhaunau, cha'n fhaodadh duine seasamli
na bu dluithe do bhoirionnach na oeitliir
lamhan-coille. Anns an urnuigh mhaidne
a bhiodh na fir a' cur suas, bhiodh iad a'
toirt buidheaehais do Dhia, "uaoh do rinn
thu mi 'nam chinneach, no 'nam thraill, no
'nam bhoirionnach." Bha teag-asg Chriosd
a thaobh nam ban calg-dhireach 'na aghaidh
so. Cha do rinn e dealachadh sam bith eadar
fir agus mnathan ann an searmonacliadh
soisgeul na rioghachd, agus bhris e sios am
balla-meadhoin a bha eatorra, an da ehuid
le theag-asg agus le ghiulan. Ghairm e
mnathan gu seirbhis Dhe cho mhaith 's a
ghairmi e fir agus bha e cho deas gu labhairt
mu nithean spioradail ri Muire Magdalen 's
bha; e ri Nicodemus. Le briathran a bheoil
agus gu sonruichte le eisempleir a bheatha
nochd e do 'n t-saoghal "nach 'eil ludhach
no Greugach ann, saor no daor, firionn no
boirionn, oir is aon sibh uile ann an losa
Criosd." Gal. in, 28.

An comain na saorsa a thug e dhaibh agus
am meas a chuir e orra fhreagair na boir-
ionnaich gairm an t-Slanuigheir gu h-uasal.
Bha iad na bu chaomhaile 's na bu bhaigh-
eile ris na na fir. An uair a threig a dheis-
ciobuii e, lean buidheann bhan e gu Calbhari
a' caoidh 's a' gul; agus an deigh laimhe,
chaidh iad a dh' ionnsuidh na h-uaighe a
dh' ungadh a chuirp; a thairg-sinn iobairt
ffhraidh dhasan ris an robh an cridhe an
ceangal. Agus mar dhuais an dilseachd dh'
fhoillsich Criosd e fein dhaibh an dei^h
'aiseirigh, m' an robh e fathast air fhoill-
seachadh do'n da fhear dheug-.

Anns na briathran so a sgriobh Lucas, tha
solus air a thilgieil air ceist a dh' fhaodas a
bhi 'g eiridh air uairean ann an inntinn ar
luchd-leughaidh, ciamar a bha Criosd agus

na deisciobuil a' faotainn am beo-shlaint an
uair a bha iad a' cur air chois aobhar an
t-soisgieil? Tha e coltach gu robh sporan
aca as am biodh iad a' toirt deirc do na
bochdan, g-'ed nach robh iad fein 'nan daoine
airgiodach. Bha losa 'na dhuine boehd,
gun chuid, gun dachaidh, agxis aon uair,
CO dhiu, gun chomas cis an teampuill a
phaigheadh. Bha an da fhear dheug bochd;
air ghairm am Maighstir leig iad dhiubh an
obair shaoghalta agus lean iad e air feadh
na duthcha. Faodaidh gu'n do chuir fear
no dha dhiubh, Mata an cis-mhaor is mic
Shebede, beag-an airgid mu seach m' an do
thachair losa orra, ach ma bha rud aca, cha
b' fhada a mhaireadh e do na deisciobuil
uile. C aite, ma ta, an d' fliuair iad na
dh' fhoghain daibh? Fhuair o na mnathan
a bha maille riu, agus a fhritheil dlmibh
d' am tiMoiu. B'e sin a' cheud seirbhis a
rinn boirionnaich anns an eaglais, agus bu
mhor i.

Tha an seorsa oibre so a' dol air aghaidh
fhathast, agus tha feum aig aobhar Clirio-sd
air luchd-cuideachaidh. 0 ehionn corr is
deich bliadhna fichead chuireadh air chois
ann an Eaglais na h-Alba, Comunn nam
Ban, los cothrom a thoirt do bhoirionnaich
aobhar Chriosd a chuideachadh . Cha robh
aireamh nam ban a bhuineadh do 'n Cho-
munn ach beag an toiseach, ach tha e fas
0 bhliadhna gu bliadhna gus a bheil an
diugh dluth air ochd oeud meur de'n cho-
munn anns an eaglais agus corr is leth
cheud mile boirionnaeh an ceangal riutha.
An uiridh chruinnich iad naoi mile deug
punnd Sasunnach air son obair an t-soisgeil.
Tha sean is 6g air an gabhail a steach ann,
agus tha sinn an duil gu'm bu choir do
luchd-comanachaidh na h -eaglais uile a bhi
arm. Beag- no mor mar is urrainn dhuinn a
dheanamh tha e mar fhiachaibh oirnn uile
aobhar Chriosd anns an t-saoghal a chuid-
eachadh. Mur dean sinn sin, tha sinn a
peacachadh an aghaidh ar Maiglistir, a peac-
aeliadh an aghaidh ar soluis. "Esan a dh'
fhanas annamsa, ag-us mise aunsan, giul-
ainidh e moran toraidh, ach g-ach uile gheug
annUmsa nach 'eil a' giulan toraidh tha e
'ga thoirt air falbh."

Tha Criosd anns an t-saoghal, an diugh
fhathast, ann an riochd nam bochd, 's nan
easlainteach, 's nan aineolach, agus ann am
feum na feadhnach sin faodaidh boirionnaich
na h-eag'lais a ghuth a chluinntinn ag iarr-
aidh orra frithealadh dha. Tha e an da
chuid 'na dhleasdanas ag-us 'na shocliair sin
a dheanamh ag-us ma ni iad e, ann am beag
no mor, beannaichidh Dia an saothair.

Air. 12.

]913.

NA SGIIIOBHAICHEAN.

Tha na daoine so air au ainmeacliadh g-ti
bitLeanta anns an Tiomnadh Nuadli, far an
taehrar orra, air uairean, fo'n ainm luchd-
teagaisg, no fiy-lagha. B'e an ceaird lagh
Mliaoii.-* a tlieagasg- agus a mliineachadli,
ag-!is blia urram mor air a tlioirt dliaibli
leis an t-sluagli.

Ann an leabliar Neliemiaili tha ciuantas
air a tlioirt dlminn mu'n diomhclieangal a
rinn na h-Iudliaicli ri Dia an uair a phill
iad a Babilon. Bha e air a dheargadh air
an inntinn gii'm b'e au dearmad a rinn an
aithricliean air lagh Mhaois agus aitheantan
Dhe a b' aobliar do g-ach trioblaid a thainig
orra, ag-us chuir iad rouilipa nach tachradh
sin tuilleadli, ach gu'm biodli lagh Mliaois
air a theagasg gu dichiollach d' au eloinn,
air a sgTiobhadh air lusainneau an tighean
agus air an geatachan, ag-us air a ghabhail
leo mar riag4iailt ann an nitheau spioradail
agus aimsireil. Aig oruinneachadh mor a
bha aca, an deigli dliaibh ballachan lerusa-
leim a eharadli agus an tigh a cliur an
ordugli as ur, bhoidich iad le aou ghuth
gu'n tugadh iad umhlachd do reachdau an
leabhair, agtis chuir na Lebhithich, agus
uaehdarain an t-sluaigh, agus na sagartan
aa seula ris a' chomhcheamgal. B'e Esra a
bu duine 's a bu ditliis anns an obair so,
agus faodar mar sin a radix gu'm b' esan
priomh-athair na sgriobhaichean. Ann an
crannaig fhiodha a rinneadh air son a'
ghnothvdch leugh e ann an leabhar laglia
Mhaois fa cliomhair an t-sluaigh, o mhoch
mhaduinn gu meadhon-la.

Cha robh lagh Mhaois aig an am ud ann
an laimh an t-sluaig-h mar tha am Biobull
'n ar laimh-ne. Bha a' mhor-chuideaohd
dhiubh aineolach air na riagihailtean a bha
sgriobhta ann, agus b'e a' cheud ni a b'
fheudar do Esra 's d'a chompanaich a
dheanamh, cothroxD- a thoirt dhaibh an lagh
ionnsaohadh agus a thuigsinn. Chuireadh an
dleasdauas so an toiseaoh air na sagartan,
ach au deigii laimhe dh' eirieh suas anns an
duthaich seorsa dhaoine a ghabli orra fein,
air ghaol an lagha, an leabliar naonih a
leughadh an nasgaidh do neacli air bitli a
thoilicheadh eisdeachd riu. B' iad so na
sgriobhaichean. Ma bha lainh-sgriobhaidli
mliaith aig duine, ciod an doigh amis am
b' fliearr a b' urrainn. dha a thalann a

chleaolidadli na ann a bhi deanamli leth-
bhreau ur de'.n leabhar naomh, nach robh
idir furasda fhaotaiun no clieannaeh? Agus
ma bha duine 'na sgoilear niaith, ciod am
feum a b' fhearr a b' urrainn dha a dhean-
amh d'a sgoilearachd na bhi leughadh an.
leabhair do dhaoine eile nach b' m-rainn sin
a dheanamh? B'e sin direach a riuu pa
sgriobhaichean. Bu daoine iad aig an robh
gaol air leabhar Mhaois, agus bu cliaomh
leo a bhi 'ga sgriobhadh 's 'ga theagasg
d' an luchd-duthcha. An deig-h laimhe,
thoisich iad air an leabhar a mhineachadh ;
thoisich iad air am beaclidan fhein mu litir
an lagha a tlioirt seacliad, gnis mu dheireadh
nach robh fhios aig an t-sluagh ciod a bu
le Maois no ciod nach bu leis. 0 bhi 'nan
luchd-pinn dh' fhas iad 'nan diadhairean.

Ann an toiseach an toiseachaidh rinn na
sgriobhaichean obair mliaith am measg nan
ludhach, agiis bha beatha is fallaineachd
'nan teag-asg, ach cliaidh iad air an ais uigh
ar n-uig-li, a' fas cho tioram is eumhann is
neo -spioradail 's nach robh annta ach cinn-
iuil a shiolaidheadli a' mheanbh - chuileag
agus a shluigeadh an camlial. Sheideadh
suas an cinn leis an urram^ a thug- an sluagh
dhaibh, agus dh' fhas iad ardanaoh, uaibh-
reacli, fein-fhireanta. Is uamhasach an teist-
eanas a thug- an Slanuighear orra.

Is an-aoibhinn dJitdbh, a cliealgair-
0cm, a oliionn gu bheil sibh a' druid-
eadh riogliachd neimh an aghaidh
diiaoine, oir cha teid sibh fein a steach
agus eha'n fhuiling sibh dJiaibh-san a
tha dol a steach dol ann. Tim sibh
ag itheadh suas tighean 'blmntrach,
eadhon an uair a tha sibh, air sgdth
deadli choslais, a' deamimh tlrnuighean
fad-a.

Ovmrtiohidh sibh'muir agus fir a chum
ami duine a dheanamh de 'ur cr<eideamh
fein-, agus an uair a nitji^iar e mar
sin, ni sibh mac ifrinn deth da uair
na's mo na sibh fein.

Glamaidh sibh an taobh a muigh de'n

ehupan agus de 'n mheis, ach tha iad

air an taobh a stigh Ian fbirneirt agus

ana-measarraohd,. Mata, xxiii.

Bha an cliu so air a tlioirt orra le neach

d'am bu leir an cridhe agus nach do rinn

mearachd ann am breitheanas, agus an uair

a dhit, Crio.sd iad ann an cainnt a cliuireas

critli air ar feoil, cha bhiodli ann do dhuine

46

air bifcli ach ladarnas feuchainu ri craicionn
dubli nan sgriobhaicliean a ghealacliadh no
an letlisgeul a gliabliail.

Bha teagasg- nan sgriobhaicliean calg-
dliireaeh an agliaidh teagusg nan seann
fliiidhean. Faodar an teagasg-san a thuig-
sinn blio na briathran, "Ciod a tha lelio-
bhah ag iarraidli ort ach oeartas a dhean-
amh, trocair a ghradhachadli, agus giuasad
gii h-iriosal maille ri d' Dhia." Ach clia
b' ann air oeartas no trocair no irioslachd a
bha na sgriobhaichean a' seallfcuinn ; mur
tugadh du-ine geill do gach lide de lagh
Mhaois agiis do gach mile riag-hailt eile
a cliuir iad fein ris, oha g-habhadh iad ris
ann an comunn nam' firean. Ach ma bha e
eudmhor nui'n lagh, agus mu'n t-Sabaid,
agus mu na riaghailtean a fhuair e bhuapa
feifl, chunntadh iad e am measg- nam firean,
a dh' aindeoin cho olc agus cho salach 's
'ga robh a chridhe. Ann an aon fhacal,
cha robh ann an diadliaidheachd nan
sgriobhaichean ach plaosg gun bhiadli, lag-h-
aireachd leanabail eadar iad ffein is Dia.
Cha robh iad ag iarraidh oo-chomunn a bhi
aca ri spiorad Dhe; cha tugadh iad dha
's cha 'n iarradh iad bhuaith, ach litir an
lagha.

B'e diteadli nan daoine so nach d' aithnich
iad Criosd an uair a thainig e, g^d a bha
na sgriobturan a bha iad a' leughadh 's a'
teagasg a' toirt fianuis uime. Eaunsaich agus
mhinich iad na sgriobturan sin gus am b'
aithne dhaibh a h-uile facal is litir a bha
aimta bho cheann gu ceann, ach cha d'
amais iad air facal siorruidh Dhe annla,
ag'us an uair a thainig Criosd thvica, cha
d' aithnich iad e, ged a bha a dhealbh air
gach duilleig a leugh iad. B' iadsan aodh-
airean an t-sluaigh, ach an aite gabhail
ris an t-solus na bu luaithe na ghabh daoine
aiiieolaoh ris, chaidh peacaich is cis-mhaoir
a steach do riog-hachd Dhe air thoiseach
orra. Rinn iad na b' urrainn iad g'us daoine
eile a dhruideadh a mach, a thuilleadh air
nach deaehaidh iad fein a steach.

SIMON 0 CHIRENE.

Agus thug iad air fear a bha a dol seachad,
Simon o Chirene, athair Alecsandeir agus
Rufuis, a bha a' teachd on diitliaich, dol
leo, a ohuml a chrann-ceusaiSi a ghiulan.

Marc xv, 21.

B'e an t-aobhar iongantais e mvu- biodh
e61ai3 againne a tha a' creidsinn ann an

Criosd, air cuid de 'n mhuinntir a bha cruinn
air Calbhari ann an latha a' Cliroinn-cheus-
aidh. Tha facal Dhe a tha sinn a' leug'hadh,
agus searmoin is oraidean a sheirbhisich
a tJia sinn ag eisdeachd, a' tilgeadh solus
cho dealrach orra 's gu 'm bheil iad
dhuinn mar gu 'm bitheadh iad beo 'n ar
latlia fein. Muire 'na bron, Peadar 'na
chul - shleamhnachadli, Pilat a' glanadh a
lamhan an deigh binn eucoracli a thoirt a
mach, an gadaiche ag urnuigh, agus an
ceannard-ceud ag aideachadh, "Gu firinn-
each b' e so Mac Dhe" — iad sin is aithne
dhuinn uile. Ach co 'nar measg aig am
bheil cuimhne, na idir eolas, air Simon o
Chirene? Gidheadh b'e so an duiue a eliuid-
ich le Criosd an crann-ceusaidh a g-hiulan
gu Calbhari.

Tha e 'coltach gai'm b' ann de shiol lacoib
a bha Simon, agus gu 'n do rugadh e ann
oeann a tuath Africa, 'san duthaich sin a tha
luidhe eadar Cartage agus Alecsandria. Cha
robh e ach a' leanntuinn eisempleir a shinn-
sir agus a' toirt umhlachd do lag-h Mhaois,
'nuair a chaidh e suas g-u Jerusalem a
ghleidheadh feill na Caisg- sin air an d'
f hulling- Criosd bas. Is doclia, mar an ceud-
na, gu 'n robh suil aige beagan malairt a
dheanamh ris na coigrich a bliiodh cruinn
ann an cuirt an Teampuill. Ach ciamar air
bith a bha chuis so, is cinnteach nach do
smuainich Simon riamh gu 'm biodh e air
aireamli am measg na muinutir a bha 'nam
fianuisean air ceusadh Chriosd.

Chuir e seachad an oidhche roimh cheus-
adh Chriosd anus a' mhachair, taobh a miach
gheatachan lerusaleim. Aig fosgladh nan
geatachan, moch 's a' mhadainn, chaidh e
steach do 'n bhaile. Ann an sraidean a'
bhaile choinnich ris sluagh mor, a' cuairt-
eachadli triuir phriosanach a bha, gach fear
dhiubh, a' giiiilan crann-ceusaidh air an robh
iad a' dol a dh' fhulang bais air Calbhari.
Lean Simon a' ehuideachd, agus an trath
bha e gabhail beaohd air gnuis gach prios-
anaich, agus a' leughadh neo-chiontas ann
an giulan a h-aoin, aithreachas 'san fliear
eile, agus danarrachd 'san treasa ffear, giilac
iad e ag-us chomh-eignich iad e gu cranu-
ceusaidh Chriosd a ghiulan.

Bu mlior feum Chriosd air cuideachadh
's a' mhadainn ud. Air an oidhche chaidh
seachad, uach -b' uamliasach fhulang-ais? Ann
an Gretsemane agus fa chomhair Heroid, an
talla a' bhreatheanais ag-us am fianuis Philait
agus a naimhdean, bha e givilan feai-g agus
corruieli Dhe an agliaidh peacaidh, agus a'

47

' Mang dioghaltas agus droch-blieart dhaoine
aing-idli. Gun bhiadh, gun deoch, gun fliois
re iia h-oidhche, am b' ioghnadh g-ed abliaa
cliorp lag lagus a spiorad trom aig toriseadh na
faire? Am b' ioghnadh gted a bha e euoom-
asaeh dha a chrann-ceusaidh a ghiulan gu
Calbhari ? C" ait an robh Pea<;lar, c' ait an
robh Seumas agus Eoin, mic Shebede? Na'm
biodh iad 'nan aite, diiineil, dileas, treibh-
dhireach mar bu choir dhaibh, theagamh
gu'n deanadh iad tre ghradh an ni a rinn
Simon an aghaidh a thoile.

Bha e (nadurra gu leoir, gu'm biodh Simon
gle mhi-thoilichfce 'nuair a ghlae agus a
chomh-eignich iad e chum crann-ceusaidh
Cliriosd a ghiulan. Feudaidih e ^bhi gu 'n d'
thainig e iomadh mile thar muir agus tir,
oha 'n ann a mihain a dheanamh aoradh do
Dhia 'aithrichean, ach mar an ceudna a
dheanamh buannachd am measg luchd-mal-
airt an airgid a bhiodh cruinn ann an cuirt
an Teampuill. Ma bha so 'na bheachd,
chailleadh e moran uine a' dol suas gu Cal-
bhari, ag-us 'nuair a ruigeadh e an Team-
pull bhiodh na h-aibean a b' fhearr air an
glacadh le luchd-malairt eile. A thuilleadh
air so, bha 'n crann-ceusaidh air a chunutas
'na shamhladh tair agus naire ann an latha
Chriosd; is e ni mallaichte a bh'ann. Bha
an duine a bheanadh ris ag-us ^ ghiulan -
adh e 'ga cliur fein an taobh a mach de
gach cuideachd mheaeail. Bha fhios aig
Simon air so uile, agus bha fhios aige, mar
an ceudna, gu'm biodh an gniomh a rinn
e air a thilgeadli 'na inisg air a theag-hlach
gus an treas agnis an oeathramh g-inealach.
Agus ni eile: cha b' obair fhaoin idir an
crann-ceusaidh a ghiulan gu Calblmri. Bha
am fiodh trom agus an t-slighe cas. Bhiodh
an ceann crom, an anail 'san uchd, am fallus
a' sileadh bho ghruaidh, agus Simon gle
sgith 'nuair a rainig e Calbhari.

Ach an robh ni sam bith seach deuchainn
agus bron agais naire ceangailte ris a'
ghniomh a rinn Simon ann an latha a'
Chroinn-cheusaidh? Aig an am, cha robh
fhios aige co bha e a' cuideachadh. Cha
robh fhios aige nach b' fhear droch-bheairt
Criosd, cosmhuil ris an dithis eile. Ach
moran laithean an deig-h so, 'nuair a thuig
agus a chreid Simon gum b'e .so am Mesias,
Mac Dhe, an Slanuig-hear a thainig "a
shaoradh an ni sin a bha caillbe," saoil sibh
nach robh aoibhneas 'na chridlie do bhrigh
agus gu 'n do rinn e na dh' fheudadh e
airson a Mhaighstir?

A ris; tha e 'gle choltach gu'n do g-hiulain
Criosd cuid de 'n chrann-cheusaidh a bha

air a leagail air gualaiun Shimoin, agus
gu'n do lean Simon ann an oeuman an
t-alaijuigheir gu Calbhari. Bhiodh Criosd,
mar sin, air thoiseach 'san t-slighe, agus
bhiodh e a' toirt gach cuideachadh a b' urr-
ainn dha do Shimon. Feudaidh e bhi nach
d' fhairioh Simon aig an am, mar a bha
Criosd ag aotromachadh 'uallaich, ach 'nuair
a bha e air iompadiadh leis an Spiorad
Naomh, oha 'n 'eil teagamlr nach do thuig
e so. Eiamh bho 'n latha sin tha an slau-
uighear gTadhach a' toirt d'a shlua^h fein
comhfhurtachd an am broin, agus neart an
am deuchainn. Ma tha Dia a' leagail orra
crann-ceusaidh trom, tha Criosd a' cuideach-
adh leo a ghiulan.

Cha 'n 'eil e tuilleadh 'sa' choir a radh
gu'n do thionndaidh crann-ceusaidh Chriosd
gu bhi 'na mheadhon grais do Shimon. Bha
e mar fhiachaibh air gach ludhach e fein
a nochdadh am fianuis an Tighearna 'saa
teampidl tri uairean 's a' bhliadhna — aig feill
na Caisg, feill na ciungis, agus feill nam
buthan. Blia so dhaibhsan a rinn, mar
a rinn Simon, an dachaidh ann an
duthaich chein, eucomasach a dheanamh.
Gidheadh thigieadh cuid dhiubh sin gu
Jerusalem airson na Caisg- agus bho nach
robh ach leth-cheud latha eadar Caisg is
cuingis bu ohleaehdadh dhaibh fuireach 's a'
bhaile re na h-uine sin. Mar so bha iad
a' coimhlionadh lagh Mhaois cho mhaith
's a' b' urrainn dhaibh. Air latha na cuingis
an deigh na h-Aiseirigh, an latha sin a
gliluais an Spiorad Naomh tri mile pearsa
g'u aithreachas, bha cruinn ann an Jerusalem
daoine bho iomadh cearn de 'n t-saoghal,
''agus hho chrlochan Libia timchiollChirene."
(Gniomhara ii, 10). Tha aite -co mhnuidh Shi-
moin air a ohomharrachadh a mach gu son-
ruiehte anus na briathran sin.

Carson tha so? Nach ann chum agus
gu'm biodh fhios againn gu robh esan 's a'
ohoinneamh bheannaichte ud air latha na
cuingis, gu robh e air a ghairm le Dia,
asus air aireamlr am measg seirbhisich losa
Criosd? Am bheil e duilicSi a ehreidsinn gu
robh Spiorad Dhe a' stri ri Simon bho 'u
latha chaidh e suas le Criosd gu Calbhari
eadhon gu latha na cuingis? Nach bu
mhiorbhuileach na nithean a ohunnaic agiis
a chua|l e air an latha mhor ud? Chunnaio
e duine air a dhiteadh nach do rinn eucoir,
air a sgiursadh nach do rinn eron, a' f ulang
has mallaichte ged a bha e gim pheacadh.
Air an t-slighe gu Calbhari, agus air Cal-
bhari fein chunnaic e an duine so ciuin,
iochdmhor, gTasmlior, fad - fhulangach an

48

trath bha a naimhdean 'g-a pliiaiiadli, agus le
fanoid ag- eigheacli, "Sliaor e daoine eile;
clia 'n 'eil e comasach air e (fein a shaoradli."
Feudaidh g-u 'n cual e, mar an oeudua, an
urnuigh ud a chaidli thairis, ann an gTadh
agais an trocair, air gacli urnuigh a raiiiig
riamh gax Catliair nan Gras — "Athair, nmitli
dhaibh, oir cha 'n 'eil fliios aca ciod a ta
iad a' deanamli." Ma chomli-eignich. nanitli-
ean sin an oeaunard-ceud gai aideacliadh,
"Grii firinneacli b'e so Mac Dhe," am b'iogli-
nadh Iged a bhiodli iad 'nan aobhar smuain-
eachaidh do Shimon. ? A' breithneachadli orra,
agiis a' gabhail beaclid air na nifcheau a
thaehair blio sin, bhiodh cridhe Sliimoin air
a dheanamh deas fa chomliair dortadh an
Spioraid Naoimh air latha na cuingis. 'S
ann le aoibhneas moi a iradiadh e air ais do
Chirene agus a dk' innseadh e d'a bhean
aisue d'a dliithis mhac na nithean mor a
thaehair ann an lerusalem. Tha e soilleir
g-!i robh Simon, bho laimh an Tighearna
'na mheadhon air a bhean agus a mhie a
thoirt gu eolas air Criosd. Gle thrath ann
an eaohdraidh na h-eagiais bha mic Shimoin,
Alecsander agus Kufus, ainmeil mar slieir-
bliisich dhileas do'n Tighearn losa Criosd.
Bha mathair an dithis so 'na bana-Chriosd-
uidh cho fialaidh, caoimhneil agus gradh-
ach agus gu'm bheil an t-abstol Pol ag
radh, "Mo mhathair" ritlie, ged nach b'i
a mhathair. "Cuiribh," ars' esan, "failte air
Eufus "a tha taglita anns an Tighearna,,
ag-us air a mhathair agus nio mhathair -sa."
(Roman xvi, 13).

Co a chluinneadli idir gu robh an duine
so ann, mur b'e gni'n do chuidich e Crio.sd
air Di-haoine na Caisg? Riamh an deigh
latha na cuingis bha Simon air a cliomh-
arrachadh a mach 'ean eaglais mar an duine
a ghiulain eratin-ceusaidh Chriosd. Tha
'ainm sgriobhta ann an leabhar an Tigh-
earna 'san t-saoghal so, agus cha 'n 'eil e
ro dhan a radh gu 'm bheil e sgTiobhta,
mar an oeudna, ann an leabhar na beatha.
Nach b'i so an duals phriseil a fhuair Simon
airson an Crann-oeusaidh a ghiiilan? Gu
ma beannaichte Dia, tha 'n duals so air a
chur an cothrom gach ueach a tha leughadh
na duilleig so. Giulain thusa an crann-ceus-
aidh a tha Dia a' leaguil ort, le ereideamh
agU'S faighidinn; lean Criosd troimh mhi-
chliu agus troimh dheagh-chliu gu crich do
chiirsa ,s a' bheatha so; agus aig a Cliath-
air Bhreitheanais shuas cluinnear leatsa an
fhailte ghlormhor so — "Is maith a dheagh
sheirbhisich fhirinnich; imich a steacli do
aoibhneas do Thigliearna . "

An t-Vrr. D. M'Gillebhrdth, Paltidh.

LAOIDH AN EASBUIG CARSUEL.

Is e so an laoidh air an do rinn sinn
iomradh anns an aireamh mu dheireadh.
Tha i air a faotainn ann an leabhar
laoidhean a chuireadh a mach le Donnoha
Ceanaideach ann an 1786, agus mar an ceud-
na, ann an Leabhar Urnuigh Knox a bha
air a chur a mach ann an 1873 fo laimli an
Ollaimh Mae Lacliainn nach maireann, an
Duneideann. Tha i mar so ann an leabhar
Mhic Lachainn.

La do bhitheamsa gu mear, uaibhreach
A Mhacaidh ud is guirme suil;

Aon fhocal air leas an anama

Gur seirbhe bhlas no 'm fearrn ur.

Eoin a' bhaile so sliuas,

Gur truag'h nach tuig-eadh tu am bas;.
Nach faic thu fear na h-uaille shios

'Us am feur uaine trid roi' fas.

Ge mor leat do ghiudhrain Mhuc
'S do bhuaile bhuar bhallach breac;

Uibhir an ubhail gie beag

Cha teid do'n uaig-h chumhainn leat.

A dhuine thruaig-h nach gabli thu eagal,
'M faic thu 'n t-eug thugad 'na ruith;

lonnan 's a bhi air bhord na h-uaighe,
Ged bu tu bu bhuain air bith.

'N uair bheirear uait an oeann-aghairt,
'S a theid air fradharc do shul;

Cuiridh iad thu eint' air mhaidean,
'S cha 'n ann air leabaidh de 'n chloith.

Cuiridh iad thu 'n ciste chumhainn,
Aon bhrat lin do bhi mu d' chorp;

Druini do thighe ri cuinnein do ehroin,
'S cumhaun an teach osda dhuit.

Tri slatan de dh' anart margaidli,
Theid mu d' chorp, gur beag a phris ;

'S bidh do chairdean 's do luch comuinn,
'G a ghearradh mu d' bhonnaibh shios.

Togaidh iad thu 'n dara mhaireach,
Sluag-h mu seach a' dol f uidh d' chorp ;

Ghille, ge mor leat do rahire,
Nithear oluich na cille ort.

Carbad beag nach bi do shath,
Bheir iad leat gu beul an t-sluic;

Lamh an ti bu chaoimli air uaire,
Uir gu tiugh 'g a shluaistreadh ort.

Bheir iad thu gu beul na h-uaighe,
Gun neart, g-un fhradharc, gun luth;
. X)o chairdean ad dheigh gu bronach,
'S fagar shios ad onrach thu.

Air. 1.

1914.

NA H ABSTOIL.

Agus shdnraieh e da fhear dheug, a chum
gu 'm hitheadh iad maille ris, agus gu 'a
Guire-adk e mach iad a shearni(ynachadh .

Marc, iii, 14.
Blia Criosd a' searmoiiacliadli greis mhaith
ai'an do tliagh e na h-abstoil. Ann an
toiseach a mhinistrealachd sliaothraich e 'na
aonar, act an uair a dh' flias an siol a chuir
e agus a blia am fogharadh air bheul a
bhi deas, ghairm e luchd-oibre eile gu bhi
maiUe ris. Bha fliios aig-e mar an ceudna
nach b' fhada an uine gu.s am biodh e fein
air a thog-ail .suas blio 'n talamh, agus mar
sin g-u robli e feumail dha riin-diomhair
Dlie fhoillseaeliadh do na daoine sin am
measg a dlieisciobul a bu flireag^arraiclie g-u
Cliram na h -eag"lais a ghabliail orra an deigh
a bliais. Cha do thagh e na li-abstoil ann
aji cabhaig. Blio 'n cheud latlia a thoisich e
air searmonachadli bha a sliiiil 's a chluas
fuiaeliail feuch c6 am measg na feadlinach
a bha 'g'a leantuinn a bu flireagarraiche
air son an dreuchd. Mar ard -fhear -togail
glic cha chuireadh e ach clachan cinnteach
ann am bunait an teampuill a bha e a'
togail; ag-us air dha beaclid a g-habhail air
a dlieiseiobuil uile shocruich 'inntinn air an
da fhear dheug", mar dhaoine dileas ris am
faodadh e cuisean na h-eag-iais earbsadh.
Coum air cheum, bha an ceangal a bha
cadar Criosd ag-us an da fhear dheug so
a' teaunachadh, g-us mu. dheireadh an d'
fliaillsich e e-fein dhaibh mar nach do rinn
e do'n t-saoghal. An toiseach ghairm e
iad gii bhi 'nan deisciobuil mar a ghairm e
na oeudan eile. An deigh laimhe ghairm
e iad gai bhi ann an daimh a bu dliiithe
dha : dh' iarr e orra an dachaidhean agus
an obair shaoghalta- fhagail, a chum gu 'n
laehadh iad mu'n cuairt na duthcha maille
ris fein ann an aobhar an t-soisgteil. Ach
a nis thainig gairm a b' airde thuca agus
thug- e ^ihaibh ughdarras a bu mhotha; rinn
e Abstoil dhiubh, ag-iis chuir e mach iad
mar theachdairean air an sg-eadachadh le
cumliacHid o neamh.

Aig gacli am soluimte 'na bheatha bha
e 'na chleaclidadh aig losa a chompanaieh
fhagail agus del do aite uaigneach a dhean-

amh urnuigh, aau.s tha Lucas ag- fnnseadh
dhuiun gu 'n do bhuanaich e re na h-oidJrche
ann. an urnuigh ri Dia, an oidhche m'an
do chuir e air leth na h-abstoil. Anns a'
mliaduinn ghairiui e a dlieiseiobuil 'ga ionn-
suidh, ag'us air dha an da fhear dheug a
thaghadh asda, labhair e riu gu soluimte, ag
innseadh dhaibh ciod a bha an Tighearna ag-
iarraidh orra agais ag earalachadh orra gu 'n
gluaiseadh iad gu cubhaidh do 'n ghairm
leis an do ghairmeadh iad. Tha e oollach
g-u 'm b'e so a' mhaduiun air an d' thug losa
dhaibh an teag-asg a tha air a ohur sios ann
au Searmon na heinne, nach ann idir ris
a' mhor-chuideachd a labhair e na lagh-
annan ag-iK na riaghailbean sin ach ris a'
bhuidheann bheag- a bha air an ur ghairm
gu dreuchd ard na h-abstolachd.

Is sibhse salamn na talmhainn. Is

sibhss solus an t-saoghail. Mar sin

dealraicheadh 'ur solus-se an lathair

dhaoiiie, air chor agus gum faic iad

'ur (leadh oibre agus gun toir iad glbir

do 'ur n-Athair a tha air neamh.

Dh' innis e dhaibh nach robli inbhe no g"16ir

shaoghalta a' feitheamh orra, ach 'na aite

sin gu'm fuiling-eadh iad ana-caiiint is g-eur-

leanmluiinn o dhaoine; ach air eag-al gu'm

meataicheadh iad ri aghaidh nan cruadal a

bha romhpa chaidh e air aghaidh agus thu-

bhairt e riu,

Is beatinaifihte a 'bhitheas sibh an uair

a bheir daoine beutn dhuihh, agus a

ni iad geur -leamnhuinn oifbh, agus a,

labhras iad gu breugach gach uile ghne

uilc 'n 'ur n-aghaidh air mo sgdth-sa.

Deanaibh g'airdeaohas, agus bithibh ro

shuhhacli ; oir is mbr 'ur duais air

neamh; oir mar sin rinn iad geur-

leanmhuinn air na fdidhean a bha

roimhibh.

Tha ainmean nan abstol air an toirt

dhuinn le triuir de na soisgeulaichean (Mata

X, Marc iii, Lucas vi), ach ged nach do

chuir iad sios iad anns an aon 6rdug-h chuir

iad uile ainm Pheadair air thoiseach agus

ainm ludais air dheireadh. Cha b' ann gun

fhios c'arson a rinn iad sin, oir b'e ludas

diu is Peadar roghainn na cuideachd. Bha

na h-abstoil uile 'nan daoine oga agus cha

robh gin dhiubh posda ach Peadar. An car

a tha anns an t-seana nihaide is duilich a
thoirt as; aon uair 's g'u 'n teid dxiine seach-
ad air an da fhieliead is ainueamili a dh' ath-
arraiclieas e a blieachdan no chleachdaidh-
ean. Mar sin tliagh Criosd gu bhi 'nan
abstoil daoiue anns an robh fuil tlietli is
spiorad misneacliail, og'anaich nach do shoc-
ruioh fatliast air an deasglaipnean, aig an
robh cridheachan faoilidh air an greimich-
eadli firinnean ura an t-soisgeil. A mach
G Bhartolomeus, tlia e air a radh gu robh
na h-abstoil gun fhoghlum. Faodar a chreid-
sinn nach robh iad 'nan sgoilearan coltach ri
Pol agus nach do shuidh iad aig casan nan
sgriobhaichean cho dion 's a shuidh esan
ach aig a' eheart am clia robh iad gun sgoil
anns an t-seadh anns a bheil sinne a'
cleachdadh an fhacail an diugh. Cha b'e
duine gun sgoil a sgTiobli soisgeul is litrich-
ean Eoin, is leabhar an Taisbeanaidh, leabh-
raichean a tha cho domhain 's nach urrainn
eadhon na daoine a bhios a' cur as leth nan
abstol gu robh iad gun fliog-hlum, grunn-
achadh annta. Ach mur robh na h-abstoil
fo theagasg sgriobhaichean bha iad fo theagasg
a b' fhearr. Ann an companas Chriosd dh'
fhogliluim iad gliocas a b' airde na gliocas
an t-saoghail, agus choimhlionadh dhaibh am
facal, "Bheir fosgladh do bhriathar solus,
a' toirt tuig-se do na daoine simplidh." Sabu
cxix, 130. Threoraieh Spiorad na firinn iad
a chum na firinn uile; ann an eolas air
Criosd fhuair iad spiorad giiocais agus foill-
seachaidh, air chor agus gu 'n do rainig iad
air nithe nach faca siiil agus nach cuala
cluas. Bhaisteadh leis an Spiorad Naomh
iad, agus rinneadh soilleir dhaibh gliocas
eugsamliuil Dhe a bha falaichte air an
t-saoghal.

Ged a bha euid de na h-abstoil na bu
chomasaiche na each bha iad uile dileas
g-u bas. (Cha 'n 'eil sinn a' cunntas ludais
a shanntaich duals na h-eucorach agus a
chaidh d'a aite fein). Sheulaich iad am
fianuis le am fuil, oir a reir beul-aithris na
h-eaglais, a mach o fhear no dha dhiubh,
chain iad am beatha ann an aobhar an
t-soisgieil. Ghivilaui iad an crann-ceusaidh gu
litireil mar a ghiiilain am Maighstir e. Bha
Aindreas air a cheusadh ann am Patra ann
an Acliaia; tha e air a radh gu robh e
beo da latha an deigh a bhi air a chrochadh
air a' chrann-cherLsaidh, agus gu 'n do lean
e air ainm an t-Slanuig-heir a mholadh gus
an d' fhag an anail e. Chuir droch Herod
Seumas, mac Shebede, gu bas. Rinn fear
de na sg-riobhaichean casaid an aghaidh
Sheumais is thugadh a mach binn a bhais.

An uair a bhatar 'ga tliarruiug air thaod a
dh' ionnsuidh an aite far an robh a cheann
air a sgiaradh o choluinn leis a' chlaidheamh,
bhuail a chog-uis an sai'iobhaiche is a'habh

Do o

e aithreachas; thilg e e-fein aig casan an
abstoil, ag radii, 'A dhuine le Dia, thoir
maitheanas dhomli, oir tha aithreachas orm
gu 'n do labhair mi ad aghaidh." "Sith
dhuit, a mhic, sith dhuit" fhreag'air an
t-abstol caomh. Bha Peadar air a cheusadh
anns an Roimh, ag'us tha e air a radh g-u 'n
d' iari- e air na daoine a cheuls e a chrochadh
air na niaidean 's a cheann foidhe, oir nach
b'airidh e g'li'n sinfe air a clirann-cheusaidh
e coltach r'a Mhaig-hstir. Aig am sonruichte
d'a bheatha theab Peadar tu.iteam air falbh,
agos oifig na h-abstolachd a ehall, ach bu
leir do Chriosd blaths is dilseachd a chridhe
mar nach bu leir do dhaoine, agus dh' aisig
c 'anam dha air ais. Agus dhearbh Peadar
gu'm b'airidh e air an earblsa a cliuir e ann,
oir shaot.hraich e anns an eaglais fad dha
fhicheai bliadhna, a' beathachadh nan uan
's nan oaorach, a reir aithne a Mhaighstir.
A mach o Eoin, cha robh aon eile de na
h-abstoil a rainig- aois Pheadair, no rinn
uiread seirbhis ris ann an craobh-sgaoil-
eadh an t-.soisg'eil.

Ged nach robh na h-abstoil uile cho com-
asach ri Peadar is Eoin, bha feum orra uile
ann am fion-lios Dhe. Bha eadar-dhealach-
adh thiodhlacan aca, ach bha iad air am
baisteadli leis an aon Spiorad. Tha an aite
fein aifi" na daoine aig' nach 'eil ach aon
talann cho mhaith ris na daoine aig a bheil
coig: tha na daoine beaga cho feumail ris
na daoine mora. Tha aon g-hl6ir aig a'
gh)-ein, agus gloir eile aig a' ghealaich, agus
gloir eile aig na revdtan; oir tha eadar-
dhealaehadh eadar reul agus i-eul a thaobh
gioire, ach is e run an Ti a cliruthaich iad
uile gu 'n leanadh gacli reul a cursa fein
ann an cuairt nan neamh, ag-us gu'n deal-
raicheadh an solus, mor no beag, a tha innte.

Shonraieh e da fliear dheug-, a ohum gu'm,
hitheadh iad maille ris. B'e sin an t-ionns-
aehadh a b' fhearr a b'urrainn dhaibh fhaot-
ainn agus an t-ullachadh a b' fhearr air son
obair an t-soisgieil, a bhi maille ri Criosd.
Air dhaibh g'loir an Tig-hearna fhaieinn, gam
sgail air an aghaidh, bha iad air an cruth-
atharrachadh a chum na h-iomhaigh cheud-
na. AgiLS an uair a chaidh iad a mach a
shearmunaohadh, cha d' thug iad do dhaoine
eile ach na nithean a fhuair iad fein ann an
eo-chomuun am Maighstir. Bu chiMr du
shearmonaichean an t-so:sgeil anns na laith-
eau so fa-liast agus dhaibhsan uile a tha

feucliaiim ri obair a flheanamh amis au
eaglais, so a cliuimlineaehadh, naeh urrainn
dhaibh ni a thoirt seacliad nach d' fliuair
iad, agiis iiacli urrainn iad acraich eile a
bheathachadh niur 'eil an anam feiu air a
lionadJi le beatha ann an co-ehomunn
•Chriosd. As engmliais cuid d' ar n-uine
gaoli latha a chiu- seachad niaille ri Criosd,
ann an co-ehomunu fliacail agavi a spioraid,
clia blii aunainn acli abstoil gTui teachdair-
«aolid, agus searmonaichean gun siigh, a'
gabbail gnotliuich ri nithe nach buin dhuinn.
Ach iadsan a theid a sbeach do iona,d-diomli-
air Dlie, agus a dh' fhanas maille ri Criosd,
gheibli iad ionnihas as an toir iad a mach
nitlie nuadlia agu5 sean, an uair a theid iad
a mach 'nam fianuisean. Tha e mar fhiach-
aibh oirun uile, cho mhaith ris na h-abstoil,
ordug'h Dhe a leantuinn anns a' bheatha
spioradail agus ann an seirbhis an t-soisgeil,
agus is e so ordugh Dhe,

A' cheud cheum — a hhi inaille ris.

An ath cheum — dol a ivnch mar
fhiawwisean.

NAIGHEACHD DO 'N-CHLOINN.

Tha t'hios aig parantan is luchd-teagaisg
gTi bheil clann na's gaolaiche air naig-heaehd
na tha iad air searmon. Ag-us direach mar
a ehuireas an t-iasgair biathadh air a dhu-
bhan a reir an t-seorsa eisg'' a tha dhith air,
tha sinn a' cur sios na naigheachd a leanas,
an dochas gu'n leugh parantan d' an cloinni.

"0 chionn fhada nan cian bha caileag-
bheag a' fuireach leatha fein ann am bothan
air oir a' mhonaidh. B'e Mairi ainm na
caileig agus bha i 'na dilleachdan. Shiubh-
ail a mathair an uair a bha Mairi cho 6g
's gur gann gu robli cuimhne aice oirre.
Bha i air a fag-ail gun bhrathair, gun
phiuthar, gun chompanach, gun duine a
bhuuieadh dhi ach a h-athair, beisd mhosach
a bhiodh ag 61 a h-uile sgillinn a choisneadh
e, comlila ris a" mhuillear dhubh is g-raisg
eile na dutlicha.

Bha am monadh 'na aite boidheach auns
an t-samhradh, 'nuair a bhiodh blaths na
greine a' cur nan eun gu seinn, agus a
bhiodh am fraoch air dhath au fhiona. Ach
cha robh e idir cho boidheach anns a' ghe-
amhradh, 'nuair a sheideadJi na guoithean
le sgread eagallacli, agus a bhiodh na clacha-
meallain a' toirt enag air an uinneig. Air
oidlicheannan dorcha stoirmeil, an uair a
bhiodh a' ghaoth a' feadaireachd ann 5 an t-
simileir agus mu oisinnean an tighe, shaoil-
eadli Mairi gu robh i a' cluiiiutinn .o-uth

tiamliaidh is gearau tursach mar ghlaodh
duine ann an eiginn bais. An uair nach
biodh ola aioe a chuireadh i anns a' chruisg--
ein 's a bhiodh an tigh dubh dorcha, shaoil-
eadh i gu robh i a' faicinn anns an
dorchadas daoine air an robh aghaidheau
(ioimheaeh is crutli neouach. Ach cha robh
uiread eagail oirre rorrrhpa 's a bhiodh oirre
an uair a thigeadh a h-athair dhaohaidh air
au daoraich. Gle bhitheanta cha tigeadh e
dhachaidh idir, agus an oidhche nach tigeadh,
bliiodh cridhe Mairi air chrith le eag-al gu'n
do tliuit e ann am poU-moine 's gu'n do
bhathadh e.

Bha Mairi 'na caileig thapaidh, agus dh'
ionnsaicli i sniomh is figheadh. Re a' ghe-
amhraidh bhiodh i a' sniomh air a' chuibhil
a dli' fhag a mathair aice, agus a' fig'headh
stocainnean dhi fein 's d'a h-athair. Bha
bt'agan cheare aice cuideachd, agus leis na
h-uighean bha i a' oumail an tighe, 'nuair
nach tug-adh a h-athair airgiod dhi.

Cha robh i riamh ann an sg-oil no
ann an eaglais, oir cha do ghabh a
h-athair suim an cothrom sin a thoirt dhi.
Cbd b' urrainn i Jsughadh, agus cha b' aith-
ne dhi urnuigh ach rann bheag a dh' ionusaich
a mathair dhi, 'nuair a bha i 'na leanabh.
Cha do dhichuimhnich Mairi an rann sin,
g-ed a bha iomadh bliadhna 0 shiubhail a
mathair ; agus cha deachaidh i riamh a
luidhe gun an rann a radh.

Gu'n dlonadh Dia nan gras ar tigh,
Gu'n dionadJi abstoil Dhe ar dorus,
Gu'n dionadh ainglean Dhe mo leaha,
Dithis aig a ceann is dith'is aig a casan.

Cha robh fhios aice eo iad na h-abstoil,
's cha mho a bha fhios aice c6 iad na
h -ainglean, oir cha robh Biobull aice, agus
ged a bhitheadh, cha b' urrainn i a leugh-
adh. Ach a h-uile oidhche, au am dol a
luidlie, rachadh i air a giuinean is dh'ab-
radJi i an rann a dh' ionnsaicli a mathair
dhi.

Bha Mairi 'na ereutair sunndach, soiia,
diohiollach, agus bha ioglinadh nach bu
bheag air daoine, eiamar a dh' fhas flur cho
boidheach ann an garadh an idrongair. Blia
i cho neochiontach ris na h-uain a bhiodh
a' leumartaich air an tolman uaine a bha
air chill an tighe, agus is e an aon rud a
blia cur dragh oirre, "'s a chuireadh sgail air
a h-aodann 's air a cridhe, a blii faicinn a
h-athar a' tigh'nn dhaohaidh air an daoraich.

Chaidh bliadhnachan .seachad. agus tliois-
ich monmhur anus an diithaicli gu robh
rud-eigin nach robh onea^la a' dol air
ao'haidh ann am bothan Mairi. Bha e air

a riidh gii'm facas daoiiie 'g- an cruba/lli
tein amis an dorcliadas timchioll an tig-he,
aig- ani, a dh' oidliehe am bu choir do dhaoine
onorach is measail orra fein a bhi 'nan leab-
aidh. Ag'us a thuilleadh air sin, gu robh
solus ri fJiaicinn gnr beul an latha troimh
sgaraidhean anns an dorus agus anns an
uiiineig-, gied a bha an dorus air a chrann-
adh. B' aithne do'n duthaioh uile nach robh
ann an atbair Mairi ach droeh sgealb, agus
b' e barail dhaoine gu robh e ann an
co-bheinn ri meirlioh is smuglaireau. Co
diiiu. bha iad cinnteach nach bu rud maith
sam bith a Idia dol air aghaidh ann an tigh
a' mlionaidh.

Latha de na laithean bha coigreacli, seann
duine liath air an robh ooslas uasal is eir-
eachdail, a' dol thar a' mhonaidh, agus stad
e aig an dorus a dh' iarraidh deoch. Thug
Mairi sin dha gu h-aoibheil. Chunnaic an
seann duine gu robh a' chaileag cho modh-
ail 's a bha i boidheach, agus air dha beachd
a ghabhail air a sicireachd, dh' fhan e g-reis
aig an dorus a' bruidhinn rithe. M' an d'
fhalbh e, thug Mairi chaomh eachdraidh a
beatha dha air fad; dh' innis i dha gu saor
uimpe fein, agus mu na eearcan agus mu'u
chuibhil; ach aon ni cha d' innis i, gu robh
a h-athair 'na dhrongair. ''Tha mi faicinn,"
aj-s' an seann duine, "gTir caileag luhaith
thu; am bi thu ag urnuigh." "Tha eagal
orm," ars' Mairi, "nach aithne dhomh ur-
nuigh cheart, ach bithidh mi ag radii facail
a dh' ionnsaich mo mliatliair dhomh, m'an
teid mi a luidhe." Agus ghabli i dha na rami,
Dithis aig a ceann is dithis aig a easan.
Gun dionadh Dia iwn gras ar Ugh,
Gu'n dionadh abstoil Dhe ar dorus,
Gu'ii dionadh aingiean Dhe mo leaba,
"Cha b' urrainn dhuit urnuigh a b' fheari
a radii,' 'ars' an duine le Dia (oir is e sin
a bha ann), "lean thusa air an urnuigh sin
agais gabhaidh Dia curam dhiot."

An uair a rainig an coigTeach an clachan
dJi' fheoraich e de dliuine no dha a thachair
ris mu'a chaileig a bha fuireach anns a'
bhothan air oir a' mhonaidh. Am measg
nithean eile dh' innis iad dha mu 'n t-solus
a bha. ri fhaicinn ann, agus mu na daoine
a bhiodh a' sgiathalaich mu'n cuairt an tighe
an deigli mheadhon oidhclie. Cha do clireid
an seann duine an tuaileas a tliog muinntir
a' chlachaiii air tigh a' mhonaidh, oir, ars'
esan ris fein, "tha neochiontas a cridlie ri
fhaicinn ann an gnuis Mairi." Ach chuir
e roimlie gii'n rannsaicheadh e an gnothuch.
Oidhche araidh, gun ghuth a radh ri
duine beo, thog an seann duine air agus rinn
e air a' bhothan. Bha an oidhche dorclia

's an t-slighe fada, ach thagh e a clieum le-
solus lochrain a bha fo chleoca. Bha an
oidhche ciiiin, gun fhuaim a' briseadh samh-
chair a' mhonaidh ach guileag thiamhaidh
na feadaig. An uair a rainig e a cheaiin-
uidlie chuir e as an lochran agus sheas e,
ag amharc air a' bhothan. Cha robh e fada
'na sheasamh an uair a chunnaic e solus aig
bonn an doruis, agus direach mar a dh' innis
muinntir a chlachain dha, daoine 'nan seas-
amh fo anainn an tighe, a' cagartaich r'a-
eheile. Chuir na chunnaic e doilgheas air
oridhe an t-seann duine, oir cha bu nihaith
leis a clireidsinn gu robh cuid aig Mairi
aims an olc, ach an ath mhionaid las a chor-
ruicli agus leum. e a dh' ioiinsuidh an tighe,
a thoirt achmhasan do na daoine. Ach nm
leum, cha do theicli iadsan agus cha mho-
a gliabh iad eag-al. An uair a chunnailo e go-
lais e an lochran ag-us cliaidh e dKith dhaibh.
Ach 'u uair a chunnaic e an aodann le
solus an lochrain, thuit an duine le Dia aig
an casan ann an rioclid mairbh. Oir bu
daoine iad nach buineadh do 'n t-saoghal so,
sg-eadaiohte ann an culaidhean fada agus
iad mor is maiseach. Anns a' mhionaid
tliuigl e CO iad, oir bha an da iuchair mhor
anil an laimh Pheadair. Lub an duine le
Dia a ghlun a chum urram a thabhairt do
na h-abstoil naoniha, ach m' an do thog e
suas a shiiilean, cliaidh iad as an t-sealladh.
Bha g'ath soluis fathast ri fhaicinn ann
an sg-araidhean an doruis agus na h-uinneig,
ach an uair a dh' flieuch e ri sealltuinn a-
steacli air an uinneig- chunnaic e claidlieamh
ruisgte roimlie agnis cliual e guth ag radh
ris, "Is solus nan aing-eal an solus so; na
■seall a steach, air neo dallaidh e thu mar a
dhall e mise air an t-slighe gu Damascus."
"Seallaidh mi air an t-solus, seallaidh mi air,"
ars' an duine le Dia, " oir is fearr aon phlath-
adii de sliolus nan aiugeal na fradharc mo-
shiil fad mhile bliadhna." Leis an fhacal sin
cliaidh an claidlieamh as an t-sealladh, agus
ohuunaio e a steach do'n bhothan. Agus is
e so an sealladh a chunnaic e, Mairi bheag
'na suain chadail air leaba iosal agus ceithir
aingiean a' dion na leapa, dithi-s aig a oeann
is dithis aig a casan.

Dh' fhag e an tigh gu failidh air eagal
g-u'n duisgieadh e i, ach sheall e air ais agus-
feuch, bha an da fhear dlieug 'nan seas-
amh, a' dion an doruis. Phill an seann duine
dhachaidh, a' toirt buidheachais do Dhia air
son a mhaitheis, a-gus fad a bheatha bha am-
facal so ' na chridhe agnis 'na bheul,

Bheir e aithne d'a aingiean mu d'

thimchioll
Chum do ghleidheadh ann ad shligh-
ean uile.

Air. 2.

1914.

SEUMAS BRATHAIR AN TIGHEARNA.

Tlia triuir dliaoine de'u aimn Seuma.s air
an ainmeachadh anns an Tiomuadh Nuadli,

(1) Seumas, mac Shebede.

(2) Seumas, mac Alplwuis.

(3) Seumas, brafhair an TigTiearna.
Blia a' cheud ditlii.* 'nan abstoil, aeh eha

robh brathair an Tigliearna de chomuiin nan
abstol, do blirigli nacli do chreid e ann an
Criosd giis an d' eirioh e o na marbhaibh.

Tha e air a radii anus an fTiommadh
Nuadh gu'm bu bhraithrean do'u Tig-liearna,
Seumas, ag'us losepli, agus Simon, agus
ludas. Ciod an fliior dhaimh anns an robh
na daoine sin dha ? Cba'n 'eil e furasda sin
a dheanamli a macli, oir cha 'n 'eil diadh-
airean de 'n aon bheaclid air a' cliuis. Tha
cuid jam beachd gu'm bu chlann piuthar
mathar dlia iad, mic Chlopais a bha posda
ri piuthar Muire. Tha caiid eile am beachd
gu'm bu chlann loseiph iad, o mhnaoi a
bha aig-'B roimh Mhuii-e. Agus tha cuid pile
am beachd gu'm bu chlann iad a bha air
am breith dha le Muire, an deidh a ceud-
ghin losa. Ach cha ruig sinn a leas argum-
aid a dheanamli mu'n ghuothuch; foghnaidh
dhuinm a radii gu bheil dreach na firinn air
beachd na feadhnach a tha a' gabhail an
sgriobtuir gu litireil agus a' creidsinn gu'm
b'e losepli athair nan daoine ud agus Muire
am mathair.

"Nacli e 80 mac an t-saoir? nach e
ainmj a Imhathar Muire? agus a bhraith-
rean, Seumas, agus loseph, agus Simon,
agus ludas? agus a pheathraiehean nach
'eiliaduilemailleruinn?" Mata xiii, 55-56.

''Na;cii e so an saor, mac Mhuire, agus
brathair Sheumais, agus loseis, agus
ludais, agus Shimoin?" Marc, vi, 3.

"Cha do chreid eadhon a bhraithrean
ann." Eoin, vii, 5.
Tha briathran losa fein a' conili-chordadh
ris ]ia tha na soisgeulaichean ag radh,

"Cha 'n 'eil faidli gun urram, ach 'na

dhuthaich fein, agus am measg' a luchd-

daimli, agus'na iliiffh fern." Ma)-c,vi,4:.

Ach ma bha mic aig Muire a bharrachd

air losa, c' ar son nach d' fhaJg e i air

an eiiram, an aite a fagail air churam

an abstoil Eoin? Cha d' fhosgail losa fein
a chridlie dhuinn air a' cliuis sin, a^us uime
sin, cha 'n urrainn sinn a radii le cinnt; ach
tha sinn an dull gu'm faea e nach robh a
mliathair idir sona am nieasg a cloinne fein
aig an am. Cha robh iadsan a' creidsinn ann
an losa, agus bha e 'na charraid dhise a bhi
'gan cluinntinu a' faotaimi coire dha. Bha
Seumas is each gu li-onorach an dull gu
robh e a' dol air ceacharan o chreideamh an
aithricheau, agus air uairean, gu robh e air
mhi-eheill; ag-us cha'n 'eil teagamh nach do
ghoirtich iad cridhe am mathar iomadh latha
le bhi mag-adh air beachdan is diadhaidh-
eaclid am brathar. Bha cridhe Muire an
ceangal ri losa; b' aithne dliise mar nach
b' aithne dhaibhsan nach b' aun o shiol tal-
mliaidh a g-hineadh e, agus bha gach facal
a labhair iad 'na aghaidh mar shaighead 'na
cridhe . B' fhior am facal a tliuirt Simeon
naomh ri Muire anns an teampuU, "Peuch
chujreadh an leanabh bo air sou tuiteam agus
eirigli mlioran ann an Israel; agus air son
eomharaidh an aghaidh an labhrar; seadh,
agViS theid claidheamh troimh d' anam
fern." Lucas ii, 34,35. Chaidli an claidheamh
troimh anam Muire iomadh uair am measg
a cloinne fein, an uair a ehluinneadh i iad
a' cur obair losa an suarachas agus a' faot-
ainn coire dha. Ma bha i beannaichte am
measg blian, bha i mar an ceudna doilgh-
easach agus eolach air bron; agus cha b'e
an bron a bu lugha a dli'fhiosraich i, gm robh
losa gun urram am measg a cloinne. "Na
measaibh gii'n d' thainig mise a chur sithe
air an talamli; cha d' thainig mi a chur
sitlie, ach claidheimh. Oir thainig mj a chiu'
duine an aghaidh 'atliar agnis nig'hinn an
aghaidh a mathar." Mata. x, 34, 35. Bha
am facal so air a choimhlionadh aun an
teaghlaeli Muire; agus ma bha fliios aig
losa, agus tha e gle choltach gu robh, gai
robh as-creideamh a cloinne fein a' milleadh
a saorsa agus a sonais, cha 'n 'eil e idir
iongantach gni'n d' fliag- e i air churam an
abstoil chaoimli nach cuireadh carraid oirre
le beachdan no briathran toibbeumach. A
tliuilleadh air sin, b' ann d'a daoine fein
Eoin, oir b'e mac a peathar e, mac Shalome
a bha posda ri Sebede. Ach bha ceangal
eadar Eoin is Muire a bu tinne agus a bu

bhlaitlie na daimli na feola, oir blia iacl
de'n aon inntinn a thaobh losa agus thug
iad gaol dlia nacli d' thug dithis eile air an-
t-saoghal. Bha fhios aig losa gu'm biodh
e 'na fhaochadh do ohridhe briste Muire,
an deidli a bhais, a h-aite-suidhe a bhi
aice aim an dachaidh diijne ris am faodad|h
i conaltradh milis a dheananih mii na nith-
ean a thaisg i 'na cridJie, aoh air nach b'
iirrainn i labhairt gii saor am mteasg" a
cloinne fein.

Tha e coltach, ma ta, nach do chreid
Seumas ann an losa, ann an laitliean fheola,
g-ed a rug-adh 's a thogadh e anns an aon tigh
ris, Ach an deidh aiseirigh an t-Slanuigheir
thainig atharrachadh air. Bha e air iomp-
achadh. Am. measg na feadhnach eile a
chunnaic losa, tha Pol ag innseadh gu 'm
faca'o e le Seumas. Tha cuid de dhiadh-
aireaii an duil 'gur e an eealladh u|;l a dhiiisig
creideamh ann, agus gu'n d' fhoillsich Cricsd
€ fein dha, a chum a shiiilean fhosglaclh.
Cha 'n lu'rainnear a radh, ach ciod air bith
an doigh anns an d' fhosg-ladh iad, bha
Seumas air aireamh am measg nan deisciob-
u\, gle ghoirid an deidh na h-aiseirig-h.
Agus an eeann beagan uine b'e duine a bu
mheasaile ann an eag-lais lerusaleim. Bha
cudthrom aig fhacal nach robh aig facal
duine eile innte. Cha'n'eil teagandi nach
do chuidich an daimli anns an robh e do 'n
Tighearna leis, ach cha d' thugadh na sean-
airean an toiseach dha mur b' airidh e air.
A reir coslais, bha e 'na dhiune fireanta is
giic is smachdail.

Bha femn aig- an eagiais gu r(jl)h Seumas
na bu ghlioe na cuid de na h-Iu.;lliaicli eile,
an viair a thoisich connsachadh is iorghuill
innte mu thimchioll - ghearradh. Na 'n d'
fhiiair diadhairean lerusaleim an toil fein,
bhiodh an eagiais 'na da bhloigh ann an
toiseach a toi.seachaidh. Ach bha an seis an
taic riutha, Pol. Bha esan de'n bheachd
nash robh e gu feum sam bith eleachdaidh-
ean ludhach a sparradh air na cinnich, agus
gu'm bu choir an gabhail a steach do 'u
eagiais guji chumhachan, ach a mhaiu creid-
eamh anns an Tighearna Io,sa. Cha do chord
sin ri cuid de dhiadhairean lerusaleim. agus
sheas iad 'na aghaidh. Bha taobh aca ri
riag-hailtean Mliaois is cleachdaidhean an
aithrichean, agus bu mhaith leo an toirt
a steach do'n eagiais Cliriosduitlh. Bha am
bvudheann ludhach anns an eagiais cho
danarra 'nam beachd agus gu 'n deachaidh
feadhainn dhiubh a macli -air sail Phoil, a'
cut an aghaidh a theag-aisg anns na bailtean
anns an do shearmonaich e. Dh'fheuch iad

-I'i ughdarras an abstoil a ohiu' an su.arachas,
ag innseadh do na cinnich nach robh ann
ach duine dona leis am bu mhaith e fein
ai'dachadh agus tighearnas fhaotainn thairis
orra, nach faca e riamli an Tighearna, agus
uime sin, nach robh barantas sam bith aige
air son a theagaisg. Dli'innis iad dhaibh
mar an ceudna gu robh na ereidmhich ann an
lerusalem a' leantuinn gnaths nan ludhach,
agus 'nam measg sin, gu robh Seumas, brath-
alr an Tighearna. Agus, ars' iad.san gu seolta.
miu' 'eil fhios aig'e-san ciod a tha oeart
is freagarrach, co aige a tha? Cha do chuid-
ich so le obair shoisgeulach Phoil; thog e
connsachadh is aindiieit anus an eagiais,
agus mu dheireadh chuir Pol roimhe nach
leigeadh e leotha na b' fhaide, ach gu'n
rachadli an gnothuch a chur an dara taobh
le abstoil is seanairean na h -eagiais uile.
B'e so an t-aobhar air son an do chruinnich
Comhairle na h-eagiais ann an lerusalem,
a' cheud sheanadh a bha riamh cruinn. Is
e Seumas a bha anns a' chathair agus is
ann air a chomhairle-san a dh' aontaich iad
nach cuireadh iad dragh air na cinnich a
bha a' tionndadh ri Dia, ag-ns nach cuireadh
iad cuing an timchioll-ghearraidh is lagh-
annan Mhaois orra, ach gu'n sgrioblmdh
iad d'an ionnsuidh, iad a sheachnadh truaill-
idheachd iodhalan, agus striopachais, agus
nithean tachdta, agus fala. Gniomharan, xv.

Cha 'n 'eil teagamh nach do labhair na
h-abhagan a bhaidh an sas am Pol an fhir-
iun, an uair a dh'innis iad do nJiuinntir
Ghalatia gu robh Seumas a' leantuinn gnaths
nan ludhach. Bhaj e sin, agus a I'eir coslais,
lean e air cho fhada 'sa bha e beo; ach
bha e 'na dhuine glic agus cha do leig e le
bheaclidan fein seasamh an aghaidh beachd -
an nan daoine a bha ag oibreachadh am
measg nan cinneach. Bha taobh aige gu
nadurra ri cumhannachd nan ludhach, agais
air a ishon fein, bu chaomli leis lagh Mhaois
is seann riagiiailtean nan aithrichean seaeh
teagasg farsuing Phoil, ach cha do chui:
sin sgleo air 'inntinn an uair a dh' einch '.•
a labhairt air a' cheist a bha r'a socruehadh
agus thug e seachad breith ris nach robli
duil aig an fheadhainn a dh'fheuch ri fioii
iir an t-soisg-eil a chiu' ann an seann searr-
agan ludhach. Tha so uile a' nochdadh gii
robh Seumas 'na dhuine glic is geur-chuis-
each; bha earbsa aig an da thaobh ami.
agais bha fhacal aig an am cho cudthrom -
ach 's gu'n do rinn e sith anns an eagiais,
an uair nach b'urrainn duine eile ach e fein
a dheanandi.

A reir beul-aitliris na h-eaadais bha e 'na

dliuine diadliaidli, ag- imeachd a reir aitli-
eantan Dhe, ag-us neo -loclidach 'na chainnt
is 'ua cliaitlie-beatha. Is e so au teisteaiias
a thugadli dha le seanair ludhacli, "Bha e
iiaomli 0 bliroinu a mhathar. Clia'n oladli
e i'ion no deoch laidir, agus clia mho a
dli' itlieadh e feoil. Bhiodh e a' del do'n
teaiupidl gu h-uaigiieacli a dheaiiamli urn-
iiigh as leth an t-sluaigh; agus bha e cho
ti'ic air a ghluinean ag aoradh do Dliia 's
gu'n d'fhas craicionn a ghluinean cho tior-
am cruaidh ri gliiiuean camhail. Choimh-
ead e lagh Mhaois gu curamach; an t-sab-
aid, trasgadh, urnuigh, deirc is deachamh,
air na nitheau sin eha do rinn e riaimh
dearmad. Bha e cho' ionraie 's gu'n abradh
an sluagii ris, Am Firean."

Is e an dileab a dh' fhag bi'athair an
Tighearna a;g- an eagiais an litir glioirid
a glieibhear fo 'ainm anns an Tiomnadh
Nuadh. Theirear rithe "litir choitchionn an.
abstoil, Seumas," ach <-ha b'e an t-abstol
Scumas a sgiiobh i idir ach Seumas brath-
air au Tighearna nach robli 'na abstol, ged
a bha e 'na ndiinisiear ann an eaglais leru-
saleim. Thuirt LUTHEE gu bheil an litir
so cho tioram ri sop connlaich, ach cha bu
toigh le LUTHEE, Seumas, a chionn gu
rnbh e an dull nach 'eil a theagasg a reir
teagasg Phoil. Ach faodaidh sinn caiunt
■Sheumais fein a chleaclidadh agus a radh
nach robh ann an LUTHEE ach duine a
bha cosmhuil ruiun I'ein ann an aig-ne, agus
a biia air uairean cearr 'na bheachd. Gha
ruigear a leas gabhail ris ua thubhairt e
mil 'n litir so, oir bha e fiada fada air seach-
£i]-an. Tha i tarbhach a chum teagaisg, a
chum cronachaidh, a chum oilein ann am
fireantachd, agus a dheasachadh chreid-
mheach a chum gach iiile dlieadh obair.

NAIGHEACHD DO'N CHLOINN.

Tha mi dol a dh' innseadh dhuibli naigh-
oachd mil dhuiiie naomli a bha fuireach
ri oir a' chladaich, agus a chunnaic sealladh
maiseaoh is iongantach nach facas riamJi
air muir no tir.

B' e Colmaii ainm, agus bha a chridhe
cho neochiontach ris an eun neo-lochdach
o'n d' fhuair e e. Fad f'hichead bliadh-
na is corr cha robh 'na chridhe ach aon
smuaiu, is aon ghuidhe, is aon dochas, gu'm
faioeadh e aodann is cruth an t-Slanuig-heir
bheannaichte, mar a bha e ami am maise
a dha(jnnaclid. Air gliaol a bheatlia a chur

seachad ann an iirniiigh, ami an oibro
maithe, agus ann an aoradh an Tighearna,
chuir e cul ri upraid is aighear au t-saogh-
ail, agus ohaidh e do thigh-mhanach far an
robh daoine diadhaidh , a' gabhail ciiraim
d' an auam agus a' deanamlr obair na h-
iochd.

Anus a' mhainisdir chaidh laithean Chul-
main seachad mar shriith seimh. Thug e
biirr air na manaich eile ami an diadhaidh -
eaclid a chaithe-beatha, aun an diirachdaa
athchuino-eau, agus ann au dilseachd a
sheirbhis. B'ei a chridhe cridlie a b'u ahaomli-
ai]5, an uair a thigieadli creuchdaich thrii-
aglia a dh' iarraidh leighis, agus a lamb
lamh a b' fliialaidhe, an uair a thigeadh
boelidau is acraich a dh' iarraidh deirce.

Latlia de na laithean agus Colman air a
ghluinean ag urnuigh 'na sbeomar, agus agh-
aidh air an aird an ear (an aird as am
bheil dochas aig na naoimh ri teachd an
Tighearna), dh'flias an seomar dubh dorcha,
ach an ath mhionaid dhealraich solus ann
na.;h i'aca siiil duine riamli a leithid, mm-
■faoa Eoin is Seumas is Peadar e air a'
bheiun. 'Na sheasamb os cionn Cholmaiu,
aun an rioclid beo, bha an Tighearna losa.
Agus b'e so a choslas; duine mor is mais-
each, le aodann flathail is pearsa dhireach, a
shiiilean gorm, is i'lialt air dhatli au oir.
Cha b'ann mar a bha e an deidli a cbeiis-
aidh a dh' fhoillsich an Tighearna e toin
do Cholman, oir cha robli laracb nau tairng-
ean 'na lamlian, ach mar a l>lia e aun
an Galile m'au do bliris peacadh an t-saogh-
ail a chridhe.

Leum cridhe Clioluiain le moit an uair
a chimuaic e an sealladh so. Ann au ro-
aoil.'hneas a chridhe bliuail eag'al e nach
robh aim ach bruadar, a' clieart leithid 's a
churnaiic e 'na cliadal iomadh oidhche. Far
am -bheil iomiilias duine, au sin bithidh
a chridhe; 'na cliadal agus 'na dhiisgatlh
b'e Galile ceann-uidbe smuaintean Cholmaiu
is losa niiann a chridhe. Cha luaithe a
leagadh e a eheann air a' chluiasaig na
shiubhladh e air sgiathaibh na h-aisliug- gu
tlr an aigli, agais dh' fhanadh e ann gu
lal;ha, ann an companas nau abstol naomh,
agus e fein is iadsan aig eisdeachd ri cos-
mhalachdan na rioghachd o na Ibilean beann-
aicbte anns au robh gTas is firinn.

Ach cha bu bhruadar an sealladh ud.
Las a chridhe le iogliuadh, agus cha b'
urraiun e an toiseach briiidhiun. Ach air
clha amliarc air au aodann chiuin glilac e
misneach. " Co mise, ars' esau, gu'n tigeadh
tusa mo Thighearna a steach do mo slieom-

ar boclid. Cha 'n airidli mi gu 'm beanaiun
ri iomall do thrusg-ain.' M' am b' ui'rainn e
an corr a radh tlioisich clag na mainisdir
air bualadh, agnis chuinilinich Colmau gu'm
b'e uair a' nubeadlioin-la a bLa ann. Aig
da-uair-dlieug, a Luan 's a Dliomhnacli, a
shamhradh 's a gheamhradh, fliuch no tior-
am, bhiodh diolacban-deirce na dutlicha a'
crmnneachadh gu geata na mainisdir; eas-
laiuticli ag iarraidli ctmg-aidli-leighis, doill
ag iarraidli sabh-shul, is acraich ag iarraidh
arain. Bha an latha fein air a chur a mach
do na manaieh gu blii frithealadh dhaibh,
ag-us b'e an diugh latlia Cholmain. Riamh
roimlie clia do stad an clag gun Colman a
bhi aig a' gheata, oir cha bu cheum air
ghaig leis an duine naomli dol gu obair na
h-ioclid. Ach an diugh b' fliearr leis fan-
tuinn ag amliarc air aodann a Thigliearna.
Bha 6 duilich gu 'n do bliuail an clag-, an
uair a bha anam a' snamli ann an solas
uach d' fhiosraich e riamh a leithid. Cha
robh fhios aig-e ciod a dheanadh e, co dhiubh
a dh' flianadh no dh' fhalbhadh e. An leig-
eadh e leis na truaghain feitheamli ? Bu
doaa sin, oir bha an leon 'ga ghairm. Am
Slagadh w a Slilanuighear ? Bu dona sin
cuideachd, oir bha a ghradh 'ga tharruing.

Ann an iom-chomhairle thuirt Colman gu
beag ris fliein, "Treoraich mi, a Dlie, ann
am breitheanas," agus m'an g-ann a thubh-
airt, thainig am facal so 'na inntinu, agus
an ath mliionaid bha e sgi-iobhte air ball-
aclian an t-seomair,

Dean do dJileas is cum a choir,
Earb ri Dia nan gras an corr.

An sin dh' eiricli e agus chaidh e mach.
An uair a rainig e an geata bu mliuladach
an sealladh a bha roimhe; fir is mnatlian
air bheul a' bhais le caitheamh, no air an
cronmdli le loinidh; olann gun stiall de 'n
aodach orra; doill is bacaich is lobhair, agnas
iad uile 'nan aon torr a' putadh agais! a'
gearradli roimh cheile, mar a bha na
creuchdaich aig lochan Bhetesda.

Bha am feasgar a' ciaradli m' an do nigh
Colman casan an fhir mu dieireadh, agus
fad na h-uine a bha e a' ceangal suas an
lotan cha d' thug e aon smuain do 'n Aoidli
bheannaichte a idh' fhajg e 'na slieomar. Ach
an uair a bha obair an latha criochnaichte,
chuimlinich e air a' gldoir a cliaill e le dol
a mach a fhrithealadh do na h-uireasbh-
uicihich, an aite fantuinn maille r'a Thigli-
earna anns an t-seoniar. Sgitli 'na bhodhig
is dubliach 'na inntinn dh' fhosgail e an
doru3, an diiil gu'm biodli an seomar fuar
falamh mar a bha e an raoir. Ach, iogh-

nadh nan ioghnaidliean ! bha solus nan
neamli ann fhathast, agus an Tighearna losa
'na mlieadlion. Thuit Colman air a ghluin-
ean agus rinn e aoradh d'a Slilanuighear,
ag radii, "Beannaichte mo shuil a chunnaic
maise t' aodainn, bu beannaichte mo chluas
na'n cluinneadh i fuaim do ghutha." An
sin shiolaidh an solus air falbli, agus air
do'ii Tig-liearna a bhi dol as an t-sealladli
labhair e aon fliacal, ag-us is e so am facal
a chuala Colman,

Na'n d'fhan ihusa, dh'fhalhh mise.
Fad na h-oidhche mheomhraich an duine
naomii air an fliacal sin, g-un a thuigsinn,
gus an do bliuail clag na mainisdir, a' gairm
nam manaeli gu aoradli-feasgiair. Bhiodh iad
a' leug^hadli nan sgriobtur fear ma seach,
agus an noelid b'i oidliche Cholmain. M'an
d' fhosgail e an leabhar rinn e urnuigh
ghoirid, a' guidlie gu'n tug-adh fosg-ladh
bhriathar Dhe solus agus tuigse do dhaoine
simplidh. Agus b'e so an earrann a leugli e,
"An sin their an Rigli riusaii air a
laimli dheis, Thigibh, a dhaoine beann-
aichte ill' Atliar, sealbhaichibh mar
oiglireaclid an riogliachd a tlia air a
h-ullachadh dhuibh o leagadh buuaitean
an doniliaiu. Oir bha mi acracli, agus
thug sibh dliomh biadh; bha mi tart-
mlior, ag-us thug sibh dhomh deoch;
bha mi ann am ehoigreacli, agais dh'
eidicli sibh mi; bha mi easlan, agus
thainig sibh 'g-ani amharc; bha mi ann
am priosau, agus thainig sibli am ionn-
suidli.

An sin freagraidh na fireanan e, ag
radh, A Thighearna, c' uin a chunnaic
sinn tliu aeracli, ag-us a thug sinn clhuit
biadli? no tartmlior, ag-us a thug sinn
diiuit deoch? Agus c'uin a chunnaic
sinn ann ad ehoigreacli tliu, agus a
thug sinn aoidheachd dhuit? no lom-
nochd, agus a dh' eidicli sinn thu? Agus
c'uin a chunnaic sinn easlan tliu, no ann
am priosan, agus a thainig sinn ad
ionnsuidh ?

Ag-us freagraidh an Righ agus their e
riu, Ctu deimhiu tlia mi ag radh ruibh,
a mlieud ag-ns gu'n do rinn sibh e do
aon de na braithrean so ag-amsa, eadhon
dliaibh-san as luglia, rinn sibh dhomlisa
e." Mata XXV, 34-40.
An sin thuig Colman ciod a bu cliiall do'n
fliacal a labhair Criosd 'na slieomar,

Na'n d'fhan thusa, dh'fhalbh mise.
agus bheannaicli e ainm an Tighearna air
son gu'n d' thug fosgladli a bhriathar solus
dha.

Air. a.

1914.

ATHAIR NA SOILLSE.

Is beannaichte an duiue a g-hiulaineas
buaireadh: oir aii uair a dhearbliar e, gheibli
e criin na beatlia a g-heall an Tig*liearna
dliaibli-san a g'hradhaicliieas e. Na h-abradh
duiue air bith au uair a bhuairear e, Tha mi
air mo bhuaireadh le Dia: oir tha e eu-
comasach Dia a bhuaireadh le olc, cha mho
a bhuaireas esaa duine air bith. A.ch tha
gach diune air a bhuaireadh an uair a tha.
e air a tharruing- air falbli le ana-miann
fein. ag"us air a mheaUadh. An sin air do 'n
ana-miann a bhi torrach, beiridli e peaeadh:
agu? air do'n pheacadh tigiiiun g'a lan-fhas,
beiridh e bas. Na bithibh air 'ur mealladh,
mo bhraithre gTadhach, tha g'ach uile dheagli
thabhartas, agiis gach uile thiodhlae iom-
lan o'li airde, a' teachd a nuas o i^thair na
soillse, maille ris nach 'eil atharrachadh no
sgail tionndaidh: — 'Litir Sheumais, I, 12-17.

Tha am facal buaireadh air a chleachdadh
anus an Tiomnadh Nuadh ann an da dhoigh,

(1) Cruadal, no deuchaiunean, no tri&-
blaidean na beatha so a dhearbhas
creideamh i.s foig-hidinn dhaoiue. Anns
an t-seadh so faodaidh buaireadh tig'h-
inn o Dhia.

(2) Rud sam bith a dhuisgieas droch
iarrtus ann an inntinn no ann am feoil
duine, ag'.as a bhrosnuicheas e gu. peae-
adh. . Anns an t-seadh so cha 'n urr-
ainn buaireadh tighinn o Dhia.

Ann an toiseach na litreach so tha Seumas
a' cleachdadh an fhacail anns an doigh as
farsuingie. Bha fhios aige g-u robh an eag-
lais anns na laithean ud a' fulang- ana-cainnt
is geur-lcaumhuinn o'n t-saog-hal, ach an
aite a radh ris na naoimli gu robh e duilich
air an son, is e thubhairt e, "Measaibh e 'na
ghairdeachas an uair a thuiteas sibh ann an
iomadh g-ne buairidh, air dhuibh fios a bhi
ag-aibh gu'n oibrich dearbhadh 'ur creid-
imli foig-hidinn." (1, 2-3). Ag-us anns an
earrann so tha e ag radh, "Is beannaichte an
duine a ^iiiulaineas buaireadh: oir an uair a
dtearbhar e ^heibh e crun na beatha." Tha
feoil is cridlie roliic an duine anfhanu agus
tha e nadurra gu'n cuireadh cunnartan is
trioblaidean an t-saoghail eagal air, ach is
fhiach dha cruadal fhulang* ma bheir e mach
toracUi siochail na fireantaclid 'n a bheatha.

Bha Pol de'n aon bheachd ri Seumas air a'
chuis so, oir tha e ag radh (Rom.v,3).
"Deanamaid mar an ceudna g-airdeachas 'n ar
n-amhgharan: air dhuinn fios a bhi againn
gu'n oibrich amlig-har f oighidinn ; agujfoigh-
idinn, dearbhadh, agus dearbhadh, dochas:
ag'us cha naraich an doclias." Tha Peadar
ag radh an ni ceudna, "Tha sibh a nis re
tamuill fo bhron tre iomadli gne buairilh;
a chum gu'm bi dearbhadh 'lu- creidimh,
a tha na's luachmhoire na or a theid am
mugha ged tha e air a dliearbhadh le teine,
air fhaig-hinn a chum cliii, ag-us g^loire, agus
urraim, aig- foillseachadh losa Crio.sd (I.
Pead., 1,6,7). Tha eachdraidh na h-eaglais
a' teag-asg' dhuinn gu soilleir gu bheil cru-
adal 'n a aile beatha dhi. Cha b' ann idir
anns na bliadhnachan foisneacliail a rinn
na naoimh euchdan g-aisgieil ag-us a chomli-
raig- iad deagh chomlirag, ach anns na linn-
tean buaireasach anns am b' fheudar ,rlhaibh
am fuil a dhortadh air son an ci-eidimh. An
uair a bu mhotha sith is soirbheachadh na
h-eaglais tliuit i ann am marbhantaehd a'
bhais,, ach ann an laithean na gteur-Iean-
mhuinn dhealraich a .solus anns an t-iaoghal.
Cha 'n 'eil e maith do dhaoine no do eag-lais-
ean g-ach ni fhaotainn a reir am miann, no
suaimlmeas gun bliriseadh a mhealtainn. Ma
gheibli iad sin, is docha gu'm bi iad coltach
■ri Moab a slio'cruich air a dheasg-ainnean. Is
beannaichte an duine a ghiulaineas buair-
eadh, oir an uair a dhearbhar e, gheibh e
crun na beatha.

Crun na beatha. Ged nach 'eil e air
a radh ann an leabhraichean an t-soisg''eil
g-u 'n d' thug- Criosd au geaUadh so d'a
shluag-h, faodar a bhi cinnteach gu'n do
labhair e uair air clior-eig-in na facail a
tha Seumas a' cur 'na bheul. Cha do ghleidh
na soisgieidaichean air chuimhne ach facal
as an fhichead de theag-asg- Chriosd, agus
tha e coltach gair e so aon de na facail a
dhichuimhnich iad, no co dhiu, nach do chuir
iad sios. "Tha mar an oeudna moran nithean
eile a rinn losa agus na'm' bitheadh iad
.sgriobhta gach aon diubh, is'' i mo bharail
nach cumadh eadhon an ' saoghal fein na
leabhraichean a rachadh a ■sgriobhadh."
JSoin, XXI, 25. Ach g^ed nach 'eil an g-ealladh
so r a fhaotainn anns na leablu'aichean bha
e air a chumail air chuimhne anns an
eaglais, oir tha Pol agus Eoin a' labhairt
uime cho mhaith ri Seumas. "Bi thusa dileas

10

g'u bas agus bheir mise dhuit cruu iia
beatlia." Taisbean ii, 10. "0 so a mach
tha cruii na fireantaelid taisgte fa m' chomli-
air, a blieir an Tigliearna, am breitheamh
cotlironiach, dhomh aims an la nd; agns cha
'n ann domhsa nxhain, acli dhaibli-san uile
mar an ceudna, a thug gradli d'a flioill-
seachadli." II. Timot.ii,8. Cha 'n 'eil an
gealladh so air a thoirt do na h-uile, ach
dhaibh-san a mhain a dh' fhuiling-ieas cru-
adal mar dheagh shaighdear losa Criosd.
Cha 'n e na h-uile a dhearbhar a g-heibh
crun na beatlia, oir tha moran air an tomhas
air a' mlieigh agus air am faotainn easbhuidh-
eacli. Tha an duals mhor so air a g-ealltuinn
dhaibh-san a bhuanaicheas g-us a' chriocdi,
na daoine anns an d' oibrich dearbhadh an
creidimli foighidinn is dilseachd is dochas.
Do mhoraii dhaoine tha am beatha anns
an t--aoghal so air bheag-an socair no fois;
tha a' ghaoth an oeann gach latlia agus na
tonnan a' dol thairis orra gam sg*ur, agus
mur bitheadh gii bheil dochas aca g-u bheil
sith is sonas a' feitheamh orra aig ceann an
turuis oha b' urrainu dhaibli dol air an agh-
aidh. Bha fhios aig Criosd, am Maighstir
caumhail, air a so, agiis tha sinn an diiil
gur 3 sin an t-aobhar gii'n do labhair e
mu 'n duals a tha feitheamh air slliagh
an Tigliearna ann an rioghachd neimh.
Ag'tis a dh' aindeoiu na their an saoghal
magail mu fheinealachd nan naomh ann a
bhi sealltuinn ri duals aig teachd an Tigh-
earua. tha an dochas a tha lad ag altrum
'na mheadhon air an daing-neachadh ann am
beatha na diadhaidheachd nach 'eil idir feiu-
eil. Tha eumhachd anus an dochas so a
shaoras lad o g'haol a' pheaeaidh, oir tha ag-
iarraidh tire anns nach 'eil peacadh. Tha
eumhachd ann a mhisnicheas an cridhe an
uair a bhios iad air an tilgeadh sios le iom-
adh gne deuchainn, oir cha mheas iad gur
airidli fidangais an ama a tha lathair a bhi air
an coimeas ris a' ghloir a tha gu bhi air a
foillseachadh. Cnln na beatha, — mach mais-
each an samhladh sin air an oighreachd a
tha feitheamh air sluagh an Tigliearna ann
an riog-hachd an t-soluis? Cha 'n 'eil ann
ach ;;amliladh, oir ged labhradh duine le
teangaidhean dhaoine agus aingeal cha
b'urraiiin dha ruighinn air na nithean a tha
an criin a samhlachadh. Tha iad a' dol thar
gach uile thuigse, ''nithean nach faca siiil.
agus nach cuala cluas, agus nach d' thainig
ann an cridhe duine, g-ach ui a dh' idlaich
Dia dhaibh-san aig am bheil gradh dha."
An diugh, agus am maireach, agus an ath
latha,.tha gloir lir a' tighinn anns an t-seall-
adh, ach fhathast cha'n fhaicear aeh airleas

de'ii oighreaclid, agus aig deireadh ar beatha
bidli an tir so eian fad as. Ach ged tha
staid shiorruidh nan naomh ann an tomhas
mor falaichte, tha aobhar aig an eaglais a
bhi ann an comaiii nam faidhean agus nan
abstol a chionn gu'n do labhair iad air gloir
an t-saoghail eile ann an samliLaidbean mais-
each nach fas gu brath suarach no leanabail,
samhlaidhean a dhuisgieas ioghnadh is ioun-
drainu ann an cridhe an ti a leug-lias iad,
agus a cliumas niaise na naomhachd fa
choniliair a shiil. Crfm na 'beatha, — ^^siii duais
is oighreachd nan naomh. Is e Dia tobar na
beatha agus is e tiodhlac Dhe beatha. Tha
a' bheatha sin cheana anns na h-uile a tha
tighinn beo ann an co-chomunn a spioraid,
aig am bheil am beatha, mar tha Pol ag
radh, air a falacli maille ri Criosd ann an
Dia. Ach ann an neamli gheibh iad lanachd
is iomlanaclid na beatha de nach 'eil aca
an trath-sa ach airleas. Bithidh co-chomunn
gun bhriseadh aca ri Dia, agus a chioiin
gur e Dia tobar na beatha cha luidh aois
orra agus cha bliean has riutlia. Is e am
bas siorruidh dealachadh a bhi eadar an
t-anam agus Dia, lobar ii/x baatha.

Anns a' cliuid mu dheireadh de'n earrann
so tlia Seumas a' cleachdadh an fhaoail
bualreadh anns an dara doig'h a dh' ainmich
sinn. Tha e coltacli gai 'm b' aitliue dha
droch dhaoine air chor-eigin a bha cur eoire
am peacaidh fein air Dia, oir tha e ag radh
gu bheil e eu-coniasach Dia a bhuaireadh le
olc, agus nach mo a bhuaireas esan duine air
bith. Cia as, ma ta, a tha buaireadh? Tha
Seumas ag radh gu bheil g-ach duine air a
bliuaireadh an uair a tlia e air a tharruing
air falbh le ana-miann fein, agus air a
mhealladh. Ciod air bith a mhiannaiclieas e,
CO dliiu is e socair na feola, no g-iloir an
t-saoghail, no baoth-shugradh, no cu:d a
choimhearsnaich, is ann 'na chridhe fein a
tha am mianu ag eirigli an toiseaeh, agus
mur bitheadh am niiaun ann cha bhitheadh
na nithean sin 'n am buaireadli dha. An
uair a clioinnicheas ana-miann agus cothrom
r'a cheile tha iad a' posadh, 'na dheidli sin
beirear dhaibh am peaoadh, agus an uair
a thig esan gu ire, beiridh e am bas. Ged
nach cuif sinne eoire ar iieacaidheaii air
Dia, tha sinn gle bhitheanta a' cur na eoire
air daoine, agus air nithean a tha an taobh
a muigh dhinn, an aite aideachadh gu saor
gu'n do bhuaireadh sinn le ar n-ana-mianiian
fein. Cha 'n 'eil teagamli nach faod daoine
a bhi ann an suidheachadh ag-us am measg
chompanaich a mheudaicheas buaireadh dhaibh,
ach ma b' urrainn dhaibh an suidheachadh
sin atharrachadh agus na compauaich sin

li

11

a, sheachnadh, cha'n 'eil coir air bitli aca
dion no ueart iarraidh o Dhia gus an. dean
iad sin. Clia 'n 'eil coir air 'bith aig duine
iarraidh air Dia ru:l a dlieanamih a b'urrainn
e dheanamli o fein. Ma ni dnine an urnuig-li
anns a' mhaduinn, 'Na leig ann am biiair-
eadb mi,' agus an sin ma theid e le comli-
airle sliuidhichte far an tacliair am buair-
eadh air, cha ruig e leas ioglmadh a blii
air anns an fbeasg-ar nach do fhreag-air Dia
urjiuigli na maidne. Na bitliibh air 'lu-
niealladh, mo bliraithe g-radhach, tlia Seumas
ag radh, tha buaireadli a' tig-hinn o ar n-
ana-miann fein, ach o Athair na soillse tha
gaoh iiile dheagh thabhartas agus gach uile
thiodhlac iomlau.

Athair na soillse, — nach boidheach agus
nach brioghmhor am facal air an d' amais
Senmas. Is e a' Grhrian Athair na soillse,
mac mor an aigh a tha dortadh soluis is
blaths is beatha air a' chruthachadh uile.
Is Grian lehcabhah; thig atharrachadh air
a' ghrein a tha anns na speuran agus sgail
air a h-aghaidh air uairean, ach cha 'n ath-
arraich esan ag-us cha mhiichar a sliolus.
Eiridh ise anns a' mhaduinn agus luighidh
i anns an fheasg'ar, ach tha dealradh gloire
Dhe gun mhug-ha. Tha feartau a bheatha
a' tuiteam air g-ach cearn is oisinn de 'n
t-saog]ial aig an aon am, a la agus a
dh'oidhehe. Tha e an ni ceudua an de, agus
an diugli, agu? gu siorruidh. Mar bha e
ajins an toiseach, mar sin tha e, agus bith-
idlr e fad linne na siorruidheachd. Cha teid
a shol'is as agus cha 'n fhailnieh a neart.
Tha e gun atharrachadh no sgail tionndaidh.
Bithibh cinnteach, tha Seumas ag radh, nach
'eil dorchadas ann an Dia, agus mar sin
nach tuair e duine air bith. Bitliibh cinn-
teach mar an ceudua g-ur e smuaintean sithe
a smuainich Athair na soillse do 'ur taobh
a thoirt dliuibh gach uile dheag'h thabhartas
agas oach uile thiodhlac iomlau. "Ma's
aithne dhuibli?e a tha olc tiodlilacan maithe
a thoirt do 'ur cloinn nach mo gu mor na
sin a bheir 'ur n -Athair a tha air neamh
nithe maithe dhaibh-san a dh' iari-as air
iad?" Mata vii, 11.

Anns an t-saog-hal nadurra tha na tiodh-
lacaji as fearr a' tig'hinn a nuas o'n airde,
agus tha iad an da chuid pailt agus saor,
an solus, an t-uLsgie, an driichd. Ag-us air
an laimh eile tha na nithean a bhuaireas
mac an duine a' tighinu a nios as an talamli,
agus tha iad an da chuid g-ann agus daor,
aii-giod is or. Ach is e an tiodhlae as luach-
mhoire a thainig o'n airde, losa Criosd.
Buidieachas do Dhia air son a thiodhlac
do-labhairt. Tha gras Dhe saor is pailt.

UGANDA.

An uiridli chuir an eagiais Tormoid Mac
Illeathain, ministear na Pairc ann an Glas-
chu, air thurus gn taobh an Ear na h-Afric
a shealltuinn air an obair ris an do chuir i a
lamli anns na criochan sin. Tha peann fir-
sgriobhaidh dheis aig Tormoid, agus an deidh
dha tighinn air ais, sgriobh e leabhar anns
am faig-hear sgeul air a deagh innseadh mu
na nithean a chunnaic ag-us a chual e air
a chuairt. Is fhiach an leabhar a leug^h-
adli, oir tha e a' labhairt gni druighteach
mu na nithean a bliuineas do rioghachd
Dhe anns an Afric. Thugetogail inntinn is
cridhe dhuinn, agus bu mhaith leinn beagan
seanachais a dheanamh uime anns an air-
eamli so, agus mu chomharaidhean na h-
aimsir anns an Afric.

Anns na seann laithean bha an eagiais
Chriosduidh hiidir ann an oeaun a Tuath na
h-Afric, ach an diugh cha cliluinnear fuaim
nan Salm anns an duthaich sin. Thainig
Mohamimed a steacli innte mar thuil, tha an
Koran air a leugiiadli an aite a' Bhiobuill,
agTas tha teampuill nan anacreideach air an
togail air laraichean nan eaglaisean Criosd -
uidh. Air feadli an t-saoghail uile tha
Mohammed a' toirt dulain do Chriosd; cha 'n
'eil lasachadh a' dol air a' chomhraig a tha
eatorra; as-us oied is bronach an rud e r'a
innseadli, tha Mohammed a' faotainn na
buadha anns an Afric. Tha 60,000,000 de
ndiuinntir na duthcha sin ag aideachadli a
nis g^ur e Allah an Dia mor agus Moham-
med aon fhaidh fior Allaih. Feumar a
chuimhneachadh nach b'e so an creideamh a
fhuair iad o'n aithrichean. Fhuair iad e a
chioun g'u'u deachaidh teachdairean Mho-
hammed thuca 'g an iompachadh, agus nach
deachaidh teachdairean Chriosd. Cha 'n 'eil
eadhon na treubhan borb air an ceangal
an diugh ri iodliol-aoradh is g-nathannan
leanabail an aithrichean mar a bha iad
roimhe so; tha na nithean sin a' fas sean
gun bhrigh, agus tha iad fagus do dhol as
an t-sealladh. Ciod a gheibh iad nan aite?
Cha 'n 'eil aca ach da roghainu — >Criosd no
Mohammed. An Dia a theid a theachdair-
ean thuca an toiseach, is e sin an Dia d'an
dean na cinnich aoradli. Rinn an eagiais
Chriosduidh moille anns an Afric; ghabh
Mohammed an cotlirom ag-us chruinnich e
na cinnich a steach d'a chro. Is e sin an
t-aobhar gu bheil Mohammed a' faotainn
na buadha.

Ach tha aon chearn de 'u Afric anns an
deachaidh an latha an aghaidh Mhohammed,
Uganda, agnis bu mhaith leinn innseadh cia-

12

mar a thacliair sin. Anus a' bhliadhna 1875
bha H. M. Stanley ann an Uganda, agus air
dha cairdeas aa righ fliaotainn thoisich e
air a theag'asg ann an eolas an t-soisgeil.
B'e ainm an rig-h Mtesa, agus aig- an am
ud b'ann de ciireideamh Mho hammed e.
SgTiobh Stanley an litir so dhachaidh, "Tha
an rig-h eadar dha bharail, ach tha e a' cur
roimhe an t-Sabaid Chriosduidh a ohoimhead
cho mhaith ri Sabaid nam Mohammedanach,
gus am faig'h e an tnilleadh soluis. Is bochd
nach robh ag-ainn an so soisgeulaiche diadh-
aidh is giic, oir tha na h-achaidhean abuich.
Tha sluag-h na duthcha so a' gairm oirbh,
a mhuinntir Shasuinn, sibh a thigliinn a
nail agus cuideachadli leo. Gabhaibh 'ur
oothrom." Ghabh an eagiais Shasunnach an
cotlirom, agus ann an uine ghoirid chuir i
ochd teachdairean a mach g-u Uganda. B'e
fear dhiubh sin Alasdair Mac Aoidh, Alb-
annach 6g a rinn obair anns an Afric nach
teid gai brath air dhiehuimhne, gus am fas
an saog'hal suarach air na laoich a clieann-
saich riog'hachdan le creideamh, agus a dh'
oibrich fireantachd. M' an deachaidh da
bhliadhna seachad bha ceathrar dhiubh
ma.rbh, dithis le fiabhrus is dithis air am
mortadh. Ach bha feadhainn eile deas gus
am bealach a lionadh. Cha robh ann an
righ Mtesa ach duine leam-leat, agiis air
a cheaun mu dbeireadh chuir e ciil, an da
chuid, ri Criosd agtis ri Mohammed, is bhas-
aicli e ann an creideamh aithrichean. An
sin dh' eirich suas righ do nach b' aithne
loseph, Mwang-a borb a chuir roimhe an
eagiais Chriosduidh a sguabadh a mach
a Ug-anda. Ann an oeud bhliadhna a
rioghachaidh loisg- e gu bas coig- d' a
dhaoine a dh' aidich Criosd, agus beagan
'na dheidh sin mhort e an t-easbuig- Han-
ning'ton an uair a bha e air a rathad do'n
duthaicli. Am measg na feadhnach a bha
air an iompachadli bha duine 6g-, Apolo
Kag-wa, agus is e so an cunntas a thug-
esan air a' g-heur-leanniliuinn a dh' fhuiling-
iad o'n rig-h. "Chaidli Mwanga air mhi-
cheill, rug e oirnne a bha a' leug-hadli a''
Bhiobuill (se is da fhichead uile gu leir),
agxi-S thuirt e r'a ghillean, ' Beiribh orra
agus loisgibh iad' ; agus rug iadsan orra agus
loisg iad iad. Ach fhuair mise as. Ghabh
an {rig-h dliomh le bata, bhreab e mi is
shaltair e orm le chasah agus loisg e mo
leabhraicbean." Tha Apolo KagMfa beo fha-
tliast, ach cha ruig e leas eagal a' bhata
a bhi air a 'nis, an uair a leughas e am
Biobull, oir tha saorsa is sith ann an Ug-anda
agus tha aireamh nan Criosduidheari dluth
air 500,000. Tha Apolo Kag-Ava an " diug-li

'na dhuine mor is urramach anns an duth-
aich, oir is e ceanu-suicLhe na Parlamaid,,
agus tha Tormoid Mac Illeathain a shuidh
greis innte ag radh gu bheil buill na Par-
lamaid sin cho reidh ciallach 's gu 'n tug-adh
iad leasan do Thigh nan Cumantan againn
fhein. 0 bheag gu mor dh' fhas an eagiais
ann an Uganda gus am bheil an duthaich
a nis 'na diithaich Chriosduidh, le tighean-
aoraidh is sgoilean as am bheil na daoine
dubha a' dol a mach leis an t-soisgieul am
measg an daoine feiu.

Chaidh Mwanga air each mor agus ann
an 1897 chaidh e thairis air. Thog e an ,
aghaidh Bhreatuinn; shin Breatunu a mach
a lamh agus thilg-ibharr na righ -cha thrach
e. Chuir i a mliac Daudi air a' chrun, pri-
onnsa 6g a bha air chuairt anus an duthaich
so air an t-samhradh a chaidh seachad.
Chuir i am prionnsa air chiiram Apolo
Kag-\va ag-us thogadh e anns a' chreideamh
Chriosduidh. Tha e 'na dhuine tuigseach
riauail, agus tha na h-uile a chunnaic e
agus a bhruidhinn ris am beachd gu'm bi
e 'na rig-h maith, agus gu'n cuidich e le
obair an t-soisg'eil ann an Ug-anda.

Thacliair so uile ann an aon ghinealach. O
chioun deich bliadhna fieliead cha robh ann
an Ug-anda ach da fhichead duiue a bha
ag aideachadh ainm Chriosd, a nis tha coig '
oeud mile ann, agais tha iad a sior dhol am
meud. An de bu duthaich bhorb i anns ,
nach bu mhotha leotha beatlia duine seach ,
beatha coin, an diugh tha beatha duine cho
cinnteach dha 's ged bhiodh e 'ga ghrian-
adh fhein air a' mhachair ann an eilean
Chaluim-chille. Tha sith is riaghailt anns
an duthaich, tha sgoilean is tighean-eiridinn '
is eaglaisean ag eirigh suas air g-ach taobh,
ag-us tha inntinnean an t-sluaigh air am :
flo.sig"ladli a leigeil a steacli an t-soluis a ;
bheir fuasg-ladh dhaibh o'n daorsa cuirp is
inntinn is spioraid anns an robh iad ann
an am an aineolais. Cha'ne toil Dhe gu'm
bitheadh daoine air an do chuir e iomhaigh
fein a' tighinn beo mar bhruidean na maeh-
rach, is e a tlioil. g-u'n ruigeadh solus na
beatha iad agus gai'm faigheadh iad oothrom
air g-luasa,d ann an subhachas is saorsa a
chloinne. Na h-abradh duine air bith nach '
'eil soirbheachadh a' leantuinn searmonach-
adh an t-soisg-eil ann. an duthchannan cein. ,
Leug-hadh iad leabhar Thormoid Mhic Ille-
athain ag-us gheibh iad freag-airt do'n bhreig i
.sin. Anns na laithean deireannach so thiiir-
ling an Spiorad Naomli ann an Ug-anda ;
mar a thuirlingi e air na deisciobuil ann an
lerus'alem, agus lean comliaraidliean is mior-
bhuilean a theachd.

Air. 4.

1914.

PHILIP AN SOISGEULAICHE.

Gniomharan nan Abstol. — viii.

Tha da dlmine de'n ainm Philip aiv an
ainmeacliadh amis an Tiomnadh Nuadh,

(Ij Philip an t -abstol.

(2) Philip an soisg'eulaiche.
An iiair a rinu na h-Iudhaich Glireugaeh
gearau gii robh dearniad air a dheanamh air
am bantraicliean ann.s an fhrithealadli laith-
eil chomhairlich na h-abstoil do na braith-
rean eile seachdnar dliaoine a thaghadh, Eo
dheagli theisteas, Ian de'n Spiorad agus de
gliliocas., a cbiiireadh iad os cionn a' gbnoth-
aieli. B'e Philip fear de 'n t-seachdnar so,
agus maille ri Stephen is each choimhlion e
an dleasdauas a leag an eaglais air. Ach
aig- bas Stephein, a thaobh na geur-lean-
mhuinn a rinueadh orra ann an lerusaJem,
b''flieudar dhaibh teielieadh a,s a' bhaile.
Cliaidli Philip sios do Shamaria, far an do
thoisich e air obair a bha na bii bhuaain-
achdaile .do'n ea^^lais na frithealadh do
bhuird. An uair a dhunadh aon doriiiS air,
dh' fhosigail dorus eile roimhe. Ann an
Samaria elia robh feum air deacon, ach
bha fenm mor air soisgeidaiche, agus thois-
ich Philip air Criosd a shearmonachadh
dhaibh. Bha talannan sonrai elite aig-e air
son .sin a dheanamh, oir cha 'n e mhain gai
robh e 'il a dhuine a bha Ian de chreideamli
agiis de'n Spiorad Naomh.ach bha e mar an
ceudna 'na dhiiine a bha farsuing- aims an
inntiim, gam dad de chumhannaclid nan
ludhach ann. Dh'ihosgaile dorus na h-eag-
lais Chriosduidh do na cinnich.

An uair a chaidh e sios do Sliamaria, bha
an isluagh fo spogan droeli dhuine d'am
b'ainm Simon Magus, dmiie a ghnathaich
druidheachd agus a chuir uamhunn orra.
B'ion do 'n t-soisgeulaiche eagal a blii air
a g-huth a thogail ann am baile anns an
robh righ-chathair Sliatain; ach an ni a tha
eu-eoma.saeh do dluiine tha e coma.sach do
Dhia, agus thionndaidh Dia cridheachan nan
Samaritanach o Shimon Magus gu Criosd.
Thuirling- an Spiorad Naonih ann an cois
searmonachadh an fhacail, agus bhadusgadh
mor ann an Samaria oir tha sinn a' leug-hadli
"an uaij a chreid iad Philip a' searmonach-
adh mu rioghachd Dhe, agus inu ainm Io,sa
Criosd, bhaisteadh iad eadar fliir agus
mhnathan." Tha. e air a radh gu'n do chrejd

Simon Magus fein cuicleachd, ach d'a tha-
obh-san feumar a radh gu'n do tliuit an
siol jmaith am measg droighinn. An car
a tha anns an t-sean mhaide is duiUch a
thoirt as; tha e coltach nacli robh meas aig-
Simon air diadhaidheachd ach air ghaol
buannachd. "Raehadh d' airgiod am mugh-
adh maille riut." arsa Peadar ris, "a chionn
gii'n do mheais thu gii'nn f'aotadh tiodhlae
Dhe a cheamiach le airgiod; cha 'n 'eil cuid
no crannchur agad anns a' chuis so: oir cha
'n 'eil do chridhe ceart am fianui.s Dhe; gabh
aithreachas uime sin agus guidh air an
Tighearna, a dh' fheuchainn am maithear
smuain do chridhe dhuit, oir tha mi a'
faicinn g-u bheil thu ann an clomblas na
seirbhe, agus fo chuibhreach na h-eucorach."

Tha .sinn an dull nach 'eil solas air an
t-saoghal cho mor ri gairdeachas an t-soisg-
eulaiehe, an uair a bheir Dia dha moran
anamanna mar thuarasdal. Liouar a bheul
le gaire agus a theaugadh le oeol, an uair
a chrunas Dia a shaothair le bheannachd.
Bha an solas so aig Philip ann an Samaria,,
ach an uair a bha a chupan Ian labhaii'
aingeal an Tighearna ris, ag radh, "Eirich
agus imich mu dheas, a chum na sHghe a
tha a' dol sios o lerusalem do Ghasa), a tha
'na fliasach." Cha d' innis an t-aingieal dha
c'ar son a bha air a ghairm air falbh o
Shamaria, agus cha 'n 'eil teagamh nach b'
fhearr leis fantuinn aig an obair a bha a'
soirbheachadh leis cho maith seach dol a
mach do'n fhasach, gun fhios c'aite an robh
e a' dol. Ach ged nach bu leir dha na
bha air thoiseach air thuig e umhlachd do
fhacal an Tighearna agus dh' fhalbh e. Is
fearr le Dia umhlachd na iobairt, a/gus an
deidh lainihe bha e 'n a aobhar taingealachd
do Philip gu'n d' thug e geill do'n fhacal
a chuir Dia 'na cliridhe. Oir chuunaic e
gu'n do chuir Dia air- thurus sonraichte e do
Ghasa .

Na ceudan bliadhna m' an do thachair
Philip agiis an caillteanach o Etiopia air
a cheile thuirt an Salmadair, a' labliairt ann
an spiorad na faidheadaireachd, "Sinidh
Etiopia a mach a lamhan ri Dia," ag-us a
nis bha am facal sin air a choimhlionacUi gu
litireil. Cha bu tuiteamas e giu'ndo choinn-
ich an dithis so an la ud; bha e idle air
orduchadh ann am frea.sdal Dhe. Cha d' iarr
anam riamli Dia ann an diomhanas; agus
mar fhreag-airt do lirnuighean an Etiopian-

14

aioh chuir e a sheirbliiseach a theaigusg ua
sliglie dha gu Criosd. An uair a thoisidieas
daoine air faeal an Ti^bearna a smem-acli-
adli, aig iarraidh aran na beatha ann, faodar
a radh nach 'eil iad fada o riogliachd Dlie,
oir bheir fosg-ladh a blu'iathar solus dhaibh.
"Thuigadh e mar cliaora chum marbh-
aidh; Agus mar uan a tha baibli am
fianuis an f liir -lomairt,
Mar sin cha'n fliosgiail e a bheul."
B'iad sin ua briatliran a bha ann am
beul an Etiopianaicli, aiglis an carbad a'
dol seachad air PhilixJ. Anns a' mhionaid
thuig Pliilip o'arson a dh' iarr aingeal an
Tigheama air dol do'n fhasach. Dh' fliosgail
e a bhieul, agus a' toiseacliadh o'u Sgriobtm-
so, shearmonaich, e losa dha. Ach cha ruig-
eai.' a lleas an corr de'n uaigheachd iunseadh.
An Dia a dh' iarr air Philip an carbad a
leantuinn, thugj e dha nmr an oeiidna beul
is gliocas air chor agus m'an deacliaidh iaxi
fada air an t-slig-he gu'n do chreid an
t-Etiopianach ann an losa Criosd. "Agus
dli' imich e air a shlig'he le gairdeachas . "
An uair a thig Criosd do'n anam is aoibh-
neach daonnan a theachd. Cuiridh e solas
anns a' chridhe is oran nuadh ajnns a' bheul .
Tha a' cheart fhacajl a tha air a radh mu'n
Etiopianach air a radh mu na Samaritanaich
d'an do shearmonaich Philip an toiseach,
"Agus bha gairdeachas mor anus a' bhaile
sin." Tha an soisgeul an ni ceudna an
de ag"us an diugh agus gu siorruidh; anns
g-ach aite is anns gach am anns an searmon-
aiehear e ,t,liia, e 'n, a sgeul aoibhneach, ag-us
do bhrigh gu bbeil tart ann an anam nihic
an duine an gieall air an Dia btueo, faodaidh
an soisg'eulaicbe a blii cinnteach gai'm faigh
e eisdeachd air sgath a theaclidaireachd ma
liubhras e i gu reidh simplidh, agus gu'n
abair nighean Shioin a tha fathast fo dha-
orsa, "Cia maiseach .air na sleiblitean casan
an ti a tiha tabliairt deag-h sgeil, a tha cur an
ceill sithe, a tha tabhairt deagh sg-eil air
maith, a tha cur an ceiU slainte, a tha 'g
radh ri Sion, Tha do Dhia 'na righ!"

B' airidli Philip air an ainm a thugadh
dha anns an eagiais, an soisgmilaiehe
('Oniomliaran, xxi, 8), oir an deidli dha
Samaria f hag-ail chaidh e g-u Asotus: agus
a' dol troimh na bailtean uijie shearmonaich
e an soisgeul clhaibh gais an d' thaiuig e
do Chesarea. Ann an Cesarea thachair e fein
aguo Pol air a cheile, dithis a bha a dh' aou
inntinn. Bha Philip icho sona 'n a tiliieagiilach
's a bha; e 'n a obair; choisinn e a chlann
fein do Chriosd cho mhaith 's a choisinn le
na cinnich — rud nach urrainn iomadh isear-
monaiche eile a .radh — ,oir tha sinn a' leugh-

adh gni ix)bh a ohreathrar nighean ri faidli-
eadaireaelid (Gniomharan, xxi, 9).

BiiJieadh fhios aguibh, an duine a
(Ml' iompaicheas peaeach o sheacharan a
shlighe, gun saor e anam o'n bhas,
agus gum falaich emoranpheacaiidhean.

FAOISID DUINE LE DIA.

■'Bha mi fichead bliadlma a dh' aois an
uair a thainig mi do Dhun-Breatuinn, aite
arms nach robh sochairean an deagh <chom-
uinn a bha ag-am ann an Cipen, ajgiis a
thaobh nach robh freumli na cuise annam
flein bha mi gu soirbh air mo thoirt a
thaobh le mo chompanaich lira chum misge,
agus an uair a threigeadh mo reusan mi
thoisichinn air mionnan, ni air son an g-abh-
aiim mor aithreachas an uair a thiginn
thuigami fein, agus thoisichinn air mo sheann
g-hnaths as ur^ is e sin, a' dol fo bhoidean,
ach cha bu luaithe a cheangiainn iad na
blu'isinn iad. Fa dheoidh thuit mo tliogail a
bha air a deanamh suas de chre gun oib-
reachadh, cha 'n ann a dh' aou tuitaam, laeh
a lion cuid is cuid, bho cheiun gu ceum,
gus fa dlieoidh an d' fhuair mi mi -fein air
sioladh ann an lathach a' pheacaidh, agus
rinn mi co-chomunn ris a' chuid eile de m)o
cihompanaich 'nan g'niomharan ifrinneacli.
Air dhomli a bhi aon latha a' gabhail an
aile fieadh nan cluan thaiuig an sgriobtur so
le caismeachd uamhasach a dh' ionnsuidh mo
ohoguis, "Ach air do'n spiorad neoghlan
dol a macfa a duine,, theid 6 troimh ionadan
tiorma, ag iarraidh foiee, agus cha 'n fhaigdi
e i. An sin their e, Pillidh mi do mo
thigh as an d' thainig mi mach; agus
air dha teaclxl, gheibh' e falamh e, sguabta,
agus mdhimichte. An sin theid e agus
bheir e leis seachd spioradan eile as miosa
na e fein, agus theid iad a steach agus
gabhaidh iad comhnuidh an sin; agus bith-
idh staid dheireannach an duine sin na's
miosa nal a cheud staid." Mata xii, 43 -45 . O,
mar chaidh .so mar sgian a dh' ionnsuidh mo
chridhe! Chuir e ann am pian-bhroii mi
a bhi smuaineachadh gti'n do threig- Dia
mi agus gu'n d' fhas mi ann am ionad-
chomhnuidh dheamhan. "Mallaichte," arsa
mise, "gu robh an latha anns an cleachaidh
mi air seaoharan o Dhia! O, mallaichte gu
robh an latha anns an do choinnich mi na
companaich tliruaillidh so!" Bha mi 'n a
leithid .de staid is gu 'n spionainn m' fhalt
agus gu'n reubainn m' fheoil. Tha e eu-
comasach dhomh aithris an t-uamhas do-
labhairt leis an robh m' anam air a lionadh;

15

blia mi aJg aniharo orm fein mar dhuine
air a tlireig'Sinn gu tur le Dia, agus gam
doclias sam bitli eile ach ag- amharc a
niach air son na corruicli eag'alaich sin a
shluigieas suas uile naimlidean Dhe.

An deidli sin bha mi greis de m' aimsir £o
leann-dubli air clior is nach tugadh ni air
bith solas domh, ach fa dheoidh thoisich
mi air smuaineaoliadli ciodab' fliearr dliomh
a dbeanandi; chunnaic mi g-u'n do chaill m'
ueamli, agus uacli robh neamli eile ann a
g-heibliiun, mur deanainu neamh dliomli fein
air an talamh. Uime sin thoisich mi air
togail suas mo spioraid agus air gabhail mo
shath de thoil-inntinnean peacach, am feadh
's a dh' fhaodainn am mealtaiun. An sin
bha uile bhannta gTais air am briseadh agiis
chaidh mi air m' a'g'haidh anns gach seorsa
peacaidli le ciocras. Dh' flias mi mar asail-
fhiadhaich anns an fhasach agus ghnathaich
mi gach meadhon a chum mo choguis fhid-
asigadh gu suain, ni nach b' urrainn mi a
dlieanamh. ,B'e cuideachd chridheil, shuil-
bhear, ioc-shlaijit a b' 'fhearr a b' urrainn mi
fhaotainu a ichum furtachd air mo dlioruinn,
ni a thug- orm ruith a dh' ionnsuidh cuid-
eachd ,gach uair a ghieibhinn cothrom air
sin ^ dheanamh, agnis a thaobh nach b'
urrainn mi a bhi do g-hnath am measg
cuideachd, a ejhum m' inntimi a chumail suas
an uair a bhithinn leam fein, dh' ionnsajch
mi air mo mheomhair gach duan agus oran
a b' urrainn mi fhaotainn, ni nacla robh
ach 'n a dhrocli leigheas air eoguis leointe

f agus thruaillidji . A dh' aindeoin gach ni la
rinn mi cha d' fjliuair mi suaimhneas.

An sin shaoil mi na'n dearbihainn orm fein
nach robh Dia ann gm 'm faighinn fois
ann ,am inntinn, ach oha b' urrainn mi m'
inntinii. a shaoradh o'n bharail g-u robh Dia
ann. B'e m' fliior dhiirachd nach bitheadh,
ach cha b' urrainn mi an t-uamlias a bha
orm roimli a chorruich a cliur air di-
chuimhne, agus ann am meadhon mo shubh-
achais, an uair a bheirinn oidhirp air gach
uile smuain mu Dhia ag-us mu shiorruidh-
eachd a cliur bhuam thigieadh lan-dearbhadh
l&idir gu m' aio-ne gu robh Dia ann, affus
staid thruagh shiorruidh air a h-ullachadh
do gach peacach neo-aithreach. "Thubhairt
an t-amadan 'na chridbe, cha 'n 'eil Dia
ann." Salm xiv, 1.

Air dhomh a bhi aon latha ann an coille
a bha dKitli do laimh, agus mo smuaintean
gu trom air luasgan, a' cuuasachd mu thim-

j ohioll bith Dhe, thoisich mi air amharc air
na luibhean a bha fas mu'n cuairt orm, agus

"* thug mi fainear oounbhall iongantach 'n an
cumadli agais 'n an dealbh. Air dhomli cuid

diubh a bhuainn agus an sgrudadli g'u mion
chunnaic xoi co liugha meur a bha fas
bho cliuiseig g-ach aoin diubh, ag-us gach
aon lulieur uidhe shonraichte bho cheile, ann
an ordugli cho eagarra is nach b' urrainn mi
eiadar -dhealaohadh a chm- eadar taobh seach
taobh dhiubh. A ris thug mi fainear gach
caochladh eiui agais ainmhidh, agus mar bha
teachd-an-tir air a Biliolar do Igtach aon diubh,
agus iad gii leir air an cruthachadh a chum
an crich araid fein. An sin dh' fheoraich
mi dhiom fein ciamar a thachair so? Ach
cha b' urrainn mi innseadh, mur b'ann le
oumliachd agus gliocas a' Chruith-fhir. Agus
mar so, an uair a bheachdaich mi air obair
a' chruthachaidh agus an fhreasdail, bha m'
inntinn ann an rud-eigin de mliodli air a
socrucliadh anns a' bheachd igu robh Dia ann,,
agus a' freasdal d'a uile chreutairean.,

Latlia eile air dhomh a bhi falbh air feadh
nan raon fhuair mi claigeann eich 'n a laighe
air an talamh air fas gieal le sion an adhair
air chor is gu robh gach arcdadh a bha 'ga,
chumail ri cheile gu soilleir ri fhaicinn. Air
dhomh a thogail suas ann am laimih rann-
saicjli mi gu mionaideach na h-uilt mhior-
bhuileach leis an robh aon mliir dheth air
a tJiathadh ris a' mliir eile, raaille ris na
lubaibh cama ag-us ris na cuir shniomhain a
bha ann mu thimchioU nan cluas agus nan
duimhnein; sheall mi air gach taobh dheth
a dh' fheuchainn, am measg- co liugha am-
ladh agus earrann air an tathadh ri cheile,
am faicinn 'eadar -dlrealachadh no ueo-iom-
lanachd annta, agus an deidh dhomh. g-reis de
dh' {line a chaitheamh ann am feuchainu
earrann dlreth ri earrann eile cha b' urrainn
mi an t -eadar -dhealachadh a bu lugiia fhaic-
inn eatorra, ach eag-air iongantach agus
comli-chordadh anns g-ach ball. Chunnaic
mi a nis nach b' urrainn aon ni ach gliocas
neo-chriochnach a lieitliid so de mliir -eheaird
a dliealbh, agus nach b' urrainn na bha de
dhaoine air an t-saogiial a leithid eile a
dheanamh, agus mur b' m-rainn iad an claig-
eann a dheanamh, clia b' urrainn iad idir
qnaimh a thathadh ri cnaimh agais an
comhdach le feithean, feoil, agus craicionn,
agus na's lugha na sin uile g-ii leir a b'urr-
ainn iad anail a ohur ann agais a thoirt air
giuasad agais imeachd m&ir a rinn e roimhe.
An sin chomh-dhuin mi got cinnteacli gu
robh Dia ann, a bha neo-ehriochnacli ann
an ^-liooas agois an cumliachd, Ti as e
Cruith-fhear nan uile nithe, agus a tha
I'iaghladh mar is aill leis.

An deidh sin thug mi fainear an duine,
mar tha an t-urram aige thar gach creutair
eile, 'goi sonr-aichte mar thug-adh dha anam.

16

reusanta, ni leis am blieil e comasach eolas
a cliixr air Dia aJgus air obair. Uatha so aguis:
0 smuaintean eile coltach. rlu fhuair mi lan-
dearbliadh gu robli Dia ann, gidlieadh elia
robli m' inntinn riaraiclite mil thimchioU cia-
mar a bu choir dhomh aoradli a dheanamh
dha. Oir b' ann mu'n am so a thuit mi ann
am buaireadh do thaobh ar Tiigiiearna losa
Criosd a bhi 'n a aon de phearsacliaibh ua
Diadhaclid, ag-us mu ug-hdarras au sgriob-
tuir, air clior is g-u robh 'gach seoladli a
blia agam o'u Taisbeanadh air fhag-ail gun
tairbhe. Lean am biiaireadh so mi gus an
d' iliuair mi foillseachadh Dhe ann an
Criosd, ni a thug buaidh air na Inrairidhean
sin ag-us air na buairidhean eile.

C'haidh mi nis cho fad air m' aghaidh
ag'Lis gu'n d' thug mi oidhirp air an Sgriob-
tur fhiaradh a chum mo dhroclr ghniomh-
aran fein fhireanachadli. 0 ! airdead na
h-ain'gidheachd gus au robh mi a nis air
tighinn. "Is au-aoibhinm dhaibhsan a tha
tarruing aingidheachd le cuird an diomh-
auais, agus peacaich mar le taodan cartach.
Is an-aoibhinn dhaibhsan a deir Inaith ri olc,
agus olc ri maith; a tha cur dorchadais an
aite soluis, agus solus an aite dorchadais, a
tha cur an t-seirbh an aita- a' mhilis, a'g'us,
a' mhilis an aite an t-seirbh." Isaiah v, 18,20.

Mu'n am so thachair mi ri fear a bha
air a mheas 'n a dhuine fogdiluimte ag-us
dli' fheoraich mi dheth ciod a bha e a' saoil-
sinn mu staid shiorruidh, agus mu phiantan
ifrinn. Thuirt e ritmi nach robh a leithid
sin de ni ann, agus thug e ionnsuidh air
a dhearbhadh le iomadh argumaid laidir,
gu h-araid, le beachdachadh air maitheas
Dhe. Ars' esan, "Ciamar a chordadh e ri
maitheas Dhe a bhi pianadli chreutairean
truag'ha feadli linntean na bitli-bhuantachd',
g'u sonraichte na cinnich nach cuala riamh
iomradh air a tlu'ocair." Air dhondi an
teaga-sg nuadh so a chluinntinn air a
dliomhdaeh le cho liugha argumaid, bha
mi gle aoibhneach agus smuainieh mi annam
fein gu robh fathast dochas ri tighinn a
ifrinn a chionn nach robh i siorruidh, acli
a mhain re seal. 0! an teagasg mills do
gaeh neach coltach riumsa nach robh ag
amharc air son ni sam bith ach dioghaltas
siorruidh, gu'm faodainn a nis beagan mis-
nicli a ghalihail. An uair a dhealaich mi ris
au duine 50 thoisieh mi air an teag-as'g so a,
sparradli air muinntir eile, ach cha chreid-
eadh iad e, ag-us gu dearbh cha b' iong--
antaoli sin oir cha do Ian chreid mi fein e,.
B' fhearr learn gu robh, e fior, ach bha m'
uile iarrtusan air am bruthadh leis an smuain

so, gu robh Dia ann ag-us gu'n d' thubhairt
e 'n a fhacal g-u'm biodli pieanas nan aingidh
aniiis an t-saog-hal eile siorruidh. Cliuimh-
nich mi air ua briathran so, "Biodh Dia
fior ag-us gach duine 'n a bhreugaire."

Bha aon ni eile a fhuair mi annam feini,
ged tha e rud-eigin iongantach ciamar a
b' uxrainn e a bhith, agus is e sin nach
b' uirainn mi riamh Ian shaorsa fhaotainn
ann an cuideachd dhaoiue ainigidh, oir gied
a bha mi sonraiclite air son uilc mi fein cha
b' urrainn mi an t-oltei a ^-liradhachadh ann
am muinntir eile, agus is trie a tliug ml
achmliasan dliaibh air son iad a bhi ri
mionnan, agus agi 61, agus ri peacannan
eile. Agns an uair a thigeadh ni air bith
am aghaidh bhithinn air son gabhail anus
an arm, ach air dhomh smuaineachadh air
caitheamh-beatha an t-saig-hdeir cha'nfhuil-
ingeadh mo chridhe dhomh smuaineachadh
air a bhi fad mo laithean 'n a leithid de
chomunn. Smuainieh mi na'n g-abhainn anns
an t-saighdearachd gu'm biodh gach cothrom
air aithreachas caillte gu siorruidh, agus
leis an dochas fhann so ri trocair bha mi
air mo chiunalil o tthol dio'n arm."

Dug'hall Boohannau.

LAOIDH FHEASGAIB.

Tha 'n latha Thighearn air caochladh
Gach taing dhuit fein an nochd;

'S e m' iarrtus agus m' urnuigh.
An oidhch' bhi saor bho lochd;

O losa gieidli mi ann ad bheachd
Is diou mi re na h-oidhch' ri teachd.

Tha a'gli an la air caochladh;

Riut togam suas mo chridh',
Is guidheam, saor bho eucoir,

Na trathan dorch' gu'm bi.
O losa g-leidh mi ann ad bheachd

Is dion mi re na h-oidhch' ri teachd.

Tha saoth'r an la air caochladh

Nis togam dau gu d' luaidh.
Is g-uidlieam ort gii'n cum tliu

Gach trath bho ghabhadh cruaidh.
0 losa gieidh mi ann ad bheachd

Is dion mi re na h-oidhch' ri teaclid.

Bi 'n ad Fhear-!g-leidhidh m' anma,

'S ann duit is eol a Dhe
Na eunnartan, cho lionmhor,

Troimh 'm bheil mo thriaU gach re,
0 Thus' thug- g-radh cho caomh do d' shluag'h

Ri m' acJiuing eisd is saor mi bhuap.

'An t-Urr. GiUeasbuiig' Dmn'hnuilach.

Air. 5.

1914.

UENUIGH MHANASEH.

Agus rinn e 'urnuigh, agus rimieadh esan
reidh ris, agus dh' eisd e r'a athchuings,
agus thug e air ais e gu lerusalem d'a
noghachd. Agus dh' aUhnich Manaseh gur
e lehobhah as Dia ann.

II. JSachdraidh xxxiii, IS.

Cha 'n 'oil ach cunntas goirid air Manaseh
anus a' Bhiobull. Ach cha 'n e g-iorrad a
shaoghail no samhchair na duthcha am feadh
's a bha e air a' chrun is coireach dha sin.
Eioghaich e coig bliadhna deug is da fhich-
ead, agus fo a riaghladh thainig trioblaidean
gun aireamh air lerusalem.

Dh' fhaodadh Manaseh a radh mar thuirt
an Salmadair, "gu'n do thuit a shreanga-
tomhais ann an ionadan taitneach agus gu
robh oighreachd bhriagha aige," oir bu mhac
e do 'n duine mhaith Heseciah, agus b' oighre
e air a' chrun am measg pobull Dhe. An
uair a bha Heseciah air a leaba-tliinneisi,
agus duil aige ris a' bhas, b' urrainn e a
radh, "Guidheam ort, a Thighearna, cuimh-
nich a nis cionnus a ghluais mi a'd lathair
ann am firinn. agus le cridhe iomlan, agus
a rinn mi an ni a tha maith a'd shuilibh,"
agus ris an teisteanas a thug e air fein ann
am fianuis Dhe tha am fear-eachdraidh so
ag aontachadh, oir tha e ag radh (xxxr, 37),
"anns gach obair air an do thoisich e ann
an seirbhis tighe Dhe, agus anns an lagh,
agus anns na h-aitheantan, a dh' iarraidJi
a Dhe, rinn e i le xiile chridhe, agus shoirbh-
ich e." Bha mar so athair diadhaidh aig
Manaseh, agus a mach o mhathair dhiadh-
aidh, is e sin oighreachd as fearr a shealbh-
aichear le duine aig uair a bhreith. B'e ainm
a mhathar Hephsibah, ach an corr cha 'n
aithne dhuinn uimpe. Bu mhaith an gnoth-
ueh e, ma bha Hephsibah air a sineadh ri
iaobh Heseciah m'an do rainig a mac a bu
shine ire duine, agus m'an do threig e
teagasg oige agus sligheannan athar.

An uair a bha e da bhliadhna dheug
ehuireadh Manaseh air a' chriin, ach cha 'n
urrainnear a radh gu robh ceann glic air na
guaillean oga. Ann an uine ghoirid chuir
e e-fein an ceill, agus thoisich e air gach
deagh obair a rinn athair a thilgeadh bun os
cionn, air chor agus gu bheil am fear-
eachdraidh so ag radh, "Einn e an ni a
bha olc ann an suilean lehobhah, a reir
ghrainealachdan nan cinneach, oir thog e a
ris na h-aitean arda a bhris Heseciah sios,
agus chuir e suas altairean do na Baalim,
agus rinn e Aisearan, agus rinn e aoradh
do uile armailt neimh, agus rinn e seirbhis
dhaibh. Mar so thug Manaseh air ludah
agus luehd-aiteachaidli lerusaleim dol air
seacharan, gu tuilleadh uilc a dheanamli na
rinn na cinnich." Le Baalim is Aisearan
tha e a" ciallachadh diathan breige, agus
leis na h-aitean arda a thog Manaseh tha
e a' ciallachadh gu'n do thalaidh e an sluagh
0 aoradh an De bheo anns an teampull gu
bhi ag aoradh do iodlialan air na cnuic.
Ach eha 'n e mhain gu robh iodhol -aoradh
a' dol air aghaidh anns na doireachan agus
air na cnuic, ach thruaill e tigh Dhe, an
teampull naomh, le iomhaigh shnaidhte a
chur suas ann. An aite a bheatha fein is
cuisean na rioghachd a stiuradli le facal
Dhe is comhairle nam faidhean naomha,
mar rinn na righrean glic a bha roimhe,
thoisich Manaseh air geasachd agus druidh-
eachd a ghnathachadh, agus air dol ann an
co-bheinn ri leannain-shith agus luchd-fios-
achd. Ach dh' oibrich so a mach a chrioch
fein, dh' fhas an sluagh cho dall ris an righ;
ann an cois aoraidh a dheanamh do dhiathan
nan cinneach ghnathaich iad aingidheachd is
grainealachd nan cinneach, a' brosnuchadh
Dhe gu feirg. Bha an rioghachd uile anns
an t-suidheachadh a thug air an fhaidh na
briathran so a ehleachdadh, "o bhonn na
coise gu ruig an ceann cha 'n 'eil fallaineachd
innte." Shocruich i air a deasgainnean, bha
i air blieul a h-aite urramach am measg
rioghaclidan eile a chall, agus bu bheag an
oiteaa- a ehuireadh a casan os a cionn.

18

Thug Dia rabhadJi do Mhanaseh aeh bha
Manaseh bodhar. Cha chluiuneadh is eha 'n
eisdeadli e. Bha e mar dhuine fo gheasaibh.
Ach ruigidh dail dorus, agus an ui a chuir-
ear buainear e. Bhruchd armailtean Asiria a
steach do'n duthaich; cha robh Manaseh deas
air an son agus cha mho a bha a shluagh,
agus m'an gann a dh' fhosgail iad an suilean
bha cas aii seann namhaid air an amhaich.
E.inn an t-Asirianach ceangal nan ceitliir
chaol ail' Manaseh is thug e air falbh e 'na
phriosanach do Bhabilon. Tamailt cho mhor
'sa thainig riamh air ludah.

Thug an t-Asirianach a' cheud leasan dha
ach thug a choguis fein an ath fhear dha.
An uair a dh' fhuaraich e anns a' phriosan
thuig e ciod^ a rinn e, ach bha e ro anmoch.
Bha na rinn e deanta, agus cha tugadli deoir
no aithreachas air ais an cothrom a chaill e.
An uair a shuidh e air a' chrun bha an
rioghaehd laidir, soirbheachail, agus a' lean-
tuinn fireantachd; ach an taobh a stigh de
dha fhichead bliadhna, le fhaoineas agus
le ain-diadhaidheachd chuir e 'na criomagan
i. Ann an lionmhoireaclid a smuaintean an
taobh a stigh dheth cha robh inntinn no
coguis Mhanaseh aig fois, ach "an uair a
bha e lann an teinn ghuidi e air lehobhah
a Dhia, agus dh' irislich e e fein gu mor
an lathair Dhe aithrichean. Agus rinn e
urnuigh ris, agus dh' eisd e r'a athchuinge,
agus thug 0 air ais e gu Jerusalem d'a
rioghaehd."

Ann am fear de leabhraichean an Apocripha
tha an urnuigii so air a sgriobhadh, agus
faodaidli sinn a' cur sios ann an so, gun
fhios nach bu mhaith le cuid d' ar luchd-
leughaidh a faicinn. Ach feumaidh sinn
a radh nach 'eil e idir cinnteach no, a reir
beachd mhoran sgoilearan, idir coltach gur e
e Manaseh a rinn i. Ach co dliiu tha an
urnuigh sean, agus mur h-esan a rinn i,
cliuireadh 'n a bheul i le ludhach air clior-
eigin d'am b'aithne, na b' fhearr na 's aithne
dhuinne, na faireachduinnean a bha ann
an cridhe Mhanaseh aig an am.

O Thighearna, Uile - chumhachdach,
Dia ar n-aithrichean, Abraham, Isaac,
agus lacob, agus siol nam firean; a
rinn neamh agus talamh leis gaeh
sgeimh a bhuineas dhaibh; a chuir
cuibhreach air an fhairge le t' fhacal;
a dhiiin suas an doimhne, agus a sheul-
aicli i le t'ainm uamhasach agus glor-
mhor; an lathair am bheil eagal air

na h-uile dhaoine agus iad ag orioth-
nachadh an lathair do chumhachd; oir
maise do ghloire, co a sheasas, agus
bagradh do chorruicli an aghaidh pheac-
ach, CO a ghiulaineas; ach is tusa an
Tighearna as airde, a tha Ian truae-
antais, agus fad-fhulang-ach, agus troc-
aireach, a' gabhail aithreacliais de'n olc
a smuainich thu a dlieanamli air daoine.
Gheall thu, a Thighearna, a reir do
mhor mhaitheis, aithreachas agus maith-
eanas dhaibhsan a pheacaich a'd agh-
aidh: agus a reir do throcairean gun
tomhas, dli' orduieh thu peacaich a chum
aithreachas fhaotainn, a chum 's gu'm
bi iad air an tearnadh. Uime sin, la
Thighearna, Dia nam firean, cha d'
orduieh thu am firean a chum aith-
reachas fhaotainn, Abraham agus Isaac
agus lacob nach do pheacaich a'd agh-
aidh ; ach dh' orduieh thu mise a tha
a'm pheacach a chum aithreacliais: oir
tha mo pheacaidliean na's lionmhoire na
gainneamh na fairge. Tlia m' easaontais,
a Thighearna, tha m' easontais air fas
lionmhor, agus cha 'n airidh mi gu m
faicinn no gu 'n amhaircinn air airde
neimh, do bhrigh lionmhoireaclid m' eu-
ceartan. Tha mi air mo chromadh sios
le moran cheanglaichean iaruinn, cha'n
urrainn mi mo cheann a thogail no
fuasgladh fhaotainn: oir bhrosnuich mi
thu gu feirg, agus rinn mi olc ann a'd
shealladh; do thoil cha do rinn mi, agus
t-aitheantan cha do choimhead mi; chuir
mi suas grainealachd agus chaidh
m' easaontais an lionmhoireachd. Uime
sin tlia mi nis a' lubadh glun mo
chridhe, ag asluchadh do ghrais. Plieac-
aich mi, a Thighearna, pheacaich mi,
agus tha mi ag aideachadh m' easaontais,
thoir maitheanas dliomh, a Thighearna,
thoir maitheanas dhomh, tha mi a'
guidhe ort, agus na sgrios mi maille ri
m' aingidheachd. Na bi ann an corruich
rium gu brath, agus na toir mo chuibh-
rionn dhomh ann an ionadan iosal na
talmhainn. Oir is tusa Dia, eadlion Dia
na feadhnach a ni aithreachas; agus
annam-sa nochdaidh tu t'uile mliaitheas,
oir saoraidh tu mise a tha neo -airidh,
a reir do mhor throcair. Mar sin mol-
aidh mi thu gu brath, uile laithean mo
bheatha: oir tha uile cliumhachdan nan
neamh a' toirt molaidh diuit, agus is
leat-sa a' ghloir gu siorruidh. Amen.

Bhiodh na Seanairean ludhach a' deasbud air
an da cheist so.

19

(1) Ciod a b'fhiacli aithreachas Mhanaseli.

(2) Ciod a dh' eirich dha mu dheireadh.

A reir am beachd-san dh' aisigeadli a
riog'hachd thalmhaidli air ais dha, ach
thainig e gearr air rioghachd neimh. Ach
tha trocair Dhe cho farsuiug ris a' chuan,
agus ruigidh i air moran air nach ruigeadli
trocair nau Seauaireaa. Ach cha bhuin breith-
eanas dhuinne agus cha mho a bu choir
dhuinn a bhi feoraich, "An tearc iad a
thearnar." Is e ar gliocas-ne ar gairm feiu
a dheanamh cinnteach, agus tionndadh ris
an Tighearna m' am bi e ro anmoch. Cha
'n 'eil am maireach air a ghealltuinn dhuinn,
agus ged a bhitheadli, tlia e na's fhusa
dhuinn tionndadli ri Dia an diugh ua bhitli-
eas e am maireacli, oir gach latha a theid
seachad, tha ar cridlieacliian a' fas na 's
cruaidho agus aitlireachas na's duiliche. An
diugh, tha Dia ag radii, ma chluinneas sibli
mo ghuth, na cruadhaichibh ar cridhe.

Ma chain no nach do chaill Manaseh
'anam, bha a bheatha anns an t-saoghal so
gun mhaise, gun tairbhe, agus tha 'eachd-
raidh a' teagasg dhuinn nacli 'eil ann an
aithreachas criche ach a bhi ciu' sil mu 'n
Flieill-A'Ihartainn. Faodaidli fochanu fcighinn
ach cha tig dias.

Tha fear do na faidhean ag innseadh
dhuinn gu'm b'e aingidheachd Mhanaseh a
bu mhathair-aobhair do na truaighcan a
thainig air rioghachd ludah an deigh laimhe.
Ged a bha e anns an uaigh, bha a dhroch
dheanadas a' toirt a mach toraidh anns an
rioghachd. Chuir e daoine eile air seacharan
air Dia, thruaill e am beusan, agus ged a
bheireadh e a chorp is anam a dli' fheuch-
ainn an cuireadh e casg air fas an t-sil a
clruir e, clia ghabhadh sin deanamh. Do
neach a plieacaich ach a rinn aitlireachas tha
sinn an duil nach 'eil rud air an t-saoglial
a ghoirticlieas a chridhe cho mor ri bhi
faicinn dliaoine eile a' milleadh am beatha
leis a' plieacadh a dh' ionnsaich esan dhaibli.
Bha an searbhadas anama sin aig Manaseli
ann an deireadh a J.aithean. "Cuir m'eisemp-
leir anns an uaigh maille riurm," — b'e sin
an urnuigh a rinn duine aingidh a fhuair
trocair aig an aon uair deug. Aeli bu diomh-
ain am facal; bidh eisempleir dhaoine beo
an uair a tha an cnamlran 'n an smur anns an
uir. B'ann mar sin a dh'eirich do Mhanaseh;
a dh'aindeoin 'iirnuighean is 'aithreachas bha
eisempleir a bheatha ag oibreachadh mar
dhroch pliuinnsean ann am pobull ludah fad
iomadh ginealach.

EADAEUINN FEIN 'S AN URSANN.

Tha da sheorsa dhaoine ann, an fheadh-
ainn as urrainn na chluinneas iad a chumail
aca fein, agus an fheadhainn nach urrainn.
Is daoine cunnartach an seorsa mu dlieireadli
so, agus is ion do gach duine glic a bhi
'na earalas orra. Cha 'n aitline dliaibh mo-
dhannan no laghannan a cliairdeis, agus an
ni a chluinneas iad anns a' chluais eighidli
iad e air mullach nan tighean. Air neo
sgaoilidh iad e uigh ar n-uigh — eadar-
uinn fein 'sail ursann.

0 chionn ghoirid fhuair mi leasan o fhear
dhiublr so, agus tha mi an diiil nach di-
chuimhnich mi e ann an cabhaig. Bha sinn
a' bruidhinn mu cliaraid eile as fior thoigli
leam, agus air an robh sinn le clieile eolaeh,
agus mar a thaohras gle bhitheanta an uair
a labhras duine gu saor ri caraid aig taobh
an teine thuirt mise rud-eigin mu 'n fliear
naclr robli a lathair nacli h-abrainu ris fein,
ged a bha e fior gu leoir. Dh' fhalbh fear
na teangaidh fhada lom is direach 'ga ionn-
suidh agus dli' innis e dha an rud a thubh-
airt mi, agus a' clieud uair a tlrachair mo
cliaraid orm-sa tliug e an aghaidh orm. Cha
d' flieuch mise ri lethsgeul a dheanamh oir
chunnaic mi nach gabhadh an rud ceartach-
adh, ged nacli robh ann ach rud suarach nach
b' fliiach bruidliinn air. Acli chaill mi da
charaid air a thaillibli, an dara fear a chionu
gu bheil amharus aige orm, agus am fear
eile a chionn gu blieil amharus again air.
Sin agad, a leughadair, a li-aon do tliub-
aistean na beatha so, agus is fiacli dhuinn
le clieile cnuasacliadh air a' ghnothuch a dli'
fheuchainn am foghluim sin beagan gliocais.

Tha mi a' faicinn gu soilleir a nis nach
robh mi fein gun choire, ach air a shon sin,
tha fhios agam nach robli mi neo-dliileas do
111' charaid. Agus clia 'n urrainn mi a radii
gu blieil naire sam bith orm air son na
thubhairt mi, ged a fhuair mi mo chorragan
a losgadh. Faodaidh mi a radh gur minis-
tear am fear mu 'n robh sinn a" bruidhinn,
agus is e a thubhairt mise uime eadar fheala-
dha 's da-rireadh "gur bochd nach robh e
cho easgaidh 'n a inntinn 's a bha e 'n a
bhodhig." Smior na firinn — eadaruinu fein
's an ursann — ach aig a' cheart am, rud nach
cordadh ri duine sam bith a blii air a radh
uime, agus rud nach bu mhaith leat a radh
ris ann an clar an aodainn. Cha 'n e mhain
gu robh meas agam-sa air mo charaid ach
bha gaol agam air nach 'eil agam air moran.

20

ged a thachair dliomli am facal ud a raclli.
Ach CO dhiu gliabli e fearg rium, agus a
dh' innseadh iia firinn, clia b' ann uile gu
leir gun aobliar, oir tlia e coltach nacli
d' innis fear na teangaidh f hada dha ach an
aon fhacal ud d' ar seanachas. Na 'u d'innis,
tha mi an duil nach ruigeadh e a leas a
ghabhail anns an t-sroin. An uair a dlieal-
aicheas fear na cagarsaich aon cliriomag de
sheanaehas duine blio 'n chorr, tha e ag
eigneachadh na firinn.

Sin agad, ma ta, mar a thachair dliomh-
sa, agus ged nach leugh am fear a chuir
eadar rium fein agus mo charaid an duilleag
so, tha mi dot a thoirt dlia a theisteariais
ann am "briathran an duine ghlic, Solamh.

(1) 7s brdthair fear na cagarsaich do 'n
mhillteir-,

(2) Dealaichidh fear na cagarsaich cdird-
ean sonruichte .

Cha ruig duine a leas duil a bhi aige
nach bruidhnear uime air a chiilaobh, agus
cha bu choir do dhuine turail sin a ghabh-
ail gu h-olc. Cha 'n abair duine anns am
bheil onoir rud air ehul cinn a charaid a
dheanadh cron dha, no a mhilleadh a ehliii;
ach an taobh a mach dheth sin, tha iomadh
rud eile a their ar cairdean agus ar luchd-
eolais umainn anns nach 'eil coire air bith,
ged nach bu mhaith leo gu'n cluiuneamaid
e. Cha 'n 'eil ann ach an daor ghoraiche
dhuit a radh nach bu choir do dhuine facal
a radh air cliul duine eile nach h-abradh e
ris anns an aodann. Cha 'u e sin an saoghal,
agus tha an saoghal fein na's glice na aon
neach a tha air 'uachdar. Agus tha mi am
barail nach 'eil cron sam bith ann an cleachd-
adh an t-saoghail; co dliiu, bu mhiosa
learn fein m' fhailingean a bhi air an inn-
seadh dhomh anns an aodann na iad a bhi
air an deanamh 'n an cuspair-abhacais air
mo chiilaobh le cairdean dileas. An rud
nach cluinn cluas cha ghluais cridhe, agus
faodaidh tu a bhi ceart coma ged a dhean-
adh iad sgrixdadh beag laghaeh ort 'nam
measg fein, cho fad 's a tha iad cho siobh-
alta 's gun s'in a dheanamh ann ad eisdeachd.
Ach ged nach 'eil cron anns a' chleachdadh so
ann fein, faodaidh cron a thighinn as mur
'eil tiir is onoir ann an ceann na feadhnach
a bhios ris. Bha cho mhaith dhuit a bhi
bruidhinn ri gamhuinn ri bhi a' seanachas
ri duine gun tiir air am feum thu a bhi 'n
ad earalas air eagal gu'n tuit facal bhuait
nach bu mhaith leat a bhi air a thoirt do
coin an adhair. An uair a dh' fheumas tu
an aire mhaith a thoirt air an fhear a tha

air taobh eile an teine, cha 'n 'eil ann an
conaltradh ris ach rud gun tlachd. BEUL-
GUN-FHAITHEAM— sin agad fior dhuine
cunnartach .

GKINNEAS.

Ann an toiseach an leabhair anns an d'
thug an t-Ollamh Mac Ille Mhicheil nach
maireann sgeul Dheirde dhuinn tha e ag
innseadh mar a fhuair e i am am Barraidh.

"Fhuair mi sgeulachd ghasda o Iain do
bhrathair," thubhairt an t-Ollamh ri Alasdair
Mac JSTeill, seann duine aig an robh ealain
an t-seanachaidh air a laimh.

"Ma ta, le'r cead," fhreagair Alasdair, "cha
robli sgeulachd ghasda aig Iain mo bhrath-
air-sa riamh. Bidh e riutha gun teagamh,
ach cha 'n 'eil aige ach sguinn agus cha
chuala sibh riamh duine a' dol an ceann
sgeulachd le cho bheag loinn ri Iain. Ach
ma dh' fhaodas mi fheoraich, ciod an sgeul-
achd a thug e dhuibh."

"Thug Deirdre," ars' an t-Ollamh.

"Agus thug Iain sgeulachd Dheirdre dhuibh!
Sin agaibh sgeulachd is fhiach sgeulachd a
chantainn ritlie; is ann bhuam fein a dh'
ionnsaich Iain i, ach cha 'n 'eil i aige ceart;
cha d' thug e leis dlii ach criomain. Chaidh
mi oidhche air cheilidh do 'n tigh aige agus
e ris an sgeulachd sin, ach, a Mhuire ghaoil,
cha robh loinn no snas oirre, agus chuir e
dorran orm a blii ag eisdeachd mo bhrathar a'
milleadh sgeulachd mhaith le drocli inns-
seadh. Mu dheireadh cha b' urrainn mi cum-
ail orm fhein na b' fhaide, agus dlr' fhag mi
an tigh gu failidh is chaidh mi dhachaidh.
Ach ma's maitli leibh a faotainn bheir mise
dhuibh Deirdre o cheann gu ceann, oir tha
i agam, air fad, facal air an fhacal. Cha 'n
'eil duine an diugh am Barraidh aig am bheil
i ach mi fhein is Iain, agus cha 'n 'eil aige-
san dlii ach sgonn an sud 's an so."

Sin agad, a leughadair, gaol an fliir-
ealain air a cheaird! Bheir e oilbheum d'a
shuil obair gun loinn fhaicinn, is oilbheum
d'a chluais briathran gun snas a chluinntian.
Is coma CO dhiu is bard no saor e, tha
iarraidh aig an fhear -ealain air grinneas.
Cha robh ann an Alasdair Mac NeiU ach
iasgair Barrach, ach 'na dlioigh fhein agus
a reir a ehothroim, bha comharadh an fhir-
ealain air a shiubhal. Mar chinneach, bha
cail aig na Gaidheil do ealain agus bu toigh
leo grinneas anns gach ni.

Air. 6.

1914.

SUIM NA DIADHAIDHEACHD.

Dh' innis e dhuit, 0 dhuine, ciod a tha
maith; agus ciod a tha leJiobhah ag iarraidh
orf, ach ceartas a dheanamli, trbcair a ghrd-
dhachadh, agus glwxsad gu h-iriosal niaille
ri d' Dhia. Micahvt, 8.

Ann an toiseach na caibideil so tha am
faidh, ag radh,

Tha comh-stri aig lehohliah r'a sliluagh,
Agus ri Israel tha e a tagairt.

agus ann am briathran maiseacli tha e a'
gairm air na beanntan agus air na sleibh-
tean eisdeachd ri cuis-gbearain lehobhah an
aghaidh a shluaigh.

0 mo shluagh, ciod a rinn mise ort?
Agus ciod anns an do sglthich mi thu?
Oir thug mi nlos thu a tir na h-Eiphit,
Agus a tigh na daorsa shaor mi thu;
Agus chuir mi romhad Maois, Aaron, agus
Miriam,.

Eadhon ann an laithean a seacharain cha do
dhichuimhnich Israel gu buileaeh buach-
ailleaclid'Dhe air a shluagh anns an fhasach,
agus an uair nach h-eisdeadli i ri argumaid
eile thaisicheadh cuimhne nan laithean sin
a cridhe. Tha i a' cur roimhpe tionndadh
lis an Tighearna, ach ciamar a thig i an
lathair an Ti naoimh a bhrosnuich i gu
feirg le a peacaidhean?

Ciod leis an tig mi an lathair lehobhah,
Leis an crom mi mi-fein an lathair an

Dia as airde?
An tig mi 'na lathair le tabhartasan-

loisgte,
Le laoigh a bhios bliadhna dh' aois?

Am bi lehobhah toilichte le miltean de

reitheachan,
Le deich miltean de shrutlvan ola?
An toir mi mo cheud-ghin air son m' eas-

aontais,
Toradh mo chuirp air son peaccddh m'

anama ?

Blia latha ana a bha lunhd-teagaisg Israeil
an duil gu'n toiliclieadh aoradh de 'n t-seorsa
so lehobhah, ach chaidli an latha sin seachad
agus tha am faidh a' freagairt,

Ciod a tha lehobhah ag iarraidh ort,
Ach ceartas a dheanumh, agus trbcair a

ghrddhachadh,
Agus gluasad gu h-iriosal tnaiUe ri d'

Dhia,

0 thoiseach an t-saoghail blia a' clieist so
ann an cridhe mhic an duine, Ciod a tha
lehobhah ag iarraidh oirnn agus ciod leis
an tig sinn an lathair an Ti as airde? Ann.s
na laithean deireannach so tha fhios againu
uile gu niaith ciod a tha Dia ag iarraidli
oirnn, co dhiu a tha sinn ' ga dlieanamh no
nach 'eil, ach ann an 6g-mhaduinn an t-
saoghail cha robh an t-eolas sin aig ar
n-aithrichean. Cha 'n ann a dh' aon bhoill-
sgeadh a thainig solus na firinn ach uigli
ar n-uigh, aithne air aithne, riagliailt air
riagliailt, beagau an so, beagan an sud.
Labhair Dia o shean an iomadh earraiiui
agus air iomadh doigh m' an do labhair e
le Mhac. Agus ged a dh' fhaodas an creid-
eamh a bha aig Israel ann an toiseach a
li-eaehdraidli mu Dhia agus mu dhiadh-
aidheachd a IdIiI leanabail 'n ar suilean-ne, is
e an creideamh sin a' ghuoag as an d' thainig
an creideamh Criosduidh ann an lanachd na
na h-aimsir, am brat-speilidh anns au robh
Slanuighear an t-saoghail paisgte. An uair
a blia daoine a' tairgseadh tharbh is reith-
eaclmn do Dhia air ghaol a bhi ann an reite
ris, air neo a' toirt toradh an cuirp dha air
son peacadh an anama, bha iad a' deauamli
sin a chionn gu robh e 'na fhaochadh d' an
coguis a bha toirt fianuis 'nan aghaidh. Cha
b' aithne dhaibli doi^li a b' fhearr air an
cionta aideachadh no air iiibhar Dhe a chos-
nadh. B'e sud an doigh anns am bu ghnath
leo dol an lathair righrean is mhaithean na
talmhainn, agus ciod an t-ioghnadh gu'n saoil-
eadh iad gu'n eisdeadh an Righ Mor r' an
ath-chuinge air sgath an tabhartasan? Ach
lion beag is beag, fo theagasg nam faidhean
aig an robh inntinn a bu spioradaile agus

22

a bu gheire iia bha aig na sagartan, eliuir
Israel na seann iiithean sin air chul agus
rainig i air an fliirinu a chuir au Slanuigh.-
ear aims na briathran, "Is Spiorad Dia; agus
is eig'in d'a luclid-aoraidh aoradh a dhean-
amli ann an spiorad agus ann am firinn."
Co dliiu, fliuair a cliuid a b' fhearr de 'n
t-sluag-li greim air an fhirinn so.

Is e .an t-seirbliis mhor a rinn na faidbean
ann an Israel, gu 'n do dliearg iad air innt-
inn an t-sluaigli naeh b' uxrainn dhaibli Dia
a thoileachadli, agus nacli gabliadh e r' an
aoradh as eiigmhais an caiiheamh-haatha a
bhi ceart. Shearmonaieb iad air a' cbeann-
teagaisg sin gun sgur, agus bha feum air, oir
bha an luchd-diithcha a' saoilsinn g"u robh
ciiisean ceart eadar iad fein agus Dia, na'n
tigeadh iad 'na lathair le tabliartasan aig
amannan sonruichte agus ann an aitean
suidhichte a reir riaghailtean nan sagartan,
CO dhiu a bha no nach robh iad 'nian daoine
firinneaeh, onorach, stuama.

"Ciod e lionmhorachd ur n-lohairtean
domh-sa'? deir lehobhah ; na tugaihh
tabhartas diomhain uaibli ni's mo ; 7tigh-
ibh, glanaibh; cuiribh air falbh olc 'ur
deanadais as mo shealladh : sguiribh de
dheanamli uilc; foghlumaibh maith a
dheanamh: iarraibh breitlieanas; cieiribh
ceart an t-ainneartach; cumaibh coir ris
an dilleaclidan; tagraibli ciiis na ban-
traich." Isaiah i.
An rud a blia ann tha e ann fhathast,
agus gus an latha diugh tha an droch phor
so, an coguU a thachd facal Dhe ann an
cridhc Israeli, a' fas ann an cridhe mhic an
duine. Oir tha daoine ullamh g-u bhi 'g am
mealladh fein nach seall Dia air a' chridhe,
agus gu'm faod iad a bhi diadhaidh gun a
bhi ceart is trocaireach is iriosal. Ach eha
ghabh dealachadh a dheanamh eadar spior-
ad alachd is moral tachd, eadar diadhaidheachd
is fireantachd; tha iad a' dol ann au cois a
cheile, agus an ni a eheanigail Dia na cuir-
eadh duine fa sgaoil.

Cidd a tha Dia ag iarra'idh art ach ceartas
a dheanamh agus trbcair a ghrddhachadh
agus gluasad gu h-iriosal maille ri d' Dhia?
Cha ruigear a leas argumaid a dheanamh
mu na briathran so, oir cho liiath 's a chluin-
near iad gabhar riutha. Tha reusan is cogiiis
an duine ag aontachadh leis an fhirinn. An
neach a ni ceartas ag-us a gliradhaicheas
trocair agus a ghluaiseas gu h-iriosal maille
ri Dia, faodaidh e dol an lathair Dhe le dan-
achd naomh, ann an Ian dearbhachd gu'n
aidich Dia e mar mhac. Sin teagasg Mhicah,
agus their cuid de dhaoine ruinn gu bheil an
soisgeul uile ann. Ann an seadh tha sin fior,

oir is e crioch araid au t-soisgeil ga'n tionu-
dadh e daoine gu ceartas a dheanamh, agus
trocair a ghradhachadh, agus gluasad gu
h-iriosal maille ri Dia. Ach e' aite an ionns-
aichear ciod e ceartas is trocair is irioslachd
ach a tohain fo theag'asg an t-soisgeil? Nach
e losa Criosd a nochd do 'n t-saoglial 'na
bheatha fein maise nam beusan naomlia sin!
Agus c'aite am faigh daoine lag peacach
neart air son briathran an fhaidh a choimh
lionadh ach a mhain o'n t-Slanuighear anns
am bheil cumhachd Dhe, agus a gheall
a bhi do ghnath maille riu. Cha do rinn
an soisgeul briathran an fhaidh sean, agus
cha mho a chuir e air chiil iad, ach lion
e iad le brigh is reamhrachd nach robh annta
an toiseach, air chor agus gu bheil daoine a
nis a' faicinn airde is lend is doimhne annta
nach faca Micali fein. Is e teagasg is beatha
Chriosd as aobhar dlia sin.

Ma tlia e fior gur e na nithean a dh'
ainmieh am faidh "suim na diadhaidheachd,"
tha e fior mar an ceudna nach ruigear orra
gu brath ach fo bhuaidh spiorad an t-soisg-
eil. Is ann fo theagasg Chriosd agus ann an
co-chomunn a spioi"aid-san a bheir cridhe
rahio an duine a mach toradli na naomhachd.
"Fannaibh annam-sa agus mise annaibh-se."
Far am bheil an t-aonadh sin, bithidh a
thoradh. ladsan aig- am bheil gradh dhasan
fuathaichidh iad olc agus faodar dol an
urras orra gu'm bi iad, an da chuid, trocair-
each ao-us iriosal.

CARAID NAN G-AIDHEAL."

Tha " Caraid nan Gaidheal" 'na ainm
cliuteach do neach air bith a gliiulan, ach
tha mi am beachd nach deachaidh ar luehd-
diithcha am mearachd an uair a bhuilich iad
an t-ainm urramach so air Tormod Mac
Leoid. Is maith a ehoisinn e agus is geal
a thoill e a bhi air a chumail air chuimhne
mar " charaid nan ' Gaidheal," oir bha a
bheatha air a caitheadh ann an seirbhis a
luchd-duthcha agus an canain.

Bha deagh fhuil nan Gaidheal a' ruith 'na
chuislean agus 'na fheithean, agus ehaidh
altrum ann an dachaidli chrabhaich, ghradh-
aich, chaoimh, far an robh eolas agus gliocas
'ga chuartachadh . Anns an sgireachd anns
an do rugadh e bha Gaidhlig gun truailleadh
alir a labhairt le iochdarain agus uachdarain.
Bha au tuath lionmhor; cha robh roinn anns
an eaglais ; agus bha gach dorus anns an
sgireachd fosgailte do 'n mhimstear 's d'a
chloinn. Mar so bha cothrom aig Tormod air
eolas fhaotainn air canain agus cleachdaidh-

23

ean a dhuthcha, agus ghab'li e an cothroin a
fhuair e. Shiubliail e monadli agus srath
anil an cuideachd bliuacliaillean agus bhroc-
airean. Dh' iasgaicli e air muir agus air
aniliainn, agus sheol e bataicliean air Caol
Muile agus air a' Chuan Lathurnach. Le
Ruaridh beag, seirbhiseacli dileas 'athar,
cliuir e seacliad iomadli latha agus oidhehe
thailueacli. Mar so b' aithne dlia smuaintean
agus faireachduinnean a luchd-duthclia; dh'
ionnsaicii e bhuapa na sgeulaolidan agus na
sean-fhacail a thu|g e air ais dhaibh le deagh
riadh an deidh moran bliliadliachan aims an
"Teachdaire Ghaidliealacli" agus "Leabhar
nan C'noc."

Shuidhieheadli e ami an eaglais Clieanu-
loch 'na thri bliadhna flcliead, agus b'
fheudar dha coirichean na Gaidhlig a slieas-
amli ann an aghaidli a bhraitlirean aims
a' chleir mar a cheud dlileasdanas. Cliunnaic
e gTi robh da ni gu sonruichte a dliith na
Gaidhealtachd, Biobuill a lenighadli iad, agus
saoilean anns an ionnsaiclieadh iad Beiuda.
Bliadhna an deidli bliadhna thogi e a ghuth
-ann an ard Sheanadh na h-eagdais as leth a
luclid-diithcha, ach blia e mar ghuth anns
an fhasach. Ach thagair e air an son gun
sgitheachadli agus mu dheireadh fhuair e
eisdeachd. Tha na briathran a leanas air an
toirt a oraid cliomasach a labhair e aims an
t-Seanadh.

"Beagan bhliadlinachan roimli so cha robh
sgoil ach beag anns a' Ghaidhealtachd,
agus anns a' bheagan a bha ann is e
Beurla a mhain a bha air a teagasg.
Is e a thainig- as a sin nach robh
ach aireamh bheag de'n chloinn a b'
urrainn feum air bith a dheanamh
de 'n teagasg a bha iad a' faotainii.
Ged a bha eadar tri agus ceithir
mile duine ann an Gaidhealtachd
na h-Alba nach tuigeadh canaiii sam
bith ach Gaidhlig, c'lia 'n 'oil ach da
bhliadhna ar fhiohead o'n a ghabhadh
am BiobuU fhaotainn ann an Gaidhlig".
Agus an deidh do'n Bhiobull a bhi air
a thionndadh gu Gaidhlig agus air a
chlo-bhualadh air son nan Gaidheal, bha
0 ag-us tha e fathast do mhoran 'na
thobar glaiste. Cha b' urrainn do'n t-
sluagh aon fhacal dlieth a leughadh.
Ma tha sibh ag aontachadh learn gu
bheil feum mor air sgoilean, tha mi an
dochas gu'n aontaich sibh learn anns a'
phuing so, gur e canain am mathar a'
clianain as luaithe a dh' ionnsaicheas na
Gaidheil a leughadh. Bu nihaith learn
so a sparradh air 'ur n-aire, a chionn gu
bheil cuid de chairdean nan Gaidheal

de'n bheachd gu bheil a' Ghaidhlig a'
tighinn eadar an sluagh agus foghlum
na Beui'la. Ach creidibh mise, tha am
beachd sin tur cearr, beaclid as mear-
achdaiche cha b' urrainn a bhi agaibh.
Cha 'n 'eil doigh as f earr air Beurla a
theagasg do na Gaidheil na sin a dhean-
amh troimh an canain fein — an aon
chanain a thuigeas iad."
Ann am briathran druidhteach chaidh e
air aghaidh, a' tagar air aithrichean is sean-
airean na h-eaglais, as uchd Dhe, caoraich
an Israel fein a bhuachailleachd, agus solus
an eolais agus solus na firinn a thoirt do 'n
Ghaidhealtachd. Leagh cridheachan cruaidh
nan Gall ann an eisdeachd na h-6raid eir-
eachdail aig Mac Leoid, agus chaidh an
latha leis. Ann am beagan nine ghluais an
eaglais agus chuir i luim air sgoilean a thog-
ail air feadh na Gaidhealtachd agus anns na
h-eileaunan an lar Chomh-oibrioh uachdarain an
fhearainn agus cairdean eile leis na cleirean.
Thog- moran de na li -uachdarain tighean-
sgoile agus chuir iad air leth crioman fear-
aiim air son a' mhaigh.stir-sgoile. Chaidh
Tormod fein agus miiiistearan eile air feadh
na Gaidhealtachd agus nan eileannan, a dh'
fliaicinn c' aite am bu mhotha feum air
sgoilean a shuidheachadh, agus ann am
beagan iiine bha corr agus da cheud sgoil
air an cur air chois. Rinn na Gaidheil deagh
bhuil de 'n chothrom a thainig thuca, ged
nach d' fhuair iad e ach anmoch. Chum
Tormod a shiiil orra, mar blianaltrum air
a leanabh. Chaidh e do Lunnain a dh' iarr-
aidh cuideachaidli o Shasunn, agus ann an
oraid a Hubhair e air an turns sin labhair e
na briathran so.

"Tha na sgoilean a' deanamh maith nach
gabh innseadh anns a' Ghaidhealtachd.
Anns na coig bliadhna a chaidh seachad
clh' fhag- corr agus seachd ceud duine 6g
iad, air an uidheamachadli gus an aite
fein a ghabhail anns an t-saoghal, agus
a dhearbhadli ciod a g-lme dhaoine a
tha anns na Gaidheil ma bheir sibh co-
throin dhaibh. Chuir na sgoilean a mach
clieana naoi fichead maighstir-sgoile a
tha nis a' teagasg air feadh na duthclia.
Anns an sgoil Ghaidhlig dli' ionnsaich
a' chlann tuilleadh Beurla annsanfhich-
ead bliadhna mu dheireadh na dh' ionn-
saich iad ann an ceud bliadhna, an uair
a bha a' Bheurla air a gnathachadh mar
inneal-teagaisg.

Ach c'ar son| a tha cuid de dhaoine cho
deonach air sgiids a thoirt air lan t-seann
chanain Ghaidhealaich? Faodaidh e
bhith gu bheil fuaim teanga nam beann

24

neo-bliinn ann an cluasan dliaoine na

' h-airde deas, agus ma tlia, is truagii mise

a tha labhairt le teang'a Gliaidliealaich

ri Sasuniiaich. Ach is canain urramach

a' Gliaidlilig, canain laidir bhriogh-

rnhor, gun ghainne, gun laigse, anns am

bheil ceangailte suas dhuinme gach ni

as truime a dhruidheas air inntinn

duine. Is ann le cronan Gaidhlig ar

mathar a chuireadla a chadal sinn 'n ar

n-6ige, is ann innte a labhair sinn ar

ceud bhriathran mar phaisdean, agaxs

is ann innte a chuala sinn ar n-aithrich-

ean a' cur suas an urnuig"h dheireann-

ach. Tha mi toirt buidlieacliais do Dhia

nacb faodar a nis ministear gun

Gliaidlilig a cliur os cionn coimhthional

Gaidhlig- no maighstir-sgoil gun Ghaidh-

li'g a cliur a tliea,gasg an cloinne. O'n

eheud la tha a theid a' chlann do 'n sgoil

tuigidh iad a nis ciod a tha iad a'

leughadh."

Ach gad a bha sgoilean air am fosgladh

cha robh leabliraichean-leugliaidh freagarr-

ach r'a fhaotainn ami an Gaidhlig', agus air

iarrtus an t-Seanaidh, ghabh Tormod Mac

Leoid OS laimh leabhar freagarrach a dheas-

aehadh. Thug an leabliar so tlachd do iom-

adh ginealach de oigridh na Gaidhealtachd.

Bha inntinn Thormoid air maitli nan

Gaidheal gnin sgur, agus am beagan bhliadli-

nachan, an uair a chunnaic e 'gu robh luchd-

leug'haidh a' dol an lionmhorachd anus a

Ghaidhealtachd chuir e a mach an " Teachd-

aire Gaidhealach," agnis b'e sin an teachdaire

a bu shunndaiche a sliiubbail riamh air feadli

nan glearui agus nan eileannan. Bha abh-

acas, fearas-chuideachd, agus cridhealas anns

an Teachdaire, agus ann an Gaidhlig laidir,

bhlasda, nach facas fathast na's fearr na

i, thug e teagasg fallain agus fiosrachadh do

shean agus 6g, agus sin uile, ann an doigh

cho nadurra 's gu'n saoileadh tu nach e

Tormod fein a bha idir a' labhairt ach

brocairean is ceistearan is piobairean na

duthcha. Uair 'sa' mhios, fad da bliliadhna,

chaidh an Teachdaire air a thurus, a'

sgaoileadh eolais agus aoibhneis air a

shlighe, aguB lean e na b' fhaide na 'n do

rinn na Gaidheil uile an dleasdanas cho

dileas ris an fhear a sgriobh e. Ach tliachair

do Thormoid Mac Leoid mar a tliachair do

gach neacli agus Comunn a rinn an diehioll as

leth nan Gaidheal. Cha do sheas a luchd-

diiihcha an guaillean a clieile; agus eadar

fuath a nainihdean agus briseadli a thainig

air a shlainte stad an Teachdaire. Ach "an

uair a bliios Murcliadh Buadli 'na thamh,

bifbidh e a'ruamhar"; ann an co-bheinn ri

Daniel Deorach dlieasaich Tormod Mac Leoid
Foclaii Gaidhlig, agus chuir e clach eile air
earn a sheirbhis air son a luchd,- duthcha.
Am measg nan leabhraicheau eile a dlieas-
aich 's a sgriobh e 'na dheidh so bha "Leabh-
ar nan Cnoe," agus "Cuairtear nan Gleann,"
agus ged nach do rinn e riamh ach na leabh-
raicliear. sin a cliur a mach, bu mliaitli a b'
airidh e air an ainm "Caraid nan Gaidheal."

Anns a' bliliadhna 1837 cliaidli fuaim a
mach gu robh a' Ghaidhealtachd ann an
droch shuidheachadli, ■gun clionnadh, gun
bliiadh; a' chiste-mhine falamli agus acras
air na paisdean. Chualas gu robh daoine
a' tighinn beo air maorach a' chladaich agus
duileasg nan creag, agus gu robh moran
easlainte an lorg na gorta. Leon glaodh
nam boclid cridhe farsuinn fialaidli Mhic
Leoid, agus cho luath 's a b' urrainn dlia,
thug e Sasunn air a tliagar as an leth.
Dhuisg e co-fhaireacliduinn ris na feum-
naich ann an cridhe nan Sasunnacli, dhoirt
iad gu fialaidli an tabhartasan 'na uclid, agus
thill e idhachaidh le faisg-' air da cheud mile
punnd Sasunnacli a rinn cobhair air na
Gaidheil ann am bliadhna na teanntachd.
Deicli bliadhna 'na dlieidh sin, an uair a
thainig an galar anns a' bhuntata, tliog e air a
rithist air an turus cheudna, agus bu mhaitli
do na Gaidheil blioohd aig an am ud gu robh
an caraid coir so aca, oir rainig a pheann
's a gliutli air gach neach agus Comunn
anns an rioghachd a b' urrainn cuideachadh
a tlioirt dliaibh. Cha 'n 'eil teagamh nach
robh am maith a rinn e d'a luchd -duthcha
anns an doigh so air a mheasgadli le cron,
oir thoisich cuid dhiubli air sealltuinn ri
cuideachadh o Idhaoine eile an am na h-eig--
inn, an aite oidhirp a dheanamh air an cor
fein a chur am feabhas.

Ach marbhaisg air an aois! Thoisich l
air luidhe gu from air an t-seann ghaisg-
eaeh; bha a neart a' failneachadh, agus ann
an 1860 chaochail e.

Bha Tormod Mac Leoid iomraiteach 'na
linn agus 'na latha. Chuir e seaehad a
bheatha ann an seirbhis Dhe agus dliaoine,
agus dh' fliag e ainm agus eisempleir 'na
dheidh a bhrosnachadh agus a mhisneachadh
cairdean na Gaidhlig agus nan Gaidheal.
Cha d' iarr e nrram no maoin air son na rinn
e as leth a shluaigh, ged a fhuair e an
urrani agus an gradli ann an tomhas neo-
ghann. Choisinn e gu maith an t-ainm leis
am bi e air a cliumail air ehuimline anns a'
Gliaidhoaltachd cho fad agus a chiniieas
crann ann an coille no bhuaileas tonii air
traigh.

An t-Vrr. CoJla DomhnuUach.

Air. 7.

1914.

EAGAL A' BHAIS.

Agus (jhuil Heseckth gu goirt. II. Righ xx, 3

Chtt toil- Seol buidheaoJias duit, cha toir am
has cliu dhuit ; Cha bhi dbchas aoa-san
a theid slos do'n t-slochd ri t' fhirinn.

IS.'ilAH XXXVIII, 18.

Aun an dara leablmr nan Riglirean
(Caib. XX), ag'us ann am faidheadaireachd
Isaiah (Caib. xxxviii), tha cunntas agaiun air
an tiimeas a thaiuig air Heseciali ann am
meadhon-la a laitliean, agus bu mliaitli leinn
beagan seanachais a dheanamh ri ar luchd-
leugliaidh mu na t'aireadiduiniiean a bha air
an dii.sgadh ami an cridhe an dnine dhiadh-
aidli so, an nair a chual e o bbeiil an fhaidJi
an teachdaireachd slioluimte, "Cuir do tliig'-h
an ordugh; oir gheibli tliu bas, agus clia
mliair tliu beo."

Cluinnear daoine ag radh gu bitlieauta
naeli 'eil uamlias anns a' blias ach a mhain
do'n aingidh; nach 'eil uamhas ann idir do'n
fhirean. Ach cha 'n 'eil sin fior. Cha 'n 'eil
Bi a reir iiosrachadh ar beatJia. Tha am bas
'na ohuis-eagail do na h-uile, agus is coltaeh
gu 'm bitheadh. Cha 'n 'eil teag-amh nach
cuir e fiiamh air cuid de dhaoine nach cuir e
air feadhainn eile, ach cha cliomharadh sin
air olcas am beatlia. Faodaidh spiorad bean-
naichte a bhi ann am feoil anfliann, agus
spiorad mallaichte ann am feoil laidir. Cha
'n urrainnear mar .sin breith chothromach a
thoirt air beatha duine o'n doigh anns an
coinnich e an namhaid dlieireannach, oir
theid am mortair 'na ehoinneamh cho neo-
sgathach ris a' mhartaraeh.

Cha bu droch dliuine Heseciah. Bha e 'na
dhuine cho diadliaidh agus 'na righ cho
maith 's a shuicLh riamh air cathair Dhaibh-
idh, ach bha eagal air roimh 'u bhas. "Guidh-
eam ort, O lehobhah, cuimlmicJi a nis cionnus
a ghluais mi a'd' lathair ann am firinn, agus
le cridhe iomlan, agus a rinn mi an ni a
tha maith a'd' .shiiilean." B'e sin na ceud
fhacail a ithainig a,s a blieul an uair a thuirt
am faidh ris nach rachadh e na b' fhearr,
agus cha b' ann idir 'ga mholadh feiu a
labhair e. Labhair e iad ann an urniiigh
ri Dia, mar gu'n cuireadh e a lamh air a
cluidhe agus gu'n abradli e mar thuirt
Peadai-, ''A Thighearna, is aitline dhuit na

h-uile nithean; tha fhios agad gur toigh
leam thu." Bha e cinnteach, cho fad agus
a b' aithne dha a chridhe fein, gu'n do
ghluais e a reir aitheautan Dhe; ach a dli'
aindeoin sin uile dh' fhailnich a chridhe agus
fheoil an uair a thainig am bas dluth, agus
thuit e ann an diobhail misnich. Ciod a
b' aobhar dha sin ? Is e sin ceist nach urr-
ainn duine eile fhuasgladh le cinnt, ach co
dhiu faodaidh siun smuaineachadh oirre agus
ar beachd fein a thoirt seachjad.

Cha 'n 'eil teagamh nach robh e cruaid.h le
Heseciah a bhi air a ghearradh air falbh ann
am meadhon a laithean, an .saoghal fhagail m'
an do chain e a chail anns na s61a,san lion-
mhor a tha an saoghal a' toirt do mhac an
duine. Do chreutair a tha air a dhealbh mar
tha mac an duine, agus air a shuicUieachadli
anns a' chruthachadh iongantach is mhaiseach
so, is mor au t-aoibhneas a bhi beo. An uair a
tha an fhuil teth is sruth na beatha a' ruitli
gu laidir anns na cuislean tha au t-aoibhneas
sin aig airde, agus cha chaomliail do chridhe
mhie an duine am bas anns na bliadhnachan
sin. Bidh daoine a' bruidhinn mu eucailean
na h-aoise mar nach robh annta ach doil-
gheas agus cuis-ghearain, ach ann an gliocas
Dhe tha eucailean na h-aoise a' giulan an
toraidh fein, toradh a tha siochail is ion-
mhianuaichte. Oir tha iad ag ullachadh
dhaoine chum an t-aiseag deireannach a
ghabhail, cha 'n ann 'n an aindeoin ach 'nan
deoin. Gun fhios daibh fein tha an aois agus
an traghadh beatha a tha i a' toirt 'na lorg
a " f uasgladh nan ceanglaichean a bha eadar
an cridhe agus an saoghal ann an laithean
au neirt, air chor agus nach 'eil uigh aca tuil-
leadh ann an upraid na beatha so. Tha
iad a' call nam buadhan cuirp is inntinn
a thug dhaibh cail ann an obair is solasan an
t-saoghail, agus theid iad an eomhdhail a'
bhais mar theid clann sgith a chadal. An
Elite e bhi 'na uamhas dliaibh, tlia iad 'ga
iarraidh. Ach cha b' ann mar sin a bha
Heseciah an uair a thainig an teachdaireachd
thuige, "Cuir do thigh an ordugh; oir gheibh
thu bas, agus cha mhair thu beo.'' Cha
robh e ach mu cUieich bliadhua fichead a
dh' aois, agus a lamh air a' cur ri obair nach
robh fhathast criochnaichte. Ann an toiseach
a thoiseachaidh chuir e roimhe gu'n leas-
aicheadh e au t-olc a rinn a dliroch athair

26

anns an rioghachd. Agus ann an tomlias
rinn e sin. Bhris e aa h-iocLholan a chuir
athair suas anns na h-aitean arda, chuir e
air chois aoradh Dhe as ur anns an teampull,
agus chuir e stad air a ghrainealachd anns
an do thuit an sluagh fo stiuradh athar. Bha
e a' faicinn air gach taobh comharaidhean
gu robh Dia a' soirbheachadh leis agus gu
robh an latha a' dol leis; ach a nis thainig
a' ghairm 'ga ionnsuidh agus gun duil aige
rithe, "Cuir do thigh an ordugh, oir gheibh
thu bas." An ioghnadh ged a thionndaidh
e aghaidh ris a' bhalla agus ged a ghuil e
gu goirt? Is e sin faoal a dhuisgeas comh-
fhaireachadh anin an cridhe jian uile dhaoine ;
ged bu righ Heseciah bu duine e mar an
ceudna a bha cosmhuil ann an aigue ruinne,
agus faodaidh sinin a chridhe a levighadli o'n
•60 las a tha againn air ar cridheachan fein.
Tlia Pol ag radh gur e am peacadli gath
a' bhais, agus anns an t-seadh anns an robh
Pol a' labhairt tha sin fior; ach tha sinn
an duil, an uair a thig am bas gu daoine
ogia, nach e idir na tha romhpa ach na tha
iad a' fagail 'nan deidli a leonas an cridhe.
Is e gath a' bhais dhaibh-san, a bhi air an
oxn- a luidhe 's gun an cadal orra, a bhi
air an toirt air falbli o obair anns am bheil
tlachd aca, a bhi smuaineachadh nach bi
cuibhrionn aca. tuilleadh an aon ni a nithear
fo'n ghreiln, a hhi fagail beannachd gu brath
aig ionadan taitneaeh is cagailt an gaoil,
a bhi dealachadh ri companaich is cairdean
caomhail a tha dhaibh mar an anam fein. Is
iad sin ciiid de na smuaintean a chuireas
mulad air daoine oga a tha air an gairm air
falbh ann am meadhon-la an laithean, agus
cha 'n 'eil teagamh nach e lionmliorachd nan
smuaintean sin an taobh a stigh dlieth a
ghoirtich cridlie Heseciah, air clior agus gu 'n
do shil; e na deoir.

Ach a thuilleadii air na smuaintean so,
hha aon ni eile ann a chuir eagal air roimh
'n bhas, agus is e sin, nach robh dochas aige
gu'm b'uri-aina e lathaireachd is co-chomunn
Dhe a mhealtainn air taobh thall na h-
uaighe. Anns na laithean anns an robh
Heseciah beo cha robh creideamh nan naomh
ann an neo-bhasmhorachd an anama ach
farm, ma bha an creideamh sin idir aca.
Cha robh dochas cinn teach na h-aiseirigh
aca a tlia aig sluagh Dhe an diugh, dochas
nach d' fhuair an saoghal gus an d' fhoill-
sicheadh ar Slanuighear lo.sa Criosd a thug
beatha agus neo-thruaillidlieachd gu solus
tre an t-soisgeul.

"Ann an Ugh m' Athar-sa tha iomadh
dite-comhnuidh. Tha mi dol a dh'ull-
achadh aite dhuibh; agus gabhaidh mi

sibh am ionnsuidh feim; a chum jar
am bheil mise gu'm bi sibhse mar an
ceudna."
Is e sin an dochas a thug an gath as a'
bhas, dochas nach dealaich e sinn o Dhia ach
gu'n toir e steach sinn d'a lathaireachd na's
dliiithe. Ach cha b' ann mar sin a bha
Heseciah a' smuaineacliadh air a' bhas. Bha
e an diiil gu'n cuireadh am bas dealachadh
eadar e fein is Dia, agus nach mealadh e
gu brath tuilleadh anns an t -saoghal thall an
caidreabh solasach a bha eatorra air an talamli .
"Am bed, atn bed, bheir esan buidheachas
duit; ach cha toir Sebl {no ionad-comh-
nuidh nam, marbh) buidlieaohas duit.
Theid m,i a steach air dorsan Shebil,
ach cha'n fhaic mi lehobhah; cha bhi
dochas aca-san a theid slos ann ri t'
fhirinn."
Cha b'e eagal breitheanais a rinn am bas
cho duaichnidh ann an suilean Heseciah ach
eagal gu'n cailleadh e lathaireachd Dhe. B'e
Dia cuibhrionn 'anama anns an t-saoghal so,
tobar a bheatha agus aoibhneas a chridhe;
agus a nis an uair a chunnaic e e-fein a'
dol a steach do Sheol, tir fhuar dliorcha far
am bheil an solus mar dhorchadas, chrioth-
naich fheoil agus ghuil e gu goirt. Do
naoimh an latha so tha neamh 'na ionad
aoibhneach is beannaichte, air a shoillseaoh-
adh le gloir Dhe; ach do naoimh an t-seann
Tiomnaidh bha Seol 'na ionad gim solas
gun mhaise, tir tiugh-dhorchadais air nach
riiig solus gnuise Dhe. Bha Heseciah 'na
dhuine diadhaidh a dh' f hiosraieli f abhar Dhie
air an talamh agus a ghluais ann an co-
chomxmn Dhe, agus b'e fath a bhroin gu
robh e nis a' dol a chall an aon ni a bu
phriseile d'a anam, oir cha robh dochas aige
gu faiceadh no gu fairicheadh e Dia anns an
t-saoghal eile. Mar sin cha b'e 'ain-diadli-
aidheach achi a dhiadhaidlieaciid a bu tahath-
air-aobhair d'a bhron. B' fhearr leis aon
la ann an tir nam beo far an d' fhiosraich e
eaoimhneas-graidh lehobhah na mile bli-
adhna air taobh thall na h-uaighe far nach
robh dochas aige ri lathaireachd na's mo.
Is e so an smuain, ma ta, a bu mhaith
leinn fhagail aig ar luchd-leughaidh gu bhi
beachd- smuaineacliadh oirre, gu bheil am
barrachd uamhais is eagail anns a bhas do
dliaoine diadhaidli na tha ann do dhaoine
neo-dhiadhaidh, ma bheirear air falbh an
dochas sin ris an abrar anns a' Bhiobull
dochas na gloire. Cha 'n ann o'n chuid as
miosa ach o'n chuid as fhearr ann an nadur
an duine a tha an dochas sin ag eirigh.
Cha 'n 'eil iarraidh aig daoine neo-spioradail
air beatha mhaireannaich ann an lathair

27

Dhe, agus ged a chailleadli an saoghal a'
chuid sill do 'n chreideamli Cliriosduidh oha
mheasadh iad gu'm bu chall mor e, agus
cha mho a dheanadh e am bas na chuis-
eagail daibh. Theagamh gur h-ann a blieir-
eadh e uamhas a' bhais air falbli. Acli cha
'a e sin na faireachduionean a tha aig daoine
diadliaidli a dh' fliiosraich gur maitli agus
gur mills Dia. Tha tart 'nan anam an geall
air Dia, agus bhiodh e dhaibh 'na bhron
agus 'na eagal na'n cuireadh am bas stad
air an co-chomunn ri Dia, tobar am beatha
agus an anama.

A thaobh neo-bhasmhorachd an anama
agus beatha mhaireannach maille ri Dia cha
'n urrainnear dearbhadh fhaotainn mar a
gheibhear dearbhadh mu nithean faicsinn-
each is talmhaidli; cha 'n urrainnear dearbh-
adh a thoirt seachad a dhiinas beoil nan as-
creideach no chuireas crioch air connsach-
adh. Faodar gun teag-amh iomadh comharadh
fhaotainn air feadh a' chruthaehaidh agus
ann an nadui- mhic an duine a tha corah -
chordadh ri creud na h-eaglais air a' chuis
so, ach ged a tha na nithean sin a' cuid-
■eachadh, aim an tomhas beag no mor, le
creideamh dhaoine a tlia cheana a' creidsinn
anns a' bheatha mhaireannaich, cha 'n urr-
ainnear a radh gur dearbhadh cinnteach
iad. Mur gabh neach ri fianuis Chriosd air
a' chuspair so, no mur bheil iarrtus 'na
chridhe fein air beatha neo-bhasmhor, cha
'n aitlme dhuinn gu'n d' fhuaras argumaid
fhathast a ni soilleir dha nach e an uaigh
ar ceann-uighe. Fianuis Chriosd agus fianuis
nan naomh, — sin acraichean au anama a tha-
obh dochas na gloire. Tha sinn a' creid-
sinn nacli robh mearachd 'na inntinn-san
no 'na bheul, agus theagaisg esan gu soilleir
nacli 'eil anns a' bhas ach cadal, agus gu
bheil sonas siorruidh a' feitheamh air slua.gh
an Tighearna air taobh thall na h-uaighe.
" Mur bitheadh e mar sin, dli' innsinn
duibh." Tlia sinn a' creidsinn mar an ceudna
gur h-airidh fianuis nan naomli, ann an
nithean spioradail, air gabhail rithe air thois-
each air beachdan dhaoine neo-dhiadhaidh,
agus tha na naoimh uile a' toirt fianuis gu
bheil iarrtus is miann 'nan cridhe air beatha
neo-bhasmhor ann an co-chomunn Dhe.

Bha miann is iarrtus air a' bheatha mhair-
eannaich ann an cridhe Heseciah, ach cha
robh dochas aige rithe, agus b'e sin, ann
an tomhas, an t-aobhar gu'n do ghuil e.

An rud a thuirt sinn cheana their sinn
a ris ; ma bheirear air falbli dochas na
beatha maireannaich bidliam barrachd uamh-
ais is eagail anns a' bhas do'n fhirean na
bhios ann do'n aingidh.

Beannaichte gu robh Dia agus Athair ar
Tighearna losa Criosd a dh'ath-ghin sinn
gu beo dhochas tre aiseirigh losa Criosd
0 na mairbh', a chum oighreachd neo-thruail-
lidh, agus neo-shalaich, nach searg as.

NAIGHEACHD DO'N GHLOINN.

An uair a bhios sibh a' leughadh nan naigh-
eachdan a tha anns a'BhiobuU mu na daoine gasda
a bha beo anns an t-seann t-saoghal, Noah, no
Enoch, no Abraham, no loseph, no Daibhidh, tha
mi gle chinnteach gu'm bi e air uairean a' cur iogh-
naidh oirbh nach 'eil an tuilleadh air innseadh
dhuinn umpa. Bha a' cheart ioghnadh air cloinn
eile, a' chlann ludhach air an do leag an Slknuigh-
ear beannaichte a lamhan an uair a bha e air a
thurus air an talamh. Gach oidhche aig taobh
an teine bhiodh an aithrichean ag innseadh dhaibh
nan naigheachdan a bha sgriobhta anns an leabhar
naomh mu na daoine diadhaidh o'n d' thainig iad,
Gideon, agus Barac, agus Samson, agus Daibhidh
agus Samuel, daoine a bha treun ann an cath, a
chuir air theicheadh armailtean nan coimheach, a
cheannsaich rioghachdan, a dhruid beoil leomhan,
agus a thug buaidh air an t-saoghal le creideamh.
Oidhche a bha seanair ludhach ag innseadh d'a
chloinn mu Abraham leugh e anns an leabhar
naomh mar a dh' fhkg Abraham tigh athar a dhol
air thoir oighreachd bhriagha a gheall Dia dha.
An robh athair Abrahaim toileach a leigeil air
falbh, arsa fear de na balaich a bha ag eisdeachd
ris an naigheachd? Cha robh idir, ars' a sheanair,
oir cha b' aithne dhasan an Dia beo agus bhiodh e
ag aoradh do iodholan. Agus ciamar. ars' am bal-
ach, a b' aithne do Abraham Dia mur d' innis
athair dha uime? Car son nach robh esan ag aor-
adh do iodhalan cuideachd? Cha'n 'eil an leabhar
naomh ag innseadh sin dhuinn, a mhic, ars' an
seann duine, ach rachamaid a chadal an nochd,
agus theagamh gu'n toir Dia Abrahaim fein solus
dhuinn air a' cheist sin, oir is Dia e a dh' fhoill-
sicheas nithe diomhair dhaibhsan a dh' iarras agus
a ghabhas a chomhairle.

Cha 'n 'eil fhios agamsa ciod a thachair ann an
sebmaran duine le Dia eadar am meadhon-oidhche
agus gairm a' choilich, ach air dha diisgadh anns a'
mhaduinn chunnaic e gu robh am bord a bha thall
ann an oisean an t-sebmair an uair a chaidh e
chadal a nis ri taobh na leabaidh, agus aira'bhord
rola paipeir air ur sgriobhadh 'na Ikimh-sgriobhaidh
fein Chuir so iongantas mor air, oir cha robh
cuimhne aige gu'n do dhuisg e anns an oidhche no
gu'n d' fhkg e a leabadh. Ach chuir e iongantas
na bu mhotha air, an uair a leugh e na bha
sgriobhta air an rola, agus gun fhios aige co dhiu
a sgriobh e as a cheann f^in e, no bha e air
innseadh dha le aingeal. B'e so an naigheachd a
leugh e, mar gu'm biodh Abraham fein 'ga h-
innseadh.

Beannaichte gu robh ainm an De mhoir a ghairm
mise, Abraham, a dorchadas a chum a sholuis ion-
gantaich, agus a thionndaidh mo chridhe o iodholan
a dheanamh seirbhis dha fein. B'e ceaird m'athar
Terah, a bhi deanamh dhiathan, a bhiodh e a' reic.
Bha liimh ghrinn is fhinealta aige; dheanadh e dia
maide ann an da latha agus dia cloiche ann an tri.

28

An uair a bha mi am bhalach beag bhithinn a'
cluich am measg nan diathan a bha m' athair a'
deanamh, agus air uairean bliithinn a' spionadh am
fuilt agus 'g am bualadh air an t sroin, a dJi' fliaic-
inn an gabhadh iad fearg. Bhithinn cuideachd 'g
an stuigeadh 'na cheile, a dh' fheuchainn an rach-
adh iad a shabaid agus am faicinn co am fear
dhiubh a bu laidire. Latha a bha mi, gun f'hios do
m' athair, a' cur cnap creadha ann am beul an fhir
mu dheireadh a rinn e, dia briagha d'an d' thug e
an t-ainm Marumat, thuit e air an urlar agus bhris
'amhach. An uair a chunnaic mi so ghabh mi
eagal; tlioisich mi air caoineadh agus ruith mi a
dh' iarraidh m' athar, ag innseadh dha gu'n deach-
aidh IVIavumat as an amhaich. "Far dhomh m'ord
agus mo ghilb," arsa m' athair, agus m'an deachaidh
a' ghrian fodha an oidhche sin bha ceann ur air
Marumat.

Uair eile rinn e coig diathan agus dh'iarr e orm
dol agus an reic ann an sraidean a' bhaile, agus
feuch, ars' esan, nach goidear ort iad. Chuir mi
na diathan air druim asail agus ghabh mi romham
Aig taobh na h-aimhne a bha ruith troinih 'n bhaile
thachair ceannaichean orm a bha marcachd air
camhail do'n Eiphit, ach mar bha an tubaist 's an
dan, leig fear de na camhail gaoth as, anns an dol
seachad, agus ghabh m' asail-sa eagal is theich i.
"iVtarbhaisg air do chamhal grannda," arsa mise ri
fear de na ceannaichean, "tha mo chron-sa deanta
a nis agus cha ghabh e leasachadh." Cha robh
ach dithis de na diathan a bha air an asail slan,
thuit tri dhiubh bharr a droma is chaidh iad 'n an
criomagan. "Car son," arsa na ceannaichean,
"nach d' innis thu dhuinn gu robh diathan agad
air druim na h-asail ; dh' fhaodamaid an ceannach
m'an do ghabh i eagal, ach so an rud a ni sinn,
bheir sinn dhuit pris nan coig air an dithis a tha
sl^n." Is ann mar so a bha, chuir mi an t-airgiod
ann am phbca, agus thilg mi na diathan briste anns
an amhainn, ged a bha fiamh orm am bJithadh.

Air mo thurus dhachaidh bha mi a' smuaineach-
adh ann am inntinn air na thachair, agus gnn fhios
agam ciod a bu chiall da. " Nach iongantach,"
thuirt mi rium fein, " a' cheaird a tha aig m'athair.
An kite esan a bhi ag aoradh do na diathan a tha e
fe'in a' deanamh, nach ann a bu choir dhaibhsan
aoradh a dheanamh dhasani Tha rud-eigin cearr,
ged nach 'eil mise a' tuigsinn a' ghnothuich. IMa
tha na diathan cho cumhachdach 's a tha daoine
an diiil, c'ar son nach rachadh aca air cumail air an
asail an uair a theich i?"

An uair a rainig mi tigh m' athar agus a thug mi
dha an t-airgiod a fhuair mi o na ceannaichean
chuir e a lamh air mo cheann agus thubhairt e,
"Beannachd nan coig diathan gu robh maille riut.
a mhic ; cha robh saothair mo lamh diomhain."
"Innsibh dhomh, athair," arsa mise, "ciod am feum
a tha ann am beannachd nan diathan dhomhsa;
mur teid aca air an cuirp iein a chumail o dho-
chann, ciamar a chuidicheas iad le daoine." Cha
do chord so idir ri m'athair, agus thuirt e rium nach
bu choir dhomh a bhi labhairt gu suarach mu na
diathan. Dh'iarr e orm stad de m' sheanachas
agus an t-suipeir a dheanamh deas.

An uair a bha mi ag iarraidh bhioran a bheir-
eadh beo an teine thachair air mo Ikimh, ann an
ciiil nan sliseag, dia beag boidheach agus an t-ainm
Barasat air a ghearradh air clar aodainn. Guri

ghuth a radh ri m'athair, chuir mi Barasat 'na
shuidhe mu choinneamh an teine agus thuirt mi
ris, "Thoir thusa, a laochain, an aire do'n choire
gus an tig mise as an tobar, agus ma bhios an
teine a' dol as, seid e." Ach an uair a thainig mi
air m'ais bha Barisat air tuiteam anns an teine
agus a chasan air an losgadh gu ruig na sleisdean.
An sin leig mi a cheann "s a cholunn le chasan
agus cha b' fhada gus an do ghoil an coire.

Shuidh mi fein is m'athair aig ar suipeir, ach
m'an do bhlais e am biadh thug e buidheachas
do'n dia mhor, Marumat. "Cha b'ann dhasan idir
a bu choir dhuibh buidheachas a thabhairt," arsa
mise, " ach do Bharisat, oir chuir Barisat e-fein
anns an teine a bhruich ar bidh." "Agus c'kite am
bheil e nis," arsa m'athair. "A chuid dheth nach
deachaidh troimh 'n luidhear, tha e 'na luaith,"
fhreagair mise. "Is mbr neart Bharisait," arsa
m'athair, "bhruich e ar suipeir an nochd, agus am
maireach ni mi Barisat eile.''

Chuir so iongantas nach bu bheag orm. Mhe-
omhraich mi fad iomadh latha air na nithean a bha
mi faicinn 's a cluinntinn ann an tigh m' athar, gus
mu dheireadh an do threig mo chail agus mo chadal
mi, agus nach robh diog a' tighinn as mo bhilean
ach an aon fhacal so,

Is amaideach an obair a bhi deanamh dliiaihan
Is amaideach an obair a bhi deanamh aJiiathan.

Dh'fhebraich m'athair dhiom ciod a bha mi
ciallachadh. " Tha so, athair ; nach h-airidh na
diathan a dhealbh sibh le ord is gilb is sgathair air
urram no aoradh a thoirt dhaibh. Tha an teine
na's laidire na iad, oir loisgidh e iad 'nan smur.
Gidheadh cha'n abair mi gur dia an teine; tha an
t-uisge na's laidire na 'n teine, oir muchaidh e e.
Cha mho a their mi gur dia an t-uisge, oir sluigidh
an talamh suas e. Agus ged is mbr an e'ifeachd a
tha anns an talamh, tha e an eisiomail na greine a
tha toirt soluis is blaiths dha. Gidheadh cha'n
abair mi gur dia a' ghrian oir bheir dorchadas na
h-oidhche buaidh oirre. Feumaidh, ma ta, gu
bheil aon dia mor agus cumhachdach os cionn nan
nithean sin uile; a rinn a' ghrian agus na reultan,
an solus agus an dorchadas; a thog suas an talamh
OS cionn nan uisgeachan agus a chuir anail na
beatha anns gach creutair beo. Ma tha an dia sin
ann, athair, iarramaid air e-fe'in a nochdadh dhuinn
oir tha m' anam ann an iom-chomhairle agus mo
chridhe tinn le ionndrainn."

Mu'n gann a bha am facal a mach as mo bheul
chuala mi guth o na speuran gorma, mar thoirm
mhoran uisgeachan, ag rkdh, " Abrahaim, a mhic,
is mise an Dia a tha thusa ag iarraidh agus cha'n
'eil dia eile ann cosmhuil rium; is mi Tighearna
neinih agus na talmhainn, a rinn an saoghal agus
na h-uile nithean a tha ann, agus a tha a' toirt do-
na h-uile beatha agus anail. Bi thusa a' falbh as
do dhitthaich, agus o thigh t-athar Terah, agus o
d' dhislean, do'n diithaich a nochdas mise dhuit.
Agus ni mi thu ad chinneach mbr agus beannaich-
idh mi thu; agus beannaichidh mi iadsan a bnean-
naicheas thu, agus iadsan a mhallaicheas thu-
mallaichidh mi. Dean cabhag agus fag tigh t-athar
anns am bheil iodholan a tha grkineil am shealladh,
air eagal gu'm bi thu air do sgrios maille ris na-
h-aingidh."

Cha robh an corr sgriobhta air an rola.

Air. 8.

1914.

TABHARTAS-GAOIL.

An sin ghabh Muire 'punnd a dh' ola spic-
naird, ro luachnihor, agus dh' ung i casan
losa, agus thiormaich i a chasan le a
fait : agus lionadh an Ugh le fdile na
h-ola. EoiN, XII, 3.

An uair a thainig losa gu Betani, agus e
ail' a cheum gu lerusalem a' clol a dh' ionn-
suidh na caisge, noclid sluagli a' bliaile bhig
sin, an da cliuid, urram is caoimhneas dha.
"A nis blia na li-ard-shagartan agus na
Pliairisich air toirt aitlme, na'm biodh fliios
aig neach air bith c' aite an robh e, gu'jn
innseadh e e, a olium guin glaoadb iad e."
Eoin, XI, 57. Ma chuala muiuntir Bhetani gu
robli airg'iod-fala air a cliur air a cheann clia
do bhratli iad e. Ghabh iad ris gu furanach
oir bha cuimhne aoa air an obair mhior-
bhuileach a rinn e 'nam measg, an uair a
thug e Lasarus air ais o'n uaigh. Cha bu
mliaitli leo lamh a chur 'na blieatha, oir a
thiiilleadh air gu robli meas is gaol aig
moran dhiubli air, cliuir a chumhaclid fiamh
air na h-uile.

Einn Simon an lobhar cuirm dha an oidh-
elie a bha: e anns a' bhaile. Ged nach 'eil na
soisgeulaichean ag innseadh sin dhuinn, faod-
aidh e bhith gu'm b'e Simon fear de na
creuchdaich air an do rinn e trocair uair-
eigin roimhe so. Ma bha sin mar sin, bha e
f reagarrach do Shimon a blieatliia a dheanamh
agus buidheachas a tlioirt dha an uair a
thainig e do'n bhaile. B'e Lasarus fear de
na h-aoighean, agus bha Marta, mar a b'
abhaist, a' frithealadli. Bha Muire ann cuid-
eachd, ach ged nach robh i 'na h-aon
dhiubhsan. a shuidh aig a' bhiadh maille ids
(cha 'n fhaodadh boirionnach sin a dhean-
amli), agus ged nach robh i a' frithealadh
comhla ri Marta, is e ise a dh' amais air
clach-mhullaich a chur air an tabhartas-gaoil
a thugadh do'n t-Slanuighear aa oidliche ud,
"Gu deimhin tha mi ag radh ruibh, C'aite
air bith am bi an soisgeul so air a shearmon-
achadli air feadh an t-saoghail uile, aithris-
ear mar an ceudna an ni a rinn a' bhean.
so, mar chuimhneaohan oirre." Mata,xxvi, 13.
Gun chead iarraidh chaidh i far an robh losa

'na shuidlie aig a' bhord, agus dhoirt i an
61a spicnaird air a cliasan, agus thiormaich
i a chasan le a fait. Chuir an rud a rinn i
iongantas air a' chuideachd; ach bu choma le
Muire ciod a theireadh no .shaoileadh iad, oir
cliuir i roimhpe gu noehdadh i a gradli 's a
h-urram do'n t-Slanuighear chaomlli a leig-his
a cridlie agus a dh' aisig air ais dhi a h-anaan
an la tha a sheas i 'na latliair 'na h-aith-
reachan truagh.

Bha na deisciobuil diombach. Tha an
t-abstol Eoin a' cur na coire air ludas, agus
a' cur as a letli nachi e idir gaol nam bochd
ach gaol an airgid a thug air achmhasan a
thoirt do Mhuire air son a h-ana-caitheimh.
"Thubhairt e so cha 'n anil a oliionn gu robh
suim aige do na bochdan; ach a cliionn gu'm
bu ghadaiche e, agus gu robh an sporan aige,
agus gu'n d' thug e leis na nithean a chuir-
1 eadh ann." Eoin,xu,6. Ach tha na soisg-
eulaichean eile ag radh gu robh each diomb-
ach clio mliaith ri ludas. Theagamh gu robh
na deisciobuil uile a dh'aon inntinn a thaobh
ana-caitheamh Muire, ach gur e ludas a
mhain a labhair na bha stigh aige. Drocli
ludas ; a' faotainn coire do'n bhoirionnach
chaomhail a dh' ung na casan naomha 1&
gaol a bu luachmhoire na ola, agus e fein
air bheul a dhol ann an co-bheinn ris na
h-ard-shagartan gus tairngean a chur annta.
"Car son nach do reiceadh an ola so air
tri clieud peighinn, agus nach d' thugadh dO'
na bochdan i." Cha robh am facal so as an
ratliad ann an aon seadh, agus cha d' thubh-
airt losa ri ludas gu'm b' olc a labhair e.
Na'n do chuir Muire 'na chead e, na'n d'
fheoraich i dlieth eo dhiubh a b' fhearr leis
an ola a bhi air a reic gus cobhair a diean-
amh air na bochdan no i bhi air a dortadh
air a chasan fein, faodaidh sinn a bhi cinn -
teacli gur h-e theireadli e, Reic an ola agus
tlioir an t-airgiod do na boclidan. Cha d'iarr
esan a ghloir fein riamh, cha b' ann a chum
gu'n deantadh frithealadh dha a thainig e
do 'n t-saoghal ach a chum frithealadh a
dheanamh do dhaoine eile. B'e sin a bhiadli
's a dheocli, agus ghiulain e mach 'na
bheatha am facal a labhair e aon uair, "Tha
e na's beannaichte tabhairt na gabliail."

30

<jrmomh,xx,S5. Ach cha do clmir Muire an
rud 'na chead, agus a nis, an uair a tlioisieh'
each air coire fhaotainn dlii air sou a h-ana-
caitheimli, giiabliJ e a taobh agus cha leig-
eadh e leo a diteadh. Bu leir dha a cridhe
agus bha fhios aige gur e meud a graidh
dha fein a thug oirre a dheanamli. B' urr-
ainn Muire na briathran so a ghabhail air a
bilean mar chainnt a cridhe fein,
Ged a bu learn air fhad an saogh'l,
Bu thiodhlac e gu tur ro chrion ;
Bu neo-ni truagh mar dhiol d'a ghaol,
Mo bheatha, m'anam, is gach sion.
"Tha na boehdan agaibh a gluiath maille
xuibh, ach cha 'n 'eil mise agaibh a g'hnath."
Mar gu'n abradh e, Ma tha thusa, ludais,
baigheil ris na boehdan gheibh thu cothrom
gu leor 'na dheidh so caoimlmeas a noehdadh
dhaibh, ach cha 'n fhada tuilleadh a bhios an
cothrom. agaibh 'ur gradli a noehdadh dhomh-
-sa, oir tha m'uair air teachd. Mar sin cha
leigeadh, e leis buille a chur air Muire, oir
bha a gradh agus a dilseachd 'na aoibhneas
d'a anam anns an t-saoghal fhuar anns an do
rinn e a chomhnuidli, agus anns an dor-
chadas a bha nis ag iathadh iiime. Tha sinn
gie chinnteach nach bu chall do na boehdan
an rud a rinn Muire, oir tha fiosrachadh ar
beatha a' teagasg dhuinn nach e idir na
daoine a bheir an tabhartasan do Dhia agus
d'a sheirbhis a chumas air ais an cuibluionn
•0 na boehdan. Is e leithidean Muire a bha
riamh baigheil is caoimlmeil ri truaghain an
t-saoghail so, oir far am bheil gradh do
Chriosd an sin bidh suim do na boehdan mar
an ceudna. A dli' aiudeoin briathran atmhor
ludais cha robh diol-deirce eadar lerusalem
agus Betani aig naeli robh fhios gle mhaith
gu'm faigheadh iad iochd is cuideachadh o
Mhuire nach faigheadh ia'd o ludas, agus gm-
h-ann thuiee a b' fhearr dhaibh dol le an
gearan. Agus is ann mar a bha a tha
fhathast. Cha ehreaeh an diadhaidheachd an
■deirc.

Cia mar a b' urrainn losa Muire a chron-
aehadh, agujs e fein suidhichte a' clieart rud
a rinn ise a dheanamh? Nach do bhris esan
a chorp a bha na bu luaehmhoire na boosa
alabastair, agus nach do dhoirit e fhuil a blia
na bu phriseile na ola spicnaird, a chionn gu
lobli a chridhe a' cur thairis le gradh.
" Leigibh leatha," thubliiairt e, "dh' ung i
roimli laimli mo chorp-sa chum adhlacaidh."
Theagamh nach d' thainig e an cridhe Muire
g-u robh i a' deanamh na seirbhis dheirean-
naieh sin dha, theagamh nach robh a bhas
idir fa chomhair a h-inntinn aig an am; ach
bha e fad na li-uine fa chomhair inntinn

losa fein agus chunnaic e ann an tabhartas
M^iire samhladh air an tabhartas a bha e
do'l a tliabhairt air Calbhar'i. Is e so a bha
'na inntinn an uair a thubhairt e, "C'aite air
bi am bi an soisgeul air a shearmonachadh
air feadli an t-saoghail uile, aithri'sear mar
an ceudna an ni a rinn a' bhean so." Mar
gu'n abradh e, gu robh spiorad an t-soisgeil
air a shamhiaehadh cho cothromach anns an
obair-ghaoil a rinn i 's gu 'n uisnicheadli
searmonaichean an gniomh ud gu brath a
chum solus a chur air iobairt Chalbhari agus
air obair na slainte. An rud a thubhairt
Criosd thaehair e. Ged a bha na deiseiobuil
diombaeh an toiseach chunnaic iad an iiine
ghoirid gu robh iad cearr, agus mheas iad
^■u'm b' fhiach gniomh Muire iomradh a
dheanamh air ann an leabhraichean an t-
soisgeil. Agus gach uair a leughar no labh-
rar uime tlaa fhaile cubhraidh a' cumail beo
spiorad na diadhaidheachd anns an t-saoghal,
agus a' togail inntinnean dhaoine gu gradh
as motha na gradh Muire, eadhon gradh an
t-Slanuigheir nach do mheas gu'm b'ana-
caitheamli e a chorp naomli a bhriseadh agus
fhuil luaehmlior a dhortadh an eiric a
bhraithrean.

Is e gradh do Chriosd fior ehomharradh
na diadhaidheachd. Cha robh Muire iomlan
no gun iomadh faillinn, ach chuir a gradh
falaeh orra uile. Tha e soilleir gu'n do
chord an rud a rinn i ri Criosd, agus ged a
bha e iann an aon seadh gun fheum, bu leir
dhasan an gradh a bha 'na cridliie, agus
a reir a graidh, thug e breith oirre. Dh'
aidieh e i am fianuis chaich mar neach a
rinn obair mhaith, agus mar neach anns an
robh fior spiorad an t-soisgeil. Is e fan gradh
so toiseach, is meadhon, is deireadli na diadh-
aidheachd. Tlia e na's fhearr na teangaidh-
ean, na's fhearr na faidheadaireachd, na 's
fhearr na gach uile eolas. Chaidh ludas
d'a aite fein a chionn naeli do ghradliaieh
e an Tighearna losa ann an treibhdliireas.
Agus tha Muire air a h-aireamli am measg
comunn nan naomh, a chionn gu'n d' thug i
dha gradh a h-anama uile. An uair a thig
gradh Chriosd a steaeh do chridhe duine
fuadaichidh e air falbh gach olc; cuiridh e
macli na h-aoighean mi-naomhfe a tha truail-
leadh an teampuill. Tha e mar abhainn a
ghiulaineas 'air falbh le a h-uisgeachan gach
salacliar a tha roimhpe, a' deanamh ionad a
siubhail cubhraidh is glan. Biodh, ma ta,
gradh Chriosd anns a' chridhe agus cha';n
eagal nach bi ar beatha ceart. Thig an corr
'na am fein, foehann, is dias, is Ian bliiadh
anns an dels.

31

Aig uair am bais cha blii aitlireachas air
na naoimli gu'n do ghradliaich iad Criasd
ro mhor, no gu 'a d' fliuiliiig iad ro ndior air
a sgatli ; bidli aitlireachas orra nach d' thug
iad dha gradh a bu mhotlia agus nach d'
fhuiling iad an corr. Oir is airidh esan air
an tabhartas as luachmlioire as urrainn sinn
a thoirt dha. Tha sinn 'na eisimeil cho mor
's nach paigheadlr e ar fiachan ged a dhoirt-
eamaid ar maoin uile aig a chasan. "Tha
Dia a' moladh a ghraidh fein duinue, do
bhrigh, an uair a bha sinn fatliast 'n ar
peaeaich, gu'n do bhasaicli Criosd air ar
son." Rom.,v,S. Ciod a dh' iocas sinn dha
air son a mhaitheis ?

ANNS A' CHOILLE BHEITHE.

Bha e 'na fhuil 's 'na fhallus, agus dh'
fhaodadh tu aithneachadh leis a' chabhaig a
bha air gu robh rud aige r'a dlieanamh,
.agus nach biodh cuisean ceart mur biodh e
Air cheann na cuideachd. Oir bha ^r a' bhaile
cruinn, 'nan suidhe air garadli phloc, a
dheanamh an t-suimeachaidh, a dh' fliasdadh
a' bhuachaille, agus a chonnsacliadh mu'n
fhang 's mu'n chachaleith. Ach mar a bha
an tubaist 's an dan, an uair a bha e sios
.an utraid, cuirear a chas ami an toll agus
brisear i.

Thugadh dhachaidh air comlila e, agus
b' anil se seachduinnean 'na dheidh sin a
cliunnaic e am blar. Ach ged a bha e gun
chomas nan cas cha robh e gun chomas
bruidhne, agus a Luan 'sa Dhomliuacli cha
robh sgur a' dol air ach a' gearan cor truagh
na croite agus cor truagh a' bhaile, is esan
air a leabadh. Latha de na laithean, agus
an duan sin 'na bheul, thainig Urra nach
buineadli do'n t-saoghal so 'ga fhaicinn.

"Cia mar a tha thu 'ga t' fhaotainn fhein
an diugh," ars' an t-Urra, is fiamh gaire air
.aodann.

"Is coma cia mar a tha mise," ars' an
duine; "tha mo chas briste."

"Tha fhios agam gu bheil," ars' an t-Urra,
"oir chunnaic mi thu a' tuiteam." "Am bheil
thu goirt?"

"Cha 'n e mo ghoirteas as miosa idir, ach
nach fliaigh mi so fliagail agus gun duine
eile ann a sheasas m' aite no chuireas dealbh
air fang is eaclialeith is buachaille."

"Ud! ud!" ars' an t-Urra, "mur 'eil cearr
ort ach sin na cuireadh e dragh ort; gheibh-
■ear buachaille is togar fang ged a tha do
■chas-sa briste."

Cha do chord so ris idir, oir bhuail amli-
arus e nach robh an t-Urra cho soluimte iio
cho faireachdail 's a bu choir do chreutair
nach buineadli do'n t-saoghal so a bhith.

"An e," ars' esan, "gu'n dean am baile
feum as m' eugmhais?" "An e sin a tha thu
a' ciallaehadh ?"

"Eiideigin coltach ris," ars' an t-Urra; "a
dh' innseadh na f irinn is e mo lamh fein la
rinn an toll anns an deachaidh do chas. Bha
mi air son t' fhaotainn as an ratliad car
greis."

" M' fhaotainn as an ratliad ! " ar.s' esan
agus e ag eirigh air uilinn. " m' fhaotainn
as — ," ach chaill e anail agus cha tigeadh
diog tuilleadh.

"Seadh," ars' an t-Urra, "bha mi an dull
gu rachadh obair an t-saoghail air adhart
na b' fhearr as t' eugmhais."

Chuir so am bainidh air gu buileach agus
ghlaodh 6 air bean-an-tighe i chur an urra air
taobh eile na comhla. Ach cha d' fhan a t-Urra
r'a ahead fhaotainn o bhean-an-tighe air an
doigh so. Dh' eirich! e is rinn e lair an dorus,
ach eadar an da-bhi thionndaidh e air a sliail
agus thuirt o rithe ann an guth beag, "Ma
leigeas a chabhag fhein leis cadal na biodh
cabhag ort-sa a dhusgadh.''

Sin agad, a leughadair, mar a thachair an
uair a chaidli an t-Urra a shealltainn an
fliir a bha a chas briste; ach cha 'n urrainn
mise innseadh dhuit an do ghabli no nach
do ghabh an duine an leasan a fhuair e.
Ach mur do ghabh esan e, gabhamaid fein e.
Theagamh gu'm faodadh an t-Urra an fhirinn
a thoirt dha ann an doigh a bu mhine, ach
mill no garbh, cha do labhair e ach an
fhirinn. Cha 'n 'eil e maith do dliuine sara
bith a bhi an diiil nach teid an saoghal air
adhart as eugmhais-san, agus mar is luaitlie
a chuireas e am beachd faoin sin as 'inntinn,
is ann as fhearr dha fhein agus do dhaoine
eile. Cha 'n 'eil duine nach lionar 'aite ; ged
a bhriseadh e amliach cho mhaith ri chois
togar am fang agus cairear a' chachaleith.

Mar sin tha mi 'n duil gur glic do dhuine
an saoghal a ghabhail gu reidh, gun a bhi
ghnath fo ro-churam mu mlioran nithean.
Tha seorsa dhaoine aim nach h -urrainn so
a dheanamh. Cha 'n 'eil iad sona mur 'eil an
corrag anns gach obair anus am faigh iad
a cur, mur 'eil iad 'nam fiiil 's 'nam fallus o
mhocli gu dubli a' ceartachadh chiiisean a
tha iad cinnteach a bhiodh cearr mm- cidr-
eadli iadsan lamh aiinta. Tha iad a' cur mar
fhiachaibh orra fein gur h -iadsan an sgioba
a tha seoladh na luinge, agus nach 'eil ann

an daoine eile aeh slaodairean lunndaeli a tjhja
gabhail an aiseig leo gun am faradli a
pliaigheadli. Acli gle bliitlieanta tlia e tach-
airt nach fheairrd an saoglial dad na tha na
daoine driopail sin a' deanamh, agus gu robh
e cho mhaitli dliaibh a bhi 'nan cadal.

Tha sinn ullamh gu blii saoilsinn gu bheil
e cliuiteaoh do dhuine a blii trang, co dhiu a
tha feum anns an obair a tlia e deanamh no
nach 'eil. Agus ullamh gu bhi saoilsinn gu
bheil boinne de'n leisg anns an fheadhainn
a ghabhas an saoglial gu reidh. Cha bu
mhaith leam-sa toiseachadh air an leisg a
mholadh, ach tha leisg is leisg ann. Tha
eadai'-dhealachadh mor eadar an duinedhi-
omhain nach saothraich air son a loin, no
nach giiilain a chuid fein a dh' uallach an
latha, agus an duine eile leis am maith e
fein a chumail saor o upraid gvin fheum air
ghaol an car a bhuineas dha. a dlieanamh gu
ceart. Cha 'n 'eil ann am moran de na tha
cuid de dhaoine a' deanamh ach otliail is
uinieh mu threalaich gun fhiu. Tha iad a'
toirt orra fein a chreidsinn gu bheil iad
trang agus gu bheil iad ag obair, ged nach
'eil 'nan driop aeh cosg uine. Ma tha so 'na
chomlifhurtaciid dhaibh (agus is cinnteach
nach leanadh iad air an goraiche mur bith-
eadli), faodar a' chomlifhurtachd sin fhagail
aca, ach saoilidh mi nach 'eil coir sam bitli
a«a a bhi cur leisge as leth dliaoine eile anns
nach 'eil cron as miosa na gur toigh led an
saoglial a ghabhail gu reidh, an car fein a
dlieanamh gu samliach agus air an athais,
agus cothrom fhaotainn air sith is saorsa a
mhealtainn.

Cha 'n'eil teagamh agam nach 'eil an seor-
sa dhaoine so air a bheil mi a' bruidliinii ag
61 toilinntinn a iomadli tobar re an cuairt
anns an t-saoghal, ach tha iad a' faotainn
an solais, co dhiu ann an tomlias, air cosd
chaich, oir cha leig iad tamh no fois le
daoine eile agus bha cho mliaith dhuit a bhi
'n ad shuidhe air nead speacli 's a bhi 'nan
cuideachd. Gun naite gun athacUi gabhaidh
iad air laimh thu, agus cuiridli iad tliu air
eheann do dhleasdanais mar gu'm biodh
paisde no amadan. Thaehair fear dliiubh
ormi 0 cliionn ghoirid air bata ann an Caol
Muile. Cha 'n fhaca mise an duine riamh
roimhe, ach leis cho beag sooair 's a bha
'ua shiiil agus 'na bhodhig, dh' aithnich mi
gu'm b' ann de'n t-seorsa e, is theich mi.
M' an do rainig sihn cul Chearara bha e
sliuas ri g'ualainn an sgi obair, agus a theang-
adli ag obair mar gu'm biodh muileann-
sabhaiclh, a' toirt dlia comharran na side is
eolas na mara. Air an ath-shiabadh d'a lion

fhuair e greim air drobliair a mliuinntir
Mliuile, agus m' an do rainig sinn Glas Eil-
eannan an t-Sailein chuir e suas esan ri reic
is ceannach. Gu fortanach cliaidh e mach
ann an Tobar-mhoire, ach m' an d' fhalbh e
leag; e a sliuil ormsa a ris, agus mi air mo
eheann a thogail. Cha robh aige aeh beagan
mhionaidean uile gu leir ri seanachas a
dlieanamh rium, ach mur lion mise an eaglais
a nis cha 'n ann aige-san a tha choire. An
gliocas a bha ann an ceann an duine ud!
An sealladh mu dheireadh a chunnaie mi air
bha e 'na ruith suas am baile mar gu 'im
biodh muinntir Thobar-mlioire a' feitheanih
gun am braiceas a ghabhail gus an abradh
esan, "Siudibh." Sid gu cinnteach fear de
na daoine nach dean an saoghal as an eug-
mliais, aeh cha bu mhaith learn a bhi 'na
chota ma leagas an t-Urra a shuil air. Bris-
idh e a chas.

Tha mi 'ga sgriobliadh so, 'nam shuidhe
air stoc craoibhe anns a' choille bheithe. Tha
an latha cho blath grianach 's nach h-iarradh
cridhe duine (co dhiu duine d'an aithne an
saoghal a ghabhail gu reidh) toileachadh as
motha na suidhe ris a' ghrein, gun dad r'a
dlieanamh. Cho fad 's is aithne dhonili cha 'n
'eil mi a' dearmad dieasdanas air bitli a bu
choir dhomh a dlieanamh an diugh, agus
cha 'n 'eil iarraidh agam air mo lamh no mo
theanga a chur ann an gnothuichean nach
buin dhomh. Dh' fhaodainn sgriobhadh gu
Comhairle an righ a thoirt dliaibh mo
bheachdan mu chiiisean na rioghachd ; dh'
fhaodainn dol tliairis air an abhainn far am
bheil mo choimliearsnach a' tanachadh ua tuir-
neip a dh'innseadh dha cia mar is coir sin a
dlieanamh, air neo dol a dh' 61 tea ann am
Baile -chloichridh ; dh' fhaodainn sin adhean-
amh agus fichead rud eile a chiunadh trang
mi fad an latha. Ach cha bhiodli ann an
sin ach driop is upraid gun tairbhe, agus
theagamh gu'n gabhadh an t-Uriu a clio-
throiii orm, as'us S'u'm briseadh e mo chas.
Mar sin is fearr leam an saoghal a ghabhail
gu reidh, agus suidhe air an stoc craoibhe so-
ann an samhcliair na coille bheithe, a' meo-
mhrachadh 'nam inntinn air na nithean a
chuir mi sios air an duilleig so. Miu- 'eil a
chas briste tha ,mi gle chinnteach gu bheil
am fear a thaehair orm air bata Cliaol Muile
an trath-sa 'na fhuil 's 'na fhallus an aite-
eigin, a' cur an t-saoghail air adliart, agus
a' CUT dhaoine eile 'nan cabhaig. Gu ma
maitli] a theid dha, ach cha 'n iomlaidinn mo
chrannchur ris. Thuirt neach a bu glilice
na e.san, "Thigibh air leth do aite fasail, agus-
gabhaidh fois car tamuill."

Air. 9.

1914.

LUACHMHORACHD CHRIOSD.

Dhuibhse uinie sin a chreideas ami tha cm
luachmhorachd. 1 Peadar, ii., 7.

Luachnihorachd Chriosd;, is e sin euspair air
am miann leis na naoimli agus na h-aing'lean
beaehdachadli. Tha Criosd luachmhor do'n
t-saoghal agus luachmhor do Dhia, oir:
thubhairt an t-Athair e-fein uime, " M' aon-
taghta, anns am blieil tlachd aig m' anam,"
agus a ris, " Is e so mo mhac gradhach anns.
am bheil mo mhor thlachd."

Ged a rannsaicheadh daoiue ueamli agus
talamh cha 'n fhaigh iad neach eile a ghabh-
as a choimeas ri Criosd. "Co tha agam a^ms
na neamhan ach thusa? Agus a bharr ort
cha 'n 'eil neach air thalamh anns am bheil
mo thlachd.'" Tha beatha luachmhor, tb^
saorsa luachmhor, tha slainte luachmhor, tha
sith luachmlior, tha biadh is aodach luach-
mhor, tha or is airgiod luachmhor, ach cha
ni sam bith iad anu an coimeas ri Criosd.
"ISTa nithean a Iblia 'nam biiannaclid dhomh,"
ars' an t-abstol Pol, "iad sin mheas mi 'n
an call air sgath Chriosd; seadli gu deimhin,
agus tha mi a' meas nan uile nithe 'n an call
air sgath oirdlieirceis eolais losa Criosd mo
Thighearna." Is e a mliain an ti as ro-
fhearr as urrainn na beannachdan as ro-
fheaiT a lihuileachadh. Dealaichte o Chriosd
cha 'n 'eil ann am mac an duiue ach truagliau
boclid, ach ann an Criosd is leis na li-uile
nithe; ma's e an saoghal, no beatlia, nobas,Tio
nithean a tha lathair, no nithean a tha ri
teachd, is leis iad uile. Ma tha coir aige ann
an Criosd tha coir aige air na h-uile nithe;
is e an creideacli an t-aon duine sona, an
t-aon duine beannaichte, an t-aon duine
saoibhir. O, ciod an oighreachd ghlormhor
a dh' ionnsuidh am blieil esan air a bhreitli,
a tha air a bhreitli a ris! Is leis na h-uile
nithe a tha aig Criosd, a ghliocas chum a
theagasg, a chumliachd chum a dhion, a
gliradh chum a shaoradh, agus a ghloir
chum a chrunadh. Tha Crio.sd uile gu leir
luachmhor do 'n chreideach oir is ann o
Chriosd a tha uile cliomhfhurtachd agus a
dhochas a' teachd. Tha an Tighearn losa
da rireadli luachmlior, agus maiseach, agus
mills, dhaibhsani a clireid ann agus a bhlais
a mliaitheas.

Is e Criosd an tiodhlac as luaclimlioire as
urrainn Dia a thoirt seachad, no as urrainn
sinna fhaotainn. An uair a thug Dia dhuinn

a mhac thug e dliuinn an t-aon ni feumail a
tha toirt d' ar n -ionnsuidh nan uile nithean.
Thug Dia ioniadh tiodhlac eile do'n t-saoghal
a bharrachd air a mliac gradliach, aoli mar
a tha ghrian na 's glormhoire na na reultan,
mar sin tha an tiodhlac so a' toirt barrachd
orra uile. 0, ciod an send oirdheirc Criosd!
Is esan a ni beannaichte sinn aim am 'beatha,
sona ann am has, agus ghlormhor an deidh
bais. ladsan aig am bheil am maitli so cha
bhi niaith sam bitli a dhith orra. "Bithidh
easbhuidh air na leomhain oga, agus bithidh
acras orra; ach orra-san a dh' iarras leho-
bhah cha bhi maith air bith a dhith."

Cha 'n 'eil ni sam bith ann an Criosd ach
ni a tha luachmlior; tha e so-gliradhach agus
ion-mhiannaichte: is lanaclid agus is mill-
seachd e, morachd agus maitlieas,. solus,
beatha, agus sonas. Anus na h-uile nithean
is esan aoibhneas beatha a' chreidich, agus
beatha aoibhneis a' chreidich.

Tha ainni Chriosd luachmhor, agus tha
fhuil luachmlior. Is maith a glioirear fhuil
luachmhor, oir is fhiacli braon d'a fhuil-san
cuan d' ar fuil-ne. Tha eifeachd clio mor
innte agus gu'n glan i air falbli peacaidh-
ean an t-saoghail uile. Eadlion na luideagaii
salach, gealaiohear iad ann am full an Uain.
Is e full Chriosd fuil a' ghlanaidh; tlia i a'
labhairt nithean as fearr na fuil Abeil, agus-
iadsan air an crathar i, ged robh am peac-
aidliean mar an sgarlaid, bithidh iad geal
mar an sneachd; ged robh iad dearg mar
chorcur, bithidh iad mar olainn.

O Uain mo ghraidh, t' fhuil phriseil,

bhlath,
Cha chain gu bratli a brigh,
Gus am bi mhuinntir sliaort' air fad,
Blio 'm peacadh glan d'a trid.

Tha geallaidhean Chriosd luachmhor, mar
tha an t-abstol Peadar ag radii, " tre an do
dheonaicheadh dhuinn a gheallaidhean luach-
mhor agus ro mhor.", Tha iad mor a tliaobh
am farsuingeachd agus luachmlior a thaobli
an oirdlieirceis. Tha a thiodhlacan agus a
glirasan luachmlior, na's luaclimlioire na
seudan, agus cha 'n 'eil gacli ni as urrainn
tliu mhiannachadh r'an coimeas riutlia.

Cha 'n e mhain gu bheil Criosd fein luach-
mhor ach tha a' mhuinntiir a tlia air an dean-
amli 'n am buill ann luachmlior mar an
ceudna. Tha an creideacli gu dearbh mar
fhitheacli ann an sealladh an t-saoghail ach
tha e mar chalaman ann an sealladh Chriosd ;

34

is aolaeh agus salachar na naoimh a reir
beaehd an t-saoghail; ach ann an sealladh
Dhe tha iad 'nan seudan luachmhor. Tha
tlaoino gun ghras ag amharc air sluagh Dhe
niai- dhream, a chuireadli air chul, ach bheir
Uia rioghachdan 'n an eiric ; faodaidh na
li-aingidh magadh is tarcuis a dheanamh air
na naoimh, ach tha iad cho luachmhor ann
an sealladh Dho 's gu hheil iad uile isgriobhta
air dearnaibh a lamh. Tha masladh Chriosd
luachmhor agus urramach do na creidich.
Mheas Maois e 'na shaoibhreas na's mo na
ionmhasan na h-Eiphit. Tha crann-ceusaidh
Chriosd na's millse na cruu an t-saoghail.
Is beag a tha creidsinn na firinn so, gu bheil
amhgharan maith agus kiachmhor, ach is
firinn e air a shon sin. Is eigin dlia sin
a blii maith a tha teachd o'n aon Ti mliaith;
a nis tha arnhghai-au a' teachd o Dliia. "Bha
mi balbh," arsa Daibhidh, "clia d' fliosgail mi
mo bheul a chionn gur tusa a rinn e." Is
eigin dha sin a bhi maith a bha air fhulang
leis an Ti a bha uile gu leir maith agus
iomlan; a nis bha amhgharan air am fulang
le Criosd. "Bha e 'na dhuine dhoilgheasan
agus eolach air bron." Is eigin dha sin a bhi
maith a dheasaicheas agus a dh' ullaicheas
sinn air son oighreachd ghlormhor; a nis tha
amhghar a' deanamli so. 'M' an robh mi ann
an amhghar," tha Daibhidh ag radh, "chaidh
mi air seacharan, ach a nis tha mi a' coimh-
ead t'fhacail." Tha Pol ag radh mar an
ceudna, "Tha ar n-amhgliar aotrom, a tha
rg sealain, ag oibreaehadh dhuinn na's mo
agus na's mo thar tomhais cudthrom siorr-
uidh gloire." Tha amligharan maith ged
nach 'eil iad taitneach; mar tha Pol ag radh,
"Cha saoilear smachdachadh air bith, am
feadh a tha e lathair, a bhi solasach, ach
doilgheasach : gidheadh 'na dheidli sin bheir
e mach toradh siochail na fireautachd
dhaibh-san a bha air an cleachdadh leis."
Tha am peacadh taitneach ach cha 'n 'eil e
maith; tha na's motha de olc ann an aon
bhoinne de thruaillidheachd na tha ann am
fairge de amhghar. Tre amhghar tha Dia
a' sgaradli a' pheaoaidh a tha e fuathachadh
o'n anam a tlia e .giadhadiadh; leis an amh-
ghar as mo tha Dia a' teagasg dhuinn a'
ghliocais as mo. An uair a tha an creideach
'na laighe fo laimh an ti a tha 'ga chur
fo amhghar, tha e 'na laighe anus a' chridhe
sin a tha 'ga ghradhachadh ; tha e air a
clieusadh leis an t-saoghal chvmi 's gu 'm bi
e air a cheusadh do'n t-saoghal. Tha an
fheoil 'na namhaid do fhulangas, a chionn
gu bheil fulangas 'na namhaid do'n fheoil;
faodaidh an fheoil duine a dheanamh 'na

chuirtear talmhaidh, ach cha dean i duine
gu brath 'na fhianuis neamhaidh. Tha an
creideach ag iarraidh a chrann-ceusaidh a
ghiulan agus cha 'n ann a sheachnadh, agus
an uair a tha daoine eile a' deanamh gloire
as an ni sin is e an naire, cha 'n 'eil naire
airsan as an ni sinj is e a ghloir. Tha e 'na
onoir leis a bhi air eas-onorachadh air son
Chriosd, oir tha fhios aige gu'm bi iadsan a
tha air an geur-leanmhuinn an so air son a
bhi caitheamh am beatha gu maith air an
crunadh an deidh am bais. Deasaichidh Dia
ar soithiehean le uisge an anahghair, m' an
doirt e annta fion na gloire. Mar so chi sinn
gu bheil masladh Chriosd luachmhor, oir
tha e na's fhearr a bhi air ar gleidheadh ann
an uisge saillte na lobhadh ann am mil.

Tha Criosd na's luachmlioire do'n chreid-
oach na mile saoghal, a chionn gu bheil e a
ghnath maille ris, 'na uile dheuohainnibh,
'na uile thrioblaidibh, agus 'na uile theann-
tachdaibh. " 'Nan uile amlighar bha esan fo
amhghar." "An uair a shiubhlas tu troimh
na h-ui.sgeachan, bidh mise maille riut; agus
troimh na h-aibhnichean, cha tig iad tharad;
an uair a theid thu troimli an teine, cha
dathar thu, agus cha loisg an lasair thu."
Cha 'n fhag agus cha treig e am feasd e.
Tha e ag itheadh 's ag 61 maille ris; tha
e a' laighe sios agus ag eirigh suas maille
ris. Goirear caraid dheth, agus da rireadh
is esan ar caraid as fearr.

Tha losa Criosd 'na charaid dileas, 'na
charaid truacanta, 'na charaid seasmhaoh,
'na charaid gradhach, 'na charaid siorruidh.
Tha e 'g ar gradhachadh gu crich, agu.^
cha 'n 'eil crioch air a ghradh; an ti a thvig
dJminn iomhaigh fein, tha e grauliachadh
iomhaigh fein annainn. Nach 'eil Criosd
mar sin luachmhor do'n chreideach ?

Tha Criosd luachndior do bhrigli gur
h-esan solus nan creideach. Is ann 'na
sholus-san a tha sinne a' faicinn soluis.
"Mosgail, thusa a tha ann ad chadal, agus
eirich o na mairbh, agus deali-aichidh Criosd
ort." Is e Criosd mar an ceudna biadh nan
creideach. "Oir is biadh da rireadh m' fheoil-
sa, agus is deocli da rireadh m' fliuil." 0 !
ciod am biadh taghta a tha aea-san a tha
beathachadh air Criosd. Ach iadsan aig nach
'eil Criosd gu beathachadh air, cha 'n 'eil
aca ach aran a theid a dhith. Gach uile eolas
mu Dliia, gach uile sholus soisgeil, gach uile
eolas mu nithe spioradail, tha e uile againn
o Chriosd. "As a lanachd-saa fhuair sinn
uile, agus gras air son grais."

Chuala tu gu bheil Criosd luachmhor,
luachmhor do Dhia, luachmhor do ainglean,

35

luachmlior do naoimli, ach a nis am blieil
■e luachmhor do t'anam-sa? O, gu'm biodh
daoine a' buntainn gu tiriuneacli r' an anam
fein! Tha moran a' labhairt mu ghras nach
'eil a' blasad de ghras; tha moran d' an
aithne toil Chriosd nach 'eil a' deanamh a
thoile; tha moran aig am bheil lamlian cho
geal ri olainii, agus an cridheachan cho
dubh ri ifrinn; tha moran a' saoilsinn gu
bheil iad air an t-slighe gu neanili, agus
iad air an t-slighe gu truaighe shiorruidh..
Ach cuimhnieheadh iad sin gu'm bi cota nan
caorach air a thoirt bharr druim a' mha-
daidh-allaidh. ' Cha 'n 'eil doigh air ruigh-
■eachd air slainte ach tre Chriosd a mhain,
oir cha 'n 'eil ainm air bith eile fo neamh air
a thoirt am measg dhaoine, tre am feum
sinn a bhi ar tearnadh. Fosglaibh, ma ta,
dorus 'ur eridhe dhasan, chum 's gu 'm
fosgail esan dorus na slainte dhnibhse; fosg-
laibh do Dhia na gloire, chum 's gun dean
■esan sibhse glormhor. "Feuch tha mi am
sheasamh aig an dorus agus a' bualadh: ma
dh' eisdeas neach air bith ri mo gliuth, agus
gu'm fosgaip. e an dorus, thig mi steach d'a
ionnsuidh, agus gabhaidh mi mo shuipeir
maille ris, agus esan maille riumsa." Tha e
bualadh le fhacal, le spiorad, le fhreasdal.
Gu 'n tugadh Dia dhuinn uile a' chluas a
■dh' eisdeas. Gu'n tugadh e dhuinn fosgladh
nan sul, chum 's gu 'm faic sinn maise agus
oirdheirceas Chriosd a tha ro luachmhor.

U.D.

AM BATA CAOL CAN NACH.

A reir beul-aithris na h-Earadh ehaidh
g'ille 6g a mhuinntir Leodliais a bhatliadh
agus e a' gabhail an aisig a dhol a phosadh
te a mhuinntir Scalpaidh. Bhris bathadh a
leannain eridhe Anna C'liaimbeil, agus bhiodh
i ri faicinn gach maduinu is f easgar an oir a'
.chladaich, ag iarraidh a chuirp, agus an
duan tiamhaidh so 'na beul,

" Ailein JDuinn, shmbhlainn leat."
Lean i air siubhal a' chladaich fliad 's bu
bheo i, 's cha b' fhada sin, oir ehaochail i
leis a' bhristeadh -eridhe ann am beaganuine.
B'e ainm Ailein am facal mu dheireadh a
labhair i air thalamli, agus chuir i cumh-
achan air a cairdean gu 'u caradh iad i ann
an uaigh a leannain; b'e sin an cuau. Tha e
coltach nach do gheall iad so dhi, ach, a reir
beul-aithris na duthcha, fhuair Anna Chaim-
beui a guidhe ann an doigh iong-antach. Tha
an corr de 'n uaigheachd air a h-innseadh

anns a' " Mhlosachan Cheilteach," ann am
Beurla, agus gheibhear i air a tionndadh
gu Gaidhlig ann an "Naigheachdan Firinn-
eaeh" le Fionn nach maireann. So mar a
thachair air la an torraidh.

"Cha 'n 'eil Rodul, an t-aite anns an robh
i ri bhi air a h-adhlacadh ach mu thri mile
deug- o Scalpaidh, ach leis na bha de chair-
dean deonach air Anna bhnidhcach fliaicinn
'ga caradh f o 'n fhoid an Cladli Chliamain,
b' fheudar dhaibh tri eithrichean a chur fo
uidheam. B'e Di-sathuirne latha an torraidh
— latha bhios fada air chuimline anns na h-
Earadh. Sheol na tri bataichean a Scalpaidli,
a' toirt an aghaidh air Rodul. Anns a' cheud
bliata — "Am Bata C'aol Cannach" — bha a'
ehiste-mhairbh, agus na dlutli chairdean;
Coinneach Caimbeul brathair Anna; Gaim-
beulach Mharraig; Caimbeulach Strannd ;
Mac Leoid Huisinnis; agus Mac Leoid
Loisgin-tire; agus dha no tri eile de mhaith-
ean na h-Earadh.

Bha a' mhaduinu geal grianach, gun deo
a adhar, is b' fheudar dhaibh na raimh a
ghabhail. Ach an uair a bha iad os cionu
Eudha Reibhnis dh' eirich gaoth an ceana
orra. Ghrad dli' atharraich an latha, dh' flias
an speur dorclia, gruamach, agus dh' eirich
a 'ghaillionn. Thog am "Bata Caol Cannach"
an seol, agus leig iad a maeh i air sgriob
do'n chuan, los beatadh gu a ceann-uidhe.
Ach cha b'e sin an sugradh dhaibh. Bha an
sneachd a nis 'g a chur, bha a' ghaoth a
sior fhas, agus m' an deachaidh iad fada
bha a h-aodach air a shracadh 'na stiallan.
Bha an taoim ag eirigh ris na tobhtachan,
agus an eithear an impis dol sios f o 'n ca.9aii .
Ach rud a b' uamhasaiche air fad! faicear
air bharr nan tonn coslas boirionnaieh, a'
leantainn a' bhata. An toiseach cha d'
thuirt fear seach fear de 'n sgioba diog, ged
a bha gach fear dhiubh 'na chridhe fein a'
cur olc air mhanadh, 's cha b' iongantach
sin. Chum iad orra a' taomadli a' bhata, ach
bha 'n taoim a' buidheann orra ge b' oil leo.
Mu dheireadh thuirt fear dhiubh gu 'm b'e
a chomhairle-san a' chiste a chur a mach
gun tuilleadh dalach, agus a Wuidhe a leigeil
le Anna Chaimbeul a bha, a reir clioslais,
r'a fhaotainn a dheoin no a dh' aindeoin.
Ach cha tugadh Coinneach a brathair cead
dhaibh so a dheanamh. Bha Coinneach 'na
shuidhe 's an deireadh, agus an uair a thuirt
e so, thainig tamhasg a pheatliar cho dluth
dha 's gu 'n do chuir i a landi air a
ghualainn. Aig a' cheart am ehaidh uisge
uamhasach thairis air an eithear a theap a
cur fodha; thog an t-uisge a' chiste agus

m

buailidli i Coinneach anns an licM, agus blxa
e tliar na cliathaicli, mur beireadli each air.
An sin cliunnaic e nacli robli feimi dha seas-
amh an aghaidli an dain, agus dh' iarr e
orra a' chiste a chur a macli. An am a
leigeil as chuir fear dhiubh an ceann aisde
le doirneag raimli, agus ehunnaic iad corp
Anna Cliaimbeil a' dol fodha ann an tiota
gn grunud a' cliuain, agus chual iad gutli
ag eigheacli gii tiainliaidli,

"Ailein duinn, shiubhlainn leat."
Dhealaich na li-eithrichean eile ris a' "Bhata
chaol Channach" aig Rudlia Reiblinis. Bha
iad na bu dluithe do thir an uair a 'dli' eiricli
an stoirm, agus gun an siuil a thogail, lean
iad ri oir a' cliladaicli, ag iomram le oclid
raimli gus an do rainig iad Manais. Gun
fhios aca ciod a thacliair d' an companaieli
clioisieh a' chuideachd gu Rodul. Aeh olia
rohli sgioba a' bhata eile romhpa an sin.
Bha iad uile de 'n bheachd gu 'n deachaidh
i fodha, oir nach robllii e coma^ach do bhata
fosgailte an Cuan Sgitheanach a ruith ri
leithid de latha. Dhichuimhnich iad bathadh
Ailein Duinn, agus bas Anna Cliaimbeil,
lets cho uamhasach 'sa bha an call eile a
thachair, a reir coslais.

Ach a thilleadli air ais. Bha am "Bata
caol Cannach" ann am meadhon a' Chuain
Sgitheanaich an uair a chuireadh a mach a'
chiste. Bha i letheach uisge, cuid de na
laimh briste, 'sa h-aodacli 'na stiallan, gun
pheallag aca a chrochadh iad ri crann. Ach
gu fortanach clia luaitlie chaidli an corp a
chur a mach na shiolaich an cuan 's a dh'
islicli a' ghaoth. An deidli dhaibh a taomadli
chuir Caluni Mac Leoid a bhreacan dheth,
is chuir iad suas mar sheol e, a' ruith roimh
'n ghaoith gu acarsaid air bitli a bheireadh
am batai a iinacli. Leis an dorchadas cha robh
fliios aca ciod an taobli a bha iad a' dol,
agus bha iad fo eagal g-u 'n tuiteadh iad
air droch chladach. Eadar sud is latha mho-
tliaich iad a druim( a sgriobadh a' ghruiniul,
agus an uair a ehunnaic iad gu robh iacl
air traigli reidh mliin, thug iad taing do 'n
Fhreasdal a thug sabhailte gu fir iad. Leum
iad aisde, dh' fhag iad am bata far an robh
i, agus an deidh beagan falbhaiu thainig
iad gu tigh far an d' fhuair iad gabliail aca
gu caoimhneil. C aite an deachaidh iad air
tir ach ann an Sniosard anns an Eilean
Sgitheanach. Bha iad an sin beagan laith-
ean, ach cho luath 'sa bha 'nan comas rinn
iad an rathad dhachaidh do na h-Earadh.

Faodar ainmeachadh gu 'n deachaidh corp
Ailein Duinn air tir anns na h-eileanan
Sianta, goirid an deidh bas a leannain, Anna

Chaimbeul, agus cliaidh a charadh fo'nfhoid
ann an Leodhas. Goirid an deidh Dhi-
sathuirne an fhuadaich fhiiaradh corp Anna
Chaimbeil anns an dearbli aite anns an d'
fhuaradh corp Ailein Duinn, agus chaidh a
sineadh anns an aOri uaigh ris ann an
Leodhas.

Bha iad gradhach agus taitneach 'nam beatha,
Agus 'n am bas cha do -sgaradh iad.
Theirteadh am "Bata caol Cannach" ris
an eithear mhi-sliealbhaich a ghiulain corp
Anna Chaimbeil, a chionn gu 'n do clieann-
aich Caimbeulaich Soalpaidli i o fhear a
mhuinntir Channa."

AN CUL-TAICE.

Bha mnathan cho mhaitli ri fir am measg*
nan Gaidheal air ^n do Ibhuilich la' Cheolraidh
spiorad na bardachd. Am measg mhoran eile
a dh fliaodamaid ainmeachadh tha Bean
Thorra-Dhamh, mar theireadh iad rithe,
boirionnach coir, diadhaidh, a rugadh anns
an Lagan, am Baideanach. Fhuair i a cuid
fein de thrioblaidean an t-saoghail so, oir
bha i crubach is cliaill i a fradharc, acli
bha inntinn thoilichte aice. Latha a chaidh
foirfeach 'g a h-amharc, thainig e orra 'si
leum air bhataichean. An uair a dh' fheor-
aicii e ciod a bha i deanamh, thuirt i ris gu
robh i dannsadh mar a rinn Daibhidh an
lathair an Tighearna. Rinn i cho mhaitli
ri deich ar fhichead laoidh, laoidhean ann.s
am faighear sugh an fhein-fhiosrachaidh
Chriosduidh. So rannan a rinn i.

Cairich t' eallach air a ghuaillibh,
Oir 's anil bhuaith a thig do neart-sa;
'S ged nach beachdaich thus' a ghluasad,
Creid gu luath gu bheil E faisg ort.
Feith gu foigliidneach ri thiom-san,
'S imich direach reir a reachda;
Ruith do reis le faire 's dichioll,
'Sann le stri a ni thu streapadh.

'N uair bhios fiaradh ann ad chrannchur,
Creid gu'n tioundaidh e gu d' thaitneachd;
Bheir seillean niaitli o lusaibh searbha,
Mil bhios tarbhach, brioghmhor, blasda.
Ged bliiodh am Freasdal dhuit air uairibh^
Tuilleadh 's cruaidh a reir do bheachd -sa;
Tuig gur gliocas thug iiiu'n cuairt e,
"S gheibli thu buannachd as am pail teas.

Thug) e buaidli os cionn do naimlidibh,
'S bheil- e gras an am na h-airce,
Ruith d'a ionnsuidh le feiii-aicheadh,
'S dearbh nach failnich do Chul-taice.

Air. lO.

1914.

EAGAL IS EARBSA.

'San la air am bi eagal orm,
Earbaidh mi a?ad-sa.

Salm lvi, 3.

All uair a labliair an salmadair na briath-
ran so bha e ann an eiginn chruaidli. Bha
e air a chiiartachadh le naimhdean lionmhor
ach dh'earbl e e-fein ri Dia agus thilg creid-
eamh eagal a macli as a chridlie.

iTha e air a radii gur e Daibliidli a rinn
an t-salrn so, an uair a blia e air faondradh
ann an Gat. Air dlia fliaicinn nacli robh
a bheatlia sabhailte ann an ludah, theich e
ague cliaidh e am measg naimlidean a
dhutliclia, an doclias nach aithnicheadh na
Pliilistieli e. Acli leag iad amharus air, agus
air sgatli a blieatlia leig Daibhidli air gu
robli e as a chiall, los gu'n saoileadli iad
nach robli cron ann, agus gu'iii faigiieadli
e as an lamlian.

Co dliiu a tlia so fior no naoli 'eil tha e
soilleir gu robli an t-salm air a sgriobbadli
le duine diadhaidli a bha 'na eiginn, duine
aig an robh fio.sracliadh 'na bheatha feiji gu
'n saor Dia a sliluagh o "bheul an leoiiihain.
Is salm i a tha freagarrach dluiiuu uile
anns na laithean doreha a thaiuig air ar
rioghaehd an trath-sa, an uair a dh' fhaodas
sinn a radh mar tliuirt lob, "An ui roimh
an robh eagal orm thachair e dhomh; agus
an ni roimh an robh mi fo uamhann thainig
e orm." Is i so uair cumhaehd an dorchadais
anns an t-saoglial. An aite sithe tha an
elaidheamh. Tha rioghaehdan Criosduidh na
Roinn-Eorpa a' marbhadh a cheile ami an
cogadh nach faeas 's nach cualas riamh a
leithid. Ciod air bitli a' chrioch a bhios aige
thig call uamha.saeli air ar duthaich 'na lorg;
call dhaoine agus call codach. Gabhaidh
call ar codach leasachadh, ach clia tig am
marbh beo. Bidli dixil ri fear-feaehda ach
cha blii dull ri fear-lice. Tha iomadh gaisg'-
each treun an diugh 'na shineadh air raoin-
tean na Frainge, agus bidli cuantan fala
ail' a dortadh fathast m'an cuirear stad air an
iorghuill. Tha fios aig muinntir na duthcha
.so gu maith ciod a tha air thoiseaeh orra,
agus faodar a radh nach 'eil duine tiirail sam
bith 'n ar measg air nach 'eil eagal, eagal
roimh 'n chunnart mhor a tha bagrad)i ar

niilleadh. Cha 'n 'eil an t-eagal so a' dean-
amli dhaoine gealtach, ach tha e 'gan dean-
amh soluimte; a' tarruing an inntinneau air
f albh' 0 nithean faoine agus 'g an socruohadh
air nithean cudthromaoh; a' toirt orra gun bhi
a' sealltainn gach aoii air na nithean a
bhuineas dha fein, ach gach aou air na
nithean a bhuineas do dhaoine eile mar an
ceudna. Ach ged nach 'eil e an aiu-fhios
do 'n rioghaclid gu'm fulling i amhghar is
call anns a' chogadh uamhasaeh so, agus g-ed
is ion dhi eag-al is crith a bhi oirre, tha i
deas gu fulang air son na corach, ag radh
mar thuirt an salmadair,

'&' an la air am '&?! eagal orm

Earbaidh nii asad-aa.
Do bhrigli gu blieil a coguis agus a
lanihan glan, agus nach ann air ghaol buan-
nachd ach air ghaol ceartais is firinn a
tharruing i an elaidheamh', faodaidhl i a h-
earbsa a chur ann an Dia — tobar na firinn
agus a' cheartais — ^^agus faodaidh i duil a bhi
aice ri dliion agus ri bheannachd-san anns
na laithean deuchainneacfli a lilm air thoiseaeh
orra. 'Cha 'n ann le neart, no le cumhaehd,
ach le mo spiorad-sa, deir lehobhah nau
sluagli."

Ach cha 'n ann air an rioghaehd a bha
sinn a' smuaineacliadh on uair a shocruieh ar
n-inutinn air briathran an t-salmadair ach
air an fheadhainn sin am measg ar luchd-
leughaidh air am bheil iomaguin is eagal
an trath-sa, a chionn gu bheil an cuideachd
fein ri agliaidh na namhaid agus ann an
cunnart bais. A la agus a dh' oidhohe tha
an smuaintean a' leantuinn na feadhnach a
tha air falbli, gun fhios aoa ciod a' mhionaid
a dh' fhaodas iad a chluinntinn gu 'n do
mharbhadh no gu 'n do leonadh an atliair.
no am mac, no am bratliair. Ciod is urrainn
sinn a radh riutlia, ach iad a blii misneachail
agus an earbsa a. chur aim an Dia, ag radh
mar thuirt an salmadair ami an la a theann-
tachd fein,

'S an la air am 'hi, eagal orm
Earbaidh nii asad-sa.

Tilgidh creideamh a imach eagal, clio fada
's a ghabhas sin deanamh, agus is e an aon
doigli air ar creideamh a mheudachadh ar
n-inntinn a shocruchadh air Dia, air a
ghradli, air a mhaitheas, air a ghliocas, agus
air a ruintean caomhail. An uair a !ni daoiiie

38

sin gheibh iad a mach air an sou feiu gur
fior am facal a thuirt an salmadair, "Ann
an lionmhoi'achd mo smuaintean an taobli a
stigh dhiom, thug do chomli-fhurtachd-sa
solas do m' anam." An uair is urrainn duine
a radh mu tliimhcliioll lehobhah, "Is e mo
thearmunu, agus mo dhaingneadi; mo Dhia,
anus an cuir mi m' earbsa," tha e cheana,
ann an seadh fior is iongautach, air a shaor-
adh 0 rib an eunadair agus o'n plilaigh
mhillticli, agus clia bhi eagal air a thaobh
uamhais anus an oidhclie no na saighdean a
ruitheas 'san la. Cha 'n atharraich ar creid-
eamli agu.s ar n-earbsa ann an Dia ciirsa an
fhreasdail, ach atharraichidh iad sinn fein,
air chor agus gu'n gabh sinn ri ciirsa an
fhreasdail ann an spiorad ceart. "Bi d' thosd
an lathair lehobhah, agus feith le foighid-
inn air." Is e .so an iocshlaint eifeachdachd
a leighseas an cridhe goirt, a thilgeas a
mach eagal, agus a bheir neart o'n airde
do dhaoine, an uair a tha an anam fo amli-
ghar agus nach 'eil fhios aoa ciod au taobh an
tionndaidh iad. Tha e duilich do mbae au
duine ruighinn air a' chreideamli laidir a bha
aig lob air uair a thuhhairt e, "Gred mharbh-
adhl e mi earbaidh mi as," aoh far am bheil
au creideamh so bheir e daonnan buaidh air
an t-saoghal agus togiaidh e suas iadsan aig
am bheijl e os cionn trioblaidean na beatha.
"Tha sinne a chreid," ars' an t-abstol, "a'
dofl a steach do'n fhois sin." Cha'ne mhain
gu bheil Dia a' toirt fois d'a shluagh aig
uair am bais, ach tha e a' toirt fois dhaibh
aims an am so a ta latliair; tha iad fois-
neachail anns an Tigheama, agus tha sith
is lanachd sith 'nan ciidlie, eadhon ged
bhiodh bron mar thuiltean arda agus sgail
a bhais mu'n cuairt. So an toradh maith a
bheir earbsa dhiadhaidh a mach ann an
duine. Ni e samhach, is ciiiin, is foighid-
inneach e.

Gu 'n cuidicheadh Dia leis gach aoii 'a ar
measg a tha fo iomaguin mu 'n cairdean
gaoil a tha ri aghaidh cruadail is cunnairt
anns na laithean trioblaideach so, agus gu'm
biodh e comasach dhaibh a radh le 'm beul
agus le 'n cridhe,

'»S' an Id air am bi eagal orm

Earbaidh mi asad-sa.

GEADH A THUG BARE, ACH D AIE
GEADH NAM BAN.

Anns a' choigeamh Hnn thuit baile Shira-
cuse fo ain-tighearnas Dhionisiuis, duine
borb air nach robh eagal Dhe no dhaoine.

Eugadh e ann an iiibhe iosal, ach bha c na
dhuine dalma, foghainteach, agUs o bhi 'na
chleireach ann am biith dh' eirich e gu bhi
'na sheanalair anns an arm, agus mu dheir-
eadh 'ua ard fhear-riaghlflidh anns a' bhaile.
A reir an lagha, bha coir am baile a bhi
ajr a riaghladh le aireamli thaghta de shean-
airean, ach an uair a fhuair Dionisius os
cionn au airm agus a chuir e comain air a'
bhailo le gniomharan euehdail ann an cog-
adh, ghablli e ciiisean 'na lamhan fein, agus
suidhear air a' chriin, gun an cead iarraidh.

Ged nach bu toigh le muinntir a' bhaile
e, bha eagal aoa roimhe agus ghiulain iad
mar a b' fhearr a b' urrainn iad leis an ain-
tighearmafe a bha e a' deananili orra. Bliiodh
iad OS iosal a' mallachadh aimne, ach cha robh
a chridhe aca cur au aghaidh fhacail. Am
fear a dheanadli sin bhiodh a cheann an
geall na b' fhiach e.

Coltach ris gach duine a tha a' riag'h-
ladh le lamhaohas -laidir bha Dionisius Ian
de dhroch amharus, agus tha e air a radh
gu'n do ghearr e seomar anus a' chreig
laimli ris a' phriosan far am biodh e air
far-eluais, lois a chluinntinn ciod a bhiodh ina
priosanaich ag radh lume. Cha trie le luchd
na far-eluais rud maith a chluinntinn umpa
fein, agus faodar a bhi cinnteach gu'm biodh
teas ann an cluais chli Dhionisius gach uair a
shuidheadh e gu failidh 'na sheomar cloiche.

Chuir e gu bas am fear a bhiodh a' toirt
dheth na feusaig a chionn gu 'n d' thubhairt
e, aguis e ri boilich, gu robh cothrom aige-
san a sgornau a ghearra'dh a li:-uile madidnn,
na'n togradh e sin a dheanamli. Eiamh
tuilleadh cha leigeadh Dionisius le bearradair
ealltuiim a chur air aodann; bliiodh te d'a
nigheannau a' toirt dhetli ua feusaig, 'g-a
losgadh le slige-chnotha a bhiodh air
ghabhail .

Bha e 'na sgoilear maith agus 'na sheorsa
baird. Uair a dh' fheoraich e de sheann
fheallsauacli ciod a bharail air crioman bard-
aehd a rinn e, fhreag*air an duine firinneach
sin nach robh ach barail bhoehd. Gun au
corr a bhi uime thilgeadh am feallsaaach
anns a' phriosan. Greis 'na dheidli sin rinn
e rannan eile a bha e 'n dull a b' fhearr,
agus chuir e fios air an fheallsauacli a ris.
An uaiir a dh' aithris e an dramasgiil a rinn
e shealj e air an t-seann sgoilear, an diiil
gu moladli e na rannan, ach thionndaidh
esan ris na saighdearan a bha 'nan seasamh
air a chulaobh, agus is e a thubhairt e,
"Thoiribh air m' ais mi do'n phriosan." Ach
bha de thiir anns an ain-tighearna 's nach
b' urrainn e gun gaire a dheanamli ris an

39

rud a thuirt am feallsanach, agus thug e
maitheanas do'n duine onoracli.

Co dhiu a tha ua iiaiglieaclidau so fior no
naeh 'eil, tha iad sgTiobhta arm. an seann
eaehdraidh, agus tha iad a' leigeil fhaieinn
dhuinn a' bharail a bha aig daoine air an
duine laidir ain-tighearnail a chum baile
Shiracuse fo ordaig. Bha e furasda a ehor-
ruich a dhusgadh, agus cha bu mhaith do
dhuine air bith a bhi 'na rathad, an uair a
racliadh e air 'each-mor. Am nieasg na
feadhnach air an do thuit 'amharus bha fear
d' am b' aimn Pitias, agus cleas gach duine
eile a thug dilbheum do'n ain-tighearna
uaihhreach, bha Pitias air a dhiteadh gu bas.

Bha sealbh is fearann aig Pitias anns a'
Ghreig, agus g-huidli e gu 'n tugtadh cead
dlia dol air thurus innte, chum beannachd
fhagail aig a chairdean agus a chiiisean
saoghalta- a chur an ordugh, agus bhoidich e
gu 'n tigeadh e air ais a dh' fhulang na
binne a thugadh 'na aghaidh. Rinn Dioni-
sius gaire magail agus thubhairt e, "Co a
theid an urras gu 'n tig thu air t'ais!"
"Theid mo charaid Damon," arsa Pitias,
agus aig an fhacal sin dh' eiricli Damon
agus thairg; e dol an urras air Pitias, agus
mur tilleadh e gu 'n rachadh esan a chur
gu bas 'na aite. Is ann mar sO' a blia; leig-
eadh Pitias air falbh air a thurus, agus dh'
t'han Damon 'na aite mar urras.

Eadar sud agus la na binne bha Dioui-
sius (aig nach robh bai'ail mhaith sam bith
air nadur mhie an duine), a' cumail a chluas
fosgailte feuch an cluinneadli e an d' thainig
Pitias air ais. Theireadh e r'a sheirbhisich
naeh faiceadh baile Shiracuse gniiis Phitiais
tuilleadh, oir gu'm bu ehaomh leis gach
duine a bheatha agus gu'm b'e a mhaith
fein a bha aig gach duine '.san t-sealladh.
"Cha 'n 'eil," ars' esan, "ann an cairdeas agus
ann an dillseachd ach gloir dhiomhain."

Latha a bhruidhinn e ri Damon anns an
doigh so, fhreagair e, "B' fhearr learn, na 'm
bu ehomasach e, bas fhulang mile uair na
gu'n tigeadh mo charaid g-aolach Pitias gearr
ann an aon lide d'a onoir agus d'a fhirinn.
Tha mi cho cinnteach as a dhillseachd 's a
tha mi gu bheil mi fein beo, ach tha mi
a' guidhe gun sgur ri diathan m' aithriehean
iad a chaomhnadh beatha mo charaid agus
mise a ghabhail 'na aite." "Eiribh," ars'
esan, "a gliaotha 'na aghaidh agus bacaibh
a shiubhal, agus na fuilingibh dha tilleadh
air ais gus am bi la na bimie seachad agus
an saor mise le mo blias a bheatha, a tha
na's luachmhoire na mo bheatha -sa, oir tha
bean is clann aige a bhios 'g a chaoidii."
I Chuir briathran Dhamoin seorsa de fhianih

air Dionisius, oir ehunnaic e gu robh uaisle
naduir anns an duine so os cionn na b'aithne
dha ann fein. Ach fathast cha chreideadh e
gu'n tilleadh am fear a dh' fhalbh.

Cliaidh an uine seachad agus cha robh
Pitias a' tighinn. Mu dheireadh thainig la
na cunntais. Chaidh Damon, an t-urras, a
thoirt a mach, agus le saighdearan air gach
taobh dheth, thugadh e a dh' ionnsuidh an
aite far an robh e ri bhi air a chur gu bas.
Choisich e gu toileach leis na saighdearan,
gun tiirsa, gun eagal, gun ni a' cur dragha
air ach gu'n saoileadh an sluagh gu robh
Pitias neo-dhileas dha, agus coma m'a char-
aid. "Cha'n'e a thoil," ars' esan, "a chum
Pitias air ais an diugh ach na gaoithean agiis
an fhaii'g-ei a chuir stad air a theachd."

Bha Dionisius air torn a' mhoid, 'na shuidhe
ann an carbad briagha, agus a shuil g-uu
togail air a' phriosanach a bha dol cho toil-
each, neo-sgathach, an coinneamh a' bhais
an eirio a charaid.

Bha ceann Dhamoin air an eallaig agus
an tuagh togta, an uair a chunnacas g-luasad
am measg an t-sluaighagus a chualas guth ag
eigheach, "As uchd mhaitheis, stadaibh. stad-
iiibh." Thog an sluagh uile an giaodh, agus
leag fear na tuaighe an t-arm as a laimh.
Chunnacas marcaiche a' tighinn 'na dhian-
chabhaig, agus an t-each geal le cobhar
falluis. Einn an sluagh bealach dha, agus
ann am priobadh na siila leum Pitias bharr
an eich agus thilg e a dha laimh mu amh-
aich Dhamoin. "Buidheachas do dhiathan
m' aithriehean," ars' esan, "gu bheil mi ann
an am agus gu bheil thusa, a charaid
chaoimh', a nis sabhailte. Gus an de bha a'
ghaoth an ceann orm, agus elm b' urrainn
mi tighinn na 'bu luaithe. 0, an doilgheas
a bha air m' anam, a Dhamoin, a chionn
gu'n do chuir mi do bheatha -sa ann an cim-
nart, ach theid m(i a nis gu has cho togarraeli
'sa rachainn a dh' ionnsuidh mo bhainnse."

Mar so fhreagair Damon, "0, gaoth na
dunach, O, cahhag na truaighe, nach do leig
learn -sa hasachadh air do shon, a Phitias. Co
na diathan farmadach a thug dhuit gaoth
fhabharach an de, agus a chuidich leat an
torn bochd so a ruighinn? Ach mur faod mi
basachadh 'gad shaoradh, basaichklh mi
maille riut, oir cha 'n 'eil iarraidh agam air
a bhi beo 'nad dheidh."

Cliuala Dionisius briathran is boidean na
dithis, agus air dha driidhadh air a chridhe,
dh' fhagi e a charbad agus chaidh e a null
thuca. " Bithibh saor agus mairibh beo,"
thubhairt e riutha, "oir tha. 'ur cairdeas g-un
choimeas. Tha gach amharus agus teagamh
suarach a bha ag eirigh ann am chridhe mu

40

fhh'inn ag-us mii threiblidliireas agus mu
dhillseachd mliic an duine an diugh air an
sguabadh a macli le iiaisle bhur giulain.
Beatha shona dliuitili le cheile. Is e aon
ghnidhe mo cliridlie gu 'n tugadli si'bh
dhomli-sa pairt a Mii ag-am ann 'ur eairdeas
maiseacli is ion-mhiannaiclite."

Sin agad, a leughadair, sgeul Dhamoin
agus Phitiais, sgeul as airidh a cumail beo
gu brath, sgeul a thogas t' inntinn gu Caraid
eile' a dlieaAli a gliradh dhuit fein. 'Theag-
amh," arsa Pol, "gu'm bitlieadh aig neach
eigin de mhisnich eadhon basachadh air son
an duine mhaith ; ach tlia Dia a' moladli a
ghraidh fein duinne, do "blirigh, an uair a
blia sinn fathast 'nar peaoaich, gu 'n do
bhasaicli Criosd air ar son.

Tha Fear caomh ann tliar nan uile;

O, nieud a gliraidh!
Dliasan, feueli, cia mor ar fiachan;

0, meud a gliraidh!
Rinn e fhuil 'nar n-aite dhortadli,

Theasairg e 'san fliasacli mhor siim,
'S thu-g^ e sti'gli g'u caomli d'a cliro sinn,

O, meud a gliraidh!

COSMHALACHD AN FHIR-CHUIR.

(Mataxiii, 3-9).

(1) An Gaidhlig ChomicM.

Feuch do cliuaidh sioladair a macli do
chur sil ; Agus ag cur an tsil do, do thuit
euid dheth cliois na sligheadh, agus tang-adar
na lieanlaitli, agus a diiadar e :

Agus do thuit euid eile dhe a bhfearan
chlochach, mar nach raibli moran liire aige:
agus do fhas se gu luath, do hhrigh naeh
bhfuair se doimhneaclid na talmhan: Agus
ar neirghe don ghrein, do doidlieadh e; agus
ar son nach railih freuinli aige, do shearg se.

Agus do thuit euid eile dhe eidir mhuin-
eacli; agus do eirglie an muineach siias, ag-us
do mliucli se e:

Agus do thuit euid eile dhe a dtalaiiih
mhaith, agus tug se toradli, euid eeud uiread,
euid tri fichid uiread, euid a deieh fichead
uiread.

Gidli be aga bhfuillid clitasa chum eisd-
caehda, eisdeagh se.

(2) An Gaidhlig _ Mlianainn.

■Cur-jee my-ner, hie correyder magh dy
cluiirr. As myr v'eh cuirr, huitt paart jeh'n
rass rish oirr y raad, as haink ny eeanlee, as
d'ee ad seose eh.

Huit paart er thalloo cloaie, raad nagli
row mooarane ooir: as daase eh er-y-chooyl,
er-yn-oyr nagh row diunid hallooin ochey:

As tra ghow yn glirian niart, ve fiojit; as
er-y-oyr nagh row eh er n' ghoaill frane,
ren eh shymley er-sooyl.

As huitt paart mastey drineyn: as daase
ny drineyn seo.se as phloogh ad eh.

Agh huitt cooid elley jeh ayns thalloo mie,
as dymmyrk eh mess, paart keeadfilley, paart
three-feed-filley, as paart jeih fillaghyn as
feed .

Eshyn ta cleayshyn echey dy chlashtyu,
Ihig da clash tyn.

("3) An Gaidhlig Chuimridh.

Wele, yr hau^\r a aetli allan i hau. Ac fel
yr oedd efe yn hau, peth a syrthiodd ar fin y
ffordd; a'r adar a ddaethant, ac a'i difasant.

Peth arall a syrthiodd ar greigleoedd. He
ni chawsant fawr ddaear: ac yn y man yr
eg-inasant, gaii iiad oedd iddynt ddyfnder
daear :

Ac wedi codi'r haul, y poethasant; ac am
nad oedd gauddj'iit wreiddyn, liwj' a wywa-
sant.

A phetli arall a syrthiodd yni nihlith y
drain; a'r drain a godasant, ac a'u tagasant
hwy.

Peth arall liefyd a syrthiodd niewn tir da,
ac a dd3rgasant ffrwyth, peth ar ei gaufed,
arall ar ei dri-ugeinfed, arall ar ei ddegfed
ar hugain.

Y neb sydd ganddo glustiau i -wraudo,
g^Arandawed.

An Gaidhlig Albannaich.

Feuch, chaidli am fear-cr^ir a mlateli a chur
,sil.

Agus an uair a blia e a' cur, thuit euid
ri tao'bh an i-athaid; agus thainig an eunlaith
agus dh' itli iad e .

Agus thuit euid eile air na h-aitean creag-
ach, far nach robh moran talmhainn aige;
agus g'u gvad dh' fhas e suas. do bhrigh
naeh robh doimlmeachd talmhainn aige.

Agus an uair a dh' eiricli a' ghriaii dhoth-
adh e; agus, do bhrigh nach robh freumh
aige, shearg e as.

Affus thuit euid eile am mease- an droie'h-
inn; agus dh' fhas an droigliionn suas, agus
thachd e e.

AgTiiL. thuit euid eile air an fhearann
iiihaith, agus thug e toradh uaithe, euid a
cheud uiread, euid a thri fichead, euid a
dheich-ar-fhiehead uiread.

Esan aig am hheil cluasan a chum eisd-
eachd, eisdeadh e.

Air.

^^B^^^P

^^^^p

1914.

FEEASDAL DHE.

Crunaidh tu a' bhliadhna le 'd mliaitheas.

Salm Lxv, 11

Ged a tha sinn uile fo iomaguin aig an
am so agus ar eairdean ri uclid cruadail air
machraicliean agus a measg fionliosan na
Fraiug, tha aobhar againn a blii taingeil
airson lionmliorachd na sochairean a ta ag-
ainn. Tha freasdal oaomh an Tighearna 'gar
'cuai-tachadh agus tha Esan, mar is gnath
leis, air a bhliadhna, a chrunadh le mhaith-
eas. An uair a bha an barr a g' abachadh
a chum an fliogharadh agus an sluagh am
fiughair le gairdeachas a bhi mealltain tor-
adh an saothair, bhris cogadh millteach a
mach anns an Eoinn-Eorpa. Anns na dutli-
ehannan anus am bheil an cath fuilteach
ga chur chaidh moran de thoradli na bliadhna
a chall — cuid le goinne luchd-oibre g-a thional,
cuid air a .slialtairt le mareaichean is cois-
ichean, agus cuid air a losgadh le gunnachan
aniochdmhor na uamliaid. Bidh goinne agus
acras aig starsnach iomadh neach agus gu
sonruichte tuitidh buille a mliiflrortain air
nrainntir aosda agus air oigridh leanabail
mliaotli.

Naeh ann againne a tha aobhar a bhi
taingeil do Dhia! Cha 'n 'eil namhaid taobh
a stigh ceithir chladaichean na rioghachd.
Thainig an t' arbhar gu aird abaohaidh agus
ann an roghadh is taghadh side bha an
deireadh - bhuana air a h' uidheamacha4h.
Tha gach iodhlaon domhail anns a mhor
chuid de 'n rioghachd, agus tha saibhreas
loin againn n'ar n'amliarc. Tha e fior gu
bheil moran min agus sil a tighinn gar
n'ionnsaidli o dhuthchannan cein, chionn cha
'n 'eil gu leoir de choirce no de chruinneachd
a fas n'ar duthaich fein airson an t' sluaigh .
Tha so gar teagasg anns an fhirinn gu fcheil
ceangal cairdeil oirnn ri rioghachdan eile
an t' saoghail. Tha e toirt oirnn sealladli
fada farsuinn a ghabhail air aghaidh na
talamhainn agus a g' aomadh ar cridheachan

ann am baigh ri sluagh a tha tuineachadh
ann an tirean naeh fhac agus uach fhaie
sinn gu brath.

Ach cha 'n 'eil ar taic cho beag ri toradh
ar duthaich fein agus gun faod sinn a hhi
coma CO dhiu bhithea-s saibhlean na tuath
Ian no faJamli. Tha, e iomchuidh gun deana-
maid gairdeachas ann an pailteas an fho-
gharadh agus gun tathair sinn buidheachas
Dhasan a cliuir oirnn ar saibhreas. Co as-
ainn a sheallas air na mulain a tha niiS
tughte dionach fa chomhair siontan a
gheamhraidh gun ehuimhneachadh airson a
clirun a hhliadhna le mliaitheas? Faodaidh
spiorad na taingealachd del a chadal ann am
moran againn fad tri raithean na bliadhna
ach duisgidh raithe an fhoghar sinn a cadal
ar mi-churam. Tlia e furasda do luehd nam
bailtean mora dol a mothachadh ach cha 'n
'eil lethsgeul acasan a tha caitheadh am
beatha air an duthaich. Tha gach maduinn
a toirt dearbhadh dhaibh air maitheas Dhe
agus gach feasgar a toirt dhaifch dearbhadh
air a dhilseachd. Thig spiorad a hhuidh-
eachais thairis orra, agus mur a 'bheil iad ag
iohradh ceud thoradli an saothair no oeud-
ghinibh an treudan air altair cloiche tha iad
a nochdadh an taingealachd nan doigh fein.
Smaointicheamid air an truaighe a thig air
duthaich an uaar- a dhiultas na achaidhean an
toradh. Cha 'n 'eil cuimhne aig moran a tha
beo air gorta de'n t'seorsa so ach chuala sinn
uile iomradh air suidheachadh bochd na
duthcha an uair a thainig an galar anns a
bhuntata. Sileadh na speuran agus dubhadh
na neoil aghaidh na greine agus fcidh gorta
agus acras aig ar dorsan. Agus tha daoine
aig am bheil eolas am beachd gu 'm bheil
sinn fathast buailteach do'n miiifhortan mhor
so. Ach cha bhi goinne anns gach cearn
de 'n t' saoghal aig an aon am agus ni saibh-
reas aon duthaich cobhair air goinne riogh-
achd eile. Ach na'n robh goinne ann an
taobh deas na h'Eoi-pa no air nmchraichean
toracli America naeh bu truagh ar caradh.
Tha eilean mara mar a tha againne ann an

42

cuiinart sonruiclite an uair a tlia cogaclh mor
a dusg'adh naimhdeas dhuiun. Na 'n caill-
eadh ar cablilaicliean cogaidh coir siubhail
a chuain cha b' fliada sheasadhamaid an agh-
aidh ar naimhdean. Aig an am so tha an
rioghaclid ±'o cliomaine throm do na seolad-
airean gaisgeil a tlia cumail slighe a cliuain
mhor fosgailte, tearainnte do shaothaicheau
malairt Bhreatunn a tha giulan loin do 'i-
n' ionnsaidh as gach cearn. Ach ged a tliig-
eadli goinne oirnn cha bhitheadh aobhar
againn teagamh! a chuir anns an Ti a gheall
"am feadh a mhaireas an talamh, cha sguir
am an t' sil -chuir agus foghar, agus fuachd
agus teas, agus samhradh agus geamhradh,
agus la agus oidhche." Tha Eiphit ami
an aiteigin Ian sil. An uair a tha Canaan
gann tha an Eiphit pailt. A chionn beagan
bhliadhnachan bha goinne a rinn eall-
dachd air sluagh gun aireamh am measg
na 'n Innseanach agus blia soisgeulaichean
ag innseadh gun do chaill moran an dochas
anus a Chreidimli Chriosdaidh. Cha robh an
creidimh laidir no a fhreumlian domliain
nach do sheas am fiosraohadh agus an deuch-
ainn. Cha robh na h' Innseanaich cho gann
mur a bhi cho neo-fhreasdalach agus a bha
iad fein agus cho faim agus a bha cairdeas
brathaireil sluagh an t-saogliail. Bha saibh-
reas anus an tir bliadhnachan roimlie ach
cha robh loseph ann a sheall roimhe agus
a dheasaich saibhlean Ian sil fa chomhair
na gorta. Bha pailteas feadh an t-saoghail
na 'n robh aonachd a chinneadh daonna air
aideacliadh agus lamli fhialaidh a chuid-
eachaidh air a sineadh riusan a bha acrach.
Cha 'n 'eil e comasach dhuinn doighean an
Fhreasdail a rannsachadii a mach, no a thuig-
sinn uile gu leir, ach tha a throcair agus a
mhaitheas soilleir agus c' aite 's am bi nach
'eil a fhreasdal soilleir thig e do chreutairean
garm-leirsiuneach a bhi a creidsinn ann.
Tha maitheas agus trocair Dhe gar fiosrach-
adh gach la. Tha a fhreasdal eaomh anns an
fhoghar a drughadh oirnn agus a cur 'nar
cuimhne gu bheil sinn na eisimeil airson gach
tiodhlac agus socair a ta againn. Faodaich
sinn briathran an t-salmadair a chleachdadh
1« durachd — "tha suilean nan uile a feith-
eamh ort agus bheir thu dhaibh am biadh
na thrath — tha thu a fosgladh do laimh agus
a sasuchadh miann gach ni beo — fosgailidh
thu do lamh, sasuichear iad le maith."

"Beannuich an Tighearn, o m' auam agus
mcladh gach ni a ta 'n taobh stigh clhiom
ainm naomlisan."

Teagasgadh seirbhis - buidheachais airson
an fhoghair dhuinn tri nithean, giu' ann o
Dhia a tha gacli deadh thabhartas agus gach
uile thiodhlac iomlan, gur e ar dleasdanas
freasdal d'a cheile a reir ar comais as-us a
bhi leagte ri toil an Tighearn. Agus an
uair a "bhitheas sinn a toirt buidheachais do
Dhia airson ar n' arain laitheil togamaid ar
cridheachan ann am buidheachas Dhasan air-
sou an t-aran neamhaidh a thug E dhuinn
a chum neartachadh ar n' anama.

fiABAIRT BOYLE AGUS NA
GAIDHEIL.

Tha mi cinnteach gu bheil fios aig moran
do luchd-leughaidh an leabliair so nach 'eil
ann ach beagan agus ceud gu leth bliadhna
'o 'n ehaidh an Tiomnadh Nuadli a thionud-
dadli gu Gaidhlig Albannach. Cha robh an
t'seann Tiomnadh uile ann an lamhan nan
Gaidheal gus a bhliadhna 1802. Cha robh
aig- na ministearan Gaidhealach ach a bhi
teagasg an t' sluaigh mbr a b' fhearr a h' urr-
aimi dhaibh. Anus a chubaid cha robh aca
ach am biobuU beurla, agus bha iad 'ga
eadar-theangachadh eareann air earrainn mar
a bha iad 'ga leughadli. Cha robh na min-
istearan uile cho comasach air so a dheauadh
agus bha iomadh naigheachd eibhinn air
a h' aithris luu chuid de na mearrachdan anns
anns an robh cuid dhiu a tuiteam. Cha
robh an sluagh fein ann an coitchionnas
comasach air aon chuid Gaidhlig no beurla
a leugliadh agus mar sin bha iad ann an
tomhas mor aineolach air na Sgriobtuirean
naomha. Thainig iomradh air cor bochd nan
Gaidheal gu cluasan an duine urramaich,
fhoghluimte agus dhiadhaidh sin, Raibeart
Boyle agus chuir e roimhe gum faigheadh
e seol ail- an suidheachadhi a leasachadh. Bha
fhios aige gu robh cainnt nan Gaidheil gle
choltach ri cainnt nan Eirionnach agus
chionn gam robh am biobull cheana ann
an Gaidhlig Eirionnach chuir e roimhe gu'm
biodh biobull mor cubaid anns gach eaglais
'sa Ghaidhealtachd. Bha so anns a bhli-

43

adhna 1688. Thugl e'ordugii'da dhevA fbiobull
a chlobhualadh a reir eadar tlieangachadh
an eusbaig Uilleam Beddell. A tliuilleadh air
na biobuill chuiredo na sgireachdan Gaidh-
leacli sia mile leabliar-cheist le urnaigliean
annfa. Rinn na Gaidlieil gairdeaclias mor
ris na leabhraichean agus gliabh iad mor
thlachd ann an eisdeachd an fliocail. Ann an
iomadh sgire eliuireadh euid dhiu a blia
comasach air leugbadli fios air an leabhar
feadh na seachduimi a chum 's gun cluinneadh
na coimliearsuaieli an sgeula bheannaichte .
Clmireadh iad air ais e dh' ionnsuidh a
mhinisteir Di-satliurna. Blia na ministeirean
a g-abliail a li-uile cothrom air a blii leugh-
adli an fhoeail agus bha biobull Bhoyle ri
fliaicimi 's ri chluinntinn aig baisteadlian
's aig' torraidhean 's aig posaidhean. Dli-fhas
na Gaidheil mar so eolaeli air a Gliaidlilig
Eirionnach agus tha a bias ri fhaodainn
anns na sgriobtuirean gus au la 'n diu. An
Tiair a dh' eadartheangaich an t-Urramach,
an t-Ollamh Stiubhart, ministeir Chillinn an
Tiomnadh Nuadh cha 'n 'eil teagamh nach
robh e air a sheoladh gu trie le Gaidlilig
Bheddell. Bu choir dhuinne cuimhne a
chumail air Boyle a bha na charaid do na
Gaidheal na la fein. Cha 'n 'eil aoh fear na
dha do na biobuill ri fhaodainn an diugh.
Tha iad arm an eaglaisean Chillinn agus a
Cheanumhur ann au siorramachd Plieairt.

Chaidh cimntas ur a chur a mach bho
chionn ghoirid air beatha Bhoyle agus theag-
amh gu'm bu toil le'r luchd leughaidh tuill-
■eadh a chluinntinn mu tliimchioll. Rugadh
e ann an Eirionn 'sa bhliadhna 1627. B'e
athair larla Chore. Phuair e ionnsachadh
math fo dheadh luehd-teag-aisg, agus ehaith
e ceithir bliadhna a siubhal bailtean na
Roinn-Eorpa. Chuir e eolas air coigrich do
gach gne agus bha e na ui furasda dha cor
a cho-chreutair a tlmigsinn. Sgriobhadh agtis
labhradh e iomadh canain agus bha e eho
eolaeh air na sgriobtuirean naomha ann an
Eabhra 's an Greugais 's a bha e ann am
Beurla.

Bidh e ainmeil gu brath airson na nitheau
a fhuaJLr e mach as iir mu chiirsa agus obair
naduir. Bha a shuil agus a chluas daonnan
fosgailte a chum agus gun tuigeadh e na
doighean anus am bheil Dia a gluasad agus
ag oibreacliadh anas an t-saoghal. Sgriobh e
leabhraichean mu 'n a h-uile cuspair fo'n

ghrein. Mar chomiharadh air farsuingeaclid
inntinn au duine, foghuaidh dhomh beagan
de na cuspairean air an d' rinn e iomradh
ann an 1674 mu shaillteachd na fairge, mu
nadur na gaoithe, mu bhalgan-suamh au eisg,
mu airgiod agus or ainmeaohadh. Chuir e mach
leabhraichean a mineachadh na sgriobtuirean
agus a brosnachadh dhaoine a chum an
leughaidh g-ach la. "Tha mi a meas" tha
e ag radh "ro bheag, saothair 'sam bith
a ni soilleir dhomh au leabhar naomha.
Tha mi ag aideachadh nach 'eil mi air aon
do'n mhuinntir leisg sin a tha an dull gmn
faigh iad eolas na'n cadal mar a fliuair
Adhamh bean."

Bha e durachdach agus diehiollach a rann-
sachadh a maeh cuisean a bha diomhair na
la. Mar so bha e na mheadhon air solus
a sgaoladh agus moran fiosraehadh a tha
chum buannachd an t'saoghail. Leis na
h' innleachdan air an d'amais e chuir e luchd
ceaird agus luehd malairt fo fhiachan. Bha
oighreachd aige ann an Eirionn aeh cha robh
e posda agus roghnaich e a bheatha chur
seachad ann an tigh a pheathar ann an
Sasunn. Cha robh e cosg- aeh g-le bheao-
air fein agus mar sin blia e comasach air
a mhaoin a sgaoladh chum math nam bochd
's nan aineolach. Fad iomadh bliadhna bha
e toirt seachad tuilleadh agus mile punud
Sasunnach. Ann an linn anns nach robh
moran a smaonteachadh air craobh -sgaoladh
an t-soisgeil bha Boyle a saothrachadh chum
gradh Chriosld a dbeanadh aithuichte ann an
duthchanna cein. Chuir e impidh air a' cho-
mumi a bha ri malairt anns na h-Innsean
an ear innseadh do'n t-sluagh mu losa.
Air a chosdas fein fhuair e an Tiomnadh
Nuadh eadar-theangaeJiadh agus a sgaoladh
ann an canain Mhalacca. Rinn e an ni ceudna
ami an America. Cha chual e iriamh nm
aobhar math 'sam bith nach d' riim e a
chuideachadh. Mar so dh-fhag- e deadh eis-
impleir mu choinneamh dhaoine fhoghluimte
agus urramaich an t-saoghail iad a bhi iriosal
nan gluasad agus Ian speis do Dhia agus
do nithean naomha. Cha deachaidh an
Cruithfhear ainmeachadh riamh ann an eisd-
eachad Rabairt Bhoyle nach do stad e car
tiotan 's nach d' thug e cheannadach dJieth
mar aideachadh air morachd agus maitheas
an Tighearna.

Uilleam Macilliosa.

44

Tha esan a blia deasachadh earrann
Ghaidhlig- leabhar miosal na h - eaglais a
fritliealadh do ua saigiidearan agus cha blii
a bhuidheaim aige gun charaid agus fliear-
comhairle. Tha siim an dochas gu'm bi
soirbheachadh aig na li-armuinn oga anns
a diogadh agus aig a mbinisteir a tha gan
stiuradh agus gan earalaehadh anns an fhir-
inn sholasaeh a ni treun agus duineal iad
ann an cogadh agus ann an sith.

ACHAN DUTHCHA.

Chaidh an t-achan a leanas a sgriob'hadh
le 'r caraid, Coinneach Maeleoid agus 's math
an airidh e air aite ann an leabhar na
h- eaglais.

A Righ nan Dul
A b' iul d' ar daoin' o chian,

Ei m' iarrtus eisd ;
Thar tir mo ghaoil O sgaoil do sg-iath,

Is dion i IDhe,

Is dion i Dhe.

Ta iad air chein
'G an iobradh f ein 's a' bhlar,

Na h-armiiinn 6g —
An gair nan cath 0 dion o'n tuii

Ar fuil 's ar feoil,

Ar fuil 's ar feoil.

Ri uchd gaeh oillt
O'n oidhche gus an la,

Bi ghnath 'nan ceann ;
Gaeh iosal dhaibh, ma 's buaidh no bas,

Mar aird nam beann,

Mar aird nam beann.

A Righ nan Gras,
Ma 's cupan Ian de leon

Do dheoin d' ar taobh ;
Mur- till gu brath ar fuil 's ar feoil

Gu cors' an gaoil,

Gu cors' an gaoil ;

Gu seinn sinn salm,
Mu 'm falbh sinn air an sail

Thar fair o'n ghleann
Do 'n Ti a dheonuich dhaibh am bas

An aird nam beann,

An aird nam beann.

i Coinneach MacLeoid.

TORRADH SHIR IAIN MOORE.

Clia chualas fonn teise no bron air a' Mhiir
Mar thog sinn a chorp air ar guailnibh
Cha do loisgeadh urcliair le saighdear mu'n

uir
Druma cha chualas a' bualadh.

Tliiodhlaiceadb esan 'an uaigneas na h'oideh'
Airm chatha a' cladliach na h' uraoh,
A' ghealach gu fann troi noulaibh a' soills'
Leus soluis 'g 'ar seoladh gu tursach.

Cha robh feum aig an laoei. air cist a bhiodh

buan
No ollanach anairt g' a chuairteach' ;
Ach luidh e mar ghaisgeach a gabhail a.

shuain
Le 'thrusgan cogaidh mun cuairt air.

B' aithghearr 's bu tearc an urnuigh 'chaidh

suas
'Us shil sinn na deoir gu samliach
Ag amharc air creubh an treun a thug buaidh
'Us buairte mu theachd an la maireach

Oir thug sinn f ainear a' cladhach taa Ji' uaigh',,-
'S mar bha sinn gu truagh 'g a dealbhadh
Gun deanadh coigrich a saltairt le fuath
Agus sinn' air a chuan a seoladh.

Le tair air a spiorad gun deanadh a namh
Air an uaigh so suidhe 'g a chaineadh ;
Ach 's suarach sinn dhasan a gabhail a

thaimh
Far an d' rinn a luchd daimh a charadh,

Ghairmeadh air falbh sinn o obair a bhroin,^
'Us cian mu'n robh criocli air an torradh,
Chuala siim toirm a chogaidh 'teaehd oirnn
'Us gaoir nan gunnaclia mora.

Ach leig sinn e sios gu h' athaiseach ciuin

Mar thuit e an trein' a mhorachd

Gun leac-lighe r'a cheann, gun charn os

a chionn
Ach sinte le 'ghloir 'na onrachd.

Eadartheangaiehte le Caraid mm
Gaidheal.

Air. 12.

1914

AN T' OLC FO SMACHD.

Gu cinnteach 'bheir fearg cluine moladh
dhuit; fuigheall na feirge coisgidh tu.

Salm76, 10.

Nach trie a tha sinii a call ar misneacli
ag-us ar doclias ami an lathair an uilc a
tha tog-ail a cliinn air gach taobh dliinn.
Tha nitheau borb agus garg an t' saoghail
a giuasad le neart agus cumhaclid a tlia na
aobhar eagail. Tha eadhon na naoimh fo
iomagain an uair a chi iad cho mall agiLS
a tha feaohdan Dlie agus cho treun meo-
sgitheil agus a tha seii'bhisich Shatain. Tha
a chraobh dliaraich ceud bliadhna a tighinn
gu neart ach sgrio.saidh an dealanach i ann
am priobadh na sula. Tha an ceann teagaisg
a toirt misneach nuadh dhuinn an uair a
thuigeas sinn gu bheil an t' olc fo laimh
an Tighearna agus air a cho-eigTieachadh
chum maith agus leas an t' saoghail. "Gu
cinnteach bheir fearg duine moladh dhuit:
fuigheall na feirge coisgidh tu." Tha an
t' olc gun teagamh air a thionndadh a chum
maith. An uair a bha saighdearan Shen-
naeherib a' euartachadh ballachan Jerusalem
eha robh e coltach gu robh dol as aig baile
naomh Shion, ach leagh am feachd mor air
falbh mar shneachd o dhealradh na greine.
Is ionnan a tha sinn a faicinn naeh bi
soirbheachadh aig inneal no innleachd a tha
air an dealbhadh an aghaidh rioghachd Dhe.
Tha aghaidh naduir fein a dearbhadh gu
bheil criochan an uilc air an suidheachadh.
Bha aon uair anns an t '.saoghal creutairean
mora fiadhaich le fiaclan reubaidh agus iong-
an fada geura a stialladh an naimhdeau
ach cha 'n 'eil aon de 'n t-seorsa bhruideal
so Tdbo an diugh ged' a tha alach nan creutair-
ean beaga fhathast leinn. Tha an iolair agus
gach gne s]3eireig' a' seoladh air aghaidh
na speur agus a trusadh an trath aig cosg
na h-eunlaith lag, ach tha na h-uiseagan
a' seinn gu binu air airde sgiath agus an
smeorach agus an lon-dubh a ceilearadh anns
na doireachan. Tha cumhachd an Tighearna
a smachdachadh teachdairean an viilc agus
a cur crioch agus ceann (air sgrios an aingidh.

Tha an fhirinn so air a daingneachadh ma
sheallas sinn air gach eucail agus anshocair
a tha am measg dliaoine. Tha iomadh eucail
a ruith anns an fhuil a tha air a truailleadh
agus nan robh gach galar sgriosach gun
bhacadh gun ghrabadh bhiodh an saoghal
na thigh mor lobharach. Tha caitheamh
agus an galar cnamhanach cho mairbhteaoh
agus nan robh iad gun tilleadh gun sgrios -
,adh iad an cinne daonna. Ach tha g-ach
eucail air a glanadh no air a dubhadli as
agus tha slainte agus fallaineaehd a faotainn
an lamh-an-uachdar. Tha eachdraidh nan
cinneach a teagasg an leasan ceudna.

Dh-eirich righrean agus ceannardau airm
thall agus a bhos Ian feirg agus uaill a.
chuir rompa leir -sgrios a dheanadh air aa
t -saoghal. Bha Pharaoh gun iochd: cha b'
fhearr Sennacherib, Nero, Attila, Mohamed,.
Duic Albha agus Napoleon. Rinn iad uile
calldachd agus milleadh nach g-abh innseadh
ach chaisg Dia "fuigheall na feirge." Tha.
sgeir sgorrach ag eiridh ann an cuan mor
an t -saoghail a sgriosas Armada nan aing-
idh. Luath no mall tachraidh Moscoh air
Napoleon. An deigh na thachair anns na,
linntean a chaidh seachad shaoileamaid nach
d' thugadh neach sam bith oidhirp de 'n.
clieart sheorsa 'n ar linn fein ach tha moran
fo amharas gum bheil an t-Iompaire Uilleam
agus a luchd-comhairle air tuiteam fo 'n
bhuaradll so agus ann an riochd nan seann
sgriosadairean tha iad a bagairt an saoghal
•a chuir fo'n casan. Faodaidh sinn cadal gu
seimh. "Bheir fearg duine moladh dhuit
fuigheall na feirge coisgidh tu."

Cha 'n e mhain gu 'm bheil fuigheall na
feirge air a casg ach bithidh fearg an duine
air a thionndadh gu moladh. Ann an freasd-
al eaomla an Tighearna tha an t 'olc gu trie-
a call a ghath agus air a stiuradh a chum
maith. Is e droch dhuine a bh' ann a
Pharaoh agus cha robh beachd sam bith
aige maith a dheanadli ach gun fhios da,
agus an aghaidh a thoil rinn Dia dheth
seirbhiseach do'n chinne -daonna. Is e so
an fhirinn a bha ann an inntinn Joseph an
uair a thubhairt e ri bhrathairean — "a nis
na biodh doilghea.s oirbh no corruich agaibli

46

ribli feia a chionn g-u 'n do reic sibli mise
an so : oir chuir Dia roimhi'bh mi gu sibhse
a ghleidheadh heo." Ni's mo cha b'e ^adh
do dh'aobliar an ath-leasaclmidh a thug air an
oohdamli Eanraig a chul-thaobh a tliionn-
dadli ri eaglais na Roimlie aeh bha eadhon
aingeachd an righ air a riaghladh le Dia
clium leas ar creidimh. S' .beag a smaointicli
ludas agus Caiaphas gun robh cuid no pairt
aca ann an obair a ghrais an uair a chuir
iad le foill agus cuilbheartan losa gu bas.
Deanadh daoine na thogras iad aeh an deigh
gach ni 's urrainn dhaibh a dheanadh 's e
toil an Tigiiearna a bheir buaidh air tha-
lamh, agus is aithne dhuinn gur e toil an
Tighearna gu 'm bi fireantachd agus gradh a
riaghladh an t-saoghail. Tha sinn uile ag
aideacliadh gur ■ e inneal oillteil a tha
ann an eogadh aeh tha e soilleir gu robh
Dia a tionndadh fearg dhaoine ann an eo-
gadh ehum criochan arda beannaiehte naeh
robh idir ann an amharc an luehd-cog-aidh.
An uair a bhitheas sid theth mhurtaidh ann
's an t-samhradh, sid mi fhallain a tha fagail
dhaoine neo-thoileil agus neo-thogaraeh, thig
tairneanach agus tein-athar agus tuiltean a
ni moran dolaidh, aeh an uair a giilanas an
speur thig fionnarachd agus fallaineachd agujs
gu trie ann an lorg nan tuiltean taiseach-
adh feumail do na h-aehaidhean arbhar agus
m.achraiehean ionaltradh na spreidh. Is
ionnan a thig sith agus sonas agus soirbh-
eaehadli gu tir an deigh tairneanach agus
dealanach agus tuiltean a chogaidh. Tha
gliocas agus gradh agus cumhachd Dhe gun
stad gun fhois a' eogadh an aghaidh an
uilc, aeh tha freumlian an uile a dol
domhain ann am fonn an t-saoghail agus
's fhada gus am bi urnuigh an Tighearna
Tiile gu leir air a freagairt — "tliigeadh do
rioghachd: deanar do tlioil air an talamh
jniar a nithear air neamh." Aeh tha so soill-
eir gu leor gu bheil uidh-air-an-uidh riogh-
achdan an dorchadais agus an aineolas a dol
an comhair an cuil agus rioghachd na fir-
€anteachd agus an t-soluis a tarruing dliith.
Na cuireadh an t-olc eagal oirbli. Tionn-
daidh olcas sam bith a nithear oirnn no euc-
eartas sam bith a d' fheumas sinn fhulang
chum ar maith ma bhitheas sinn dileas.

"A ta fhios againn gu 'n comh-oibrich na
h-uile nithe chum maith do'n dream aig am
bheil gradh do Dhia." Tha an Tighearna
a' righeaehadli air neamh agus air thalamh.

"Aeh far an do mheudaicheadh am peac-
adh, bu ro-mho a inheudaicheadh gras, chum
as mar a rioghaich am peacadh chum bais,
mar sin gu 'n riogliacliadh gras tre fhir-

eantachd chum na beatha maireannaich tre
losa Criosd ar Tighearna."

Air an aobhar sinn na cuireadh uaill agus
morehuis an aingidh eagal oirnn. Bha aram-
aeh Shatain gealltanach agus co bu sheolta
na esan, aeh cha do thuig e cumhachd na
firinn agus neart a ghraidh agus cha 'n 'eil
an t-aingidh uair sam bith a tuigsinn neart
agus cumhachd Dhe. Anns a' bhiobuil tha
neart an aingidh air a choimeas gu trie ri
neart na fairge air a luasgan le gaoth ard,
agus tha cumhachd Dhe air a choimeas ri
"uisgeachan Shiloh a ruitheas gu seimh."
Aeh CO a thomhaiseas neart nan uisgeachan
a tha ruith gu seimh ann an leaba dhomh-
ain? Ithidh iad an slighe troimh chreagan
agus bheanntan agus bheir iad air na fas-
aiehean tioram briseadh fo bhlath. Seimh
agus domhain tha an amhuinn a ruith o
righ -cha thair Dhe. Cuireamaid ar n' earbsa
ann an cumhachd seimh, neo-fhaicsinneaeh a
tha treun ag-us cinnteaeh ged tha e mall anns
na suilean neo-fhoighidneach againne. Tha
Dia a toirt na buaidh ; tha rioghachd Dhe
agus a Mhic a' tighinn, chionn "gu cinnteaeh
bheir fearg duine moladli dhuit; fuigheall na
feirge coisgidh tu."

COMHRADH.

Domhnull. — Saoil thu, Eoghain, an tagh-
ail ambataan diugh? Cha d'thug mi fa -near
gus a nis oho neo-ghoireasach agus a tha
eilean mara aig am mar so.

Eoghan. — 'De a tha cur ort? Naeh 'eil an
t-eilean cho goireasach agus a bha e riamh
agus moran na's fhearr na b' abhaist dha.
Tha bata againn tri uairean 's an t' seachd-
uinn agus tha litrichean agus bathar air an
liubhairt aeh beag cho cinnteaeh ris an lion-
adh agus an tragha-dh. Tha cuimhne agamsa
an uair a bha bata gle ainmig a taghail
ar eladaichean agus so fear a bhiodh coma
ged naeh robh bata cho trie agus a tha i.
Tha daoine a cur seachad leth na seachduin
a feitheamh orra agus an leth eile a leugh-
adh phaipeirean naigheachd agus ursgeulan
naeh 'eil idir a chum maith.

Domhnull. — Biodh sin ag-us a roghadh dha
aeh cha 'n 'eil thusa tuigsinn fath mo ghear-
ain. Cha 'n 'eil bodach 'san eilean naeh leugh
paipeir naigheachd an diugh agus tha eiocras
agus acras oirnn gus an cluinn sinn 'de mar
a tha cuisean na rioghachd ag-us an t-saogh-

47

ail a dol. Tha cogadli mor aims an Eoinn-
Eorpa agus cha ehualas diog a chionn
seachduiu 'de mar a tha an cogadh a dol.
Air tir mor tha paipeir-naigiieaohd aca
gach la ach an so ma thig onfhadh air a'
ehladach cha'n fhaigh geola thar traghad
ged thigeadli bata nan litrichean.

Eoghan. — Tha mi tuigsinn gle mhath 'de
a tha cur dragli ortsa. Tha thu coltacli ris
na caoraich mliora a tha an tuathanaoh gallda
a reamhrachadh. Mur faigh iad an sil
agus an turnuip air an trath bodhraidh iad
am baile le meilieh. Mur faigh thusa paip-
eir-naigheachd cha'n fhearr tliu. Tha thu
air t' ais' agus air t' aghaidh coltach ri Niall
mor an uair a theirig an tombaca. Gu
dearbh, gu dearbh, na robh thu as eugmhais
mine airson do bliean agus do p)haisdean
cha b' ioghnadh learn thu a bhi fo iomagain
mun bhata. Ach gun ni ach paipeir bhuait!
Tha mise coma ged nach fhaicinu paipeir
gu ceann raithe.

Doinhnull. — Na robh e t'laisg air a bheall-
tain agus toil agad fios fhaotainn air prisean
ghamlma agus aighean, s' tu nach biodli gun
phaipeir-fo na coimhearsnaich. Ach mur teid
gu maith leis na seoid a tha na 'n seasamh
'san Fhraing ri aghaidh bualaidh agus leis
na seoladairean a tha gu neo-chadalach a
reubadh na mara, 's coma dhuitsa gamhna
a bhi agad no bhuait. Thainig spuinnead-
aran o Lochluinn a chionn corr agus mile
bUadhna agus bu lom a dh' fhag iad an
t' eilean. Cha robh ach burraidh anns an
Lochluinneach seach am Prussianach, agus tha
thusa sin n' ad aineolas coma de a thachras
cho fada agus nach tig calldachd ort fein.
Nach 'eil fhios agad mar a tha na Belgian -
aich air alaban an diugh anns gaoh tir,
gun duthaich, gun dachaidh, gun chuid,
gun chodach. Tha mort agus maAhadh,
meirleadh agus reubadh an deigh sgrios a
thoirt air an rioghachd bheag bhronach sin
agus mur a glac na fir oga chalma againne
an giuina agus an claideamh cha 'n fhada
gus am bi na saighdearan borb aig* a Gher-
mailt a saltairt air ar saorsa agus a creach
agus a marbhadli 'nar duthaich fein.

Eoghan. — Na leigeadh Dia gu bheil cuis-
ean a bagTadh tionndadh mar sin. 'S ann
a tha thu a cur eagal orm agus gu dearbh
mur s' anus a phaipeir-naigheachd a fhuair
thu t' eolas farsuinn air cuisean an t-saoghail,
eha 'n ioghnadli leam thu a bhi feitheamh a
bhata gu neo-fhoighidneach. Gabh mo leth-
sgeul, a eharaid, gun d' thug mi oidhirp

liobasta air magadh ort. Mar a tha fhios
agad cha 'n 'eil mise a leughadh leabhar no
paipeir. Cliuala mi gun do bhris cogadh a
mach ach shaoil mi gu 'n robh e fada air
falbh, agus, a bhi'g innsoadh na firinn, cha'n
'eil fhios agam carson a tha iad ann an
amhaichean a cheile. An inns' thu sin
dhomli.

Domhnull. — Mata, Eoghain, cha mhor a
dheanas an t-aideachadh a rinn thu. Ach ma
dh' eisdeas thu ruim, euiridh mi cuisean m'
ad choinneamli mar a tha mise gan tuig-
sinn. Tha iomparachd Bhreatunn cho far-
suinn gur ainmig bliadlma nach 'eil cogadh
beag ann an aon aite no aite eile. Tha sinn
a riaghladh moran de na daoine dubha agus
a gabhail moran dragh a chum an leas
a chur air aghaidh agus an crannchur a
chur am feabhas. Cha 'n 'eil iad cho taingeil
agus a bu mhaith leinn iomadh uair agus
tha tighinn oirnn an oileanachadh le feachd
airm an drathasd agus a rithist. Ach cha 'n
e daoine dubha a tha mur cluasan an diugh
ach a Ghearmailt mhor na farsuinneaohd le
sluagh gun aireamh. Tha i bagar ar slug-
adh a suas. Mun do dh' eirich a Ghearmailt
thar a magan thainig Breatunn gu inbhe
agus sgaoil a mic agus a nigheauau feadh
an t-saoghail agus bha soirbheachadh thar
tomhais aca anns gach tir anns an d' rinn
iad tuinneacheadh. Dhuisg so gamlilas na
Germailt. Chaidli eud mu cridhe agus chuir
i roimpe gun glacadh i cuid de dh' oigh-
reachd Bhreatunn. Cha robh so furasda idir,
acli a chionn iomadli bliadhna thoisich sluagh
na Gearmailt air dol n' an uidheam airson
cogaidh. Ma thoisich iadsan cha robh na
coimhearsnaich nan tamli. Cha robh fhios
CO air an tuiteadh a cheud bhuille agus
thoisich an reis, Prangaich agus Russianaich
a deauadh deas airson la na deuchainn. Cha
do ghabh sinne gnothach riu cho fada ag-us
nach robh ach saighdearan lar agus marc-
aichean aca, ach an uair a thoisioli a Ghear-
mailt air soitheachan cogaidh a thogail chun-
naic sinne gun robh an t' am againn a bhi
bog-adh nan gad agus thosich sinn air
soitheachan cogaidh a thogail mar an ceud-
na. Bha gach aon ag radh gur e eagal
chach a bheir agus nach robh ach aon doigh
air sith a chumail, 'se sin, a bhi deas airson
la na dulain. 'Se beachd mallaichte a bha
so, agus gun teagamh ghreas e an cogadh
uamhasach a tha a nis a sgrios na riogh-
achdan agus a deanadh bhanntrach agus
dhilleachdain nam miltean. Bha a'Gheai-mailt
cho laidir air muir agus air tir nach robh

48

tigiiiuu 'beo leatlia. Sliaoil leo nach robli aca
acii maoidheacUi air each agus gum faigheadli
iad an toil feiu. Gu sonruichte sliaoil leo
nach rachadli an rioghaclid so 'san eadraiginu
elio fada agas a sheaclinadli iad sinn fein.

Eoghan. — Agus carson a ghabh sin lamh
's a cliaonnag ? Clia do dh' innis thu sin
dhomh.

Domhnull. — Clia 'u 'eil teagamli nach robh
aobhar no dha ann an iuntinn ar luchd-
riaghlaidh, ach 'sea thug an caguadh gu
ceanu guu do bhris na Geamiailtich an geall-
adh. Gheall iadsan agus gheall sinue nan
tigeadh cogadh nach cuireadlimaid oas air Bel-
gium. Ach bha toil acasan an slighe goir-
easach a ghahhail do'n Fhraing agus cliuir
iad an gealladh ann an suarachas. Tliuig
sinne nach ceangladh am facal no an laimli-
sgrio'bhadh iad agus na raohadh leo anus an
Fhraing nach cumadli gealladh no cumhnant
sinn fein tearuinte. Daoiue nach seall ri
ceartas no fireantachd — co a ghabhas ri'm
facal? Thionndaidh iad an cul-thaobh air
ceartas agus chuir iad an taic ann an neart
nan gunnaclian mora.

Eoghan. — Cha'n urrain fiuthar a bhi aca
ri deadh-ghean an t-saoghail no ri beann-
achd Dhe.

Domhnull. — Tha iad coma. B' fhearr leo
aon ghunna mor na deadh ghean an t-saogh-
ail. Agus air son beannachd Dhe tha eagal
orm nach 'eil daoine a smaonteacheadh a
bheag mu thimcliioll no eha bhiodh iad a'
mort agus a' marbhadh a cheile. Ach feum-
aidh an saoghal uile aideachadh gun d' rinn
sinne na b' urrainu dhuinn a sheachnadh na
truaighe a tha air tighinn, agus a thaobh
agas gur ann a dhion duthaicli bheag nam
Belgianaich agus ar duthaich fein a chaidh
sinn a chogadh tha ar lamhan glan agus
'se ar dleasdanas a bhi tagair gu dur-
achdach aig righ-chathair Dhe as leth ar
duthcha agus ar daoiue. Cha 'n 'eil e fur-
a^da beachd cinnteach a thoirt air riintan
diomhair an Tighearna ach tha mi fhein a'm
barail gu bheil Dia a fiosrachadh an t-
saoghail uile clio math ris a Ghearmailt leis a
chogadli oillteil so. Bha sinn uile air fas
neo-churamach mu nithean spioradail agus
Ian uaill ann an innleachdan agus eolas
na linn so. Nach trie a tha a ministeir a
gearan nach 'eil an sluagh a frithealadli
do 'n eaglais mar a bu choir dhaibh, agus
feumaidh sinn aideachadh nach 'eil spiorad
na h-umhlachd comliarraichte n' ar measg.
Bha moran ag radh — " tha mo shlighe fol-

uichte o'n Tighearna; tha mo choir air a
leigeadh air dearmad le mo Dhia." Ach
bronach agus mar a tha suidheachadh na
rioghachdan an diugh, mu dhuisgeas an cog-
adh sinn a neo-ehiiram agus dearmad air
Dia, eha bhi eadhon an cogadh gun bhuan-
naclid do'n t-saoghal.

Eoghan. — Tha mi fada n' ad chomaine, a
Dhomhnuill, agus gu dearbh thug thu dhomh
cuspair no dha air am bi mi a breithneach-
adh. Ach sud agadsa toit a bhata agus tha
ghaotli air tuiteam. Gheibh thu do litrichean
agus do phaipeir. Feasgar math leat.

THA M' ATHAIR AIR AN STIUIR.

Chaidh na raunan a leanas eadar theang-
achadh leis an Urramach Tormoid Macleoid
ach CO a sgriobh iad cha 'n 'eil eachdraidh
ag innseadh. Tha an leabhar anns am
bheil iad corr agus tri fichead bliadhna ann
an clo ach cha 'n eil e furasda fhaotainn agus
cha'n 'eil moran eolach air.

Dh' eirich an fhairge, 's slieid a g-haoth
A's b' aobhar oillt an fhuaim
Do'n h-uile aon 'san eithear fliaoin
Air faontra' feadh a chuain.

Ach mac an sgiobair, balachau maoth,
Chual e gun gheilt an toirm;
Fiamh aiteis ard gu'n robh na ghnuis
Gun smuairean air roi 'n stoirm.

Dh' fheoraich aon do 'n sgiobaddh dheth
Carson bha e cho eiuin?
"Cha 'n eagal domhsa" fhreagair e
"Tha m' athair air an stiuir."

Mar so, 'n uair dhiobras solas sinn
'S an cridh' le dolas Ian
Tha acair dhaingean ann nach treig
'S e Dia is Dia a mhain.

R ar n' urnuigh cromaidh Dia a chluas
A's fuasgladh luath bheir dhuinn:
Ar deoir gu aiteas tionndaidh e
Gu aoibhneas fath ar teinn.

'Measg amhgharaibh an t-saoghail thruaigh
Earbaibh a Dia nan diil
Ag radh an la na gaillinn ehruaidh
"Tha m' Athair air an stiuir."

AiF. 1.

191S.

" MAR DHEADH SHAIGHDEAR lOSA
CRIOSD."
II. Tim., II. 3.

Thiigamaid fainear ciod a tha na sgriob-
tuireaa a teag-asg mii chogadh 's mii obair
beatha an t-saighdear. Tha iomradli air a
dlietinamli gu trie orra, eadar da clilar a
Bhiobuill. Ri linn an t-seann Tiomiiaidli blia
lehobhah am measg a shluaigh mar ard-
cheannard airm. B' esan a bha toirt dhoibh na
buadha tbairis air an naimhdean, agus bha Israel
ullamh gu aideachadh a dheanamh air laitli-
earachd 'us comhnadh an Tighearna. "A Dhe"
ars' an Salmadair " chuala sinn le 'r cluasaibh^
dh-innis ar n' aithriche dhuinn an obair a rinn
Ihu n' an laithibh-san, 's na laithibh o sliean.
Le d' laiuih thilg tliu macli na Oinnich. As
nio bhogha cha 'n earb mi. agus cba shaor
mo chlaidheamh mi, acli shaor thusa sinn o
ar naimlidean agus nairich thu iadsan aig an
robh fuath dhuinn," Cha deachaidh Israel
a mach riamli ann an taic an Tighearna a
chogadh airson na eorach nach d' thug iad
buaidh. Bha iad air am brosnaehadh gu bhi
gaisgeil 's gu bhi cur cathan an Tighearna.
Bha Dia a moladh gach saighdear a bha
seasmhach agus dileas air taobh a dhuthcha.
Choisinn Daibhidh urram neo-bha.smhor tre
'n bhuaidJi a thug- e thairis air Goliath 's na
PMlistich. Ann an II. Eachdraidh, Caib.
XVII., tha cunntas air ceannardan a bha gaisg-
eil ri linn leosaphat, 's nam measg tha ainm
"Amasiah a thug e fein suas do'n Tigh-
earna."

Thainig losa do'n t-saoghal mar Phrionnsa
na .sithe a ghreasad an la anns am "buail
daoine an claidhean gu coltair agus an
sleaghan gu corranaibh-sgathaidh" ach o'n
bha limi an aigh fad as' nochd Grio.sd ann
an ioma doigh gu bheil E a beannachadh
na muinntir a tha giulan a' chlaidhimh an
aghaidh luchd deanamh uilc agus a chum
riaghailt 'us ceartas a shuidheaehadh anns an
t-saoghal.

Thainig saighdearan far an robh Eoin
Baisto a searmonachadh aig lordan agus dh-
fhiosraich iad dheth ciod a dheanadh iad mar
ullachadh airson rioghachd iieimh. Cha d-
thubhairt Eoin riu iad a clnu' cul ri 'n

dreuchd, ach labhair e na briathran go "Na
deanaibh foirneart air neach sam bith, no
casaid breige, agus bithibh toilichte le 'r
tuarasdal."

Cha do chuir losa an t-urram air moran a
chuir E air a cheannard ceud. 'Nuair a
chual E aideachadh an t-saighdear ghabh
losa iong-antas agus thubhairt E ris an t-
sluagli. "A ta mi ag radii ribh nach d'fhuair
mi creidimh cho mor so ami an Israel fein."

Tha fios agaiiin gu robh ioma caraid dilea,s
aig na h-abstoil, Peadar agus Pol, anns
an arm Romanach. Agus bha moran dhiubh
'g an giuasad fein mar dheadli shaighdearan
losa Criosd.

Tha Dia na thearmunn 's na neart an diugh
mar a bha E o thus do 'n rioghachd 's do'n
arm a tha cogadh gu gaisg-eil airson ceartas
agus airson firinn. Tha E dhoibh na ghrian
's na sgiath chum an dion 's an treorachadh.
Tha sinne an sas aig an am so ann an cogadh
cruaidh fuilteach a stri airson saorsa na
Roimi Eorpa 's airson coirichean rioghachdan
beaga. Tha a h-uile aobhar againn a bhi
creidsimi gu bheil Dia leinn, agus nia dh-
iarras simi a bheannachcl gum faigh sinn e.
Feumaidli sinn aideachadh gu bheil sinn ann
an ioma doigh a teaclid gearr air gloir Dhe,
agus toilltinneach air .smachdachadh. Ach
ma ni sinn aideachadh air ar peacaidhean
agus gun glaodh sinn ris-san airson trocair
eisdidh E ruinn, agus togaidh E oirnn mar
shluagh solus a ghnuise. Is coir dhuinn
uile a bhi 'g urnuigh gun sgitheachadh giun
bi beannachd an Tighearna an cois ar saigh-
dearan 's ar seoladairean. Tha miltean
dhiubh a leigeil sios am beatha a chum gum
bi sinne saor agus a chum 's gum bi an
namhaid a chreachadh ar duthaieh 's ar daeh-
aidhean air a chur fada uainn. Rachamaid
moch 'us anamoch, niata, le danachd gu
cathair grais a giulan 'nar eridheachan
ualJach trom ar dutheha agus ag iarraidh le
durachd gun d' thoir Dia dhuinn a bhuaidli
agus tre ar n-umhlachd agus ar saoithir mar
rioghachd gum fci Esan air ardacliadh 's bitli-
idli sith agus deadli ghean air a sgaoil-
eadh am measg uile chinnich an t-saoghail.
Crmiamaid mar an oeudna 'n ar cuimhne
gu bheil gach aon dinn, sean 'us og, bochd
'us beartach air ar gairm gu bhi cur cathan

an Tighearna. Tlia cog-adh naomh spioradail
a dol air agliaidh gun taiiali an Taobli a
mach dhinn 's an taobh a stigh dliinii.
"Cha 'n 'eil dol as ann o'n ehatli so." Feuui-
aidh gach neach a roghainn a dheanamh do-
Chriosd no do Shatan mar clieannard. "Cha
'n uri'ainn neach sam bith seirbhis a dhean-
amh do dha Thighearn." "An ti naeh 'eil
learn" arsa Criosd "tha e am' agliaidh." Na
biodh neach sam bith eadar da bharail, ach
leanadh e losa, Ceannard agus Fear Crioch-
naich a chre.dheimh.

Mar a ehuireas an saighdear Ian earbsa
na Cheannard cuireamaidne ar dochas anns an
Tighearna a Ian chreidsinn gam d' their e
dhuinn uidheam cogaidli leis am faigh sinn
a bhuaidh. Mar a slieasas an deadh shaigh-
dear ri uchd cruadail 's ri agliaidh bais ge
be aite anns an cuirear e, bitheamaid uUamli
ma's eiginn e gu blii failing gu treuu 's
gu foighidneach air sgatli losa Criosd,.
Seasaibh uime sin, air bhi do 'ur leasraidh
air an crioslachadli le firiun, agus uchd
eididh na fireantachd umaibh, agus giacaibh
clogad na slain te agus claidheamli an spior-
. aid ni a's e focal Dhe a deanamh urnuigh a
ghna le gach uile ghne uriiuigh agus ag aslacli-
adh san spiorad agus a deanamh faire."
" Buidheachas do Dhia a tha toirt dhuinne
na bnadha tre ar Tighearna losa Criosd."

EADARUINN FHEIN.

Bhti mi mach an la roimlie a gabhail
sraide, agus aim an aite seimli uaigneach,
far an robli brat de'n duillieh sheargta a
comhdach an rathaid, agus an t-adhav a
tighinn ris an sud 'san so troimli na geugan-
leth-ruisgte os mo cheann, gun mi a smaoin-
teachadh air ni sonrui elite seacli a cheile, co
a thachair orm ach Mi-fhein.

Bha clio fada bho iiach do thachair siiiu
comhla roimlie leinn-fhein, 's gun do g'.abh
sinn clisgeadh. Chuir sinn failte le furan,
agus sliuidh sinn a ehoualtradh tacan mii
nithean a bha coitchionn dliuinn nar dithis.

"De mar," arsa Mi-fhein, "a tha'n saoghal
a dol leat bho cheann fada?" "Tha meadh-
onaeh maith," arsa Mise: "uair fuidhe 's uair
an uachdar." "Direach mar a tha sinn air
fad," arsa Mi-fhein. "A uis bho 'n a tliachair
sinn," tliuirt Mise, "de do bheachd air a
chogadli uamhasaeh so a tha 'del air agliaidh
air mor-tliir na h-Eorpa?" "Cha chimi sin
fada: a feitheaiiili thu," tliuirt Mi-fhein: " 'Se
mo bheachdsa gu bheil ann an so lamh an
Uile-chunihachdaich mu 'n dubhairt E 'n a

fhacal firinneach : — "Nochd e neart le 'ghair-
dean; sgap. e 'na h-uaibhrich ann an sniuaiu-
tibh ancridhe fein. Tliugi e nuas na daoine
cmuhachdach o'n caithrichean rioghail, agus
dh' ardaich e iadsan a bha iosal'. 'S e sin,
ar leam, is ciall 'sis crioch do'n chogadli so."
"Cha 'n 'eil teagamh," arsa Mise, "nacli 'eil
sin fior do thaobli lompaire na Gearmailt
ag-i,iis a sheirbhiseach." Rinn Mi-fhein snotha
gaire " Tha thu 'toirt nam' chuinihne na
caillich a bha 's an t-searmon ag eisdeachd
ministeir, a bha gu maith trom air ru?gadli
lochdan an luchd-easontais, 's a thuirt 'n naiv
'thainig i mach, ' Nach e leithid so do the
'fhuair e 'n diugli ? ' 's i ga h aiumeachadh.
Creid mi a charaid, cha n' e' mhain na Gear
mailtich niu 'm bheil e fior. Tha mor eagal orm
gu bheil e fior do thaobh lompairean agus Righ-
rean, agus uachdarain, agus iochdarain eilo.
Seallamaid, gun dol ni 's fhaide, air ar riogh-
achd fheiii. Tha sinn, gun teagamh, ag aid-
mheil le ar bilean gu bheil an Dia beo agus fior
a riaghladh ann an ceartas agus aim an trocair.
agus dha-san gum buin gach umhlachd. Ach
a' bheil ar giulan a dearbhadh ar creideimh ?
Tha meadhonan, gun teagamh, r' an gnath-
achadh ; ach an ann 's na meadhonan no 's an
Dia a thug na meadhonan a tha sinn a our air
n-earbsa ? 'S e mo bheachd-sa nach teid an
claidheamh 's an truaill gus am bi na h-uaibh
rich, an sud 's an so, air an toirt gu' u
gluinean." " Mata," arsa Mise, " tha e coltach
gu leor."

" De nis," tliuirt Mise, " do bheachd air a'
cheist a tha'n ceart-uair air a cur am falach,
ach a dh'eireas a rithis cho cinnteach 's a thig
an cogadli gu sith — Ccist nam mnathan, agus
guth-taghaidh Parlamaid a thoirt dhaibh I "
" Cha 'n 'eil ann an sin, a charaid," arsa Mi-
fhein, " ach graine-mullaicli nan iarrtasan a tha
nan cinn. Aon ni a tha mi cinnteach as — 'se
sin, nach leig an Ghocas a tha 'riaghladh air
cul gach ni le mnathan siubhal fada bho
mhnathachas-tighe." "Ach seall tliusa," thuirt
Mise, "mar a thainig na mnathan air an
aghaidh o cheann bhliadlinachan. Ann an
iomadli dreuchd tha iad a nis coionann ris na
fir." "Ann am bheachd-sa," fhreagair Mi-fhein,
"bha iad daonnan ionann ris na fir, ach sin nan
cuisean dligheach fhein, agus ar leamsa gur h-e
sin na nithean sin a dheanamh gu coimhlionta
nach teid aig na fir orra idir." "Ach," arsa
Mise, " carsoii a bhiodh an sguidileireachd air
a fagail aig na mnathan ? " "Am bheil sguidil-
eireachd idir," fhreagair Mi-fhein, " ann an
ceasnachaidhean, ann an obair a' pliinn, ann an
treabhadh, aim an cliathadh, anns gach obair,
flinch 'us tiorani, ris an cuir fear a lamh ? '£'e
tigh a riao'hladh gu maith dleasnas agus ealain

Badarra na mnatha, agus feumaidh i a' cheart
urad eanchaiini agus talant air a shon 's a
dh' fheumas na dreuclidan a tha' nmatlian-
fearail an latha 'n diugh a strith gus an toirt
bho na fir." "Ach," aisa Mise, " cuiinhnicli
th-usa gu bheil mnathau an latha so air an
oileineachadh gu ceart." " Gabh mo leth-
sgeul," arsa Mi-fhein, " ach leis gach ionns-
achadh a th'agad clia'n aithne dhuit eachdraidli
nam mnatlian. Anns an 13mh. ciad bha
mnathan na h-Eadailt a gabbail aite nam
fear — nan oileinicb, 's nan luchd-teagaisg 's na
h - Oil - thighean, nan sgriobhadairean, nan
dealbliadairean, nan luclid-lagha. Chaidh an
Eadailt leis a bhruthach : agus eo a shaor i ?
Shaor mnathacbas-tiglie nan deagh mhnathan,
an sud 's an so, a bh' air am fagail, 's cha b'e
Brembati, no Agnes, no Angussola, cho fearail
's g'an robh iad." "Ach stad fhatbast ort,"
thuirt Mise : " Seall an tair a tlia air a
dbeanamb air mnathaclias-tighe 's an linn so.
Tha ise air a ciinntas clod-cheannach, agus
suaracb, a tha air a toirt suas le gnothaichean
tighe agus teaghlaich." " Thoir thusa fanear"
fhreagair Mi-fhein, " Co a tha ga cunntas clod-
cheannach. Am bheil dull agad gu bheil droch
mhnathan-tighe a dol g'an diteadh fhein le each
a mholadh 1 Tha a chuid mhor a deanamh
tanoid mir a' bheagan, ach, gabh aig m' fhacal,
'se'm beagan a bhruicheas gu maith am
brochan a chosnas buaidh au latha."

"Bho'na thachair dhuinn bruidhinn air
mnathan" arsa Mi-fhein, an ceann tacain,
" am bheil iomradh agad fhein air posadh ?
De' n aois a tha thu nis ? " " Tha eagal orm,"
fhreagair Mise, "gur h-edaoine eile aig am
motha bheil de dh' iomradh air mo phosadh-sa."
"Ach, a thaobli m' aois, innsidh mi sin dhuit.
Tha mi direach, gus an latha, an aon aois riut
ihein. Tha 'u Ian am againn p6sadh nar dithis ;
ach tha e ni's fhasa do cheard bean fhreag-
arrach fhaotaiun na dhomhsa. Cha ghabh mi
' muc ann am poca.' Ma tha mi eolach air te
fhreagarrach tha 'n coimhthional eolach orra
cuideachd, agus ' 's fhearr an t-olc eolach na 'n
t-olc aineolach ' anns gach ni ach bean
ministeir. 'fc'e mo bheachdsa gur h- e'n aon
doigh a ghabhas deanamh an coimhthional a
chur cnmhairle air leth, mar aig am taghaidh
ministeir : Aireamli a thaghadh is roghnaiche
leo na each as na chuireas a stigh air son an
aite, agus air dhaibh an ceasnachadh ann an
sgoileireachd, ceol, fuaghal, figheadaireachd,
agus cocaireachd, guth taghaidh an t-sluagh a
ghabhail agus an t-aon a bhitheas a chuid
mhor air a taobh a chur a stigh gun dail —
agus innseadh dhi, an dara buidheann, mur a
bitheadh iadsan, nach robh i riamh na be.iu

ministeir, agus gur h-ion dith 'bhi umhail ;
am buidheann eile, nan d' fhuair iadsan an
durachd nach robh i riamh air a taghadh, agus,
mur a bi i gu maith simlidh, gum faigh i a
feannadh." " Cha 'n fhaod mi 'radh," arsa
Mi-fhein, " gu bheil thu fada cearr. Ach ma
tha rogliainn idir aig duine 's an t-saoghal 's e
dhleasnas a bhean fhein a thaghadh. Ma bhios
i maith bidh a bhuannachd dha fhein 's do
chach. Ma bhios i dona 's ann dha fhein is
motlia a bhios a chall. Gabh-sa, ma ta, mo
chomhairle, agus coma leat sgeilm Beul gun-
fliiiitheam."

" Eadar da naigheachd " thuirt Mise, " an
aithne dhuit Thubhairt-l'liabhairt ? " " Co do
nach aithne e '? " fhreagair Mi-fhein. " Cha
robh mi dad de dh' uiue riamh ann am baile
beag no mor nach do thachair e-fhein no dluth
charaid dha orm. Tha 'n seorsa furasda gu
leor aithneachadh. Tha aileag air 's gach aite
's am bi e a dh' innseadh sgeoil uir air choil-
eigin, 's cha bhi bias orra mur a dvoch sgeul i.
Ma dh' fhoinneachdas tu, co thuirt riut e ?
's e fhreagras e, chuir cuideigia nach abair mi
cagar na' m chluais. 'N uair a bha mise 'am
bhalach'se 'bha Cuideigin-nach-abair-mi a ciall-
achadh an Droch-Spiorad. Ach air reii beaehd
mliorain air an latha 'n duigh tha' m fear sin
marbh. Agus, ma tha, 'se na tha agamsa air,
gum feum gun d' fhag e cho maith ris na
dheigh, oir tha 'obair a dol air aghaidh cho
dichiollach 's cho dealasach 's bha i riamh,
agus cha b' urrainn dha mac no nighean a bhi
aige is fhearr air a chill na Thubhairt-
Thabhairt. ' Ma 's breug bhuam e, 's breug
thugam e,' their e. Creid mi is breug bhuaithe
e, co-dhiu, naoi uairean a mach as deich.
'B fhearr learn a bhi an cuideachd fir air am
biodh a Bhreac na 'bhi na chomhradh. A
charaid, na innis sgeul ach anabarrach aineamh
mur 'bheil urrainn agad : agus na bi idir
a sgaoileadh soisgeil Thubhairt-Thabhairt. Tha
e a cur fir 'us mnathan 'an aghaidh a cheile ;
tha e a togail aimhreit eadar peathraichean 'us
braithrean, clann 'us parantan, coimhearsnaich
'us cairdean, Tha 'chas cho siubhlach 's a tha
'theanga luasganach, agus far am faigh e
fardach cha bhi gu brath sith. Tha daonnan
gleadhar 'us gearan 'na cheann. Tha e a cur
coire air cuideigin a ghnath, agus mur a bi
thusa na d' eascaraid d' a eascairdean-san, bidh
esan na eascaraid agadsa, agus, ma thachras e
ort, gun fhios dhuit, 'san dorcha, cuiridh e
'chas romhad agus bristidh e do shron."

'• Tha uasal eile an sud a bu mhaith learn do
bheachd fhaotainn air," arsa Mise; " 's e sin
B' thearr-leam."

" Cha 'n 'eil fhiosam am faca tu riamh fhrea-

gaii' Mi-fhein, " dealbh iia leisg a b' abhaist a
bhi shuas aig a Chaisteal. Tha a' chlach
shnaighte so a dealbh mnatha air a' bheil fior
choltas na leisg. Tha an sguab, leis am bu
choir dhi a bhi 'g obair, thar a guaihie, a lamh
clili a sgriobadh a cruachain, 's a beul fosgailte
gu' ckiasan a miananaich. Sin agadsa B'fhearr-
leam. ' Bidh nine gu leor air am maireach.'
' Thig cuideigin an rathad a bheir cuideachadh
dhuinn.' Thig an Geamhradh air 's bidh am
buntata aige 's an talamh, arbhar air na h-ach-
aidhean, a thigh gun tuthadh, 's an aite lamh
a chur ri gniomh ni e mianan mor farsuing, '.i
their e b' fhearr gun robh am buntata stigh, gun
robh an t-arbhar croite, an tigh tuthta.' Ach
cha robh riamh rath air B-fhearr-leam. Tha
Dia, tha 'n sean-fhacal ag innseadh dhuinn, a
cuideachadh an neach a ehuidicheas e-fhein.
Agus ma 's maith leat ni a dheanamh gu
d' thoil, dean fhein e. An duine sgeanail 's an
duine toileil cha bhi e idir air deireadh, ann an
nithean aimsireil no spioradail. Cha bhi e ri
gearan no ri canran, agus cha bhi e gu brath
gun chairdean,"

Bha dleasnas g'ar gairm. Dh' eirich sinn a
ghabhail an rathaid. Bha a' ghrian air crom-
adh, 's gus i fhein fhalaoh air chul nan stuc.
Dh' fhag mi beannachd aig mo charaid. Gu
ma fearr an ath chomhail.

BREITH CHRIOSD.

[Tha la Nollaig, a reir an nos ur, a deanadh
greim air an duthaich . Ann an Sasunn agus an
tirean easbuigeach eile tha moran tuilleadh meas
air an la so na tha air la na bhadhna ixire. Ann
am bailtean na h-airde deas tha na h-eaglaisean
fosgailte agus cothionail chrabhach a deanamh
aoraidh cridheil do'n Tighearua. Cha'n eil an
sealladh ceudna trio feadh na Gaidhealteachd
fathast, ach tha teagasg an la naoimh so a
drughadh air cridheachean mhoran. 'S fhada
o'n sgriobhadh na roinn a leanas agus tha iad
a dearbhadh gu robh daoine crabhach anns a
Ghaidhealtachd a bha cuimhneach air ciall agus
brigh na Nollaig. J
" Bu trom-shamhach tosdach bha bhuaile 's an

t'aohadh
Cha chualas aou fharum no gluasad ni ' mo
Ach a chuairt-ghaoith ag osnaich air feadh nam

beann dosach
A's borbhan nam bras-uisg' ri monmhor roimh

loin
Sguirdriop agus carraid, agus gleadhraich a'bhaile
Chaidh gach ainmhidh a' s duine gu samhchair

a' s sith
Sguir an uiseag d'a h'oran, bha tosd air an

smeorach
'S chaidh an treabhaiche dhachaidh gu h'ais-

neulach sgith.

Bha' ghealach air eiridh, a's gorm-bhrat nan

speuran
A' dealradh le reultan cho fad 'sa bu leur
Bha buach'lean Bhetlehem air muUach nan

sleibhtean
A' faire an treudan mu'n eireadh dhoibh beud.
Leo b'eibhinn an sealladh, ri fann-ghath na

gealaich
Bhi faioinn na spreidhe 'nan luidhe air an

fheur :
Leo bu mhilis bhi 'g eisdeachd na spideig an

geugan
A seinn do na reultan bha 'dealradh 's an speur.

Ach chumiaic iad sealladh a b'eibhinne gu fada
Mu'n d'thainig a mhaduinn a dealradh 's an

speur ;
A 's chual' iad guth-molaidh bu mhike gun

choimeas
Na oran na spideig na suidhe air a gheig :
Feuch thainig orr' aingeal a dh'innis dhoibh

naigheaohd
'S ghrad dh' fhuadaich e'n t'eagal bha orr' aig

an am
Dhealraich gloir Dhe uim', mar lochran bha

eudann
'S bu ghile bha eudach na sneachda nam beann.

Na bitheadh oirbh eagal, ach eisdibh le

creidimh
'S na cuiribh an teagamh an sgeul th' agam

dhuibh :
'N diugh rugadh dhuibh Slan'eai 'am baile righ

Daibhidh
'Bheir soars' agus slaint' do gach al agus linn
'S a chum a's nach seachainn sibh naoidhean na

maise
Thugaibh aire do'n deis' air an aithnich sibh e :
Gheibh sibh e 'm prasaich, 'am brat-speillidh

paisgte —
Sin comhdach gun mhorchuis neo-riomhach

Mhic Dhe.

Cha luaithe a thubhairt an t' aingeal so riutha
Na chual iad 's na speuran mor luath gloir ro

bhinn
'S air togail an suileau feuch a nuas orra

thuirling
Mor chuideachd thar cunntais do ainglibh a

seinn —
" Gloir do Dhia anns na h' ardaibh — Dha

canaibh Hosana
Air talamh biodh sith, agus deadh-ghean do

dhaoin'
Uil' onair biodh Dha-san a dhealbh innleachd

sliinte
Grks De, trid an t-Slan' ir cha chaochail a

chaoidh,"

Air. 2.

191S.

IS LOCHEAN T' FHOCAL."
Ps. cxix. 105.

Tlia dorcliadas feumail acli ciod e flieuni no
aobhar cha f lireagair na h' uile gu h' aonsgeulach.
Is leoir le cuid gum bheil an dorcliadas ann an
carsa naduir. Theii- fear eile gun deach an
dorcliadas a chur ann am freasdal agus trocair
Dhe a ghairm an duine o obair gu fois. Their
an treasa fear nach robli meas air soillse niur
an robh solas againn air an dorchadas. A eh
ciod air bitli ar beacbd, is eigin dlminn uile
gabhail ris an dorchadas an uair a thuiteas
a ssiail thai an t' soaghail an ceann each
ceithir uairean fichead. Cha toil leinn an
dorchadas aoh tha sinn a gabhail ris mar aon
de na nithean nach gabh seachnadh. Gle
thrath thug daoine innleachdach oidhirp air
lamh-an-uaehdar fhaotaiun air, ach a dh'
aindeoin gach oidhirp tha an dorchadas fathast
gun ioniain air falbli. Cha robh seoltachd dhaoiiie
buileach gun tairbhe agus ann an tomhas nior
thug an soaghal buaidh air. Gidheadh, tha
aon seorsa dorcliadais ann nach eil furasada a
cheannsacliadh-dorchadas a pheacaidh. Thug
feallsanaich le'n ard-flioghluni oidhirp air oidhche
a pheacaidh a shoillseachadh ach clia b' fhearr a
tliolladli an lochrain an dorchadas na coinneal
ann an ceo toiteach a bhaile mhoir. Bha 15chrain
ann a thilg beagan soluis air oidhche dhubh
a pheacaidh agus a chraidh ach clia' n ann
aig cagailt shaoghalta a ohaidh an lasadh.
Cha' n ann san Eiphit no am Babilon, anns
a Ghreig no anns a Roimh, anns na h' Innsibh
no ann an China a chaidh an lasadh. Cha' n ann
an duthaich mhor bheartaoh ach ann an tir bheag
bhochd agus am measg sluagh le beagan foghlum
a chunnaeas an toiseach lochrain a dealradh
air dorchadas a pheacaidh. Ann an lamhan
faidheau Israel bha lochrain a thug buaidh air
an dorchadas so. An deigh ua faidhean thainig na
deisciobuill le lochrain a las iad aig an t' solus a
bha agus a tha na sholus do' n t' saoghal.
Chaidh na h' abstoil a tuath agus a deas,
an iar agu.s an ear le solus glormhor
an t' soisgeul nan cuideachd agus tha fir agus
mnathan naomha an diugli anns gach cearn
de' n t' saoghal a sgaoileadh an t' soluis, a

sgapadh an dorcliadais agus a treorachadh
dhaoine o aingeachd agus neo-ghloine chum
naomliachd, gloine agus fireantachd. B'e lochran
na faidhean teagasg a bhiobuill agus tha an
lochran ceudna againn, facal an Tighearna.

Caite am bheil lochran a shoillseachadh na
dachaigh a chuireas sinn an coimeas ris 1
Faodaidh comhurtachd agus eadhon foghlum
a bhi ann an tigli ged tha na dorsan glaiste
agus na h' uinneagan diiinte ann an aghaidh an
t' soisgeul. Faodaidh aii solus dealain a bhi
boillsgeadh air balla agus air urlar le soillse a
dhallas ar suilean ach cha ii'eil anns an dachaigh
nach aithne solus an t' soisgeul ach tiugh dhor-
chadas. Biodh am bothan beag le aon chruisgean
dubh an crochadh air tarunn chrom ach uia tha
an biobull ann an urram agus a theagasg a
riaghladh cridheachan a mhuinntir, tha solus
anns an tigh sin. solus a chuireas maise air
an dachaigh bhochd le ballachan ruisgte agus
a h' urlar gun aodach \ki\

'Se 'm biobull a shoillsicheas baile agus tir
cho math ris an dachaigh. 'Sann re an
dorcliadais a tha mort agus meirleadh agus
droch gniomhachas an t'saoghail air an deanadh.
Thigeadh goinne soluis air na bailtean mora
agus cha chum arm dearg an righ na h'
aingidh fo smachd. Tha an inntinn dorcha
agus an cridhe dubh aig luchd an uile, ach
fosgladh an t' aingidh a chridhe agus inntiini
do sholus an t' soisgeul agus cha bhi feum air
priosan, bithidh an drongair na dhuine stuama
agus am meirleach na dheagh choimhearsnach.
S' mor olcas an t' saoghail agus dh' fheuch
lighichean gun aireamh a chreuchdan a leigheas.
Chuir aon earbsa ann an sgoiltean, a glaoidli
sgoiltean fho.sgladh agus gun dunadh iad na
piriosain. Tha fear eile ag radh, "thoirtuarasdal
math do dhaoine, tighean anns am bheil comh-
urtachd agus obair ann an riaghailt agus brisidh
tu curaliachd Shatain anns an t' saoghal."
Deanadh daoine ua thogras iad agus tha gach ni
a tha air a dheanadli ann an treidhireas ri
mholadh ach cha 'n aithne dhuinn ach aon
lochran a sgaoileas dorchadas a pheacaidh
agus is e sin an Soisgeul aig lo.sa Chriosd.
Faiceadh an duine e fain na pheacach agus
tuigeadh e giir e Chriosd am Fear saoraidh agus
cha bhi e fada o chumhachd an dorchadais. Ged

a tha aingeachd 'n ar dutliaich fein a dliuisgeas
bron anil an cridheaclian nan creidniheacli tlia
ar bailtean naomh seach bailtean mora nan
cinneach aig iiach eil eolas air an t' soisgeul.

'Se am biobull an lochran airson malairt
an t' saoffhail. Tha moran am beachd nach
eil teagasg a bhiobuill freagarrach airson
malairt agus tha am beachd mearachdach
so a buaradh dhaoine agus a toirt orra ceilg
agus seoltachd a gnathachadh. Faodaidh soir-
bheachadh a blii aig luohd na ceilg car tacan
ach cha' n fhada a mhaireas an rath. Bha gille
og a dol a mach do dhuthaich chein far am
bitheadh laimhseachadh raor aige agus fhuair e
cuireadh o luchd-eolais an coinneachadh ann
an tigh-cuirm oidhche no dha mun robh aige ri
seoladh. Bha seaii mharsantan an lathair agus
labhair fear a bha aim an ard urrani air a
mhodh so — "Cluinnidh thu daoine ag radh nach
dean duine feum gun cheilg an diugh, ach
tha toil again comhairle a thoirt ort agus
rabhadh a thoirt dhuit. Tha mise cor agus da
fhichead bliadhna ri malairt, agus, mar is aithne
dhuit, chaidh an saoghal gu math leam, ach cha
d' thug mi'n car a neach riamh. Bi dileas agus
dichiollach ach na gabh cothrom eucorach air
neach gu brath." Rinn an scan duine so
obair-la ann an solus a bhiobuill agus air teachd
na h' oidhche rinn e suas a chunntais aims an
t' solus cheudna. Xa'n robh a sheorsa lionmhor,
bhiodli earbsa agus cairdeas am measg hichd-
malairt nach eil ann.

'Se am biobull lochran na h' eaglais. Biodh
a sholus a dealradh ann an cridheachan an
t' sluaigh agus bithidh slainte .spioradail aig a
cho-thional. Tha an eaglais mar thigh-eiridinn
aims am bi an spiorad leointe air a leiglieas
agus is e lochran an fhocail a tha na ligh-
ichean a tionndadh air gach trioblaid agus
eucail. Lasaidh solus a bhiobuill a suas na
frogan dionihair dorcha ann am beatha a
pheacaich. Tha a theachdaireachd freagarrach
aims gach suidheachadh, agus tha solus a 16chrain
a soillseachadh gach ceist a tha dorcha agus a
deanadh soilleir gach ouis a tha doilleir.

Tha aon ni eile a tha fillte suas ann an
dorchadas as eugmhais lochran an fhocail.
Ann am beachd gach treubh agus cinneach
tha am bas agus dorchadas gle fhaisg air
a cheile. Bithidh sinn a labhairt air oidhche
dhorcha a bhais agus cha 'n ann gun aobhar.
Tha an inntinn nadurra gun chobhair ann
an lathair dorchadas na h' uaighe. Bha na
h' Eiphiticli a lasadli choinnlean aig uaighean
nam marbh agus daoine beartach a cur air
leth nan dileab airgiod a cliuniadh solus
laiste mu' n aite taimh. Tha an lethsgeul ri
ghabhail ach ciod e an lethsgeul a tha aig
moran na' r linn fein a tha diultadh an t'

soluis a sgaoileas dorchadas a bhais agus na
h' uaighe. Tha teagasg a bhiobuill furasda
a thuigsinn agus tha e a sasuchadli iarrtais
ar cridheachan. Tillidh a cholunn do' n tiir,
agus tillidh an Spiorad do' n Spiorad o' n d'
thainig e. Thug losa Chriosd buaidh air an
uaigh agus air a bhas agus iadsan aig am bheil
spiorad Chriosd agus a tha a basachadh aunsan,
theid iad troimh dhorchadas a ghlinne chum na
rioghachd shiorruidh aims am blieil solus air
nach tie smal. — Amen.

A BHLIADHNA A DH' PHALBH.

Gun teagamh, bha da mhios dheug arms a
bhliadhna a dh' fhalbh, ged nach eil e furasda
a chreidsinn. Chuir gaoir nan cuig miosan .
deireannach fuaim chacli as ar cluasan agus
as ar cuimhne. Gach ni a thachair amis an
t' saoghal, eadhon eachdraidh ar duthcha fein
agus meanbh-eachdraidh ar sgireachdan, tlia
iad uile ann an ceo na cuimhne agus an cogadh
le thachairteas a seasamh a mach mar bheanntan
arda ann an cuan na h' aimsir. Ach ged chuir
an cogadh le uamhas gnothaichean eile as ar
n' aire, bha a bhliadhna a chaidh seachad a
giulan a h' uallaich fein do cliall agus do
bhuannachd do dhaoine. Bha an Tighearna
na fhreasdal a fiosrachadh an t' sluaigh mar
anns na bliadhnachan a dh' aom. Thainig
soirbheachadh le cuach Ian gu aon agus
cilldachd le goiiie feibhneas gu neach eile. Bha
slainte gun bhristeadh ann an crannchur cuid,
easlainte le iomagain ann am beatha cuid eile.
'S ainmig neach nach do chaill caraid a dh' fhag
aite falamh na chridhe nach lion e gu crioch a
thuruis. Theid aig an oigridh air cairdean lira
a chruinneachadh mun cuairt orra, ach an uair
a thig sinn gu bliadhnachan cha'n urraiji
dliuiim cur an aite nan sean chairdean. Tha an
cridhe ag aomadh na' n deigh agus an inntinn
'ga gairm chum an t' saoghail shiorruidh agus
neo-fhaicsinneach a tha gach bliadhna a tarruing
dliith. Ann an am na h' oige drugliaidh teagasg
spioradail air a chridhe mhaoth, ach tha sinn a
cruadhachadh le aois agus nithean ainisireil a
deanadh greim oirnn. Air an laimh eile, ann
an gliocas an Fhreasdail tha bas ar cairdean
a tuiteam le buille throm oirnn agus tha sinn
a sealltain le ddrachd agus ciocras m6r troimli
dhorchadas an t' saoghail chum na siorrachd
anns am bheil muinntir ar gaoil a feitheamh
oirnn. Tha ar n' nine uile a ruith agus is e ar
gliocas agus ar dleasdanas sinn fein a ghiulau
mar dhaoine aig nach eil aonta air na bliadh-
nachan. Chaidh moran thar an aisig re na

Lliadlina-iia saighdearan calma ami an ireunadas
a neart. Gu bailtean mora agus beaga na
duthcha, gu gliiin agus clachain ua Gaidhealtachd
thainig teachdaireachd o' n Fhraing a dbuisg
bron agus a thaisicb gruaidhean. Tha iomadh
gaisgeach na shineadh ann an tulaich chein ach
tha a chadal cho seimh s' ged bha e ann an
duslach athraichean. Mar dheagh shaighdear
leag e sios a bheatha airson cliu agus saorsa a
ilhuthcha. An uair a dh' iobair e fein ann
an fein-aioheadh a gliraidh, uach fheum sinn a
c-hreidsinn gun d' fhuair e sokis nuadh air an
fliirinn, gu bheil gradh agus fein-aicheadh aig
steidh agus bunait a Chreidiinh Chriosdaidh.
Feumaidh mi letb-taghadh a sheachnadh agus,
air an aobhar sin, cha bhi mi g' ainmeachadh
ueach sam bith, ach tha co-mhothachadh agus
truacantas againn ris na cairdean a tha g' ionn-
drain nan laoch nach till.

"Coinnichidh ara beartach agus am bochd a
<;heile, is e an Tighearna a rinn iad gu leir."
Bha iad taireil air a cheile gu trie agus bha an
gamhlas a togail aimhreit agus strith 's an
duthaich. Bha daoine grunndail a tuigsinn
gu' n robh iad a tuiteam agus a seasamh comhla,
ach a nis cha' n fhaod e bhi naeh tuig iad uile
gur braitlirean iad darireadh, agus an uair a
thig sith agus a theid obair na duthcha air
aghaidh mar a b' abhaist, tha sinn ann an deagh
dliochas gu' m bi spiorad oairdeil, earbsach g' an
tarruing ri cheile.

Thuit aon no dha a bha ainuieil anns an
rioghachd air a bhliadhna a dh' fhalbh. Anns
an t' samhradh chaidh loseph Chamberlain gu
fhois. Bha e na dhuine comharrichte na la
agus na linn. Bha e na dheagh charaid do na
bochdan agus ciod air bith a bhreth a bheir
eaohdraidh air beachdan a bha e a' g aideachadh,
cha'neil teagamh nach do thoill e ard urram
agus cliu airson a sheirbhis do' n rioghachd.

Aig deireadh na bliadhna thainig anteachdaire
dana airson gaisgeach treun a thug buaidh air
iomadh namh-Iarla Roberts. Ann an eideadh
an t' saighdear agus ann an eisdeachd nan
gunnachan mora, chaidh an sean ghaisgeach a
ghairm gu dhuaia. Cha' n eil iad lionmhor a
rinn seirbhis do 'n rioghachd a chuireas sinn
ann an coimeas ris, agus gu sonruichte anns na
bliadhnachan deireannach an uair a bha e mar
shean fhaidhe a toirt rabhadh do'n duthaich gu
robh cunnart mor a bagairt a sgrios. Na' n do
ghabh an rioghachd a chomhairle agus i fein
uidheamaohadh airson a chogaidh, tha sinn a
creidsinn aon chuid nach robh cogadh 's an
t' saoghal an diugh no nach maireadh e cho
fada agus a tha e coltach gun dean e. Bha
larla Roberts na dhuine math. Bha e na
charaid math do na saighdearan agus ghradhaich
iadsan esan le gradh nach do choisinn ceannard

airm ach ainmig feadh nan linnteau. Rinn e
deagh shaighdearan do na gillean a ghabh orra
fein boidean ann an arm dearg an righ agus
mor agus mar a bha a sheirbhis anns an t' seadh
so, b' fhearr gu m6r na rinn e a chur cruadal gun
fheum agus buaradh a slighe an t' saigdear.
Bha an rioghachd na farsuinneachd a seinn a
cliliu, agus tha e nis soua, am mealltain duals
an deagh shaighdear ann an tlaitheamhuas nan
naomh. Ann an seirbhis na h' eaglais thuit
iomadh fear air am bi ionndrain. Chuir cuid
seachad an laithean ann an eileanan iomallach
agus ann am bailtean beaga na duthcha. Cha.
chualas an ainm taobh a niach na sgir anns an
robh iad a saorachadh. Ach ged nach robli
an obair ainmeil ann an seomraichean arda na
h' eaglais air thalamh, cha bhi iad gun an duals
ann an ionadan arda na h' eaglais air neamh.
" Is maith, a dheagh sheirbhisich fhirinnich :
bha thusa firinneaoh ann am beagan do nithibh,
cuiridh raise os ceann moran do nithibh thu :
imich a steach do aoibhneas do Thighearna."

Bithidh ionndrain shonruichte ann an ard-
sheannadh na h' eaglais air dithis a shuidh ann
an cathair ard chuirt Eaglais na h' Alba. Bha
an t'ollamh Mitford Mitchell na mhiuisteir a
choisinn mor chliu agus deagh-ghean, gu sonrui-
chte ann an iar eaglais Abair-eadhainn. Leig e
dheth obair sgireachd mun " d' fhailnich a
shuil, ni mo a threig a neart e," ach cha do leig
e dheth dreuchd na h' eaglais. Bha e dichiollach,
dealasach agus diirachdach " ann an am agus
ann an an-am." Cha d' rinn e caonnadh air a
neart no air a mhaoin ann an obair a Mhaighstir.
D'fhag e earrann do bheairteas a chuideaohadh
obair na h' eaglais aig an tigh agus ann an
tirean fad as. " Air dha bhi marbh, tha e
fathast a labhairt." Aig deireadh ua bliadhna
fhuair an t' oUamh T. B. U. Niven fois. Bha
esan mar an ceudnaann an cathairard-sheannadli
na h' eaglais agus cha robh am measg cleir :ia
h' alba no easbuigean Shasunn fear a bu dreach-
mhoire na e. Chuir e seachad a laithean ann
am baile mor Ghlascho far an do chruinnich e
co-thional m5r do niharsantan agus luchd-malaii t
a bhaile. Chaidh a thogail ann am Bailebhroin
ann an Gaidhealtachd Shruithleadh affus bha

o

taobh blath aige ri muinntir agus ministeirean
na Gaidhealtachd.

Ged nach robh e na j^hears-eaglais, tha o
iomchuidh anns an duileag Ghaidhlig gun cuirea-
maid ainm an oileanaich fhoghluimte a bha fada
a teagasg Gaidhlig ann an oil-thigh Dhuneidinii
— Domhnall MacFhionnghain. Bha e na dhuine
c5ir, oairdeil a choisinn cliu dha fein agus d' ar
c^nain. Leag e bunaitean na caithir Ghaidhlig
gu diongmhalta agus chuidich e a h' aite
dligheach a thoirt do' n Ghaidhlig am
measg oileanaich na rioghachd. Ged a bha

eolas domhain agus farsuinn ghiulan e uallacli
gu h' iriseal, agus shuidli cleoca a sgoilearaclid
air cho aotrora ri lion an damhan-allaidh.

Ann an aid-sheannadh na h' eaglais bha da
ni ann a tharruing aire na cleir agus na duUiclia
OS ceann gacli cuspair air an robh deasboireachd
dleasdanas na li' eaglais Chriosdaidh do na
cinnich nach d' f huair fhathast eolas air ar
creidimh, agus aonaclid nan eaglaisean n' ar
duthaich fein. Tha an da ni so ann an dluth
dhaimh. Ma cbaitheas sinn ar maoin agus ar
saothair a cogadh an aghaidh a cheile, tha e
soilleir naoli dean sinn ar dleasdanas ri' r
co-chreutairean ann an Africa, anus na h'lnnsibh
agus ann an China. Tha creidimh an fhaidhe
bhreige, JMohammed, a sgaoileadh ann an Africa
agus niur a dean sinne oidhirp laidir, clia' n e
mhain nach sgaoil sinn iompaireachd Chriosd
ach bithidh sinn ann an cunuart a bin call
moran a chruinnich ar soisgeulaichean o bhratach
Chriosd.

Chuireadh beachdan nan daoine taghta a bha
ann an comhairle leis an eaglais aonaichte shaoir
mu choinneamh na cleir. Chunnacas nach robh
daoine uile gu leir a dh' aon bheachd, gu robh
ouid fo amharus nach robh sean oighreachd na
ir eaglais cho teariiinnte agus a bu mhath leo.
Le foighidinn fosglair gach snaim a tha teann
agus thig solus air cuisean a tha dorcha.
Cha d' thainig an ard-sheannadh gu co-dhunadh
sonriiichte sam bith ach chaidh na ceistean a
thog deasboireachd a chur gu cleir na duthcha,
agus mur an robh an cogadh a toirt suas ar
n' aire cha n'eil teagamh nach robh cainnt
agus connsachadh ri chluinntinn uni aonachd
nan eaglaisean roimlie so. Cha dean cabhag
feum ann an aobhar cudthromach de' n t' seor.sa
so, ach le foighidinn agus deagh ghean an
t' sluaigh, agus fo stiuradh an Fhreasdail thig
aonachd agus sith agus ath-bheothachadh air
creidimh slainteil anns an tir.

TAGHAL LARAICH ANN AN
EARRAGHAIDHEAL."
Ughdar — Tbmas Caimbeul.

Ann an samhchair na glomain is smaointeachail

uair
Bha mi cnuasachd le aigne 'bha trom
Air gaoth-luasgadh na luichnich mo thiomchioll

na cluain :
Bha uair tigh mo shinnsear 's an fhonn.

Gu fasail, na smiir, tha 'n dachaidh gun cheann;
'Us uaigneach an crann 'm bheil am fitheach

a tamh.
An t-slighe fo fhiar, 's luchd-triall orra gann,
Dh' imich sealgair :uam fiadh '.s an gaisgeach

air am,
Thun nam beanntan 'tha 'g iathadb mu'n

traigh.

Ach na m' shiubhal 'sann fhuair mi, ged b'

fhasail an ceum,
Mu'n chloich uaire 'bha uaine le aois
Aon ros anns an fhasaich air fhagail leis.

fhein
'Cur an oeill far 'n robh garadh nan laoch.
Mar lonraic "un bhi-athair, na dh' fhagadh

d'a linn,
'An samhchaireachd naduir, fiathaich bha

'bhlath,
A pogadh 'san uaigneas 'n gath-greine chaidh

cli ;
Bha'n corra-bad 's an droigheann 'cur sguil air

gach ni
Far 'n robh fliir so mo shinnsear a fas.

Lus mills na fasaich, 'us samhladh gach ni

A tha maireann nam' chridhsa cho fas —

Uile aitreamh an t-s61ais ged 'thniteadh a.

sios
Cha diobair mi m' fhoighid gu brath.
Chuir fasaich nan geaaaibh, nil' Earrachail,

iir,
Ann an laithean a mheallaidh 's micmeanmna

le cheil,
Leis na sgail tbainisg 'dh' araicheas gradh agus

sunnd.
Mar aisling na h-oidhche, ri m'anam dubh-chid,
A fagail na fasaich nan deigh.

Bi ciuin, mo throm spiorad ! tha gliocas gad'

dhit,
'Nuair tha'n diblidh 'san t-anmhunn a pramh.
Bi laidir mar charraig a' chuain sheasas

stritli
Na mile stuadh borb air an traigh.
Troimh chunnartan tubaist, 'us miiig luchd na

spid.
Do ghnuis biodh gun mhuthadh, do mhisneach

biodh ard :
Seadh, eadhoin an taimn 'rinn thu aoradh gii

faoin
Cha duisg tuilleadh osnadh na cuimhne nad'

thaobh :
'Se ghiulan 'bheir buaidh air an dan.

E. C.

Air. 3.

191S.

NA TRI CRUIN.
"Chriui thu e le gloir agus le h'urram." — Ps. viii., 5.

Tha Dia a gairm dhaoine gu bhi nan righrean
agus gu bhi a sealbhachadh tri cruin. An uair
a chruthaich E an duine air tus chuir E crun
naduir air a cheann. Tha e aii- innseadh dbuinn
gun do bheannaich Dia Adhamh agus Eubb
agus gun d'thubhairt E riu, " biodh uachdar-
anachd agaibh os ceann eisg na mara agus os
ceann eunlaith nan speuv agus os ceann gach ni
beo a ghluaiseas air an talamh." Thug Dia
tuigse agus eolas do 'n duine nach d' thug E do
na h' ainmhidhean agus mar so bha e comasach
air a bhi a' riaghladh anr s an t' saoghal. Tre
pheacadh chaill an cinne-daonna tomhas mor
de 'n chumhachd a bha aig ar ceud shinnsre.
Thuit iomadh seud luaclimhor as a chrim ach a
dhaindeoin sin tha sinn a' faicinn gum bheil an
duine fhathast na uachdaran anns an t' saoghal.
Tre an tuigse agus an t' eolas nadurra a thug
Dia dha, tha an duine comasach air beathaich-
ean an t' saoghail a cheannsachadh air chor agus
gun dean iad a thoil. A thuille air a so, theid
aige air srian a chur air cumhachdan folaichte
naduir. Ged a tha cas an duine mall seach cas
an eich theid aige air carbad a dhealbh a shiubh-
las ceud mile anns an uair. Theid aige air
snamh mar iasg fo 'n fhairge agus eiridh e air
sgiathan na gaoithe na 's airde nan iolaire.
Ged nach eil neart na leomhain ann an gairdean
an duine fhuair e cumhachd bho Dia nach eil
aig creutair eile air thalamh. An uair a bha an
salmadair a coimeas an duine na phearsa ri
nithean mora a chruthachaidh bha e ga fhaicinn
beag agus lag agus thubhairt e na inntinn ri
Dia "Co e an duine gu 'm biodh tusa cuimh-
neachail air agus mac an duine gu'm fiosraicheadh
tu el" An uair a thug Dia do 'n t' salmadair
sealladh air an staid urramach anns an deachaidli
an duine a chruthachadh, thubhairt e "rinn thu
e beagan na b'isle na na h'.aingil agus chriin thu
e le gloir agus le h' urram." Nach bochd a ni,
mata, gu 'm feum sinn aideachadh nach eil a
h' uile duine a cur tiodhlac phriseil Dhe gu buil
mhath. Is trie a tha daoine a tilgeil a chruin
neamhuidh anns a' pholl. Tha e fior gu 'n
" d' rinn Dia an duine direach ach dh' iarr iad
fein iomadh innleachd a niaoh." Leis na h'inn-

leachdan so tha e gu niinic a' mort agus a'
marbhadh a cho-chreutair. Tha e a' cumail air
ais rioghachd Dlie air an talamh. Ann an aite
dha a bhi beagan na 's isle na na h' aingil, tha e
gu trie na 's isle na na h' ainmhidhean. Ach
thigeadh e dhuinne a bhi faicilleach agus a
bhi toirt gloir do Dhia leis na talantan a thug
E fein dhuinn, oir thig an la anns an " d' their
E do gach aon a reir a ghiomhara."

Tha Dia a cur an dara criin, crun grais, na 'r
tairgse tre losa Criosd. Do gach aon a thig da
ionnsuidh tha E a gealltain cuibhrionn
ann an oiglireachd neo-thruaillidh, agus neo-
shalach nach searg as. Tha Dia a' toirt
toradh an Spioraid do gach aon a tha a' deanamh
seirbhis Dhasan. Tha e a cur criin grais os
cionn a chruin nadurra. Is iad na seudan a tha
a' dealradh anns a chrun so " gradh, aoibhneas
sith, fad-fhulangas, caomhalachd, maitheas, creid-
imh, macantas, stuaim."

Anns an treas salm thar a clieud tha Daibh-
idh a' gairm air anam Dia a bheannacliadh agus
tha e ag radh — " 'Se mhaitheas dhuit do
pheacanna gu leir, a shlanuicheas t' easlaintean,
a shaoras do bheatha o sgrios, a chriinas thu le
caoimhneas graidh agus caomh throcairean."

Tha an tieasa crun ri shealbhachadh ann an
gloir. Tha Dia a cur crioch air gach obair air
am bheil E a' toiseachadh. An duine a tha
dileas anns a bheatha so, tha e air fhailteachadh
aig ceann a thuruis mar dheadh sbeirbhiseach.
Chunnaic Eoin sealladh air na naoimh ann an
lathair Dhe, oir tha e ag radh "rinn iad aoradh
Dhasan a ta beo gu saoghal nan saoghal, agus
thilg iad sios an criiin an lathair na ligh-
chathrach." Thug na naoimh buaidh tre an
C'eannard agus mar so tha e air a thoirt dhaibh
a bhi riaghladh maille ri Righ na gloire. Cha'n
eil sinne ann an doigh sam bi a toilltinn nan
crian a tha Dia a thoirt dhuinn mar shaor-
thiodhlac. Cha 'n urrainn dhuinn an cur air ar
cinn le 'r lamhan fein mar a rinn Napoleon. An
uair a chaidh esan a shuidheachadh mar righ air
an Fhraing, dhiult e a bhi air a chrunadh leis a
phapa mar bu nos leis na righrean a bha air
thoiseach air. Thubhairt e gu' m b' ann le
chomas fein a choisinn e an criin agus uime sin
nach gabhadh e an criin a lamhan duine sam bi.
Cha 'n ann mar so a tha sinne ann an lathair
Dhe. Thug E dhuinne tuigse agus eolas leis am

bheil sinn comasach air a blii 'g eisdoachd I'is a
•chuireadh ghrasmhor a tha E a toirt dhuinn a
bhi n' ar lighrean maille ri Mhac, losa Criosd.
Tha e cur a mach a Spioraid a, chum agus gu 'n
gabh sinn an crun a tha E a' tairgsinn dhuinn,
agus gu'm faigh sinn seilbli air rioghachd neimh.
An uair a dh' fhoillsichear an t' Ard-bhuachaille,
gheibh sinn " crun na gloire nach searg as."

U. A. G.

BELGIUM.

Tha suilean an t' saoghail air Belgium, an
duthaich bheag mhifhortanach, agus air a shiagh
a tha aon chuid air an saltairt fo chasan na
namhaid nan tir fein no am freasdal caoimhneis
nan coigrich am measg nan coimheach. Tha an
rioghachd bheag so a' toirt sean duthaich Israel
na 'r cuimhne. Gun teagamh, cha sheas an
coimeas gu ceithear chearnach anns gach seadh,
ach leigidh mi ris gu bheil iad nan eachdraidh
agus nan suidheachadh coltach ri cheile. Cha
robh fearann farsuinn aig Israel, ni mo a blia a
sluagh lionmhor ach a rithist agus a rithist leag
righrean uabhrach suilean sanntach air an
rioghachd bheag so.

Re iomadh linn bha an Eiphit anns an airde
deas na rioghachd chumhachdach agus blia
Siria agus Assiria nan rioghachdau treun auns
an airde tuath agus an ear. Mar gharadh-
droma eadar da tharbh, bha duthaich Israel
eadar an Eiphit agus Siria. Chisneachadh
gaisgich na h' airde tuath gach cinneach agus
treubh a blia am fagus dhaibh ach fois cha
ghabhadh iad cho fada agus a bha an Eiphit a
toirt dulain dhaibh anns an airde deas. Cha
robh slighe do 'n Eiphit ach fearann Israel agus
mur a cordadh e ri Israel rathad mor a dheanadh
de'n rioghachd airson nan coimheach cha robh
aca ach dol a chogadh. Gle thric thug iad
deadh chunntas orra fein agus thainig air an
namhaid teicheadh, ach mar a bu trice thachair
na h' Eiphitich agus an namhaid ann an teas
meadhoin Israel Bu choma co thug a bhuaidh,
bha achaidhean agus fionliosan Israel air an
sgrios agus goi'ta agus cruadal air fhagail mar
dhileab aig Israel. Mar so cha robh moran
bhliadhnachan a ruith gun chogadh air mach-
raichean agus raontan Israel. Cha robh sliochd
Abram leisg gan dion fein agus air an cuartach-
adh le naimhdean, mar a bha iad, cha robh
meirg ag itheadh faobhar an claidhean, ach bu
thruagh an caradh agus bu mhor am mifhortan
gu robh feachdan airm nan comhearsnach gu
trie nan duthaich gun shireadh, gun iarraidh.
Bha an rioghachd bheag so ann an cunnart a
bhi air a pronnadh eadar na rioghachdan mora
a bha ga cuartachadh. Mar eorna eadar
clachan-bleith cha robh dol as aig Israel. Nach

e so eachdraidh Bhelgium ? Ciod e a suidh-
eachadh ach rioghachd bheag a dh' fheuch
rioghachdan mora a smachdachadh agus a
ghlacadh uair agus uair ? Thug Moab Austrian-
acli agus Midian Spainteach oidhirp air a saorsa
a ghoid agus traillean a dheanadh de sluagh,
ach le tipachd fein agus cuideachadh chairdean
rinn i seol air a h' ainm a chumail beo agus a
criochan agus a cladaichean a ghlanadh bho
naimhdean. Tha Belgium comhnard reidh agus
air an aobhar sin freagarrach airson gluasad
shaighdearan agus ghunnachan. Gun chead
iarraidh no fhaotainn thagh feachdan na Roinn
Eorpa an rioghachd so mar bhlir na strith. Co
dhiu a bha na Belgianaich toillichte no diom-
bach cha robh leasachadh air a chuis. Bha na
Belgianaich lag agus cha robh comas aca bacadli
no tilleadh a dheanadh air na curahachdaich.
1 )h' f haotadh iad seasamh an dara taobh gun
am beatha a chuir ann an cunnart, no taobh a
ghabhail anns an strith, ach ciod air bi a
dheanadh iad bha aon ni cinntach agus b'e sin
sgrios na duthcha. Thachair so cho trie agus
thainig f6irneart agus call orra cho neo-
thoillteannach gun do ghabh na rioghachdan
mora truas dliith agus thainig Russia, Prussia,
Austria, Breatunnagus an Fhraingfo chumhnant
nach rachadh an saiahdearan gu brath a chogadh
ann am Belgium nan seachnadh Belgium leth-
taobh ann an aimhreit sam bi a dh' eireadh
eadar na rioghachdan. Sheas an coimhcheangal
so corr agus ceithir fichead bliadhna agus cha
robh cogadh an taobh a stigh de chriochan
Bhelgium o bhlar Uarerloo.

Cha 'n e beagan a bheireadh cadal na h'
oidhche o Bhismarc agus chuir e coimhcheangal
no dha ann an suarachas ach cha do ghabh e
gnothach ri Belgium ann an cogadh na Germailt
agus na Fraing anns a bhliadhna 1870. Cha'n'eil
teagamh nach robh e air a bhuaradh ach bha
fhios aige gun deach Breatunn ann an urras
follaiseach gu 'm feumadh Prussianaich agus
Frangaich Belgium a sheachnadh. Cha robh a
Ghermailt cho uabhrach o chionn da fhichead
bliadhna agns a tha i an diugh. Airson nam
Frangach, ged a tha iad eutrom, tha iad uasal
nan gnfe agus cha do bhris iad an gealladh.
B' fhearr leo tuiteam ann an laimh nan namhaid
na am facal a bhristeadh. Chaidh an la leis
na Prussianaich agus cha do nochd iad trocair
no eadhon ceartas ach gu sanntach, mosach,
thug iad Alsace agus Lorraine o 'n Fhraing.
Ged a chaill na Frangaich anns a chogadh cha
robh iad idir leagte ris an tamailt a chuir a
Ghermailt orra. Thuig an saoghal nach maireadh
sith air bunait euceartais, agus mu 'n gann a
bha ainmean Phrussia agus na Fraing tioram
air coimhcheangal na sith thoisich iad air dol
an uidheam airson cogadh as iir. Mar dha

mhadadh agus gach roineag fionnaidh a seasamh
suas o chill an cinn agus geal an CiUrean ris,
bha iad a maoidheadh air a cheile agus gun
eatorra ach Belgium. Rinn a Ghermailt
rathadan mora gu crioch Bhelgium, a leigeil ris
gu soilleir ciod e a bha na beachd. Ach cha
chreideadli muinntir Bhelgium gu robh cunnart
dluth. Cha leigeadh an naire le rioghachd sam
bi a gealladh a bhristeadh. Ach dhuisg
deasachadh na Germailt amharus, agus ged nach
robh feum aig Belgium air saighdearan ga dion
ann an saogbal onarach, thagh i beagan a
chuireadh moille air namhaid gus an tigeadh
cairdean ga cobhair. Thainig an cogadh ann an
toiseach an fhogliar, agus thar criochan Bhel-
gium bliruchd a stigh ceudan ndle Prussianach.
Cha robh an t'iomjiaii'e Uilleam agus a luchd-
comhairle dol a leigeadh le gealladh an seanairean
seasamh eadar iad fein agus buille leoin a thoirt
do 'n Fhraing. Chuir iad fios nach robh 'gan
■dith ach cead-siubhal troimh Blielgiuin agus a
dhiu a bheireadh Belgium cead dhaibh no a
dhiultadh i cead, gun "gabhadh iad an rathad
mor, olc no math le cA,ch e." Thuig na Bel-
gianaich gun robh an coir-bhreth ann an cunnart,
agus gu gaisgeil thilg iad iad fein an aghaidh
feachd na Germailt. Chuir misneach agus
treunachas Bhelgium iongatas air an t' saogbal
agus gu sonruichte air lompaire na Germailt.
Cha robh Breatunn dcas agus cha robh an
Fhraing deas, agus thainig air na Belgianaich
seasamh gun chobhair ri aghaidh na namhaid.
Ach bha Belgium ann an aghaidh na Germailt
mar abhag ann an aghaidh cu-luirg.

Chaidh na Prussianaich air bhainidh gu 'n
■deach moille a chur orra, agus chuir iad ronipa
gun deanadh iad dioghaltas air Belgium.
Thoisich mort agus marbbadh, losgadh agus
sgrios. Le lamhan dearg mar fheoladairean
mharbh iad moran, sean agus og, fir agus
miiathan, ciontaich agus neo-chiontaich.

Cha'n urrain dhuinn achreidsinn gu'm bheil
■gach sgeul a tha air aithris fior, ach an deigh
dhuinn gach ni air nach eil dearbhadh soilleir
a chur air chill, tha air fhagail de gniomhara
aniochdmhor na chuireas smal air bratach na
Germailt a mhaireas gu brath. Dh' oilltich
muinntir na duthcha agus theich iad nan
ceudan mile do 'n Ollaind. do 'n Fhraing agus
do Bhreatunn. Anns a chabhag agus an othail
dhealaich cairdean, cuid a dol aon rathad agus
cuid a dol rathad eile. Chaill fir agus mnathan
a cheile. Chaidh paisdean air seachran agus
leanabain air ehall. Tha cbrr agus ceud mile
Belgianach anns an duthaich so. Tha iad ann
am bailtean beaga agus mora agus tha sinn
uile, gann agus saibhir, ag eutromaohadh an
•uallaich agus a' freasdal dhaibh mar is fhearr is
uirrain dhuinn. Tha moran a thilg iad fein air

cairdeas na Fraing agus ceudan mile a tagair
dion agus caoimhneas ann an rioghachd na
h' Ollaind. Tha moran fathast ann am Belgium
agus is bochd an ciradh. Tha iad gun chosnadh,
gun bhiadh agus moran gun dachaidh. Tha mi
fhortan an duthcha na suilean gach la, agus
eagal air gach neach a bhilean fhosgladh agus a
dhurachd a chomhdach ann am briathran. Tha
na h' eaglaisean briagha agus na togalaichean
maiseach a chuir dreach air na bailtean na
smiir. Tha Louvain le eaglais, le thigh-foghlum
agus le leabhraichean na bhaile thobhtaichean,
Dinant, Termonde agus IMalines gun ionad
comhnaidh slan. Tha Brussels, Ostend, Antwerp,
Bruges agus Ghent ann an lamhan na namhaid,
agus mur an loisg na Prussianaich iad ann an
dioghaltas an uair a thig orra am fagail tha
eagal orm gun sgrios gunnachan Bhreatunn
agus na Fraing iad. Mar thonn na mara tha
an cogadh a sguabadh thairis air Belgium, agus
cha 'n aithnich na Belgianaich a thilleas an t' aite
anns an d' rugadli iad. Nach e sinne a bu choir
a bi taingeil do Dhia nach d' thainig namhaid
aniochdmhor do 'r duthaicli fein, agus is e tomhas
ar taingealachd an caoimhneas agus an cairdeas
a nochdas sinn ri Belgium. Le comhnadh an
Fhreasdail theid stad gun dail air obair na
h'eucoir, ach bithidh Belgium na fasach 16m.
Tha daimh againne ri muinntir Bhelgium nach
eil aig na h' uile. Tha iad de 'n aon fhuil rinn
fein, Dhealaich ar sinnsrean ann an Gaul
miltean bliadhna air ais, ach cha 'n 'eil teagamli
nach eil daimh againn fein, aig na h' Eirionn-
aich agus aig na Cimmerich riii. Ni na saigh-
dearan Gaidhealach an dleasdauas a shaoradh
Bhelgium o chuing na namhaid, agus an uair a
thig sith cha 'n fhaod sinn dearmad a dheanadh
air na Belgianaich. Chi sinn gu 'm faigh iad
cuideachadh agus cothrom air am bailtean a
thogail agus an achaidhean a chur.

GLIOCAS NAN GAIDHEAL.

Cha robh na Gaidheil comharraichte airson
gliocas saoghalta. Cha treabhadh iad mar sheis-
reach gu math agus chaill iad am fearann agus an
t' aite am measg sluagh Albainn a bha dligheach
do dhaoine aig an robh am buaidhean agus am
beusan.

Gu trie bha an lamhan ann an aghaidh a
cheile agus ghabh daoine saoghalta na h' airde
deas brath orra.

Chaidh iad a chogadh agus choisinn iad a
bhuaidh ach shealbhaich each toradh na buadha.
Chuir iad an uidh ann an gniomhara treuna,
ann an ceol agus ann am bardachd, agus an
uair a bha an aire air na nithean sin, bha each
a trusadh an oighreachd.

Ach tha na seanfhacail a' dearbhadh gu robh

iad geur - inntinneach agus beachdail. Tha

gliocas saoghalta gu leoir anus na gnath fhocail

a leanas —

" Cha glilac sionnacli cadalacli cearcan."
"Tha leisg cho mall agus gu'm bheil boclidaiu

a ghnatli aig a sail."

" Is feai-r an diugli na da nihaireKcli."

"Le foighidinii gheaiT an luch ball na luinge."

" Bidh pailteas anairt aig an deadli sliiiiomh-

aiche."

"Tha tri imrichean clio olo ri teiue."

" Ceaniiaich a ni air nach eil feum agad agus

cha'n fhada gus an reic tliu a ni a tha feumail

dhuit."

" Na cur a uiacli airgiod a cheannach aithre-

achais."

"Is airde tuathanach na sheasamh na duin'-

uasal air a ghluinibh."

" An ti theid air iasaclid tbeid e air bron."
"Is fhasa a cheud togradh a cheusadh na

gach aon a leanaa a shisuchadli."

" Gliabh uabhar a bliiadh maidne le pailteas,

a dhinneir le goinne agus a shuipeir le mi-chliu."

ORAN MHAOIS,
(EcsoDUS XV. 1-21).

Chaidh an t'each a's am marcaich' a bhathadh 's

a' chuan
'S chaidh na h' Israelich as o 'n sarachadh

cruaidh ;
A's bhuadhaich lehobhah — 's gu'n tog sinn an

aird
Oran moladh d' a Ainmsan a shaor sinn o'r cas.

'S e gairdean an Tighearn ar didean a mhain
'S e 'neartsan a bhuadhaich 'sa chiosnaich ar

namh
'Se 'n Tighearna Dia a chog air ar taobh
'S a bhuaidhich air Pharaoh, 's ar naimhdean

a sgaoil.
Chaidh a mharc-shluagh 's a charbaid a shlugadh

's a' chuan
Ann an doimhneachd na fairge fliuair iadsan

an uaigh !
Tha do lamhsa, lehobhah, ro ghlormhor gu

h' euchd,
Go's urrain do bhacadh, no cogadh riut Fein.

An namhaid a dh 'eirich a' t'aghaidh le h' uaill
Gu 'n do sgap, agus bhath thu an doimhneachd

a' chuain.
Mar an asbliuain Ic gaoith air a f uadach 's gach

ait'
Rinn anail do chorruich an casgradh gu bas.

Agus Pharaoh 's a chuideachd le 'n uaill a's le'm

b6sd
'Sa mhuir tha'n an laidhe gun phlosg a's gun deo :
Le t' anail rinn rathad do d' phobuU roi 'n chuan
'S air gach taobh dhiubb na tonnan rinn seas-

amh a suas.

Le bosd a's buaidh-chaithreaman namhaid gu'n

d' eigh,
" Leanaidh — a' s beiridh — 's bheir creach dhiubh

gu leir :
Mo thlachd tha 'n an sgrios, 'n an diobairt, 's 'n

an ar ;
Agus riiisgidh mo chlaidheamh a 's oasgvaidh

gach train !"

Sheid anail do Spioraid air aghaidh nan stuadh
Agus shluigeadh do naimhdean an doimhneachd

a' chuain
Chaidh iad fodha mar luaidhe 's an aigeal a sioa
'S o dhaors' a's o thrioblaid do shluagh thug thu

nlos.

O ! Thigheai-n, lehobhah, co's cosmhail ruit fein

'N am measgsan gu leir ris an abarar dee'?

Co tha'n ghloir a's an cumhaclid co-ionnan li

Dia?
Co dh'fhaodar a choimeas 'an tuigse r'ar Triatb ?

Do lamh shin Thu mach o dhubhar an nebil
'S 'n an laidhe 's a chuan tha do naimhdean gun

deo:
Nis cluinnidh na cinnich, 's air bhall-chrith

bheir geill
'S do chumhachd gun aidich bhi tharta gu leir.

Agus gairdean nan uaibhreach gu 'ni meataich

le sgath
'Nuair a chluinneas an diol th'air do naimhdean.

's gach ait ;
Agus criothnaichidh prionnsachan Edoim gu leir
'S bidh treun-fheara Mhoaib fo gheilt mar an

ceudn'.

Bidh mic Phalestina fo uabhan 's fo bhrun

'S luchd-aitich Chanaain ni leaghadh roimh

d' ghloir ;
Do shluagh rinn thu shaoradh o chuibhreach

nan trail'
'S do throcair tlmg fuasgladh o'n amlighar 's o 'ii,

cradh.

Roimh 'n mhuir a's roi'n fhasach, ni'n tearnadh

o 'n teinn
'S bheir seilbh dhoibh 's an duthaich a ruuaich

thu fein — ■
Ann am fearann a' gheallaidh 'san rioghaich

Thu 'm feasd,
Oir Dhuitse bheir umhlaohd am pobuU gun

cheisd.

Chaidh an t' each a 's am marcaich' a bhathadh

's a' chuan
'S chaidh na h' Israelich as o 'n saruchadh

cruaidh ;
A 's bhuadhaich lehobhah — 's gu'n tog sinn an

aird
Oran molaidh d' a Ainmsan a shaor sinn o 'r cas>

(Eadar the.^ngaichte o'n bhrurla le

GiLLEASBUIG MaC NA CeARDAICH).

Air. 4.

191S.

CHA ROBH E ANN OIR THUG
LEIS E."— Gen. v, 24.

DIA

'S e briathran a tlia 'ii .so a tha 'toirt air au
leugliadair stad agus breathnacliadli. Tha e
'dusgadh suas agus a beachdachadh. Tha e
ag radh ris fhein, " 'Se biiathran annasach a
th'ann: tlia ni eigin air an ciil nach 'eil faic-
inneach air a' chiad sealladh. ' Gha robli e
aun, oir thug Dia leis e !' "

Clia leor e a thuigsinn gun do thog Dia, aim
an diomhaireachd a chumhachd agus a ghliocais,
Enooli o thalamh a' pheacaidli gu ueaiuh au
t-sonais gun e 'blilasad bais, nia 's e sin brigh na
h-earainn. Gha leor e mar mhineachadh air na
briathran a ghabhail a steach do'n chridhe agus
do 'n iuntinn an ciirani a tlia aig Dia da naoiinli,
no a' ghloir shonruiclite leis am bheil e a
crunadh na muinntir a ni seirbhis dha gu dileas
agus gu dealasach. Cha 'n e 'mhain teisteanas
Dhe a tha anns na briathran so, ach mar an
ceudna aidmheil an t-saoghail mu thimchioll
Enoich — "Cha robh e anu, oir thug Dia leis e."

Tha daoine ann a tha 'deanamh strith, agus
saothair, agus spairn chruaidh gaoh latha a cur
air aghaidh lagha 'us rein 'us modha. Tha iad
a cogadh ann an aghaidh sannt 'us feinealachd,
anaceartas 'us mi-riaghailt, ceannairc agus ain-
diadhaidheaohd Tha 'n arraachd crioslaichte
orra an conihnuidh ; tha iad coinharraichte mar
dhream air leth. Tha toirm 'us gleadhar an oois
an siubhail Tha trompaidean ga 'n s^ideadh
an toiseach orra. Tha colg na gaisgeachd 'nan
gnuis, agus farum na buaidh 'nan ceuni. Is
aithne do 'n t-saoghal iad. Tlia'n aite foUaiseach
agus ard. Cha 'u 'eil an coinneal fo shoitheach.
Tha uaill air gach diliil, anns am bheil anail na
beatha fhathast beo, asda fhein 's as an gniomh-
aran. Ach an latha-san thig 's an uair. "Cha
bhi iad ann." An sin atharraichidh daoine an
aghaidh, agus cuiridh iad orra culaidh bhrbin.
Seinnidh na pioban an cuniha, agns cuiridh na
tiompain suas guth tiarahaidh. Theid an sgeul
dhubhach 'am fad 's 'am fasaich. Togar gu
hard an cliu. Theid iomadh ni maitb, a rinii
's a labhair iad, a chraobh-sgaoileadh ; agus
cuniar am falach an lochdan 's an teachdan-
gearr. Is gann a bhios iad fo'n talamh 'n uair
a nithear trusadh anns gach cearn air son
carraigh - cuimhne a chur a suas a bhios
iirramach, agus air am bi naigheachd bhriagha

Sgriobhta ann an litrichean buan. Cuiridh
gach bochd 'us beairteach a roinn ris a' charn,
oir tha sin fasanta ; agus cha bhi iad fuar 's a'
bhas 'n uair a ghabhas muinntir eile an iite,
oir tlia urram agus inblie co-cheangailte ris.
Cha 'n ann gun fhios a theid iad a mach as tim
's a steach do shiorruidheachd. Ach tha iad
airidh air gach cor air urram, oir dh' aitlmich
iad gur h ann air son oibre a chuireadh do 'n
t-saoghal iad ; gu 'n do thionndaioh Dia
mallachd Adhaimh gu beannachd d'a chloinn :
gur li-e crioch an teachd.^an do 'n t-saoghal
fhagail n'as fliearr na fhuair iad e. Mhothuich
an saoghal gun robh iad aun, agus tha e coltach
gu 'n ionudrainuicheadh e iad 'u uair a dh'fhigas
iad e.

Tha dream eile ann. Cha 'n 'eil iadsan de'n
chrb so. Tha iad nan daoine samhach, siobhalta.
Cha tog iad an guth aig feill no aig fleadh.
Eisdidh iad ris na bheil aig daoine eile r'a radh,
ach cha chuir iad facal ris a' chonaltradh. An
tigh 's am fearaun a dh' fliag au aithrichean aca
cumaidh iad, cho fad 's is comas dhaibh, mar a
fhuair iad. Do thaobh an giulan o'n leth a
muigh cha 'n 'eil duine d'au un-ainu beum no
iteag a thoirt asda. Ach nam fardaich fhuar
olia 'n fhaigh " coigreach baigh, no anrach bochd
a Ion." 'An am na h-airc cha tig banntrach no
dileaclidau g'an c6ir. Cuiridh na naimhdean ris
a' chlaidheamh an coimhearsnaich, agus na
bailtean mu 'n cuairt 'nan lasair, ach cha
teasaich gradh duthcha, no gridli ceartais an
fhuil fhuar-san, oho fad 's a bhios an saoghal
beag, cumhann, snarach fhein air fhagail. Tha
iad de 'n dream a ni sealladh dhiu an duine
fearail feargach, le feirg a tha fhios aige a tha
faoin, oir bhiodh cho maith dha a blii 'tath-
unnaich ri tuinn na traigh 's feuchaiun ri tuigse
a chur annta air dleasnas is A,irde na curam do'n
cuid fhein, no is fhaide muigh n' an daohaidh
thruagh-san. The e fior mu 'n deighinn mar a
thuirt Rob Donn mu na seann fhleasgaich : —
" Cha daoine a rinn bristeadh iad le fiosrachadh

do chach ;
Cha mho a rinn iad aon dad ris an can an

saoghal gras ;
Ach ghineadh iad, 'us rugadh iad, 'us thogadh

iad 'us dh'fh^s,
Chaidh strkc de 'n t-saoghal thairis orr' 's mu

dheireadh fhuair iad bas."

"Cha I'obh iad ann." Cha robh an corr air.

10

Cha bu chall, 'a clia b' aobhar caoidli do 'n
t-saoghal e.

Ach tha dream eile aim aig nach 'eil comas
a bhi 'am measg a' chiad bhuidl)inn air an robh
sinn a beachdachadli, agus leis am biodh e na
thamailt a bhi air an ainiiieachadh air an dara
buidheann. Ma tha thu de 'n treas dream so,
a leughadair, gabh beachd : tha beannaclid
dhuit-sa gu sonruichte fillte anus a' cheann
theagaisg — " Cha robh e ann, oir tliug Dia
leis e "

An so bha Enoch, duine ionraic — duine
seimh, iriosal. Bha a ghniomh daonnan ni bu
deise ua ohainnt Cha robh e de 'n chomuun
gh5racli a tha 'leantuinn sonais an ama a tha
'lathair, agus ag iarraidli tobair na li-Oige a
clium gu 'm bi an sonas sin buan. Bha e, ar
leinn, na dhuine dichiollach, a toirt an aire air
a glmothuch fheiu, 's gun e 'gabhail moran
gnothuich ri cuid no ri obair chaich. Bha e na
dhuine le Dia, agus feumaidh gu 'n robh e na
dhuine 'am measg dhaoine — le cridhe blath a
bhraithreachais, agus lamh fhialaidh an duine
cli6ir. Ach bha imeaohd maille ri Dia, agus a
fhrithealadh d'a bhraithrean air an deananih
mar gu 'm b' ann 'an diubhrais, air bheag straigh-
]ich, agus le beag chainnt. Cha robh Enoch a
leigeadh fhaicinn do 'n laimh dheis ciod a bha'n
lamh chli a deanamh. Mar sin, fhad 's a bha e
beo 's a dol mu 'n cuairt air a dhleasnasan fhein
gach latha cha robh an saoghal a gabhail nior
shnim dheth. Am feadh 's a blia e ann cha do
shabhadh unihail dheth. Ach aon latha
nihothuich cuideigbi gu 'n robh aite falamh.
Bha beul acrach air choireigin nacli d' fhuair an
crioman a bu ghnath leis. Bha amach boohd
nach d' fhuair an fhasgadli a bha liuthair
aige ris. Bha neach eigin fo bhrbn

nach cuala briathran mills na co-fhaireach-
dainn 's na comhfhurtachd. Chunnaic

fear na moch eirigh gu 'n robh samhchair
ionffantach niu 'thigh, agus bha eadhoin na h-
ainmhidhean a dol niu'n cuairt mar fo leanu-
dnbh. Agus beagan air bheagan, mar a chi sinn
ann an ciaradh nan trath runnagan nan speur a
fosgladh an sul, aon 'an deigh aoin, 's a toirt
fainear gun d' f hag "am mac gun bheud is 6r-
bliuidh ciabh" " gorm astar nan speur" 's gun
do ghabh e clos, mar sin thainig daoine gu
mothnchadh air "nach robh Enoch ann."

" Cha bhi meas air an tobar gus an traigh e."
Is ionann gu trie a tha an t-ionracan le beag
thalantan (air reir tomhais an t-saoghail), air
bheag cothroim, agus gu 'n fhios dha fhein, a
ohionn gu bheil toil Dhe na chridhe, a cur an
t-sil, 's a deanamh aite luachmhor dha fhein ann
an cridheachan a bhraithrean. Luach lath-
aireachd Enoich cha do thuig daoine gus an
d' fhag e iad. Dh' aithnich an saoghal an sin a

chall. Sheas daoine agus smaointich iad, agus
thug iad fainear, le ioiindrainn agus le aith-
reachas, nach robh e ann — ionndrainn air an
call, agus aithreachas air son an neo-shuim an
uair a bha e ann. 'S ann an uair a bha e
marbh a thoisich e air labhairt. B'e so teisteanas
an t saoghail.

Mar sin, a leughadair, faodaidh gu bheil mise
agus thusa 'n ar doigh bheag fhein "gu deurach
a cur sil " — ar talantan gann, ar cothrom beag,
ach ar toil mor. Cha 'n 'eil sinn aig am air bitli
sasuichte leis na bheil e'n comas dhuinn a
dheanamh. Is maith mar a tha sinn. Mar sin
bidh sinn iriosal am fianuis De, a ghnath ag
oidheirijeachadh a bhi 'dol am feabhas. 'S e
Dia a bheir am fas. Agus an uair a thig ar
reis gu ceann, duisgidh daoine gu bhi 'faicinn
gu 'n d' thainig call orra, Mothuichidh iad le
ionndrainn nach 'eil sinn ann, agus cuiridh iad
an aonta ris " Thug Dia leis e "

'Se so teisteanas Dhe do Enoch. Ann an
cainnt a tha so-thuigsinneach do gach uile
chinneach, threubh agus theanga — cainnt nan
gniomh — tha Dia a labhairt 'an so, " Thug Dia
leis e."

Ann an cridhe gach duine de shliochd Adhaimh
tha 'n t-iarrtas diomhair so, gu 'm biodh cuimhne
air 'an deigh a bhais. Tha 'n t-iarrtas ceudna
aig an t-Slanuighear fhein. " Leig leatha ; fa
chomhair latha m'adhlaic ghleidh i so." Eoin
xii. 7. Bidh ionndrainn oirnn gun teagamh ma
bhios sinn dichiollach gus an t-aite a thug Dia
dhuinn a lionadh, gradh 'us braithreachas a
mheudachadh, Criosd a thaisbeineadh 'nar giulan
'us 'nar caithe-beatha. Agus an uair a bhios ar
n-aite falamh togaidh ar n-eisempleir dian-iarrtas
ann an cridheachan na thig 'n ar deigh air ar
falluinn a thogail, agus aite cho urramach a
chiisnadh, a ghnath ag iirachadh an cuimhne le
'bhi a cagar gu minic riutha fhein mu 'r deighinn-
ne, " Cha robh e ann, oir thug Dia leis e." "Cha
chain e air aon chor a dhuais-"

"Santalamh cuirear dorlach sil.

Air bharr nan sliabh 's nam beann ;
'Us bidh a thoradh trom air chrith,
Miir Lebanon nan crann."

STU AMACH D.

Ann am maileid gach saighdear a chaidh thar
saile aig toiseach a chogaidh bha clar earail a
sgriobh Kitchener. Chuir an saighdear urramach
so seachad a laithean feadh chanipan anns gach
cearn de 'n t' saoghal. Bha ughdaras ard mar
fhear-comhaii-le. Thug e rabhadh dhaibh
stuamachd a chleachdadh anns gach ni ach gu
sonruichte ann an deoch laidir. Bha moran
deasboireachd gun tairbhe agus cainnt gun sta

11

mu 'n cheist so, ach an uair a labhair aid
shaighdear na noghachd blia sluagh na dutbcha
air an corra-bioda ag eisdeachd. Tbog comhairle
Khitchener aoibhneas ami an cridheachan
mhoran agus cha'n aim 14ii a bha cupan an
gairdeachais ach a cur thairis. Bha muinntir
Ehussia fo dhroch chliii mar mliisgearan agus
cha robh fiuthar gun atharrachadh iad a nos
ni's mo na mhuthas an t' Etiopach a chraicionn.
Ach thug lompaire Ehussia aithne nacli robh
vodka ri reic anus an tir, agus chualas gun dail
gu 'n robh lucbd-obairadeanadh tuilleadh obair
agus a tasgadh airgiod aims na tighean-
ionmhais mar nach d' rinn iad riamh. Cha
robh na Frangaich a del a bhi air deireadh air
an cairdean agus rinn iad lagh nach fhaotadh
neach absinthe a reic aims an Fhraing. Dhuisg
an 'cogadli na rioghachdan uile gu 'n cunnart,
agus thug e air hichd-riaghlaidh fianuis a
thogail gu 'ii cuidich stuamachd an sluagh ami
an cath garg nan cumliachdach. Acii ma tha
e feuiiiail stuamachd a chleachdadli ami an h"i
na feirge, nach eil a ni ceudna ri niholadh aim
an am na sithe.

Cha chuir daoine ciallach barail nan daoine
urramach a tha toirt comhairle oirnn ann an
suarachas, ach feumaidh sinn a bhi toirt fainear
gur e an cogadh a nihain a tha 'n an amharc.
Tha iad gar gairm gu stuamachd chionii tha lad
a creidsiim gu 'm bi slainte an duiue stuama
na's fhearr agus gu 'n seas e tuilleadh cruadail
na fear a dh' olas deoch laidir. Tha na
lighichean ag iimseadh gu 'n leighis creuchdan
an fhir stuama an uair nach tig feabhas air
luchd na dibhe. Cha 'n 'eil teagaiiih nach eil
iad ceart nam barail, ach cuireaniid an cogadh
an dara taobh agus seallamaid ciod a tha facal
Dhe a teagasg dhuinn.

Cha 'n 'eil e a toirmeasg na dibhe uile gu leir.
Tha cho math sin aideachadh gu saor. Bu
lionmhor teachdan-gearra nan ludhach agus bu
trie a bha iad air an comharrachadh a mach,
ach, mar shluagh, cha robh iad air an toirt suas
do dheoch laidir. Chaidh gaol an airgiod mu 'n
cridheachan o shean mar chaidh e mu chridh-
eachan an sliochd, agus bho 'n thug iad leo
usgraichean agus 6r na h' Eiphit chaidii iad
aims saoh linn air am maaan as: aoradh do 'n
laogh 6ir. Ach cha robh na h'ludhaioh aiff tim
sam bi nan eachdraidh trom air an deoch. Air
an aobhar sin, cha 'n 'eil iongatas oirim ged
nach robh na faidhean am iiieasg gach earail
agus comhairle agus rabhadh a toirt iomradh
bitheanta air ni nach robh na chnafs tuislidh
dliaibh. Ma thionndas sinn ri Pol tha e soilleir
nach robh a luchd-duthcha nan traillean do
dheoch laidir na linn. Cha robh aire air a
tharruing gu sonruichte dh' ionnsuidh na ceist
so, ach tha e diteadh gach cleachdadh a chuirea,s

an Creidinih Criosdaidii ann an cunnart, gach
ni a tharraingeas cridheachan nan creidniheach
gu droch chleachdaidhean nan cinneach. Ach
na 'n robh sluagh nam bailtean aims an robh e
a searmonachadh a chreidiinh Chriosdaidh air
an toirt suas do dheoch laidir mar a tha moran
aims an rioghachd so, cha robh e balbh ann an
lathair ni a tha a bristeadh slainte na miltean
agus a fuadach sonas saibhreas agus sith bho
dliachaigh agus bho dhuthaich. Tha beachd
Phol againn an uair a labhair e ann an cainnt
a thuigeas gach neach agus a thubhairt e nach
fliaod sinn ar saorsa Chriosdaidh a mhi-
gnathachadh. " Thugaibh an aire nach bi an
comas so a ta agaibh air aon doigh na aobhar
oilbheim do'n dream a ta lag." " Uime sin,
ma bheir biadh oilbheim do 'm bhratbair cha 'n
ith mi feoil a chaoidh, chum nach loir mi
aobhar oilbheim do'm bhrathair."

" Aobhar oilbheim do 'm brathair " — is e sin
ughdaras sgriobtuireal na muinntir nach blais
deoch laidir agus leis am bu mhath gu 'm
bitheadh na li' uile do 'n aon bheachd riu fein.
Tha an neach a sheaclmas deoch laidir a chionn
gu 'n leir dha a chunnart fein a deanadh gu
math ach gu mor is fhearr an neach a sheaclmas
ni sam bi air sgath a bhraithrean. Is e an
duiiie lag a bha ann an cunnart a bhi claonadh
o aideachadh a bha aim an amharc Phoil an
uair a thoirmeasg e do Inelid leanmhaiim feoil a
chaidh iobradli do dh' iodhalan. Bha eagal air
clach-thuislidh fhagail aim an slighena muinntir
nach do choisinn saorsa mar a rinn e fein.

Tha moran aim nach mi-ghnalhaich an
saorsa nach teid as an rathad achumail buaradh
bho 'n aireamh mbor aig nach eil smaclid air an
anamianna fein.

Tha an dorus fosgailte na bhuaradh do chuid
agus ann am bailtean Shasunn tha an tigh-o.sda
fosgailte a Dhomhnach, a Luan 'sa Shathurna.
Dh' fhaotadh lagh na rioghachd buaradh a chur
as an rathad air la na sabaid, ach cha 'n urrainn
luchd-riaghlaidh aon lagh a dheanadh airson
luchd-obair agus lagh eile airson am maigh-
stirean. Cha 'n fhaod iad an tigli-leanna a
dhunadh agus tighean cuirm agus cuideachd
nam beartaich fhagail fosgailte. Cha 'n 'eil
de mhisneach aig luchd-riaghlaidh agus gu'n
dean iad an dleasdanas do 'n duthaich le eagail
gu 'n caill iad gean-math an t' sluaigh aig am
taghaidh ard chuirt na rioghachd.

Cha lotar a neach a ghlacas an fheanndag gu
teann. Ann an Albainn tha ioma rib airson
dhaoine boohda neo-fhaicilleacli. Tha cead aig
moran de cheannaichean ti agus siucar gach gne
dibhe a reic, agus tha amharus trom t'um bheil
mnathan a ceannach dibhe ann an aite bathar
eile a tha feumail do 'n deagh bhean tighe. Gun
teagamh, rinn buthan de 'n t' seorsa so moran

12

dolaidh amis an tir, agus tlia an t'^m am
buaradh so a chur as an rathad. Cha'n fhemii
sinn a bbi smaointeachadh gu bheil osdairean
uile chogionach airson airgiod agus gu 'm bheil
iad coma de a thachras do 'n t' sluagh. Tha
daoine ooir nam measg nach sgriosadh an
coimhearsnach airson or an t' saoghail, ach air a
shon sin tha deoch laidir a sgrios miltean de 'r
luchd duthcha. Ciod e ar dleasdanas aig an
am so ? Is e inisg thamailteaoli a radh ri neach
gu 'm bheil e na charaid do dh' lompaire na
Gerniailt, ach am fear a thairgeas deocli laidir
do shaighdear a righ fein tha e na cliaraid do 'n
lompaire uabhracli. Is e sin aon tamailt a theid
againu uile air a sheachnadh. Theid againn air
an aire thoirt nach toir sinn oilblieira do 'r
lirathair. Tha cridheachan cairdeil blath nan
Gaidheal gu trie ga'n tarraing o stuamachd.
Thig caraid g'.ar faicinn agus tha toil againn
aoigheachd a thoirt dha Ciod a tha eho
goireasach ri dram 1 Tha biadh draghail, agus
ma dh' flieudte nach eile an teine air ghleus, no
an coire air ghoil, no aran annasach s'an tigh,
ach tha am botal aig laimli agus tairgidh sinn
dileag dheth. Tha a bhean-tighe a ni so a
cosnadh cliu airson aoigheachd air bheagan
dragh acli tha i a toirt oilbheim do co-chreutair.
Theid aig an deagh bhean-tighe caoimhneas
agus cairdeas a nochdadh gun uisge-beatha agus
gun fhiona ma ghabhas i beagan dragh. 'Nam
bheachdsa tha stuamachd an t' sluaigh ann an
tomhas mor ann an lamlian nam mnathan. Biodh
na mnathan banail, beusail agus freasdalach
agus tionndaidh ioma fear o ghoraiche na dibhe.
Tha gillean oga a cur seachad bliadhnachan
mu'npbsiad ann an tighean nan coimheach.
Ma tha bean - an - tighe caoimhneil, tha an
gnothach gu math, ach mur am bheil tha i a
buaradh an duine bhochd a tha fo lamhan.
Thig companach ga fhaicinu anns an oidhche
agus iarraidh e trath ananioch a thoirt an
lathair. Foghnaidh cupan coffee no ti ach
leigidh i ris nach eil i toilichte gun deach dragh
a chur oirre. An uair a thig an caraid ceudna
air ais cha ghabh a chompanacli de dhanadas
agus biadh iarraidh, agus theid e a mach airson
uisge beatha a ghleidheas e anns a chornchlar.
Cha 'n 'eil gaol sam bi aig air an uisge-beatha ach
cha mhath leis a sheomar a bhi gun shearrag.
Ach thig an imlich air an itheadh agus rinn
liotal an t' seoraar misgear do ioma neach. Rinn
bean-tighe leisg agus mi-choingheallach gu trie
dolaidh gun fhios di agus ghabh oganach a
cheud cheum ann an sliglie na mi-stuamachd.
Cha 'n urrain aon againn leasachadh moi' a
dheanadh air cleaehdaidhean na duthcha, ach
theid againn air leasachadh a dheanadh oirnn
fein. Theid againn air dol as air diteadh a
neach a bheir oilbheim do bhrathair. Theid

againn air a bhi stuama, ciallacli anns gach ni
agus gu sonruiehte aig km a chogaidh oillteil
so, is e ar dleasdanas deoch laidir fhuadach o
shlighe an t' saighdear agus sinn fein a ghluasad
gu stuama, gu cothromach agus gu faicilleach.

LAOIDH.

Ri doille na h' oidhche, 's mi 'geisdeachd na

stoirm
A' nuallan mu 'n cuairt domh : bu gh4,bhaidh

a toirm
Noehd mise do 'n Tighearn gach taingealachd

cridh'
Gun do cheadaich E dhomhsa fasgadh a' s sith.

Ach a' fuadach a mach mo smuainteanan nam
Cia lionmhor iad, deir mi, tha noclid air a chuan
Gu faontrach truagh air an udal fo anradh
Gun reul a' toirt soillse 's gun challa g' an
tearnadh.

O ! C aifc leam nam b' urrainn domh lochran na

soillse
A dhearsadh fa 'n comhair ri dubhar na

h' oidhche
'S gach maraich' th' air faontra, gu h' airsneul-

ach, sgith,
A thaladh gu tearuint' do challa na sith.

Ach innis dhomh, 'chreidmhich, an d' fhairich

thu riamh
An tearuinteachd sheasgar o chorruich do Dhia !
Ann an tuiltibh na feirge — 's tu 'n impis bhi

baite
An d'fhuair thusa fasgadh o charraig na

slaint^.

'S an e nach seall thu a nis, le fadal do chridh'
Air na miltibh tha fhathast fo ainneart a strith;
Air seaeharan san doille, 's an doinionn a'

barcadh.
Gun leirsinn air cunnart — 's gun iul clmni an

tearnadh.

0 ! raosgail a chreid'ich, 's le dealas a' d'

gbruaidh
Thoir iul do gach peacach th'air seachran gu

truagh ;
O ! mosgail, 's le d' ghniomhar' a' dealradh mar

ghrein,
Seol dasan an t' sligh' air an imich e fein.

Bidh do dhuais anns an t' .saoghal so saibhir 's

pailt
Ma thearnas tu 'n t' anam tha'u impis bhi eaillt'
'S bheir e binneas do d'chaithream aig deas

lamb do Righ
Gur leur dhuit e sonadh ann an rioghachd na

sith.

(An t'urramach Iain Macleoid).

Air. S.

1915.

NAIGHEACHD DO 'N CHLOINN.

AN TIOMPAN NEONACH.

O cbioim fhada nan cian blia ludhach
diadhaidh d'am b'ainm Mesallabas — gabhaibli,
a chlann, mo letlisgeul ach cha nihi.9e a thug an
t-ainm dha idir — a' fuireach ann an lerusalem.
Bha an t-sraid anns an robh e a' fuireach cho
caol 's nach ruigeadh an druid a bhiodh 'na
suidhe air similear air an dara taobh a lea.s a
guth a thogail an uair a bhiodh i a' cur failte
na maidne air an druid a bha 'na suidhe air an
taobh eile. Ach ma bha an t-sraid caol cha
robh i gun straighlioh. Eadar tartar chas air
na clachan cruaidh, agus ranaich cloinne,
agus casdaich chamhal a bha sgith le 'n turns,
agus asailean aig nach robh ach droch ghuth
ged a bha deagh chluas aca — cha mlibr nach
bbdhradh a' ghleadhraich thu. Cha robh stad
a' dol oirre fad finn foinneach an latha, ach ged
a bha uinneag Mhesallabais — gabliaibh, a
chlann, mo lethsgeul a ris, ach 'na dheidh so,
bheir sinn air, an Rabbi — a' fosgladh air an t-
sraid cha robh an duine beannaichte a' cluinn
tinn deb. Cha 'n e a b' aobhar dha sin gu 'n
robh e bodhar ach nach robh e a' gabhail suim.
Bha sith Dhe a' lionadh a chridhe, agus ged bha
a bhodhig ann an se6mar cumhann air sraid
thartarach bha inntinn ann an sebmar a b'airde
agus a bu mhaisiche far nach cuireadh casdaich
chcimhal dragh air. B' e an del ni anns an robh
a chridhe, urnuigh agus cebl. Moch agus ana-
moch agus seaclid uairean eadar na tr^than
bhiodh e air a ghluinean ag lirnuigh ri Dia,
agus an uair a stadadh athchuinge thbisicheadh
nioladh. O, an gaol a bha aige air an tiompan !
Dh'fhaodainn-sa, a chlann, naigheachd innseadh
dhuibh semu'n dbigb anns an d'fhuair an duine
naomh an tiompan iid — agus b' e sin an naigh-
eachd iongantach — ach cha'n innis mi an trith-sa
dbuibli ach aon rud — ged is neonach an rud
sin fhein — gu 'n cuireadh an tiompan a dhann-
sadh, ge b' oil leotha, a h-uile duine a chluinn-
eadh e. Eud neonach, da rireadh, ach smior
na firinn. Clann is coin, firionnaich is boirionn-
aich, reamhar no caol, trang no diomhaineach
'g am bitheadh iad, leigeadh iad an car as an
l^imh agus thbisicheadh iad air dannsadh an
uair a chluinneadh iad an tiompan ud. Bha
fhios aig an Rabbi gu'n robh a' bhuaidh iongan-
tach so ceangailte ris an tiompan, agus bhiodh e
a' toirt fior aire su 'n robh na dorsan diiinte

m'an gleusadh e an inneal-chiuil, air eagal gu 'ni
deanadh e, gun fhios daibh, culaidh-mhagaidh
air seanairean a' bhaile, no, rud a bu mhiosa,
air mnathan is maighdeannan. Ach ged bu
duine naomh an Rabbi nach deanadh cron no
olc d' a cho-chreutairean bha e l^n abhacais
is cridhealais agus bu ghasda leis, an uair nach
biodh an cbrr aige r' a dheanamh, a bhi seall-
tuinn a mach air an uinneig, a' gabliail beachd
air na daoine a bha dol seachad agus a' smuain ■
eachadh ris fein ciamar a shealladh an te ud
agus ciod a theireadh am fear ud na 'n tugadh e
orra stad air an t-sraid agus tbiseachadh air
dannsadh. An uair a chitheadh e mnathan
statail a' sebladh seachad mar longan Tharsuis,
no fir bheaga a' greasad seachad le cabhaig
dhion, mar nach rachadh an saoghal air aghaidb
as an eugmhais, dheanadh e gaire beag ris fheini
agus shineadh e a lamh gus breith air an
tiompan — ach anns a' mhionaid thairngeadh e
air ais i, ag radh fo anail, " Dia a thoirt
maitheanais dhomh." Ach an ath mhionaid
chitheadh e duine-eigin eile a bbeireadh air
sealltainn air an tiompan agus thigeadh e fo
dhruim le gaireachdainn. Cha 'n 'eil suilean
air an t-saoghal cho Mirsinneach ri suileani
naoimh, gu sbnruichte ma tha abhacas is
cridhealas 'na chridhe cho mhaith ri gloine.
Leughaidh e daoine beaga driopail agus mnath-
an mbra statail mar gu'm biodh leabhai fosgailte..
Mile agus mile uair ghleus an Rabbi an
tiompan gu bhi uioladh ainm an Tighearna, ach
ged a chuir e roimhe nach cuireadh e an inneal
ghaolach gu feum a bu shuaraiche na bhi togail
fonn nan salm, cha do chum e fhacal gu buileach
oir, aon uair co dhiu, chuir e duine a dbannsadb
leatha agus gun dannsadh 'na bheachd. So
mar a thachair.

IMar a thubhairt mi cheana bha an Rabbi 'na
dhuine diadhaidh agus cuideachd 'na dhuine
iochdmhor. Is maith agus is maiseach an
diadhaidheachd, agus is maith agus is maiseacli
an t-ioohd, ged a bhiodh iad dealaichte o clieile
(rud nach 'eil coir gu 'm bitheadh) ach tha iad
uile gu leir maith agus maiseach an uair a tha
iad a' tuinneachadh anns an aon chridhe agus a'
pogadh beul ri beul. B' fhearr leis an duine
naomh so dol do thigh a' bhrbin no do thigh na
cuirme, agus cha robh teaghlach bochd no
dachaidh bhrbnach amis a' bhaile nach d'fhuair,
uair no uair-eigin, deirc o l^imh agus comh-
fhurtachd o bheul. Cha do sheid e riamh
trompaid roimhe mar a bhiodh feadhainn eile a"

14

•deanamh anns na sionagogan agus air na
sraidean, oir cha robh iarraidh aige air glbir o
dhaoine. Air a tlmrusaii am measg nam bochd
fliuair e a mach gu 'u robh tear de sheanaireaii
a' bhaile, sgriobhaiche d'am b'ainra Ben Rasha,
a' carnadh suas beartais dha f6in le bhi creacli-
adh agus a' saruchadli tliruaghan. Bliiodh e a'
toirt dhaibh airgid air riadh nach robh ceart no
coltach agus aa iiair nach b' urrainn daibh au
riadh a phaigheadh air an latha (mar bu trie a
bha tachairt) chuireadh e mach as an tighean
no as am fion-liosan iad agus ghabhadh e fein
sealbh annta. Mar so bha Ben Rasha a' fis
reamhar agus bha na bochdan a' call an codaoh.
Bhiodh an Rabbi caomh a' cuideachadh agus a'
misneachadh nam bochdan mar a b' fliearr
a b' urrainn da, agus ag urnuigh ri Dia gu 'n
tionndadh e cridhe Bhen Rasha o 'n olc a bha e
deanamh air na tfuaghain a bha fo a sp6gan.
Latha a bha e dol dachaidh agus a chridhe goirt
leis an t-suidheachadh bhochd anns an robh iad
le foirneart au fhasgadair, co a chunnaic e ach
Ben Rasha, air a mhagan aun am preas
droighinn mar gu 'm biodh e ag iarraidh rud-
eigin a chaill e ! " Ciod a tha ceari-, a dhuine,"
ars' an Rabbi? Dh'innis Ben Rasha dha mu'n
tubaist a thachair dha au de ; . gu 'n d' thug
luchd-reubainn ionnsuidh air, an uair a bha e a'
tilleadh dhachaidh o bhi cruinneachadh mail is
reidh, agus gu 'n do thilg e am poca oir anns a'
phreas droighinn ud gus am faigheadh e
<;othrom air a thoirt dhachaidh gu sabhailte.
" Dia a thoirt maitheanais dhomh," ars' an
Rabbi, gu beag ris fein, "ma's olc an rud a tba
tighinn fodham, ach bu mhaith learn am
fasgadair fhaicinn a' dannsadh ann am preas
droighinn. Co aige tha fhios nach gniomli
diadhaidh e, oir tha an leabhar naomh ag radh,
' An ti a ni foirneart air a' bhochd maslaichidh
e a Chruith-fhear.' " Ghleus e an tiompan
agus cha luaithe ghleus na dh' eirich Ben
Rasha 'na sheasamh agus th6isich e air dann-
sadh. Mar bu luaithe an cebl is ann a b' airde
a leumadh e, ged nach b' ann idir 'na dheoin a
bha e leumartaich, ach cha b' urrainn da gun an
•ce61 a fhreagairt. Air feabhas an urlair is
doirbh an obair an dannsadh do dhuine reamhar,
ach — dannsadh ann am preas droighinn ! Ann
an iiine ghoirid bha aodann Bhen Rasha air
a sgr5badh gu dona leis na drisean agus aodach
'na stiallan a' tuiteam dheth ach cha b' urrainn
da stad. "As uchd mhaitheis," ghlaodh e ris an
Rabbi, " cuir stad air do thiompan air ueo bidh
mise marbh." " Biodh truas agad rium agus
mi ann an dris ! O, stad ! stad ! " Ach cha
stadadh an Rabbi, lean e air an tiompan a
chluich gus an robh am fear eile a' leum airde
fein o'n talamh, is fhalt is fheusag air an
spionadh as agus a' falbh leis a' ghaoith 'n an
lanacha-duirne. "Tha thu ann an dris," ars' an

Rabbi, "is tu tha, ach chuir thu fein daoine
eile ann an dris roimhe so, agus bidh fhios agad
a nis ciamar a ch6rdas e riut fein an rilsg 's an
t-seiche bhi air an toirt dhiot." " O, stad!
stad ! " ghlaodh Ben Rasha, agus e a' call
analach a' leumartaich, " as uchd mhaitheis
cuir stad air an tiompan agus bheir mi dhuit
am poca oir anns am bheil mo mhal 's mo
riadh." "Far dhomh am poca, ma ta," ars' an
Rabbi, "agus stadaidh an tiompan." Thug
Ben Rasha am poca dha agus chaidh an duine
naomli air ais do' n bhaile leis agus roinn e an
t-or air na bochdan o 'n d' thug Ben Rasha e le
foirneart.

A nis, a chlann, an do rinn an duine diadh-
aidh olc 1 Tha e duilich a radh, ach, co dhiu,
cha 'n abair mise gu 'n do rinn. Ciod 'ur
barail-se ?

AR CUPAN O DHIA.
Tha mo chupaii a' cur thairis. — Salm xxiii..

Anns an tseann Tiomnadh tha am facal
cupan air a chleaclidadh ann an doigh shimh-
lachail, a' ciallachadh, air uairean, aoibhneas is
sonas, agus air uairean eile, bron is doilgheas.
Tha an Salmadair agus na faidhean a' labhairt
mu chuibhrionn mhic an duine air thalamh mar
an cupan a tha e faotainn o laimh an Tighearna.
An diugh faodaidh ar cupan a bhi Ian de sh61as
agus am maireach Ian de shearbhadas, ach is
ann o laimh an Tighearna a tha iad le ch6ile.
Is e sin fianuis nan naomh anns an t-seann
Tiomnadh.

Nach neo-thaingeil sinn uile air son freasdal
caomh an Tighearna 1 Is ann de chaoimhneasan
graidh nach 'eil sinn air ar caitheadh as, a
chionn nach fiilnich a thrbcairean. Tha iad
nuadh gach maduinn, ach cha 'n 'eil sinne a'
toirt suim. Tha e a' toirt dhuiun ar bidh 'na
thrith, a' fosgladh dhuinn a laimhe gu fial, agus
a' sisuchadh ar n-uireasbhuidhean lathail, ach
cha 'n 'eil bran molaidh 'n ar beul-ne mar bu
choir. An aite a bhi toilichte le ar crannchur
tha sinn gearanach agus farmadach, a' sannt-
achadh cuid ar coimhearsnaich. Sin toiseach
na truaighe. Cha robh duine sanntach riamh
sona agus cha bhi. Is motha mhiann na fheum.
Cha 'n aithne dha an inntinn thoilichte no an
cridhe taingeil, agus as an eugmhais sin cha
ruig mac an duine air suaimhneas no sonas.
" Dh'fhbghluim mi," arsa Pol, " cia b'e staid
anns am bheil mi, a bhi toilichte." Cha 'n e
cumhannachd an crannchuir no cruas am beatha
a tha deanamh dhaoine mi-shona, ach miann nan
nithean nach 'eil aca. Na 'n cunntadh iad na
tiodhlacan a thug Dia dhaibh cho criramach 's a
chunnias iad na nithean a tha 'g an dith, chith-
eadh iad nach 'eil an crannchur cho bochd 's a
shaoil iad. Ciod air bith an suidheachadh

15

beatha aims am bheil sinii tha tiodhlacan air
chor-eioin againn o Dhia air son am bu ch6ir
dhiiinn buidheachas a thoirt dha agus a bhi
taingeil. Aig an fhear aig am bheil an inntinn
thoilichte tha cuinn a ghnath, agus ma tha an
diadhaidheachd maille ris an inntinn thoilichte,
is buannachd nih6r e. Cha d' thug sinn ni air
bith a steach do 'n t-saoghal, agus cha mho is
urrainn duinn ni air bith a thoirt as ; air
dhuinn biadh agus aodach a bhi againn bith-
eamaid toilichte leo sin. Ma dh' iari'as sinne
rioghachd Dhe agus fhh-eantachd faodaidh sinn
a bhi cinnteach gu 'n coimhlion esan a ghealladh
agus " gu 'n cuir e na nithean so uile ruibli."
" Bha mi 6g,'' ars' an Salmadair, agus a nis tha
mi sean, gidheadh cha 'n fhaca mi am firean air
a threigsinn." Cha tr^ig Dia neach a dh' earbas
as. C ar son, ma ta, nach biodh inntinn
shocruch is cridhe foisneaohail aig sluagh an
Tighearna a thaobh an cor saoghalta ! Is le
Dia an saoghal agus na tha ann, agus bheir e
dhaibh an cuibhrionn a tha feumail dhaibh de
nithean aimsireii. Is Mir dha uireasbhuidhean an
cuirp cho mhaith ri uireasbhuidhean an anama,
agus faodaidh iad an cuisean uile a leigeil an
taio ris. Nach e so an leasan a tha na laithean
a dh' fhalbh a' teagasg dhuinn uile ! An t-aon
againn as lugha fhuair de nithean na beatha
so agus de mhaoin an t-saoghail, fhuair e na
dh'fhoghainn dha agus barrachd mor 's a thoill
e. Lean niaitheas agus trbcair Dhe sinn gach
ceum de 'n t-slighe. lomadh uair a bha sinn
air ar cumhannachadh 'n ar crannchuir agus
ann an teanntachd, sun fhios ajrainn ciod an
taobh as an tigeadh ar cobhair, dh' fhosgail
freasdal an Tighearna dorus dhuinn agus rinn e
a' bheinn nihor 'na comlniard reidh. An iiair
a shaoil sinne gu 'n robh ar cupan falamh lion
Dia e gus an robh e a' cur thairis. " Beannaich
an Tighearna, O m' anam, agusna dichuimhnich
a thiodhlacan uile."

Ach ma tha maitheas an Tighearna d'a
shluagh aithnichte ann an obair a fhreasdail
nach motha gu mbr a tha a mhaitheas aithnichte
aim an tiodhlacan a ghrais ! An uair a
smuainicheas an creidmheach air na sochairean
priseil a thug Dia dha aim an losa Ciiosd a
inhac, nach abair e le ui'e chridhe, "Tha mo
chupan a' cur thairis." Tha cupan na sl^inte
air a lionadli le saoibhreas Dhe. Bheannaich
Dia sinn leis gach uile bheannachd spioradail
ann an Criosd, oir tre fhuil-san tha saorsa
againn, agus maitheanas ar peacaidhean, a reir
saoibhreas a ghrais. Ann an Criosd tha tobar
de dh' uisgeachan beo as am faod a shluagh
tarruing gun sgur. "Is leibh-se na h-uile
nithean ; ma 's e an saoghal, no beatha, no has,
no nithean a tha lathair, no nithean a tha ri
teachd ; is leibh-se iad uile." Co is nrrainu
sochairean a' Chriosduidh aireamh, no an

lanachd a tha ami an Criosd a thoinhas !
Annsan tha beatha do na mairbh, solus do na
doill, saorsa do na priosanaich, sitli do'n choguis
chiontaioh, agus suaimlmeas do 'n chridhe
bhriste. Annsan tha peaoaich air an deanamh
'n an oreutairean nuadh do Dhia, 'n aa teampuill
do 'n Spiorad Naomh, 'n an giiiealach taghta, 'n
an sagartachd rioghail, 'n an cinneach naomh.
Ciod tuilleadh a their sin 1 O, fad agus lend
agus farsuingeaohd na h-oighreachd bheann-
aichte a tha aig sluagh an Tighearna ! Tha
cumhachd neo-chrioclmach 'g an dion, gliocas
eugsamhail 'gan stiuradh, agus gradh neo-
chaochlaideach 'g an leantuinn. Tha an t-
Athair, am Mac, agus an Spiorad Naomh, a'
comh-oibreachadh maille r'a ch^ile gu bhi toirt
dhaibh na buadha. O, cia in6r an taingealaclid
agus an gairdeachas a bu chbir a bhi ann an
anam na muinntir shaorta, an uair a bheachd-
smuainicheas iad air an t-saoibhreas grais agus
gl6ire a thug Dia dhaibh aim an (Jriosd. Maith-
eanas peacaidh ! Spiorad ceart an taobh a stigh
dhiubh ! Sith agus r^ite ri Dia ! Saorsa o
chorp a' bhkis ! Ungadh an Spioraid agus gras
am pailteas ! Sonas siorruidh ! Beatha mhair-
eannach ! An uair a smuaineachas iad air
meud agus maise nan tiodhlacan beannaichte
sill, nach abair iad, " Tha mo chupan a' cur
thairis."

Mar a thubhairt sinn cheana tha am facal
cupan a' ciallachadh anns an t-seann Tioninadh
freasdal mills no freasdal searbh, ged is ann mar
is bitlieanta air freasdal caomhail is milis a tha
naoimh an t-seann Tiomnaidh a' smuaineachadh
an uair a tha iad a' cleachdadh an fhacail ; ach
aims an Tioninadh Nuadh tha e a' ciallachadh
mar is bitheanta freasdal cruaidh. An uair a
thubhairt ar Slanuighear ri Seunias agus Eoin,
" Am bheil sibh comasach air a chupan 61 a tha
mise gu bl ? " bha e a' smuaineachadh air a' bliron
agus air an fliulangas a bha air thoiseach air.
Anns an t-seadh cheudna chleachd e am facal
an uair a thubhairt e ann an Getsemane, "Cuir
an cupan so seachad orm," agus an uair a
thubhairt e a ris ri Peadar, "An cupan a thug
an t-Athair dhbmli-sa, nach bl mi ef Ann am
beatha mhic an duine tha am milis agus an
searbh daonnan dliith d'a cheile. Ma tha an
cridhe an diugh a' cur thairis le aoiblmeas
faodaidh gu'm bi e am maireaoli a' sgaineadh le
criidh. An uair a thaohras sin c' aite am faigh
sinn cuideachadh is comh-fhurtaohd ? Tha
iomadh dbigh aims am bheil an inntinn thiirsach
air a beothacbadh, agus lebn a' chridhe air a
leigheas, agus cia b' e doigh an tachair sin is
maith e. Ach tlia an leigheas as fhearr air
fhaotainn leis a' chridhe bhriste ann an coinh-
fhurtachd na diadhaidheachd. Air son gach
deuchaiim bheag is camadh 'n ar crannchuir a
thachras oirnn anns an t-saoghal so tha sinn an

16

duil nach 'eil comhfhurtachd no cuideachadh
sam bith aig au diadhaidheaclid ri tbairgsinu
dhuinn. Gabhaidh leigheas talmhaidh fhao-
tainn air son nan nithean sin, agus cha bhiodh
anil ach se6rsa de mhi-naomhaclid na 'n asluich-
eadh daoine comhfhurtachd na diadhaidbeachd
an uair nach 'eil eucail sam bith orra ach
eucail bheag shuarach a ghabhas tilleadh gu
cfrad le iomadh iocshlaint thahnhaidh a tlia aig
an laimh. Ach ann an trioblaidean mora na
beatha so, an am brbin is biis is brisr.eadh-
cridhe, tha ni-eigin an taobh a stigh dhinn
a tha 'gar co-eigneaohadh gu bhi ag iarraidh
comhfhurtachd na diadhaidbeachd is iocshlaint
o 'n 4irde. An uair a tha ar cupan Ian
de bhron agus a' cur thairis is e glaodh agus
urnuigh ar n-anama, " Na bi-sa, Tfehobhah,
fad nam, oir cha 'n 'eil neach ann a chuid-
icheas." Cha 'n 'eil e61as no tuigse againn
air maitheas is caomhalachd Dhe gus am bi sinn
air ar dunadh suas gu blii faotainn annsan ar
n-uile. Is e uair ar n-amhghair an uair anns am
bheil Dia a' foillseachadh dhuinn a chaoimhneas
graidh, agus a' toirt dhuinn neart as a lanachd
f6in gu bhi cumail air ar n-aghaidh gun tuifceam
sios. An ^m trioblaid is deuchainn chruaidh,
nach minic a tha faireachduinn aig sluagh an
Tighearna gu bheil Dia anabarrach dliith
dhaibh, anabarrach maitli agus mills, agus gu
bheil e 'g an treorachadh laimh ri uisgeachan
foise. Tha co-chomunn aca ri Dia, caidreamh
diomhair is s^imh is foisneachail. Agus ann an
lionmhorachd an smuaintean an taobh a stigh
dhiubh tha a chomh fhurtachd-san a' toirt solais
d' an anam. Tha an cridhe lebnta air a
cheangal suas ged a tha e fathast goirt. Tha
smuaintean is faireachduinnean naomha a' gabh-
ail ^ite nan smuaintean ceannairceach a bhruchd
orra an toiseach Air dhaibh fantuinn ann an
ionad-diomhair an Ti as airde tha ciuine is
faighidinn is macantas air an dusgadh annta le
feartan an Spioraid Naoimh. An uair a bha
Pol anns an Roimh a' feitheamh ri binn a bhiiis
agus gun neach ann a sheasadh a choir, fada o
chairdean agus am beul a naimhdean, ciod a
chiim suas el Tha e f6in ag innseadh dhuinn,
" Sheas an Tighearna laimh rium agus neartaich
e mi." Tha an Tighearna daonnan a' seasamh
laimh ri shluagh an uair a tha cupan am broin
a' cur thairis, agus ma ghairmeas iad air cha
fifhairm iad ann an diomhanas. This; e dliith
dhaibh agus bidh a theachd mar dhruchd d' an
anam. "Na bi-sa fad iiam, greas gum' chobhair."
Is e sin iirnuigh a bu choir dhuinn uile a radh,
an uair a tha amhghar anama am fagus duinn,
agus ma theid ar glaodh 's ar cridhe suas gu Dia
le durachd is trdibhdhireas thig e 'gar n-ionn
suidh le feartan iocshlainteach a Spioraid, agus
rud is fheirr air fad, fanaidh e maille ruinn.
" Ma ghradhaicheas neach mise, coimheadaidh e

m' fhacal : agus gradhaichidh m' Athair e, agus
thig sinn d'a ionnsuidh agus ni sinn air comh-
nuidh maille ris."

Mar a thubhairt sin cheana, co dhiu a tha
ar cupan a' cur thairis an trath sa le aoibhneas
no le brbn is ann o Dhia a tha e. Tha esan
cothromacli 'na uile shlighean agus naomh 'na
uile ghniomharan, agus is e ar gliocas-ne am
milis agus an searbh araon a ghabhail ann an
spiorad macanta. Anns an latha mhaith
cuimhnicheamaid a thrbcairean agus bitheamaid
taingeil, agus anns an latha dhona cuimhnich-
eamaid a thi'bcairean fathast agus bitheamaid
faighidinneach. "An gabh sinn maith o 14imh
Dhe agus nach gabh sinn olc." "An cupan a
thug e dhomh ri bl nach bl mi e."

Ann an la ar sonais agus ar soirbheachaidh
na leig leinn, a Dhe, dichuiinhne a dheanamh
ort-sa, agus ann an la ar trioblaid na leig leinn
a bhi saoilsinn gu bheil Thusa a' deanamh
dtchuimhne oirnne.

EARBSA ANN AN DIA.

Tha mo thurus roimh 'n fhasach a nis gu bhi

reidh
Thainig feasgar mo l^ithean is deireadh mo

re
Ach aidichidh mi leis gach taingealachd

cridh'
An fhad so, a Dhia, gu 'n do chuidich thu

mi.

'S trie a shearg mi fo euslaint 's a ghuil mi fo

bhron
'S trie a ghluais mi gu deurach gun eideadh,

gun Ion
Ach dh' earb mi a Dia anns gach deuchainn is

dlth
'S an fhad so, a Thighearna, chuidich thu

mi.

,'S ioma caraid bu chaomh leam a dhiobair,

's a thr^ig
'S ioma dbchas a b' ait leara a mheall mi le

clieilg
Ach do chairdeas-sa sheas anns gach doilgheas

is strith
'S an fhad so, a Thighearna, chuidich thu mi.

Agus seallaidh mi romhan, is gabhaidh mi-

beachd
Air gach deuchainn is anradh tha fathast

ri teachd
Ach m' anam fo gheilt no fo imcheist cha.

bhi ;
Oir an Dia nach do dhiobair, cha diobair

e mi.

Air. 6

9

1^

5

URNUIGH.

Agus tharladh, air dha bhi iinn an ionad
araidh ri iirnuigh, an uair a sguir e, gu 'n
duhhairt aon d'a dheisciobuil ris, "A Thigh-
earna, teagaisg dhuinne iirnuigh a dheanamh, a
7-eir mar a theagaisg Eoin mar an ceudna d 'a
dheisciobuil fi'in."

An uair a thainig Maois a nuas o bheiim
Shinai far an do clioinnich an Tighearna ris,
blia dealradh nan neamh air craicionn aodainn,
air chor agus gu 'n robh eagal air clann Israeil
teachd am fagus da. Agus faodaidh e bhith
gu 'n robh an deah-adh ceudna ri fliaicinn air
aodann an t-Slanuigheir gach uair a thog e a
chridhe 's a ghuth ri Dia ann an iirnuigh. An
uair a bha e air beinn Herruon, agus e ag
urnuigh, tha sinn a' leughadh gu 'n d' tliainig
dreach eile air a ghnuis; agu.s tha inoran dhaoine
am beachd gu 'n robh sin a' tacbairt daonnan
an uair a rachadh e a steach do ionad-diomhair
an A.thar. Ach ciod air bith a dhriiidh air
cridhe an deisciobuil so, co dhiu is e s6hiim-
teachd nam briathran a chual e losa a' labhairt,
no deahadli na gl^ire a chunnaic e air aodann,
dhiiisg iarrtus agus ionndrainn rir 'na chridhe
fein agus thubhairt e, " A Thighearna, teagaisg
dhiiinne urnuigli a dheanamh."

A 'I highearna, teagaisg dhuinn urnidgh a
dheanamh. Tha an guidhe so freagarracli dhuinn
uile. oir gun iirnuigh thig an searg an-nainn gu
.spioradail aguscha'nfhassinngubriith ann an gras
no ann an eblas an Tighearna. Air chid gach
aobhar eile a tha toirt marbhantachd spioradail
oirnn tha an t-aobhar so, nach 'eil sinn a'
buanachadh ann an iirnuigh. Cha dean ar
creideamh nitbean mora raur bheil e beo, agus
cha ohumar creideamh beo gun iirnuigh. Is e
ar n-Cirnuighean a chumas sinn ann an aonachd
ri Dia agus ann an ceangal ri neart-san, agus as
eugmhais cumhachd Dhe atinainn cha bhi sinn
comasach air seasamh. Cha 'n 'eil cleachdadh
eile a bhuineas do' n diadhaidheachd a tha clio
furasd a cball ri cleaclidadh na h-urnuigh, agus
cha mho a tha cleachdadh eile ann, an uair a
chaillear e, as luaithe a thiormaicheas tobar na
beatha an taobh a stigh dhinn. Theagamh nach
traigh an tobar uile gu leir, ach mur trS,igh, cha

1915.

bhi ann aig fheabhas ach dileag fhaoin. Ged a
dh' fhaodas e bhi fior a thaobh corra dhuine gu
bheil aile beag de 'n diadhaidheachd a' niairsinn
beo annta bliadhnachau an deidh dhaibh iirnuiah
a thoirt thairis, tha e fior mar an ceudna gur e
iirnuigh anail beatha na diadhaidheachd, agus
as a h-eugmhais nach bi cinneas oirnn no soirbh-
eaohadh againn anns a' bheatha spioradail. An
uair a dh'iarr Pol air muinntir Ephesuis uile
armachd Dh^ a chur umpa dh'ainmioh e urnuigh
am measg na h-armaohd sin, " leis gach uile
ghne iirnuigh agus aslachaidh ag iirnuigh aig
gach am anns an Spiorad."

Cha ruigear a leas a dhearbhadh gu bheil
dleasdanas na h iirnuigh air a dheargadh air
cridhe mhic an duine gu nadurra. Ma's iad na
cinnich f&n tha iad ag iirnuigh ri cumhachd air
chor-eigin a tha os an cionn, Ged nach 'eil
eblas aca air ar n-Athair nfeamhaidh tha iad a'
togail an cridhe gu diathan eile an am am feumti.
Cha d' fhuaras seorsa dhaoine fathast anns an
t-saoghal aig nach 'eil an cleachdadh ; ach
cha 'n 'eil siniie air ar fagail an taice ri soluis
naduir. Anns a' Bhiobull tha aithne againn air
aithne agus teagasg air theagasg mu urnuigh.
Agus rud as fhe^rr air fad, tha eiseimpleir
Chriosd againn. Ged a bha agus a tha iirnuigh-
ean Chriosd 'n am meadhou air spiorad na
h-iirnuigh a dhiisgadh ann an daoine eile, cha
bhiodh e ceart dhuinn a radh gu 'm b' ann a
chum eiseimpleir a thoirt d'a bhriithrean a lean
e air an dleasdanas. Lean e air a chionn gu 'n
robh feum aig anam fein air. Agus ma
bha feum aige-san, agus e an ni a bha e, air
iirnuigh, nach motha gu mor a tha feum againn,
agus sinn an ni a tha sinn. Rinn esan athchuin-
gean as a lath fein, rinn e eadar ghuidhe as leth
dhaoine eile, agus rinn e urnuigh air son obair
Dhe anns an t-saoghal. Ann an garadh Ghet-
semane tharruing amhghar anama fein an
guidhe bhuaith, " Athair ma's toil leat, cuir an
cupan so seachad orm ; " an deidh na suipeir
ghuidh e air son nan deisciobul agus air son na
h-eaglais uile, "Athair coimhead iadsan a thug
thu dhomh ; " air a' chrann-cheusaidh ghuidh e
as leth a naimhdean, "Athair thoir maitheanas
dhaibh, oir cha 'n 'eil fhios aca ciod a tha iad a'
deanamh ; " agus uair eile ghuidh e air son aon
charaid air ainm, " Ghuidh mise air do shon-sa,

18

nach failnicheadh do chreideamh." Lucas xxii.
S2. Ann an aon fhacal tha e soilleir gu 'n robli
iirnuighean (Jhriosd coltach ri urnuighean
dhaoine eile, is e sin ri radh, rinn e athchuinge
ri Dia air a shon fein agus eadar ghuidhe as
leth a bhraithrean agus as letli obair Dh^ anns
an t-saoghal. Anns na soisgeulan tlia sinn a'
faicinn gu 'n do siiaothraich e gu goirt ann an
seirbhis a bhraithrean, gach latha d'a bheatha
air a lionadh le obair creidimh agus saothair
graidh o mhoch gu dubh, ach tha na ceart
shoisgeulan ag iunseadh dhuinn cuideachd gu 'm
biodh e a' fagail nan deisciobul an trath-sa agus
a ris agus a' dol leis fein do aite uaigneach a
dh' iirnuigh. Bha obair is iirnuigh a' dol lamh
le laimh 'na bheatha. Cha robh ceum d' a
bheatha nach d' uUaich e a chridhe air a shon
roimh laimh le urnuigh. Ach a thuilleadh air
an eiseimpleir a dh' fhag e againn air a' chiiis so
theagaisg e air iomadh dbigh agus aig iomadh
am gur coir dhuinn urnuigh a dheanamh gun
sgur, agus gun fhannachadh, " larraibh, agus
bheirear dhuibh ; siribh, agus gheibh sibh ;
buailibh, agus fosgailear dhuibh." Air chid
dleasdanas na h-iirnuigh, ma ta, tha an da chuid
lighdarras fhacail-san agus ughdarras dhaoine
naomha anns gach linn a dheavbh o am fiosrach-
adh fein gu'n robh eifeachd ann dhaibh feitheamh
air Dia ann an iirnuigh.

Is e an aon doigh air iirnuigh ionnsachadh
urnuigh a dheanamh ; uine a ghabhail a h-uile
latha gus ar glun a lubadh an lathair Dhe.
Ach tha moran de shluagh an Tighearna cho
driopail 's nach toir iad an cothrom so dhaibh
fein. Anns a' mhaduinn tha iad cho cabhagach
agus anns an fheasgair tha iad cho sgith 's nach
urrainn dhaibh an cridhe a shooruchadh beagan
nihionaidean air Dia, gus mu dheireadh an dean
iad dearmad air cho fada agus nach 'eil iarraidh
no call aig an anam air. Ach ciamar is urrainn
dhuinn diiil a bhi againn ri beannachd an
Tighearna 'n ar n-obair agus 'n ar beatha niur
bheil sinn ag iarraidh a bheannachd ? Is ann
dhaibhsan a dh'aidicheas Dia 'nan uile shlighean
a tha an gealladh, "gu'n dean esan direacli an
ceumannan." Dh' iarramaid, ma ta oirbh gun
latha leigeil seachad gun 'ur glun a Ivibadh ann
an lathair an Tighearna agus a bheannachd
iarraidh. An uair a ni duine so anns a' mha-
duinn gu diirachdach agus a dh' earbas e fein ri
Dia, ag iarraidh a stiuraidh-san, faodaidh e bhi
cinnteach gu 'm bi Dia cho mhaith ri ghealladh
agus nacli fag e e gun soluis Their cuid de
dhaoine nach 'eil iad air uairean anns an spiorad
cheart air son iirnuigh, agus a' mhaduinn nach
'eil iad air ghleus air son an dleasdanais nach
biodh feum sam bith ann dhaibh dol air a
cheann. Ann an aon seadh tha e fior nach 'eil
ar niirnuighean ceart mur bheil iad air an tairg-

sinn anns an spioraid cheart, ach ann an seadh

eile, tha e fior nach c5ir dhuinn dearmad a

dheanamh air iirnuigh aig an kxn abhaisteach,

ciod air bith an afleus a tha oirnn. Tha dleas-

...
danasan eile againn uile ri dheanamh gach latha

d' ar beatha, co dbiii a tha sinn ann am fonn

maith air an son no nach 'eil. Tha fhios againn

gii'm feum iad a bhi deanta agus nach gabh iad

seachnadh agus nach ruigear a leas bruidliinn

air dail a chur annta. Agus is e a tha tighinn

as a sin, nach cuir sinn dail annta. Rud

cunnartach dail a chur ann an dleasdanas air

bith ma thachras gu bheil sinn ann an droch

fhonn air a shon. Ma ni thu dearmad air

urnuigh an diugh a chionn gu bheil thu a'

faireachduinn car tioram is fuar ann ad spiorad

faodaidh tii a bhi cinnteach nach e an \k

maireach as fhearr, agus gu 'm bi thu na 's

tiorma agus na's fuaire. Mur bheil thu air

ghleus ceart an uair a thig am suidhichte na

h-iirnuigh, na leig seachad e ach dean an

iirnuigh, oir is e sin an dbigh as fhearr air do

cliail spioradail a thoirt air ais. Cuiridh eadhon

lubadh na gluine ann an lathair an Tighearna

soluimteachd air do smuaintean. Feuraaidh sinn

uile aideachadh gu bheil sinn trie gu leoir tioram

annainn fein, cho tioram ri seann chabar, ach is

e an doigh as miosa air an tiormachd sin a

leasachadh dearmad a dheanamh air iirnuigh.

Mur bheil thu anns an spiorad air a son, na

cuireadh sin bacadh ort, innis do 'n Tighearna

do chor, agus abair ris, "Cuidich thusa mo mhi-

chreideamh."

" Ma dh' fhanas sibh annam-sa, iarraibh ciod

air bith as aill leibh agus nithear dhuibh e."

Anns an Tiomuadh Nuadh tha mbran fhacal

de 'n t-sebrsa so, geallaidhean an cois iirnuigh do

nach 'eil a' mhbr chuideachd, tha sinn an duil,

a' toirt aire no suim. Tha e g\6 shoilleir gu 'n

robh Criosd a' sealltainn ri toradh o iirnuighean

na h-eaglais nach fhacas fathast ; gu 'm b' e

iirnuigh, a reir a theagaisg san, a' chumhachd

mhbr leis an cuireadh an eaglais rioghachd Dhe

air chois anns an t-saoghal. Agus nach faodar

a radh gur e an dearmad a tha an eaglais a'

deanamh air iirnuigh an t-aobhar gu bheil

cumhachd na h-eaglais cho beag ri aghaidh

cumhachdan an dorchadais. Gu'n debnuicheadh

Dia dhuinn uile iingadh an Spioraid naoimh, a

chum agus gu m bi sinn air ar n-uidheamachadh

c'u eadar-ghuidhe a dheanamh, oir is ann tre

eadar-ghuidhe nan creidmheach a thig rioghachd

Dhe air thalamh. Tha an Spioraid naomh air a

ghealltainn chum cbmhnadh a dheanamh leiun,

agus an uair a ni esan eadar-ghuidhe maille

ruinn agus annainn bidh ar n-urnuighean " ann

an ainm Chriosd." Is e sin r' a radh, bithidli

iad a reir inntinn-san agus iarraidh sinn na

nithean a dh' iarr esan.

19

A Thighearna, teagaisg dhuinn iirnuigh a
dheanamh, urnuigh air ar son fein, air son ar
teag'hlaichean 's ar cloinne ; urnuigh air son ar
diitlicha, air son dhaoine aig a bheil cridheachan
goirt agus dachaidliean falamh anns na laithean
so ; iirnuigh air sou teachd do rioghachd agus
sith an t-saoghail ; iirnuigh gu 'm biodh do
tlioil air a deanamh agus t' ainm air a ghhjr-
achadh, air thalamh mar air neamh.

LEABA-BHAIS AN FHOIRBHICH.

Sguir an seann duine a kibhairt ; agus bha
'ogha a nis comasaoli air na blia e fulaug fliaicinn.
Theann e gu simhaoh a nidi chum a' bhCurd far
an robh a' chungaidh leighis a dh' uidheamaich-
eadli air son a sheanar, agus 'g a ghiidan a nail
ann an soire beag, chiim e suas e le laimh
chaoimh ri beul an t-seann duine. Dh' 61 e a'
chungaidh, agus an sin thubhairt e, " Thig na 's
dliiithe dhomh, a Sheumais bhig, agus thoir
dhomh pog air do slion fein agus air sgath
t-athar " ; agus mar a dhliithaioh an leanabh
gradhach a bhilean cubhraidh air beul seachdte
a sheanar thuit na de6ir gu frasach o shiiil an
aosda, agus shil iad air ceann leadanach an
leinibh, a bha nis 'na shineadh agus ag osnaich
air a bhroilleaoh.

"A Sheumais bhig," ars' esan, "dhichuimh-
iiich t' athair fein thusa ad leanabas, agus mise
am shean aois ; ach na dichuimhnich thusa
t' athair no do mhathair ; oir tha fhios agad gur
h-i sin aithne Dhe."

Bha cridhe an loinibh an impis sgaineadh,
agus cha robh e 'na chomas labhairt. Dhruid e
na bu dliiithe 's na bu dliiithe ris an t-seann
duine ghradhach, agus e nis gu brbnach 'na
shineadh air uchd a sheanar. Thuit a mhathair
sios air a gluinean, agus dh' fhalaich i a gniiis le
latnhan. "O !" ars' ise, "na'm biodh fhios aig
m' fhear-posda air so cha'n fhigadh e athair air
leabaidh a' bhkis."

Bha fhios agam a nis gu 'n robh am foir-
bheach ag iirnuigh air son a mhic easumhal agus
aingidh.

Anns a' mhionaid dheuchainneach ud ehlac

o

am ministear am Biobull air a ghliiizi, agus
thubhairt e, " Seinneamaid chum cliii agus
moladh Dh6 earrann de 'n choigeamh salm deug ;
agus le cridhe Ian agus le guth bristeach leugh e
na rannan taitneach so —

Co dh'jhanas ann ad phailliu7i skuas?
A Thighearna co e 1
Air do chnoe naomh co 'n ti sin leat
A chbmhnuicheas gach re ?

An ti a ghluais gu triiihhdhireach
Is ionracas a chleaohd,
Labhras an fh\rinn sin a niach
A ta 'na chridhc steach.

Mu'n gann a sheinn iad an t-salm, dh'fhos-
gladh an dorus, agus thainig duine ard
tlachdmhor a steach; ach bha gruaim air a
mhala, agus a thaobh coslais, bha e fo bhr6n, fo
dhoilgheas, agus fo agartas goirt. Air a bhual-
adh le dubhachas leis a' cheol tluamhaidh a
chual e, shuidh e sios air ionad-suidhe, agus le
aghaidh ghlasneulaich throm thug e suil air
leaba-bhkis athar.

An uair a sguir na sailm thuirt am foirbheach
le guth tiirsach trom, "A mhic, thainig tu an am
adh'fhaighinnbeannachd dheireannach t' athar."
" Gu 'n tugadh na tha ri tachairt anns an
t-seomar so air an oidhche noohd ort-sa pilleadh
o d' dliroch shlighibh ! " "Tha thu an so gu
fianuis a thogail air tr6cair do Dhe agus do
Shlanuigheir air an do rinn thu cho fada
dearmad."

Dh' amhairc am ministear air an oganach a
bha fathast 'na thosd agus thubhairt e,
" Uilleam, o chionn tri bliadhna cha do
clhorchaich t' fhaileas stairsneach tighe an Tigh-
earna." " ladsan a chuireas an suarachas an
tairneanach, faodaidh iad criothnachadh leis a'
ghuth chiiiin shamhach, agus a nis ann an am
an aithreachais, gu 'n giiilaineadh spiorad t' athar
suas do neamh sgeul air aon atiam aithreachail
a thearnadh o ohuideachd pheaoach."

Dhliithaich an t-bganach gu taobh na leapach,
agus mu dheireadh fhuair e comas labhairt.
'' Athair," ars' esan, "cha'n'eil mise as eugmhais
baigh naduir ; agus ghreas mi dhaohaidh co
luath 's a chuala mi gu 'n robh am ministear a'
marcachd a dh' ionusuidh an tighe," "Tha
dochas agam gu 'm faigh sibh a' chuid as fheai-r
dheth so fathast agus ma chuir mi campar riamh
oirbh tha mi ag iarraidh maitheanais "

"Thig a nail na 's dluithe dhondi, Uilleam ;
Kib do ghlun ri taobh mo leapach agus fairich-
eadh mo lamh do cheann, oir tha dorchadas gu
dian a' tighinn tnairis orm." "Bu tu mo cheud-
ghiu, agus an diugh cha 'n 'eil mac beb agam ach
thu, tha do bhraithrean agus do pheathraichean
fo'n fh6id 's a' chladh ud thall, dliith dh' ise,
ceile mo ghraidh, a thug t'aodann fein, Uilleam,
gu trie am chuimhne." " Is fada bha thu ad
chulaidh-aoibhneis agus ad aobhar-uaill, oir cha
robh anns an sgireachd uile aon duine no mac
cosmhuil ri m' Uilleam fein ; ach ma thainio-
atharrachadh air do chridhe o 'n am sin, is
reidh do Dhia smuaintean ceart aiseag air ais
duit." " Ghuil mi gu goirt air do shon, eadhon
mar ghuil Daibhidh air son Absoloim — air do
shon-sa, a mhic. O mo mhac ! "

20

B'e am freagradh a thug Uilleam aon osna
throni dhomhain. Blia a cholunn gu 16ir fo
throm spaini, agus e fathast air a ghluinean ;
ach b'fhurasd fhaicinn gu'n robh e fulang fo
aithreachas, agartas coguis, agus an - dochas
anaiiia.

Thubhaii't am ministear, le guth a bu sgaitiche
agus le aogas a bu ghruamaiche na b' 4,bliaist da,
" Am bheil fhios agad-sa co an lamh a tha nis
'na luidhe air do cheann ceannairceach 1"

"O; na buin ro chruaidh ris, ars' a cheilo
bhronach, agus i a' teachd am folluis o chuil
dhovcha 's an t-sebmar, far an d' thug i oidhirp
air i fein fholacli fo mliulad agus fo naire."
" 0 ! caomhnaibh m' fhear-posda, caomhnaibh
e,' ars' ise, 'bha e daonnan dleasdanach, caoimli-
neil riumsa." Agus le so a radh thuit i air a
glviinean lainih ris, agus chuir i a g^irdeanna
fada geala gu baigbeil cianail mu 'n cuairt d' a
nihuineal.

"Falbh thusa cuideachd, a Sheumais bhig
ghradhaich," ars' am foirbheaoli, " falbh eadhon
o m' bhvoilleach agus leig fodhad do ghlun liiimh
ri t'athair agus do mh^thair, chum gu'm beann-
aicheam sibh uile le aon urnuigh dhuraclidach
mu 'n dealaich sinn."

Rinn an leanabh mar a dh' iarradh air, agus
cliaidh e air a ghluinean le cail-eigin de sgath
ri taobh athar. Cha do rinn an duine truagli
dearmad air an leanabh a ghabhail a nis 'na
ghlacaibh a dhichuimhnich e tuilleadh is fada;
bu toigli leis fhuil fein a dh' aindeoin cumhachd
marbhanta a' mhi-cbreidimh a fhuair gus a so
buaidli air.

" Ciiiribh facal Dhe," ars' am foirbheacli, "ann
an lanihaibh mo mhic, agus leughadh e mach
d'a athair a tha dlutli air a' chrich an coigeamh,
's an t-seathamh, 's an t-seachdamli rann de 'n
aona caibideil deug de Shoisgeul Eoin.

Chaidh am ministear d' an ionnsuidh-san a
bha air an gliiinibh, agus thubhairt e le guth
ti'uacanta, ciiiin, caoimhneil, "Is cuimhne learn,
Uilleam, an uair naoh robh a h-aon a b'fhearr a
leughadh facal Dhe na thusa." " Am faod e
bhith gu 'n do dhichuimhnich mac mo charaid
foghlum bige."

Cha do dhichuimhnich e ; cha ruigeadh am
peacach truagh aithreacliail a leas a shiiilean a
thogail o thaobh na leapach. Cliaith sruth
naomh an t-soisgeil olais 'na chridhe, agus bha
iia h uisgeachan a ris a bruchdadh a mach. Le
guth fann tacbdta, leugh e,

ThnhhaiH losa rithe, Is niise an aiseirigh

agus a bheatha : esan a chreideas annamsa ged
fhaigh e has, gidheadh bithidh e bed.

Agus CO air btth a tha bed, agus a tha a'
creidsinii annamsa, cha 'n fhaigh e bas am
feasd. Am bheil thu a' creidsinn sin ?

Thubhairt i ris, Tha, a Thighearna ; tha mi a'
creidsinn giir tusa an Cjiosd, Mac Dhe\ eadhon
esan a tha a teachd a chum an t-saoghail,.

"Cha'n e so guth ana-creidich," ars' an seann
duine a bha air leabaidh a' bhais, gu buadhar
"agus cha mho a tha agad-.sa, Uilleam, cridhe
an ana-creidich." " Aidicli gu'm bheil thu a'
creidsinn na leugh thu air an am, agus gheibh
t' athair bJis ann an sith."

" Tha mi a' creidsinn ; agus mar tha sibhse a'
toirt maitheanais dhomh gu 'n debnuicheadh m'
Athair a ta air neamli maitheanas dhomh mar
an ceudna."

An uair a chual am foirbheach so bha e mar
neach air atli-bheothachadh gu h-obann le
beatha as ur. Las a shuilean fann, th^inice
ruiteag 'na ghruaidh bhJin — air leat gu 'n d' fhAs
a lamhau critheach laidir. agus bha a ghuth gu
glan soilleir mar ann an airde a neirt,

" Ad lamhaibh sa, O, mo Dhia, tha mi a'
tiomnadh suas mo spioraid " — agus le so a
r^dh, thuit e gu ciiiin seachad air ceann-adhart
na leapach, agus air leam gu'n cuala mi osunn.
Bha SElndichair fhada ann 'na dlieidh so, oir bha
gacli aon 'n an tosd. An sin dh' eirich an
t-atbair agus a mhathair agus an leanabh o 'n
gluinibh ; bha siiil gach aoin air aogas ciiiin a'
chuirp sin a bhani.ssinte ann am foisshiorruidh,
agus gun bhas-bhualadh no ard-chumhadh, ach
ann am brbn samhach an anama striochdta,
sheas sinn mu 'n cuairt air leaba-lih^is an
fhoirbhich.

Aon fhacal eile mo chairdean bga ; ma 'a
miann leibh cinneachadh anns an t-saoghal so,
meas dhaoine maithe a chosnadh dliuibh f6in,
slth coguis a sliealbhachadh, agus thar gach ni
deagh-ohean 'ur n-Athar neamhaidh fhaotainn
thugaibh urram do 'ur parantan, a' cuimhneach-
adh gu 'm bheil mallachd Dhe air a bhagradh
an aghaidh na h-bigridh sin a tha mi-dhleasnach
d' an athair no d' am mathair ; agus far am
bheil mallachd Dhe, cha 'n ion diiil a bhi ri
sonas no v\ agh. " Tabhair urram do t' Athair
agus do d' mhathair, chum gu 'm bi do laithean
buan air an fhearann a gheall an Tigliearna do
Dhia dhiut."

(O'n Bhrurla, le T. M.)

I

Air. 7.

1915.

NA GAIRDEANAN SIORRUTDH.

"Is e an Dia hith-bhtian d' aUe-cumhnnidh, acjus fodha
thanagdirdeanansiorruidh." — Deuterononii, xxxiii.,27.

Ann am fear d' a leabliraichean tha an
t-Urramach Tearlacli Spurgeon ag innseadh mav
a fhuaii' e misueach is fois cridlie o fhacal Dhe
an uair a bha e ann an diobliail misnich.
"Anns a' bhliadhna 1854," tha e ag radh,
"mu'n gann a bha mi bliadhna ann an Lunninn
thbisich am fiabhrus-dubh anns a' chearn de 'n
bhaile anns an robh mi ag obair. Bha
teaghlach an deidh teaghlaich a' tuiteam
sios leis, agus is gann a bha hitha dol
seachad nach robh mi a' cur cuideigin fo'n
fh5id Bha mo chridhe goirt agus mo bhodhig
sgith, agus mu dheireadh thoisich eagal air mo
bhualadh gu robh an galair uamhasach a' dean-
amh greime orm fein. Feasgar a bha mi a'
tilleadh dhachaidh o tliiodhlaoadli, agus mo
chridhe trom, faicear paipear air a chrochaiJh
ann an uineig greusaiche air an t-sraid. Thug
mi suil air a' pliaipeir anns an riol seachad, agus
ciod a bha sgriobhte air ach na briathran so,
^ Is e an Dia biih-bhuan d' aite-comhnuidh,
agus fodha tha na gairdeanan slorruidh. A
chionn gu 'n d' rinn thu an Ti as airde 'na
ionad-comhnuidh dhuit cha 'n iiirich olc air bith
dhuit, agus cha tig plaigh amfagus do d' bhiith.'
Thug mo chridlie plosgadh as agus ghreimich na
briathran air m' inntinn mar nach gabh e inns-
eadh dhoinh. Ann an lan-dearbhachd creidimh
ghabli nai ris a' ghealhidh phriseil, agus le
ohridtie foisneachail is neart iir lean mi orm am
measg luchd an fhiabhruis, oir bha mi nis a'
faireaohduinn gu robh mi crioslaichte le neo-
bhasiiihorachd."

Dhearbh Mglu'. Spurgeon 'na fhiosracliadh
fein gur fior faeal an t-salmadair a thubliairt,'
" Bheir fosgladh do bhriathar solns'YSahn cxix.
130). Tha facal Dhe be6 agus eifeachdacli ;
bheir e cha'n' e mhiin solus acli mar an ceudna
neart agus misneach agus ddchas dhaibhsan a
ghabhas ris. Smuainicheamaid, ma ta. air an
fhacal so, an dbchas gu'm faigh sinn ni-eigin ann
a bhios dhuinn mar acair do ar n-anam.

Tha na briathran air am faotainn anns a'
bheannachadh leis an do bheannaich Maois, an
duine le Dia, clann Israeli roimh a bhas. Fad
iomadh bliadhna bha Maois 'na athair do chloinn
Israeli, 'na lorg agus 'na bhata dhaibh a la agus
a dh' oidhche. B' esan caraid a bu dilse agus a

bu dluithe a bha aca air thalamh, agus is ann
ris a bha iad a' sealltuinn anns gach deuchainn.
Cho fhad agus a bha e air an ceann bha fhios
aca nach robh eagal daibh, oir gheibheadh a
ghliooas agus a chomhairle rathad air am fuas-
gladh as gach teiun. Ach a nis, an uair a bha e
air bheul am fagail, bhuail eagal iad oir cha bu
leir dhaibh ciamar a rachadh iad air an aghaidh
as eugmhais- Sin an suidheachadh anns an do
labhair Maois na briathran so. Chuir e 'nan
cuimhne nach bu choir dhaibh a bhi ann an
diobhail misnich, oir ged a bha esan 'gam fagail,
gu robh gairdeanan f6dhpa a bu chumhachdaiche
agus a bu chaomhaile na ghairdeana san, agus
gu robh iad fo chiiram agus fo ghleidheadh an
Ard-Bhuachaille air nach tuit clo cadail no
suain. "Is e an Dia bitli-bhuan d' aite-comh-
nuidh, agus fodha tha na gairdeanan siorruidh,"
Is fhada bho chfile tir ar diithcha-ne agus tir
Israeli, asfus is mor an t-atharrachadh a thaini?

Jo o

air an t-saoghal o laithean Mhaois, ach tha an
gealladh so cho priseil dhuinne an diugh 's a bha
e dhaibhsan an de. Ma bha feum aig a' chinne-
daonna air Dia ann an Ifiithean an leanabais tha
a' cheart fheum aca air fluithast, agus theagamh
feum na 's motha. Ged a tha daoiire an diugh
'nan oighreachan air ealain iir is eblas iir nach
robh aig an aithrichean, agus ged a thug na
nithean sin atharrachadh air am beatha o 'n
taobh a muigh, gidheadh tha cridhe mhic an
duine gun atharrachadh gun sgaile tionndaidh,
le6nta le peacadh is eagal is brdn na beatha so
mar bha e riamh, agus a' miannachadh a bhi
air a threbrachadh gu carraig as airde na e fein.
Mar is motha a chnuasaicheas agus a mheomh-
i-aicheas e air crlch araidh a bheatha, agus mar
is soilleire a chi e anfliannachd fein ri aghaidh
fheartan diomhair is chumliachdan nach 'eil
comas sam bith aige thairis orra, is ann is
motlia a dh'fhairicheas e am feuu\ a tha aige air
Dia, agus a dh' aidicheas e gur e an sgeul as
mllse a b' urrainn da a chluinntinn, gu bheil an
Dia bitli-bhuan 'na ionad-c6mhnuidh dha agus
gu bheil na gairdeanan siorruidh fodha 'na dhol
a mach is na theachd a steach. Bidh daoine a'
feuchainn ri ni-eigin fhaotainn a chuireas iad
ann an iiite Dh6, ni-eigiii a shasuicheas ionn-
drainn is feum an anama, ach sin iarraidh air
nach robh riamh agh. Obair, is airgiod, is
cairdeas, is toilinntinn, is gradh mnatha is
cloiniie — tha na nithean sin uile maith agus ion-
mhiannaichte 'nan iite fein, agus ann an tomhas
lionaidh agus riaraichidh iad cridhe mhic an

duine, ach thig an t am amis an abair e riu mar
thuirt lob ri chiiirdean, "Is luchd-coiulifhurtachd
truagli sibh uile." An uair a tha cudthrom an
t-saoghail so agus nithean nach tuig e ach ann
am pairt a' luidhe air an anara, an sin le claon-
adh nadurra tha e ag iarraidh fasgaidli ann an
■dbchas agus ann an coinhfhurtachdan na. diadh-
aidbeaclid. Asus is e Dia toiseaul] aeus deireadh
na diadhaidheaclid. Mar a ruitheas an abhainn
do 'n cbuan as an d' thainig i, mar sin tha anam
an duine a' gluasad an c6mhdhail Dhe, lobar a
bheatha agus a neirt. As na doimhneachdan
«ighidh e ris.

Is e crioch araidli na h-eaglais agus uile
mheadhonan an t-soisgeil anam an duine a
tharruiug gu Dia, chum fasgadh is fois fhaotainn
ann. Cha 'n e an eaglais fein, no am Biobull,
no na sacramaidean, tearmunn an anania ;
cha'n'eil anuta-san ach lorgan is couiharran a
tha tre6raohadh dhaoine gu Dia, an tearmunn
fior agus laidir. B' e a' chrioch cheudna a bha
fl,ig Criosd ann an laithean fheola. Thainig e
do 'n t-saoghal chum an t-Athair a nochdadh do
dhaoine, agus dh'fhaodadh suim an teagaisg a
thug e seachad mu thiiiichioll an Atliar a bhi
air a chur anns na ceart bhriathran anns an do
chuir Maois e, "Is e an Dia biih-bhuan d' aite-
cbmhnuidh, agus fodha tha na gairdeanan siorr-
uidh." Le bhilean agus gu sonruichte le earbsa
fein ann an Dia sheulaich e an fhii'inn sin air
cridheachan nan deisciobul. Theagaisg e dliaibh
le bhriathran agus le choluadar nach bu neach
Dia nach robh a' gabhail suim do na creutairean
a dhealbh e, ach gu robh a chiiram 's a dhion
thairis orra a ghnath, agus gu robh e:idhon fuil-
teanan an cinn air an aireamh leis. Foadar, ma
ta, gabhail ri sgeul aoibhneach agus chomh-
fhurtachdail nam hriat'nran so, cha 'n ann a
mhaiu air iighdarras Mhaois ach air ijghdarras
as airde, u jhdarras Mhic Dhe. An t-Athair a
nochd esiin do 'n t-saoghal is Atliair caomhail
agus Ikidir e, tearmunn agus neart a shluaigh,
■comasach air an dion agus an gleidheadli,

Is airidh Dia air an earbsa as motha a chuireas
sinu ann. Feoraich de ua linntean a dh'fhalbh,
an do chuireadh riamh gu naire neach a dh'earb
asl Tha mile aobliar againn gun earbsa a chur
annainn fein ach clia 'n 'eil aobliar idir againn
gun earbsa a chur ann an Dia. Tha sinne
luaineach ach tha esan seasmhach ; tha sinne
lag ach tha esan laidir, agus ma thilgeas
sinn ar n-eallacii air an uair a tha ar n-eallach
trom bheir o dhuinn an c6iiihnadh a gheall e.
Tlia an t-as-creideamh ag iadhadh gu furasda
«adlion mu dhaoine diadhaidli, agus air uairean
bidh iad an dii 1 gu 'n do diiicliuimlinich Dia iad
agus sru 'n d' atharraich a chridhe d' an taobh
An uair a tha ciiisean a' dol le6 agus a tha gach
ni a reir am miann tha faireachduinn aca gu
bheil maitheas agus trbcair Dhe 'g an leantuinn

agus gu bheil a ghkirdeanan fodhpa ; ach an
uair a tha cuisean a' dol 'n an aghaidh agus a
tha ciirsa an flireasdail dorcha is searbh 'nam
beatba, ann an droch shlainte, no ann an am
br6in, tha an creideamh agus an earbsa ann an
Dia a' fannacliadh agus their iad riu fein gu 'n
do dhichuimhnich e iad. Ach cha do diiicli-
uimlinich Dia riamh a sliluagh; faodaidh eadhon
malhair a leanabh ciclie a dhichuimhneachadli
agus gun truas a gliabhaii dha, ach cha dich-
uimhnich Dia a shluagh, oir ghearr e iad air
dearnan a lamh. Anns an latha dhona cho
cinnteach ris an latlia mhaitli, ann an call, no
bron, no bristeadh-diiil, tha a ghradh 'sa chaoimh-
neas thairis orra cho seasmhach ris a ghrein
agus na reultan ; agus ma tha iad air am folach
bliuapa is e na neoil dhubha a tha 'n an cridhe
fein is coireach dha sin agus cha 'n e Dia.
Faodaidh caochladh tighinn air ar creideamh-ne
agus air ar faireachduinnean, ach cha tig caoch-
ladh gu brdtli air gradli Dhe no air a smuaintean
caoimhneil d'ar taobh. " Ged dh'atliarraicheadli
na beanntan, agus a ghluaisear na cnuic ; cha'n
atharraicliear mo chaoimhueas-graidh bhuaitse,
agus cha ghluaisear coimhcheangal mo shith,
deir leliobhah." Ciod air bith ar cor anns an
t-saogiial so cha'n' eirich olc air bith dhuinn ma
tha ar cridhe agus ar dbchas air an socruchadli
air Dia; ma dh' iarras sinne a rioghachd-san
agus fhireantachd bidh na gairdeanan siorruidh
timchioU oirnn. Cha tuit sinn as a lamlian san,
agus ann an lamhan Dh^ cha'n fliaigh sinn ach
maith ged a dh' fhaodas am maith sin tighinn
thugainn air mliodh iongantach agus ann an
cruth nach toigli leinn.

Tha na laithean anns am bheil sinn beb Ian
uamhais is eagail. Aig Dia a mhain a tha fios
ciod a bheir uair no latha mu 'n cuairt, no ciod
an sgeul bhrbiiacli a thig thugainn. Oir cha
luhor theaghlaichean anns an rioghachd aig
nach 'eil cuideigin a bhuineas daibh ann an
cunnart bais. Ach deanamaid greim air a'
ghealladh phriseil so, "Is e an Dia bith-bhuan
d' aite-cbmhiiuidh agus fodha tha na gairdeanan
siorruidh." agus bidh e dhuinn 'na ioiiad-fasgaidh
o'n ghaoith agus 'na dhidean o'n doinionn.

DUINE NEONACH.

" Oia meud a bha anns a' choinneamh an
raoir 1 "

"Bha mu dheich ar fhichead innte agiis an
greiisaiche," ars' am foirbheach.

Cha bu trie leis a' ghreusaiche dol aim an
gaoth na coinneimh, ach cha 'n ann 'ga thilgeil
sin air a tha mise an trath-,sa ; tha mi a' cur sios
freigairt an fhoirbhicli a chicmn gu bheil e ag
innseadh diiuit na's giorra na b'urrainn mise a
dlieanamh nach bu duine cumanta an greus-
aiche. An uair a racliadh muinntir an Lagain

23

gu ^ireamh cheanu, aig eaglais no f6ill, aig
tdnadli no baiiais bha an greusaiche daonnan
air a cluir air letli o chach, comharradh cinnteach
gu rohh rud-eigin ann a bha 'g a slidnrucliadh a
mach o dhaoine eile a ghabliadli cur air an aon
gliad. Bha sin ann, mai' a tha mi dol a dh'
innseadh dhuit

B' aithne dhonih e mar naoh b' aithne do
nih6ran. Is ioinadh latha a shuidh mi fad an
fheasgair air eallaig anns an tigh-ghreusachd
aige, agus sinn le cheile a' cnuasachadh air
nithean a dh' fhaodadh agus nach faodadh eoin
an adhair a cliluinntinn. Blia e auabarrach
gaolach air seanachas, agus an uair a gheibheadh
e greim air duiiie a shaoileadh e a bha turail
agus ris am faodadh e inntinn a leigeil gu saor,
bu choma leis ged nach racliadh iall ann am
br6ig an latha sin. Bu chiar leis rabhart no
goileamas dhaoiue gun tiir, agus na 'n tachradh
gu 'm biodh an tigh-greusachd Ian, rachadh a'
ghlas-ghuib air anns a' mhiouaid ; ach faigheadh
e duine ciallach no dithis a bu toigh leis agus
b' f hearr duit leth iiair de sheanachas a' ghreus-
aiche no Sa,baid f hada de 'n ruhinisteir, ged naoh
maiih a thig e dh6mhsa sin a radh. Oir bha e
'na dhuine glic, agus bha inntinn a' meoLah-
rachadh gun sgur air nithean diouihair is
donihain do nach 'eil suim sain biih aig a' mhor-
chuideachd. Cha robh a bheaohdan air iomadh
rud a' oondichordadli uile gu leir ri beachdan
an fhoirbliich, ach ged nach robh muiantir an
Lagain an diiil gu robh combarra nan caorach
air a' ghreusaiche cha mho a bha iad an duil gu
robh combarra nan gabliar e. Cha robh fliios
aca gu 10 mhaith ciod a theireadh iad ris, agus
mu dheireadh chuir iad ann an cro dha fhein e,
agus theireadh iad ris, duine maiih ach duine
nehnachy

Aon rud ne5nach (ue6uach a chionn gu bheil
e annamh) a bha anns a' ghreusaiche, gu 'm bu
ghasda leis diiil a bhi aig daoine gu robh a
chridhe iia bu chruaidhe na bha e. Am bith-
eantas cha mhisd le daoine beachd as fhearr a
bhi aig an t-saoghal orra na tha iad airidh air,
ach cha b'e sin dhasan. Bhruidhneadh e riut
mar fhealleanach a bha sealltaiun air a cho-
chreutairean mar nach robh anuta ach fionnain-
fheoir sliuarach, nacli b' fhiacli gradh no caoimh-
neas a chosg orra, ach a dh' aindeoin sin uile
bha a cliridhe cho blath ri cridhe mathar agus
thigeadh an deirc o lainih cho cinnteach vi
«irigh is luidhe na greine. Latha a bha am
foirbheach anns a' bhuth aige agus e feitheamh
ri brogan air an robli an greusaiche a' cur
ghearr-blionn dha, tluiirt e ris, "Is e an duine
glic an duine a lionas a bhrii fhein agus a
chuireas air an sparr na tha bliarrachd aige ;
ma chi thusa, a Dhonnachaidh, duine 'na ^iginn
•dean in'nuigh air a shon ach na toir dha dad ;
tha eu leoir do dhuine a thrioblaidean fein a

gliiulan gun trioblaidean dhaoine eile a chur air
ainhaich " Bha an greusaiche a' dol air aghaidh
anns an doigh so, agus full an fhoirbhich a' fas
fuar 'na chuislean ri leithid de theagasg, an
uair a chual iad glaodh leinibh ann an seOmar
beag a bha air chul a' bhiitli. Leum an greus-
aiche air a bhonnan agus a steacli e 'na ruith
do 'n t-se6mar, agus an uair a lean am fear eile
e ann an ceann greis feuch ciod a bha cearr,
faicear an greusaiche agus leanabh air a ghliiin,
agus e a' seinn crdnain dhi.

Dean ba-ba mo leanabh

Dean cadal a riiin

'S a' mhaduinn gu mooh thrath,

Dh'fhosgail do shiiil —

Dean ha ba mo leanabh

De;in cadal a rCiin.

Ohaidil am paisde a ris agus leag e i gu caoraliail
anns a' leabaidh. Co bha so ach leanabh ceaird
a thug e o mathair anns a' mhaduinn, agus a'
bhana-cheard air an daoraich, los curam a
ghabhail did. " Dia a thoirt maitheanais
dhoaih," ars' am foirbheach, "chuniiaicmise agus
ioinadli duine eile anns aa Lagan cor na bana-
cheaird aig ar dorsan anns a' mhaduinn, agus
leig sinn a siubhal leatha, ach riun an greus-
aiche gniomh a' Chriosduidh, a dh' aindeoin na
bhios e ag radh. Dxiiim nebiiach f

Air uairean bheireadh e a bheachdan dhomh
air obair na h-eaglais agus teagasg a' Bhiobuill,
agus CO dhiu a chbrdainaid umpa no nach
cirdadh, bha e furasda fhaicinn gu robh e mion-
eolach anns an fbirinn agus gu robh gaol aig air
faoal Dhe. Co dhiu, air cuid dlieth oir bhiodli
e ag radh riurn. gu robh leabluMichean de 'n
Bhiobull air nach do sheall e o chionn fichead
bliadhna. " Cha 'n e," ars' esan, " gu bheil dad
again 'nan aghaidh ach cha d' fhuair mi riamh
rud a b'fhiach annta." Rud a bha gle iongant-
ach, ged a theireadh daoine eile gu 'm b' ann de
she u'sa an abstoil Seuinas e fhein, cha bu toigh
leis Seunias idir. " Duine dona gun siiilean," a
theireadh e ris, " daor ludhach." Ged a bha
meas mor aig air Pol cha robh e deas gu rud
neo-choltach a ghabhail air iiglidarras Phoil mur
robh e soilleir da inntinn fein, agus aon latha
thuirt e riuiu, " Bidli sgoilearan a sgriobadh '.s
a sgrobadh na Greugais feuch an dean iad a
mach ciod a tha Pol a' ciallauhadh anns an rann
ud agus anns an rann ud eile, ach an d' thainig
e riandi a steach ort gu'm faod e bhith gu 'n
d' thuirt Pol iomadh rud nach robh fhios aige
fiiein ro mliaith ciod a bha e ciallachadh." "Ud,
ud," arsa uiise, "bha dull again gu robh bai-ail
a b' fhearr na sin agaibh air Pol." "Tha barail
gun taing agam-sa air Pol," ars' esan, "is ann
agam a tha, ach tha fliios again gu 'm bi corra
rud a' tuiteam o m" bhilean fhein an uair a
tlieid mi ann an teas seanachais nach 'eil air a
chur ann an 6rdugh ceart agus ris nach b'

24

urraiiin mi seasamli gu daingean na'm bithinn
air mo cheasnachadli, agus cha bu choire sam
bith e ann am Pol ged a bhiodh a' cheart ni
fibr uime • san. An uair a chluinneas mi
ministearan a' feucbainn ri Pol a mhineachadh
anil an aiteau sonriiichte d'a litrichean, agus
gun fliios aca air an t-saoghal ciod a tba e
ciallachadh, no ciod a thug air tarruing a thuirt
air iomadb rud air an d' thug e tarruing, bidh e
a' tighinn a steach orm gu 'n deanadh Pol c6ir
gaire na'n cluinneadli e iad agus gu 'n abradli e,
O, na stalcairean ! a' cosg nine air rud anns
nach eil bun no barr, an uair a dh'fhaodadli iad
a bhi toirt aire do na firinnean cudthroinach a
sgriobli mi." Mar sin raohadh an greusaiche
air asrhaidh mu Phol, ach cnireadh duine eile
corrag air agus dh'atharraicheadh e port gu
liiatli. Thachair gu robh oileanach og a'
searmonachadh uair-eigm anns an Lagan, agus
am measg gach fiosrachadh ne6nach eile a thug
e seachad, dh'innis e dhaibb gu robh neasgaidean
air stamaig Phoil. Cha do chord an rud idir ris
a' ghreusaiche, agus is e thubhairt e an d^idh
laimlie, " An creutair grannda, ma bha sin air
an duine bheannaichte dh' fhaodadh esan a
cliumail aige fein, an guirean mosach." Ged
nach saoileadh duine e, b'e Eoin am fear a bu
docha leis uile gu Icir agus cha chuala mi riamli
e a' cur an aghaidh briathran no beachdan
Eoin. Aon latha thuirt mi ris gu robh so a'
cur ioghnaidh orm, " loghnadh ort," ars' esan,
" c'ar son a chuireadh ; an e gu 'n gabhainn-sa
orm f6in gnothuch a ghabhail ri duine mu 'm
bheil e sgriobhta gu 'm b' ionmhuinn le losa e.
B' ionnan sin ri coire fhaotainn do 'n Mhaighstir
chaomh fein, agtm cha duth dhuinn argumaid a
dheanamh ris-san ach aoradh a thoirt dha.

Tba mise gl^ cliinnteach nach robh duine eile
anns an sgireachd a bu d6ine agus a bu
diirachdaiohe agus a b' iriosaile ann an aoradh a
Thighearna ann an uaigneas na'n greusaiche,
ach bha e fior ghaolach air argumaid agus air
sgkth argumaid dh' abradh e air uairean nithean
a bha gle neonach ann an cluasan feadhnach
nach robh 'g a thuigsinn, nithean a bheireadli
dhaibh beachd cearr air an duine laghach, oir
bha e da rireadh 'na dhuiue maith agus na
dhuine turail. Ach dheanadh e argumaid ri
fhaileas ; an uair nach biodh duine aige ris an
connsaicheadh e bhiodh e a' bruidhinn ris fh^iu
agus a' c^ineadh Sholaimh. Dh" fhairtlich orm
riamh tion fhacal maith fhaotainn bhuaith mu
Sholamh. " An daor bheisd," theireadh e ris,
■'amadan cho mhbr 's a bha riamh air an
t-saoghal." Cha b' urrainn dha a thuigsinn
ciamar a fhuair Solamh cliu a' ghliocais, no ciod
an dalladh a bha air suilean dhaoine a blia
saoilsinn gu 'm bu righ glornihor no glic e. Aon
latha dh' flieuch mi ri taobb Sholaimh a slieas-

amb agus a ghliocas fhireanacbadli, ach b'e sin
dhbmhsa an diomhanas. " Bha trealaich de-
fhiosrachadh aige gun teagamh," ars' an greus-
aiche, " sean-f haoail, is tomhseachain, is sguinn
oran, is eolas mu e6in, agus mu chraobhaii, agus.
mu 'n t-sid, ach a thaobh eadhon nan gnoth-
uichean beaga suarach sin cha tigeadh e ann
an uisge na stiurach do 'n dotair Stiubhard a
bha ann an Lochabar." Cha robh an greusaiche
p6sda riamh, agus coltach ri iomadb seann
fhleasgacli, cha robh tlachd an t-samhraidh aige
do bhoirionnaich, agus bha amharus agam gur e
mnathan Sholaimh a chuir uiread grain a bhi
aige air an righ. Cha do thebigh a chridhe
riamh ri duine air bith anns an robh bulge a
thaobh bhoirionnach. Bha e fhein cho beusach
ri maighdinn, agus ged a biia fliios agam nach
bu toigli leis nam mnathan cha chuala mi riamh
e ag radii facal cearr umpa. An aon fhacal a bu
mhiosa a chuala mi e ag radh, b' ann mu dhacli-
aidli Sholaimh, agus mise air bruidhinn air a
thigh mar liichairt mhaisich. " B' fhearr dhuit,"
ars' esan, " fail nam muc a radh rithe ; is
cribhraidh seasgair mo bhothan laghach seach
liichairt an amadain mhbir."

Cha bhe6 an greusaiche an diugh. Thkiuig
am hka air mar bu mhaith leis, 'na shuidhe air
an fhurm agus an car 'na laimh. Bliadhnachan
mu 'n d' thainig a' chrioch air dh' iarr e orm a
ghealltainn dha gu 'n deanainn an t-seirbhis aig
an uaigh, agus chuir e tri cumhachan orm aig
an am ; caibideal .shonruichte ann an soisgeul
Eoin a leughadh os a chionn, uaigh iir a
cliladhach dha far nach ruigeadh cnamhan
salach bhan air, agus am Biobull beag a bha 'na
clioinpanach dha air thalamh a chur ri thaobh
inirte. Duine neonach, ach ma bha e nebnacli,
bu toigh leam e oir bha inntinn fbirinneach is.
cridhe glan aige.

URNUIGH.

A Dhia nan slbgh, fo sgail do sgeith.
Ar duthaioh earbaidh sine ;
Bi thus' ad thearmunn di 'na feum'
'S ad ohobhair re gach linn.

Ar braithrean a tha 'n cunnart bkis,
A' gleaobd air muir is tir ;
Bi dhaibh ad ohobhair anns gach cas
'S thoir buaidh dhaibh anns an stri.

0, dion ar cladaoh o gach n^mh,
0 chlaidheamh, tein', is sgrios,
0 'n t-saighead ruitheas anns an la,
'S o'n phUMgh a thig gun fhios.

Air. 9.

191S.

DI-CHUIMHNE AIR DIA.

Thoir an aire air eagal gu 'n d\-chuimhnich
thu lehohhah do Dhia. — Deut. viii., 11.

Tha na briathran so air am faofcainn anns an
earail a thug Maois, an duine le Dia, do chloinn
Israeil, an uair a bha iad a' dol a steach do thir
a' gheallaidh. Bu lionmhor cunnart agus
deacaireachd a tliachair orra anns an fhasach,
ach bha sin uile seachad a nis oir blia iad air
bheul toradli an saothrach a bhuain agus seilbh
a ghabhail ann am fearann maith; fearanu
cruithneachd, agus ebrna, agus fhionainean,
agus chraobhan fige; fearann a bha sruthadh
le ola agus mil, agus anns an itheadli iad ai'an
gun ghoinne. Ach ged a bha cunnartan an
fhasaich thairis chunuaic Maois gu robh cunn-
artan lira air thoiseach orra; cliunnaic e gu 'n
tugadh reamhrachd is pailteas Chanaain buair-
eadh 'nan lorg, agus mar sin chuir e cumhaohan
s61uimte orra iad a thoirt an aire nach di-
chuimhnicheadli iad lehobhah. Bha fhios aisr
an dunie naomh agus ghlic nach 'eil rud air
bith fo'n ghrein as luaitbe a thairngeas cridlie
nihic an duine air falbh o Dhia na ciiram an
t-saoghail is uabhar na beatha, agus gu bheil
daoine na's uUaraha dearmad a dheanamh air
Dia is diadhaidheachd an uair a tha cuisean a'
dol leotha na tha iad an uair a tlia cuisean a'
dol 'nan aghaidh.

"Thoir an aire air eagal gu 'n di-chuimhnich
thu lehobhali do Dhia." Se uairean thug e
dhaibh an rabhadh so, ach ma leughas tu each-
draidh chloinn Israeil an deidh dhaibh seilbh a
ghabhail anns an fhearann chi thu gu robh
aobhar aig Maois eagal a bhi air gu 'n rachadh
iad air seacharan. Oir dhi-chuimhnich Israel
Dia gu trie, ged a bha 'ainm air a sgriobhadh
air gach clar d'a h-eaohdraidh agus ged a bha a
ghairdean timchioll oirre gun sgur. Cha robh
daoine riamh air thalamh d' an do noohd Dia
fhabhar agus a mhaitheas mar a nochd e iad do
shluagh Israeil ; chunnaic iad comharran agus
iongantasan m6ra fa chomhair an siil anns an
Eiphit agus anns an fhasach, ach a dh'aindeoin
sin uile dhi-chuimhnich iad Dia gu trie agus
chaidh iad as deidh iodholan.

Ach cha 'n ann ri Israel a tha ar gnothuch-ne
an diugh. Ciod a tha sinn fein a' deanamh 1

Am bheil sinne a' di-chuimhneachadh lehobhab
ar Dia? Rud gl6 iongantach gu 'm biodh e
comasach do rahac an duine Dia a dhi-chuimh-
neachadh oir cha 'n 'eil neach eile ann ris am
bheil gnothuch aige mar a tlia aige ri Dia.
Ann an Dia tha ar bith agus ar beatha agus ar
gluasad ; c' aite air bith an teid sinn cha 'n
urrainn duinn teicheadh o ghnuis-san ; ged
uhabhamaid sgiathan na maidne agus ged
shiubhlamaid gu ionadan ioniallach na fairge,
eadhon an sin tha esan maille ruinn. Anns
gach aite agus gach mionaid tha e maille ruinn ;.
o ar breith gu ar has agus an deidh ar bais tha
ar gnothuch ris, ach fhathast tha e comasach
dhuinn a dlii-chuimhneachadh. Rud gl6 ion-
gantach ach mo thruaighe! rud fior. "Air a'
charraig a gliin thu tha thu dearmadach, agus
tha thu mi-chuimhneachail air an Dia a bha ri
saotliair ort."

Is annamh duine a tha di-chuimhneachadh
Dh^ le comhairle shuidhichte agus 'na cheart
deoin. Cha 'n ann mar sin a thbisicheas an
dearmad idir. Tha e a' tighinn mar thoradh
na beatha sliaoghalta Ann an eachdraidh
Israeil tha sinn a' leughadh mu dhuine air an
d' iarradh priosanaoh s6nruichte a chumail air
eagal gu 'm faigheadh e mu reir. Car greis
ghleidh e gu daingean na fhuair e, ach an sin
dh' fhas e mi-churamach agus theich am prios-
anach B'e an lethsgeul a thairg e as a leth
fein, " Am feadh a bha do sheirbhiseach a' bith-
dheanamh an so agus an sud cha robh esan r'a
fhaotainn." Sin direach an taobhar am bith-
eantas gu bheil daoine a' di-chuimhneachadh
Dhe ; tha iad 'nam full 's 'nam fallus a' bith-
dheanamh an so agus an sud, cho driopail 's
'nach 'eil uine aca smuaineachadh air. O
n)hoch Di-luain gu anamoch Disathuirue tha
upraid an tsaoghail 'g an cumail 'nan cabhaig,
air chor agus nach 'eil an inntinn a' socruch-
air ni sam bith ach na nithean a tha iad a'
faicinn agus a' laimhseachadh. Roimh so ann
an Albainn bha an t-Sabaid air a coimhead
naomh agus .saor o gach obair ach obair na h-
eigin agus na trocair, agus ged a bhiodh daoine
driopail se laithean de 'n t-seachduinn bha
cothrom aca air la na Sabaid fois a ghabhail o
nithean an t-saoghail agus an aire a thionndadh
gu nithean spioradail. Bha fois is naomhachd
an latha 'na dhion dhaibh o bhi air am bkthadh

30

gu buileach le saoghaltachd ; acli an diugh tlia
an dion sin ann an toinhas m6r aii- a cliall, oir
tha an t-Sabaid an diugh do'n mhbi'-chuideachd
mar latha eile de'n t-seacliduiim. Shaoileadli
tu gu 'm biodh an tuilleadli meas aig daoine air
fois na Siibaid mar is raotha an cabliag agus an
di'iop air laitliean eile, ach cha 'n ann mar sin a
tlia. Na ccart dhaoine a bhios a' caoidh naoh
'eil mionaid aca dhaibli fein fad na seachduinn,
A tha cho trang agus nach 'eil iiine aca eadhon
iirnuish a dheanarah no facal .Dh6 a leuffhadli,
is iad sin na daoine aig an higha am bheil de
mheas air socair is samhchair na Sabaid, a
chuireas seachad an latha naoiiih cho lipraideacli
ri latha eile ann an cluicheachd is fein-thoil-
eachadh, a' tilgeil air falbli gu suarach an latha
a tha lagh Dhe agus lagh na rioghachd a' toirt
<lhaibli air son fois is aoraidh. Air dhaibh Dia
a dhi-chuimhneachadh fad she laithean cha
«liuimhmch iad e air an t-seaciidamh.

Faodaidh daoine calldachd fhulang agus gun
fhios a bhi aca air an call; faodaidh iad a bin
bochd ach a bhi an diiil gu bheil iad beairt-
each. G'ha so gu s6nruichte fior a thaobh
nithean spioradail. Na 'm b' ann a dh' ao i
mhionaid a chailleadh duine a chail spioradail
bheireadh e sin fanear, ach a chionn gu blieil e
'g a chall uigh ar n-uigh cha 'n fhairich e a
chall. Na 'n stadadh na h-eoin uile de slieinn
air an aon mhaduinn bheireadh a' chluas a bn
bhuidhre fanear; na 'n tuiteadh duilleagan
nan craobh agus blath na raacharach uile anns
an aon oidhehe chitheadh an t-suil a bu doille
an t-atharrachadh ; ach tha ceol uan doireachan
is duilleach na talmhainn a' sioladh air falbh
<!ho reidh samhach 's nach toir daoine an aire gu
bheil iad 'g an call, agus tha an geamhradh am
fagus m' an gann a dh' fhairicheas iad e. Tha
cuid de pheacaidhean a' giiilan am peanais 'nnn
cois. Cho luath 's a chuirear an gniondi iad
tha iad 'g ar faotainn a mach, tha sinn a'
toiseachadh air buain toradh an uile agus tha
fhios againn air. Ach faodaidh duine Dia a
dhi-chuimhneachadh fad bhliadhnachan agus
fhathast gun sin a bhi soilleir do dhaoine eile
no eadhon dha fein. So an cunnart as miosa
uile gu leir. Tha am iiabhrus grad agus a'
chaitheamh mall, ach tha a' chaitheamh a'
marbhadh barrachd air an fhiabhrus. Tha
daoine a' bisachadh gu spioradail le bhi labhairt
toibheim an aghaidh Dhe agus le bhi briseadh
nan aitheantan ; ach basaichidh iad gu spioradail
mar an ceudna gun sin a dheanamh, acli a'
uihilin le bhi dichuimhneachadh Dhe. Gun
fhios daihh fein tha iad a' tuiteam air falbh gus
nui dheireadh nach e mhain nach 'eil Dia 'nan
uile smuaintean ach nach 'eil e ann an gin
diubh. Cosmhuil ris na li ainmhidhean tha an
cuibhrionn anns an t-saoghal so, agus cha 'n 'eil

iarrtus aca air nithean as airde na bhi ag
itheadh agus ag 61 agus a bhi subhach.

Ciod an cunnart as motha a tha bagradh air
rioghachd Bhreatuinn an diiigh ? An e an
Gearmailteach agus an Turcach 1 Cha 'n iad
idir. Gheibhear doigh air dubhan a chur an
sr6in na feadhnach sin. Is e ar cunnart gu
bheil sinn a' dichuimhneachadh Dhe agus ag
iarraidh nithean eile air thoiseach air a' riogh-
achd-san agus fhireantachd. Bheir sin a
thoradh cinnteach 'na lorg oir tha facal Dhe
nach dean breug ag riidh, " Cuirear na h-aingidh
gu h-ifrinn agus na cinnich uile nach cuimhnich
Dia." Aig aon am anns an Fhraing shaoil iad
nach robh feum aca air Dia tuilleadli, agus
chuireadh a mach 6rdugh nach biodh aoradh air
a thoirt dha; ach m'an deachaidli da ghinealach
seachad chunnacas an call agus phill iad air an
ais ann an duslach agus ann an luaithre gu
creud is cleachdaidliean an aithrichean. Tha
eachdraidh an t-saoghail a' dearbhadh gu soilleir
nach do shoirbhich rioghachd riamh a rinn di-
chuimline air Dia. An uair a tha sin a' tachairt
tha na bunaitean a' tuiteam air am bheil staid
urramach a' phosaidh agus beatha an teaghlaich
air an togail. Am measg dhaoine a tha creid-
sinn ann an aon Dia be6 agus fior a chruthaich
iad agus ris am bheil an gnotliuch mar bhreith-
eamh air an latha dheireannacli, tha ceangal a'
phosaidh agus ceangal an teaghlaich air an
aideachadh agus air an coimhead naomh, ach
am mea.sg dhaoine aig nach 'eil an creideamli sin
tha ceangal a' phosaidh agus ceangal an teagh-
laich air an cur niu sgaoil. Tha fiosrachadh ar
beatha a' teagasg dhuinn nach 'eil ni air an
t-saoghal a tha cho eifeachdaoh gu bhi cuniail
be6 fireantachd agUs stuamachd agus moraltachd
ann an cridhe mhic an duine ri creideamli auns
an Dia bhe6 an lithair am bheil aige ri seasamh
ann am breitheanas.

Mur toir daoine iindilachd do lagh agus do
thoil Dhe cha ruig iad a leas liuthair a bhi aca
gu 'n soirbhich iad oir thagimis Dht5 an aghaidh
aingidheachd. Air cho farsuing agus gu 'n
sgaoil rioghachd a sgiathan agus air cho ard
agus gu 'n eirich i ann an ealain agus ann an
gl6ir shaoghalta tha i a' togail a tighe air a'
ijhainneamh mur 'eil i aa; aideachadh Dhe acjus
a' toirt urraim d'a lagh. Ma tha Dia air a dhi-
chuimhneaciiadh ann an dachaidhean ar duthcha
agus nach 'eil fhacal is eagal air an teagasg do
ar cloinn ; ma tha ginealach 6g ag eirigh suas
gun urram aca do Dliia an aithrichean, oibrichidh
sin a mach a thoradh diigheach agus thig crioch
air mbrachd Bhreatuinn.

Cha 'n 'eil te.Tgamh sain bith nach robh sinn
mar rioghachd agus mar anama fa leth a' di-
chuimhneachadh Tehobhah ar Dia. Uigh ar
ii-uigh bha .sinn a' fas saoghalta agus uaibhreach,

31

a' cur ar ii-tiigli agus ar n-earbsa ann an airgiod,
a' fas suarach mu nitheaii spioradail agus luu
fliacal Dhe, ag iarraidli gloir dbiomhain is
toilinntinn na feola air thoiseach air rioghachd
Dlie agus fhireantaclid. Agus faodaidh e bhith
gur h-ann 'g ar smachdachadh a tb^iiiig an
t-uamhas a tlia nis air an talamli, gur e breitb-
eaiias air ar riogbachd agus air rioghachdan eile
na Roinn Eorpa a tha anns a' chogadh oillteil a
tba dol air aghaidb. " An uair a tba breith^
eanais Db6 air an talamb fdgbhimaidh am pobuU
fireantaobd." Do blirigh naoli d' eisd sinn ria
gacb guth eile leis am bheil Dia a' labbairt ruinn
tba e an diugb a' bibbairt ruinn anns an
ti'iirneanach.

Thigibh is raobamaid gu Dia

Le cridhe tiamhaidh broin ;

Ged pheaoaioh siun, ni usan ioobd

Air anmaibh briste, leuint'.

An diugb tha sinn a' chiinntinn a gbutba
igus na cruadbaicliamaid ar cridlieacban, oir is
■e an diugb am ar slain te. Aidicbeamaid esan
'n ar sligliean agus stiuraidb e ar ceumanna
Ciod a' bbuannacbd a tba ann do dliuine an
saogbal uile a cbosnadb agus anani feia a cball 1
Thoir an aire air eagal gu 'n di-cbuimbnicb tbu
lehobliab do Dliia.

BEAN-AN-TIGHE.

Anns gacb dachaidli acb gu s6nruicbte ann
an dacbaidh an fhir-oibre tha an roinn as motlia
de db' uallacb an teaghlaicb a' tuiteam air bean-
an-tiglie. ' Is ise da rireadb ceann an teaghlaicb
agus cba 'u e fear-an-tigbe. Ma tba i deanadaob,
glic, crionna, faodaidh tu sin fhaicinn cbo luatb
's a chuireas tu do chas air a stairsniob, agus
ma tha i an rud eile faodaidh tu aitbneacbadb
air a fear an uair a shuidheas e am measg sean-
airean a' bbaile.

Cba 'n urrainn duine eblas a chnr air mnatban
luchd-oibre gun mUeas a bhi aige orra 'na
chridbe air son an deanadais agus am njisnicb.
Tha e duilicb do the sam bitb tigh a chuniail
suas an diugb air punnd Sasunnach 'san t-seach
duinn, acb tha gu le6ir 'ga dbeanamb agus a'
togail an teagblaicb ann an combfburtacbd air.
Tha cor an fhir-oibre ann an tombas m6r an
-crochadh ris an t-se5rifa mnatha a tha aige.
Ma tha bean thapaidb ghleusda aige bidb a
bb6rd Ian agus a thigh seasgar ged a bbiodh a
tbuarasdal beag; acb mur 'eil aige acb luid bidb
a tbigli lorn agus a cblann rui-sgte ged a bbiodb
deagb pbaigheadh aige.

B'aithne dliomli dk bbratbair a ph6s anns an
aon latha an del pbiutbair, agus faodaidh mi
innseadh mar a tbacbair dbaibb, a cbionn gu
bheil e a' cur soluis air an rud air am bheil mi
a' bruidhiun. Bha fear dhiubbj Eaobann, 'na

threabhaiche, acb ged a bha e c6ir, socrach, agus
'na slieirbbiseach maith, cba robh ann acb duine
bog gun mboran tiiir. Ach mar a sbe61 an
t-agh e pbos e te anns an robh de tlmr na
diieanadh feum dbaibb le cbeile. Cha 'n aitbne
dbomhsa c' ar son a gbabb i e — tba na nitbean
sin diomhair agus os cionn ar n-e61ais — acb co
dbiu gbabb i e agus bu mhaitb dbasan gu 'n do
rinn i sin. Tha an diugb c5ignear cbloinne aca
agus dacbaidh cbo b6idbeacb sona 's a tba anns
an diithaich, ged nacli 'eil de tbighinn-a-steacb
aca acb tuarasdal sgalaig. Cba 'n 'eil oion bidb
no aodaicb orra, tba iad sona toilichte le cbeile,
agus tha an clann air an togail cbo mhaitb ri
clann nan tuathanach. Cha 'n 'eil Eachann
fbein uair sam bitb gun cbomas dol do 'n eaglais
le cion aodaicii, agus ged a bha e, mar a tbubli-
airt mi cheana, car bog rinn a bbean duine
dhetb. Tha eoslas na sgoinne air an dacbaidh
aca; tba an tigh 's a' ohlann daonnan gian agus
bean-an-tighe aoibbeil sgiobalta, air clior agus
nacli 'eil uair a cbi mi i naob diiraicbd mi mo
bbeic a dbeanamb dhi air sgatb a banacha.s-
tighe. Aig an fbortan a tha bratb ciamar a tha
dol aice air a tigh a riaghladh cbo ordail sgoinn-
eil, ach co dbiu, tba i 'ga dheanamh. Tha i
maith air c6caireachd agus maith air fuagbal,
agus a thuilleadh air sin tha slainte mhaitb aice..
Chuidich na nithean sin leatha gun teagamb.

Bha am brathair eile, Seumas, 'na shaor. Bha
e 'na laimb mhaitb agus 'na dhuine stuama, a'
cosnadh suas ri dk phunnd 'san t-seacbduinn.
Blia an te a phbs esan ag obair ann am biith,
caileag bb6idlieacb acb gun eblas sam bitb aice
air obair tighe. An toiseach chaidh leotlia gle
mhaitb ; ged nach robh i suas ri obair cha robh
an obair trom agus bha dol aice air i fbein agus
an tigb a cbumail car sgiobalta. Acb an deidb
dhi a' cheud phaisde fbaotainn, db' fhas i 'na
luid. Cha 'n eireadb i gu deich uairean, agus
gle bliitheanta an uair a tbigeadb an duine
dhachaidh gu dhinneir bha a ceann fhathast
gun chireadh agus a br6gan gun dimadb. Cbaill
i a tlacbd gu buileacb de bhi 'ga cumail fein
grinn sgiobalta, ged a bha i gle cliuramach d' a
[learsa agus d' a b-aodach an uair a bha i gun
pb6sadb. An uair a tbainig an atb phaisde orra
bha a' chilis na bu mbiosa air fad. B' fhearr
leatha biadh bruich a cheannacb as a bluth
seach biadh a gbreidbeadb, agus luideagan de
dli' aodach saor a cheannacb dhi fbein is do na
paisdean seach lamb a thoirt air an t-snath-
aid. Ged a bha deagb tbuarasdal aig an duine
chuir i ann am fiacban e, agus a db' aindeoin a
chridbe cba blieireadh an aon sgillinn air an
.sgillinu eile. Is e tbainig as gu 'n do cbaill
Seumas tlacbd d'a thigh, agus an aite an
oidbche cliur seachad aig taobb a theallaich fein
mar a b' abhaist dba th5isich e air sith is blaths

32

is comhfhurtaclid iarraidli anns an tigli-6sda.
Tha e duilicli do dhuine sam bith o fhein a
dheanamh toilichte aig a ghealbhan fhein, ma
tha an gealbhan sin air bheul a bhi as, an tigli
gun sgiiabadh agus gach ni ann troimh cheile,
paisdean a I'anaich a chioun gu bheil iad salach
agus air dhrocli chomhdach, agus bean an tighe
'na luid gun loinn, gun ghrinneas, gun chbmh-
radh.

Se bliadhna deug roinihe so theireadh a h-uile
duine d' am b' aithne iad gur e Seumas a b'fhe^rr
a dheanadli a rathad anns an t-saoghal na
Eachann, ach an diugh tha Seumas 'na dhuine
gun spiorad, gun mhisneach, gun tigh ris an
fhiach dha dachaidh a radh, a chionn gu'n do
phos e luid ; agus Eachann ' na dhuine aig am
bheil dacliaidh bhdidheach, ghlan, chorafhurt-
achdail, agus inntinn thoiliclite (cha ruig an
saoghal a leas curam a chur air) a chionn gu 'n
do plibs e bean-tighe mliaith.

Tha so a'toirt uaigheachd eile'nam ohuimhne a
dh' fhaodas mi innseadh, ged a tha i gl6 neonach.
Ann an sgireaclid nach ruig mi a leas ainmeaeh-
adh (ged nach bu cliron e ged a dheanainn sin,
oir cha 'n 'eil iad innte an diugh) bha ci,raid 6g
a b' aithne dhomh gu maith. Cha robh tuaras-
dal m6r aig an duine ach bha rogha na bean-
tighe aige agus bheireadh i air a' bhonn-a-se dol
cho fada ris an sgillinn. Bha e ear coltach ris an
fhear mu'n robh mi ag innseadh cheana, 'na
dhuine coir socrach, agus na fhear-oibre maith,
ach rud beag bog. Bha triuir chloinne aca
agus bha iad le cheile sona doigheil 'nam bothan
beag. Air a' cheathramli p^isde shiubhail a
bhean agus is e rud cho deistinneach 's a bha
agam riamli r'a dheanamh an leanabh a bhais-
teadh laimh ri corp a nihathar. Thiiinig bana-
charaid air chor-eigin a ghabhail ciiraim do 'n
chloinn car greis, ach ann am beagan iiine
b'fheudar dhise falbh agus cha robh daimheach
eile aige a shealladh as an deidh. Thug e a
steacli bean-tighe ach ann au iiine ghoirid dh'
fhag ise e cuideachd, oir cha robh an obair a'
cordadh rithe. Dh' f hasdaidh e t6 eile ach cha
robh i a' freagairt air a leithid a dh' &ite.
Bhithinn a' dol 'ga fhaicinn an tratli-sa 's a
rithist agus bha e furasda gu le6ir fhaicinn nach
robh d6igh no rian no sgoinn anns an tigh mar
a bha ann an uair a bha an te nach maireann
beo

Latha de na laithean c6 a thiinig 'g am
fhaicinn ach an duiiie so. Thuirt e gu 'n
d' thainig e a chur ceiste orm agus a dh'iarraidh
comhairle. Am biodh e ceart da p6sadh a ris
an taobh a stigh de bhliadhna ? Thuirt e nach
robh a' chlann air an cumail air dealbh, gu robh
e a' gortachadh a chridhe a bhi 'g am faicinn
mar a bha iad, ach nach b' urrainn da tuarasdal
a thoirt seachad as a thuarasdal beag fein a

gheibheadh dha bean-tighe guntaing. "Feumaidh
mi," ars' esan, " p6sadh a ris, ach tha na comh-
earsnaich ag radh rium nach coir dhomh sin a
dheanamh gus am bi an te nach maireann
bliadhna marbh air a' chuid as lugha." (Bha so
nui sheachd miosan an deidh a bais.) " Coma
leatsa ciod a their na coimhearsnaich," thuirt
mi ris, "dean tliusa an rud a tha freagairt air
do dhachaidh agus air do chlann ; agus cha 'n
fhaigh duine tiirailsam bith coire dhuit." Ach
ehuir an atli rud a thubhairt e ioghnadh a bu
mhotha orm. " An aithne dhuibh fein," ars'
esan, " te a fhreagradh orm; tha sibh na 's
eblaiche anns an diithaich na mise agus bhithinn
'n ur coniain na 'in bruidhneadh sibh ri te-eigin
air mo shon," Thuirt mise ris an duine nach
gabhainn an saoghal gu leir agus a' leithid sud
de dhleasdanas a ghabhail os laimh ; nach robh
e idir coltach gu 'n deanainn air son duine eile
rud nach do rinn mi air mo shon fein. Co
dhiu dh' fhalbh e am feasgar sin.

An ceann tri seachduinnean thainig e air ais
agus dh' fhebraich e dhiom am bithinn aig an
tigh air latha sbnruichte. Thuirt mi ris gu 'm
bitheadh; an robh feum aige orm? Thuirt
e nach robh e uile gu l^ir cinnteach fhath-
ast, ach theagamh gu 'm e a' pbsadh an la
ud. " Dh' innis an cbcaire anns an tigh-mhbr
dhomh," ars' esan, " gu bheil bana-charaid aioe
fh^in ann an Glaschu a fhreagradh orm gasda,
agus gheall i fios a thoirt dhomh gu goirid, agus
ma chbrdas sinn bu mhaith leam am pbsadh a
dheanamh cho trath 's a ghabhas e deanamh."

A' dheanamh mo sgebil goirid liha bana-
charaid a chbcaire toileach agus thainig i. Cha'n
f haca iad a cheile riamh gus an latha aa do phbs
iad. Chaidh mise do thigh an duine 'g am
pbsadh. Cha do chbrd aogas bean na bainnse
rium idir, ach ma bha e fh^in toilichte leatha
(agus bha choltas air gu 'n robh) cha b'e mo
ghnothuch-sa a bhi diumbach. Chaidh an
t-seirbhis air a h-aghaidh ach ann am meadhon
gnothuich thuit bean na bainnse ann an laigse,
agus b'fheudar stad a chur air an t-seirbhis
agus uisge a chrathadh oirre gus an d' thainig i
thuige.

Tri miosan 'na dheidh sin bha baisteadh aca,
ach cha bu mhise a rinn am baisteadh ach an
sagart. Am measg gach olc eile a rinn i air an
duine bhog reidh thug i leatha e do 'n eaglais
Phapanaich. Dh'fhaodadh e litir-dealachaidh
a thoirt do 'n bldast gun naire, ach air sgath
na cloinne lean e rithe, ach is mbr m' eagal nach
b' fheairrd a' chlann dad i. lomadh uair bha
leth-aithreachas orm nach d' flieuch mi ri bean
fliaotainn do 'n duine ; air cho dona 's gu 'm
biodh mo dhrbbhaireachd cha b' urrainn mi
malairt a bu mhiosa a dheanamh dha na rinn
an cbcaire.

Air. 10.

191S.

SENACHERIB.

Mar so shaor an. Tighearna Heseciah agus
luchd-aiteachaidh lerusaleim a laimh Shenach-
erib, righ Asiria, agus a laimh nan idle, agus
stiuir e iadair gach taohh. — //. Eachd. xxxii. 22.

Rinn Senacherib, righ Asiria, fuaim na latha
agus na linn. Mar clieaunard airiii cha'n'eil e
ri ainnieacheadh maille ri Alasdair Mor agus
Napoleon, ach mar sgriosadair rioghaohdan cha
robli e fada air deireadli air na ceatharnaich
sin. Fliuair e oighreachd fharsuinn bho attiair
ach ged a bha rioghachd cho mor agus naoh
b' aithne dha a criochau, cha'n fhoghnadh i
dhcisan. Cha robh an soaghal uile fo chasan,
agus cha bu lugha na iompaireachd an donihain
a shasuicheadh e. Gu straiceil, spagluinneach,
mor-chuiseach, labhair e gu toibheumaoh an
aghaidh Dhe agus dhaoine Mar shaighdear
cha robh e ri choimeas ri athair ach na sbuilean
fhein cha robh saighdear riamh coltach ris. B'e
an " righ mor " ainm air fein agus b'e thoil gu'n
deanadh righrean na talamhainn uinhlachd dha.
Tha eaclidraidh Shenacherib a' toirt ard-righ eile
n' ar cuimhne agus is fhiacli dhuinn sealltain
oirre. Air bas athair anns a' bhliadhna 705
roimh am Chriosd thoisich e air righeachadh
Mu 'n gann a bha e anns an t-strathair
chruinnich e feachd m5r agus chaidh e a
chogadh ann an aghaidh Bhabilon. Bha
gaisgich athair a thug buaidh ann an iomadh
oath maille ris agus shoirbhioh leis. Chiosnaich
e rioghachd Bhabilon, chuir e an righ a thaobh
agus chuir e a charaid, Belibni, na righ air sean
duthaich nan aibhnichean. Ghabh e roimhe
agus sgrios e Elam le faobhar a chlaidheamh
agus le teine. An iiair a fhuair e an lamh-an-
uachdar anns an airde an ear thionudaidh e
aire ris an airde 'n iar, Dhuisg rioghachd ludah
fhearg gu sonraichte agus tharruing i a naimh-
deas nimheil oirre fein. Bha na h-Iudhaioh a
paigheadh cis do athair ach dhiult iad raal na
foirneirt a phaigheadh dhasan, agus bhoidich e
nach tugadh iad dulain dha ann a nasgaidh.
Thog e air le feachd mor a' sgrios agus a'
marbhadh air a shlighe. Bha toil aige leithid
de dh' eagal a chur air ludah agus gu'n geilleadh
iad dha gun bhlar a sheasamh. Sgrios e Tir
agus Sidon agus loisg e inoran bhailtean.
Striochd Ashdod, Ammoii, Moab agus Edom

dha agus gheall iad ois a phaigheadh ach riogh-
achd ludah agus bailtean nam Philisteach, a
reir an n6s, cha gheilleadh dha. Chuartaich e
Ascelon gu teann agus ann am beagan iiine
thuit am baile so. Bha Senacherib a nis a
tarruing dluth agus bha Heseciah agus a luchd-
comhairle ann an cunnart mor. Bha aon neach
fadleirsinueach ardudiisneachail ann an Jerusa-
lem. Ghairm Isaiah a luchd - duthoha gu
aithreachas agus earbsa ann an Dia. Ach mar
is trie a thachras, bha comliairle an duine ghlic
air a bathadh ann an gleadhraich na h-amaid-
eachd. Is e an Eiphit a roghnaich iad mar
chul-taic. Ann an la na h-airo agus na
teanntachd dh' earalaich Isaiah iad gur e Dia
a mhain a ni cobhar air a shluagh. Cha 'n
eisdeadh iad ris an fhaidhe agus chuir iad an
earbsa anns an Eiphit. Cha mhor a b' fhearrd
iad na h' Eiphitich. Choinnich Senacherib iad
aig Elteceh agus chaidh an la le saighdearan
Asiria. Bha gach bealach a dunadh air
lerusalem. Le teine agus faobhar a' chlaidh-
eamh sgrios Senacherib an duthaich, ghlac e da
fhichead agus sia daingneach agus chuir e
c6rr agus da cheud mile de'n t-sluagh air
fogradh do 'n airde an ear. An uair a
chuartaich an namhaid baile Lachish dh'oilltich
Heseciah agusa luchd-comhairle. Nan tuiteadh
an daingneach so cha robh an " righ mor " ach
astar beagan laithean o 'n bhaile naomh. Chuir
an righ lerusalem ann an uidheam air.son
seisd ach thug e aon oidliirp eile air fearg
Shenacherib a thionndadh air falbh. Chuir e
teachdairean gu righ Asiria a cheannach tear-
ainnteachd le duais-chlaonbhreth. Thug e mar
thiodhlac do namhaid deich talanna tichead de'n
or, ochd ceud talann airgiod, cathraichean agus
suidheachaiu riomhach le deudchnaimli luach-
mhor, agus seirbhisich agus luchd-ciuil gun
aireamh. Ghabh Senacherib tiodhlac na reite,
ach b' fhaoin an righ a chreid gun gleidheadh
Senacherib a ghealladh. Ma bha airgiod agus
or cho saibhir aig righ ludah, carson nach
glacadh righ Asiria ionmhas lerusalem uile gu
leir % Bu bhochd suidheachadh lerusalem, agus
cha robh gliocas no creidimh aig neach ach
Isaiah agus am beagan a bha a creidsinn ann.
Tha dealbh a' bhaile agus na tire air a tharruing
dhuinn le laimh neomhearachdach anus a' eheud
chaibdeil de leabhar Isaiah. "Ah, cinneach
peacach ! sluagh luchdaichte le h-aingidheachd!
siol nan daoi ! clann a ta 'nam milltearaibh !

34:

threig iad an Tighearna, bhrosnaich iad Ti
naomh Israeli gu feirg, dh' fhalbh iad air an
ais. . . Tha bhur tir fas, tha ur bailtean

air an losgadh le teine; bhur fearann, tha
coigrich 'ga itheadh suas 'nur lathair ; agus
dh' fhasaicheadh e mar gu 'm biodh e air a
sgrios le sluagh coimheach. Agus tha nighean
Shioin air a fagail mar bhothan ann am
fion-lios, mar thigh-fasgaidh ann an garadh
chularan, mar Ijhaile air a theannachadh le
naimhdibh."

Thoisich an sluagh air tionndadh ri Dia.
Bha an teampidl lau gach maduinn, meadhon-la
agus feasgar, Bha gach fear le thabhartas a
luchdachadh altair na h-iobairt. Cha robh na
teintean a dol as, ach ged a bha comharan
faicsinneach an creidimh follaiseach, cha robh
doimhneachd 'nan aithreachas. Gu sgaiteach
tha am faidhe a' sgriobhadh — "Anuairathig
sibh gu 'r taisbeanadh fein ann am lathairsa, co
dh' iarr so air 'ur laimh, mo chiiirteansa a
shaltairf? Na tugaibh tabhartas diomhain
uaibli ni 's mo : tha tuis na grainealachd dhomh :
a' gheallach iir, agus an t-sabaid, gairm a
chomhchruiunich, cha'n fheudar leam 'fhulang:
is euceart eadhon an comhghairm naomh. Bhur
gealaichean lira agus 'ur feillean suidhichte, is
f uath le m' anam : tha iad 'nan eallaich orm ;
tha mi sgith d' an giulan." Cha robh an
cridheachean ceart ann an sealladh Dhe agus
2us an cuireadh iad air falbh olc an deanadais
agus am foghlumadh iad maith a dheanadh cha
robh Isaiah am beachd gu 'n eisdeadh Dia ri 'n
glaodh. Ged a bha a mhor chuid tur aineolach
air an dleasdanas bha iarmad beag ann nach
■do bib an glun do Bhaal agus nach do chaill an
dochas ann an Dia.

Air sgath nam firean thionndaidh an Tighearna
buille-bhais Shenacherib o'n bhaile naomh agus
sgrios e an sgriosadair, righ mor Asiria. Cha 'u
'eil an eachdraidh a deanadh soilleir a cheart ni
a thaohair, ach eadar gorta, plaigh agus galar
basmhor leagh saighdearan Asiria air falbh agus
thainig air an righ iiaibhreach tilleadh dhach-
aigh gun leruaalem a ghlacadh. Bha e beo
bliadhnachan an deigh seisd lerusalem ach
thainig e gu crioch bhoohd aig lamlian a mhic
fhein aims a bhliadhna 681.

Nach. eil lorapaire uaibhreach na Germailt
& toirt 'nar cuimhne Shenacherib.

Bha iomparachd fharsuinn agus soirbheach-
adh neo-ghann na dhuthaich, ach mhiannaich
e cuid a chomhearsnaioh. Bha fhios aige gu'm
b'ann le foill agus cuilbheartan a ghlacadh
moran de 'oighreachd. Cha robh e riaraichte le
chuid agus chuir e roimhe gun leanadh e droch
eisimpleir a shinnsirean. Air muir agus air tir
rinn e uidheam. An uair a shaoil leis gun
d' thainig lanachd na h-aimsir, bhruchd a
shaighdearan, marcaichean agus coisichean thar
criochan a chomhearsnaich. Le creacli, le teine

agus claidheamh geur a bha an geall air fuil
sgrios e Belgium agus earann de 'n Fhraing.
Gu toibheumach ga aimneacheadh fein "an righ
a 's airde " shaoil leis gun ceannsachadh e an
saoghal uile gu leir. Cha b'e a cheud fhear a
thug an oidhirp cheudna, ach cha robh soirbh-
eachadh aig na chaidh air thoiseach air agus
cha 'n 'eil sinn a creidsinn gu 'n soirbhich leis-
san. Tha righ os cionn gach righ agus gun
ghutb mor no droch fhacal, cuiridh e dubhan
ann an sr6n nan uaibhreach agus togaidli e an
dream iriseal gu inbhe ard. Cha robh
Senaoherib riamh na bu deonaiche Ieru.salem a
ghlacadh na tha an t-Iompaire Uilleam air an
rioghachd so a shealbhachadh. Tha sinn a
creidsinn gu 'n d' rinn sluagh na rioghachd a
suas an inntinn nach fulaing iad eucoir no
foirneart agus le comhnadh Dhe, gu 'n smach-
daich sinn Senacherib an la diugh. Ach na 'n
robh Isaiah 'nar nieasg chitheadh e iomadh
comhara nach eil ar cridheachan ceart ann an
sealladh Dhe. Tha cuid a' cur an dochas anna
an " Eiphit," ann an rioghachdan eile a tha
anns a ohunnart cheudna ruinn fein. Tha
seorsa gluasad anns na h - eaglaisean agus
dusgadh am measg an t-sluaigh, ach cha 'n 'eil
aithreachas coifccheann anns an tir. Tha maigh-
stirean agus luchd-oibre ann an amhaichean a
cheile, a deasboireachd agus a consachadh mu
phaigheadh agus uairean. An uair a tha
Senaoherib aig an dorus tha an t-am aig
amaideachd de 'u t-seorsa stad. Faiceadh an
sluagh, bochd agus beartach, aingidheachd an
deanadais, agus tionndadh iad le aithreachas ri
Dia agus cha leig Esan le Senacherib Ger-
mailteach ar tir a sgrios no ar sluagh a thoirt
ann am braighdeanas. Saoiridh an Tighearna
o laimh Shenacherib luchd-aiteachaidh lerusalem
agus o laimh nan uile, agus stiuraidh E sinn air
gach taobh.

URNUIGH MATHAR.

Bha caraid cheanalta ch5ir air an robh mi
gle eolacli aon uair ann an eilean mara air
taobh an iar Albainn. Bha iad air an deagh
dhoigh le baile fearainn a bha a giulan buaile
de chrodh Gaidhealach, ceud no dha de
mheanbhchrodh agus dk each. Bha fear-au-
tighe diochiollach, gleusda aig baile agus aig
margadh. Cha robh a bliean oirleach air
deireadh na h.aite fein. Ohumadh ise a suas
a ceann fhein de 'n aniall. Bha iad nan deagh
chomhearsnaich, caoimhneil, cairdeal, baigheal
agus bha an cliu am beul gach neach. Bha
esan na fhoirfeach anns an eagiais, agus na 'n
robh an dreuchd fosgailte do na mnathan
b' airidli ise air aite ri gualainn a fir. Co air bi
a bhiodh air ionndrain o'n eagiais air an t-sabaid
cha bhiodh aite suidhe an fhoirfich falamh ach

35

esan agus a cheile a bhi 'nan slainte. Bha iad
posda bliadhnaohan ach iolach paisde cha
chualas mu 'n dachaigh. Bha an dithis air an
toirt a suaa do chloinn agus is minic a tlioirt
each gu 'm b' olc an airidh nach robh teaghlach
aca. Bha na bliadhnaohan a' dol seachad ach
gun mhac gun nighean bha an tuathanach agus
a bhean. Cha chualas an gearan agus cha 'n
ann trie a dh' eireadh an gnobhach so mar chuis
seanachais eatorra. Bha an dachaigh crabhaoh
agus clileachd iad aoradh teaghlaich gu riagh-
ailteach a' toirt buidheachais do Dhia airson
sochairean an la agus ag iarradh fhasgadh agus
a dhion airson na h-oidhche. Ann an diomh-
aireaohd a seomair fein bha uvnuigh gun fhacal
ag eiridh gu trie o chridhe na mnaoi gu 'm
faiceadh i sliochd, na 'm b'e toil Dhe e. Agus
cha robh a li-urnuigh gun eisdeachd. Thainig
leanabh gille orra a lion cupan an gairdeaehais.
Cha bu lugha gairdeaehas an cairdean, gach
aon mar gun tigeadh beannachd air fein. Cha
robh de theaghlaoh ann ach an t-aon, agus ann
an suilean a mhathair 's ann air Seunias 6g a
bha a' ghrian ag eiridh. Cha robh dith cothrom
no aire air an leanabh agus dh' f has e suas na
bhalach laidir eireachdail. Nochd e trath
buaidhean inntinn oscionna eho-aoisean agus bha
am Maighstir-sgoile agus am ministeir a' toirt
am barail gun deanadh e ainm iomraiteach dha
fein. Ach ged a bha inntinn geur a thogail na
sgoile cha robh Seumas idir measail air an
ionnsachadh. Ni mo a bha tlaohd aige do
dh' obair an fhearainn. Cha deanadh e buach-
aille ghobhair agus eha deanadh e buachaille
chaorach. Thoisich e gle thrath air toirt a
mach comunn ghilleau a bu shine na e fein,
agus bha amiiarus aig athair gu 'n robh piob
thombaoa air a ghuilan rau 'n robh e ceithir
bliadhna deug. Bha Seumas leisg, diomhanaoh.
Bha gradli a mhathar a dalladh a suilean agus
cha bu leir dhi comharan a bha a cur iomagain
air athair. Rachadh e air oheilidh aig toiseach
na h-oidhche agus an drasda agus a rithist
bhiodh aite falamh aig aoradh teaghlaich a
pharantan agus nan seirbhiseach.

Gu diiiaohdach agus gu ciuin choirich athair
e agus ged nach d' thug e drooh fhreagairt air
athair cha robh a ghiulan a dol am feabhas.
Seaoh trioblaid a chur air a mhathair cha robh
athar ag radh a bheag ach bha e soilleir gu
leoir gu 'n robh an duine c6ir fo iomagain. Cha
robh ise cho neo-bheachdail agus a bha duil
aigesan, ach bha foighidinn neo-sgitheil aice.
Dh' fhuirich Seumas aon oidhche anamoch aii-
cheilidh agus ohab' urrain do athair a thrioblaid
inntinn a chleith na b'fhaide. Dh'fhosgail e a
chridhe ri chompanach agus na deoir a sruthadh
gu frasach ri aodann. " A Sheonaid " ars' esan
" nach sinne a bha sona an uair a bha Seuma?
beag, agus nach trie a leig sinn leis an inntinn
seoladh air sa;iathan ar oraidh agus a chunnaic

sinn Seumas ann an urram agus fo chliu aig
eolaich agus aig comhaioh, ach an diugh tha e a
bristeadh mo ohvidhe le dhiomhanas agus a
ghoraiche. Tha eagal oruisa nach dean e maith
gu brath. Bhithinnsa gle thoilichte 'nan
leanadh e mi anns an fhearann a bh' aig m'athair
agus mo sheanathair, ach bha fhios agam gu 'n
robh ni eile ann a'd araharcsa, agus bha mi
leagta ri 'd thoil. Thubhairt mi ris gu 'n robh
mi dol ga chur do 'n sgoil do Ghlaschu agus
dhiult e mi deas agus direach. B' aill leam gu'n
gabhadh thusa cothrom air a chorahairleachadh."
"Tha mi faioinn nach bi e furasda a stiuradh "
arsa Seonaid ''ach cha chreid mi gu brath gu'n
toir Seumas tamailt oirnn. Thainig Samson
mar aonghin mic gu mhathair agus bu mhor a
tlachd ann ged chaidh e air seachran agus a
thug e cridhe goirt di. Ach ged a dh' iarr i e
ann an urnuigh dhurachdaoh a thogail dhi fein
inisg nam mnathan ann an Israel, tha amharus
agam nach d' rinn e mar a rinn mise urnuigh
moch agus anamoch gu 'n gleidheadh agus gu 'n
stiuradh am Freasdal Seumas. Tha e ceann-
laidir darireadh ach gabhaidh e stiuradii agus
cha dean an Tighearna slat-sgiursaidh do 'n
ghille anns an do oliuir sinn ar n'uigh. Faodaidh
gu 'n d' rinn sinn tuilleadh dheth agus a bha
glie dhuinn ach, le comhnadh an Fhreasdail, tha
mi ann an doohas gu 'n leig Seumas a ghoraiche
dheth gu 'n dail agus gu 'n gabh e comhairle a
pharantan." Chaidh fear-an-tighe mu thamh
mu 'n do thill Seumas ach bha a' mhathair a
feitheamh air agus fhuair i gealladh Sheumais
gu'n rachadh e do'n sgoil ann an Glaschu. Cha
robh ionnsachadh na uallach air agus rinn e gle
nihaith anns an sgoil. Bha balaich a' bhaile a'
deanadh fanoid air an toiseach ach bha Seumas
laidir misneachail agus thuig gillean a' bhaile
gu 'm b' fhearr a shith na aimhreit. Is iomadh
ni a dh' ionnsaidh Seumas nach robh air a
theagasg anns an agoil. Rachadh e anns an
oidhche do sgoil nan dorn, agus a chionn gu 'n
robh e fuasgailte, laidir cha do chuir e dragh air
a cheud duals a' chosnadh aig an obair so.
Ruitheadh e mar mhialchu agus aig cluich na
casbhall cha robh anns an sgoil a bheireadh birr
air Seumas. Cha robh athair idir diumbach
gu 'n robh e maith air cluich. Thaitinn am
baile mor cho math ris a' bhalach agus ged a
thilleadh e dhachaigh anns an t-samhradh bha
fiabhras air gus am fosgiadh an sgoil anns an
fhoghar. Chaidh tri bliadhna seachad agus
eadar cluich agus aighear agus ionnsachadh bha
Seumas gle shona. An uair a dh' fhag e an
sgoil chaidh e do 'n oil-thigh agus air beagan
dragh agus ach beag gun fhios da bha e na
dheagh sgoilear. Bha toil aig a mhathair fhaicinn
na mhinisteir ach nan robh a thoil aig athair is e
fear-lagha a bhiodh ann. Cha robh Seumas air
a thoirt a suas do dhreuohd sam bi. Air faiche
na cluiche bha e mar righ air a chompanaioh.

36

Cha robh coinneamh chridheil aig Gaidheal a'
bhaile iiach robh Seuiuas anlatbair. Dhannsadh
e fad na h-oidhche agus uidh-aii-.an-uidh thainig
e air au dram. Clia b'e drongair a bh' ami ach
bha e ann an cunnart tuiteam fo bhuaidh na
dibbe. Ach eadar cluich agus diomhanas.
michuram agus gbraiche fhuair e coir air na
litrichean M.A. a chur an deigh ainm. Thainig
an la anns an do chuir e dail, an la anns am
feumadh e taghadh a dheanadh air a shliglie.
Cha robh tlachd aige do 'n lagii agus cha leigeadh
a chogais dha dol ceinn na b' fhaide air slighe na
cleir. Chunnaic e nach b' urrainii dha aon chuid
athair no mhathair a thoileachadh, agus ged
nach b'e gealltar a bh' ann bha eagal air gnuis
athair no mhathair fhaicinn. Bha e ann an
iomoheist ciod ris an tionndadh e an uair a
thachair aon de dhroch companaich air agus na
chuideachd thug e America air.

Chain a pharantan lorg Sheumais mar gu 'n
sluigeadh an talamh e. Cha robh fhios aca
codhiu a bha e beo no marbh. Chuir athair
forfhais anns gach cearn ach sgeul air Seumas
cha robh ri fhaotainn. Bu bhochd agus bu
bhronach au tuathanach c6ir agus a bheau.
Chaidh iad mu 'n gnothach mar a b' abhaist, ach
ainm am mic cha deaoh thar am bilean am measg
nan comhearsnacli, agus le uaisle nadurra cha'n
ainmeachadh na cairdean Seumas 'nan lathair.
Ach bha am br6n a' deanadli chlaiseau 'nan
aodann agus bha an aois a' laighe orra le cheile.
Thoisieh ciabhag an tuathanaich air liathadli
agus a shlinneanan air cromadh agus theireadh
a chairdean "nach e a tha dol air ais."

Cha robh coltas na h-aois cho comharraichte
air Seonaid. Aig bun a cridhe bha faireaoh-
duinn gu 'n sgaoileadh neoil an dorchadais agus
gu'n dealradh solus na greine air an t slighe.
Rinn maitheas Dhe a dh' eisd ri h-urnuigh ann
an am na h-oige, greini air a cridhe agus ciod air
bi a dh' abradh each cha chreideadh i gu 'm
bitheadh i air a mealladh na dochas. Bhiodh a
cluasag liiuch le deoir gach oidhche ach suil cha
dhiinadh i gun urnuigh dhuraohdach airson a
mic. Bha i cinnteach gu 'n robh e beo ged nach
robh dearbhadh aice ach na cridhe fein. Ged a
chaidh Seumas bochd air seachrau, bha suil a
mhathair ri thilleadh. Bha a sheomar deas glan
air thoiseach air agus aoidheachd agus gradh
a' feitheamh air. Bha aoradh teaghlaich 'ga
chleachdadh mar a b' abhaist agus aig iarrtas
Sheonaid bha a choigeamh caibdeil deug de
shoisgeul Lucais air a leughadh air oidhche na
sabaid. An uair a chluinneadh i an earrann
sin a tha ag radh " Eiridh mi agus theid mi
dh' ionnsuidh m' athair, agus their mi ris, athair,
pheacaich mi an aghaidh f hlaitheanais agus ann
ad lathair-sa " bha faochadh a tighinn gu
cridhe agus a dochas a neartachadh gu 'n
duisgeadh Seumas, a mac, o mhichuram agus

amaideachd agus gu 'n tilleadh e chum d.eas
danas agus tireantachd.

Bha Seumas a' caitheadh a laithean mar mhac
struidheil ann an America. Bha e a' cosuadh
arain ann an tighean cluich nam bailtean mora.
Bha e 6g laidir agus bha e teoma le dhuirn agus
cha robh cion cosnaidh air. Ann an aon ni
leig e ris nach robh a chogais reidli ris. Chaidh
e fo ainm gallda seach smal a chur air deagh
ainm Gaidhealach athar. Ged a bha a thuaras-
dal mor, sgillin cha chuireadh e seachad airson
la na heiginn. Thainig oidhche anns an do
thachair a mhaighstir air Seumas agus cha 'n e
a mhain qu 'n do chaill e binn a bhreitheamh
anus a chaonnag ach mar a bha mi-fhortan an
d^n da bhriseadh dithis de 'aisnean agus a
ghairdean cli. Bha airgiod gle ghann mu' n
robh e na shlainte a rithist, agus an uair a bha
airgiod gann cha robh a chairdean lionnihor.
Thigeadh aogas a mhathair ga ionnsuidh ana an
aisling na h-oidhche ach dhichuimhneachadh
e i ann an upraid a' la. Bha e aon oidhche
sibaid a' coiseachd sraid gu sgith, airsneulach
agus bha am feasgar blath. Chunnaic e
cothional a' cruinneachadh aig aon de na h'
eaglaisean agus stigh le cich ghabh e. Cha 'n
ann a dheanadh aoradh a chaidh e, ach bha e
sgith agus bha dubhar anns an eaglais o 'n teas
loisgeach a bha air an t-sraid. Bha rudeigin
ann an guth an t-searmouaiche a dhuisg aire,
agus dh' aithnich e gu 'm b'e fear duthcha dha
fein a bha anns a' chrannaig. Thug guth a
mhinisteir a chairdean na chuimhne agus an
uair a thill e do 'n tigh-osda anns an robh e
fuireach bha e gle neo-thoilichte le chaithe
beatha fein. Aon ni gu 'n deanadh e cha
b' urrainn dha gun a bhi breithneachadh air na
chual' e. Cha robh a chadal ach luaineach an
oidhche sin. Bha gleachd air faiche anama mar
a bha eadar Taoob agus an t-aingeal agus thug
an t-aingeal a bhuaidh. Chuimhnich e air a
mhathair agus a dochas gu'm bitheadh e fein na
fhear-teagaisg. Chuir e roinih gu'n treigeadh e
an t slighe fhiar air an deachaidh e cho fada
agus, le comhnadh Dhe, gu'n athcheannachadh
e an aimsir a mhibhuilich e agus gu 'n caitheadh
e an cbrr de 'bheatha ann an seirbhis Dhe.
Thill e do Ghlaschu agus chaidh e do 'n oil-
thigh a rithisd. Cha do thachair neach air a
b' aithne dha. Bha a chompanaich uile air
falbh agus na gillean oga a bha leis cha b'aithne
dhaibh eachdraidh Sheumais, ni mo a dh' f hios-
raich e iad. Bha e bliadhna ann an talla na
diadhaidheachd mu 'n do sgriobh e dhachaigh.
Sgriobh e litir ag innseadh do athair gu 'n
d' thainig atharrachadh air agus gu 'm faiceadh
a mhathair fhathasd e ann an crannaig. " Nach
ann againne a tha an dearbhadh air maitheas
Dhe" thubhairt Seonaid ri fear "fhuair sinn e
an dara uair o Dhia agus is fhearr an dara uair
na cheud uair."

Air. 11.

1915.

AM FOGHAR.

" Ciod a dh' iocas mi do 'n Tighearna air son
uile thiodhlaca dhomhV — Ps. cxvi. V2.

Air balla tighe bha aon uair sgriobhte na
facail so — smaointich agus bi taingeil. Bha
gliocas anil an ceann an fhir a sgriobh iad. Is
e cion toirt fanear a tha fagail dhaoiiie mi-
tliaingeil. Tha sinn a' gabhail sochairean gach la
gun amaointeaoliadh. Tha cleachdadh a' dalladh
ar suilean gus naoh leir dhuinn maitheas an
Tigheam agus a muchadh ar faireachdain gus
nach gluais ar cridheachan ann an taingealachd.
Tha mo chrannchar ann an duthaich mhaiseach
le coilltean, aibhnichean, achaidhean torach
agus an srath air a chearclachadh le raonadh
briagha. Thig coigrich anns an t-samhradh
agus anns an fhoghar 'nar measg a thasgadh a
suas slainte fa chomhaira' gheamhraidh agus an
uair a chluinneas mi iad a nioladh na duthcha
bidh naire ormsa agus bidh mi faireachdain
ciontach. Tha na seallaidhean a tha lionadh
an cridheachan le gairdeaohas sgaoilte mu 'm
choiuneamh gach la agus is ainmig a dhuisgeas
iad solas a 'm inntinn. Tha an diugh fein am
monadh air a lasadh a suas le grian an fhoghair
agus tha agamsa a nasgaidh sealladh cho
maiseach agus a tha aig nioran a tha a dol do
thirean cein le dragh agus cosgais. Tha na
bruthaichean donn leis an rainneach a tha a
cur dreach air aghaidh nan cnoc. Tha duilleach
nan craobh iomadhathach boidheach, cuid orbh-
uidhe, cuid meirgeaoh ruadh agus cuid dearg
lainnearach, ach tha sinn balbh, gun fhacal
buidheachais, gun ghluasad gu aoradh a
dheanadh. Dliasan a sgaoil aghaidh naduir na
h-ailleachd niu 'n cuairt oirnn.

Tha sinn ag aideachadh maitheas an
Fhreasdail ach cha 'n 'eil sinn a beachdach-
adh cho dluth air a mhaitheas agus gun
tabhair sinn taing do Dhia airson "uile
thiodhlaoa." Is e an lethsgeul a tha aig
moran nach eil nine aca suim a ghabhail de
dh' obair an Fhreasdail ach is e an f hirinn gu'm
bheil sinn gun lethsgeul. ' Air a charraig a
ghin thu tha thu mi - chuimhneachail.."
" Cha 'n 'eil mo shluaghsa a toirt fanear." Is
e so glaodh na 'm faidhean gun robh Israel dall
agus gun mhothachadh air maitheas an Tighearn
agus b'e obair na'm faidhean an dusgadh o'

michuram agus mi-thaingealachd. Tha an obair
cheudna fhathasd feumail agus is e ar dleas-
danas gach cothrom a ghlacadh a chuireas n'ar
cuimhne maitheas agus trocair Dhe. Tha
seirbhis bhuidheachais airson an fhoghair a
tionndadh ar n' aire gu f reasdal Dhe agus g' ar
gairm gu moladh airson na sochairean a tha an
Tighearn le laimh fhialaidli a buileachadh oirnn.
Ann an eaglaisean nam bailtean mora bithidh
toradh na'n achaidhean, n)easan agus blathan
na'n liosan sgaoilte ann an sealladh a chothionail
agus mar so tha daoiue air an teagasg leis an
t-suil ann am freasdal Dhe. An uair a tha an
t-seirbhis seachad ruigidh na fliira tighean
eiridinn a' bhaile a' toirt toilinntinn do luchd na
h-euslainte, agus theid na measan a roinn a
measg na'm bochdan.

Cha 'n 'eil feum a bhi a' teagasg muinntir na
duthcha mar so ach tha e iomchuidh gu 'm bi
aire an t - sluaigh uile air a tharruing gu
sochairean priseil an fhoghair. Thig e dhuinn
uile a bhi a cuimhneachadh agus a beachdachadh
air obair Dhe. " Gu cinnteaoh cuimhneachaidh
mi" thubhairt an salmadair. "Bithidh mi a
breithneachadh " thubhairt e a rithist. Ach an
uair a tha sinn a toirb buidheachais airson an
fhoghair, is c5ir dhuinn ar suilean a thogail
oscionn ar n' oisein fhein agus sealltainn a mach
air an t-saoghal na fharsuinneachd. Tha
tuilleadh mor de 'r 16n a' tighinn a tirean cein
na tha fas 'n ar duthaich fhein. Tha sinn an
croohadh ri tuath nan rioghachdan a tha thar a
chuain airson ar n-arain ach is dona a' bhliadhna
nach toir dhuinn aobhar buidheachais airson
toradh ar tir fein. Bha barr trbm feadh na
rioghachd air a bhliadhna so, agus ma rinn
tiormachd agus fuachd beagan dolaidh an sud
agus an so, a gabhail na duthcha thall agus a
blios, shios agus shuas, tha aobhar againn a bhi
gle thaingeil. Ach ged nach bitheadh toradh
na duthcha saibhir, bhiodh e iomchuidh gun
tugamaid buidheaohas do Dhia. Tha saibhreas
an t-saoghail air a dhdrtadh ann an acairsaidean
na tir so, agus ged a tha namhaid aniochdmhor
an geall air malairt mhara na duthcha a sgrios,
tha soithichean cogaidh Bhreatunn a cumail
slighe a chuain fosgailte dhuinn. Ma tha
goinne ann an aon aite tha saibhreas ann an
aite eile. Tha an gealladh againn "am feadh a
mhaireas an talamh cha sguir am an t-sil-chur
agus foghar agus fuachd agus teas, agus samh-

38

radh, agus geamhradh agus la agus oicihche."
Ma tha Canaan gann tha saibhreas anns an
Eiphit agus cha tig acras air Canaan nia tha
Abram ann le creidimli agus creideas a chuireas
a theachdairean do 'n Eiphit. Tlia sligheau an
Tigheara dorcha 'n ar suilean gu trie ach tha
dearbhadh soilleir a^ainn air maitheas agus
trocair Dhe agus an uair nach eil cuisean
soilleir is coir dhuinn earbsa a chur ann an
Dia le inntinn iriseal agus cridhe umhal. Anns
na seann laithean bha daoine a' nochdadh an
taingealachd do Dhia le bhi ag iobradh ceudghiu
an treudan agus ceud thoradh an achaidhean,
Bu choir sochairean an Tighearn spiorad na
taingealachd a dhusgadh anns gach aon againne
gus an gnathaich sinn le durachd agus le firinn
briatliran an t-salmadair — " tha suilean nan
uile a feitlieamh ort agus bheir thu dhaibh am
biadh 'na thrath. Tha thu a fosgladh do laimh
agus a sasuchadh miann gach ni beo." Tliairis
air saibhreas an fhoghair is coir dhuinn buidh-
eachas a thoirt do Dhia airson gach gras,
sochair agus tiodhlac — ar slainte, ar tearainn-
teachd, ar dion agus ar cairdean. Ach cuiridh
ar sochairean aimsireil ar tiodhlacan spioradail
'n ar cuimhne. Tha an salmadair ag ainmeach-
adh tri sochairean gu sonraichte — slainte,
aoibhneaa agus naomhachd. Tha e toirt
buidheachas airson gach trocair ach airson
sochairean spioradail tha e toirt tuilleadh agus
buidheachas. Tha e dol fo bhoidean gun dean
e ceithir nithean.

" Ri 'm bheo eighidh mi ris." Sheall e na
■dheigh agus mu 'n cuairt air agus neartaich a
dhochas nach treigeadli Dia e anns na bliadh-
nacban a bha air thoiseach air. An uair a
thuig e gu'n robh e ann an lainhan Dhe thainig
fois gu anam agus aoibhneas na inntinn. Bha
a chreidimh aon uair fann agus a mhisneach
lag ach dh' f hag e na laithean teagamhach na
dheigh agus bboidich e gu'n sealladh e ann an
nrnuigh ri Dia gu criooh a bheatha.

Tha e a rithist ag radh — " glacaidh mi cupan
na slainte." Cha robh an comanachadh ann an
-amharc an t-salmadair an uair a labhair e na
briathran so, ach tha iad a dusgadh spiorad na
taingealachd a measg seirbhisich an Tighearn
agus cho trie agus a labhras sinn iad le durachd
bheir iad a mach toradh a chreidimh. " Gluais-
idh mi ann am fianuis an Tighearn ann an tir
nam beo." Is e sin mar gun abradh e — " rinn
mi seirbhis do mhaighstir no dha.

Dh' fheuch mi an saoghal agus fhuair mi e
mealltach gun sta, ach an deigh gach gne
seirbhis tha mi Ian chinnteach nach eil ann ach
aon mhaighstir a tha dileas, seasmhacb, fiaiaidh,
agus cho fad agus a bhitheas mi beo, Dhasan ni
mi seirbhis." " locaidh mi mo bhoidean do 'n
Tighearn a nis an lathair a shluaigh uile." Ann
am fianuis an t-saogliail aideachaidh e Dia.
Bithidh a bheatha ann am follais mar a bhitheas

a ghiulan ann am diomhaireachd. Ann an
umhlaohd do thoil Dhe fhuair e leigheas airson
gach creuchd agus iocshlaint airson gach
anshocair. Mar a thubhairt Pol, bha fhios
aige CO anns an robh e a' creidsinn agus cha
robh nkire air a Mhaighstir aideachadh ann an
lathair nan uile.

Tha seirbhis bhuidlieachais airson an fhoghar
a' teagasg dhuinn gu 'm bheil sinn ann an
lamhan ar n - Athair Neambaidh, gur e ar
dleasdanas suil chairdeil a thionndadh air ar
braithrean ann.s gach duthaich agus a bhi
leagta ri toil an Tighearna anns gach suidh-
eachadh.

Bha na tri comharan so aim am beatha
Chriosd agus cha 'n fhaod sinne dimeas a
dheanadh orra ma tha sinn 'n ar luchd-
leanmhuinn Dhasan. Bha gradh Athair agus
a lathaireachd na shealladh an comhnuidh agus
fhuair e neart neamhaidh a leig dha dhleasdanas
a dheanadh gach la agus fulang air a chrann
a chosnadh slainte do 'n chinne daonna.
Cuireamaid ar n-earbsa ann an Dia agus gu
h-iriseal, umhal gabhamaid ri thoil agus
bithidh ar beatha ann an cosheirm ri ceol binn
na rioghachd anns am bheil ainm Dhe air
thoiseach agus a thoil gu brath air a deanadh.

OAONNTACHD AGUS DOIGHEALACHD.

Thubhairt Tomas Carlile gun robh bun gach
beus ann an caonntachd ach cha do chreid a
cho-aoisean e. Chunnaic e ana-caitheamh agus
struidhealachd na la agus na linn a dhuisg
iomagain na inntinn agus thug e rabhadh na
chainnt sgaiteach fhein uair agus uair gu'n robh
a luchd-duthcha air slighe sleamhain agus sloe
dorcha air thoiseach orra. Mar a thachair gu
trie do na faidheau bha a ghuth mar ghaoth
anns an fhasach. 'S ann air aghaidh ghruaniach
a bhiodh an snodha-gaire na robh e beo an diugh
agus gun cluinneadh e urramaich na rioghachd
a' glaodliaich aig baile agus air reidhlean — a
mhuinntir Bhreatunn, seallaibh air da thaobh
na sgillinn. Tha e coltach nach robh coire ann
an ana-caitheamh bliadhna no dha air ais, ach
cha'n'eil tilr, tuigse no gradh-duthcha ann an
luchd na h-ana-caitheamh an diugh. Is e an
cogadh oillteil, a tlia a slugadh full agus feoil,
ouid agus codach na rioghachd, a dh' fhosgail
suilean ar luchd-riagblaidh agus comhairle. A
nis, ma tha e, cha 'n e a mhain, cearr, ach
peaoacli a bhi mi-churamach mu mhaoin an diugh,
cha 'n fhaod gu'n robh e ceart no cliuiteach an de.
Cuireamaid sreang air an sporan, their na daoine
glice, agus cuireamaid ionmhas na rioghachd a
chuideachadh eosgais a' chogaidh. Cha'n'eil mi
idir a faotainn coire dhaibh ach tha e ceart a
bhi comharrachadh a mach, cogadh ann no as,
gur e dleasdanas gach neach ana-caitheamh a

39

sheachnadh. Ma loisgeas an cogadh an fliirinn
so air clar-inntiiin an t-sluaigh, thig tovadh na
lorg a bbitlieas fhathasd feuniail do shluagh
na rioghachd. Gle thrath, thug daoine fanear
gun robli torr uior airgiod ga chosg air deoch
laidir, agus gu 'n robli iomadh call ann an lorg
na dibhe cho maitli ri cosgais. Blia luchd-
oibre, theireadli iad, le gaol na dibhe a mibhuile-
achadh an uine anu an diomhanas agus ann an
goraiohe. Bha e cunuartach tighean-oil fhagail
fosgailte ann am bailtean far an robh miltean
de shaighdearan. Gliabh hichd-riaghlaidh an
gnothach os laimh agus rinn iad riaghailtean
agus reachdan a chuniail na dibhe na li-aite
dligheach. Ach bha deoch laidir a sgrios
colunna agus anania dhaoine roimh am a'
chogaidh agus bha daoine stuama a' bleith an
teanganna ag innseadh mu'n chron a bha deoch
a deanadh. Is ann air cluasan gle bhodhar a
thuit glaodh an gearain. Cha 'n 'eil mi a cur
an aghaidh na reachdan a rinn iad a sniach-
dachadh na namliaid so, ach aon uair eile, tha
mi ag radii, ma 'se ard-ghliocas taod a cliur ri
anamianna an t-sluaigh ann an am cogaidh, cha
bhitheadh e cearr a ni ceudna a dheanadh ann
an am sith. Cha 'n 'eil na reachdan a tha a
riaghhxdh malairt na dibhe anns an rioghaclid
so cho teann agus a tha iad ann an Russia agus
anns an Fhraiiig.

Chunnaic na Russianaioh agus na Frangaich
gu 'n robh deoch laidir na cnap-starradh a'
bacadh obair na rioghachdan agus a meatachadh
an t-sluaigh ann an la na deuohainn, agus spion
iad a chraobh thoirmisgfce as a bun agus a
freamhaichean. Ghearr sinne na meanglain
agus cliladhaich sinn dig mu 'n cuairt orra a
chuireas eagal air cuid agus moille air moran.
Cha robh an rioghachd gun rabhadh gu 'n robh
deoch laidir na namhaid, ach is ann le suilean
dall a sheall agus le cluasan bodhar a dh' eisd
luchd-riaghlaidh ri casaid nan daoine stuama.
Thainig an cogadh agus a nis tha car eile ann
an adharc an dainih. Is e fear teagaisg borb a
tha anns a' chogadh ach, math a dh' f heudta,
gu 'm bi beatha chomaith ri bis anns an cliupan
a tha an rioghachd ag 51.

Cha 'n ann an deoch a mhain a bha cosgais
gu 'n tairbhe agus caitheamh gun bhuil. Anns
na bailtean mora tha tighean cluiohe anns gach
sraid air am bheil taghal sluaigh a' taladh
miltean a la agus a dh' oidhche agus a' slugadh
a suas miltean punnd sasunnach airson fearas-
chuideachd agus fealla-dha. Tha moran gle og
a taghail tliighean nan dealbh agus cha 'n e a
mhain gu'ni bheil iad a cosg airgiod air bheagan
feum aig an am, ach tha a' chlann ag ionnsachadh
droch oilein agus a deasachadh an ama anns an
cosg iad gu michuramach cha 'n e an sgillinn
ruadh ach a pheighinn bhan agus an gille
buidhe. Tha oridhhealas slainteil do 'n oigridh
ach cha bhiodh ionndrainn air cridhealas nan

tighean cluiche agus dhealbh na 'n robh iad
diiinte agus bliiodh moran airgiod air a chaonnt-
adh. Ach cha 'n 'eil moran anns na bailtean
mora a bhitlieas a leughadh nan duilleagan so
agus cha 'n 'eil feum a bhi comharrachadh a
mach gach rib agus innleachd a tha air an
gnathachadh a ghlacadh na sgillin. Tha
ana-caitlieamh air an duthaich mar anns a bliaile.
Bithidh bearradairean nam paipeirean naigh-
eachd a tiigeil mar inisg air tir na duthcha gu'n
seall iad trie air sia sgillin mu 'n dealaich iad
rithe. Bha la anns an robh beagan brigh anns
an inisg ach is fhada o 'n dh' fhalbh e. Cha
robh airgiod cho saibhir air an duthaich agus a
tha e an diugh, agus cha cho.sgadh daoine bochda
a ni nach robh aca. Anns na laithean nach eil
fhathasd air dichuimhne bha an tuatl) a toirt
am beo-shlaint ann an tomhas mor as an
fhearann. Bha min choirce, eorna agus sheagail,
air a bleith aig a mhuileann agus cha bhiodh
aran cruinneachd ri fhaicinn ach air la cuirme.
Is bochd an tigh an diugh anns nach eil aran
cruinneachd, agus tha e a cosg moran tuilleadh
na am bonnach coirce, gun idir coimeas a
dheanadh nam brigh.

Anns an linn air thoiseach oirnn bha broohan
agus bainne air a chunntas na dheadh thra
maidne, ach a nis, ma bhitheas spain no dlia
de 'n bhrochan ann an truinuseir eudomhain,
feumaidh daoine ti agus aran agus annlann na
dheigh. Tha e soilleir gu 'n d' eiridh a chosgais
gu mor, ach tha moran am beachd nach eil
slainte no neart dhaoine na 's fhearr na b'abhaist.
Bha buntata air an tra dhinnelr agus bainne,
im no ciise mar annlann. Anns a gheamhradh
bhiodh iasg sailte, feoil agus eanaraich a gabhail
aite a bhainne. Anns an oidhche ghabhadh
sean agus 6g gu sunudach buntata pronn agus
bainne, agus anns na laithean sin is ann
ainmig a chluinnteadh gearan air cion-meirbhidh.
Bha an i6n so air beagan cosgais agus bha na tir
agus na mnathan laidir agus fallain. An diugh
cha dean am balaoh buaohaille tra air buntata
agus bainne agus is e crioch gach cuirm cupan
ti. Cha till an t-seann ghnath ach tha e soilleir
gu 'n gabh moran cosgais a sheachnadh gun
slainte dhaoine a chur ann an cunnart.

Agus ma tha Ion a cosg tuilleadh an diu, cha
lugha an t-atharrachadh a thainig ann an aodach
an t-sluaigh. An aite a ohloimh a bhi air a
gioUaohd aig an tigh o'n dh' fhagadh i druim
nan caorach gus an rachadh an clo air druim
nam fear agus an drogaid air na mnathan cha'n
fhoghainn an diu ach aodach gallda agus
luideagan suarach air bheagan blathas agus
caitheamh.

Cha robh ar n' athraichean cho riomhaoli no
idir ar mathraiohean ris an linn so, ach cha 'n 'eil
an riomhadh saor o chosgais. Tha call no dha
eile anji an lorg nan cleachdaura a dh'ainmicheas
mi anns an dol seachad. Tha ealain an t-sluaigh

40

a dol air dichuimhne. Cha 'n 'eil asaig gan dith
uach ceannaich daoine, far am b'abhaist an
athraichean moran asaig a dheanadli le lamhan
fhein. An aite cliabh de shlatan seilich no
calltain theid iad do'n bliuth airson cliabh
gallda. An aite beairt iasgaich fhigheadh de 'n
ghaoisid clia teid fear gu sioblach gun blieairt
ghallda. Cha 'n 'eil mi a ciallachadh gu'm bheil
gach cleaclidadh iir ri dhiteadh aoh tha da
ni soilleir. Tha a chosgais a dol am meud agus
tha an sluagh a call ealain an athraioliean. Tha
iomadh doigh anns am faod daoine caonntachd
agus crionnachd a chleaohdadli cha'u e a mhain
gun chall ach a chum mor bhuannachd do'n tir.
Theid aig daoine air caonntachd a chleachdadh
ma thogras iad fein agus a ghabhas iad beagan
dragh. Bhiodh e na b' fhasa caonntachd a
sparradh air an t-sluagh na'n cuireadh urramaich
na tire deagh eisimpleir romhpa. Tha sgaoth
de luchd-coimhid, fir-rannsacliaidh agus cleirich
a tarruing paigheadh mor air gle bheagan feum
a sporan iia rioghaclid. Tha iompaireachd
Bhreatunn farsuinn agus cha ghabh obair na
riogbachd a dheanadh gun chosgais throm ach
bhiodh obair na rioghachd air a deanadh cho
maith agus a tha i ged a bhiodh duals luchd-
dreuchd air a lughdachadh agus moran air an
leigeil ma sgaoil gu obair eile.

Is e eisimpleir nan ard chuirtean a leauas an
sluagh. " A rud a chi big is e a ni big."
Bithidh beartais na rioghachd gle bheag mu'n
tig crioch a chogaidh agus is e iadsan a thuigeas
so gun dail agus a ni uidheara airson la na
teanntachd a's fhearr a thig as. Ach ged nach
robh lamh na li-eiginn idir oirnn is e ar dleas-
danas cosgais gun fheum a sheachnadh agus
ceum no dha aghabhail le'r n' athraichean anns
a chaonntachd a bha iadson a cleachdadh. Tha
faeal Dhe maille ri gliocas soaghalta gar gairm
gu bhi caonntach, doigheil. Tha an tiomnadh
nuadh 'gar teagasg a bhi curamach agus gun
sgapadh a dheanadh eadhon ann an la an
t-saibhreis. An deigh do'n t-slanuighear cuirm
a thoirt do chuig mile fear "thog iad l^n da
chliabh dheug do'n bhiadh bhriste a bha dh'-
fhuigheall aca."

Anns an t-sean tiomnadh tha aon chaibdeil a
bu choir dhuinn uile, agus gu sonraichte do na
ninathan, a leughadh gu curamach agus ma
dh' 61as sinn an spiorad aige cha ghlacar sinn
ann an anacaitheamh. " Co gheibh bean shub-
hailceach, oir tha a luach gu mor os ceann
chlach uasal. Earbaidh cridhe a fir aisde agus
cha bhi feum aige air creich. locaidh i maith
dha agus cha'n e olc rfe uile laithean a beatha.
larraidh i olann agus lion, agus oibrichidh i gu
toileach le a lamhaibh. Tha i mar longaibh
nau ceannaiche, bheir i a biadh o tliir chein.
Eiridh i mar an ceudna 'nuair is e an oidhche
a ta fatliast ann, agus bheir e 16n d'a teaghlach
agus cuibhrionn d'a maighdeanaibh. Measaidh

i achadh agus ceannachaidh i e : le toradh a
lamh suidhichidh i fiondios . . . cuiridh i a
lamhan air an dealgan agus gabhaidh glacan a
lamh greim do'n chuigeil ... Ni i lion-eudach
grinn agus reicidh i e, agus bheir i criosan do'n
cheannaiche. Neart agus urram is eudach dlii
agus ni i gairdeachas san am ri teachd . .
Eiridh a clann agus beannaichidh iad i ; a fear,
agus molaidh e i."

TRIOBLAID AIR A BEANNACHADH.

Ri aileachd a' cheitein tha 'n saoghal gu leir
A' cur maitheas an Tighearna gu h-eibhinn an

ceill,
Tha na tuiltean 's na cuantan, na coilltean 's na

glinn
Gun airsneul a' seinn da le co-sheirm bhinn.

Ged chuala mi chaithream cha do thog mi amfdnn
Ach dh' imich nn romham gu neo-shunntach

trom,
Gun urram, gun ghradh 's gun fhiughantachd

cridh',
Do 'n Dia sin a chomhdaich le ailleachd

gach ni.

Ach thainig an geamla-adh gu tartarra doirbh —
Theirinn an doinionn a's dh' eirich an stoirm
A's theich mi gu h-anfhainn a' t'ionnsaidhsa,

Dhe,
Ag iarradh ort fasgadh fo sgaile do sg^ith.

Thainig samhradh mo bheatha gu h-aoidheil 's

gu grianach
A's dh' imich mi romham — gach ni mar bu

mhiannach
A' mealltain gach sochair a's saor o gach dblas,
Ach fathast 's an Tighearn cha d' rinn mise

s61as.

Ach feuch ! thainig caochladh a' bhroin air mo

charadh
Thainig le'm gheamhradh gach deuchainn a's

anradh,
A's ghluais mi gu silteach fo iargain 's fo bhron
Gun chobhaii-, gun chomhnadb, gun eideadh,

gun \bn.

Shiubhail mi'n saoghal gu h-airsneulach sgith,
Ach tlia faoineachd a's diomhanas sgriobht' air

gach ni
A's air uachdair an domhain cha d' fhuair mi

cul-taic'
Gus 'n do thill mi ri Dia, mar an calaman do 'n

Aire.

An t-urk. Iain Macleoid.

Air. 3.

1916.

IS FHEARR SUNND- NA MULAD.

' ' Aoh ohuir ml so romhani annam fein, gun teachd a
lis fo dhoilgheas do 'ur n-ionnsuidh. " — II. Cor. 21.

Anns an earrainn so tha an t-abstol Pol a'
deanadh aideacliadh cudthromach. Tha e ag
ridh gu 'n dh' fhoghluim e uach 'eil buaidh no
eifeaclid spioiadail ann an gniiis chianail
bhronaoh, agus giir e dleasnas gach Criosduidh e
fein a ghiulan gu sunndach, aoibhueach. Bha e
sgriob ann am baile Chorint voimhe so, aoh cha
do shoirbhich cuisean leis agus thuig e carson a
bha a thurus gun tairbhe. Bha e a' gluasad am
measg an t-sluaigh le gnuis mhuladach agus le
osnaidhean tui'sach. Bha truas aca ris acli cha
robh tlachd aca ann fein no d shearmoin. Cha
robh moran a' taghal nan tighean aoraidh agus
am beagan a bha a' cruiniieachadh bha iad
tursach. Chuir an t-abstol roimhe gu 'n ath-
arraicheadh e a ghiulan air an atli thurus a
rachadh e a choimhead eaglais Chorint. Cha 'n
e nach robh aobhar aige a bhi trom-chridlieach
a thaobh cor na h-eaglais. Bha fios aige gu 'n
robh iomadh beachd mearachdach agus droch
chleachdadh am measg an t-sluaigh. Thainig
eaglais Chorint fada, fada gearr air comh-
lioutachd ; tha so gle fhollaiseach do neach sam
bith a leughas a' cheud litir a sgriobli an
t-abstol do chreidmhich a' bhaile so. Ach a
dh' aindeoin na thachair rinn Pol a suas inntinn
nach leigeadh e leis na nithean sin a bhi 'na
uallach air a chridhe. Bha taobh eile air a
oliuis agus air an taobh sin shealladh e. Bha
aobhar aige a bhi taingeil airson iomadh ni ann
an eaglais Chorint, agus a' cumail na nithe sin
'na amharc tha e ag radh "chuir mi so romham
annam fein gun teachd a ris fo dhoilgheas do 'ur
n-ionnsuidli."

Tha eisimpleir an abstoil ri mholadh, oir tha
iomadh criosduidh a' diohuimhneachadh gur e
sgeul aoibhneach a tha anns an t-soisgeul agus
gur e cuibhrionn gach creidmheach a bhi
" deanadh gairdeachas anns an Tighearn a
ghnath." Is e ar dleasnas a bhi firinneach,
onarach, ceart agus caoimhneil. Is e ar dleasnas
mar an ceudna a' bhi 'g ar giiilau fein am measg
dhaoine gu h-aoibhneach, toilichte. Fagaidh
am fear doilgheasach cuideachd sam bith anns
am bi e muladaoh, tursach. Tha uallach trom
aig gach neach ri ghiulan agus cha 'n 'eil e ceart
gu 'n cur mise tuilleadh air. Tha an t-abstol
ag radh ann an iite eile " giulainidh gach

neach 'uallach fein." Ma tha ni sam bith a' cur
dragh ort, cum agad fhein e. Cha dean e, aon
chuid dhuit fein no do dhaoine eile, moran
maith a bhi daonnan a' gearan. Is e ar
dleasnas do Dhia a bhi sunndach. Chruthaich
Dia sinn 'na dhealbh fein agus 'na fhreasdail
tha E 'g ar cuartachadh le sochairean gun
aireamh. Chuir E sinn ann an saoghal maiseach
agus dh' fhoillsich E dhuinn ann an losa Criosd
slighe na slainte. Tha na reultan-maidne a'
seinn cuideachd agus tha uile mhic Dhe a'
deanadh gairdeachas. Tha na teoin bheaga
am measg nam preas ri ceileireadh agus tha na
h-uain a' ruith agus a' leum niu na cnocain. Tha
an salmadair a' gairm air gacli ni anns am bheil
anail, an Tighearn a mholadh. Am bheil e
iomchuidh gu 'm bi sinne trom, dubhach 1 Is e
dleasnas clann an Righ a bhi subhach. Cha
d'thubhairt Criosd ri dheisciobail "is .sibhse
dorchadas agus ne6il dhubha an t-,saoghail," ach
thubhairt E "is sibhse solus an t-saoghail. Gu
ma h-ann mar sin a dhealraicheas bhur solus
an lathair dhaoine, chum gu 'm faic iad bhur
deadh oibre agus gu 'n- toir iad gloir do bhur n-
Athair a ta air neamh." Co a chuireas 'n am
aghaidh an uair a their mi gu 'm bheil cumh-
achd ann an anam suilbhir. Thuig an t-abstol
so agus air an aobhar sin thubhairt e ris fein
" ni mi tuilleadh maith ann an Corint le bhi
sunndach na le bhi 'g am ghiulan fhein gu trom
tursach." An uair a tha sinn sunndach tha ar
n-obair aotrom, agus tha gach ni ris an cuir
sinn ar lamh air a' dheanadh na 's fhearr. Tha
spiorad suilbhir ana an duine mar oladh air na
cuibhleachan. Is toil leam an cosnaiche a tha
a' seinn aig obair. Leanaidh e aig obair gun
sgios na 's fhaide na an cosnaiche gruamach.
Cumaidh anam fonnmhor sgios agus curara fada
uaithe. Tha ceum an t-saighdear aotrom, luath,
an uair a bhuaileas ceol na pioba a chluais. Tha
neart agus slainte a' tighinn bho chridiie ait.
Thubhairt duine glic aon uair gur fhearr gu mor
a bhi ag amharc air taobh grianach ar crannchar
na mile 's a bhliadhna. Cliuala mi mu dha
cheannaiohe a thoisich air marsantachd anns an
aon bhaile air an aon latha. Bha na prlsean
aca CO ionann agus bha iad le cheile 'nan daoine
ceart, cothroniach, nach deanadh gniomh eucor-
ach air neach sam bith. Ach bha fear dhiubh
na dhuine balbh, gnuth, fad as, nach cuireadh
failt air luchd-taghail a b'liith. Bha clann agus
coin a seachnadh Ghruamain

Bha am fear eilebiigheil, aoidheil. Chuireadh

10

e failte agus furan gu cairdeil air sean agus 5g.
Bha e ullamh, easgaidh agus oha bu dragh leis
ni sam bith nach robh aige fhaotainn. Is e a
thainig as gu 'm b' fheudar do Ghruaman a
dhorus a dhunadh ami an ceann bliadhna acli
chaidh cuisean cho maith le Aoidh agus gu 'm
b' fheudar dha gille-buth a thuarasdalachadh
g'a chuideachadh. Tha Pol fein ag radh gur
'' buanacbd nihor an diadhachd maille ri
toileaohas-inntinn." Theagamh gu'n abair neach
"tha e furasda do dhaoine aig nach 'eil dragh
no curam agus aig am bheil beartas agus slainte
a bhi sunndach agus riaraiohte ach air mo
shonsa, tha mi air mo chlaoidh le cosnadli agus
cha'n'eil mo neart do reir." Ach, mo charaid,
uach cual tliu riamh nach ann am mor-phailteas
ua nithe a ta e a' sealbhachadh a tha beatha an
duine. Cha tig sonas gu brath bho 'n leth am
muigh. Tha e a' bruchdadh a raach as a chridhe
mar a tha an t-uisge a' sruthadh as an fhuaran.
Uime sin " leis gach uile dhicheall gleidh do
chridhOj oir as a sin tha sruthanna na beatha"
Is iomadh saruchadh a fliuair an t-abstol. Tha
e ag innseadh dhuinn anns an litir so gu'n robli
e " ann an cunnartaibh 's an f hksach agus ann
an cunnartaibh 's an fhairge, . . . ann an
saothair agus ann an sgios, am fairibh gu minic
ann an acras agus ann an tart, ann an trasgaibh
gu minic, ann an fuachd agus ann an lomnochd."
Ach a dh' aindeoin a h-uile tair agus trioblaid
a thachair ris, chuir an t-abstol roimhe gun
teachd a ris fo dhoilgheas do Chorint. Tha
daoine ann nach 'eil toilichte mur am bheil iad
ri cnamhan 's ri gearan. Ach cha 'n ann
dhiubh a bu choir dhuinne a bhi. Tha e61as
againnAirson a tha a'tabliairt dhuinn aoibhneas
a,gus subhachas agus a tha a cur teicheadh air
mulad agus caoidh.

Tha e na ioghnadh mor le iomadh neach gum
bheil na saighdearan Breatunnach cho cridheil,
sunndach anns gach suidheachadh 's am bi iad.
Cha 'n 'eil iad a' call am misneach anns na
claisean a tha Ian de dh' uisge agus eabair no ri
aghaidh b^is air muir 's air tir. An uair a tha
iad air an leon tha iad gu coitchionn 'g an
giulan fein le foighidinn. Ma theid aig na
saighdearan a bhi toilichte 'n an crannchar is
olc a thig e dhuinne a bhi fo dhoilgheas. Nach
lioumhor sochair a tha againne nacli 'eil acasan,
agus ged a thig dragh agus trioblaid oirnn
lionaidh ar creidimh sinn le sith agus aoibhneas
Chriosd. Thig E fein thugainn mar a thainig
E dh' ionnsaidh nan deisciobuill ag imeachd air
tonnan fiadhaich na mara agus ma dh' eisdeas
sinn ri 'ghuth cluinnidh sinn E ag radh " biodh
misneach mhaith agaibh is mise ta ann, na
biodh eagal oirbh." "Is beannaichte an sluagh
d' an aithne an fhuaim aoibhneach : imichidh
iad, a Thighearna, ann an solus do ghniiise."

U. A. G.

A DHEOIN NO A DH' AINDEOIN.

0 chionn bhliadhnaicheau cha mhor nach b'e
cnaimh-dronia gach oraid agus gaqh se61-riagh-
laidh 's an duthaich so, " Na bean ri saorsa
duine." Ma 's e duine rianail, tuigseach a
th' ann tha sin gle cheai t Ach ma's e meirleach
a tha ann, nach glic a chur an sas 1 Ma 's e
sloinntir a tha ann, nach iomchuidh faire a
chuir air 1 Ma 's e duine air a' chuthach e nach
cunnartach e 'bhi fa sgaoil? A nis tha raeirle
agus meirle ann, sloinntireachd agus sloinntir-
eachd, cuthach agus cuthach. Tha meirle ann
a cliuireas lagh na riogbachd stad air leis a'
mheirleach a chur ann an gainnteir, ach tha
meirle eile ann leis an spuinn duine a choimh-
earsnach gun fliuiltean de cheann fhein a chur
ann an cunnart. Tha sloinntireachd ann air
nach ruig lagh dhaoine. Tha cuthach ann nach
urrainnear a chur an laimh. Gheibh an seorsa
so as, an uair a chuirear fo ghlais an neach a ni
eucoir dhearbhta air a choimhearsnach — a ni
foill, no gold, no ciorram. Cha 'n fhaod e a
thoil fhein a dheanamh. The e mar sin
cinnteach nach e nach 'eil iad neo thoillteannach
air peanas, ach nach 'eil innleachd air ])eanas a
dheanamh orra a chuir gu 'm bheil na ceal-
gairean eile a' faighinn as. Nam faighte an
cur an Scis bhiodh gach duine rianail toilichte.
Bhiodh ceartas air a sh^suchadh.

Tha facal Dhe ag innseadh dhuinn gu 'n do
chuir duine a thoil fhein ann an aghaidh toil
lehobhah, gu 'n pheacaich e, agus gu 'n d' thug
am peacadh truaighe agus hrbn 'ua chois. Tha
e, mar an ceudiia, soilleir nach b' eigin agus
nach b' urrainn do Dhia leigeadh leis a' chean-
nairo a rinn fein-thoil an duine an saoghal a
thoirt fo sm4,ig, no lamh-an-uachdar fhaotainn
uile-gu-leir air a laghan cearta-san. Mar sin
thuirt Dia, " An fhad so ach ni 's fhaide." Tha
E a' cur criche ri saorsa.

'S e 'n diugh a' chiad latha de 'n Earrach.
Tha mi 'am shuidhe a' sgriobhadh nam briathran
so, agus facal a' bhaird air a thoirt gu beo gu'm
chuimhne, " Bhruchd a' choill, is sheinn na
h-eoin." Ged a bha 'n d6 eadhoin na bu
ghrianaiche na 'n diugh, saoilidh mi gu bheil
am barrachd coir agam an diugh air gairdeachas
a dheanamh, oir thainig an latha. Thainig
latha an dochais, raithe a' chinneis, am an
t-saoithreachaidh, agiis aimsir na togarrachd.
Tha na treabhaichean le'n seisrichean a' tionn-
dadh na h-urach chubhraidh air gach faiche,
tha na h-eoin a bead radh mu gach torn is preas!
Tha feur is duilleach a' gobachadh. Tha fluran
cruadalach an Earraich cheana a' lathair. Tha
na gairnealairean 'nam full 's 'nam fallas. De
fatli an trainge? Tha, gu bheil Nadur gus an
sgoil-gheamhraidh a leigeadh ma sgaoil. Le
gairdeachas an saorsa tilgidh na lusan uapa
rian Theid cinneas ann am fiadh, agus bidh

11.

a ghabhail, tha iad a'
s a' tionudadh, 's a'

toradh air chall. Cha 'n 'eil na gairnealairean a'

creidsinn amis an t-saorsa iomlan so a tha moran

a' searmonachadh. An aite a bhi a' leigeadli

le Nadui- a doigli fhein

gearradli, 's a' tkth,

stiiiradh nan lus 's nam preas g' an doigh agus

Of' an rathad eolach fhein. Tha iad a' cur rian

o

air saorsa. An uair a thig na craobhan-meas
gu aois, feumar, ann am mor chuid, am fagail
dliaibh fhein. " An car a theid 's an t-seana
mhaide 's deacair 'thoirt as." Ach 'nan 6ige
cumar iad fo smachd agus fo cheannas.

Letli-chiad bliadhna, agus na 's lugha, air ais,
bha a' chlann air feadli na tire air an cumail
dluth fo smachd. Cha robh cead aca labhairt
ann an comunn dhaoine criochnaichte ach mar
a labhradh riutha. Cha robh aite aoa aig bord
comhla ri cuideachd a bu shine na iad-fhein.
Bhd iad diiiit agus athaoh. Their cuid gu 'n
robh iad air an cumail a sios tuilleadh 's a clioir,
gu 'n robh an saorsa air a thoirt air falbh.
"Bha," ars' iadsan, "parantan cruaidh air an
cloiiiu, a pairteachadh oilein a bha na bu
mhotha o'n clieann na o'n chridhe." Seadh,
seadh. Nach anabarrach pongail muinntir na
linne glice so? An cluinn tliu uair air bith, a
leughadair big, d' athair no do mhathair a'
bruidhinn mu'm parantan ach le urram agus
cliu? Thusa, a fliuair an t-saorsa mhi-rianail
air am bheil am meas, am bheil thu de 'n aon
inntinn riutha? Mur bheil, 's e sin do chall-sa.
An neach a thuig aithue Dhe, " Thoir urram do
d' athair agus do d' mhathair," fhuair e teagasg
fada is fhe^rr na teagasg suaraoh na saorsa so.
(Jha chreid mi gu bheil e a' cur ni ri cliu na
linne so gu bbeil beul na cloinne bige gu gobach,
ladurna ann am measg gaoh cuideachd, sean
no og.

Tha an clann air an cur do 'n sgoil, le cuid, a
chionn gu 'm bheil an lagh 'ga iarraidh sin, le
cuid eile air son maith na cloinne. Cha mhor
nach f haod sinn a' radh gu 'm bheil an oigridh
uile a' dol ann ann an aghaidh an toile. Tha
iad, ann am mor chuid, air an cur do 'n sgoil
Shabaid air son a bhi as an rathad, agus ga 'n
cumail as cron, direach mar a b' abhaist d' ar
seanmhaithrichean an eunlaith a chur a dh'
ionnsuidh na h airidh-chearo an uair a bhiodh
am barr ag abuchadh. Cho luath 's a thig iad
gu 'bhi ceithir bliadhna deng a dh' aois cha
chuir an t-arm-dearg do sgoil iad air latha
Sabaid no seachdainn. Tha 'm peanas agus an
daorsa seachad, ach tha cuimhne a' charapair
co-cheangailte ris an aite 's an d' fhiosraich iad
e. Tha griin aca air tigh-sgoile 's air eaglais.
Cha 'n 'eil cuimhneachain naoinha aca air
aoradh tighe Dhe. Cha do shuidh iad ann
eadar pharantan. Cha 'n eirich e suas 'na
smuain mhilis 'nan inntinn an uair a tha na
bliadhnaichean air dol seachad, 'san uair a tha
iad, ma dh' fhaoidte, iomadh mile fada bho thir

an diithchais, no a tha na parantan sin 'nan
cadal trom fo 'n fhod. B' abhaist clann a bhi
an geall air dol do 'n eaglais le 'n daimh. Ach,
co-dhiu, 's e deagh chleachdadh is motha gu
mor an oige am feum air na saorsa. Agus, an
uaii- a tha an cleachdadli air ordachadh agus air
a ghnathachadh le muinntir nach 'eil teagamh
idir 'nan gradh, cha'n e peanas ach toileachndh
a th' ann an umhlachd dha.

Tha 'n t-am daonnan dluth anns am fag
clann leanabaidheachd as an deigh. 'S e sin an
t-am anns am faicear am bheil feum ann an
smachd — an uair a tha iad a' cur dhiu 'bhi air
an smachdachadh. Tha'n saoghal le 'bhuairidh-
ean, le 'chunnarfcan, le 'eucoirean an toiseach
orra. " Tha 'n saoghal, an fheoil, agus an
diablud " mar gu 'm b' ann a feall-fholach air an
son. Cha 'n e iadsan a leig d' an cloinn lanih-
an-uachdar fhaotainn thairis orra is socraiche
cadal 's an am sin. Oha 'n e na parantan a bha
caoin-shuarach roimhe is luglia iomagain an sin.
Bidh sith agus coguis ghlan aca-san a smaoh-
daich, 'sa dh' oilein, 's a choimhead ann an
gr4dh a mhuinntir a tliug Dia dliaibh r' an
coimliead. 'S e an sliochd-san a chuireas air

t - saoghail, 'sa
talamh. Is iad
as lathaich na
sheasas coir is

aghaidh le loinn obair an

ghreasas rioghaclid Dhe air an

so a thogas ar daounachd

truaillidheachd. Is iad so a

ceart is saorsa dhligheach, agus le 'm beatha

a bheir dillan do fhoir eiginn.

Tha a' bliliadhna so air a comharrachadh le
ni iir ann an eachdraidh ar rioghaohd, no,
codhiu, seann ni air lirachadh, a bha dull againn
a bha marbh gun dochas aiseirigh. Le Achd
Parliamaid agus fo sheula an righ, tha iadsan
uile nach d' thainig air aghaidh o'n saor-thoil
a chogadli le 'm braithreau 's an ar mhillteach
so a tha fhathast a' dol air aghaidh gun
lasachadh, ri 'bhi air an eigneachadh. Tha
cuid a caoidh gu 'n d' thugadh uainn ar saorsa
anns an ni so. Rinn sinn mdran uaill ann am
measg chinneach eile as an t-saor-thoil so a rinn
ar dion cho fada. " Carson " their iad, " a
mhilleamaid an cliu so a bha againn leis an
fhior bheagan a tha air fhagail eigneachadh ? ''
A nis, ged nach 'eil an aireamh ach beag ann an
coimeas ris an fheachd chalma a chuir saorsa
do 'n uile os cionn am beafcha fein, agus d' an
deoin a chuir an lamb ri gniomh, ann an ainm
ceartais, tha e tuilleadh is mor airson gu 'n
seallamaid thairis air. 'Nuair a tha 'n co-
luchd-duthoha a' fulaug 's a basachadh, tha na
gealtairean, na leasgainean, na sanntaich so, ag
itheadli toraidh an saoithreach ann am blaths
an tigliean, 's ann an caidreamh an cairdean.
Tha obair am beatha 's an gnothuichean a' dol
air aghaidh mar bu ghnath. Tha iad eadhoin
a' tarriiing a tobraichean na muinntir a bha
duineil, 's a dh' fhag gnothuichean is dilsean aii'
son nithean air leo a b' airde. Tha iad so ag

12

itheadh suas tigbean bhanntracli agus dhill-
eaohdan, a deanamh buannachd as neo-fhein-
ealachd an coimheavsnach. Seadh, is Eiitline
dhomli iad a rinn fanoid air an fheadhainn a
ciiaidh fo bhratach an righ. Cha mhisd riogh-
aohd, no sgireachd uo eaglais, a bhi air a gart-
ghlanadh de'n t-seorsa so. Cha mh6r is fliiach
am priounspal nach 'eil diiine deas air son
iobradb air a sgath. Mur a' bheil prionnspal
ann an duine, nacli 'eil e air aireamh na muinntir
d'an ainin meirlicb, sloinntirean, gealtairean,
leasgainean, luchd-cubhaich. Tha e de chomunn
cunnartach. 'S e duine a tha ann, aig a chuid
is fhearr, a tha coma ma bhios a sheiohe lach-
dunn fhein slan. An t saorsa mu 'm bheil na
creutaivean gun naire so a' labhairt cho ladurna,
is iad fliein a chaill i. An fheadhainn a bha
fearail, fial, cha toir Achd Parliamaid gu bratli
an saorsa uapa. Fhuair iadsau an saorsa ami
an dieasnas. Acli iadsan nach robh fearail,
agus riamh nach robh fial, thilg iad uapa an
saorsa, agus an sin thoisich iad air a caoineadh.
'S e so fagail an t-seorsa so — ann an eaglaisean
cho maith ri comuinn cile Tha iad mar a bha
am balachan a fhuair tuilleadh 's a choir de
thoil fhein 'nuair a chuireadh biadh m'a choinn-
eamh. " Cha ghabli mi e," ars' esan, " 's tha 'n
t-acras orni cuideachd."

Tha e air innseadh dhuinn leis an ugbdarras
is airde gu 'm blieil tuilleadh dhaoine is tuill-
eadh armaohd a dbith, ma tha an rioghachd a'
dol a sheasamb, no an cogadh fuilteach, so a'
dol a thighinn gu crich an ath-ghearrachd. Tha
na daoiiie ann, ach cha tig iad. Tha ceartas
Dbe, is reusan dhaoine ag radh gur e dieasnas
an eigneacbadh, gur a h-eucoir am fagail, gur e
peacadh leigeadh leo. Tha 'bhuaidh aig a'
cheann mu dheireadh gun teagamb ann an
laimh an Tighearna, ach tha Dia daonnan a'
cuideachadb na dream a cbuidicheas iad fhein.
Mur an tig iad a dbe6in, tbigeadh iad a
dh' aindeoin. Tha na truaghain so air fas cho
o-oirid 'san t-sealladb, cho cumlianu 'nam beach-
dan, cho fein-speiseil, 's gu bheil an t-am an
toirt a mach do 'n t-solus, do 'n f liarsuinneachd,
am measg dhaoine. Cha mhisd iad, aon chuid
'nan corp no 'nan anam, fhaicinn agus a
thuigsinn an luach a tha ceangailte ri ceartas,
onoir, agus dieasnas. Agus " ma ni an fhii'inn
saor iad. bidh iad saor da rireadh."

E. C.

AN GAIDHEAL AIR LEABA-BHALS.

Fad' air falbh bbo thir nan ard-bbeann

Tha mi 'm fhograch an tir chein

Am measg clioigreach 's fad bbo chairdean

Tha mi 'm laidhe so learn fein.

Tha mo chridhe, briste, bruite —

Saigbead-bhais a nis am chom ;

An uine gbearr ino sbuil bidh diiinte,

'S aig a' bhas mi 'm chadal trom.

'S trio ag eiridb suas am chuimbne,
Albainn aillidh, tir nam beann ;
Chi mi sud an leanag uaine
A's am bothan anns a' ghleann.
Tha gach ni fo bblatb gu h-iiraidh,
Aig an allt tha cronan fann.
Air a' ghaoith tha f^ile cubhraidb,
Tigbinn bbo fhlurain nach 'eil gann.

'S ann a sud a fhuair mi 'm arach

'S mi neo-lochdach mar na h-uain

Ach 's lom a dh' fhagadh nis an larach

Bbo na sbeol mi thar a cliuain.

Thar leam gu 'n cluinn mi guth nan smeorach

'Seinn gu ceolmbor feadh nan crann ;

'S oran b'nn nan uiseag' boidheach,

Ard 's na speuran os mo cheann.

Chi nd chill aig bun a bhrutbaiob,

Taobh an uillt 'tha ruith gu lugh'r,

'S trie a bha mi sud gu dubhach,

Caoidh nan cairdean tha fo 'n uir.

7*Io mbatbair 's m' athair tha'n an sineadh

'JSf cadal siorruidb anns an uaigh ;

'S chaidb mo cbopan searbh a lionadh

'N uair a dh'fhag mi sin mo luaidh.

'Nis cha leir dhorah tir nan ard-bbeann.

Air mo sbuil tha ceo air fas ;

Am measg cboigreach 's fad' o m' chairdean,

Tha mi feitheamb air a' bhas.

Thnsa, spioraid bhochd, tha 'n daorsa,

Ach cha 'n fhada Ijbios tu ann ;

Thig, a Bhais, a's thoir dhomh saorsa,

Beannaohd leat a thir nam beann !

H, W.

Tha'n leisg a' siubhal gu mall, agus clia 'n
fhada sus an dean bochduinn greim orra.

Seasaidh an fhirinn gu daiiigeann air aon
chois, an uair nach seas a' bhreug ach gu
cugalach air tri.

Is fhasa a' cheud mhiann aicbeadh na na
leanas a riarachadh.

Is e cothrom, saighdear as fhearr na danadas.

larr na's luglia na tba agad agus bitbidh
barracbd agad an coinhnuidb na dh' iarras tu.

Ma gheibh thu fearann anns nach cinn lus,
gheibb tbu cridhe anns nach cinn mearacbd.

An neach nach fbaigb toileachadh ann fhein,
cha ruig e leas a dhol ga iarraidh an neach
eile.

Air. 6.

1916.

GRADH ANN AN GNIOiAIH.

" AJo chlann hheag, na gradhaicheamaid ann
am focal, no ann an teangaidh ach ann an
gnioinh agus ann am fvrinn." — I. Eoiii iii. 18.

Is e abstol a' ghr^idh a their daoine ri Eoiii,
agus cha 'n ann gun aobhar, ohionn is e gradh.
Dhe ann an Criosd brlgh a theachdaireachd.
Anns an t-soisgenl a tha a'giulan ainm tha e
air a chomharrachadh mar an deisciobal a
ghradhaich Criosd. Tha e soilleir gu 'n do
thagh losa as an da fhear dheug triuir a
b' ionmliainn leis — Peadar agus na bi-aithrean,
Eoin agus Seumas. Thug e leis iad do'n bheinn
an uair a chaidh a chruth athari'achadh agus
thagh e iad mar fhianuisean air dorainn Ghet-
semane. DhrCiidh gradh Chriosd air Eoin gu
mor, agus math a dh'fheudte gu'ni b'e a b'aobhar
dha so gu 'm b'e a b' oige de na deisoiobail.
Thainig e fo chumhachd losa mu 'n robh a
chriilhe aon chuid air a thruailleadh no air a
cbruadhachadh le njalairt agus upraid an t-
saoghail. Tha dearbhadh againn gu 'n deacli-
aidh gradh Chriosd a mach 'ga ionnsuidh. Is
ann air a churam le anail dlieireannach a dh'fhas;
losa a mhathair. Is e Eoin a thug dhuinn na
cinu-theagaisg anns am bheil gradh Dhe air a
thoirt far comhair.

" Oir is ann mar sin a ghradhaich Dia an
saoghal, gu 'n d' thug e 'aon gliin Mhic fein,
chum as ge b'e neach a chreideas ann, nach
sgriosar e ach gu 'm bi a' bheatha shiorruidh
aige."

" Mar a ghradhaich an t-Athair mise, mar sin
ghradhaich mise sibhse ; fanaibh ann am
ghradh-sa."

"Is i so m'aithne-sa gu 'n gradhaich sibhse a
cheile, mar a ghradhaich mise sibhse. Gridh
a's mo na so cha 'n 'eil aig neach air bith, gu 'n
leigeadh duine 'anam sios air son a chairdean."

" Feucliaibh, ciod a ghne ghriidh a thug an
t-Athair dhuinne, gu 'n goirteadh olann De
dhinn."

" An ti nach gr^haich cha 'n aithne dha Dia,
oir is gradh Dia."

" Cha 'n 'eil eagal ann an gradh, acli tilsidh
gridh iomlan an t-eagal a mach."

Le'r n-eolas air beatha agus teagasg Eoin tlia
seann sgeul a tha air aithris furasda a chreid-
sinn. An uair a bha Eoin na sheann duine
bredite gun chomas labhairt mu na nithean a
chunnaic agus a chual' e, chruinnich Crio.sd-
aidhean mu 'n cuairt air agus dh' fheoraich iad
dheth, " ciod i ceud jihuing do theachdaireachd ?"
Fhreugair e — " gradhaichibh a cheile." "Ciod
i dara puing do theagasg !" thubhairt iad ris

agus fhreagair esan — " gnldhaichibh a cheile."
An treasa uair chuir iad a' cheist clieudna agus
fhuair iad am freagairt ceudna — "gradhaichibh
a cheile." Ann am beachd Eoin bha brigh an
t-soisgeil ann an aon fhacal — gradh. Shearmon-
aich e le duraohd agus dealas neo-sgithichte
gradh Dhe do 'n t-saoghal. Sgriobh e gradh air
bratach a chreidimh Chriosduidh, agus is coir
dhuinn breithneachadh gu dliith air gach facal
a sgriobh e air a' chuspair so. Is e luinneag a
luaidh gradh Dhe do dhaoine agus dleasnas
dhaoine — Dia a ghradhachadh agus an coimli-
earsnaich. Anns an earrainn air am bheil sinn
a' beachdachadh tha e teagasg nach eil tairbhe
ann an gradh an fhacail no na teanga ach a
mhain ann an gradh na gniomh agus na firinn.
Cha 'n 'eil feum ann an cainnt a ghraidh, ann
am beul mills agus briathran boidheach. Tiiug
Eoin an aire gu 'n tuit briathran a' ghriidli gu
fileanta o bhilean dhaoine a tha gle ghann ann
an gniomhan grklhach cairdeil. Cha robh
deanadas ludais Iscariot gun fhios da. An
uair a chaidh an Slanuighear ungadh leis an
oladh luachmhor. is e ludas a thoirmeasg an
t-ana-caitheamh ann an ainm nam bochdan.
JVIargu 'n robh esan a' gradhaohadh nam bochdan
oscionn nan deisoiobail uile agus oscionti an
t Slanuighear fein ! Thuig Eoin nacli robh aig
ludas ach gradh na teanga do na bochdan agus
nach do chosg an oraid ghasda a liuthair e moran
dha. Mar a bha daoine ann an linn nan aljstoil
is ionnan a tha mdran an diugh. Ann an
ionadan arda na h-eaglais agus ann an cuirt-
riaghlaidh na rioghachd nach trie a dh' eisdeas
sinn ri oraidean taitneach as leth nam bochdan,
aithne dhuinn uile nach eil moran
'nan deigh. Tha e furasda a bid
na muinutir a tha saruchadh nam
agus bithidh cliu an fhir a nochdas
ris na bochdan ann am beul an
Ach cha 'n 'eil ann am m6ran de na
h-oraidean gasda ach cainnt gun sta. Na 'n
deanadh cainnt mathachadh air suidheachadh
nam bochd, bha gach gnothach ceart. Ach
cha 'n e gradh ann am facal no ann an teanga a
bheir buaidh acli grAdh ann an gniomh agus
ann am firinn, Bha an eaglais air tiis agus fad
linntean a' gabhail ciirarn de na bochdan. Cha
rcbh an eaglais saibhir arm am beartas an
t-saoghail acli bha gradh agus caomhachd a'
dearbhadh saibhreas .spioradail. An diugh tha
ionmlias na h-eaglais a' ruith gu ceudan mile
ach is e gle bheag a ruigeas na bochdan. Cha
robh an eaglais a' gearan air an uallaoh a leag
curam nam bochd oirre, agus cha robh na
h-uireasbhaich a' talach air obair chairdeil na
h eaglais. Bha baigh, daimh agus comh-

agus IS

toraidh

diteadh

bochdan

cairdeas

t-sluaiffh.

22

fhaii-eachdain ann an cothional an iiair a bha
fios aig gach ball gu 'n robh na bochdan ann an
earbsa riu. Tha uallach ann a's fhearr a
ghiulan agus ma's e dleasnas Chriosduidhean an
gradh a nochdadh ann an gnionih, is e call nior
do chreidimh nach eil an cothrom againn a bha
aig ar n-aithraichean. Gun teagamh tlia
cothrom againn ar gradh a dhearbhadh le cosg
air searmonachadh an t-soisgeil do na cinnicli a
tha fathast ann an aineolas agus ann an
dorchadas. Ach tha na cinnich bhorb fad air
falbh agus tha bochdan na sgir dluth. Is e ar
dleasnas an soisgeul a chraobh-sgaoileadh, ach
dh' fhaodadh an eaglais a teachdairean a chur do
gach tir. gun dearmad a' dheanadh air na
bochdan a tha mu 'n cuairt oirnn. B' fhearr gu
m6r saor-thiodhlac na h-eaglais na cis na
rioghachd.

" Na gradhaicheamaid ann am focal no ann
an teangaidh ach ann an gniomh agus ann am
firinn."

Cha robh teagamh aig an Ollamh Chalmers mu
dhleasnas na h-eaglais, agus ann an sgh' fhar-
suinn le moran sluaigh ann an Glaschu leis e
fhaicinn gu 'n deanadh an eaglais cobhair air na
bochdan ann an dith. Ann an eaglais Chalmers
bha an creidimh Criosduidh neartmhor, buadh-
mhor, treun, agus tharruing i ga h-ionnsaidh
fein daoine c6ire a bha a' gradhachadh an co-
chreutairean ann an gniomh agus ann am firinn.
Tha luchd a' ghraidli lionmhor agus is maith
do 'n t-saoghal gu 'm bheil, ach nach mor an
aiieamh a thaneo-threihhdhireach an uair a tha
sinn a' sealltainn le amharus air luchd na teanga
mhin a labhras gu fileanta cainnt na caomhalachd
agus a' ghriidh. Ma tha crirlheachan cruaidh
agus gradh fuai-, cha leighis briathran snasmhor
an cridhe leointe agus cha shasuich iad acras
nam bochdan. Tha gradh an fhacail agus na
teanga a' deanadh fanoid air daoinc agus tha
Eoin ga'r n-earalachadh ar gradh a nochdadh
ann an gniomh agus ann am firinn. Theid
^againn air sinn fein agus daoine eile a luhealladh
^6 cainnt, ach cha 'n 'eil e furasda teagamh a
chur air guiomhan a' ghraidh. Tha gniomh a'
dearbhadh creidimh agus a' togail fianuis nach
gabh aicheadh, agus gle thric is e luchd nan
deadh ghniomhan a 's lugha iomradh air
oibrichean a' ghraidh. Cha 'n 'eil cunntas
againn gu 'n do labhair an Slanuighear moran
mu 'ghniomhan fein ach ann am meadhon agus
aig cridhe a' Chreidimh Chriosduidh tha gniomh
an aigh a' labhairt ri cridhe a' chinne daonna —
bas Chriosd air crann Chalbhari. Bha feallsan-
aich Ghreugach agus Phairisich Iiidhach a'
sniomh nan oraideau mor-fhaclach nach d' thug
tilleadh air peacach no solas do luchd a' bhr5in.
Ach an uair a bha iadsan uile a' nochdacjli an
graidh, ann am facal agus ann an teanga, ghabh
Criosd air fein ar nadur agus ohoisinn e ar
saorsa le 'fhuil. Trid fein-aicheadh, fulangus

agus cradh, ghradhaich E sinn ann an gniomh
agus ann am firinn. Is ann a reir an gniondian
agus cha 'n ann a reir am briathran a thug losa
breith air daoine.

Mhol e a' mhnaoi bhochd a thilg a h aon
bhonn beag ann an ionmhas na h-eaglais os
cionn nan daoine saibhir a thug tiodhlac oir no
airgid. Chunnaic e fein - aicheadh ann an
tabhartas na mnaoi, agus thaitinn a spiorad fein
ris. Labhair losa le gradh agus co-mhothachadh
ris au t-sluagh, ach chuir e a ghradh ann an
gniomh aig an am cheudna. An uair a bha iad
air acras, labhair e riu gu baigheil, caomhail, ach
chaisg e an acras le biadh. Cha 'n ann le facail
a ghraidh a dh' fhosgail e siiilean nan dall agus
a shlanuich e na lobhair ach le gniomhan a
ghraidh rinn e fuasgladh orra. Agus ciod e a
tha crann Chalbhari fein a' teagasg dhuinn ach
gradh Chriosd '? Bha gradh 'na chridhe agus
thug e mach toradh ann an gniomhan gradhach.
Cosnaidh deadh gniomh cliu ach tha an cliu is
airde 'feitheamh air obair a' ghraidh a tha air a
deanadh ann am fu'inn. Ni cuid deadh ghnionib
an geall air cliu o dhaoine, ach is iadsan a mhain
a tha air an co-eigneachadh le Spiorad Chriosd a
tha taitneach na shuilean - sa. An uair a
ghradhaicheas sinn ann an gniomh agus ann am
firinn bithidh obair na laimhe agus briathran
ar bilean ann an co sheirm ri diirachd agus
iarrtas ar cridhe. Cha'n fhaod sinn leigeadh
leis an teanga ruith air thoiseach air faireach-
dain a' chridhe, ach feumaidh sinn ar briathran
a thomhas gus am hi iad ann an co-fhreagradh
ri firinn a' chridhe. Biodh Criosd a' riaghladh
ann an seomar ar beatha agus cha bhi kit aig
foill no ceilg, ach sruthaidh o thobair na beatha
gniomhan gradhach mar a thaomas fior-uisge o
ghuaillean na beinne. "Mo chlann bheag, na
gradhaicheamaid ann am facal no ann an
teangaidh ach ann an gniomh agus ann am
firinn."

Bi maith, nio ohaileag aluinn 6g

Coma leat hichd na tapachd

Dean gniomhan uasal, iochdmhor, coh

Gun bhruadar fada an la dhiiit

An sin bidli beatha 's bas gu brath

Na aon laoidh mliolaidh mhaireannach.

EOIN NA H-AIBHNE.

Bha an samhradh mall am bliadhna agus
eadhon fathast cha 'n 'eil e fada o bhroilleach
geal a' gheamhraidh. Tha na craobhan ubhlan
fo bhlath, agus tha an seillean donn trang 's na
preasan gr6iseid. Tha am fochann le bratach
uaine a' comhdach an achaidh. Tha na h-uain
a' mireag air cnoc agus air faiche, agus an lon-
dubh 's an smedracli gu farumach a' ceileireadh
air meanglain nan craobh. Ach an uair a
thionndas mi ris an iar-thuath, chi mi Sith-
chaillinn mor le falluinn gheal mu ghuaillean
agus am monadh ballach mar bhreacan nan

i

23

ciobairean. Aoh thar leam an diugli air la
buidhe bealltainn gun d' thainig an samhradh
aa'us gu cinnteach tha eoin na h-aibhne de 'n
bheacbd cheudna. Tha na cearcan uisge le n
alacli feadh na luachair aig bruaclian abhainn
Tatha. Anns an tanalach tha an t-uisge blath
agus cha chuir srnth dragh orra. Nach iongant-
ach an gliocas nadurra a chaidh a bhuileachadh
orra ! Tha mi an diiil nach teid iad sia slatan
bho oir na h-aibhne. Tha uisge f uar an t-sneachd
anns an t-sruth, agus gus am bi iad 'nan lan-
mharaichean cha chothaich iad gaoth agus
sruth. Ni 's m6 a chuireas na seann chearcan
drooh eisimpleir fa chomhair an alaich. B'abhaist
dhaibh snamh o thaobh gu taobh, agus na 'n
robh fior chabhag orra dheanadh iad aiseag
eallamh le 'n sgiathan. Chuir iad an cinn ri
cheile agus rinn iad reachd gu 'm fogradh iad as
an duthaich a' cheud chearc a bhuaradh an
oigridh le snamh ann an uisge domhain. Tha
naimhdean aig na cearcan- uisge agus tliuit
morau de 'n oigridh o 'n am so an uiridh.
Feumaidh iad cHram a ghabhail de dh' al na
bliadhna so, agus nia sheachnas iad ciorram
seasaidh iad an larach ann an la na deuchainn.
B' aill leain gu 'n robh urraniaich na rioghachd
'gam t'aicinn, agus math a dh' fheudte gu 'n
ionnsachadh iad gliocas agus gu 'n deanadh iad
seol air oigridh na rioghachd a thos'ail gun chall
a ghabhas seachnadh. Tha aon ni soilleir gu'm
bheil na cearcan uisge a thainig gu gliocas a' cur
deadh eisimpleir fa chomhair na giuealaich iir,
agus thar leam gu 'n gabh na h-eoin blieaga
comhairle agus gu 'n toir iad umhlachd do na
h-inbhich. Tha mise fo bhoidean mo theaghlach
fein a' riaghladh gu cothromach agus feumaidh
mi aideachadh gu saor, ged is mor an tilinailt,
gu'n d'thug na cearcan uisge an diugh leasan
dliomh. Agus airson na cloinne, tha eas-
iimhlachd cho nadurra dhaibh agus a tha
uudilachd do dh' iseinean na h-aibhne. An uair
a hha an sgoil ma sgaoil, chum iad mi 'gam
buachailleachd, agus ged a bhleithinn mo
theanga ag innseadh dhaibli cunnart na h-aibhne
cha sheachnadh iad na bruaclian. Mu dheireadh
thuit fear ann an glumaig mhoir agus bha e ann
an impis bathadh mu 'n d' iasgaich a blirathair e
le cromag gu tearainnteachd. Iriseal agus air
bheagan speis agus mar a tha na cearcan uisge,
thug iad leasan dhomhsa an diugh agus an uair
a bhitheas iiine agam theid mi air cheilidh orra
a rithist.

Tha eoin eile air an abhainn as m6 a lionas
an t-siiil. Tha gu sonraichte da eala bhan a'
snamh gu rioghail mu 'm choinneamh. Cha'n'eil
fiiios cia as a thainig iad ach tha iomadh
bliadhna o 'n thaghail iad an toiseach. Tha
isein no dha aca gach bliadhna. ach an uair a
ruigeas na li-iseinean inbhe eala, tha iad air an
sgiursadh air falbh leis na pirantan mhi-nadurra.
Ged a tha iad mor dreachmhor agus uasal

ardanach 'nan giulan tha eagal orra gu 'm bheil
an cridhe cho dubh ri 'n casan. Ghabh iad
sealbh de thri mile de 'n abhainn agus na 'm
faigheadh iad an toil fein cha bhiodh eun eile
's an uisge. Tha iad ag radh "is e so an
oighreachd againne, agus biodh ealachan eile a'
toirt maorach a creagan dhaibh fein." Bha
taobh blith aig seann mhinisteir na sgir ris an
da eala. Thdisich e air am biathadh le aran
cruinneachd, agus mu dheireadh an uair a
dheanadh e fead thigeadh iad ga ionnsaidh.
C ait' air bith an cuireadh iad seacbad an
oidhche aig naoi uairean chluinneadh am
ministeir an gulag. Thilgeadh e am paipeir
naigheachd air falbh, chuireadh e an speuclair
'na thruaill agus thogadh e air a bhiathadh nan
eala. Cha robh cairdeau nan eala lionndior ach
gu crioch a laithean cha do chaill am ministeir
a thlachd dhiubh. Blia iasgar aon Ik ann au
toiseach an earraich air an abhainn, agus an
uair a chaidh e a ghabhail a bhidh air a'
ndieadhon-li, dh' fhag e an t-slat-iasgaich ann
an deireadh a' bhata agus a' bheairt air an
abhainn. Air an dubhan mar bhiadh meallaidh
bha iasg beag, agus gu mi-fhortanaoh co thainig
rathad a' bhata ach an da eala. Le siiilean
biorach chunnaic iad an t-iasg beag, agus gu clis
rinn aon seasamh claidheamh anns an uisge
agus ghlac e an t-iasg. Ach ghlao an dubhan
an eala, agus air falbh ghabh e cho fad agus a
leigeadh a' bheairt e. Bha bradan aig an iasgar
nach robh a dhith air agus b'e sin am bradan
nach d' thug e gu bruaich. Bha an teun air a
chradh agus air a chlaoidh, ach cha leigeadh a
chompanach an t-iasgar fagus dha. Mu dheir-
eadh ghearr e a' bheairt agus fhuair an eala ma
sgaoil le dubhan 'na ghob. Rinn am ministeir
a dhicheall, acli lamh cha leigeadh an eala air.
Blia am ministeir air a chur mu 'n cuairt, ach
ciod e a b'iongantaicheleis na'n da eala fhaicinn
air an ath mhaduinn aig beulthaobh an tighe
mar a b' abhaist gun dubhan, gun bheairt, agus
geurag orra airson an trath maidne. Ciod an
tigh eiridinn a fhuair iad no an lighiche teoma
cha d' f huaradh riamh a mach ach tha amharus
aig an t-sluagh gu robh lamh aig a' mhinisteir
anns a' ghnothach. Bha ionndrainn aig na
h-ealachan air an t-seann mhinisteir agus an uair
a dh' fhalbh e, thoisich iad air aite eile de 'n
abhainn a thaghal. Thig iad sgriob gu tigh-a-
mhinisteir fhathast, agus ged* a tha toil aig a'
mhinisteir ur a bhi cairdeil, cha do dhi-chuimh-
nich na h-ealaohan am na gorta an uair a bha
tigh a' mhinisteir falamh. Ach is e an geadh
aonarach, a 'shamhradh agus a' gheamhradh,
an teun a tha iomraiteach. Mur bheil e cho sean
ri mactalla nan creag, cha'n'eil sgriobhadh airaois
Chuir nighean tuathanaich geadh agus ganradh
o chionn m6ran bhliadhnachan, air an abhainn
fa)' an do choisinn iad an 16n gu gleusda agus
nach do chuir iad dragh air neach. Ach bha

24

aohadh coirce a' sineadh sios gu bruach na
h-aibhufi, agus an uair a bha an coirce abaicli,
lionadh na ge6idh an sgr6bainanns a'mhaduinn
agus chaidleadh iad cadal nan eun sisuichte fad
an la. Thug an tuathanach fauear gu 'n robh
iad a' milleadli an acliaidh agus ann am fearg
mliarbh e an ganradh. Cha do sheall an geadh
tuilleadli air acliadh coirce, agus dli' fhag e a'
choimhearsnaclid anns an do chaill e a chompan-
ach. Biodh an abliainu ard no iosal ann an
tail a' bruchdadh a macli air na h-achaidhean
no ann an glaic an reotbaidh, tha an geadh mar
fhreiceadan geal a' snamii air an tuiL Gun
tigh-comhnaidh. gun neacli a' frithealadh dha
cha 'n 'oil fhios cia mar a bha e beo. Rinn e
nead air eilean beag aims an abhainn, agus an
uair a bha a nead Ian uibhean, chuala an geadh
bochd gairm a dhuthoiiais agus chaidh e air
ghur. Chaidli seachdainn an deigh seachdainn
seachad agus cha robh fhios c'aite an robh an
geadl). Ach ged a bha fhaighidinn maitii,
thainig i gu crioch agus, air a mhealladh na
dhochas, threig e a nead. Ann an toiseach na
li-oidhche, trith anns an t-samhradh thainig e
gu clach lom anns an abhainn mu choinneamh
tigh a' mhinisteir. Bu shona do 'n mhuinntir a
chaidh a chadal trath. Le .gulag agus sgriachai!
a' gheoidh fad na h-oidhche cha do dhuin am
mini.steir a shuil, agus chaill na coimhearsnaich
an cadal maidne. Thuig sinn uile glaodh a
gheoidh — tha laithean mo thrioblaid seachad,
tha mi aig m' ionad-freiceadain, tha mise an so.
Air an ath bhliadhna rinn e nead air an eilean
cheudna, ach chuir da ghille romhpa nach
tigeadh an car as a' gheadh bhochd a*rithist.
Air la grianach agus an abhainn iosal, rinn iad
air ath a bha eadar eilean an nid agus tir. Cha
do thill na gillean boohda. Chaill iad an t-ath
agus chaidh am bathadh. Is e dauadas na h-oige
a bhuar na gillean agus gun suil 'gam faicinn no
14mh ga 'n tearnadh chriochnaich iad an turns.
Thog cuid-eigin uibheaTi a' gheoidh agus thill e
aon uair eile ann an toiseach na h-oidhche agus
le racail agus le ghulag chaill moran tamh na
h-oidhche. Bha nis an geadh na chulaidh
eagail, agus bha moran 'ga chunntas na eun sith.
Deadh ghean cha robh aig neach do 'n gheadh
ach bha gne eagail air moran I'oimh an eucoir-
each eoin. Mu dheireadli thoisich seann duine
c6ir air a' gheadh a bhiathadh. Chaill an t eun a
ghne fbiata agus- thig e gu cilda gu dorus an
t-seann duine. Le uibhean tha e toirt oidhirp
onarach air caoimhneas a charaid a phaigheadh.
Striochd iochd agus fialaohd an t-seann duine
freiceadan na h-aibhne, agus cha bhathar duine
tuilleadh an t6ir air nead a' gheoidh.

Nach eil cos-amhlachd ann an eachdraidh an
eoin so 1 Cha robh neach a' frithealadh dha,
agus le cion aire agus foiriieart chaill daoine a
mhaith. Dh'fhulaing e aoras agus cruadal, agus
bha e 'na nilieadhou air call mor. Tha eagal

orm gu 'm bheil moran a' dol air seachran anns
ail t-saoghal le cion aire. Tha iad fein le dith
stiuraidli a' fulang ana-cothroim agus trioblaid
agus tha trioblaid agus calldachd a' tighinn air
daoine eile air an sgith. Tha lamh an t-saoghail
trom orra agus tha iad a' tionndadh an laimhe
an aghaidh dhaoine. Agus an uair a thig a
ghne fhiadhaich ann an duine cha'n'eil e furasda
a stiuradh. Cha dean an laimh laidir agus
smachdachadh ach a chruadhachadh ami an olc,
ach freagraidh a naduir ceartas agus caoimhneas
agus le foighidinn agus deadh-ghean dhaoine
tillidh e gu urram agus fireantachd. Leaghaidh
spiorad Chriosd an cridhe cruaidh, agus tionn-
daidh iadsan aig am bheil spiorad a' ghraidh
moran chum fireantachd.

LAOIDH.

Tha sruth mo re a' traghadh
Feuch, bristeadh-faire neimh !
A' mhadainn a bha 'm iarrtas.
Mo cheitein grianach. seimh I
Dubh, dorcha, ged bha 'n oidhche
Tha 'u soillse 'teachd na 'luaths,
'S tha gl6ir a' tkmh gu siorruidh
'N tir Tmmanuel shuas.

'Se Criosd am fuaran saoibhir,
Sruth aoibheil, pailt, a ghraidh ;
Lan beoil an t-saogh'l cia suarach
Seach cuantan tir an aigh !
Mar mhuir gun traigh, gun traoghadh,
Tha 'throcair chaonih 's a. thruas,
'S tha gloir a' tamh gu siorruidh
'N ,tir Immanuel shuas.

Bha smachd is trocair dualte
Troimh fhad mo chuairt 's an t-saogh'l,
Is dealt mo bhroin 's mo thruaighe
A' lasadh suas le 'ghaol;
Molam an laimh 'rinn stiiiradh
'S an cridh' a tlmr 's a ghluais
Trath bhios mi 'm chathair-rioghail
'N tir Immanuel shuas.

[Sgriobh Sorahairle Rutherford an laoidh ,so.
Chaidh a ghlacadh ann an am na geur-leanmhainu
agus bha e fein agus larla Earraghaidheal anns
an aon phriosan fo bhinn bais. Is ann an uair
a bha am bas dluth a sgriobh e an laoidh.]

Cuir airgiod air riadh agus teichidh do
chadal.

Cho fada 's a' cheann agus a bha Fionn 's
na casan.

Air. lO.

1916.

NAIDHBACHD DO 'N CHLOINN.

Bha sagart 6g Turcach ann au lemen aon
uair agus bha aiuin air naoh cuala sibh riamh — •
Usbec. Le cridhe glan agus inntinii gheur bha
e an t6ir air flor ghliooas. Ach bha e cas mar
na drisean agus bha teine lasrach 'iia uclid a
bhriseadh a maoh ann am fearg oillteil air gle
bheagan aobhair. Dheanadh e aithreachas,
chuireadh e e fein fo bhoidean diirachdach agus
dh' iarradh e comhnadh Allah ann an urnuigh
ach la cha robh dol seachad nach dMsgeadh a
chorruioh.

Bha e aon fheasgar aig aoradh au uair a
labhair diol-deirce. truagh ris agus ciod a rinn e
ach an truaghan a bhualadh le uile neart agus
anns an ath mhionaid thug e dha na bha dh'
airgiod air a shiubhal anns an deirce. Bha la
eile balachan beag, mac a pheathar, a' marcachd
air each-maide agus, a' brosnachadh an eich, gu
tubaisteach bhuail e an sagart leis an t-slait.
Ann am priobadh na sula f huair am pciisde dorn
an t-sagairt anns a' chluais, agus an sin phog e
am balach gu caomli cairdeil a rithist agus a
rithist. Bha febrag challda aige agus bha e
aon la 'ga biathadh le cnomhan an uair a leag i
a fiacail gun fhios di air a chorrag. Mar dhuine
gun toinisg chuir e thairis air an fheorag anns
an t-sr6in agus thuit i marbh aig a chasan. Mu
dheireadh rinn e ni nach slanuicheadh deirce
agus nach leighiseadh pbg, agus bha a thrioblaid
inntinn trom. Bha baigh aige ris an diol-deirce
ach bhuail e e. Bha grkdh aige do mhac a
pheathar ach ghoirtich e an leanabh. Bi 'n
f hebrag fhearas-chuideachd agus f healla - dha
agus mharbh e i.

Cha robh maitheanas ri fhaotainn gun sgriob
do Mhecca, ceann-uidhe an trbcair, agus gu
Allah airson trocair agus sgiath a dhionadh e o
f hearg fein dh' fhalbh e. Ghlac e a bhata
turuis agus thog e air gu uaigh an fhaidhe ann
an dochas gu 'm faigheadh e maitheanas an
Uile - chumhaohdaich trid eadar-ghuidhe an
fhaidhe. Air feasgar an treasa la rainig e gu
sgith airsneulach lochan beag ann an dubhar da
shreath de chraobhan pailme. Thug e slige as
a' mhilaid agus bha e dol a dh' ol a Ito A lochan
a bha a' dearsadh leis gach dath anns a' bhogha-
fhrois. An uair a thog e an t-slige ri bhilean
ciod a chunnaic e ach iasg beag gorm, lainnir-
each, breac, le buill 6ir-bhuidhe. Thug e an
aire gu 'n robh bio ran geur mar bhioran bearr-
aich ann an taobh ioohdar an eisg, agus an aite

an t-uisge 61 is ann a labhair e ris an iasg mar
so — 'Is boidheach thu, a chreutair bhig, ach
na 'n cuireadh thu do bhioran ann am mheoir
dhuisgeadh thu am fearg a tha mar theine
lasrach ann am nchd, agus dheanainn ort mar a
rinn mi air au fhebrag, agus ged shilinn na
debir gu frasach cha tigeadh thu beo a rithist."
Dhoirt e an t-slige leis an iasg air a shbcair
anns an loch, agus dh' eirich spiorad as an loch
air a sgeadachadh ann an trusgan air dath na
speur agus mar obair ghreis x-ionnagau dearsach.
" Usbec " ars' an spiorad, "rinn thu aithreachas
agus tha sin a' taitinn rium gu maith agus is e
an-earbsa annad fein a' cheud cheum ann an
iompachadh. Is mise Ariel, an spiorad a tha
'gad dhion ague thainig mi bho neamh a thoirt
cuideachadh dhuit. Labhair — ciod a ni mi air
do shon ?"

Chrora an sagart aghaidh tri uairean gu lar
agus thubhairt e — " A Thighearna, is aithne
dhuit mo chridhe agus an deamhan a tha ann.
Mar abhaiun bhras ann an tuil a' taomadh a
h-uisgeachan le cobhar geal agus a sgrios gach
ni air an t-slighe, eiridh colg ormsa agus cha
teid agam air srian a chur ris. Cuidich learn
am peacadh so fhbgradh agus a dhaingneach ann
am uchd a leagadh sios." Chuir an spiorad a
mheur air broilleach Usbec agus chaidh e as an
t-sealladh. Bha Usbec mar neach a chruth-
achadh as ur, chaidh crith fhuar troimhe, agus
an aite fuil theth bha full fhuar rebdhta 'na
chuislean agus 'na f heithean. '• Chaidh leam
'nam thurus " thubhairt e ris fein, " agus fhuair
mi dearbhadh gu 'm bheil Allah cumhachdach
eadhou aig astar o uaigh an fhaidhe." Gu
sunndach agus gu toiliohte mar neach a choisinn
f^bhar an Uile-ohumhachdaich, thug e aghaidh
air a dhachaigh ann a lemen. Gun teagamh
bha atharrachadh mor air. Cha chuireadh ni
dragh air agus cha leaghadh a chridhe ann an
lathair mi-fhortain agus truaighe. Cha robh
tlaclid aige ann an crabhadh agus gradh agus
cairdeas, cha robh annta ach teachdairean ainn-
eamh. Chaill e a chli agus a thoileachas agus
cha robh ann ach gu 'm b' aithne dha a shuidh-
eachadh bochd. Le inntinn throm thug e air
an lochan far am fac e an teachdaire neamh-
aidh. Thug e naoi laithean air an t-slighe a
choisich e a cheud uair ann an tri laithean.
Mu dheireadh, gu fann sgith, rainig e an t-aite
naomh agus ghuil e gu goirt. Thainig Ariel g'a
ionnsaidh agus labhair au spiorad le guth
cairdeil. " Nach d' thug mise dhuit, Usbec, an

38

ni a b'^ill leatl" "Thug, a Thigheama," arsa
Usbec, " ach raaille ri 'm chorruieh chaill mi
gach deadh bheus, mo thruaoantas agus mo
mhac-meanmna." " Is aithne dhomh sin "
thubhairt Ariel, "cha'n'eil duine gun bh^igh ri
mholadh agus tuig thusa gur e tiodhlac Dhe
blithas agus braise cridhe." Sheid anail an
Spioraid air Usbec, agus thill na beusan a bha
air cliall. Thilg e e fein air an talamh agus le
cridhe taingeil, thubhairt e : — " Tha mi a'
tuigsinn gu 'm bheil mi rithist mar a bha mi.
Mo bheannaohd ortsa, a sheirbhisich an TJile-
chumhachdaich, a thog dhiom peanas m' amaid-
eachd, ach fathast, cia mar a striochdas mi an
namhaid a tha ann am uchd fein?' Thainig
neul gorm-dhearg eadar e fein agus Ariel, ach
aig a chasan chunnaic Usbec sean agus sgriobhta
air ann an litrichean 6ir ua briathran so —
CHA 'n 'kil buaidh gun stri.

Cha 'n 'eil agam, a clilann, ach seann sgeul,
ach tha i 'gar teagasg ann an gliocas. Is f hearr
dhuitsa do ghnfe fein na gnfe duine eile agus
ma 's aithne dhuit droch f hagail sam bith annad
fein cha'n ann le gisreagan a gheibh thu an
lamh-an-uachdar ach le faicill, le oidhirp agus
stri gun sgios.

TEACHDAIRE A TIR CHEIN.

Aig orduighean Shleibhte anns an Eilean
Sgitheanach fhuair an coimhthional urachadh
mor ag eisdeachd guth a tir ch^in. Chuir fear
a bha an leithair ciinntas tliugam air an teauh-
daireachd a liubhair an t-Urr. E. MacCoinnich
a bha moran bhliadhnachan a' searmonachadh
an t-soisgeil am measg nan Innseanach ann an
Calimpong. Cha 'n ann trie a tha cothrom aig
muinntir na Gaidhealtachd air aon de na
soisgeulaichean a, tiiean cein a chluinntinn. Is
trie a ni sinu gairdeachas an uair a chi sinn
Gaidheil ann an urram ard ann an seirbhis na
rioghachd agus tha siol nam beann agus nan
gleann lionmhor anns gach cearn de'n t-saoghal.
Ach cha 'n 'eil moran de 'r sluagh 'nan teach-
dairean do na cinnich bhorba, aineolach a tha
fathast ag aiteaohadh cearnan iomallach an
t-saoghail. Cha leig sinn air di-chuimhne
Daibhidh Mac-an-L6igh a thug earranu mhor de
dhuthaich Africa fo chumhachd a' chreidimh
Chriosduidh. Ged a rugadh agus a thogadh e
fein air a' Ghalldachd is ann a Ulbha, aig
iochdar Mhuile, a thainig a mhuinntir. Tha
cuimhne againn cuideachd gu 'm bheil ainm
deadh Ghaidheal — MacPharlain — ard am measg
teachdairean an t-soisgeil do na h-Innseanaich.
A' toiseachadh le da chanain tha e furasda do 'n
Ghaidhealc^nain nan duthchanna c^in a thogail
agus clin maireannach agus coron siorruidh a
chosnadh ann an seirbhis a Mhaiglistir am

measg nan cinneach. An diugh tha an t-Urr.
E. MacCoinnich a' cumail bratach na Gaidh-
ealtachd sgaoilte anns a' ghaoith ann an taobh
tuath Innsia. Tha e air ainmeachadh eu

o

sonruichte air Calimpong. Tha an t-aite so
dluth air criochaibh na tir iongantaich ris an
abair sinn Tibet. A nis mar a dh'eirich do
Mhdrar thall fa chomhair Shleibhte air am
bheil an seanfhacal air aithris " M6rar mhbr
bheannaichte far nach do shearmonaich Prostan-
ach riamh " 's ann mar sin a tha 'n diugh a
thaobh Thibet. Tha iad a' deanamh uaill nach
do shearmonaich soisgeulaiche riamh taobh a
stigh de 'n criochaibh. Ach tha Mgr. Mac-
Coinnich a' feitheamh cothroira aig an dorsaibh.
Tha Calimpong air aon de na slighean a tha
fosgailte eadar na h-Innsean agus Tibet ; agus
mur faod ar caraid dol leis an t-soisgeul taobh
a stigh Thibet tha e a' searmonachadh do na
Tibetanaich a tha tighinn thairis air na crioch-
aibh agus tha siiil aige gu 'm faigh e fathast
cothrom 16chran an t-soisgeil a thogail taobh a
stigh na duthcha choimheich aig Tibet. Tha
muinntir Thibet ann an diithaich mhonadhail,
ard, air an cuartachadh le sreath air shreath de
bheanntaibh mora. Tha na Himalaias mhora
mar ghaisgich iargalta 'nan seasamh eadar iad
agus na h-Innsean. Tha cuid ag radh, agus
faodaidh gu 'm bheil beagan de 'n fhirinn aca,
gu 'm bheil sluagh a tha an comhnuidh ann an
tir nan ard bheann ardanach 'nan inntinn agus
uUamh gu bhi a' coimhead a sios air muinntir
nan comhnardan. Biodh sin mar a bhitheas,
tha na Tibetanaich ag amharc a sios air a' chuid
eile de'n t-saoghal o bhinneanan nan Himalaias.
Chaidh an uaill agus am morchuis gu leithid de
dh' airde agus gur maslach leo duine de 'n chuid
shuarach eile de 'n t-saoghal a dhol a stigh air
stairsneach na tire naoimh uachdraich aca fein.
Bithidh cuimhne aig cuid d' ar luchd-leughaidh
mar a b' eigin do Bhreatunn beagan bhliadh-
nachan air ais feachd shaighdearan a chur, a
dheoin no dh' aindeoin, g' an toirt gu reuson air
ceist araidh a dh' eirich eadar na rioghachdan.
Choisinn Mgr. MacCoinnich moran cliu aig an
am sin. Bha e fileanta ann an canain na
duthcha, agus mar eadar-theangair chuir e na
saighdearan againne fo chomaine. Agus chaidh
a chliii thar criochaibh Thibet agus bha moran
de 'n t-sluagh aig an robh meas air agus a bha ag
earbsa ann. Rinn e ann an tomhas mor an
t-sliehe r^idh do 'n arm. Ach tha an t-am
briathran an t-soisgeulaiche fein a sgriobhadh.
Air Diluain nan orduighean labhair e mar so :
" Tha mise airson beagan fhacal a radh ruibh
an duigh aig km dhuinn dealachadh, direach mar
a rinn Pbl agus Silas an uair a chruinnich iad
an Eaglais ri cheile, mu thimchioU obair an
t-soisgeil am measg nan cinneach.

Anns a' bhliadhna 1870, an uair a chaidh a

39

cheud theachdaire, Mr. MacPharlain, a mach
do 'n cheain ud, faodar a radh nach robh
Criosduidhean idir de 'n chinneaoh Innseanach
r' am faotainn. Tha an diugh eadar coig agus
sia mile ann a chaidh a thionndadh le cunihachd
an t-soisgeil o dhorchadas iodhal-aoraidh. Cha'n
'eil an aireamh mor ach tha e 'na chomhara
cinnteach gu 'm bheil Dia leinn anns an obair.
Tha mi am sheasamh an so am measg mo cho-
luchd-duthcha fein ann an tir nam beann agus
tha mi ag asluchadh bhur biigh agus bhur co-
fhaireachadh ri muinntir a tha coltach ruibh
fein ag aiteachadh tir nam beann ach as
eugmhais sochairean an t-soisgeil. Tha mi
cinnteach ann am bharail nach 'eil ni eile a
bheireadh ur-bheothachadh do na h-eaglaisean
briste ann an Albainn coltach ri tlachd a
ghabhail, le gniomh agus urnuigh, ann an
obair an t-soisgeil ann an tirean cein. Clod air
bith a tha tighinn eadar na h-eaglaisean aig an
tigh, tha iad uile de dh'aon bheachd gur e an
dleasnas an soisgeul a chraobhsgaoileadh ann an
tirean cein. Ach tha aobhar Chriosda thall a'
f ulang tre na roinnean truagha a tha 'nar measg.
Is aithne dhuinne na h-aobharan a thog aimh-
reit anns an Eaglais 'san duthaich so, ach carson
nach co-oibrich sinn mar aon eaglais, agaideachadh
an aon Mhaighstir, ann an sealladh nancinneacli.
Tha anacaitheamh 'ga dheanamh aig an tigh
air airgiod agus air seirbhis, agus tha mor fheum
orra le cheile air feadh farsaingeachd nan tirean
dorcha ud. Tha sinn a' cur moille air riogh-
achd Dhe agus le gainne cairdeas 'nar measg
fein aig an tigh a' bristeadh misnich agus a'
lagachadh lamhan nan teachdairean a tha a'
searmonachadh an t-soisgeil do na h-Innseanaich.
Ged a bhiodh eaglaisean Phresbiterianach
Albainn a' labhairt ris na Cinnich mar aon,
bhiodh roinn anns an eaglais Chriosduidh ann
an sealladh nan oinneach. Tha an teachdairean
fein aig na h-eaglaisean easbuigeach, ach bu
mhor agus bu mhaith an comhnadh a dheanadh
teachdaireachd aon eaglais Albannaich. Gus an
tig an la beannaichte sin, deanamaidne, a tha de
dh' Eaglais na h-Alba, aig am bheil sochairean
lionmhor a nasgaidh, dichioU gu bhi a' cuideach-
adh leis an obair araid so. Anns an dealachadh
an deigh nan laithean beannaichte a bh' againn
comhia an so, fagaidh mi leibh an t-aon iarrtas
so — deanaibli urnuigh as ar leth thall an sud.
Ach ciod airson an guidh sibh 1 Gheibh sibh
urnuigh fhreagarach ann am briathran an
abstoil. " Agus a ta mi guidhe so gu 'm biodh
bhur gradli-sa air a mheudachadh ni 's m6 agus
ni 's m6 ann an e61as agus ann an uile thuigse ;
chum gu 'n dearbh sibh na nithe is fearr ; chum
gu'm bi sibh treibhdhireach agus gun tuisleadh
gu la Chriosd : air bhur lionadh le toradh na
fireantachd a tha tre losa Criosd a chum gl6ire
agus cliu Dhe."

ATSi FOGHAR.

Tha srann a' bhuauaiche anns an achadh
bhuidhe mu'm choinneamh. Ach nach eu-coltach
e ri obair f hoghair mo cheud chuimhne. Tha an
diugh inneal-gearraidh aig an tuathanach air a
tharruing le tri eich agus cha 'n e a mhain gu 'n
gearr e an t-arbhar ach tilgidh e na sguaban
ceangailte ann an sreath ri thaobh. Tha achadh
mor air a rusgadh ann an aon la agus cha 'n 'eil
ach triuir ghillean anns an t-sealladh, Is fhearr
na h-eich agus am buanaiche na sianar dhaoine.
Tha fear a' stiuradh nan each agus dithis a'
togail adagan. Cha 'n 'eil daoine ann ged a
bhiodh feum orra ach is dbcha gu 'm biodh iad
ann mur a bhi na h-innleachdan a tha a' lugh-
dachadh saothair agus a' meudachadh toraidh
na saothrach. Thainig am buanaiche agus
cha 'n 'eil againn ach gabhail ris, ach ma tha
buannachd anns an inneal so tha call 'na luib
cuideachd.

Bu shiinndach an t-achadh-buana anns na
seann laithean. Bhiodh iomaire fein aig each
fear agus te, an seanair liath a' teagasg oghachan
mar a ghlacadh e an corran agus ag innseadh
sgeulachdan air laithean oige an uair a bha e 'ga
chosnadh aig na bodaich ghallda. B'e sin na
sguaban sgiobalta a bhiodh an deigh a' chorrain,
agus cha 'n e na sguaban ribeagach a tha ri
fhaicinn an diugh. Cha bhiodh dias A. calpa
mulain a' buaradh nan cearcan innseanach agus
nan coileach dubha. Bhiodh ioniradh air seann
chairdean a chaidh thar saile agus naigheachdan
beaga gun gho, gun ghoine air an aithris air
cairdean agus air coimhearsnaich. Ach bha aon
sgeul a thug barr air na h-uile agus b'e sin
bathadh nam buanaichean an uair a chaidh am
bata a bha 'gan aiseag fodha faisg air Grianaig.
Ach airson na h-oigridh b'e la nan laithean an la
a chuireadh criochair a' bhuain. Is ann an sin
a bha a' chuirm agus an fhearaschuideachd.
Shuidheadh ceann an tcaghlaich aig ceann a'
bhuird agus ann an urnuigh dhurachdach bheir-
eadh e buidheachas Dhasan o 'n tig gach
tiodhlac agus gach beannachd. Bha gealladh
Dhe air a choirahlionadh, agus cha robh teagamh
nach tigeadh gaoth nan adag mar a thainig
gealach an abuchaidh. Bha maitheas Dhe air
aideachadh. Cha 'n 'eil teagamh nach e seirbhis
buidheachais a bha ann an cuirm na deireadh-
bhuana. An diugh tha an t-seann ghnath a'
dol a cleachdadh, agus is ann an uair a bhitheas
an iolainn Ian a gheibh am Freasdal taing.

Bha toradh saibhir am bliadhna agus tha
moran dheth cruinn tearuinte, agus tha sinn an
doohas nach tig beud air barr anraoch. Tha e
luachmhor daonnan agus tha e sonruichte priseil
ann an am cogaidh an uair a tha gorta maille ris
gach mi-fhortan a' tuiteam air tirean eile. Gu'n

40

duisgeadh am foghar spiorad na taingealachd,
agus do Dhia gu'n robh moladh agus urram a nis
agus gu siorfuidh.

AN t-sIbaid GHATDHEALACH.

Tha mi a' creidsinn nach robh cinneach air
uaclidair fuinn a bha a' coimhead na Sabaid
mar a bha na Gaidheil.

B'e Di-Sathuirne an la bu trainge de 'n
t-seachdain. Bha uisge ri thoirt a stigh a
chuireadh thairis an t-Sabaid, agus bha buutata
agus goireasan mar sin ri uidheamachadh fa
chomhair an latha naomha, Dh' fheumadh an
uidhir so cheannag a thoirt as a' Chruaich fheoir
agus an uidhir so sguab a bhualadh 'san t-
sabhall. Ged a robh a' mhoine aig- ceann an
tighe dh' fheumadh a' chuileag a bha ciil an
doruis a lionadh cuideachd. Cha robh br6g
ri ghlaiiadh no feusag ri bhearradh, Cha bu
lugha na obair na h-eiginn 's na trocair, neo
searmoiii, a bheireadh thar na stairsnich thu
Di-domhnaich.

Gach feasgar is maduinn bha an sean-duine
a' gabhail an Leabhair JSTaomha agus na bha
taobh a stigh a gheatachaibh a' cruinneachadh
mu 'n bh6rd. An coigreach a bhiodh a' gabhail
seachad, sheasadh e a dh' eisdeachd nan salm.
Ar leis nach cuala e riamh modh ciiiil cho
freagarrach gu bhi moladh an Tighearna na am
fonn trom, crabhach sin a bha ag eiridh mar
thiiis as a' bhothan bheag sin taobh an rathaid.
Cha 'n ann idir mar chleaohdadh a bha na seann
daoine, no airson a bhi 'san fhasan, ach leis
gach uile dhiirachd spioradail. Bha an teagasg
so air a ghiulan a mach leis na h-athraichean
'nan caithe beatha gu li-iomlan. Bhiodh e 'na
rutha gruaidh do fhear teaghlaich anns a'
Ghaidhealtachd mur rachadh aige air facal a
chuir suas anns a' choinneamh air iarrtas an f hir
theagaisg.

Bha oilein nan athraichean ri fhaicinn gu
soillear ann an giulan na cloinne a fhuair e aig
a' bhaile agus bho 'n bhaile. Bha e 'na chuid-
eachadh nior dhoibh airson cathachadh an
aghaidh ioma buaireadh agus ceap-tuisleadh
anns an t-saoghal an d^idh laimli, Ach bha a
chaochladh ri fhaicinn ann am fas agus ann an
caithe beatha na cloinne nach d' fhuair an
t-oileineaohadh sin mu 'n chagailt.

" Thusa fhuair t'eolas mu 'n chagailt
Gach oidhch' agus maduinn air gliin ;
Rinn t'athair a dhleasnas mar riut,
'S na tilg a bheannachd air chul.
Biodh a theagasg mar loch ran romhad,
A ghnath fa chomhair do shiiil ;
Gus am faigh thu do chas air a' charraig,
Tha seasmhach daingean is dluth."

Aig an am bha na dleasnasan a dh' ainmich mi
gle chruaidh ri 'n giulan a mach le balaich is
caileagan a bha a' faicinn a leithid de shubh-
achas is de shblas air a thairgse dhoibh, gun
airgiod is gun luach, air feadh an t-saoghail, ach
cha deach moran bhliadhnachan de allaban thar
an cinn an uair a chunnaic iad, agus sin gu
toinisgeil, an t-aobhar mu 'n robh na seann
daoine cho dian a' sparradh gliocais 'nan
claiginn. Is ann an uair a dh' fhagas sinn
fasgadh a' bhothain a chi sinn na neoil dhorcha
agus na beanntan mora. As eugmhais teagasg
fiorghlan, cho math ri eisimpleir ionmholta,
cha toir sinn buaidh air namhaid na h-6ige.

N.S.

LAOIDH.

Fan maille rium ! tha 'm feasgar 'ciaradh trom
Is sgail na h- oidhch' : a Dhe, fan thusa leam :
'N uair thig an eis, 's a threigeas cairdean dluth,
O Thi bheir neart do 'n lag, fan maille rium !

Tha beatha 'triall 's mo la a' tighinn gu crich;
Tha maise 's g]6ir na talmhainn 'dol a dhith :
Tha caochladh nior ri fhaicinn air gach dviil ;
O thusa chaoidh nach treig, fan maille rium.

Cha 'n e mo mhiann thu thriall air falbh gun

dail
Mar neach air chuairt, ach thu bhi 'gabhail

taimh
Am chuideachd f hein, o Dhe, le cairdeas dluth.
A chaoidh nan cian nach treig : fan maille rium.

Na tig mar Righ, le uamhas, thugam fhein,
Ach caoimhneil, tl^th, le slainte fo do sg6ith :
Lan iochd is truais ri sluagh tha 'cur riut ciil ;
Mar charaid caomh nan truagh, fan maille rium,

'N uair bha mi hg rinn thusa comhnadh leam :
Ged b' olc mo dh6igh, 's mi 'triall gu brbn am

dheann, ■
Cha d' threig thu mi, ged nach bu mhiann leam

thu
Gu ceann mo reis, o Dhe, fan maille rium.

Cum suas do chrann gach am a' m' shealladh

fhein,
Le d' sholus aigh stiuir mi do ghnath 's gach

ceum
Tha 'n sgkil a' triall, 's tha mhaduinn shiorruidh

dliith
Trath bhios mi 'n so, o Dhe, fan maille rium L

Is maith a' chreach a dh' fhagas a leth.
Cha chumar tigh le beul duinte.
So an toll a mhill an t-seice.

I

i^

Air. 11.

1916.

THIGIBH LE BUIDHEACHAS.

Thigibh a steach 'na gheataibh le buidheachas,
'na chuirtibh le tnoladh : thugaihh hiidheachas
dha : beannitdchibh 'ainm. — Ps. c. 4.

is ann le buidheachas agus moladh a tha e
iomchuidh dhuinn tighinn do thigh agus do
chuirtibh Dhe. Tha sinn ag aideachadh gu 'm
bheil"gach uile dheadh thabhartas agus gach
uile thiodhlac iomlan o 'n airde a' teaohd a nuas
0 Athair na soillse." Nach e ar dleasnas air an
aobhar sin buidheachas agus moladh a dhioladh
Dliasan a tha frithealadh le laimh shaibhir do
na h-uile dhaoine. Cha 'n 'eil mi ag radh no a'
ciallachadh guv e buidheachas a mhain priomh
aobhar ar cruinneachadh ann an tigh Dhe. Tha
sinn, an deigh, saruchadh agus amhghar na
seachduin, a' beachdachadh air ar beatha ann
an sealladh an Ti a tha 'gar faicinngun sgleo air
a shuil. Tha sinn ag aideachadh ar peacanna
agus ar teach dan-gearr agus le muinghinn
cloinne ag iarradh maitheanais Airsan "a tha
ealanih gu maitheanas a tlioirt seachad, gr^s-
mhor agus trocaireach, mall a chum feirge agus
pailt ann an truacantas.'' Theid sinn do thigh
Dhe le cridhe trom a' bhrbin ag iarraidh soluis
a ghnuis agus comhfhurtaohd a lathaireachd.
Ciod air bith ar n-aigne tha sinn a' creidsinn
gu 'ni bheil biYigh aig Dia ruinn agus gu 'n dean
E fuasgladh oirnn anns gach uireasbliuidh. Ach
tha aon staid inntinn o 'n tionndaidh Dia a
ghnuis agus is e sin spiorad gearanach, mi-
thaingeil. 'Nar measg fein cha toil leinn luchd
cithein is canrain, am fear a tha sealltainn air a
chruaidh-chas gus nach leir dha aon trocair 'na
chrannchur. Is lioumhor failinn a tha 'gar
leantuinn, cuid dhiubh air bheag lochd 'nar
suilean ach bha mi-thainsrealachd am measg
gach cinneach agus anns gach linn gun leths-
geul, gun dion. Is trio a ghabhas daoine
lethsgeul luchd na h-eucoir ach cha labhair neach
facal as leth an fhir a tha mi-thaingeil. Am
fear a thionndas air a charaid, a leonas laimh na
seirc agus a phaigheas cairdeas le naimhdeas,
tuitidh buille gach neacli air agus criochnaichidh
e a thurus gun chairdean. Ma tha taingealachd
anns a' chridhe thig dearbhadh air ged a
bhitheas briathran a bhuidheachais gann. Ged
a bhitheas sinn gle bhalbh ann an lathair ar
cairdean, faodaidh sinn a bhi taingeil gn le5ir,
ach tha tiodhlacan Dhe cho lionmhor agus cho
coniharraichte agus gu'n tig sinn f'o amharus
mur an teid sinn d'a gheataibh le buidheachas
agus d'a chuirtibh le moladh. Am bheil e
ceart buidheachas a thoirt do Dhia mur leir

dhuinn a mhaitheas agus a throcair ? Tha sinn
da-rireadh dall mur an leir dhuinn trocairean
Dhe. Ciod air bith ar suidheachadh cha 'n 'eil
sinn gun chomaine air Dia. An uair a chaill
an diadhair ainmeil, leremiah Mac-an-tailleir a
chuid agus a dhachaigh agiis a bha na maoir ann
an seilbh a thighe, sgriobh e na briathran so —
" tha mi air tuiteam ann an lamhan nam maoir
agus nam meirleach agus thug iad bhuam gach
ni a bh' agam. Ciod mata? Seallam mu 'n
cuairt orra. Cha d' thug iad bhuam a' ghrian
agus a' ghealach. Tha bean mo ghraidh agam
agus cairdean a nochdas caoimhneas rium agus
cuid a ni comhnadh leam. Theid agam fathast
air searmonachadh, agus mur togair mi, cha
chaill mi mo chridhealas. Is leam fein mo
chogais Dh' fhag iad agam freasdal an Tigh-
earna agus geallaidhean an t-soisgeil, mo
chreidimli, agus mo dhochas ri neamh. Theid
agara air cadal, air itheadh agus air ol. Theid
agam air leughadh agus air breithneachadh.
Agus am fear aig am bheil a liuthad aobhar
gairdeachais agus a tha agamsa, tha e ann an
gaol air mulad agus gearan, ma shuidheas e air
Ian na duirne de na drisean a tha 'na chrann-
chur." An uair a shuidheas sinn air na drisean,
ag altrum ar mi-fhortain agus a' caoidh nan
laithean a dh'aom, teichidh mulad air sgiathan
na gaoithe cho luath agus a ni sinn aireamh air
na sochairean a tha air fhagail. Tha iad os
cionn aireamh agus os cionn ar toillteanas.

Theid aig muinntir nam bailtean an comaine
air Dia a dhi-chuimhneaohadh. Air sraidean
nam bailtean le 'n upraid agus le 'n cabhag,
cha 'n 'eil cothrom breithneachaidh aig duine
agus fa ohomhair na suil cha 'n 'eil ni ach obair
dhaoine. Ach is mall agus dorcha inntinn an
fhir a tha caitheadh a laithean air an duthaioh
mur 'eil eolas aige air freasdal Dhe. Tha
sinn ann an co-chuideachd ris an talamh, ag^
eiridh o'n duslach air tils, an croohadh rithe
airson ar beo-shlainte agus a' tilleadh g'a h-
ionnsaidh. Tha sinn a' cur failt le ard urram
agus miagh air a' ghrian agus air na frasan,
teachdairean Dhe, a tha co-oibreachadh maille
ruinn ann an toradh na bliadhna. Tha sinn a'
faioinn nach tig toradh gun shaothair dhaoine,
agus nach dean saothair toradh gun bheannach-
adh Dhe Tha obair Dhe follaiseach dhuinn.
Cha 'n 'eil ana-creidmhich lionmhor air an duth-
aich. Faodaidh nach 'eil sinn gu riaghailteach
a' tighinn le moladh agus buidheachas do
chuirtibh Dhe, ach cha 'n urrainn dhuinn a
dhi-ohuimhneachadh. Anns an fhoghar an uair
a tha Dia a' criinadh saothair dhaoine le
mhaitheas tha sinn a' tighinn cruinn ann an

4=2

tigh an Tighearna a bhrosnachadh spiorad a'
bhuidheachais agus a dh' aideachadh trocair
agus dilseachd Dhe. Bu bhoolid am foghar
nach gairmeadh daoine do chuirtibli Dhe le
buidheachas, ach an uair a thilg am fonn brigh-
mlior, mat- a rinn e am bliadhna, barr saibhir
agus a fhuair daoine aimsir fhreagarrach g'a
thional, is fuar agus giiii an cridhe nach tionn-
daidh ann an gairdeachas ri Dia. Ma bheach-
daicheas sinn air suidlieacliadh bochd an t-
saoghail aig an am so, nach ann againne a tha
aobhar a bhi taingeil. Tha cbrr agus da
bhliadhna blio 'n a thoisich an cogadh nior, ach
aon narahaid cha do leag cas air fearann
Uhreatunn. Tha duthchanna eile air an sgrios
agus aiv an rusgadh, na daoine a bha ag
aiteachadh an fhearainn air an ioraaiu air falbh
agus tirean torach air am fagail 'nam fasaiobean
lorn. Tha miltean de shluagh ann an tir nan
coiniheach agus morau a bha aon uair saibhir a'
sireadh an arain. Tha moran de 'r co-
chreutairean a' fuUing cruadail agus acras agus
sinne le cupan Ian agus a' cur thairis. Fo
stiuradh an Fhreasdail sheas ar saighdearan
eadar sinn agus fearg an-iochdrahor na namhaid
agus tha ar niaraichean gaisgeil mar sgiath agus
balla dion mu'n cuairfc ar cladaichean. Buidh-
eachas do Dhia airson nan laoch air muir agus
air tir. Cha 'n e a mhain gu 'n d' fhuair sinn
cothrom aiteachaidh ann an sith ach tha saibh-
reas an t-saoghail uile a' tighinn thar chuantan
g'ar n-ionnsaidh. Le comhnadh luchd-na-mara
tha saibhreas arrioghachd feinagus rioghachdan
eile a' dorfcadh a stigh do gach acairseid. .Tha
ar Ion cho saibhir, agus de gach seorsa, is nach
'eil e f urasda a chreidsinn gu 'm blieil cogadh
oillteil a' sgrios na Roinn-Eorpa. Is sinne a
dh' fhaotas a radh, " dheasaich Thu b6rd fa'r
■comhair am fianuis ar naimlide." Tha biiird na
tire luchdaichte le biadh agus is gle bheag an
aireamh de shluagh Bhreatunn a tha teannach-
adh an crios-meadhoin le gorta. Tha sinn a'
toirt buidheachas do Dhia a thugdhuinn toradh
fialaidh ar duthaich fein agus a rinn sinn 'nar
co-oighreaohan air saibhreas an t-saoghail. Tha
am foghar 'na fhear-teagaisg maith ach cha'n'eil
nine air uile leasain ainmeachadh. Foghnaidh
aon no dha.

I. Tha e 'cur 'nar cuimhne, mar nach dean ni
eile, ar comaine air Dia. Ann an toradh na
bliadhna tha againn saothair dhaoine agus
beannachadh Dhe. Tlia earrann Dhe oho mor
ann an toradh an fhoghair agus gu 'n duisg e
irioslachd ann an cridheachan dhaoine. A nis
tha irioslachd slainteil, ach cha 'n fhaod sinn
dimeas a dheanamh air obair dhaoine. Tha
Dia a' co-oibreachadh le daoine. Gun saothair
agus gun dichioll cha tig toradh, ach gun chomh-
nadh Dhe is beag bull a thig a saotliair dhaoine.
Ma ni sinne ar dleasnas bithidh Dia maille
ruinn. Tha so fior ciod air bith ar n-obair.
Deanamaid ar dleasnas do 'n rioffhachd acus

bithidh beannachd Dhe oirnn, ach gun oidhirp,
gun strith cha ruig sinn acairseid gu brath.
Cha 'n ann gun fhios duinn a ruigeas sinn
fireanteachd Dhe. Ged nach coisinn sinn
rioghachd Dhe 'nar nearfc fein, cha mheal aon
neach sonas siorruidh gun oidhirp agus strith.

II. Tha am foghar a' teagasg gu 'm bheil sinn
ann an daimh chairdeil ri cheile. Tha an
tuathanach a' toirt arain as an talamh airson
mor-shluagh nam bailtean ach tha iadsan a'
deasHchadh na h-acain a tha ag oibreachadh an
fhearainn, agus tha iad a' ceannach toraidh a
shaothrach. Cha'n fhaod an dara aon tkir a
dheanamh air an aon eile. Cha thric leis an
tuathanach tair a dheanamh air luclid nam
bailtean, ged a ni iadsan 'nan aineolastair air an
tuathanach. Tha an rioghachd ann an tomhas
moran crochadh risan tuathanach, agus is e
gliocas luchd-riaghlaidh ceartas a thoirt do 'n
tuathanach. Biodh fearann na rioghachd air
aiteachadh, chionn is e sluagh laidir fallain na
duthcha a sheasas an rioghachd ann an la na
teanntachd.

III. Tha am foghar 'gar gairm gu geataibh
Dhe le buidheachas agus d' a chuirtibh le
moladh. . Ach cha 'n ann air aon s^baid de 'n
bhliadhna ach air gach sabaid a thig e dliuinn
buidheachas a' tlioirt do ar n-Athair neamhuidh.
Tha a Fhreasdal neo-chadalach, gun sgios, gun
chrioch. Tha dearbhadh againn air trocair Dhe
gach muduinn agus gach feasgar air a dhils-
eachd. Is ionann a bu choir ar buidheachas
agus moladh eiridh mar thiiis gu neamh gach la.
Tha moran ann an tigh Dhe 'ga mholadh an
diugh nach mol E anns an ionad cheudna air an
ath shabaid. Ach ma thuigeas sinn teagasg ar
seirbhis bhuidheachais, thig sinn gu tigh Dhe
gach sabaid le oran molaidh agus cridheachan
taingeil.

IV. Tha aran na coluinn a' togal na h-inntinn
gu beachdachadh air an aran neamhaidh a tha
aig daoine ann an losa Criosda, " Is mise aran
na beatha " thubhairt losa. Cha do dhi-
chuimhnich Esan a tha frithealadh le laimh
fhial do 'n choluinn bhasinhor an t-anam neo-
bhasmhor. Mar a tha spiorad an duine luach-
mhor seach a cholunn, is ionnan a tha aran na
beatha priseil seach toradh an fhoghair. Tha
an cridhe taingeil a' deanamh gairdeachais ann
am maitheas agus trocair Dhe anns an fhoghair.
Deanadh an cridhe gairdeachas airson an arain
neamhaidh a tha sasuchadh acras ar n-anama
agus a' toirt ueirt agus slainte shiorruidh do
dhaoine.

COMHRADH.

Bha a' chleir cruinn aig coinneamh ghn^th-
aichte agus cha b'e am beagan cainnt a chosg iad
mu'n do cheartaich iad criisean. Bha aon no
dha a' toirt a bheachd air gach ceist mar nach
d' fhuair iad comas labhairt fad shia miosan.

43

An deigh deasboireacLd laidir thainig an
t-acras orra agus cliaidh iad gu cairdeil a
ghabhail bidh. Bha iad a' bruidhinn thall
agus a bhos, greis air a' chogadh, greis air an
aimsir, ach mar is gnath leis a' chleir thainig iad
gu obair ua li-eaglais Bha aon fhear ban
speuclaireach air an robh coltas toinisgeil a
thug do 'n chuideachd cnaiaih seanachais a chum
cagnadh riu. " Am faca sibh " arsa 'm fear ban
" aireamh nan sgirean anns a' Ghaidhealtachd a
tha gun mhinisteir ?" " Chunnaic " thubhairt
an Gall " agus tha e gle iongataoh leamsa nach'eil
urramaich na heaglais a' faotainn seol air a
chilis a' leasachadh."

An Oaidheal — Bha an cnnntas a chunnaic
mise olio fada air ais ri paipeir naigheaohd na
bliadlina an uiridh. Tha ministeir anns a mhor
chuid de na sgirean a bha falamh, ach tha am
bis trang agus tha sgirean eile gun bhuachaile
an diugh,

An Gall — Na 'n robh gliooas anns an eaglais
cha bhiodh sgir gun mhinisteir. Cuireadh iad
ciil ris a' Ghaidhlig agus neo-ar-thaing nach
fhaigli iad ministeirean.

An Gaidheal — Mo thruaighe an eaglais ma
ghablias i do chomhairle-sa. Na'm b' aithne
dhuit a' Ghaidhealtaclid bhiodh e soilleir dhuit
fein nach'eil ann ad ghliocas ach an aniaideachd.

An Gall — Tuigidh na Gaidheil uile beurla an
diugh agus ciod an eifeachd a th' ann an cois na
Gaidhlig nach ruig searnion beurla air an
t-sluagh ? Nach b' i'hearr dhaibh ministeir
Gallda na bhi gun ghiii idir.

An Gaidheal — Sin direach mar a tba. Theag-
amh gu 'lu b' fhearr ministeir Gallda na bhi
buileach falamh, ach cha bhiodh farmad agam
ri fear air an sealiadh an sluagh mar leth-duine
agus mar choigreach. Ghabh an eaglais do
chomhairle an uair a thoisich an eaglais shaoir
agus is aithne do 'n t-saoghal gun do chaill
eaglais na h-Alba a greim air a' Ghaidhealtachd.
Bha na ministeirean Gallda dileas gu leoir, ach
bha cuaii mor eadar iad fein agus an sluagh.
Cha do thog eaglais na h-Alba a ceann gus an
do chuir i teachdairean feadh na Gaidhealtachd
a labhradh ris na Gaidheil 'nan canain fein.
Bha cuid dhiubh a thog a' Ghaidhlig gle mhaith
agus ghabh an sluagh gu baigheil riu. Ach bha
cuid nach gahhadh de dhragh agus gu 'n
ionn.sachadh iad a' Ghaidhlig. Cha robh iad ach
nan culaidh-mhagaidh agus a' deanauih fearas-
chuideachd do 'n t-sluagh mar bha Saoison do na
Philistich. Cha leughadh iad eadhon a' Ghaidhlig
agus tha am mearachdan ann am beul-aithris na
duthcha gus an la diugh.

An Gall — Theid agam air sin a chreidsinn ach
tha eadar-dhealachadh mor eadar an linn anns
am bheil sinne beo agus tri fichead bliadhna air
ais. Bha moran nach leughadh agus nach
tuigeadh Beurla aig an am sin, ach an diugh
c'aite am bheil na Gaidheil gnn Bheurla ? Tha
paipeirean naigheachd agus litreachas na duthcha

ann am Beurla agus carson nach bi na searmoin !

Ayi Gaidheal — Cuiridh e iongatas ort ach tha
e fior gu 'm bheil sgirean ann fhathast anns am
bheil Gaidhlig air a labhairt a Dhomhnuch, a
Luan 'sa Shathurna. Ged a tha na Gaidheil
cribiiach gu nadurra agus seirbhisich Dlie ann
an urram 'nam measg, bhiodh na h-eaglaisean
gle fhalamh airson aon tlachd a ghabhadh iad
afin am Beurla. Cha'n'eil ministeirean cho
lionmhor anns an airde deas agus gu 'm bheil
moran ri sheachnadh airson eaglaisean na
Gaidhealtachd, agus airson fuigheall na Gall-
tachd cha 'n 'eil feum againn orra.

An G(Ul — Theid thusa 'nad bhogha is 'nad
chlaidheamli airson na Gaidhlig. Is ann a
bhitheas thu ag aicheadh gu 'm bheil sgirean
gun mhinisteir idir 'a an duthaich.

Alt Gaidheal — Gabh mo leth.sgeul. Tha mi a'
seasandi coirichean mo dhuthcha agus bheir mi
eisdeachd mhodhail do neach sam bith aig am
bheil eolas air a' Ghaidhealtachd agus baigh ri
'uuiinntir. Tha sgirean gun teagamh gun
mhinisteirean, agus is e dleasnas na h-eaglais
leasachadh a dheanamh air a' chuis.

An Gall — Thug mi dlmit aon leiglieas air an
trioblaid agus cha gliabh thu ris. Bheir mi
dhuit fear eile. Cum anns a' Ghaidhealtachd
na ministeirean Gaidhealaoh a tha anns an airde
deas agus an Gaidhlig a' meirgeadh gun fheum.

A71 Gaidheal — Thagh comhthiunal na h-airde
deas Gaidheil ann an coimh-sln-eip fho.sgailte
chionn gu'm bheil am beurla fileanta blasda.
An uair a dh' ionnsaicheas ministeirean na
h-airde deas Gaidhlig tha sar cliead aca dol far
an togair iad,- agus cha chuir neach 'n an aghaidh.

An Gall — Mur gabh thu ri'm bheaclidansa
ciod e do bheachd fein ?

An Gaidheal — Cha 'n 'eil Afd-sheannadh na
heaglais 'na cadal mar a tha dull agad. Chuir
i teachdairean feadh nan sgirean a tha gun
mhinisteir fad bliadhna no dha an uiridh agus
dh-innis iad na chunnaic agus na chuala iad
do'n ard-sheannadh am bliadhna. Dhriiigh an
teachdaireachd gu mor air an eaglais uilo, agus
thagliadh ministeirean agus foirfich a tha aig a
cheart uair so a' cnuasachadh nan ceistean
oudthromach air an d'thug thusa do bheachd le
gle bheagan breithneachaidh. Ma bhitheas
beagan faighidinn agad, cluinnidh thu an
co-dhunadh gus an tig iad gun dail.

An Gall — Gheibh a' chaora am bis a
feitheamh air an fheur ur. Ciod e do bheachd
fein air a' chuis ?

An Gaidheal — Cha 'n 'eil toil agam fein
breith a thoirt air a' chuis gns an cluinn mi
beachdan nan urramach a tha feuchainn ri
snaim gle chruaidh fhuasgladh. Ach ma tha
toil agad eisdeachd rium bheir mi seachad mo
bheachd. Tha an tuarasdal beag agus cha teid
aig sluagh na sgire a mheudachadh. Tha e
cho mor agus a bha e, ach cha teid e cho fada
agus a rachadh e leth cheud bliadhna roimhe so.

44

Dh-eiridh tuarasdail anns gach dreachd eile,
agus tha iad a' tarruing na h-oigridh air falbh
o sheirbhis na h-eaglais. Oha'n'eil feum aig
an eaglais air an fhear a tha cur uidh ann
an airgiod ach cha dean ministeir feum as
eughmhais na's mo na daoine eile. Tha an
tabstol ag iarradh orrasan a tlia laidir uallach
a' mhuinntif lag a ghiulan, agus na'n deanadh
na comhthionail bheartach an dleasnas cha
bhiodh na sgirean bochda cho lionmhor. Tha
ministeir aig am bheil teaghlach a' seachnadh
sgir iomallach gun avd-sgoil, chionn cha'n
fhaigh a theaghlach ionnsachadh anns an sgir
agus cha'n eil doigh aige air c6sg orra ann an
sgir eile.

Tha dithis agus triuir eaglaisean ann an sgir
anns am foghuadh aon. Tha roinn anns an
t-sluagh agus tha so a' fagail na dreachd gun
toileachadh do mhinisteir dileas dealasach.
Thigeadh na h-eaglaisean fo aon riaghladh agus
bithidh tlachd aig ministeir 'na obair agus
bithidh tuarasdail aige a chumas a suas urram
a dhreachd. ISTa 'n robh aonachd am measg nan
eaglaisean cha bhiodh sgir gun mhinisteir amis
an duthaich.

Rachadh aig aon mhinisteir le carbad fein-
shiubhlach air dk sgir oibreaohadh na 'n robh
tochrBdh na dk sgir air an cur ann an lamhan
aoin. Tha tochradli nasgire a tha gun mhinisteir
a' dol gu comunn airson banntraichean nam
ministeir. Chaidh an t-airgiod a chur air leth
airson orduighean na h-eaglais anns gach sgir,
ach an uair is m6 feum na sgire 's ann is lugha
a h-airgiod airson obair na h eaglais. Ach gus
an tig an la beannaichte anns an tig na
h-eaglaisean gu oairdeil comhla, cha 'n 'eil ach
aon doigh air suidheachadh bochd na h-eaglais
a' leasachadh. Oha'n 'eil seol aig gillean oga na
Gaidhealtachd air iad fein a dheasachadh airson
dreuchd na cleire. Cha 'n 'eil ard-sgoil fagus do
mhoran, agus gun chuideachadh cha 'n 'eil doigh
air foghlum fhaotainn. Chunnaic an t-ollamh
MacCoinnich a bha ann an sgir '• Ceann-a-
ghiubhsaich " gu 'm feumadh balaich thapaidh
gheur-inntinneach cuideachadh aig toiseach an
t-slighe a bheireadh do 'n eaglais iad. Is e
an t-ollamli MacCoinnich a chum ministeirean
ri sgirean na Gaidhealtachd fad iomadh bliadhna.
Tha an t-urramach Dughall MacPharlain a'
cumail na h-obair cheudna air aghaidh, agus is
airidh e air cliu agus moladh o gach neach a tha
toirt speis do 'a Ghaidhealtachd„ Na 'n robh a
lamhan air an neartachadh bhiodh ministeirean
gu leoir ann airson sgirean na Gaidhealtachd.
Ach tha an tuallach trom agus is e dleasnas na
h-eaglais an oigridh a ghabhail os laimh, cosg
air an oileanaohadh arm an ard-sgoilean na
duthoha, agus an stiuradh do 'li eaglais.

An Gall — Ach an till moran de na gillean do
sgirean na Gaidhealtachd?

An Gaidheal — Tha cuid nach till, ach cha
threig iad uile a' Ghaidhealtaohd. Tha I'ud-

eigin ann am full a' Ghaidheil a tha 'ga
tharruing gu thir agus a mbuinntir fein. Tha
osag nam beann agus onfhadh na mara 'ga
ghairm. Tha crabhadh agus cridhealas a
dhaoine fein 'ga thaladh dhachaigh. Biodh
nan sgoiltean arda, le comhadh na h-eaglais,
fosgailte do'n oigridh, biodh an sluagh ag
aoradh ann an aon eaglais anns gach sgir,
agus tuarasdail iomchuidh airson urram na
dreuchd a chumail suas, agus thig an la anns
am bi ministeir anns gach sgir.

An Gall — Tha mi toilichte gu'n d'eirich a'
cheist so agus gu'm bheil Ard Sheannadh na
h-eaglais 'na dusgadh. Tha mi an dochas
gu'm bi an comunn a tha rannsachadh na
cuise aon sgeulach agus gu'n toir iad comhairle
seachad a ni leasachadh, gun dail, air suid-
heachadh na h-eaglais.

LAOIDH.

O faigheadh Ieh6bha ardmholadh gach diiil.
Fear coimhead ar beatha, ar dion 's ar fear-iiiil ;
An crutli fhear 'tha suidhe air cathair a ghloir'
'S a tagar mar 'oighreachd an airgid 's an oir.

Gach ni 'tha thu 'sealbhachadh dearbhaidh a

ghaol-^—
Saor - thiodhlacan f hlaithis, is maithis an t-

saogh'l ;
Am fion, is an t-oladh, is toradh nan cluan,
Gach leug tha 's na sleibhtean, gach seud tha 's

a chuan.

Ach, niiorbhuile graidh ! thug e Aon Mhac ro

chaoin
Mar thabhartas ■ r^it airson euceart chlann-

daoin' ;
Cha bheairteas a sleibhtean, no seudan a cuan,
A cheannaich dhuinn slainte, ach h\kt\\ fhuil an

Uain.

Ard-thobar nan gr^s, tha gach lanaclid fo 'los ;
Uil' ionmhas an t-saoghail tha sgaoilt' aig a

chois ;
Tha 'n spreidh auns na frithean da 'striochdadh

gu leir
'S is eol da air ainm h-uile h-eun 'tha 's an speur.

Ciod bheir thu, mata, is gun sion agad fhein
Ach cridhe Ian peacaidh, is beatha lin jjein ?
Tog ort, a reir aithne, crann ceusaidh a thruaigh'
'S aig iarrtas, gabh cuibhrionn de dh' easbhuidh
a shluaigh.

Thoir thairis do'n Tighearn gach tiodlac a fhuair;
Tha'n tabhairfc 's an diultadh fo riinsan gach

uair ;
Co-phairtich do mhaoin do gach aon a tha 'n

dith,
Is coisrig do 'n t-Slan'ghear do ghridh is do

chridh !

Air. 12.

1916.

GAIRM DHE.

" Bibhse, 0 f hear a. tha mi ag eigheach, agus
tha mo ghuth ri cloinn nan daoine." — Gnath
fhocail via. J/-.

Air gach balla agus claraidh anns gach ioDad
agus aite anns an robh sluagh a' cruinneachadh
bha sgriobhta ann an litrichean mora na
briathran so — tha feum aig do righ agus do
dhiithaich ort. Chaidh am fios a macb troimh
rioghachd Bhreatunn 'na farsuingeachd agus do
thirean ceiii anns an robh na gillean a dh'araich
Breatunn 'gau cosnadb. Cha robh ainui air
aire an righ no na duthcha. Bu leoir gu 'n
robh an righ agus an tir 'gan gairm, agus 'nam
ficheadan mile ghreas iad 'nam fuil agus 'nam
fallus thar chuantan a sheasanih na laraich agus
a dliion cuid agus cSraicliean Bhreatv\inn.

Chuir iad cruadal, euslaint, lotan, leon agus
bas ann an suarachas. Bha uachdaranachda
agus cumhachda na h-aingidheachd, a' maoidh-
eadh agus a' bagairt leir-sgi-ios a dheanamh air
saorsa agus ceartas, agus chuir iad romlipa nach
tigeadh masladh agus tamailt air tir an duth-
chais na'n gabhadh e seachnadh. Fhreagair
sluagh gun aireanih a' ghairm so. Ach tha
gairm eile a' tighinn g' ar n-ionnsaidh ag iarradh
oirnn cathachadh le'r n-uile neart an aghaidh
namhaid sheolta chunnartacli — namhaid ar
n-anama. " Labhair Dia nan Dia, lehobhah,
agus ghairm e an talamh o eirigh gu ruig luidhe
gr^ine." Tha Righ nan riglirean a' gairm
dhaoine. Tha E a' labhairt ris na h-anama a
chrufchaich E fein, agus " mar a thogras am
fiadh'chum nan sruth uisge" tha anam an duine
an geall air Dia, eadbon an Dia beo. Tha
iomradh againn anns a' Bhiobull air daoine a
chuala agus a fhreagair gairm Dhe. Bha
Abraham, Maois, Samuel, Eliah, Daibhidh,
Isaiah agus P61 de 'n -aireamh, agus anns gach
linn tha miltean a' cluinntinn na gairm cheudna
agus a' gabhail seirbhis ann am feachd agus fo
bhratach an Righ neamhaidh.

Tha Dia 'gar gairm air ar n-ainm fein.
" Ghairm mi thu air d' ainm ; is leamsa thu."
Is e caraid a mhain a ghairmeas sinn air ar
n-ainm fein. An iiair a chuireas sinn oidhche
seaohad ann an tigh-osda tlia sinn air ar
n-ainmeachadh le fear-an-tighe agus le sheirbh-
isich air aireamh an t-seomair anns am bheil

sinn a' cadal. An uair a shuidheas sinn aig
bord bidh is i a' cheist chumanta a chuirear
ruinn — ciod aireamh do sheomair. Cha chluinn
am priosanach bochd ainm fein, ach tha e air
ainmeachadh air aireamh na froig anns am bheil
e a' cur seachad na h-oidhche. Ach cha 'n e
modh tigh-osda no priosain a tha againn ann
an saoghal Dhe, ach modh na dachaigh far am
bheil duine air a ghairm leis an ainm a thug
cairdean gradhach dha. Seallaidh na parantan
air a' phaisde 'na luidhe ann an cadal neo-
chiontach na leanaban agus le biigh agus
blathas cridhe earbaidh iad e air ainm ri Dia.
Tha Esan a' sealltuinn oirnn uile le baigli agus
gradh. Faodaidh moran againn gabhail mu
tliamh an nochd gun smuain air Dia, ach cha
dhi-chuimhnich Esan sinne. " Ghairm mi thu
air d' ainm " agus ma fhreagair thu a' ghairm
gabhaidli Esan a tha 'gairm a chaoraich fein
curam dhiot.

Tha Dia 'gar gairm air ainm fein. " Their
mi ris an airde tuath — thoir seachad ; agus ris an
airde deas — na cum air ais ; thoir mo mhic o
chein agus mo nigheanan o chriochaibh na
talmhainn ; eadhon gach neach a ta air a ghairm
air m' ainmsa." Chuala an saoghal uile ainm
H. M. Stanley, ach cha b'e so ainm air tus ach
John Rowlands. Rugadh e ann an duthaich
nan Cuimreach agus o'n bha e gun chairdean
thogadh e ann an tigh nam bochdan. 'Na thri
bliadhna deug chaidh e 'na ghille-gnothaich air
long do America, agus aig baile-puirt, aig an do
thaghail e, ghabh //. M. Stanley mar uohd-
mhac ris agus thug an duine uasal so dha ainm
fein. Chaill e an t-seann ainm agus fo 'n ainm
iir choiainn e cliu ann an seirbhis mara
America. Choisinn e cliu a b' airde an uair a
fhuair e an soisgeulaiche Mac-an-Leigh ann am
meadhon Africa, agus a dh' f hosgail e suas
fearann Chongo airson malairt. Is ionnan a
tha Dia a' gabhail ruinn mar uchd-mhic agus a'
toirt dhuinn ainm fein. " Gabhaidh mise am
ionnsaidh sibh, agus bithidh sibhse 'n ar mic
agus 'nar nigheanan dhomhsa, tha an Tighearn
uile-chumhachdach ag radh." JSTach ard an
urram so, gu 'm bheil Dia a' sealltuinn oirnn
agus 'g ar gairm, agus 'g ar n-ainmeachadh air a
Mhac fein.

Tha Dia 'g ar gairm chum saorsa. Anns a'
chogadh oillteil a tha a' sgrios nan rioghachdan
tha sinn fein agus na cairdean a tha maille

46

i-uinn a' creidsinn gu 'm bheil sinn a' cathachadh
airson saorsa. Ach is lionmhor iadsan a tha
saor ann an seadh aimsireil a tha 'nan traillean
bochda ann an seadh spioradail. Is aithne do'n
neaoh a tha ann an glaic droch chleachdadh
ciod a bha P51 a' ciallachadh an uair a labhair
e air traillealachd a' pheacaidh. Is aithne do
gach neach a tha fo smachd peacadh gu'm bheil
e ann am braighdeanas. Tha thu a' fuathachadh
an ni uamhasaoh a ghlac thu agus gach uair a
gheilleas thu d'a chumhachd tha thu air do
n^rachadh. Tha eagal ort gu 'n tig thu gu
tamailt fhollaiseach, agus tha do choguis 'gad
fhagail gun fhois. Tha toil agad saorsa a
chosnadh ach cha 'n 'eil saol agad air do shlabh-
raichean a sgaoileadh. Ach an ni nach dean
thu 'nad neart fein ni thu le comhnadh Dbe.
"Aomadh 'ur cluas agus thigibham ionnsaidh-sa ;
eisdibh agus raairidh 'ur n-anam beo." Cha 'n
fhaigh neach lamb-an-uaclidar air an deamhan
'na neart fein. Ach tha aon a ghabh air fein
uallach do pheacadh, agus tha e fein ag radh
gu 'n d'thainig E "a shlanuchadh na muinntir
aig am bheil an cridhe briste, a ghairm fuasg-
laidh do na braighdibh agus aiseag an radhairc
do na doill, a thoirt saorsa do 'n mhuinntir a ta
briiite." Tha moran a' togail fianuis gu'm bheil
losa a' coimhlionadh a ghealladh, agus ma tha
toil agadsa a bhi air do thearnadh o pheacadh,
a chumhachd agus a dhioghaltas, cha 'n 'eil thu
fada o shlainte agus o shaorsa. Is e an Spiorad
Naomh a chuir an t-iarrtas 'nad chridhe, agus
tha an Slanuighear a' feitheamh ort. Tilg thu
fein air trocair Dhe ann an losa Criosd. Aidich
do pheacadh agus cur cul ris, agus tuigidh tu
gu 'm bheil " esan flrinneach agus ceart, chum
ar peacanna a mhaitheadh dliuinn agus ar
glanadh o each uile neo-fhireantachd." Bithidh
thu soar chionn "ma ni am Mac saor sibh,
bithidh sibh saor da-rireadh."

Tha Dia 'gar gairm chum naomh -ghn^s —
" chum nan uile a ta san R6imh, air an gradh-
aehadh le Dia, air an gairm 'nan naoimh." Cha
d' rinn na Criosdaidhean a dh' ionnsaidh an do
sgriobh Pol ach ciil a chur ri creidimh mearach-
dach nan cinneach. Bha fios aig an Abstol
nach robh iad saor o pheacadh agus 'na litrichean
is e a tha P51 a' ciallachadh — neaoh a bha
dealaichte o dhroch chleachdannan an t-saoghail
mu'n cuairt air chionn gu'n robh coir aig Dia
air. Cha robh na Criosdaidhean anns an Roimh
air an gairm chionn agus gu 'n robh iad naomh
ach bha an t abstol 'gan cunntas naomh chionn
agus gu 'n deach an gairm agus gu'n d' thug iad
eisdeachd. Tha Dia 'gad ghairm chum naomh-
achd, 'agus is e do dhleasannas "fas ann an
gr^s agus ann an eolas ar Tighearn agus ar
Slanuighear losa Criosd." Am bheil thu a' fas
ann an gras agus eolas an Tighearn ? Am bheil
thu dealaichte o 'n t-saoghal mu 'n cuairt ort 1
Am bheil thu na's fhearr na bha thu? Ach

their thu — cia mar a dh' fhasas mi ann an

naomhachd agus mi fein oho lag agus buaireadh

'gam mhealladh air gach taobh dhiom 1 Fasaidh

thu ann an naomhachd trid cumhachd an

Spioraid naoimk, le urnuigh, le beachdachadh

air facal Dhe agus le obair ann an seirbhis Dhe.

Ged a dh' iobair an Slanuighear e fein airson

peacadh dhaoine, tha feum air aithreachas,

aideachadh laitheil, maitheanas agus comhnadh

Chriosd. Tha feum air an fhacal gus an gabh e

comhnuidh annain gu saoibhir le uile ghliocas.

Is e claidheamh an Spioraid facal Dhe agus is

ann leis an inneal so a thug Io.sa buaidh thairis

air Sitan. " Naomhaich iad troimh an f hirinn :

is e t-fhooal-sa an fhirinn." Agus is ann gu

souraichte trid obair a dh' fhasas sinn ann an

gras agus ann an naomhachd. Biodh ar n-obair

ann an ainm an Tighearn agus airson a riogh-

achd agus bithidh dion agaiun o pheacadh agus

o bhuaireadh. Is e an duiue gun obair a

bhitheas 'na uallach dha fein agus 'na dhragh do

dhaoine eile. Tha Satan aig cluas agus ri taobh

an duine dhiomhain. Am bheil thu ag radh —

ciod an obair a ni mi ? Bithidh sin a i-eir do

cliothroim agus do shuidheachadh saoghalta,

ach theid aig gach aon againn obair a dlieanamli

ami an seirbhis Dhe. Bha a' bhantrach bhochd

ag obair an uair a thilg i da leth-fheoirling ann

an slige an ionmliais. Bha a' mhnaoi Shamari-

tanach ag obair an uair a stiuir i a co-luchd-

duthcha chum Chriosd. Bha Lidia ag obair an

uair a thug i aoidheaclid aig a tigh fein do Ph61

affus do Shilas. Bha Dorcas ag obair an uair a

bha i a' deanamh nan c5ta agus nan trusgan

airson nam bochdan. Bha fear-coimhead a'

phriosain ag obair an uair a nigh e creuchdan

Ph6il agus Shilais agus a tliairg e biadh dhaibh.

Bha Pol ag oliair an uair a bha e 'deanamh

phailliuna seach e bhi 'na uallach air daoine eile.

Bha losa ag obair a ghnath chionn " chaidh e

mu'n cuairt a' deanamh maith."

Agus mar a tha iomadli gne oibre a' cur air
aghaidh naomhachd, tha gairm Dhe a' tighinn
ann an atharrachadh cruth agus dreach gu
daoine. Thig Dia gu cuid an uair a ghabhas
iad uallach agus dleasannas vlr orra fein. Is
trio le daoine a bhi fo iomagain aig am mar so.
Tha Dia 'gan gairm agus ag radh riu mar a
thubhairt e ri losua — " bithidh mi leatsa ; cha
dibir mi thu agus cha treig mi thu ; bi laidir
agus ro-mhisneachail."

Aig am cunnairt tha Dia a' gairm air neach
fa ainm fein mar a thubhairt losa ri Peadar "a
Shimoin, a Shimoin, feuch, dh'iarr Satan sibhse,
chum bhur criaradh mar chruithneaclid, ach
ghuidh mise air do shonsa nach diobradh do
chreidimh thu." Tha gairm Dhe a' tighinn ann
an laithean dorcha a' bhr6in an uair a chailleas
sinn caraid gaolach agus a tha an cridhe falamh
fann. Tlia iarrtas a' chridhe chum naomhachd
Dhe agus gu smuaintean neamhaidh. Ciod air

bith an doigh anns an tig gairm Dhe is e do
dhleasannas agus do ghliooas labliairt mar a
rinn Samuel — " labhair, a Thighearn, oir tha do
sheirbhiseach a' cluinntinn," AMEJf.

AM BAISTEADH.

Ann an samhchar a' glilinne bha mi sabaid le
cavaid ni' oige, am ministeir. Thai' learn gu 'm
blieil sith na siorruidlieaohd anns a' ghleann.
Tha beanntan arda air gach taobli mar bhall-
achan a thog famhairean an uair a bha an
saoghal 6g. Tha abhainn a tha iomraiteach ann
an eachdraidh agus an brain a' ruith troimh
meadhon a ghlinne, agus air 16anag bhoidheach
ann an achlais na h-aibhne tha eaglais na sgir.
Cha b' ann an de a thogadh an eaglais. Tha a
ceud oomh-thional a' cadal niu 'n cuairt orra.
Ach sean agus mar a tha i, bha eaglais air an
larach cheudua linntean air thoiseach orra.
Chunnaic Calum Cille no a chompanaich an
gleann agus le suil gheur uach trie a rinn
mearachd thagh iad an reidhlean uaine mar
acair naonih airson tigh an Tighearna. Chum
serirbhisich dhileas Dhe creidimh slainteil beo
anns a' ghleann. Tha tigh m6r an uachdarain
air tulaich a tha cuartaichte le doire dharaich,
ach ged a lean an teaghlach ri dachaigh an
athraichean chaill iad an oiglireachd mhaiseach
a bha aon uair air ainmeachadh orra. Ann am
braighe a' ghlinne tha tigh m6r ur a thog an
Sasunnach a cheannaioh a mhor chuid de 'n
oighreachd. Ach ged is trom a sporan agus
straiceil a cheuin is e an seann uachdaran is
docha le' muinntir a' ghlinne. Tha esan fad na
bliadhna a stigh agus a mach feadh tighean an
t-sluaigh. Thig an Sasunnach an uair a tha am
fraoch fo bhlath, agus ged a tha e caomhail
tabhartach, tha amharus aig muinntir a' ghlinne
gu mo a thlachd ann an cearcan ruadli a'
mhouaidh agus easagan nam preas na ann an
daoine bochda air an oighreachd. Is ann de'n
eaglais Shasunnach e, agus cha do ghabh e
seilbh fhathast air aite an uachdarain anns an
eaglais. Cha 'n 'eil an duine ri choireachadh
gu 'm buin e do 'n eaglais easbuigeach. Is aim
innte a bhaisteadh e. Ach cha bhiodh anam
ann an cunnart saui bith ged rachadh e do
thigh T)he le muinntir a' ghlinne. Cha 'n 'eil e
furasda le tuath agus buaohaillean a' chreidsinn
gu 'm bheil e 'na bhall dileas ann an eaglais
Chriosdaidh .sam bith. Am fear a theid a
dh' iasgach bhradan agus blireac air an t-sibaid
cha 'n 'eil e 'coimhead la an Tighearn naomh. Is
eucoltach e le storas ris an t-sean duine uasal
ann an tigh na tulaich. Theid esan gu riagh-
ailteach do 'n eaglais gach sabaid. Tha e 'na
fhoirfeach agus is trath a ruigeas e an eaglais
agus is cairdeil a chuireas e failte air sean agus

og. An uair a bhitheas an t-seirbhis seachad,
toisichidh conaltradh ann am fasgadh na h-
eaglais agus le faighidinn agus cairdeas eisdidh
an seann duine uasal ri sgeul nan cairdean agus
nan coimhearsnach. Choisinn e urram agus
grkdh an t-sluaigh agus is trie a ghabhas iad
cothrom air am mor-speis a' nochdadh dha. An
uair a bhris an cogadh a mach bha an Sasunn-
ach air tighinn do 'n ghleann a' mharbhadh nan
cearcan fraoich agus nam fiadh. Bha e air
bhoil agus air bhiinidh le gradh-duthcha agus
ghairm e an sluagh do 'n tigh.sgoile agus le
beurla mhor-fhaclach nach tuigeadh daoine gun
fhoghlum thoisich e air cuisean na rioghachdan
a mhineachadh agus sparr e air an oigridh an
dleasannas do 'n righ agus do 'n duthaioli, Cha
d' f liuair e uidhir agus aon saighdear, agus
rainig e tigh na tulaich a' caineadh agus a'
smiidadh muinntir a' ghlinne mar ghealtairean
gun dilseachd d' an righ agus gun gbridh d'an
duthaich. Is olc a' ghloir nach fhaodar eisd-
eachd, thubhairt an seann duine ris fein, ach
cha d' thubhairt e moran ris an t-Sasunnach.
Mu dheireadh an fhoghair bha coinnearah eile
anns an tigh-sgoile. Bha fear na tulaich anns a'
chathair agus chuir e gu r^idh ciallach an
dleasannas mu choinneamh an t-.sluaigh. Chuir
e 'nan cuimhue na seann laithean an uair a
lean an sinnsearan athraichean agus a choisinn
iad cliu fo bhratach bhuadhaoh. Dh' innis e
dhaibh mu aon mhac fein a thuit anns an
Fhraing. Taobh a stigh de sheachduin cha
robh gille.bg anns a' ghleann nach robh ann an
eideadh saighdear.

Ach tha mi a' ruith troimh mo sgeul, agus
tha 'n t-<lm agam tilleadh air mo cheum. Cha 'n
fhacas anns an eaglais aon chuid posadh no
baisteadh gus an d' thainig an t-uachdaran ur.
Mar is trie a thachras thug e leis teaghlaiohean
Sasunnach do 'n ghleann. 'N am measg bha
nighean mhaiseach bhan agus thuit i fein agus
an t-eunadair ann an gaol. Bha esan an geall
air a posadh agus a reir cleachdadh na h-airde
deas bha i fein agus a muinntir de dh' aon
inutinn gu 'm biodh am pbsadh anns an eaglais.
Cha robh esan idir toilichte ach seach an nighean
bhan a dhol seachad air, chuir e coimheacbas a
naduir a dli' aon taobh agus bha am posadh anns
an eaglais agus a' bhanais anns an tigh mhor.
Bha an eaglais cho Ian agus a bha i riamh air
la comanachaidh. O bhraighe agus o ioohdar a
ghlinne chruinnich an sluagh, sean agus og, fir
agus mnathan, balaich agus caileagan. Bha
beannachd chairdean agus luchd-eolais cho
maith ri beannachd a' mhinisteir air a' charaid
6g. Ach air oidhche na bainse bha monmhur
ann an tighean a' chlachain agus bha cuid am
beachd gu 'n robh an gleann a' fils gallda. Agus
ma dhuisg p5sadh 's an eaglais conaltradh 'sa
ghleann, cha bu lugha seanachas an uair a
chaidli fathunn a mach gu'n robh baisteadh dol

48

a' bhi aims an eaglais. Ciod an t-aite a tha cho
iomchuidh ris an eaglais airson na seirbhis so 1
Cha 'n 'eil sealladh eile anns an t-saoghal mh6r
is maisiche na caraid 5g f haicinn 'gan coisrigeadh
fein agus tiodhlac Dhe do Dhia anns an
eaglais. Acli cha 'n fhaca muinntir a' ghlinne
baisteadh anns an eaglais, agus cha robh iad
cinnteach gu 'n robh an cleachdadh iir ri
mholadh. Ach thachair ni ann an eaglais a'
ghlinne air sabaid a bhaistidh a lion cridheachan
a coimh-thionail le eagal diadhaidh. Bha an la
blath boidheach ann an og-mhios an t-samh-
raidh. Bha fear na tulaich 'na aite gnathaichte,
agus na tuathanaich agus am mnathan, ciob-
airean agus luchd-seilg anns an eaglais. Bha
na dorsan fosgailte, filileadh cubhraidh nan
craobh a' lionadh an tighe asfus fuaim na
h-aibhne mar clieol fad as 'nan cluasan. Cha
robh an searnion fada. Bha fhios aig a'
mhinisteir gu'm b'e am baisteadh priomh obair
an la agus bha e deonach gu 'n tuigeadh an
sluagh cho freagarrach agus a tha an eaglais
airson seirbhis anns am bheil parantan 'gan
coisrigeadh fein agus am paisdean do Dhia. Gu
mall, socrach theirinn e staidhir na cdpaid, agus
aig bun na staidhreach sheas e, an t-eunadair
mu choinneamh agus a' bhean ann an eideadh
riomhach na bainse 'na suidhe leis an naoidhean
'na h-uohd. Sheinn an comh-thional laoidh a'
bhaistidh agus thog am ministeir a ghuth ann
an iirnuigh dhiu'achdach. Thug e buidheachas
do Dhia airson a mhaitheas agus a throcair do
na h-uile dhaoine, agus gu sonraichte do 'n
charaid og d' an d'thug E leanabh maoth,
Dh' iarr e lathaireachd agus beannachadh an
Tighearn, a' guidhe gu 'n daiiigneacbauli Ssan
air neamh an tseirbhis anns an robh iad 'gan
cleachdadh fhein air thalamh. An uair a bha
an cinn crom ann an iimhlachd agus an cridh-
eachan a co-aomadh ann an durachd leis a'
mhinistftir, thainig caiman geal a stigh ag
itealaieh mu 'n cuairt. Bha am ministeir a'
labhairt ann an cainnt dhruidhteach ris na
parantan, a' deanamh gairdeachas leo 'nan
aoibhneas, a' spairadh orra an dleasannas ur
agus 'g an stiuradh gu tobair a' ghliocais agus a'
neart. Sheol an calaman tri uairean mu 'n
cuairt air na parantan agus am paisde agus an
sin sheas e air aite-suidhe lamh ris an t-seann
fhoirfeach, fear na tulaich. Thainig cunntas
an t-soisgeulaiche air baisteadh Chriosd gu
"inntinn a' mhinisteir agus leugh e ann an
eisdeachd a' choimh-thionail na briathran so : —
" Asus an uair a bhaisteadh losa chaidh e air
ball suas as an uisge ; agus, feuch, dh' fhosgladh
neamh dha agus chunnaic e Spiorad De a'
tuii'ling mar choluman, agus a' teachd airsan.
Agus, feuch, guth o neamh, ag radii, is e so mo
Mhac gradhach, anns am bheil mo mhor-
thlachd." Bha an comh-thioual de dh' aon
inntinu gu 'n robh Spiorad Dhe maille riu ann
am baisteadh na h-eaglais. Tha paisdean a'

ghlinne nis nile air am baisteadh ann an tigh
Dhe, agus ged nach d' thainig calaman geal o 'n
am ud, tha muinntir a' ghlinne cinnteach gu 'm
bheil Spiorad Dhe leo anns an eaglais. Agus
CO a chuireas 'n an aghaidh ?

CUMHA DHAIBHIDH.

Tha rnais' an t-sluaigh air beanntaihh garbh

Ghilboa sinnt gun treoir ;

Oir thuit ar gaisgich chumhachdach

'An aird' an trein' 's an gloir ;

Na cluinnte 'n Gat no 'n Ascelon

Gur h-iosal cinn nan sonn,

Mu 'n dean na h-oighean Philisteach

'N ar br6n-ne uaill le fonn.

A shleibhtean ard Ghilboa

Na sileadh oirbh gu brath

'S an earrach frasan gealltanach.

No driichd 's an t-samhradh bhlath !

Oir 's ann an sin 'chaidh sgiath an righ

A thilgeadh sios le tiir

'S a luidh am measg nam miltean marbh

Corp uasal ungt' an t-siir.

Bha bogha buadh'or lonatain

Air thoiseach anns gach cas ;

'S air thus bha claidheamh millteach Shauil

'S na lorg chaidh sgrios is has ;

Mar f hir-eoin luath, mar leogh' naibh treun

Maraon bha 'm beatha chaoimh ;

'S a nis 'nan saain tha 'a righ 's a mhac,

Neo-sgairte, taobh ri taobh.

A nighnean Israeli deanaibh caoidh
Air son nan gaisgeach mor,
A dh' eudaich sibh le sgarlaid.
Is a chriin 'ur cinn le h-br !
0 ! lonatain, mo bhrath' ir a' d' dheigh
Is goirt mo dheoir 's mo chradh !
Oir b' iongatach, thar gaol nam ban,
'S bu taitneach dhomh do ghradh.

Cionnus mo chreach ! air beanntaihh ard

Ghillboa 'thuit na sair !

An aird' an gl6ir 's am moralachd,

'S am builsgein dian a' bhlair !

Cionnus a thuit na cumhachdaich

Air faiche dlieirg na stri.

Is sinnt' r' an taobli tha sgiath is t-sleagh,

Am bogha 's lann, gun chli.

Tuisleadh an am eireachdais.
Is fhearr deathach an fln-aoich na gaoth an
reothaidh.

Is fhearr f uine thana na bhi buileach falamh

M

Air. 1.

1917.

AM FEA.R-TREORAOHAIDH.

" Agus stiuraidh an Tighearn thn an comli-
nuidh." — Is. 5-8.

Tha sian aig toiseach bliadhna ur, agus tha
ar n-aghaidh air 1917 mar air duthaich choimh-
each. Cha 'n 'eil fliios aig neacli ciod a thachras
do'n rioghachd agus do 'n t-sluagh, co-dhiu a
luidheas buaidh air bratach Bhreatuinn no a
leanas comhsfcri, cruadal agus bas. Tha feum
agaiiin air treoraiche a sheolas sinn troimh
dliorchadas, iomagain agus calldachd na
bliadhna. An uair a theid fear-siubhail do thir
chein a' rannsachadh na tir, bithidh e a' tagh-
adh treoraiche a tha eolach air an turus agus
air a chunnartan. Bithidh e na chuideachadh
mor ma bhitheas anns a chuideachd neach a
bha cheana anns an duthaich. Ma bhitheas
am fear-eolais na dhuine earbsach, cairdeil
togaidh e iiallach iomagain do 'n chuideachd
agus gabhaidh iad an slighe gun eagal le dochas.
Ach is trie a tha cealgar ann an riochd caraid a'
toirt cuideachd air seachran agus ga 'n liubhairt
do 'n namhaid. Is miosa drooh fhear-treoraoh-
aidh na bhi gun duine idir. Bithidh duine na
earalas a' sealltainn roimlie le suil bhiorach
gheur ma bhitheas e gun fhear-stiuraidh, ach ma
tha earbsa ann am f ear-seolaidh cealgach bithidh
e air a' ghlacadh ann an rib agus tliig e fein
agus a' chuideachd gu truaighe.

Co iad a tha stiuireadh rioghachd Bhreatunn
aig an am so. Abraidh am fear socharach gu'm
bheil an righ air ceann an t-sluaigh. Abraidh
cuid eile gu 'm bheil orannchur na rioghachd
ana an lamhan na parlamaid agus gu sonruichte
ann an lamhan buidhean bheag thaghta do 'n
pharlamaid. Tha iad fada air iomrall. Anns
an rioghachd so is iad na paipearean — naigh-
eachd a tha a' stiuireadh an t-sluaigh. Tha iad
ann paipearean gun aireanih, cuid a' tighinn a
raach gach maduinn, cuid uair 'san t-seachduin
cuid uair 'sa mhios agus cuid uair 's an r^idhe.
Tha ceudan mile 'gan leughadh agus a' gabhail
ri 'n teagasg agus ri 'm beachdan mar smear a
ghliooais agus na firinn. An aite daoine a bhi
breithneachadh air cuisean agus a' deanadh a
suas an inntinn a reir an comasan inntinn fein
tha iad, mar is bitheanta, a' togail am beachdan
as a phaipeir-naigheachd. Na'n robh gliocas,
ceartas agus fireantachd ri fhaotainn ann an
ughdar a phaipeir bha an gnothaoh gu maith,
ach an uair a tha luchd-sgriobhaidh na 'ra
paipeirean gun eagal Dhe no dhaoine tha
againn mar luchd-treorachaidh cealgaran neo-

earbsach a cur na duthcha agus an t-sluaigh air
.seachran.

Nach e so suidheachadh bochd na rioghachd
an diugh 1 Tha moran de na paipeai-an fo
iighdaras aon duine, cuid a cur aii aghaidh
beachdan nan adhartaich agus cuid beachdan
nan athaiseach. Tha cas air muir agus cas air
tir. Oha 'n urrainn duine onorach a' bhi
darireadh ann an aideachadh bheachdan a tha
calg-dhireach an aghaidh a cheile. Ach theid
aig fear nam paipeirean air daoine cliutach
agus urramach a chaineadh agus a dhimoladh
gus an caill an sluagh earbsa annta. Theid
aca air daoine eile a thogail gu dreuchd, urram
agus ughdaras a dhiu tha iad toillteanach agus
nach 'eil. Tha aon phaipeir a tha a' tighinn a
mach aon uair anns an t-seachduin a tha ceudan
mile de 'n t-sluagh a ceannach. Cha 'n 'eil a
theagasg fallain agus tha iadsan uile a tha
gabhail ri bheachdan fo dhroch luchd-stiuraidh.
Cha 'n 'eil iomradh air Dia, agus is ann a ni iad
fanoid gu ladarna dina air an neach a tha a'
creidsinu ann an Dia. Sin do dhee, O Israel !
Ach cha bhi crioch an duine no na rioghachd a
tha leanntuinn luchd na breige beannaichte. Is
e toiseach agus deireadh a ghliocais Dia
iarraidh agus aideachadh. " Is e eagal an
Tighearn an t-olc fhuathachadh : uabhar agus
ardau agus an droch shlighe, agus am beul fiar
is f uathach leam. Is leamsa comhairle agus fior
ghliooas : is leamsa tuigse : is leamsa neart.
Leamsa rioghaichidh rig-hrean agus orduichidh
uachdarana ceartas." Tha an rioghachd ann
an cunnart cho fada agus a bhitheas an sluagh
a cur an taic air na paipeirean naigheachd agus
a' gabhail ri'n seoladh. Mar a thionndaidh
Israel cluas bhodhar ri faidhean Dhe agus a
sheall iad ris an Eiphit le carbaid agus le
marcaichean airson cuideachadh ann an la a
chruadail agus na teanntachd, is ionnan a
thionndaidh na paipeirean naigheachd aire an
t-sluaigh ri Russia. Agus an uair nach robh
cobhair ann an Russia ghairm iad an sluagh
gu earbsa ann an gunnachan mora agus sligean
millteach a shileadh sgrios agus bas air an
namhaid da fhichead la agus da fhichead
oidhche. Agus ged a tha e soilleir gun robh na
paipeirean naigheachd am mearachd anns gach
earail agus comhairle, tha iad fathast gun naire
gun aideachadh cionta gan tairgsinn fein mar
luchd-treorachaidh do 'n rioghachd. Is fhada
o'n chunnaic Solamh " nach ann do na daoine
luatha a tha an reis no do na daoine treuna an
cath," ach tha luchd nam peann gun eolas air
gliocas Sholamh, gun tuigse air eachdraidh an

t-saoghail. Bha righ anus an Eiphit aig an
robh saighdearan gun aireamh air an uidheam-
achadh leis gach inneal-cogaidh a bu sgriosaiche
na cheile. Agus dh' f halbh e air ceann f eachd
laidir a ghlacadli traillean Israel a bha gun
cheannard airm, gun eolas lann, gun chlaidh-
eamh, gun bhogha 'gan dion. Ma bha paipeirean
naigheaclid aig Pharaoh cha 'n 'eil teagamli nach
robh iad lan-chinnteach eiod a thachradh. Ach
bha iad air am mealladh nam barail agus nan
dochas. Sheid oiteag gaoithe a thiormaich ath
na mara ruaidhe agus a thug rathad rfeidh
tioram do ehlann Israel. Sheid oiteag eile a
dhoirt tuiltean agus tonnan na mara mu chinn
nan Eiphiteach uabhrach. Cha'n 'eil an so aoli
seann sgeul ach tha teagasg innte airson
luchd sgriobhaidh agus luchd-leughaidh nam
paipeirean naigheaclid.

Bha righ uabhrach eile aon uair ann an
rioghachd na Spain agus chuir e roimhe gun
sgriosadh e creidimh ath-leasaichte na duthaich
so. Cha robh cion 6ir no uidheam anns an
oidhirp. Chruinnich e cabhlach mhara nach
deach na b' fhearr air saile. Bha Ian mhar-
aichean air gach long agus saighdearan gaisgeil
gun aireamh. Bha fudar agus peilearan ann an
tomhas nach robh gann. Bha na paipeirean
naigheachd cinnteach gu 'n robh buaidli an
lorg feachd na Spain. Ach sheid a ghaoth agus
dh' eirich onfhadh a chuain. Bu bheag de 'n
chabhlacli-mara a chunnaic acairsaid, agus tha
aisnean daraich nan long a cnimh air urlar a
. chuaiii. Cha 'n 'eil an so ach seann sgeul eile,
ach tha i a' teagasg gu 'm bheil neach oscionu
righrean agus daoine mora na talmhainn a tha
a' riashladh air thalamh a£;us air neamh. Mu'n
sabh sinn ceum ann an duthaich choimheach na

o

bliadhna ur, nach tig e do 'n rioghachd agus do
gach aon againn fear-treorachaidh a thaghadh
aig am bheil eolas air an t-slighe, cumliachd
air.son ar dion, gliocas gar stiuradh agus comh-
fhulangas ruinn. Tha Dia anns an dorchadas
mar anns an t-solus. Tha E uile-fhiosrach, cho
eolach air na tha air thoiseach oirnn agus a tha
■e air eachdraidh nan linntean. Tha E uile-
chumhachdach, " agus ni Esan mar is aill leis
ann am feachd neimh, agus am measg luchd-
aiteachaidh na talmhainn, agus cha'n urrainn
aon neach a lamh a bhacadh, no radh ris ciod a
tha thu deanamh ?" Tha e ag radh ruinn
"bithibh laidir, agus biodh deadh mhisneach
agaibh, na biodh eagal oirbh, agus na gabhaibh
geilt rompa : oir is e'u Tighearna do Dhia, e
fein, a theid leat : cha dibir e thu, ni mo a
threigeas e thu."

Is e an Tighearn am fear-treorachaidh a
loheir sian gu cala bhuadhmhor na sithe, ach
tha treorachadh an Tighearna air chumantan.
Cumaidh Esan a ghealladh ma bhitheas sinne
umhal Dhasan. Tilgeadh an sluagh dhiu
druidheachd nam paipeirean naigheachd agus

faidhean na breige, agus cuireadh iad an earbsa
ann an Dia, a' coiseachd ann an slighe aith-
eanta. Briseadh ar luchd-riaghlaidh gach lagh
eucoireach, agus glanadh iad an rioghachd o
gach peacadh graineil. Ma tha iad am beachd
gu 'm bheil deooh laidir a' sgrios an t-sluaigh
cuireadh iad stad air malairt na dibhe. Ma tha
iad a' creidsinn ann an ceartas an aobhair,
iarradh iad comhnadh Dhe, agus cuireadh iad
beartas na rioghachd ann an saighdearan agus
ann am maoin ann an aghaidh na namhaid.
Treigeadh gach aon againn a pheacadh agus
tionndadh an sluagh le muinghin cloinne ri
Dia. "An sin brisidh do sholus a mach mar a'
mhaduinn agus fasaidh do shlainte gu grad,
agus theid d' fhireantachd air thoiseach ort :
bithidh gloir an Tighearna 'gad chuairteachadh
o'n taobh chuil. An sin gairmidh tu, agus,
freagraidh an Tighearn : glaodhaidh tu, agus
their E, tha mise an so."

" Stiuraidh an Tighearn thu an comhnuidh."
Bha a throcair agus a mhaitheas leinn o'r
n'oige," agus a ta fhios againn gu'n comh-oibrich
na h-uile nithe chum maith do 'u dream aig am
bheil gradh do Dhia."

Tha creidmhich anns gaoh linn a' toirt
fianuis gu 'm bheil Dia dileas, agus nach dibir
E an neach a chuireas earbsa ann. Bha ar n-
athraichean a' creidsinn ann an Dia agus bha
beannacht Dhe na'n lorg. Cha robh iad saor o
pheacadh ach thug iad oidhirp air saorsa agus
ceartas agus soisgeul na slainte a' thoirt do
thirean agus do threubhan eile. Ged nach robh
iad iomlan bha iad air thoiseach air sluagh nan
rioghachdaa eile, agus cha robh naire orra Dia
aideachadh agus a chomhnadh iarraidh. C'uir-
eamaid Dia agus losa Chriosd na 'n aite dligh-
each air thoiseach oirnn anns a bhliadhna ur,
agus bithidli againn fear-treorachaidh trfeun a
stiuireas sinn gu tearuinte troimh thrioblaidean
na beatha so agus a bheir dhuinn fadheoidh
aite comhnuidh ann an ionad siorruidh nan
naoimh.

Amen.

ARMAGEDON.

Seumas — 'S maith an t-kni 'san d' thainig sibh
oirnn, Alasdair ; deanaibh suidhe beag comhla
ruinn.

Alasdair Ceisdear — Failt oirbh, fhearaibh !

Fionnladh — Failt oirlsh fhein. 'S maith an
t-am dhuibli teachd oirnn. Tha mi fein agus
Seumas an so a deasbaireachd air ceisd araidh
cho dian 's gun do chuir sinn romhainn a dhol a
dh' ionnsuidh a cheisdear leatha — agus, mar a
fuasgaileadh an ceisdear i, gun ruigeamaid a
ministear.

Alasdair Ceisdear — Mata, fhearaibh, 's ann a
tha dreuchd ceisdear airson ceisdean a chur air

3

muinntir eile : cha 'n ann airson gum biodh e
fein air a eheasnachadh.

Seumas — Cuiridh siuii tuilleadh agus sin do
dh' urram air ar dreuchd. Alasdair, oir tha
seanfhacal ag radh, " Cuiridh aniadan barraohd
clieisdean na dh' f liuasglas duiue glic."

Alasdair Ceisdear — Fag aig an t-sean fhacal
e, ach cluinneam de 'n chuspair air am bheil
siljh aig argamaid.

Fionnladh — Tha a thaobh a chogaidh mhor
so, an e, no nach e, so Arraagftdon a Bhiobuill ?

Alasdair Ceisdear — Ciod a tha sibh fliein ag
radh ? Ciod a thog an deasbaireachd eadaraibh 1

Sewnas — Tha Fionnladh ann a so agradh gar
e 'n cogadh mbr so Armagedon aw Taisbeanaidh,
agus tha raise reusanachadh nach e.

Alasdair Ceisdear — Mafca, Fhiounlaidh, 's
maith leamsa fhaicinn gu 'm bheil beachd
air chor-eiginn agad. 'S e tha mi 'gearan oho
tearc 's a tha faiglmeachd am bheil faidheadear-
achd a Bhiobuill a cur soluis sam bith air na
h-uamhasan a tha tachairt 'n ar linn.

Fionnladh — 'S e mo bheachd-so, ma tha
Armagedon ri bhi idir ann, gu 'm bheil e ids
againn. Oir an saoil sibh fein, Alasdair, am
b'urrainn Armagedon a bhi na's miosa, no na 's
modha, na 'n cogadh m5r so ?

Alasdair Ceisdear — Ciod a tha thusa 'g radh
Sheumais 1

Seumas — Lebra, 'a maith a tha sibh a curaail
ri'r dreuchd — tha sibh a sior chur cheisd an aite
bhi sa 'm fuasafladh. Ged a bha mise cumail
argamaid ri Fionnladh, cha 'n urrainn mi
dheanamh a mach an e, no nach e, an cogadh
so blar mbr an Taisbeanaidh. Ach tha fios
agani gur iomadh bliadhn' 'o bha sibh fein a
cnuasachd ann a faidheadaireachd Ebin, agus
tha sinn a feitheamh le urram ciod an co-
dhunadh a dh' ionnsaidh an d' thainig sibh air
ceisd Armagedoin.

Alasdair Ceisdear — -Mata, fhearaibh, bheir
mise dliuibh mo bheachd gu saor-inntineach
aa:us ann am beagan bhriathraibh. Ach air
tus bheir mi aon earail. Cha chbir do neach
sam bith a bhi ro laidir na bharail. Oir anns
na cuspairean diomhair air an do sgriobh Ebin,
chaidh sgollearan mora agus diadhaii'ean air
seacharan iomadh uair. Na miosadh neach 's am
bith e fein neo thuiteamach.

Ach bho na thachair Biobull beag a bhi na'ra
phoca, leughaidh mi dhuibh an aon aite
anns am bheil am facal "Armagedon" air
ainmeaohadh, agus 'se sin an 16 caibideal de 'n
Taisbean agus an 12 rami.

" Agus thaom an seathadh aingeal a shoith-
each air an amhainn mhbr Euphrates; agus
thiormaicheadh a h-uisge chum gun ullaich-
teadh slighe righrean na h-airde 'n ear." Agus
mar sin gus an 16 rann,

Nis, fhearaibh, cha'n aithne dhomh-sa seadh,
aon chuid nadarra no samhlail, anns an do

thiormaicheadh an amhainn mhor ud fhathasd.
Ni mo tha mi riaraichte de mhineaohadh 'sam
bith a chuala mi, gur e na tri spioradan neb-
ghlan, a tha Ebin ag ainmeachadh, a ghluais
righrean a dh' ionnsuidh a chatha so.

Tha mar an ceudna cuis no dha eile anns nach
'eil an cogadh so a co-ohbrdadh ri suidheachadh
Armagedoin. Ach feumaidh mi nise greasad
air mo thuras.

Fionnladh — Tha shin n'ur comaine airson ur
mineachaidh ; ach aon cheisd bheag eile mu 'm
fig sibh sinn — An saoil sibh au d'fhag Dia
sinn gun fhacal air chor-eiginn anns an fhaidh-
eadaireachd a thoirt duinn roimli-fhios air cath
cho gairsinneach sa thuit air ar linn ?

Alasdair Ceisdear — Faodaidh, Fhionnlaidh,
gur e so toiseach nan nithean sin a dh' fheumas
toeliairt roimb dheireadh an t-saoghail. Tha
cuid ag radh gur e th' agiiinn each dearg an
dara Seula, agus gu 'm bidh goirt agus plaigh
air chul a chath so. Leigidh sinn leis a cheisd
sin an diugh. Ach tha aon ui cinnteach : gur
til' ann gu h-obann a thig uamhasan nan
laithean deireannach air an t-saoghal. Agus air
an aobhar sin tha an Spiorad ag radh, " Dean-
aibh faire oir feuch thig mi mar ghadaiche."
Ach nuair a thig losa fein cuiridh e h-uile ni
ceart. Air an aobhar sin 's e thig dhuinne
faire agus iirnuigh.

Dorcha agus trioblaideach, ged a dh' fhaodas
an saoghal so bhi anns na laithibh deireannach
cha 'n fhaod sinn a dhi-chuirahneachadh gur ann
aig Emanuel a bhios a bhuaidh mu dheireadh.
Thig na rioghachdan briiideil ris am bheil sinn
an diugh ann an cath, fhathasd gu bhi fo
cheannsal Chriosd. "Agus bha guthannan mbr
air neamh ag radh-rinneadh rioghachdan an
t-saoghail nan rioghachdan do ar Tighearn."
Air chul nan laithean dorcha so bidhidh fhathasd
IMthean glormhor. Mar a thuirt am bard
Gaidhealach.

" Tha e trio dhuinn air innse

Ann an geiUana priseil nan triath

Deacht' le spiorad na firinn

'0 na faidhibh a sgriobh iad 'o chiau

(lu'm bheil linn a teachd dluth oirnn

I.inn a mhaireas re fiin mhile bliadhn'

Latha glormhor na slanmte

Linn is amhuil nach d' thainig oirnn riamh."

AN CREIDIMH FIOR.

Bha aig righ na h-Eiphit ludhach crabhach
na ionmhasar, ach bha gamhlas aig uaislean na
liichairt ris agus chuir iad casaid air nach robh
e a' creidsinn anns a leabhar naoiiih agus gu 'm
fhearr a chur a dhreuchd. Chuir an righ fios
air agus thubhairt e ris — "innis dhonih ciod e
an creidimh fior." Thubhairt an t-Iudhach ris
fein "Ma their mi 'creidimh Abram,' caillidh
mi mo cheann, agus ma their mi 'creidimh
Mhohammed,' thig mallaclid Dhe orm." Agus

is anil mar so a fhreagair e— " O rigli, innsidh
mi dhuibh seann sgeul o 'n airde 'n ear agus
tuigidh sibh ciod an creidimh fior. Bha seudair
ann an Cairo aig an robh tri mic. Bha e air
cuairt ann am baile Dhamascus a' ceannach
fhainneachan an uaiv a thubhairt seann cheann-
aiche ris — " Abou Hassan, tha agamsa fainne
na druidheachd. Bithidh am fear a ghiulanas
am fainne glic, firinneach agus urramach. Gabh
e mar chuimhneachan ormsa agus ikg e aig do
theaghlach."

Bha am fainne aig Abou Hassan, agus anns
an dol seachad bhiodh daoine ag radh " sin
Abou Hassan, an duine glic" "sin Abou
Hassan an duine firinneach, urramach." Ach
thainig Abou gu ceann a laithean, agus
thubhairt e ris fein — " Ma bheir mi am fainne
so do aon de na mic bithidh farmad aig each ris.
Air an aobhar sin, ni mi da fhainne ann an
ceart chruth agus dealbh an fhir so."

Rinn e so agus beagan laithean mu 'n do
shiubhal e chuir e fios air a mhao a bu shinne
agus an deigh a chuid de 'n oighreachd a' thoirt
dha, shin e fainne ag radh " Gleidh am fainne
so agus bi glic, cothromaoh, ceart agus urram-
ach.' Piinn e mar an ceudna air na mic eile.
Beagan uine an deigh bas an athair chaidh an
da mhac 6g gu tigh am brathair, agus an deigh
na cuirm, thubhairt am brathair bu shinne —
" Is e duine maith a bh' ann am athair agus
ghradhaich e mise oscionn gach aon. Thug e
dhomhsa fainne na druidheachd."

"Chad' thug" ghlaodh an dithis eile le aon
ghuth "tha fainne na druidheachd agamsa."
Chaidh tri fainneachan a chur taobh ri taobh
ach eadar-dhealachadh cha bu 16ir do neach.
Chaidh na braithrean gu Rabbi glic a mhin-
eachadh na cuis agus labhair esan mar so —
" Gus am fag sibh an saoghal cha bhi fios co
agaibh aig am bheil am fainne ceart. Am fear_
a bhitheas cothromach firinneach, ceart agus
urramach, is ann aige a tha fainne na druidh-
eachd." "Is ionnan, O righ " ars' an t-Iudhach
" a tha daoine. Tha iad dall agus nan aineolas
tha gach aon am beachd gu 'm bheil aige fein
an creidimh fior. An uair a sheasas daoine aig
cathair breitheanais, bheir Esan a bhiun gu 'n
robh an creidimh fior acasan a bha firinneacli
cothromach, ceart agus urramach."

AN GOBHA DUINEIL.

Thaghail

an fhear-theagaisg
air

Ann an clachan beag air an duthaich, ann
an seomar aon de na tighean, bha am maighstir-
so-oile air feasgar sabaid a' mineachadh nan
sgriobtuirean. Bha cuideachd mhbr an lathair,
cuid a chuir seachad uair dhiomhanach, ach
a mhor chuid a dh' fhaotainn eolas air nithean
diomhair Dhe. Ged a bha an seomar mor, cha

robh air ach aon dorus a bha fosgladh ris an
rathad mhor. Faisg air an dorus shuidh gobha
a chlachain, duine 6g, laidir, eireachdail
e an tigh-coinneamh a mhagadh air
ach rinn briathran an teach-
daire greim air a chridhe agus d' fhan e ag
urnuigh. Air feasgar araidh ann an bg mhios
an t-samhraidh bha e ag eisdeachd gu dluth ri
teagasg a mhaighstir. Las a chridhe na chliabh
agus thubhait e ris fein gu 'm bu thaitneach leis-
euchd ioraraiteach a chur an gniomh air sgath
Chriosd. Na'n robh e beo ri linn nam martarach
leagadh e sios a bheatha le meud a ghraidh do
Chriosd.

Is gann a chaidh an smuain troimh inntiun
an uair a chualas fuaim ainicli aig an dorus.
Thionndaidh gach suil agus ciod a chunnaic iad
le oillt ach cu mor le suilean fuilteach, craos
foso-ailte agus cobhar geal mu bhilean. Chunnaic
iad gu 'n robh madadh air a chuthach eadar iad
agus tearuinteachd. " Dia gar cuideachadh"
ghlaodh fear-an-tighe " tha sinn mar dhaoine
marbh. Ma ghluaiseas sinn bithidh a bheist
oirnn." Is ann an sin a thog an gobha a ghuth
agus solus neamhaidh a' dealradh air a ghnuis.
" Is fhearr gum fulling aon na chuideachd uile.
Deanaibh mar a' dli' iarras mise agus cha tig
beud oirbh. Glacaidh mise an cu, agus teichibh
cho luath agus a bheir ar casan sibh."

Cha robh iad toileach am beatha fhein a'
chosnadh aig cosg beatha a' ghobhainn, ach cha
robh cur na aghaidh. Ghlac e an cu, agus ged
a stiall am madadh a ghairdean agus a sgrob e
uchd, chum an gobha a ghreim air sgornan a
choin. An uair a bha iad uile air an rathad
mhor thilg e an cu gu ceann eile an t-seomar
agus dhruid e an dorus. Thug e aithne an cu
e fein air a cheardach.
slabhraidh laidir
chuir e i mu mheadhon agus
ceann eile ris an innean.

Sheall e orra le gaire fann air a gnuis agus
labhair e — " a chairdean, tha sibh slan. Fagaibh
biadh lamh ruim, cho fada agus a tha mo cliiall
agam, agus an uair a theid mi as
na tigeadh neach am fagus dhomh

Ann am beagan uine bhuail an galar basmhor
e, agus ann an doruinn dheisneach thug am bas

1

a thilgeadh agus rmn
Thagh

agus le teannachan
cheanarail e an

mo riaghailt

ann an cladh a

bh' air uachdar

sios a bheatha

dha' f uasgladh. Shineadh e
chlachain agus air an leac a
sgriobh a chairdean — " leag e
airson a chairdean."

Cha'n ann air blar fuilteach a' chogaidh a
rahain a nochdas daoine treunadas agus fein-
aicheadh, agus cha 'n e cogadh an t-aon sgoil a
dhuisgeas duinealas.

An uair a theid each do 'n t-searmon theid an
sealgardo'n mhoiuticb.

Cha lean an sionnach na dheannruith a

gnath.

Air. 2.

1917.

CREIDIMH ANN AN CRIOSD.

" J7ia mi a' creidsinn gur e losa Criosd Mao
Dhe." — Gniomh, viii. 37.

Bha smior na firinn ann au aideachadh nan
ceud Chriosduidhean. An uair a dh' aidich
caillteanach Etiopia gu 'n robh e a' creidsinn
ann an losa Criosd mar Mhac Dhe, bha e le
uile dhiirachd a' ciallachadh sin. Bha e fada
a' rannsachadh ceistean domhain agus cuisean
diomhair. Bha e an t6ir air freagairt a
shasuicheadh iarrtais anama, agus an uair a
chuala e Philip ag eadarblieangaohadh nan
sgriobtuirean agus a' seannonaohadh soisgeul
losa Chriosd, tliuig e gu 'n robh aige ann an
losa a Mhaighstir agus a Thighearna.

A nis is e an gnothach boohd auns an linn so
gu 'm bheil moran de 'n t-sluagh gun d^igh,
gun togradli, gun iarrtas air firinn. Tha iad
na'n cadal gun mhothachadh air an ulaidh
luachmhor a tha aig daoine — an t-anam. Tha
ar crannchar ann an duthaich Chriosduidh
far bheil a mhor-chuid ag aideachadh a'
chreidimh Chriosduidh. Ach am bheil daoine
da-rireadh mar a bha an caillteanach ?" Am
bheil iad le 'n uile neart, le 'n uile chridhe, le
durachd an anama a' creidsinn ann an losa
Criosd ? Is e an creidimh gu 'n robh Dia ann
an cruth na feola ann an losa Criosd, gun
d' thainig E gu miorbhuileach do 'n t-saoghal,
gun deach a' cheusadh air a chrann, gun deach
adhlacadh, gu 'n d' eirich E o 'n uaigh agus gu'n
deach ardachadh mar Dhia agus mar dhuine
na'n aon agus gu 'm bheil E na eadar-mheadh-
onair air neamh aig deas laimli Dhe. Tlia
daoine a' creidsinu so no tha iad ga aicheadh.
Ma 's creidnihich iad, bithidh an giulan da reir.
Ma tha iad a gabhail orra fein creidimh, gun
oidhirp air toradh a chreidimh a thoirt a mach
na 'n caitheadh-beatha, tha iad ga 'n diteadh
fein. Ach tha suil an Uile-chumhachdaich air
a' shluagh agus cha 'n 'eil cleith no f olach air a
ghnuis. Is fhearr gu mor do dhaoine gach
leithsgeul a' leigeil dhiubh chum agus gu 'm bi
fios aig an t-saoghal co agus ciod iad. Am fear
nach 'eil a gabhail ris a chreidimh Chi-iosduidh
fagadh e an eaglais chionu oha 'n 'eil e ceart
anacreidmhich aireamh maille ris na firean. A

thuilleadh air sin, nach amaideach daoine a thai-
cumail suas eaglaisean, f6achd de mhinisteireau
agus seirbhisich de gach seorsa mur bheil
iad a' creidsinn ann an soisgeul na h-eaglais.
Tha iomradh anns an Tiomnadh Nuadh air km
anns am bi aon air a thogail agus aon air
fhagail, anns am bi na caorich ann an aon
fhang agus na gobhair ann am fang eile^ Tha
an t-km na caoraich agus na gobhair a sgaradh
o cheile. Aideachadh iadsan a tha a' creidsinn
an creidimh agus biodh am beatha da reir ; ach
do na h-anacreidmhich cha 'n 'eil ach aon slighe
fosgailte agus is e sin seasamh a mach gu
foUaiseach mar naimhdean do 'n eaglais agus
do Chriosd.

Thugaibh an aire mar a thainig an Tighearn
do 'n t-saoghal. Ann an irioslachd agus ann
am macantas nochd e e fein do dhaoine. Cha
do roghnaich E ard-inbhe agus dreuchd an uair
a' rinneadh an Focal 'na fheoil agus a ghabh e-
comhnuidh 'nar measgne. Gigheadh ann an
cumhachd a' spioraid thug e buaidh thairis air
an t-saoghal nach d' thug righ no iompaire a
thainig le greadhnachas luchairt agus le fuaim
nan gunnacha mora. Tha teachd Chriosd a'
teagasg irioslachd, ach cha 'n 'eil aon chuid
ministeirean no an luclid-leanmhuinn comh-
arraichte airson irioslachd. Cia mar a theid
aig daoine air urnuigh a dheanadh Risan a bha
na dhuine dhoilghiosan agus eolach air bron an
uair a tha iad a' dearbhadh le 'n giulan gu 'n
aill leo dreuchd, urram an t-saoghail agus
beartas na aon ni air thalamh no air neamh.
Cia mar a chromas daoine an cinn ann an
aoradh air an t sabaid do Chriosd a chur seachad
laithean oige ann an buth-obair saoir agus a ni
iad fad na seachduin tair agus dimeas air luchd-
obair. Feumaidh iadsan a tha a' creidsinn
ann an losa Chriosd a bhi iriosal, urram a'
thoirt do ghniomhachas agus do threibhdhireas.
An aill leat bochdainu le deagh choguis na
beartas le f oill 'i An aill leat a bhi na d' sheir-
bhiseaoh dileas do Chriosd no na d' thraill do
Mhamon? Tha e furasda fhaotainn a mach
mar a tha ar suidheachadh. Tha an Tionnadh
Nuadh mar sgathan againn. Leugh e agus
faic caite am bheil do bheatha a reir aithnte
agus cait am bheil thu a' tighinn gearr air do
dhleasnas. Tha beul-aithris nan athraichean
agua beachdan na h-eaglais na 'n cuideachadh

ach is leoir dhomlisa agus dhuitsa Criosd, Mac
Dh'e. "Agus is i so aithne-san gun creideamaid
ann an ainm a Mhic losa Criosd agus gu 'n
gradhaicheamaid a cheile, mar a thug esan
aithne dhuinn." Is e so ar cairt-iuil agus
seolaidli a threorachas sinn ann an sonas agus
ann an cairdeas gu crich ar turuis agus a bheir
sinn fadlieoidh gu sonas agus sith shiorruidh.
Ach, mo chreach ! cha 'n 'eil gradh 'gar stiuir-
eadh 'nar n-obair laitheil. Co air an eolaiche
sinn gradh no gamhlas 1 Ciod is trice a' chi
sinn, daoine a' cuideachadh a cheile no a'
breabadh a cheile '^ Ciod is trice a chluinneas
sinn moladh no dimoladh 1 Ruithich drooh
sgeul air cuibhlean ged is mall siiibhal na deagh
sgeul. Tha so fior ged nach 'eil e furasda a
thuigsinn, chionn tha gradh moran na's nadurra
dhuinn na fuath. Seargaidh an tanam o
chumhachd miruin agus gamhlais, ach fasaidh
an t-auam ann an slainte agus fallaineachd an
uair a tha e air a' riaghladh le gradh. Ma
ghradhaicheas sinn an cruinne-c6 thig slainte
agus beatha an domhain uile a' mheudachadh
beartais agus slainte ar n-anama. Is e gradh
cumhachd rioghail an t-saoghail Bheir e buaidh
thairis air gach cruaidh-chtis agus aire agus
cuiridh e trioblaid agus brlbn ann an suarachas.
Gun ghradh duthcha cha bhi an saighdear
treun, ach maille ri gradh-duthcha biodh na
chridhe gradh do Chriosd agus da rioghachd
agus cha toir namhaid air thalamh tilleadh as.
" Is i so m' aithne-sa, gu 'n gradhaich sibse a
cheile mar a ghradhaich mise sibhse."

Coimhlionadh luchd-leanmliuinn Chriosd an
aithne so agus thig crioch air cogadh le uabhas,
air fai-niad, fuath agns eud agus air gach ni a
thogas naimlideas agus stri. Is aithne dhuinn
staid an t-saoghail agus is aithne dhuinn gur e
toil Cliriosd gu 'm bi gradh brathaireil a'
riaghladh dhaoine. Tha moran ag obair agus
ag urnuigh airson an la anns am bi toil Chriosd
k' riaghladh dhaoine, ach tha moran air an
ainmeachadh air Criosd aig nach 'eil cuid no
pairt anns an obair ghl6rmhor so. Cha
Chriosduidh am fear a tha fuathachadh a
choimhearsnach no deanadh culchaineadh air.
Am fear a ghradhaicheas e fein an toiseaoh agus
air thoiseach air gach neach, cha 'n airidh e
gu 'm bi e air ainmeachadh air ainm glormhor
Chriosd. Am fear a thaghas airgiod, dreuchd
no inbhe air thoiseach air firinn, urram agus
treibhdhireas, cha Chriosduidh e. Is coma ciod
cho crabhach agus a bhitheas daoine na 'n
coltas, ciod cho fileanta agus a shruthas briath-
ran a' chreidimh o 'm bilean, ciod cho ladurna
agus a thagras iad ainm Chriosd, mur bheil
an giulau agus an gniomha a reir spiorad agus
teagasg Chriosd. Cha 'n 'eil ann am briathran
ach comharran, ach tha gniomha seasmhach
Luan mar an fhlrinn.

Buidheachas do Dhia, cha 'n 'eil aireamh nam

fior Chriosduidhean gann. Tha moran gun
fhuaim, gun uaill, a' deanamh maith anns gach'
aite, a' tearnadh na muinntir a tha air chall, a'
cuideachadh nam bochdan, a' frithealadh
dhaibhsan a tha tinn, agus a' greasad rioghachd
Dhe anns an t-saoghal. Tha sluagh taghta Dhe
fo iomadh ainm am measg dhaoine, ach is
Criosduidhean iad uile ma tha an giulan a reir
teagasg agifs eisimpleir Chriosd. " Air an
toraibh aithnichidh sibh iad."

la iad so salann na talmhainn agus as an
eugmhais thuiteadh an saoghal ann am mugha.
Ach air an laimh eile tha moran a' gabhail orra
fein ainm Chriosd a tha a' toirt tamailt agus
masladh air a chreidimh. Tha iad le mionnan
agus misg a' truailleadh na h.oigridh agus ann
an seirbhis Shatain ged a tha iad fo ainm
Chriosd. Is miosa iad na na cinnich bhorb
nach cuala soisgeul na slainte, agus is rao an
diteadb, Is e brathadair, namhaid ann an
riochd caraid, agus cha 'n fhearr iadsan a tha
air an ainmeachadh air Chriosd ach a tha ann
an tuarasdal Shatain. Cha 'n 'eil coimhthionail
na h-eaglais saor o chionta airson aingeachd
nam bailtean mora agus beaga. Tha suil an
t-saoghail air luchd-taghal nan eaglaisean agus
mur am bheil am beatha a reir an aideachaidh,
tha iad a' tionndadh moran o chumhachd a'
chreidimh agus a' cur moille air teachd riogh-
achd Dhe.

A' cur cul ris gach gniomh aniochdmhor,
gach ni suarach, cealgach, foilleil, a' nochdadh
00 - fhulangas, caomhalachd foighidinn agus
gradh is a sin dleasnas a' Chriosduidh. An sin
tlieid aige air ag radh mar a thubhairt caill
teanach Etiopia — " tha mi a' creidsinn gur e
losa Criosd Mac Dhe."

Amen.

COMHRADH.

Bha an geamhradh cianail fadalach ann an
Gleann-an-teampaill. Bha na gillean bga, uile
anns an arm, agus bha na nigheanan aig
cosnadh. Bha am beagan a bh' air fhagail
trang o mhoch-thra gu dubh-fheasgar. Le
iomagain agus ionndrainn cha robh sunnd no
aighear anns a ghleann. Thuit an obair air
seann fhleasgaich agus seann daoine a bha
fathast slainteil. Bha iad cho sgith air tighinn
na h-oidhche nach robh eadhon togradh gu
ceilidh orra. Na'n robh an cogadh mar a
b' abhaist bhiodh sgeul ri innseadh agus
treunadas ri aithris. Ach bha na saighdearan
ann an Sasunn no ann an claisean agus frogan
dion anns an Fhraing. Airson nam paipairean
naigheachd bha iad, a reir an gne, deanadh
beanntan arda de na clachan beaga. Co
bheireadh feart orra 1 Is ann mar so a, bha

cuisean an uair a chaidh fatUann a roach gu 'n
robh am ministeir a' dol do 'n arm. Clia robh
Calum ciiinteach co dhiu a bha e a' falbh na
shaighdeav no na mhinisteir shaighdearan, ach
gliabh e ceura ann an airde an fheasgair gu tigh
a charaid, lain, foirfeaob na h-eaglais.

Calum — Am bheil sibh uile gu maith, Iain ?
Tlia droch fhuauhd 'san duthaich agus nioran a'
gearan.

Iain — Tha aobhar againne a' bbi taingeil.
Tha sinn uile dol mun cuairt ged uach 'eil sinn
cho sgaii'teil agus a bha sinn aon uair,

Calum — Bha la eile ann, Iain, agus is tu fein
a blia luath, laidir, ach thig na bliadhnachan
agus cha teid moille orra. Am bheil sgeul agad
air do mhac?

Iain — Bha litir againn di-luain agus ))ha e
na shlainte ach is iomadh rud a thachair uaithe
sin. Tha e air ciiram an Fhreasdail agus tha mi
moch agus anamoch a' cur m' earbsa ann an
Righ na'n catha.

Calum — Tha mi a' cluinntinn gu 'm bheil am
ministeir fein a' dol do 'n arm, tha cuid ag radh
mar shaighdear, agus cuid ag radh mar
mhinisteir. Is cinnteach gu 'a do chur e a
chomhairle riut.

Iain — Mata, Clialum, is ann agadsa a tba a'
sgeul. Tha mi anns an cheud aite anns an
cuala mi i, ach tha mi creidsinn gu 'm bheil i
£or.

Ca^wm^-iSfach iongatach leamsa nach d' innis
am ministeir ciod a bha na bheachd do dhuine
a tha cho dileas agus dleasnach agus a tha
thusa. Tha leara na 'n robh mi 'm fhoirfeach
nach bithinn buidheach dheth.

Iain — Bha amharus .agam gu 'n cuireadh e
ainm a stigh ionnsaidh a' chorauinn a tha
taghadh mhinisteirean airson an airm, ach gun
fhios an gabhadh iad ris cha robh e furasda dha
tigliinn thairis air a gnothach riumsa no I'i
neacli eile. Tha mi cinnteach gu leoir, ma tha
€ a' falbh, gur ann mar mhinisteir.

Calum, — ^Tha thusa cho dileas air cul a
mhinisteir nach fhaigh thu coire dha ciod air bi
a ni e. Ach innsidh mise dhuitsa mo bheachdsa
gu saor agus is e sin gu 'm bheil feum air a
mhinisteir ann an Gleann-an-teampaill agus
gn 'm b' fhearr dha f uireach aig an tigh. Air
m'fhacal, cha leig e leas a bhi diomhanach.

Iain — An cuala thusa, a Chalum, gu 'm bheil
-da thaobh air a Mhaoil 1 Ma tha mise dileas
■do'n mhinisteir, is iomadh fear a bheir beura
as, agus gus am faic mi deadh aobhar cha 'n 'eil
mi dol ga dhiteadh. Cha 'n 'eil earbsa agam
ann am breitheamh nach eisd gu foighidneach
ri iianuisean mu 'n toir e binn a mach. Gun
teagamh cha 'n 'eil cion obair air anns a ghleann,
ach airson na cuid sin cha robh mo mhacsa no
do ghillesa gun obair ged a tha iad ann an clo
odhar nan saighdearan o thoiseach a' chogaidh.

Calum — Thaeadar-dhealachadh anns a chuis.

Bha na gillean againne fichead bliadhna agns
ged a bu throm ar cridheachan an la a dh'fhalbh
iad, , tha aobhar againn a' bhi taingeil nach
d' fhuirich iad gus an robh iad air an eigneach-
adh. Ach tha am ministeir a streap ri leth-
cheud bliadhna agus thamoran an crochadh ris.
Tha e a' bristeadh facal na firinn maiJle ruinn
gach sabaid agus a' neartachadh ar creidimh
ann an ceartas Dhe agus ar dochas anns an
aiseirigh. Tha e toirt comh-fhurtachd dhoibh-
san a tha ri br6n agus c'uin a bha iad cho
lionmhor ? Tha e air bord nan sgoiltean agus
air bord nam bochd, agus cha leir dhomhsa gu'n
urrainn dha obair is urramaiche fhaotainn na
tha aig a dhorus.

Iain — Bi thusa cinnteach nach 'eil e a"
deanadh tair air obair na sgire no a' cur a oho-
thionail ann an suarachas. Is maith is aithne
dha na tha an earbsa ris ach is e a cheisd caite
is mo am bheil feum air. Tha mi ro thoilichte
gu 'm bheil thu a' ciinntas obair luachmhor, ach
am feum mi a' chur ann ad chuimhne gur e gle
bheag a tha tighinn do'n eaglas gu riaghailteach
seach na dh' f haotadh tighinn 1 Cha ghabhainn
iongatas ged a bha sin a' drughadh air a'
mhinisteir. Bithidh e cinnteach a co-thional
mor de shaighdearan agus tha mi fada am
mearachd no gheibh e eisdeachd dhluth o
dhaoine a tha ann an coimhearsnachd a hh^is a
la agus a dh' oidhche. An uair a tha thu a'
moladh obair a mhinisteir anns a' ghleann, tha
thu ag aideachadh gun dean e obair mhaith
agus obair f heumail am measg nan saighdearan.
Tha thusa ann am beachd ged a' rinn na balaich
againne an dleasnas gun eigneachadh an lagha
gu 'ra biodh e ceart do'n mhinisteir seasamh air
litir an lagha agus e fein fholach air cul na
bliadhna no dlia a tha e oscionn aois an airm.
Gu dearbh, is e nach tugadh buidheachas dhuit
na 'n robh e g' ad eisdeachd.

Calum — Biodh sin agus a roghainn da, ach
is e sgir mbor fharsuing a tha ann an Gleann-
an-teampaiil, agus ann am bheachdsa cha 'n 'eil
obair is urramaiche ri iarradh na frithealadh do
mhuinntir a ghlinne.

Iain — Bhiodh na saighdearan boohda gun
mhinisteirean nam fanadh gach fear aig am
bheil sgir mhor fharsuing aig an tigh, Tha
sgir an Lochain mhoir ann an torahas acraichean
mor seach Gleann-an-teampaill agus nach lion-
mhor sluagh Baile Choinnich seach am beagan
a tha 's a ghleann so.

Calum — Air do shocair, Iain, thug thu thu
fein thairis dhomh an uair so, Bha ministeirean
nan sgirean a dh' ainmich thu a' freasdal do na
saighdearan saor-thoileach mu 'n do thoisich an
cogadh agus cha robh seol aca air seirbhis airm
a' sheachnadh ged a bu nihiann leo. Cha 'n
ionnan sin idir agus am ministeir againne a bha
air fhagail aig saorsa a thoil fein.

Iain — Gun teagamh bha ceangal airm air

cuid de na ministeirean aoh bu bheag an
aireanili seach am feaoLcl mhinisteirean a cliaidh
le saor-tlioil a' shearmonachadh do na saigh-
dearan. Ma tha focal Dhe luachmhor dhomhsa
agus dhuitsa, is e mo bheachdsa gum bheil
tuilleadh feum air am measg nan ceiidan mile a
tha aims an arm, agus tha mi a' creidsinn gu'ra
bi beannachadh Dhe ann an tomhas mor an
lorg nan teachdairean a tha saothrachadh am
measg na h-oigridh a tha ri uchd na namhaid.
Cha robh meas aig moran ann an Gloann-an-
teampaill air na sochairean spioradail a bh'
againn agus ma bhitheas am Freasdal fabh-
arach agus gu 'n till am ministeir cba mhisd a
theagasg an t-eolas ur a gheibh e air daoine.

Co chaidh seachad air an uinneag le ceum
eutrom cahhagach ach am ministeir. Bhuail
e an dorus le rudain agus leig Iain a stigh e.
Chuir e failte gu cairdeil air muinntir an tighe,
ach bha e furasda fhaicinii gu 'n robh uallach
air inntinn. Thuig Iain mar a bha an gnothach.
a' seasamh agus thug e cothrom dha inntinn
eutromaohadh.

lain—la ann 's an deagh am a thainig sibh.
Thug Calum naigheachd thugam an nochd — -
gu 'm bheil sibh a' dol do 'n arm agus bha sinn
a bruidhinn thall agus a bhos air a chuis an
uair a ohuala sinn ar ceum.

Am Ministeir — Be fath mo thuruis fios a
thoirt dhuit, ach tha mi faicinn gur luaithe
Sgeul anus a ghleann na uiseag air iteig.
Cba 'n 'eil feum air innleaohd Mharconi an so.
Thainig fios g' am iounsaidh an dh agus ghabh
mi a cheud chothrom air innseadh dhuit.
Saolaidh thusa gn 'n robh miduinte. dluth agus
nach robh earbsa agam ann ad chotnhairle.
Cha 'n e sin a chum samhach mi, ach cha robh
fiughair agam gum faighinn an cothrom a
fhuair mi cho luath. Mar is aithne dhuibh,
bha mo chridhe leis an oigridh ghaisgeil a tha
cathachadh gu treun ann an aghaidh na
namhaid, agus bha mi a' beachdachadh gu
diirachdach air mo dbleasnas agus thainig mi
ionnsaidh a cho-dhunadh gu 'n robh an t-arm
ga 'm ghairm.

Calum — Ach thng Gleann-an-teampaill gairm
dhuihh mar an ceudna agus bithidh sinn gle
dhuilich ma threigeas sibh sinn.

Am Ministeir — Nam biodii sibh toilichte,
dh' fhalbhainn gun iarraidh tilleadh, ach mor
agus mar a tha mi cunntas deadh-ghean a
ghlinne cha chreid mi gu 'n tuit mi na'n suilean
ged a roghnaicheas mi na saighdearan aig an am
so. Is e dieasnas gach neach a dhuthaich a
chuideachadh auns an doigh is f hearr is urrainn
dha agus is ann mar theachdaire soisgeul na
slainte do 'n arm a chaidh mise a' ghairm.

Calum — Ach ciod a ni an eaglais, agus bord
nan sgoiltean agus bord nam bochdan ma
dh' fhalbhas sibhse ?

Am, Ministeir — Cha bhi sibh gun seirbhis
anna an eaglais gach sabaid agus tha mi ann an
dochas nach bi ball de 'u cho-thional a bhitheas
air ionndrainn as an eaglais. Cha bhi an
t-seirbhis aig a mheadhon-la mar a b' abhaist
ach aig da uair. Bithidh ministeir dileas,
comasach anns a chrannaig. Gun teagamh cha
fhreagair uair na seirbhis air na h-uile ach bha
cuid air nach do fhreagair da-uairdheug. Le
deadh ghean agus beagan dragh theid aig an
t-sluagh air cruinneachadh aig da uair. Agus
nach suarach am fein-aicheadh a tha mi tagair
seach fein-aicheadh nan saighdearan agus nam
maraichean a tha ann an cunnart am beatha
gach la agus oidhche.

Theid an sgoil-shabaid air aghaidh mar is
gnkth. Tha aon ni a' bristeadh mo mhisneach
agus ga'm fhagail bronach agus is e sin seann
daoine agus a mhidnntir a tha tinn fhagail ach
cha bhi iad gun mhinisteir a thaghalas orra.
Airson bord nam bochd agus bord nan sgoiltean
bithidh ceathrar a' freasdal dhaibh agus le 'n
deadh chleireach cha bhi ionndruinn ormsa.

Calum — Ach am bi sibh cho maith agus gun
innis sibh co am ministeir a bhitheas a'
searmonachadh ?

Am Ministeir — Bithidh anns a cheud dol a
mach mo choimhearsnach a tha gle chairdeil
agus na bhall de dh' eaglais a tha ann an dluth
dhaimh ruinn. Tha an da eaglais a' tarruing
dluth agus is e dieasnas gach duine anns am
bheil spiorad ceart cairdeas a' bhrosnachadh
agus spiorad na h-aonaohd a' neartachadh. Is
trie a chuala mi gur e nam ministeirean a bha
roinn an t-sluaigh, ach thug an cogadli cothrom
do 'n t-sluagh an tlachd ann an aonachd a'
dhearbhadh.

Calum — Le 'r cead, a mhinisteir, am bi
paigheadh agaiblj 1

Am Ministeir — Tha mi a' tuigsinn gu 'm bi
deadh phaigheadh agam Theid agam air gach
cosgais a bhitheas agam a' cur mhinisteirean am
aite a' choinneachadh agus mo thuarasdal fein
fhagail slan aig a mhnaoi agus a chloinn. Ma
bhitheas tuilleadh agus mo chosgais agam, theid
agam air ouideachadh a' thoirt do na saigh-
dearan. Ach cha 'n 'eil thusa ag radh diog,
Iain ; tha eagal orm nach 'eil thu buidheach
dhiom.

Iain — Is leoir aon cheistear agus bu dana
leam tighinn eadar Calum agus a cheasnachadh.
Air mo shonsa, tha mi gle dhuilich sibh a bhi
falbh ach is mor a ghabhainn agus bacadh a
chur oirbli. Is fada leam gach seachduin gus
an till sibh. Is e mo dhiirachd agus m' urnuigh
gu 'm bi Dia maille ruibh agus beannachadh
mor ann an cois ar saothair.

Am Ministeir — Moran taing dhuit, Iain.
Cha 'n 'eil e furasda falbh, ach bu mhiosa
fuireach. Oidhche mhaith leibh.

Air. 3.

1917.

SEANN SEANCHAIDH.

Am measg nan daoine a sgriobh mu na
G^idheil agus mu 'n Ghiidhealtachd tha dithis
a' seasamli a mach os cionn cliiich uile ; Mao
Mhairtinn agus Stiubhartach Ghairt. Tliainig
leabhar Mhio Mhairtinn a mach ann an 1703,
agus leabhar an Stiiibhartaich ann an 1822,
agus is gann gu 'n do sgriobhadh leabhar niu 'n
Ghaidhealtachd bhuaith sin anns nach fhaighear
caob an sid 's an so de chuid na dithis ud.
Chuir iad comain nach beag air na thainig 'nan
deidh, oir ghabh iomadh ughdar eile iasad
bhuapa.

Clia 'n 'eil sinn a' del a' r^dh dad an trS,th-sa
mu'n Stiubhartach, ach bu mhaith leinn beagan
seanchais a dheanamh mu 'n duine eile, agus
tasgan no dh^ as an leabhar aige a chur fa
ohomhair ar luchd-leughaidh.

Tha e coltaoh gu 'm b'e smior a' Ghaidheil a
bha ann am Mac Mhairtinn ; bhuineadh e do
aon de na h-eileanan Siar. An deidh dha
fhbghlum a chriochnachadh ann an Dun-6ideann
chaidh e uair is uair troimh 'n Ghaidhealtachd
uile, a dh' fhaotainn eolais mu chor an t-sluaigh
agus suidheachadh na dutl)cha. Bha suil gheur
aige agus cha deachaidh moran seachad oirre,
air chor agus an uair a th6isich e air sgriobhadh
mu na nithean a chunnaic agus a chual e, gu 'n
d' thug e an da chuid iomadh ni fiachail agus
iomadh ni neonach am follais. Thug e cunntas
air tuathanachd is iasgach na diithcha, air
biadh is aodach an t-sluaigh, air ce61, is
taibhsearachd, is cungaidhean-leighis, is iomadh
ni eile a tha tilgeadh soluis air beatha is
doighean nan Gaidheal anns an t-seann t-
saoghal. Ach is dona is aithne dhomhsa dol an
ceann an t-seanchais sin ; cluinnibh ciamar a
tha e f h6in a' labhairt : —

" Tha an t-eilean Sgitheanach da fhichead
mile am fad o thuath gu deas, agus o fhichead
gu deich mile fichead an leud. Tha e mu ch6ig
fichead mile ceart thimchioU air. Tha an
talamh mar is bitheanta dubh, gu sbnruichte
anns na beanntan, ach tha cuid de 'n talamh
ruadh agus iarunn ann. Tha a' chuid as motha
de 'n talamh-aitich dubh, ach gheibhear criadh
ann cuideachd, geal is ruadh is gorm ; anns an
allt a tha aig eaglais Dhun Bheagain gheibhear
uir-luathaidh. Is e an spreidh a tha an tuath

a' gleidheadh, eioh, crobh, caorich, g()bhraichean,
agus mucan. Cha 'n 'eil iad a' cr6dhadh nan
each-oibre idii', eadhon anns an earrach ; agus
anns a' gheamhradh tha iad a mach ris an an
t-sid as miosa ; ach ged nach 'eil iad a' faotainn
siol no feur, no oonnlach fheiu ach annamh, ni
iad obair a cheart cho mhaith ri eich a tha air
an cumail na 's fhearr. Tha an crodh air an
cumail air a' cheart d6igh ; a' faotainn fuachd
is acrais, air chor agus nach 'eil annta anns an
earrach ach na craicinn, gun de neart ann am
moran dhiubh na dh' eireas gun chuideachadh.
Ach mar a thig a' bhliadhna air adhart agus a
dh' fhisas am feur thig iad thuige agus gabh-
aidh iad culaidh, agus tha an fheoil ur sin an
da chuid milis agus maith. Anns an eilean so
faodaidh mart a bhi da bhliadhna dheug a
dh' aois agus an fhe6il aice gun bhi na's ruighne
na fe6il laoigh. An uair a mharbhar laogh 's a
bhitear air son laogh eile a chur air a mhathair
cuirear air craicionn an fhir nach maireann. Ma
gheihh i mach gu bheilteav a' toirt a' chuir
aisde gabhaidh i am bainidh fad lathaichean,
agus is e an aon doigh air ciall a chur oirre, or^n
binn a ghabhail dhi an uair a bhitear 'g a
bleoghan. Ma bhios duine air a sharuchadh le
crodh a' choimhearsnaich a' tighinn a steach air
fhearann theid e m' an timchioU agus bheir e
iad cruinn comhla a dh' ionnsaigh na criohe as
fhaide a mach d'a fhearann, agus an sin leigidh
e fuil asda te ma seach ; falbhaidh iad an uair
sin agus cha chuir iad an tuilleadh dragha air
fad na bliadhna sin. Bidh an crodh gu trie ag
itheadh na feamann, agus ged nach biodh iad ann
an sealladh na mara tuigidh iad cho mhaith ri
duine c'uin a tha lionadh is traghadh ann.
Thug mi an aire dha so tri uairean deug anns
an aon t-seachduin ; chualamiuime o mhuinntir
an ^ite iomadh uair ach bha teagarah agam ann
gus am faca mi e le mo shiiilean f^in. Bidh
muinntir an aite ag radh, ma theid crodh duine
air aimhreit, a' dian-ruith agus a' geumi'aich
gun fhios c'ar son, gu bheil sin 'na chomharra
cinnteach gu bheil ain has dluth dha. ■ An uair
a bha duine s6nruichte air a mharbhadh am
bl^r Choille-chiagaidh, thugadh an aire roimh
laimh gu robh an crodh aige a' toirt seachad
fala an kite bainne ; agus ghabhadh an rud mar
fhior dhroch comharra."

"Tha sgadan gu leoir ri fhaotainn anns na

10

lochan a tha mu 'n cuairt air an eilean Sgith-
eanaoh. Tha gach sebrsa eisg eile a' leatituinn
an sgadain agus an t-s'il, o'n mhuic-mhara gus
an t-iasg as luglia anns a' chuan ; am fear as
motha ag itheadh an fhir as lugha. Dh' innis
na h-iasgairean agus feadhainn eile dhomh gu
bheil aon sgadan mor anns gach tueall sgadain,
a tha dha uiread ri each. Tha e a' snioih air
thoiseach air c^ch agus leanaidh iad e kite air
bith an teid e. Their na h-iasgairean righ an
sgadain ris an fhear so, agus ma thachras
dhaibh breith air beo, tilgidh iad a mach e gu
ciiramach, oir cha toigh le6 iasg de'n ainm ud a
mliarbhadh. Tha iad ag ridh gu bheil an
ceannard fein aig gach se6rsa eisg, mor is beag,
agus gu lean each e daonnan. Is e so rud a
chluinneas tu anns a h-uile aite — ma dh' 6ireas
iorghuill suas air cladach far a bheiltear a'
faotainn sgadain, agus gu'm bi full air a
dortadh, teichidh an sgadan air falbh agus cha
till e a' bhliadhna sin tuilleadh. Ma's breug
bhuam so is breug thugam e ; chuala mi an rud
agus tha mi 'ga innseadh los gu'n cnuasaich
daoine f6ghluimte air rud cho ne6nach. Theid
aig muinntir an eilean so air an sgadan a
ghleidheadh fad ochd miosan gun ghrainne
salainn a chur air, ma ghlaoar e na's aninoiohe
na meadhon an fhoghair. Tha iad an toiseach
'ga chutadh, agus an sin 'ga thiormachadh, agus
an sin 'ga chur air ghad agus 'ga chrochadb ;
anns an earrach tha an sgadan a tha air a
ghiuUachd anns an diigh so cho milis blasda
'sa bha e an latha a thugadh as an fhairge e.
Tha truisg gu leoir, is langaichean ; runaich is
adagau is gealagan ; bradain agus gach sebrsa
^isg eile a gheibhear ann an Albainn ri
fhaotainn mu 'n cuairt an eilean so. Tha
maorach gu lebir ann cuideachd agus gach sebrsa
de dh' iasg-sliginneach. Ann anCaolas Scalp-
aidh air muir-triigh reodhairt cha bhiodh e
diiilich dhuit fichead sac eich a dh' eisirean a
thogail. Air an traigh air cladach Bhearnasdail
air an reodhairt dh' fhaodadh tu de choilleagan
a chruinneachadh air aon mhuir triigh na
dheanadh biadh an latha do thri fichead duine ;
bha so 'na chuideachadh mor do iomadh teagh-
lach bochd anns na bliadhnachan lorn. Thug
muinntir an aite fanear gu bheil gach sebrsa
niaoraich na's reamhra aig fas na gealaich na
tha e an uair a tha i a' dol air a h-ais. agus ri am
gaoth 'n ear-dheas na tha e ri gaoth o 'n tuatli
agus o'n ear-thuath. Ma bhruichear bairnioh
ann an rud beag uisge, tlia an svigh maifch gus
bainne a thoirt air mnathan a tha toirt ciche do
chloinn ; agus maith do 'n leanabh ma tha e
teann 'na choluinn. Tha siadh fhaochag maith
air a shon so cuideachd. Ma dh' itheas duine
tuilleadh 's a chbir de mhaorach ann am
meadhon an t-Samhraidh tha e buailteach a'
bhuidheach a thoirt air. Bha boirionnach
bochd ann an Diiira a tkeab dol a dhith leis a'

chion ; dh' fhabh am bainne bhuaipe agus
cha b' urrainn i an leanabh a bha air a cich a
bheathachadh. Is e rinn i, tbiseachadh air
cuid reamhar nam bairneach a bhruicli agus a
thoirt do'n ph^isde ; agus tha iad ag radh gu 'n
d' fhas e cho m6r 's nach robh mac-samhail dha
ann an Diura. . Tha e air a radh cuideachd gu
bheil daoine a tha fantuinn ri taobh a' chladaich
na 's s'lolmlioire na daoine eile. Tha eifeachd
mhor anns an duileasg. Tha e maith do dhuine
duileasg itheadh ma tha e teann 'na choluinn.
Ma ghoilear e agus gu 'n blar e leis an t-siigh
tha e maith air son greime. Air a nigheadh is
air a thiormachadh, agus an sin air a bhriseadh
sios cho meanbh ri snaoisean, marbhaidh e na
dathagan ma bheir thu e do phMsde air am bheil
iad."

" Tha dbigh-leighis dhaibh fein aig muinntir
nan eileanan air gach sebrsa galair na tinneis ;
gheibh iad cungaidhean a luibhean is a freumhan,
a clachan is a beathaichean, agus air iomadh
shebl eile nach aithne ach do na h-eblaich.
Bidh iad a' toirt deoch mheig anns an deach-
aidh sail-chuach a bhruich do dhaoine air am
bheil flabhrus. Ma bu mhaith leb duine a
chuir falluis deth, agus gu 'm fairtlich gach
dbigh eile orra, bheir iad dheth a leine agus
bruichidh iad i, agus air a h-iir-fhasgadh cuiridh
iad uime i. Bheir sin fallus air, mur toir e am
bks air. Los cadal a thoirt air duine tinn an
deidh iiabhruis, nighidh iad a chasan agus a
ghluinean ann an uisge blath anns am bheil
fliodh air a thumadh ; cuiridh iad pUsd de 'n
fhliodh air anihaich agus eadar a ghuaillean an
uair a tha e dol a luidhe. Barr-mullaich
flieanntagan air a ghearradh agus air a mheas-
■ gadh le gealagan uighe. agus air a chur air clar
an aodainn is taobh a' chinn ; tha sin maith air
son cadail a thoirt air duine. Tha plasd de
lionaraich maith cuideachd. Air son an
ihiabhruis-dheirg gabhaidh iad gloinne branudi
an trith-sa 's a rithist. Leighsidh iad an
t-siatig le plisd de bhlonaig ebin a chur air
cnaimh mor na sWisde. Air son a' ghalair-
fhuail bidh iad a' gabhail brochain gun salann ;
gairgean-garaidh air a bhruich ann an uisge ;
duileasg is siadh fhaochag. Air son dhathagan
tha iad a' cunntas gu bheil briosglan ann am
mebg, air neo uisge beatha, air a ghabhail an
deidh trasgaidh, gle mhaith. Slan-lus air a
chagnadh. ma chuireas tu sin ann an oluais
caorach no mairt a tha dall, leighsidh e i,
Chuala mi so o dhaoine creideasach anns an
eilean Sgitheanach agus anns na h-Earadh,
Chuala mi mu bhalach aig an robh lub air a
mhionach ; thugadh dha deoch a dh' uisge fuar,
le rud beag de mhin choirce ann, agus an sin
chrochadh e air chasan greis bheag. Chaidh e
na b' fhekrr. Tha e air a rkdh gu 'm feum na
h-eileanaich a thri uiread burgaid a ghabhail,

i

11

ma 'n oibrich i orra, -'s a dh' fheumas an c5rr de
mhuinntir Albainn. Ach ma theid iad gu deas
tha iad coltach ri daoine eile. Bidh iad a'
sailleadh nan r6n le luaifchre na feamann an aite
salaiun, agus tha iad ag radh nach 'oil an fhebil
sin dona idir. Anns an earrach ithidh iad i,
'ga cur 'nam beul air bharr biorain, a chionn
nam beireadh iad oirre le am meuran, bhiodh
droch bholadh asda fad iiine. Tha feoil roin
maith do dhuine air am bheil ruith-gu-cladach."

"A thuilleadh air a' mhal a phaigheas an
t-iochdaran do 'ii uachdaran tha e mar fhiach-
aibh air mar an ceudna, ma bhios paidhir aig
caora no mart, fear diubh a thoirt do 'n uach-
daran. Ma bhios paidhir aig bean an iochdarain
tha e mar fhiachaibh air an uachdaran fear de
na paisdean a ghabhail agus a tliogail 'na
theaghlacli fein. B' aithne dhomh duiue-uasal
aig an robh s6 deug de naleth-aoin sin 'na thigh
aig an aon am."

EADAR-GHUIDHE.

Bha hataichean eile maille ris. Marc, iv. 36.

Oidhche a bha losa agus a dheisciobuil a' dol
thairis air muir Ghalile ann am b4ta beag
dh' eirich doinionn mlidr gaoithe air chor agus
gu robh am bata an impis a bhi air a call.
Gach uair a leughas sinn an naigheachd so anns
an t-soisgeul tha ar n-aire gu nA,durra air a
socruchadh uile gu leir air an aon bhata so.
Ach tha an soisgeulaiche ag innseadh dhuinn
gu robh bataichean eile maille ris. Gidheadh
cha smuaiuichear orra-san idir, no ciod a dh' eir-
ich daibh, ged a bha iadsan mar an ceudna ann
an cunnart agus air an sadadh le onfhadh nan
tonn. Ach is e an rud s6nruichte a bu mhaith
leam a radh a thaobh nam bataichean eile, —
gu 'n d' fhuair iadsan cuideachd maith na mior-
bhuil a rinn losa. agus gu 'n do shaoradh iad o
bhathadh. Ghairm an sgiobaa bha ann an aon
bhata air an Tighearna, ach bha am feath a
thainig mar fhreagradh do 'n iirnuigh sin air a
mhealtuinn leis na bataichean eile nach do
ghlaodh idir air an Tighearna. Oha robh fhios
aca ciamar a luidh a' ghaoth no co a bha iad 'na
chomain; ach co dhiu fhuair iad cobhair agus
faochadh ann an km. na h airce, agus bu mhor
agus bu mhaith a' bheannachd sin ged nach bu
leir dhaibh an dbigh anns an d' fhuair iad i.

Saoilidh sinn gu 'm faodar so a ghabhail mar
chosmhalachd; cosmhalachdair nanitheandiomh-
air agus prlseil a tha gach latha a' tachairt ann
am beatha dhaoine mar thoradh nan iirnuighean
a tha air an tairgsinn as an leth le daoine eile.
Ma tha aingidheachd an athraichean gu trie a'
tuiteam air ceann na cloinne feumar a chuimh-

neachadh gu bheil fireantachd an athraichean a'
tuiteam orra mar an ceudna, dileab blieann-
aichte nach do choisinn agus nach do thoill iad
a' tuiteam air cloinn sheachranach agus neo-
dheasdanach. Faodaidh e bhitli gu blieil nioran
de na beannachdan a tha sinne agus sibh-se a'
sealbhachadh air an toirt dhuinn, cha 'n ann air
ar sgith fein ach air sgcith athar no mathar
dhiadhaidh a bha deanamh sior eadar-ghuidhe
as ar leth, agus gu bheil toradh nan urnuighean
sin a' tighinn thugainn an uair a tha na daoine
diadhaidh a chur suas iad a nis 'nan luidlie fo'n
fhbid. Tha deacaireachd is dlomhaireaohd mhor
an ceangal ri iirnuigh, ris gach se6r3a lirnuigh,
ach gu s6nruichte ris an iirnuigh ris an abrar
eadar-ghuidhe, is e sin, iirnuigh as leth dhaoine
eile. Ach is e ar gliocas-ne anns a' chuis so,
mar ann an ioraadh rud eile, greim a dheanamh
air facal an Naoimh A Kenipis, " tha Dia com-
asach air rud a dheanamh nach tuig mac an
duine." Is deacair agus is miorbhuileach an
rud e, gu'm faigheadh aon duine maith is beaiin-
achd o uruuigh neach eile, ach tha e fior. Anns
an t-soisgeul so fein tha sinn a' leughadh mu
fhear air an robh am pairilis a bha air a thoirt
gu losa le ceathrar chairdean, agus an uair a
chunnaic losa an creideanih, cha 'n e idir creid-
eamh fear-na-pairilis ach creideamh a chairdean,
thubhairt e, "tha do pheacaidhean air am
maitheadh." Uair eile thainig Bana-Ghreugach
gu losa, ag iarraidh air deamhan a thilgeadh a
mach as a nighinn. Agus air son na thuirt
a mathair thilgeadh an deamhan a mach
as an nighinn. Tha barrachd nithean air an
deanamh air thalamh le urnuigh na thuigeas
daoine, agus .do bhrigh gu bheil, thigeadh e
dhuinn uile anns na laithibh dorcha agus dMs-
tinneach so ar guth a thogail a la agus a
dh' oidhche ann an urnuigh ri Dia air ar son
fein agus air son dhaoine eile. Agus ma ni sinn
sin CO aige a tha fhios nach faod toradh ar
n-iirnuighean tuiteam mar an driichd beann-
aichte air beatha agus crannchur dhaoine eile ;
CO aige a tha fhios nach tig feath mor, ann an
cois ar n-eadar-ghuidlie-ne, air bataichean eile a
tha an impis dol fodha leis an stoirm

Tha e ceart dhuinn eadar-ghuidhe a dhean-
amh as leth nan uile, ach gu sonruichte aig an am
so, cha bu choir dhuinn aon latha a leigeil
seachad gun aon lirnuigh co dhiii a chur suas as
leth gillean bga na duthcha a tha ann an cunn-
art bais anns a' chogadh. Beannaichidh Dia
an iirnuigh sin d^ uair ; beannaichidh e esan a
ni i agus esan as leth am bheil e 'g a deanamh
Tha fhios againn gu bheil miltean de na gillean
a tha ann an digean na Frainge a' faotainn
comhfhurtachd is neart o'n smuain, gu bheil
daoine aig an tigh a' cumail cuimhne orra ann
an urnuigh. Tha fhios againn nach ruig sinn a
leas an dleasdanas so a sparradh orra-san aig am
bheil mac no athair no br^thair anns a' chogadh.

12

a chionn gu bheil sinn cinnteach nach ann aon
uair ach fichead uair fad an latha a thogas iad
an cridhe ri Dia as an leth ; is e an aon ni a
ruigeas sinn a leas a rA,dh, nach b' urrainn daibh
faochadh iarraidh o'n eagal agus o'n iomagain a
tha lionadh an cridhe ann an d6igh a b' fh^arr
na bhi 'g urnuigh air an son. Gu trie is e so
an aon f hasgadh agUs an aon fhaocliadh a tha
aca. Cha 'n urrainn duit do Umh a shineadh
thuoa 'g an cuideachadh ann an cunnart. Cha
ruig do ghuth orra far am bheil iad. Ach tha
an t-athair caomhail ris am bheil thu a' dean-
amh eadar ghuidhe as an leth dliith dhaibh-san
mar an ceudna, agus as eugmhais-san cha tuit
eadhon an gealbhonn air an talamh. Na bith-
eadh ro churam oirbh, arsa an t-abstol, ach anns
each ni le urnuigh agus aslachadh .maille ri
buidheachas bitheadh 'ur n-iarrtus air an dean-
amh aithnichte do Dhia. Anns gach ni ; an da
chuid, nithean mora agus nithean beaga, 'ur
n-eagal, 'ur curam, 'ur n-iarrtusan, 'ur n-uireas-
bhuidhean gu leir, tlioiribh iad gu saor gu
cathair-trocair Dhe ann an li,n-dearbhachd gu
'n eisd e le co-fhaireachduinn is caomhalachd,
agus gu'm freagair e a reir a ghraidh agus a
ghliocais.

Ach an uair a rinn sinn eadar-ghuidhe as
leth ar cairdean agus ar daoine fein cha do
choimhlion sinn fhathast ar dleasdanas uile.
Ciod a theirear mu na daoine aig nach 'eil
daimhich a ni iirnuigh air an son 1 Agus ciod
a theirear umpa-san aig am bheil daimhich
ach daimhich nach dean urnuigh agus nach 'eil
a' creidsinn innte I Tlia fhios againn gu bheil
na ceudan agus na miltean an diugh anns an
arm a tha anns an t-suidheachadh sin; gun
neach ann idir a tha ag ainmeachadh an ainn
aig cathair trocair Dhe agus iad mar an ceudna
dearmadach air iirnuigh iad f6in, Gach uair
mata, a theid sinne air ar gluinean cuimhnicb-
eamaid orra sin ; cuimhnicheamaid air na bat-
aichean eile a tha ann an cunnart agus nach
'eil a' gairm air an Tighearna air an son fein,
agus an deidh dhuinn eadar-ghuidhe a dheanamh
air sou ar ciirdean is luchd-e51ais cuireamaid
suas mar an ceudna guidhe ri Dia as leth na
feadhnach aig nach eil duine aig an tigh a tha
deanamh sin air an son. Is e an t-aite mu
dheireadh anns an tigeadh e do dhuine a bhi
f^ineil, air a ghliiinean. Tha urnuigh an Tigh-
earna a' teagasg so dhuinn cbo mhaith ri iomadh
rud eile. Cha 'n e idir a thubhairt an Slanuigh-
ear, " thoir dhonih m' aran lathail," ach " thoir
dhuinn ar n-aran lithail," a' gabhail a steach
each duine air am bheil an t-acras.

o

Bha na briathran so air an sgriobhadh le
lighiche maith agus duine caomh, " Ma dh' eisd
Dia ri m' ilrnuighean tha moran dhaoine sona
nach faca riamh m' aghaidh ach a f huair beann-
achdan air tiillibh m' eadar-ghuidhe air an
son." Deanamaid sinne mar a rinn esan, a'

tbiseachadh aig ar daoine fein agus a' leantuinn
oirnu gus am bi ar n-iirnuigh cho farsuing ri
tr6cair agus gr4,dh Dh6 a tha gabhail a steach
nan uile agus nach 'eil a' dichuimhneachadh ni
no neach a rinn e.

MARAICHEAlSr NA H-ALBA.

A mharaichean na h-Albaj

A dh' fhalbhadh leinn le gairm,

Fo'r brataich riamh bu dileas

A sheas ri stri 's ri stoirm ;

Le sr61 a' srannraich mach o thir,

Chur naimhdean sios le buaidh, ^

Agus siubhlaibh thar nan siigh

Nuair is gailbhich' smiiid a' chuain,

'S is fuaimneach. fada toirm a' ohath',

'S is gailbhich' smiiid a' chuain.

Gu'n ^irich riochd nan treun-fhear
Mar dibhlean o gach tonn !
O'n uaighibh uaine saile
Air 'm bu bhlar dhaibh clair nan long ;
'S far'n deachaidh Nelson treun do'r dith
Gu'n las gach cridh gu'r gruaidh,
' Dol gu siubhlach thar nan sugh
'Nuair is gailbhich' smuid a' chuain ;
'S is fuaimneach, fada toirm a' chath'
'S is gailbhich' smuid a' chuain.

Cha'n fheum ar duthaich daingnich

'S tur-chaisteil chrann m'a traigh,

'S ur siubhal air na sleibhtibh cuain,

'S ur dachaidli buan air sail'.

Le tairneanach o'r darach cruaidh,

Theid tuinn a chlaoidh gu suain,

'S iad a' ranaich gu traigh

'Nuair is gairbhe gairich cuain ;

'S is fuaimneach, fada toirm a' chath'

'S is gairbhe gairich cuain.

A' bhratach bhuadhar, Bhreatunnach

Gu'n leum's gu'n las r'a crann

Gus dean uainn oidhche chruadail triall

'S reul-sith gu tir nam beann

Bidh sin, a ghaisgeach fairge !

Ar ce61 's ar cuirm le'r buaidh,

'S fuaim ar ciiiil bidh mu'r cliii

'N uair dh' fh^sas ciiiin' air cuan ;

'S gun tuillidh toirm no teine oath'

Gun stri gun stoirm air cuan.

Eadar theangaichte leis an

Urram A. Mac-an-t-saoik.

Air. 4.

1917.

AITE NA H-ALTARACH.

Chaidh e air. imrich as « sin gus an t-sliahh
air an taohh an ear de Blictel, agus shuidhich e
a hhiuli : agus tliog e an sin altair do lehohhah,
agus ghairm e air ainin lehohhah.

— Genesis xii. S.

Tha na briathran so, air neo briathran col-
tach riu, a' tachairt oirim gu maith trie ami an
eachdraidh-beatha Abraira. Thog e altair do
lehobliali aig darag Mhoreh ; thog e altair dha
aig Betel; thog e altair dlia aig daragan Mhamre,
agus aun am iomadh aite eile. Ciod air bith an
cearn anns an siubhladh e, no amis an suidh-
icheadh e a bhuth eadhon oidhche no dha, an
sin cliuireadh Abram suas altair agus ghairm-
eadh e air lehobhah.

Theagamh nacli robh uiread e61ais aig Abram
air Dia no air nithean spioradail 's a tha againne
an diugh ; is aithne do'n cliloinn bhig anns an
sgoil-Sh^baid barrachd 's a b' aithne dhisan, oir
bha a bheo aige ann an 6g-inhadiunn an t-saogh-
ail ma'n do dliealraich solus na firinn, agus nia'n
do labhair Dia ris a' chinne-daonna le faidhean
is abstoil, agus anns na laithean deireannach le
a Mhac. Ach ged tha sinne air thoiseach air '
Abram ann an iomadh d6igli, blia esan air
thoiseach oirnne ann an d6ighean eile; air chor
agus gu'm faod sinn leaaan a ghabhail bhuaith,
agus an leasan so gu sonruichte, gur coir dhuinn
Dia aideachadh 'n ar dol a niach agus 'n ar
teachd a steach. Is e sin a bha Abram a' ciallach-
adh an uair a thog e altair do lehobhah; bu
inhaith leis eaglais a bhi 'na theaghlach. Agus
is boclid an teaghlaeh anns nach deanar aoradh
do Dhia agus anns nach gairniear air 'ainm.

Ann am fear de na leabhraicliean a sgriobh
an t-Urramach nach maireann, an t-Ollamh
Stiiibhavtach an Loch-abar, tha e ag innseadh
naigheachd blieag air am faod sinn tighinn
thairis aig an am. Bha Ard easbuig de'n eaglais
Shasunnaich — Ardeasbuig Tait — uair eigin air
thurus ann an Loch abar agus chuir e seachad
oidhche no dha ann an tigh a bha cairdeach
dha. Dh' iarr an duine so air an Ollamh Stiijbh-
artach oidhche a chur seacliad cbmhla riu; agus
an uair a theiinig am dol a luidhe, thuirt e ris
an da mhinistear, " Tha fhios agaibh le cheile
gu bheil e 'na chleaehdadh agam-sa aoi'adh-

teaghlaich a ghleidheadh, agus ni'an t6isich sinn
a nochd bu mhaith learn sibh a shocruchadh
eadaribh f^in c6 am fear agaibh a th^id an ceann
na seirbhis." Anns a' mhionaid fhreagair an
t Ollamh Tait; "Is raise Aid-easbuig Chanter-
bury ; is e an t-Ollamh Stiiibhartach easbuig na
sgireachd thairis air am bheil e air a shuidh-
eachadli ; ach is tusa. a charaid, easbuig do
tliighe agus do theaghlaich fein; rach ann an
ceann an aoraidh mar is abliaist duit, agus
cuimhnich oirnne ann a'd' lirnuigh." Bu mhaith
a thubliairt e ; sin an d6igh clieart, gu'ni biodh
ceann an teaghlaich 'na shagart 'na thigh f6in.
Bha latha a bha sin mar sin ann an Albainn,
ach is mor ar n-eagal gu'n d' fhalbh an latha,
agus nach 'eil cinn-theaghlaichean an diugh a'
coimhlionadh na sagartachd sin mar bu choir
daibh. Roimh so cha 'n abairteadli dachaidh
dliiadhaidh ri tigh sam bith ach tigh anns an
robh aoradh-teaghlaich air a chleaehdadh, agus
anns an robh a' chlaun aii an teagasg ann an
eblas a' Bhiobuill le am parantan. Agus far
nach robh sin air a dheanamh bha e air a thuig-
sinn nach bu dachaidh dhiadhaidh i. Na'm
biodh pirantan an diugh air an tomhas leis na
toimhseau sin, bu bheag an iireamh a chois-
neadh ainm na diadhaidheaehd. Tha e gun
teagamh fior nach 'eil ann an aoradh-teaghlaich
aeh ann de na dleasdanasan a bhuineas do'n
diadhaidheaehd, agus gu'm faod teaghlaichean
a tha deanamh dearmaid air a bhi na's fhe^rr
na teaghlaichean eile a ghleidheas e. Cha bu
mhaith leinn a rkdh nach Criosduidhean daoine
aig nach 'eil altair 'nan teaghlaeh ; agus na'n
abraimead e cha bhiodh an fh'irinn againn, oir
is aithne dhuinn daoine diadhaidh aig nach 'eil;
ach aig a' cheart am cha chliii daibh sin. Nach
iomchuidh agus nach ciataeh an rud e gu'n
gabhadh daoine iiine agus athais anns a' mhad-
uinn, los beannaehd Dhe iarraidh ma'n t^id iad
a mach gu'n obair ! Agus an uair a thig an
oidhche nach cubhaidh dhaibh cruinneachadh
comhla mar theaghlach a thoirt buidheachais do
Dhia air son ti'bcairean an la, agus a dh' iar-
raidh a dhion tre dhorchadas na h-oidhche ! Do
chloinn tha aoi'adh-teaghlaich eho buadlimhor
agus nach bu ch6ir do dhuine sam bith a tha
togail teaghlaich dearmad a dheanamh air. Is
e am meadhon as eumhaohdaiche air an cridh-
eachan aomadh gu bhi cuimhneaehadh air Dia.

14

ann an laithean an 6ige. An uair a tha clann
a' cluinntinn an athar ag iarraidh beannachd
Dh^ gach latha air fh^in agus air a theaghlach,
agus ag aideachadh fcrocair agus maitheas Dhe
'na luidhe sios agus 'na eirigh suas, cha bhi e
furasda dhaibh a dhichuimhneachadh an deidh
laimhe, eadhon ged racliadh iad air seacharan o
Dliia, gur e beannachd Dh6 rud as fhearr air
tlialamh, na's mb ri iarraidh na 'n t-or. Fad
uile Iciithean am beatha tha c^ileigin de chreid-
eamh agus de chrabhadh an 6ige a' leantuinn
riu; eadhon anns an duthaich chein thfeid an
smuaintean air aia gu oileanachadh am p^rantan;
chi iad iad fein air an gluinean aig aoradh an
teaghlaich; cluinnidh iad a ris na h-Cirnuighean
durachdachd a chuir an athair suas as an leth.
Tha cuimhne nan nithean sin gu trie a' tais-
eachadh an anama, agus air a chleachdadh le
Dia gu bhi 'gan tre6rachadh air ais. Sibhse a
tha togail teaghlaich, faicibh gu'm bi altair 'n
'ur dachaidh agus Dia air aideachadh am nieasg
'ur cloinne. As eugmhais so bhiodh e dana
dhuibh dbchas a bhi agaibh ri beannachd an
Tighearna; deanaibli mar rinn Abram, agus ciod
air bith aite anns an suidhich sibh 'ur tigh, an
sin togaibh altair do Dhia. "Ann a' d' uile
shlighean aidich e, agus ni esan direach do
cheumannan."

Ach tha sinn an duil gu robh aite na h-alt-
arach do Abram, cha'n e mhMn 'na aite-urnuigh
ach mar an ceudna 'na chomharra follaiseach air
bbidean diomhair a dh' ioc e. Aig Betel, aig
Moreh, agus aig Mamre, choisrig e e fein as ur
do lehobhah, agus mar fhianuis air a' chumh-
nant sin chruinnich e clachan agus thog e altair.
Tha an ni so a rinn e a' toirt Abraim gle dhluth
dhuinn fein ged tha e marbh na miltean bliadh-
na; innsidh ar cridheachan duinn ciod a bu
chiall do'n altair, oir tha cuimhne againn air
^iteaohan is amannan anns nach b' urrainn
duinn rud eile a dheanamh ach ar n altair a
thogail as ur agus gairm air ainm an Tighearna.
Cha ruig sinn a leas a radh ciamar a thachair
sin, oir cha do thachair e dhuinn uile air an aon
dbigh ; a thaobh cuid faodaidh gur e trioblaid
air chor-eigin no dorchadas a dh' iath umpa a
thug orra altair a thogail; a thaobh cuid eile
faodaidh gur e buaireadh is tuiteam ann am
peacadh a b' aobhar da ; a thaobh cuid eile faod-
aidh naoh e an dara cuid trioblaid no peacadh
a chuir a thogail na h-altarach iad ach sonas no
agh mor air choreigin a ghluais iad gus am
bbidean iocadh do Dhia. Ach ciod air bith
ciamar a thachair e, stad iad air an ceum, chaidh
iad air an ais gu aite na h-altarach agus choisrig
iad iad fein as ur do Dhia an athraichean, le
creideamh is dbchas is dearbhachd. Ma tha
inntinn spioradail is cridhe maoth aig duine,
eadhon ged bhiodh a bheatha a' gluasad gu
Teidh mar abhainn shMmh, taohraidh fichead
rud air gach latha anna an cluinn e guth an

Tighearna a' labhairt ris, a' gairm air e fein a
choisrigeadh da as ur; latha-breith no latha-
b^is ; am comanachaidh ; mi-fhortan no deagh-
fhortan; tinneas no sliinte; — tha gach ni a
thig d'a ionnsaigh 'ga tharruing air ais gu kite
na h-altarach gus e fein a cheangal ri Dia le
ciimhnant ur. Agus gach uair a thogas e an
t-altair a blia tuiteam tha a neart air a dhub-
lachadh; air chor agus gur urrainn da dol an
coinneamh an la maireach le misneach agus
bran 'na chridhe.

Tha e feumail do dhuine tilleadh gu aite na
h-altarach uair is uair eile, ach do-sheachainte
feumail an uair a thuiteas e ann am peacadh.
Thuirt cuid-eigin gur e an latha as cunnartaiche
ann am beatha dhaoine, an Vk an deidh dhaibh
tuiteam. Sin la anns a' bheil siiilean duine air
am fosgladh; tliainig e thuige fein air chor agus
gur 16ir dha 'eusaontais agus gu bheil a pheac-
adh 'na lathair a ghnith. Tha grain aige air
fhein; tha e a' faireachduinn nach 'eil aite-
seasamh aige am measg dhaoine ceart; gu'n do
bhrath e a Mhaighstir mar rinn ludas. Ciod,
ma ta, a theirear ris 1 Cha bhiodh feum ann
dhuit liblilean teine a thilgeadh air oeann a
leithid so de dhuine; an uair a ni duine a leaba
ann an ifrinn ni a choguis fhein diol gu lebir air
gun thusa no niise a dhol an sas ann, Ciod a
theirear ris ach so, (tha facal an Tighearna
caomhail agus is e facal an Tighearna a tha ann)
" Treigeadh an t-aingidh a shlighe, agus pil-
leadh e ri lehobhah, agus gabhaidh e truas
dheth; agus ri ar Dia-ne, oir bheir e raaitheanas
gu pailt." Cha'n 'eil duine fo'n ghrein nach do
thuit ann am peacadh, agus nach do thuit ann
a ris; is e an dealachadh a tha eatorra gu'm
pill an dara fear gu aite na h-altarach agus gu'n
tog e i as iir, agus nach dean am fear eile
sin. Plieacaich Daibhidh na bu mhb na pheacaich
Saul ; cha do thiomaich cridhe Shauil riamh
ach chaidh Dailbidh ceum air cheum air ais
gu aite na h-altarach a bhris e sios, thog e i
as iir agus . choisrig e e fein a ris do Dhia.
Bhrath Peadar a Mhaighstir mar rinn ludas;
ach lean ludas air adhart anns an olc ; chruadh-
aich e a chridhe agus iiiu dheireadh chuir a
lamh 'na bheatha. Pliill Peadar air ais agus le
deuraibh thog e 'altair as ur, ghairm e air ainm
an Tighearna, agus dh' aisig an Tighearn air ais
dha gairdeachas a shlaiute. Sin an aon dbigh
anns an tig leiglieasanama is fois coguis gu
creidmhich a chaidh air seaoln-an; — rachadh iad
air an ais gu aite na h-altarach, aidicheadh iad
an lochd gu saor agus gu h-iriosal, agus cois-
rigeadh iad iad fein as iir do Dhia. Tha esan
ris am blieil ar gnothuch caomhail agus cruin-
nichidh e eadhon an sbruileach los nach caillear ||
dad. Is e naomhachadh ar cridheachan fein ^
obair as duiliche agus as fhadalaiche a gheibh
sinn ri dheanamh anns an t-saoghal so. Agus
ciod a tha ann an obair an naomhachaidh ach

15

so ? — aithreachas ur gach latha, agus coisrigeadh
ur gach latha ; a bhi sior dhol air ar n-ais gu
iite na h-altarach, a ghairin air ainm an Tigh-
earn agus a dh' iirachadh ar cumhnant ris.

AN COGADH AGUS AN DEOCH.

An Gobha — Tha thusa, a Shoumais, aig a'
phaipear-naigheachd mar is abhaist ; am bheil
dad ur ann air an turus so 1

Seumas — Mata, a charaid, cha'n 'eil a'bheag;
cha 'n f haic mi gu bheil an cogadh aoh mar bha
e ; ach is e bha mi leughadh an uair a thainig
tu a steach braid a thug ministear mor an Dun-
eideann seachad, a' c^ineadh an uisge-bheatha.

An Gobha — Cha rud ur sin da rii-eadh ;
bidh na ministearan ris gle thric an uair nach
'eil an c5rr aca r'a dheanamh. Ach ciod a tha
e ag radh 1

Seumas — Tha e ag ridli, am measg iomadh
rud eile, nach 'eil ana an luchd-riaghlaidh na
dvithoha ach traillean is slaodairean mur cuir iad
casg gu buileaoh air reic an uisge-bheatha.

An Gobha — Ubh, ubh ; nach ann aig an
duine a tha an droch theanga ! Traillean agus
slaodairean! Shaoilinn gu rachadh aca air an
censor a stuigeadh ann, agus tha iad ag radh
rium-sa nach beb a bheb do dhuine anns an
t-saoghal so ma chuireas esan fhiacail ann. Ach
innis so dhomh, a Sheumais, ciamar is urrainn
an luchd-riaghlaidh casg a chur air reic an
uisge bheatha?

Seumas — Bhiodh sin furasda gu lebir daibh ;
cha robh aca ach lagh ur a dheanamh anns a'
Phirlamaid.

An GoBHA^Tha fhios agam air sin gl6
mhaith ; ach is e bha mi ciallachadh nach biodh
a chridhe aca a leithid de lagh a dheanamh an
aghaidh toil na diithcha.

Seumas — Air son na codach sin, tha a'
Pharlamaid a' deanamh an ni a chi i iomchuidh
an trath-sa gun chead na diithcha iarraidh ; ach
ma tha na tha am ministear ag rcidh fior, tha
a' chuid mhor de 'n duthaich Ian thoileach air
an uisge bheatha a chur as, ged nach 'eil an
luchd-riaghlaidh a' gluasad anns a' chuis.

An Gobha — Tha teagamh agam ; is e mo
bheachd, a Sheumais, nach 'eil an duthaich
toileach idir ; agus c' arson a bhitheadh 1 Bha
drongairean ann riamh agus tha iad ann an
diugh fhathast, ach c' arson a thoirmisgeadh an
luchd-riaghlaidh mo dhruthag bheag dhomh-sa
a chionn gu bheil duine eile a' deanamh
trusdair dheth fhein leis an bl. Cha bu lagh
ceart sin idir ; cha leum an t-uisge-beatha a
steach do ghoile duine sam bith ; faodaidh e
ghabhail no fhigail oir tha e aig saorsa a thoile
f^in ; agus is mor agus is maith an rud do

dhuine saorsa, ged nach biodh an cbrr de 'a.
t-saoghal aige. Abair thusa do roghainn, a
Sheumais, ach cha leig mise le Lloyd George no
fear eile mo shaorsa a thoirt bhuam, no
innseadh dhomh ciod a dh' itheas no dh' bias mi.
Ma thig an latha sin oirnn anns an duthaich so
bu cho mhaith dhuinn a bhi fo lagh a' Chaesair,
lagh na beisde.

Seumas — Ud, ud, cha bhitheadh ; chuirteadh
, suas le iomadh rud ach sin a sheachnadh ; ach
tha eagal orm, a charaid, gu bheil thusa rud
beag anmoch, agus nach e mhiin gu 'n innis
Lloyd George dhuit ciod a dh' itheas 's a dh'blas
tu ach gu 'n innis e dhuit cuideachd an tomhas
is cbir dhuit a ghabhail. Agus mo bheannachd
aige ! tha e gle cheart. Air son do shaorsa a
tha cho priseil leat thugadh bhuait i o chionn
fhada ann an gnothuichean as prionnspalaiche
na 'n t-uisge-beatha, agus clia chuala mi thu a'
gearan. Thugadh air falbh do dha mhac do 'n
arm, agus bheirteadh air falbh thu fhein na 'n
robh thu fichead bliadhna na b' bige ; agus ma
leig thu leis an luchd-riaghlaidh do theaghlach,
do mhaoin, agus gach ni eile a thogras iad a
thoirt bhuait saoilidh rai nach ruig tliu a leas
cur a mach orra ged bheireadh iad bhuait an
t-uisge-beatha cuideachd. Am fear a dh' itheas
a shean-mhathair faodaidh e a h-eanbhruich 61 ;
agus ma chuir daoine suas le call an saorsa ann
an nithean mora, saoilidh mi gu faod iad cur
suas leis ann an nithean beaga.

An Gobha — Chaidh thu orm, a Sheumais,
ach atharraichidh mi an arguniaid agus febraich-
idh mi so dhiot ; Am bheil dearbhadh sam bith
agad gu bheil an t-uisgebeatha a' deanamh call
do 'n duthaich aig an am so, call cho mdr 's gur
fiach do 'n Phirlamaid casg a chur air
an fheadhainn a tha 'ga dheanamh agus 'ga
reic 1

Seumas — Cha sgoilear mise agus cha mho a
tha meomhair mhaith agam, ach bidh mi a'
leughadh nam paipearan air m' athais fein, agus
bheir mi dhuit beagan de na chruinnich mi
asda air a' cheart phuing so. Bho thoisich an
cogadh chuir an duthaich .£400,000,000 ann an
deoch laidir, rud a tha gl6 narach is airgiod, an
dS, chuid, gann is feumail dhi. Ach cha 'n e sin
rud as mioaa ; tha miltean de luchd-oibre nam
bailtean mora nach teid gu obair latha is da
latha is tri laithean 's an t-seachduin a chionn
gur fearr leb suidhe air am masan anns an tigh-
6sda ag bl an tuarasdail mhoir a choisinn iad
an cbrr de 'n t-seachduin. Air a th^illibh sin
tha bataichean air na stocan agus gun brd 'g a
bhualadh orra, bitaichean eile a' feitheamh ri
luchd agus gun daoine ann a luchdaicheas iad,
gunnacha-mora 'nan tamh agus gun rud ann
leis an cuirear urchair asda ; ach fad na h-fiine
na tighean-bsda Ian is trang, agus bsdairean 'nam
full 's 'nam f alius a' riarachadh ana-mianna na

An Gobha — Ud, ud, tha mi an dochas
nach 'eil an rud idir cho dona 's a tha thusa ag
radh ; na 'm bitheadh tha mi 'n amharus nach
dunadh an Righ a shuilean agus gu 'n tugadh e
Mthne nach fhaod duine sam bith a bhi 'na
thamh gus an teid crioch air a' chogadh

Seumas — Sin rud nach urrainn an Righ a
dheanamh ; rinn an duine c5ir na b' urrainn da,
ach ma rinn is beag a b' fheairrd esan sin. Aig
toiseach a' chogaidh, an uair a dh' innseadh dlia
an call a bha an deoch Iciidir a' deanamh,
chomhairlich e do gach duine anns an diithaich
a seachnadh ; agus los eisimpleir mhaith a
thoirt daibh, thuirt e nach cuireadh e dileag 'na
bheul fein agus nach biodh i air a' bhord aige
fhad 's a bhiodh an cogadh ann. Ach ma
thubhairt, is e don-duais a fhuair e ; cha do
leig daoine orra gu robh iad 'ga chluinntinn
agus cha 'n aithne dhomh gu 'n do lean moran
fasan an Righ.

An Gobha — Shaoilinn co dhiu gu leanadh
muiuntir an airm e agus maithean na duthcha
oir is gasda leosan daounan a bhi coltach ris an
Righ.

Seumas — Ma 's gasda, cha do lean iad e ; tha
an t-arm agus na h-uaislean air an aou ruith ris
na h-islean, -" thoir bhuam an rud nach toigh
learn agus sliogaidh mi thu, ach thoir bhuani an
rud is toigh learn agus sgrobaidh mi thu."

An Gobha — Am bheil thu'n dull, a Sheumais,
gur e gaol dhaoine air an uisge-bheatha an
t-aobhar nach do chuireadh as e'?

Seumas — Ciod eile 1 Cha 'n e nihain gu bheil
mi 'n duil gur e sin an t-aobliar ach tha mi
cinnteach. Do dhuiue air an t-saoghal aig am
bheil siiilean is cluasan is eanchuinu tha e cho
soilleir ri solus na gr^ine gur e an deoch laidir
namhaid as motha aig Breatunn, agus cha
bhiodh e os cionn ar comais d6igh fhaotainn air
cur as di, mur b'e agus gur toigh le muinntir na
duthcha i, ard is iosal mar tha iad ann, agus fir
na Parlaiiiaid cho mhaith ri do choimhearsnach
bochd, an ceard ruadh.

An Gobha — Ach shaoilinn, a Sheumais, na'n
robh an gnothuch cho dona 'sa tha thu ag r^dh
gu 'm biodh daoine a' feuchainn ri rud-eigin a
dheanamh roimh so. Ach ma bha, so fear nach
cuala facal uime.

Seumas — Theagamh nach cuala, ach air a
shon sin bha facal uime. Bha corra dhuine
glic a' toirt rabhaidh do 'n diithaich ; ach ma
bha, cha 'n eisdeadh tuath no tighearna riil.
Ach thainig an cogadh agus dh'fhosgail an
cogadh suilean dhaoine. Bha an deoch I4idir a'
deanamh a' cheart uiread millidh air an duth-
aich roimh 'n chogadh 'sa tha i a' deanamh a
nis, ach bha an duthaich dall, agus bhiodh i
dall fhathast cuideachd mur b'e eagal gu 'n toir
drongaireachd Bhreatuinn a' bhuaidh do 'n
Ghearraailt. Ach ma bheir eagal a' Chaesair

orra rud a dheanamh nach tugadh an tur agus
an coguis orra, theirinn-sa "mo blieannachd
leis a' Chaesar ;" theagaisg e dhuinn ann an tri
bliadhna olcas an 6il, agus sin rud nach do
theagaisg ar coguis dhuinn ann an ceud.

An Gobha — Ach saoil thu an gabh Lloyd
George an gnothuch os laimh, agus coltach ri
sheann fhear-ainnie an toir e buille-bhais do 'n
Dragon. Clia 'n 'eil e ach beag ach tha e
smiorail ; tha an dealbh aige a chitear anns na
paipearan a' toirt a'm' chuimhne abhag bheag
robach a bha aig Caluin ciobair, creutair cho
crosda agus oho gaolach air tapaid 's a chunnaic
tu riamh, ach creutair nach leigeadh as a greim
fhad 's a bha de6 analach innte agus nacii do
dhiult riamh caonnag.

Seumas — An ann mar so a tha e nis? Nach
d' thuirt thu rium cheana nach leigeadh tu le
Lloyd George no le fear eile d'a shebrsa do
shaorsa a thoirt bhuait no do ghloine !

An Gobha — Thubhairt mi rud-eigin mar sin,
ach is iomadli rud a their duine ris nach bu
mhaith leis seasamh. Air son am beagan uisge-
bheatha a ghabhas mise o cheann gu ceann de'n
bhliadhna, is suaracli leam bhuam no agam e,
agus ma tha an deoch laidir a deanamh croin
do 'n duthaich bhithinn toileach gu le6ir a cur
as. Agus a tliaobh mo shaorsa mar ioohdaran
beag ann an duthaich mhor, thugadh bhuam
uiread cheana bho th6isich an cogadh 's nach
fhiaoh dhomh aimhreit a dheanamh ma bheir iad
a nis bhuam am beagan a dh' fh^g iad
mi an t-earball leis an t-seiche.

Seumas — Cha 'n 'eil fhios agam-sa ciod a ni
Lloyd George, ach co-dhiu tha cothrom aige
nach robh riamh aig duine eile casg a chur air
reic na dibhe. Tha an duthaich uile an diugh
'na leithid de staid inntinn — ged nach maith sin
ann an iomadh d6igh — agus nach 'eil aige ach
a radh rithe, " Deanaibh so agus theid leinn
anns a' chogadh," agus co dhiu a tha an rud
glic no air atharrachadh nitear e gu toileach,
guu neach ann a ghabhas air iiin a bhus
fhasgadh. Ma dh' iarras e ort an siiicar a
chaomhnadh agus nach dean thu sin, gheibh e
rathad air dubhan a chur a' d' shroin. Agus
na 'n abradh e gu sgairteil ris an duthaich,
" Tha biadh maith air a chur an dolaidh ann a
bhi deanamh dibhe ; tlia i 'na meadhon air
obair is airgiod a chosg a ghabhadh cur gu feum
a b' fhearr ; tlia i mar dhragon a tha an impis
an diithaich a shluigeadh suas, bualaim e air-
clar an aodainn agus marbhaim e," cha bhiodh
a chridhe aig duine cur 'na aghaidh. Thfid
aige air an rud a dheanamh ma thoilicheas e.

An Gobha — B' fhearr trath na anmoch e.
Sin Iain Seonaid a' do] seachad agus e cho l^n
ri buideal ged nach 'eil ach seachduin o fhuair
e naigheachd-bais a mhic ann an digean na
Frainge.

Leigidh

Air. 5.

1917.

EAGAL A' BHAIS.

Bha sinn bho chionn ghoirid a' leugliadh
leabhair a bha air a sgriobhadh le dolair as
aithne dhuinn mu'n bhis ; agus bu mhaith
leiiin rud no dha de na tha e ag radh a thoirt
fa choiiihair ar liiolid-leughaidb a chionn gu
bheil moran comhfhurtachd annta. Agus co
aig uach 'eil feura air gach comhfhurtachd is
misneach as urrainnear a thoirt dhaibh mu 'n
bhas anns na laithean a tha againn an diugh 1
Tha am bas dliith dhuinn daonnan agus cha rud
e as urrainn duine tiirail sam bitli gun bhi a'
smuaineachadh air, ach anns na bhadhnaolian
so tha e raaille ruinn a Ik agus a dh' oidhche,
air chor asus gur faochadh do ar cridheachan
rud sam bith uime a tha comhfhurtachail a
cliluinntinn.

Mu gach leanabh a thig a steach do 'n
t-saoghal so is e an t-aon ni as urrainn duit a
radh lu'a bheatha le cinnt — gu'jn faigh e bas.
Sin an aon fhaistueachd fhior a ghabhas deanamh
mu chiirsa neach sam bith air thaiaiiih. Ciod a
thachras dha air a thurus, tha sin foluichte ;
ach tha e cinnteach gu 'n tig an uair anns am
bi a thurus criochnaichte. Tha cuid 'ga chrioch-
naohadh na 's liiaithe na each ; cuid ma'n gann
a dh' fhosgail iad an siiilean, agus cuid eile nach
ruig an ceann-uidhe gus am bi an ciabhan geal
agus an ceum mall ; ach luath no mall ruigidh
iad uile e.

Is e beachd an lighiche so agus beachd nan
lighicheaii eile a tha e ag ainmeachadh, nach'eil
plan anus a' bh^s. Sin comhfhurtachd mhor da
rireadh, oir cha 'n 'eil rud anns an t-saoghal cho
deuchainneach ri bhi faicinn neach air a' bheil
gaol againn ann an spkirn a' bhciis, agus gun
choinas againn air a chuideachadh. Acli tha na
dotairean ag radh naoh 'eil plan idir air fhulang
leis an duine a tha ann an spairn a' bhais,
eadhon ged shaoileaa na ciirdean a tha ag
amharc air gu bheil. An uair a tha duine
dliith do 'n bhas agus a chluinnear e a' gearan
agus ag osnaich ; rachd 'na rahuineal, oibreach-
adh uamhasach air a chridhe air chor agus gu
bheil e air uairean duilich aodach na leapa a
cliumail thairis air, agus e duilich dha anail a
tharruing, tha e nadurra gu 'n saoileamaid gu
bheil 8 ann am plan agus ann an eiginn ; ach

tha na lighichean ag radh nach 'eil sin fior, agus
nach 'eil ann dha ach mar gu 'm biodh e a'
tuiteam 'na chadal. Cha 'n 'eil so a' ciallachadh
nach 'eil iomadh gaoid is gal air anabarrach
piantail. Tha plan is fulangas an cois tinneis
daonnan, ach anns a' bhas mar bhas cha 'n 'eil
plan ; na tha de spairn ann is ann dhaibhsan a
tha sealltuinn air, 's cha 'n ann do 'n neach a
tha siubhal. Direach mar tha daoine a' tighinn
a steach do 'n t-saoghal gun fhaireachduinn aca,
tha e coltach gu bheil iad 'ga fhagail air an
doigli cheudna. Leis an anail dheireannaich
thuirt lighiche ainmeil ri caraid, " Na 'n robh
neart agam peann a chumail 'nam laimh chuirinn
sios gu bheil teachd a' bhiis furasd agus suamh-
neach." Air uairean tha e duilich a radh co
dhiu a dh' fhag an anail duine no nach d' fhig —
tha a shiubhal cho r6idh, foisneachail. A
db' ionnsaigh a' chuid as motha de dhaoine tha
am bis a' teachd gun phian gun eagal, a' tuiteam
orra mar thuiteas feath ciiiin air an fhairge a
bha air a luasgadh le stoirm.

A thaobh eagal a' bhais, cha 'n 'eil an dotair
am beachd gu bheil buaidh mhor sam bith aige
air inntinn dhaoine. Ann an aon seadh tha e
nkdurra do mhac an duine eagal a bhi air
bhtis. Tha geillt aig na briiiJean fein
thig tiamh air an each is theid e

gu

roimh 'n
roimhe ;

rocail, a' gabhail an eagail 's a' teicheadh, an
uair a ohi e each eile marbh. Gun tomhas de
eagal a' bhiis bhiodh beatha dhaoine na bu neo-
chinntiche na tha i, air chor agus gu 'ni faodar
a radh gu bheil an t-eagal so air a chur 'nan
cridhe leis a' Chruithfhear los gu'n gabhadh iad
curam d' am beatha. As eughmbais an eagail
so, bhiodh cumhachd a bu mhotha aig a' bhas
na tha aige ; chuireadh daoine limh 'nam beatha
los saorsa fhaotainn bho an duileadasan mur
b'e agus gu bheil eagal an ceangal ris a' bhas.
Ach air a shon sin cha 'n e eagal as motha ann
an cridhe an duine agus gabhaidh e tilgeadh a
mach. Tilgidh gaol a mach e ; tilgidh
eadhon fuath a mach e ; cuiridh iomadh
faireachduinn eile a dh'eireas suas ann an cridhe
mhic an duine fo na casan e. Mar is dliiithe
am bas do dhuine is ann is lugha 'eagal. Sin
rud a their a h-uile saighdear a bha ann am blar.
Ann an teas a' chatha tha gach smuain mu 'n
bhas air a dhichuimhneachadh 's cha 'n 'eil iad a'

18

faireachduinn a leithid de ui is eagal. Is e an
t-am as miosa dhaibh na coig mionaidean ni' an
leum iad a reach as na digean ; anns na mion-
aidean sin tha seorsa crith a tighinn air moran
agus air uairean pathadh, gu sonruichte ma tha
fuaim uamhasach nan gunnacha - mora 'nan
cluasan, ach aon uair 's gu bheil iad a mach air
bruaich na dige 's a gheibh iad an casan 's an
lamhan a ghluasad tha an t-eagal a' falbh mar
nach biodh e riamh ann, air a bli<ithadh gu
fortanach leis a' mhire-chatha. So an cunntas
a thug saighdear air fhaireachduinnean fein
anns a' chogadh. " Ged a blia mi bliadhna ann
an Sasunn ag ionnsachadh na saighdearachd
cha d' tlikinig e riamh a steach do m'inntiun
theagamh gu robh am bis dliith dhomh, 's cha
mho a bha eagal no dubhachas sam bith orm.
Cha b'e an t-aobhar gu robh mi misneachail no
gu 'n d' fhuair mi ceann-fodha air an eagal, ach
nach robh an rud a' tighinn idir fa chomhair
m' inntinn. An uair a chuireadh a null do 'n
Fhraing mi bha an reiseimead anns an robh mi
greis mhaith air clml na tapaid, ach ann an
elite anns an cluinneamaid ciod a bha tachairt,
agus fuaim nan gunnachan. Ach fhathast cha
do sliocruich m' inntinn aon mhionaid air mo
chunnart, agus cha rnhb a dh' fhairich mi fiamh
no eagal. Agus cho fhad 's a b'aithne dhomh
bha an cbrr de na gillean air a' cheart d6igh ;
bha ar n-inntinnean a' diultadh socruchadh air
na bha romhainn Ach a' cheud uair a thugadh
suas sinn gus an dig thoisich dliith do 'n
namhaid, an kite diultadh socruchadh air na bha
romham mhothaich ni gu robh m' inntinn a nis
a' socruchadh air tuilleadh 's a ch6ir. Cha
b' urrainn mi a ridh gu robh eagal orm 's tha
mi cinnteach nach bu ghealtachd a bha ann,
ach eadar an dorchadas 's am poll 's an t-samh-
chair anns an robh sinn ag imeachd (dh' fheura-
amaid a bhi cho balbh ris an uaigh 's gun fhios
againn c' kite an robh an namhaid no c' kite an
robh sinn a' dol) bha se5rsa de fhiamh orm
coltach ris mar a dh' fhairich mi a'm' bhalach
an uair a bhithinn a' dol seachad air cladh anns
an oidhche. Ged a bha mo bhuadhan uile na
bu gh^ire na bha iad riamh, agus m' inntinn
civiin gu lebirann an dbigh, cha robh command
agam oirre agus gun nio chead iarraidh leumadh
i o smuain gu smuain cho clis ris an dealanach ;
a nis bheireadh i a'm' chuimhne rud-eigin a
thachair dhomh o chionn fichead bliadhna, 's
air nach do chuimhnich mi bhuaith sin agus
nach b' fhiach cuimhneachadh air, agus a ris
chuireadh i fa m' chomhair dealbh mo mhkthar
's i caoineadh an ddidh naigheachd mo bhais
fhaotainn. Sin agus fichead rud eile — rachadh
iad troimh m' inntinn an taobh a stigh de 'n
deicheamh cuid de mhionaid, ach an uair a
thainig crioch air an oidhche 's a shoillearaich
an latha dh' fhalbh so uile. Bhuaith so tha mi
am beaohd nach robh ann ach obair an dorch-

adais agus nach buineadh e idir do eagal a'
bhais ; co dhiu chuir an solus teicheadh air an
fhiamh a luidh orm anns an dorchadas."

Tha na saighdearan uile ag radh rud-eigin
coltach ris an duine a sgriobh na briathran so a
chuir sinn sios, gu bheil caileigin de 'n eagal
orra an uair a bheirear suas iad an toiseach air
beulaobh na namhaid ach gu bheil sin a' falbh
ann an uine ghoirid agus nach 'eil iomradh idir
air ann an teas a' chatha. Tha iad a' fas cho
cleachdte r'an cunnart 's nach 'eil iad a' saoilsinn
dad dheth, is feumaidh iad smuaineachadh air
uiread de nithean eile 's nach 'eil iiine aig an
inntinn socruchadh air an cunnart. Tha e
coltach cuideaohd nach 'eil iad gle thrio a'
faireachduinn pein an uair a tha iad air an le6n,
agus sin gu dona, agus mur bheil an lot a' toirt
bhuapa comas nan cas no nan Ikmh, gu 'm faod
nach mothaich iad dha greis an d6idh dhaibh
fhaotainn. Dh' innis fear a bha air a leon do'n
dotair so — bha caob mhor d'a shiasaid air a
gearradh dheth — gu 'n deachaidh cuid mhaith
mhionaidean seachad m' an d' fhairich e e. B'e
a' cheud ni a tharruing 'aire thuige, bogadh a
dh' fhairich e 'na bhr6ig, agus an uair a sheall e
chunnaic e gu robh a bhr6g 13,n fala, 's an fhuil
a' tighinn a mach air a beul. Cho luath 's a
chunnaic e an fhuil dh' fhairich e pian.

Is e an fhirinn gu bheil misneach is uaisle
gun cheann gun chrich ann an nadur mhic an
duine; dilseachd is onoir a bheir dillain do'n
hhks agus a thilgeas a mach eagal. Gaol
mathar, gradh diithcha, cumhachd na diadhaidh-
eachd — tha iad sin uile na 's Ikidire na eagal a'
bhais agus tilgidh iad a mach e. Tilgidh
mathair eagal a' bhais is gach eagal eile a mach
as a cridhe seach a ciil a thionndadh r'a leanabh
ann an cunnart. Cha 'n e mhain gu 'n cuir
saighdearan is sebladairean am beatha fein an
cunnart air ghaol an companaich a shabhaladh,
ach ni a' mhor-chuideachd de dhaoine e cuid-
eachd. Air sgath an creidimh theid daoine
diadhaidh an coinneamh a' bhais as uamhasaiche
gu ^neo-sgathach, agus cha toir eagal orra an
creideamh aicheadh. Tha fhios aig an t-saoghal
uile ciamar a ghiulain na martaraich, Ridley
AGUS Latimer, iad fein ri aghaidh a' bbMs. An
oidhche roimh laimh thairg brathair Ridley an
oidhche a chaithris cbmhla ris, seach e bhi 'na
aonar. "Cha dean thu sin," ars' esan, '"'theid
mise a luidhe, agus le cbmhnadh an Tighearna,
caidlidh mi cho socrach 's a rinn mi riamh 'n am
bheatha." An ath-latha sheas an dk dhuine
dhiadhaidh taobh ri taobh, agus an uair a
lasadh umpa an teine thuirt Latimer, " Biodh
deagh mhisneach agad sa, a chompanaich, agus
bi duineil, oir an diugh le cbmhnadh Dh6
lasaidh sinn coinneal ann an Sasunn nach t^id
gu brath a chur as."

Ach cha 'n ann, an dara cuid, mar shaigh-
dearan no mar mhartaraich a gheibh a' mhor-

I

19

chuideachd againn am bas. Thig a' chrioch
oirnn anns an leabaidh, gun teas a' chatha 'n ar
full agus gun eud nam martarach 'n ar cridhe,
los ar cumail suas. Ach eadhon an uair a thig
am bas air daoine anns an leabaidh, ann am
f uil f huar agus ann an isle ueirt, tha na
lighichean ag radh gur annamh a tha eagal
roimhe. Tha am fear a sgriobh an leabhar so
ag radh, " Chunnaic mi leanaban a' tuiteam
'nan cadal ; chunnaic mi daoine lA,idir is boir-
ionnaich oga air an gearradh aios ann am
meadhon an laithean ; chunnaic mi seann daoine
a' fiilneachadh agus mu dheireadh a' sioladh
seaehad, ach a reir m' fhiosrachaidh uile — agus
tha mi a' tomlias mo bhriathran gu curamach —
ged a dh' fhaodas eagal a bhi air daoine roimh
'n bhas an uair a tha iad slan fallan, tha an
t-eagal 'g am fagail an uair a tba an iiine air
thalamh a' ruith a mach, agus tha iad a' dol an
coinneamh na criche le cridhe foisneachail is
inntinn chiiiin." Tha lighiche ainmeil, Sir
UlLLEAM OsLER, ag radh, " Chunnaic mi cho
mhaith ri coig cheud air leabaidh am-bais, agus
thug mi an aire mhaith dhaibh uile, air ghaol
tios fhaotainn air an smuaintean agus air am
faireachduinnean. Dhiubii sin dh' fhuiling
ceithir fichead 's a deich pian no anacomh-
f hurtachd ; bha aon deug dhiubh nach robh an
inntinn aig fois ; bha dithis air an robh uamhas
is eagal ; aon air an do bhuail a choguis agus
aon eile a bha air a thogail suas le taisbeanadh
spioradail ; ach a thaobh chaich cha b' urrainn
mi dad a radh ach gu robh am bas dhaibh mar
am breith — thiinig e orra mar chadal agus gun
f haireachd uinn. "

Cha robh duine riamh a bu ch6ire, no bu
ghlice, no b' onaraiche, na 'n t-Ollamh Mac
Iain, ged nach urrainnear a radh gu 'm bu
toigh leis na Giidheil, agus ged nach d' thuirt e
riamh rud umpa as fhiach tighinn thairis air.
Fad uile liithean a bheatha bha eagal a' bhais
air. Bha e 'na uamhas dha, agus an uair a
smuainicheadh e air rachadh a bhodhig air
chrith. Ach a dh' aindeoin sin, an uair a
thainig am bcis dliith air, dh' fh^g an t-eagal e
agus shiubhail e cho misneachail ri daoine eile.
An uair a dh' innseadh dha nach rachadh e na
b' fhei,rr thuirt e, "Cha ghabh mi cungaidh
tuilleadh ma ta, no rud a bheir bhuam m' fhair-
eachadh, oir ghuidh mi m' anam a liubhairt suas
do Dhia gun sgleo air." Chaidh e sios do 'n
ghleann dhorcha gun fhiamh, gun eagal; inntinn
ciiiin agus a lan-mhothachadh aige. Bidh daoine
ag ridh air uairean nach 'eil cbir aig daoine
maith is daoine diadhaidh eagal a' bhais a bhi
orra, ach gu bheil Ian choir aig drooh dhaoine i»
daoine neo-dhiadhaidh eagal a ghabhail roimhe.
Ach tha a' choir mar a chumar i, agus is e an
fhirinn nach'eil an d6igh anns an giulain daoine
iad fein ri aghaidh a' bhais 'na chomharra
cinnteaoh idir air maitheas no olcas am beatha.

Gle thric bidh caileigin de eagal air daoine
maith, ged nach bi eagal no giorag air daoine
dona a chuir seaehad an laithean uile ann an
g6raiche is peacadh. Bu diadhaidh an duine
Teablach Wesley ach bha eagal air roimh 'n
bhas. Air an Rimh eile theid mortairean a
dh' ionnsaigh na croiche gun fhiamh gun umhail
ciod a thachras dhaibh an deidh a' bhais. Mar
sin cha 'n 'eil giulan dhaoine anns an uair
dheirsannaich 'na chomharra cinnteach idir air
cor an anama a thaobh siorruidheachd.

Is e gath a' bhais do 'n chuid as motha de
dhaoine, gu bheil iad a' fagail as an deidh bean
no clann no daimhich eile a bhios 'g an ionn-
drainn, no dh' fhaodas a bhi ann am bochduinn
an uair a chailleas iad an ciil-taice. An uair a
tha athair teaghlaich air a ghearradh sios ann
am meadhon a laithean, a' fagail a mhnatha 's a
chloinne gun ullachadh air a dheanamh air an
son, cha'n 'eil ioghnadh ann ged bhiodh am bas
cruaidh do 'n duine sin. Ciod a ni mo bhean 's
mo chlann as m' eughmhais 1 — sin gath a' bh^is
dh^san. Agus is e nithean mar sin a tha
deanamh iomadh leaba - bhiis br6nach da
rireadh.

Ach is e an sgeul as fhecirr anns an leabhar
so uile gu l^ir, gu bheil an lighiche dearbhta gu
bheil beatha mhaireannach air taobh thall na
h-uasha, agus nach 'eil anns a' bhas ach cadal.
Threoraich a bheachd-smuaiueachadh fein e air
an t-slighe sin, agus is fhiach na h-argumaidean
a tha e toirt am follais air a' chuis so eisdeachd
riutha, ged a tha e ag aideachadh — rud da
rireadh nach gabh iicheadh — nach'eil dearbhadh
cinnteach air neo-bhasmhorachd an duine r'a
fhaotainn ach ann an aiseirigh Chriosd agus
ann an teagasg an Tiomnaidh Nuaidh.

BODACH EIBHINN.

Tha e air fhagail air na tuathanaiah nach 'eil
daoine eile air thalamh a bhios a' deanamh
uiread gearain riu. Ma tha pris mhaith air
crodh their iad gu bheil am biadh cho daor 's
nach 'eil buannachd idir annta ; ma tha prls
mhaith air coirce is buntata their iad gu 'n
d' fhaa cho beag dhiubh 's nach b' fhiach dhaibh
am barr a chur gu margadh. Uair a bhios sin
uile fior ach da uair nach bL Bha tuathanach
anns a' Ghalltachd a bha cho trom air gearau
's gu 'm biodh eadhon na tuathanaich eile a'
tarruing as. Ma bha pris air crodh bha droch
mhargadh air eich ; ma bha na h-eich suas
theireadh e gu robh na caoraich sios ; ma bha
an coirce maith theireadh e gu 'm bu bheag
feum a dheanadh sin agus am feur cho dona 's
na h-achaidhean cho lom ; an t-sid a fhreagradh
air a' bhuntata cha fhreagradh i air rud-eigin
eile, air chor agus co dhiu a bhiodh an samhradh

20

fliuch no tioram gu 'n robh gearan ^air chor-
eigin daonnan 'na bbeul. Bliadhna an sin
bhruchd am fearann aige barr os a chionn nach
fhacas rianih a leithid, agus air dha tacbairt air
each aig feill thuirt iad ris, " Cha 'n fbaod
nach 'eil cuisean mar do mhiann am bliadhna,"
Iain, " is ann a tha am fearann agad coltach ri
tir na b-Eiphit le cudtbrom a' bharra." Ach
am fasan a bha aig Niall bha e riamh ris, agus
is e thuirt Iain, "Tha. am biiT maith gun
teagamh ach tha e fiathaich trom air a' ghrunnd
uiread a' chur os a chionn agus is mor m' eagal
nach bi moran suigh ann an ath-bhliadhna."

Tha na tuathanaich a' deanamh gle mhaith
anns na bliadhnachan so — nach fhada o chualas
gu 'n cuireadh cogadh spreigeadh anns a'
mhargadh — ach ma tha, mo bheannachd aca
agus gu ma niaith a th6id e dhaibh oir bha
latha eile aca, bliadhnachan caola anns nach
b' urrainn dhaibh am bonn-a-s^ a chur ma seach.
Ach tha feadhainu nach 'eil fhathast riaraichte,
agus an la roimhe bha sinn a' bruidhiun ri fear
a thuirt ruinn gur e an tuathauachd an obair as
miosa agus is lugha tlachd air thalamh. An
deidli dhuinn dealachadh ris chuimhnich sinn
gu 'n do leugh sinn uair-eigin rud a bha gle
choltach ri seanchas an duine, agus air dhuinn
dol dachaidh sliiubhal sinn gus an d'fhuair sin
an leabhar anns an robh e. So e ma ta, litir a
sgriobh seann Sir Iain Dalrymple gu mhac,
litir aighearach o bhodach feargach.

lanuari 1, 1772.

" A mhic ghaolaich,

Dh' fheoraich thu anns an litir mo
dheireadh ciod a tha mi deanamh, agus
ciamar a tha dol dhomh ; innsidh mi sin dhuit.

Bha ceaun an tighe dona, agus chuir mi fios
air sgliatairean 'ga charamli. Thiinig iad is
chairicb iad tri tuill, ach rinn iad deicli ar
fhichead eile ann.

Leag mi de gharaidhean mu 'n cuairt an
tighe na' dheanadh gearasdan mu bliaile. Leag
mi iad anns an t samhradh, ach bho thkinig
an geamhradh bheirinn na chosd iad an
leagail ach iad a bhi slan fhathast.

Dh' 6rduich mi a' choille a thanachadh, air
ghaol beagan airgid fhaotainn aisde. Air son
gach ci'aobh a ghearr iad mhill an luchd-oibre
tri. Is e an aon chomhfhurtachd a bhaagam,
gu 'n cuala mi gu 'n do ghearr an saor an
6rdag dheth fhein an uair a bha e a' sabhadh
te dhiubh. Ach bu bhochd a' chomh-
fhurtachd sin, oir air dhomh sealltainn air an
tomhas a rinn e air an fhiodh chunnaic mi
gu'n d' thug e an car asam agus gu'n do chum
e bhuam a' ch6igeamh cuid.

Thug mi deich tasdain fhichead air muic,
is al innte. Cha tugadh do nih4,thair biadh
dhi, agus theich i a null gu duine a tha air a'

chuthach, am Morair A dhamh Gordon. Chuir
esan ann am punndar i, agus fhuair a' mhuc
's na deich uirceanan am \>k& le droch
uisneachadh.

Tha mi toigheach air im is uachdar, agus
los gu lebir dhiubh a bhi anns an tigh cheann-
aich mi dk mhart-bainne. Fhreagair so cho
gasda 's gu 'n do cheannaich mi dithis eile
do 'n mhnaoi, ach fhuair ise a mach d6igh air
an im a reic, agus an rosad balgam a fhuair
mise le m' bhrochan o 'n latha sin.

Rinn mi cruach-fhe5ir, ach chaidh mi fhein
's a' bhean a throd mu'n doigh anns am bu choir
am feur a bhi air a chaoineaohadh agus a'
chruach air a deanamh. Gu mi-fhortanacli
ghabh a' chruach teine ; rud a chuir dorran
orm ann an del dhbigh — chaill mi am feur
agus b' fheudar dhomh aideachadh gu robh
barrachd tuir anns a' mhnaoi na bha annam
fein.

Cha do cheannaich mi crann no cliath, agus
taing dp 'n Chruithfhear nach do cheannaich,
oir na'n do rinn mi sin bhithinn a sgriobhadh
na litir so anns a' phriosan no ann an tigh
nam bochd.

Phaigh mi fichead punnd Sasunnach air
diinan innearach, a chionn gu 'n d' innseadh
dhomh gu 'm bu deagh mhalairt sin a
dheanamh ; ach a nis bheirinn fichead tasdan
do dhuine sam bith a dh' innseadh dhomh
ciod a ni mi ris an innear.

Reamhraich mi crodh dubli agus caoraich,
ach cha b' urrainn mi cdrdadh ris a bhuidsear
mu 'n phris. Is e a th^inig as a' ghnothuch
gu 'n d'ith sinn fhein iad, agus cha mhor
nach do mharbh mi an teaghlach le tlieadh
fe51a.

Cheannaich mi da fhichead molt air son an
tighe, ach chuir am buidsear aig am bheil te
de na paircean agam air mhal mo chomharra
air na caoraich ghroda aige fhein ; mar sin
bha mi a' tighinn be6 air fe5il ghrod fad an
t-samhraidh.

Aon ni a mhain chaidh leam — chuir mi
mach air a h-uile coimhearsnach a tha agam,
agus ged tha cho mhaith ri dh^ dheug dhiubh
dluth dhomh, tha mi a' gabhail an rathaid
leam fhein mar leomhan anus an fbasach.

Sin agad solas na duthcha, agus cor an
duine a chuireas a chul ris a' bhaile-mhor gus
aoibhneas fhaotainn anns an duthaich.

Iain Dalrymple."

Cha ruigear a leas briathran a' bhodaich a
ghabhail gu litireil. Duine a b' urrainn
Sgriobhadh cho abhacach agus aig an robh
teanga cho tiolparra, is cinnteach gu rachadh
aige air an aire mhaith a thoirt d'a chviisean
saoghalta.

J

Air. 6.

RAB AGUS A CHAIRDEAN.

1917.

Latha a bha mi fein agus Rob Ainslie a'
tighinn dhachaidh as an sgoil, faicear meall
dhaoine cruinii ann am meadhon na si'aide aig
liaglais na Tron. " Tapaid-chon," ghlaodh
Rob, agus ghabh e air falbh war a' gliaoth ;
mise as a dheidh agus sinn le cheile a' guidbe
nach biodli an tapaid seachadgusan ruigeauiaid.
Sin nadur bhalacli, agus ma dh' innsear an
fhirinn, nadur dhaoine cuideachd. Bha am
fortan fabharach dhomhsa agus do Rob an la
ud oir rainig sinn an t-aite agua an tapaid
fhathast 'na seisd. Agus b'e sin an tapaid !
abliag bheag an sas ann an cu-chaoraoh a bha
cheithir uiread rithe. Ged nach robh cion
misnich air a' cliu mh6r bha e car tuathall oir
oha robh e eolach air tapaid, ach cha b' ann mar
sin do 'n abhaig. Bha a f uil glan is teth ;
anail mhaith aice is cridhe laidir ; agus eadar an
' smioralachd a blia diitlxchasach dhi, agus gu 'm
b' aithne dhi gach cleas anns an tapaid, bha a
slieis an taic ris a' cbu mhor. Muidheireadh
fhuair i a fiaclan an sas 'na sgornan le gr^im-
bais ; chuir i air a dhruim e agus a r(5ir choslais
bha e ullamh, gun deo analaoh aige. " Cuiribh
as a cheile na coin," ghlaodh a h-uile duine.
Ach cha robh sin cho furasd a dheananih 's a bha
e a radh, ged nach robh duine de na bha cruinn
aig nach robh comhairle ri thabhairt. " Dean-
aibh sid," theireadh aon fliear ; " deanaibh so,"
theireadh an ath fhear ; " tilgibh uisge orra"
ghlaodhadh fear eile-; " greimibh an t-earball"
theireadh cuid-eigin eile, An uair a chualas so
dh' fhosgail bodach mor a' chraos (bodach nach
robh chu giic 's a bha e coir) agus stob e ann
earball roraach a' clioin mhoir agus chuir e
fhiaclan ann gus an cnainih. Ach cha b'urrainn
au ciobair so a sheasamh na b' fhaide, thug e
sglag do 'n bhodach air taobh a' chinn agus
cuirear a chasan os a chionn. " Faighibh
thuirt gille caol, agus ni sin an
" Snaoisean !" ghlaodh each gu
iiiagail, ciod a ni snaoisean? " Faigliibh
suaoisean," thuirt an gille caol a ris. Anns a'
uihiouaid bha iichead bocsa snaoisein a naach ;
cuii'ear aileadh beag de 'n t-snapisean ann an
cuinnean na h-abhaig ; deanaidh an abhag
sreathart agus tha an cu-chaorach ma
Thog an ciobair leis a chu, leth-mharbh ;
dh' fhalbh e.

Ach bha a' mhire-chatha air an abhaig.
an t-sraid ghabh i, a' sireadh caonnaig
donas 'na siiil, mort 'na cridhe, agus

suaoisean,
i4nothuch.

reir.
agus

Sios
; an
gach

roinneag d'a fionna a' seasamh suas air a bcdhig

bhig, a' bagradh uilc do dhuine no do chu a
thachradh oirre. Air falbh ghabh sinne as a
deidh, mise agus Rob Ainslie agus balaich
eile ; au anail 'a an uchd againn a' cumail suas
rithe. Bha madadh mor an sin a' coiseachd gu
reidh ciallach ann am meadhon na sraide, mar
gu 'm biodh duine a' gabhail na greine 's a
laralian 'na phbcannan. Bha am madadh so
cho mor ri tarbh beag agus fhionna a' fas glas
leis an aois. Rinn an abhag air a' mhadadh
ndior so lorn is direach, agus rachar an sis 'na
amhaich. Sheas am madadh agus thug e aon
I'kn eagallach as ; a cholunn mhor air chrith le
feirg is ioghnadh, agus a ran ag radh ri sluagh
an t-saoghail uile, " Am facas riamh a leithid
so." Bha bus-iall air craos a' mhaclaidh. Rinn
luchd riaghlaidh a' bhaile lagh nach faodadh
coin a bhi ma reir gun bhus-iall ; agus chuir an
cavtair leis am bu leis an) madadh mor bus-iall
leathraich air a rinn e de sheann bhriogais-
eich. Chuu] an abhag chrosda a gr(5im, agus am
madadh a' leantail air ranaich. " Faighibh
sgian," ghlaodh Rob Ainslie ; anns a mhionaid
thainig greusaiche a mach agus an sgean-
leathraich 'na dhbrn. Chuir mise an sgian air
bus-iall a' mhadaidh, ach ma 'n gann a bha
fhios agam ciod a thachair, bha an abhag 'na
sineadh aig mo chasan marbh agus a druim
briste. Rug an cu m6r orra 'na chraos air chaol
an droma," thug e aon chrathadh air a cheann,
agus bha ise nach do sheachain acli a shir a
chaonnag marbh gun deb. Sheall an cu m6r
air a' chreutair bheag mar gu 'm liiodh car de
n;lire air ; shrbineasaich e i uair no dha, agus
an sin, thionndaidh e a chill agus ghabii e a
rathad fein. Thog Rob Ainslie an abhag 'na
uchd ; " Iain," ars' esan, " tiodhlaicidh sinn i
anns an fheasgar." " Tiodhlaicidh," arsa mise,
agus mi a' falbh air sail a' mhadaidh. Lean mi
e gus an do rainig e tigh-bsda na Cleithe far an
robh a mhaighstir 'na sheasamh aig ceanu an
eich bliain, agus e deas gus an rathad a
shabliail B'e so duine caol dubh a bha 'na
cliartair agus a bhiodli a' giiilan bathair eadar
au duthaich shios is Duneideann leis au each
hhkn ; a' cur suas ann an tigh-bsda na Cleithe
an oidliche a bhiodh e anns a' bhaile.

An uair a chunnaic Seumas (b'e so ainm a'
chartair) Rab (b'e so ainm a' mhadaidh) thug e
breab dha, oir bha e 'ga shiubhal is e air chall,
agus tharruiug Rab suas e fein gu h-iriosal fo 'n
chairt is earball eadar a chasan. " Nach b'e so
an duine!" thuirt mise rium fein; " ceann-
fodha aige air ceatliarnach mar tha Rab."
CJiunnaic an cartair gii robh am bus-iall a dhith

VI 2

a' choin ; agus air dh6mhsa innseadh dha mar a
chain e e, dh' fhalbh an fhearg dheLh agus
thionndaidh e ris a' mhadadli ; " Rab bpchd,"
ars' esan, " Rab a laochain," Thug Rab
orathadh air a bheagan earbaill a bha aige ;
thog e a cliluasan ; lion a shiiilean le gaird-
t;achas ; agus bha an r^ite deanta eadar e fein
's a mhaighstir. " Hupp, hupp, a She5naid,"
thuirt an cartair (b'e Sednaid ainm na laire
baine), agus air falbh ghabh iad 'nan triuir.

Chaidli s6 bliadhna seachad ; tha mo chom-
panach Rob Ainslie anns a' chogadh ; agus tha
inise ag ionnsachadh na dotaireachd, agus a'
€uideachadh ann an tigh - eiridinn Mhinto.
Bhithinn a' faicinn Raib a h-uile seachduinn,
oir bhiodh e auns a' bhaile air Di-ciadaoin ; agus
dh' ihks mi f h6in 's e fhein eolach air a cheile.
Mur niothaichinn dha uair air bith thigeadh e
agus sheasadh e romhain ; a' crathadh 'earbaill
agus a' sealltuinn snas a'm' aodann. Bhithinn
a.' faicinn a' mhaighstir cuideachd an trath-sa
's a ris ; ach cha bu duiuean cartair aig an robh
moran seanchais.

Latha dhomh a bhi tighinn a mach as an
tigh-eiridinn c6 a chunnaic mi a' tighinn a steach
air a' gheata ach Rab mar gu'm bu leis fhein an
t-aite ! Shaoileadh tu gu'm bu Diuc Wellington
e ; a' gabhail seilbh ann am baile a chiosnaich
e ; air a lionadh le buaidh is sith. Air a sh^il
th^inig Se6naid, geal leis an aois ; a' slaodadh
cairte anns an robh boirionnach air a c5mh-
dachadh gu curamach ; Seumas f^in aig ceann
na l^ire agus fiamh 'na shuil. An uair a
chunnaic e mi rinn e a bheic gu siobhalta agus
thuirt e, "So a' bhean agam, tha rud-eigin cekrr
'na broilleach." Bha Eilidh bhochd (b'e sin
ainm a mhnatha) 'na suidhe air boitean connlaich
anns a' chairt ; breacan a fir m'a guaillean agus
a chota-mor m'a gluinean. Cha dichuimhnich
mi a h-aodann gu brath ; aodann ban, lui'ach,
ciuin, Itin faighidinn is milseachd. Theireadh
tu gu robh i tri fichead a dh' aois ; bha currachd
air a ceann, cho geal ris an t-sneachd, aguf= bha
a fait a bha gealachadh cho mm ris an t-sioda.
Bha a suilean — suilean nach faio duine an
leithid ach tearc 'na bheatlia — Ian trioblaid is
pein, ach Ian cuideachd de dhiomhaireachd eile
a bheir buaidh air pian. " Eilidh," arsa Seumas,
"so agad Maighstir lain, an dotair og, caraid
Raib air au cuala tu iomradh agam." Thiinig
tiamh gaire air a h-aodann ach cha d' thuirD i
diog, agus th6isich i air tighinn a mach as a'
chairt. Leum Seumas 'ga cuideachadh, agus
ged bhiodh Solamh 'na ghloir uile a' cuideachadh
ban-righ Sheba aig geata a liichairt, cha b'urrainn
e a dheanamh na bu chaomhaile agus na b'uaisle
na rinn an cartair an uair a thug e mach Eilidh
as a' chairt. Am feadh 's a- bha so a' tachairt
bha an cu ag amharc oirnn gu geur gun a bhi
tuigsinn ; ach deas gu dol 's an eadarginn na 'm
feumadh e, gus Eilidh a dhion.

Ohaidh sinn a steach do 'n tigh-eiridinn ;

' Am faod mise agus

dh' fhosgail Eilidh a h-aodach ; agus gun f liacai
a radh leig i fhaicinn dhomh a broilleach. Ach
ciod a b' urrainn mise a radh ! A' ehioch a bha
aon uair cho blath, geal, cumadail, bha i nis
cho cruaidh ri cloich, agus pian innte a dh' ath-
arraich dreach a h-aodainn. O ! Eilidh bhochd,
ciod an t-aobhar gu 'n do leag Dia ort uallach
cho trom ; thusa a bha cho caomh is mills, cho
glan is gaolach am measg bhan 1

Chuir mi a luidhe i.
Rab fantuinn maille rithe," thuirt Seumas.
" Faodaidh tusa, co dhiu, agus Rab cuideachd,"
thuirt mi ris, "ma bheir Rab an aire air fh^in."
ISli e sin, ars' a mhaighstir; agus a steach thainig
an cu mar gu 'm biodh e 'gar tuigsinn. B' fhiach
dhuit Rab fhaicinn ; ach cha 'n fhaicear leithid
a' choin ud a nis. Bha e tromadail agus gun
gh6 mar bu chubhaidh do chu cho mor ris it
bhi ; le neart a sp5ige f^in fhuair e ceaun-fodha
air gach cu a thainig 'na rathad riamh ; agus
am measg chon bha e mar bha Julius Ciesar no
Diuc Wellington am measg nan daoine. Bha
fhionna goirid, cruaidh, is tiugh ; a cholunn cho
garbh ri tarbh beag ; fior lorcal am measg
chon. Cha robh e a' bheag goirid air ceud
punnd an cudthrom ; a cheann m6r maol j a
bhus cho dubh ris an oidhche, agus gun ach
fiacail no dha 'na cheann leis an aois. Bha
athailtean na tapaid air a cheann ; te de na
oluasan aige 's am barr dhi, te de na
suilean S,s ; ach fradharc na dithis anns an te a
bha aige. Gach uair a sheallainn air bheireadh
e a' m' chuimhne am ministear mor Baisteach,
Aindreas Fuller ; a' cheart aodann — onoracli,
dubhach, Ian bigraidh, cadalach ach daonnan
deas ; aodann, ma chi thu e air cu no duine, a
leigeas fhaicinn duit gur glic dhuit a shiubhal a
leigeil leis.

An ath latha sheall mo mhaighstir, ^rd-
dhotair an tigh-eiridinn, air broilleach Eilidh.
Chunnaic e na bha cearr, agus thuirt e nach
robh dbchas ri feabhas mur rachadh a broilleach
a ghearradh. Sheall i gu tiamhaidh air Seumas
agus thuirt i ris an lighiche "c' uin a ghabhadh
sin deanamh ?" "Am maireach," fhreagair e.
Thug mi an aire, ged nach robh Seumas is
Eilidh ag radh moran r'a cheile, gu robh
caidreamh cho diorahair dluth eatorra 's gu'n
tuigeadh an dara aon aca ciod a bha ann an m'
inntinn an aoin eile, gun facal a bhi air a S
labhairt.

Am maireach ghe^rr an dotair broilleach
Eilidh ; bha Seumas is Rab is mise anns an
t-sebmar an uair a bha e 'g a dheanamh ;
Seumas 'na shuidhe greis bhuaipe agus greim
aige air ceann Raib a bha eadar a chasan.
Chocadh is leagadh Rab sios a chluas uair ma
seach ; cha robh e uile gu leir a' tuigsinn a'
ghnothuich ged a bha e faicinn gu robh nithean
a bha iongantach dha a' dol air adhart ; bheir-
eadh e siiil air aodann Eilidh mar .gu'm biodh e
a' feoraich an robh iad 'ga gortaohadh — "ma

m

2.3

bha, leigibh mise 'nan oaramh agus cuiridh mi
stad orra." An uair a chitheadh e an fhuil a'
sruthadh o bhroilleach a bhan-mhaighstir th6is-
icheadh e air gnuthail ; fhionna a' seasamh agus
coslas cunnartach a' tigliinn air ; ach bha e fo
chommand aig Seatnas ; mhaoidheadh e air le
shuil agus le chois ; cha bu mhisd Seumas fhdin
gu robh aige ris an aire mhaith a thoirt air a'
chu, oir bha sin a' oumail a shuil is inntinn air
falbh o Eilidh.

Thug sinn air a h-ais i do 'n leabaidh. Chuir
Seumas dheth a bhrogan ; brbgan mora tacaid-
eaoh, agus chuir e iad gu curamach fo 'n bh6rd.
"A dhotair," ars' esan, "cha'n'eil mi air sou
coigrich a bhi f rithealadh do Eilidh, agus le 'r
cead-se f rithealaidh mi dhi mi fh^in ; air cheaun-
aibh mo stocainnean bidh mi cho samhach ris a'
chat." B' ann mar sin a bha ; bha an duine
beag smachdail so cho caomh ri boirionnach
sam bith agus a' cheart cho deas 's cho freasdal-
ach le a limhan. Cha d' fhuair i dad ach na
thug esan dhi ; b' annamh uair a thuiteadh e 'na
chadal, agus iomadh uair chithinn a shiiilean
beaga anns an dorcha a' dearcadh gun sgur air a
li-aodann. Ach mar b' abhaist daibh cha robh
iad ag radh m6ran.

Bha Rab 'ga ghiiilan fhein gu suairce ; a'
leigeil fhaicinn duinn gu 'm b' urrainn da a bhi
tosdach caomh ; ach air uairean, 'na chadal, a'
gluasad mar gu 'm biodh e a' bruadar gu robh e
an greim ann an namhaid air choreigin. Bhithinn
'ga thoirt a mach leam a ghabhail sraide ;
leanadh e mi gu r^idh ciallach, agus — rud
iongantach — dhiultadh e caonnag gad a thach-
radh i air agus ged a thilgeadh coin eile smugaid
air. Bha e daonnan toilichte an uair a chith-
eadh e mi a' tionndadh dhaohaidh ; ruithidh e
na bu luaithe an sin ; leumadh e suas an
staidhir le gairdeachas, a' deanamh direach air
an t-sebmar anns an robh Eilidh.

Chuireadh an lair hhkn dhachaidh agus bha
l^ithean foisneachail aice-se ann an Howgate.
Cha 'n 'eil teagamh nach robh a smuaintean fein
aice , agus nach robh e 'na ioghnadh m6r dhi
ciod a thachair do Sheumas agus do Rab, agus
c' arson a bha i a' faotaiun uiread diomhanais,
sun chairt a' dol air a druim.

o

An toiseach chaidh do Eilidh gu gasda. Bha
an lot a' leigheas ; mar thuirt Seumas, " tha
febil is fuil Eilidh ro ghlan air son lionnach-
aidh." Ach mo thruaighe ! ceithir liiithean an
d^idh a broilleach a ghearradh thainig seorsa de
chrith fhuar oirre. Chaidh mi far an robh i gu
luath ; cha do chbrd a coslas rium idir, oir
chunnaic mi gu robh solus ro dhealrach 'na
siiilean ; rudhadh 'na gruaidh agus i neo-
fhoisneachail — comharran nach bu toigh leam
idir. An uair a sheall mi air an lot dh' innis
an deirge a bha timchioU air dhomh gu robh
Eilidh bhochd ann an cunnart mor. Rinn sinn
uile na b' urrainn duinn air a son ; ach dh' fhcis
i na bu mhiosa agus mu dheireadh thainig

breisleach oirre. Anns a' bhreislich bhruidh-
neadh i barrachd 's a b' abhaist di, agus bha i
na bu chaise ; a' fe6raich moran cheistean.
Theireadh Seumas, "cha'n fhaca mi Eilidh
riamh mar so, cha 'n fhaca riamh roimhe." An
toiseach bha i a' tuigsinn gu maith gu robh
rud-eign cearr air a ceann, agus dh' iarradh am.
boirionnach caomh gaolach oirnn a leth-sgeul a
ghabhail. Ach mu dheireadh dh' fbalbh a
h-inntinn gu buileach, agus bu bhr6nach a bhi 'ga
h-6isdeachd. An trith-sa bheireadh i tarruing
air orain bheaga laghach, agus a ris air na
sailm ; a' measgadh briathran Dhaibhidh is
briathran an t-Slinuighear ri treathlaich fhaoin
de bhardachd na diithcha a dh' ionnsaich i 'na
h-6ige.

Ged bu bhrbnach an sealladh e, cha 'n fhaca
's cha chuala mi riamh rud a bu bhoidhche ann
an aon seadh na Eilidh ann am breislich — a
guth mills 'ga thogail suas ag iarraidh an fhacail
air nach b' urrainn i amas; an inntinn a bha aon
uair luath is beothail ach a nis mar chlarsaicli
's a teudan briste, a' dol thairis air nithean gun
suim agus nithean s61uimte ; a nis a' bruidhinii
ri Seumas agus a ris ri feadhainn a bha anns an
uaigh ; a nis a' gairm Raib gus an leumadh e
'ga h-ionnsaigh — ach an uair a ruigeadb e i
thuigeadh eadhon Rab gu robh rud-eigin cearr
agus tharruingeadh e air ais, mar gu 'm b' ann
aige fein a bha choire agus mar gur ann ann am
bruadar a chual e 'ainm. Bha Seumas ri taobh
a leapa gun a figail ; a chridhe goirt ach a
lamhan cho freasdalach 'sa bha iad riamh ; a'
leughadh a' Bhiobull dhi an uair a bhiodh a
h-inntinn soilleir, agus a' cantail nan salm 'na
dboigh neonach fh6in, gun chebl nadurra 'na
ghuth ; a' taomadh gradh a chridhe air a bhoir-
ionnach a bha anns an leabaidh. " Eilidh, a
ghaoil, Eilidh a luaidh, mo run geal bbidheach
fhein," theireadh e rithe.

Bha a' chrioch a' tarruing dluth ; an cupan
6ir air a bhriseadh agus an c6rd airgid air
fhuasgladh ; bha corp is anam Eilidh, conipan-
aich r6 thri fichead bliadhna, a nis 'g an sgaradh
o ch^ile. Bhi i air bheul dol sios do 'n ghleann
dh6rcha far am feum sinn uile dol ; ach taing
do Dhia cha robh i 'na h-aonar, oir bha a lorg
's a gh4irdean-sa a' toirt comhfhurtachd dhi.

Oidhche an sin fhuair i samhchair is fois ;
agus shaoil sinn gu 'n do thuit cl6 cadail oirre,
oir bha a suilean duinte. Chuir sinn sios an
solus agus shuidh sin laimh rithe 'nar tosd. Le
leum grad dh' 6irich i 'na suidhe anns an
leabaidh; rug i air gun-oidhche a bha laimh
rithe ; phaisg i e 'na cheirsle, agus theannaich
i e gu teann durachdach r'a broilleach. Las a
siiilean le gradh iongantach agus thainig ilath
aoibhneis air a h-aodann, agus i a' teannachadh
na ceirsle so r'a h-uchd ; a' fosgladh a broillich
mar gu 'm biodh i a' toirt ciche do leanabh Is
e sin a bha am boirionnach gaolach a' deanamh
— ged bha i 'ga dheanarah ann am breislich a'

24

bh^is — a' cagarstaich ris an leanabh a bha i
saoilsinn a bha 'na h-uchd, agus a' togail 's a
leagail na ceirsle 'na lamhan mar gu 'm biodh
i a' cur paisde a chadal. "Och, och, a dhotair,"
arsa Seumas, '■ tha i an duil gur e Mairi a tha
aice 'na broilleacli." " Co Mairi 1" arsa mise :
'' Tha," ars' esan, " an aon leanabh a bha riamh
aice, leanabh a shiubhail agus a tha ann an
neanih bho chionn da fhichead bliadhna is
corr." Bha e soilleir gu lebir dhuinn gur ann
mar so a bha ; chuir am pian a bha 'na broill-
each a theachdaireaohd a dh' ionnsaigh na
h-inntinn laig bhriste ; bha an inntinn troimh
gh^ile agus leugh i an teachdaireachd sin mar
gu 'm biodh am broilleach Ian de bhainne ; thug
sin 'na cuimhne an leanabh, agus a nis bha
Eilidh ghaolach agus Mairi comhla uair eile ;
bha i a' figail an t-saoghail agus Mairi 'na
h-uohd. O ! gradh mathar, ciod a choimeasar
ris !

Cha b' fhada gus an d' thiinig a' chr'ioch; ach
m'an d' thainig i dh' flialbh a' bhreisleach. Bha
i s^mhach greis agus a suilean diiinte ; dh' iarr
i air Seumas tighinn dluth dhi. Le a siiilean
ciuin boidheach dh' amhairc i air gu geur mar
gu 'm b'e 'aodann sealladh a b' fhearr air
thalamh; an sin dhuin i iad a ris. Shiolaich i
air falbh cho reidh agus nach robhtar cinn teach
an d'fhag an anail i, gus an do chum Seumas
sgatlian mu choinneamh a beoil.

Fad na h-iiine bha Rab 'na lan-fhaireachadh
ged nach do ghluais e. A nis thainig e agus
sheas e l^imh ruinn ; bha lamh Eilidh air a
sineadh os cionn an aodaich ; sheall e oirre ;
dh' imlich e a Umh, agus chaidh e a steach an
sin fo'n bhord. Cha'n'eil fhids agam ciod e
cho fada 's a shuidh mi fhein is Seumas aig
taobh na leapa, 's gun sinn ag r^dh diog r'a
cheile ; ach co dhiu dh' eirich e gu grad ; rainig
e, air a bhrogan agus chuir e air iad. " A Rab,"
ars' esan, le guth gruamach, agus e a' sineadh a
chorraig air casau na Jeapa. Leum Rab agus
shuidh e air an leabaidh ; a shiiil is aghaidh air
;iu te a bha marbh. " A dhotair," arsa Seumas,
" fanaibh rium ;'' agus air dha sin a radh ghabh
e sios an staidhir is chluinnteadh tartaraich a
brogan tacaideaehd air astar mile.

Bha eagal orm . mu Sheumas, ach a chionn
nach b' urrainn domh dad eile a dheanandi
dh' fhan mi le Rab, ag aire Eilidh. Feumaidh
gu'n do tliuit mi a'm' chadal oir dhuisg mi le
clisg'eadh, a' cluinntinn tartaraich a muigh.
Co bha so ach Seumas agus e air tilleadh air ais
leis an lair bhain agus a' chairt oirre ! Cha
robh ach tri uairean bho dh' f halbh e ; bha an
latha fathast .^un snilleireachadh, agus aig an
agh a tha brath ciamar a chaidh aige air an
each 's a' chairt a thoirt a Howgate anns an
iiine sin, agus e naoi mile bho 'n tigh-eiridinn.
Ach CO dhiu rinn e e. Thug e leis Ian a
ghairdaanan de phlaideachan, sgaoil e dithis
dhiubh air an urlar. agus chunnaic mi gu robh

na litrichean E.G. air am fuaghal anns na
h-oiseanan le snath dearg. B'e sin ainm na te
nach bu mhaireann — Eilidh Ghreumach. Chuir
e Rab sios ; ghlac e Eilidh 'na uchd agus leag
e i air na plaideachan, agus chuir e iad mu 'n
cuairt oiri'e gu caomhail. An sin thog e leis i ;
ghog e a cheann rium-sa ; agus ghabh e sios an
staidhir agus Rab air a shall. Lean mise e le
solus ach cha robh feum aige air. Dh'.fhaodainn
cuideachadh leis, ach chunnaic mi nach robh
cuideachadh a dhith air agus gu 'm b' fhearr leis
a lamhan fhein a bhi mu Eilidh. Chuir e 'na
sineadh anns a' chairt i a' cheart cho ciiramach
is gaolach 's a thug e aisde i deich laithean air
ais ; rug e air ceann na laire agus dh'fhalbh iad.
Cha d' thug e aon suil orni-sa 's cha mho a thug
Rab.

B'e toiseach a' gheamhraidh a bha ann agus
thiodhlaic Seumas Eilidh ann an cur sneachd ;
a lamhan fhein a' fritliealadh dhi gus an do
chuir e sios i anns an uaigh. An sin ghabh e
a leaba le fiabhrus iosal agus ann an uine
ghoirid shiubhail e ; dh' fhosgail na coimh-
earsnaich an uaigh ur anns an robh Eilidh, agus
chuir iad e maille ritlie. Bha iad gaolach air a
cheile 'nam beatha agus 'nam b^s cha robh iad
dealaichte.

Thainig eairtear iir air an rathad an aite
Sheumais. Cheannaich e a' chairt agus an
14ir bhan. Dh' fhe&raich mi de 'u duine so ciod
a dh' eirich do Rab. An toiseach cha 'n
innseadh e dhomh agus thubhairt e, " Ciod do
ghnothuch-sa ri Rab ?'' Ach cho do leig mi leis
mo chur seaoliad air an d6igh sin. "Ciod a
rinn thu ri Rab," thuirt mi ris a ris. Dh' fhas
e dearg is ghabh e athadh ach mu dheireadh
fhreagair e, " Tha Rab marbh." " Rab marbh,"
arsa mise, "ciamar a thachair sin." Dh'fhas
an eairtear na bu deirge ; " b' fheudar dhomh,"
ars' esan, " a mharbhadh le maide ; oir cha
robh a bhi be5 agam leis. Luidh e anns a'
plirasaich liimh ris an lair bliain agus cha 'n
fhagadh e sin. Cha 'n itheadh e gr6im bidh e
fhein 's cha mho a leigeadh e leam biadh a thoirt
do 'n lair. Bha e gun sgur a' draoineas ; a'
casadh f hiacal rium, agus a' breith orm air
chasan. Creidibh mi gu 'm bu leasg leam an cii
a mharhhadh, oir cha robh a leithid eadar
Howgate is Dun-eideann, ach cha robh d5igh eile
air."

Chreid mi ga robh an fbirinn aige, agus
theagamh gu 'm bu mhaith do Rab fhein gu 'n
d' thainig a' chrioch air gu h-obann. Fhiaclan
agus a ch^irdean a nis air falbh — ciod am feum
a bha ann dha a bhi ciallach no siobhalta !

Thiodhlaiceadh e air aghaidh a' bruthaich
dliith do 'n allt, clann bheag a' chlacbaiu a
b' abhaist a bhi tarruing as agus air uairean a'
suidhe air a chorp, an uair a bhiodh e 'na
shineadh aig an dorus 'ga ghrianadh fein, uile
cruinn a' gabhail seallaidh air Rab, an uair a
chuireadh anns an toll e. (O'n Bheurla.)

Air. 7.

1917.

AN INNTINN THOILICHTE.

Tha ouid de dhaoine aig am bheil inntinn
thoilichte gu nidurra agas cuid aig nach'eil, ach
as a h-eugmhais cha bhi duine gu brith sona.
Bha righ ann uaii'-eigin a thairg leth a riogh-
achd do neach sani bith a dh' innseadh dha
ciamar a gheibheadh e sonas. Thuirt cuid-
eigin ris gu 'm b'e aii aon. d6igh air sonas
fhaotaiiin, cadal ann an leiiie duine a bha sona.
Shiubhladh an diithaioli uile gua a leithid so de
dhuine fhaotainn ach theab nach gabhadli e
faotainn. Mu dheireadh fhuair luchd-comliairle
an righ bagair bochd, agus an uair a dh'fheoraioh
iad dheth an robh e sona thuirt e gu robli esaa
cho sona 's a bha an latha cho fada. Ach cha
b' fheairi-d an righ sin dad, oir an uair a rilisg
iad am bagair cha robh 16ine r'a chneas. G-ed
nach 'eil anns an naigheachd so ach seann
sgeulachd tha i co-dhiu a' teagasg naoh e cor
saoghalta duine a tha uile gu leir 'ga dheanamh
sona no mi-shona. An righ air a' chriin,
faodaidh e a bhi an-shocraoh is m'l-shona ged tha
an duine as isle na rioghachd cho sona s61asaoh
ri e6in an adhair.

Ged a shaoileas tu gu bheil cor dhaoine eile
na's fhearr na do clior f^in agus a bhios farmad
'nad chridhe, theagamh, na'm b' aithne dhuit
an t-uile umpa, nach deanadh tu iomlaid riu air
son an tsaoghail. Ma tha farmad agad ris an
duine so air sou gu bheil moran airgid aige,
fe6raich dhiot fein an gabhadh tu an t-airgiod
air clmmhnant an droch shlainte, no an droch
bhean a tha aige a ghabhail cuideachd. Is tu
nach gabhadh ; air cho bochd 's ga bheil duine
tha rud-eigin aige, 'na bheatha agus 'na chrann-
chur, ris nach bu mhaith leis dealachadh air
ghaol ni sam bith a tha aig duine eile. Agus
a dh'aindeoin ealltachd a thig air, tha rud-eigin
air fhigail aige a ni a chridhe solasach ma 's
duine glic e. Bu duine glic lob, agus is e a
thuirt esan an uair a chaidh na tonnan thairis
air, " Nach gabh sinn olc o laimh an Tighearna
maille ri maith." Na 'n cleachdadh daoine
dhaibh fein trocairean istiodhlacan anfhreasdail
aireamh cho mhaith ri an trioblaidean bhiodh
iad na bu taingeile na tha iad. Bha duine ann
uair-eigin a chaill a chuid. Dh' fhas e dubhach
is gearanach, a' deanamh casaid an aghaidh Dhe
is dhaoine ; cho crosda 's nach robh bhi beo
leis. Chaidh caiaid 'ga fhaicinn agus is e an aon
fhacal a thuirt e ris mar ehomhfhurtachd, bi
taim/eil gu bheil comas nan cas agad ma chaill
thu do chuid. Is lionmhor iad anns na laithean

so a bheireadh seachad na tha aca de'n t-saoghal
na 'n tugadh sin dhaibli comas nan cas no nan
lamli no leigheas air an le6n. Ma fhuair duine
eile aite no dreuchd a dh' iarr thusa, tha sin
dorranach dhuit gun teagamh ; ach ma chaill
tliu e ciod uime sin ' Tha mile iite eile a
dh' fhaodas tu fhaigliinn f hathast ma's airidh
thu air, agus ged chaill thu an t-^ite ud air aii
do leag thu do chridhe cuimlDiich gu bheil na
talantan agad fhathast a lion:idh e, agus gur
fhearr dhuit sin na'n t-aite. Bha duine ann a
thuit am measg luchd-reubainn a thug bhuaith
na bha aige agus a dh' fhag e leth-raharbh, cleas
an fhir a bha dol s'los gu lericho. An uair a
thiinig e thuige fein is e thubhairt e, " Dh'fhilg
iad agam a' ghriiin 's a' ghealach, teine is uisge,
bean ghaolach is cairdean gradhach, agus cha
d' thug iad bhuain mo spiorad sunndach no mo
choguis reidh, mo chreideamh no mo dhochas, no
gealiaidhean an t-soisgeil, c' ar son, ma ta, a
bhithinn a' gearan ?" Is maith an companach,
da rireadh, an inntinn thoilichte.

Gha robh neach riamh air thalamh a biia cho
fada an aghaidh ro-churam ri Griosd. A radh
na firinn, bha e cho fada 'na aghaidh. 's gu 'n
abair cuid de dhaoine riut an diugh nach gabh
na riagbailtean a thug e seachad leautail, no
co-dhiu gur e crioch an duine a leanas iad, tigh
nam bochd. Ach is iomadh rud as miosa na
tigh nam bochd, eadhon ged bhiodh sin fior, rud
nach 'eil. Is beag tairbhe a bhiodh ann do
dhuine ged a sheachnadh e tigli nam bochd agus
anam a ch^ll. Bha a leithid de earbsa aig
Griosd ann am freasdal caomh an athar neamh-
aidh 's gu robh e a' cur seachad a laithean air
cho bheag ciiram ris na h-eoin no ris na fliir-
aichean. Ghabhadh e freasdal is ullachadh
gach latha le taingealachd is inntinn thoilichte
gun ro-churam ciod a thachradh am maireach.
Cha 'n 'eil ann ach rud gbrach do dhuine an
latha diugh a dheanamh searbh dha fein lo eagal
an latha maireach. Tha an sean-fhacal ag radh,
" an uair a thig latha thig comhairle," mar sin
na rach a mach an cbmhdhail thrioblaidean nach
d' thainig ort fhathast ach gabh maith na thug
Dia dhuit agus meal is caith e le inntinn
thoilichte. Tha e fior nacli e sonas crioch
araldh beatha mhic an duine ach air a shon sin
is maith an rud e beagan dheth a shealbhachadh
anns an t-saoghal so, agus tha sinn cinnteach
gur e an rathad gu sonas, inntinn thoilichte a
bhi aig duine. Tha iadsan a bhios daoiman a'
gearan, daonnan a' farmadachadh, daonnan a'
sanntachadh duilich cur suas leb ; ni iad iad fein

26

agus an teaghlach no an comunn anns am bheil
iad neo-shoiia agus neo-flioisneachail ; aoh tha
an duine aig am blieil inntinn thoilichte mar
Ijhoillsgeadh greine anns" gach aite anns an
taoliair e ort. Tha saoibhreas aige nach toir
cruaidh-fhortan bhuaitli ; ionmlias as fhearr no
ged bliiodh na miltean aige anns a' bhanca.
Air cho cruaidli 's 'g aui bi ciiisean tlia e
daonnan beo ann an dbuhas gu 'm bi iad na's
fhearr an ath latha, agus gu trie tha e a'
faotainii a reir a chreidimh. Ain bitheantas
tha an se6rsa dhaoine so saor is uabhar agus
mar an ceudna saor is sannt— an da ni as trice
a tha curaail dhaoine bho shonas. Cha bhi
duine uaibhieach no duine sauntaoh gu brath
sona agus cha ruig iad a leas a bhi an duil gu'm
bi. Is e peanas an duine uaibhrich gu'n tachair
rud-eigin air gach latha a ghoirticheas a
chraicionn, agus peanas an duine shanntaich
gu "m bi Ian a shiil na 's motha na Ian a bhebil,
ged a bhiodh an saoghal uile aige. Tha cnuimh
an taobh a stigh nan daoine sin nach basaich
gus am fag an anail iad ; cha ghabh iad sasuch-
adh no toileachadh, agus ged a their iad iomadh
uair niu charaid air chor-eigin aig am bheil an
inntinn thoilichte nach 'eil ann ach an gaotli-
aran, tha farmad aca ris 'nan cridhe. Is diith
dhaibh sin oir gheibh esan gach latha d'a
bheatha solas is sonas air nach ruig iadsan.

AN DA LUCH.
(Naigheachd do 'n Chloinn).

Tha mi dol a dh' innseadh naigheachd .dhuibli
agus air eagal an uair a bhios i ullanih gu 'n
dichuimhnich !ni innseadh ciod a tha i a'
.ciallaohadh is fhearr dhomh a radh m' an
tbisich mi gu bheil i a' ciallachadh tri iiohead
agus a cbig rud, ach gu sonruichte so —
git,r fhearr am bonnach beag le beannachd na 'in
bonnach mor le mallachd.

Bha Inch bheag ghlas a' fuireach ann an
achadh arbhair. Bha i 'na cveutair samhaoh
iriosal, ach air a shon sin (no theagamh do
bhrigh sin) bha i sona ga le6ir oir bha inntinn
thoilichte aice. (Cha 'n 'eil mise einn teach uile
gu leir CO dhiu a tha no nach 'eil inntinn aig
luch ach deanaibh fein sin a mach). Latha de na
laithean co a thainig a shealltuinn air an luch-
fheoir so ach luch-thighe ; luch mhor-chuiseach,
rearahar, a bha fuireach anns an tigh-mlior.
(Cha robh iarraidh sam bith aig muinntir an
tighe sin oirre ach cha d'iarr an luch an cead).
An uair a rainig i an t-achadh anns an robh an
luch-fheoir b'e am na dinneir a bha ann, agus
dh' iarr an luch-fheoir oirre suidhe sios agus
greim bidh a ghabhail cbmhla rithe.

" Ciod a tha agad ri thoirt dhomh," ars' an
luch-thighe,

ars' an luch-thighe gu taireil.

'•Tha," ars' an luch-fheoir, " dias

" Dias eorna !
" cha bhiadh sin as urrainn mise itheadh ; tha
mi cleaohdte ri rud as fhe<irr agus tha e cur
ioghnaidh orm thusa a blii toilichte leis."

Fhad 's a bha an luch-thighe air cheilidh air
an te eile cha deachaidh stad oirre ach a
caineadh an tighe agus a bbidh a bha aice (ged
nach 'eil e idir modhail do dhuine no de luch
biadh is dachaidh duine eile a chaiueadh aig a
bhord fhein). Rinn i boilich cuideaclid mu 'n
aite anns an robh i a' fantuinn agus mu 'n
bhiadh a bha aice, ach cha do chuir so farmad
sam bith air an luch-fheoir. Mu 'n d' fhalbh i
thuirt i rithe " Thig 'g am amharc-sa uair air
chor-eigin agns chi thu an doigh anns am bu
ch5ir dhuit a bhi tighinn beo."

Rinn an luch-fheoir mar a dh' iarr an te eile
oirre ged a bha car de fli iamb oirre dol do aite
cho greadlmach ris an tigh aig an luch-tliighe.
Be sin an tigh agus am biadh ! Chaidh iad gu
failidh a steaoh do sheomar briagha nach faoa
an luch-fheoir a choimeas riamh.

">Sin agad," ars' an luch-thighe, " poca
siucair, gabh do shath dheth, tha siiicar moran
na's fhearr na dias eorna."

Thoisioh an lucli-fhebir air an t-siucar agus
bha e a' cbrdadh gu gasda rithe ach cha d' fhuair
i a tiacail air ach uair no dha an uair a thainig
bean an tighe a steach do 'n t-sebmar.

" Ruith air son do bheatha," thuirt an luch-
thighe agus i fhein a' teicheadh cho luath 's a
dheanadh a casan e a steach do tholl dubli
dorcha. Lean an luch-fhebir i, acli eadar an
t-eagal agus mar a b' fheudar dhi ruith theab an
oridhe aice leum as a choohull.

An uair a dh' fhis an tigh samhach chaidh
iad a macli a ris, agus air do'n luch-thighe
beagan siubhail a dheanamh fhuair i fiogais
thioram agus sgadan dearg ann an oisein de 'n
t-seomar. " So agad," ars' ise ris an luch-fheoir,
" cuirm as fhearr na eadhon siucar agus as
fheilrr mile uair na dias eorna." Chuir an luch-
fhebir an sgadan eadar a sp6gan 'ga fheucliainn
ach cha d' fhuair i a bhlas gu ceart an uair a
chualas tniaouu aig an dorus. "Ciod air an
t-saoghal a tha ann an sud 1" ars' an luch-fhe6ir,
ach bha an te eile air falbh do 'n toll mar gu 'm :
biodh teine air a h-earball. Lean an luch-
fheoir i, a cridhe a' leumartaich mar bha e
roinihe. " Sid," ars' an luch-thighe (an uair a
fhuair i a h-anail) an cat mor, beist air am feum ;
thu an aire mhaith a thoirt oir ma gheibh e
gr^im ort ithidh e thu."

An uair a dh' fhas an tigh simhach a ris
chaidh iad air an ais do 'n l-seomar. Eadar na
bha ann de fhebil is de im is de stuthannan
maith eile cha robh fhios aig an luch-fhebir co
air a thbisicheadh i an toiseach, ach mu dheir-
eadh leag i a suil air crioman caise a chunnaic i
'na luidhe air crois iaruinn. Bha i dol aji sas

27

aim, an uair a glilaoidh an luch-thighe rlthe,
" As uchd mliaitbeis seachain sin, is e trap a
tlia aim.'' " Gu de an rud a tha ann an trap,"
ars' an luch-f lieoir ; cha 'u fhaca 's clia chuala
iiiise iomradli air riamh roiiniie." Dh' innis an
luch-thighe dhi. An sin thuirt an luch-fhe6ir,
'•Ma gliablias tusa mo lethsgeiil tha mi 'n diiil
gu 'n teid luise dhachaidh ; is fhearr learn dias
eonia le sith is sarahcliair seach ged glieibhiun
siucar is sgadan-dearg is caise — agus an cridhe a'
leuui asam fad na h-iiine !"

Chaidh an luch-fheoir dhachaidh do 'n tigh
bheag iosal a bha aice anus an achadh arbhair,
'a cha d' f iiag i e gu brath tuilleadh, 's cha nih6
a bha farniad aice vis na luchan-thighe.

Sin agaibh,- a chlann, mo naiglieachd agus
mar thuirt mi cheana tha i a' ciallachadh tri
fichead rud is coig, ach gu s6nruichte so, gur
fhearr am bonnach beag le sith is beannaohd
na'm bonnach m6r le an-fhois is mallachd.
lomadh uair cha 'n 'eil ann an greim milis ach
Kreim-a'-chlisgidh.

COMHARRAN NA SIDE.

Cha 'n 'eil rud idir ami air am bi daoine a'
bruidhinn cho trie 's a bhios iad a' bruidhinn air
■ an t-sid, agus tha deagh aobhar air sin oir tha
sinn uile ann an tomhas air chor-eigin an earbsa
rithe. Na'n tugadh tu air falbh na tha de
sheanchas air a dheanamh anns an rioghachd
mu 'n t-sid, bu shuarach na bhiodh air fhagail.
Daoine a tha ceart coma mu iomadh rud anns
am bheil iiigh agad-sa, tha iad a cheart cho
binrach riut mu 'n tsid ; co dhiu a tha an latha
dol a shileadh no chumas e suas. Agus ged is
beag aca ciod do bheachd mu chuisean ann an
Russia eisdidli iad riut gu geur agus gu ciiramach
nia tha dad as fhiach agad r'a radh mu chomh-
arran na h-aimsir. Cha'n urrainn mise a rkdh
gu bheil dad vir agam r'a innseadh mu 'n t-sid,
ach faodaidh mi cuid de ghliocas nan seann
daoine air a' chuspair sin a chur sios air an
duilleig so. Cha robh gloine side aig na seann
daoine agus cha robh feum aca air, oir bha suil
gheur is inntinn bheaohdail- aca ; agus cha bu
trie leo dol air seacharan ann a bhi toirt
breith air an t-sid. B' annamh a bha iad 'nam
fMdhean-breige.

Bu mhaith le6 daonnan gu 'n leanadh a'
ghaoth a' ghrian; nach atharraicheadh i an
aghaidh na greine. An uair a bha mi 'nam
bhalach chaidh mi mach maduinn thrath, agus
air dhomh tighinn a steach dli' fhedraich
m' athair dhioin ciod an taobh a. bha a' ghaoth.
Cha b' urrainn mise innseadh dha oir cha do
sheall mi, agus tha cuimhne agam fhathast an
t-siiil a thug e orro, mar gu 'm bualadh e gu

grad 'na inntinn nach robh annam ach am
bumalair. B' ann do 'a gliaoith a bheireadh e
fhein aire a' cheud dol a mach a dheanamh e
amis a' mhaduiim, agus bha e neonach leis gu'm
biodh a mhac air cho beag tiiir 's nach do sheall
e oirre. Ma ghabhas duine beaohd air seol is
imeachd na gaoithe cuidichidh sin leis gu mor
ann a bhi toirt breith air an t-sid ris am faod
diiil a bhi aige. Anns a' gheamhradh ma tha a'
ehaoth o 'n ear-thuath asfus a bara ris an ear
's an ear-dheas faodaidh tu bhi car oinnteach,
fhad 's a tha an speur glan is dubhar r'a fhaicinn
aig a bun-bac, gu 'm bi deadh shid ann greis
mhaith. Ma tha an t-sxd neo-slieasmhach agus
gu 'n atharraich a' ghaoth o 'n iar-dheas gus an
iar-thuath mu dhol fodha na greine tha sin 'na
chomharra gu 'm faodar sealltainn ri greis de
shid mhaith. Is ann anns an oidliche as trice
a dh' atharraicheas a' ghaoth gu deas agus gle
thrio tha a' ghaoth deas na's liidire anns an
oidhche na tha i anns an latha. Ma tha a'
ghaoth o'n deas fad tri liithean faodaidh i
atharrachadh gu tuath a dh' aon bhuille, ach is
ann fior annamh a dh' atharraicheas i o thuath
gu deas gun stad latha no dha anns an kh'd an
ear. Ma shil i o'n deas iiine mhaith agus 'na
dheidh sin gu 'n d' thiinig seachduinn de shid
mhaith agus a' ghaotii fhathast air an aon
chalpa, tha sin 'na chondiarra air tiormachd
fhada. Is ann aig eirigh is luidlie na greine as
isle a' ghaoth daonnan, agus tha i gu trie aig a
h-airde mu dhk. uair 'san fheasgai-. An uair a
thionndas i o 'n ear-thuath gus an ear, ma
gheibhear da latlia gun uisge agus nach do thuit
i gu deas, faodar diiil a bhi ri sid mhaith le
gaoth an ear fad ochd no naoi liiithean. Ma
tha a' ghaoth sios is suas, a null 's a nail gun
sffur, na cuir earbsa anns an t-sid. An uair a
chi thu bogha-froise ann an siiil na gaoithe tha
an t-uisge dluth. Is e a' mhaduinn thrith am
as- fhecirr gus beachd a ghabhail air an t-sid
agus a comharran a leughadh. Ma tha neoil
throma r'a fhaicinn anns a' mhaduinn, agus
gu 'm bris iad suas, a' siubhal gus an aird an iar
le eirigh na greine, tha sin 'na chomharra air
latha maith. An uair a dh' eireas a' ghrian, ma
chithear casan foidhpe agus i fhein air a miichadh
le ne6il faodar sealltuinn ri uisge. Anns an
t-samhradh tha e 'na chomharra maith ma
dh' eireas a' ghrian ann an ceo agus gu'n s'gaoil e
roimh sheachd uairean.

Bha na seann daoine cinnteach gu robh
ceangal air chor-eigin eadar an t-sid 's a'
ghealach. Bhiodh dull aca ri atharrachadh aig
tighinn a steach is caochlaidhean na gealaich.
Tha sgoilearan is luchd-ealain ag innseadh
dhuinn an diugh nach 'eil sin fior ; nach 'eil ann
ach be-iehd faoin agus nach 'eil na's motha de
bhuaidh aig a' ghealaich air an aimsir na tha
aig bodach na gealaich air a' chogadh. Cha bu
mhaith leam dol an aghaidh nan sgoilearan, ach

28

cha mho a bu mhaith learn a radh gu robh na
seann daoine air am mealladh anus a' chuia so,
agus a dh' aindeoin nach urrainn mi argumaidean
an luchd-ealain a fhreagairt, feumaidli mi
aideachadh gu 'm bi mi a' sealltuiiin ri atharr-
acbadh side an uair a tliig an ceathramh iir a
steach. Co dbiu is e a' ghealach a tha 'ga
dheanamh no nach i tha e tachairt anabarrach
trie gu bheil an aimair ag atha.rrachadh aig a
caochlaidhean. Co dhiu a tha no nach 'eil iad
ann an co-bheinn tha iad a' tuigsinn a cheile
agus a' gluasad cas ri cois mar phaidhir a tha
cordadh.

Tha cuid de dhaoine an duil gu 'n innis an
gloine an t sid direach mar a dh' innseas an
t-uaireadair an uair. Ach cha 'n urrainn do 'n
ghloine sin a dheanamh ; cha 'n 'eil ann ach
comharra,coltacli ris na oomharran eile a tha
r'am faotainn, neoil, is grian, is gaoth. Faod-
aidh eirigh is tuiteam a' ghloine fichead rad a
chiallachadh, agus mur bheil an duine aig am
bheil e beachdail, agus mur seall e air comharran
eile cho mhaith 's a sheallas e air a' gloine bha
e cho mhaith dha gun e bhi idir aige. Gun dol
na 'a fhaide na so, an uair a thuiteas an gloine
cha 'n urrainn duit a bhi cinnteach co dhiu a
tha dol a thighinn gaoth no uisge, ninr h-aithne
dhuit comharran eile a leughadh. Mar is trice
tuitidh an gloine na 's isle roimh ghaoth mhor
na thuiteas e roimh uisge trom. Tha e 'na
qhomharra na's fhe^rr an gloine a dhol suas gu
reidh seach gu grad. Ma leanas an t-sid ciiiin
a dh' aindeoin gu bheil an gloine a' sior thuiteam
faodar fiuthair a bhi ri aimsir mhosach an uair
a dh' atharraicheas i.

Tha an druchd 'na aon de choniharran na
side. Ma chithear an druchd trom maduinn
air mhaduinn faodar sealltuinn ri sid mhaith.
An deidh latha blath ciiiin anns an t-simhradh,
mur tuit drtichd, tha e ''na chomharra air uisge.
Cha'n fhaicear druchd ri sid dhorcha no ghaothar.
Ma tha liath-re6dhadh ann tri maduinnean an
d&dh a cheile anns an earrach no anns an
fhoghar faodar duil a bhi ris an uisge ; cha'n'eil
an t-uisge fad air falbh cuideachd ma thogas an
liath-reodhadh m' an 6irich a' ghrian. Am
bitheantas tha liath-rebdhadh r'a fhaicinn ann
an sid chaochlaideach.

Am measg chomharran na h-aimsir uile gu
16ir cha 'n 'eil rud idir as cinntiche na na ne6il.
Le bhi beachdachadh orra uile laithean am
beatha leughaidli daoine iad mar gu 'm biodh
leabhar fosgailte, eadhon ged nach urrainn
daibh innseadh do dhuine eile oiamar a tha iad
a' deanamh sin, no ciod a tba lad a' faicinn
annta. Ma chithear na nebil air am fuadacli a
null 's a nail nm dhol fodha na greine tha e 'na
chomharra gu bheil sid robach dliith. Ma chi
thu ne6il bheaga a' f;ls na's motha seall ri uisge,
ach ma chi thu nebil mhora a' fis na 's lugha

seall ri sid mhaith, Ma chi thu nebil agus an
oir aca coltach ri beul saibh no ri luideagan
aodaich, cha 'n e uisge a thig asda ach gaoth.
Nebil dhubha anns an ^ird an iar aig 6irigh na
greine, tha sin 'na chomharra gu 'm bi an latha
fliuch. Tlia ceangal dluth eadar nebil is ceb.
Anns an fhoghar tha uisge gu trie a' leantail
ceb, ach is annamh a chi thu sin anns an
earrach no anns an t-samhradh. Anns an
fhoghar ma chi thu sebraa de cheb ag eirigh anns
an fheasgar bho abhainn no bho na lianachan
reidh r'a taobh is dbcha gu 'n tig reodhadh.

Is e an t-uisge as truime an t-uisge a thig
le tairneanach. An uair a tha teine-adhair ann
agus a tha e a' sileadh tuitidh an t-uisge daonnan
na 's truime air aki\ gach tairneanach a thig.
Ann an deireadh an earraich ma thig teine-
adhair is tairneanach saoilidh tu gu bheil e na's
dluitlie dhuit na tha e aig am sam bith eile. Is
ann annamh a thig tairneanach le gaoth
tuath.

Cha 'n e mhiin gu 'n iarradh na seann daoine
comharran na h-aimsir anns an speur ach bhiodh
iad mar an ceudna a' toirt an aire do na beath-
aichean agus do na h-ebin los breith a thoirt air
an t-sid. Tha iad sin an earbsa ris na siantan
eadhon na 's motha na tha mac an duine, agus
los am beatha a dhion thug an Cruithear dhaibh
faireachduinnean as geire na tha againue air
chor agus gur fhiach dhuit an aire a thoirt
daibh ma bu mhaith leat an t-sid a thuigsinn.
lomadh uair innsidh na h-ebin-nihara dhuit gu
bheil stoirm a' tighinn latha no dha mu 'n innis
an gloine e. An uair a tha sid ghabhaidh dluth
faodaidh tu a bhi cinnteach gu 'n cruinnich iad
gu cladach 'nam buailtean, ag iarraidh fasgaidh.
Tuigidh ciobair beaclidail c'uin a tha stoirm a'
tighinn air gluasad nan caorach. Gobhlain-
gaoithe, rocaisean, tunnagan, geoidh, druid-
eachan — ma bheir thu an aire dhatbh cuidich-
idh iad leat comharran na h-aimsir a
leughadh.

Cha 'n 'eil ach fior bheag de eblas na side aig
muinntir nam bailtean m6ra, ; gheibhear an
t-eblas so mar is trice am measg chiobair-
ean is iasgairean is tbuathanach is dhaoine
eile a tha cur .seachad am beatha anns an
duthaich. Ach eadhon air an diithaich tha
cuid de dhaoine nach gabh beachd air na chi iad
agus aig nach 'eil cuimseachd idir ann a bhi
toirt breith air an t-sid. Ach tha feadhainn
eile ann (bha iad na bu lionmhoire anns ha
seann laithean na tha iad an diugh) a tha ceart
cho cuimseaoh ann an tomhas na side ri luchd- '
ealain Ghreenuich. Theagamh nach b' urrainn
daibh innseadh dhuit gu soilleir ciamar a tha
iad a' tighinn gu co dhunadh air a' chuis, ach
ma dh' fhebraicheas tu dhiubh ciod am beachd
air an t-sid innsidh iad sin dhuit anns a
mhionaid agus is annamh a bhios iad cearr.

i

Air. 8.

1917.

GRADH IS DILSEACHD.

Kachamaid-ne viar an ceudna a chum gu, 'n\
faigh sinn has maiUe ris. Eoin, xi., 16.

Anns na oeud tri soisgeulan cha 'n 'eil dad air
innseadh dhuinn iiiu Thomas, ach a luhain gu'm
b' abstol e. Is e an diadhair Eoin a thug
dhuinn na tha againn de eblas air. Tha esau
'ga ainmeachadh ceithir uairean, agus chiiiii e
cuimhne air ceithir facail a labhair Tomas. Leis
na facail sin tha Tomas, ged tha e marbh, a'
labhairt fhathast ; oir tha iad a' nochdadh ciod
a ghn6 dhuiue a bha ann. So na facail —

(1) Rachamaid-ue mar an ceudna, a chum
gu 'm faigh sinn bas maille ris.

(2) A Thighearna, cha 'n 'eil fbios againn
e' ilite am bheil thu a' dol ; cionnus is aithne
dhuinn an t-slighe.

(3) Mur faic mise aile nan tairngean 'na
lamlian, agus mur cuir mi mo mheur ann an
aile nan tairngean, agus tnur cuir mi mo limh
'na thaobh, clia chreid mi.

(4) Mo Thighearna agus mo Dbia.

Sin uile na's aithne dhuinn de sheanchas an
abstoil Tomas, air chor agus gu bheil e comasach
dhuinn uile ar-n inntinn a dheanamh suas air
ar son f^in ciod an sebrsa duine a bha ann.
Cha 'n 'eil cothrom sam bith aig daoine ealanta
is ionnsaichte thairis air daoine eile anns a'
chijis so, oir cha'n'eil eolas aca-san uime nach 'eil
againne

Aig aon am bha e 'na fhasan a radh nach robh
ann an Tomas ach flor mhi-chreideach, agus
theagamh gur e sin am beachd a tha aig a' mhor-
ehuideachd air an diugh fhathast. Tha an
sean-fhacal ag radh, "thoir droch ainm do cJm
agus faodaidh tu a bhathadh :" gu mi-fhortanach
dha fhein fhuair Tomas droch ainm air chor
agus nach 'eil 'ainm idir cho ciibhraidh anns an
eaglais ri ainm nan abstol eile. Ach is ann gle
aimamli a gheibhtear an fhirinn ann an far-
ainmean : tha an fhirinn (mar bha i riamh) ann
an grunnd tobair, agus feumar cladhach air a
son le sluasaid.

Cha robh as-creideamh ann an Tomas a
thaobh na h-aiseirigh ach mar bha anns na
h-abstoil uile. Tha e fior nach do chreid e a
chompanaich an uair a dh' innis iad dha gu 'n
d' eirich losa, ach cha mh6 a chreid iadsan na

mnathan an uair a dh' innis iad daibli e. An
uair a chunnaic iad losa shaoil iad gur e
tamhasg a bha ann, agus b'fheudar dha an cur
as am beachd m'an do chreid iad. Ch<i robh
Tomas maille ris na h abstoil eile an uair a
nochd e dhaibh a lamhan agus a thaobh, agus
theagamh gu 'n do shaoil e nach robh iad ach a
tarruing as an uair a dh' innis iad dha an deidh
laimhe gu robh losa be6. Co dhiu thuirt e
riutha mar thuirt iad f^in ris na mnathan —
nach robh an rud a bha iad ag rkdh coltach.
Ach fhreagair iadsan (theagamh mar so), " A
dhuine gun reusan, nach tu a tha danarra, an
ann a' cur teagamh 'n ar facal-ne a tha thu f
chunnaic sinn e le ar sililean agus nochd e
dhuinn a lamhan agus a thaobh." " jbireach
sin," arsa Tomas, "an uair a chi mise a lamhan
agus a thaobh creididh mi cuideachd." Ma bha
Tomas as-creidmheach bha e as creidraheach
anns a' cheart doigh anns an robh iad uile,
air chor agus nach 'eil e ceart a bhi faotainn
coire dha mar gu 'n do thuislich e a thaobh na
h-aiseirigh os cionn dhaoine eile, no mar gu robh
6 'na ghreim mills leis teagamh a chur anns an
rud mhiorbhuileach a thachair.

Cha robh e 'na ghreim mills do Thomas a bhi
teagmhach mu 6irigh losa o na mairbh. B'e
dealachadh ris hrbn a bu mhotha a thainig air
liamh, agus b'e an sgeul a b' aoibhniche leis a
chluinntinn gu robh e fhathast beb. Cha'n'eil
ann ach faoineas a radh gu robh an staid inntinn
anns an robh e an deidh bas a Mhaighstir idir
coltach ris an staid inntinn anns am bi daoine
an diugh a tha ag kicheadh Dhe, no anns am bi
feallsanaich is sgoilearan a' tuiteam an uair a
bhios iad a' niebmlirachadh air ccistean diomhair
is domhain a tha dol os cionn an tuigse, gus an
tbisich teagamh is as-creideamh air eirigh 'nan
cridhe mu Dhia agus mu fhirinnean an t-soisgeil.
Cha b' ann mar sin a bha Tomas. Cha b' ann
o'n oheann ach o'n chridhe a thainig a theagamh-
san agus a chridh. Bha e mar neach air a
bhruthadh agus air a lebn, coltach ri duine a
chailleas a' bheau ghaolach, no ri mathair a
chailleas a leanabh ; gun chomaa faireachaidh
no smuaineachaidh, ach a' suidhe gvi balbh agus
gu dubhach le cridhe goirt ann an duibhre a'
bhais gun leus soluis agus gun ni ann a bheir
dhaibh comh-fhurtachd. B' ann mar sin a bha
Tomas ; agus an ^ite e bhi 'na choire agus 'na

30

aobhar oilbheim ann, tha a dhiobhail-niisnich
agus a theagamh 'nan comharran cinnteach air
an aite a thug e do losa 'na chridhe agus 'ria
dh6chas. Na'n robh e caoin shuarach mu
shoisgeul na h-aiseirigh cha chuiveadh e dragh
air fein teagamh a chur anu an oainnt cliaich
mu 'n chilis ; ach do bhvigh gu robh a dh6chas
agus aoibhneas uile an crochadh ri losa cha
b' urrainn e fois fhaotainn no ghabhail gus am
biodh e cinnteach nach robh iad 'g am niealladh
f^in agus 'ga mhealladh-san. Bha e mar neach
a clduinneas sgeul cho maith 's cho solasach 's
gu bheil eagal air nach 'eil i fior ; air am bi
eagal gur ann a' bruadar a tha e agus nach 'eil
innte ach aisling caillich mar a durachd.

Ged a dh' fhuiling Tomas fo landian na
h-eaglais agus fo lamhan dhiadhairean mar
nach d' fhuding Peadar no Seumas no Eoin,
gidheadh ma leughar an Tiomnadh Nuadh gu
curamacli chithear nach do chronaich an Slan-
uighear fein riamh e mar a chronaicli e iadsan
air uairean. Agus saoilidh sinn gur cliu dha
siu (an cliu da rireadh as airde) agus gu 'm bu
ch6ir a chuimhneachadh as a leth, Cha d' iarr
e riamh air a lathair fhagail mar a dh' iarr e air
fear diubh-san ; cha mho a leag e a shiiil air le
mulad no mi-gliean, agus idir cha d' thuirt e ris
gu rol)h spiorad olc air a ghiulan, mar thuirt e
riusan. Air an laimh eile, thug Criosd dha gu
grad agus gu caomhail an comharra a dh' iair e,
mar gu 'm biodh e ag aideachadh leis a sin, gu
robh iarrtus Thomais nidurra gu leoir agus nach
robh flobhar oilbheim ann. Agus an ni nach
toir oilbheum do'n Mhaighstir saoilidh sinn
nach ruig e a leas oilbheum a thoirt d'a
dheisciobuil. An uair a thigeadh daoine gu
losa ag iarraidh chomharran b'e am faoal a
theiteadh e riu mar bu trice, " tha gineal fhiar
ag iarraidh chomharran ach comharran chs^
toirear dhaibh ;" ach cha b'e sin idir an dbigh a
ghabh e air Tomas ; thug e dha gu saor an
fhianuis agus an comharra a bha dhith air, agus
riun e sin a chionn gu robh fhios aige gu maith
nach robh droch cridhe no cridhe as-creidmheach
ann.

" Cuir an so do raheur agus feuch mo lamhan."
Co dhiu a rinn Tomas mar a dh' iarr losa air no
nach do rinn cha 'n urrairtnear a ridh. Cha'n'eil
Eoin ag innseadh dhuinn, ach" bu mhaith leinn
a chreidsinn nach do rinn. Ged nach rnig sinn
a leas a ridh c' ar son (oir tuigidh ar luchd-
leiighaidh ciod a tha 'n ar n-inntinn) tha sinn
taingeil nach 'eil Eoin ag radh gu 'n deachaidh
Tomas air adhart an la ud gus corp naomh an
t-Slanuigheir a liimhseachadh mai- gu 'm biodh
dotair a' laimhseachadh corp a' mhairbh, no
fear-ealain a' dearbhadh stuthannan diomhair
'na sheomar-oibre gu socruch' lionnar ann am
fuil fhuar. Cha bu bh5idheach an dealbh sin,
agus is maith leinn a chreidsinn gu 'n do stad

Mo Thigh-

Tomas gun dol tbuige sin. Tha a' ghaoth a
seideadh far an aill leatha, agus air do Thomas
guth a Mhaighstir a chluinntinn tha sinn an
diiil gu 'n do sheid an Spiorad Beo air eiblilean
a chreidimh a bha lag is fann, agus o'n staid
iosal anns am bi daoine ag iarraidh chomharran
follaiseach mu nithean spioradail gu robh e air
a thogail suas gu staid as airde agus as fhearr,
an staid anns an aithnichear agus anns am
fairichear gur ann air mhodh spioradail a
thuigear iad. Cha b'e faireachduinn no fianuis
nam meur ach fianuis is cumhachd an Spioraid
naoimh a thug air Tomas a rkdh.
earna agus mo Uhia."

Saoilidh sinn, ma ta, nach 'eil e ceart a bhi
smuaineachadli air Tomas mar nach robh ann
ach Sadusach am measg nan abstol eile. Cha
robh 6 na bu mhi-chreidiche na each, ach a reir
coslais bha e na bu mhisneachaile. Co dhiu,
tha sinn an diiil gu 'm faodar am beachd sinn a
tharruing o na briathran so gun an fliirinu
fliiaradh, " Rachamaid-ne mar an ceudna, a
chum gu 'm faigh sinn bas niaille ris." Sin am
facal a thuirt Tomas an uair a dh' innis losa do
na deisciobuil gu 'n do chuir teaghlach Bhetani
fios air agus gu robh e 'na bheachd dol thuca.
B' ann do Pheadar a b' fhearr a thigeadh e
labhairt aig an km agus a thairgsinn dol maille
ris, oir b'e Peadar am bitheantas am fet»r-
labhairt air son nan abstol uile. Ach cha do
thairg Peadar sin a dheanamh 's cha mho a
thuirt each diog oir bha fhios aca uile gu robh e
cunnartach dhaibh fein agus do losa an aghaidh
a noohdadh dliith do Jerusalem. Is e Tomas a
mhain a labhair, " Rachamaid-ne mar an ceudna
a chum gu 'm faigh sinn Ijas maille ris." Cha n
e sin briathran mi-chreidich ach briathran duiue
aig an robh teb-ghradh do 'n Mhaighstir, agus
misneach a bheatha a chur ann an cunnart air
a sgath. Cha trie le daoine am beatha a chur
an cunnart air son neach no air son aobhair
anns nach 'eil iad a' creidsinn. Bha Tomas deas
gus a bheatha a chall as leth a Mhaighstir, agus
tha sin a' dearbhadh gu robh an da chuid
creideamh aige ann, agus dilseachd aige dha.
Is maith an rud dilseachd oir tha i na's maisiche
na ghrian ; dilseachd do ar c^irdean agus gu
sonruichte dilseachd do ar Tighearna agus ar
Dia. "Mar is beb lehobhah," thuirt Elisa ri
Eliah, " agus mar is beo t-auam, cha 'n fh^g mi
thu." " Cia b'e taobh a theid thusa," arsa Rut
ri Naomi a mathair-cheile, " theid mise ; far am
fan thusa fanaidh mise, far am faigh thusa bas
gheibh mise bas, agus an sin adhlaicear rjoi.
Gtu 'n deanadh lehobhah mar sin ormsa, agus
tuilleadb mar an ceudna, ma chuireas acli am
bas dealachadh eadaruinn." Sin dilseachd a'
ghraidh, agus taobh nam briathran taitneach
sin anns an do chuir naoimh an t-seann
t-saoghail an c6ill an dilseachd do an cairdean.

1

I

;5i

faodar na biiatlirau a chuv leis an do nochd
Toiiias a dhilseachd do rod a b' aithne dha an
toiseach mar charaid gaolach acli a b' aithne dha
mil dheireadh mai- a Thighearna agiis a Uhia,
" Raohamaid-ne mar an ceudiia, a chum agus
gii 'm faigh sinn biis maille ris."

Gradh do Chriosd agus dilseaohd dha — sin
fior chomharran na diadhaidheachd. Far
nach 'eil iad cha 'n 'eil tairbhe ann an ni sani
bith eile, agus far am bheil iad cumaidh iad
aodann agus cridhe duine ris an t-solus, ea.dhon
ged nach urrainn e a radh gu bheil gaoli ni aims
a' Bhiobull soilleir dha, agus ged nach urrainn e
aon anns an fhichead a fhreagairt de na ceistean
a dh' eireas 'na iuntinn, no chuireas daoine mi-
chreideach air. Le cion griiidh is cion dilseachd
chaidh ludas a mach do 'n dorchadas iomallach,
ach chinn gradh is dilseachd Thomais anns an
t-solus e, agus chunnaic e gl6ir an Tighearna : —
" Mo Thighearna agus mo Dhia."

SEANCHAS MU PHOL.

Tha ceist no dha mu'n abstol Pol air am bu
mbaith leinn beagan seanchais a dheanamh,
agus is e so a' cheud te, "Co ris a bha e
coltach ? "

A reir beul-aithris na h-eaglais cha robh ann
ach duine beag, ach dh' fhaodadli e a radh mar
thuirt Lloyd George ri fear a thilg air aon uair
nach robh e mor. Bha e a' labhairt aig coin-
neamh mhor a bha cruinu ann an aite-eigin an
Sasunn, agus ann an teis-meadhoin na h-(braid
ghlaoidh peasan de Shasuunach ris nach rob'i
ann ach duine crion suarach 'na phearsa. Anns
a' mhionaid fhreagair Lloyd George, " Anns an
diithaich as an d' thainig mise is e an cleachd-
adh a tha againn duine a thomhas bho smigead
gu mullach a chinn, ach tha e coltach gu'm bu
mhaith leat-sa a thomhas bho smigead gu bonn-
aibh a chas." Na'n robh an seorsa tomhais sin
air a dheanamh air Pol theagamh gu'm faicte
nach anu na bu lugha ach na bu mhotha na 'n
cumantas a bha e. Ged a chluinuear trie gu
le.6ir gu robh e iosal 'na phearsa, cha chuala sinn
duine I'iamh ag radh gu robh ceaqn beag air.
Ach beag no mor a cheann bha stuth maith
ann, agus is e sin bun a' ghnothuich. Is beag
am maith do dhuine ceann mor a bhi air ma tha
e Ian mosgain is smodain is cath, agus is beag
an ceann anns nach tiochd eanchainn gu ledir
ma tha an t-eanchainn de stuth maith.

Tha seanu leabhar ann ris an abrar, Gniomh-
aran Ph6il agus Thecla, anns am bheil cunntas
air a thabhairt mu choslas an abstoil, agus is
ann o'n chunntas a gheiljhtear anns an leabhar
sin agus bho fhaoal no dha anns na litrichean
aige fhein a fhuair an eaglais am beachd a tha
aice air Pol o'n leth-amuigh. A reir an leabhar
so cha robh ann ach sorchanach beag de dhuine,

le casan goirid is bogha orra aig na gliiinean;
mailean mora; sr6n mhor; is sgall air a cheann;
aodann tlathail a bhiodh air uairean mar aodann
aingil. Tha e coltach cuideachd gu robh siiilean
goirt aige (theagamh gu robh iad lag gu uildurra
ach air am milleadh le teas na h-aird an ear
anns an t-s^mhradh), agus gu robh dreacli na
h-obair air a lamhan, oir sholair e gu neo-eisiom-
eileach air son a 16in aig a oheaird fhein air
eagal a bhi 'na uallach do na Criosduidhean,
agus mar an ceudna air ghaol eisiompleir mhaith
a thoirt do dhaoine eile agus dreuchd na h-ab-
stolachd a chumail saor is droeh amharu^ nan
einneach. Anns na litrichean aige fhein tha
rud no dha a tha cordadh ris a' chunntas so.
Tha e ag innseadh gu robh muinntir Chorint ag
rkdh uime gu robh a lathaireachd chorporra
anmhunn agus a chainnt suarach. Faodaidh
e bhich cuideachd gu robh anmhuinneachd a
bhodhig fein ann an inntinn Phoil an uair a
thubhairt e, "Tha an t-ionmhas so againn ann
an soithichean creadha," agus a ris, "Tha sinne
a tha anns a'phailliun so ag osnaich, air dhuinn
a bhi fo uallaich." "Tha fhios agaibh," thuirt
e ri eaglais Ghalatia, "gu'm b' ann tre anmhuinn-
eachd na fe61a a shearmonaich mi an soisgeul
dhuibh an toiseach agus air an ni sin a bha 'na
bhuaireadh dhuibh anu am fheoil cha do rinn
sibh dimeas, agus cha do ghabh sibh grain
deth." Cha 'n 'eil teagamh nach e a shuilean a
bha e a' ciallachadh leis an f hacal so ; ach cleas
dhaoine eile ma bhios dad cearr air an aodann
shaoileadh Pol gu robh a luchd-eisdeachd a' gabh-
ail am barrachd aire dha sin na bha iad a'
deanamh. Is annamh duine nach bi car diiiid
ma tha athailtean air 'aodann.

Is e an aon ni as aithne dhuinn anns an
Tiomnadh Nuadh a tha dol car an aghaidh an
deilbh so, an rud a thachair ann an Listra an
uair a shaoil muinntir a' bhaile sin gu'm bu
diathan ann an coslas dhaoine Pol agus Barna-
bas, agus a thug iad lupiter mar ainm air Bar-
nabas agus Mercurius air Pol. Bha seann radh
anns an duthaich sin gu'n d' thainig Righ nan
diathan agus teachdaire nan diathan uair-eigin
roimhe so 'nam measg agus nach d' aithnich iad
iad. Dh' iarr na diathan aoidheaohd anu an
Listra ach aoidheachd cha 'n fhaigheadh iad,
ach a mhaiii bho aon teaghlach a ghabh riutha,
agus a fhuair beannachd mhor an am dhaibh
falbh. Ach tha e coltach gu'n do chuir njuinn-
tir Listra romhpa nach beirteadh orra 'nan
cadal an dara uair, agus cho luath 's a leighis
Pol an duine a bha bacach o bhroinn a mhathar
rinn iad suas an inntinn gu'm bu diathan a bha
annta ague chuir iad luim air tairbh lobradh
daibh. .\ch chuir Pol casg orra, ag radh, "Is
daoine sinne 'n ar n-aigne cosndiuil ruibh fein."
So, ma ta, an argumaid bhuaithe sin: — bha
maise is moralachd pearsa daonnan ceangailte

32

ri diathan na seann Ghreige aun am beachd an
t-sluaigh, agus ma blia Pol suarach 'na phearsa
no duaiclmidli 'na dhreach cha'n'eil e furasd a'
radh cia mar a shaoileadh muinntir Listra gu'm
bu dia e. Faodaidh e bhith ged nach robh e
mor gu robh e tromadail, gu robh smachd is
ughdarras is cumhachd na diadhaidheachd 'na
'aodann.

Cha deachaidh daoine riamh cho fada air
seacharan ri cuid de eaglais Chorint an uair a
thuirt iad uime gu robh a chainnt suarach.
Ciiinnt Phoil suarach ! duine a chuir le a bhria-
thran an saoghal bun os cionn. An deachaidh
daoine riamh cho fada cli '.' Leis a' bhreith a
thug iad air Pol tha iad 'gan diteadh fhein gu
. soilleir, agus a' noohdadh an doille inntinn a
dh' fhaodas tuiteam eadhon air daoine turail an
uair a chuireas iad an teanga an sas ann an
duine nach toigh leo. Cha bu toigh leis na
se6id ud Pol, oir cha chluicheadh e am port a
bha dhitii orra-sau, agus a chionn nach cluicli-
eadh ghabh iad fearg ris, agus thainig am fearg
gu f uath, agus dhall am fuath an tuigse gus mu
dheireadh an d' thug iad orra fh^iu a chreidsinn
su robh cainnt Phoil suarach. Binn a bha cho

o

cearr ris a' bhinn a thug na mnathan ann an
Cill-ma-cheallaig.

Mur robh Pol niur bha e ruighinn (mur bith-
eadh cha seasadh e ris an ana-cothrom a thug e
d'a bhodhig ann an aobhar an t-soisgeil); mur
robh e maiseach 'na phearsa bha e taitneaoh 'na
ghiulan (tharruing e gradh dhaoine tuigseach
thuige fein ann an d6igh anabarrach); agus mur
robh e fileanta 'na bhriathran bha a bhriathran
daonnan luchdaichte le beatha is gliocas. Bha
inntinn nilior is cridhe mor aige agus bha 'inn-
tinn 's a chridhe air an soillseacliadh ann an
tomhas neo-chumanta leis an Spiorad Naomh,
agus am buadhan uile air an coisrigeadh do
Dhia a thug dha iad.

Is e an ath cheist air am bu mhaith leinu
beagan a radh, am faca Pol riamh Criosd aims
an f hebil 1 Their cuid de sgoilearan gu'm faca
ach their cuid eile nach faca, nach do dhearc e
riamh air an aghaidh naomh gus an do dhearc
e oirre air an t-slighe gu Damascus. Cha'n'eil
am facal a tha e fhein ag radh ann an 2 Cor.
V. 16, "Ged a b' aithne dluiinu Cricsd a reir na
fe61a, gidheadh a nis clia 'n aithne dhuinn e mar
sin na's m6," a' socruchadh na ceiste taobh
seach taobh. Tha e fior gu bheil e ag radh ann
an aite no dha gu'm faca e Criosd, agus tha e
fior gu bheil e a' steidheachadh abstolachd fh6in
air a sin, ach cha 'n uriainnear a bhi cinnteach
ciod an seadh anns am bheil e a' labhairt, co
dhiu a tha e a' labhairt gu litireil no air mhodh
spioradail. Is e an aon ni as urrainnear a rkdh
gu robh Pol ann an lerusalera mu 'n km anns
an robh Criosd air thalamli, agus gu'm faod
gu'm faca e e.

Ciod an inbhe shaoghalta anns an do rugadh
's an do thogadh Pol ? B' Abhaist duinn a bhi
creidsinn gu robh 'athair gu maith air a dhoigh,
ach leugh sinn o chionn ghoirid leabhar anns an
robh atharrachadh beachd air a chur sios; anns
an robh e air a radh gu'n do rugadh Pol aun an
inbhe i6sal, agus nach robli ann ach fear-oibre
bochd coltach ris an d^ dheisciobul dheug.
Cha 'n 'eil dreach na firinn air a' bheachd so, oir
cha 'n 'eil e idir coltach gu'm faigheadh mac
duine bhochd cothrom air bliadhnachan a chur
seachad aig casan Ghamaliel (cha b'e sin an
salann saor), no idir gu'n taghadh sagartan
uaibhreach is niaithean na duthcha e gus dol
air thuius sonruichte gu Damascus. Tha an
t-ard sgoilear sin Sir Uilleam Ramsay am
beachd gu robh atliair Phoil 'na dhuine saoibhir
agus 'na dliuine ]>rionnspalach ann an Tarsus.
Tha e de'n bheachd cuideachd gu robh cuid
mhaith airgid aig Pol fh6in aig am s6nruichte
d'a bheatha. C aite an d' fhuair e e ? Fhuair,
tha e air a radh, bho 'athair; do bhrigh nach
robh e 'na chleachdadh aig na h-Iudhaich tiom-
nadh a dheawamh thigeadh cuid an athar air na
mic an d^idh a bhais a dhe6in no a dh'aindebin
a thoile. Faodar a chreidsinn nach b' ann 'na
dheoin a bheireadh an seann Pharasach dileab
d'a mhac Pol, oir 'na shuilean-san ohaidh e fada
fada air seachran agus chuir e a theaghlach 's a
chreideamh gu naive fhollaiseach. Ma fhuair
Pol dileab ciod a riiin e rithe? An do chaill e
'airgiod, agus an e sin a thug air tionndadh ri
fuaghal chraicioun '? An do chuir athair a mach
as an tigh e ? An do thionndaidh a dh^imhich
eile an ciil ris 'i Ciod an doigh auns an d'
fheuch maithean a' chreidimh ludhaich ri an
gamhlas a noohdadh dha, a thuilleadh air na
tha sinn a' leughadh anns na sgriobtuirean ']
Cha 'n urrainnear na ceistean sin a fhreagairt,
ach CO dhiu tha e fliein ag radh gu'n d' fhuiling e
call nan uile nithean air sgith losa Criosd, ach
gu'm bu bhuannachd dha Criosd fhaotainn seach
an saoghal uile a shealbhachadh.

AS-CREIDEAMH.

Tha creideamh aig na h-eoin nach 'eil agadsa.

— Seann fhacal.

Feuch, eoin nan speur tha seinn gu binn,
Cha chuir iad siol 's cha bhuain,
Gidheadh tha Dia a' freasdal daibh
Le chaoimhneas cairdeil, buan.

An Dia a dh' eisdeas gairm nan eun
'S a chbmhdaicheas gach bhith,
Nach solair e do 'n Chriosduidh chaomh
A mhaoin o la gu \k.

Air. 9.

1917.

AMHGHAR IS CUIDEACHADH.

Na hi-safad uam, oir tha amhghnr am fagus,
oir cha'n'eil neach arm a chuidicheas. — Salm
xxii., 11.

Tha e air a radh gur e Daibhidh a sgriobli an
t-saloi so, ach an uair a leughar i gu curamach
chithear gu bheil tomlias fulangais innte air
nach robh fiosrachadh pearsanta aig Daibhidh
riamh. Cha d' fhuiling esan no aon de naoimh
an t-seann Tioninaidh an deicheamh cuid de 'n
amhghar air am bheil an t-sahu so a' labhairt,
air chor agiis gu bheil a' cheist ag eirigh — oia
mar a b' urrainn do Dhaibhidh labhairt mar
gu'ra biodh a chridhe is fhebil fein a' fulang
nan nithean a tha e ag ainmeachadh. Is e an
fhreagairt gu 'n do labhair an salraadair ann an
spiorad na fiistneachd agus fo sheoladh an
spioraid naoimh mu 'n Mhessiah a bha ri
teachd, agus gur e so aon de na sgriobtuirean
anns am bheil naoimh an t-seann Tiomnaidh a'
deanamh fianuis roimh - laimh air fulangais
Chriosd, agus air a' ghl6ir a bha gu an lean-
tuinn. Cha 'n e salm le Daibhidh a bu ch6ir
dhuinn a radh rithe ach salm le Criosd, oir cha
robh i air a coimh-lionadh gus an robh esan air
a sh'uieadh air a' chrann-cheusaidh, agus an
d' uisnich e i gu bhi cur an ceill faireachduinn
fheola agus saothair anania.

Tha i a' t6iseachadh leis na briathran, " Mo
Dhia, mo Dhia, c' ar son a threig tliu mi ?", na
briathran a labhair e an uair a thuit dorchadas
Chalbhari air, agus anns na rannan a leanas tha
sealladh air a thoirt dhuinn roimh-laimh air
nithean a bha gu tachairt : —

Is masladh dhaoine mise, agiis tair an t-sluaigh,
Ni iadsan uile a clii mi gaire-fanoid riiim ;
Fosglaidh iad gu farauinn am bilean,

Crathaidh iad an ceann, ag radh,
Chuir e a dhoigh ann an lehobhah, aaoradh e e ;
Teasairgeadh e e, a chionn gu bheil tlaohd aige ann.

Dh' iadh coimhtliional dhroch dhaoine umam :
Lot iad mu limhan agus nio chasan
Roinn iad mo thrusgan eatorra,
Agus air n ' "deadh thilg iad croinn.

Ach tha aon ni gu s5nruichte air am bheil an
t-salm so a' tighinn thairis, agus is e sin,
6nrachdas Chriosd am measg nan daoine a bha
'nan suil-fhianuisean air a' bh^s. Tha sin r'a
fhaicinii ann an iomadh facal a tha air a chur
BIOS innte, ach tha e r'a fhaicinn gu soilleir
agus gu druidhteach anns na briathran, "Na
bi-sa fad uam, oir tha amhghar am fagi^s, oir
cha 'n 'eil neach ann a chuidicheas." Rud

iongantach da rireadh, agus rud br5nach, gu 'm
biodh esan a bha oho Ian de chaomhalachd e f^in,
agus a thug seaohad do dhaoine eile cho pailt —
gu 'm biodh e as eugmhais co-fhaireachduinn a
bhriithrean ann an am fheuuia. Ach b' fhior a
labhair am faidh an uair a thubhairt e, " Shaltair
mi an t-amar a'm' aonar agus de na sl6igh cha
robh aon neach maille rium." Coltach ris gach
neach nach liib a ghlun do spiorad no do chleach-
danna an t-saoghail bha Criosd 6nrachdach 'na
bheatha, ach bha e gu s6nruichte onrachdach 'na
bhas, oir dh'fhiosraich e amhghar nach gabhadh
innseadh, agus amhghar nach tuigeadh na daoine
a bha mu 'n cuairt air aig Oalbhari an la ud ged
dh' innseadh e e.

Ann an seadh fior tha daoine daonnan
6nrachdach ann an la na trioblaid. Gun
teagamh is maith do dhuine cairdean caomhail
a bhi dliith dha an uair a thig amhghar thuige,
agus is priseil do 'n chridhe le6nta co-fhaireach-
duinn blath fhaotainn, ach aig a' cheart am tha
e fior nach urrainn eadhon na cairdean as dilse
ach fior bheagan d'a eallach a ghiulan. Faod-
aidh iad dol leis ceum no dh^ de 'n t-slighe ach
cha 'n urrainn daibh dol na 's fhaide, agus
feumaidh e an c6rr a choiseachd 'na aonar, a'
stiuradh a chiirsa le sholus fein a mhain. " Is
aithne do 'n chridhe a shearbhas f6in ; agus 'na
aoibhneas cha bhi comh-roinn aig coigreach."
Ma tha so fior mu bhr6n cumanta, mu amhghar
is trioblaidean a tha coitchionn is do-sheachainte,
nach motha gu mor a tha e fior mu 'n bhron
anaraa a dh' fhuiling Criosd air Calbhari, am
fulangas diomhair sin leis an do choisinn e saorsa
do 'n t-saoghal, agus a tha dol os cionn ar
n-e61ais. An uair a dh'fheuchas duine ri dol a
steaoh ann am faireachduinnean an t-Slanuigheir
air a' chrann-cheusaidh, an uair adh' fheuchas e
ri saothair anama a thuigsinn, tha e 'ga chall
f^in. Chi e airde is leud is dbimhneachd nach
gabh rannsachadh no tomhas. Tha e mar gu 'm
biodh paisde beag ri aghaidh diomhaireachd
nach urrainn e a thuigsinn. An uair a thig am
bas a steach do theaghlach anns am bheil clann
6g, chithear na paisdean a' sealltuinn suas ann
an aodann bronach is suilean deurach chaich, mar
gu 'm biodh iad a' feuchainn ri thuigsinn ciod a
tha cearr. Tha fhios aca gu bheil nithean mora
air chor-eigin a' tachairt a tha iongantach
dhaibhsan, ach cha 'n urrainn d' an inntinnean
beaga a ghabhail a steach ; tha iad a' beantail
ri iomall br6in a tha os cionn an tuigse. Is ann
mar so a tha sinn uile a thaobh fulangais an
t-Slanuigheir air Calbhari ; ann an 6nrachdas a

34

bhrbin-san cha'n urrainn sinn comh-roinn a bhi
againn, ach is urrainn sinn ar gliin a lubadh 'na
lathair le urram agus eagal diadhaidh, a' beann-
achadh ainme ar Dia agus ar Tighearna a
ghradhaich sinn eadhon gu bas. " An neo-ni e
dhuibhse, O sibhse uile a tha gabhail seachad ;
amhaircibh, agus faicibh am bheil doilgheas sam
bith cosmhuil ri mo dhoilgheas-sa a thugadh
orm ? "

Do bhrigh gu 'm b' aithne do losa ann an
laithean fhebla onrachdas na h-^mhghair agus
mar an ceudna onrachdas a' bhkis tha e comasach
air cuideachadh a thoirt a nis dhaibh-san uile
aig nach 'eil neach eile a chuidicheas iad, ma
ghlaodhas iad ris agus ma dh' eireas an iirnuigh
suas, " Na bi-sa fad uam, oir tha amhghar am
fagus." " B' eigin da anns na h-uile nithean a
bhi air a dheanamh cosmhnil r'a bhrkithrean, a
chum gu'm bitheadh e 'na Jird-shagart trocaireach
agus d'lleas ann an nithean a thaobh Dhe ; oir a
mheud 's gu 'n d' f huiling e fein, air dha bhi air
a bhuaireadh, tha e comasach air cabhair a
dheanamh orra-san a tha air am buaireadh."

Anns na laithean so tha daoine fo bhr6n tre
iomadh gn^ deuchainn. Tha amhghar am fagus,
agus am bas aig an dorus. Gach maduinn a
ruigeas am posta iad faodaidh mile dachaidh
anns an duthaich a radh mar thuirt lob, " an ni
roimh an robh eagal orm thachair e dhomb, agus
an ni roimh an robh mi fo uamhann thainig e
orm " Ciod, ma ta, as urrainnear a radh riu ann
an la an trioblaid ? Ciod ach iad a bhi feith-
eamh air Dia, agus cuideachadh iarraidh bhuaithe
ann an km am feuma, agus an urnuigh a chur
suas a bha air a cur suas ris le ar Maighstir —
fear-trebrachaidh a shluaigh — an uair a bha e
fhein bnrachdach 'na bhron agus feumail air
cuideachadh, " Na bi-sa fad uam." Is e uair na
h-airce an uair anns am foillsich ar n-Athair
neamhaidh a ghras am pailteas, oir cha tuig
duine a chomh-fhurtachd a tha ann an Dia gus
an cuir e deuchainn air agus an gabh e fasgadh
fo a sgiathan. Cha do ghlaodh duine riamh ri
Dia ann an diomhanas, agus ma their sinn gu
durachdach agus gu creidmheach, " Na bi-sa fad
uam," bidh a theachd cinnteach mar a' mhaduinn
agus thig e d' ar-n-ionnsuidh mar an driichd a
dh' ath-bheothachadh ar n-anam agus a leigheas
le6n ar cridhe. Agus cha 'n e mhiiin gd'n tig e
d' ar n-ionnsuidh ach fanaidh e maille ruinn.

0 dhbchais Israeli, a Shlanuighear ri
dm, teanntachd, c' uim am bitheadh tu mar
fhear-cuairt anns an Cir 1 agus m,ar fhear-
turuis a thionndaidheas a leth-taohh gu
fuireach car oidhche ? C" uim am, bitheadh
tu mar ghaisgeach aig nach 'eil cumhachd
gu tearnadh. Gidheadh tha thusa, 0
lehobhah, 'n ar meadhon, agus ort-sa tha
sinn air ar n-ainmeachadh ; na dean ar
tr^igsinn.

CHO LUACHMHOR RI OR.

Cha 'n 'eil aon a lathair an diugh de na seann
chraicinn air an robh an Tiomnadh Nuadh air.
a sgriobhadh an toiseach. Luidh an aois orra
air chor agus gu'n deacbaidh iad 'nan stiallan,
air neo thciinig driod-fhortan air chor-eigin eile
'nan caraibh. Tha so a' ciallachadh nach 'eil
aon chrionian de'n Tiomnadh Nuadh againn
mar dh' fhag e Rmh nan abstol agus nan daoine
eile a sgriobh e, ged a bu mhaith leinn Ikmh-
sgriobhaidh fhoil f haicinn. Ach anns an eaglais
bha daoine diadhaidh ann a bha cur seachad
am beatha a' deanamh leth-bhreac de na scriob-
tuirean los eblas an t-soisgeil a chraobh-sgaoil-
eadh, agus is e sin an dbigh anns an d' thainig
an Tiomnadh Nuadh thugainne. Tha cho
mhaith ri dk mhile de na seann leabhraichean-
craicinn sin a lathair fhathast, ged nach 'eil
cuid dhiubh idir cho luachmhor ri ckch. Faodar
a vkdh gur ann mar is sinne iad is luachmhoire
iad; tha an craicinn a tha dol air ais gus a'
chbigeamh linn moran na's fhearr na'm fear
nach robh air a sgriobhadh gus an deicheamh
linn. Tha seann chraicinn de'n t-sebrsa so a'
tionndadh suas an dr^sd 'sa rithist, air am faot-
ainn am measg seann treathlaich ann an cuil
air chor-eigin no fo'n talamh. An uair a bha
am BiobuU air a thionndadh gu Beurla agus gu
G^idhlig an toiseach rinn sgoilearan an t-eadar-
theangachadh sin bho na craicinn a bha aca aig
an am, ach bhuaith sin fhuaradh feadhainn iir
agus feadhainn as sinne na bha aig sgoilearan
an la ud, agus is e so an t-aobhar (co dhiu ann
an cuid) gu'm b' fheudar am BiobuU a bhi air
eadar-theangachadh as iir. Tha tri craicinn
shbnruichte ann a tha air am meas le sgoilearan
OS cionn chaich uile, ach cha robh gin dhiubh
sin aig na daoine a dh' eadar-theangaich am
BiobuU ann an linn Righ Seumas. Faodaidh
sinn A, B, C, a radh ris na craicinn-sgriobhaidh
sin agus cunntas goirid a thoirt orra.

A> Tha am fear so gu fortanach air a
ghleidheadh anns an t-seud-lann Bhreatunnach
ann an Lunnainn, an aon chraicionn-sgriobhaidh
ainmeil a bhuineas do'n rioghachd so no do'n
eaglais Phrbstanaich. Bha e air a thabhairt do
Righ Tearlach a h-Aon le Coireal Lucar, diadh-
air is ^rd phearsa-eaglais ann an Baile-Chon-
stantin anns an Tuirc, anns a' bhliadhna 1628.
Mar so rainig e Sasunn seachd bliadhna deug
an d^idh do na sgriobtuirean a bhi air an eadar-
theangachadh le sgoilearan Righ Seumas; ro
anmoch air son feum a dheanamh dheth. Cha
'n 'eil e uile gu 16ir slan e fhlin. Tha seachd duill-
eagan adhith an t-seannTiomnaidh, cbigarfhich-
ead a dhith toiseach soisgeul Mhata, da dhuilleag
a dhith soisgeul Eoin, agus tri a dhith litrichean
Phoil gu eaglais Chorint. Bha e air a sgriobh-

35

adh amis a' choigeamh linn. Tha e 'ua rud an-
abarrach duilich aois nan seann sgriobhaidhean
so a dheanamh a mach ; feumar beachd a ghabh-
. ail air cumadh nan litrichean is jSchaad rud eile
air nach urrainnear beachd cuimseach is coth-
romach fhaotainn ach bho sgoilearan a tha ag
oibreachadh 'nam measg fad am beatha. Tha
an sgriobhadh a tha air na craicinn as sinne air
a chur sios ann an litrichean mora, gun stad o
thoiseach gu deireadh, air chor agus gu'm feum
sgoilearan beachdachadh air gu curamach, m'an
dealaich iad e 'na fhacail agus 'na rannan agus
'na chaibidealan. Tha e mar gu'm biodh sois-
geul Eoin a' toiseachadh amis an doigh so, —

ANNSANTOISEACHBHAAMFACALAG
USBHAAMFACALMAILLERIDIA.

A thuilleadh air sin bha e 'na chleachdadh
aca a bhi a' caomhnadh uine agus a' caomhnadh
a' chraicinn le bhi fkgail a mach litrichean sbn-
ruichte (M is N mar bu trice, a' sgriobhadh
criom an aite crioman), agus a' deanamh nan
litrichean na bu lugha an uair a bhiodh iad a'
ruighinn iomall a' chraicinn. Sin agus fichead
<;leachdadh eile bha aca, air chor agus gu'm
feum duine a bhi suas ris gach cleas a bha aca
'nan ceaird m'an t^id aige air na sgriobhaidhean
a rinn iad a thuigsinn. Faodaidh sinn samh-
ladh a thoirt seachad agus fhebraich d'ar luchd-
leughaidh an aithnich iad an rann so,

ACHTHAMIAIRMOTHEANACHADHA

IRDHOMIANABHIAGAMAIRSIUBHal

AGABHIMAILLERICROIRISEGUR

OMHORASFEAR.

Ba Tha an craiceann-sgrlobhaidh so air a
ghleidheadh ann an leabhar-lann a' Philpa anna
an R6imH. Theagamh gur e aon as sinne a tha
lithair an diugh agus tha curam nior air a
ghabhail deth. An uair a chaidh an t-Ollamh
Tregelles 'ga fhaicinn — sgoilear ainmeil — cha
ruigeadh iad leis fhosgladh no lamh a chur air
^us an do shiubhail iad a phbcannan an toiseach
agus an d' thug iad bhuaithe peann is sgian is
paipear. Ach gheibhear thuige nat's fhasa anns
na laithean so agus bha e air uisneachadh leis
na sgoilearan a rinn an t-eadar-theangachadh
mu dheireadh air a' Bhiobull. Faodar leth-
bhreac dheth fhaotainn ann an iomadh oil-thigh
is leabhar-lann air feadh na diithcha oir chaidh a
■dhealbh a tharruing. Le ealain nan dealbh-
aidearan tha sin furasda gu lebir a dheanamh,
mac-samhuil do leabhar sam bith fhaotainn.
Tha mu sheachd ceud duilleag anns an leabhar
«o, ach cha 'n 'eil e iomlan nas nib na cich.
Tha toiseach Ghenesis air chall, cuid de na

sailm, agus is e litir nan Eabhruidheach a' chuid
mu dheireadh de'n Tiomnadh Nuadh a tha ann.
Blia e air a sgriobhadh anns a' cheathramh
linn. «

C> Fhuaradh an leth-bhreac so de'n Bhio-
bull ann an tigh-mhanach air beinn Shinai anns
a' bhliadhna 1859. Bha e air fhaotainn leis an
Ollamh Tischendorf, sgoilear ainmeil Gearmail-
teach, a chuir seachad a bheatha a' mebmh-
rachadh nan sgriobtuirean agus a' siubhal
sheann sgriobhaidhean anns gach cearn anns
an robh amharus aige am bitheadh iad. Uair
a chaidh e do mhainistear Shinai chunnaic
e ann an ciiil baseaid mh6r a bha l^n de
sheann phaipearan is chraiceann agus sgriobh-
adh orra. An uair a bhruidliinn e ri fear
de na manaich umpa thuirt esan gu robh
m6ran barrachd air na bha anns a' bhascaid
aca, ach gu 'n do loisg iad an c6rr dhiubh a
thoirt beb an teine. Sheall Tischendorf air na
duilleagan agus sguinn dhuilleagan a bha anns
a' bhascaid, agus thug muinntir an tighe dha
cead mu dha fhicliead duilleag a thoirt leis, oir
bha iad ri bhi air an losgadh co-dhiu. Ach
chunnaic iad gu robh an duine cho measail
air an ulaidh a fhuair e 's gu 'n do ghabh iad
amharus gu robh ua sgribbhaidhean luachmhor,
agus mar sin cha d' thugadh iad dha an c6rr.
Air dha tighinn air ais leig e fhaicinn na
duilleagan priseil do sgoilearan eile agus chunnaic
iadsan anns a' mhionaid gu'n d' amais e air seud
luachmhor. Ach cha d'innis e c' aite an d'fhuair
e iad oir bha dbchas aige gu faigheadh e an
con' an ath-bhliadhna agus bha eagal air gu 'n
gearradh daoine eile roimhe na 'n innseadh e
c' aite an d' fhuair e na craicinn. Bha caraid
's a' chuirt aige anns an Eiphit, ach a dh' ain-
debin na rinn an duine sin air a shon cha
dealaicheadh na manaich ris na paipearan, agus
cha 'n e mh^in nach d' thugadh iad seachad iad,
ach a nis chuir iad iad fo ghlais air chor agus
nach faicteadh iad. Ach bha an Gearmailteach
diorrasach agus mu dheireadh fhuair e na bha a
dhith air, ged a b' fheudar dha leantail air fad
chbig bliadhna deug, a' cur beul-bbidheach air
na manaich. Chuidich lompaire Russia leis —
ceann na h-eaglais Ghreugach — agus tha an
leabhar luachmhor so a nis air a ghleidheadh
ann an leabhar-lann ann am Baile-pheadair an
Russia.

Sin, ma ta, na tri iianuisean as fhe^rr a tha
againn an diugh air litir an Tiomnaidh Nuaidh,
agus is ann orra a tha sgoilearachd an latha so
air a steidheachadh. Facal air bith nach
fhaighear ann an gin de 'n triiir so, faodar
amharus a chur air nach robh e anns a' Bhiobull
an toiseach, ciod air bith ciamar a fhuair e ann.
Mar sin faodar a radh gu bheil na tri craicinn-
sgrlobhaidh so cho luachmhor ris an or.

36

MU LUIBHEAN.

Bho chionu, ghoirid bha sinn a' seanchas ri
balach a bha glanadh buntata ann an achadh
agus chuir e iongantas oirnn nach b' aithne dha
ach gle blieag de ainmean nan luibhean a bha e
a' toirt as. Bha e 'gan tilgeadh fo'n aon ainni
salchar; cha robh ainm aige air aon as an fhich-
ead de na luibhean a bha ag amas air. B'
aithne dha fliodh is harr a' hhrisgein is feann-
tag ach b'e sin uile e. Saoilidh sinn gu bheil
rud-eigin cearr an so agus gu'm bu choir do
bhiiird-sgoile an aire a thionndadh air, oir tha
e coltach gu bheil clann na Gaidhealtachd a'
call e61ais air luibhean is fluraichean is oibrich-
ean eile a' chruthachaidh, eolasa bha aig na
daoine a thainig romhpa. Nach 'eil e a'
diteadh obair nan sgoilean ma gheibh thu balach
an deidh an sgoil fhigail (agus sin balach turail
gu nadurra) do nach aithne a shiiilean a chleach-
dadh agus aig nach 'eil an t-eolas as luglia air
na nithean a tha e a' faicinn 's a' laimhseachadh
gach latha, na fe6ir a tha f^s air na raointean,
na fliiraichean a tha cinntinn anns na mach-
raidhean, agus gach luibh ris am bheil gnothucli
aig an tuathanach, olc no maith ? A dh' ain-
de^in gach adhartas a thainig air muinntir na
Gaidhealtachd 'nan crannchur agus 'nan ionn-
sachadh, tha iad a' dol air ais 'nan cainnt, agus
is e aon de na comhan-an air sin gu bheil ain-
mean nan luibhean cumanta a' dol air chall.
Gheibhear iad bho sheann daoine an sid 's an
so, ach cha 'n aithne do'n oigridh iad, agus cha
'n e sin a mhain ach their iad gu dalma nacli
'eil ainm Gaidhlig orra. Tha ainm Gaidhlig
orra, ach mar a thachair do leabhar an lagha
ann an ludah, leig gineal fhiar na h-ainmean
sin air chall.

Cluas liath. Beuria :■ colts foot. So aon de
na ceud fhluraichean a chithear anns an ear-
rach, a' fas air bruachan is taobh dhigean,
buidhe mar an t-br.

Bearnan Bride. Beuria : dandelion. Thea-
gamh gu'n d' thugadh dha an t-ainm a chionn
gu bheil uiread dhiubh ri fhaicinn air latha
fheill-Bride.

Fuile-thalmhainn. Beuria: buttercup. Tha
moran dhaoine am beachd gu bheil e maith do
chrodh fuile-thalmhainn a bhi anns an iheur
agus gu'n cuir e dath maith air an im, ach is e
an fhirinn nach toigh le crodh e idir; cha chuir
iad an teanga air oir tha sebrsa de phuinnsean
ann a loisgeas am beul.

Gliiineach. Beuria : knapweed. So fior
dhroch luidh nach toigh leis an tuathanach
idir. Tha moran shebrsachan dhi ann, gluineacli
bheag, gliiineach dhearg, gliiineach mhor, gluin-
each dhubh.

Goin-fheur. Beuria: couch grass. Is e so

luibh a tha anabarrach duilich a chumail sios ana
an talanih-treabhaidh mur bheil e air a ghlan-
adh gu maith. Tha i Ian alt agus ma dh"^
fhagar an crioman as lugha anns an talamh
fasaidh i a ris. Cha 'n 'eil dbigli air a fogradh
ach a' chliath a chumail oirre gun sgur. Theirear
fiothran, is traghach, is braim-fheur rithe cuid-
eachd.

Deideag. Beuria: plantain. Theirear ann
an ouid de'n Ghiidhealtachd bodaich dhubha no
lus nan saighdearan rithe.

Glaodhran. Beuria: yellow rattle. Theirear
bodach nan claigeann rithe cuideachd

Carran. Beuria: spurrey. Gheibhear an
luibh dhona so anns an fhoohann ann an talamh
aotram a tha ann an droch cridhe. G\i thric
ma bhios earrach fuar ann tachdaidh an carran
am fochann.

Earr-thtdmhuinn. Beuria: yarrow. Theirear
rithe ciiideachd lus na fala is lus chasgadh na
fala.

Lus nan leac. Beuria : eyebright. Tha leigh-
eas anns an lus so air son shiiilean goirt, agus
theirean glan rids is soillse nan sid rithe.

Cluaran. Beuria: thistle. Tha m6ran shebr-
sachan chluaran no dhibgan ann, — an cluaran
bir, an cluaran uisge, an cluaran bioraoh, an
cluaran deilgneach, an cluaran beag. Is e an
cluaran deilgneach suaicheantas na h-Alba.

BuadJdan-huidhe. Beuria: ragwort. Fasaidh-
an luibh ghrannda so ann an talamh a tha
aotruni is tioram ma tha e air a leigeil a mach
o fheur agus air fheurach bliadhna an d^idh
bliadhna le crodh no eich. Cha ohiim iadsan
sios e oir cha chuir iad am beul air. Is e an
aon dbigh air a chumail sios caoraich a chur air
anns an earrach agus ann an toiseach an t-samh-
raidh ; ithidh iadsan na duilleagan 6ga aige,
agus mar sin cumaidh iad sios e. Ma bheir thu
an aire chi thu nach 'eil buadhlan uair sam bitb
ri fhaicinn air talamh air am bheil stoc chaor-
ach. Is fhearr a spionadh as a bhun seach aa
speal a ghabhail da.

J/ct/6Aeflsg'^Beurla : poppy. Lasair-leana^:^
Beuria : spear-wort. ^toZair^Beurla : water-
cress. L%nbh-a-c]i.neas==Be\\v\a, : queen of the
meadow. Sgeallan=^^e\x\:\a, : charlock. Fdil
chuach=^e\rc\& : violet. Sealhhag no Buin-
neag'=Beurla : sorrel. Peasoir=Beurla : vetch
— paasair lucha, peasair fhiadhaich, peasair
bhuidhe, Lus nam ban si<A=Beurla ; fox-
glove.

Air. 10.

1917.

AIG UAIGH LASARUIS.

G'huil losa. — £"01/1 xi. 3-^.

Bha caoidh is gul is bualadh bhasan anabar-
racli cumanta am measg nan ludhach oir cha
b' urrainn daibh am faireacliduinnean fholach
mar iha sinne cleachdte ri dheanamh, ach ged a
b' ludhaoh losa a thaobh na febla agus ged dh'
fliiosraioh e bron an t-saoghail os cionn uile
chlann nan daoine, clia 'n 'eil iomradh agaiun
gu'n do shil e de6ir ach da uair 'na bheatha, an
uair a gliuil e os cionn lerusaleim agus an uair
a ghuil e aig uaigh Lasaruis.

Car son a ghuil e aig uaigh Lasaruis? Their
daoine gu'n do rinn. e sin a chionn gu robh
gradh aige d'a pheathraichean agus gu robh co-
fhaireachduinn aige riutha 'nam br6n. Tha sin
uile fior ; bha co f haireaoliduinn aig losa ri
luchd a' bhroin daonnan, agus bhiodh co-fhair-
eachduinn aige gu sbnruichte ri teaghlach Bhe-
tani na'n robh am brathair ri fantimm anns an
uaigh. Ach aig an dearbh mhionaid anns an
do ghuil E, bha fhios aige gu robh e fein a' dol
a dhusgadh Lasaruis agus gu'm biodh brbn a
pheathraichean air a tliionndadh gu aoibhneas.
Car son, ma ta, a ghuil el Cha 'n urrainn
duine air tlialamh a bhi cinnteach c' ar son a
rinu e sin (b'e sin cridhe Dhe a I'annsachadh)
acli tha a bheachd fhein aig a h-uile duine a
bhios a' mebmhrachadh air an rud 'na inntinn,
agus is e ar beachd-ne so, gu robh e muladach
leis duine a chaidh a steacli do staid shona a
thoirt air ais gu iipraid is peacadh an t-saoghail
a ris. Ach theagamh gu'n abair duineeigin
ruinn, ma bha sin mar sin c'ar son a thug e air
ais e? c'ar son nach do leig e le Lasarus fan-
tuinn far an robh e agus nach do ghabh e dbigh
eile air brbn a pheathraichean a leigheas"? Cha
do rinn e sin a chionn gu'm faca e nach robh
rathad air inntinnean nan daoine a bha tim-
chioll air fhosgladh do na nithean a bha e teag-
asg dhaibh — gu'm b' esan Tighearna na beatha
agus a' bhais, gu'm b' esan an aiseirigh agus a'
bheatha — ach comharra follaiseach is driiidh-
teach a thoirt dhaibh air a chunihachd. Tha
, sinn an dull nach robh e a' ciallachadh an tois-
each a' mhiorbhuil so a dheanamh, agus nach
do rinn e i idir na'n robh smuaintean nan deis-
ciobul agus smuaintean an teaghlaich ann am
Betani na bu spioradaile agus na bu chreid-
mhiche na bha iad. Ach chunnaic e gu robh
an dbchas uile gu leir anus na nithean a bha

faicsinneach agus nach robli greim laidir aca air
nithean neo-fhaicsinneach is siorruidh, agus mar
sin rinn e su,.s 'inntinn gu nochdadh e a ghlbir
as ur agus cumhachd Dhe.

Ach an rud a bha 'na bhuannaohd dhaibhsan
bha e 'na chall do Lasarus; saoilidh sinn gur e
sin an smuain a thainig ann an cridhe losa an
uair a ghuil e B' aithne do losa mar nach
aithne dhuinne aoibhneas staid nan naomh; b'
aithne dha a' ghlbir a tha maille ri Dia agus na
nithean a tha air an ullachadh do'n dream aig
am bheil gradh dha, agus do bhrigh gu'm b'
aithne, cha b'ann 'na dhebin ablieireadh e caraid
caomh air ais a fiaitheanas gu fuachd is peacadh
is doilghiosan an tsaoghail so. Na'm b' ann
air na peathvaicheau a bha e a' smuaineachadh
bhiodh gairdeachas 'na chridhe an aite debir a
bhi 'na shiiilean (oir bha e a' dol a thoirt dhaibh
iarrtus an anaraa, a' dol a thoirt dhaibh am
brathar); ach cha b' ann idir orra san a bha e
a' Smuaineachadh aig an am ud ach air Lasarus
fhein agus is ann air a shon-san a ghuil e. Ged
a bha Pol a' faireachduinn gu robh e na b'
fheumaile do'n eaglais e fhein a bhi maille riu
anns an fhebil tha e ag radh gu robh miann air
siubhal agus a bhi maille ri Criosd, oir b'e sin a
b' fhearr. Ma tha sinn da rireadh a' creidsinn
gur roghnaiche le daoine diadhaidh a bhi air
choigrich as a' choluinn, agus a bhi aig an tigh
maille ris an Tighearna c5 again n a mhiannaich-
eadh no a ghabhadh air fein ar cairdean a
chaidil anns an Tighearna a ghairni air an ais
gu spairn is bruaillean na beatha so a ris. Dh'
iarradh ionndrainn na febla agus falamhachd
ar cridhe an toirt air ais, ach dh' iarradh fair-
eacliduinnean eile (sin faireachduinnean as
fheirr agus as doimhue) oirnn am fagail maille
ri Dia. An uair a smuaiuicheas sinn air a' chuis
agus a chuireas sinn a' cheist so oirnn fein.
tuigidh sinn c'ar son a ghuil losa aig uaigh
Lasaruis. Chaidh Lasarus a steach d'a fhois-
agus bha mulad air losa anam a fhuair an ceud-
bhlas de shamhchair bheanuaichte na siorruidh -
eachd a thoirt air ais gu iipraid an t-saoghail.
Bha e air a theannachadh, air dha fhios a bhi
aige gu'm bu chall do Lasarus e agus fhios a bhi
aige gu'm bu bhuannaohd do'n t-saoghal e agus
do rioghachd Dhe anus an t-saoghal ;j ach is ami
a chur rioghachd Dhe air chois anns an t-saoghal
a thainig e agus mar sin chleachd e Lasarus
chum gu'm biodh gloir Dhe air fhoillseachadli
ann; ach am feadh 's a bha e 'ga dheanamh,.
ghuil e.

38

DUINE GLIC.

Ged a fliuair na Pharasaich droch ainm bha
■cuid dhiubh a b' fheirr na each. Cha 'n 'eil e
ceart a bhi saoilsinn nach robh annta uile ach
jia daor ohealgairean. Bha daoine dona agus
mealltairean 'nam nieasg, ach tha daoine dona
agus mealltairean anns an eaglais Chriosduidh
cuideachd. Cha 'n 'eil teaganih nach robh creud
nam Pharasach cunihann agus an crabhadh
tioram, ach blia iad ag gluasad a reir an t-soluis
a bha aca, agus bha iad an dk clmid onarach
agus dileas. B'e a' choire a bu rahotha annta
gu robh iad cumhann is feiu-fhireanta ; coire
mhor da rireadh, oir dallaidh a' chumhannachd
inntinn duine air chor agus nach gabh e ri solus
ur a thig thuige, agus cruadhaicliidh an fh6in-
f hh'eantachd a chridhe air chor agus nach tuig
e gu ceart airde agus doimhneachd agus maise
na diadhaidheachd. Ach ged/a bha creud nam
Pharasach cumhann agus moran Pharasach 'nan
daoine fuar, tioram, gamhlasach, bha cuid
dhiubh a b' fheirr na 'n creud, agus aig an robh
inntinn fharsuing is gradh brathaireil. B' ann
diubh sin Gamaliel, an seanair bho 'n d' fhuair
Pol a theagasg.

B'e ogha do Hillel a bha ann an Gamaliel
agus le cheile bha iad air an cunntas am measg
nan seanairean a bu ghlice a bha riamh an
Jerusalem. Bha e air a radh aig aon am gu robh
aomadli aig Gamaliel a dh' ionnsuidh a' chreid-
eamh Chriosduidh, ged nach bu mliaith leis air
ghaol sithecomunn a ghabhail ris na deisciobuilj
ach cha 'n 'eil sgoilearan an latha diugh am
beachd gu bheil firinn idir anns an naigheachd
sin. Co dhiu, bha e 'na dliuine ionnsaichte
agus 'na dhuine glic, fada fada air thoiseach 'na
bheachdan air na daoine eile a bha a' suidhe r'a
thaobh ann an ard-chiiirt an lagha. Bha e
f6ghluimte ann an litreaohas na Greige cho
mhaith ri bhi fbgliluimte ann an leabhar an
lagha, rud nach robh c^ch, oir bha cho mhaith
leis an Rabbaidhean bheaga chumhann an t-siiil
A bhi air a spionadh asda agus gu 'n sealladh i
-air sgriobhaidhean nan cinneach. B'esan a
rinn an lagb, a thaohh trusadh nan diasan as
■deidh nam buanaichean anns an fhoghar, gu 'm
biodh na ceart choraichean a bha aig bochdan
nan ludhach air a thoirt do bhochdan nan
•cinneach. An uair a thachradh Pharasach ri
Pharasach eile bha e 'na chleachdadh aca a radh
r'a cheile, slth ga robh maille riut ; ach cha 'n
abradh iad sin ri neach air bith nach buineadh
do chomh-cheangal Israeli. Bha iad a' sealltuinn
slos air na cinnich mar nach robh annta ach na
coin ; an aite sith a glmidhe dhaibh thionndadh
iad an aghaidh air falbh bhuapa agus thruiseadh
iad an clebca timchioll orra air eagal gu'in
beanadh eadhon iomall an trusgain ri truaillidh-
.cachd. Ach cha robh Gamaliel a' toirt gniiis do

chumhannachd de 'n t-se6rsa sin. Dh' iarr e air
a dheisciobuil slth c/u robh maille ribh a r^dh ris
na cinnich cho mhaith ris na ludhaich.

Tha naigheachd ann an Gniomharan nan
Abstol a tha nochdadh gliocas is farsuingeachd-
inntinn Ghamaliei gu maith soilleir. Thug a'
Chomhairle geur-6rdugh do na habstoil gun
teagasg ann an ainm losa, air eagal, ma b' fhior
daibh fein, gu 'n deanadh sin aimhreit anns a'
bhaile. Cha d' thug na h-abstoil geill do 6rdugh
na Comhairle agus bha iad air an cur an sas a
ris. Labhair Peadar air beulaobh na ciiirte, 'ga
dhion fein agus a braithrean, ach bha cho mhaith
dha a bhi labhairt ris na claciian 's a bhi
labhairt ri buill na Comhairle ud ; cha do rinn
a bhriathran teoghadh sam bith air an cridh-
eachaii cruaidh, agus tha sinn a' leughadh gu 'm
bu mhiann leis a' Chomhairle an cur gu bas.
" Ach sheas aon suas anns a' Chomhairle, d' am
b' ainm Gamaliel, fear-teagaisg an lagha, air a\i
robh meas aig an t sluagh uile, agus dli' orduich
e na daoine a chur a mach car tiota ; aaus
thubhairt e riu, Fheara Israeli, thugaibh an
aire dhuibh fein mu thimchioll nan daoine so,
ciod a tha sibh a' dol a dheanamh, * * * na
gabliabh gnothach ris na daoine, agus leigibh
le6 : oir ma 's ann o dhaoine a tha a' chomhairle
so, no an obair so, tilgear bun os cionn i ; ach
ma 's ann o Dhia a tha i, cha 'n urrainn duibh
fodha ; air eagal gu 'm faighear sibh
a' cogadh an aghaidh Dhe." Am
b' urrainn Solamh f6in breith a bu chothromaiche
na sin a thoirt a mach 1 Ged nach biodh aithne
air bith eile againn air Gamaliel acli an 6raid a
liubhair e an la ud theireamaid gu 'm bu duine
glic e. Bu mhaith do 'n t-saoghal agus do 'n
eaglas na 'n gabhadh iad gu cridhe an rud a
thuirt Gamaliel, oir is e tini is faighidinn a
dhearbhas daoine iira, is teagasg iir, is beachdaii
ura, is gluasadan lira, co dhiu a tha iad bho
Dhia no co dhiu nach 'eil annta ach moll is
mealladh. Gach latha tha beachdan is teagasg
iir a' tighinn am foUais nach 'eil a r^ir an
tesgaisg anns an do thogadh sinn ; gach latha
tachraidh daoine oirnn a tha an diiil-gu'n
d' fhuair iadsan locshlaint air chor eigin a
leighseas creuchdan an t-saoghail ; ach an aite
fearg a ghabhail riutha no cainnt is anail a
chosg a' cur 'nan aghaidh is e ar gliocas leieeil
leotha ; cothrom a thoirt daibh iad fhein fhir-
eanachadh, cinnteach gu'n dean tim dealachadh
eadar cath is moll. "Cha'n urrainn duinn,"
arsa Pol, " ni air bith a dheanamh an aghaidh
na firinn, ach air son na firinn."

Seasaidh an fhii-inn
Gn direach, daingeann, rt'idh,
Cha 'n ami air a' gha'mneamh,
Aeh air creig mar steidh.

Coma leam daoine a dh' fhasas an guth tiamh-
aidh a' caoidh gu blieiltear a' deanainh lamh-

an cur
eadhon

39

achas-laidir air an fhirinn agus a' maoidheadh a
tachdadh. Is iomadh duine agus gineal a
•dh' f heuoh ris an f liirinn a cheusadh ach tha 'n
fhirinn beo f hatliast, oir tha beatha mhaireann-
ach innte agus uile chumhachd Dhe air a
culaobh. Cha 'n 'eil an fhirinn easlainteach,
theid aice air ciiram a ghabhail dhi fein ; mur
rachadh cha chumadh dad as urrainn sinne a
dheanamh air a son be6 i. Ma chuirear anns an
teine i thig i mach as na lasraichean glan mar
an t-6r. Cha 'n 'eil ann mar siu acli fior as-
creideanih eagal a blii oirnn gu 'm faigh cumh-
achd eile air thalanih buaidh air an fhirinn.
Thoir dhi iiine, gabh faighidinn, agus dearbh-
aidh i i fein ; oroniaidh a luchd-sarucliaidh iad
fein 'na lithair agus iadsan a rinn tair oirre ni
iad umhlachd gu bonnaibh an cas.

Cha robh ach seachd uile gu leir de luohd-
teagaisg an lagha a flinair an tiotal Rabban agus
b'e Gamaliel fear dhiubh sin Fhuair a sheanair
agus athair an tiotal sin roimhe ; a reir choslais
blia talantan mora a' ruith anns an teaghla.ch.
Bha da bhuidheann Pharasach ann, no da sgoil ;
sgoil Shammai a bha cumiiann is cruaidh, agus
sgoil Ghamaliel a bha na b' fharsuinge agus na
bu chaomhaile. Cha b' urrainn eadhon a
naimhdean a ridh mu Ghamaliel ach gu 'm bu
duine caomhail, tuigseach, diadhaidh e ; duine
nach leigeadh le droch fhaireachduinnean buaidh
fhaotainn thairis air agus a bha dapnnan air a
riaghladh le solus a reusain. Rinn e cuing an
lagha na b' aotruime air an t - sluagh na
Shammai ; cho aotrum agus gu robh cuid a' cur
as a leth nach b' Pharasacli»fior no dileas e idir.
Ach lean e creideamh 'athraichean gu la a'
bhais, agus bha a chliu cho ard am measg an
t-sluaigh 's gu robh e air a rkdh an uair a
dh'fhalbh e "gu'n d'fhalbh mar an ceudnagloir
an lagha."

Ann an leabhraicheau ludhach gheibhear
iomadh facal glic a labhair an duine so, agus air
uairean facail gu maith geur, ach cha ruig sinn
a leas tighinn thairis orra aig an am so. Bha
moran aige de ghliocas an t-saoghail so, ach bha
gliocas o'n airde aige mar an ceudna, agus anns
an oraid a thug e seachad air beulaobh na
Comhairle gheibhear a' cheart theagasg a chuir
ar Slauuighear ann am briathran eile. " Gaoh
luibh nach do shuidhich m' Athair neamhaidh-
sa, spionar as a bun i."

TILGEADH CHRANN.

Tha e gle thric a' taohairt gu bheil iorghuill
ug ^irigli am measg sluaigh au uair a tha iad a'
taghadh ministeir. Rud nach eil idir freagar-
rach, gu'm biodh obair na sithe air a deanamh

ann an aimhreit. Bidli sinn air uairean a'
smuaintinn gu'n gabhadh so seachnadh n'an
tilgeadh iad cruinn — -am fear air an tuiteadh
an crann ri bhi air a chur a steach do'n eaglais
gu h-aonsgeulach. Ma their duine air bitli
ruinn nach biodh an so ach d6igh shuarach a
ghabhail air gnothuch sbluimte, is e an fhreag-
airt a bheir sin diia gu'n do gliabh na h-abstoil
i. Agus rud sam bith a chunnaic iadsan iom-
chuidli a dheanamh saoilidh sinn gu'm faod-
amaid-ne an eisempleir a leantuinn.

Ach ged a tha sinn a' labhairt mar so tha
fhios againn gu'n cuireadh e uamhas air comunn-
taghaidh coimhthionail na'n eireadh fear na
cathrach agus na'n labhradh e riu mar a labhair
Peadar ris na braithrean an uair a bha iad a'
dol a thaghadh fir a ghabliadh aite falamli
ludais. Shaoileadh iad gu robh e as a chiall,
agus dh' iarradli iad air a' chs^thair fhkgail agus
duine aig an robh tur a leigeil innte.

Shuidhich na h-abstoil an toiseach air da
dhuine a bha freagarrach air son na dreuchd,
agus an sin rinn iud urnuigh, ag ridh, " Thusa
a Thighearna d'an aithne cridheachan nan uile
dhaoine, noohd c6 an t-aon de'n dithis so a thagh
thu." An sin thilg iad cruinn, a' creidsinn gu'n
deanadh Dia dhaibh a reir an creideamh, agus
thuit an crann air Mattias. Do dhuine a tha
creidsinn ann an eifeachd iirnuigh, a' creidsinn
gu'n ^isd agus gu'm freagair Dia a shluagh; do
dhuine a tha creidsinn gu bheil Dia ag oib-
reachadh 'na fhreasdal, tha an d6igh ud cho
glic is cothromach ri d6igh eile a b' urrainn
daibh a ghabhail.

Anns a' Bhiobull agus gu sonruichte anns ai)
t-seann Tiomnadh clii sinn gu robh ciiisean xmCvo.
is soluimte air an soenichadh le croinn. Bha
na ludhaicli a' creidsinn annta do bhrigh gu
robh iad a' creidsinn gu'n orduicheadh Dia na
h uile nithean a reir a thoile. Tlia so ri fhaicinn
anns an fhacal a tha sgriobhte ann an leabhar
nan Gnath fhacal, xvi. 33.

Anns a7i uchd tilgear an crannchur,

Ach is ann o lehobhah a tha a tiaghladhgu leir.

An uair a bha cron air a dheanamh 's
nach robh fhios co a rinn e bha croinn air an
tilgeil lo3 an ciontach fhaotainn a mach Bha
na croinn daonnan air an tilgeil "an lathaii-
lehobhah." Is e so an doigh anris an do rugadh
air Achan a rinn amaideachd ann an Israel.
Bha croinn ~air an uisneachadh cuideachd au
uair a bha Saul air a thaghadh mar righ.

Anns na h-iobairtean a bha air an tairgsinn
mar thabhirtas peacaidh air son an t-sluaigh
bha croinn air an cleachdadh. " Affus gabhaidh
e an dti bhoc-gailihre, agus cuiridh e iad an
lathair lehobhah, aig durus buth' na codhail-

40

Agus tilgidh Aaron croinn air an da bhoc ; aon
chrann air son lehobhah, agus an crann eile air
son Asasel, agus bheir Aaron a lathair am boc
air an do thuit an crann air son lehobhah, agus
bheir e suas e mar thabhartas peacaidh."

Ann an laithean Shauil ann an Israel bha tri
d6ighean anns an robh creideamh aig daoine
gu'n deanadh Dia aithnichte dhaibh a thoil, oir
tha sinn a' leughadh ann an 1 Savi. xxviii. 6,
"Agus an uair a dh' fhiosraich Saul de lehobhah
cha do fhreagair lehobhah e, aon chuidh le ais-
lingean no le Urim, no le faidhean." Tha e
furasda gu leoir aislingean is fiidhean a thuig-
sinn ach ciod a blia ann an Urim 1 Tha na
facail Urim is Tummin a' tachairt oirnn anns
an t-seann Tiomnadh gle thric, ach ged nach 'eil
e idir furasda beachd soilleir fhaotainn umpa,
tha sinn an diiil nach robh annta ach da chloich
bhig leis am biodh na sagartan a' tilgeil chrann,
an uair a bhiodh iad a' fiosrachadh a macli toil
lehobhah. Bha iad air an gleidheadh ann an
uchd-^ideadh a' bhreitheanais a bhiodh Aaron
a' cur air an uair a raohadh e a steach do'n
ionad naomh. "Agus cuiridh tu ann an uohd-
eideadh a' bhreitheanais an Urim agus an Tum-
min, asrus bithidh iad air cridhe Aaroin an uair
a th6id e steach an lathair lehobhah." Fcsodus
xxviii. SO. Tha cuid de dhaoine ag r;idh gur e
a bha ann an Urim is Tummin seudan luach-
mhor a bha air ucbd no guaillean an ard-shagairt,
a' dealradh gu lainnearach mar shimhlaidliean
air Solus is Firinn. Cha 'n 'eil sinn an duil gu
bheil sin ceart, agus mar thuirt sinn cheana,
cha robh annta ach clachan naomha a bha air
an cleachdadh ann an tilgeil chrann. Ach mar
a fhuair Israel beachd a bu spioradaile air Dia
agus air a dhbighean chaidh Urim is Tummin a
chur air chul, agus aislingean mar an ceudna,
agus thug iad do na faidhean an t-iiite a bha aig
na seann nithean sin, a' creidsinn gu'm b'e sin
an d6igh a b' fheirr air toil Dhe fhaotainn a
mach. Ann an laithean an aineolais agus an
dorchadais slieall lad ri TJrhn is -TnTmniTi,-ach-
an uair a dh' fh&s an solus agus an eblas spior-
adail chuir iad nithean leanabail air chul, agus
dh' eisd iad ri taisbeanadh Dhe o bheul nam
faidhean.

A dh' aindeoin na thuirt sinn aig toiseach an
t-seanchais so (eadar fheala-dh^ 's da rireadh)
niu thaghadh mhinisteaian le crann chur, cha
bu mhaith leinn gu rachadh an saoghal air ais
gu Urim is Tummin agus doighean ne6nach
de'n t-seorsa sin air toil Dhe fhaotainn a mach.
Cha bhiodh ann an sin ach dol air ais gu rud
ris an abradh Pol ceud-thoiseach anmhunn agus
bochd. Thug Dia dhuinn fhacal anns a' Bhio-
bull ; thug e dhuinn mar an ceudna reusan agus
coguis, agus mur faigh sinn eolas air a thoil le
bhi 'g eisdeachd ris na tri guthannan sin cha'n
fliaigh sinn eolas gvi brath bhuaith air dh6igh
eile.

ASASEL.

Is 6 so ainm a gheibhear anns an leabhar
Lebhiticus ach nach fhaighear ann an ^ite eile
anns a' Bhiobull (xvi. 8,- 10, 26).

C6 a bha ann an Asasel 1 Am bu duine e,
no am bu bheathach e ? Tha e air a radh gur e
droch Spiorad a bha ann, Spiorad a bha fantuinn
ann an kite uaigneach is iomallach anns an
fhasach. B' ann thuige a bha am boc-gaibhre
air a chur air \k na reite, tabhartas eagallach
da rireadh, oir blia easaontasan Israeli uile air
ceann a' bhuic. Ged nach 'eil Asasel air
ainmeaohadh anns an t-seann Tiomnadh ach
a mhain ann an Lebhiticus tha am fear
a sgriobh leabhar Enoch (seann leabhar ludhach)
ag rMh gu 'm b'e Asasel fear de mhic Dh6 a tha
air an ainmeachadh ann an leabhar Ghenesis
(vi., 2, 4), " chunnaic mic Dhe nigheanau
dhaoine gu robh iad sgianihach, agus ghabh iad
dhaibh fein mnathan de gach uile a roghnaich
iad ; bha na Nephilich air an talamh anns na
liithean sin, an uair a thkinig mic Dhe a steach
a chum nigheanan dhaoine, agus a rug iad clann
daibh, is iad sin na daoine treuna, a blia o
shean 'nan daoine ainmeil." Bha an aingidh-
eachd so a rinn a mhic (sin na h-ainglean a
thuit V) graineil ann am fianuis Dhe, agus tha
leabhar Enoch ag radh gu 'n d' orduich Dia do
Raphael breith air Asasel (am mac mor a bha
air an ceann) agus a cheangal is fhagail ann an
aite iomallach anns an fhcisach gus an tilgteadh
ann an teine e aig latha m5r a' bhreitheanais,

O thoiseach an ^-saoghail agus am measg
chinneach eile cho mhaith ris na ludhaich
bha daoine a' creidsinn ann an eifeachd
iobairtean, a' creidsinn gu 'n gabhadh am
peacaidhean agus uile eile a bha bagradh orra
a bhi air an dealachadh bhuapa le bhi air an
leagadh air beathach no spiorad eile. Ciod a
bha ann an sin uile ach gath beag is fann de 'n

-b-scrlug fhi-or-,— ceud-thoiaeaoh - ua firinn a tha
againn ann an crann-ceusaidh Chriosd, air an
do leag Dia aingidheachd an t-saoghail 1 Dia a
labhair o shean an iomadh earraiun agus air
iomadh d&igh, a labhair ris na h-Iudhaich ann
an og-mhaduinn an t-saoghal le Asasel, agus 'na
dheidh sin air mhodh a bu spioradaile (an uair a.
b' urrainn daibh a ghiulan) labhair e aig deir-
eadh nan laithean so ruinne le a mhac, neacli a
rinn glanadh pheacaidhean le ar peacaidhean a
ghiulan 'na chorp fein air a' chrann. Cha robh
ann an Asasel ach clach-mhile air an t-slighe
air an d' thug Dia an saoghal gu e61as na firinn
ann an losa Criosd. Dh 6irich grian na firinn
air an t-saoghal mar dh' eireas a' ghrian mhor a
tha riaghladh an latha, an toiseach gathan a'
nochdadh os cionn bun-bac na speur, an sin an
tuilleadh soluis is soillearachd, a' fas uigh ar
n-uigh gus an ruig i airde a neirt.

I

ll

ft

Air. II.

1917.

AN COMHFHURTAIR.

Bheir e dhuihh Gonilifhurtair eile, a chum
gv!m hi e inaille ruibh yu brath. — Eoin xi\'. 16.

Tha aiG facal Gr^igis a tha air eadar-thean-
gachadh Comhjhurtair a' taohairt oirnii c6ig
uairean aims an Tiomnadh Nuadh ; ceithir
uairean ami an soisgeul Eoin (xiv, 16. 26;
XV. 26 ; xvL 7 ;) agns aon uair ann an ceud litir
Eoin (li. 1). Anns an litir tha e air eadar-
\ theangachadh Fear-tayraidh, eadar-theangacli-
l adh as fhe^rr na Comhfhurtair. Tha e car
duilich facal Gaidhlig fhaotainn air son an
fhaoail Ghreigis, ach tha Fear-tagraidh no Fear-
cuideachaidh cho dluth dha 's is urrainnear dol.
Ach ma dh' fhag na sgoilearan mu dheireadh
a dh' eadar-theangaich na sgiiobtuirean am
facal Comhfhurtair amis a' Bhiobull Ghaidhlig
cha b'ann gun aobhar niaith a rinn iad sin, oir
bha fios aoa na's f heirr na tha fios againne nach
'eil e uile gu leir ceart. Ach dh' fhag iad ann
e a chioun nach bu mhaith leo atharrachadh a
dheananih air briathran sean is soluimte a tha
. agus a bha 'nan aran na beatha do chridheachan
goirt is le6nta. Ach ged a dh' fh^gadh am facal
Oouihfhui'tair anns a' Bhiobull cha 'n 'eil sin a'
ciallachadli gur e aon obair no priomh obair an
Spioraid ISfaoimh conihfhurtachd a thoirt do
chridheachan tiirsach. Tha an Spiorad Naomh
a' deanamh sin ach tha e a' deanamh moran eile
a thuilleadh air sin. Tha daoine cho cleachdte
ri blii cluinntinn a' cheathramh caibideal deug
de shoisgeul Eoin air a leughadh ann an tigh a'
bhroin agus aig leaba-thinneis, ann an uair a'
bhais agus aig an uaigh, 's gu bheil iad uigh ar
n-uigh air an daingneachadh anns a' bheachd
(gun fhios daibh fein) gur e obair shonruichte
a' Chomf hurtair so air am bheil Eoin a' labhairt
faighidinn is furtachd a thoirt du luchd a'
bhroin. Sin pairt d'a obair gun teagamh ach
tha e a' coimhlionadh ministrealachd as farsuinge
na sin ; ma thig e gu daoine breoite le leigheas
fo a sgiathan, thig e mar an ceudna gu daoine
laidir a thoirt dhaibh claidheamh is clogad leis
tm teid iad a mach a dheanamh c5mhraig ris an
t-saoghal, ris an fhebil, agus ris an Diabhol.
Anns na briathran a labhair an Slanuighear
mu'u Spiorad Naomh cha b' ann air a' chomh-
fhurtachd a bheireadh e do 'n t-saoghal a chuir
e cudthrom ach air an t-soillseachadh-inntinn a

thigeadh 'na lorg, " teagaisgidli esan dhuibh na
h-uile nithe, agus cuiric^i e 'n ouimhne dhuibb
na h-uile nithe a labhair uiise ruibh," "ni e
fianuis mu m' thirachioll-sa," "bheir e dearbh-
shoilleireachd do 'n t-saoghal mu pheacadh, agus
mu fhireantachd, agus mu bhreitlieanas." Do
dhaoine a tha cheana air an socruchadh air an
deasgainnean cha 'u e fois no conihfhurtachd a
tha feumail daibh, ach an-fhois is taomadh is
bristeadh a dhiiisgeas as an' cadal iad agus a
dliearblias orra am peacadh agus an cionta.
Tha feum aig an t-saoghal air comhfhurtachd
gun teagamh ach tha feum as motha aige air
solus do shiiilean dall, eud diadiiaidh do chridh-
eachan meagh-bhlath, agus eagal breitheanais
do choguisean marbh — sin priomh obair an
Spioraid Naoinih anns an eaglais agus anns an
t-saoghal.

(1). Solus. — Is spiorad soluis an Comhfhur-
tair, a' soillseachadh inntinn agus coguis an
duine anns am bheil e ag oibreachadh ; a' noch-
dadh dha nithean air nach ruig an inntinn
nadurra. Tha iadsan a tha fo theagasg an
Spioraid Naoimh a' fas gach latha ann an eolas
spioradail. Cha robh eadhon na h-abstoil ach
gu maith fada air an ais ann an tuigse spiora-
dail aig bas Chriosd, ach do bhrigh gu'n do
chuir Criosd an Spiorad thuca agus gu robh iad
air an teagasg leis, mheudaich an tuigse agus an
e61as o bheag gu mdr, gus mu dheireadh an do
riinig Eoin airde gliocais is spioradalachd a
chuir ioghnadh air an t-aaoghal. Letii-cheud
bliadhna an deidh \k na Caingis bha a' chuid a
bha be6 de na h-abstoil moran moran na bu
spioradaile 'nan inntinn agus 'nam beachdan na
bha iad an uair a bha Criosd maille riu; fo
theagasg an spioraid fhilairiad greim air nithean
a bha foluichte is diomhair dhaibh i-oimhe sin;
thredraich e iad a steach ann an cridhe na firinn
agus rinn an fhirinn saor iad. Agus tha an
Comhfhurtair a' deanamh an diugh fhathast an
ni a rinn e do na h-abstoil ; tha e a' nochdadh
do dhaoine gloir Chriosd is ruintean an Athar
anns an tomhas anns an urrainn iad gabhail riu,
oir is e obair-san an sluagli a thagh Dia a thoirt
a steach do thir a' gheallaidh agus an siiilean
fhosgladh chum gu'm faic agus gu'n tuig iad
lA,nachd na h-oighreachd a bhuineas daibh ann
an losa Criosd. Iadsan, mata, a chumas iad
f^in ann an companas an Spioraid Naoimh agus
nach miich e, gluaisidh iad anns an tsolus agus
fasaidh an solus a tha aca na's motha agus

42

na 's motha gus am faodar a rkdh nach 'eil
doichadas aniita.

Imich s an t-soills'! 's ge doirbh do shligh
Soilleir bidh i mar ghrein ;
Oir Dia, troimh ghras, ni tamh a' d' chridh,
An Dia is soills' e fein.

(2). Cumhachd. — Is spiorad cumhachd an
Comhfhurtaii', a' neartachadh ghealtairean gu
bhi 'nan deagh shaighdeai an : neach a iha seas-
amh i-i taobh a shluaigh los am misneachadh
agus am brosnacbadh anns a' chatb. Cha'n'eil
e ceart dhuinn a bbi^samaineachadh air mar
nacb robli ami acli neacb a bblos a leigheas
le6n na feadbnach a tbuiteas, no bhios a' sia-
badb nan deur air falbb bbo aodann na feadb-
nacb nach teid idir air adbart acb a shuidbeas
gu fann truagb a' caoidh an cor fein ri aghaidb
a' cbatba; is saisgeacb treuu an Combiburtair
agus is e a pbriomb obair spiorad na gaisgeal-
acbd a chur ann an cridbeacban cbreidmbeacb
cbum eagal is gealtacbd a cbur a macb asda, air
chor agus nacb bi eagal sam bitb orra acb a
mbain eagal Dhe. " Gbeibb sibh cumbachd."
Tba eachdraidb na h-eaglais uile gu leir air a
fiUeadb a steacli anns an fbacal sin. Roimb
la na Caingis cbaill na b-abstoil am misueacb;
theab iad an cul a thionndadh ris an namhaid
agus teicbeadb; acb an uair a tbainig an gais-
geacb iir so air an ceann — an Comhfhurtair —
dh' fhalbb an t-eagal agus cliaidb iad a macb gu
ueo-sgathacb a sbearmonacbadb soisgeul na
b-aiseirigh, a db' aindeoin Shadusacb is shagar-
tan. Cha b'ann 'nan neart fein a rinn iad sin
acb tre chumbacbd an Spioraid Naoimb. Ni
mb a b'ann le am briathran-san no le an tcilan-
tansan a bha na miltean air an iompacbadb acb
le cumhacbd an Spioraid cbeudna. " C ar son
a tba iougantas oirbh," arsa Peadar, "no c' ar
son a tba sibh a' geur-ambarc oirnne, mar gu 'm
b' ann le ar cumbacbd no le ar diadhaidbeachd
fein a thug sinn air an duine coiseacbd." Cha
b' e cumhachd no diadhaidbeachd nan abstol a
cbuir an eaglais air chois no chuir an saoghal
bun OS cionn anns a' cheud linn acb cumbachd
an Spioraid Naoimh. " Shuidliich mise," arsa
Pol, " dh' uisgich ApoUos, acb is e Dia a tbug
am fas." Bu mbaith an searmonaiche Mac-
Cbeyne — sesrmonaicbe a bba air a lionadb le
cumhachd na diadhaidbeachd — acb thuirt Mac-
Cbevne nacb b' aitbne dha 'na fhiosrachadb uile
aon anam a bha air iompacbadb le a bhriathran-
san; bha iad uile air an diisgadh le facal air
chor-eigiu de 'n Sgriobtuir a thainig thuca le
cumbacbd an Spioraid Naoimh.

Gacli subhaile annainn is gach feart,
Gaeh buaidh 's a' chomstri dhein,
Ar n-uile thograidh naomha, ceart,
Tha 'teachd uaith fhein

Cha bu cbbir dhuinn, ma ta, a bbi cumhan-
nacbadh obair an Spioraid Naoimh no bhi
saoilsinn nach 'eU feum again n air gus an tig

la na trioblaid; tha feum againn air gach latba
d' ar beatha, co dbiu a tha sinn aoibhneach no
tursach; tha feum againn air anns a' chogadb
naomh. Is ann a db' ullachadb a shluaigh air
sou a' chogaidh sin a cbuir Criosd an Spiorad
Naomh 'g an ionnsaigh, treas Pearsa na Trian-
aid, Ugbdar ar soluis, agus Tobar ar n-uile
neirt.

REACHDAN I CHALUM-CHILLE.

Anns an t-seathamh linn deug blia an leoir
ri dbeanauih aig Righ is Pirlamaid na h-Alba
na finneachan Graidbealach a chumail fo smachd.
An uair a bhios sinn a' leugbadb eachdraidh
nan laithean sin cha mhor gun amais dad eile
oirnn ach iorghuill is tapaid ; mort is marbbadh;
ainneart is meirle. Ma tha duine air bitb an
duil gu'm be na seann laithean a b' fhearr- na
na laithean a tha againn an diugh leughadh e
eachdraidh a dbuthcha agus teagaisgidh sin dha
a bheachdan atharracbadb. Anns na laithean
ud cha 'n e mhain nach tugadh tuath is tigh-
tiarna ho-ro air an lagh, acb bba iad le cheile an
diail gu 'm bu namhaid dhaibh e. Cha bu
mbaith leo geill a tboirt do lagh sam bitb ach
an toil fhem, agus air a' cheann mu dbeireadh
bha sin a' ciallacbadb ''cuid an fhir laig a bhi
aig an fhear laidir." Cho fhad agus a bha na
tinneacban uile ag aideacbadh ughdarras Tbigh-
earnan nan Eileanan cha robh a' cbiiis cho dona
oir bha seiirsa de bbuacbailleachd air a dheanamh
orra agus bha e mar fhiachaibh air Mormaor
nan Eileanan na cearnan sin de 'n rioghachd a
chumail fo smachd agus dileas do 'n Chriin.
Ach an uair a cbaill Tighearnan nan Eileanan
an ughdarras agus an cumbachd bha ciiisean
anns a' Ghaidhealtachd pui'raich air tharraich,
bba gach tighearna beag a nis cho mbaith i''a
choimhearsnach agus a' feuchainu ri bbi na b'
fbeirr, agus cha robh ach gle bheag geill air a
thoirt do lagh na rioghachd.

B'e 1560 bliadhna an Ath leasachaidh, ach a
reir choslais cha do rinn an t-Ath-leasacbadh
atharrachadh air bith ann an criochan na Gaidh-
ealtachd. Ma bha an creideamh air ath-leas-
achadh cha robh coluadar nam finneachan is an
cinn-fheadbna air an leasachadh; bba na bu
lugha de sbith is riagbailt anns na h-eileanan
na bha annta m' an deachaidh an eaglais Pha-
panach a chur as. An aite coinneal na Firinn
a bbi air a lasadh anns gach sgireacbd mar a
bha Iain Knox an diiil a bhitheadh i, is ann a
dh' fhas an dorcbadas na bu tiugba na bha e •
riamh. Rinn na tighearnan is na h-uaislean
greim air airgiod na h-eaglais: leig iad le eaglais- i
ean is sgoilean a bhi fas, agus chuir iad an [
t-airgiod a b' ibhaist ministearan is maigh-j
stirean-sgoile a chumail suas 'nam pocannanl
fhein. Bha an sluagh borb is aineolach; bha'

43

na tigliearnan cho borb ris an tuath; agus is e
a bha aig gach fear dhiubh 's an amharc cuid a
choimhearsnaich fbaotaiiin dha fh^in. Bha righ
Seumas is a' Pharlainaid a' maoidheadh orra gun
sgur; a' deananih reachdan is laghannan a
bheireadh sith is liaghailt do 'n Ghiidhealtachd,
ach bu bheag aig maithean Chloinn Illeathain
is Chloinn Domhnuill sin; an uair a bhiodh iad
air an toirt air beulaobh Ooniliairle an righ an
Duneideann ueo-ar-thaing naoh gealladh iad
an 'n deanadh iad an rud a bha air aithneadh

o

dhaibh, acii an uair a gheibheadl) iad an cas mu
reir 's a rachadh iad air an ais am measg an
daoine fhfein cha tugadh iad ho-r6 air righ ' no
comhairle no lagh na rioghachd. Mu dheireadh
dh' fhas cuisean cho dona 's gu'n do chuir an
righ roimhe, le aonta, na P4rlamaid, nach leig-
eadh e leo na b' fliaide iighdarras an lagha a
chur an suarachas, agus a chum deagh-ghean
nan tighearnan Gaidhealach a chosnadh, dli'
iarradh on a teaohdairean righ a choinneachadh
ann an I Chalum-chille los gu' m feuchadh
iadsan agus esan ri c6rdadh air chor-eigin a
dheanamh a bheireadli sith is riaghailt do na
heileanan an aite iad a bhi an amhaichean a
cheile gun sgur, agus a' toirt diilain cuideachd
do lagh na rioghachd. Ghoinnicli na cinn-
fheadhna is na h-uaislean so teachdaire an righ ;
Aonghus Mac Dhomhnuill a Dunbheag an Ila ;
Eachann Mac Illeathain Dhubhairt; Domhull
Gorm Shleite; Ruairi MacLeoid na h-Earadh;
Caiptin Cblann Raonuill ; Lachainn Mac Illea-
thain Cholla; Lachainn Mac Fhionghain ; Each-
unn Mac Illeathain Lochbuidhe; Lachainn is
Ailean Mao Illeathain, dearbh-bhraithrean do
Mhac Illeathain Dhubhairt; Gilleasbuig Mac
Guaire a Ulbha; agus Domhull Mac a-Phi a
Colasa. Bh6idich iad sin uile gu robh iad dileas
do 'n Chriin agus nach robh rud a b' fhearr leo
na gu 'm biodh iimhlachd air a thoirt do 'n lagh
'nan criochan a chum gu'm biodh sith is ceartas
a' riaghladh anns an tir. Eadar iad fhtin is
teaclidaire an righ rinneadh naoi riaghailtean
ris an abrar Reachdan I, agus thug iad uile
am b6id 's am mionnan gu 'm feuchadh iad ri
thoirt air an t-sluagh geill a thoirt do na reach-
dan sin.

I. — Bha na h-eaglaisean a bha ika no a thuit
sios ri bhi air an togail; an tuilleadh mhinis-
tearan ri bhi air an suidheachadh; agus an
t-Sabaid ri bhi air a coimhead naomh. Chaidh
aireamh nam ministearan an lughad an d^idh
an Ath-leasacliaidh ; na dh' fhagadh dhiubh cha
robh iad a' faotainn tuarasdail ach mar a thoil-
icheadh na tighearnan a thoirt daibh; bha
dimeas air a dheanamh orra leis an t-sluagh
(bha an tuath a' deanamh mar rinn na tigh-
earnan). Mar sin bha an reachd air a dheanamh
gu 'm biodh a cbirichean air an toirt air an ais
do 'n eaglais a chum gu 'n teagaisgeadh i an
sluagh.

togail

II. — Bha tighean-6sda ri bhi air
ann an aitean freagarrach anns na heileanan,
a chum iad a bhi goireasach do luchd-siubhail
agus a chum nach biodh luchd-siubhail 'nan
uallach do'n tuath, oir dh' fheumadh iad cuid
na h oidhche a thoirt daibh an uair nach robh
aite eile aca anns am fanadh iad.

III. — Bha aireamh nan daoine a bha diomh-
aineach ri bhi air a lughdachadh. Ann an
tighean nan tighearnan bha moran dhaoine nach
robh a' solar adh air son an loin; bha iad air am
beathachadh le cuid na tuafha a bha cumail
suas nan slaodaireau sin a thuilleadh air mal a
phaigheadh do 'n uachdaran. Mar sin bha e air
a shuidheachadh nach gleidheadh na h-uach-
darain ach aireamh sh6nruichte de ghillean, a
r^ir am feum 's an inbhe. Bha e air a shuidh-
eachadh cuideachd nach faodadh duine fantuinn
anns an duthaich mur robh ceaird no obair aige
leis an coisneadh e a 16n.

IV. — Daoine laidir (nach buineadh do 'n
duthaich) a bha siubhal ag iarraidh deirce, bha
iad ri bhi air am peanasachadh mar mheirlich.

V. — Bha deoch laidir ri bhi air a cur as cho
fad 's a ghabhadh sin deanamh. Bha iad am
beachd gu 'm b'e pailteas an uisge-bheatha a bu
choireach do 'n bhochduinn agus do 'n bhuirbe a
bha anns na heileanan.

VI. — Bha a h-uile duine uasal no tuathauach
aig an robh tri fichead ceann cruidh r'a mhac
a bu shine a chuir do sgoil anns a' Ghalltachd,
no mur robh mac aige, a nighean a bu shine,
gus an ionnsaicheadh iad Beurla a labhairt 's a
leughadh 's a sgriobhadh.

VI [. — Bha musgaidhean air an toirmeasg a
blii aig an tuath.

VIII. — Bha na baird is diomhailtich
seorsa ri bhi air am f6gar.

d' an

GAS A.

Cha 'n 'eil duine amis an duthaich nach 'eil
e61ach gu leoir air ainm a' bhaile mhosaich so a
nis, ged nach cuala cuid dhiubh iomradh riamh
air gus an d' thug an cogadh an t-arm Brea-
tunnach ann, an uiridh. Bha blar fuilteach an
taobh a mach dheth anns an earrach a chaidh
seachad; ach ged a fhuair cuid de na saigh-
dearan againn a steach ann, dh' fhairtlich orra
am baile a ghlacadh agus tlia iad fhathast m'a
choinneamh, a' feitheamh ri cothrom dol air
adhart.

Tha am baile air ainmeachadh gu trie anns
a' Bhiobull, agus theagamh gur maith le ar
luchd-leughaidh a chluinntinn na tha am Bio-
bull ag innseadh dhuinn uime.

B'e Gasa aon de na coig bailtean a bu mhotha
aig na Philistich, seann naimhdean Israeli. Bha
Samson eblach gu leoir air, oir is ann do Ghasa

44

a thug na Philistich e an uair a chuir iad a
mach a shuilean, agus is ann am an Gasa a leag
e an tigh air muin nam Philisteach a rinn
fochaid air. Bu bheag duil a blia aig balaich
na diithcha so an uair a bhiodh iad a' leughadh
mu Shamson anns an sgoil-shabaid gu'ni biodh
iad fhein fhathast a' tapaid aig geatachan
Ghasa, — na geataclian a spion esan as an talamh
agus a chuir e air a ghuaillean.

Anns a' bhliadhna 710 roimh theachd Chriosd
an uair a chaidh an da rioghachd chumhach-
dach an Eiphit is Asiria an caraibh a ch^ile,
thus righ Asiria a niach baile Ghasa. Bha
Gasa air an rathad do 'n Eiphit agus mar sin
bha e daonnan eadar a' bhaobh 's a' bhuaraoh.
Bha sin fior anns an seann liithean agus tha e
fior an diugh fhathast. An uair a rachadh
righrean na h-A,ird an Ear an aghaidh na
h-Eiphit, a' sanntachadh na tire reamhra sin,
bha Gasa direach air an t-slighe air am feumadh
an t-arm mearrsadh, agus cleas Bhelgium bhiodh
e air a chur fo 'n casan. Bha a' cheart ni a'
tachairt an uair a thigeadh fonn-cogaidh air
righrean na h-Eiphit agus a rachadh iad a mach
an aghaidh airmailtean na h-aird an Ear. Ann
an 332 roimh theachd Cliriosd bha Gasa air a
sheisdeadli le Alasdair Mor agus mu dheireadh
air a ghlacadh, ged a sheas a a mach coig miosan
Ann an linn nam Maecabeach a ris bha cogadh
mu'n cuairt air Gasa agus bha am baile air a
dhroch mhilleadh. Bha so air innseadh roimh
l^imh leis an fhaidh leremiah a tha ag radh mu
Ghasa {caih 47), "Do bhrigh fuaim tartair ion-
gannan each laidir, ri farum a' cliarbad, ri
stairirich a rothan, cha seall na h-aithrichean
air an ais r' an cloinn le laigse lamh,
agus eighidh na danine gu h-ard agus ni uile
luchd-aiteachaidh na tire donnalaich." Tha am
faidh Amos ag r^dh {Amos i. 6) "Mar so tha
lehobhah ag radh. Air son thri easaontais
Ghasa, agus air son cheithir, cha phill mi air
falbh a pheanas ; a chionn gu 'n d' thug iad an
sluagh gu h-iomlan air falbh am braighdeanas,
a chum an toirt seachad do Edom; ach cuiridh
mi teine air balla Ghasa, agus sgriosaidh e a
liichairtean." " Chi Ascelon,'' ars' am fiidh Seoh-
ariah, "agus bithidh eagal oirre; Gasa fos agus
bithidh i air a cridh gu mor; basaichidh an
righ o Ghasa, agus cha 'n aitichear Ascelon."

Anns an Tiomnadh Nuadh cha 'n 'eil dad air
innseadh mu Ghasa ach a mhain gur ann dliith
do 'n bhaile sin a bhaist Philip an caillteanach
o Etiopia (Gniomharan viii. 26).

Am measg dhaoine eile a rinn cogadh aig
Gasa o linn Alasdair mhoir gus an latha so
faodar iad so ainmeachadh, na Crusaders, an
gaisgeaoh Saladin, agus na Frangaich. Is ann
leis an Tuirc a tha am baile an diugh ; is e an
creideamh a tha air a theagasg ann creideamh
Mhohamnied, ged a bha easbuig Criosduidh

air a shuidheachadh ann leis an lompaire Con-
stantin.

Cha 'n 'eil dad a lathair de 'n t seann bhaile
a chunnaic Samson; cha mh6 a tha maise air
bith anns a' bhaile ur, ach a mhain gu bheil
craobhan bbidheacli agus achaidhean gasda mu'n
cuairt air is dluth dha. Tha mu she mile deug
de shluagh ann ; a' chuid mhor dhiubh, Arabaich.
Tha am baile mu dhk mhile bho'n f hairge ; eadar
e 's an cladach tha bachdannan mora gainmhich
a bhios a' seideadh, agus theagamh gu bheil am
baile a h' aithne do Shamson air a thiodhlacadh
fo na bachdannan sin. Eadar Gs.sa agus an
Eiphit cha 'n 'eil ach fasach lom, ged a chithear
an sid 's an so aitean iosal anns am bheil uisge
searbh agus anns am bheil craobhan a' fas agus
se6rsa de fheur biorach is luibhean far am
faodar Bedouin an fhasaicii fhaicinn ag ionalt-
radh an caorach is an gobhar. Tha na Bedouin
sin mar na ceaird — an so an diugh agus an aite
eile a maireach — a' siubhal o thorn gu torn anns
an fhasacli far am faigh na treudan a tha dol
daonnan 'nan cois grehn a dh' itheas iad. Sin
am feurach nach fag reamhar iad.

Anus an fha.sach a tha eadar an Eiphit is
Gasa tha arm Bhreatuinn a nis bho chionn da
bhliadhna. Clia robh iad 'nan tarah an nine
sin, oir a thuilleadh air na Turcaich a phutadh
air an ais rinn iad rathad do'n each-iaruinn
thairis air a' ghainnihicli is na bachdannan a
h-uile ceum eadar Kantara is Gasa, ceud mile
CO dhiu Dh' fheumadli iad sin a dheanamh
m' an rachadh aca air dol air adhart, oir cha 'n
'eil biadh no uisge no fasgadh ri fhaighinn anns
an fhasach ; feumaidh iad gach ni a ghiulan leo.
Agus cha 'n 'e sin an obair fhaoin arm a chumail
air doigh le biadh is uisge is aodaoh is gun-
nachan is gach goireas eile a tha dhith orra ann
am meadhon an fhasaich, miltean de mhiltean
air falbh bho Bhreatuinn. Is suarach an tapaid
a tha aig na saighdearan ri dheanamh laimh ris
an obair ghoirt a tha aca ri dheanamh m' am
faigh iad dluth do 'n namhaid, agMS sin uile ann
an teas a tha uanihasach, air an itlieadh le cuil-
eagan, air an tachdadh le sioban, is air an
claoidh le pathadh.

GRADH.

Cha ie'id ari gradh air cid a cJiaoidh.

'S e gradh a bheir dhomh neart gu ruith
An slighe Dh6 do ghnath ;
Tha eagal 's eol aig Sitan fhein,
Gidheadh as eugmhais grflidh.

Buan-mhairidh gridh air featlh gach linn,
Ach sguiridh creideamh 's duil ;
'S e gradh a ghluaise^s sinn gach linn,
A sheinn do righ nan Dili.

Air. 12.

1917.

F AC AIL DHUILICH.

Bu lahaith leimi anns an aireanili so beagan
mineacllaidh a dlieanamli air facail a tha
sgrioblita anns a' Bliiobull, facail mu am
faodar a radh mar thuirt an t-abstol Peadai- mu
litricheau Phoil, " anns am bheil cuid de nithean
duilich a thuigsinn, a tha a' mhuinntir a tlia
aineolach agus neo-shuidhichtea' tiaradh, amhuil
a ni iad mar an ceudna air na sgriobturan eile,
a chum an sgrios f6in." Cha 'n ami a chum ar
sgrios, no a chum gu 'm biodh iad 'nan cnap-
starra dhuinn a thug Dia na sgriobturan dhuinn,
ach a chum e61as a thoile a thoirt duinn agus
oileineachadh ann am fireantachd. Mar sin is
e ar ceud dhleasanas a thaobh facal Dhe oidhirp
a dheananih air a thuigsinn,

Cruaidhichidh mine cridhe Pharaoh. Ecsodus
vii. S. Ciod a tha am facal so a' ciallachadh '
An ann aig Dia a bha a' choire gu 'n do rinn
Pharaoh olc 1 Cha 'n ann ; ma their thu sin
tha thu a' dol calg dhireach an aghaidh an
fhoillseachaidh a tha againn mu nidur Dhe
anns a' chorr de 'n Bhiobull. Tha aon riaghailt
a dh' fheumar daonnau a chuimhneachadh ann
am mineachadh a' Bhiobuill, agus is e sin, nach
coir dhuinn rann sam bith dheth a ghabhail ann
an seadh a bhreugnaicheas teagasg an leabhair
gu coitchionn. Tha am Biobull a' teagasg gu
soilleir — cho soilleir 's nach gabh teagamh a bhi
uime — gu bheil Dia maith is caomhail ; nach
brosnuich e a chlann gu olc, ach 'na aite sin gu
bheil e gun sgur a' feuchainn ri an taladh gu
maith a dheanamh. Mar sin, faodar a radh le
cinnt nach e Dia a chruaidbich cridhe Pharaoh,
ged a tha am fear a sgrlobh leabhar Ecsoduis
ag radh gur e, agus ag radh gu 'n d' thubliairt
Dia fein sin ri Maois. An abrar, ma ta, gu
robh iighdar Ecsoduis air a mhealladh agus gun
do chuir e rud ann am beul an Tighearna
nach 'eil fior. Cha 'n abair ; cha bhiodh sin
ceart na 's m6, ach bha ughdar Ecsoduis a'
sealltuinn air obair Dh^ is freasdal Dh6 anns an
t-saoghal ann an d6igh ris nach 'eil sinne
cleachdte anns an R an diugh. Cha robh
diadhairean nan seann Ikithean ud a' toirt suim
sam bith do na laghanan nadurra sin a chi sinne
ag oibreachadh ann an eachdraidh an t-saoghail
agus ann am beatha mhic an duine ; cha robh
iad a' cur cudthrom air na h-aobharan nadurra
a bha toirt air ni sdnruichte tachairt ; bha iad

a' dol air ais gu priomh - anbliar nan uile
nithean, uile-uachdaranachd Dhe. An uair a
chi sinne duine a' criiadhachadh anns an olc
tlieir sinn gu bheil e a' buain an ni a chuir e ; is
leir duinn gur e cruas is dannarrachd is raigse
a chridhe fein a tha dol o bheag gu mor, agus a'
toirt a mach ann an toraidh dligheach. Oir tha
laghannan an t-saoghail spioradail ag oibreach-
adh ann an inntiun is beatha mliic an duine a
cheart clio cinnteach 's a tha laghannan an
t-saoghail nadurra ag oibreachadh mu 'n cuairt
da. Ma mhuchas duine a choguis aon uair tha
e na 's bualtiche air a muohadh an daia uair ;
sin an lagh spioradail — agus ma mhuchas e i
gun sgur theagamh gu 'n stad i do bhi labhairt
ris. Coguis mharhli ; theireamaid sinne gur e
an duine fhein a leig hks i, agus gu robh aobliaran
nadurra ag oibreachadh a mach an toraidh ann
am beatha an duine sin ; ach a' reir am modh-
lahhairt a bha aig na Eabhruidhich agus an
cudthrom a bha iad a' cur air uile-uachdaran-
achd Dhe theireadh iad gu 'n do mharbh Dia a
choguis. Ann an aon seadh tha sin fior, oir is
e Dia a chruthaioh mac an duine mar a tha e,
agus is e Dia iighdar nan laghanan spioradail
sin a tha ag oibreachadh na bheatha. ach
cha 'n 'eil sin a' ciallachadh gur ann aig Dia a
tha a' choire gu 'n do bhasaich coguis an duine,
's cha mho a bha am fear a sgriobh Ecsodus a'
creidsinn sin, a dh'aindeoin a chainnte. Tha
so soilleir gu le6ir oir ann an rannau eile de 'n
leabhar tha e ag radh gu 'n do chruaidhich
Pharaoh a chridhe fhein. Is e an fhirinn nach
robh e furasda dhasan ^s nach 'eil e furasda
dhuinne briathran fhaotainn anns nach bi
cearb an uair a th6isichear air an di ni dheacair
so a chumail ri cheile, gun an dara rud dhiubh
a bhi breugnachadh an ruid eile, — is e sin, uile-
iMchdaranachd Dh6 agus saorsa-toile mhic an
duine. Tha an da ni fior, ach cb as urrainn an
da fhirinn sin a thathadh r'a cheile ann an
d6igh anns nach fhaighear cearb ? Sin aon de
na ceistean a bha beatha Pharaoh a' togail, air
chor agus nach 'eil e iongantach gu bheil am
fear a sgriobh Ecsodus ag radh an trath-sa gu 'n
do chruaidhich Dia a chridhe, agus a ris gu 'n
do chruaidhich e a chridhe fhein. Rinn Pharaoh
olc agus fhuair e a pheanasachadh air a shon,
ach rinn e an t olc le saorsa a thoile fein agus
cha b' urrainn e a' choire achurair Dia, Bhrath
ludas an Slinuighear agus theirear mac an

46

sgrios ris, ach rinn e na rinn e le shaor thoil.
Gidheadh. bha fhios aig Dia roiiiih IMmh gu 'n
rachadh Pharaoh agi s ludas a sgrios, agus 'na
uileuachdaranachd chleachd e iad gu bhi a'
cur an ceill a riiintean siorruidb. Dh' oibrich
fearg nan daoine sin f'lreantachd Dhe. Tba so
a' togail cheistean nach urrainu sinn fhuas-
gladh, ach is e an t-aon ni a dh' fheumas sinu
greimeachadh air, nach do brosnuich Dia riamh
agus nach brosnuich e gu brath duine gu
aingidheachd a dheanamh. Bha cridhe Pharaoh
air a chruadhachadh do bhrigh nach leigeadh
an t-olc is an dannarrachd is an t-uabhar leis e
fein a striochdadh do Dhia ; is ann aige fhein a
bha a choire, agus eadhon an uair a thuit diogh-
altas an Tighearna air, bha Dia ceart 'na uile
shlighean is naomh 'na uile ghniomhfi'ran. " Na
h-abradh duine air bith an uair a bhuairear e,
Tha mi air luo bhuaireadh le Dia: oir tha e
eu-comasach Dia a bhuaireadh le olc ; cha mho
a bhuaireas esan duine air bith. Ach tha gach
duine air a bhuaireadh an uair a tha e air a
tharruing air falbh le ana-miann fein, agus air
a mhealladh." {A71 t-abstol' Seumas.)

Ge b'e lahhras toibheum an ayhaidh an
Spioraid Naomih, cha 'n jhaigh e maitheanas a
chaoidh. Sin facal eile a tha 'na chnap-starra
do mhoran dhaoine. Ach ciod air liith a tha e
a' ciallachadh faodar a bhi cinnteach nach 'eil e
a' cumhannachadh tr6cair Dhe, oir mar thuirt
sinn cheana, cha ch6ir dhuinn aon raun de 'n
Bhiobull a thuigsinn ann an seadh a tha dol an
aghaidh teagasg a' Bhiobuill gu coitohionn, agus
tha am BiobuU a' teagasg gu soilleir nach diult
Dia maitheanas do pheacach a ni aithreachas,
eadhon air bruaich na h-uaighe,

Bha am facal so air a labhairt ris na Phairisich
an deidh do losa balbhan a leigheas. An kite
iad a bhi toilichte gu robh obair bheannaichte
air a deanainh, is ann a thbisich iad air a radh
gu robh losa ann an co-bheinn ri Beelsebub,
Prionnsa nan deamhan. Bha a leithid de ghuin
is de ghamhlas aca dha 'nan cridhe 's gu 'n do
dhall iad an siiilean (chunnaic iad le 'n siiilean
an obair mhaith a rinn e) agus gu 'n do mhiich
iad an coguis seach aideachadh gu 'm bu duine
e anns an robh cumhachd Dh6. Bha an spiorad
sin cho olc agus an staid-inntinn sin cho
ifrinneach 's gu 'n do chuir e crith air fe6il
losa, agus labhair e am facal so a thoirt rabh-
aidh dhaibh mu 'n staid chunnartaich anns an
robh iad, mar gu 'n abradh e riu, ciod is urrainn
Dia fein a dheanamh ri daoine coltach ribhse,
daoine a dhuin an siiilean an aghaidh an
t-soluis, agus leis an fhearr a' bhreug na 'n
fhirinn 1

Cha do dhiult Dia riamh agus cha diult e gu
brith maitheanas do pheacach aithreachail, oir
tha a throcair farsuing mar an cuan, ach leis an
f hacail so tha Criosd a' toirt rabhaidh do dhaoine

gu 'ni faod am peacadh tighinn gu a leithid de
ire 'nam beatha 's gu 'm bi iad air am beo-
ghlacadh leis, air chor agus nach bi e comasach
daibh aithreachas a dlieanamh a chionn gur
fhearr leo an dorchadas na 'n solus. Ge b'e
neach leis an aill, thigeadh e, tha losa ag radh,
" agus an ti a thig cha tilg mi air chor sam bith
a uiaoh e." Ach ann am beatha cuid de dhaoine
tha gaol a' pheacaidh is fuath do fhirinn is do
dhiadhaidheachd cho laidir 's nach aill leo. Sin
na daoine a tha ciontacli do thoibheum an
aghaidh an spiorad Naoimh. Tha fiosrachadh
ar beatha a' teagasg dhuinn gu 'm faod duine
dol cho fada air aghaidh anns a' pheacadh 's
nach 'eil e tuilleadh comasach air a threigsinn,
no aithreachas adheanamli. Agus tha e caoin-
shuarach ged nach 'eil oir is biadh is deoch dha
aingidheachd a dheanamh. Bho'n staid thruagh
sin gu 'n saoradh Dia sinn uile !

Aig am s6nruichte 'na bheatha bha eagal air
Iain Bunyan gu 'n do labhair e fhein toiblieum
an aghaidh an Spioraid Naoimh, agus an sid 's
an so gheibhear f hathast daoine air am bheil an
t-eagal ceudna. Ach ma tha eagal de'n t seorsa
so air duine, tha sin 'na chomharra cinnteach
nach do linn e am peacadh a tha a' cur eagail
air. Oir tha an t-eagal sin a' nochdadh gu bheil
e fo iomguin spioradail. gu bheil faireach-
duinnean spioradail beb ann. Cha 'n e iadsan
air am bheil ciiram anama no eagal breith-
eanais a tha ciontach do 'n pheacadh so, ach
iadsan a tha socruichte air an deasgaiuuean,
gun suim gun eagal, gun iomradh air Dia no
siorruidheachd, iadsan aig am bheil coguisean
marbh is cridheachan cho cruaidh ri creig.
Cha 'n e peacadh sbnruichte no aon pheacadh
uamhasach a tha air a chiallachadh le toibheum
an aghaidh an Spioraid naoimh, ach staid cridhe,
staid cridhe a tha cho olc 's gu bheil beatha an
duine sin uile gu leir an aghaidh Dhe, an
aghaidh fireantachd, an aghaidh firinu, au
aghaidh graidh. An uair a dh' f hasas duine cho
olc 's gu bheil fuath aige do gach ni is neach a
tha maith, faodar a radh le firinn gu bheil e air
a bheb-ghlacadh le peacadh siorruidh agus nach
faigh e maitheanas anns an t-saoglial so no anns
an t-saoghal a ta ri teachd, do bhrigh itach 'eil
iarraidh aige air. Cha 'n iompaich Dia duine
sam bith an aghaidh a thoile, agus an uair a tha
toil duine a' fas cho truaillidh mar thoradh
olcais fein, ciod is urrainn Dia a dheanamh ris ?
Ciod ach leigeil leis a' bhinn seasamh, " Esan a
tha salach bitheadh e salach fathast, agus esan
a ni eucoir deanadh e eucoir fathast" ( Taisbean,
xxii., 11). Cha tig an latha gu brath anns an
diult Dia maitheanas do neach air bith a
ghlaodhas ris le cridhe briste is briiite ; ach
faodaidh an latha tighinn anns nach iarr am
peacach trboair, do bhrigh gu bheil e Ian
thoilichte le beatha na h-eucoir. Sin an t-aon

47

pheacadh a ta sionuidh, ciil a chur a' d' dhe6in
ris a' mhaitheanas a tha air a thairgsinn gu saor
le Dia.

AOIGHEACHD DO 'N CHOIGREACH.

Anns a li-uile leabhar a bha air a sgriobhadh
mu 'n t-seann Ghaidhealtachd le luchd-siubhail
tha ioraradh air a dheanamh air coibhneas is
tialaidheachd an t-sluaigh ; bha iad daonuan
deas gu cuid na h-oidhche a thoirt do 'n
choigreacli. Is gasda an cliu so air sluagh sam
bith, ach ged nacli 'eil a' Ghaidhealtachd an
diugh air dheireadh air aitean eile anns a' chuis
so, tha aobhar againn a bhi creidsinn nacli 'eil
an aoigheaohd a b' abhaisi air a thoirt do 'n
choigreach innte. Tha aobliar no dhk air an
atharrachadh sin. Tha tighean-bsda cho pailt
anns an diithaich 's gu bheil e furasda gu le6ir
do 'n choigreach biadh is leaba fhaotainn. Agus
am bitheantas tha na coigrich comasach air an
rathad fhein a phaigheadh ; tha iad moran na's
fhearr air an d6igh na'n sluagh a tha iad 'nam
nieasg. Ach ged nach bitheadh, tha eagal
oirnn nach fhaigheadh an coigreach an diugh
o'n ogha an aoigheachd a gheibheadh e o
sheanair, oir tha daoine air fas cho prbiseil 's
nach iarr iad coigreach a steach d' an tigh gu
biadh mur bheil tigh maith aca is biadh uasal.
Ciod a tha ann an sin ach prois gun tiir 1 Bu
duine suaraoh an duine a shealladh sios air fear
no bean choir a thairgeadh biadh is fasgadh
dha, a chionn nach robh anns an tigh aca ach
bothan beag, no a chionn nach robh aca ach
buntata is sgadan. Is dona an rud an uaisle
ma chuireas i coibhneas a mach air an dorus.

Cha 'n ann a mh^in ann an seann leabh-
raichean a chi sinn gu robh meas aig na
Gaidheil air aoigheachd ; chi sinn e anns na
sean-fhacail a bha air an cleachdadh am measg
an t-sluaigh. Theireadh iad, " Is farsuiug bial
a bhothain," a' ciallachadh ged bha an tigh
beag gu robh rum ann do 'n choigreach.

Is moid rud a roinn.

Is sona gach cuid an comaidh ; is niairg a
chromadh 'iia aonar.

Bheirinn cuid oidhehe dha ged bhiodh ceann
fr fo \ichlais.

A' cheud sgeul air fear an tigh, is syeid gu
laiha air an aoigh.

Cha chutnar tigh le dorus diiinte.

Am measg nan ludhach blia aoigheachd do'n
choigreach air a chunntas mar dhleasanas a bha
air iarraidh orra le Dia agus a bha taitueach 'na
shealladh. Chi sinn so ann an iomadh kite
anns a' BhiobuU agus tha an cleachdadh air a
chumail suas ann an diithchannan na h-aird an
ear an diugh fhathast moran na's fhearr na tha

e 'n ar measg-ne. Cha 'n 'eil a' bheag de ath-
arrachadh air cleachdadh nam Bedouin, anns an
Eiphit, an Arabia, is ann a Siria, a thaobh na
cuise so o chionn cheithir mile bliadhna : mar
sin ma ruigeas tu tigh is dachaidh Arabaoh an
diugh gheibh thu ann a' cheart chui'-air-d6igh a
gheibheadh tu bho Abraham no Jacob no aon
eile de na seann athraichean a tha air an
ainmeachadh anns a' BhiobuU. Is e an oliii as
fhearr leis an Arabach gu 'n abairteadh ris
" duine aig am bheil diinan luaithre ;" an diman
luaithre a' ciallachadh gu 'n d' f hadaidh e m6ran
theintean a glireidheadli bidh do choigrich is do
chairdean. Tha facal eile aca a' moladh "duine
a bhios a choin a' comliartaich " sin a' ciallach-
adh gu'n trebraich comhartaich nan con an
t-allabanach a dh' ionusaigh a dhoruis. Theirear
ri maithean nan Arabach sheikhs, agus cha'n'eil
meas sam bith aca air sheikh mur bheil e
fialaidh is aoigheil oa cionn a chumantais. Tha
biith no aite-cbmhnnidh an sheikh am bitheantas
taobh an rathaid air am faodar fiuthair a bhi ri
coigreach, los gu 'n toir e dha a' cheud fhaillte.
Ach cha tionndaidh eadhon na daoine bochda
am feumnach air falbh o'n dorus gun bhiadh is
deoch is leaba a thoirt da ; cha mhb a shaoileas
iad gu bheil iad a' cur comain air le sin a
dheanamh. Tha iad a' sealltuinn air mar
chothrom a thug e dhaibh an dleasdanas a
dheanamh do Dhia.

Tha facal aca a tha ag r^dh, "Is e an
t-aoigh tighearna an tighe cho fhad 's a dh'fhanas
e ann," agus gu bitheanta is e an fhaillte a
chuireas iad air coigreach, i' Is leat mo thigh."
Tha na h-Arabaich cho mills siobhalta 'nan
cainnt (dh' ith iad caob de bhonnach a' bhros-
guil) 's nach urrainn thu daonnan an gabhail
aig am facal, ach faodaidh coigreach a chreid-
sinn nach e modh a mhain a tha 'nam beachd
an uair a their iad ris, "Is leat mo thigh."
Seasaidh fear an tighe an taobh a muigh gus an
iarr an t-aoigh air tighinn a steach agus suidhe
air 'iirlar fein. Cuiridh e gach ni as fhearr a
tha aige air a bheulaobh, agus cha 'n 'eil aig an
aoigh ach a radh ciod a bu mhaith leis, agus
gheibhear dha e ma ghabhas e idir faotainn.

Ma's duine tiirail an t-aoigh cha 'n ith e na
chuirear m'a choinneamh, gu sbnruichte ann an
tigh duine bhoohd ; fagaidh e a chbrr los a
leigeil fhaicinn nach 'eil gainne bidh ann.
Chuireadh sin fear an tighe gu nkire An aite
e bhi as an rathad do 'n choigreach am biadli a
mholadh, tha modhannan na h-aoigheachd a'
ceadachadh dha sin a dheanamh, ach cordaidh
e ri fear an tighe na 's fhearr mur abair an
t-aoigh air a cheann gu bheil am biadh maith,
ach ma dh' imlicheas e a bhilean ann an dbigh a
dh' fhaodar a thuigsinn gu bheil e a' taitinn ris.
Ma thug e dhuit deoch de shebrsa sam bith, is e
an dbigh air an deoch a mholadh a h-bl gu

48

reidli, a' blasadaich le do bhilean, agus a'
deanamh na fuaim sin leo a chluinnear air
uairean bodaich fheusagach a' deanamh an
uair a bhios iad ag 61 rud teth. Tha an fhuaim
sin mar che61 binn ann an cluas an Arabaich
oir tha i a' leigeil fhaicinn dha gu bheil an deooh
a' cordadh ria an aoigh. Bheir e oilbheuni mor
dha paigheadh a thairgsinn.

Aon uair 's gu 'n toir Arabach fasgadh do
dhuine 'na thigh tha e tearuinte, agus gheibh e
aoigheachd fad oidhche ged bhiodh ceann fir fo
achlais. Clia ghabhadh a cothrom air a
namhaid cho f had 's a tha e 'na thigh, oir tha an
t-seann uaisle air a cumail suas leis. Neo-ar-
thaing nach 'eil na h-Arabaich f uileachdach gu
lebir ma thachvas an nA,mhaid riu air an raon
no anns a' chath, ach tha iad a' meas gu 'm
biodh e 'na ghnothuch maslach corrag a chur
air namhaid an taobh a stigh d' an geataehan.
B' f hearr leis an Arabach mqrt is meirle is
adhaltrannas a bhi air a chur as a leth seaoh e
bhi air a radh gu 'n do bhris e lagh na
h-aoigheachd agus.gu 'n do ghabh e cothrom air
namhaid a thainig gu thigh mar aoigh. Tha e
'na nkire shiorruidh dha dochunu a dheanamh
air neach a dh' ith aran maille ris. Tha e mar
fhiachaibh air (ma bhris a' namhaid aran maille
ris) aoigheachd is cairdeas a nochdadh dha gus
am bi an t-aran a dh' ith e air a chnaimh gu
h-iomlan 'na choluinn ; mar sin tha e a' toirt
ceithir uairean fichead d'a namhaid gu bhi cur
air a shon fein. Is e an cleachdadh so a bha
ann an inntinn aa t-salmadair an uair a
thubhairt e, " Esan a dh' ith de m' aran thog e
a shS,il a' m' aghaidh." Bha cionta ludais an
aghaidh Mac an duine air a chunntas na b' an-
tromaichte a chionn gu 'n do bhrath e e an
deidh aran a bhriseadh maille ris. Is ann am
measg nan Arabach a gheibhtear cleachdaidhean
na h-aird an Ear air an cumail suas mar a bha
iad ann an laithean an t-seann Tiomnaidh, oir
is iadsan fior shiol na duthcha as an d' fhuair
sinn am Biobull, agus ma ruigeas tu buth
Arabaich an diugh fhathast theagamh gu 'n
cluinn thu na ceart bhriathran bhuaith a
labhair Abraham ann an c6mhnard Mhamre,
"Agus thog e suas a shiiilean, agus feuch bha
triuir dhaoine a' seasamh laimh ris ; agus an
uair a chunnaic e iad ruith e 'nan coinneamh o
dhorus a bhiitha, agus chrom e e fein gu lar i
thugaibh an so beagan uisge, agus
ionnlaidibh bhur casan, agus bheir mise an so
greim arain agus neartaichibh bhur cridhe
Agus ghreas Abraham agus thuirt e ri Sarah,
Dean cabhag, taoisinn tri miosairean de
mhin phlvir, agus dean aran air lie an
teintean. . . ."

Anns an Tiomnadh Nuadh tha aoigheachd
do 'n choigreach air a mholadh. Tha an t-abstol

Pol 'g a ainmeachadh mar aon de chomharran
an fhior Ohriosduidh, " a' comh - roinn ri
uireasbhuidh nan naomh, a' gnathachadh aoigh-
eachd." Anns an litir gu Titus tha abigh-
eileachd air ainmeachadh am ineasg nam
buadhan maithe eile a bu ch6ir a bhi ann an
easbuig ; anns an litir a chum nan Eabhruidh-
each tha e air iarraidh oirnu, " Na deanaibh
dearmad air aoigheachd a thoirt do choigreach ;"
agus tha an t-abstol Peadar ag radh, " Thugaibh
aoigheachd d'a ch^ile gun ghearan." Fhuair
losa coire do Shimon am Pharasach a chionn
nach do rinn e dha a reir cleachdadh na duthcha,
" Thainig mi a steach do d' thigh ach cha d'thug
thu dhomli ,uisge chum mo chos ; cha d' thug
thu dhomh p6g ; cha d' iing thu mo cheann le
oladh." Do bhrigh nach robh aite aig losa anns
an leagadh e a cheann bha e an earbsa ris an
aoigheachd a bheireadh a chairdean dha. Agus
cha 'n e mhtiin gu 'n do mheas e mar
fhireantachd an aoigheachd a thug daoine
caomh fialaidh dha fhein, ach mheas e mar
an ceudna mar fhireantachd an noigheachd
a bheirear do 'n aon de na braithrean
as lugha faige. Ann an leabhar Eiphiteach
tha na briathran so air an cur ann am beul an
dia mhoir a bhios a' toirt breith air na niairbh,
" Leigibh an duine so a steach oir tha na diathan
a' deanamh a bheatha do 'n aite so ; thug e-
biadh do 'n acrach, deooh dhaibhsan air an robh
pathadh agus chomhdaich e an lomnochd."^
Nach 'eil na briathran sin gle choltach ris an
fhacal a labhair an Slanuighoar, "C uin a
chunnaic sinn a'd' choigreach thu agus a thug
sinn aoigheachd dhuit ? Agus f hreagair an
Righ, Gu deimhin a ta mi ag radh ribh, a
mheud 's gu 'n do rinn sibh e do aon de na
braithrean as lugha agam-sa, rinn sibh dhomhsa
e.' Mar so faodar a rkdh gu cinnteach gu 'm
feum daoine cunntas a thoirt do Dhia aig la a'
bhreitheanais air an d6igh anns an do choimh-
ead iad air thalamh lagh na h-aoigheachd. Agus
ma tha so fior c6 a ghabhadh air fh^in a r^dh
gur suarach an comharra air maitheas duine e
bhi aoigheil. An uair a chujr Criosd a mach a
theachdairean dh' iarr e orra gun sporan a bhi
aca, ach iad a bhi an earbsa ri aoigheachd nan
daoine a rachadh iad thuca. Bha iad ri am
beannachd a thoirt do na tighean a ghabhadh
riutha, ach cha robh aig na tighean nach dean-
adh sin ri fhaotainn ach mallachd, " Is so-
iomchaire a bhitheas e do Shodom 's an la ud,
na do 'n bhaile sin."

Tha aoigheachd, ma ta, a reir spiorad an
t-soisgeil ; uime sinn cuimhniohoamaid a ghnath
facal soluimte an t-Slanuigheir, "Bha mi a'm'
choigreach is thug sibh aoigheachd dhomh,"
agus ma ni sinn sin cha bhi sinn gun ar duais,
agus uair no uair-eigin " bheir sinn aoigheachd
do ainglibh gun fhios duinn." — Eahh. xiii. ;?.

Air. I.

1918.

SAORSA TRE FHUIL.

Anns a' cheud litir a sgriobh e gu eaglais
Chorint tha Pol ag innseadh dhuinn gu robh
crann-oeusaidh Chriosd 'na clieap-tuislidh do na
h-Iudhaioh agus 'na amaideaohd do na cinnicli.
B'e an t-saorsa a thairig an t-abstol dhaibh
saorsa a thainig tye t'huil, ach ged a bhai an
fhuil sin a' labhairt ni as fearr na fuil Abeil
chuir iadsan an suarachas i. An ni a blia ann
o tliias tha e ann fhathast ; tha m6rau dhaoine
ann a ghabhas oilbheum ma chluinneas iad am
facal fuil ann an se^rmonachadh an t-soisgeil,
agus a thionndaidheas air falbh le tair bho
theachdaire sam bith a chuireas cudthrom air
eifeachd fuil an t-Sl;inuigheir. Tha iad an duil
nach 'eil annn an teagasg gur ann o dh6rtadh
fuil an t-Slanuigheir a tha uile bbeannachdan
na reite a' sruthadh ach cuing a chuir an t-abstol
Pol agus diadhairean eile mu amhach a' chinne-
daonna, agus their iad nach 'eil na tiodlilacan
spioradail a tha an saoghal a nis a' sealbhachadh
o Dhia an ceangal ri fuil Chriosd na's m6 na tha
an t-sid an ceangal ris a' ghealaich. Ach anns
a' chilis so tha Pol ceart ; mar tha e anns gach
ni diomhair is doinhain eile air an do mhe6mh- .
raicli inncinn ; tha an fhirinn a theagaisg e air
a deargadh anns na laithean bronach so air
cridheachan dhaoine mai- le peann iaruinn, an
fhirinn nach gabh saorsa ceaunach as eugmhais
dbrtadh fala. Ciod air bith eile a theagaisg an'
cogadh uamhasach a tha an diugh a' fasachadh
na Roinn-Eoi-pa dhuinn, tha e a' teagasg duinn
le s61uimteachd gu 'm feum aon dr. ine bis fhao-
tainn a chum gu 'm bi beatha aig duine eile.
Sin lagh seasmhach a tha a' riaghladh anns an
t-saoghal spioradail ; lagh nach robh air a dhean-
amh le Pol (ged a leugh Pol e leis an tuigse a
thug Dia dha) ach lagh a tha air fhilleadh a
steach ann am beatha cfaloinn nan daoine o
thoiseach tim gu deireadh an t-saoghail. Tha
an lagh sin ag oibreachadh gun sgur ann am
freasdal Dh6 air an talamh, a' toirt fianuis do 'n
fhirinn a tha tighinn thugainn 6 Chalbhari,
' saorsa tre fhuil,' agus " as eugmhais dortadh
fala cha'n'eil maitheanas peacaidh ann."

As eugmhais iobairt cha bhi adhartas. C6rd-
adh no na cordadh sin riut cha ghabh e seach-
nadl), oir is lagh e a tha ag oibreachadh araon
anns an t-saoghal nadurra agus anns an t-saoghal
spioradail ; lagh a tha a nis a' labhairt ann an

eachdraidh an t-saoghal le guth caol fann, agus
a ris le guth a tha mar thoirm mhbran uisge-
acha, ach a tha labhairt ann an crann-ceusaidh
Chriosd le cumhachd a thug eadhon air na
bodhair eisdeachd. Cha d' thug an saoghal
rianih leum air adliart gun neach air uhor-eigin
a thabhairt a bheatha air a sg^th ; niaith a'
mhorain a' tighinn o fhulangais a' bheagain ;
daoine anns a' bheil uaisle a' basachadh los gu'm
biodh am braithrean beo ; faidhean is ionracain
is martaraich a' meas am f ulangais mar neo-ni
a chum gu 'm biodh slighe dhireach air a dean-
amh do fhirinn, do cheartas, is do shaorsa.

Mar so tha lagh na h-\ubairt air fhigheadh a
steach ann an dliith is inneach ar beatha, an
lagh air a' bheil crann-ceusaidh Chriosd 'na
shamhladh is 'na shuaicheantas siorruidh; agus
ged tha an lagh so ann an aon seadh gruamach
is cruaidh, oir tha e 'na mheadhon air fulangas
is bristeadh-cridhe a thoirt air a' ghaisgeach is
air an neo-ohiontach, tha e ann an seadh eile
maiseach is Ian gealltauais do 'n t-saoghal, oir tha
e 'na mheadhon air na beannachdan as airde a
thoirt do 'n mhdr-chuideachd nach b' urrainn an
cosnadh air an son fein. Na tiodhlaoan a tha
deanamh ar beatha-ne an diugh socruch is comh-
fhurtachail is sabhailte, — bha iad air an ceann-
ach dhuinn le saothair auama is fuil ; tre obair
is fulangas is fein-kicheadh dhaoine eile a tha
nis eadhon an ainmean air an dichuimhneachadh
thiinig beannachdan thugainn air son nach do
shaothraioh sinn. Tha e air a radh gu 'n do
mharbhadh aon duine co dhiu mu choinneamh
gach mile de 'n rathad-iaruinn a rinneadh anns
an diithaich ; faodar a radh ie firinn gu 'n
deachaidh iad sin lobradh a chum gu 'm biodh
rud maith air a thoirt dhuinne. Na 'u robh
siiil gheur is cridhe tuigseach againn chithe-
amaid air gach beannachd. a tha sinn a' sealbh-
achadh athailtean na h-iobairt ; braonnan dearg
fuil-chridhe nan daoine a choisinn na beann-
achdan sin dhuinn. Le6nadh daoine eile a
chum gu 'm bitheamaid-ne gun le6n ; chaidh iad
a steach do ghleann dorcha a' bhais a chum
sinne a thoirt do ionad tfearuinte is farsuinn.
Gun iobairt cha 'n 'eil adhartas, agus gun dbrt-
adh fala cha 'n 'eil saorsa. Cha deachaidh an
saoghal riamh aon cheum air aghaidh, cha d'
fhuair sinn maith as fhiach maith a radh ris gun
duine air choreigin no daoine a bhi air an ceus-
adh agus air an gonadh thun an cridhe le nioran

dhoilgheasan. Sin lagh nach 'eil dol as air ; uia
lorgaicheas tu cursa an t-srutha a tha giiilau
eblais is sith is saorsa gu sliochd Adhainih chi
thu gu bheil an sruthan daonnan ag eirigh a
tobar d' an ainm Calbhari. Ma bu mhaith leat
deaibhadh fhaotainn gu bheil teachdaireachd
an t-soisgeil fior, a' conih-fhreagairt do fliein-
fhiosraohadh mhic an duine, ciod an dearbhadh
as cinntiche na so, gu bheil an Tiomnadh Nuadh
a' cur fa chomhaii- an t-saoghail mar Shlanuigh-
ear neach aig a' bheil Criin-droighinn air a
cheann.

Anns na smuaintean so, ma ta, gheibhear
leus beag de sholus anns na l^ithean bronaoh
anns a' bheil sin beb ; agus co aig nach 'eil feum
air gath soluis anns an tiughdhorchadas a tha
ag iadhadh umainn. Ma tha Dia 'na fhreasdal
ag oibreachadh leis an lagh so, ma's e so aon de
na dbighean anus a' bheil e ag oileineachadh a
chloinne ann am fireantachd, feuuiar a chuimh-
neachadh nach 'eil e ag iarraidh air mac an
duine ui a dheanamh ach an ni a rinn E fein.
Is e sin r'a riidh, tha a' cheart lagh a tha
ag oibreachadh ann am beatha dhaoine ri
fhaicinn anns an Diadhachd fein, oir ann an
tabhartas a Mhic tha Dia a' noohdadh gu'n d'
f bulling e br6n is saothair anama a clium gu'm
biodh saorsa is oighreachd shiorruidh againne
mar thoradh fhulangais. Clia'n ann mar sheann
naigheachd a bu ch6ir dhuinu naigheachd Chal-
bhari a leughadh ; mar ni a thachair o chionn
fhada nan cian agus aig nach 'eil buintealas no
daimh ris na nithean a tha lathair, no ri beatha
dhaoine anns an Ik an ditigh ; ann am bas
Chriosd air Calbhari tha sinu a' faicinn an lagha
'na mhaise ayus 'na iomlanachd gui- ann tre
fhuil a thig saorsa ; iha e 'na dhealbh air
nithean a bha, agus a tha, agus a bhitheas gu
siorruidh, fior ann am beatha mhic an
duine agus ann an eachdraidh an t-saoghail.
Tha iobairt a' call a maise an uair a tha i air a
tabhairt a dh' aindeoiu, oir is e maise na h-iob-
airt gu 'm biodh i air a tabhairt le saor thoil is
teas ghradh. Bha tabhartas Chriosd as leth a
bhriithrean uasal is ^ifeachdach do bhrigh gu'n
do choisrig e e fein gu toileach a chosnadh
saorsa tre fhuil. Cha b'e na tairngean a chuir-
eadh 'na chasan is 'na lamhan a chiim air a'
chrann e ach a thoil uasal fein Cha b'e daoine
a thug bhuaith a blieatha a dh' aindeoin ; thug
e seaohad i le a shaor thoil mar eiric air son
mh6rain. Sin an t-aobhar gu bheil eifeachd
shiorruidh 'na fhuil ; air a' chrann-ceusaidh an
uair a bhiis bha e na bu chumhachdaicbe na
bha e riamh 'na bheatha. " Mise ma thogar
suas o'n talamh mi tairnigh mi na h-uile dhaoine
a'm' ionnsaigh." Dhoirteadh fhuil naomh-san
o chionn nan ceudan bliadhna, ach tha i fhathast
a' ruith troimh na linntean mar abhainn ioc-
shlainteach anns a' bheil cumhachd dhiomhair

is bheb. Tha i a' teagasg do'n t-saoghal mar
nach b' urrainn briathran duine no aingil a
theagasg, gur e fulangas pris na saorsa. Sin
leasan a tlia ar diithaich ag ionnsachadh as iir
ann an calldachd a' chogaidh ; leasan a bha i a'
cur an suaraohas ann an liithean reamhar a
suaimhneis ; ach air slighe nach do shaoil sinn
tha Dia 'g ar toirt air ar n-ais gu Calbhari agus
gu teachdaireachd na fala air an do rinn sinn
dearmad.

LAGH NA H-EAGLAIS.

Tha sinu an dull gu 'm bu choir do bhuill na
h-eaglais tomhas reusanta de eblas a bhi aca air
lagh na h-eagjais, agus is e sin an t-aobhar gu
bheil sinn a' dol a chur sios air an duilleig so
rud no dha ris am faodar a radh ann am
briathran Phoil ceud-thoiseach anmhunn agus
bochd. Ach ma tha iad 'nan ceud-thoiseach
anmhunn agus bochd do sgriobhaichean is do
chleirich a tha fdghluimte anns an lagh, tha
sinn cinnteach nach 'eil iad mar sin do 'n mhor-
chuideachd de shluagh na h-eaglais, oir cha'n'eil
iad. a' gabhail ach gle bheag suime do riagh-
ailtean air am bu chbir daibh fios a bhi aca.

A thaobh an t-seisein.

A reii- lagh na eaglais tha ceithir ciiirtean aig
am bheil ughdarras suidhe a chum ciiisean a
bhuineas daibh a reiteachadh agus breith a
thabhairt; anSeisean; a'Chleir; a' Sionod; agus
an t-ird Sheanadh. Tha lagh siobhalta na
rioghachd ag aideachadh ughdarras nan cuirtean
sin, agus leigidh e le binn sam bith a thug iad
a mach seasamh, ma tha a' bhinn sin a reir
lagh na h-eaglais fein. Tha an'' Staid ag
aideachadh ughdarras na h-Eaglais Steidhiehte
ann an nithean spioradail direach mar tha an
Eaglais ag aideachadh ughdarras na Staide ann
an nithean aimsireil. Is e an Seisean a' chuirt
d' am buin cuisean na h-eaglais anns an sgir-
eachd. Is e buill an t-seisein am ministear
agus na foirbhich : tha am ministear daonnan
anns a' chathair. Cha 'n urrainn da duine eile
a chur 'na aite ; is e a' chleir a dh'fheunias sin
a dheanamh. Ma tha sgireachd gun mhinistear
no ma tha am ministear air falbh le cead na
cleire feumaidh a' chleir fear dhiubh fein a chur
OS cionn Seisean na sgireachd sin. Cha 'n
urrainn an Seisean suidhe mur bheil fear na
cathrach agus Ak fhoirbheach a lathair. Faod-
aidh am ministear Seisean a ghairm le glaodli
anns an eaglais, air neo le lios a thoirt do na
foirbhich air dhbigh eile ; ach feumaidh rabhadh
reusanta a bhi air a thabhairt. Tha an Seisean
a' suidhe le dorsan diiinte, ach ma chi na buill
iomchuidh gu 'm biodh a' chuirt fosgailte aig
kva is aobhar sbnruichte, faodaidh iad coinneamh

1

fhoUaiseach a ghleidheadb. Is coir do gach
Seisean cleireach a bhi aige ; is e dleasdanas k'
chleirich mionaidean an t-seisein a sgiiobhadh
agus gach leabhar is paipear a bhuineas do 'ii
t-seisean a ghleidheadb gu curamach. Aig
toiseach gach coinnimh tha mionaidean na
coinnimh mu dheireadh air an leughadh, a
dheanamh cinnteach gu hheil gach ni air a chur
sios mar a thachair e.

Buinidh e do 'n t-Seisean sith is riaghailt a
chumail anns a' chiomhthional ; aifcheantan an
t-Seanaidh a ghiiilan a mach ; fianuisean a
cluinntinn is breith a thabhairt ann an cuisean
a bheirear air am beulaobh ; agus sochairean na
h-eaglais a thoirt do dhaoine freagarrach no
dhiultadh do dhaoine neo-fhreagarrach. Is ann
aig an t-Seisean a tha coir an uair a shuidheach-
adh air son seirbhisean na h-eaglais ; am a'
Chomanachaidh, aguslaitheantraisg is urnuigh;
is ann aca a tha coir sealltuinn as deidh an
airgid a tha air a chruinneachadh anns an
eaglais. Is iad a dh' f heumas cleireach na
h-eaglais agus fear-ciuil a' choimhthionail i'haot-
ainn ; ach cha 'n 'eil e mar f hiachaibh orra
dorsair no glauadair fhaotainn air son na
h-eaglais, no fear a sheallas as d^idh a' chlaidh,
Am bitheantas tha na dreuchdan sin uile air an
toirt do aon duine ; an duine ris an abair cuid, am
beadal,ach ris an abair mise -fear modheis-laimhe.

Is ann do 'n t-Seisean a bhuineas foirbhich
lira a dbeanamh. Faodaidh iad an comhairle a
chur ris a' clioimhthional ma thoilicheas iad (am
bitheantas tha sin iomchuidh is freagarrach) ach
cha 'n 'eil lagh na h-eaglais 'ga iarraidh orra.
Tha taghadh fhoirbheach uile gu leir ann an
lamhan an t-Seisein. Feumaidh foirbheach a
bhi bliadhna air fhichead de aois ; a bhi 'na
fhear-comanachaidh ; a bhi ch5nihnuidh anns a'
sgireachd sia seachduinnean anns a' bhliadhna
air a' char is lugha. Tha e air iarraidh air
foirbheach " gu 'm bi e diadhaidh 'na chaith-
eamh-beatha agus stolda 'na ghiulan ; dichioll-
ach air dol do'n eaglais agus air la an Tighearna
a chumail naomli ; a' cumail suas aoraidh 'na
theaghlach ; agus 'na eiseimpleir do 'n t-saoghal
ann an stuamachd is ann an naomhachd." An
uair a tha Seisean a' deanamh fhoirbheach
feumaidh iad ainmean nan daoine a tha 'nam
beachd a chur air leth air son na dreuchd a
ghlaodhach anns an eaglais agus cothrom a thoirt
do 'n choimhthional tighinn air beulaobh an
t-Seisein ma tha dad sam bith aca an aghaidh
beatha no creideamh nari daoine. Feuraar
deich l^ithean a thoirt air a shon so. Ma thig
duine air beulaobh an t-Seisein a ghearan
rannsaichear a' chilis agus gheibh e an da chuid
^isdeachd is ceartas.

A thaohh a' Mhinisteir.
An uair a tha ministear air a shuidheachadh

OS cionn coimhthionail is e mhain am bas no
cionta a chuireas as a dhreuchd e. Cha toir a'
chleir cead searmonachaidh do dhuine sani bith
gun a bhi riaraichte gu bheil a chliu maith,
agus ffu 'n deachaidh e troimh 'n cbiirsa-oilein-
eachaidh a tha air orduohadh leis an eaglais ;
ach ged a gheibh e cead-searmonachaidh o'n
chleir cha 'n fhaod e pdsadh no baisteadh a
dbeanamh no sacramaid a fhrithealadh gus am
bi e air a shuidheachadh os cionn coimhthionail.
Is ann do'n mhinistear a mhain a bhuineas a radh
c'uinnociamar a bhualarclagna h-eaglais. Is ann
air a' mhinistear a tha e mar fhiachaibh uile
shoithichean is airneis na h-eaglais — soithichean
baistidh is comanachaidh — a ghleidheadb, agus
tha e cunntachail do 'n sgireachd ma theid an
call, no ma chuirear iad gu feum neo-fhreagarr-
ach. Tha c6ir aig na heritors (uachdarain an
fhearainn) na soithichean sin a thoirt do 'n
eaglais a chum feum an t-sluaigh. Mur toilich
e f^in cha ruig ministear sgireachd a leas a
dhachaidh a dheanamb anns a' M/ianse ; cha
mho a dh' f heumas e duine eile a chur ann, ach
is c6ir dha ciiram a ghabhail deth los nacli teid
an tigb a dholaidh. Ach ged nach ruig e a
leas a bhi ch6mhnuidh anns a' Mhanse, cha'n'eil
sin a' ciallachadh gu 'm faod e an sgireachd a
tbreigsinn ; a reir reachdan an t-Seanaidh "tha
ministearan nach 'eil a' fantuinn maille r'an
trend ri bhi air an cur as an dreuchd." Cha'n'eil
e air a chur sios ann an lagh na h-eaglais ciod
an iiine a dh'fhaodas e bhi air falbh as an
sgireachd mus seallar as a dheidb ; ach co dhiu
tha e neo-iomchuidh do mhinistear a bhi air
falbh OS cionn ceithir sabaidean gun chead na
cleire. Cha 'n fhaod ministear dol thairis air
criochan a sgireachd fhein, no dol a steach do
sgireachd coimhearsnaich a dbeanamh obair na
ministrealachd gun cead a choimhearsnaich
fhaotainn. Cha 'n fhaod aon Seisean sochairean
na h-eaglais a thoirt do neach a tha fo smach-
dachadh aig Seisean eile. Cha'n fhaod ministear
a bhi'na bhall Parlamaid. An uair a tha eaglais
gun mhinistear is ann air a' chleir a tha e mar
fhiachaibh 6rduighean an t-soisgeil a chumail
suas innte. A reir cleaohdadh na diitbcha tha
an coimhthional a' cui dume innte an dara
Sabaid agus a' chleir an t-Sabaid eile. Mar is
bitheanta is e am ministear a tha a' gleidheadh
rola a' bhaistidh is rola a' chomaohaidh, ach a
reir an lagha is ann do 'n t-Seisean a bhuineas
iad agus is e an Seisean a tha cunntachail air
an son. Ma ni ministear dearmad air suipear
an Tighearna a fhrithealadh anns an sgireachd
aon uair co dhiu anns a' bhliadhna, feumaidh a'
chleir sealltuinn as a dheidb agus rannsachadh a
dbeanamh mu 'n chiiis. Ann an seann sgireach-
dan is ann air a' mhinistear a tha e mar
fhiachaibh aran is fion ullachadh air son na
sacramaid. Tha e a' faotainn suim sb6nruichte

'na thuarasdal a chum so a dheanamh. Feumaidh
rola comanachaidh a bhi air a ghleidheadh, agus
feumaidh an Seisean dol thairis air gu curamach
uair 's a' bhliadhna. Uair 's a' bhliadhna
feumaidh an rola sin dol air beulaobh na cleire.
Cha 'n 'eil e ceart do 'n t-Seisean sochairean
eaglais a thoirt bho dliuine sam bith gun
rabhadh a thoirt dha, agus cothrom e f6in
fhireanacliadh. A thaobh seirbhisean na
h-eaglais agus frithealadh nan sacramaidean
cha 'n 'eil iighdarras sam bith aig aii t-Seisean
no aig na foirbhich ; tha sin uile ann an laimh
a' mhinisteir. Cha 'n ann do 'n t-Seisean no
do'n choimhthional a tha e cunntachail anus na
nithean sin ach do 'n chl^ir. Js ami aig a'
chleir a tha iighdarras thairis air mur bheil iad
toilichte leis an d6igh anns a' bheil e a' deanamh
seirbhisean na h-eaglais. Tha c5ir aig gach
coirtihthional ministear a thaghadh, ach mur
dean iad sio an taobh a stigh de shia miosan
tha e a' tuiteam ann an laimh na cl&re. Mar is
bitheanta tha a' chleir a' fagail an taghaidh aig
a' choimhthional, ma tha idir sith is aoiiachd
'nam measg.

Mu dheachamh.

Anns na seann sgireachdan tha am ministear
air a phaigheadh leis na heritors (uachdarain an
fhearainn). Anns na sgireachdan ura tha e air
a phaigheadh leis a' choimhthional. Tha e mar
fhiachaibh air luchd an fhearainn eaglais is
cladh is Manse a thogail anns gach sgireachd,
agus tuarasdal is gliob a thoirt do'n mhinistear.
Ach cha 'n ann as am p6canna-san a tha sin a'
tighinn ; tha e tighinn a deachamh — dileab a
bhuineas do 'n eaglais gu laghail. Theirear
deachamh ris an deicheamh cuid de thoradh
fearainn no uisge a blia air a dheanamh thairis
gu bhi cumail suas 6rduighean an t-soisgeil
anns an tir. Cha 'n 'eil an eaglais a' faotainn
an diugh an deicheamh cuid no rud coltach ris,
oir roimh am an Ath-leasachaidh bha maoin na
h-eaglais air a struigheadh le sagartan is uach-
darain ann an co - bheinn ri cheile, agus an
deidh an Ath-leasachaidh rinn moran de na
h-uachdarain Uidir greim air caob mhaith de na
dh' fhagadh de 'n dileab. Uair-eigin anns an
t-seachdamh linn deug bha na deachaimh air
am meas, agus is ann as an t-suim a b' fhiach
iad aig an im sin a tha na ministearan air am
paigheadh. Ann an cuid de sgireachdan is
fhiach na deachaimh a dha uiread ri tuarasdal
a' mhinistear; tha sin a' ciallachadh gu bheil
na 1) - uachdarain a' cur cuid mhaith de
airgiod na h-eaglais 'nam pboa fhathast. Air
uairean cluinnear uachdarain a bhuineas do'n
eaglais Shaoir no do'n eaglais Phapanach
a' gearan gu bheil aca ri tuarasdal ministear na
sgireachd a phaigheadh, agus bheireadh iad ort
a chreidsinn gu bheil eucoir air a dheanamh
orra. Ach feumar a chuimhneachadh gu 'n d'

fhuair iadsan am fearann leis an uallaoh sin
air, agus gu 'n d' fhuair iad e na bu shaoire na
gheihheadh iad e onur bitheadh e air. Cha 'n
ann daibh a bhuineas na deachaimh ach do 'n
eaglais ; cha'n'eil iad a' toirt di ach a cuid fein, rud
nach do phaigh iad riamh bonn-a-se air a shon.

Anns na seann sgireachdan tha tuai'asdal a
mhinisteir, an uiread so de bhollachan e^rna,
no de chruithneachd, no de mhin-choirce ; ach
tha e air a phiigheadh ann an airgiod a reir
pris an e6rna is na mine gach bliadhua. Anns
an earrach tha an Siorram a' gairm ciiirt de
thuathanaich is uachdarain is mliuillearan gus
pris a' bharra a dheanamh a macli gu flrin-
neach. Ann an cuid de sgireachdan tha tuar-
asdal a' mhinisteir air a phaigheadh da uair 's
a' bhliadhna, ach anns a' chuid as motha aon
uair, ann am meadbon an earraich.' Ma tha
ministear an dreuohd ann an sgii-eachd air latha
Bealltuiiin (a' chdigeamh la deug) is ann leis a
tha leth tuarasdal na bhliadhna sin; ma ruigeas
e an Fheill Mhicheil (an naoieamh la fichead) is
ann da a bhuineas an leth eile ged a bhasaicheadh
e am maireach. A reir seann lagha ris an abrar
lagh na h-Annait, an uair a shiubhlas ministear is-
ann d'a theaghlach no d'a dh'ileabaich a bhuineas
an tuarasdal a tha tighinn a steacli aig an ath
teirm an deidh a bhais. Abair gu robh fear-
cuideachaidh aig an t-seann mhinisteir agus
gu 'n do sbiubhail e ann an October, is anu le
teaghlach an fhir nach maireann a bhiodh an
tuarasdal gus an ath Bhealltuinn ; tha sin a'
ciallachadh gu'n caill am fear-cuideachaidh tuar-
asdal leth-bhliadhna. A reir oibreachadh an
lagha so faodaidh ministear ^g a bhi seaciid
miosan deug ann an sgireachd inus faigh e
sgillinn thuarasdail. Ach aig a' cheart km is
lagh caomhail lagh na h-Annait; rinneadh e a
chum cothrom a thoirt do bhantraichean is do
chloinn, agus ged tha a air uairean a' tachairt
gu bheil an lagh a' toirt airgid a p6ca lorn 'ga
chur do phoca pailt tha teaghlach an fhir nach
maireann air uairean feumail gu le6ir air.

Tha tuarasdal na sgireachd ri phaigheadh co
dhiu a tha no nach 'eil ministear innte ; mur
bheil coir laghail aig duine eile air tuitidh e air
lonmhas nam Bantrach (Widows' Fund). Feu-
maidh a h-uile ministear suim sh6nruichte anns
a' bhliadhna a phaigheadh do lonmhas nam
Bantrach ; £3 3s., no £4 14s 6d., no £6 6s.,
no £7 17s. 6d.; a reir na chuireas e ann gheibh
a theaghlach as, ma dh' fh^gas e bantrach na
clann og.

Is ann do na heritors a bhuineas an cladh
agus na craobhan a dh' fhaodas a bhi ann; ach
rud gle nebnach, is ann do 'n mhinistear a
bhuineas am feur a dh' fhasas ann. Is ann da
cuideachd a bhuineas na craobhan a tha air a'
ghliob, agus faodaidh e an reic no an losgadh
ma thostras e.

Air. 2.

1918.

MIANN IS EAGAL IS CURAM.

Sill na tri nithean as bitheanta a tha milleadh
souas dhaoine. Ann an aon seadh tha sonas
mar an gaol ; thig e gun iarraidh ; ach ann an
seadh eile tha e a' feitheamh air gach duine a
dh' iarras e, ma ghabhas iad an dMgh cheart air
fhaotainn. Ach cleas gach rud eile tha an d5igh
cheart r'a h-ionnsachadh. Tha cuid de dhaoine
anns a bheil an t-ionnsachadh sin a' fas gu
nadurra agus gun dragh ; tha cuid eile ann a
thogas am foghlum air an cruaidh chosdus agus
lion beag is beag ; ach tha cuid eile ann nach
ionnsaich e gu brtith.

]. Miann. Is e a' cheud cheum anns an ionn-
sachadh ar miannan a chumail 'nan kite f^in.
Cha 'n 'eil sinn a' cleachdadh an fhacail ann an
droch slieadh ; is e a tha againn anns an amharc
an ciocras sin a tha air a' mhdr-chuideachd de
dhaoine air son nithean nach 'eil aca. " Is
motha Ian do shula na Ian do bhe6il." Cha chiiis-
ghearain duine sam bith aig a bheil l^n a bheoil ;
bu ch6ir dha Ni-Maith a mholadh agus a bhi
toilichte, ach gle bhitheanta cha'n'eile toilichte
oir tha a shuil a' miannachadh barrachd 's is
urrainn da a chur 'na bheul. Tha e a' faicinn
rud eigin aig a choimhearsnach nach 'eil aige
fliein, agus saoilidh e nach urrainn da bhi sona
is sin 'ga dhith. Is e aon de chomharran an
duine ghlic meas a bhi aige air na nithean a
bliuineas .da ; maise is fiachan fhaicinn annta
nach 'eil anns na nithean nach buin da. B' aithne
dhuinn duine aig an robh seann mhart crotach
air nach robh ach aon adharc agus an adharc sin
fhein ciim, ach ged is fhada agus is briagha
adhairoean crodh Aird-Toirinis bha e 'n diiil nach
bu sheise dhi am mart a b' fheirr ann am buaile
Aird-Toirinis. Theagamh gu 'n abair thusa
nach robh anns an duine ach an t-amadan ; cha
b' e sin a bha ann ach duine glic. B' fhe^rr
dhasan a mhart fhein na na bha de chrodh ann
an Aird-Toirinis ; agus ma bha e a' faicinn maise
innte nach fhaiceadh na drobhairean cha robh
sin a' deanamh coire do dhuine eile agus bha e
'ga dheanamh fhein sona. Agus rud sam bith a
ni duine sona agus anns nach 'eil loohd no cron
do dhaoine eile is cairdiche e do 'n ghliocas na
do 'n fhaoineas. Is ann ann an ceart da-rireadh
a tha sinn; creid no na creid thusa e, cha'n 'eil na
nithean a tha aig daoine eile a leth cho maith ris
na nithean a tha agad fhein. Tha Miann mar

luibh aig a bheil na ficlieadan is na ceudan f reumh
puinseanta, ach cha 'n 'eil gin diubh as miosa na
Farmad. Cha robh is cha bhi duine farmadach
sona. Air cho mhaith 's ga bheil a chor saoil-
idh e gur fheirr cor a choimhearsnaich, agus ni
sin an latba 's an oidhche searbh dha. Ach is
e sin uile na gheibh e as an fharmad, searbhad-
as dha fhein. Ma tha tigh no eich no crodh do
choinihnearsnaich na's fhearr na d' fheadhainn-sa,
no ma tha a bhean na's bbidhche no a chlann
na's tapaidhe na do bhean is do chlann-sa, cha
ghabh sin leasachadb le farmad. Cha dean am
farmad dhuit ach sgleo a chur air do shuilean a
dh' fhagas do bhean na's duaichnidhe na tha i
ann an da-rireadh, agus a dh' fholuicheas bhuait
iomadh rud gasda a tha 'nad chrodh is 'nad
chloinn. Leis a' cheart sgle6-shul so chi thu
subhailcean is maise ann an teaghlach is ann an
spr^idh do choimhearsnaich nach 'eil idir annta,
gus air a' cheann mu dheireadh an tig iad eadar
thu is do chadal, agus rud as miosa na eadhon
sin, eadar thu is do Dhia. Acras is Miann ; —
sin da ni cho cumhachdach 's a tha anns an
t-saoghal oir is ann bhuapa a tha a' chuid as
motha de shaothair, de obair, de iipraid, is de adh-
artas a' chinneadh-daonna ag 6irigh. Gabhaidh
acras a' ghoile sasuchadh ach c6 a sh^suicheas
miann na sula? Cha'n 'eil anns an t-siiil ach
leud an birlich uile gu liiv, ach cha lion an
saoghal i. Thoir dhi seudan luachmhor is luch-
airtean greadhnach ach bidh an tuilleadh fhath-
ast a dhith oirre. Tha e air a radh, an uair a
chiosnaich Alastair M6r an saoghal uile, gu 'u
do ghuil e a chionn nach robh an cbrr ann a b'
urrainn e a chiosnachadh. Mar is motha a
gheibh mac an duine is ann is motha a dh' iarras
e. Bha latha d'a shaoghal anns an robh Boni-
parte toilichte gu lebir le eilean beag Chorsica,
ach dh' eirich am miann 'na chridhe, agus ged a
shluig e a' chuid mhor de 'u Roinn-Eor]ja cha
robh e sasuichte no sona. Miann airgid, is
curahachd, is inbhe, is gl6ir shaoghalta, is Hchead
rud lainnireach is breugach eile nach sasuich
acras a' chridhe, sin miithair aobhair ar triob-
laid agus ar dorrain ; agus gus an cumar Miann
'na h-aite f^in cha ruigear air sonas.

11. Eagal. Is e ceum eile anns an ionnsach-
adh eagal a chumail 'na kite f6in. Cha 'n 'eil an
t-eagal gun fheum ann am beatha mhic an duine,
ach ma smuainicheas tu air na cruthan oillteil is
dealbhan uamhasach a dhriiss e fa chomhair

t-iuntinn anu an laithean do leanabachd, agus a
dhuisgeas e eadhon gus an la an diugh, clii thu
nach dual do shonas del cas ri cois ris. Tha
cleamhnas daonnan eadar an t eagal 'b an t-ain-
eolas. Tha so fior cha 'n ann a mhain a thaobh
nithean suarach, luar tha eagal thocan is thamh-
asg, ach a thaobh nithean as airde, mar tha
eagal Dhe. Ann an tiis a th6iseachaidh agus
ann an laithean "aineolais cha b' e eagal Dhd
(tha sinn a' cleaehdadh an fhacail anns an
t-seadh spioradail anns a bheil e air a clileach-
dadh anns a' BhiobuU) a bha toirt air mac an
duine a clieann a chromadh ann an aoradh, ach
geillt. Cha 'n e eagal Dhe a bha air, ach eagal
roiiiih Dhia; agus is e sin a tha fhathast r'a
fhaicinn am measg nan treubhan sin de na cin-
nich air nach do rainig e61as na tirinn. Tha
eagal aca roimh na cumhachdan neofhaiosin-
neach a tha mu 'n ouairt orra, agus a tha ag
oibreachadh anns a' chruthachadh. Tha iad an
diiil nach cunihachdan baigheil iad idir, ach
feartan naimhdeil is gruaniach ris am feumar
brosgul a dheanamh los an gean-maith a chos-
nadh agus am fearg a sheaohnadh. A thaobh
feartan n^dair, is obair a' chruthachaidh, is
cursa an fhreasdail bha an cinneadh-daonna gu
leir anns an t-suidheaohadh-inntinn sin aig aon
am, agus co is urrainn cudthrom an eagail sin a
thuigsinn ^ Nach bu leoir an namhaid sin do
shonas dhaoine ! Ach mar a dh' fhas e61as dh'
fhalbh an t-eagal, agus thainig dreach a bu
chaomhaile air an t saoghal. Chunnaic daoine
nach b'e fearg Urra neo-fliaicsinneach a bha
anns an tairneanach, ach rud a bha tachairt a
r6ir laghannan nadurra agus roimh nach ruig-
eadh iad a leas eagal a bhi orra. Mar so thilg
eblas a maoh mile b6can a bha cur uamhais air
daoine agus a' niilleadh sonais is fois cridhe ;
agus a' chuid nach do thilg e61as a maoh tilgidh
an gradh. Oir tha sin a nis a' creidsinn nach
'eil anns an t-saoghal ach aon de aitean-comh-
nuidh ar n-Athar neamhaidh ; agus a chionn
gur leis-san an saoghal agus gur E a tha 'ga
riaghladh c'ar son a bhiodh eagal oirnn? Mar
is fhearr a thuigeas daoine feartan a' chruth-
achaidh agus laghannan an t-saoghail nadurra
is ann na's biigheile a tha iad a' fas. Agus mar
is fheirr a thuigeas iad ruintean Dli^ d'an taobli
is ann na's lugha a dh' fhasas an eagal, oir tha
e air a thilgeadh a mach le gridh. Ma tha do
chrabhadh, ma ta, a' meudachadh eagail duit,
faodaidh tu amharus a bhi agad nach 'eil do
chrkbhadh de'n t-se5rsa che.'vrt. Eirich is rack
a dh' ionnsaigh t-Athar. An uair is e eagal an
aite graidh a' bhann a tha eadar Dia is duine
cha 'n 'eil an caidreamh sona. Is ion duit, gun
teagamh, eagal Dh^ a bhi ort, oir tha Dia air
neamh is thusa air an talamh; tha Dia naomh
is thusa truaillidh; ach is e sin an t-eagal a
thilgeas a mach gach eagal eile. Gach uair is

latha d'a bheatha tha sonas mhic an duine air
a mhilleadh leis an sgail dhorcha a tha eagal a'
tilgeil air 'anam ; eagal a' bhiis; eagal nan
lebmhan a tha anns an t-slighe; eagal an dorch-
adais is uamhasan na h-oidhche ; eagal easlainte
no call codaoh; eagal nam ficheadan olc no -
driodfhortan a dh' fhaodas tachairt ris. Tha
moran dhaoine air an s^ruchadh na's motha le
uilc nach tig orra gu brkth na tha iad leis na
h-uilc a thainig ; eagal an ni nach tig 's nach d'
thainig a' tighinn eatorra is sonas. B'e aon de
na facail a bu trice a bha air bilean ar Slan-
uigheir, "Na biodh eagal oirbh." B' aithne
dhasan cridhe mhic an duine. Agus b'e an
doigh a ghahh e air eagal dhaoine fhbgradh air
falbh, an t-Athair neamhaidh fhoillseaciiadh
dhaibh. Car son a tha thu air do thilgeadh
sios, 0 anam? Earb a Dia. "Tha fios aig 'ur
n-Athair."

III. Ciiram. Is e an treasa ceum anns an
ionnsachadh curam, agus gu s6nruiohte, ro-
chijram a chumail 'na aite f^in. Ann an tus ar
toiseachaidh tha sinn uile an dull, co dhiu ann
an tomhas maith, gu 'n teid againn air ar cursa
a stiuradh mar a thoilicbeas sinn. Ach cha
t6id sinn fada air an t slighe gus am faigh sinn
a mach gu bheil ailm ar beatha ann an laimh
Neach eile, agus nach 'eil i idir 'n ar n-asgail-ne
mar a shaoil sinn. Ma tha aon trian d' ar
beatha againn fhein tha tri trianan nach 'eil.
Agus mar sin is e ar gliocas gabhail r' ar crann-
chur mar a thig i gun ar suil a bhi daonnan air
an oisean is ciod a tha air an taobh eile dheth.
Is e drochd chleachdadh a tha ann, cleaehdadh
a mhilleaa sonas is aotramas na h-inntinn, a bhi
sior shealltuinn mu 'n cuairt an oisein, an diiil
gu bheil bbcain ann a' feitheanih gus leum ort.
Tha curam is curam ann ; tha uiread eadar-
dhealachaidh eadar curam is ro-churam 's a tha
eadar an duine crionna agus an gaotharan. Tha
an gaotharan gun ro-churam a chionn gu bheil
e gun churam fhein ; a chionn nach duine e ; a
chionn gu bheil e a' gabhail aiseag a bheatha
gun fharadh a phaigheadh, a' fagail an uallaich
air guaillean eile. Cha 'n 'eil daimli air an
t-saoghal cho beannaichte ris an daimh a tha
oeangal theaghlaichean r'a cheile ; ach co aig
nach 'eil fhios gu bheil an dA,imh sin a' meud-
achadh ciiraim 1 Cha rud dona no suarach an
ciiram sin ; tha e a' tighinn o ghr^dh, o neo-
fheinealachd, o fhaireachduinnean a bha air an
cur an cridhe mhic an duine le Dia. Ach maith
's ga bheil e bu ch6ir a chumail 'na ^ite f^in.
Mur deanar sin atharraichidh e a dhath uigh
air n-uigli ; f^saidh an ciiiam gu bhi 'na ro
chiiram, gus mu dheireadh an criochnaich e ann
am peacadh. Ach tha an t-^m againn stad d'ar
seanchas; ged nach e searmon a tha sinn a'
deanamh agus ged nach do rinn sinn ach'
beantail ri iomall na ceiste a thog sinn ; their-

I

eamaid aims an dealachadh ris a' chuid sin d 'ar
luchd-leughaidh a tha air an saruchadh leis
a' phltiigh so, an ro-chiiram, iad a ohuimlmeach-
adh an fhacail a thuirt an t-abstol Peadar, " A'
tilgeadli 'ur ro-churaim uile air-san; oir tha
citram aige dhibh."

LITIR NEONACH.

O chionn ghoirid bha connspoid anns na
paipeavan-naigheachd mu LUTHER ; bha cuid
'ga mholadh is cuid 'ga chaineadh ; cuid a'
deanamh a mach uacb robh ann ach duine
dona is daor Phrussianach, is cuid eile a' cur
calg-dhireacb 'na aghaidh sin. Ach ged a bha
an argumaid air a cumail suas fad sheach-
dainnean (agus air uairean gu inaith teth), agus
ged a ghabh ministearan, is luchd-lagha, is ard-
sgoilearan nan oilthighean, is eadhon Diuc, piirt
innte cbriOchnaich i mar a thoisich i, gun dad a
shocruohadh. Sin mar tha a' cbiais gu trie ;
cha 'n 'eil anns an argumaid ach diomhanas
nan diombanasan is call analacb ; meudaicliidh
i droch nadur mur meudaicb i eblas is firinn.

Bha e soilleir nach robh a' bheag aig cuid de
na deasbodairean an aghaidb Luther ach gu 'm
bu Ghearmailteach e, ach bu leoir e, agus anns
na lilithean so is trom am buailtean sin fhein
air druim duine sam bith. Ann an aon seadh
tha e leanabail do dhaoine anns a bbeil beagan
tuir an siiilean a dhunadh air chor agus nach
faic iad maise no maitheas ann an ni no neach
a bhuineas do 'n Ghearmailt. Gun teagamh
tha an staid-inntinn sin cho leanabail 's nach
urrainn i marsainn ; thig sinn uile gu ar ciall
fhathast. Ach ann an seadh eile tha e uA,durra
gu le6ir nach biodh eadhon Luther cho measail
aig sluagh na diithcha so an trath-sa, direach a
chioun gu 'm b' ann de shliochd a' Chaesair e
(pjacadh na cloinne air fhiosrachadh air an
athair), agus gu 'm biodh iad car toileach a
ohreidsinn nach robh e idir an ni a shaoil iad.
Tha sin nadurra gu le6ir, agus air ar son fh6ia
dheth cha 'n f haiceamaid e mar f hiachaibh oirnn
toiseachadh air Luther no Gearmailteach eile a
mholadh (ged is mor ar meas air Luther) ann
an eisdeachd pharantan aig a bheil cridheachan
goirt is briste ag ionndrainn nam balach nach
till dhachaidh gu br^th tuilleadh air t^illibh
fealltachd na Gearmailte.

Bha e soilleir cuideachd anns an deasboir-
eachd ud gu robh cuid de na bha air taobh
Luther am beachd nach b' urrainn meang na
coire a bhi ann an duine a bha 'na mhtithair-
aobhair air obair mhor is phriseil an Ath-
leasachaidh. Bha e cho leasg leo aideachadh
gu robh failiua anns an duine a chuir dubhan
ann an sron a' Phapa 's a bhiodh e leasg leo

aideachadh gu robh [smal air cliil am mathar.
Ach sgriobh feadhainn eile litrichean, a bha
caoin shuarach co dhiu a bha e 'na Ghearmailt-
each no 'na Fhrangach ; 'na Phapanach no 'na
Phr6stanach ; agus is e a' chuis-ghearaiu a bha
aca-san 'na aghaidh nach robh e onarach agus
gu 'n do rinn e anns a' chl6said rud nach bu
mhaith leis a bhi air a ghlaodhach air mullaoh
an tigbe. Faodaidh sinn an naigheachd o 'n
d' eirich sin innseadh, facal air fhacal mar a
thachair an rud ; a' leigeil le ar luchd-leughaidh
an inntinn fhein a dheanamh suas mu 'n
ghnothuch.

B'e Philip, prionnsa a Hesse, cul-taice cho
laidir 's a bha aig Luther ann an obair an Ath-
leasachaidh. .Phos Philip bean ach, a reir
choltais, cha, d' fhuair a bhean fabhar 'na
shiiilean. Dh' fheis e sgith dhi agus chuir e
roimhe te eile fhaotainn. Anns na laithean ud
bha eagal aig daoine roimb smachd na h-eaglaia
nach 'eil aca an diugh .; agus air eagal mallachd
na h-eaglais a tharruing air a cheann dh' iarr
Philip air Luther cead d^ bhean a bhi aige ; t^
fhollaiseach agus te a bhiodh aige gu h-uaigneach.
Chuir e an ath-chuinge so gu Luther ann an
Kgriobhadh, agus mhaoidh e air mur faigheadh
e cead o na diadhairean Prostanach gu faieh-
eadh e e o 'n Phapa. Bha Luther 's a chom-
panaich an iom-chomhairle ; eadar a' bhaobh
's a' bhuarach. Cha bu mhaith leo air an dara
laimh sgainneal a chur air an eaglais no air a'
chreideamh, ach air an liimh eile cha bu mhaith
leo pi'op cho laidir ri Philip a chall. Air
deireadh na cluiche thug iad cead dha an t-olc
a dheanamh. Is e lamh Mhelancthon a sgriobh
am fios-freagairt a thug iad do Philip ach
dh' aontaich c^ch leis, agus chuir Luther is
seachd diadhairean eile an ainm rithe. Tha an
litir gle nebnach ; tha i an toiseach ag ridh
nach 'eil e laghail do dhuine a reir an t-soisgeil
ach aon bhean a bhi aige, agus ag earalachadh
air Philip an aire mhaith a thoirt nach gabh an
lagh so briseadh gun iomadh truaighe a thighinn
'na lorg. Ach an deidh comhairle mhaith no
dhi de 'n t-seorsa so a thoirt dha (air sgath an
naire agns theagamh mar thabhartas-reite d' an
coguis, ged nach gabh Dia a mhealladh le
crabhadh no brosgul) thuirt iad ris, "Ma tha
thu suidhichte air bean eile a phbsadh tha sinne
de 'n bheachd gu 'm bu choir dhuit sin a
dheanamh gu h-uaigneach ; is e sin r'a radh,
nach biodh a lathair aig a' phbsadh ach sibh
f6in is duine no dhi, eile a tha 'nan daoine
creideasach is faicilleach, a bheir am facal nach
innis iad. Cha 'n 'eil e 'na rud annasach coimh-
leabach a bhi aig prionnsa a thuilleadh air a'
mhnaoi ; agus b' fheirr le daoine ciallach an
doigh mheasarra so a ghabhail seach a bhi ri
adhaltrannas is mosaiche de 'n t-seorsa sin. Bu
choir dhuinn a bhi coma ciod a their an saoghal

8

ma tha ar coguis fein glan." Phos Philip
Mairearad.

Dh' fheuch iad le briathran crabhach ri
sgeimh b5idheach a chur air droch gimiomh,
ach ma bha iadsan crabhach bha Philip fhein
cho crabhach riutha. Ars' esan, " Is leir do
Dhia na h-uile agus is aithne dha iiach ann gun
aobhar a tha mi a' deanamh so, ach air sgatli
mo shlainte is mo ohoguis, oir cha 'n urrainn mi
mo liithean a chur seachad a r^ir lagh Dhe mur
faigh mi bean eile a thuilleadh air an te a tha
agam. Chuir mi mo chomhairle ri diadhairean
ionnsaichte, daoine glic air a bheil eagal Dhe,
agus b'e an comhairle dhomh m' anam is mo
choguis a chur gu fois leis a' phisadh. Tha mo
bhean chaomli (com a' ghliocais is a' ghraidh)
Ian toileach gu\i higainn bana-choviiyanach dhi,
a chum gl6ir Dh^."

Thachair so ann an 1540, a' cheart bhliadhna
anns an d'orduich Eanruig VIII., righ Shasuinn,
do phearsachan na h-eaglais cead a thoirt da
litir-dhealachaidh a thoirt do the d'a mhnathan
fhein. Thug ministearan Phrussia cead do
fhear d'an righrean tri mnathan a bhi aige aig
an aon am, agv s rinn iad sin air a' cheart bhonn
air an d' thug Luther cead do Philip, gu 'm
b' fhe^rr do dhuine posadh neo-laghail a dhean-
amh seach a bhi a' sior leantuinn ann an
ciirsachan neo-mhoralta.

Sin, mati,, an naigheachd neonach (ach fhior)
a bha air a h-iirachadh an aghaidh Luther am
bliadhna. Ach ged nach 'eil sinne a' dol 'ga
dhion anns an rud a rinn e, cha mh6 a
dh' aidicheas sinn nach bu duine maith is
beannaichte a bha ann air a shon sin. Chuir e
a chorrag ann an rud a bu ch6ir dha a sheach-
nadh ; an uair a ni duine sin bithidh a bhuil.
Cha 'n urrainn duine dol anns an lathaich gun
eabar a bhi air a chasan, no beantail ri pic gun
a lilmban a thruailleadh. Cha 'n 'eil ann am
fabbar phrionnsachan is maitliean an t-saoghail
ach diomhanas is buaireadh spioraid ; agus gach
uair riamh a chaidh an eaglais as an rathad gus
am fcibhar a chosnadh cha robh aice air a shon
ach gu'n deachaidh i air seacharan o'n chreid-
eamh agus gu'n do lot i i feio le ioinadh cridh.
Mar is lugha a bhios aice de chleauihnas ri
uachdrauachdan is cumhachdan an t-saoghail is
ann as fhearr.

Ach tha an naigheachd a' dfisgadh smuain no
dha 'n ar n-inntinn ; cuid dliiubh air nach
urrainn sinn tighinn thairis aig an am so (tha
deireadh na duilleige cheana anns an t-sealladh)
ach cuid a dh' fhaodas sinn ainmeachadh. Ciod
a theireadh Luther, agus ciod a their thu fh6in,
a leughadair, ris na briathran so a sgriobh an
duine diadhaidh, agus b' esan sin, Cardinal
Newman"? ThiUnig iad gu ar n-inntinn an uair
a bha sinn a' leughadh na litir a thug cead do
Philip an t-olc a dheanamh. Tha e ag r^dh gu
bheil am peacadh 'na ni cho uamhasach " agus

gu 'm b' fhearr a' ghrian 's a' ghealach a thuiteam
as an speur, an talamh a dhol fas agus na de
dhaoine air 'uachdar a dhol bas le gort, ann an
d6ruinn eagallach, na gu 'n deanadh aon anam
am peacadh as lugha ; no gu 'n innseadh e aon
bhreug 'na dhebin (ged nach deanadh i coire do
dhuine eile); no gu'n goideadh e aon fhardain
bheag." Smuainich air na briathran sin air do
shooair agus feoraich dhiot fhein an cuireadh tu
t-aonta riutha. Thuirt duine glic umpa gur e
so an se5rsa teagaisg d'a bheil na miltean a'
toirt an aontagun clieist, ach nach 'eil aon duine
beo a' creidsinn 'na chridhe, no ann an d^igh
air bith a bheanas ri beatha dhaoine is riogb-
achdan. Theagamh nach 'eil, ach co dhiu, b'
fheirr do dhaoine gu robh uamhas is geillt aca
roimh 'n pheacadh nach 'eil aca, agus gu'n creid-
eadh iad gu bheil mallachd Dlie 'na chois. Tha
eagal aca roimh nitliean eile anns nach 'eil f.ith
eagail, ach cha 'n 'eil eagal no giorag aca roimh
'n pheacadh. Suaithidh iad iad fhein ris, is
cluichidh iad ris, is ni iad caidreamh ris, gun
suim aca gu bheil iad a' cluich ri tigar. Is e an
t-aobhar gu bheil daoine air cho bheag eagail
roimhe, gu bheil iad cleachdte ris. A' cheud
uair a chluinneas halach mionnan is mallachadh
cuiridh iad crith is goirisinn air f he6il ; an ceann
uine their olcas an t-saoghail air falbh maoth-
alachd a choguis, agus air a' cheann mu dheir-
eadh cha saoil e dad do mhionnan is do chainnt
dhrabasda. Is e an dion as fliearr an aghaidh
a' pheacaidh, e bhi 'na oillt 's 'na eagal duinn.

Tha litir Luther a' dusgadh smuain eile ; gu
bheil e 'na chomharradh maith air an t-saoghal
nach seall e thairis air teachd-gekrr nan naomh.
Theagamh nach 'eil sin ceart do na naoimh ach
tha e maith do 'n t-saoghal. Ni daoine saogh-
alta mile rud suarach gun suim a bhi air a ghabh-
ail diubh, ach deanadh duine diadhaidh rud
nach 'eil freagarrach d'a leithid is glaodhar e air
na sraidean. Ann an aon seadh tha so neo-
reusanta, oir an rud a tha cearr do aon duine a
dheanamh tha e cearr do na h nils ; ach ann an
seadh eile tha e maith gu 'm biodh an saoghal
teann air am failingean. Maith do 'n t saoghal
fhein, oir tha so 'na she6rsa de theisteanas fol-
laiseach air taohh na diadhaidheachd. Smuain-
ich] air a so air do shocair fhein, agus chi thu gu
bheil an rud a thubhairt sinn fior. An uair a
ghlaoar luchd-aideachaidh ann an coire air bith-
's a th6isicheas an saoghal air cur sios air minis-
tearan is eaglai.sean 's gach ni is neach a bhuia-
eas do chreideamh, na cuireadh sin diumb no
fearg ort, oir ged a shaoileas an saoghal gu bheil
e a' diteadh na diadhaidheachd, is ann a tha e
ann an da-rireadh (gun fhios da fein) a' togail
fianuis na coguis nidurra air taobh naomhachd.
Na 'n robh gl6ir Luther am measg nan reultan
neo-bhasmhor sin a dhealraicheas gu brath na
bu lugha na tha i, cha bhiodh gii-laich is peasain
a' tilgeadh chlachan air a lie an diugh.

Air. 3.

1918.

SIMEON ANNS AN TEAMPULL.

Agus dh' fhoillsicheadh dha leis an Sjnorad
Maomh nach faiceadh e has, gus am faiceadh e
'Criosd ail Tighearna. — Lucas, ii. 26.

Dh' fhan Joseph is Muire mios ann an Bet-
lehem an d^idh breith losa. Cha ruigear a leas
a chreidsinn gur ann auns an sttibull a bha iad
iad na h-uine sin. Bha nadur dhaoine anns na
l^ithean ud coltach ri nadur dhaoine an diugh,
agus is cinnteach gu robh fichead teaghlach coir
ann am Betlehem a thairgeadh aoigheaehd do
Mhuire 's do 'n leanabh.

An uair a bha an leanabh sia seachduinnean
de aois chaidh Joseph is Muire leis do 'n team-
pull, a chum a chur an lathair an Tighearna.
Mar tha fear de na seann athraichean ag radh,
" B'e so a' cheud uair a chaidh Tighearna an
teampuill do theampull an Tighearna." B'e an
tabhartas laghail aig a. leithid sud de ^m uan,
ach o dhaoine bochda cha robh air iarraidh ach
da thurtur no da chalaman 6g, agus b'e sin an
tabhartas a thug Muire seachad. Bheannaich
an sagart an leanabh agus a nihathair, ag eara-
lachadh oirre fhein agus air Joseph an ceud-
ghin a theagasg ann an eolas an lagha agus ann
an eagal Dhe.

Anns na laithean ud bha aobhar an Tigh-
earna gu maith iosal ann an Israel, ach eadhon
anns na laithean ud bha fuigheall ann de dhaoine
naomh, daoine a bha feitheamh ri teaclid a'
Mhesiah agus a bha ag rirnuigh gu 'n ath-
bheothaicheadh an Tighearna 'obair am meadhon
nam bliadhnachan. B' ann diubh sin Simeon,
seann duine ionraic agus diadliaidh aig an robh
siail ri solas Israeli. Cha robh cuid no pkirt
aige ann an obair no stri an t-saoghail so, oir
bha a chridhe cheana anns an t-saoghal eile far
an robh 'ionmhas uile. Ach ged a bha da thrian
d'a chridhe air taobh thall na h uaighe bha e
debnach fantuinn air thalamh greis fhathast,
oir dh' fhoillsicheadh dha leis an Spiorad Naomh
nach fhaiceadh e bas gus am faiceadh e Criosd
an Tigliearna. Mar sin bha e a' feitheamh le
foighid mhaith air Dia; a' sior ghuidhe nach
cailleadh e a fhradharc gus an dearcadh a shiiil-
ean air an longantach.

An drasd 's a rithist ann am beatha dhaoiue
tha la a' tighinn a tha cho aoibhneach is solas-
ach 's nach ainm sam bith dha ach latha nidr.
Sin 1^ ris am faodar a radh gur e Dia f^in a
dh' brduich e agus nach e neach eile; 1^ a tha
Ikn de chumhaohd is de mhaitheas is de thrbcair
Dh6; 1^ anns a bheil uinneagan nan neamban

air am fosgladh agus beannachdan nach gabh
tomhas no aireamh air an d6rtadh oirnn ; la
anns a bheil dorsan nach do shaoil sinn a' fosg-
ladh romhainn agus tr6cairean ris nach robh
dull againn a' frasadh oirnn; la anns a bheil
Dia a' deanamh gu h-anabarrach ro-phailt thar
gach ni a tha sinn ag iarraidh no a' smuain-
eachadh. B'e latha mor de 'n t-se5rsa sin a bha
ann do Shimeou an uair a chunnaic e Criosd an
Tighearna anns an teampull, oir choimhlion
Dia dha barrachd 's a gheail e. Tha Dia a'
deanamh sin daonnan ; cha 'n e mhiin gu lion
e an cupan ach lionaidli e e gus an cuir e thairis;
" dearbhaibh mi nis leis an ni so " tha lehobhah
ag radh, "mur fosgiil mi dhuibh uinneagan
nan neamh agus mur doirt mi mach beannachd
oirbh, gus nach bi ait ann 'ga chumail." Neo-
ar-th^ing nach geall Satan rud maith is m6r ;
ach ma gheallas e cha phaigh e ; cha 'u 'eil aige
ach goalltanas maith is droch phaigheadh.
" Fosglar bhur suilean," tliuirt e ri ar ceud
pharantan (agus ruinne cuideachd) "agus bith-
idh sibh mar Dhia ; gu cinnteach cha 'n fhaigh
sibh bis." "Uile rioghachdan an domhain agus
an gloir bheir mi dhuit," thuirt e ri ar Slin-
uighear, " ma thuiteas tu sios agus gu 'n dean
thu aoradh dhomh." Tha Satan fhathast a'
mealladh dhaoine le bhi gealltainn nan ceart
nithean sin dhaibh, fosgladh nan siil agus gloir
an t saoghail, ach an uair a thig la an tuaras-
dail gheibhear a mach nach 'eil aige ach na
breugan. An aite oir bheir e umha ; an aite
aoibhneis is gloire bheir e dhuinn bristeadh-
cridhe is naire shiorruidh. Ach cha 'n ann mar
sin a tha geallaidhean an Tighearna. Tha esan
na's fheirr na eadhon fhaoal ; bheir e seachad
barrachd 's a gheail e. Air cho mhaith 's 'ga
bheil an earlais sin de'n oiglireachd a thug e
dhuinn cheana tha an corr de 'n oiglireachd na's
fhearr. "Cha 'n fhaca siiil agus cha chuala
cluas agus cha d' thkinig ann an cridhe duine
gach ni a dh' ullaich Dia dhaibh-san aig a bheil
gradh dha." Tha Dia uasal is rioghail 'na uile
ghniomharan ; tha fialaidheachd is farsuing
eachd 'na chridhe. An uair a dh' fhosglas e a
lamh fosglaidh e i gu fial, agus cha dean e
maoidheadh ; an uair a mhaitheas e ar pea-
caidhean niaithidh e iad gu ^jai7(!, an uair a
ghi-idhaicheas e gradhaichidh e gu saor. Bheir
e deagh thomhas, air a dhinneadh agus a' cur
thairis.

Bha an la ud anns an teampull, niata, 'na
latha mor do Shimeon oir thug Dia dha fada
barrachd na dh' iarr no na smuainich e. Cha
robh diiil aige ach gu 'n dearcadh a shtiil air

10

aghaidh a' Mhesiah, ach a nis choimhlion Dia a
ghealladh dha na bu phailte, oir a thuilleadh
air gnuis an leinibh fhaicinn ghabli e Sltouigh-
ear an t-saoghail 'na ghiirdeanan agus phaisg e
tiodlilac Dhe ri uchd 's ri chridhe. Bha aodann
an leinibh naoimh mar ghatli-soluis d'a anam ;
'na roimh-bhlas air aoibhneas neimh, agus le
guth tiambaidh is cridhe Ian thog an seann
duine fonn na laoidh-bh^is,

"A nis, a Thighearna, tha thu a' leigeadh le do
sheirbhiseach siubhal,
A r^ir d' fhacail, ann an sith;
Oir chunnaic mo shuilean do shl4inte."

Ghabh losepli is Muire iongantas ris na
nithean a labhair Simeon, ach air do 'n t-seann
duine na parantan a bheannachadh thionn-
daidh e agus thubhairt e ri Muire a mhathair,
" Feuch chuireadh an leanamh so air son tuit-
eam agus ^irigh mhoran ann an Israel ; seadh
agus thdid claidheamh troimh d' anani fein."

Theid claidheamh troimh d' anam fein." Bha
Muire ann an daimh ri Dia anns nach robh
neach riamh air thalamh; mathair Dh^ a thaobh
na febla, ach ged is cinnteach gu 'n d' fhuair i
sdlasan is beannachdan mar thoradh air an
daimh sin nach d' fhuair a peathraichean fhuair
i mar an ceudna ainhghar nach b' aithne dhaibh-
san, agus uile liithean a bjatha tuilleadh bha a
cridhe air a lot le iomadh cradh. Thacbair e
dhise mar a thachair e d'a mac, — thug Dia dhi
crann-ceusaidh maille ris a' chriin, cudthrom
fulangais maille ri cudthrom gl6ire. Fhuair i
deagh-ghean o Dhia agus bha i beannaichte am
measg mhnathan an domhain, ach cha do shaor
sin i o bbron 's o dhoilgheas ; is ann a dh' fhos-
gail e a cridhe gus an rachadh an claidheamh
ann na bu doimhne ; chuir e i ann an comunn
nan anmanna naomh sin a tha air an ceusadh a
h-uile latha d'am beatha maille ri Criosd. Le ful-
angas a cliridhe shaor an Slanuighear an saoghal;
am fulangas a bhuineas do'n Mhaighstir buinidh
e d'a sheirbhisich mar an ceudna, agus buinidh e
dhaibh anns an tomhas anns am bheil daimh
aca ris. Mar is dluithe a tha iad dha, is ann is
motha am faireaehduinn air co-chomunn fhul-
angais-san. Agus do bhrigh gu robh Muire na
bu dluithe dha na neach eile de chloinn nan
daoine, le iomadh bann dhiomhair is bhlath, dh'
fhaodadh i briathran an fhaidh leremiah a
ghabhail mar chainnt a cridhe fhein gach la,
"Amhaircibh, agus faicibh am bheil doilgheas
sam bith cosmhuil ri mo dhoilgheas-sa a thug-
adh orm." ladsan a tha fantuinn ann an co-
chomunn Chriosd agus ag imeachd gu dluth
maille ris, tha aoibhneas an Tigheania aca, ach
tha iad mar an ceudna air an lot gach latha ;
tlia iad a' faotainn sithe ach maille ri sith
claidheamh. "Esan a tha dliith dhomhsa tha
e dliith do 'n teine," thubhairt Criosd fein, a
r^ir beul-aithris na h-eaglais (ged nach 'eil am
facal anus na soisgeulan). Ach co dhiu a
thubhairt no nach dubhairt e am facal tha e

fioi', agus faodar an fhirinn so fhaicinn air gach.
duilleig de eachdraidh na h-eaglais agus ann am.
beatha nan daoine sin aig an robh diimh dhliith
ris ann an laithean fhe61a. Ge b'e iite an
deachaidh Peadar is Eoin is Pol lean an crann-
ceusaidh iad. Tha e a' leantuinn deisciobuiL
Chriosd anns na laithean so mar an ceudna,
agus anns an tomhas anns a bheil Criosd annta.
Agus do bhrigh gu robh Muire na bu dliiithe
do'n t-Slanuighear na eadhon an t-abstol Eoin^
CO is urrainn meud a broin a thomhas"? Bha
bron 'na chompanach dhi gu brA,th tuilleadh oir
thuit sgail a' chroinn-oheusaidh air a li-anam
an uair a labhair Simeon an fh^istneachd ud 'na
h-eisdeachd anns an teampull, sgail a bha fas
na bu duirche mar bha na bliadhnachan a' dol
seachad, gus mu dheireadh an robh a cridhe
air a bhriseadh gu buileach air Calbhari far an
deachaidh claidheamh ann nach gabhadh toirt
as, oir bha i 'na sriil-fhianuis air fulangas a mic.
Chunnaic i madraidh is tairbh laidir Bhasain
ag iadhadh uime agus gun neach ann a chuid-
icheadh e; chunnaic i coimhthional dhroch
dhaoine a' deanamh gaire-fanoid ris mar nach
bu duine e ach cnuimh is masladh dhaoine; esan
a bha cho naomh 's cho gradhach chunnaic i e
air iireamh am measg nan ciontach 's air a
dheanamh na thair an Vsluaigh. Nach b' fhior
am facal a thuirt Simeon rithe, " Theid claidh-
eamh troimh d' anam fein."

Bha an corr de 'n fh^istneachd a rinn e a'
cheart cho fior, " Chuireadh an leanabh so air
son tuiteam agus eirigh mhoran ann an Israel;
agus air son comharraidh an aghaidh an labh-
rar." Is e diirachd Chriosd gu 'm biodh clann
nan daoine uile 'nan aon ann-san, ach tha an la
anns an tachair sin fad air falbh. Ge b'e aite
anns a bheil ainm Chriosd air ainmeachadh tha
'ainm a' togail cbmhstri; tha e a' dealachadh
dhaoine o cheile-; cuid a' faotainn oilbheim ann
is cuid a' faotainn beatha mhaireannach ann.
Is 6 so a bha e fein a' ciallachadh an uair a
thubhairt e, " An saoil sibh gu 'n d' thainig
mise a thoirt sithe air an talamh^ Ni h-eadh,
tha mi ag radh ruibh, ach roinnean : bithidh
iad air an roinn ; an t-athair an aghaidh a mhic,
agus am mac an aghaidh an athar ; a' mhithair
an aghaidh na nighinn, agus an nighean an
aghaidh na mathar." Ann an laithean fhebla
bha e ann an siiilean feadhnach Mn grais is
firinn, ach cha 'n fhaca feadhainn eile maise air
bith ann gu 'n iarradh iad e. Chunnaic Tomas
glbir Dh6 'na aodann agus chroni e 'na lithair
ag r^dh, " Mo Thighearna agus mo Dhia ;" ach
thuirt daoine eile nach robh ann ach mealltair
is neach a bha labhairt toibheim. An uair a
Criosd air a thogail suas fa chomhair dhaoine
tha e an dara cuid 'na <lile-beatha a chum
beatha dhaibh no 'na Mle-bais a chum bais ;
tha iad an dara cuid ag eirigh leis no a' tuit-
eam air. Tha e a' roinn theaghlaichean ; tha
an t-athair leis agus am mac na aghaidh. Mar

11

so tha e a' foillseachadh smuaintean cridheachan
mhoran. Ciamar a tba e d' ar taobh-nel "Co
a tha sibh-se ag vkdh is mi V Sin ceist a tha
Criosd a' cur oirnii uile ; ceist a dh' fheumas
sinu a fbreagairt uair-eigin ; ceist anns nach'eil
e glic dhuinn dail a chur no cadal a thoirt do
ar suilean gus am freagair sinn i mar a fhreagair
Peadar. "Is tu Criosd Dh^." Sin an aon
fbreagairt cbeart. Saoraidh e a shluagh o am
peacaidhean. Tba e a' tairgsinn diiinn sin a
dbeanamb ; a' gealltainn gu 'n gabh e ruinn le
tr6cair chaomb, gu 'n gradhaich e sinn le gradb
siorruidb, agus gu 'm beannaich e sinn leis gacb
uile bheannachd spioradail anns na h-ionadan
n^ambaidh. Tha e daonnan cho mbaith ri
fhacal agus coimblionaidh e an ni a gbeall e.
Ma tba sitb no sonas ri bbi againn anns an
t-saogbal so feumaidh sinn ar cridlieachan a
shocruchadb air na nithean as feirr ; agus is e
an aon ni as fhearr no gacb ni elle " eolas a bbi
againn air an Dia fbior agus air losa Criosd a
chur e uaitb."

DUILLEAG DO PRARANTAN.

Cba 'n 'eil teagamh nach aithne do cbuid d' ar
lucbd - leugbaidh sgriobbaidbean an duine
ohaoimh (b' esan sin da rireadb) Iain Brun a
bha 'na dbotair an Dun-eideann ; duine d'am
faodar an t-ainm a tbabhairt a thug an tabstol
do Lucas, cm Idigh gaolach. Ach tha fbios
againn gu bbeil cuid eile ann do nach aithne
iad, agus bu mbaith leinn gu'n cuireadh iad
e61as air. Air gbaol an t-iarrtus sin a dbusgadb
'nan cridbe tha sinn a' del a chur sios air an
duilleig so comhairlean a thug e do pbarantan
mu thogail an cloinne ann an slainte cuirp agus
ann an eagal Dhe. Rachadh againn air taghadli
a dbeanamh as a leabbraichean a b' fhearr na 'n
crioman so, acb eadar gur e an ratbad as giorra
gu cridbeacban pbarantan seanchas a dbeanamb
riutha m' an cloinn, agus gu bbeil na comh-
airlean so glic is freagarrach annta f^in, cba
ruig sinn a leas ar lethsgeul a gbabbail air son
a' chriomain so a tbaghadh. O chionn ghoirid,
le fabhar bana-cbaraid cb6ir, fbuair sinn pasgan
mor de litrichean an duine ghr^idhaiob so,
litrichean nach robh riamh air an cur an old
agus nach faca siiil eile ach siiil an duine a
fbuair iad (duine a bha do Iain Brun mar bha
lonatan do Dhiibbidb) agus an deidb dhuinn
an leughadh tha barrachd gaoil againn air an
dotair na bba againn roimbe air, ged a bu mhor
ar meas air o'n cheud latba a cbuir sinn eolas air
a leabbraichean ; leabhraicbean a tba Ian
gliocais is grinneis is ^bhacais. Acb gun a
bhi cumail an dotair na 's fbaide (is cabbag air
na dotairean daonnan) leigidh mi leis fbein a
nis bruidbinn.

"Tha fhios agaibli uile air an othail 's an
ioghnadb a bhios air daoine heaga an tighe an

uair a gheibhear leanabh ann, mar a spleuchdas
iad air a' choigreach air a bheil an t-aodaiiu
dearg. Cia as a thainig e 1 Their cuid riu gu'n
d'fliuaradh anns an lios e, ann an cridbe ceirsle-
cbkil ; their cuid riu gu 'n d' tbiiuig e a
boinneid Rob Ruairidb (no boinneid eile a
tboilicheas tu) ; their cuid riu gu 'n d' fbuaradh
ann an cliabh-ghiomacb e ; their cuid riu gu 'n
d' tbug an dotair leis 'na phbca e ; ficbead uair
bha nio phocannan air an siubhal (gun fhios
domh) le caileagan beaga, an dochas gu faigh-
eadh iad fear eile ann. Ach innsidh mise
dhuibb cia as a thainig na leanaban — tbainig
iad o Dhia. Is e a lAmban-san a rinu iad ;
sbeid e 'nan cuinnleanan anail na beatha, a
bbeatiia fein. Tbubbairt e, " Bitheadb leanabh
ann agus bha e ann." Is cruthachadh ur gacb
paisde ; is e cruthachadh ur a tha 'na anam gu
cinnteach, agus ann an seadh fior 'na chorp
cuideachd. Agus mar a tbainig ar clann o
Dbia theid iad air an ais tbuige ; tha e a' toirt
iasaid dhiubb dhuinn; ag iarraidb oirnn an
gleidheadh is curam a ghabhail diubh air a
sgath-san. Is ann ruinne, mata, a tba e an
earbsa co dbiu a bhios na leanaban sona anns
an t-saoghal so, agus anns an t-siorruidheachd
mhor a dh' ionnsaigh a bbeil sinn uile a' triall
cho luatb.

A nis tha aig leanabh, an da chuid, corp is
anam. Cha 'n 'eil mi dol a radh moran mu 'n
doigh anns am bu choir dhuibh ciaram a ghabhail
do anamanna 'ur cloinne — cha 'n e sin mo
dhreuchd — ach faodaidh mi innseadb dhuibh
gu bheil slkinte an anama ann an tomhas m6r
an croohadh ri sliiute a' chuirp, gu s6nruichte
ann an cloinn ; oir is e an corp tigh-c6mbnuidb
an anama, agus ma tha an tigh salaoh no neo-
chombfhurtachail bidh an t-anam ueo cbomh-
fhurtachail cuideachd. Is brinach an sealladh
paisde nach 'eil sona, oir tba e neo nadurra. Is
ion duinne a tbainig gu aois a bbi trom is
dubhach air uairean, oir tba iomadh curam is
deacaireacbd is peacadh ag iadbadh umainn ;
acb bu choir do chloinn a bbi daonnati a' cluicb
's a' gaireacbduinn. no ag itheadh 's a' cadal. Is
e cluicb an gnotbuch. Aon ni is toigli learn,
paisde fbaicinn glan anns a' mhaduinn ; a
bhodhig bbeag reamhar a bhi air a deagh
■fhailceadb le uisge glan. Rud eile is toigh
learn, paisde fbaicinn salacb anns an fbeasgar ;
is toigh leam paisde a chuireas na cuir dheth, a
bbreabas a chasan os a chionn, agus a chumas
e fbein is daoine eile air falbb fad finn foinneach
an latha.

T6isicbeamaid aig a' cheann. Tha fhios
agaibh gur ann anns a' cheann a tha an
t-eancbainn agus gur e an t-eanchainn righ a''
chuirp ; a r^ir mar bhios an t-uacbdaran is anu'
a bhios na h-iochdarain, agus mur cumar an
t-eancbuinn air ghleus maith cha bbi na lambau
no na casan, no an corp, no an stamag, no idir
am mionach, ann an 6rdugh ceart. Cumaibh

12

ceann a' phaisde fionnar ; cha 'n 'eil feum aige
air curraohd-oidhche (tha currachd as fhearr
air, am fait). Agus cumaibh glan e ; thoiribh
niglieadh mhaith dha a h-uile oidhche Shath-
urna air a' char is lugha ; agus ma tha tighinn-
a-macli no carraiche sam bith air, is e an
leigheas as fhearr air, a shon sin a nigheadh
gach oidhche le siapann bog, is duilleag mh6r
chail a leagadh air. Is e an sgavihan am bolg
a tha cumail teine na beatha be6 ; ann an
cloinn tha obair na 's motha aige ri dheanamh
na tha aige ri dheanamh ann an daoine mora
(oir tha a' chlann a' fas). Feumaidh an sgamhan
gu leoir de ghaoth ghlan an adhair fhaotainn ;
biodh na leanaban a nmigh a' chuid as motha
■de 'n latha. Cha 'n 'eil leine-oidhche ann is
fhearr na flednain (no aodach ban), oir tha e
blath agus is c5ir clann a bhi air an c6mhdach
iia 's blaithe na daoine. Mar is trice is e an
stamag a' cheud bhall a theid air aimhreit.
Thatar a' cur tuilleadh 's a' ch6ir innte, agus air
uairean an se5rsa cearr. Fad naoi miosan cha
bu choir do leanabh dad fhaotainn acli bainne a
mhithar. Sin am biadh as nidurra, is fhearr,
agus is saoire cuideachd. Ma tha am paisde a'
cinntinn gu ceart bu ch6ir a chur o 'n chich aig
naoi no deicli miosan"de aois ; 'ga dheanHmh so
uigh ar n-uigh, ag ionnsaohadh dha bainne
blath is brochan ol. Cha 'n 'eil e ceart fe6il a
thoirt dha gus a bheil fiaclan aige a chagnas i,
agus idir idir cha 'n 'eil e ceart deur uisge-
bheatha a thoirt da, mur h-iarr an dotair e. Do
stamag bhog mhaoth an leinibh tha uisge-
beatha mar phuinnsean loisgeach, mar a
dh' f haodas e a bhi 'na phuinnsean cuideachd d'a
anam neo-bhasmhor. As uchd mhaitheis, a
mhathraichean, tha mi ag ridh ruibh, ma bu
mhaith leibh corp is anam 'ur leinibh a chumail
ann an slainte na toiribh dha boinne uisge-
bheatha, agus na cuiribh 'n 'ur beul fh^in e an
uair a tha sibh a' toirt na ciche dha. Cuiridh an
t-uisge-beatha puinnsean 'n 'ur bainne agus theid
sin an cuislean a' phaisde.

Bainne, brochan, im, aran, buntata, is eanbh-
ruich call, sin am biadh ceart do phaisdean.
Rud eile a tha anabarrach maith dhaihh,
uileadh-truisg. Chunnaic mi diolacha-thruais
de phaisdean, le casa caola is cuirp mhdra, is
aodainn phreasach mar gu 'm biodh aodann
seann abhaig ; chunnaic mi iad a' fas I'eamhar
is dearg is sona is laidir air viileadh-throsg.

Their cuid de dhaoine ruibh gur c6ir casan
piUsde a chumail blath daonnan. Na creidibh
f acal deth. Cha 'n 'eil casan leinibh sam bith —
ma tha e slan — blith. Ach cumaibh a chorp
blath ; sin bun a' ghnothuich. Is e an t-uchd
an t-^ite anns a bheil an teine — inneal a'
bhlaiths ; agus ma chumar connadh an sin (gu
leoir de bhiadh maith is de ghaoith fhallain)
cuiridh e bliths air feadh an tighe uile. Is
maith an ceann do 'n chloinn falbh cas-ruisgte

anns an t-sA,mhradh ; tha na brbgan as fhearr
agus as saoire air bonnaibh an cas gu
nadurra.

Ciod air bith a bu mhaith leat do leanabh a
bhith bi fhein an toiseach. Ma bu mhaith leat
esan fhaicinn slan, is stuama, is firinneach, is
gridhach, is onorach is diadhaidh, bi fhein sin
cuideachd. Ma bhios tusa leasg, is dur, is
breugach, ri meirle is drongaireachd is mionnan
bidh esan coltach riut. Tha cuimhne agad c6 a
dh' iarr ort do leanabh a theagasg anns an
t-slighe anns an coir dha imeachd. Bu cho
mhaith dhuit dull a bhi agad dearcan-fiona a
thional de 'n droighionn no figean de na fogh-
annain is diiil a bhi agad ri clann niliaith,
laidir, shona, fhaotainn o phirantan leasg is olc,
is athailtean a' pheacaidh 'nan cuirp.

Bi daonnan aoibheil ri d' chloinn is fosgail do
chridhe dhaibh. Feuch ri an earbsa a chosnadh
air chor agus gu 'n innis iad dhuit gu saor na
tha 'nan cridhe. Tha e maith dhuit-sa a bhi
cluich conihla riu-san, agus tha e maith dhaibh-
san cuideachd. Eisd ris an naigheachd bheag
bhbidheach so a seann leabhar. " Bha duine
ann uair-eigin a chaidh a maoh le deannan
cloinne. Choisich e leb na b' fhaide na bha e a'
ciallachadh dol; dh'fhas a' chlann sgithisdh'fharr-
aid iad dheth an giulaineadh e dhachaidh iad.
Cha b' uirainn do 'n duine an giialan uile, ach is
e'so an doigh a ghabh e orra. Thuirt e riu,
" Bheir mi each an t-aon dhuibh agus marcaich-
idh sibh dhachaidh." Ghearr e slatag bheag do
gach aon dhiubh is dh' iarr e orra a' cur eadar
an casan ; an sin ghearr e slatag a bu mhotha ;
chuir e eadar a chasan fhein i is ghlaodh e, Hujj,
hup, is dh' fhalbh iad uile gu h-aotrom,
iollagach. Cha d' f hairich a' chlann sgiths no
fadal gus an do rainig iad dhachaidh."

Aon ni a dh' fhaodas sibh uile a thoirt do 'ur
cloinn, a dh'aindeoin cumhannachd'ur ci'annchur,
'ur n-iirnighean ; sin rud as fhearr na 5r no
airgiod. Rud eile a bu choir dhuibh a theagasg
daibh, iirnuigh a dheanamh iad fhein. O chionn
ghoirid chaidh mi a shealltainn boirionnaich a
bha tinn. Ann an leaba anns an tigh blia
balach beag air a mhagan fo 'n aodach. Dh'
fharraid mi ciod a bha e deanamh anns an
leabaidh. " Tha mi," ars' esan, " ag iarraidh
air Dia mo mhithair a chur na 's fhearr." Tha
gaol aig Dia air iirnuighean de 'n t-seorsa so ;
d'a leithidibh so tha rioghachd neimh.

Theab mi a dhichuimhneachadh facal a radh
mu smachdachadh na cloinne. Tha mise seann
fhasanta agus tha mi creidsinn gur fheairrd am
m^san beaga a bhi air am bliiteachadh an drasd
'sa rithist, ma thoilleas iad e. Ach feumaidh
mi a nis sgur. An uair a theid sibh dhachaidh
's a chi sibh 'ur clann ghaolach 'nan suain
chadail an nochd, beannaichibh an cinn luracli
is iarraibh air ar SlA,nuighear an deanamh 'nan
cloinn dha fh^in.

il

Air. 4.

1918.

LEANTAINN CHRIOSD.

Ba luhaith leinn earail shimplidh no dhk a
thoift do luchd-leanmhuiun Chriosd mu nithean
a bu clibir dhaibh a dheanamh is nithean a bu
ch6ir dhaibh a sheachnadh ma bu mhaith leo
co-ohomuun dliith a bhi aca ris. Tha tia
h-earailean sin air an steidheachadh air comh-
airleau a thug an seann diadhair gasda, Uilleam
Dyer, do luchd-aideachaidh, ged nach'eil sinn a'
dol a leantainn r'a chainnt-san gu dluth, agus
ged a bhios ar cuid fhein air a mheasgadh le a
chomhairlean-san.

Ma bu mhaith leibh Criosd a leantainn,
faicibh gu bheil sibh a' gleidheadh cuideachd
cheart is dhiadhaidh ; ghiaisibh maille riu-san a
tha gluasad maille ri Dia. Treigibh droch
chuideachd, agus deanaibh companaich dhiubh-
sau air a bheil eagal Dhe ; biodh luchd-gr^idh
Chriosd 'nan luchd-graidh agaibhse. An uair a
chi sibh naomh agus peacach a' co-chordadh r'a
cheile, a gluasad comhla ann an caidreamh
dliith is diomhair faodaidh sibh a bhi cinnteach
nach 'eil cridhe an naoimh sin uile gu leir
sooruichte air na nithean a ta shuas, agus
nach 'eil a chridhe no a shlighe iomlan am
fianuis Dhe. " An ti a shiiibhlas le daoine
glio, bithidh e glia ; ach sgriosar conipanach
nan amadan." Feumaidh clann an t-soluis
gluasad anns an t-solus agus an solus a
ghradhachadh ; mar sin cha ch6ir daibh comunn
a bhi aca riu-san a tha gradhachadh an dorch-
adais do bhrigh gu bheil an gniomharan olc.

Ma bu mhaith leibh Criosd a leantainn
gabhaibh grain do 'n pheacadh agus treigibh e.
T^ach 'eil e mile uair na's fearr dealachadh ris a'
pheacadh, ge b'e air bith cho mills 's a tjaa e,
na dealachadh ri Dia, agus ri Criosd, agus ri
neamh 1 Aon dhiubh is ^igin dhuibh a dhean-
amh. Is e am peacadh olc nan olc ; is miosa e
na 'n diabhol fein, oir is e am peacadh an ni
sin a rinn an diabhol 'na dhiabhol. Uime sin
marbhaibh am peacadh a chum 's nach marbh
am peacadh sibhse ; deanaibh br6n air a shon
agus biodh naire oirbh dheth ; gabhaibh grain
dheth agus teichibh uaithe mar o nathair.
Cuiribh am peacadh gu hks oir is e am peacadh
a b' aobhar do bhas Chriosd. Na 'n deanadh
nathair nimhe do cheile gradliach a lot gu bas,
an gleidheadh tu be6 i 1 Nach bu nadurra gu'n

tilgeadh tu a mach i, agus gu 'n sithadh tu i
le mile lot. B' iad ar peacaidhean a sgiurs an
Slanuighear caomh, na tairngean, na ciiird, an
t-sleagh, an droigheann a reub fhe6il agus a
dh6irt a mach full a chridhe — an urrainn duinn,
ma ta, ar peacaidhean a ghradhachadh t Cha
'n 'eil naomh saor o pheacadh ; is e sin 'uallach:
ach cha 'n 'eil naomh saor gu peacadh ; is e sin
'aoibhneas. Biodh an iirnuigh sin 'n ar cridhe
agus air ar bilean gach latha, " Cruthaich
annam cridhe glan."

Ma bu mhaith leibh Criosd a leantainn
iarraibh oumhacbd na diadhachd cho mhaith r'a
coslas. " Aig am bheil coslas diadhachd, ach a
ta ag aicheadh a cumhachd : o'n leithidibh sin
tionndaibh-sa air falbh." Ciod an tairbhe a tha
ann a bhi 'g eisdeachd as eugmhais a bhi cur
an gniomh, no a bhi 'g iirnuigh as eugmhais a
bhi cleachdadh d'a rdir, no a bhi ag aideachadh
ar teachd-gearr as eugmhais a bhi leasachadh.
Cha dean a' mhias as eugmhais a' bhidh ar
beathachadh. Faodaidh daoine lion ann dleas-
danais a sgaoileadh ach is e Dia as eigin
tarrainn na trbcair a ghlacadh. Cha b'e a'
chriadh agus an sile a leighis an duine dall,
ach Criosd a dh' iing a shiiilean. Cha b'e cur
troimhe cheile an uisge ann an lochan Bhetesda
a rinn slkn na daoine tinn ach teachd a nuas
an aingil. Cha dean e feum dhuinn ar gliin a
lubadh an l^thair losa mur lub sinn mar an
ceudna ar cridhe agus ar n-anam do fhirinn
losa agus d'a lagh. " Air an aobhar sin
guidheam oirbh, a bhraithrean, 'ur cuirp a
thabhairt 'nam beo-iobairt naomh, thaitneach
do Dhia, ni as e bhur seirbhis reusanta." Gun
treibh-dhireas anns a' chridhe cha 'n 'eil ann an,
aideachadh ach ainm na diadhachd gun a
cumhachd. A bhi 'n 'ur luchd-aideachaidh air
diadhachd agus aig a' cheart am a' cur an
gniomh aingidheachd, is grainealachd sin do 'n
Tighearna.

Bithibh toileach deanamh as eugmhais nan
nithean sin nach d' thug Dia dhuibh. Cha'n'eil
duine ann nach d' fhuair na 's motha de mhaith
na tha e a' toilltinn : cha mh6 a tha duine ann
nach do rinn na 's motha de olc na dh' fhuiling e
air a shon ; uime sin bu choir dha a bhi
toilichte ged nach'eil e a' mealtainn ach beagan,
agus gun bhi mi-thoilichte ged a tha e a' fulang
morain. "Uime sin air dhuinn biadh agus

14

eudach a bbi againn, bitheamaid toilichte leo
sin." Cha bu ch6ir dhuibli a bhi fo thrioblaid
a chionn nach 'eil tuilleadh earrais agaibh o
Dliia; bu choir dhuibh a bhi fo thrioblaid a
chionn nach 'eil sibh a' deanamh tuilleadh air
son Dh^. A Chriosdaidh, faigh thusa cridhe
naomh, agus bithidh do staid air thalamh
barraichte, ciod air bith do chrannchur. Tha
sinn iomadh uair a' seasamh 'n ar solus fhein.
Cha robli aon riamh de na naoimh a fliuair an
toil no a fhuair am beatha fein orducbadh nach
do ghearr am me5ir m' an robh iad ullamh.
Fhuair Lot a roghamn fein, agus roghnaich e
Sodom agus anri an Sodom theab e a bhi air a
losgadh. Thuirt Rachel, " Thoir dhonih clann,
no gheibh mi bas ;" bha leanabh aice ach chosg
e a beatha dhi. Na h-iarraibh, ma ta, ach an
ni as aill le Dia ; cuiribh 'ur toil fo cheannsal
toil Dhe. Cha chonnsaich an duine Criosdail
ri Dia mu thricairean a tha air au aicheadh,
ach beannaichidh e Dia air son throoairean a
tha air am buileachadh. ladsan a bhlais de
mhaitheas Dhe, cha 'n urrainn daibh gu brath
Dia a mholadh mar bu mhaith leo. Bidh a
cliu 'nam beul 's 'nan cridhe gach madainn is
feasgar : air a cliaoimhrieasan-graidh ni iad
sgeul 'nan suidhe sios agus 'nan eirigh suas.

Ma bu mhaith leibh Criosd a leantainn noch-
daibh tr6cair amhuil mar a fhuair sibh trocair.
Cha bhi esan a dh easbhuidh trocair gu brath a
tha dheth fein tr^caireach. Ma dh' eisd Dia
ri glaodh 'ur geai'ain ann an neamh, eisdibh-se
mar an ceudna ri glaodh gach gearain a
chluinneas sibh air thalamh. Na h-iocaibh olc
air son uilc ; na h-abraibh ri Dia, " Maith
dhuinn ar peacaidhean," agus ri daoine " cha
toir sinn maitheanas duibh." Cuimhnichibh
nach Criosdaidh ceart ach an duine anns a
bheil spiorad Chriosd, spiorad a' ghraidh, spiorad
na h-irioslachd, spiorad caomhail is trocaireach.
Leanaibh Criosd an toiseach 'n 'ur cridhe ; an
sin leanaidh 'ur casan lorgan a chasan naomha-
san.

LTNNE NaN SEICHEACHi\N,

Co dhiu a tha no nach 'eil fuil a' Ghaidheil
na 's teotba na fuil dhaoine eile bha ua Giiidheil
riamh gaolach air tapaid. Ach taing do Dhia,
tha iad anns na laitliean so air fas na 's glice na
bha iad o shean, agus bhiodh e eu-comasach
gu 'n tachradh e an diugh mar a thachair aig
Feill-Aonghais a.m Both ohuidir ua.ir-eigin de 'n
t-saoghal. Faodaidh sinn an naigheachd inn-
seadh, facal air fhaoal mar a chuala sinn i o
dhuine creideasach.

Tha e coltach gu robh farmad is raiteachas,
mur robh gamhlas, eadar Clann 'ic Libhrainn
am Both - chuidir agus aliochd Bhochanain

Leinidh, dliith do Chalasraid. B'e Clann 'ic
Labhrainn a bu laidire agus a bu lionmhoire am
measg nam finneachan am Both-chuidir, agus
fad iomadh ginealach cha 'n fhaodadh each dol
a steach eadhon do'n eaglais air thoiseach orra ;
gus am biodh Clann 'ic Labhrainn 'nan suidhe
cha robh cead aig duine eile a chas a chur air
an stairsnich.

Ach ma bha fuil theth ann an Cloinn 'ic
Labhrainn bha i a cheart cho teth ann am
muinntir Leinidh. An uair a theirteadh ri
tighearna Leinidh nach robh sgriobhadh no
coraichean laghail aige air fhearann, theireadh
e gu 'm bu bheag aige sgriobhaidhean no tiotal
de 'n t-se6rsa sin, ach gu robh claidheamh mor
aige, an dearbh chlaidheamh leis an d' fhuair a
shinnsir am fearann, agus leis a' chlaidheamh
sin gu'n gleidheadh e a cli6raichean.

Uair 's a' bhliadhna, dliith do Chalasraid,
bha Feill air a cumail ris an abairteadh, Feill-
ma-chessaig. Thachair do dhuine goraoh —
leth-amadan — A Both-chuidir dol a dh'ionnsaigh
na feille so, agus mar is trie a thachras aig feill
no banais thbisich daoine air fochaid a dhean-
amh air. Ach ged nach robh anns an duine
ach goraohan, bu Mhac Labhrainn e. Chuir
fear de Bhochanain L6inidh a theanga an sas
anns an duine so, agus a thuilleadh air sin thug
e str^ic dha air taobh a chinn le bradan a bha e
eiiilan agus thilg e dheth a bhoinneid. Chuir
so an t-amadan bharr a shiiiil agus thuirt e le
feirg ri Bochanan, " Na 'n robh mise air Feill-
Aonghuis am Both-chuidir cha ghabhadh tusa
no do dhaoine oirbh mo bhualadh." Sgaoil am
facal so am measg muinntir Leinidh ; bha iad
cinnteach nach abradh an t-amadan e mur
cluinneadh e rud-eigin de 'n cheart sheanchas
am measg a dhaoine. Bha am facal 'na
shaighead 'nan cridhe is amharus aca gu robh
tair air a dheanamh orra le Cloinn 'ic Labh-
rainn. Is e a thainig as a' gbnothuch gu 'n
deachaidh Clann Bhochanain Leinidh air an
dearg chuthach agus nach riaraicheadh dad iad
ach falbh 'nan \kn armachd do Bhoth-chuidir,
air latha Feill-Aonghuis, a thoirt diilain do
Chloinn 'ic Labhrainn.

Thainig an latha, agus mar a b' abhaist bha
an duthaich uile cruinn ; a' chuid mhor de na
fir le claidheamh is daga a reir gnkths nan
timeannan ud, ged nach robh duil sam bith aig
Cloinn 'ic Labhrainn gu robh fuil ri bhi air a
d6rtadh m'an rachadh an latha seaohad. Oir
cha d' innis an t-aniadan ciod a thachair dha
aig Feill-nia-chessaig ; cha d' thug e iomradh
air a mhi-mhodh a rinn Bochanan Leinidh air,
agus mar sin cha robh amharus air bith am
measg Chloinn 'ic Labhrainn. Chuir e iongantas
mor orra, mar a chuir e air gach duine a bha
air an fheill, an uair a chunnacas muinntir
' Leinidh a' mfearsadh a steach do 'n bhaile, an

15

guaillibh a cheile, piobaire air ao ceann. is
bratach os an cionii, is gle bheag de oholtas na
«ithe orra. Cha robli fhios aig Cloinn 'ic
Labhrainn ciod air an t saoghal a bha so a'
ciallacliadh, ach chaidh an t-amadan 'na fhair-
•eachadh 's a' mliionaid ; dh' innis e dliaibli mar
a thachair dha air Feill-ma-chessaig, agus mar
a mhaoidh e nach robh an Leinidh fear aig am
biodh a cliridhe esan a bhualadh am measg a
dhaoine f^in. Bu le6ir sin ; thuig muinntir
Bboth-chuidir gu 'n d' thainig na daoine eile a
dh' aon glmothuuh a shireadh caonnaig, agus
-chuir iad air an son fein. Thog iad glaodh an
cinnidh, Creag an tuirc, agus 'nan aon mheall
leum iad a mach gus seasamh ann an 6rdugh is
iiidheam catlia air achadh a bha taobh na
b-aibhue niu astar mile sear air an eaglais.
Do 'n cheart aite chaidh muinntir Leinidh, is
thbisich am bl^r. Fad greis cha robh fhios co
an taobh a b' fhearr, ach uigh ar n-uigh bha an
iheadhainn eile (oir is iad a bu lionmhoire) a'
faotainn na buadha agus a' cur Chloinn 'ic
L^bhrainn an coinneamh an ciiil. Thog Mac
Labhrainn Mor a shiiil, is faicear deanuan de
Chloinn Ghriogair is iad 'nan seasamh, ag
amharc air an tapaid. Ghlaodh e orra, is
dh' iarr e orra a chuideachadh, seach Both-
<;huidir a bhi air a narachadh. Cha bu cheum
air ghilig riamh leis na Griogaraich dol an
caonnaig, agus thuirt iad gu 'n deanadh iad sin
ach air aon chumha, gu 'm biodh c6ir aca gu
brA.th tuilleadh dol a steach do 'n eaglais cas ri
■cois ri Cloinn 'ic Labhrainn. Theagamh na 'n
robh cuisean na b' fhabharaiche na bha iad aig
^n dearbh mhionaid ud nach dealaicheadb Mac
Xiabhrainn ris a' choir uasal is iongantach so,
ach bha e eadar a' bhaobh 's a' bhuarach is
gheall e do ua Griogaraich gu 'm faigheadh iad
an rud a dh' iarr iad. An sin thog na
■Griogaraich glaodh an daoine — Ard-choille —
is thuit iad air muin muinntir Leinidh le
buillean eagallach. Bha Clann Bhochanain air
an iomain air an ais gu achlaa a bha anns an
abhainn far an robh na bruachan cas is poll
donihain fodhpa. An uair a fhuair muinntir
Bboth-chuidir an cothrom orra anns an aite sin
thug iad aon ionnsuidh gharbh orra gus obair
an latha a chriochnachadh, agus dh' iomain iad
an naiuihdean an coinneamh an cinn do 'n
-abhainn. A' chuid diubh nach robh air am
marbhadh, bha iad air am b^thadh. Cha
■deachaidh as orra ach dithis ; streap iad sin
bruach na b-aibhne air an taobh thall is theich
iad gu Calasraid, ach bha Clann 'ic Labhrainn
-air an siil is rug iad orra is mharbh iad iad'
m'an deachaidh iad fada. Faodar an t-aite
«,nns an do thachair am morfc 's am marbhadh
so fhaicinn gus an la an diugh — theirear an
•t-ainm ris — Linne nan seicheachan.

lERICHO.

O chionn ghoirid leugh sinn uile le tlachd
anns na paipearan-naigheachd gu 'n do ghlac
arm Bhreatuinn baile lericho, agus'cho fhad 's
a tha an naigheachd iir bu mhaith leinn a chur
an cuimhne ar luchd-leughaidh ciod a tha am
Biobull ag innseadh dhuinn nm 'n bhaile sin.

Bha lericho 'na bhaile mor agus 'na bhaile
laidir m' an deachaidh Clann Israeli a steach
do thir a' gheallaidh. Bha e 'na sheasamh air
an taobh an iar de abhainn Jordan ; air c6mh-
nard a bha reamhar is maith gu barr, agus
theirteadh ris " baile nan craobh pailme."

An uair a chaidh clann Israeli thairis air
Jordan b'e righ lericho 's a dhaoine a' cheud
naimhdean a dh' fheuch ri stad a chur orra.
Chuir losua a mach dithis dhaoine mar luehd-
rannsachaidh gu h-uaigneach a chum sealladh
fhaotainn air lericho agus na ballachan is na
geatachan a bha mu 'n cuairt air. Tha e
coltach gu robh mnathan mi-bheusach ann an
lericho anns na laithean ud mar a tha iad anns
na bailtean mora an diugh fhathast, agus is ann
anns an tigh aig te de 'n t-se6rsa sin a dh' fhan
na daoine. Chuala righ lericho gu robh daoine
de chloinn Israeli anns a' bhaile, agus chuir e
fios gu Eahab, ag iarraidh oirre an liubhairt
seachad dhasan. An aite sin a dheanamh
chaidh i ann an co-bheinn riu agus rinn i suas
naigheachd bhreugach a mhealladh an righ.
Thuirt i gu 'n d' thainig na daoine gun teagamh
a steach d'a tigh-sa, ach nach b' aithne dhi cia
as a bha iad, agus co dhiu gu 'n d' f halbh iad.
Thuirt i cuideachd nach b' urrainn daibh a bhi
fada air falbh fhathast, agus na 'n deanadh
teachdairean an righ cabhag gu 'm beireadh iad
orra. An sin chaidh i suas air muUach an
tighe (far an robh na daoine am falach fo
chuiseagan) agus dh' innis i dhaibh ciod a
thachair. Thug i orra mionnachadh gu 'n
nochdadh iad caoimhueas dhise agus do thigh a
h-athar an uair a ghlacadh Clann Israeli am
baile. Gheall iad gu 'n deanadh iad sin, agus
dh' iarr iad oirre sti5m de shnath sg^rlaid a
cheangal anns an uinneig a chum gu 'm biodh
comharadh cinnteach aca air an tigh. An uair
a chaidh iad air an ais b'e an sgeul a thug iad
do losua, " Thug lehobhah thairis d'ar laimh an
tir uile : agus tha luchd-^iteachaidh ua tire uile
air leaghadh as romhainn."

An uair a chaidh an sluagh thairis air lordan
b'e Gilgal a' cheud aite anns an do champaich
iad, an iomall an ear lericho. " Agus tharladh
an uair a bha losua laimh I'i lericho, gu 'n do
thog e suas a shiiilean agus gu 'n d' amhairc e,
agus, feuch, sheas duine thall fa chomhair, agus
a chlaidheamh tairngte 'na laimh : agus chaidh
losua d'a iounsaigh, agus thubhairt e ris, "An
ann leinne a tha thu, no le'r n-eascairdean %"

16

Agus thubhairt e ; mar cheannard sloigh
lehobhah tha mi a nis air teachd. Agus thuit
losua air 'aodann gu \kr, agus rinn e aoradh,
agus thubhairt e ris, ciod a tha mo thighearna
ag radh r'a sheirbhiseach. Agus thubhairt
ceaunard sloigh leliobhah ri losua, cuir dhiot
do bhrog bliarr do choise oir tha an t-aite air
am bheil thu a' d' sheasamh naomh.

An sin thoisich Clann Israeil air baile lerioho
a sheisdeadh. Cha 'n fhaigheadh duine no
beathach a macli no steach ann. Ach cha
b' ann do ghairdean feola a bhuineadh a' ghl6ir
ach do Dhia a mhain. " Agus tharladh air an
t-seachdamh Ik gu 'n d' ^irich iad gu moch mu
bhriseadh na ikive, agus gu 'n do chuairtich iad
am baile seachd uairean, agus thubhairt losua
ris an t-sluagh, Deanaibh iolacli. Agus rinn
an sluagh iolach agus sh^id na sagartan leis na
trompaidean : agus tharladh gu 'n do thuifc am
balla sios gu lar, agus chaidh an sluagh suas
do 'n bhaile, agus ghlac iad am baile."

Ged a tha na l^ithe'an so dona gu le6ir tha
iad na 's fhearr na laithean losua, oir cha
deanadh gin de na rioghachdan a tha a' cogadh
an lom-sgrios air an naimhdean a rinn esan' air
baile lerioho. " Sgrios iad gu tur gach ni a bha
's a' bhaile, eadar fhear agus bhean, bg agus
shean, agus dhamh, agus chaora, agus asal, le
faobhar a' chlaidheimh." Cha deanadh eadhon
an Turcach sin an diugh ; tha an saoghal a'
tighinn air adhart ann an caomhalachd is
tr5cair oir tha an siol a chuir losa a' toirt a
mach toraidh. Cha 'n e mhain gu 'n do sgrios
losua am baile gu leir ach chuir e fo mhionnan
iad, ag radh, " Mallaichte gu robh an duine an
lathair lehobhah, a dh' eireas agus a thogas am
baile so lerioho : 'na cheud^ghin leagaidh e a
steidh, agus 'na mhac as 6ige cuiridh e suas a
gheatachan." Thuit am mallachd so air ceann
Hiel am Beteleach : ann an Abiram a cheud-
ffhin shuidhich e a bhunait, agus ann an Segub
a mhac a b' 6ige chuir e suas a gheatachan.
(I. Righ. xvi., 34.)

A r^ir na creiche a fhuaras auns a' bhaile
feumaidh gu robh ionmhas mor ann, agus gu
robh na daoine ann gu maith air an doigli.
Anns an t-seachdanih caibideal de leabhar
losua tha e air innseadh dhuinn ciod a dh'eirich
do Achan a shanntaich cuid de 'n chreich. An
uair a bha fearann a' gheallaidh air a roinn
b'e treubh Bheniamin a fhuair lericho. A
dh' aindeoin mallachd losua tha e coltach gu
robh lericho air kiteachadh a ris. Bha suidh-
eachadh a' bhaile taitneach ach bha an t-uisge
olc (mar tha fhios aig na saighdearan an diugh)
agus (ann an II. Righ., ii. 7), tha e air innseadh
gu'n do chuir Elisa aig aon am salann anns na
tobraichean los an deanamh fallan.

An uair a chaidh Pecah, mac Remaliah, righ

Israeil a mach an aghaidh righ ludah 's a rinrt
e mort is marbhadh eagallach tha e air innseadh
gu robh na priosanaich air an leigeil mu sgaoil
aig lericho, " baile nan craobh pailme." Tha
lericho air ainmeachadli iomadh uair eile, a
thuilleadh air na thubhairt sinn, anns an
t-seann Tiomnadh.

Tha e air ainmeachadh anns an Tiomnadh
Nuadh cuideachd. Anns an t-simhradh bha e
anabarrach blath, cho tachdta 's nach robh e
furasda do dliuine 'anail a tharruing ann ; ach
anns a' gheamhradh bu nihaith le daoine a bhi
chbmhnuidh ann oir bha d reach an earraich air
is anail an earraich a' s6ideadh ann eadhon an
uair a bhiodli an c6rrde'n duthaich cbmhdaichte
le sneachd.

Bha ar Slanuighear ann an lericho Cha
robh an t-aite anns an robh e air a bhaisteadh
ann an lordan ro fhada o 'n bhaile, agus tha e
air a radh gur ann air a' bheinn a bha shiar air
a' bhaile a bha e air a bhuaireadh. Ann an
lericho thug e fhradharc do Bhartimeus agus
chaidh e air aoigheachd do thig Shacheuis. Bha
fhios aige gu robh fior dhrooh ainm aig rathad
lericho ; ann an aon de na cosmhalachdan a
rinn e suas thainig e thairis air sin, agus
dh' innis e " mu neach araidh a bha dol sios o
lerusalem gu lericho, agus a thuit am measg
luchd-reubainn." Tha luchd-siubhail ag innseadh
dhuinn gu bheil e cunnartach eadhon anns an
la diugh do dhuine an rathad ud a ghabhail 'na
aonar. Am fasan a bha aig lerioho bha e
riamh ris. Bha an luchd reubainn ann ann an
linn nan Roraanach. An uair a chaidh Ponipey
do 'n diithaich dh' fheuch e ris an t-seorsa sin a
ghlanadh aisde, ach ged a smiiid e as a cheile
garaidh no dha a bha aca dh' fhairtlich e air an
sguabadh air falbh air fad. Is e an Sultan
Turcach am fear-reubainn a bu mhiosa ann an
lericho anns na laithean deireannach so, oir b'e
a bu tuath agus a bu tighearna ann, ach taing
do Ni-maith gu bheil esan air iomain a mach as
a nis.

DucHAS IS OiLEAN. — Tha moran dhaoine an
dhil gur treise oilean na duohas, is e sin r'a rkdh,.
"u'n gabh nidur duine no beathaich atharrach-
adh le teagasg maith no olc. Ann an tomhas
tha so fior, ach ciod a their na daoine sin ris a'
chuthaigl Cha dean a' chuthag nead dhi fein :
fagaidh i a h-uibhean ann an nead e6in eile, is
tha na cuthagan oga air an togail is air an
oileanachadh le smeoraoh no le lon-dubh; ach
cha 'n atharraich an t-Etiopach a dhath ! Cha
chualas cuthag riamh a' seinn mar sme&raoh, no-
a' leantainn fasain an Ibin-duibh. Theid an
diichas an aghaidh nan oreag ; eha dean na big
daonnan mar chi na big.

m

i

Air. 5.

1918.

AN DEUCHAINN CHRUAIDH.

Oabh a nis do inhac, t' aon inhac Isaac as
ionmfiuinn leaf, ayus thoir suas e mar thahhartas-
loisgte. — Genesis xxii. 2.

Bu sheavbh an deuchainn a bha air a chur air
Abraham an uair a dh' iarradh air dol do thir
Mhoriah agus a mhac ionmhuinn a thoirt suas
mar tliabhartas-loisste. Aig amannan eile d'a
bheatlia ilhearbli e am fianuis Dli6 is dhaoine
gu'in bu duine e a bha utiihail do thoil Dhe, ach
an \k ud air sliabh Mhoriah chuir e a' chlach-
mhulhiich air a dhiadhaidheaohd, agus rainig e
airde creidinih uach do rainig moran de chloinn
nan daoiiie roiiuhe no 'na dheidh. Cha'n'eil e
iongantach, mata, gu 'n d' fliuair e anns an
eaglais ludhaich an t-ainm, caraid DM, agus
anns an eaglais Cliriosduidh, an t-ainm, athair
nan creidmheach.

Tha an naigheachd so a' togail ioruadh ceist
dhuilioh is dhiomhair, ach cha'n'eil sinn a' del
a steach anns na ceistean sin an tr4th-sa. Tha
sinn a' tighinn thairis oirre a chionn gu bheil
an dencliainn a tliainig air Abraham a' comh-
chdrdadh ann an d6igh fhior ris an deuchainn a
thainig air miltean de pharantan 'n ar tir fein
anns na laithean deireannach so. " An ni a
bha arm, is e an ni sin fein a bhitheas ann, agus
cha'n 'eil ni sam bith nuadh fo'n ghr^in." Ann
am freasdal Dhe thiinig a' ghairm cheudna so
gu aitlirichean is matliraichrean ar duthcha, am
mic ionmhuinn a leagail air an altair agus an
toirt suas mar thabhartas-loisgte, agus tha iad
a' fulang doi.lgheas is cradh nacli gabh innseadh.
Cha 'n 'eil fhios againn air uairean ciod a bu
ch6ir duinn a rkdh ri cairdean caonih a tha
anns an t-suidheachadh sin, oir ri aghaidh le6n-
cridhe de'n t-seorsa so cha 'n urrainn sinn dad
a dheanamh ach ar ceann a chromadh agus a
bhi balbh, ag eaibsadh gu'n toir Dia dhaibh
neart is faighidinn is conihfluirtachd nach urr-
ainn sinne a tlioirt daibh; gu'n tuirling e orra
feartan iocshlainteach an Spioraid naoimh. Ach
tha sinn an diiil gu bheil buannachd ann do
dhaoine, an uair a tha iad fo thrioblaid, smuain-
eachadh air daoine eile a dh' fhuiling mar a tha
iad f6in a' fulang ach naoli do chaill an creid-
eamh no am misneach no an dbchas. B' ann
diubh sin Abraham; bha a chridhe-san air a
lebn gu goirt, ach a dh' aindeoin searbharlas an
fhiosraehaidh a thciinig air cha do chaill e
'earbsa ann an Dia, agus cha mho a riiin e
gearan. Ged a bha Dia 'ga bhre6rachadh air
slighe nach b' aitline dha, agus ged a bha dea-
caireaohd 'na fhreasdal nach b' urrainn da a

thuigsinn, cha do ghahlrAbraham air f^in casaid
a dheanamh 'na aghaidh ; bha fhios aige c6 ann
a chreid e agus bha dearbhachd aige, eadhon
anns an dorciiadas, "gu robh Dia ceart 'na uile
shlighean agus naorah 'na uile ghniomharan."
Agus do bhrigh gu robh an spiorad creidimh
sin aige dh' oibrich an amhgbar a thaiuig air
trom-chudthrom gloire dha a bha sior-mhair-
eannach.

Tha e duilich dhuinne sinn fein a chur ann an
aite Abraliaim, no an deuchainn a chuireadh
air a thuigsiim gu ceart, ach co dhiu tha e soil-
leir gu'n do nochd e creideamh is iimhlachd do
Dhia a tha cho fada os cionn ar creidiinh-ne '»
a tha na speuran os cionn na tahnhainn; creid-
eamh a dhuisgeas araharus 'n ar cridhe nach
fhiach ar creideamh fein creideamh a ridh ris.
Tha sinne toilichte gu le5ir nia theid againn air
ar n-inntinn a chumail be6 is sunndach fo na
doilgheasan beaga a tha coitchionn do 'n Chinn-
eadh-daonna; no ma tha tomhas de fhaighidinn
againn fo challdachd nach b' urrainn duinn a
sheachnadh. Ach dh' iarradh tuilleadh is faigh-
idinn air Abraham ; dh' iarradh air an claidh-
eamh a sh^thadh 'na chridhe le a lS,imh fein ;
aoiblmeas is solus a bheatha a mtmchadh 'na
dhe6in. Dh' iarradh air ceum a ghabhail a dh'
fhaodadh e a sheachnadh na'n toilicheadh e;
ceum a bha dol calg-dhireach an aghaidh nan
geallaidhean a thug Dia cheana dha. Cho
fhad 's a bu leir dha, bha an gealladli mor a
thug Dia dha, gu'ra beannaicheadh e uile chinn-
ich na talmhainn 'na shliochd-san, an crochadh
ri beatha a mhic, agus a nis bha e air iarraidh
air a nihac a thoirt suas mar thabhartas-loisgte.
Bha e duilich dha an docbas so a bha dha mar
reul-iiiil fad iomadh latha a leigeil bhuaith, an
dbchas a bha mar aran d'a anam. Eadar sin
agus an gaol a bha aige air a mhac bu deistinn-
each cor an duine bheannaichte ; ach eadhon
ann an uisgeaclian domhain dh' earb e ann an
Dia, agus lean e facal an Tigbearna ged a bha
solus a reasoin fein is faireachduinnean a chridhe
a' dol 'na aghaidh. B' uandiasach an deuchainn
e sir nadur-daonna, ach is ann an uair a theid e
air uilinn a nochdas nadur mhic an duine gu
bheil uaisle is gaisge is gl6ir ann air nar-h urr-
ainnear cainnt a chur. Anns na laithean so
fhein, an uair a tha 6igridh na duthcha air an
cur gus arn fulangas aim an digean-cogaidh na
Frainge, cha'n'eil seachduinn a' dol seacliad
anns nach leughar mu euclidan uasal is gniomh-
aran eucomasach is fein-aicheadh glorudior a
bha air an deanamh le balaich chunianta nach
cualas riamii ioniradh orra aig an tigh ; balaich
nach saoileadh tu gu robh a leithid de stuth

u

4innta. Mar is teinne a bhios ar n^dur-daonna
air fheuchainn is ann is motha a dhearbhas e
gu'n teid aige air eirigh na 's airde na chreidear;
nach ana idir o shios a tha e ach o shuas. Is
anil mar so a bha e ann am beatba Abrahaim ;
cheus e a thoil agus a dhiirachd agus 'eagal ;
cheus e gach ni a bha seasamh eadar e is toil
Dhe, agus chaidh e a mach gii sliabh Mhoriah,
ag rkdh, " Deanadh an Tighearna an ni a tha
iomchuidh 'na shiiilean."

Ann an seadh fior tha gmoniharan uasal neo-
bhasmhor. Co dhiu a tha iad a chum feiima
aig an am no nach 'eil, tha gach euchd uasal is
maiseach a rinneadh rianih a chum maith an
t-saoghail air a' cheann mu dheireadh ; tha siol
annta a chinueas agus a bheir a mach toradh,
aile-beatha a sgaoileas slA,inte is fallaineachd am-
measg nan uiie dhaoine a ehluinneas iomradh
orra no a bheir an aire dhaibh. Gach uair a
chi sinn duine eile 'ga ghiulan fein gu h-uasal is
gu gaisgeil ann an stri na beatha no ann an
uair a' bhais tha sin a' toirt neart is misneach
ur dhuinn fein agus a' deanamh na slighe na's
r^idhe romhainn.

Tha beatha dhaoiue-mor 'g ar teagasg
Gu'ni faod sinn uile stri ri euchd,
Is air dhuinne siubhal dhachaidh,
Ceiima f li<\gail as ar deidh.

Ceuma, theagamh, chi neach eile
Air a thurus troimh an t-saogh'I,
Briitliair boohd tha call a mhisnich,
'S gu'm faigh e spiorad iir d' an taobh.

Bu duine-mor da-rlreadh Abraham, agus b'u
nihaith dhuinn uile meomhrachadh an drasd 's
a rithist air eaohdraidh a bheatha agus mar a
ghiulain e e f6in ann an la a thrioblaid, an
d6chas gu 'm bi coinneal ar creidimh fein air a
lasadh aig a choinneal dhealraicli-san. Ged a
tha e marbh tha e fathast a' labhairt agus is e
an teachdaireaclid shonruichte a tha e a' labh-
airt ruinn, gur e creideamb a nihain a bheir
dhuinn a' bliuaidh air an t-saoghal agus air
^mhgharan ar beatha, agus gur e so creideamh,
— earlisa laidir a bhi againn ann an ruintean
glic an Tighearna d' ar taobh a dh' aindeoin an
dorchadais a dh' fhaodas a bhi ag iadhadh
umainn agus a dh' aindeoin gach calldachd a
thig oirnn 'na fhreasdal. Am nieasg nan nith-
ean a tha caochlaideach tha aon ni seaamhach
agus gun atharraohadh, gr^dh Dhe d'a chloinn.
Faodaidh sinn a blii cinnteach as a sin daonnan;
cha 'n e olc ach maith a tlia 'na smuaintean uile
d' ar taobh. Agus do bhrigh gu bheil a smuain-
tean-san umainne daonnan seasmhach cha bu
ch6ir dhuinne leigeil le ar smuaintean f6in
uime-san a bhi neo-sheasmhach no luaineach.
Ach nach trie a bhitheas iad mar sin ! Nach
trie a tha smuaintean eadhon dhaoine diadh-
aidh mu Dhia cho neo-sheasmhach ris a' ghaoith
luaineach nach fhan air an aon chalpa ach
goirid ; an diugh a' creidsinn 'na mhaitheas is
'na ghradh ach am maireach a' tuiteam anns an

dubh as-creideamh ; air an luasgadh a null 's a
nail. Cha riaraich an se6rsa creidimh so Dia,
agus cha mh6 a bheir e buaidh air an t-saoghal.
" Is cosmhuil e ri tonn na fairge, a sheidear le
gaoith agus a tha air a luasgadh a null agus a
nail. Na saoileadh an duine sin gu 'm faigli e
ni air bith o'n Tighearna." Tha Dia airidh air
ar n-earbsa daonnan, co dhiu a tha a fhreasdal
searbh no caomhail ; tha e cho airidh air ar
n-earbsa an uair a tha a Ikmh air a leagadh
oirnn ann an smachdachadh 's a tha e an '
uair a tha e 'g ar treorachadh ann an cluainibh
boidheach agus laimh ri uisgeachaibh ciiiin. B'e
so liosrachadh lob, oir thubhairt e, " Ged a
mharbhadh e mi earbaidh mi as," agus fios-
rachadh Abrahaim ouideachd, oir thubhairt e,
" Nach dean breitheamh na talmhainn uile an
ni a ta ceart ?'' Fhuair iadsan da rireadh greim
ftir a' chreideamh a bheir buaidh air an t-.saoghal
agus a dh' oibricheas miorbhuilean ann am
beatha na feadhnach aig a bheil e.

Ann an litrichean a bha sinn a' leughadh an
la roimhe dh' amais na briathran so oirnn,
"Fhuair mi sbbhrach an d^ a' cheud shbbhrach a
chunnaic mi am bliadhna. Shiubhail mi taobh
nan garaidhean is ann an aitean fasgach an duil
gu'm faighinn am fliir beag b6idheacli so air
chill na gaoithe 's air aodann na gr6ine. Ach
cha b' ann mar sin a bha. Cha h' ann taobh a'
gharaidh a fhuair mi e, ach air aite lorn gun
fhasgadh far an robh e a' togail a chinn mar
gu 'm biodh e a' toirt d&lain do na siantan."
Nach trie a chithear ui-eigin coltach ris a so ann j
am beatha dhaoine ; tliiran boidheach na beatha '
spioradail — creideamh is faighidinn is dochas is
macantas — a' cinntinn ann an cridheachan na
feadhnach sin a bha ann an uisgeachan domh-
ain gun sgur is air an leon le iomadh cradh,
agus gun iad idir a' cinntinn ann an cridh-
eachan nan daoine nach d' fhiosraich br6n no
trioblaid no camadh 'nan crannchur. " Chaidh
sinn troimh theine agus troimh uisge," ars' an
Salmadair, " ach thug thu mach sinn gu h-ionad
saoibhir." Theagamh nach l^ir dhuinne ciod a
tha Dia a' ciallachadh an uair a bhios e 'g ar
cur troimh theine is uisge, ach chi esan a'
chrioch o'n toiseach, agus is leir dha an t-ionad
saoibhir air an aill leis gu'n ruigeamaid.

Mar a thuirt sinn cheana tha miltean phar-
antan an diugh anns an duthaich a tha doi
troimh theine is uisge mar a chaidh Abraham ;
parantan a chuir am mic air an altair los gu 'm
biodh an saoghal air a shaoradh tre" fhuil na
h-iobairt sin. Tha iad air au ceusadh maille ri
an cloinn, an cridheachan bochd air am briseadh,
ag ionndrainn nam balach gaolaoh nach till
thuca gu brath. Ciod is urrainn sinn a radh
no dheanamh ach a bhi ag lirnuigh ri Dia air
an son, a' sior-ghuidhe le aon inntinn gu'n
tugadh e a lathaireachd dhaibh agus a ghr^s
am pailteas ; comhfhurtachd is aotramachadh
cridhe.

19

ITHEADH IS OL.

Anns a' cheud litir a sgriobh e gu eaglais
Chorint tha Pul ag radh, "Co aca a db' itlieas
no dh' olas sibh deanaibh na h-uile nithe chum
gloire Dhe." Anns na laithean so tlia a' olieart
earail air a thoirt dhuinn gun stad le luchd-
I'iaglilaidh na duthcha, ged a tha iad
"chum maith na rioghachd," an aite an

a chleaahd Pol "chum gloire Dh^."

a cur
fhacail
Ach
theagamh nach 'eil mughadh air bitli eadar an
da ni. Ma tha e ceart dhuinn idir a bhi
cogadh, tha e ceart dhuinn gach oidhirp a
ghabhas deanamh a dheanamh gus a' bhuaidh
fhaotainn. Tha sinn a' creidsinn gu bheil
ceartas air taobh Bhreatuinn agus gu bheil i a'
cothachadh an aghaidh uilc is sannt a bha
bagradh an saoghal uile a chur fo na casan ; tha
sinn a' creidsinn gu bheii i air slighe a dleas-
danais ann a bhi seasamh an aghaidh lamhachas-

laidir na Gearrnailte.
sin, agus a tha

An uair

tha sin mar
ar luchd-riaghlaidh ag earal-
achadh oirun a bhi curamach mu bhiadh a
chionn gu'm faod am bolla sil mu dheireadh an
cogadh a char an dara taobh, tha sinn an diiil
gu'm faodar a radh le firinn nach e mh^in gu
bheil sinn a' cuideachadh na rioghachd ach mar
an ceudna a' toirt glbire do Dhia, ma bhios
sinn ctiramach mu bhiadh agus stuama 'u ar
n-itheadh agus 'n ar n-61 aig an arn so.

Gun a bhi bruidhinn idir air cho feumail 's a
tha caomhnadh bidh air a' bhliadhna so, tha
ceangal na 's dluithe na tha moran dhaoine a'
saoilsinn eadar a' bhru agus an diadhaidheachd.
Theagamh gu 'n abair cuid nach 'eil Dia a'
gabhail suim do 'n ddigh anns a bheil daoine 'g
an giiilan fein 'nan itheadh 's nan 61 ; theagamh
gu 'n abair iiwl nach 'eil e a' gabhail gnothuich
ri ni cho suarach. Tha Dia a' gabhail gnoth-
uich ris, agns cha ni suarach e idir, oir cuimh-
nich gu bheil roinn nihaith d' ar beatha air a
cur seachad ag itheadh 's ag 61. Ma bheir thu
leth-uair do gach trith bidh a ghabhas tn, agus
ma ghabhas tu tri trathan a h-uile latha, agus
ma ruigeas aireamh do bhliadhnachan air thal-
amh tri fichead 's a deich, cuiridh tu seachad
ceithlr bliadhna is sia fichead is sia deug latha
de do shaoghal, ag itheadh! An do smuainich
thu riamh air a sin 1 Nach mor a' chaob de
bheatha duine ceithir bliadhna 1 Ma their
thu mata, nach 'eil diubhras ann cia mar a dh'
itheas no dh' bias tu ; ma their thu nach 'eil
Dia a' gabhail suim dheth, is e a tha thu a'
ciallachadli ?gu 'm faod thu do thoil fh^in a
dheanamh ris na ceithir bliadhna sin, gun a bhi
cunntachail do Dhia air an son.

Cia mar, mata, is c6ir dhuinn gloir a thoirt
do Dhia 'n ar n-itheadh 1 Anns a' cheud aite le
bhi seachnadh gebcaireachd agus le bhi curam-
ach nach cuir sinn biadh a dholaidh. Agus
anns an dara ^ite le bhi taingeil air son ar
n-arain Ikthail agus le bhi deas gu aoigheachd

a thabhairt do choigrich agus do thruaghain
fheumnach. '>

Tha an eaglais Phapanach a' cur gebcaireachd
am measg nam peacaidhean mora ris an abair i
"peacaidhean basmhor." Tha i gle cheart agus
glic, agus cha mholadh sam bith e oirnne nach
'eil sinn a' deanamh an ni ceudna. Am measg
nan ceudan searmon a chuala sinn cha chuala
sinn riamh searmon an aghaidh gebcaireachd.
Chuala sinn rabhadh air a thoirt do dhaoine an
aghaidh nithean eile mar tha dannsa is cebl,
nithean anns nach 'eil cron idir, no co dhiu
anns nach 'eil uiread croin ris a' ghebcaireachd,
ach cha chuala sinn riamh minislear anns a'
chubaid a' maoidheadh air a choimhthional gu'n
eireadh olc daibh mur sguireadh iad de 'n gheb-
caireachd. Theagamh gur e an t-aobhar air sin
gu bheil iad a' fagail an dleasdanais so aig na
dotairean ; ach ged is caoiuhail na daoine na
dotairean, tha fhios aca gle mhaith gu bheil am
bebthlainn an crochadh ri neo-mheasarrachd an
co-chreutairean ann am biadh, agua mar sin
leigidh iad leb dol air an aghaidh mar a thogras
iad, is cumaidh iad an smuaintean aca fh6in.
Mur b' e a' ghebcaireachd dh' fhaodadh an dara
leth de dhotairean na duthcha so an dorus a
dhiinadh. Bha bean ann an Tiriodh a bha air
a deagh dhbigh, a bhiodh daonnan a' cur fios air
an dotair a chiir air dealbh stamagan na cloinne,
ach bha an dotair a bha anns an eilean sin cho
glic 's a bha e cbir, agus thuirt e rithe aon
latha, " Cuir thusa do chlann fad seachduinn do
thigh Mhic — is cha bhi dad cearr air an stam-
agan." Cha robh rbic no reamhrachd ann an

tigh Mhic .- Tha e air a radh nach 'eil an

dara leth de thighinn-a-steach aig na dotairean-
mora ann an ceann shiar Lunnainn 's a bha
aca mu 'n do ghearr Rhonnda sios na trathan.

Tha e gle iongantach gu 'm biodh daoine a
bhios a' cur sios gu dubh air misgeirean, ana-
barracb faighidinneach ris na gebcairean, ged a
tha e fior, ann an seadh, nach 'eil eadar-dheal-
acliadh au- bith eadar am misgeir agus an gebcair
ach gu bheil an dara fear diubh na 's glice (no
theagamh na's fortanaiche) ann an taghadh an
ni anns a bheil e ana-measarra. A thaobh mor-
altachd a' ghnothuich, cha 'n urrainn an dara
fear clach a thilgeil air an fhear eile ; co dhiu
is e feoil, no iasg, no piob, no leann, no uisge-
beatha, a thug orra tuisleachadh, cha 'n 'eil sin
a' deanamh mughaidh, oir is e an cron gu 'n do
hitris iad lagh na stuaniachd agus nach do cheus
iad an ana-miannan. Ach air a shon so uile
cha bu mhaith leinn a rkdh gu 'm bu cho mhaith
leinn duine fhaicinn air an daoraich r'a fhaicinn
ris a' ghebcaireachd, oir ged nach 'eil annta a
thaobh moraltachd agus ann an siiilean Dhe
ach bb mhaol odhar is bb odhar mhaol tha na
peanasan a tha leantainn na misge anns an
f>saoghal so moran na's truime na na peanasan
a tha leantainn na gebcaireachd, agus a' tuiteam
gu trie air daoine neo-chiontach, air mnathan is
clann. Sin rud a tha gl6 iongantach ann a;i

20

saoghal a tha air a riaghladh le gliocas an XJile-
chumhachdaich, gu bheil peanasan cho aotram
a' tuiteam air aon pheacadh agus peanasan cho
trom a' tuiteam air peacadh eile, ged a tha iad
car coltach r'a cheile cho fhad 's is leir dliumne.
Dh' fhaodainaid iomadh peacadh is failinn ainm-
eachadh a tha dearbhadh an ni a thubhairt
sinn, ach gun dol na's fhaide na'm peacadh air
a bheil siun a' labhairt, tha e soilleir gu bheil
na ge6cairean a' faotainn dheth gu inaith saor
anns an t-saoghal so ciod air bith mar a thachras
daibh anns an ath shaoghal, agus gu bheil na
misgeirean a' piigheadh na fe6irling dheireann-
ach de pheanasan an t-saoghail so, ciod air bith
a' bhinn a bheir Dia orra aig \k a' bhreitheanais.
Ged a dh' fhaodas an geocair a shaoghal f^in a
ghiorrachadh, tha e a' gleidheadh a chliu, 's a
chiall, 's a chuid, 's a chairdean, a dh' aindeoiu
a neostuamacbd, ach caillidh am misgeir iad
sin uile leis an neostuamacbd cheudna. " Na
bi am nieasg phbiteirean fi6na," arsa Solamli,
no am measg muinutir a dh' itheas feoil gu
ge6cach." "Ma's duine thu air do tlioirt do
chraos cuir sgian ri d' sg5rnan." Co aca a dh'
itheas no dh' bias am misgeir agus an geocair
tha iad a' deanamh dia d' am bru agus a' toirt
gl6ire do 'n deamhan.

Tha cbir aig daoine a bhi curamach mu bhiadh
agua gun dad a leigeil a dholaidh. Tha e 'na
rud narach a bhi faicinn mhiiathan-tighe a'
tilgeil caoban arain is cnapan buntata am measg
salchair is luaithre. Tha sin 'na chomharra
cinnteach air leisg is mi sgoinn; 'na chomharra
nach 'eil na boirionnaich sin comasach air tigh
a chumail no banachas tigiie a dlieanamli.

Bu choir do ph^rantan cognis an cloinne a,
dhusgadh trath mu 'n chilis so agus a theagasg
daibh (ma's eigin e leis an t-slait) gur peacadh
a tha ann biadh a chur a dholaidh, agus uiread
de dhaoine anns an t-saoghal a' fulang acrais.
Tha an leasan so furasda gu lebir a theagasg do
chloinn, agus is e an t-ionnsachadh trath a ni
an t-ionnsachadh maith Bu ch6ir daibh a
theagasg mar an ceudna d' an cloinn gun aran
a dhiiiltadli do dhuiiie sam bith air a bheil an
t-acras, co dhiu is ann aige fli^in a tha choire gu
bheil an t-acras air ^o nach ann. Mar is trice
is ann aige fhein a tha choire, ach coma leatsa
sin; teagaisg do'n chloinn sin fhiigail eadar e fhein
is Dia; teagaisg dhaibh nach e an dleasdanas-san
suidhe ann am breitlieanas air, ach gnionih na
trocair a. dheanamh a^us biadh a thoirt do gach
CO chreutair air a bheil an t-acras, ma tha e aca.
Ciod air bith a tha cearr tha e daonnan ceart
aran a tlioirt do dhuine acrach, agus nirach
ma tliilgear biadli air an diinan ged nach toirear
e do'n bhaigear. Is m'llse am biadh a clmireas
tu 'n ad bheul fein ma thug thu greim dheth do
dhuine acrach eile.

Mur bheil sinn taingeil 'nar cridhe air son
nan trbcairean a dh' ullaich Dia dhuinn gach
uair a shuidheas sinn aig a' bhord cha 'n urr-
ainnear a rkdh gu bheil sinn ag itheadh chum

glbire Dhe. Is rud dona e gu bheil an seanu
chleachdadh maith, beannachd iarraidh air a'
bhiadh, a nis a' dol as an fhasan. Theagamh
gun abair cuid nach 'eil ann an altaohadh aig
am bidh ach foirm gun bhrigh, agus nach 8.m
freagarrach e urnuigh a dheanamh an uair a tha
daoine a' gliongarsaich sgeannan is spainean
agus 'g an socruohadh fein ann an cabhraichean
gus toiseachadh air itheadh. Faodaidh e bhith
nach 'eil anns an altachadh air uairean ach
coslas na taingeSlachd gun a brigh, ach cha bu
choir do 'n chuis a bhi mar sin, agus saoiiidh
sinn gur bbidheach agus gur ceart an cleachdadh
o gu 'n aidicheadh daoine maitheas is trbcair an
Tighearna ann a bhi toirt daibh an teachd-an-tir,
beannachdan nach b' urrainn daibh f haotainn le
an innleachd f^in. Oir air cho innleachdach 's
'ga bheil mac an duine cha 'n urrainn e biadh a
dheanamh. Is e cumhachd Dhe a mhain agus
feartan neo-fhaiosinneach an Uile-chunihachd-
aieh a bheir Ion as an talamh. Smuainich air
an rud a thubhairt sinn agus chi thu gur e sniior
na firinn a tha ann, agus nach ann idir mu
thuaiream a tha sinn a' bruidhinn. Mar sin
ged nach biodh aobhar eile air a shon ach so
fh^in, bu ch6ir da dhaoine beannachd l)h6 iarr-
aidh air am biadh agus moladh a thoirt d^ air
son a mhaitheis. Coina leatsa, mata, ciod a
their no ni daoine eile ; cum thusa suas 'nad
theaghlach f^in an cleachdadh so, agus co aca a
dh' itheas no dh' bias tu thoir gloir do Dhia.
Tha sinn a' leughadh mu na ceud chreidmhich,
"gu 'n do ghabh iad am biadh le aoibhneas agns
treibhdhireas-cridhe, a' moladh Dhe." Tha eirm-
a' leughadh mu na deisoiobuil a bha dol gu Em-
maua gu 'n d' aithnich iad Criosd "ann am bris-
eadh an arain." Nach bu giiasda an rud e, gach
uair a bhriseas sinne aran (cha 'n 'e mh^in anns
an eaglais ach aig an tigh) na 'n cuimhnich-
eamaid air Criosd ar Slanuigliear. Is fliearr am
bonnach beag le a bheannachd-san na 'm bonn-
ach mor gun a bheannachd ; is e beannachd
Chriosd a ni tigh saoibhir; an uair a bheann-
aicheas esan ar n-iasg agus ar n-aran bidh iad
air am meudachadh.

Saoiiidh sinn nach 'eil e chum glbire Dh6
ebrna maith a dheanadh biadh dhaoine is blieath-
aichean a bhi air a dheanamh 'na uisge-beatha
aig a leithid so de am. Cha 'n urrainn sinne na
thusa sin a leasachadh ; is ann aig ar luchd-
riaghlaidh a mhain a tlia ughdarras anns a'
ahnothuch agus biodh an naire sin air an ceann^-
san. Ach is uriainn duinn uile ar cuid fein a
dheanamh gu toileach mu chaomhnadh a' bhidh
agus mu slieachnadh na dibhe. Duine air bith
a tha ris a' ghebcaireachd anns na laitiiean so,
no nach dean feum le a roinn fli^in de fliebil 's
de shiiicar, no bhios a' milleadh sith is spiorad
na diitlicha le bhi gearan air a' bhiadh, cha 'n
airidh e duine a radh ris. Cha 'n 'eil itheadh
no bl an duine sin chum maith na rioghachd no
chum glbire Dh^.

I

Air. 6.

1918.

URNUIGH HESECIAH.

Tlia Dia 'na ineadhon; cuidichidh Dia leailia
an uair a ihiy a' mhaduinn. — Saliu xlvi, 5.

Tha moran dhaoine ami iiach 'eil idir a' creid-
sinn ann an urnuigh; moran dhaoine nacli do
lub an glun ann an urnuigli o blia iad 'nam
paisdean. Ach an uair a leum arrn mor na
Gearniailte air muin an airm againne am
bliadlina, an duil gu'n tugadh e buille-bhais do
chumhachd Khreatuinu, tlia sinn gle chinnteach
gu 'n do thog cuid de na daoine sin an cridh-
eachan ri Dia ann an athchuinge dliurachdach,
ged a bha iad an diiil roiuihe sin nach robh iad
a' creidsinn ann an iirnuigh. Is e an fhirinn
gu blieil urnuigh nadurra do mhac an duine,
agus an rud a tha nadurra dhuinn thig e daon-
nan am foUais ri aghaidh br6in, no eunnart, no
6igin sh6nruichce. An uair a tha cuisean a' dol
leinn gu maith tha sinn ullaruh gu bhi cur ar
n-uile earbsa 'n ar neart fein, ach ann an 1^ na
h-airoe tionndaidhidh anam an duine gu nadurra
ri Dia, ag iarraidii cobhair is dion. Ann an la
na h-eigin stadaidli daoine de bhi deanamii ar-
gumaid mu urnuigh, agus glaodhaidh iad air
Dia, ged nach 'eil fhios aca c' ar son. Cha 'n e
is ciall d'a sin gu biieil iad air an iomain gu
urnuigh le saobh-chreideamh no leis a' gheal-
tachd, an uair a tha iad ann an ciiil chumhainn;
is e a tha e a' ciallachadb, mar thuirt sinn
cheana, gu bheil an urnuigh nadurra do mhac
an duine; cho diithchasach dha 's a tha seinn
do 'n eun no snamii do 'n iasg. " Is iomadh
uair," arsa Abraham Lincoln, " a bha mi air mo
cho-eigneachadh dol air mo ghliiinean a chionn
nach robh aite eile dli6mli ach sin ; laithean
dorcha anns nach robh feum.dliomh ann am
ghliocas fein no ann an gliocas nan daoine eile
a bha timchioll orm." Dh' fhaodadh an righ
.Heseciah an ni ceudna a radh an uair a mhaoidh
feaehd Asiria am baile naomh Terusalem a chur
gu lilr ; an la dorcha auns an do rinn e an
tirnuigh so, —

0 lehobhah Dhe Israeli, a tha d' shuidhe
air na ceruhaii, is . tu fein Dia, thusa a'd'
aonar, Dia uile rioghachdan na talmhainn;
is tusa a rinn na neainlian agus an talamh.
Aom do chluas agus cluinn ; fosgail, 0
lehobhah, do shiiilean, agns faic; seadh
cluinn briathran Shenacherib, a chuir e a
mhaslnchadh an De bheb. A nis, niata, 0
lehobhah ar Dia, teasairg sinn, guidlieam
ort, as a lainih, a chum gu, 'm bi fios aig

utle rioghachdan na talmhainii gur tusa
lehobhah Dia, thu fein a'd' aonar.
Gheibhear an naigheachd so anns an naoieamh
caibideil deug de dliara leabhar nan Righrean.
Chuir Senacherib righ Asiria teachdaireachd
mhiomhail gu Heseciaii righ ludah, le Rabsaceh
fear de na coinmandairean aige, ag iarraidh air
strlochdadh dhasan agus baile lerusalem a
thoirt suas da. Chaidh Heseciah do thigh an
Tighearna agus rinn e an urnuigh ud, a' guidhe
air Dia a theasairginn o bheul an leomliainn.
Chuir e a chomhairle ri Isaiah, fkidh an Tigh-
earna, agus b' e a chomhairle-san diilain a thoirt
do righ mor Asiria, oir ann an spiorad na f^Lst-
neaehd chunnaic e gu robh Dia a' dol a nochd-
adh a chumhachd as leth Israel. Is ann mar
sin a bha, " Air an oidhche sin fein chaidh
aingeal lehobhah a mach, agus bhuail e ann an
camp nan Asirianacli ceud agus ceithir fichead
agus coig mile : an uair a dh' ^irich daoine gu
mooh amis a' mhaduinn, feuch, bha iad uile 'nan
cuirp mharbha." A reir gnaths luchd-eachd-
raidh nan ludhach tha am fear a dh' innis an
naigheachd so ag radh gu robh am marbhadh
iiamhasach so air a dheanamh le aingeal leho-
bhah, ach faodaidh aingeal lehobhah fichead
rud a chiallachadh. Teine agus clach-niheallain;
gaoithean is tuiltean; tairneanach is dealanach;
plaigh is gort; is curahachdan nadurra eile; —
tha iad uile 'nan spioradan frithealaidh do
Dhia; 'nan teachdairean no 'nan ainglean a
chuireas a thoil an geill. Ged nach urrainnear
a radh le cinnt, mata, cia mar a thainig an lom-
sgrios ud air feach Asiria, no ciod a tha aingeal
an Tighearna a' ciallachadh, tha e soilleir gu
robh freasdal an Tighearna ag oibreachadh air
taobh ludah agus gu 'n do shaor e Heseciah
agus a dhijthaich an uair a bha iad an ^igin
chruaidh.

Cha robh argumaid aig Isaiah air taobh na
corahairle a thug e do 'n righ ach an aon argu-
maid so, " Is e lehobhah ar Righ agus ar Dia ;
saoraidh e rinn ma dti' earbas sin as." Ach tha
ainm an Tighearna 'na thiir laidir; ruithidh am
firean d'a ionnsaigh, agus bidh e tearuinte. Bha
fios aig Isaiah is Heseciah co ann a chreid iad,
agus do bhrigh gu 'n d' earb iad a Dia cha do
chuir Senacherib borb gu h-amhluadh iad. An
deidh Ikimhe rinn bard naomh air chor-eigin an
t-salm sholuimte is mhaiseach so, a thoirt mol-
aidh do lehobhah anns an teampull air son na
buadha, —

'S e Dia as tearmunn duinn gu beachd,
Ar spionnadh e 's ar treis ;
An aimsii' eatraid agus teinu
Ar cobhair e ro-dheas.

22

Tha Dia nan sluagh ri comhnadh leinn,
'S an comhiiuidh air ar crann ;
Is e Dia lacoib 's tearmuun duinn
'G ar furtaehd anna gach km.

Ged a bii mhor neart Sheiiaclierib agus a bu
lioiimhor a dliaoiiie, bha 'uaill air a cur aims
an duslaich. Sliaoil e nach robli aige acli
maoidlieadh air Heseciah agus gu 'n racliadh e
ail chrith, mar bha rioghaclidan eile air chrith
le eagal bruidealas Asiria. Ach clia 'ii ann an
aghaidh Heseciah a mhain a thog Senacherib a
lamb ach an aghaidh an De bhe6 mar an
ceudna ; ach an uair a dh' eireas eadhon righ-
rean cunihachdach an aghaidh Righ nan dul is
ion daibh eagal a bhi orra, oir measaidh e iad
mar dhus min na slige-tomhais; feuch, togaidh
e suas eileana mar smuirnean.

Anns na laithean so an uair a tha lompaire
as cumhachdaiche na Senacherib a' maoidbeadh
saorsa an t-saogbail a mbilleadh, agus lamb-
achas-liidir a dheanamh air uile rioghaohdan an
dombain bu choir duinn ar gutli 's ar cridhe a
tbogail ri Dia ann an urnuigh mar rinii Hese-
ciah ; agus bu choir duinn an naigheacbd so a
ghabhail gu cridhe, a chum ar creideamb, agus
ar misneacb, agus ar diorras a neartachadh.
Oir tlia sinn uile a' creidsinn, a db' aindeoin
gach failing is peacadh a dh' fhaodar a chur as
ar leth mar rioghachd, gu bheil ar lamhan na 's
gloine na lamhan na Gearmailte anns a' chogadh
so, agus nach i- lubiin gu bheil an Caesar uaibh-
reach a' saltairt air lagh dhaoiue is air c6raich-
ean dhutbcbaiina beaga ach gu bheil e mar an
ceudna a' saltairt air lagh Dhe is coraichean a'
chinneadh-daonna, An uair a sbeallas sinn air
neart an airm a tha fo laimh cha'n 'eil e furasd
a ridh c' uin no ciod an doigh anns an gabh an
t-arm sin ciosnachadb, ach an uair a smuain^
icheas sinn air aobhar na h-iorgbuill agus air na
nithean a tba an crochadlr ris an tapaid cha'n
urrainnear a chreidsinn gu faigh an Caesar a
thoil no gu 'n soirbbicb leis; co dhiu, cha'n
urrainnear a chreidsinn gun iomadh duil mhaith
is d6chas diadhaidh a bha sinn ag altrum a
thilgeadh bhuainn. Is e saorsa ni as priseile
air an t-saoghal ; saorsa cuirp, saorsa inntinn,
saorsa anama; agus tha e eu-comasach a chreid-
sinn gu 'm bi soirbheacbadh air a' cbeann mu
dheireadh aig duine no aig diithaich a thogas
an gMrdean an aghaidh saorsa. Theagamh gu
robh sinn uile an diiil gu 'n gabhadh saorsa
faotainn gun phris a phaigheadh ; ach ma bha,
chuireadh as an diiil sin sinn anns na bliadh-
nachan so, oir tha sinn a' faicinn nach fhaighear
saorsa gun dortadh fala, agus nach ciosnaicbear
uaill is fein-thoil a' Chaesair gun mhoran falluis
is sgiths is ambghar. " T/ta Dia 'na meadhon ;
cuidichidh e leatha an uair a thig a' inhaduinn."
Tha sinn an duil gu 'm faod sinn briathran an
t-salmadair a chleachdadb mu ar diithaich fein.
Mur bheil Dia leinn cha 'n 'eil c6ir air bith
againn a bhi ag iarnuigh air son na buadha ;

mur bheil Dia leinn is e an rud a b' fhearr a
b' urrainn tacbairt sinn a dhol sios. Ach ma
tba Dia leinn agus 'n ar meadhon— agus mar
thuirt sinn clieana tba sinn a' creidsinn gu
bheil cudtbrom a' cbeartais is na finnn is na
h-ouoir air ar taobh — faodaidh sinn a bhi cinn-
teacb gu bheil feartan neo-fhaicsinneach an
Tighearna cbeana ag oibreacbadh as ar leth,
agus gu 'n cuidicb e sinn aw uair a thig a' mha-
duiiDi. Ach is fhada an oidhche gu maduinn
do'nduinea tha gun fhois le pian. Anns an
dorchadas their e le osna, O ! nach b' e a' oiha-
duinn a bh' ann ! Cuiridh Dia a' mhaduinn
thugainn an uair a thig an t-4m. Cha 'n 'e
mhain gu 'n cuidicb e leinn, ach ni e sin daon-
nan aig an am cheart. Cha tig e ro thrath air
eagal nach fairich sinn ar feum air ; ach cha tig
e ro aninocb air eagal gu 'n toir sinn thairis.
Thig e anns a' mhaduinn, oir cha'n ainm ainm
air bith eile do theacbd an Tighearna ach a'
mhaduinn. "Tha lebobbah cothromach 'na
meadhon; cba dean esan eucoir ; anns a mha-
duinn blieir e breitheanas gu solus; cha'n
fhiilnich e."

SLIGHE NA SLAINTE.

Thigibh, disdibh, agus aithrisidh mi na rinn Dia
air son m' anama. — Salm Ixvi. 16.

Bha an cunntas so air a bheatha fein air a
thoirt seacbad le Phili}) Wolfe Moirreach, aon
de chomanndairean an Righ air a' mhuir.

"Ann an laithean m' oige fhuair mi irach
diadhaidh is oileinachadh maith o m' athair agus
o m' nihatbair. Bha e air a theagasg dhomh
gu 'm b' e am Biobull facal Dh6, agus gu 'm b' e
Criosd mo Shlanuighear. A thuilleadb air so,
tha mi an diiil gu robh mi a'm' bhalach maith.
Bha taobh aig m' inntinn ris an diadbaidheachd
gu nadurra, sgus is cuimhne learn amannan
anns an do labbair Dia ri mo chridhe gun
teagamh. Ach air a shon sin, cha d' thug mi
rianih mo chridbedo Dhia gu ceart; cha mho a
ghabh mi ri Criosd mar mo Shlanuighear. Bha
mi riaraicbte gu le6ir leis na faireachduinnean
crabhach a bha mi a' faotainn annam fein, air
chor agus nach do sbaoil mi gu robh e mar
fbiachaibh orm mo chridhe a thabhairt gu buil-
eacb do Dhia. B' e sin an t-aobhar gu 'n do ^
thuit mi air falbh. ^

An uair a bha mi aona bliadhna deug gu leth
dh' ihkg mi tigh m' athar is chuireadh do sgoil
mi, ach o'n latba sin gus an robh mi air m' iom-
pacbadh aig naoi bliadhna fichead cha do liib
mi mo ghlun ann an urnuigh, is cha mh6 a
leugh mi am Biobull. Cha robh Dia a'm'
smuaintean idir ; b' e mo thoil fein mo Dhia is
mo lagh, agus a dh' aindeoin teagasg m' 6ige
thuit mi ann am peacadh agus ann an daorsa a'

23

pheacaidh. Agus rud a bu lahiosa air fad, bha
am peacadh taitneach leani ! Clia 'n 'eil feum
sani bith aim a bbi ag rkdh ri daoine 6ga nach
'eil tlachd anus a' pheacadh. Tlia tlaclid anns
a' pheacadh -guu teaganih (agus tha I'acal Dlie
ag radh gu blieil), ach is tlachd e nach mair
fada. Ann- an iiine ghoiiid fasaidb e 'na
dhomblas na seirbhe agus 'na chuibhreach na
h eucorach, agus ni e am beatha searbh dhaibh-
sau a tha fo dbaorsa aige.

Aig an ^m so cba robh eagal Dh6 orm, agus
ged e bha mo bheatha ioiiiadh uair ann an
cunnai t cha mh6 a bha eagal a' bhais orm. Uair
a bha mi air oladacb na h-Afric bha mi fhein
agus ua daoine a bha comhla rium anns a' bhata
gle dhliith do 'n bhis ; ach ma bha, cha do
smuainich uii air siorruidheachd no breitheanas,
agus cha mho a thiinig e a'm' inntinn urnuigh
a chur suas ri Dia. Uair eile bha mi tinn le
fiabhrus, cho tinn 's nach robh diiil aig an dotair
gu 'n tiginn bhuaith. Thainig am ministear 'g
am amharc, ach an aite eisdeaehd ris, is ann a
thuirt mi ris, "B' fhearr leam thu a dh' fhalbh
agus leigeil leam cadal." Bha fhios agam gu
maith gu robh mo bheatha an cunnart, ach cha
do smuainich mi gu 'm feumainn seasamh an
lathair Dhe agus cunntas a thoirt da. Nach
bu bhr6nach an cor sin do dhuine ! — gun sith
aige ri Dia aclr fhathast gun eagal aige roimh
'n bhas.

Chaidh ctiisean air an aghaidh mar so gus an
robh mi cbig bliadhna fichead. Air co-ainra mo
lath^-breith, agus sinn air acair ann an abh-
ainn ann an ceann-deas America, chaidh mi air
tir a shealgaireachd. An uair a bha mi ris an
obair sin thainig an smuain do m' inntinn cho
clis ris an dealanach, "Tha thu c6ig bliadhna
fichead an diugh, ach is beag feum a rinn thu
de do bheatha." Taing do Dhii, cha d' fh&g
an smuain sin tuilleadh mi, agus bhiodh e a'
tighinn fodham gle thric gu robh m' iiine air
thalamh goirid. Ach an aite dol gu facal Dh^
chaidh mi gu leabhraichean dhaoine a dh' iar-
raidh soluis. Leugh mi tomhas maith de fheall-
sanachd is de bhreitlineachadh dhaoine eag-
naidh, ach is e a thainig as a sin, gu 'n do
th6isich mi air a bhi creidsinn nach robh
Dia ann.

Bha mi mar so gus an do leugh mi leabhar
sbnruichte, An /hiack e do dJuiine a bhi beo
Cha b' ann idir gus peacaich a thoirt gu Criosd
a sgriobh ughdar an leabhair ud an leabhar,
ach ann am freasdal Dhe rinn e an t-seirbhis
bheannaichte sin dhomhsa. An uair a leugh
mi e chunnaic mi gu robh mo bheachdan fein
gun ghrunnd gun bhonn. Rinn an leabhar so
soilleir dhomh gu bheil obair is beatha an
t-saoghail uile gu l^ir air an steidheachadh air
creideamh, ged is rud ci-eideandi nach urrain-
■ near fhaicinn, no laimhseachadh, no thomhas.
Rinn e soilleir dhomh cuideachd gu bheil a'
cheart ni fior mu ghri,dh. Mar so thiinig mi

gus an co-dhiinadh gu robh saoghal neo-fhaic
sinneach is spioradail ann ; saoghal anns an
robh creideamh is gradh a' riaghladh. Thainig
mi gu co-dhunadh eile cuideachd, gu robh creid-
eamh is gradh a'm' cluidhe fein, agus a chionn
gu robh, gu robh daimh agam ris an t-saoghal
neo-fhaiesinneach is shiorruidh. B'e so a'' cheud
cheuin gu gliocas, agus lean an smuain so rium
tuilleadh, oir eadhon an uair a bhithinn ri
faoineas is baoth-shiigradh, thigeadh a' cheist
so a steach orm, " Ciod a dh' eireas duit anns
an t-siorruidheachd ? "

Ach ged a bha an smuain so a' milleadh mo
shonais cha do leig mi dhiom tlachd a ghabhail
ann an toil-inntinn an t saoghail. Ach uigh ar
u-uigh bha acras m' anama a' fas; bha mo
thlachd anns an t-saoghal a' lughdachadh agus
m' ionndrainn air Dia a' meudachadh. Bha
spiorad an Tighearna a' labhairt rium agus a'
gairm orm. Feasgar Sabaid agus mi a' sraid-
eamachd leam fhein air clar na luinge, agus sinn
am port, dh' fhis m' inntinn luaineach agus
th6isich i air fhebraich dh'iom ciod a thug an
saoghal dhomh. " Fhuair thu," ars' ise, " do
sh^th de thoil-inntinn ach cho do riaraich sin
thu." B' fheudar dhomh aideachadh gu robh
so fior. " Dh' fheuch thu," ars' ise, "ciod a bha
aig na feallsanaich ri innseadh dhuit, ach cha
b' fheiiirrd thu sin dad." A ris b' fheudar
dhomh aideachadh gu robh so fior. Chuir mi
tri ceistean air na feallsanaich, "Cia as a thainig
mi 1" " C ar son a tha olc annam air nach 'eil
iarraidh agam agus iiach urrainn mi a chur
a mach as mo chridhe?" agus " C aite a bheil
mi a' triall 1 " ach cha b' urrainn iad a r§,dh rium
ach nach robh fhios aca. Cha robh ann an
gliocas nam feallsanach dhomh ach dionihanaa
nan diomhanasan is buaireadh spioraid.

Ach ged a bha mi truagh is nj' inntinn fo
thrioblaid aig an km so, fhathast cha d' thug mi
mo chridhe gu buileach do Dhia. Goirid 'na
dheidh so thainig an smuain thugam, " Dh'
fheuch thu gach rathad as aithne dhuit gu sith
is beatha fhaotainn ach cha d' fheuch thu am
Biobull." Bha nii an iom-chomhairie mu leugh-
adh a' Bhiobuill ach mu dheireadh chuir mi
romham gu 'm feuohainn e. Aon oidhclie rinn mi
iirnuigh agus thubhairt mi. "A 'i'hiyhearna, tha
mi a' creidsinn, cuidich le mo mhichreideamh,"
agus ged nach d' fhuair mi taisbeanadh sbn-
ruichte aig an km, agus ged nach do thachair
rud miorbhuileach air bith dhomh bha mi Ikxi-
chinnteach an uair a dh' 6irich mi o m' ghliiin-
ean gu robh mi a' ciallachadh am Biobull a
ghabhail mar Ibchran do m' chasan, an Tigh-
earna losa Criosd a ghabhail mar mo Shlan-
uighear, a^s mo bheatha a chur seachad mar
bu mhaith leis i bhi air a cur seachad.

Thbisioh mi air a' BhiobuU a leughadh a
h-uile latha, agus ged a bha mi a' leughadh
leabhraichean eile air son ceasnachaidh a bha
air thoiseach orm cha do rinn mi dearmad air

24

m' aran Ikthail iarraidh ann am facal an Tigh-
earna. Stad mi cuideachd de iomad cluich is
cleachdadh nach robh mi a' saoilsinn f reagarrach
do Chriosduidh. Ged bu duilich leam dannsadh
a sheachnadh stad mi dheth, au duil gu 'n
coisninn fabhar Dhe. B'e mo bheaciid aig an
am so, na'ni bithinn orabhacli, na 'n leughainu
am Biobull a h-\iile latha, na 'm bithinn ag
iirnuigli, agus na 'n seachnainn nithean a bha
'nam buaireadh dhomh, gu 'm bitliinn ceart gu
le6ir, agus aig crioch mo bheatha gu 'n tugadh
Dia do neamh mi.

Bha mi mar sin fad sheachd bliadbna; ach bu
staid daorsa dliomh e, oir cha'n''eil ann an
crabhadh gun Chtiosd ach an fhior dliaorsa.
Aig ceann gach latha theirinn rium flieiu, "An
do rinn mi na's leoir an diugb gus Dia a thoil-
eachadh?" agus daonnan cha b' uirainn mi a
radh ach nach robh fhios agam. Mar sin cha
b' aithne dhomh sitb no fois a cliionn nach
robh mi cinnteach an robh Dia a' gabhail ri m'
oibrichean.

Mu 'n am so bha am bata air an robh mi a'm'
chommandair ann an Obar-eadhain, agus dluth
do 'n bhaile sin bha bana-ciiaraid dhomh a
chomhnuidh. Chaidh mi 'ga faicinn, oir bha i
roimhe so 'na meadhon air mo sheoladh na bu
dliiithe do Dhia, agus bha iarrtus agam an tuill-
eadh seanchais fhaotainn rithe. Bha i fhein
agus a fear-p6sda 'nan seirbhisich do Dhia agus
bha mi am beachd gu 'n cuidicheadh i leam an
ni nach robh ag amas orm fhaotainn. Am
feasgar a r^inig mi iad dh' iarr iad orm dol le6
do 'n choinneamh urnuigh. Rinn mi sin, ach
ma rinn, bha na chuala mi mar Ghreugais
domh. Bu nihi an aon duine anns a' choin-
neamh nach robh iompaichte. Cha do thaitinn
a' choinneamh rium; cha bu toigh leam na
laoidhean a sheinn iad, agus cha do thuig mi na
h urnuighean. An deidh dhuinn dol dhachaidh
leugh mo bhana-charaid caibideal de litir Phoil
a chum nan Ephesianach, far am bheil au
t-abstol a' labhairt mu bheannachdan a bhuineas
do 'n Chriosduibh anns an t saoghal so ach a
shaoil niise nach buineadh diia gus an rachadh
e do'n ath shaoglial; — 3Iaitheanas peacaidh ;
oighreaohd ann an n^anih. A reir facal Dh^
sin nithean a bhuineadli dhomh a nis. Chaidh
mi do m' sheomar agus leugh mi air m' agliaidh
anns an litir gus an do rainig mi na' briathran
so, " Le gras ata sihh air bhur saoradh tre
chreidearnh, agus sin, cha 'n ann dhihh fein ;
is tiodhlax Dhe e ; cha 'n ann tre oibribh a chum
's nach deanadh neach air bith uaill." Ciiaidh
an fhirinn bheannaichte so a steach do m'
chridhe mar gu 'm biodh gath greine, aeus thuirt
mi rium fein, "Tha Dia ag innseadh dhomh an
so gu bheil mi air mo shaoradh, agus nach ruig
mi a leas dad a dheanamh gus an t-saorsa so a
chosnadb, iirnuighean no oibrichean maithe, oir
tha an obair deanta cheana. Ata saorsa "tre
ghras Dhe," agus cha'n ann air a cosnadh le

obair no airidheachd; nach 'eil Dia fein 'na
fhacal ag innseadh sin domh 1 "

O ! an t-uallach eagallach a thuit dhiom an
oidhche ud ! An t-saorsa bheannaichte a fhuair
mi ! Fad dheieh bliadhna bha curam orm mu 'n
t-siorruidheachd, agus fad ochd bliadhna bha mi
a' feuchainn ri Dia a thoileachadh le iirnuigh-
ean, le fein-aicheadh, is oibrichean maithe. Ach
an uair a thuig mi nach robh feum ann dhomh
a bhi feuchainn ri bhi 'gam shaoradh f^in a
chionn gu 'n do shaor Dia mi cheana, bha mi
cho sona 's gur beag nach do thoisich mi air
leum is dannsa le aoibhneas. Ach mur do
dhanns ino chasan dhanns mo chridhe, agus tha
e a' dannsadh gus an la an diugh, a' moladh au
Tighearna, a chionn gur e Dia, m' athair, agus
neamh mo dhachaidh, agus losa Criosd mo
Shlinuighear.

An sin th6isich mi air innseadh do dhaoine
eile ciod a rinn Dia do m' anam. An uair a
chaidh mi air m' ais do 'n bhA,ta dh' innis mi
do 'n oitigeach a bha fodham an sgeuT aoibh-
neach ; dh' innis mi dha gu 'm faodadh esan
maitheanas fhaotainn cuideachd. Ach leis an
t-siiil a thug e orm chunnaic mi gu 'n do shaoil
e gu robh mi air dol as mo chiall. Ach taing
do Dhia bha fear eile de na h oiligich a chreid
mo bhriathran agus a ghabh ri m' chomhairle;
tha esan an diugh a' toirt fianuis do 'n t-saoghal
air taobh an Tighearn losa. Am measg gach
sonas a b' aithne dhomh riamh is e an sonas a
bu mhotha, a bhi ag innseadh do dhaoine mu
Chviosd agus a bhi feuchainn r' an toirt 'ga
ionnsaigh.

An sin thbisich mi air searmonachadh. Bidh
cuimhne agam gu brath air a' cheud uair a rinn
mi sin. Bha an oidhche fuar, ach cha chumadh
am f uachd a stigh m' fhallus ; bha e a' sileadh
gu fiasach leis an fhiamh a bha orm. Dh'
iarradh orm m' f hianuis a thogail agu.'* rinn mi
sin air beulaobh tri cheud de choimhthional.
Bha mi a' faireachduinn gu robh e mar fhiach-
aibh orm Crioi?d a shearnionachadh, agus taing
do Dhia, chuidich e fein leam 'ainm a mholadh.

'Na dheidh so thainig atharrachadh eile orm.
Dh' innis mi cheana mu na nithean a leig mi
dhiom (ged bu toigh leam iad) los Dia a thoil-
eachadh; 61, is piob, is dannsa, is cluich-chairt-
ean. Ach an uair a thoisich mi air obair a
dheanamh do Chriosd cha robh iarraidh idir
agam air na nithean sin ; bha toil-inntinn a b'
f hearr agam ann an companas is ann an seirbhis
mo Mhaighstir. Taing do Dhia sin toil inntinn
a mhair gus a so, agus a mhaireas gu br^th,"

Gu 'n deonaicheadh Dia do gach neach a
leughas an eachdraidh shimplidh so an teblas
beannaichte so fhaotainn air Criosd an Slan-
uighear a fhuair an seoladair a dh' innis i.
" ladsan a theid sios do 'n jhairge air longan,
a 'ni obair air uiageaclian mora;, chi iadsan
griiomharan lehobhah, agus 'oibre iongantach 's
an dbimhne." — Salm cvii. 23, 24.

J

Air. 7.

1918.

FEIN-CHEASNACHADH.

(Searmon traisg.)

Ach ceasnaicheadh dtiine e Jeiii, agus mar
r sin itheadh e de 'n aran, agus bladh e de 'n
f. chupan. — 1 Cor. xi., 28.

Anns ua seanu laitliean ann an Albainn
chluinnteadh na briatliran so air an gabhail mar
cheann-teagaisg aig gaoh ^m comanachaidh, oir

;■; bha daoine diadhaidh anns na seann laitliean a'
creidsinn ann am fein-clieasnachadh ; a'
'creidsinn gu robh e ceart daibh coinneal na
firinn a ghabhail agus dol a steach d'an cridhe

■ f6in a chum a shebmraichean diomhair a ranns-
achadh. Ach cha chluinnear na briathran so
cho. trie aig am comanacliaidh an diugh, oir

/ cha 'n e mhiin gu bheil fein cheasnacliadh air
dol 4 fasan, ach their daoine riut ann an clar an
aodainn naoh robh ann ach obair gun fheum is

' obair gun tairbhe ; fasan a bha milleadli sith is
sonas dhaoine gun aobhar. Theagamh gu robh
e air uairean a' deanamb sin, ach is e an rud a
b' fheirr a b' urrainn tachairt do mhdran
dhaoine, gu 'm bitheadh an sith is an sonas air
a mhilleadh. Mhill an Slanuighear sith is
sonas anama an duine big (agus iomadh duine
eile cuideachd) a thaiuig d'a ionnsuidh agus a
thuirt ris gu 'n do clioimhead e na aitheantan
uile. Ach ma mhill, cha bu chall ach gu 'm bu
bhuannachd sin do 'n duine, oir nochd e dha gu
robh airde is lend is dbimhneachd ann an lagh
an Tighearna nach do shaoil e. Tha sith is
sonas anama air am mealtainn trie gu lebir le
daoine a tha air an t-slighe gu truaighe shiorr-
uidh, agus b' fhearr daibh gu mor sin a chall
seach dol air an aghaidh gun suim gun smuain
air an cor bronaoh. An ^ite e a bhi 'na aobhar
air fein cheasnacliadh a sheachnadh, gu 'm faod
e ar fois is ar suaimhneas a mhilleadh, is ann a
tha e 'na aobhar nach deanamaid dearmad air,
agus gu 'n cuireamaid eblas air ar cridlieaclian
f^in. Is e f^in-eblas tus a' ghliooais, agus faodar
a bhi ciniiteach nacli biodh naoimh is diadhair-
ean anns gach linn a' comhairleachadh dliuinn
sinn f6in a cheasnachadh mur biodh fhios aca
gu robh an cleachdadh spioradail so buannacdh-
ail daibh fein.

Tha moran dhaoine ann an diugli a bhios a'
deanamh fanoid air am br^ithrean a tha lean-
tuinn corahairle an abstoil ; their iad nach
fheairrd ach gur misd daoine a bhi sealltuinn a
steach annta f^in, agus their iad gu bheil

creidmliich a' smuaineachadh air am peacaidh''
can tuilleadh 's a' chbir. Theagamh gu bhe
boinne de 'n fhirinn an sin, ach cha 'n 'eil ann
ach boinne, oir tha sinn Rnchinnteach nach 'eil
e mar fliiiling anns a' mhor-chuideachd de
dhaoine a bhi smuaineachadh ro thric mu am
peacaidliean, ach gur e am failing nach 'eil iad
a' smuaineacJiadh umpa idir, agus nach 'eil iad
idir a' toirt fanear olio graineil 's a tha iad an
latliair Dhe. Na 'n robh sian an diiil gu bheil
eadhon aon no dha 'n ar n-(^isdeaohd a' saruch-
adli an anama tuilleadh 's a choir mu an cor
spioradail ann am fianuis Dh^ agus mu am
peacaidhean an aghaidh a lagha agus a thrbcair,
cha bu mhaith leiun an crAdh-cridhe a mheud-
achadh le blii labhairt air a' chuspair so. Ach
ciod air bith coire is failing a tha annainn uile
— agus anns an aon is fhearr againn tha na
ficheadan — tha sinn cinnteach nach e sin aon
diubh, air chor agus nach 'eil cunnart sam bith
ann gu 'm meudaich sinn goirteas cridhe dhuibh
gun aobhar. Agus co dhiu, is fhearr do dhuine
gu nior a pheacaidhean a bhi air an dearbhadh
air le spiorad an Tighearna seach e bhi ag radh
sith r'a anam an uair nach 'eil sith ann. As
eugmhais oblas a bhi againn air ar cridlieachan
fein cha'n urrainn duinn gu brith teachd an
lathair Dhe le cridhe briste is bruite, agus tha
facal an Tighearna ag innseadh dhuinn gur e
sin an lobairt leis a bheil e toilichte.

" Am fear sin nach rannsaich a choguis agus
a chridhe," arsa aon de na seann diadhairean,
" tha e mar thigh gun uinneig." Tha e furasda
gu lebir dhuinn uile sinn fein a mhealladli agus
a bhi an duil gu bheil sinn moran na 's fhearr
agus na 's diadhaidhe na tha sinn ann an
da rireadh. Is e an doigh air sin a sheachnadh
ar giulau is ar caithe-beatha a sgrudadh gu
h-onorach an drasd 's a ris- ann an solus a'
Bhiobuill agus lecbmhnadh spiorad an Tighearna.
Latha air chor-eigin feumaidh sinn uile seasamh
ann an solus breitheanais Dh^, solus a rannsaich-
eas agus a their am follais nithean diomhair ar
cridhe ; nach b' fhearr dhuinn, mata, tbiseach-
adh air an t-solus sin a leigeil a steach a nis,
am feadh 's a tha fathast iiine is cothrom againn
eisdeachd ri ciod a tha aig Spiorad an Tighearna
ri radh ruinn, Spiorad na firinn as urrainn
dearbhachd a thoirt duinn mu pheacadh, mu
fhireantachd, agus mu bhreitheanas.

Bu ghlic (agus bu diadhaidh cuideachd) an
duine an t-Ollamh Mac Iain, agus is trie a
thachras briathran de 'n t-sebrsa so oirnn 'na

26

leabhraichean. " Tha mi nis le tr6cair T>h6 ag
ullaoliadh mo cliridhe chum cuimhne a dhean-
amh air hks mo Shlanuigheir chaoimh agus a
chum mo bhbidean iocadh do m' Chruithfhear.
An uair a sheallas mi air m' ais air a' bhliadhua
a chaidh seaohad tha naire orm nach do rinn mi
ach droch fheum dith. Cha 'n 'eil mi dad na's
fheaiT aig ceaun na bliadhna iia bha mi aig a
toiseach ; is bi'onach an aidmheil so ach le
cbmhnadh Dhe feuchaidh mi ri lamh-an-uachdar
fhaotainn air m' fhiilingean na's motha 'na
dheidh so." Cha 'n 'eil am ann as freagarraiche
do dhaoine am peacaidhean ^ireamh agus am
failingean a chuimhneachadli na kxa a' choman-
achaidh ; cha 'n 'eil am eile as freagarraiche
dhaibh coimh cheangal hv a dlieanamh ri Dia
agus boidean ur a chur orra fein chum gluasad
maille ris anns na liithean air thoiseach orra.
Oir tha hbrd an Tighearna ag radh ris gach
neach a shuidheas aige ann an cainnt sh61uimte,
" Gach neach a tha ag ainmeachadh ainm
Chriosd tr^igeadh e eucoir." Tha fhios againn
gu bheil e fior a thaobh dhaoine diadhaidh gu
bheil iad a' cuirahneachadh air am peacaidhean
aig gach am comanachaidli agus gu bheil brin
'nan oridhe a chionn gu bheil uiread de 'n
pheacadh fathast annta ; tha fhios againn gu
bheil cuid de na tha 'n ar n-eisdeaohd air an
tilgeadh s'los agus fo dhlobhail misnich a chionn
nach do choimhlion iad gu h-iomlan b5idean a
dh' ioc iad do Dliia aig a bhird clieana. Ach is
e an d6igh air sin a leasachadh an t-altair a
thogail as ur, agus an comh-cheangal ath-
nuadhachadh an diugh a ris. Obair an naomh-
aehaidh, is e sin obair nach do rinneadh riamh
agus nach deanar gu brath ann an aon latha no
le aon bhuille. Mus teid obair an naondiachaidh
air a h-aghaidh gu ceart feumar tf)iseachadh iir
a dheanamh gaoh latha. Cha b' urrainn eadhon
an t abstol Pol ach a rkdh mar so, "Cha'n e
gu 'n do rainig mi cheana no gu bheil mi cheana
foirfe, ach tha mi a' leantuinn. Is e an neach a
leanas agus a shineas e fein a chum nan nithe
a tha roimhe a gheibh duals ard-ghairme Dhe,
an neach nach paisg a lamhan ann an cadal a'
bhais gach uair a thuiteas 'altair agus a thuiteas
e fein air falbh a Dhia, ach a ni dian-chabhag
gus 'altair a thogail a ris agus a philleas ri Dia
chum a bhbidean iocadh as ur. Ma tha 'ur
coguis ag innseadh dhuibh, mata, gu 'n deach-
aidh sibli air seachran o Dhia agus nach do
choimhlion sibh ann an obair 'ur beatha na
geallaidhean a thug sibh dha 'n 'ur cridheachau
aig a' chomanachadh mu dheireadh, gabhaibh
an cothrora an diugh air 'ur n-aghaidhean a
thionndadh as iir ris an t-solus, ag iarraidh air
Dia gu h-iriosal agus gu durachdach gabhail ri
bhur n-aithreachas agus gras is neart a thoirt
.duibh anns na laithean a tha air thoiseach.

Bha an t-Ollamh Arnold, maighstir-sgoile
ainmeil, 'na slieirbhiseach dileas do Dhia ach
sgriobh e na briathran so 'na leabhardatha.
" Tha iomadh latha de m' bheatha anns am
bheil mi cho tioram ri maide ; anns nach 'eil
faireachadh air bitli agam air lathaireachd Dhe
no gairdeachas 'na shlainte; laithean anns nach
l^ir dhomh gu bheil aon lide de phrionnspal
Criosdail ann a'm' inntinn." Theagamh nach
robh faireachadh aig an duine clidir iomadh uair
air nitheau na beatha spioradail, ach air a shon
sin cha robh e gun phrionnspalan Criosdail 'na
bheatha. Cha 'n 'eil e comasach eadhon do
dhaoine diadhaidh a bhi air a' bheinn daonnan,
agus ma dh' fhanas iad oirre cha dean iad
moran astair gus an ceann-uidhe ; bidh iad air
am fagail air dheireadh leis na h-eilthirich a tha
ag imeachd gu dubhach (ach gu dileas is sior-
leantuinneach) air a' chorahnard, gun 6ran 'nan
cridhe no air am bilean. Cha 'n ann air ar
faireachduinnean a tha Dia a' sealltainn ach air
ar gniomharan ; ma tha ar gniomharan ceart
'na shuilean-san agus ar gluasad maille ris
iriosal, cha diult e ar dilseachd aideachadh a
chionn nach 'eil ar faireachduinnean cho be6 is
solasach 's a bu mhaith leinn fein iad a bhith ;
agus air an liinih eile, mur bheil ar gniomharan
ceart, no ma tha sinn a' tighinn be6 do 'n
t-saoghal agus do'n pheacadh cha ghabli Dia an
lethsgeul bhuainn gu bheil srauaintean crA,bhach
is faireachduinnean diadhaidh a' gluasad 'n ar
cridheachan an drisd 's a ris. Is e an neach a
tha taitneach do Dhia an neach a ni athoilanns
an latha dhorcha clio cinnteach 's a ni e i anns
an latha ghrianach ; an neach a chumas
'aghaidh air Sion an uair nach 'eil 6ran 'na
chridhe no faireachduinn aige gur maith is gur
mills Dia. Tha moran dhaoine ann a tha 'nan
fior dhaoine diadhaidh nach urrainn a radh le
firinn gu 'n d' fhairich iad riamh annta fein
faireachduinnean a tha iad a' leughadh ann an
litrichean Phoil is Eoin is ann an sgriobhaiohean
nan naomh, ach na cuireadh sin eagal no iomgain
orra, ma tha an coguis ag innseadh dhaibh gu
bheil spiorad Chriosd air an giulan agus gu
bheil iad a' deanamh a thoile 'nam beatha cho
mhaith 's is urrainn daibh. Thubhairt an
Slanuighear, " Cha 'n e iadsan a . their, Ji.
Thighearna, a Thighearna, a theid a steach do
rioffhachd neimh ach iadsan a ni toil m' Atliar

O 1

ata air n^amh." Thubhairt e mar an ceudna
gur ann air an toradh a dh' aithnichear a
dheisciobuil agus nach ann idir air am faire-
achduinnean. A thaobh am faireachduinnean
is e an aon cheist a chuir e riamh orra, a' cheist
a chuir e air Peadar, "An toigh leat niise."
Tha e a' cur na ceiste ceudna oirrne an diugh,
agus is e iadsan as urrainn a radh gu h-onorach
mar a thubhairt Simon. " A Thighearna d' an

27

aitlme na h-uile nithean tha fhios agad gur toigli
leara tliu," — is e iadsan a mliain a tha air an
gainu a dh' ionnsaigh a bhuird. Sin, niata, aon
de chomharraidhean na diadhaidbeachd, gu
bheil gradh againn do Chriosd agus gu bheil air
cridheachau a' tionndadh ris le ioiindrainn is
baigh mar a thionndas na fliiraiohean ris a'
ghrein. Ach do bhrigh gu bheil an gradh so
tarbhacli is buadhmhor ge b'e aite am bheil e,
bu ch6ir duinn sinu fein a cheasnachadh agus
fhe6raich de ar coguisean an diugh an do thilg
e a maoh asainn clia 'n e mhain eagal ach
nithean as miosa na eadhon eagal, ana-mianna
na febla, mi-run, sannt, farmad, fearg, is an-
tograidhean eile nach 'eil a reir spiorad Chriosd.
Tha an t-abslol a' labhairt mu dhaoine a dh'
itheas an t-aran naomh agus a dh' 61as an ciipan
naomh gu neo-iomohuidh, agus ag ridh gu bheil
iad sin ciontaoh do chorp agus do fbuil an Tigh-
earna. An e a tha e a' ciallachadh naoli 'eil e
ceart do dhuine suidhe aig b6rd an Tighearna
mur bheil e sonruiclite maith os cionn dhaoine
eile; mur bheil e ceart 'na uile shlighean is
naomh 'na uile ghniomharan] Cha 'n e idirj
is e Dia a mhain a tha ceart 'na uile shlighean
is naomii 'na uile ghniomharan ; air bhonn a
mhaitheis no a naomhachd f6in cha ghabh duine
beo a bhi air fhireanachadh. Air bhonn a
naomhachd fein cha 'n 'eil agus cha robli duine
riamh iomchuidh no airidh air suidhe aig bord
an Tighearna, oir mar tha an naomh A Kempis
ag radh, "Ged bhiodh tu cho naorah ri aingeal
agus cho gradhach ri Eoin cha bhiodh tu airidh
air an t-saoramaid so" Ach tha eadar dheal-
achadh mor eadar a bhi iomchuidh oirre, agus
a gabhail gu h-iomcliuidh. Tha iadsan a thig
gu bord an Tighearna anns an spiorad cheart
a' gabhail na sacramaid gu h-iomchuidh, agus
tha iadsan a thig thuige anns an spiorad cliearr
'g a gabhail gu neo-iomchuidh. Agus is e an
spiorad ceart, tighinn gu b6rd an Tighearna gu
h-aithreachail is gu h-iriosal, a' cuindmeachadh
air ar peacaidhean agus le dochas is ereideamh
ag iarraidh maitheanais as ur tre bhas losa
Criosd air a' chrann-cheusaidh. Tha Satan a'
deanamh oidhirp gun sgur air an peacaidhean a
chur as ar cuimhne, oir tha fhios aige ma leigear
air di-chuimhne iad nach gluaisear sinn gu
aithreachas no gu tr6cair iarraidli. Mar sin
tha e feumail dhuinn daonnan, ach feumail gu
s6nruichte aig gach am comanachaidh, sinn fein
a cheasnachadh agus ar loohdan a chuimhneach-
adh, agus an iirnuigh so a chur suas ri Dia:
" A DM, dean Irhcair orm sa a tha a'm' phea-
cach. Glan mi annamfuil luachmhor do Mliic,
losa Criosd' mo Shlanuiyhear, agus ath-nuadh-
■aich mi le do Spiorad Naomh, a chum agus gun
tig mi a dh' ionnsuidh t-altair le creideam.h is
gairdeachas.

BAD AN DE FHRAOCH GEAL.

Air feasgar aillidh foghair choinnich Dbmhull
Camshron is Mairi Fhriseal ann an coille Obri-
achaiu, a dh' fhagail beannachd aig a cheile.
Bha gealladh-p5saidh eatorra, ach bha am p6s-
adh air a chur air ais, oir bha na finneachan
Gaidhealach air eirigh a chur a' Phrionnsa air
a' chriin. Bha camadh eile 'nan crannchur
cuideachd, oir bha athair Dhomhuill air taobh
Thearlaich is athair Mairi 'na aghaidh, agus
mar sin b' fheudar do 'n chiiraid oig an leannan-
achd a dheanamh gun fhios d' am parantan, ged
bha an latha ann a bha iad gle mhor aig a cheile
agus a bhiodh iad gl^ dhednach gu 'a rachadh
D6mhull is Mairi cuideachd. Ach bha iad a
nis an run na biodaig d'a cheile agus thoirmisg
iad d' au cloinn dol c6mbla. Ach is beag aig a'
ghaol toirmeasg nam bodach, agus mar a thuirt
sinn cheana, choinnich Dbmhull is Mairi anns a'
choille-bheithe an Obriachan.

Cha ruig sinn a leas innseadh ciod a thubh-
airt no dh' fhairich iad air an fheasgar ud — sin
seaun .sgeul is sgeul iir a thuigeas daoine gun a
h-innseadh — ach an uair a bha iad a' dealachadh
thug Dbmhull badan de fhraoch geal do Mhairi.
" Gleidh so," ars' esan, "mar fliianuis air mo
ghaol duit, gaol a mhaireas gu bas agus na 's
fhaide, agus geall gu'm bi thu dileas domh."
Gheall Mairi gu 'm bitheadh, agus chuir i am
badan fraoich gu miairneach 'na broilleach.
"Tha mi," arsa DbndjuU, "a' eleidheadh a'

mar fhianuis air
dhiu a bhios

do

mi

bhadain so dhomh fh^in

ghaol-sa dhbmhsa, agus co

inarbh no beb cha ghradhaich mi gu brath te

eile ach thu."

Mar sin dliealaich iad. Tliill Mairi dhach-.
aidh do thigh a h-athar agus chaidh Dbmhull
do arm a' Phrionnsa Fad bliadhna cha chuala
Mairi dad uime, ach mu dheireadh chualas ann
an lonar-nis gu 'n robh an dk arm aig Cul-
fhodair. Bha an anail 's an uchd aig Mairi an
uair a chual i aig ceann an tighe gu soilleir
fuaim nan gunnaoha mora, agus thainig an tuill-
eadh eagail oirre an uair a chunnaic i ann an
ciaradh an fheasgair na saighdearan Gaidh-
ealach a' teicheadh ri taobh an locha 's an agh-
aidh air Lochabar, mar gu 'm biodh ann maigh-
ich is coin 'nan deidh. Leis a' bheagan analach
a bha aige dh' innis fear dhiubh sin dhi mar a
tbachair; dli' innis e gu robh arm a' Phrionnsa
air a bhriseadh agus nach robh aig gach duine
dhiubh ach a bhi sealltuinn air a shon fhein.
Sheas Mairi ri taobh an rathaid, a' geur-amharc
air gach aodann a bha dol seachad a dh' fheuch-
ainn am faiceadh i Dbmhull, 's an cridhe gu
leum aisde le eagal is iomgain. Ach cha 'n
fhaca i Dbmhull is cha ndib a fhuair i sgeul air

28

an uair a thbisich an t-arm Sasunnach air bruch- |
dadh seachad air th5raclid na ruaige b' fheudar
dhi teioheadh is i fli^iu a ghlastidh a steach na
se6mar. Acli clia deachaidh i do 'n leabaidh ;
chuir i seachad an oidhche 'na suidhe aig an
uinneig a' tuireadh 's a' caoineadh. Greis m'an
do shoilleirich an latha oliual i mar gu^m biodh
lan-an-duirn de chlacha-beaga air an tilgeadh
air an uinneig; an uair a slieall i a mach chun-
naic i fear de dhaoine a' Phrionnsa a' smeideadh
oirre. Thilg i cle6ca timchioll oirre is chaidh i
far an robh e ach b' e sin an sealladh d^istinn-
eaoh ;- bha an duine air a leon gu h-olc, 'aodach
Ian fala, neapaicin air a cheangal m'a oheann,
te d'a lamhan a' slaodadh ris gun fheuin, agus e
air chrith le fuaclid is fannachd, Dh' innis e
nach d' fhagadh d'a chompanaicb ach e fh6in is
ear eile ; gu 'n d' f heuch iad ris a' bhaile a'
thoirt a mach comhla ach air dheireadh thall
gu 'n d' thug a chompanach thairis is e air a
dhro.ch le6n ; ach gu 'n d' iarr e airsan mar
fh^bhar, na 'n gabhadh e idir deanamh, dol gu
tigh s6nruichte agus an sporan beag so, ars'
esan, a thoirt do nighean an tighe. ' ' Ma's tusa,"
ars' esan, "an nighean, so dhuit an sporan a
thug Domhull Camshron, mo chompanach,
dh6mhsa." Cheasnaich Mairi an saighdear niu
Dh^mhull ach cha b' urrainn e dbchas maith
air bith a thoirt dhi uime. Thuirt e gu 'n do
dhuin e fhein a shiiilean m' an do dhealaich
e ris agus gu robh eagal air nach robh e a
nis be6.

Bha cridhe Mairi bhochd gu sgaineadh an
uair a chual i an sgeul bhronach 's a fhuair i
am badan fraoich anns an sporan, comharradh
gu robh Dimlmll dileas dhi gu b^s — ach ged a
bha a cridhe briste cha do riun i moille air
creuchdan an duine thruaigh a th&inig thuice a
ghlanadh agus biadli is deoch a thoirt da. Bha
e an impis a bhi ullamh, agus ged a bha e cunn-
artach di aoigheachd a tlioirt da (air eagal an
airm Shasunnaich is eagal a h-athar cuideachd)
thug i fhein is te de na seai-bhantan a steach
do 'n tigh e, agus ghleidh iad ann am folach e
seachd seachduinnean, 'ga eiridinn gu caomhail
gus an deachaidh e na b' fheirr.

Chaidh bliadhnachan seachad. Cha b' e aon
fhear ach fichead a leag a shuil air Mairi Fhris-
eal oir cha robh a seis air bh6idhchead ann an
siorramachd lonar-nis. Ach cha robh ann
daibli ach obair dhiomhain ; cha sealladh i air
gin diubh ; bha an sporan 's am badan fraoich
'na broilleacli 's an latha agus fo a cluais 's an
oidhche. Bha aon fhear gu sinruichte a bha
diorrasach os cionn chiich, mac an tighearna
air an oighreachd air an robh a h-athair. Dh'
f heuch am fear so ri gaol Mairi a chosnadh air
gacli d6igh a b' aithne dha, ach ged a bha i
daonnan siobhalta gu lebir ris cha ghabhadh i

gnothuch ris. Mu dheireadh chuir so farran
air an tighearna 6g; dh' atharraich e port agus
o bh6idean-gaoil is o bhriathran mine blath
thionndaidh e gu maoidheadh is mallachdan.
Air dhiigh air chor-eigin fhuair e a mach gu 'n
d' thug i aoigheachd do fhear de na reubalaich
agus mhaoidh e oirre nach robh aige ach cagar
a chur ann an cluais an luchd-riaghlaidh 's su'n
rachadh tigh is fearann a thoirt bho a h-athair.
Bha Mairi eadar a' bhaobh 's a' bhuarach, oir
bha a h-athair an s^s innte gun sgur, ag iarraidh
oirre an tighearna 6g so a phdsadh. Mu dheir-
eadh chuir an tighearna a h-athair anns a'
phriosan. Bha spiorad Mairi air a bhriseadh
gu buileach ; bha i coma ciod a dh' eireadli dhi
a nis, agus air chumhnanta gu 'm faigheadh a
h-atbair a shaorsa agus gu 'n leigteadh leis a
leiithean a chriochnachnadh anns an tigh anns
an do rugadh e 's ris an robh a sheann chridhe
an ceangal dh' aontaich i an t-oighre 5g a
phbsadh.

Thainig oidhche an reiteachaidh. Bha deoch
is ceb\ is aighear gu le6ir anns an tigh an
oidhche ud, aig fear-na-bainnse 's a chompanaich
is nigheanan a' bhaile, ach cha robh ce61 no
aighear ann an cridhe Mairi. Sgaoil a' chuid-
eachd is chaidh muinntir an tighe a luidhe.
Anns a' mhaduinn cha d' thainig Mairi a nios
as a se6mar a b' abhaist, ach cha do chuir sin
iongantas air a h-athair oir shaoil e nach robh
ann ach gu robli i sgith. Ach an uair a bha an
latha a' dol seachad 's nach robh i a' tighinn
am follais shealladh a steach d'a se6mar. Ach
cha robh Mairi an sin, is cha mho, a r^ir coslais,
a luidh i anns an leabaidh. Thogadh glaodh
anns a' mhionaid gu robh i air chall ; thionn-
daidh an t-oighre 's a dhaoine uile a mach 'ga
siubhal 's 'ga h-iarraidh, ach faotainn cha robh
oirre. Fad seachduinn bha iarraidh-mhairbh
is bhe6 aca oirre. Maduinn thrath a bha fear
de mhuinntir Obriachain a' dol do Touar-nis
ghearr e troimh oisean de 'n choille-bheithe los
an t-slighe a ghiorrachadh ; agus anns a' choille,
'na sineadli laimh ri stoc craoibhe, faicear boir-
ionnach. Chuir an rud iongantas air, agus air
dha sealltainn na bu dluithe oirre chunnaic e
gu robh i marbh, is badan de fhraoch geal 'na
laimh. C'uin, no ciamar, no c'ar son, a chaidh
Mairi do'n choilie far an do dhealaich i ris an
leannan nach do thill; no ciod an d^igh anns
an d' thainig am bas oirre, — sin ceistean nach
d' fhuasgladh riamh. Ach aon ni a theireadh
na h-eblaich, gur e ionndrainn a' ghaoil a thug
do 'n choille i air oidhche an reiteachaidh, 's
gu 'm b'e am bristeadh-cridhe galair a bais.

Ld,idir mar am has tha an gaol: Cha'n urr-
ainn uisgeachan lionmhor a mlmchadh, agus
cha bhdth na tuiltean e.

Air. 8.

1918.

EADAE-GHUIDHE.

Le eadar-gliuidlie tlia sinu a' ciallacliadli
urnuigli as leth dhaoiiie eile. Siu an seorsa
iirnuigh aims am bu choir do Chriosduidbeau
buaiiacbadb. Ma.tba dad idir de dhiadhaidb-
eacLd ami an duiiie cha dean e dearmad air
iirnuigh air a shon fein ; iarraidh e na
beamiachdan sin air Dia a tha e a'
mianiiachadh, ach tha iomadli duine a tha gle
dhiadhaidh nach 'eil a' cuimbueachadh dhaoine
eile cho trie 's a bu choir da aig cathair nan
gras. Is e an t-aobhar air sin nach 'eil e a'
toirt aire do theagasg a' Bhiobuill aii' a' chuis,
agus gu bheil e a' leantiiimi, 'na iirnuighean,
am fasan ris an I'obh e cleachdta, gmi
smuaiueachadh uime.

Ged nach 'eil ar cuimhne feiu a" dol cho
fhad air a h-ais ri cuimhne cuid de ar luclid-
leughaidh, tha cuimhne agaimi gu'm b'e a'
cheud uruuigh, ris an abairteadh an firnuigh
.mhor, axi urnuigh a bu phrionnspalaiche anus
an tigh-aoraidh air la na Sabaid. Bha a' chuid
a bu mhotha de 'n urnuigh sin air a thoirt suas
le aideachadh pheacaidhean a' choimh-thionail,
aideachadh a dh' fheumadh a bhi air a
dheanarah ann an doigli cho coitchonn 's nach
bioradh e coguis neach beo a cluomi uach robh
peacaidhean sonruichte air an aideachadh air
an- ainm no air an ceaim. Ma bha eadar-
glmidhe air a dheanamh idir aims an t-seirbhis —
.agus air uirean cha robh — blia na bochdan is
daoine tinn, an righ 's an rioghachd, is daoine a
bha a' basachadh, air an cur air aoii ghad
agus athchuinge ghoirid ail- a chur suas air an
son aim am facal no dha aig deireadh an
t-searnioin, an uair a bha feoil a' choimh-
thionail mi-thoileach air a bhi fantuinn a stigh
na b' fhaide. Cha robh so idir ceart no
freagarrach, agus tha e 'na aobhar taingealachd
gu bheil atharrachadh r 'a fhaicinn arm an
eaglaisean an diugh, co dliiu anns na eaglaisean
sin far am bheilan t-seirbhis air a deanamh gu
h-6rdail, soluimte, agus air mhodh a tha ciallach
is grunndail. An diugh tha a' cheud iirnuigh
na 's giorra gu mor, gun chall air bith do na
daoine a tha gabliail pairt innte no do 'n Dia a
tha 'ga h-eisdeachd, agus tha urnuigh eile air a
cur suas roimh 'n t-searmon a tha uile gu leir
'na h-eadar-ghuidhe, urnuigh anns am bheil
athchuingean air an deanamh as leth na
h-eaglais, is obair is seirbhisich Dh6 anns an
t-saoghal, air son na rioghachd is luchd-
j riaghlaidh, is dhaoine eile anns gach cor is
suidheachadh. Sin mar bu choir do 'n
ghnothuch a bhith. Ged a tha e ceart aite a
thoirt do aideachadh pheacaidhean ann an

aoradh follaiseach ann an tigh an Tigheania, is
e an fhior aite air son an aideachaidh sin an
Iirnuigh uaigneach a ni duine 'na sheomar fein,
far am faod e a chionta aideachadh gu saor
agus air a ch'eanu anu an cluais dhlomliair an
Ti naoimh ris a bheil a ghnothuch ; far am faod
e a chridhe fhosgladh mar nach b'urraimi e a
dlieanamh ann an lathair dhaoine agus a radh,
" Riim mi am peacadh so agus am peacadh ud ;
bha an smuain so ann am chridhe is riim mi
cron do'n neach ud is do 'n neach ud eile." Ach
, an uair a theid daoine cruiun ann an ceann a
cheile bha coir aca an cothroni a ghabhail air
sealltuinn seachad air am feum agus am beatha
fein, agus aontachadh le an guth 's an cridhe
tagradh a dheanamh as leth nithean is aobliaran
anns am bheil uigh aca uile mai- shluagh an
Tigheania. Ciod as ciataiche na 'n eaglais uile a
chluinntdnn ag urnuigh air son obair is
seirbhisich Dhe amis na h-Innsean no arm an
China, agus a' deanamh sin, cha'n ann ami am
facal no dha gu tioram mar nach biodh e air a
dheanamh ach air sgath an fhasain, ach gu
reidh soluimte agus air dhoigh a bheir
dhachaidh gu cridheachaii dhaoine cor bronach
nan cinneach is feimi nan soisgeulaichean a tha
dol thuca air a bhi air an cuimhneachadh le co-
chomunn nan naonih ; a bhi air an cuideachadh
'nan obair le co-fhaireachduinn, is eadar-
ghuidhe, is airgiod is or nambraithiean uile.

Anns an Tiomnadh Nuadh tha cudthroni
anabarrach air a chiu- air eadar-ghuidhe,
urnuigh air son dhaoine- eile. Anns na h-

earailean mu dheireadh a thug Croisd do na
h-abstoil 111' an d 'fhag e an , saoghal labhair e
fada barrachd mu eadar-ghuidhe na labhair e
mu shearmonachadh an t-soisgeil. Agus nach
e ministrealachd na h-eadar ghuidhe an obair
phriseil agus blieannaichte a tha an Slanuighear
fathast a' ooimli-lionadh air ar son-ne aig deis
laimh Dhe? A la agus a dh' oidhche air

neamh tha na lamhan naonih togta as ar leth-ne
ami an sagartaclid shiorruidh, an Dia-duine a'
seasamh anns an aite naomh a' guidhe air son
an t-saoghail. Cha robh doigh anns am bu
pholtaiche Pol r'a Mhaighstir na ann an eadar-
ghuidhe, oifig spioradail anns an do bhuanaich
e gun sgur. "Tha mi," ars' esan ri eaglais
Philippi, " a' cuimlmeachadh oirbli ann am
iirnuighibh uile, le gairdeachas a' deanamh
guidhe air bhur son." Bha e mar sin do gach
eaglais is duine eile a b' aitlme dha. Is mor a'
chaob a bheireadh tu a litrichean Phoil na' n
toireadh tu asda na h-iirnuighean a tha annta
as leth dhaoine eile, as leth nithean is aobliaran
a bha an taobli a niacli d'a chuisean pearsonta
fein.

30

Le blii a' deanamli eadar-ghuidhe air son a
cheile tha gradli braithreil air a neartachadli
am uieasg Ciiriosduidlieaii, auus an eaglais agus
anns an t>saoglial. A reir gach cunutais a
fhuair sinn blia blaths is gradli braithreil anns
an eaglais, ann an linn nan abstol, naoli 'eil
innte an diugh, agus is e an t>aobliar gu robli
Criosduidhean aig an am sin a' deanamli sior
eadar-ghuidhe air son a cheile. Tha e eu-
comasach do dhuine fuath do neach eile altriun
'iia cliridhe, ma tha e ag urnuicjh air son an
ncach sin. Ma tha tliu air son a bhi ann an
reite ri do choimhearsnach, is deagh rim a bhi
agad do neaoh air bitli iiach toigh leat no ris
am blieil farmad no gamhlas agad, is=e an aou
doigh air do dhroch cridhe fein a thionndadh
an duine sin a chuimhneachadh ami a' d'
iirnuighean aig cathair nan gras. Agus do
bhrlgh naeli 'eil comunii aig Dia ri Belial, no aig
diadhaidheachd ri t'uachd is naimhdeas ; do
blirigh gur e toradh an Spioraid Naoimli, gradli,
sith, fad-fhulanga^ caonilialachd, bidli do
cridlie fein uigli ar n-uigli air iompachadh agus
air a dheanamh farsuing, gus mu dheireadh am
bi faireacliduinnean Criosdail is gi'adli braith-
reil agad do'n neach ris nach robh tliii a' gabh-
ail cuid no pairt roimlie sin. Agus nach nior a
bheanuachd sin. Ma tha thu a'cV dhuine as
fhearr, ag eirigh o iiniuigh, na bha thu an uair
a chaidli thu air do ghliiinean, nach d' fhuair t'
i^irnuigh eisdeachd !

SGEULACHD DO'N CHLOINN.

Ann ani baile mor greadlinach amis an aird
an Ear bha rigii moralach d' am b' ainm Midas.
Ach cha 'n 'eil nioralachd is gliocas a' dol
c6mhla daonnan, agus a reir aithris nan seanair-
ean cha robh Midas oho glic 's a bha e beairteach.

La a bha sin riiiii Midas rud amaideach air
chor-eigin agus mar pheanas air a shon tliuirt
Urra Mor na Coille ris, " Mo mhallachd ort, a
Kigli, bitheadh cluasan asail ort gu bratli
tuilleadh." Thuirt e sin ris, a cliionn gu robh
e moralach, agus a cliionn gu robh fliios aige
uacli bu iiiliaith le duine morala-ch a bhi coltach
ri asail, an creutair bochd (ach glic) air am bi
an saoghal uile a' deanamli magaidh. ,

Cha luaithe a thuirt an t-Un-a Mor am facal
na dh' fhairich Midas taclias neonach 'na
chluasan, agus air dha a lamli a thogail g'ani
feuchainn cliuiinaic e gu robh iad a' fas cho bras
ri searraoh 6g agus gu robh iad clieana da reis
am fad.

Cliuir so eagal uamhasach air agus theich e,
ach ged a bha e a' ruitli cho luatli ris a' ghaoith
bha a chluasan an slaodadh ris, agus cha
b'urrainn e faotainn bhuapa. Dh' fholuich e e
fein ann an seomar air a naracliadh leis an rud
a thainig air, agus cha leigeadh e a steaoh
eadlion na cairdean a bu dluithe dha, air eagal
gu'm f aiceadh iad mar a bha.

Mu dheireadh rinn e iunleachd air a chluasan
fholuch ; rinn e cunachd dlia fhein is cumadh
neonach air, ach ged nach robh an currachd 's
an fhasan bha e maith air son a' ghnothuich,
agus cha'n fhaicteadh, a chluasan. Thug so
faochadh beag d'a inutinn agus th6isich e air
tighinn an lathair dhaoiue mar a b' abhaist.
Ach ge b' e aite an rachadh no an suidheadh e,
a la agus a dh' oidhche bha an cm-rachd air a
cheann. Bha so a' cur iongantais air daoine,
agus an uair a bhios rud air bith a' cm-
iongantais air daoine, faodaidh sibh a bhi cinnt-
each gu'm bi an teanganna ag obair agus gu'm
bi an fhirinn air a cur air a h-uilinn. Tlieireadh
aon duine so, is theireadh duine eile sid,
chrathadh iad uile an cinn is chaogadh iad an
siiil mai- gu robh fios aca air rud nach faodadh
iad innseadh. Bha iichead naigheachd a' dol
inu'n cuairt na diithcha um churrachd an righ,
ach a dh' aindeoin nioran bruidhne is goileab
cha do thomhais duine beo ciod a bha foidhe.

An rud nach cluinn cluas cha ghluais cridhe ;
ged a bha da reis ann an cluasan Mhidais cha
cliual e diog de'n chagarstaich a bha am nieasg
an t-sluaigh, oir cha bhitlieanta le righrean a
chluinntinn ach rud a chordas riu, agus, cha
ghabliadh neach air fein innseadh dha ciod an
seanclias a bha dol anns an diithaich.

Mar so bha sith aig 'inntinn greis, ach
bhuail fiamh e a ris an uair a chunnaic e gu
robh fhalt a' fas cho mor 's gu'm feumadli e a
tlioirt deth. Theid aig duine innleachdach air
ioniadh rud a dheanamh ach tha aon rud nach
urrainn e a dhenamh, agus is e sin am fait a
thoirt dheth fein. Chuimaic Midas gu'm
feuniadh e a dhiurais a dheanamh ri duine
samhach air chor-eigin, duine aig an robh
faitheam air a bhilean, — seorsa duine nach 'eil
trie r'a fhaotaiim.

Chuir e fios air 'bearradair a' bhaile, agus
chuir e boidean air an duine so nach innseadh
e ciod a bha fo'n churrachd. Glieall am
bearradair gur esan gu dearbli nach innseadh,
agus thug an righ dheth an currachd. Tlieab
an cridhe leum as a' bliearradair an uair a
chunnaic e cluas mhor na li-asail air leth-cheami
an righ, agus eadar eagal is loghnadh cha d'
tlianaig facal as a cheann fliad 's a bha e a'
toirt dheth an fliuilt — rud gle neonach, oir cha
leasg le bearradair bruidhinn.

An uair a chaidh am bearradair dhachaidh
dli' aithnich a' bliean anns a' mhionaid gu robh
iiid-eigin cearr air ; cha robh facal a' tighinn as
a cheann agus bha e mar dhuine air an do luidh
an leann-dubh. B' abhaist da a bhi Ian seanchais
is abhacais, ach a nis bha e dubhach is trom fad
an latlia, mar gu'm biodh a choguis a' cur air.
An uair a chluinneadh e daoine a biiiidhinn
mu churi'achd an righ bheireadh e an saoghal
uile na 'm b' urrainn e a radh — " cha 'w 'eil fhios
agaihh air dad, ach tha fhios agam-sa ciod
a tha fo'n hhoinneid ; EISBIBH ! tha

31

cluamn asail air Midas!" Ach cha b' urrainu
e so a I'adh oir gheall e iiaoh innseadli e. Air
uaireau blia e oho duilioh dlia cumail air fhein
(bliiodii an rud au impis tighinn a mach) 's
gu'n teicheadli e air falbh o cliomunn dliaoine
a bhiodh a' bruidhinn air an righ. Mu
dheireadh dh' fhas an gnothuch cho searbh 's
nach bu bheo a blieo leis mur faigheadli e faooh-
adli agus mur leigadh e a mach na bha a stigh.
Chaidh e mach as a' bhaile agus far nach
faiceadh duine e rinn e toll mor domhain amis
, an talamh ; an uair a bha an toll cho domhain
's nach biodh an uachdar ach a cheann chaidh e
slos ann, agus le guth beag diurasach thuirt e
ris a' chuilc a bha fas air bruaich an tuill, "Tha
cluasan asail air Midas." Thug so faochadh
dha, agus bha e a' faireaohduinn na b' fhearr.
Ach an ceami greis bha e cho dona 's a bha e
riamh, oir co dliiu a bha no nach robh e "ga
chur mar fhiachaibh air fhein, shaoil e gu robh
na gasan cuiloe (is srannail 'nam measg leis a'
ghaoith) a' cagarstaich r'a cheile," " Tha
oluasan asail air Midas."

Beagan 'na dheidh so chaidh an righ a mach
a ghabhail na greine ann an carbad riomhaeh,
agus ciod an rathad a ghabh e ach, an rathad a
bha dol seachad air an toll a rinn am bearradair.
Bha an slaugh ri taobh an rathaid a' togail
iolaich 's a' bualadh bhasan, agus mil
choinneamh an tuill bha iad moran na bu
dumhaile na bha iad ann an aitean eile, cho
dumhail 's nach robh e furasda do'n charbad
faotainn tromhpa.

Chuir an righ gille-frithealaidli a mach a dh'
fheoraich ciod a b' aobhar do'n dumlilachd
sluaigh a bha e a' faioinn.

" Ciod a tha cearr f ars' esan.

" Tha," ars' an gille, " rud neonach 'ga
chluinntinn ; tha a' chuilc ri taobh an rathaid
a' cagarstaich, " Tlia cluasan asail air Midas."

An uair a chual an righ so spion e dheth a
churrachd agus le thoil fhein leig e fhaicinn a
chluasan do'n t^sluagh, ag radh, " Tha an cat a
nis a mach as a phoca, 's ma tha, mo thogair."

Fhuair an righ faochadh agus bha faochadh
aig a' bhearradair ciiideachd.

Sin, mata, a ohlann, an naigheachd a bhiodh
na seanairean ag innseadli air Midas an righ
moralach a bha anns an aird an Ear ; agus tha
i a' teagasg dhuibhse nach 'eil e maith do
dhuine rud a bhi air a choguis no inntinn a dh'
fheumas e fholuch. Bidli daoine a' feuchainn
li foluch a chur air am peacaidhean ; bidli iad
'gam folach o Dhia 's o dliaoine. Ach gheibh
ar peacaidhean a mach sinn daonnan, is
cluinnear eadhon air sgiathan na gaoithe
cagarstaich umpa. Tha am Biobull ag
innseadh dhuinn nach bi sonas no fois no
soirbheachadh aig neach sani bith a chuireas
foluch air a chionta. Is e an aon doigh air
faochadh fhaotainn, no sith inntinn, ma tha
peacadh air bith a' luidhe air bhur coguis, bhur

cionta aideachadh do Dhia gu saor (agus do
dhuine cuideachd ma riim sibh cron dha no
eucoir air) agus maitheanas iarraidli.

AM FACAL NACH GABH MUCHADH.

Agus tliarladh an uair a leugh leliudi tri no ceithir
earrannan, gu'n do gliearr e leis an sgeiu-phiun e, agus
thilg e anns an teine a bha air an teinntean e, gus an
robh an clar gu h-ionilan air a chaitheamh.

leremiah xxxvi, 23.

Ged bu glilio agus bu. diadhaidh an duine
losiah righ ludah, cha robh 'na mhic ach diu
nam fear. Tha sin gle thric a' tachairt, clann
air an togail ann an dachaidhean cliuteach a
tha 'nan naire is 'nam bristeadh-cridhe d' am
parantan. Ann an leabhar eachdraidh

rlghrean ludah cha 'n 'eil aon ainm as cliutiche
na-Iosiah. 0 bha e 'na bhalach 6g gus an do
chrioclmaich e a bheatha, an deidh dha
rloghachadh aon bhliadhlina deug ar fhichead,
ghluais e ann an slighean ceart, a' toirt
umhlachd do lagh an Tigheama agus a' toirt
eisiompleir mhaith d'a shluagh. Chuir e air
falbh as an duthaich iodhol-aoradh is aoradh-
greine, leannain-shlth is luchd-fiosachd, agus
droch chleachdanna eile a bha our an t-sluaigh
air seachran o Dhia, agus steidhich e an
creideamh air leabhar an lagha. Is e an
teisteanas a fhuair e o luchd-eachdraidh ludah,
" Einn e an ni a bha ceart ann an siiilibh an
Tighearna, agus dh' imich e ann an uile shlighe
Dhaibhidh 'athar, agus cha do ohlaon e adh'
ionnsuidh na laimhe deise no na laimhe clithe."
Chuir an sluagh lehoahas air a' chriui an
deidh 'athar ach cha do rioghaich e ach tri
miosan ann an Jemsalem. Thionndaidh e a
chul air comhairlean is cleachdannan 'athar;
thoisich an rioghachd air dol air a h-ais, agus
ann an iiine ghoirid thug righ na h-Eiphit air
falbh am braighdeanas e. An sin chuireadh
lehoiacim a bhrathair 'na righ, ach cha b' esan
dad a b' fhearr. An aite a shuilean a bhi air
am f osgladh le droch dheanadas a bhrathar agus
an deireadh truagh a thainig air, bha e mar
dhuine a bha suidhichte air cron a dheanamh
dha fein is d'a sliluagh. Cha 'n eisdeadh e ri
comhairle ; cha robh suim aige do lagh an
Tigheama no urram d'a Fhacal, gus mu
dheireadh, an uair a thug am Facal sin
oilbheum d'a choguis, an do shrachd e na
duilleagan air an robh e sgriobhta agus an do
thilg e anns. an teine iad. Sin an naigheachd
a tha againn anns na briathran so a leabhar
leremiah.

Thug Dia iomadh cothrom do lehoiacim.
Tha Dia a' deanamh sin daonnan. Tha e mall
chum feirge agus paillt ann an trocair. An
uair nach eisdear ri aon teachdaire cuiridh e
teachdaire eile ; an uair a dhiultar a chuireadh
cha duin e an dorus le feirg. 0 ! co as urrainn
labhairt air fad-fhulangas an Tigheama agus

32

■faighidinn an Spioraid Naoimh mar bu choir !
Mur biodli an Sfiiorad Naonili coanihail is
faighidinneach cha bhiodh eadlion an t-aon as
fhearr againn air a tliearnadh, oir mhiichsiim
a ghuth 's a rabhadh fiohead is mile uair ;
mhiicL sinn e cho trie 's gur e iongantas nan
ioiigantasan nach d' thug e suas dochas dhiun.
Aoli tha gradh Dhe na's faighidinniche na
daoine ; fuilgidh e na h-uile nitbean ; creididh
e na h-uile nithean ; giiilainidh e na h-uile
nitbean. Fuilgidh e tair is eas-urram is
suaracbas a dbeanamh air nach fulling gradh
dliaoine ; cha cbaill e a dhochas do dbaoine air
an do tbionndaidh eadbon an daimhich fein an
ciil ; leanaidli e iad gu ciiiin caombail, an dochas
gu'n iad thuoa fein agus gu'u eisd _ iad ris an
impidh bbeannaichte a tha e a" our orra, 0 !
nach uambasacb am peacadb e gu bbeil daoine
a' cm' a' ghraidb chaoimh so an suaracbas ; gu
bheil Spiorad faighidinneach an Tighearna a'
stri I'iutba gun sgur agus gun iad a' toirt
eisdeaclid no urrani d'a ghuth ! Am measg
gach peacadb d'a bbeil daoine ciontach am bheil
peacadb eile as miosa na so, gu bheil iad a'
deanamb dimeas air gradh cho mor ; a'
tiomidadh an ciiil air an aon chumhacbd as
caomhaile agus as maisiche agus as blaithe air
an cualas riamb iomi-adb?

Na'n robb Spiorad Dhe mar dbuine cha do
lean e air stri ri lehoiacini cho fada 's a rinn e,
oir chruadbaiob an ligh amaideach a clii'idbe
anns an olc. Smachdaich Dia e le slat a'
ghraidb uair an deidh uaire ; thug e cothrom
an deidh ootbroim dha, ach cha do rinn
lehoiacini aitbreacbas. Gun a bhi a' tighinn
Ihairis aig an am so air doigbean eile amis an
do labbair e ris 'na flii-easdal agus ami an
ciiisean a rioghacbd, chuir e am faidh Uriah
thuige a dh' innseadh dlia mu olcas, a
riagblaidh agus a thoirt rabbaidli dlia eucoir
a threigsinn, ach is e na thainig as a sin gu'n
do mliarbb e Uriah leis a' chlaidheamh agus
gu'n do tbilg e a olioi-p aim an uaighean naii
daoine coitcliionn. Dh' flieuch e ri greim

fhaotainn air an fhaidh leremiab cuideaobd, a
bha deanamb faistne'acbd an aghaidh ludah,
ach sliaor Dia a sheirbbiseach as a laimh.
Shaoileamaid gu'n leigeadb Spiorad ' an
Tighearna a nis le lehoiacini dol air a ratbad
fein agus nach robb aitbreacbas aim
dha na's mo, ach bha lamlian an
Tighearna air an sineadli a mach
thuige eadbon fathast. "' Co an Dia ami
ata cosmbuil riut-sa, a mliaitheas aingidheachd,
agus a ghabbas seacb'ad air eusaontas do
sliluaigh ; cha gbl^idb e a cborruicli gu
siorruidh oir is toigli leis trocair."

Cha d' thug Dia thairis lehoiacini a dh'
aindeoin a obeannairc is aingidheachd ; aon
chothrom eile thug e dha a bhi glic agus
aithreachas a dlieanamh. Le beul an fhaidh
leremiab chuir e teacbdaireachd thuige a' toirt

rabbaidli dha niu'n cbricli a bha roimlie. Blia
an teacbdaireachd so air a sgiiobbadh air clar-
sgriobhaidh fo laimh Bbai-uicb, agus air a
leughadb ann an tigh an Tigbeania agus ann an
eisdeaclid an t-sluaigli. Dh' innis na h-
uaislean do leboiacim mu'n fbaistneacbd so a
linn leremiab, agus " an sin chuir an rigli
lebudi a thoirt a' ohlair d'a iounsuidh, agus
leugb lebudi e ann an eisdeaclid an rigb." Mar
a chuala lehoiacini an teacbdairechd a chuir Dia
thuige, an aite eagal a ghabbail is ami a ghabh
e fearg ; splon e an clar air an robb Facal an ^
Tighearna a laimh lebudi ; gliearr e leis an
sgein-phinn e; agus thilg e anns an teiue e,
gus an robb an clar gu h-iomlan air a losgadb.
An uair a rinn lelioaioim sin bha la nan gras
seachad dha ; thug Spiorad faighidinneach an
Tighearna suas dochas d'a tliaobb, is cha robb
dha tuilleadb ach diiil eagalach ri breitheanas
is fearg theinnteach. " Ni niise," thubbairt
Dia, " peanas air fein agus air a shliochd, air
son an easaontais ; cha bhi aige neacli a
shuidheas air righ-cbaithir Dhaibliidh, agus
tilgear a clilosacb a mach a chum an teas anns
an ■ la, agus a chum an reotbaidh anns an
oidbche."

Shaoil leboiacim gu robb e uUanih is Facal
an Tighearna an uair a cbuir'e amis an teine e,
ach tha sinn a' leughadb gu'n deachaidh clar
eile a sgriobbadh air an robb na briathran
ceudna air an cur sios a bha air a' cheud chlar,
agus rnoran de hhriathrihh eile cosmhuil riu.'
Cha 'n urrainn daoine Facal an Tigheat'iia a
mbuchadh no mliarbhadli ; tha beatha
mbaireannach ami, agus eadbon ged cbuirteadb
arms an teine e tliig e as, agus tachi'aidh e a ris
air an duine a chuir ami e. Tha iomadli leasan
a dh' fhaodamaid a thaiTuing o'n naigheachd so,
ach an leasan so gu sonruichte, gui' diomhain do
dliaoine a bhi breabadh an aghaidh facal is lagh
an Tighearna. Tha moran dliaoine aig am bbeil
fuath do'n BhiobuU, a cliionn gu bheil am.
Biobull a' diteadb am beatha ; &' toirmeasg
nitbean d'a blieil gradh aca-san agus a'
gairni an aire gu nitbean anns nach
'eil tlacbd aoa. Ach cha dean am
I fuath no am mallacbd cron no coire
air a' Bhiobull, ged a ni iad cron orra fein ; .
cha 'n atharraicb am fuath aon lide de'n
fhirinn. Mar tha Pol ag radii, clia 'n urrainn
simi dad a dbeanamh an aghaidh na firimi. Tha
cumhachd is iighdarras is neart neo-bbasmbor
innte, oir is aim o Dhia a tha an fhirinn, agus
tha eumbachd an Uile-chumliachdaicb is
seasmhachd an Ti air nach tig caochladb air a
cui. An uair a tha duine a' dol an aghaidh
Facal an Tighearna a' saoilsinn 'na amaideas
agus 'na dhantiarracbd gu'n toir e diilain do
Dhia, tha e a' cur a bhroillicb ri srutb as laidire
na Coire-Blireacain, si-iitb ris nach urrainn e
cothachadh, srutb nach deachaidh riamh is nach !
teid gu brath neacli 'na aghaidh.

Ik

Air. 9.

1918.

SAORSA A' CHEEIDMHICH.

(_' ia dhiubh ,a tha c ceart am fiaimis Dhe
eudcachd ruibhse a roghamn air Dia,
thugaibh-se hreith ; oir cha 'n urrainn duinne
gun na nithean a chunnaic agus a chuala sinn
a labhairf Gniomharaii, IV., 19, 20.

Tliug an t>iomradli a bha air a dlieanamh air
an leigheas a rinu ua li-abstoil air an diiine
bbacacii aig geata aii teanipuill morau sluaigli
oruinu, agus gbabb Peadar an ootbrom air
Criosd a shearmonachadli dbaibli ; " losa a thug
sibhse thairis, agus a db' aicheadh sibb air
beulaobb Pbilait, acli a tbog Dia o na mairbh,
air' am biieil sinne 'n ar fianuisean." Acli am
feadb a bba e a' labbairt ris an t>sluagli thainig
na sagartan agus ceannard an teampuill agus na
Sadusaich orra ; chur iad an sas na h-abstoil
agus tbilg iad auns a' pliriosan iad. Theagamli
gur e an letlisgeul a gliabb iad air son, an
lamliacbas-laidir so a dheanamh air daoine
neocbiontacb, gu robb iad a' feuchainn ri
aimbreite a thogail am measg an t>sluaigli ; ach
b'e an fliior olioire a bba aca an agliaidb nan
abstol, " gu robli iad a' cur an ceill ann an losa
aiseirigb nam marbli." Sin teagasg nacb bu
cbaomb leis na Sadusaich a cbluinutinn.

Bba na Sadusaich na bu taireile air a'
chreideamh Chriosduidli agus na bu naimbdeile
do na deisciobuil na bha na Phairisioli riamh.
B' iad a bu ralieadhon air losa a chur gu bas.
Ged a bha na Phairisich oumhann is dur, bha
iad 'nan daoine diadhaidh eudmhor, a reir an
soluis ; acli clia robli anns na Sadusaich ach
daoine saoghalta ; ana-creidicli air uacli robh
coslas na diadhaidheachd is aig nacb robh suini
do shaoghal eile. Bha Phairisioli ann a nochd
cairdeas is gradh do'n t-Slanuigliear, an uair a
bha e air thalamh ; thug iad aogheachd dha
'nan tighean is lean iad e mar dheisciobuil ; ach
cha do rinn aon riamh de na Sadusaich sin.
Thog fear de na Phairisich a ghuth air taobh
Pheadair air beulaobb na Comhairle ; rinn fear
eile dhiubh an ni ceudna as leth Phoil, ach bha
na Sadusaich balbh. Eucoir ann no as, cha
rachadh iad as leth neach a bha teagasg
aiseirigb nam niarbh. Ged a bha na Phairisich
na bu lionmhoire, b'ann aig na Sadusaich a bha
cumhachd is iighdarras anns an tir; agus aon
uair 's gu'n d' thug losa oilbheum dhaibh-san
bha a bliinn seulaichte. Ma bha toil aca beul
duine a dhimadh, b' aithne dhaibh doigh
fhaotainn air sin a dheanamh, oir b' iad fein

maitbean na dtithoha is puist na h-eaglais aig
an am.

Ani maireach thugadh Peadar agus Eoin an
lathair na Comhairle ; da iasgair bhochd air
beulaobb cuirte anns an robh tri fichead 's a
deich de na cinn a b' fhaide, na h-inntinnean a
bu shubailte, agus na teangannan a bu gheire
anns an duthaich. B'e a' ohasaid a bha aca ri
fhreagairt, gu'n do chuir iad ann an ceami an t-
sluaigh gur ann le ainm agus le cumhachd losa
a rinn iad an duine easlan slau, — rud gun bhun
gun bharr ann am beaohd na Comhairle. Cha
bu bhinu an fhuaim ann an cluasan nan
Sadusach, ainm losa. Gach uair riamh a
thainig iad trasd air dh' fhuathaich iad e is
mhag iad air, agus mu dheireadh cheus iad e.
Shaoil iad nacb cluinneadh iad an corr tuilleadh
uime ;■ shaoil iad gu rachadh 'ainm air a' cheart
rathad air an deachaidh ainm Theudais is ainm
dliaoine eile a thainig gu neo-ni, ach a nis bha
ainiu losa air tighinn beo a ris agus a
chumhachd air ardachadh as ur ! Oir bha na
h-abstoil a' deanamh fianuis an eisdeachd an t-
sluaigh gu'n d' eirich e agus gu robh e fathast
maille riu, agus gu robh bacaioh air an
slanacbadh 'na ainm ! Na'm b' urrainn na
sagartan agus na Sadusaich aicheadh nach robh
am bacach air a leigheas bhiodh e furasda gu
leoir dhaibh a' ghlas-ghuib a chur air
Peadar is Eoin. Ach cha b' urrainn

daibli sin a dheanamh, oir bha an
duine a chaidh a leigheas 'na sheasamh
maille riu, — an fhiauuis a b' fhearr air Ijith air
taobh nan abstol. Sin daonnaji an fhiauuis as
laidire air taobh a' chreidimli Chriosduidh agus
cumhachd an t-Slanuigheir, daoine tinn air an
slanachadh, peacaich- air an atharrachadh,
cridhe in- air a chruthachadh ann an daoine a
bha gun Dia gun dochas, oran aoibhneis air a
chur ann am beoil nach do rinn luaidh riamh
roimhe air maitheas Dhe. " An tionail daoine
dearcan-fiona de'n droighionn, no figean de na
fogliannain ?" Cha tionail ; air an toradh
aitlmichear a' chraobh. Is e toradh a'
chreidimh Chriosduidh, coimhthional nach gabh
aireamh, anns a h-uile duthiiich is linn, de
dliaoine a bha tinn le galair a' pheacaidh agus
a fhuair leigheas is slainte ann an losa Criosd,
daoine a bha niarbh 'n an easaontais agus 'n
am peacaidhean ach a bha air an toirt beo do
Dbia tre ainm losa. Sin na fianuisean as fhearr
air taobh a' chreidimh Chriosduidh, agus cha'n
e leabhraichean sgoilearan no argumaidean
nam feallsanach, daoine easlan air an

%.

34

■ildnachadh, anaina /iiarbh air an toirt bed a
ris. Cha blii Criosd gun fhianuis uo an
creide-amh Criosduidh gun dearbhadli clio fliad
s' a tha aon anam a' seimi, "Beannaich an
Tigheama, 0 ni'anam, 'se mbaitli dhuit t'
euceai'tau uile ; a shlanuicli t' euslaintean uile ;
a shaor do bheatha o'n 1>slochd ; a shasuich do
bheul le nitlie maitbe." Ged iiach b' urrainn
do'n Chonihairle a' nihiorbhuil a rinneadJi
aicheadb, cbuir iad an cinn r'a cheile a dh'
fheuohainn an ainiseadh iad air binn air chor-
eigin air am biodh dreacli a' cheartais. Clia
robh sin furasda dhaibh ; cba'n'eil e uair air
bith furasda aogasg na firinn a ohur air rud
anns nacli' eil an fbiriun, no aogasg a' cheartais
a chur air an eucoir. Mar sin oba d' thainig
as an cagarstaioh acli an t-amaideas agus a'
chladbaireaclid ; dh' fhag iad a' cheist a bha
air beulaobh na Comhairle gun fliuasgladh,
ach mhaoidh iad air Peadar agus Eoin. " Dh'
aithn iad dbaibh gun labhairt idir no teagasg
ann an ainui losa." Tlia coslas na li-uaisle air
an duine onorach nach 'eil air a' cliuiltear ;
an uaii a shea.s Peadar coir am measg nan
seanairean an la ud bha e na b' airde na iad
nile, an ceajin 's na guaillean aige os an cionn.
Ged nach robh ann ach an t^iasgair agus iadsan
'n am pearsacha mora eaglais, esan 'n a
phriosanach is iadsan 'u am breitheamhna air,
bha e mar Phrioimsa am measg chumanta-n.
Flireagair e gu reidh duineil, " Cia dhiubh a tha
a ceart am fianuis Dhe eisdeachd ruibhse a
roghainn air Dia thugaibh-se breith : oir cha
'n urrainn duinne gun na nithean a chunnaic
agus a chuala sinn a labhairt." An uair a
•chuir Criosd a mach na h-abstoil, mar cha.oraich
am measg mhadadh-alluidh, thubhairt e riu,
" Blieir iad thairis sibli do Chomhairlean ;
seadh, bheirear sibh an lathair uachdaran agus
I'isrhrean air mo sgath-sa, ach an uair a bheir
iad thairis sibh, na bitheadh ro-churani oirbh
cionnus no ciod a labhras sibh ; oir bheirear
■ dhuibh anns an uair sin fein an ni a labhras
sibh." Tha facal an Tighearna daonnaii
seasmliach, agus an la ud air beulaobh na Com-
hairle bha gealladh Chriosd air a choimh-
lionadh gu litireil do Plieadar.

Bha e duilich do Pheadar agus do Eoin dol an
aghaidh na Comhairle agus diilain a thoirt do
dhaoine mora ris an robh iad a' sealltuinn suas
o'n oige ; daoine aig an robh seasamh is
ughdarras anns an duthaich agus d' an robh a
h-uile balach ludhach air a theagasg urram
dligheacli a thabhairt ; ach a nis bha aitlme
nan daoine sin a' dol calg-dhireach an aghaidh
an coguis, agus thubhairt na h-abstoil, " Cha'n
urrainn duinne gun na nithean a chunnaic agus
a chuala sinn a labhairt."

Tlia da ni ann a bheir daonnan an uachdar
na buadhan as fhearr ann an nadur nihic an

duine, goal-duthcha is gaol-Iosa. Air son an
dijthcha theid daoine an ooiimeamh a' bhais su
toileach ; air son an creidimh ni iad an ni
ceudna. An uair a tha gradh do Chriosd
laidir is teth ann an cridhe duine, cuiridh e a
bheatha an suarachas setlch a bhi neo-dhileas
dasan ; fuilgidh eadhon boiriomiaich 6g is an-
fhann naire is masladh is ceusadh feola seach
'ainm urramac)i-san aicheadh no an coguis a
mhuchadh.

Bha la ann uaoli deanadh Peadar sin ; la
anns an do thioundaidh e a cliiil air losa ; la
anns nach robh e deas gu magadli fhulang air a
shon, gun tighinn air priosan is geimhlean. An
oidhche a bhrathadh losa chuir facal o chaileig
shearbhanta air mhiapadh e, ach cha I'obh
luiapadh no eagal air air beulaobh na Com-
hairle a nis. Ciod a rimi an t-atharraohadh
sin air Peadar? Rinn Criosd, a dli' fhoillsich
e fein da an deidh 'aiseirigh, agus an Spiorad
Naomh a dhoirt Dia air fein agus air creidmhich
eile air la na caingis. Dh' fhaodadh Peadar a
radh mu Cliriosd mar thuirt Daibhidh, '' Rinn
do chaomhalachd mor mi." Oir cha'n'e
mhain gu'n d' thug Criosd maitheanas- dha air
son a neo-dhilseachd an oidhche ud, ach dh'
earb e ris a tlireud air thalamh, " Beathaich
mo chaoraich." Bhris sin uile cridhe Pheadair,
le briseadh a b' fhearr na bhi slan, air chor
agus gu robh e a' faireachduinn, uile laithean a
bheatha tuilleadh, gu robh e air a cheannach,
corp is anam, do Chriosd is d'a sheirbhis. A
thuilleadh air sin fhuair e baisteadh an Spioraid
Naoimh, agus fo bhuaidh an Spioraid neartaich
e is dh' abaich e gus an d' fhuair e buaidli, an
da chuid, air fhailingean fein agus air an t-
saoghal.

Duine a dh' eisdeas ri guth a choguis (fianuis
Dhe an taobh a stigh) a roghainn air gach guth
eile a bhios a' labhairt ris, — sin duine ceart
agus duine sona. Eadhon an uair a chuireas an
saoghal ann an ciiil chumhainn e, tha e a'
gluasad ann an saorsa ghlormhor cloinne Dhe.
Cha'n'eil ann ach an fhior dhaorsa a bhi
daonnan a' smuaineachadh ciod a their an
saoghal ruinn ma ni sinn sid no so ;
ciod a their an duine ud no an
duine eile ! " Is ro bheag agamsa," arsa
Pol, " gu'n tugtadh breith orm leibhse, no le
breith duine : is e an Tighearna a bheir breith
orm." Sin saorsa a' chreidmhioh, a bhi
sealltuinn ri Dia is aitheantan Dhe gach uair
is mionaid d'a bheatha air chor agus gu bheil
breith an t-saoghail dha mar neo-ni. "Cha'n
urrainn duinne gun na nithean a chunnaic agus
a chuala sinn a labhairt." An uair a tha an
cridhe air a lionadh le eagal Dhe tilgidh sin a
mach gach eagal eile. An uair a tha gaol-Iosa
anus a' chridhe bheir an teanga fianuis dha, a
dh' aindeoin co theireadh e.

35

CEANGAL IS FUASGLADH.

Aims au eaglais Phapaiiaicli tha e mar

fhiachaibh aii' aaoine am faosaid a dheanamli

do'n t-sagart ; am peacaidlieau uile aideaoliadh

dha gu li-uaigueaoh los maitheanas fhaotaimi.

Tha an cleachdadli so a' fas anus an eaglais

Shasunnaich ciiideachd ; tha aireamh nan

daoiue a bhios a' deanamh am faosaid do'n

t-sagart a' dol am meud gach bliadhna. Is

iad so na rannan anns a' Bhiobull air am bheil

iad a' steidheachadh am beachd : —

Mata XVI., 18-19 — " Thi mi mar an ceudna

ag rddh riut gur tusa Feadar, agus air

a' charraig so togaidh mise m' ,eaglais ;

agus cha toir geatachan ifrinn huaidh

oirre. Bheir mi dhuit iuchraichean

rioghachd neimh ; agus ciod air hith a

cheanglas tu, air- thalainh hithidh e

^ ceangailte air neamh ; agus ciod air hith

a dli fhuasglas tu air thalainh; hithidh

c fuasgailte air neamh."

Mata XVIII., 18 — " Ciod air hith a cheanglas

sihhse air thalamh hithidh e ceangailte air

neamh ; agus ciod air hith a dK

fhuasglas sibhse air thalamh hithidh e

fuasgailte air neamh."

Eoin XX., 22-23 — " Agus thuhhairt e riu,

Gahhaibh-se an Spiorad Naomh. Go air

hith iad d' am maith sibh ani peacaidhean

tha iad air am maitheadh dhaihh ; co air

hith iad d'an ciini sibh am peacaidhean

gun am m,aitheadh tha iad air an

cuinail."

Bu mhaith leinn, mata, na rannan so a

mhineachadli. Ciod a thuigeadh na daoine ris

an robh Criosd a' labhairt leis na briathran so?

Tlia an rud uile gu leir an crochadh ris an da

fhacal, ceangal is fuasgladh, ciod air hith a

cheanglas sibh air. thalamh, hithidh e

ceangailte air neamh, . . . Bha an da

fhacal so air an cleachdadli ann an seadli

soiiruichte le seanairean is luchd-lagha nan

ludhach ; ami an cainiit an lagha bha na facail

ceangailte agus fuasgailte co-ionnan ri ceart

agus cedrr ; a' ciallachadh nitheau ceadaichte

agus nithean toirmisgte. Ma thug Rabbi a mach

breith gu robh an ni ud no an ni

ud eile ceart no fior bha e air a

radh gu'n d' fhuasgail e e ; ma thug

e breith gu robh e cearr no olc bha e air a

radh gu'n co cheangail e e. Bhuineadh an

da fhacal do chainnt an lagha, agus is ann anns

an doigh anns an robh iad air an uisneachadh

am measg nan ludhach a dh' fheumar an

gabhail, ma thatar air son losa a thuigsinn.

Bu mliaith leinn an rud a tha sinn ag radh a

dhearbhadh o litreachas nan ludhach agus o

blieul nan Rabbaidhean fein.

(1) Nacli coir do dhuine dol air thurus-mai-a an

uair a tha an t-Sabaid dluth. Bha sgoil
Shamaiai a ceangal so, eadhon air a'
cheathramh la de'n t-seachduinn, acli bha
sgoil Hillel 'g a fhuasgladh, is e sin r'a
radh, thoirniisg Shammai an rud is
cheadaich Hillel e. (An Talmud.)

(2) An coir biorain a thruiseadh air la-feille?

Bha sgoil Shammai a' ceangal so agus
sgoil Hillel 'g a fhuasgladh; tlioirmisg
Shammai e is cheadaich Hillel e. (An
Talmud.)

(3) Dh^ fhuasgail Rabbi Meir fion is oladh a

blii air am measgadh air son duine tiun
air an t-Sabaid, is e sin r'a radh, cheadaich
e e.

(4) Ann an laghannan ludliach, ann an
riaghailtean nan Rabbaidhean, agus ann
au caiiint an t-sluaigh (foghluimte agus gun
fhoghlum) tha na facail so a' tachairt ort
gun sgur anns an trseadh a dh' aimnich
sinn ; mar so, —

Dh' fheoraich e de aon duine glic is
cheangail e e : na feoraicli de dhuine glic
eile air eagal gu'm fuasgail e e.

Cha d' fhuasgail iad dhuinn feannag,
agus cha do cheangail iad dhuinn
calimian. Tha na daoine glice a'
fuasgladh gach ni reamliar.
Mar so tha e soilleir gur e a bha Criosd a'
ciallachadh leis na briathran a labhair e ri
Peadar agus ris na deisciobuil eile, — ciod^ air
hith a cheanglas no dh' fhuasglas sibh, gu'm
biodli iad air an soillseachadh le gliocas o'n
airde air chor agus gu'm biodli am breith air
cuis sani bitli co-ionnan ri breith Dhe ; no, gus
an rud a cliur ann an caiiint eile, gu'm
faodteadli beachd na h-eaglais air thalamh (a
thaobh moraltaohd is diadhaidheachd) a
ghabhail mar ghuth Dhe air nfeamh. Is mor
an rud sin ra radh ; bu dana do neacli air bith,
eadhon gad bhiodh e 'n a abstol, a ghabhail air
fein a radh gu'n aontaich Dia air neamh ris
gach breith no binn a bheir an eaglais a inaoh
air thalamh 'n a 'ainm. Rud dana gun
teagamh, ach cuimhnich gu bheil geallaidhean
mora agus iongantach anns a' Bhiobull a tha dol
leis.

(a) An Spiorad Naomh, a chuireas an t-
Athair ann am ainm-sa, teagaisgidh e na
h-uile nithean duibh agus treoraichidh c
sibh a churn na fir inn uile. Eoin, XIV.,
26.
(h) Cha sihhse a labhras ach Spiorad 'ur n-
Athar a labhras annaibh. Mata, X., 20.
(c) Tha agaibhse ungadh o'n Ti Naomh agus
is aithne dhuibh na h-uile nitheati. I.
Eoin II., 20.

36

(d) Tha esan a tha spioradail a' toirt breith. air
na h-uile nithean. . . . Tha imitinn
Chriosd agaimie. /. Gorint., II, 15-16.
Tlia eachdraidh na li-eaglais a' deanamh
fianuis gu robh na geallaidliean sin air an
coimlilionadh dhitli, agus ami am beatha nan
abstol. Fo sheoladh an Spioraid Naoimh.
gliabli au eaglais Chriosduidb oirre fein ann an
tiis a toiseacliaidh nitliean a cheangal a bha an
saoghal (is cuirtean eile cuideaclid) a
fuasgladh, nithean a thoirmeasg a bha air an
ceadachadli agus a cheadachadh a bha air an
toirmeasg, agus tha na linntean a' toirt fianuis
gu robh an eaglais, mar bu trice, ceart.
Clieadaich i iomadh cleaohdadh neo-chiontach a
thoirmisg Maois ; air au laimli eile thoirmisg i
iomadh peacadh is droch chleachdadh de uach
robh na h-Iudhaich yo na Cinnich a' saoilsinn
dad. Thoirmisg i sannt, is uabhar, is mi-run,
is ueo-mheasarrachd, ge b'e c6 anns am bitheadh
iad ; dh' ardaioh i gradh, is fireantachd, is
braithreachas, mar na subhailcean as maisiche
anns an diadhaidheaohd. Ann an so uile, ,
hha inntinn Chriosd aig an eaglais. Is e an
eaglais a sgriobh an Tiomnadh Nuadh agus tha
coguis an t-saoghail a' gabhail ris an leabhar
sin mar ghuth agus mar Fhacal Dhe, rud a tha
dearbhadh gu bheil inntinn Dhe air a
foillseachadh le deanadas is guth na h-eaglais
choitchinn ; air chor agus gu'm faodar a radh
gu bheil esan a' seulachadh air neamh am t'acal
a labhras ise air thalamh.

Is e an cumhnanta air an taohair so, gu bheil
an eaglais a' fantuinn ann an co-chomunn
Spiorad Dhe. Cho fhad agus a dh' fhanas i
mar sin, agus a bheir i urrani is aoigheachd
do'n Spiorad Naomh, treoi'aichidh e i a chum
na firinn ; fior agus ceart bidh a breitheanais.
Ach mur bheil i a' fantuinn ann an co-chomunn
agus fo theagasg an Spioi'aid Naoimh cha ruig i
leas a bhi 'n diiil nach tuit i'ann am mearachd,
no nach toir i a. mach breitheanas eucorach.
Air uairean tha an eaglais air thalamh a'
ccangal nithean nach 'eil Dia idir a' ceangal :
is e an t^aobhar gu bheil i fo riaghladh spiorad
an t-saoghail an kite a bhi fo i-iaghladh an
Spioraid Naoimh.

Co dhiu a tha e cearr no ceart do dhuine
fhaosaid a dheanamh ri sagart no ministear, no
CO dhiu a tha coir aig pearsachan eaglais iad
fein a chur ann an aite Dhe agus maitheanas
peacaidh a thairgsinn, — cha'n'eil sinn a' gabhail
gnotlmich ris na ceistean sin aig an am so. Ach
aon ni tha cinnteach, nach gabh na beachdan
sin a bhi air an steidheachadh air na h-
earrannan so de'n Fhirinn. Ciod air bith a tha
na bi'iathran a' ciallachadh, clia 'n 'eil iad a'
teagasg faosaid uaigneach a dheanamh do
shagart, no a' toirt do shagartan no do
mhinistearan iiarhdarras sam bith a thaobh

maitheanas peacaidh nach 'eil aig a' chorr de
bhuill na h-eaglais.

Ann an doigh fharsuiug is e an fhirinu a tha
air a teagasg anns an rannan so, gur e an
Spiorad a tha a' comhnuidh innte fear-teagaisg
is fear-riaghlaidh na h-eaglais ; agus gu bheil
soillseachadh inntinn is coguis air a
bhuileachadh, cha 'n ann air luchd-dreuchd is
oifigich na h-eaglais a mhain, ach air na
creidmhich uile gu leir, a reir am maitheas agus
anns an tomhas anns am bheil cridheachan
glan aca, cridheachan anns am faod an Spiorad
fantuinn. Air uairean tha sluagh na h-eaglais
air thoiseach air luchd-dreuchd na h-eaglais ;
an uair a dh' fhuasglas an sluagh an rud a tha
an sagart* no am ministear a' ceangal, faodaidh
e bhith gur e guth an t-sluaigh guth Dhe. Ma
thoisicheas tu air cunntas c6 na daoine a bha
'nam meadhon air saobh-chreideamh is saobli-
ohrabhadh, air beachdan feall mu Dhia agus mu
dhiadhaidheachd fhogradh air falbh, agus
beachdan reusonta a chur 'n an kite, chi thu gu
robh so air a dheanamh leis na baird cho trie
's a bha e air a dheanamh leis na sagartan, le
saighdearan is feallsanaich cho ndiaith ri
mmistearan is diadliairean. An uair a tha Dia
air son adhartas a thoirt air "an t-saoghal,
cuiridh e smuain ann an cridhe duine air chor-
eigin ; fuaHglaidli an duine sin an rud a bha
an saoghal uile' a' ceangal, air neo ceanglaidh
e an i-ud a bha an saoghal a' fua»gladl\ : uidh
ar n-uidh fasaidh an solus iir sin, agus lion beag
is beag gabhar ris, gus mu dheireadh am bi
oighreaclid eolais aig a' chloinn nach robh aig
an athraichean. Is e na daoine as urramaiche
agus as feumaile anns an .t^saoghal, iadsan aig
am bheil buadhan a tba air an oleachdadh a
chum eadar-dhealachadh a chur eadar maith
agus olc ; iadsan a tha a' gluasad iad fein ami
an saorsa cloinne Dhe agus d' an aithne an co-
clireutairean a threorachadh a steach do'n t-
saorea cheudna.

Clia'n ann air bhonn faosaid a dheanamh do
shagai't no do phearsa eaglais a tha maitheanas
i-'a fhaotainn, ach air bhonn aithreachais an
lathair Dhe. Cha'n'eil teagamh nach faod e
air uairean faochadh a thoirt do choguis
chiontaich aidmheil a dheanamh do cho-
clireutair (gu sonruichte do dhuine air an do
riun e cron) ach mur bheil aithreachas fior anns
a' chridhe an lathair Dhe cha'n'eil feum air bith
ann am faosaid. Do bhrigh nach aithne do aon
duine ciod a tha ann an cridhe duine eile,
bhiodh e dkna dha a radh ris, eadhon ged a
dh' aidicheadh e a pheacaidhean le deoir, " Ann
an ainm an Tighearna losa tha mi 'g a' d'
fhuasgladh o do chionta." Is e na's urrainn
da a dheanamh air a shon a threorachadh gu
losa, oir is ann aige-san a mhain a tha ughdaiTas
peacaidhean a mhaitheadh air thalamh.

^

Air. 10.

1918.

DIA MAR THEINE.

Tha ar Dia-ne 'n a theine caithteach. —

Eabh. xii. 29.

Cba b' aim as a clieaaiu fein a thug aui fear a
sgiiobli an litir so na briathran so ; tliuair e iad
aun ail leabhai' an lagba {Deut. iv. ^If) far am
bbeil e sgrlobhta, " Oir lebobhah do Dhia is
teiue caithteach e, Dia eudmhor." Cha toigh
le moran dhaoine cainiit de 'n tseorsa so a
chluinntinn mu Dhia ; tha iad an diiil gu bheil
e cearr a bhi labhairt air Dia mar theine. Ach
faodar a bhi ciimteach na'm biodh e cearr nach
biodh, e air fhaotainn anns a' Bhiobull ; tha e
dana do dhuine air bith dol an aghaidh
fhaidhean agus abstol, no a radh gu'n do
ohleaohd iad cairmt mu Dliia a tha ml-
fhreagarrach.

Aim an aitean eile auns a' Bliiobull tha Dia
air a choimeas ri f eartan as caomhaile na teine ;
ris an t-solus, lis an druchd, ris an uisge, agus
ri feartan nadurra eile roimh nach 'eil eagal air
mac an duine. Cha'n'eil anns na facail sin uile
acli samli Liidhean ; tha nadur Dlie cho do -
rannsaiclite agus cho fad as cionn ar n-eolais 's
nach e aon samldadh ach mile samliladli a dh'
fheumar fhaotainn los a nadur a chur an ceill.
Sin an doigli-labliairt a glieibhear anns a'
Bliiobull daonnaii ; cha'n'eil an leabhar naomh
a' gabhail air a bhi labhairt. air Dia mar tha e
'na bhith dhiomhair is iongantaoh, no mar tha e
ann an iomlanachd a bhuadhan neo-
chriochnaichte ; tha e a' labhairt uime leis gach
seorsa coimeis is samhlaidh as freagarraiche gus
a gliradh agus a ghliocas agus a dhoighean uile
a chur an ceill.

Theagamh gu bheil cuid de na samhlaidhean
sin as boidliolie na each ; tha gaol aig daoine air
feadhainn dhiubh nach 'eil aca air feadhainn
eile, ach tha iad uile feumail do bhrigh gu bheil
gach aon diubh a' nochdadh duinn ni-eigin ann
an nadur Dhe, taobh shonruichte d'a
fhreasdal agus d'a shlighean, nach fhaighear
ann an each. Ann an samhladh an uisge-
gheibh thu t«agasg is beaohdan mu thimchioll
Dhe nach fhaigh thu ann an samliladh an teine ;
ann an samhladh an driichd gheibh thu teagasg
is beaohdan nach 'eil ann an samliladh na
creige ; ach uisge, is teine, is druchd, is oreag, —
tha iad uile feumail, uile freagarrach, is uile
flor, mar shamhlaidhean air an Ti naomh nach
faca suil duine riamh.

Thuirt sinn cheana gu bheil moran dhaoine
ann ris nach cord e idir Dia a choimeas ri teine.

Their iad gu bheil am facal so, an samhladh
so, a' dusgadh ann an inntinn dhaoine, agus gu
sonruichte ami an inntinn cloiime, smuaiutean
mu Dhia nach 'eil ceart ; gu bheil e a' toirt
dhaibh dealbh nach 'eil idir coltach ri dealbli
an atliar neamhaidh a thug losa do'n t-saoghal.
Ach c' ar son a chuireadh an samhladh so
daoine air seachran 1 0' ar son a chuir-
eadh e eagal orra, an -aite an taladh gu
Dia'^ Ma tha e a' toirt oilbheim do dhaoine
Dia a shamhlachadh ri teine, cha'n ann aig a'
Bhiobull no aig na diadhairean a sgriobh e a
tha choire, oir tha an samhladli boidheach is
freagarrach gu le6ir, Ian brigh is flrinn.
Smuainich air an fhacal air do shocair agus chi
thu gu bheil.

Cha'n'eil laid anns an t-saoghal as feumaile,
no as luachnihoire na teine. B'e la mor e ann
an eachdraidh a' chinne-daoima a' cheud la anns
an robh teine air a lasadh. Ann am beul-
aithris gach treubh is cinnioh tha sgeulachdan
air an imiseadh mu'n doigh anns an d' fhuaradh
teine, agus am bitheantas is e deireadh an sgeoil
gur tiodhlac o n^amh e. Co is urrainn cliii an
teine innseadh mar bu ch6ir? Ma loisgeas e,
glanaidli e cuideachd ; ma mharbhas e, bheir e
beo mar an ceudna. Tha beatha, agus slainte,
agus comfhurtachd, agus adhartas a' chinne-
daonna ann an earbsa ris cho buileach, 's gu'm
faodar a radh gur e an teine, athair ar beatha.
Is e na teinntean dian-loisgeach a tha ann an
cridhe na greine a tha cumail an t-saoghail so
beo ; is e na teinntean a bha aim an cridhe na
talmhainn anns na linntean a dh' fhalbh a dh'
ullaich na machraichean gus biadli a thoirt do
mliac an duine. Ciod a tha ann an teine ach
aon de na tiodhlacan maith agus iomlan a tha
o shuas ; aon de na feartan nadurra sin a tha
toirt beatha is pailteas 'n an lorg ; a tha
deanamh seirbhis do chloinn nan daoine ann
am mile doigh agus ann an iomadh cruth. Ach
cha ruig sinn a leas leudacliadh air an smuain
so ; is e an traobhar gu bheil sinn a' tighinn
thairis air an rud idir gu'm bu mhaith leinn na
daoine sin a chur as am beachd, a tha an
diiil nach 'eil a freagarrach Dia a choimeas ri
teine. Tha e freagarrach, oir tha e a' gairm
ar n-aire gu firimiean sonruichte a thaobh Dhe
air nach coir dhuinn dearniad a dheanamh.

Cha'n'eil eagal aig duine air bith roimh
Dhia an diugh, tha diadhair mor de'n eaglais
Shasunnaich ag radh. Theagamh nach 'eil, ach
cha mliaith an comharradh sin uile gu leir. Do
mlioran dhaoine anns an la so cha'n'eil aim an

38

Dia aoh Calum Udalan a dh' fhaodas iad a
shuaineadh m' an. oorragan; soiuieachan mor
coir a tha mar is trice 'na chadal ; neacli uach
dean uiaith uo olc eadhon 'zaa dhusgadh ; a tha
eho reidli 'na nadur 's nach gabh e iolla ri luchd-
deanamli an uilo agus nach las fhearg 'nan
aghaidh. Ach ma's e sin an Dia a tha aig
moran dhaoiiie an diugh, cha'n e sin an Dia a
tha air fhoillseachadh dhuinn anns a' Bhiobull,
far am bheil cudthrom daonnan air a leagail
air morachd, is naomhachd, is ceartas an Uile-
ohumhachdaich. Sin na buadhan ann an nadur
Dhe a tha an samhladh teine a' toirt far
comhair. " Bithidh solus Israeli 'na theiue,
agus a Thi naomh 'na lasair, agus loisgidh agus
caithidh e a dhroighionn agus a dhris." Ma
tha Dia d'a oighreachd mar an druchd, tha e
mar an ceudna dhith mar theine, a' losgadh
suas a' chogail innte agus gach droch luibli
eile nach do chuir e. Tha e 'na chall mor
do bheatha spioradail dhaoine an uair a
thoisicheas iad ri bhi toirt orra fein a
chreidsiim. nach 'ell a leithid de ni agus corruich
ann an Dia, nach 'eil fuath aige do'n olc, agus
nach cuir e dealachadh eadar am firean agus
an t^aingidh. Is dona an rud e a theagasg
do dhaoine nach ruig iad a leas tighinn an
lathair an Ti mlioir agus naoimh ris am bheil
an gnothuch le mjam agus eagal diadhaidh,
no gu'm faod iad teachd d'a ionnsaigh gu
h-aotram iollagach a' chionn nach 'eil ann ach
Urra soimeach nach 'eil cruaidh air peacaich.
Creideamh air bith nach duisg ann an inntinn
dliaoine eagal is urram do Dhia is d'a lagh,
nach duisg annta fuath do 'n pheacadh, nach
diiisg annta faireachduinnean domhain nm
sholuimteachd no beatha so agus na siorruidh-
eachd, — creideamh air bith nach dean sin,
cha 'u 'eil e a reir teagasg a' Bhiobuill. B'
aithne do'n abstol Peadar gradh Dhe cho
mhaith 's is aitlme dhuinne e an diugh ; cha
do dhichuimhnicli e gu bheil Dia mall chum
feifge agus pailt ann an trocair, ach cha mho
a dhichuimhnicli e an taobh eile. " Ma
ghairmeas sibh," ars' esan, " mar Athair airsan
a bheir breith a reir obair gach neach, gun
ghabhail ri pearsa seach a cheile, caithibh
aimsir 'ur cuairt an so le eagal." Cha do
labhair neach eile riamh briathran cho Ian
comhfliurtachd mu chaonihalachd an Athar
neamhaidh 's a labhair losa ; nochd e
do 'n t-saoghal suairoeas is truacantachd na
Diadhachd, ach nochd e mar an ceudna ceartas
ard is naomhachd iomlan an Tighearna, agus
thubhairt e, " Feuchaibh mi dhuibh oo roimhe
a bitheas eagal oirbh : bitheadh eagal an Ti
sin oirbh aig am bheil cumhachd, an deidh neach
a mharbhadh, a thilgeadh do ifrinu ; seadli tha
ilii ag radh ruibh, Bitheadh eagal-san oirbh."
An uair a tlia am BiobuU a' labhairt air Dia

mar theine is e a tha air a chiallachadh (ann
an tomhas co dhiu), gu bheil eud ann an cridhe
Dhe air taobh fireantachd ; gur diith do 'n
pheacadh agus do dhaoine aingidh iad fein
fholuch 'na fhianuis, oir tha e a' liaghladh ann
an ceartas agus smachdaichidh e na cinnich,
agus bheir e buaidh air gach aingidlieachd a dh'
eireas suas 'na aghaidh, air cho ard agus gu 'u
tog i a oeann.
■ Tha Dia 'ga nochdadh fein d'a shluagh mar
theine an uair a chuireas e deuchainnean cruaidh
orra los an salchar a tha annta a losgadh.
Theagamh gur e so an t^aobhar gu bheil a
fhreasdal air uairean searbh, gu bheil e air son
dealachadh a dheanamh eadar an t-umha agus
an t-6r 'na shluagh. Tha sraachdachadh an
Tighearna a' deanamh sin gu trie, oir is aitlme
dhuinn o fhiosrachadh ar beatha gu bheil am
facal so fior, " an uair a bhios do bheitheanais
air an talamh, foghlumaidh luchd-aiteachaidh
an tsaoghail fireantachd." An ti as ionmhuinn
leis an Tighearna smachdaichidh e e ; do blirigh
gu bheil gradh aig ar n-Athair air neamh d'a
chloinn air thalamh cha chaomhain e an t-slat,
" buailidh e an talamh le slait a bheoil." Na'n
robh gradh Dhe d'a shluagh iuar no meagh-
bhlath leigeadh e leotha an suaimlmeas a
ghabhail anns an olc agus suidhe sios air an
deasgainnean, ach do bhrigh gu bheil a ghi'adh
cho teth 's nach samhladh dha ach an teine
cha leig e leo fois a ghabhail am measg nan
aingidh, no bhi riaraichte le co-chomunn sanl
bith ach a cho-chomunn ard is uasal fein. " An
ti aig am bheil gradh d'a mhac smachdaichidh
e e 'na thrath." Sin an t-aobhar gu bheil Dia
'ga nochdadh fein d'a shluagh mar theine, agus
a' labhairt mar so 'na fliacal, " Bheir mise an
treas trian troimh an teine, agus glanaidh mi
iad mar a ghlanar an t-airgiod, agus dearbhaidh
mi iad mar a dhearbhar an t-6r ; gainnidh iad
air m' ainm-sa agus eisdidh mise riu ; their mi,
is iad mo shluagh ; agus their iadsan, Is e
lehobhah mo Dhia." Cho fhad agus a tha
viiread annainne de 'n pheacadh, cho fhada sin
feumaidh Dia e fein a' nochdadh dhuinn mar
theine, teine a loisgeas suas gach ni salach is
neoghlan annainn. Tha moran pharantan air
thalamh a chaomhnas an t-slat air an cloinn,
ged tha gradh aca dhaibh agus ged tha fhios
aca gu bheil iad feumail air smachdachadh.
Cha 'n 'eil 'n an gradh ach faireachduimi bhog
anns nach 'eil loinn no sgoinn. Cha 'n ami
mar sin a tha gradh Dhe. Cha 'n 'eil Dia gun
sgoinn. Cha sor e a clilami a cliur troimh
theine 's troimh uisge, a chum agus gu'm bi
iad air an deanamh 'n an luchd comh-phairt
d'a naomhachd. Sin daonnan a' chrioch araidh
a tha aige 's an t^sealladh 'na uile fhreasdal
is riaghladh, gu'm bi a shluagh air an deanamh
naomh mar e fein. Bithibh, mata, fo dheagh

39

luhisxiioli ; an iiair a tliig Dia tliugaibli mar
theiue clia 'n ami 'g 'ur sgiios a tliig e, ach 'g
'ur glanadh. Clia mhair fhearg ach tiota ach
mairidh a throcair gu siorruidli.

ANNS A' CHATHAIR.

Ged uach toigh leinn fheiii ceann caorach,
tha e air a radh (le cuid a tha 'nan daoine
creideasaoh) gu bheil itheannaich ghasda air
do dhaoine ris an cord e. Tha iomadh ceann
caorach anns an t>se6mar anus a bheil sinne
'n ar suidlae, agus chiiir sinn romhainn air a'
mliios so gu 'n tairgeamaid fear dliiubli d'ar
luchd-leughaidh, a chionu nach 'eil rud eile
agaiuu a chuii-eas sinn air am beulaobli. Ma
cliordas e riu tlieagamh gu 'm faigh iad e uair
eile, ach mur cord gleidhidh sinn cinn uaai
caorach againn fhein. Ach gun a bhi labhairt
ua"s fhaide ami an dubh-t'hacail is e a tha sinn
a' ciallachadh nacli bi ar seanchas an trath-sa
air aou chuspair mar is abhaist, ach air iomadh
rud, sop as gach seid mar their iad. Ach is e
ceann-fath ar seanchais uile solus a thils'eadh

o

air facal an Tigheama, agus iarrtus a dhiisgadh
anu an inntinnean dhaoine a bhi meomliraohadh
nan sgriobturan.

1. Do 'n Dia neo-aithnichte.
Gniomharan xvii. 23.
Sin an egriobhadh a bha air fear de na
h-altairean a chunnaic Pol ann am baile mor
na h-Aithne, agus sin an oeann-teagasg a gliabh
e air son a sheamioin. Ma's flor na tha easbuig
Greugach ag radh b'e so an t^aobhar gu 'n
deachaidli an t-altair ud a chur suas. Rinn
an dia Pan (Urra mor na Coille) gearan nach
robh an -t>urram a bha dligheach dha air a
thabhairt da le muinntir na h-Aitlme. Mar
sin, an uair a fhuair iad buaidh air na
Persianaich ann an cogadh, le comhnadh Phan,
chuir iad suas altair da ; agus air eagal dearmad
a dheanamh air dia eile gun fhios daihh chuir
iad suas altair eile air an do sgriobh iad, " Do 'n
Dia neo-aithnichte." Bha iad air son a bhi
sabhailte ; a bhi air an taobli cheart, — an
earaJas gu robh dia aim nach Vaithne dhaihh.,
acli a dh' fhaodadh cron a dheanamh orra mur
tugadh iad urram da. Tha so a' cur 'n ar
cuimhne an urnuigh a bha air a cur suas le
neach a bha 'na fheav-aicheadh Dlie. Bha e
air turus-mara ; a' cheud la no dha an deidh
am fearann fhagail bha e a' magadh air
Criosduidhean agus a' labhairt toibheim an
aghaidh Dhe, ach an sin thainig stoinn is ghabh
e an t-eagal, is chualas e ag iirnuigh mar so,
" A Dhe, ma tha Dia ann, saor m' anam, ma
tha anam agam." Do dhaoine iriosal a dh'
eisdeas ri teagasg losa agus a tha creidsinn
ann, cha bu choir gu 'm biodh Dia neo-

aithnichte (ged tha bith is nadur Dhe do-
rannsaichte) oir thubhairt esan, " An ti a.
chunnaic mise chunnaic e an t-Athair." Ann
an gne agus ann am beatha losa tha dealbh
Dhe againn, an dealbh as fhearr agus as
coltaiche ris an Dia neo-fhaicsinneach a fhuair
an saoghal riamh.

2. Is heag nach 'eil thu 'g am aoniadh gu bhi
a'm' C hriosduidh. Gniomharan xxvi. 28.

Cha 'n 'eil rann eile anns a' BhiobuU a tha
air a tuigsimi cearr cho trie rithe so. Cha 'n
ann aig an luchd-leughaidh a tha choire, ach
aig na sgoilearan a dh' eadar-theangaich ana
Biobull. Is e a thatar am bitheantas a' tuigsinn
leis. na facail so, gu ' robh labhairt is
reusanachadh Phoil cho comasach 's gu 'n do
tlieab eadhon Agripa, an ligh uaibhreach, geill
a thoirt do 'n t-soisgeul ; gu robh briathran an
abstoil cho dmidliteach 's gu robh cridhe an
righ an impis a bhi air a chosnadh do Dhia.
Mar gu 'n aidicheadh Agripa do Phol gu robh
a choguis air a. dusgadh agus a chasan air
bhogadan gus an ceum a ghabhail a bha eadar
e is rioghachd Dhe ; mar gu 'm biodh e air
bheul guothuch 'anama a chur an dara taobh
an la ud, — ach fhathast gu robh ni-eigin 'ga
chumail air ais. Sin mar a thuigear na
briathran, ach cha 'n 6 sin idir a bha ann
an inntinn Agripa, no rud coltach ris. An aite
a radh gu robh reusanachadh Phoil comasach
is ann a thubhairt e gu robh e anfhann ; an
aite a radh gu robh e air bheul a bhi air
iompanaohadh is ann a thubhairt e nach d'
thug Pol aobhar sam bith dha air a bheachdau
atharrachadh. Cha'n ann gu h-iriosal ach gu
magail a labhair an righ; mar gu'n abradh e,
Tha thu 'n dhil gu 'n dean do sgeamlain
Criosduidh dhiom-sa, ach tha thu air do
mhealladh ! Tha so uile air a chur ceart anns
an eadar-theangacliadh mu dheireadh a rinneadh
air a' Bhiobull, far am bheil an rann so a' ruith
mar so, — Le beag impidli V aill leat Criosduidh
a dheanamh dhiom. Mar gu 'n abradh Agripa
gu'n gabhadh e oidhirp a bu laidire na b' urrainn
Pol a dheanamh, Ciiosduidh a dheanamh dheth-
san ! B' ann de theaglilach Heroid a bha
Agripa, teaghlach anns am faicear an diithchas
a' dol an aghaidh nan oreag, oir bha an t-olc
'n am full. Clia b' e an fhaoineas fear dhiubh-
san ionipachadh.

3. Thainig druidhean o'n aird an ear gu
lerusalem. Mata ii. 1.
Ciod air bith an seorsa dhaoine a bha aimta
cha bu druidhean iad (mar is aithne dliuinne
na druidhean), agus anns an eadar-theangachadh
ur a rinneadh air a' Bhiobull Ghaidhlig tha am
facal druidhean air a chur a mach as agus
daoine glice air a chur 'na aite. So a' cheart

k

40

fhacal (amis a' Glireigis) a tha air uisneachadh
anil an Gniomharan (xiii. 6-8) far am bheil
sinn a' leugliadh mu dliuine araidh, Elimas, a
blia 'na dhruidh, agus 'na fhaidli-breige. Dh'
fhag na sgoilearan a rinn an t^eadar-theang-
achadh iir air a' BhiobuU Gliaidhlig Elimas 'na
dhruidh mar a fhuair iad e, agus theagamh gu 'n
do rinn iad gu ceart. Tlia seadh maith is
.seadh olo aig an fhacal Glireigis, agus tha e air
a sliaoilsinn gu 'm faodar a ghabliail auns.an
1>seadh as- fliearr ann an soisgeul Mhata, agus
nach ruigear a leas na daoine a thainig a dh'
fhaicinn an leinibh naoimh a cliur air an aon
ghad ri druidhean, is geasadairean, is luchd-
fiosachd, is deasaichean aig an robli ealain a
fhuair iad amis an sgoil dhuibh. A rei'r beul-
aithris na h-eaglais bu riglirean na daoine glice
ud, acli cha 'n 'eil dearbhadh sam bith air sin,
agus theagamh gur e briatliran a tha air an
sgriobadli anns an i^seann Tiomnadh a thog
an sgeul an toiseach, " Thig righrean gu
dealradh do ghrian-eirigh." {Isaiah Ix. 3, 10,
16 ; Sahn Ixviii. 29, 31.) Cha 'n 'eil iomradh
anns a' Bhiobull fein' gu 'm bu righrean iad,
agus olia mho a tha e air a radh oia nieud
dhiubli a bli' ann, ged a oliaidh e a mach air
feadh an t-saoghail uile gu robh iad ann triiiir,
agus gu 'm b'e an ainmean, Melchior, Gaspar,
agus Balthasar. Theagamh gur ann o na tri
seorsaohan thiodhlacan, or, agus tuis, agus
inirr, a dh' eirich an naigheachd gu robh iad
ann triuir, aon seorsa air son gach fir diubh.
Tha e gle neonach cho trie 's a tha daouie an
dull gu bheil rud amis a' Bhiobull nach 'eil
ann idir. Nach 'eil gu leoir de dliaoine an
duil gu'm b'e ubhall am nieas toirmisgte
(saoilidh iad gu 'in bu toibhemn e so a ohur
an teagamli) ged nacli_ 'eil am Biobull ag
innseadh dhuinn. Ach tha iadsan an duil gu
bheil. Sin na daoine mu am faod thu a radh
nach 'eil aca air a' Bhiobull ach aithne gun
chmmhne. Tha iad cinnteaoh gur e muc-
mhara, agus nach e oreutair eile, a shluig lonah,
ged nach 'eil am Biobull ag ainmeacliadh ach
iasg m6r. B' aithne dhuinn duine a bha Ian
chinnteach (is feargach cuideachd gu robh sinn
a' cur teagamli ann) gu robh am facal ud mu
latha Martuinn-builg anns a' Bhiobull, "Ma
bliios leaba thioram aig an fliiadh air latha
Martuinn-builg cha 'n fhaicear uisge gu fogliar."

4. Blieir esan cadal d'a sheircinn.
Sahn cxxvii. 2.
So aite eile anns an do cliuir na sgoilearan
ura na seaiin fheadhainn ceart. Tha an rami
a' del mar so anns an eadar-theangachadh ur,
Bheir esan do fhear a ghraidh 'na chadal. Ciod
air bith an doigh anns an gabhar na briathran
tha teagasg maith annta, ged nach e an t-aon
ni a tha iad a' ciallachadh. Ma ghabhas tu

na facail mar so, Bheir esan cadal d'a
sheircinn, tha iad a' gealltainn tiodhlac mor is
priseil do shluagh an Tighearna, eadlion cadal
f oisneachail anns an oidhohe. Mar gu 'n abradh
Dia riusan a tha 'n am full 's 'n am fallus, ag
eirigh moch 's a' luidhe anmocli los an cuisean
saoghalta a chur air aghaidh, " Stadaibli agus
smuainichibh air so, am feadh 's a tha sibhse
ri saothair agus fo, throm uallaich tha fois is
cadal na h-oidhche acasan." Tre earbsa anns
an Tighearna tha a sliluagh a' faotainn fois
eadlion ann an amhgharan. Tilgidh iad an
uallach air an Tighearna agus glieibh iad cadal.

"Ach ma ghabhas tu na facail mar so, Bheir
esan do . fhear a grdidh 'na chadal, tha iad
a' gealltainn tuilleadh is cadal ; tha iad a'
ciallachadh gu blieil tiodhlacap Dlie a' teaclid
gu a shluagh gun umhail gun fhios daibli. Mar
gun abradh Dia ri muinntir an t^saoghail,
" Stadaibli agus faicibh ciod a tha tachairt do
luchd nio ghraidli-sa ; luidhidh iad sios anns an
oidhche, a' tilgeadh an uallaich orm-sa-, agus
f eucli ! an uair a thig a' mliaduinn tha an ni
a bha deacair daibh 's an oidhche soilleir,
tha na lebmhain air an toirt as an t-slighe ;
tha rathad reidh air a dheanamh romhpa."
Thainig e thuca 'n an cadal. Cha ruig sinn
a leas nioran leudachaidh a dheanamh air a'
phuing, oir tha fhios againn gu bheil cuimhne
aig ar luohd-leughaidh air amannan 'n am
beatha fhein anns an do thaohair' e mar sin.
Chaidh thu a luidhe agus thu ann an iom-
chomhairle mu ni sonruichte, an rathad dorcha
's gun fhios agad ciod a bu choir duit a
dheanamh. Ach m 'an d' thainig a' mhaduinn"
ghabh gach deacaireaohd a bha cur dragli ort
sgiathan, is dliuisg thu le inntinn fhoisneachail
is shona, gun teagamli sam bith agad ciod a
bha thu r'a dheanamh. Ciod a tha sin a ciall-
achadh ach gu robh do leaba dhuit an oidhche
sin mar Bhetel ; thainig Dia thugad agus
thug e do fhear a ghraidh e 'na chadal. Tha
tiodhlacan Dhe daonnan air an toirt seaohad gun
airgiod agus gun luach. Cha 'n 'eil iad air an
cosnadh leinne. Cianiar a chosnadli tu rud a
thainig tliugad 'n a'd' chadal? Is ann o ghras
Dhe a tha na li-uile. Caidlidh sinne, ach cha
'n aom cadal no suain air an Ti naoiiih a tha
'g ar coimhea.d. Am feadh 's a tha sinne 'n ar
cadal tha ar n-Athair n^amhaidh a' sior

- oibreachadh as ar leth, a' toirt air an arbhar
fas 's ag ullachadh ar bidh duinn. Tha feartan j
diomhair is miorbhuileach an Tighearna ag
oibreachadh gmi sgur, amis an oidhche cho
cimiteach ris an la ; an uair a tha sinne 'n ar
cadal 's gun mhothachadh againn gu bheil esan
dluth, tha e a' freagairt na h-iirnuigh a rinn
sinn anns a' mhaduinn, " Thoir dhuinn ar n-aran,
lathail."

Air. 11.

1918.

DIA MAR AN T-UISGE.

Thig t d'ar n-ionnsuidh mar an t-uifgc, mar
an t-u'mcje deirtaunach a dK uixgidicwi an
talamh. Hosea r/. 3.

Clia 'ii 'eil furasda e dhuiime aig a blieil ar
comhuuidli ami an tir fhliuicli, ami an duthaicli
far a bheil an dara leth d'ar u-uine air a cur
seachad a' gearan air an t>sld, — clia 'n 'eil e
furasda dhuimi caomhalaclid nam briathvau so
fhaireacliduinn, mar a dli' fhairiclieadli na
daoine lis an do labliair am faidh iad. B'
aitliu.e dliaibli-san teas is losgadli na li-aird an
lilar, agus tliuiteadh an gealladh so aii' an cliiais
mar fhuaiiii tliaituicli, oir bha uisge is fatliuuu
uisge a' dusgadli docliais 'n- an oi'idlie. Ma
Ijhios sinne a' peacaohadh an aghaidh an Uile-
eliumhaclidaicli le bhi gearan air an t-sid — agus
bithidli sinii a' deanamh sin da-rireadh — clia
'n 'eil muimitir na li-aird an Ear a' tuiteam aims
a' pheacadli clieudna. Tlia iad na's glice. Ann
an leabhar beag boidlieacli a bha air a
sgriobliadli le boirionnach a blia aii' cliuairt
anil a Siria, tlia i ag imiseadli iomadli rud a
tha deai'bhadli so. La a bha i flieiu 's a
compauaich a macli air a' mhaohair, siar air
Carniel, is treoraiche Arabacli uiaille liu,
thoisich-an t-uisge air sileadh mar gu 'm biodli
e a' tigliiun a soitheach. Le aon ghuth thoisich
na Sasunnaich air caoidh is oclianaicli, a' gearan
gur aim orra a tliainig an driodfhortan agus
gu robh an latlia niillte orra. Fad na h-uine
l)ha Mohammed, an treoraiche, a' sealltuinn
orra gu dur, gun fhios aige ciod air an t-saoghal
a theireadh e ri daoine a bha, a reir choltais,
air a' chuthacli. Clia d' thuirt e diog, acli a
mliain am facal so. " Gu'n gleidheadh Allah sibh
uile, am feadli 's a tha e a' beannacliadh nan
achaidhean." Am measg nan Arabacli cha
"n 'eil e air a chumitas ceart no freagarracli
a l)lii bruidhinn air an t-sid, agus an uair a
cUluinneas iad simie (nach h-urraimi liruidhinn
air rud eile aoli i) a' moladh na sidel no a'
gearan oirre tlia iad an diiil gu bheil ar seanchas
an da chuid amaideacli is ain-diadhaidh. Ma
dh' fheoraicheas tu dfi Arabach, ciod a bharail
air an latlia, cha 'n abair e acli so, " Bidh an
latha mar is aill le Allah." Tha facal aoa ag
radii, •■ Fasaidh an duine leasg 'n a speuradair,"
facal a chuireas a"d' chiumhne na briathran so
anil an leabliar Eeclesiastes, " An ti a blieir an
aire do'n gliaoith cha clmir e ; agus an ti a
dh' amhairceas air na neoil, cha bhuain e."

Nach uamhasach an fliras so, thuirt cuid-eigin
ri seann Arabach ! Le guth soluimte tliuirt an
t-Arabach, " A bheil thu 'n diiil nach aitlme do
Allah (no do Dhia) a ghnotliuch"? Tha am
facal so sgriobhta anns a' Choran, Biobull nam
Mohamedana<!h, agus chithear e gu trie air a
ghearr'adh ami ah cloicli aig tobraichean,

A7171 an uisge tha heatha nan vile nitlwan.
Faodai' a tliuigsinn, mata, gu \i tuiteadli
gealladh an fhaidh na bu taitniche agus na bu
chaomhaile air cluasan nan ludliach (oir is ann.
o'u aon stoc a tha Arabaich is ludhaich) na
tlmiteas e air cluasan dhaoine anns an aird an
iar, '■ Thig Dia d' ar n-ionnsuidh mar an t-uisge,
mar an t-uisge deireannaoh a dh' iiisgicheas an
talamli.

Bha feum aca air Dia a thighinn thuca aig
an am ud oir, a reir coltais, bha aingidheachd
na dutlicha air eirigh gu ire eagallach. Anns
a' cheathramh caibideil tha Hosea ag innseadli
mu 'n clior bhronach anns an robh Israel gu
spioradail ; tha e ag radh nach robh flrinn no
caoimhneas no eolas Dhe anns an tir. Cha
robh ami acli mionnan, agus breugan, agus
marbhadh, agus gold, agus adhaltrauas, agus
bha tuigse an t-sluaigh air a toirt air falbh le
an drocli dheanadas. Ach ged a bha comhstri
aig lehobhah ri Israel, agus ged a bha am faidh
cinnteach gu 'n dioladh iad air son an
aingidheachd, bha earbsa aige mar an ceudna
anil an trocair neo-chrioohnacli lehobhali, agus
mar sin ghairm e Israel gu aithreachas, ag-
iarraidh air a luchd-duthcha eisdeachd ri facal
an Tighearna agus pilleadli air an ais tliuige,
'' Pillibh ri lehobhah agxis ni e 'ur leigheas ; tha
a dhol a mach cinnteach mar a' mhaduinn ; thig
e d' ur n-ionnsuidh mar an t-uisge a dh'
uisgicheas an talamh."

B'e Hosea a' clieud fliear de na faidhean
a shearnionaicli gradh Dhe le cumhachd.
Cha 'n 'eil "so a' ciallachadh nach robh na
faidhean a bha roimhe a' creidsinn gur gradh
Dia. Rainig na faidhean uile air an fhirinn sin
ann an tomlias acli riiiu i greini a bu laidire
air inntiim Hosea na rimi i air duine eile 'na
latha. Shearnionaicli Amos an lagh, acli
shearnionaicli Hosea an soisgeul ; chuir Amos-
oudthrom air ceartas an Tighearna, ach chuir
Hosea oudthron air a gliradh. Bha Amos a'
bagradh fearg Dhe air an t-sluagh agus ag radh
riu gu 'ni b' uamhasach daibh a bhi dol - an
aghaidh a cheartais agus a naomhachd : ach bha
Hosea, air an laimli eile, a' cur impidli orra
aithreachas a dheanamli agus tionndadh gu Dia.

42

oil' gu 'ni b' uamliasacli daibli a blii a' cur au \
suarachas gradli Dhe a bha 'g an sior leantuinn.
Sin an t-aobhar gu bheil uiread brigh is beatlia
ann an leabliar Hosea, gu robh sealladh clio
soilleir aige air gradli Dhe agus gu robh a
tlieagasg cbo soisgeulacli. Tha caibidealan ann
nacli urrainn duit a leugliadh gmi eagal is cradli
cridlie, far a blieil e ag innseadli mu
aingidlieachd Israeil a chaidh air seachran o
Dliia ; acli an drasd 's a ritliis tlia na neanilian
a' fosgladli do Hosea agus tha e air a thogail
suas gu ionadau neamliaidh far am bheil e a'
faotainn sealladh ur air niaitheas is trocair is
gradh an Tighearna : far am bheil e a' faotainn
sealladh as doirnhne na fhuair faidh air bith a
thainig roinihe air ruinteaii gi'asinhor an Uile-
chmiihachdaich, eadhon na nithean diomhair
air am miann leis na li-ainglean beachdacliadh."
An uair a thachras sin faodaidh tu a bin cinn-
teach gu 'n do bhean eibhleag bheo r'a bhileau,
agus nacli fhada gus an amais ort 'na leabliar
aon de na ranuan sin a tha deananih a' Bhiobuill
^na fhioi' theaclidaireachd o Dhia. " Cionnus
a bheir mi tliairis thu, 0 Ephraim ! Cionnus a
bheir mi seaohad thu, 0 Israeil ! Clia cliuir
mi 'n a-niomh teas mo chorruich, oir is Dia mise
i\o-us cha duine : an Ti naomli ann a d
riihsadhoii." "Pill, U Isiaeil, ri Jehobhali do
Dhia, oir thuit thu le t' aingidlieachd.
Leighisidh mise an cul-shleamhnachadh,
gradliaichidh mi iad gu saor : oir phill mo
chorruich air falbh uaithe. Bithidh mi mar
an druchd do Israel : thig e fo bhlatli mar an
liligh, ag-us cuiridh e a macli a fhreunihan mar
Lebanon." Tha na briathran sin agus briathran
soisgeulacli de 'n t-seorsa so a thachras oinin
ami an leabhar Hosea, am iiieasg cliaibideilean
eile a tha luchdaiohte le aingidheachd Israeil
is fearg Dhe, tha iad mar gu 'm biodh
boillsgeadh greine air latlia dorcha. Bha an
la anns an robh Hosea beo dorcha da lireadh ;
bha e a' faicinn a luchd-duthoha a' tilgeadh
■dhiubli cuing an Tighearna agus a' toirt dulain
d'a lagh ; a' deanamh loiii is direach air sgrios-
anania. Cha robh fhios aige cionnus a rachadh
iad as air mallachd is fearg-theinteach an Uile-
chumhachdaich, ach an uair a chuimhnich e
air trocair is caomhalachd Dhe thainig gath
dochais d'a anam nach treigeadli an Tighearna
a shluagh eadhon ged a rinn iad graineileachd
'na shealladh. Mar sin chuir Hosea na
briathran so ami am beul Israeil, " Thigibh
agus pilleamaid ri lehobhah, oir is esaii a ni
ar leigheas, An ceann da la ni e ar n-ath-
bheotiiachadh, air an treas la togaidh e suas
sinn, agus bithidh sinn beo 'na lathair. Thig
e d'ar n-ionnsuidh mar an t-uisge, mar an t-uisge
■deireannacli a dh' uisgicheas an talamli."

A reir teagasg Hosea is e a tha aithreachas
a' ciallachadh, tionndadh ri Dia. Ann an

tionndadh air falbh o Dhia, tha am bas, bas
an anama ; ann an tionndadh gu Dia, tha
beatha, beatha an spioraid. So cuideachd a'
clieart ni a tha air a tlieagasg le Criosd. Ann
an aithreachas, tha duine, an toiseach, a'
tighimi tliuige fein agus an sin, a' tighinn gu
'Athair. Coltach ri losa, cha b'anu le
maoidheadh fearg Dhe, no bagraidhean an lagha
a dh' fheuch Hosea ri daoiiie a thoii't a steach
do lioghachd Dhe. Chuir e inipiclh orra, «>■
uchd rt' ghrdidh shiorruidh a bha 'g an
leantuinn, iad a dh' iiulcachd ris. Ma tha
cumhachd aims an t>saoghal a blu'iseas cruas
ar cridhe nach coir gu 'm briseadh so e ! An
uair a chuimhnicheas sinn air buachailleuchd an
Tighearna oimii ; an uair a chuimhnicheas sinn
air faighidinn an Tighearna nach 'eil a' toirt
suas dochais dinn ged nach 'eil sinne ag
eisdeachd ris, an uair a chuimlinicheas sinn air
na gairdeanna naomli a tha siunte a mach fad
an latlia agus gun sinne a' gabhail suime ; an
uair a cliiumhnicheas sinn air a' ghradli a dh'
fhuiling niagadh is bas as ar leth ; an uair a
chuimhniches sinn air sin uile nach uamliasacli
gu 'm biodh ar cridheachan clio cruaidh 's nach
briseadh so iad ann an aithreachas agus ami
iiioslachd graidli an lathair Dhe ! Is € an
•aon pliencadh nach 'eil maitheanas air a shon,
tionndadh air falbh o glu-adh Dhe ; tionndadh
air falbh o"n aon Ti a tha toileacli is cum-
haclidach gu tearnadh. Cha b'e builleau no
tair a nainihdean a tharruing an glaodh a bu
ghoirte o losa an uair a bha e air thalamh ;
cha b'ami air a' chrann-cheusaidh a dh' fhuiling
e an cradh-cridhe a bu mliiosa a dh' fhiosraich
e riamh ; bu nihiosa dlia fada an claidheamli
a cliaidh troinih chridhe, an uair a chuir a
mhuinntir fein a o-hean-maith an suaa'aclias aous
a shaltair iad air a ghradli. '' 0, lerusalem,
lerusalem, cia niinic a b'aill leaiii do clilami a
chruimieachadli r's clieile, mar a cliruinnicheas
ceai'c a h-eoin fo a sgiatlian, agus cha b'aill
leibli ! " Sin glaodh goirt a bha air a tharruing
o chridhe briste.

Tha sinn uile ciontach ami an tomhas amis
an ni so ; tha sinn a' cur gradh Dhe an suarachas
agus mar sin a' ceusadh a Mliic as in' ; ach
an diugh a ris, abi'amaid mar tliuirt Israel,
" Thigibh, pilleamaid ri lehobhah ; agus thig
e d' ar ij-iomisuidh mar an t-uisge." Mar a
dh' iiraicheas na frasaii blatli a thig a nuas o
neamli aghaidli na talmhainn, a' toirt fas is
toradli 'n an lorg, mar sin ni teaclid Dhe do 'n
anam gacli ni iir is iongantach. " Cuiridh e
oran nuadli 'n ar beul ; bheir e oladh aoiblmeis
an aite culaidh bliroin.

Is tiodlilac an t-uisge a tha 'na theaclid,
sdmhach, is saor, is 2}aiJf, agus mar sin tha e
'na shamhladh freagarrach air obair Dhe anns
an anam, oir (1) cha 'n ann air dhoigh gu 'm

43

t'aicear i a tliig liogliachd Dlie, (2) cha ghabli
gras Dlie oeaiinacli ; tha e air a thoirt seachad
gun aii'giod agus gun luach, agus (3) an uair
a liheir Dia maitlieanas bheir e maitlieanas gu
l^ailt. Gun uisge cha bhiodli cinneas no blatli
air an talanih ; dli' fhasadli e 'na fhasacli loni,
ach ged nach fhaicear so leis an t-suil a tliaoljli
an auania tha e a cheart cho fior nach bi ann
acli njarbhantaclid a" bhaiss as eugmhais gu bheil
Dia a' doi'tadli a Sj)ioraid Naoimh ann. Ann
an aon fhacal mur tig Dia d 'ar ionnsuidli a
chui' air aghaidli obair nan gras aunainn le
feartan a Sjaioiaid bidh caoile air ar n-anam, ach
an uair a thig e d 'ar n-ionnsuidh mar an t-uisge
bidh fas nan gras air an anam ; bitliidh iad
sughnihor is iirail eadhon 'u an seann aois, a'
toirt a niach toraidh a chum naomhachaidh,
d' an crioch a' bheatha mhaireannach.

ANNS A' CHATHAIE.

Anns an aireamh mu dheireadli bha siun a"
bruidhinn mu chadal ; a mlneachadli an fliacail
ud (Sahn cxxvii.), Bheir esan do f/icar a
(jhraidh 'na chadal. Bithear a" cur air na
ministearan nach h-urrainn daibh sgur an uair
a tha iad ullamli, agus ged a dh' fliaodas sin
a l.ilii fior air uairean, is e an fhirinn an trath-sa
nach I'obh sinn idir ullanih an uair a. b" flieudar
dhuinn stad auns an aireamli mu dheireadli.
Ach tlieiris; an duilleag oirma, m 'an do rainig
sinn ceann ar seancliais, agus is e sin an t-aobhar
gu l:)heil sinn a' tilleadli air ar n-ais a dheanamh
an tuilleadh seancliais air a' ohuspair so.

Ged tlia an t-eadar-theangachadh iir na 's
fliearr na 'n seann fliear, cha bu mhaith leinn
an gealladh priseil a tha anns an t-seann fhear
a chall. Tha gealladli ann am Facal an
Tighearna a tlia freagarrach air son gach
suidheachaidh amis am faod clann nan daoine
a bhitli, agus nach maith gu bheil gealladli
ami do dhaoine a tha air an saruchadli le cion
cadail '.' Anns an Septuagint tha e air a chur
mar so, Bheir e cadal dhaihh-san as ioiimhuiiin
leis ; gealladh, mar thuirt sinn cheana, nach
bu mhaith leinn a chall. Ach cha mig sinn
a leas a chall, oir tha an gealladh so anns an
eadai'-theangaohadh urclio cimiteaoh 's a tha
e aims an fhear eile. Ann an Dan Sholaimh
tha am facal so ag amas oirnn, eagail anns na
h-oidhchean. Ciod air bith a bha Solamh a'
ciallachadh leis an fhacal, tha e fior a thaobh
mhoran, gur e cion cadail eagal na h-oidhche.
"AiiTuhear dhomh, arsa lob, oidhchean fadal-
ach : an. uair a luidheas mi, their mi, C'uin a
dh' eireas mi, agus a theid an oidliohe thaii-is?
Tha mi Ian luasgaidh a null agus a nail gu
briseadh na faire." Ma dh' innseas tu do
dhaoin^ gu bheil thu a' fulang le cion cadail,
faodaidh tu a bhi cinnteach nach bi thu as

eugiiihais comhairle is dotaireachd, oir tha a'
chuid as iiiotha dhiubli cimiteaoh gu bheil
iocshlaiut aca air a shun, direacli mar tha
locshlaint air son an deididh aig a li-uile duine
(ach a mhain na daoine air am bheil an
deideadh). Their aon duine riut do cliasau
a bhogadh aun an uisge blath m'an teid thu
do 'n leabaidh : their duiiie eile riut, am
bogadh ann an uisge fuar. larraidh am fear
so ort stoluin mhaith de uisge-beatha a gliabliail
agus luidhe air leaba bliuig ; iarraidh fear eile
ort luidhe air leaba cluaiaidh, agus as uchd
mhaitheas gun deur uisge-bheatha a chur a"d'
ghoile. Their aon bhean ghlic riut uiunean
amh itheadh m 'an gabli thu mu thauih : their
bean eile riut, a tha cho glic rithe, gur e an
t-aon leigheas air cion a' chadail curraii mor
bruicli itheadh an am dol a luidhe. lairar ort
t' anail a tharruing a mach 's a steacli air do
slii'oin ; iarrar oi't do shviilean a dhimadli agus
toiseaobadh air drobh chaorach a- chuimtas a'
dol troinih glieata ; iarrar sin ort agus fichead
rud eile. Ach an deidli dhuit am feuohainu
uile, tlieaganili gu 'n abair thu mar tliuirt lob,
'■ Is luchd-comhfhurtachd ti'uagh sibli uile."
Uair a bha simi air ar pianadh le cion cadail cha
robli leigheas aig caillich 's an sgireaclid nach
cF flieuch sinn ach a mhain an t-uisge beatha :
dh' fhewch sinn leaba chraaidh is leaba bhog ;
dh' feiicli sinn uisge . fuar is uisge blath, is
uisge meagh-bhlath ; cluasag ard is cluasag
io.9al ; chiim sinn ar siiileau duinte fad uairean
a' cunntas chaorach, is sheilleinean, is riglirean
ludah ; ach bu blieag feum a rinn sin duimi.
Cha b"e sgoiticheas de 'n t-seorsa sin a thug
air ais an cadal a chaidh air seachran oirnn,
ach feartan Naduir, an leigh as caonihaile agus
as sgileile anns an t'Saoghal.

A dh' aindeoin ciod a their na lighichean,
agus a dh' aindeoin ciod a their thusa cuideachd,
fhir-leughaidli, tha simie an diiil gu 'm b' fhearr
do dhuine iirnuigh a dheanamh, an uair a theid
an cadal air iomoii air, seacli toiseachadh air
caoraicli nach 'eil ann a chunntas, no eadhon
lighreaii ludaih. Gun a bhi bruidhinn idir
air cumhaclid Dhe as urrainn ar n-virnuighean
a fhreagairt mar is aill leis, tha e fior gu bheil
eifeachd ann an iirnuigh dhiirachdach do 'n
duine a tha 'g a cur suas ged nach i-uigeadh
i Dia idir; tha i a' cur air ghliiasad feartan
iiaigneach is cumliachdach 'na inntinn agus
'na spiorad fein, feai'tan aig am bheil buaidli
air eucailean a' chuirjs. Bu choir do spiorad
mhic an duine an corp a chumail fo smachd.
Ach gu trie cha 'n 'eil a' chilis mar sin ; tha
daoine a' leigeil leis a' chorp ceann-fodha
fhaotainn air an spiorad, a bhi 'na mhaighstir
an uair a bu choir da a bhi 'na sheii'bhiseach.
Cha bhi anam no bodhig duine gu brath ceart
gus an lean e ordugh naduir, agus an cum e

44

ail corp fo smaig aig an spiorad, — an aite a
blii leigeil leis a' chori^ lainli-aii-uachdar
fliaotaiun aii- an spiorad. Ann an iiniuigii
tlia Iniadliau an spioraid air an cleaclidadh
agiis air an, neaj'tacliadli, direacli mar tlia
buadliaii a' clmirp air an neartachadh le
ruitli is leuni, air chor agus gui' e urnuigh
aou de na doigliean arms an cruinnicli spioi'ad
mliic an diiine neart gus buaidh t'liaotainn
tliairis aii' a' cliorp, agus a clmniail 'na kite
t'eiii. Mar sin tlia simi an duil gu 'm biodli
e na b' fhearr do dliaoine a tha fiilang le cioii
cadail iirnuigli a dlieanamli air a' mheadhon-
oidliclie agus cothrom .a tlioirt do fheartan
dioniliair an spioraid fein, seach a blii ris na
gisreagan a dli' aininicli sinn.

Ach sin comliairle nacli cuala sinn dotair
rianili a' toirt seacliad ; theagamh gu blieil iad
- an dnil nacli e an aite-san gnotliucli a ghabliail
ri xiiiorndan dliaoine tiniie, gur aun r 'an
cuirp a niliain a tlia gnotliucli aca-san. Ach
ail' ai' son fhein dlietli olia bliiodh earbsa nihor
sam bitli againn ami an leigh, mur biodh eolas
is seoltachd aige amis na nitliean a bliuineas
do 'n spiorad oho cinnteach ri eolas a blii aige
mu Ijhuill a' chuirp. ' Sin a thug air duine glic
a radh gu 'm feum dotair niaith a blii 'na dliuine
maitli an toiseach. A thaobh triaii nilior de
na h-eucaileau a luidheas air a' chorp tha e
fior gui' ami amis an imitimi a tha a' mhathair-
ghuir. air chor agus iiiui- h-aithne do dhotair
ministrealachd a dlieanamli gu caomliail agus
gu sgileil do ghaoid na h-inntinn, nacli 'eil
feum ami dlia a blii taoniadli chungaidhean a
steacli do 'n chorp. Ach cha b' e so idir a
bha fodhainn labhairt air an uair a thug sinn
tarruing air na dotairean ; bha sinn a' dol a
I'adli gu robh e 'na chleaclidadh aig an
t-salmadair a bhi 'g urnuigh air a leabaidli.
Theagamh gu robh esan, coltach ri daoine as
isle, a' fulang le cion cadail ; cha b' ioghnadh
ged a bhitheadh, oir tha e air a radh gur neo-
shocrach an ceann air a bheil crun. Ach an
uair a dhiiisgeadh e agus nacli b' urrainn da
tuiteani 'na chadal a ris chuimhnicheadh e air
Dia agus bheachd-smuainicheadh e air ami am
fairean na h-oidhche, an aite toiseachadh air
caoraicli a chunntas no barragliloir eile de 'n
t-seorsa. sin. Cha chomhaii'licheamaid dliuit
deanamli mar a rinn Pol agus Silas a slieinn
laoidhcnii air a' mheadhon-oidhche, ged a tha
e air a radh ami an leabhar lob gur e Dia a tha
tabhairt clhan 's an.oidhche. Dli' fhaodadh sin
daoine eile a chumail 'ii an dusgadh clio inhaith
riut fhein, ach cha cliuir do bheachd-smuain-
eachdadh no t' iirnuigh dragli air daoine eile.

An 'ite a bhi cunntas cliaorach "air a'
mheadlion oidliche b' fhearr duit gu mor a
bhi cunntas trocairean an Tighearna. Eadhon
ged bliiodh tu air do sharuchadh le cion cadail

nacli bu clioir dhuit a bhi taingeil gu blieil leab-
adh agad air an luidli thu, agus gu'ni faigli thu
do cheann anns a' mhaduinn far an do leag
thu e anns an oidhche ! An uair a bliios tu
a' gearan, smuainicli air na balaich bhoclid anns
an Fhraing aig nacli 'eil comhfhurtachd nam
plaideaclian oidliche an deidh oidliche, nach
fliaigh cadal an uair a tha an cadal 'g an dalladh,
a chioiin gu 'm feiun iad sinne a dliion. Dh'
fhaodadh duine a radh le firinn amis na laithean
trioblaideach so, gur e na balaich sin na
h-aingiean d' a bheil Dia a' tabhairt aitline in'
ar timchioll-ne, aithne ar ciunail o chunnart
ann am fairean na h-oidhche. Smuainicli
ouideaclid gu bheil comhfhurtachd agad nach
robh aig do Shlanuighear, oir tha e air innseadh
dhuinn uime-san nach robh aite aige amis an
leagadh e a cheann. Cha robh fiu na leabaidli
aige, agus ged a liha cairdean caonili aige a
bheireadh daomian cuid na h-oidhche dha,
femnaidh gu 'n do chaidil e ioniadh oidhclie
air an raoii. Ach c" aite air Isitli an caidleadh
losa, gacli uair a chaidleadh e, bha e a' dol
air ais do neamh, rud a bu choir dliuinne a
dlieanamli cuideachd. C aite am bu dual do
spiorad an duine triall ann am fairean na
h-oidhche ach do 'n teach 's do 'ii aros naomh,
tigh ar n-Athar air neamh, oir far am bheil
ionndrainn duine an sin bidh a thadhal ! " Tha
fhios, agam," arsa caileag bheag, '' gu robh mo
sheanair ann an neamh aii raoir oir tha e cho
sona an diugh." Ach cha 'n ann a nihain 's
an oidhche a ghabhas spiorad an duine inhaith
sgiathan do neamh, oir faodaidh e a radh mar
thuirt an salmadair, " Aii uair a dhuisgeas mi
tha mi maille riut-sa."

A bheil e comasach do dliuine co-chomunn
a bhi aige ri Dia 'na chadal? Sin ceist
dhiomhair nach urraiim dhuinn fhuasgladh le
cinnt, ged tha simi fhein an duil gu bheil.
Tha e car duilich leinn a clireidsinn gu bheil
mac an duine a' cur seacliad an treas trian
d' a bheatlia aim an suidheachadh anns nach
urrainn a spiorad fein agus spiorad Dhe beantail
r'a cheile. Cha bu mliaith leinn ar beachd a
sparradh air daoine eile, agus cho mho a tha
sinn a' deanamli sin, ach a reir na lasaig bliig
sholuis a tha 'ii ar n-inntinn fein tha sinn an
duil nach 'eil caidreamh eadar spiorad an duine
agus spiorad Dhe a' sgur idir, an uair a thuiteas
e 'na chadal. Faodaidh e bhitli gu bheil
barrachd de Ihas agus de abuchadh spioradail
a' tighimi air daoine 'n an cadal na tha a'
tighinn orra 'n an diisgadh, agus gur e sin aon
de na doigliean anns am bheil am facal fior,
" Bheir esan do fhear a ghraidh 'na chadal."
Is ann 'n an cadal a fhuair cuid de naoinih an
t-seann t^saoghail (agus daoine eile an diugh
fhathast) na taisbeanaidh a bu shonraiehte a
cliuir Dia riamli d' an.ionnsuidh.

Air. 12.

1918.

CRIOCH A' CHOGAIDH.

Thainig criooh air a' chogadh mu dheireadh,
agus rud as t'heari' air fad, tliainig crioch air
anns an doigh a bu mhaith leinn. Tha dubhan
anil an si'on a' Cliaesair ; an de rachadh leth
au t-saoghail air chi'ith roimhe, an diugh cha
dean eadlion na ceaird am beic dlia. Ma tha
e fioi' (mar tlia na paipearan-naigheachd ag
radii) gu bheil e a' cui' seachad 'uine ag iimuigh
agus a' leugliadli a' Bbiobuill tha sinn an dochas
gun amais e air earrannan sonruichte anns an
leabliar naomh do nacli d' thug e. aire .roimhe
so. Ach is e an fhirinn nach 'eil moran creidimh
aig- a)] t-saoghal aim an diadliaidheaclid a'
Chaesair ; neo-ar-thaing nach 'eil e orabhach
gu leoii- agus nach aithne dha labhairt a-nn. an
cainnt nan naomh ; acli a dh' aindeoin sin uile
tha e 'na dhuine feineil borb, gun innigh
truacantais no trooaii'. Cha 'n e sin coslas
na diadhaidheachd ; clia mho a theid daoine
a tha clio uaibhreacli ris a' Chaesair a steach
do lioghaohd neimh, oir is e irioslachd toiseach
is meadhon is deireadh na diadhaidheachd.
Bidh an Caesar ag innseadh do 'n t^saoglial gu
trie gu bheil caidreainh dluth eadar e fhein
is Dia, esaii a' cur a ohonihairle ri Dia is Dia
ag innseadh dhiomhaireachdan dhasan nach
li-innis e do 'ii mhor-shluagli, ach tha e 'ga
mhealladh fein, oil' tha facal an Tigheama ag
radii, " Air an fliear so amhaircidh mi, eadlion
air-sau a tha bochd agus briste 'na spiorad,
agus a chriothnaicheas roiuili m' fhacal." Cha
robh ach gle bheag de spiorad briste is bruite
air siubhal a' Chaesair ; 'na aite sin bha e
daonnan a' boilich a neart a ghairdean fein is
faobliar a chlaidheimli, a' boilich mu fhuil is
iarrunii a shluaigli, agus a' maoidheadh air a
naimhdean uile fearg theinnt'each is breitheanas
eagallach. Ach fhuaradh a mach e ; dh' fhas
eadhon a dhaoine fein seachd sgith dheth, ag-us
tha e an diugh 'na fhogarrach anns an Olaint
far am .bi iiine aige cnuasachadh air an t-sean
fliacal so, "Dean an t.-olc is fan ra dheireadh."
Sitli air thalamh ! Is gaim gu 'n gabh e
Greidsinn. Tha sinn mar bha na h-Iudhaicli
an nair a phill lehobah air ais am braiglidean
do Shion ; bha an sgeul cho mor is maith agus
gu 'n do shaoil iad nach robh ann ach bruadar.
Rimi Dia nithean mora air an son, agus mar
sin bu choir duinn 'ainm a mholadh. '' Gu ma
beannaichte thusa, 0 leobhah, gu saoghal nan
saoglial. Is leatsa a' mhorachd, agus an
cumhachd, agus a' gliloir, agus a' bhuaidh ; oir
is leat na h-uile a ta air neamh agus air tala.mh.

Uaitse tha teachd ai-aon saoibhreas agus urram,
agus tha thu a' rioghachadh os cionn nan uile.
A nis, uime sin, ar Dia-ne, tha sinn a' toirt
buidheachais duit, agus a' cliuthachadh t' aimn
urraiiiaich." An uair a ohoinnich Tigh na
Parlamaid an la air an robh an t>sith air a
deanamh b'e a' cheud rud a thuirt Mr. Lloyd
George gu 'm bu choir daibh obair an la a
leigeil seachad agus dol comhla do thigh-aoraidh
an Tighearna a chum buidheachas a thabhairt
do Dhia le cridheachaii taingeil a chionn gu 'n
do shaor e an saoghal o'n chunnart a bha
bagraidh air. Bha so uile gu leir freagarrach,
gu 'n cuimluiicheadadh an rloghachd mar
lioghachd air Dia, agus gu 'n aidicheadh i a
mhaitheas aim an la na buadha mai- a dh' aslaich
i a throcair ann an laithean dorcha is duilich. .

An uair a-bhios eachdraidh a' chogaidh so
air a sgriobhadh agus a. dh' fhaodar gach ni a
thachair is a rinneadh innseadh gu saor cha
ruig Breatunn a leas naire a bhi oirre air son
na h-oibre a rinn i. Tha sinn an diiii gur e
luohd-riaghla.idh Bhreatuinn na ceud dhaoine a
thuig gu ceart ciod a bha an cogadh so a'
ciallachadh ; gu 'm faca iad gu soilleir nach
biodh saorsa no ceartas fada beo air thalamh
mm- cothaicheadh iadsan air an. son. Le
comhairle shuidhichte agus le lan-fhios ciod a
dh' fhaodadh tachairt daibh sheas iad an onoir
agus an cairdean an aghaidh cumhachd na
Gea.rmailte, ag radh rithe gju simplidh, " B'
fhearr leimi am bas seach cuid no paiit a bhi
againu anns an eucoir agus an lamhachas-laidir
a tha sibhse a' deanamh." Anns a' chomhstri
thaom an rioghachd a mach ionmhas nach gabh
tomhas, agus a full mar abhuinn. Air muir
agus air tir bha i 'na didean agus 'na tur
laidir do na rioghachdaii eile a bha cogadh
comhla rithe, agus their iad sinn uile gu robh
Breatunn dhaibh anns na laithean dorcha ud
mar acair an anama, araon daingean agus cinn-
teach. Na rinn i rinn i gun mhaoidheadh
ail- each agus gun chomh-fharpuis. Urram
dhaibhsan as airidh air ; ach gu sonruichte
thoireamaid urram dhaibhsan a thug seachad
am beatha air son saorsa a' chinneadh daonna,
na saighdearan a bha dileas gu bas. Tha sinn
a' cuimhneaohadh orrasan an diugh, agu.s a'
cuimhneachadh mar an ceudna air na teagh-
laichean sin anns an rioghachd aig am bheil
an cridheachaii air an lot as iir le sgeul
aoibhneach na sithe, a chionn nach tig na balaich
a dh' fhalbh bhuapa dhachaidh.

Acli ma tha sith an diugh aii' thalamh theid
iomadh latha seachad m'ani bi deagh-ghean am

46

iiieasg dhaoine. Dliuisg an cogadh uamhasach
so olc is fuath is aniliarus auu an cridheachan
dliaoine nacli 'eil furasd am miichadh. Ach
mur bi na drooli ilbaireacliduinneau sin air an
spionadli a mach a daoiue, agus mur dean iad
reite gu ciallach, cha 'n fliiach an t-sith sitli
a radh ritlie. Tlia na laitliean amis am bheil
sinn beo anabarracb soluimte, aon de laitliean
Mhio an duine, laitliean anus am faod an
saogha.l lemii a thoirt air adbart- iiacli d' tliug
e riamli roiiube, air neo tuiteam air ais gu
bruidealas is cuthacli. Mar sin bucboir dbuinn
uile a bhi guidhe gu 'n tugadh Dia gliocas is
treorachadli do na daoine a bhios air an cur
air letb gu oumhaclian na sithe a, dlieanamh,
gu 'u tugadh e as an inntimiean gach ni eile
acli so, cogadh a chur as gu brath tuilleadh.
Mur faighear dealbli air clior-eigin air a' cheist
dhuilich sin a shocruchadli dhoirteadh nioran
fala anil an diomlianais. is oeist sliuarach e
CO dhiu a glieibh a' Ghearuiailt an t-aite ud,
no Breatunn au t-aite ud eile, ami an coimeas
ris a' cheist so, " Aia bheil bagradli cogaidh
ri bhi os cionn beatha a' chimieadli daonna gu
brath." Tha a' cheist so duilich a fuasgladh,
ach tha sinn a' creidsinn gu bheil daoine an
diugh ami an da-rireadh mu 'n ghiiothucli mar
nach robli iad riamh roinihe. Is maith an
coiiiliarradh sin ; tha an seanfhacal ag radh
gui' obair-latha toiseachadh, agus an uadr a
chuireas daoine glioe an t-saoghail an cinn r'a
cheile theagamh gu 'm faigh iad rathad na 's
fhasa na tha diiil aca. Tha gealladli an
Tighearna seasmhach — " Tredraichidh e na
daoine ciiiin aim am hreitheanas."

LA AN TIGHEARNA.

Chuala sinn daoine ag radh gur e mi-
naomhachadh na Sabaid aon de na h-aobharan
a thug air Dia an cogadh mor a leigedl air
aghaidli arms an Roinn-Eorpa. Cha 'n 'eil sinne
a' creidsimi sin ach aims an t-seadh gu 'm faodar
nii-naomhaohadh na Sabaid a ghabhail mar
choniliarra follaiseacli air aingidheachd nan
rioghaclidan ; bha aobharan aig a' cliogadh a
tha furasda gu leoir a tliuigsinn an taobli a
mach de bhriseadh na Sabaid, agus saoilidh sinn
nach 'eil e idir a reir doighean Dlie gu 'm biodh
Russianaich no Serbianaicli air am mort a cliionn
nach 'eil Frangaich no Breatumiaich a' coimliead
na Sabaid mar bu choir daibli. Tha gach
peacadh a' toirt a mach a thoraidh fein, ach
ged nach 'eil sinne a' creidsimi gur e toradli
briseadh na Sabaid a blia amis a' chogadh tha
sinn a' creidsinn le ar n-uile cliridhe gu bheil
uilc gun aireamh a' leantuinn mi-naomhachadli
la an Tighearna, araoii ann am beatha dhaoine
is rioghaclidan. Bu mhaitli leimi, mata, leis gach
uile dheagli dhuraclid iarraidli air ar luclid-

I leughaidh na 's urrainn daibli a dheaiiamu a
chum an t-aite urramach siu a thoirt do la
an Tighearna a b' abhaist a bhi aige anns na
seann laitliean. Tha feuni againn air pilleadh
air ar n-ais gu Dia; tha feum agaimi siim fein
a ohoisrigeadh dha as iir, agus am measg nam
boideau eile a tha an rioghachd ag iocadli do
Dhia an drasd cha b' urrahm i boid a b' thearr
iooadh na gu 'n tugadh i urram d'a la naouili
uaith so a mach agus gu brath. 0 chiomi
iomadh bliadliua bha an rioghachd a' dol air a
li-ais a thaobh coimhead na Sabaid, ach o
thoisich an cogadh chaidh i sios am bruthacli
uile gu leir. Is gann gu 'n aithnich duine au
diugli le sealltaimi mu 'n cuairt air Sabaid
seach Luan ; air an la iiaonih chi e iipraid
an t-saoghail a' dol air aghaidh mar air laitliean
eile. Theagamh nach gabhadli so seachuadh
ami an tomhas amis na bliadlmachaii so, ged
a tha sinn fein Ian ohiimteach gu 'm faodadh
an rioghachd fois na Sabaid a ghabhail agus
obair a' chogaidh a chur air aghaidh a cheart
cho mhaitli. Ach co dhiu tha an cogadh a nis
seachad ; cha 'n 'eil an lethsgeul aig daoiue gur
e an eigin a bheir orra la an Tighearna a mlil-
naomhachadh, agus tha sinn an dochas gu 'ni
pill an rioghachd air a h-ais gu cleachdannan
ceart is diadhaidh.

Is ann air son aoradh Dlie a chaidh la an
Tighearna a chur air chois an toiseach, agus
cha 'n urrainn duine air bitli a tha gabliail air
a bhi 'na Chriosduidh, an la a chur seachad
ann an doigh iomchuidh, mur toir e pairt dhetli
thairis do aoradh, agus le aoradh tha sinn a'
ciallachadh aoradh follaiseacli ami an tigh an
Tighearna. Cha 'n e iiihain gu bheil dearmad
air an eaglais 'na dliroch cleachdadh auu am
fianuis dhaoine, ach tha e 'na chomharra cinn-
teacli air marbhantachd spioradail. Ged a dh'
fhaodas iomadh cealgair dol do 'n eao-lais agus
iomadh duine maith fantuinn aisde, gidheadh
tha 6 fior ann an doigh fharsuing, gur iad na
daoine aig a bheil suini do Dhia- agus d'a
fhlrinn a chithear anns an eaglais, ag-us na
daoine aig nach eil suini dhiubli nach fhaioear
innte. Cha chord e ri cuid de dhaoine so a
chluimitinn, ach is smior na firinn e. Air ar
son fhein dheth clia b' aithue dliuinn riauili
moran de dhaoine diadhaidh aig nach robh
gradh do thigh an Tighearna, agus aig nach
robh iarrtus air dol ann cho trie 's a b' urrainn
daibh. Bu mhaith leinn a- chreidsinn gu 'm
bi na cinn-theaghlaich nach faic sinn amis an
eaglais ach uair 's an raidhe a' cur seachad
pairt de 'n latlia iiaomh ann an doigh air chor-
eigin a bhios buamiachdail d' an anam, ach
is mor ar n-eagal nach bi. Tlia e fior nach
'eil lathaireachd Dhe air a cheangal ri aite
seach aite, ach tha gealladli sonruichte ann a
dli' fhaodas sinn a thagar an uair a chruimi-

J

47

icheas sinn ann an tigh iia h-uriiuigh, " Far a
blieil dithis no triuir cruinn ami aui aiuiu-sa
tha mise an sin, 'najin nieadhon." Ged naoL
biodli e t'urasda dhuiim a radk ciod a' bliuann-
aclid a bha dliuiun ami am facal air bitli a
cliuala sinn riamli amis an eaglais, tha e fior
mar an ceudna gu bheil ar smuaintean lion
beag is beag, agus tlieagamli gun fliios duinn
fein, air an tionndadh air rathad souruiclite,
agus iarrtusan air an diisgadh annaimi air
beannachdan spioradail nacli diiisgeadli idir mur
b'e seirbliisean na h-eaglais. Is e orduigliean
na li-eaglais na meadlionan o'n letli a iiiuigh
leis a blieil Criosd a' comhphartacliadli ruinn
sochairean an t-soisgeil, agus tlia iadsan a ni
deannad air na meadlionan sin a' diultadh, ami
an tomlias, gras Dhe.

Bu clioir do dhaoine a cliuinilmeachadh nacli
e mliain gu bheil iad a' deanamli cron daibli
fein le bhi nii-naomliaohadh la an Tighearna
acli gu bheil iad a' deanamh cron do aobhar
Chriosd aims aii t-saoghal. Tha iad a' gabhail
taobh an t>saoghail an agliaidh na h-eaglais,
agus a' cur a li-aimn agus a li-obair an suarachas.
Anns gach sgireachd anns an diitliaich tha
daoine sonruichte a tha 'nam meadhon air cliu
is obair na h-eaglais a chumail suas, eadlion ged
nach 'eil iad 'nan daoine saoibhir no prionns-
palacli am measg an coimhearsnacli. Tha iad
'ga dlieanamh le bhi air am faicinn a h-uile
Sabaid aims an eaglais, oo dliiu a tha an latha
fuar no blath, flinch no tioram, no co dhiu a
tha iad driopail no nach 'eil. Is iad sin puist
na h-eaglais fliaicsinnich ; daoine a tha ghnatli
a' cuniail bratacli a' chreidimli suas, agus ged
a dli' fhaodas iomadli failing a bhi annta mar
a tha aunainn uile, tlia iad a' deanamh seirbhis
fhiacail anns an t-saoghal do aobhar Chriosd,
a' cinnail air an agliaidh orduigliean an t-sois-
geil. Air an laimli eile tha daoine eile anns
gach sgireachd amis an diithaich a dh' fheumar
atharrachadh a radh unipa ; luclid-comanach-
aidli nach fhaicear amis an eaglais acli tri no
ceitliir uairean 's a' bhliadhna (ged a chithear
iad air a h-uile feill is margadh). Is iad sin
briseadli-cridlie na h-eaglais fliaicsinnich, daoine
troimh am bheil oilbheum fhollaiseacli air a
tlioirt do aobhar Chriosd ; daoine a ni an coini-
hearsnaich oho meagli-blilath riu fein. Cha 'n
'eil ni as cinntiche na gu 'm basaicheadh an
creideanih Criosduidh anns an diitliaich ami an
nine ghoirid na 'm biodli aoradh follaiseach
air a chur as. Mar sin ged nach biodli feum
aig duine fein idir air an urachadh spioraid a
glieibh e anns an eaglais air la an Tighearna,
bu choir da dol innte, a chum fianuis a thogail
air taobh na li-oibre a tha i a' deanamh, agus
a chum aobhar Chriosd air tlialamh a neart-
achadli.

Cha 'n 'eil e iongantach gu 'n cuireadh daoine

aiu-diadljaidh an la naomh seacliad ami am
faoineas, is leisg, is baotli-shiigradh. Ach ciod
a tlieirear ris na creidmhicli a nihi-naomhaiclieas
e air a' cheart doigli! Ciod ach gu bheil iad
'n an ciilaidh-bhroin ; gu bheil iad neo-dhlleas
d' an aidmlieil, agus a' cur toil is aitlme Dhe
an suarachas. Cha soirbhich aobhar Chriosd
gu brath anns an diithaich so (agus cha mho
a slioirbhicheas an diithaich i-fein) gus am bi
la an Tighearna air a naomhacliadh mar is coir,
agus an abair na creidmhicli uile, " Bha
aoibhneas orm^ trath thubhairt iad, gu tigh
Dhe tlieid sinn suas." A Riglirean na talnili-
ainn, agus na h-uile shloigh ; uachdarain, agus
uile bhritheamhna na talmhainn ; araon oig-
fhir agus oighean ; seann daoine agus clami,
cidtnhnichibh la an Tighearna a choinilwad
naomh.

AM BUACHAILLE MAITH.

/•s niise am Biiachai'Ue inaith. — Eoin 10.

I. Is e aon de chomliarran a' bhuacliaille
mhaitli, tlachd a bhi aige 'na obair. Is doclia
leis an fhear - tuarasdail a thuarasdal no na
caoraich, is bhiodh e a cheart cho toilichte aig
obair eile na 'm faigheadh e uiread tuarasdail.
Is beag aige cor an treuid Ikimh ri chomfhm-
tachd fliein. Cha cliaill e cadal na h-oidhche
ged nach biodh sgeul air cuid de na caoraich,
's cha cliuir e bheatlia aim an cunnart aii' an
son. Cha b' urrainn e i-adh mar a tliuirt
Buacliaille Israeli — Bha do sheirbJriseach ag
ionaltradh chaorach 'athar, agus an uair a
thdinig ledmhan no inath-ghamhuinn, agus a
thug e uan as an trend ; chaidh mi inach 'na
dheidh agus tihaor mi as a bhnd c B" e sin
spiorad Chriosd. Bha tlachd aige 'na obair.
Gliabli e OS laimli i gu toileacli. Cha 'n e
gliloir fhein a bha aige 's an t-sealladli ach gloir
an Athar agus niaith nan caorach. Cha
ruigeadli E leas a bhi 'na bhuachaille idir mur
b'e sin a dlieagh thoil fhein, agus bu leor an
duals leis fliios a bhi aige gu robh an trend
sabhailta. Cha b' ann 'na aindeoin a ghabh e
OS laimli 'obair, ach a cliionn gu 'n do ghradh-
aicli e an trend, agus eadhon an uair a b'
. eiginn dlia a bheatlia tlioirt airson nan caorach,
bha 'aoibhneas a' cur thairig. Tha toilintinn
an t-seirbhisich mliaith na's niotha ami a bhi
faicinn 'obair a' soirbheachadh no ann a bhi
faotainii a thuarasdail. Bha e 'na mlior
aoibhneas do Chriosd a bhi faicinn toradli
saothair anama. An uair nach robh cor an
treuid mar bu nihaith leis, bha a chridhe Ian
broin. Gliuil e os cionn lemsalem 'nuair a
smuainicli e air cor bronach a' bhaile, ach an
uair a thugadh fios d'a ionnsuidh gu robh cuid
de na caoraich a bha caillte air am faotainn,
tha sinn a' leughadh gu 'n do rinn e "-aii-deachas

48

'na spiorad agus gu 'n do mhol e Dia. Bha e
'na dhuine dhoilghiosan agus eolach air bron
fliad 's a bha na caoraich air seachran, acli an
uair a philleadh iad air an ais do 'n treud, blia
aoiblmeas Chriosd do-labhairt agus Ian de ghloir.
Blia spiorad an fhior bhuachaille air a ghiulan,
agus bha biiathran an fhaidh air an ooimJilion-
adh ann : — Air sgath Sliioin cha bhi mi a'm'
thosd, agus air sgath lerusaleim cha ghabh mi
fois ; gus an teid a flreantachd a mach mar an
solus dealrach, agus a slainte mar leus la-sarach.

II. Dhearbh am buacliaille maith a dhilseachd
le basaohadh airsou nam caoraoh. Cha b'
urrainn gradh dol na b' fhaide. Dh' fhaodadli
gradh gu leoir a bhi aig duine d'a charaid goirid
air gu 'n leigeadh e sios a bheatha as a leth,
ach 'se gloir an t>Slanuighir gu 'n do ghradh-
aioli e a bhraithrean gus an ceum as fhaide
niach. O'n uair anns an d' thug esan suas an
deo air Calbhari tha an saoghal dearbhta gu
bheil oradh Dhe do-rannsaichte. Tha e sun
oheanu, gun clinch. Tha e o shiorruidheachd
gu siorruidheachd, agus mar nach robh toiseach
aige, cha bhi deireadh aige. 'Nuair a bheachd-
smuainicheas sinn air gradh Dhe, tha sinn mar
gu 'm biodh a' chlann bheag ri taobh na mara
nach urrainn a radh ach — 0 fad, agus lend,
agus farsuingeachd a' chuain, cha ghabh e
tomhas. Their daoine gu bheil comharran
anns a' chruthachadh mu 'n cuairt oirmi sur
gradh Dia. Cha 'n 'eil teagamh nach 'eil sin
iior, ach is e an t-aon chomharadh cinnteach,
has Ghriosd. Tha Dia a' moladh a ghraidh
fein duinne, do bluigh, an uair a bha sinn
fhathast 'nar peacaich, gu 'n do bhasaich Criosd
air ar son. Cha i)'e na tairngean a chuir na
saighdearan 'na lamhan agus 'na chasan a
cheangail Criosd ris a' chrann-cheusaidh ach
a ghrcidh fhein. Shaor e daoine eile ach cha
saoradh e e fhein. Dh' fhaodadli e an cupan
searbh a chuir bhuaithe aig an aon uair deug,
ach cha do rinn e sin, do bhiigh gur h-ann a
dh' ol a' chupain a thainig e do 'n t-saoghal
Co is urrainn labhairt air gradh Chriosd mar
bii choir, no an dara leth d' a shaoibhreas a
thoirt gu solus ! B'e sin diomhaireachd na
diadhachd a rannsachadh. Na 'm faigheadh
duine sealladh air gradh an t-Slanuighear
'na iomlauachd, cha seasadh a chridhe ris
an fhoillseachadh ghlormhoi- ; thuiteadh e air
'aghaidh air an lar gun chainnt mar ueach
marbh. Tha a ghradh-san a" dol os cionn eolais
nan aingiean, agus ged nach fhaic sinne ach
oisein beag dheth, is leoir sin fhein gu toirt
oirmu tuiteam air ar gliiinean, ag radh mar
thuirt Eoin — Dhasan a ghrcidhaich sinn agus
a shaor sinn o ar peacaidheaii le fhuil fhein,
dhasan gu rohh gloir agus cumhachd gu
saoghal nan saoghal.

III. Is aithne do 'n Bhuachaille a chaoraich.

Tha cunntas aige air na feadhainn a tha
sabhailte 's a' chro, ach tha cunntas aige
cuideachd air na feadhainn a tha mach air na
raointean. Ged a chaidh iad air seachran, agus
a dh'*fhaodas iad a bhi 'nam fogarraioh fad air
falbh o'n bhaile, cha luaithe chluinneas iad guth
a' bhuachaille na dli' aithnicheas iad e. Tha
sinn an dull gur li-e bha Criosd a' ciallachadh
leis an fhacal so — gu bheil ni-eigin ann fhein
agus ann, an anam an duine a tha
freagairt d 'a cheile. Tha iad air an deanamh
airson a cheile, agus gus an coinnich iad
clia bhi anam an duine sasuichte 's cha bhi
aoibhneas Chriosd Ian. Mur b'e agus gu bheil
ni-eigin ann an cridheachan dhaoine a tha ag
iunseadh dhaibh gur h-esan am buachaille ceart,
cha 'n eisdeadh iad r'a ghuth. Eadhon anns
an tir chein cha dichuimhnich am fogarrach
bochd an dachaidh o'n d' thainig e. Ged a b'
ann air a' mheadhon oidhohe, 's gun fiuthair
aige ris, a chluinneadh e guth 'athar, dh'
aithnioheadh e an guth. Eadhon an uair a tha
daoine 'gan toirt fhein thairis do 'n pheacadh,
tha ni-eigin 'nan cridlie a toirt^ fianuis air an
Dia a tlireig iad. Rirm Dia an t-anam air a
shon fhein, 's cha bhi fois aig an anam as
eugmhais Dhe. Tha seami chairdeas eatorra
nach urrainn iad a dhi-chuimlineachadh. Ged
nach biodh gnothuch aca r'a cheile fad iomadli
bliadhna, cha luaithe thig iad dluth d'a cheile
na their Dia ■ — Is leainsa thu, agus their an
t-anam — Is leatsa mi. Tha am Buachaille ag
aithneachadh nan caoraoh, is tha na
caoraich ag aithneachadh a' Bhuach-
aille. Ach ged a tha e fior gur h-aithne do
shiiil a' Bhuachaille a chomharradh fein eadhon
air na caoraich chaillte a tha air an reubadli leis
na drisean 's air an salachadh le eabar is poll,
tha aithne as fhearr aig ar na caoraich a tha
daomian fo shiiil anns a' chro. Tha eolas aig
Dia air a shluagh. Bu choir sin a bhi 'na
mhisuich dhaibh, ach bu choir e bhi dliaibh 'na
chi-onachadh roar an ceudna. Tha eolas Dhe
oirnn an da chuid 'na ghloir agus 'na eag'al. Air
uairean their sinn — 0 nach robh 7no chridhe
foluichte o shuil Dhe. Ach uairean eile their
sinn — Moladh do Dhia gur h-aithne dha mo
chor mar nach aithne do dhuine.

Chaidh simi uile mar chaoraich air seachran.
Tha cuid de na caoraich cho fad air chall 's
nach bu lugha na 'm Buachaille maith fhein
nach tugadli suas dull dhiubh. Ach feadh
chreag is shloc tha Esan a' dol as an deidh,
gus am, faigh e iad. Cha sgithich a ghradh, 's
cha stad a shiubhal. Ged nach d' fhosgladh an
dorus dha an de, feuch tha esan 'na slieasamh
aig an dorus an diugh agus a' bualadh.
Faighidinn agus oaomhalachd agus gradh
Chriosd — nach bu choir gu 'n. leaghadh iad
an cridhe as cniaidhe.

IS

l|-^^

I